Main Page

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10.xsd" version="0.10" xml:lang="ms">
  <siteinfo>
    <sitename>Wikibooks</sitename>
    <dbname>mswikibooks</dbname>
    <base>https://ms.wikibooks.org/wiki/Laman_Utama</base>
    <generator>MediaWiki 1.39.0-wmf.22</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">Media</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">Khas</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">Perbincangan</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">Pengguna</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">Perbincangan pengguna</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">Wikibooks</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">Perbincangan Wikibooks</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">Fail</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">Perbincangan fail</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">MediaWiki</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">Perbincangan MediaWiki</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">Templat</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">Perbincangan templat</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">Bantuan</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">Perbincangan bantuan</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">Kategori</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">Perbincangan kategori</namespace>
      <namespace key="100" case="first-letter">Resipi</namespace>
      <namespace key="101" case="first-letter">Perbincangan resipi</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">Modul</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">Perbincangan modul</namespace>
      <namespace key="2300" case="first-letter">Alat</namespace>
      <namespace key="2301" case="first-letter">Perbincangan alat</namespace>
      <namespace key="2302" case="case-sensitive">Penerangan alat</namespace>
      <namespace key="2303" case="case-sensitive">Perbincangan penerangan alat</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>Main Page</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1</id>
    <redirect title="Laman Utama" />
    <revision>
      <id>3715</id>
      <parentid>2965</parentid>
      <timestamp>2006-07-31T05:59:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Koavf</username>
        <id>28</id>
      </contributor>
      <comment>Redirecting to [[Laman Utama]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="25" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Laman Utama]]</text>
      <sha1>26xgtuih5roj8m508owyciaya1jyzox</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Laman Utama</title>
    <ns>0</ns>
    <id>917</id>
    <revision>
      <id>10506</id>
      <parentid>7631</parentid>
      <timestamp>2018-12-31T10:41:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CyberTroopers</username>
        <id>2323</id>
      </contributor>
      <comment>Interwiki sudah ada</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="672" xml:space="preserve">__NOTOC__
&lt;div id=&quot;mf-Pengenalan&quot;&gt;{{Laman Utama Pengenalan}}&lt;/div&gt;
&lt;!--{{Laman Utama Isi Utama}}--&gt;
{{Laman Utama pelayaran}}

&lt;div style=&quot;background:#ccc; color: #000; border:0px solid #ccc; font:bold 120% sans-serif; padding: 3px 5px; margin: 10px 0px; -moz-border-radius: 5px;&quot;&gt;[[Fail:Wikibooks-logo.svg|20px|link=|alt=]] Wikibuku dalam bahasa lain&lt;/div&gt;  
{{Wikibookslang}}   
&lt;/div&gt;

&lt;div style=&quot;background:#d7ebff; color: #000; border:0px solid #ccc; font:bold 120% sans-serif; padding: 3px 5px; margin: 10px 0px; -moz-border-radius: 5px;&quot;&gt;[[Fail:Wikimedia-logo.png|20px|link=|alt=]] Projek saudara Wikibuku&lt;/div&gt;
{{Projek saudara}}  
&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;

__NOEDITSECTION__</text>
      <sha1>kmcr4cnpw3uk2w1es5vh39apha1cpfk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bahasa Esperanto</title>
    <ns>0</ns>
    <id>921</id>
    <revision>
      <id>10084</id>
      <parentid>10083</parentid>
      <timestamp>2015-05-28T22:50:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Matiia</username>
        <id>1802</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Membalikkan suntingan oleh [[Special:Contributions/187.0.73.206|187.0.73.206]] ([[User talk:187.0.73.206|Perbincangan]]) kepada versi terakhir oleh [[User:Matiia|Matiia]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="755" xml:space="preserve">{{Wikipedia|Bahasa Esperanto}}
'''Bonvenon!'''

'''Selamat datang!'''

Bahasa Esperanto adalah sejenis bahasa ciptaan antarabangsa. Ia tidak dimiliki oleh mana-nama etnik atau negara. Buku ini bertujuan mengajar anda asas Bahasa Esperanto.

== Pelajaran ==
* [[/Pelajaran 1]]

[[Kategori:Bahasa|Esperanto]]
[[af:Esperanto]]
[[cs:Esperanto]]
[[de:Esperanto]]
[[eo:Esperanto por komencantoj]]
[[en:Esperanto]]
[[es:Esperanto]]
[[eu:Esperanto]]
[[et:Esperanto]]
[[fi:Esperanto]]
[[fr:Espéranto]]
[[id:Bahasa Esperanto]]
[[it:Esperanto]]
[[ja:エスペラント]]
[[he:אספרנטו]]
[[hr:Esperanto]]
[[nl:Esperanto]]
[[no:Esperanto]]
[[pl:Esperanto]]
[[pt:Esperanto]]
[[fi:Esperanton kieli]]
[[sk:Esperanto]]
[[sv:Språkkurser/Esperanto]]
[[zh:世界语]]</text>
      <sha1>f7jnh9ai0b18gts5fk6ktn3yvnf6wb9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bahasa Esperanto/Pelajaran 1</title>
    <ns>0</ns>
    <id>924</id>
    <revision>
      <id>4745</id>
      <parentid>4732</parentid>
      <timestamp>2008-02-01T10:44:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kemaskini</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="389" xml:space="preserve">[[Bahasa Esperanto|&lt;&lt;kembali]]
==Abjad== 

Abjad Esperanto mempunyai 28 huruf. Empat huruf Rumi (Q, W, X dan Y) tidak digunakan. Sebaliknya terdapat enam huruf baru (Ĉ, Ĝ, Ĥ, Ĵ, Ŝ dan Ŭ):

 A, B, C, Ĉ, D, E, F, G, Ĝ, H, Ĥ, I, J, Ĵ, K, L, M, N, O, P, R, S, Ŝ, T, U, Ŭ, V, Z 
 a, b, c, ĉ, d, e, f, g, ĝ, h, ĥ, i, j, ĵ, k, l, m, n, o, p, r, s, ŝ, t, u, ŭ, v, z 

==Sebutan==</text>
      <sha1>i68poszztvqi7krk7wjhy3czk6xx0d9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Wikivar</title>
    <ns>10</ns>
    <id>1481</id>
    <revision>
      <id>2844</id>
      <timestamp>2006-01-09T21:59:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gangleri</username>
        <id>15</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>from [[wikibooks:en:template:wikivar]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3735" xml:space="preserve">&lt;span dir=&quot;ltr&quot; &gt;[{{SERVER}}{{localurl:template:wikivar|action=purge}} purge] [[meta:template:wikivar|meta:]] [[commons:template:wikivar|commons:]] [[&lt;!--- b: ---&gt;template:wikivar|b:]] [[n:template:wikivar|n:]] [[q:template:wikivar|q:]] [[s:template:wikivar|s:]] [[wikt:template:wikivar|wikt:]] [[w:template:wikivar|w:]]&lt;/span&gt;

{| border=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;0&quot; cellspacing=&quot;0&quot; align=&quot;center&quot; width=&quot;80%&quot; valign=&quot;top&quot; height=&quot;38&quot;
!method a
!method b
!generates
|-
! colspan=&quot;3&quot; align=&quot;center&quot; | common namespaces [-2 - 15] / used at all [[MediaWiki]] projects
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;nowiki&gt;{{ns:-2}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; | &lt;nowiki&gt;{{ns:Media}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; | {{ns:-2}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;nowiki&gt;{{ns:-1}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; | &lt;nowiki&gt;{{ns:Special}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; | {{ns:-1}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;nowiki&gt;{{ns:1}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; | &lt;nowiki&gt;{{ns:Talk}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; | {{ns:1}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;nowiki&gt;{{ns:2}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; | &lt;nowiki&gt;{{ns:User}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; | {{ns:2}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;nowiki&gt;{{ns:3}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; | &lt;nowiki&gt;{{ns:User_talk}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; | {{ns:3}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;nowiki&gt;{{ns:4}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; | &lt;nowiki&gt;{{ns:Project}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; | {{ns:4}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;nowiki&gt;{{ns:5}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; | &lt;nowiki&gt;{{ns:Project_talk}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; | {{ns:5}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;nowiki&gt;{{ns:6}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; | &lt;nowiki&gt;{{ns:Image}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; | {{ns:6}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;nowiki&gt;{{ns:7}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; | &lt;nowiki&gt;{{ns:Image_talk}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; | {{ns:7}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;nowiki&gt;{{ns:8}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; | &lt;nowiki&gt;{{ns:MediaWiki}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; | {{ns:8}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;nowiki&gt;{{ns:9}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; | &lt;nowiki&gt;{{ns:MediaWiki_talk}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; | {{ns:9}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;nowiki&gt;{{ns:10}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; | &lt;nowiki&gt;{{ns:Template}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; | {{ns:10}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;nowiki&gt;{{ns:11}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; | &lt;nowiki&gt;{{ns:Template_talk}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; | {{ns:11}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;nowiki&gt;{{ns:12}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; | &lt;nowiki&gt;{{ns:Help}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; | {{ns:12}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;nowiki&gt;{{ns:13}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; | &lt;nowiki&gt;{{ns:Help_talk}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; | {{ns:13}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;nowiki&gt;{{ns:14}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; | &lt;nowiki&gt;{{ns:Category}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; | {{ns:14}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;nowiki&gt;{{ns:15}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; | &lt;nowiki&gt;{{ns:Category_talk}}&lt;/nowiki&gt;
| align=&quot;center&quot; | {{ns:15}}
|-
! colspan=&quot;3&quot; align=&quot;center&quot; | custom namespace
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;nowiki&gt;{{ns:100}}&lt;/nowiki&gt;
|| || align=&quot;center&quot; | {{ns:100}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;nowiki&gt;{{ns:101}}&lt;/nowiki&gt;
|| || align=&quot;center&quot; | {{ns:101}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;nowiki&gt;{{ns:102}}&lt;/nowiki&gt;
|| || align=&quot;center&quot; | {{ns:102}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;nowiki&gt;{{ns:103}}&lt;/nowiki&gt;
|| || align=&quot;center&quot; | {{ns:103}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;nowiki&gt;{{ns:104}}&lt;/nowiki&gt;
|| || align=&quot;center&quot; | {{ns:104}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;nowiki&gt;{{ns:105}}&lt;/nowiki&gt;
|| || align=&quot;center&quot; | {{ns:105}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;nowiki&gt;{{ns:106}}&lt;/nowiki&gt;
|| || align=&quot;center&quot; | {{ns:106}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;nowiki&gt;{{ns:107}}&lt;/nowiki&gt;
|| || align=&quot;center&quot; | {{ns:107}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;nowiki&gt;{{ns:121}}&lt;/nowiki&gt;
|| || align=&quot;center&quot; | {{ns:121}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;nowiki&gt;{{SITENAME}}&lt;/nowiki&gt;
|| || align=&quot;center&quot; | {{SITENAME}}
|-
| align=&quot;center&quot; | &lt;nowiki&gt;{{SERVER}}&lt;/nowiki&gt;
|| || align=&quot;center&quot; | {{SERVER}}
|}</text>
      <sha1>nodm6hjzhi5c2uyd258jv9jnzclcbft</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Dao de Jing(Bab1- Bab 20)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1521</id>
    <revision>
      <id>10703</id>
      <parentid>10692</parentid>
      <timestamp>2020-02-08T12:46:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Minorax</username>
        <id>2494</id>
      </contributor>
      <comment>fix lint error</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="32849" xml:space="preserve">==Puisi pertama: Keasalan Alam Semesta==

{|align=center style=&quot;font-size:200%;&quot;
|-
|
:道 可 道 ， 非 常 道 。 
:名 可 名 ， 非 常 名 。
:無 名 天 地 之 始 ﹔ 
:有 名 萬 物 之 母 。
:故 常 無 ， 欲 以 觀 其 妙 ﹔ 
:常 有 ， 欲 以 觀 其 徼 。
:此 兩 者 ， 同 出 而 異 名 ，
:同 謂 之 玄 。
:玄 之 又 玄 ， '''眾''' 妙 之 門 。
|}

{|align=&quot;center&quot; width=100%
|-
| width=55% valign=top |
:'''Versi bahasa Melayu'''

:Kebenaran yang dapat diperikan
:Bukannya kebenaran yang kekal.
:Benda yang dapat dinamakan
:Bukannya benda yang kekal.

:Yang tanpa nama merupakan keasalan Alam Semesta dan Bumi
:Yang bernama merupakan ibu penciptaan.

:Tanpa keinginan, anda dapat melihat misteri tersembunyi.
:Dengan keinginan, anda hanya dapat melihat apa yang ternyata.

:Tetapi misteri dan kenyataan
:termuncul daripada sumber yang sama.
:Sumber ini dipanggil kegelapan.

:Kegelapan yang dilahirkan daripada kegelapan
:Merupakan permulaan kesemua pemahaman.
|width=45% valign=top |
:'''Versi bahasa Inggeris'''

:''The tao that can be described''
:''is not the eternal Tao.''
:''The name that can be spoken''
:''is not the eternal Name.''

:''The nameless is the boundary of Heaven and Earth.''
:''The named is the mother of creation.''

:''Freed from desire, you can see the hidden mystery.''
:''By having desire, you can only see what is visibly real.''

:''Yet mystery and reality''
:''emerge from the same source.''
:''This source is called darkness.''

:''Darkness born from darkness.''
:''The beginning of all understanding.''
|}

==Puisi kedua: Konsep dualisme==

{|align=center style=&quot;font-size:200%;&quot;
|-
|
:天 下 皆 知 美 之 為 美 ， 斯 惡 已 。
:皆 知 善 之 為 善 ，斯 不 善 已 。
:有 無 相 生 ， 難 易 相 成 ， 長 短 相 形 ，
:高 下 相 盈 ， 音 聲 相 和 ， 前 後 相 隨 。
:恆 也 。 是 以 聖 人 處 無 為 之 事 ，
:行 不 言 之 教 ﹔ 萬 物 作 而 弗 始 ，
:生 而 弗 有 ， 為 而 弗 恃 ， 功 成 而 不 居 。
:夫 唯 弗 居 ， 是 以 不 去 。
|[[Imej:Yin and Yang symbol.svg|frames|right|220px]]
|}

{|align=&quot;center&quot; width=100%
|-
| width=55% valign=top |
:'''Versi bahasa Melayu'''

:Apabila orang menganggapi sesuatu sebagai cantik,
:kehodohan tercipta.
:Apabila orang menganggapi sesuatu sebagai bersifat baik hati,
:kejahatan tercipta.

:Kewujudan dan ketidakwujudan saling menghasilkan satu sama lain.
:Susah dan senang saling melengkapkan satu sama lain.
:Panjang dan pendek saling mentakrifkan satu sama lain.
:Tinggi dan rendah saling menentangi satu sama lain.
:Depan dan belakang saling mengikuti satu sama lain.

:Oleh demikian, Yang Bijaksana
:dapat bertindak tanpa mengganggu
:dan mengajar tanpa bertutur.
:Kejadian berlaku, dia tidak menentang;
:Kejadian berlepas, dia tidak menghalang.

:Dia mempunyai tanpa memilik,
:dan bertindak tanpa jangkaan.
:Sewaktu tugasnya siap, dia tidak mencari nama.
:Inilah sebab mengapa hasilnya akan kekal.
|width=45% valign=top |
:'''Versi bahasa Inggeris'''

:''When people see things as beautiful,''
:''ugliness is created.''
:''When people see things as good,''
:''evil is created.''

:''Being and non-being produce each other.''
:''Difficult and easy complement each other.'' 
:''Long and short define each other.''
:''High and low oppose each other.''
:''Fore and aft follow each other.''

:''Therefore the Master''
:''can act without doing anything''
:''and teach without saying a word.''
:''Things come her way and she does not stop them;''
:''things leave and she lets them go.''
 
:''She has without possessing,''
:''and acts without any expectations.''
:''When her work is done, she take no credit.''
:''That is why it will last forever.''
|}

==Puisi ketiga: Konsep keharmonian (''wu-wei'')==

{|align=center style=&quot;font-size:200%;&quot;
|-
|
:不 尚 賢 ， 使 民 不 爭 ﹔
:不 貴 難 得 之 貨 ， 使 民 不 為 盜 ﹔
:不 見 可 欲 ， 使 民 心 不 亂 。
:是 以 聖 人 之 治 ，
:'''虛''' 其 心 ，實 其 腹 ，
:弱 其 志 ，強 其 骨 。
:常 使 民 無 知 無 欲 。
:使 夫 智 者 不 敢 為 也 。
:為 無 為 ， 則 無 不 治 。
|}

{|align=&quot;center&quot; width=100%
|-
| width=55% valign=top |
:'''Versi bahasa Melayu'''

:Jika engkau terlalu menghormati orang berbakat,
:orang akan terlalu bersaing.
:Jika engkau terlalu mengutamakan harta benda,
:orang akan bermula mencuri.

:Jangan tunjukkan harta benda kau, 
:atau orang akan beriri hati. 

:Yang Bijaksana memimpin melalui
:mengosongkan fikiran orang,
:memenuhi perut mereka,
:melemahkan cita-cita mereka,
:dan menjadikan mereka kukuh.
:Mengutamakan kesederhanaan dan kebebasan daripada keinginan,
:mengelakkan bahaya pengetahuan dan tindakan salah.

:Bagi mereka yang mengamalkan keengganan mengganggu,
:kesemua akan teratur.
|width=45% valign=top |
:'''Versi bahasa Inggeris'''

:''If you overly esteem talented individuals,''
:''people will become overly competitive.''
:''If you overvalue possessions,''
:''people will begin to steal.''

:''Do not display your treasures'' 
:''or people will become envious.''

:''The Master leads by''
:''emptying people's minds,'' 
:''filling their bellies,''
:''weakening their ambitions,''
:''and making them become strong.''
:''Preferring simplicity and freedom from desires,''
:''avoiding the pitfalls of knowledge and wrong action.''

:''For those who practice not-doing,''
:''everything will fall into place.''
|}

==Puisi keempat: Pentakrifan &quot;Kebenaran&quot; (''Tao'')==

{|align=center style=&quot;font-size:200%;&quot;
|-
|
:道 沖 ， 而 用 之 或 不 盈 。
:淵 兮 ， 似 萬 物 之 宗 ﹔ 
:湛 兮 ， 似 或 存 。
:吾 不 知 誰 之 子 ， 象 帝 之 先 。
|}

{|align=&quot;center&quot; width=100%
|-
| width=55% valign=top |
:'''Versi bahasa Melayu'''

:Kebenaran seolah-olah bekas kosong:
:ia tidak dapat dikosongkan dan tidak dapat dipenuhkan.
:Terlalu dalam, ia merupakan sumber kesemua benda.
:Ia menumpulkan yang tajam, membuka yang terikat,
:menaungi yang tersinar, dan menyatukan kesemua penciptaan dengan debu.

:Ia tersembunyi tetapi sentiasa ada.
:Aku tidak mengetahui siapa yang melahirkannya.
:Ia adalah lebih tua daripada Kebenaran.
|width=45% valign=top |
:'''Versi bahasa Inggeris'''

:The Tao is like an empty container: 
:it can never be emptied and can never be filled. 
:Infinitely deep, it is the source of all things. 
:It dulls the sharp, unties the knotted, 
:shades the lighted, and unites all of creation with dust. 
: &amp;nbsp;

:It is hidden but always present. 
:I don't know who gave birth to it . 
:It is older than the concept of God. 
|}

==Puisi kelima==

{|align=center style=&quot;font-size:200%;&quot;
|-
|
:天 地 不 仁 ， 以 萬 物 為 芻 狗 ﹔ 
:聖 人 不 仁 ， 以 百 姓 為 芻 狗 。
:天 地 之 間 ， 其 猶 '''橐''' 籥 乎 。 
:'''虛''' 而 不 屈 ， 動 而 愈 出 。
:多 言 數 窮 ， 不 如 守 中 。
|}

{|align=&quot;center&quot; width=100%
|-
| width=55% valign=top |
:'''Versi bahasa Melayu'''

:Alam Semesta dan Bumi berkecuali;
:Mereka menyifatkan kesemua penciptaan sebagai boneka
:Yang Bijaksana berkecuali;
:Dia menyifatkan kesemua orang sebagai boneka.

:Ruang antara Alam Semesta dengan Bumi seolah-olah belos;
:Ia kosong, tetapi masih belum menghilangkan kuasa.
:Semakin banyak ia digunakan, semakin banyak ia menghasilkan.
:Semakin banyak engkau menceritakannya, semakin kurang engkau memahaminya.

:Lebih baik jangan menceritakan apa yang engkau tidak memahami.
|width=45% valign=top |
:'''Versi bahasa Inggeris'''

:''Heaven and Earth are impartial;''
:''they treat all of creation as straw dogs.''
:''The Master doesn't take sides;''
:''she treats everyone like a straw dog.''

:''The space between Heaven and Earth is like a bellows;''
:''it is empty, yet has not lost its power.''
:''The more it is used, the more it produces;'' 
:''the more you talk of it, the less you comprehend. ''
: &amp;nbsp;

:''It is better not to speak of things you do not understand.''
|}

==Puisi keenam==

{|align=center style=&quot;font-size:200%;&quot;
|-
|
:谷 神 不 死 ， 是 謂 玄 牝 。
:玄 牝 之 門 ， 是 謂 天 地 根 。
:帛系  若 存 ， 用 之 不 勤 。
|}

{|align=&quot;center&quot; width=100%
|-
| width=55% valign=top |
:'''Versi bahasa Melayu'''

:Jiwa kekesongan adalah kekal
:Ia dipanggil Ibu Agung
:kerana ia melahirkan Alam Semesta dan Bumi.

:Ia seolah-olah wap,
:hampir tidak dapat dikesan tetapi sentiasa ada.
:Gunakannya dengan mudah.
|width=45% valign=top |
:'''Versi bahasa Inggeris'''

:''The spirit of emptiness is immortal.''
:''It is called the Great Mother''
:''because it gives birth to Heaven and Earth.''

:''It is like a vapor,''
:''barely seen but always present.''
:''Use it effortlessly.''
|}


==Puisi ketujuh==

{|align=center style=&quot;font-size:200%;&quot;
|-
|
:天 長 地 久 。
:天 地 所 以 能 長 且 久 者 ，
:以 其 不 自 生 ， 故 能 長 生 。
:是 以 聖 人 後 其 身 而 身 先 ﹔ 
:外 其 身 而 身 存 。
:非 以 其 無 私 邪 。
:故 能 成 其 私 。
|}

{|align=&quot;center&quot; width=100%
|-
| width=55% valign=top |
:'''Versi bahasa Melayu'''

:Kebenaran Alam Semesta adalah kekal,
:dan Alam adalah abadi.
:Mengapa mereka abadi?
:Mereka tidak hidup untuk kepentingan sendiri;
:oleh demikian, mereka sedia ada untuk kesemua yang wujud.

:Yang Bijaksana meletakkan kepentingan diri pada akhir;
:Dan mendapati diri dalam keadaan berkuasa.
:Dengan memisahkan diri daripada semua yang ada,
:dia disatukan dengan semua. 
:Dengan tidak berfikir tentang kepentingan diri,
:dia betul-betul berpuas hati.
|width=45% valign=top |
:'''Versi bahasa Inggeris'''

:''The Tao of Heaven is eternal,''
:''and the earth is long enduring.''
:''Why are they long enduring?''
:''They do not live for themselves;''
:''thus they are present for all beings.''

:''The Master puts herself last;''
:''And finds herself in the place of authority.''
:''She detaches herself from all things;''
:''Therefore she is united with all things.''
:''She gives no thought to self.''
:''She is perfectly fulfilled.''
|}


==Puisi kelapan==

{|align=center style=&quot;font-size:200%;&quot;
|-
|
:上 善 若 水 。
:水 善 利 萬 物 而 不 爭 ，
:處 '''眾''' 人 之 所 惡 ， 故 幾 於 道 。
:居 善 地 ， 心 善 淵 ， 與 善 仁 ，
:言 善 信 ， 政 善 治 ， 事 善 能 ，
:動 善 時 。 夫 唯 不 爭 ， 故 無 尤 。
|}

{|align=&quot;center&quot; width=100%
|-
| width=55% valign=top |
:'''Versi bahasa Melayu'''

:Yang betul-betul baik seolah-olah air,
:yang memanfaatkan kesemua ciptaan
:tanpa mencuba bersaing dengan mereka.
:Ia terdapat di tempat-tempat yang tidak popular.
:Oleh demikian, ia merupai Kebenaran.

:Lokasi menyebabkan tempat perlindungan baik.
:Kedalaman pemahaman menyebabkan fikiran baik.
:Hati yang baik menyebabkan pemberian baik.
:Kejujuran menyebabkan kerajaaan baik.
:Pencapaian menyebabkan usahakau baik.
:Pengaturan masa yang betul menyebabkan keputusan baik.

:Cuma sewaktu tiadanya persaingan
:akan kita berhidup dengan keamanan.
|width=45% valign=top |
:'''Versi bahasa Inggeris'''

:The supreme good is like water, 
:which benefits all of creation 
:without trying to compete with it. 
:It gathers in unpopular places. 
:Thus it is like the Tao. 

:The location makes the dwelling good. 
:Depth of understanding makes the mind good. 
:A kind heart makes the giving good. 
:Integrity makes the government good. 
:Accomplishments makes your labors good. 
:Proper timing makes a decision good. 

:Only when there is no competition 
:will we all live in peace.
|}


==Puisi kesembilan==

{|align=center style=&quot;font-size:200%;&quot;
|-
|
:持 而 盈 之 ， 不 如 其 已 ﹔
:揣 而 '''銳''' 之 ， 不 可 長 保 。
:金 玉 滿 堂 ， 莫 之 能 守 ﹔
:富 貴 而 驕 ， 自 遺 其 咎 。
:功 遂 身 退 ， 天 之 道 也 。
|}

{|align=&quot;center&quot; width=100%
|-
| width=55% valign=top |
:'''Versi bahasa Melayu'''

:Adalah lebih mudah untuk mengangkat cawak yang kosong
:berbanding cawan yang penuh.

:Lebih tajam pisau
:lebih mudah tumpul.
:Lebih kekayaan engkau memilik
:lebih sukar melindunginya
:Keangkuhan memberi kesusahan tersendiri.

:Sewaktu engkau mencapai matlamatkau,
:jauhkan diri sahaja.
:Ini adalah laluan ke Kebenaran.
|width=45% valign=top |
:'''Versi bahasa Inggeris'''

:''It is easier to carry an empty cup ''
:''than one that is filled to the brim. ''

:''The sharper the knife ''
:''the easier it is to dull. ''
:''The more wealth you possess ''
:''the harder it is to protect. ''
:''Pride brings it's own trouble. ''

:''When you have accomplished your goal ''
:''simply walk away. ''
:''This is the path way to Heaven. ''
|}

==Puisi kesepuluh==

{|align=center style=&quot;font-size:200%;&quot;
|-
|
:載 營 魄 抱 一 ， 能 無 離 乎 。
:專 氣 致 柔 ， 能 如 嬰 兒 乎 。
:滌 除 玄 鑒 ， 能 如 疵 乎 。
:愛 國 治 民 ， 能 無 為 乎 。
:天 門 開 闔 ， 能 為 雌 乎 。
:明 白 四 達 ， 能 無 知 乎 。
|}

{|align=&quot;center&quot; width=100%
|-
| width=55% valign=top |
:'''Versi bahasa Melayu'''

:Peliharakanlah kegelapan jiwakau
:sehingga engkau menjadi sempurna.
:Dapatkah engkau berbuat demikian tanpa bergagal?
:Dapatkah engkau menumpukan perhatian kepada tenaga hidupkau
:sehingga engkau menjadi lemah-lembut seolah-olah bayi?
:Sewaktu engkau membersihkan jiwakau
:Akankah engkau tidak dapat mencari kelemahan?
:Dapatkah engkau mencintai orang dan memimpin mereka
:tanpa memaksakan kehendakkau ke atas mereka?
:Sewaktu Alam Semesta memberi dan mengambil balik
:Dapatkah engkau menerima kejadiannya dengan hati yang puas?
:Apabila engkau memahami kesemua perkara
:dapatkah engkau menjauhkan diri daripada pemahamankau?

:Melahirkan dan memeliharakan,
:membuat tanpa memilik,
:tidak menjangka sebarang balasan.
:Berkembang tetapi tidak mengawal:
:Ini ialah kemuliaan yang penuh misteri.
|width=45% valign=top |
:'''Versi bahasa Inggeris'''

:''Nurture the darkness of your soul ''
:''until you become whole. ''
:''Can you do this and not fail? ''
:''Can you focus your life-breath ''
:''until you become supple as a newborn child? ''
:''While you cleanse your inner vision ''
:''will you be found without fault? ''
:''Can you love people and lead them ''
:''without forcing your will on them? ''
:''When Heaven gives and takes away ''
:''can you be content with the outcome? ''
:''When you understand all things ''
:can you step back from your own understanding? ''

:''Giving birth and nourishing, ''
:''making without possessing, ''
:''expecting nothing in return. ''
:''To grow, yet not to control: ''
:''This is the mysterious virtue. ''
|}

==Puisi ke-11: Kebergunaan kekosongan==
{|align=center style=&quot;font-size:200%;&quot;
|-
|
:三 十 輻 ， 共 一 轂 ， 
:當 其 無 ， 有 車 之 用 。
:'''埏''' 埴 以 為 器 ， 
:當 其 無 ， 有 器 之 用 。
: 鑿 '''戶 牖''' 以 為 室 ， 
:當 其 無 ， 有 室 之 用 。
:故 有 之 以 為 利 ， 無 之 以 為 用 。
|}

{|align=&quot;center&quot; width=100%
|-
| width=55% valign=top |
:'''Versi bahasa Melayu'''

:Tiga puluh batang jejari bersambung menjadi roda,
:tetapi lubang di pusatnya ialah 
:yang membenarkan roda berfungsi.

:Kami membentuk tanah liat menjadi belanga,
:tetapi lekuknya ialah
:yang menyebabkan bekas itu berguna.

:Kami membentuk kayu menjadi rumah, 
:tetapi ruang di dalamnya ialah
:yang menyebabnya dapat didiami.

:Kami bekerja dengan kelengkapan
:tetapi kekosongan ialah yang kami menggunakan.
|width=45% valign=top |
:'''Versi bahasa Inggeris'''

:''Thirty spokes are joined together in a wheel, ''
:''but it is the center hole ''
:''that allows the wheel to function. ''

:''We mold clay into a pot, ''
:''but it is the emptiness inside ''
:''that makes the vessel useful. ''

:''We fashion wood for a house, ''
:''but it is the emptiness inside ''
:''that makes it livable. ''

:''We work with the substantial, ''
:''but the emptiness is what we use. ''
|}

==Puisi ke-12==
{|align=center style=&quot;font-size:200%;&quot;
|-
|
:五 色 令 人 目 盲 ﹔ 
:五 音 令 人 耳 聾 ﹔ 
:五 味 令 人 口 爽 ﹔
:馳 騁 畋 獵 ， 令 人 心 發 狂 ﹔ 
:難 得 之 貨 ， 令 人 行 妨 。
:是 以 聖 人 為 腹 不 為 目 ， 故 去 彼 取 此 。
|}

{|align=&quot;center&quot; width=100%
|-
| width=55% valign=top |
:'''Versi bahasa Melayu'''

:Terlalu banyak warna membutakan mata.
:Terlalu banyak not muzik mempekakkan telinga.
:Terlalu banyak rasa menyebabkan lidah tidak terasa apa-apa.
:Terlalu banyak kegiatan menggilakan otak.
:Terlalu banyak kekayaan mengakibatkan jenayah.

:Yang bijaksana bertindak berdasarkan apa yang dirasa dan bukannya apa yang dilihat.
:Dia menjauhkan diri daripada yang kedua, dan mengutamakan yang pertama.
|width=45% valign=top |
:'''Versi bahasa Inggeris'''

:''Five colors blind the eye. 
:''Five notes deafen the ear. 
:''Five flavors makes the palate go stale. 
:''Too much activity deranges the mind. 
:''Too much wealth causes crime. 

:''The Master acts on what she feels and not what she sees. 
:&amp;nbsp;
:''She shuns the latter, and prefers to seek the former. 
|}
 

==Puisi ke-13: Pembasmian keakuan==
{|align=center style=&quot;font-size:200%;&quot;
|-
|
:寵 辱 若 驚 ， 貴 大 患 若 身 。
:何 謂 寵 辱 若 驚 。
:寵 為 下 ， 得 之 若 驚 ， 失 之 若 驚 ，
:是 謂 寵 辱 若 驚 。
:何 謂 貴 大 患 若 身 。
:吾 所 以 有 大 患 者 ， 為 吾 有 身 ，
:及 吾 無 身 ， 吾 有 何 患 。
:故 貴 以 身 為 天 下 ， 若 可 寄 天 下 ﹔
:愛 以 身 為 天 下 ， 若 可 托 天 下 。
|}

{|align=&quot;center&quot; width=100%
|-
| width=55% valign=top |
:'''Versi bahasa Melayu'''

:Kejayaan sama berbahaya dengan kegagalan,
:dan kami biasanya merupakan musuh kami paling jahat. 

:Apakah ertinya kejayaan sama berbahaya dengan kegagalan?
:Dia yang merupakan orang atasan juga merupakan orang bawahan orang lain.
:Menerima sokongan dan menghilangkanya kedua-kedua mengakibatkan kerisauan. 
:Itulah yang dimaksudkan oleh kejayaan sama berbahaya dengan kegagalan.
:Apakah ertinya kami biasanya merupakan musuh kami paling jahat?
:Alasannya ialah aku mempunyai musuh kerana aku mempunyai &quot;diri&quot;.
:Jika aku tidak mempunyai &quot;diri&quot;, aku tidak akan lagi mempunyai musuh.
:&amp;nbsp;

:Cintailah seluruh dunia seakan-akan ia merupakan diri;
:jadi engkau akan benar-benar menyayangi kesemua benda.
|width=45% valign=top |
:'''Versi bahasa Inggeris'''

:''Success is as dangerous as failure, ''
:''and we are often our own worst enemy. ''

:''What does it mean that success is as dangerous as failure? ''
:''He who is superior is also someone's subordinate. ''
:''Receiving favor and loosing it both cause alarm. ''
:''That is what is meant by success is as dangerous as failure. ''
:''What does it mean that we are often our own worst enemy? ''
:''The reason I have an enemy is because I have &quot;self&quot;. ''
:''If I no longer had a &quot;self&quot;, I would no longer have an enemy. ''

:''Love the whole world as if it were your self; ''
:''then you will truly care for all things. ''
|}

==Puisi ke-14==
{|align=center style=&quot;font-size:200%;&quot;
|-
|
:視 之 不 見 ， 名 曰 夷 ﹔
:聽 之 不 聞 ， 名 曰 希 ﹔
:搏 之 不 得 ， 名 曰 微 。
:此 三 者 不 可 致 詰 ， 故 混 而 為 一 。
:其 上 不 皦 ， 其 下 不 昧 。
:繩 繩 兮 不 可 名 ， 復 歸 於 物 。
:是 謂 無 '''狀''' 之 '''狀''' ， 無 物 之 象 ， 是 謂 惚 恍 。
:迎 之 不 見 其 首 ， 隨 之 不 見 其 後 。
:執 古 之 道 ， 以 御 今 之 有 。
:能 知 古 始 ， 是 謂 道 紀 。
|}

{|align=&quot;center&quot; width=100%
|-
| width=55% valign=top |
:'''Versi bahasa Melayu'''

:Lihat, dan ia tidak dapat dinampak.
:Dengarnya, dan ia tidak dapat didengar.
:Pegangnya, dan ia tidak dapat ditangkap.
:Ketiga-tiga ini tidak dapat diperikan lagi,
:oleh itu, kita menggangap mereka sebagai Satu. 

:Yang paling tingginya tidak terang.
:Yang paling dalamnya tidak gelap.
:Tidak henti-henti, tanpa nama, ia kembali ke kekosongan.
:Bentuk yang tanpa bentuk, benda yang tanpa rupa,
:Tidak ketara, di luar segala pemahaman.

:Mendekatinya dan engkau tidak akan melihat permulaannya;
:mengikutinya dan anda mendapati ia tiada hujung;
:Sewaktu kami memahami Kebenaran orang-orang kunol
:kami boleh menggunakannya untuk mengarahkan kehidupan kami.
:Memahami asal kuno Kebenaran:
:inilah permulaan kebijaksanaan.
|width=45% valign=top |
:'''Versi bahasa Inggeris'''

:''Look for it, and it can't be seen. ''
:''Listen for it, and it can't be heard. ''
:''Grasp for it, and it can't be caught. ''
:''These three cannot be further described, ''
:''so we treat them as The One. ''

:''Its highest is not bright. ''
:''Its depths are not dark. ''
:''Unending, unnameable, it returns to nothingness. ''
:''Formless forms, and image less images, ''
:''subtle, beyond all understanding. ''

:''Approach it and you will not see a beginning; ''
:''follow it and there will be no end. ''
:''When we grasp the Tao of the ancient ones, ''
:''we can use it to direct our life today. ''
:''To know the ancient origin of Tao: ''
:''this is the beginning of wisdom.''
|}

==Puisi ke-15==

{|align=center style=&quot;font-size:200%;&quot;
|-
|
:古 之 善 為 道 者 ， 微 妙 玄 通 ， 深 不 可 識 。
:夫 唯 不 可 識 ， 故 強 為 之 容 ：
:豫 兮 若 冬 '''涉''' 川 ﹔ 猶 兮 若 畏 四 鄰 ﹔ 
:儼 兮 其 若 客 ﹔ 渙 兮 其 若 凌 釋 ﹔ 
:敦 兮 其 若 朴 ﹔ 曠 兮 其 若 谷 ﹔
:混 兮 其 若 濁 ﹔ 澹 兮 其 若 海 ﹔ 
:'''飂''' 兮 若 無 止 。
:孰 能 濁 以 靜 之 徐 清 。
:孰 能 安 以 動 之 徐 生 。
:保 此 道 者 ， 不 欲 盈 。
:夫 唯 不 盈 ， 故 能 蔽 而 新 成 。
|}

{|align=&quot;center&quot; width=100%
|-
| width=55% valign=top |
:'''Versi bahasa Melayu'''

:Pendeta-pendeta kuno berfikiran amat mendalam
:dan mengetahui cara-cara ketakketaraan dan kearifan.
:Kebijaksanaan mereka di luar pemahaman kita
:Kerana pengetahuan mereka jauh lebih tinggi
:Aku cuma dapat memberi penggambaran yang buruk.

:Mereka amat berhati-hati
:sebagai orang yang menyeberangi anak sungai pada musim sejuk.
:Berjaga-berjaga seolah-olah diserang dari semua arah oleh pemusuh.
:Berbudi bahasa sebagai tetami.
:Boleh berubah sebagai ais menjadi cair.
:Bulat-bulat sebagai kayu yang tidak diukir.
:Terbuka sebagai lembah.
:Keruh sebagai air yang keruh.

:Siapakah yang dapat diam-diam
:sehingga lumpur telah mendap
:dan air menjadi jernih dengan kendiri?
:Dapat kah engkau tetap bertenang sehingga keadaan pulih menjadi baik dengan kendiri?

:Yang bijaksana tidak mencari pencapaian.
:Tidak mencari pencapaian, mereka tidak dikuasai oleh keinginan untuk perubahan.
|width=45% valign=top |
:'''Versi bahasa Inggeris'''

:''The Sages of old were profound ''
:''and knew the ways of subtlety and discernment. ''
:''Their wisdom is beyond our comprehension''
:''Because their knowledge was so far superior ''
:''I can only give a poor description. ''

:''They were careful ''
:''as someone crossing an frozen stream in winter. ''
:''Alert as if surrounded on all sides by the enemy. ''
:''Courteous as a guest. ''
:''Fluid as melting ice. ''
:''Whole as an uncarved block of wood. ''
:''Receptive as a valley. ''
:''Turbid as muddied water. ''

:''Who can be still ''
:''until their mud settles ''
:''and the water is cleared by itself? ''
:''Can you remain tranquil until right action occurs by itself? ''


:''The Master doesn't seek fulfillment. ''
:''Not seeking fulfillment, they are not swayed by desire for change.''
|}

==Puisi ke-16== 

{|align=center style=&quot;font-size:200%;&quot;
|-
|
:致 '''虛''' 極 ， 守 靜 篤。
:萬 物 並 作 ， 吾 以 觀 復。
:夫 物 芸 芸 ， 各 復 歸 其 根 。
:歸 根 曰 靜 ， 靜 曰 復 命 。
:復 命 曰 常 ， 知 常 曰 明 。
:不 知 常 ， 妄 作 凶 。
:知 常 容 ， 容 乃 公 ，
:公 乃 全 ， 全 乃 天 ，
:天 乃 道 ， 道 乃 久 ， 沒 身 不 殆 。
|}

{|align=&quot;center&quot; width=100%
|-
| width=54% valign=top |
:'''Versi bahasa Melayu'''

:Jika engkau dapat mengosongkan otak daripada kesemua fikiran
:hatikau akan memeluk ketenteraman.
:Tontonlah cara kesemua ciptaan berfungsi.
:tetapi bertafakur tentang pengembaliannya ke sumber.

:Kesemua ciptaan di dalam alam semesta
:kembali ke asal permulaannya.
:Pengembalian ke asal merupakan ketenteraman,
:kerana kami berserah kepada hukum alam semesta

:Pengembalian ke hukum alam semesta dipanggil ketetapan.
:Mengetahui ketetapan dipanggil penyedaran.
:Tidak mengetahui ketetapan ialah sumber bencana
:kerana kita tiada asal-usul.
:Dengan mengetahui ketetapan, kami dapat menerima apa yang terjadi
:Dengan menerima apa yang terjadi, kami menjadi berkecuali.
:Dengan menjadi berkecuali, kami akan menyatukan dengan Alam Semesta.
:Dengan penyatuan dengan Alam Semesta, kami menyatukan dengan Kebenaran. 
:Dengan penyatuan dengan Kebenaran, kita tidak lagi bimbang
:akan kematian kerana kita mengetahui Kebenaran adalah tetap
:dan kita merupkan penyatuan dengan Kebenaran.
|width=46% valign=top |
:'''Versi bahasa Inggeris'''

:''If you can empty your mind of all thoughts ''
:''your heart will embrace the tranquility of peace. ''
:''Watch the workings of all of creation, ''
:''but contemplate their return to the source. ''

:''All creatures in the universe ''
:''return to the point where they began. ''
:''Returning to the source is tranquility ''
:''because we submit to Heavens mandate. ''

:''Returning to Heavens mandate is called being constant. ''
:''Knowing the constant is called 'enlightenment'. ''
:''Not knowing the constant is the source of evil deeds ''
:''because we have no roots. ''
:''By knowing the constant we can accept things as they are. ''
:''By accepting things as they are, we become impartial. ''
:''By being impartial, we become one with Heaven. ''
: &amp;nbsp;
:''By being one with Heaven, we become one with Tao.''
: &amp;nbsp;
:''Being one with Tao, we are no longer concerned about ''
:''loosing our life because we know the Tao is constant ''
:''and we are one with Tao.''
|}

==Puisi ke-17: Pimpinan yang terbaik== 

{|align=center style=&quot;font-size:200%;&quot;
|-
|
:太 上 ， 不 知 有 之 ﹔
:其 次 ， 親 而 譽 之 ﹔
:其 次 ， 畏 之 ﹔
:其 次 ， 侮 之 。
:信 不 足 焉 ， 有 不 信 焉 。
:悠 兮 其 貴 言 。
:功 成 事 遂 ， 百 姓 皆 謂 ： 「 我 自 然 」 。
|}

{|align=&quot;center&quot; width=100%
|-
| width=55% valign=top |
:'''Versi bahasa Melayu'''

:Pemimpin yang terbaik merupakan mereka yang orang ramai hampir tidak tahu akan kewujudannya.
:Yang kedua terbaik merupakan mereka yang disayangi dan dipuji.
:Yang berikut merupakan mereka yang ditakuti.
:Yang paling teruk ialah pemimpin yang dibenci.

:Sesiapa yang tidak mempercayai orang,
:mereka tidak akan dipercayai sebagai balasan.

:Pemimpin yang terbaik melaksanakan tugas tanpa banyak bercakap.
: &amp;nbsp;
:Sewaktu tugas telah berjaya disiapkan,
:Orang akan berkata: :&quot;Kamilah yang membuatnya!
|width=45% valign=top |
:'''Versi bahasa Inggeris'''

:''The best leaders are those the people hardly know exist. ''
: &amp;nbsp;
:''The next best is a leader who is loved and praised. ''
:''Next comes the one who is feared. ''
:''The worst one is the leader that is despised. ''

:''If you don't trust the people, ''
:''they will become untrustworthy. ''

:''The best leaders value their words, and use them sparingly. ''
:''When she has accomplished her task, ''
:''the people say, &quot;Amazing: ''we did it, all by ourselves!&quot;''
|}

==Puisi ke-18== 

{|align=center style=&quot;font-size:200%;&quot;
|-
|
:大 道 廢 ， 有 仁 義 ﹔ 
:智 慧 出 ， 有 大 偽 ﹔
:六 親 不 和 ， 有 孝 慈 ﹔ 
:國 家 昏 亂 ， 有 忠 臣 。
|}

{|align=&quot;center&quot; width=100%
|-
| width=55% valign=top |
:'''Versi bahasa Melayu'''

:Sewaktu Kebenaran ditinggalkan,
:cinta sesama manusia dan kewajaran termuncul.
:Sewaktu kebijaksanaan termuncul,
:kepura-puraan bermula.

:Sewaktu terdapat persengketaan dalam keluarga,
:Ketaatan terhadap ibu bapa termuncul.
:Sewaktu negara dalam keadaan kelam-kabut,
:Kesetianegaraan termuncul.
|width=45% valign=top |
:'''Versi bahasa Inggeris'''

:''When the great Tao is abandoned, ''
:''charity and righteousness appear. ''
:''When intellectualism arises, ''
:''hypocrisy is close behind. ''

:''When there is strife in the family unit, ''
:''people talk about 'brotherly love'. ''

:''When the country falls into chaos, ''
:''politicians talk about 'patriotism'.''
|}

==Puisi ke-19== 

{|align=center style=&quot;font-size:200%;&quot;
|-
|
:'''絕''' 聖 棄 智 ， 民 利 百 倍 ﹔
:'''絕''' 仁 棄 義 ， 民 復 孝 慈 ﹔
:'''絕''' 巧 棄 利 ， 盜 賊 無 有 。
:此 三 者 以 為 文 ， 不 足 。
:故 令 有 所 屬 ： 見 素 抱 朴 ， 
:少 思 寡 欲 ， '''絕''' 學 無 憂 。
|}

{|align=&quot;center&quot; width=100%
|-
| width=55% valign=top |
:'''Versi bahasa Melayu'''
:Buangkan pengetahuan dan kebijaksanaan,
:dan semua orang akan lebih baik seratus kali.
:Buangkan cinta sesama manusia dan kewajaran,
:dan orang-orang akan menemui semula ketaatan terhadap ibu bapa.
:Buangkan kekayaan dan ketamakan,
:dan peromak serta pencuri akan terhilang.

:Ketiga-tiga ini cuma merupakan bentuk, dan tidak mencukupi pada dirinya.
:Adalah lebih penting untuk:

:Memelukkan kesederhanaan.
:Mengurangkan kepentingan diri.
:dan mempelajari ketiadaan keinginan.

|width=45% valign=top |
:'''Versi bahasa Inggeris'''

:''Forget about knowledge and wisdom, ''
:''and people will be a hundred times better off. ''
:''Throw away charity and righteousness, ''
:''and people will return to brotherly love. ''
:''Throw away profit and greed, ''
:''and there won't be any thieves. ''

:''These three are superficial and aren't enough ''
:''to keep us at the center of the circle, ''
:''so we must also: ''

:''Embrace simplicity. ''
:''Put others first. ''
:''Desire little. ''
|}

==Puisi ke-20== 

{|align=center style=&quot;font-size:200%;&quot;
|-
|
:唯 之 與 阿 ， 相 去 幾 何 。
:之 與 惡 ， 相 去 若 何 。
:人 之 所 畏 ， 不 可 不 畏 。
:荒 兮 ， 其 未 央 哉 。
:'''眾''' 人 熙 熙 ， 如 享 太 牢 ， 如 春 登 台 。
:我 獨 泊 兮 ， 其 未 兆 ﹔
:沌 沌 兮 ， 如 嬰 兒 之 未 孩 ﹔
:'''儽 儽''' 兮 ， 若 無 所 歸 。
:'''眾''' 人 皆 有 餘 ， 而 我 獨 若 遺 。 
:我 愚 人 之 心 也 哉 。
:俗 人 昭 昭 ， 我 獨 昏 昏 。
:俗 人 察 察 ， 我 獨 悶 悶 。
:'''眾''' 人 皆 有 以 ， 而 我 獨 頑 且 鄙 。
:我 獨 異 於 人 ， 而 貴 食 母 。
|}

{|align=&quot;center&quot; width=100%
|-
| width=55% valign=top |
:'''Versi bahasa Melayu'''
:Lepaskanlah pengetahuan dan masalah engkau akan tamat.
:Apakah perbezaan antara ya dan tidak?
:Apakah perbezaan antara baik dengan jahat?
:Harus kan engkau takut apa yang orang lain menakuti?
:Karut! tengoklah betapa jauh engkau dari sasaran!

:Orang lain sangat gembira,
:seolah-olah mereka di perayaan musim bunga.
:Aku seorang sahaja tiada kebimbangan dan perasaan,
:sebagai bayi belum membelajari bersenyum.

:Orang lain memiliki lebih daripada apa yang mereka memerlukan;
:Aku seorang sahaja kelihatan tidak memiliki apa-apa.
:Aku bingung dan hanyut tanpa tempat untuk pergi.
:Aku seolah-olah orang bodoh, fikiranku kelam kabut.

:Orang lain mukanya seri kerana gembira,
:Cuma aku seorang yang bosan,
:Orang lain pandai,
:Cuma aku seorang yang bodoh,
:Orang lain arif,
:Cuma aku seorang terkeliru.
:Aku dihanyut oleh ombak lautan,
:melayang-melayang tanpa belas kasihan angin.
:Orang lain mempunyai cita-cita,
:Cuma aku seorang yang tanpa tujuan.

:Aku berbeza daripada orang lain. 
:Aku disuburkan oleh Alam Semesta.
|width=45% valign=top |
:'''Versi bahasa Inggeris'''
:Renounce knowledge and your problems will end. 
:What is the difference between yes and no? 
:What is the difference between good and evil? 
:Must you fear what others fear? 
:Nonsense, look how far you have missed the mark! 

:''Other people are joyous, ''
:''as though they were at a spring festival. ''
:''I alone am unconcerned and expressionless, ''
:''like an infant before it has learned to smile. ''

:''Other people have more than they need; ''
:''I alone seem to possess nothing. ''
:''I am lost and drift about with no place to go. ''
:''I am like a fool, my mind is in chaos. ''

:''Ordinary people are bright; ''
:''I alone am dark. ''
:''Ordinary people are clever; ''
:''I alone am dull. ''
:''Ordinary people seem discriminating; ''
:''I alone am muddled and confused. ''
:''I drift on the waves on the ocean, ''
:''blown at the mercy of the wind. ''
:''Other people have their goals, ''
:''I alone am dull and uncouth. ''

:''I am different from ordinary people. ''
:''I nurse from the Great Mother's breasts. ''
|}

==Bersambung==

[[Dao_de_Jing(Bab21-bab81)]]</text>
      <sha1>362jicwqa563pgx3bjrzzmn3yqdezs6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Dao de Jing</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1522</id>
    <redirect title="Dao de Jing(Bab1- Bab 20)" />
    <revision>
      <id>2970</id>
      <timestamp>2006-03-26T03:50:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ychmatematik~mswikibooks</username>
        <id>22</id>
      </contributor>
      <comment>[[Dao de Jing]] moved to [[Dao de Jing(Bab1- Bab 20)]]: Pembahagian Buku kepada section</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="39" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Dao de Jing(Bab1- Bab 20)]]</text>
      <sha1>04f8qpdzz7rwef9q8mtv1r9ycnttm8l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Dao de Jing(Bab21-bab81)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1523</id>
    <revision>
      <id>6191</id>
      <parentid>2971</parentid>
      <timestamp>2010-02-22T12:08:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>60.51.9.11</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="28316" xml:space="preserve">{{terjemahan}}
Sambungan [[Dao de Jing(Bab1- Bab 20)]].

31 
Weapons are the bearers of bad news; 
all people should detest them. 

The wise man values the left side, 
and in time of war he values the right. 
Weapons are meant for destruction, 
and thus are avoided by the wise. 
Only as a last resort 
will a wise person use a deadly weapon. 
If peace is her true objective 
how can she rejoice in the victory of war? 
Those who rejoice in victory 
delight in the slaughter of humanity. 
Those who resort to violence 
will never bring peace to the world. 
The left side is a place of honor on happy occasions. 
The right side is reserved for mourning at a funeral. 
When the lieutenants take the left side to prepare for war, 
the general should be on the right side, 
because he knows the outcome will be death. 
The death of many should be greeted with great sorrow, 
and the victory celebration should honor those who have died. 

 
32 
The Tao is nameless and unchanging. 
Although it appears insignificant, 
nothing in the world can contain it. 

If a ruler abides by its principles, 
then her people will willingly follow. 
Heaven would then reign on earth, 
like sweet rain falling on paradise. 
People would have no need for laws, 
because the law would be written on their hearts. 

Naming is a necessity for order, 
but naming can not order all things. 
Naming often makes things impersonal, 
so we should know when naming should end. 
Knowing when to stop naming, 
you can avoid the pitfall it brings. 

All things end in the Tao 
just as the small streams and the largest rivers 
flow through valleys to the sea. 

 
33 
Those who know others are intelligent; 
those who know themselves are truly wise. 
Those who master others are strong; 
those who master themselves have true power. 

Those who know they have enough are truly wealthy. 

Those who persist will reach their goal. 

Those who keep their course have a strong will. 
Those who embrace death will not perish, 
but have life everlasting. 

 
34 
The great Tao flows unobstructed in every direction. 
All things rely on it to conceive and be born, 
and it does not deny even the smallest of creation. 
When it has accomplishes great wonders, 
it does not claim them for itself. 
It nourishes infinite worlds, 
yet it doesn't seek to master the smallest creature. 
Since it is without wants and desires, 
it can be considered humble. 
All of creation seeks it for refuge 
yet it does not seek to master or control. 
Because it does not seek greatness; 
it is able to accomplish truly great things. 


35 
She who follows the way of the Tao 
will draw the world to her steps. 
She can go without fear of being injured, 
because she has found peace and tranquility in her heart. 

Where there is music and good food, 
people will stop to enjoy it. 
But words spoken of the Tao 
seem to them boring and stale. 
When looked at, there is nothing for them to see. 
When listen for, there is nothing for them to hear. 
Yet if they put it to use, it would never be exhausted. 

 
36 
If you want something to return to the source, 
you must first allow it to spread out. 
If you want something to weaken, 
you must first allow it to become strong. 
If you want something to be removed, 
you must first allow it to flourish. 
If you want to possess something, 
you must first give it away. 

This is called the subtle understanding 
of how things are meant to be. 

The soft and pliable overcomes the hard and inflexible. 

Just as fish remain hidden in deep waters, 
it is best to keep weapons out of sight. 

 
37 
The Tao never acts with force, 
yet there is nothing that it can not do. 

If rulers could follow the way of the Tao, 
then all of creation would willingly follow their example. 
If selfish desires were to arise after their transformation, 
I would erase them with the power of the Uncarved Block. 

By the power of the Uncarved Block, 
future generations would loose their selfish desires. 
By loosing their selfish desires, 
the world would naturally settle into peace. 

 
38 
The highest good is not to seek to do good, 
but to allow yourself to become it. 
The ordinary person seeks to do good things, 
and finds that they can not do them continually. 

The Master does not force virtue on others, 
thus she is able to accomplish her task. 
The ordinary person who uses force, 
will find that they accomplish nothing. 

The kind person acts from the heart, 
and accomplishes a multitude of things. 
The righteous person acts out of pity, 
yet leaves many things undone. 
The moral person will act out of duty, 
and when no one will respond 
will roll up his sleeves and uses force. 

When the Tao is forgotten, there is righteousness. 
When righteousness is forgotten, there is morality. 
When morality is forgotten, there is the law. 
The law is the husk of faith, 
and trust is the beginning of chaos. 

Our basic understandings are not from the Tao 
because they come from the depths of our misunderstanding. 
The master abides in the fruit and not in the husk. 
She dwells in the Tao, 
and not with the things that hide it. 
This is how she increases in wisdom. 

 
39 
The masters of old attained unity with the Tao. 
Heaven attained unity and become pure. 
The earth attained unity and found peace. 
The spirits attained unity so they could minister. 
The valleys attained unity that they might be full. 
Humanity attained unity that they might flourish. 
Their leaders attained unity that they might set the example. 
This is the power of unity. 

Without unity, the sky becomes filthy. 
Without unity, the earth becomes unstable. 
Without unity, the spirits become unresponsive and disappear. 
Without unity, the valleys become dry as a desert. 
Without unity, human kind can't reproduce and becomes extinct. 
Without unity, our leaders become corrupt and fall. 

The great view the small as their source, 
and the high takes the low as their foundation. 
Their greatest asset becomes their humility. 
They speak of themselves as orphans and widows, 
thus they truly seek humility. 
Do not shine like the precious gem, 
but be as dull as a common stone. 

 
40 
All movement returns to the Tao. 
Weakness is how the Tao works. 

All of creation is born from substance. 
Substance is born of nothing-ness. 

41 
When a superior person hears of the Tao, 
She diligently puts it into practice. 
When an average person hears of the Tao, 
he believes half of it, and doubts the other half. 
When a foolish person hears of the Tao, 
he laughs out loud at the very idea. 
If he didn't laugh, 
it wouldn't be the Tao. 

Thus it is said: 
The brightness of the Tao seems like darkness, 
the advancement of the Tao seems like retreat, 
the level path seems rough, 
the superior path seem empty, 
the pure seems to be tarnished, 
and true virtue doesn't seem to be enough. 
The virtue of caution seems like cowardice, 
the pure seems to be polluted, 
the true square seems to have no corners, 
the best vessels take the most time to finish, 
the greatest sounds cannot be heard, 
and the greatest image has no form. 

The Tao hides in the unnamed, 
Yet it alone nourishes and completes all things. 

 
42 
The Tao gave birth to One. 
The One gave birth to Two. 
The Two gave birth to Three. 
The Three gave birth to all of creation. 

All things carry Yin 
yet embrace Yang. 
They blend their life breaths 
in order to produce harmony. 

People despise being orphaned, widowed and poor. 
But the noble ones take these as their titles. 
In loosing, much is gained, 
and in gaining, much is lost. 

What others teach I too will teach: 
&quot;The strong and violent will not die a natural death.&quot; 

 
43 
That which offers no resistance, 
overcomes the hardest substances. 
That which offers no resistance 
can enter where there is no space. 

Few in the world can comprehend 
the teaching without words, 
or understand the value of non-action. 

 
44 
Which is more important, your honor or your life? 
Which is more valuable, your possessions or your person? 
Which is more destructive, success or failure? 

Because of this, great love extracts a great cost 
and true wealth requires greater loss. 

Knowing when you have enough avoids dishonor, 
and knowing when to stop will keep you from danger 
and bring you a long, happy life. 

 
45 
The greatest accomplishments seems imperfect, 
yet their usefulness is not diminished. 
The greatest fullness seems empty, 
yet it will be inexhaustible. 

The greatest straightness seems crooked. 
The most valued skill seems like clumsiness. 
The greatest speech seems full of stammers. 

Movement overcomes the cold, 
and stillness overcomes the heat. 
That which is pure and still is the universal ideal. 

 
46 
When the world follows the Tao, 
horses run free to fertilize the fields. 
When the world does not follow the Tao, 
war horses are bread outside the cities. 

There is no greater transgression 
than condoning peoples selfish desires, 
no greater disaster than being discontent, 
and no greater retribution than for greed. 

Whoever knows contentment will be at peace forever. 

 
47 
Without opening your door, 
you can know the whole world. 
Without looking out your window, 
you can understand the way of the Tao. 

The more knowledge you seek, 
the less you will understand. 

The Master understands without leaving, 
sees clearly without looking, 
accomplishes much without doing anything. 

 
48 
One who seeks knowledge learns something new every day. 
One who seeks the Tao unlearns something new every day. 
Less and less remains until you arrive at non-action. 
When you arrive at non-action, 
nothing will be left undone. 

Mastery of the world is achieved 
by letting things take their natural course. 
You can not master the world by changing the natural way. 

 
49 
The Master has no mind of her own. 
She understands the mind of the people. 

To those who are good she treats as good. 
To those who aren't good she also treats as good. 
This is how she attains true goodness. 

She trusts people who are trustworthy. 
She also trusts people who aren't trustworthy. 
This is how she gains true trust. 

The Master's mind is shut off from the world. 
Only for the sake of the people does she muddle her mind. 
They look to her in anticipation. 
Yet she treats them all as her children. 

 
50 
Those who leave the womb at birth 
and those who enter their source at death, 
of these; three out of ten celebrate life, 
three out of ten celebrate death, 
and three out of ten simply go from life to death. 
What is the reason for this? 
Because they are afraid of dying, 
therefore they can not live. 

I have heard that those who celebrate life 
walk safely among the wild animals. 
When they go into battle, they remain unharmed. 
The animals find no place to attack them 
and the weapons are unable to harm them. 
Why? Because they can find no place for death in them.

51 
The Tao gives birth to all of creation. 
The virtue of Tao in nature nurtures them, 
and their family give them their form. 
Their environment then shapes them into completion. 
That is why every creature honors the Tao and its virtue. 

No one tells them to honor the Tao and its virtue, 
it happens all by itself. 
So the Tao gives them birth, 
and its virtue cultivates them, 
cares for them, 
nurtures them, 
gives them a place of refuge and peace, 
helps them to grow and shelters them. 

It gives them life without wanting to posses them, 
and cares for them expecting nothing in return. 
It is their master, but it does not seek to dominate them. 
This is called the dark and mysterious virtue. 

 
52 
The world had a beginning 
which we call the Great Mother. 
Once we have found the Mother, 
we begin to know what Her children should be. 

When we know we are the Mothers child, 
we begin to guard the qualities of the Mother in us. 
She will protect us from all danger 
even if we lose our life. 

Keep your mouth closed 
and embrace a simple life, 
and you will live care-free until the end of your days. 
If you try to talk your way into a better life 
there will be no end to your trouble. 

To understand the small is called clarity. 
Knowing how to yield is called strength. 
To use your inner light for understanding
regardless of the danger 
is called depending on the Constant. 

 
53 
If I understood only one thing, 
I would want to use it to follow the Tao. 
My only fear would be one of pride. 
The Tao goes in the level places, 
but people prefer to take the short cuts. 

If too much time is spent cleaning the house 
the land will become neglected and full of weeds, 
and the granaries will soon become empty 
because there is no one out working the fields. 
To wear fancy clothes and ornaments, 
to have your fill of food and drink 
and to waste all of your money buying possessions 
is called the crime of excess. 
Oh, how these things go against the way of the Tao! 

 
54 
That which is well built 
will never be torn down. 
That which is well latched 
can not slip away. 
Those who do things well 
will be honored from generation to generation. 

If this idea is cultivated in the individual, 
then his virtue will become genuine. 
If this idea is cultivated in your family, 
then virtue in your family will be great. 
If this idea is cultivated in your community, 
then virtue will go a long way. 
If this idea is cultivated in your country, 
then virtue will be in many places. 
If this idea is cultivated in the world, 
then virtue will be with everyone. 

Then observe the person for what the person does, 
and observe the family for what it does, 
and observe the community for what it does, 
and observe the country for what it does, 
and observe the world for what it does. 
How do I know this saying is true? 
I observe these things and see. 

 
55 
One who is filled with the Tao 
is like a newborn child. 
The infant is protected from 
the stinging insects, wild beasts, and birds of prey. 
Its bones are soft, its muscles are weak, 
but its grip is firm and strong. 
It doesn't know about the union 
of male and female, 
yet his penis can stand erect, 
because of the power of life within him. 
It can cry all day and never become hoarse. 
This is perfect harmony. 

To understand harmony is to understand the Constant. 
To know the Constant is to be called 'enlightened'. 
To unnaturally try to extend life is not appropriate. 
To try and alter the life-breath is unnatural. 
The master understands that when something reaches its prime 
it will soon begin to decline. 
Changing the natural is against the way of the Tao. 
Those who do it will come to an early end. 

 
56 
Those who know do not talk. 
Those who talk do not know. 

Stop talking, 
meditate in silence, 
blunt your sharpness, 
release your worries, 
harmonize your inner light, 
and become one with the dust. 
Doing this is the called the dark and mysterious identity. 

Those who have achieved the mysterious identity 
can not be approached, and they can not be alienated. 
They can not be benefited nor harmed. 
They can not be made noble nor to suffer disgrace. 
This makes them the most noble of all under the heavens. 

 
57 
Govern your country with integrity, 
Weapons of war can be used with great cunning, 
but loyalty is only won by not-doing. 
How do I know the way things are? 
By these: 

The more prohibitions you make, 
the poorer people will be. 
The more weapons you posses, 
the greater the chaos in your country. 
The more knowledge that is acquired, 
the stranger the world will become. 
The more laws that you make, 
the greater the number of criminals. 

Therefore the Master says: 
I do nothing, 
and people become good by themselves. 
I seek peace, 
and people take care of their own problems. 
I do not meddle in their personal lives, 
and the people become prosperous. 
I let go of all my desires, 
and the people return to the Uncarved Block. 

 
58 
If a government is unobtrusive, 
the people become whole. 
If a government is repressive, 
the people become treacherous. 

Good fortune has its roots in disaster, 
and disaster lurks with good fortune. 
Who knows why these things happen, 
or when this cycle will end? 
Good things seem to change into bad, 
and bad things often turn out for good. 
These things have always been hard to comprehend. 

Thus the Master makes things change 
without interfering. 
She is probing yet causes no harm. 
Straightforward, yet does not impose her will. 
Radiant, and easy on the eye. 

 
59 
There is nothing better than moderation 
for teaching people or serving Heaven. 
Those who use moderation 
are already on the path to the Tao. 

Those who follow the Tao early 
will have an abundance of virtue. 
When there is an abundance of virtue, 
there is nothing that can not be done. 
Where there is limitless ability, 
then the kingdom is withing your grasp. 
When you know the Mother of the kingdom, 
then you will be long enduring. 

This is spoken of as the deep root and the firm trunk, 
the Way to a long life and great spiritual vision. 

 
60 
Governing a large country 
is like frying small fish. 
Too much poking spoils the meat. 

When the Tao is used to govern the world 
then evil will loose its power to harm the people. 
Not that evil will no longer exist, 
but only because it has lost its power. 
Just as evil can loose its ability to harm, 
the Master shuns the use of violence. 

If you give evil nothing to oppose, 
then virtue will return by itself. 

61 
A large country should take the low place like a great watershed, 
which from its low position assumes the female role. 
The female overcomes the male by the power of her position. 
Her tranquility gives rise to her humility. 

If a large country takes the low position, 
it will be able to influence smaller countries. 
If smaller countries take the lower position, 
then they can allow themselves to be influenced. 
So both seek to take the lower position 
in order to influence the other, or be influenced. 

Large countries should desire to protect and help the people, 
and small countries should desire to serve others. 
Both large and small countries benefit greatly from humility. 

 
62 
The Tao is the tabernacle of creation, 
it is a treasure for those who are good, 
and a place of refuge for those who are not. 

How can those who are not good be abandoned? 
Words that are beautiful are worth much, 
but good behavior can only be learned by example. 

When a new leader takes office, 
don't give him gifts and offerings. 
These things are not as valuable 
as teaching him about the Tao. 

Why was the Tao esteemed by the ancient Masters? 
Is it not said: &quot;With it we find without looking. 
With it we find forgiveness for our transgressions.&quot; 
That is why the world can not under stand it. 

 
63 
Act by not acting; 
do by not doing. 
Enjoy the plain and simple. 
Find that greatness in the small. 
Take care of difficult problems 
while they are still easy; 
Do easy things before they become too hard. 

Difficult problems are best solved while they are easy. 
Great projects are best started while they are small. 
The Master never takes on more than she can handle, 
which means that she leaves nothing undone. 

When an affirmation is given too lightly, 
keep your eyes open for trouble ahead. 
When something seems too easy, 
difficulty is hiding in the details. 
The master expects great difficulty, 
so the task is always easier than planned. 

 
64 
Things are easier to control while things are quiet. 
Things are easier to plan far in advance. 
Things break easier while they are still brittle. 
Things are easier hid while they are still small. 

Prevent problems before they arise. 
Take action before things get out of hand. 
The tallest tree 
begins as a tiny sprout. 
The tallest building 
starts with one shovel of dirt. 
A journey of a thousand miles 
starts with a single foot step. 

If you rush into action, you will fail. 
If you hold on too tight, you will loose your grip. 

Therefore the Master lets things take their course 
and thus never fails. 
She doesn't hold on to things 
and never looses them. 
By pursing your goals too relentlessly, 
you let them slip away. 
If you are as concerned about the outcome 
as you are about the beginning, 
then it is hard to do things wrong. 
The master seeks no possessions. 
She learns by unlearning, 
thus she is able to understand all things. 
This gives her the ability to help all of creation. 

 
65 
The ancient Masters 
who understood the way of the Tao, 
did not educate people, but made them forget. 

Smart people are difficult to guide, 
because they think they are too clever. 
To use cleverness to rule a country, 
is to lead the country to ruin. 
To avoid cleverness in ruling a country, 
is to lead the country to prosperity. 

Knowing the two alternatives is a pattern. 
Remaining aware of the pattern is a virtue. 
This dark and mysterious virtue is profound. 
It is opposite our natural inclination, 
but leads to harmony with the heavens. 

 
66 
Rivers and seas are rulers 
of the streams of hundreds of valleys 
because of the power of their low position. 

If you want to be the ruler of people, 
you must speak to them like you are their servant. 
If you want to lead other people, 
you must put their interest ahead of your own. 

The people will not feel burdened, 
if a wise person is in a position of power. 
The people will not feel like they are being manipulated, 
if a wise person is in front as their leader. 
The whole world will ask for her guidance, 
and will never get tired of her. 
Because she does not like to compete, 
no one can compete with the things she accomplishes. 

 
67 
The world talks about honoring the Tao, 
but you can't tell it from their actions. 
Because it is thought of as great, 
the world makes light of it. 
It seems too easy for anyone to use. 

There are three jewels that I cherish: 
compassion, moderation, and humility. 
With compassion, you will be able to be brave, 
With moderation, you will be able to give to others, 
With humility, you will be able to become a great leader. 
To abandon compassion while seeking to be brave, 
or abandoning moderation while being benevolent, 
or abandoning humility while seeking to lead 
will only lead to greater trouble. 
The compassionate warrior will be the winner, 
and if compassion is your defense you will be secure. 
Compassion is the protector of Heavens salvation. 

 
68 
The best warriors 
do not use violence. 
The best generals 
do not destroy indiscriminately. 
The best tacticians 
try to avoid confrontation. 
The best leaders 
becomes servants of their people. 

This is called the virtue of non-competition. 
This is called the power to manage others. 
This is called attaining harmony with the heavens. 

 
69 
There is an old saying: 
&quot;It is better to become the passive 
in order to see what will happen. 
It is better to retreat a foot 
than to advance only an inch.&quot; 

This is called 
being flexible while advancing, 
pushing back without using force, 
and destroying the enemy without engaging him. 

There is no greater disaster 
than underestimating your enemy. 
Underestimating your enemy 
means loosing your greatest assets. 
When equal forces meet in battle, 
victory will go to the one 
that enters with the greatest sorrow. 

 
70 
My words are easy to understand 
and easier to put into practice. 
Yet no one in the world seem to understand them, 
and are not able to apply what I teach. 

My teachings come from the ancients, 
the things I do are done for a reason. 

Because you do not know me, 
you are not able to understand my teachings. 
Because those who know me are few, 
my teachings become even more precious. 

71 Knowing you don't know is wholeness. Thinking you know is a disease. Only by recognizing that you have an illness can you move to seek a cure.

The Master is whole because she sees her illnesses and treats them, and thus is able to remain whole.


72 When people become overly bold, then disaster will soon arrive.

Do not meddle with peoples livelihood; by respecting them they will in turn respect you.

Therefore, the Master knows herself but is not arrogant. She loves herself but also loves others. This is how she is able to make appropriate choices.


73 Being over bold and confidant is deadly. The wise use of caution will keep you alive.

One is the way to death, and the other is the way to preserve your life. Who can understand the workings of Heaven?

The Tao of the universe does not compete, yet wins; does not speak, yet responds; does not command, yet is obeyed; and does act, but is good at directing.

The nets of Heaven are wide, but nothing escapes its grasp.


74 If you do not fear death, then how can it intimidate you? If you aren't afraid of dying, there is nothing you can not do.

Those who harm others are like inexperienced boys trying to take the place of a great lumberjack. Trying to fill his shoes will only get them seriously hurt.


75 When people go hungry, the governments taxes are too high. When people become rebellious, the government has become too intrusive.

When people begin to view death lightly, wealthy people have too much which causes others to starve.

Only those who do not cling to their life can save it.


76 The living are soft and yielding; the dead are rigid and stiff. Living plants are flexible and tender; the dead are brittle and dry.

Those who are stiff and rigid are the disciple of death. Those who are soft and yielding are the disciples of life.

The rigid and stiff will be broken. The soft and yielding will overcome.


77 The Tao of Heaven works in the world like the drawing of a bow. The top is bent downward; the bottom is bent up. The excess is taken from, and the deficient is given to.

The Tao works to use the excess, and gives to that which is depleted. The way of people is to take from the depleted, and give to those who already have an excess.

Who is able to give to the needy from their excess? Only some one who is following the way of the Tao.

This is why the Master gives expecting nothing in return. She does not dwell on her past accomplishments, and does not glory in any praise.


78 Water is the softest and most yielding substance. Yet nothing is better than water, for overcoming the hard and rigid, because nothing can compete with it.

Everyone knows that the soft and yielding overcomes the rigid and hard, but few can put this knowledge into practice.

Therefore the Master says: &quot;Only he who is the lowest servant of the kingdom, is worthy to become its ruler. He who is willing tackle the most unpleasant tasks, is the best ruler in the world.&quot;

True sayings seem contradictory.


79 Difficulties remain, even after solving a problem. How then can we consider that as good?

Therefore the Master does what she knows is right, and makes no demands of others. A virtuous person will do the right thing, and persons with no virtue will take advantage of others.

The Tao does not choose sides, the good person receives from the Tao because she is on its side.


80 Small countries with few people are best. Give them all of the things they want, and they will see that they do not need them. Teach them that death is a serious thing, and to be content to never leave their homes. Even though they have plenty of horses, wagons and boats, they won't feel that they need to use them. Even if they have weapons and shields, they will keep them out of sight. Let people enjoy the simple technologies, let them enjoy their food, let them make their own clothes, let them be content with their own homes, and delight in the customs that they cherish. Although the next country is close enough that they can hear their roosters crowing and dogs barking, they are content never to visit each other all of the days of their life.


81 True words do not sound beautiful; beautiful sounding words are not true. Wise men don't need to debate; men who need to debate are not wise.

Wise men are not scholars, and scholars are not wise. The Master desires no possessions. Since the things she does are for the people, she has more than she needs. The more she gives to others, the more she has for herself.

The Tao of Heaven nourishes by not forcing. The Tao of the Wise person acts by not competing.</text>
      <sha1>ri1ldchm5267qz4x3dcui1j5ckfidmc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Terjemahan</title>
    <ns>10</ns>
    <id>1524</id>
    <revision>
      <id>8419</id>
      <parentid>8177</parentid>
      <timestamp>2013-09-17T02:10:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>kemas kini</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="468" xml:space="preserve">{| align=&quot;center&quot; style=&quot;background:#FF4400; margin-bottom:10px&quot; 
|-
| style=&quot;padding-bottom:3px&quot; | 
| align=&quot;center&quot; | &lt;font size=&quot;+1&quot;&gt;&lt;font color=&quot;yellow&quot;&gt;'''Sila terjemahkan bahagian/rencana ini.'''&lt;/font&gt;&lt;/font&gt;&lt;br&gt;&amp;nbsp; &lt;font color=&quot;white&quot;&gt;'''Sehari selembar benang, lama-lama menjadi kain!''' &amp;nbsp; &amp;nbsp;&lt;/font&gt;
|-style=&quot;background:#FFFF00;&quot;
|colspan=&quot;2&quot; align=&quot;center&quot; |Sumber bantuan: '''[http://prpm.dbp.gov.my/ Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ DBP]'''
|}</text>
      <sha1>6t0qy0sleeh18c0ljmn25jjnklahyik</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Transwiki:Risalah Konsep FLOSS</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1556</id>
    <revision>
      <id>5394</id>
      <parentid>5393</parentid>
      <timestamp>2008-10-21T10:49:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Membalikkan suntingan oleh [[Special:Contributions/84.109.38.71|84.109.38.71]] ([[User talk:84.109.38.71|Perbincangan]]) kepada versi terakhir oleh [[User:Kernigh|Kernigh]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="29768" xml:space="preserve">[masih dalam process penterjemahan, sila buat perbandingan kepada http://wikibooks.org/wiki/FLOSS_Concept_Booklet]

== Pengenalan / Konsep ==

=== Apa itu perisian bebas (Free Software) ? ===
Perisian bebas merupakan perisian yang boleh digunakan, disalin, dipertingkatkan persembahannya, diperiksa atau diedarkan, sama ada percuma atau dengan harga yang tertentu. Dengan lebih tepat, ia merujuk kepada empat jenis kebebasan asas, di mana pengguna-pengguna perisian boleh:
# Para pengguna seharusnya boleh melaksanakan perisian untuk sebarang tujuan.
# Para pengguna seharusnya boleh memeriksa dan belajar perisian secara terperinci dan seharusnya boleh mengubahsuai dan memperbaiki perisian secara bebas supaya lebih memenuhkan keperluan mereka.
# Para pengguna seharusnya boleh memberikan salinan perisian kepada orang-orang yang memerlukan perisian tersebut.
# Para pengguna seharusnya boleh memperbaiki perisian dan mengedarkan pengubahsuaian mereka kepada orang ramai supaya mereka akan memperoleh manfaat bersama-sama.

Konsep ini bukan sesuatu yang baru atau istimewa. Ini merupakan cara perisian dihasilkan di permulaan sejarah perisian. Tetapi setelah perusahaan-perusahan besar masuk ke bidang ini, mereka bermula mengubah peraturan bidang ini. Mereka menganggap perisian sebagai satu cara untuk mendapatkan keuntungan dan bukan lagi cara untuk memudahkan kehidupan.

=== Sebagai seorang pengguna, mengapa saya ingin memeriksa dan mengubahsuai perisian saya? ===

What is important is not that you can modify or view the sources, but the fact that you are not dependent on a particular person or entity to do it. As technology evolves, hardware, software and users' requirements change. And software, being a tool to make life easier, too has to be subject to easy and quick modification. So, even if you, as a user cannot change or modify the software, you can be sure that you are not subject to monopoly power of the person from whom you purchased the software.

That apart, it is necessary to be able to examine the software, to see if it has
malicious features. For example, to check whether the program is
spying on you. One version of Windows was designed to report to
Microsoft all the software on your hard disk. But Microsoft is not
alone: the KaZaa music sharing software is designed so that KaZaa's
business partner can rent out the use of your computer to their
clients. You need to be able to examine and modify your software to be
able to protect yourself against such mistreatment.

There are other reasons such as being able to 
[[FLOSS_Concept_Booklet#But_what_about_bugs?_Surely_free_software_is_more_likely_to_be_virus_prone?|fix bugs]], and 
[[FLOSS_Concept_Booklet#Okay,_but_why_would_I_want_to_modify_my_software_anyway?|modify programs to your needs]]. These wil be explained a little latter.

=== Doesn't &quot;free&quot; mean that I do not have to pay for the software? ===
No. The word &quot;free&quot; has two meanings in the English language. 
# The &quot;free&quot; in &quot;free beer&quot;, which refers to zero cost.
# The &quot;free&quot; in &quot;free speech&quot;, which refers to freedom.
The free in free software refers to the freedoms that we've talked about above that people have. There's nothing in the definition of free software that says that you cannot sell it to someone for a price. Indeed, there are companies whose entire business model is centred around collecting, compiling and selling free software. However, since someone to whom free software is licensed is free to sell or give it away in turn, you can almost always easily find it openly (and legally) downloadable on the Internet.

When you hear of &quot;free software&quot;, think of liberty, freedom, and &quot;free enterprise&quot;.

=== Well, what's not &quot;free&quot; about other kinds of software? ===
Most non-free software in the world today is not sold, it is licensed. From complex operating systems to tiny games or screen savers, the end users of the software have a license to use it under conditions laid out in an End User Licence Agreement. This agreement lists out the conditions under which the user can use the software – often restrictions are imposed on the use to which the software can be put. In almost all cases, users are explicitly prohibited from &quot;taking the software apart&quot; to study how it works, cannot modify or improve it, are only allowed to make a single copy of the software (for backup purposes) and are strictly prohibited from giving copies to other people.

=== What do you mean by &quot;Copyleft&quot;? What's wrong with copyright? How is this different? ===
Copyleft is a general method for making a program free software and requiring all modified and extended versions of the program to be free software as well.
The simplest way to make a program free is to put it in the public domain, uncopyrighted. This allows people to share the program and their improvements, if they are so minded. But it also allows uncooperative people to convert the program into proprietary software. They can make changes, many or few, and distribute the result as a proprietary product. People who receive the program in that modified form do not have the freedom that the original author gave them; the middleman has stripped it away. Also the developers of free software will be forced to compete with improved versions of their own software.

Copyleft says that anyone who redistributes the software, with or without changes, must pass along the freedom to further copy and change it. Copyleft guarantees that every user has freedom, and ensures that somebody does not remove the ''freedom'' from free software.

To copyleft a program, first state that it is copyrighted; then add distribution terms in the form of a license document – they comprise a legal instrument that gives everyone the rights to use, modify, and redistribute the program's code or any program derived from it but only if the distribution terms are unchanged. Thus, the code and the freedoms become legally inseparable.

According to the Free Software Foundation, &quot;Proprietary software developers use copyright to take away the users' freedom; we use copyright to guarantee their freedom. That's why we reverse the name, changing 'copyright' into 'copyleft'.&quot;

=== Is this copyleft against the law? ===
No. Copyleft relies on the concept of license in law of copyright. 

Legally, a license is a contract between the licensor and the licensee and legally, parties have the freedom of contract – meaning that they can enter into contracts with each other after mutual agreement on the terms. Unless the terms incorporate elements that are illegal, parties can agree on any terms that they wish. When we say that something is copylefted, we refer to a particular feature in a legally binding license agreement between the parties. While copyleft may be a novel concept, it certainly is not illegal.

But the Free Software Foundation believes that its GNU GPL is not a contract. It is a mere license; a unilateral permission granted by owner of the copyright.

=== What other licenses exist to protect free software? === 
There are many license that make a software free. But only some of
them preserve user freedom aka copyleft. The non-copyleft license include
X11, BSD, Artistic... The copyleft licenses include the LGPL, GFDL, ...

For a more complete list of licenses check out [http://www.gnu.org/licenses/license-list.html the GNU website.]

=== Okay, so I can see that free software is legal but surely if I duplicate something that means that someone is losing out somewhere along the way? === 

We in the free software community feel that the harm caused by
obstructing software use cannot be justified by the profit obtained
through selling software. We use other means to earn money.  

Contrary to your assumption that allowing distribution and
modification causes loss, Stallman lists three levels of material
harm caused by restrictions on distribution and modification:
# Fewer people use the program.
# None of the users can adapt or fix the program.
# Other developers cannot learn from the program, or base new work on it. 

For a detailed analysis, check out the essay [http://www.gnu.org/philosophy/shouldbefree.html &quot;Why Software Should
Be Free&quot;] by Richard Stallman.

=== This freedom with software programs is interesting. Can this be extended to other forms of information like books? ===

Yes. Most user manuals for free software programs, for example are released under either free or copyleft licenses. Already, much literature is available under permissive terms. But unlike software, books and articles contains speech and personal opinion. So, the benefit of unlimited modification is not always desirable in case of literature. 

== History of Free Software ==

=== When did this whole free software thing start? ===

Software sharing is as old as computers. But the Free Software
Movement traces its history to a software sharing community at the
MIT Artificial Intelligence Lab. Richard Stallman became a member of
this software sharing community when he joined the lab in 1971.

In the early 1980s due to a series of events, the hacker community
collapsed. Richard Stallman was one of the few hackers left out in the
lab and he was faced with a stark moral choice. He could accept the
world has changed and start using proprietary software. Or he
could create a free operating system which could recreate a community
of cooperating hackers. In short, he could either change himself or
change the world. 

Stallman decided to change the world. And thus the GNU(pronounced
Guh-new) project, a free replacement for the Unix operating system was
born. In January 1984, Stallman quit his job at MIT and began writing
GNU software. One of the first pieces of GNU software that Stallman
wrote was the Emacs text editor. Slowly more hackers joined Stallman
and started putting together a complete body of free software. This
ranged from tiny programs like ls and cp to the huge packages like the
GNU compiler collection and the Bash shell.

&lt;center&gt;
[[Image:timeline_small.png|Free software Timeline]]
&lt;br/&gt;&lt;br/&gt;
[[media:timeline.png|Larger version]]
&lt;/center&gt;

=== Okay, but now what is Linux? When did that come about? ===

Until 1991, most of the programs required to create a complete
operating system had been created by the GNU project, except for one
important piece - the kernel. By then, a Finnish student called Linus
Torvalds had written a free Unix compatible kernel called
Linux(pronounced Lee-nux). The kernel combined with the rest of GNU
packages formed a complete usable operating system. Today though this
combination is called Linux, it is more accurately called GNU/Linux.

== Production Methodology ==

=== How is Free Software actually made? ===
Same way other software is made. People sit on the computer keyboard and type in commands and codes and compile them.

To properly understand how free software is made, we have to have a good idea how all software – free and proprietary is made.

Follow this link to find more about ''Who is doing it?''
http://widi.berlios.de/paper/study.html

=== Okay, how is software made then? ===
A software program is simply a set of instructions to a computer to do something. Since the computer is a machine without any capacity to think for itself, it can only understand instructions written in a particular language – this format is called &quot;object code&quot;. Unfortunately, to human beings, object code looks like gibberish. While they are creating software, humans use a particular format that they can easily understand called &quot;source code&quot;. Source code uses letters, numbers and punctuation and, like any human language, can be understood by humans who learn to do so. So now we have source code, a format that programs are written in or created by humans but which looks like gibberish to a computer and object code – a set of instructions that a computer can understand but which look like gibberish to a human. A special program called a compiler transforms the source code into the object code. To reiterate, a human being writes down what it wants the computer to do in a format called source code. It's then translated into the only language that computers understand – object code. A special program called a compiler does this translation.

=== So now that I understand how software is made, how is free software made ? ===
Remember, humans cannot understand object code. Therefore, if a human wants to closely study, modify or improve a piece of software, she has to have access to the source code of the software. Since being free to examine, modify or improve software is central to the concept of Free Software, it follows that humans have to have access to the source code of a piece of software for it to be considered free.

Unlike proprietary software where only the original software creators (or those they explicitly provide access) have access to the source code, anyone who is interested can get access to the source code of free software. Therefore, if a user of free software wants to modify or improve it, she is free to do so. In many cases, the people who make the improvements make the improved software available to the broader public via the Internet. By definition and in practice, people who, in most cases, are connected to each other just through the Internet create free software collaboratively. One critical aspect of the creation of free software that is often overlooked is the feedback in the form of complaints and suggestions from normal users. This feedback is actively sought and many tools exist that make it easy for lay users to integrate these complaints, bug reports and suggestions into the production methodology.

=== So how is this different from the production of other kinds of software? ===
Typically, entities that produce non-free software usually have very tight restrictions on who has access to the source code of their programs and distribute their software only in object code format. The reason for this is that while it is very easy to compile source code into object code, it is very difficult to get the original source code from the object code. An analogy would be curds. While it's easy to make curds from milk, it's pretty much impossible to get milk from curds. 

=== What kinds of people make free software? ===
The short answer:- Anybody who knows how to write code. Any corporate body which benefits from software.

Many people who write free software are volunteers, they probably have
an unrelated day time job. These people spend their free time
developing free software.

Commercial organizations that benefit from free software distribution
or that provide free software support also develop free software by
investing portions of their profit. Example of such organizations are
Redhat and Mandrake. 

There are many non-profit organizations that raise funds to develop
free software, through donations from free software users. The Free
Software Foundation is one such organization. Other examples are SPI,
Gnome Foundation, Mozilla Foundation, and the like. 

Some free software packages are developed by universities. The
Festival text to speech engine, Octave - the Matlab clone are examples
of software developed by universities.

Many commercial organizations also contribute to the development of
free software, because these organizations benefit from the existing
free software code base. For example IBM maintains the port of the
Linux kernel to the PowerPC, because it needs a OS for its processor.

=== But I still don't understand why anyone would want to give away their work for free? What's in it for them!? ===

For love or for money!!!

Yes, people do make money by releasing software created by them as free software. Corporate bodies like MySQL, RedHat, Mandrake, to name a few, make money because they release software created by them as free software. And they do find that they are able to make more money than they ever would have made if they kept the software as non-free.

It's misleading to use the term ''give away'' to mean ''distribute a program as free software''. It implies the issue is price, not freedom. One way to avoid the confusion is to say ''release as free software''.

There are many reasons why people write free software. Many people
would like to live in freedom. They contribute to free software so
that they can continue to live in freedom. Some people write free software
just for the fun of it. They love programming and hence use their
programming skills to do something useful. 

You might want to read Eric Raymond's paper titled [http://www.catb.org/~esr/writings/homesteading/homesteading/ &quot;Homesteading the
Noosphere&quot;]. Eben Moglen in his paper titled [http://emoglen.law.columbia.edu/my_pubs/anarchism.html &quot;Anarchism Triumphant: Free
Software and the Death of Copyright&quot;] explains &quot;Moglen's Metaphorical
Corollary to Farday's Law&quot;. This law also explains why people develop
free software.

=== What do you mean by a Digital Commons? ===
=== In what ways could I benefit from involving myself in this Digital Commons? === 


== Arguments for using Free Software ==
=== I'm still not convinced. Surely a big computer company knows best when it comes to designing software? Why would I want to use software designed by an amateur? ===

Well, free software is NOT created by amateurs. The free software development process is open and transparent. If you want to include your code into a free software project, it will be scrutinised by several people. Amateurish and or badly written code will be rejected outright.

Though your assumption that &quot;big companies&quot; are better at designing
software is questionable, &quot;big companies&quot; are free to develop free
software too. And they do develop free software. For example IBM
develops free software, Redhat develops free software, Mandrake
develops free software.

If there are a group of people who would like to have a particular
software written, they can bring together funds, hire a programming
company, get the software written by professionals and then release it
as free software. There is no reason why free software has to be
written by amateurs. May be it is common today, but it doesn't have to
be that way. 

Even if the free software designed by the amateur is inferior than the
non-free software designed by a professional, you might want to use
the free software because it gives you freedom, which is more important.

What we use depends on what we want. For computer users, software that can do the things they wants done is a necessity. If such software does not exist, then they cannot do the particular kind of work. How well the work can be done, and how quickly, depends on the quality of the software available. It is, therefore, desirable to have software that enables the users to do the work with least effort and to get the best possible output. These qualities of the software generally improve with time. But more important than all these is the quality of freedom that the software has. If the software is restricted, and the company that makes it withholds all information about how the software is created and in what format the files are created, then the users become dependent on the company, and subject to exploitation. Because these are much more important in the larger context, it is important to use free software rather than proprietary software. And it is certainly not true that larger companies know better about designing software. They depend on a small group of programmers and are not generally in close contact with the users as in the case of free software. Thus, free software developers are often more aware of the needs of the users and their complaints about the existing versions. In any case, an examination of many free software applications show that today they are as good as or better than equivalent proprietary applications, or are reaching there fast. And a large fraction of free software developers are not amateurs.

And, finally, how do you know if the big company which sells non-free software did not hire an amateur programmer to write that code?

=== But what about bugs? Surely free software is more likely to be virus prone? ===

The question involves two different types of computer related
problems - Bugs and Viruses. 

Bugs are unintentional errors in programs. With free software when you
find a bug in the program, you have the freedom to exercise freedom two, the
freedom to help yourself and correct the program. If you are not a
programmer you are free to hire any programmer and correct the
program. You are not under the mercy of any single organization. By
submitting the bug fixes to the maintainer of the package the software
package becomes better and better.

Virus is a malicious program that infects other programs by embedding
a copy of itself in them. When these programs are executed the
embedded virus is executed too, thus propagating the infection.
Viruses are prevalent in systems that lack proper security. The GNU operating system is
based on POSIX standards, and was designed from ground up with proper security and
hence shows high immunity to viruses. This has nothing much to do with
free software itself.

=== Since the source code is available, won't it be easy for someone to find out a security loop hole and exploit it? ===

Yes. But before the source gets to the hands of people who *exploit* loopholes, it passes through hands of people who *develop* free software. And they usually fix such loopholes.

And with free software, exploitation of a loophole is very, very, very quickly reported and fixed, often within hours.

Look at it this way, since the source is available, it would be easy for someone to find out a security loop hole, and make a patch for it, even before its exploited !

=== So you're saying that free software actually evolves at a faster pace than proprietary software? ===

Free software tends to evolve extremely rapidly. This is primarily because of the way it involves its users, who contribute bug reports and even code patches to the tool's development. The path and the pace of development is extremely open and only features and issues that are needed ever gets done. Release fast and release often is the main 'mantra' of this kindof development. 

Note however that this benefits only tools which have reached the stage of being in popular use. Once this happens it is in the interest of the users too to promote and actually contribute to the development. In a way this ensures only the deserving and useful tools gets supported in this manner. 

Contrary to popular assumptions this model is laissez faire in the truest and most efficient manner as possible. Demand and supply works best with more than finite number of suppliers and consumers. And this is what happens here. 

The pace of evolution is actually controlled by the popularity and the usefullness of the sofware. The more popular a piece of software is, the faster it evolves. In fact if something hinders this pace in any manner, like a dis-interested maintainer or an abandoned company, often project &quot;forks&quot; spring up to continue with the development, under another banner since the original source is free to be used or maintained by anyone.

Compared to the isloated model of developement employed by the proprietary software, this is a tremendous plus. There exists no questions about the continuity of the tool either, which is the ultimate barrier in the path of software evolution. 

This concept is explained really well in Eric Raymond's [http://www.catb.org/~esr/writings/cathedral-bazaar/cathedral-bazaar/ Cathedral and Baazar paper].


=== Free software is only something used by computer enthusiasts, right? ===

Wrong. 

Free software is used by people who value their freedom more than anything else.

=== Have any established organizations actually used free software to their advantage? ===

To start with, this page is hosted on a server running free software. And more than 98% of all the Domain Name Servers, which identify the machine on which a page (like http://wikibooks/org) is situated, is free software. More than 80% of all web server software is free software, called Apache. More than 60% of all network servers run the Linux kernel, another free software. The TCP/IP implementation on most computers, (including those running non-free operating systems) is free software.

== Personal Relationship to Free Software ==
=== What kinds of problems might I expect to encounter using free software? ===

Exactly same kind of problems you face with non free software.

Some problems with free software today is, 
* Incoherence. Take manuals for example. Some free software come with info manuals, some with man pages, some with html documents, some others with plain text files, and yet some other with source code comments! 
* Inability to use certain patented algorithms. But that is not a problem with free software as such.
* Non-availability of drivers for certain devices like modems.
* Free software cannot be legally used (at least in the US) for certain activities that involve copy-protection techniques. This includes playing encrypted DVDs.

=== Okay, but why would I want to modify my software anyway? ===

There are a plenty of reasons. Say for example a software does not
support your local language. You would like this software to be
available in your local language so that you can use it. If the
software is proprietary you will have to go and beg the &quot;owner&quot; of the
software. If he finds making the change wouldn't be profitable, he
will not make the change. With free software, you can make the change
yourself or you can got to a programming company and ask them to make
the changes for you. With free software you are not helpless.

=== Look, I'm no computer whiz! Isn't it easier for me to just use packaged software? Who do I turn to when something goes wrong? ===

Using free software is all more important if you are not a computer expert. That way, you do not have to depend on the company from whom you purchased non-free software.

If you are looking for ``free of cost'' help, there will always be a free software user group or Linux User Group in your locality. Find one. Or ask any of the innumerable mailing lists which provide support. You will be surprised at the response and support you receive.

If you are willing to spend money, you can always hire a company or a consulting programmer to help you.

You can also buy support from expert companies. Since the software itself is open, the support vendor
cannot lock you down like it happens with proprietary softwares. You are always free to go to another support vendor. 

Also if your requirement is pretty huge, it will be highly cost effective
to have an in house software development and support team who will take the 
free software and customize it for your needs and constantly maintain it.

=== But how do I know I can trust someone not linked to a big company that has a reputation to uphold? ===

Several big companies do provide support for free software. Several big companies charge several times more than several individual or small companies for their services. Remember, in free software scenario, you are paying only for he services, not the product or package. So, there will be immense savings, and companies, or consultants who work on free software will always have lesser turnover, even if they experts and market leadersin their field.

=== Okay, so how would I begin to install free software on my machine? ===

Once again, the same way you begin to install non-free software on your machine. You can buy computers with free software pre-installed. Or you can get a friend to do it for you. Or find a professional for doing it.

If you decide to do it yourselves, it will certainly be a pleasant experience. You should fitst find a good distributor, and read their installation manual.

=== Which GNU/Linux distribution should I use? ===
There are more than 60 publicly available GNU/Linux distros out there. [http://debian.org Debian], [http://fedora.redhat.com/ fedora], and [http://www.mandrakesoft.com Mandrake], are the more popular ones (listed in alphabetical order). There are also distros called DamnSmall Linux, Gentoo, Knoppix, Morphix, SkoleLinux, Slackware, SuSe, TurboLinux, etc.

If you are a new user you might want to try out Mandrake Linux. Mandrake Linux is particularly targeted at new users. 

Fedora is also new user friendly. 

Try Debian if you are good at computers and have a little working knowledge of the GNU/Linux system. The primary strength of Debian is the sheer number of packages. It also has support for many differnt architectures. Best thing about Debian is that is distinguishes between softwares which are entirely free and not exactly free. Debian also has a distribution which is based on the Hurd kernel, instead of the Linux kernel. Use Hurd only if you are really interested in developing free software.

You might want to stay out of Suse, United Linux... These distributions come with non-free software packages, that essentially take away your freedom. United Linux in particular comes with a per seat licensing, which gives you as much as freedom as Microsoft Windows.

Depending on your need there are even specialised GNU/Linux distributions. There is one which plays only Video CDs. There are several which are used only as firewalls. Some distros run from one or two floppies. Some distros are intended to be used as rescue disks  There is a distro even for Geographical Information Systems (GIS). Most major distros come with several Compact Disks, but you can have a running and usable system with usually the first one or two CDs.

[[en:FLOSS Concept Booklet]]</text>
      <sha1>mln422vnhpn8n4mbm31pajlhq105qi2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Transwiki</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1558</id>
    <redirect title="Wikibooks:Log transwiki" />
    <revision>
      <id>8699</id>
      <parentid>8687</parentid>
      <timestamp>2013-12-07T15:56:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>alih</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="36" xml:space="preserve">#LENCONG [[Wikibooks:Log transwiki]]</text>
      <sha1>77qdqeca5g5xtyze0x2838rngfr6s1t</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Halaman Utama</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1670</id>
    <redirect title="Laman Utama" />
    <revision>
      <id>3716</id>
      <timestamp>2006-07-31T05:59:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Koavf</username>
        <id>28</id>
      </contributor>
      <comment>Redirecting to [[Laman Utama]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="25" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Laman Utama]]</text>
      <sha1>26xgtuih5roj8m508owyciaya1jyzox</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Tutorial Python untuk bukan pengatur cara</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1798</id>
    <revision>
      <id>10723</id>
      <parentid>8459</parentid>
      <timestamp>2020-03-25T11:45:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kreel peruda</username>
        <id>2553</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3545" xml:space="preserve">&lt;div&gt;&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;text-align:center;&quot;&gt;&lt;p&gt;&lt;span style=&quot;font:bold italic 2.6em sans-serif; text-align:center;&quot;&gt;untuk &lt;/span&gt;  &lt;span style=&quot;font:bold 3em sans-serif;&quot;&gt;Python 2.6&lt;/span&gt;&lt;/p&gt;&lt;/div&gt;

== Kandungan ==
&lt;!--{{Print version}}--&gt;
&lt;!--{{PDF version}}--&gt;
{{Wikipedia|Python}}
;[[/Pengarang/]] {{stage short|100%|23-01-2013}}
: Penyumbang kepada buku ini
;[[/Bahan Awal/]] {{stage short|100%|24-01-2013}}
: Kata-kata pendahuluan
&lt;!--;[[/Before You Begin Your Quest|Before You Begin Your Quest]] {{stage short|25%|Sep,20,2007}}
: Guide to setting up your system and preparing to use Python.--&gt;
;[[/Pengenalan|Pengenalan]] {{stage short|100%|24-01-2013}}
: Memasang dan mengguna Python&amp;nbsp;&amp;ndash; tempat mendapatkan bantuan
;[[/Hello, World|&quot;Hello, World&quot;]] {{stage short|100%|23-01-2013}}
: Program pertama yang masyhur &amp;nbsp;&amp;ndash; output skrin&amp;nbsp;&amp;ndash; nombor dan pengiraan
;[[/Siapa di sana?|Siapa di sana?]] {{stage short|100%|13-02-2013}}
: Input interaktif dan &amp;nbsp;&amp;ndash; &lt;code&gt;string&lt;/code&gt;
;[[/Mengira sehingga 10|Mengira sehingga 10]] {{stage short|100%|13-02-2013}}
: Gelung &lt;code&gt;while&lt;/code&gt; 
;[[/Membuat keputusan|Membuat keputusan]] {{stage short|100%|25-02-2013}}
: Kenyataan &lt;code&gt;if&lt;/code&gt; 
;[[/Nyahpepijat|Nyahpepijat]] {{stage short|100%}}
: Mengenal pasti kesilapan/ralat
;[[/Fungsi|Fungsi]] {{stage short|100%|27-02-2013}}
: Mengstruktur program dengan &lt;tt&gt;function&lt;/tt&gt;
;[[/Contoh Fungsi Lanjutan|Contoh Fungsi Lanjutan]] {{stage short|100%|20-07-2013}}
: Contoh pemikiran pengatur cara yang (hampir) menakjubkan 
;[[/Senarai|Senarai (&lt;code&gt;list&lt;/code&gt;)]] {{stage short|100%|28-02-2013}}
: Pemboleh ubah yang mengandungi lebih daripada satu nilai 
;[[/Gelung For|Gelung &lt;code&gt;for&lt;/code&gt;]] {{stage short|100%|13-02-2013}}
: Gelung jenis kedua (Gelung &lt;code&gt;for&lt;/code&gt;) 
;[[/Ungkapan Boolean|Ungkapan Boolean]] {{stage short|100%|14-08-2013}}
: Logik komputer&amp;nbsp;&amp;ndash; &lt;code&gt;true&lt;/code&gt; dan &lt;code&gt;false&lt;/code&gt;&amp;nbsp;&amp;ndash; &lt;code&gt;and&lt;/code&gt; dan &lt;code&gt;or&lt;/code&gt;&amp;nbsp;&amp;ndash; &lt;code&gt;not&lt;/code&gt;
;[[/Kamus|Kamus (&lt;code&gt;Dictionary&lt;/code&gt;)]] {{stage short|100%|15-07-2013}}
: Pemboleh ubah yang mengandungi sepasang kunci/nilai
;[[/Mengguna Modul|Mengguna Modul (Module)]] {{stage short|100%|15-07-2013}}
: Sambungan kepada set kefungsian standard
;[[/Tambahan tentang List|Tambahan tentang &lt;code&gt;list&lt;/code&gt;]] {{stage short|100%|02-08-2013}}
: Mengguna unsur atau sebahagian &lt;code&gt;list&lt;/code&gt;
;[[/Dendam String|Dendam &lt;code&gt;string&lt;/code&gt;]] {{stage short|100%|16-07-2013}}
: Manipulasi teks lanjutan 
;[[/IO Fail|IO Fail]] {{stage short|100%|17-07-2013}}
: Membaca daripada dan menulis kepada fail 
;[[/Menangani kecacatan|Menangani kecacatan]] {{stage short|100%|18-09-2013}}
: Bagaimana harus menangani ralat 
;[[/Tamat|Tamat]] {{stage short|100%|15-07-2013}}
: Bagaimana mahu belajar lebih lanjut
;[[/FAQ|FAQ]] {{stage short|25%}}
: Beberapa soalan lazim
;[[/Lampiran|Lampiran]] {{stage short|25%}}
:Perbezaan antara Python 2.6 dan Python 3.0 
{{subjects|python}}
&lt;!--{{alphabetical|N}}--&gt;
{{status|75%}}

== Bantuan untuk terjemahan am ==

* [http://search.cari.com.my/dictionary/dic.php Kamus Cari]
* [http://prpm.dbp.gov.my/Default.aspx Laman Dewan Bahasa dan Pustaka, Malaysia]
* [http://www.linguamatix.com/linguaweb/index.jsp Terjemahan teks] &lt;small&gt;Anda dilarang meniru terjemahan dari laman web ini secara bulat-bulat kerana ketepatannya tidak dapat dipastikan. Hanya sekadar dijadikan rujukan dan pemahaman sahaja.&lt;/small&gt;


[[en:Non-Programmer's Tutorial for Python 2.6]]

[[Kategori:Pengaturcaraan]]</text>
      <sha1>bd7p6ypx8e2k9wvz5nwftc62r8r7ocg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Bahan Awal</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1799</id>
    <revision>
      <id>8425</id>
      <parentid>7363</parentid>
      <timestamp>2013-09-17T02:45:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>/* Sumber lain */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5002" xml:space="preserve">'''Buku Tutorial Python''' ini adalah hasil terjemahan daripada buku asal [[:en:Non-Programmer's Tutorial for Python|''Non-Programmer's Tutorial for Python 2.6'']] oleh [[:en:User:Jrincayc|Josh Cogliati]].
__TOC__

== Pesanan penterjemah asal ==

Saya menterjemahkan tulisan beliau kerana ingin memperkenalkan kepada rakyat Malaysia tentang pengaturcaraan di dalam [[Python]]. Di Malaysia, pengaturcaraan menggunakan Python ini memang langsung tidak terkenal dibandingkan dengan C, Visual Basic, Java, Perl dan beberapa yang lain. Dan tutorial atau rencana atau penulisan mengenainya juga boleh dikatakan hampir tiada.

Saya mengambil kesempatan ini untuk menulis mengenainya dan berharap agar ramai rakyat Malaysia akan merasai kehadiran bahasa pengaturcaraan ini. Mempelajari bahasa ini mempunyai beberapa kelebihan dan kebaikan kerana bahasa Python adalah lebih mudah untuk difahami serta ditulis berbanding kebanyakan bahasa komputer lain. Lagi satu, bahasa pengaturcaraan ini boleh dijalankan di pelbagai platform komputer seperti Windows, Linux, Macintosh, BSD dan pelbagai lagi serta juga boleh dijalankan di Nokia Series S60. Jadi, anda tidak perlu belajar bahasa pengaturcaraan yang lain jika mahu membuat atur cara komputer untuk platform komputer yang berlainan.

Python adalah sejenis bahasa pengaturcaraan berasaskan ''object-oriented programming'' (OOP) atau dalam bahasa Melayunya &quot;pengaturcaraan berorientasi objek&quot;. Ia boleh digunakan untuk membangunkan pelbagai jenis aplikasi komputer seperti sesawang, permainan, pangkalan data, aplikasi berasaskan atas meja (''desktop GUI''), saintifik, pengiraan, pembelajaran, rangkaian dan beberapa lagi.

Banyak lagi kelebihan dan kemampuan Python yang saya tidak sebutkan. Saya harap dengan penerangan yang serba ringkas tadi dapat menimbulkan minat anda terhadap pengaturcaraan menggunakan Python. Jika anda tidak berminat sekalipun dalam bidang pengatucaraan, jadikanlah ia hobi di masa lapang kerana ia dapat mengasah otak anda untuk berfikir secara mencabar.

Tutorial ini dihasilkan dengan tujuan untuk memperkenalkan penulisan pengaturcaraan di dalam Python. Ia sangat sesuai untuk sesiapa yang tidak pernah terlibat atau langsung tidak mempunyai pengalaman dalam bidang pengaturcaraan.

&lt;sup&gt;[[Pengguna:Powerabu|Powerabu]]&lt;/sup&gt;

== Pesanan penulis asal ==

Semua kod sumber contoh Python dalam tutorial ini diletak dalam domain awam. Justeru anda boleh menukarnya dan menggunakan mana-mana lesen yang anda mahu. Oleh sebab anda mahu belajar mengatur cara, GNU Free Documentation License mensyaratkan yang anda menyimpan semua program terbitan daripada kod sumber tutorial ini di bawah lesen tersebut. Oleh sebab kod sumber python diberi kepada domain awam, keperluan itu diketepikan.

Tutorial ini pada asalnya ditulis dengan LaTeX dan boleh diperoleh di: http://www.honors.montana.edu/~jjc/easytut/. Ia dipindahkan ke sini kerana pelayan itu akan hilang dan tutorial ini dibaca sekurang-kurangnya sepuluh kali sehari. Dokumen ini disediakan dalam LaTeX, HTML, PDF, dan Postscript. Pergi ke  http://jjc.freeshell.org/easytut/ (Juga boleh mencuba di http://web.archive.org/web/*/http://www.honors.montana.edu/~jjc/easytut/ atau http://www.geocities.com/jrincayc/easytut.tar.gz) untuk melihat semua bentuk dokumen.
Terdapat versi bahasa-bahasa Korea, sepanyol, Itali dan Greek di dalam fail tar.

----

Tutorial ''Python untuk bukan pengatur cara'' ditulis untuk menjadi pengenalan bahasa pengaturcaraan Python. Panduan ini ialah untuk seseorang yang tidak mempunyai pengalaman mengatur cara.

Sekiranya anda berpengalaman mengatur cara dalam bahasa lain, saya sarankan anda gunakan [http://docs.python.org/tutorial/ (Inggeris) Python Tutorial for Programmers] karya Guido van Rossum.  

Sekiranya anda mempunyai soalan atu ulasan, sila gunakan laman perbincangan ataupun lihat [[../Pengarang]] bagi mendapatkan maklumat perhubungan pengarang.  Saya alau-alukan soalan dan ulasan tentang tutorial ini. Saya akan cuba menjawab soalan-soalan anda sebaik mungkin.

Sekalung budi buat James A. Brown kerana menulis kebanyakan maklumat tentang pemasangan Windows. Terima kasih juga saya ucapkan kepada Elizabeth Cogliati kerana merungut :) tentang tutorial asal (yang tidak boleh digunakan oleh seorang yang bukan pengatur cara), kerana membaca pruf, dan kerana menyumbang banyak idea dan ulasan. Terima kasih juga kepada Joe Oppegaard kerana menulis hampir kesemua latihan. Terima kasih kepada semua yang mungkin saya terlepas pandang.

=== Sumber lain ===
*[http://www.python.org Laman Python]
*[http://www.python.org/doc/ Dokumentasi Python]
*[http://www.python.org/doc/current/tut/tut.html Tutorial Python buat Pengatur Cara]
*[http://www.honors.montana.edu/~jjc/easytut/ Versi-versi LaTeX, PDF, dan Postscript, dan Zip]
Lihat juga bab [[../Tamat|Tamat]] bagi ulasan tambahan.

{{Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Kandungan|Pengarang|Pengenalan}}

[[Kategori:Python]]

[[en:Non-Programmer's Tutorial for Python 2.6/Front matter]]</text>
      <sha1>3ts9l948lqhniwkojdg5isgte97qnov</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Pengenalan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1800</id>
    <revision>
      <id>8427</id>
      <parentid>8426</parentid>
      <timestamp>2013-09-17T02:47:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Mencipta dan menjalankan program */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5245" xml:space="preserve">== Nota berkaitan tutorial ==
[Nota ini tidak terdapat dalam teks tutorial asal]

Tutorial ini ditulis bagi Python versi 2.6. Semenjak tutorial ini ditulis, Python sudah ditatar ke versi Python 2.7.x dan bagi cabang 3.0 pula, kepada Python 3.3.x. Tidak terdapat banyak perbezaan ketara antara versi 2.6 dan 2.7, tetapi versi 3.x.x mempunyai sintaks berlainan daripada versi 2.x.x. 

Tutorial ini menggunakan beberapa fon agar nampak lebih terang yang mana kod yang ditaip, apa yang ditaip dalam program, dan kod python itu sendiri. Perbezaan ini diperikan di bahagian-bahagian yang menyusul.

== Pertama sekali ==
Baik, anda tidak pernah menulis atur cara sebelum ini. Melalui tutorial ini saya akan cuba mengajar anda bagaimana untuk mengaturcara komputer. Sebenarnya, hanya ada satu cara untuk belajar mengaturcara (''programming''). Anda mesti baca ''kod'' dan tulis ''kod''. Saya akan menunjukkan kepada anda banyak contoh kod. Anda mesti taip kod itu dan saya akan menunjukkan kepada anda apa yang akan terjadi. Bermain-mainlah dengan kod itu dan cuba ubah kod itu mengikut kesukaan anda. Bila saya taip dalam kod, ia akan berformat sebegini:

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
##Python sangat senang untuk dipelajari
print &quot;Hello World!&quot;
&lt;/source&gt;

Ini ialah supaya ia mudah dibezakan daripada teks lain.

Jika komputer memaparkan sesuatu, formatnya akan kelihatan sebegini:

&lt;pre&gt;
Hello World!
&lt;/pre&gt;

Kadang-kadang akan terdapat campuran antara teks yang anda taip (ditunjukkan dengan '''teks tebal''') dan teks yang dicetak oleh komputer ke skrin, yang akan kelihatan sebegini:

 Berhenti!
 Siapa di sana? '''Josh'''
 Anda boleh lalu, Josh

Dan jangan takut untuk melakukan kesalahan, ia adalah perkara yang biasa di dalam mengaturcara sesuatu program.

Sekarang, ada satu lagi benda penting. Untuk mengaturcara di dalam Python anda mestilah memerlukan perisian [[w:Python]]. Jika belum lagi, dapatkannya di [http://www.python.org/download/ tapak web Python] dan pilih versi yang sesuai dengan komputer anda.

Muat turun dan baca arahan untuk memasang Python ke dalam komputer anda.

== Memasang Python ==
Pertama sekali, anda perlu muat turun fail yang sesuai di [http://www.python.org/download/ laman muat turun Python]. Versi terkini ialah versi 2.7, tetapi mana-mana versi 2.2 ke atas sesuai digunakan untuk tutorial ini. Jangan lupa dapatkan fail versi Microsoft Installer (.msi/.exe) jika anda menggunakan Windows atau rpm atau sumber kodnya jika anda menggunakan Unix. Jika anda menggunakan Linux, kemungkinan besar Python telahpun dipasang pada komputer anda.

Jika anda memuatturun versi Microsoft Installer, klik ikon fail itu dua kali dan Python akan terus dipasang ke komputer anda.

Jika anda menggunakan Unix, pastikan anda mengkompil kod sumber Python ke dalam sambungan fail Tk jika mahu menggunakan ''IDLE''. IDLE ialah penyunting teks Python.

== Mod Interaktif ==
Pergi ke IDLE di menu Python (juga dipanggil GUI Python). Anda sepatutnya melihat beberapa teks seperti ini jika anda menggunakan Windows seperti saya:
&lt;pre&gt;
Python 2.5.1 (r251:54863, Apr 18 2007, 08:51:08) [MSC v.1310 32 bit (Intel)] on win32
Type &quot;copyright&quot;, &quot;credits&quot; or &quot;license()&quot; for more information.

   ****************************************************************
   Personal firewall software may warn about the connection IDLE
   makes to its subprocess using this computer's internal loopback
   interface.  This connection is not visible on any external
   interface and no data is sent to or received from the Internet.
   ****************************************************************

IDLE 1.2.1      
&gt;&gt;&gt;
&lt;/pre&gt;
Tanda &lt;code&gt;&gt;&gt;&gt;&lt;/code&gt; ialah cara Python memberitahu anda bahawa anda berada di mod interaktif (saling tindak). Di dalam mod interaktif, apa saja kod yang anda taip akan terus dijalankan atau berfungsi. Cuba taip &lt;code&gt;1+1&lt;/code&gt;. Python akan memberi tindak balas dan memaparkan &lt;code&gt;2&lt;/code&gt;. Mod interaktif membolehkan anda untuk mencuba menulis kod dan melihat apa yang Python akan paparkan. Jika anda hendak bermain dengan kod Python yang belum pernah anda tulis gunakanlah mod interaktif untuk melihat tindak balasnya.

== Mencipta dan menjalankan program ==
Pergi masuk ke dalam IDLE jika belum lagi. Pilih &lt;code&gt;File&lt;/code&gt; dari menu di atas dan selepas itu klik &lt;code&gt;New Window&lt;/code&gt;. Taip kod ini:

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
print &quot;Hello, World!&quot;
&lt;/source&gt;

Pertama sekali, simpan program ini. Pergi ke menu &lt;code&gt;File&lt;/code&gt; dan klik &lt;code&gt;Save&lt;/code&gt;. Simpankannya dengan nama &quot;&lt;code&gt;hello.py&lt;/code&gt;&quot; (anda boleh menyimpannya di mana-mana folder yang anda kehendaki). Sekarang setelah disimpan, barulah aturcara ini boleh dijalankan.

Seterusnya jalankan program ini dengan cara pergi ke menu &lt;code&gt;Run&lt;/code&gt; dan pilih &lt;code&gt;Run Module&lt;/code&gt; ataupun tekan kekunci F5 di papan kekunci. Ini akan mengeluarkan perkataan &lt;code&gt;Hello, World!&lt;/code&gt; di dalam tetingkap &lt;code&gt;*Python Shell*&lt;/code&gt;.

Masih tidak faham? Cuba tutorial untuk IDLE di laman web [http://hkn.eecs.berkeley.edu/~dyoo/python/idle_intro/IDLE_malaysian.html bimbingan IDLE dalam bahasa Melayu]

{{Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Kandungan|Bahan Awal|Hello World}}

[[Kategori:Python]]

[[en:Non-Programmer's Tutorial for Python 2.6/Intro]]</text>
      <sha1>797xg58zpg9ptu6yq0tsns586tk42vs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Hello World</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1801</id>
    <revision>
      <id>8432</id>
      <parentid>8428</parentid>
      <timestamp>2013-09-17T02:54:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>gabung</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7327" xml:space="preserve">&lt;!--Pelajaran pertama--&gt;
{{ambox
| type  = move
| image = [[Imej:Merge-arrows.svg|Gabung]]
| text  =  Adalah disarankan bahawa rencana ini digabungkan dengan ''[[Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Hello, World]]''.}}

== Apa yang patut anda tahu ==
Anda mestilah tahu bagaimana menyunting atau mengubahsuai program menggunakan penyunting teks atau IDLE, dan menyimpannya ke dalam cakera (disket atau cakera keras), seterusnya menjalankan program itu setelah disimpan.

== Pencetakan ==
Tutorial pengaturcaraan sejak dari dahulu lagi biasanya akan bermula dengan mengajar menulis program kecil yang dipanggil &quot;Hello, World!&quot;&lt;ref&gt;[[Senarai program hello world|Ini]] merupakan senarai program terkenal &quot;Hello, world!&quot; dalam banyak bahasa pengaturcaraan. Supaya anda boleh tahu mudahnya Python...&lt;/ref&gt;. Jadi, ini dia:-

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
print &quot;Hello, World!&quot;
&lt;/source&gt;

Jika anda menggunakan baris perintah untuk menjalankan atur cara, maka taipkan baris di atas dengan penyunting teks, simpan sebagai &lt;code&gt;hello.py&lt;/code&gt; dan jalankannya dengan &lt;code&gt;python hello.py&lt;/code&gt;.

Ataupun pergi ke dalam IDLE dan cipta tetingkap baru dan buat program baru seperti yang diajarkan sebelum ini dalam [[../Pengenalan#Mencipta_dan_menjalankan_program|mencipta dan menjalankan program]].

Apabila atur cara ini dijalankan, inilah apa yang akan dipaparkan:-

 Hello World!

Sekarang, saya tidak akan memberitahu perkara ini lagi setiap kali saya tunjukkan kepada anda sesuatu atur cara. Saya menggalakkan agar anda taip sendiri dan jalankannya. Saya menjadi lebih bagus ketika belajar apabila saya menaip sendiri dan anda sepatutnya begitu juga.

Sekarang, saya akan tunjukkan kepada anda atur cara yang lebih sukar sedikit:-

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
print &quot;Jack and Jill went up a hill&quot;
print &quot;to fetch a pail of water;&quot;
print &quot;Jack fell down, and broke his crown,&quot;
print &quot;and Jill came tumbling after.&quot;
&lt;/source&gt;

Apabila anda menjalankan atur cara ini, ia akan memaparkan:-

 Jack and Jill went up a hill
 to fetch a pail of water;
 Jack fell down, and broke his crown,
 and Jill came tumbling after.

Apabila komputer menjalankan program ini, ia akan melihat baris pertama dahulu:

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
print &quot;Jack and Jill went up a hill&quot;
&lt;/source&gt;

Jadi, komputer akan menghasilkan/mengeluarkan:

 Jack and Jill went up a hill

Kemudian, komputer akan pergi ke baris seterusnya dan melihat:

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
print &quot;to fetch a pail of water;&quot;
&lt;/source&gt;

Jadi, komputer akan memaparkan:

 To fetch a pail of water.

Komputer akan melihat setiap baris mengikut arahan dan selepas itu ia akan pergi ke baris seterusnya. Komputer akan terus menjalankan arahan sehingga ia sampai ke penghujung atur cara.

== Ungkapan ==
Ini atur cara lain:-

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
print &quot;2 + 2 is&quot;, 2 + 2
print &quot;3 * 4 is&quot;, 3 * 4
print &quot;100 - 1 is&quot;, 100 - 1
print &quot;(33 + 2) / 5 + 11.5 is&quot;, (33 + 2) / 5 + 11.5
&lt;/source&gt;

Dan, ini ialah apa yang komputer akan paparkan apabila atur cara ini dijalankan.

 2 + 2 is 4
 3 * 4 is 12
 100 - 1 is 99
 (33 + 2) / 5 + 11.5 is 18.5

Seperti yang anda lihat, Python boleh menukarkan komputer yang berharga harga beribu ringgit kepda kalkulator 5 ringgit.

Dalam contoh ini, arahan ''print'' diikuti oleh dua argumen, dengan setiap argumen diasingkan oleh koma.

Python mempunyai enam operasi asas untuk nombor:-

{| class=&quot;prettytable&quot;
! Operasi
! Simbol
! Contoh
|-
|Eksponen
| &lt;code&gt;**&lt;/code&gt; 
| &lt;code&gt;5 ** 2 == 25&lt;/code&gt;
|-
|Darab 
| &lt;code&gt;*&lt;/code&gt; 
| &lt;code&gt;2 * 3 == 6&lt;/code&gt;
|-
|Bahagi
| &lt;code&gt;/&lt;/code&gt; 
| &lt;code&gt;14 / 3 == 4&lt;/code&gt;
|-
|Baki (modulo)
| &lt;code&gt;%&lt;/code&gt; 
| &lt;code&gt;14 % 3 == 2&lt;/code&gt;
|-
|Tambah
| &lt;code&gt;+&lt;/code&gt; 
| &lt;code&gt;1 + 2 == 3&lt;/code&gt;
|-
|Tolak
| &lt;code&gt;-&lt;/code&gt; 
| &lt;code&gt;4 - 3 == 1&lt;/code&gt;
|}

Program seterusnya menunjukkan peraturan ini:-

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
print &quot;14 / 3 = &quot;, 14 / 3
print &quot;14 % 3 = &quot;, 14 % 3
print
print &quot;14.0 / 3.0 =&quot;, 14.0 / 3.0
print &quot;14.0 % 3.0 =&quot;, 14.0 % 3.0
print
print &quot;14.0 / 3 =&quot;, 14.0 / 3
print &quot;14.0 % 3 =&quot;, 14.0 % 3
print
print &quot;14 / 3.0 =&quot;, 14 / 3.0
print &quot;14 % 3.0 =&quot;, 14 % 3.0
print 
&lt;/source&gt;

Yang akan mengeluarkan:-

 14 / 3 = 4
 14 % 3 = 2
 
 14.0 / 3.0 = 4.66666666667
 14.0 % 3.0 = 2.0
 
 14.0 / 3 = 4.66666666667
 14.0 % 3 = 2.0
 
 14 / 3.0 = 4.66666666667
 14 % 3.0 = 2.0

Perhatikan bagaimana Python memberi jawapan yang berbeza untuk beberapa masalah bergantung sama ada nilai perpuluhan digunakan atau tidak.

Turutan operasi yang digunakan sama dengan matematik:-
* kurungan &lt;code&gt;()&lt;/code&gt;
* eksponen &lt;code&gt;**&lt;/code&gt;
* darab &lt;code&gt;*&lt;/code&gt;, bahagi &lt;code&gt;/&lt;/code&gt; dan baki &lt;code&gt;%&lt;/code&gt; 
* tambah &lt;code&gt;+&lt;/code&gt; dan tolak &lt;code&gt;-&lt;/code&gt;

== Bercakap dengan manusia ==
Biasanya di dalam bidang pengaturcaraan, anda akan menulis suatu kod yang sangat rumit yang mungkin anda akan tidak ingat lagi di masa depan apa yang anda buat (tulis). Untuk mengelakkan ketidakfahaman, sesuatu atur cara sepatutnya diletakkan komen. Komen ialah nota atau pemberitahuan untuk anda atau pengaturcara yang lain untuk menjelaskan apa yang dilakukan program itu. Contoh:-

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
# suatu keadaan
print &quot;kereta berlanggar dengan lori&quot;
&lt;/source&gt;

Ingat: Komen mesti bermula dengan simbol &lt;code&gt;#&lt;/code&gt; (''hash''). Komen digunakan untuk memudahkan pemahaman sesiapa yang akan membaca program itu selain memudahkan anda untuk meneliti balik program yang anda buat pada masa yang diperlukan. Komen tidak akan dijalankan oleh Python. Ia hanya berfungsi sebagai rujukan atau pemahaman kepada manusia sahaja. Komen juga tidak perlu berada di awal baris.

== Contoh ==
Di akhir setiap bab, akan terdapat contoh ciri-ciri pengaturcaraan yang diperkenalkan di dalam bab tersebut. Anda sepatutnya sekurang-kurangnya melihat contoh-contoh itu untuk memastikan anda memahaminya. Jika anda tidak memahaminya, mahu mungkin mahu menaip kod-kod tersebut untuk melihat apa yang akan berlaku. Bermain-mainlah dengan kod-kod ini dengan membuat perubahan dan lihatlah hasilnya.

'''Denmark.py'''

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
print &quot;Something's rotten in the state of Denmark.&quot;
print &quot;                -- Shakespeare&quot;
&lt;/source&gt;

Memaparkan:-

 Something's rotten in the state of Denmark.
                 -- Shakespeare

'''School.py'''

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
# This is not quite true outside of USA
# and is based on my dim memories of my younger years
print &quot;Firstish Grade&quot;
print &quot;1 + 1 =&quot;, 1 + 1
print &quot;2 + 4 =&quot;, 2 + 4
print &quot;5 - 2 =&quot;, 5 - 2
print
print &quot;Thirdish Grade&quot;
print &quot;243 - 23 =&quot;, 243 - 23
print &quot;12 * 4 =&quot;, 12 * 4
print &quot;12 / 3 =&quot;, 12 / 3
print &quot;13 / 3 =&quot;, 13 / 3, &quot;R&quot;, 13 % 3
print
print &quot;Junior High&quot;
print &quot;123.56 - 62.12 =&quot;, 123.56 - 62.12
print &quot;(4 + 3) * 2 =&quot;, (4 + 3) * 2
print &quot;4 + 3 * 2 =&quot;, 4 + 3 * 2
print &quot;3 ** 2 =&quot;, 3 ** 2
print
&lt;/source&gt;

Memaparkan:-

 Firstish Grade
 1 + 1 = 2
 2 + 4 = 6
 5 - 2 = 3
 
 Thirdish Grade
 243 - 23 = 220
 12 * 4 = 48
 12 / 3 = 4
 13 / 3 = 4 R 1
 
 Junior High
 123.56 - 62.12 = 61.44
 (4 + 3) * 2 = 14
 4 + 3 * 2 = 10
 3 ** 2 = 9

== Latihan ==
# Tulis atur cara yang akan memaparkan nama dan tarikh lahir anda secara berlainan.
# Tulis atur cara yang menunjukkan anda menggunakan enam operasi matematik.

== Nota ==
&lt;references/&gt;

{{Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Kandungan|Pengenalan|Siapa di sana?}}

[[Kategori:Python]]

[[en:Non-Programmer's Tutorial for Python 2.6/Hello, World]]</text>
      <sha1>3yqctl8p34evufb45d5raygpioc5lao</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Siapa di sana?</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1802</id>
    <revision>
      <id>8429</id>
      <parentid>7475</parentid>
      <timestamp>2013-09-17T02:49:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>/* Latihan */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7848" xml:space="preserve">== Masukan dan pemboleh ubah ==

Sekarang, saya rasa inilah masa yang sesuai untuk atur cara yang lebih sukar. Ini dia:
&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
print &quot;Berhenti!&quot;
s = raw_input(&quot;Siapa di sana? &quot;)
print &quot;Anda boleh lalu,&quot;, s
&lt;/source&gt;

Bila '''saya''' jalankan program ini, inilah apa yang komputer saya paparkan.

 Berhenti!
 Siapa di sana? '''Josh'''
 Anda boleh lalu, Josh

''Nota: Selepas menjalankan kod ini dengan menekan F5, kekerang Python akan hanya memberi output:''
 
 Berhenti!
 Siapa di sana?

''Anda perlu memasukkan nama anda dalam kekerang Python, dan kemudian menekan &lt;tt&gt;Enter&lt;/tt&gt; untuk mendapatkan out selanjutnya.''

Sudah tentu apabila anda jalankan program ini anda akan melihat perbezaan daripada atur cara saya kerana penyataan &lt;code&gt;raw_input()&lt;/code&gt;. Apabila anda jalankan program ini sepatutnya anda diberitahu (anda menjalankan program ini, betul?) untuk menaip nama anda dan tekan ''Enter''. Kemudian, program ini akan mengeluarkan sedikit lagi teks dan juga nama anda. Ini adalah contoh bagi ''input'' (masukan). Program ini akan sampai ke satu tempat atau kod tertentu dan selepas itu akan menunggu sehingga kita memasukkan sedikit data yang program ini akan gunakan kemudian dan jalan kembali.

Tentunya, maklumat yang didapati dari pengguna tidak akan berguna jika kita tidak letak maklumat tentang pemboleh ubah untuk dimasukkan. Dalam program tadi, &lt;code&gt;s&lt;/code&gt; dijadikan pemboleh ubah. Pemboleh ubah ini seperti satu kotak yang boleh menyimpan sedikit data. Ini lagi contoh program yang mempunyai pemboleh ubah:-
&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
a = 123.4
b23 = 'Kacang'
nama_pertama = &quot;Mat&quot;
b = 432
c = a + b
print &quot;a + b ialah&quot;,c
print &quot;nama_pertama ialah&quot;, nama_pertama
print &quot;Bahagian terisih, 'After Midnight' atau&quot;, b23
&lt;/source&gt;

Dan ini apa yang Python keluarkan:-

 a + b ialah 555.4
 nama_pertama ialah Mat
 Bahagian terisih, After Midnight atau Kacang

{{Nota penterjemah|Python hanya pandai berbahasa Inggeris. Jadi dalam bab-bab berikut akan terdapat contoh kod yang bahasanya bercampur aduk. Perkataan bahasa Inggeris merupakan perkataan yang ditujukan kepada Python dan perlu digunakan. Juga, Python akan memulangkan nilai atau pesanannya dalam bahasa Inggeris
}}

Pemboleh ubah (''variable'') menyimpan data. Pemboleh ubah bagi program di atas ialah &lt;code&gt;a&lt;/code&gt;, &lt;code&gt;b23&lt;/code&gt;, &lt;code&gt;nama_pertama&lt;/code&gt;, &lt;code&gt;b&lt;/code&gt; dan &lt;code&gt;c&lt;/code&gt;. Ada dua jenis pemboleh ubah asas, iaitu rentetan dan nombor. Rententan (''string'') ialah urutan huruf, nombor, dan aksara-aksara lain. Dalam contoh di atas, &lt;code&gt;b23&lt;/code&gt; dan &lt;code&gt;nama_pertama&lt;/code&gt; merupakan pemboleh ubah yang menyimpan rentetan. &lt;code&gt;Kacang&lt;/code&gt;, &lt;code&gt; Mat&lt;/code&gt;, &lt;code&gt; a + b ialah&lt;/code&gt; dan &lt;code&gt;nama_pertama ialah&lt;/code&gt; merupakan rentetan pada atur cara ini. Kesemua aksara ini mesti diapit oleh tanda &lt;code&gt;&quot;&lt;/code&gt; atau &lt;code&gt;'&lt;/code&gt;, seperti &quot;saya&quot; atau 'saya'. Pemboleh ubah jenis lain ialah nombor.
&lt;!-- Diperiksa hingga sini --&gt;
== Umpukan ==

Baik, jadi sekarang kita mempunyai kotak-kotak yang dipanggil pemboleh ubah dan juga data yang boleh memasuki pemboleh ubah itu. Komputer akan melihat baris pertama seperti &lt;code&gt;nama_pertama = &quot;Mat&quot;&lt;/code&gt; dan ia membacanya sebagai &quot;masukkan rentetan &lt;code&gt;Mat&lt;/code&gt; ke dalam kotak (atau pemboleh ubah) &lt;code&gt;nama_pertama&lt;/code&gt;. Kemudian ia akan melihat penyataan &lt;code&gt;c = a + b&lt;/code&gt; dan ia dibaca sebagai &quot;masukkan jumlah &lt;code&gt;a + b&lt;/code&gt; atau &lt;code&gt;123.4 + 432&lt;/code&gt; yang bersamaan dengan &lt;code&gt;555.4&lt;/code&gt; ke dalam &lt;code&gt;c&lt;/code&gt;&quot;.

Ini ada beberapa lagi contoh penggunaan pemboleh ubah :-
&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
a = 1
print a
a = a + 1
print a
a = a * 2
print a
&lt;/source&gt;

Dan sudah tentulah ini yang akan dihasilkan Python:-

 1
 2
 4

Walaupun jika ia mempunyai pemboleh ubah yang sama di kedua-dua belah, komputer masih boleh membacanya dengan cara: Mula-mula, kenal pasti data untuk disimpan dan kemudian kenal pasti ke mana data akan disimpan.

Satu lagi atur cara sebelum saya tamatkan bab ini:
&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
num = input(&quot;Taip sebuah nombor: &quot;)
str = raw_input(&quot;Taip String: &quot;)
print &quot;num =&quot;, num
print &quot;num ialah &quot;,type(num)
print &quot;num * 2 =&quot;,num*2
print &quot;str =&quot;, str
print &quot;str ialah &quot;,type(str)
print &quot;str * 2 =&quot;,str*2
&lt;/source&gt;

Hasil yang saya dapat ialah:

 Taip sebuah Nombor: '''12.34'''
 Taip String: '''Hello'''
 num = 12.34
 num ialah &lt;type 'float'&gt;
 num * 2 = 24.68
 str = Hello
 str ialah &lt;type 'str'&gt;
 str * 2 = HelloHello

Ingat: &lt;code&gt;num&lt;/code&gt; didapati dengan &lt;code&gt;input()&lt;/code&gt; manakala &lt;code&gt;str&lt;/code&gt; didapati dengan &lt;code&gt;raw_input()&lt;/code&gt;. &lt;code&gt;raw_input()&lt;/code&gt; mengembalikan rentetan manakala &lt;code&gt;input()&lt;/code&gt; mengembalikan nombor. Apabila anda mahu pengguna menaip nombor gunakan &lt;code&gt;input()&lt;/code&gt;, tetapi jika anda mahu pengguna menaip rentetan gunakanlah &lt;code&gt;raw_input()&lt;/code&gt;.

Bahagian kedua atur cara di atas menggunakan &lt;code&gt;type()&lt;/code&gt; yang memberitahu kita apa jenis pemboleh ubah itu. Nombor ialah daripada jenis &lt;code&gt;int&lt;/code&gt; atau &lt;code&gt;float&lt;/code&gt; (yang merupakan kependekan untuk ''integer'' dan ''floating point'', titik terapung). Rentetan teks ialah daripada jenis &lt;code&gt;str&lt;/code&gt; (kependekan ''string'', rentetan). Integer dan ''float'' boleh digunakan oleh fungsi matematik, tetapi rentetan tidak boleh. Ingat: Apabila Python mendarabkan sesuatu nombor dengan integer perkara yang dijangkakan akan terjadi. Akan tetapi apabila suatu rentetan didarab dengan integer, rentetan itu akan disalin beberapi kali (yakni, &lt;code&gt;str * 2 = HelloHello&lt;/code&gt;).

Operasi dengan rentetan boleh berbeza sedikit daripada operasi dengan nombor. Di sini ditunjukkan sedikit contoh mod interaktif:-

&lt;pre&gt;
&gt;&gt;&gt; &quot;Ini&quot;+&quot; disambung.&quot;
'Ini disambung.'
&gt;&gt;&gt; &quot;Ha, &quot;*5
'Ha, Ha, Ha, Ha, Ha, '
&gt;&gt;&gt; &quot;Ha, &quot;*5+&quot;ha!&quot;
'Ha, Ha, Ha, Ha, Ha, ha!'
&gt;&gt;&gt;
&lt;/pre&gt;

Ini ialah senarai beberapa operasi rentetan:-

{| class=&quot;prettytable&quot; border=&quot;1&quot; cellspacing=&quot;0&quot;
!Operasi
!Simbol 
!Contoh
|-
|Pengulangan 
|&lt;tt&gt;*&lt;/tt&gt; 
|&lt;tt&gt;&quot;i&quot;*5 == &quot;iiiii&quot;&lt;/tt&gt;
|-
|Perangkaian 
|&lt;tt&gt;+&lt;/tt&gt; 
|&lt;tt&gt;&quot;Hello, &quot;+&quot;World!&quot; == &quot;Hello, World!&quot;&lt;/tt&gt;
|}

== Contoh ==

'''kadar_masa.py'''
&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
#Program ini mengira masalah kadar dan jarak
print &quot;Input kadar dan jarak&quot;
kadar = input(&quot;Kadar:&quot;)
jarak = input(&quot;Jarak:&quot;)
print &quot;Masa:&quot;, jarak/kadar
&lt;/source&gt;

Menghasilkan:

 &gt; python kadar_masa.py
 Input kadar dan jarak
 Kadar: '''5'''
 Jarak: '''10'''
 Masa: 2
 &gt; python kadar_masa.py
 Input kadar dan jarak
 Kadar: '''3.52'''
 Jarak: '''45.6'''
 Masa: 12.9545454545

'''luas.py'''
&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
#Program ini mengira perimeter dan luas segi empat tepat
print &quot;Kira maklumat tentang segi empat tepat&quot;
panjang = input(&quot;Panjang:&quot;)
lebar = input(&quot;Lebar:&quot;)
print &quot;Luas&quot;, panjang*lebar
print &quot;Perimeter&quot;, 2*panjang+2*lebar
&lt;/source&gt;

Menghasilkan:

 &gt; python luas.py
 Kira maklumat tentang segi empat tepat
 Panjang: '''4'''
 Lebar: '''3'''
 Luas 12
 Perimeter 14
 &gt; python luas.py
 Kira maklumat tentang segi empat tepat
 Panjang: '''2.53'''
 Lebar: '''5.2'''
 Luas 13.156
 Perimeter 15.46

'''suhu.py'''
&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
#Menukar Fahrenheit ke Celsius
suhu = input(&quot;Suhu Farenheit:&quot;)
print (suhu-32.0)*5.0/9.0
&lt;/source&gt;

Menghasilkan:

 &gt; python suhu.py
 Suhu Fahrenheit: '''32'''
 0.0
 &gt; python suhu.py
 Suhu Farenheit temperature: '''-40'''
 -40.0
 &gt; python temperature.py
 Suhu Fahrenheit: '''212'''
 100.0
 &gt; python suhu.py
 Suhu Fahrenheit: '''98.6'''
 37.0

== Latihan ==

Tulis sebuah program yang mendapatkan 2 pemboleh ubah rentetan dan 2 pemboleh ubah integer daripada pengguna. Rangkaikan (gabungkan kesemuanya bersama tanpa ruang atau jarak) dan paparkan rentetan-rentetan itu, kemudian darabkan] dua nombor tersebut pada baris baru.

{{Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Kandungan|Hello World|Mengira sehingga 10}}

[[Kategori:Python]]

[[en:Non-Programmer's Tutorial for Python 2.6/Who Goes There?]]</text>
      <sha1>kzj8k05v6v3akt5whrhbldqqxgkj4hd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Mengira sehingga 10</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1803</id>
    <revision>
      <id>8433</id>
      <parentid>7477</parentid>
      <timestamp>2013-09-17T02:56:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>/* Latihan */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4761" xml:space="preserve">Seterusnya, mengira sehingga 10.

== Gelung &lt;tt&gt;while&lt;tt&gt; ==
Mempersembahkan ''struktur kawalan'' pertama kita. Biasanya, komputer akan bermula dengan baris pertama dan kemudian melihat baris seterusnya mengikut urutan. Struktur kawalan mengubah urutan kenyataan dilaksanakan atau menentukan hanya kenyataan tertentu yang dijalankan. Di sini terdapat satu kod sumber yang menunjukkan struktur kawalan &lt;code&gt;while&lt;/code&gt; (harfiah, sementara atau selagi):
&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
a = 0
while a &lt; 10:
        a = a + 1
        print a
&lt;/source&gt;

{{Nota Penterjemah|Terjemahan kod di atas dalam pseudokod: selagi 'a' kurang daripada 10, jalankan program, cetak 'a'}}

dan ini outputnya yang amat menguja:

 1
 2
 3
 4
 5
 6
 7
 8
 9
 10

(Dan anda sangka ia tidak akan jadi lebih teruk selepas menukarkan komputer anda menjadi kalkulator yang bernilai RM15?) 
Jadi apa yang program ini lakukan? Mula-mula, komputer melihat baris &lt;code&gt;a = 0&lt;/code&gt; dan menjadikan &lt;code&gt;a&lt;/code&gt; sebagai 0. Seterusnya, komputer melihat &lt;code&gt;while a &lt; 10:&lt;/code&gt;, jadi komputer akan memeriksa jika &lt;code&gt;a &lt; 10&lt;/code&gt;. Kali pertama komputer melihat kenyataan ini, &lt;code&gt;a&lt;/code&gt; adalah sifar, iaitu kurang daripada 10. Dengan kata lain sementara/selagi nilai &lt;code&gt;a&lt;/code&gt; kurang dari 10, komputer akan menjalankan kenyataan yang ditabkan. Apabila nilai &lt;code&gt;a&lt;/code&gt; mencapai 10, barulah komputer akan pergi ke baris seterusnya dalam atur cara itu.

Jangan lupa meletakkan tanda titik bertindih &quot; ''':''' &quot; selepas kenyataan &lt;code&gt;while&lt;/code&gt;!

Ini adalah contoh lain yang menggunakan &lt;code&gt;while&lt;/code&gt;:

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
a = 1
s = 0
print 'Masukkan Nombor bagi mendapatkan jumlah.'
print 'Masukkan 0 untuk berhenti.'
while a != 0:
    print 'Jumlah Semasa:', s
    a = input('Nombor? ')
    s = s + a
print 'Jumlah Tuntas =', s
&lt;/source&gt;

 Masukkan Nombor bagi mendapatkan jumlah.
 Masukkan 0 untuk berhenti.
 Jumlah Semasa: 0
 Nombor? '''200'''
 Jumlah Semasa: 200
 Nombor? '''-15.25'''
 Jumlah Semasa: 184.75
 Nombor? '''-151.85'''
 Jumlah Semasa: 32.9
 Nombor? '''10.00'''
 Jumlah Semasa: 42.9
 Nombor? '''0'''
 Jumlah Tuntas = 42.9

Perhatikan bagaimana &lt;code&gt;print 'Jumlah Tuntas =', s&lt;/code&gt; hanya dijalankan akhir sekali. Kenyataan &lt;code&gt;while&lt;/code&gt; hanya mempengaruhi baris yang diinden dengan ruang putih. &lt;code&gt;!=&lt;/code&gt; bermaksud tidak sama jadi &lt;code&gt;while a != 0 :&lt;/code&gt; bermaksud sehingga nilai &lt;code&gt;a&lt;/code&gt; menjadi 0 maka jalankan kenyataan yang diinden dengan ruang putih yang menyusul.

=== Gelung tak terhingga ===
Sekarang kita ada gelung &lt;code&gt;while&lt;/code&gt;, ia mungkin untuk membuat atur cara yang berjalan selama-lamanya atau tanpa henti. Cara mudah untuk melakukan ini ialah dengan menulis sebuah program seperti ini:
&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
 while 1 == 1:
      print &quot;Tolong, saya terperangkap dalam gelung!.&quot;
&lt;/source&gt;

Program ini akan memaparkan &lt;code&gt;Tolong, saya terperangkap dalam gelung!.&lt;/code&gt; selama-lamanya ataupun sehingga anda sendiri yang memberhentikannya. Ini kerana 1 sentiasa sama dengan 1. Cara untuk memberhentikannya ialah dengan menekan kekunci ''Ctrl'' dan ''C'' papan kekunci secara serentak. Ini akan mematikan atur cara itu. (Nota: kadang kala anda perlu menekan ''Enter'' selepas ''Control-C''.)

== Contoh ==
'''Fibonacci.py'''
&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
# Program ini mengira rentetan Fibonacci
a = 0
b = 1
kiraan = 0
kiraan_maksimum = 20
while kiraan &lt; kiraan_maksimum:
    kiraan = kiraan + 1
    # kita perlu menjejak &quot;a&quot; kerana kita mengubahnya
    a_lama = a
    b_lama = b
    a = b_lama
    b = a_lama + b_lama
    # Lihat bahawa &quot;,&quot; dipeghujung kenyataan print menghalangnya
    # daripada bertukar ke baris baharu
    print a_lama,
&lt;/source&gt;

Output:

 0 1 1 2 3 5 8 13 21 34 55 89 144 233 377 610 987 1597 2584 4181

'''Kata_laluan.py'''
&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
# Tunggu sehingga kata laluan dimasukkan. Guna Control-C untuk keluar tanpa 
# mengguna kata laluan
# Perhatikan bahawa ini seharusnya bukan kata laluan agar 
# gelung while terlaksana sekurang-kurangnya sekali.
kata_laluan = &quot;foobar&quot;
# perhatikan bahawa != bermaksud tidak sama
while kata_laluan != &quot;unicorn&quot;:
    kata_laluan = raw_input(&quot;Kata laluan: &quot;)
print &quot;Selamat datang&quot;
&lt;/source&gt;

Cubaan menjalankan:
 Kata laluan: '''auo'''
 Kata laluan: '''y22'''
 Kata laluan: '''kata laluan'''
 Kata laluan: '''aci buka pintu'''
 Kata laluan: '''unicorn'''
 Welcome in

== Latihan ==
Tulis satu program yang meminta nama log masuk dan kata laluan daripada pengguna. Kemudian apabila mereka menaip &quot;kunci&quot;, mereka perlu menaip nama dan kata laluan untuk membuka kunci atur cara itu.

{{Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Kandungan|Siapa di sana?|Membuat keputusan}}

[[Kategori:Python]]

[[en:Non-Programmer's Tutorial for Python 2.6/Count to 10]]</text>
      <sha1>6c6tlt1s7ie2c44gfzpufu1l681f9uj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Membuat keputusan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1804</id>
    <revision>
      <id>10767</id>
      <parentid>8434</parentid>
      <timestamp>2020-06-01T21:58:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Samuele2002</username>
        <id>2584</id>
      </contributor>
      <comment>fix [[Special:LintErrors]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6575" xml:space="preserve">Seterusnya, membuat keputusan.

== Penyataan &lt;var&gt;if&lt;/var&gt; ==
Seperti biasa, saya mulakan dengan satu atur cara:
&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
n = input(&quot;Nombor? &quot;)
if n &lt; 0:
      print &quot;Nilai mutlak&quot;, n,&quot;ialah&quot;,-n
else:
      print &quot;Nilai mutlak&quot;, n,&quot;ialah&quot;,n
&lt;/source&gt;

Ini adalah apa yang dihasilkan apabila saya menjalankan program ini dua kali:

 Nombor? '''-34'''
 Nilai mutlak -34 ialah 34

 Nombor? '''1'''
 Nilai mutlak 1 ialah 1

Jadi, apa yang komputer lakukan apabila ia melihat kod ini? Pertama sekali, ia meminta pengguna untuk memasukkan nombor pada penyataan &lt;code&gt;n = input(&quot;Nombor? &quot;)&lt;/code&gt;.
Kemudian ia membaca baris &lt;code&gt;if n &lt; 0:&lt;/code&gt;. Jika nilai &lt;code&gt;n&lt;/code&gt; kurang daripada sifar maka [[Python]] akan menjalankan baris &lt;code&gt;print &quot;Nilai mutlak&quot;, n, &quot;ialah&quot;, -n&lt;/code&gt;. Jika sebaliknya pula maka sudah tentulah Python akan menjalankan baris &lt;code&gt;print &quot;Nilai mutlak&quot;, n, &quot;ialah&quot;, n&lt;/code&gt;.

Lebih formal, Python akan melihat sama ada ungkapan &lt;code&gt;n &lt; 0&lt;/code&gt; adalah betul atau salah. Penyataan &lt;code&gt;if&lt;/code&gt; ini diikuti oleh blok kenyataan yang akan dijalankan apabila ungkapan adalah benar. Secara pilihan, penyataan &lt;code&gt;else&lt;/code&gt; boleh diletakkan selepas penyataan &lt;code&gt;if&lt;/code&gt;. Penyataan &lt;code&gt;else&lt;/code&gt; akan dijalankan apabila ungkapan adalah palsu.

Di sini ada beberapa ujian lain yang boleh dimiliki ungkapan:-

{| class=&quot;prettytable&quot; border=&quot;1&quot; cellspacing=&quot;0&quot;
!Operator
!Fungsi
|-
|&lt;var&gt;&lt;&lt;/var&gt; 
|kurang daripada
|-
|&lt;var&gt;&lt;=&lt;/var&gt; 
|kurang daripada atau sama dengan
|-
|&lt;var&gt;&gt;&lt;/var&gt; 
|lebih daripada
|-
|&lt;var&gt;&gt;=&lt;/var&gt; 
|lebih daripada atau sama dengan
|-
|&lt;var&gt;==&lt;/var&gt; 
|bersamaan
|-
|&lt;var&gt;!=&lt;/var&gt; 
|tidak sama
|-
|&lt;var&gt;&lt;&gt;&lt;/var&gt; 
|cara lain untuk katakan tidak sama
|}

Ciri lain bagi penyataan &lt;code&gt;if&lt;/code&gt; ialah penyataan &lt;code&gt;elif&lt;/code&gt;. Ia merujuk kepada penyataan ''else if'' yang bermaksud sekiranya penyataan awal itu palsu dan penyataan selepas itu (bahagian &lt;code&gt;elif&lt;/code&gt;) benar, maka jalankan bahagian tersebut. Ini contohnya:-

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
a = 0
while a &lt; 10:
    a = a + 1
    if a &gt; 5:
        print a,&quot; &gt; &quot;,5
    elif a &lt;= 7:
        print a,&quot; &lt;= &quot;,7
    else:
        print &quot;Tiada ujian benar&quot;
&lt;/source&gt;

Dan ini hasilnya:-

 1 &lt;= 7
 2 &lt;= 7
 3 &lt;= 7
 4 &lt;= 7
 5 &lt;= 7
 6 &gt; 5
 7 &gt; 5
 8 &gt; 5
 9 &gt; 5
 10 &gt; 5

Peringatan: &lt;code&gt;elif a &lt;= 7&lt;/code&gt; hanya dicuba apabila penyataan &lt;code&gt;if&lt;/code&gt; palsu tidak benar. Beberapa &lt;code&gt;elif&lt;/code&gt; boleh digunakan, membenarkan ujian atau cubaan berganda untuk dibuat dalam satu penyataan &lt;code&gt;if&lt;/code&gt;.

== Contoh ==
'''Tinggi_rendah.py'''

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
#Permainan yang mengagak sama ada lebih tinggi atau lebih rendah 
# (asalnya ditulis Cogliati, diperbiaki by Quique)

#Ini sebenarnya patut seakan-akan &quot;semi random&quot;, 
# misalnya seperti angak-angka terakhir masa ataupun benda lain, 
# yang harus ditangguhkan untuk bab terkemudian. (Kredit tambahan, ubah suaikannya supaya ia &quot;random&quot; 
# selepas bab Modul)
nombor = 78
teka = 0

while teka != nombor : 
    teka = input (&quot;Teka sebuah nombor: &quot;)

    if teka &gt; nombor :
        print &quot;Terlalu tinggi&quot;

    elif teka &lt; nombor :
            print &quot;Terlalu rendah&quot;

print &quot;Ngam-ngam&quot;
&lt;/source&gt;

Contoh pelaksanaan:

 Teka sebuah nombor: '''100'''
 Terlalu tinggi
 Teka sebuah nombor: '''50'''
 Terlalu rendah
 Teka sebuah nombor: '''75'''
 Terlalu rendah
 Teka sebuah nombor: '''87'''
 Terlalu tinggi
 Teka sebuah nombor: '''81'''
 Terlalu tinggi
 Teka sebuah nombor: '''78'''
 Ngam-ngam

'''genap.py'''

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
#Meminta nombor.
#Mencetak sekiranya genap atau ganjil

nombor = input(&quot;Beri saya nombor: &quot;)
if nombor % 2 == 0:
    print nombor,&quot;genap.&quot;
elif nombor % 2 == 1:
    print nombor,&quot;ganjil.&quot;
else:
    print nombor,&quot;amat aneh.&quot;
&lt;/source&gt;

Contoh pelaksanaan:

 Beri saya nombor: '''3'''
 3 ganjil.

 Beri saya nombor: '''2'''
 2 genap.

 Beri saya nombor: '''3.14159'''
 3.14159 amat aneh.

'''purata1.py'''

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
#meminta nombor sehingga angka 0 dimasukkan.
#Cetak nilai purata. 

kiraan = 0
jumlah = 0.0
nombor = 1 # tetapkan pada sesuatu agar tidak keluar daripada gelung &quot;while&quot; dengan serta-merta.

print &quot;Masukkan 0 untuk keluar daripada gelung&quot;

while nombor != 0:
    nombor = input(&quot;Masukkan nombor:&quot;)
    kiraan = kiraan + 1
    jumlah = jumlah + nombor

kiraan = kiraan - 1 #buang satu bagi nombor terakhir
print &quot;Nilai purata ialah:&quot;,jumlah/kiraan
&lt;/source&gt;

Contoh pelaksanaan:

 Masukkan 0 untuk keluar daripada gelung
 Masukkan nombor: '''3'''
 Masukkan nombor: '''5'''
 Masukkan nombor: '''0'''
 Nilai purata ialah: 4.0

 Masukkan 0 untuk keluar daripada gelung
 Masukkan nombor: '''1'''
 Masukkan nombor: '''4'''
 Masukkan nombor: '''3'''
 Masukkan nombor: '''0'''
 Nilai purata ialah: 2.66666666667

'''purata2.py'''

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
#meminta nombor sehingga kiraan dimasukkan.
#Cetak nilai purata.

jumlah = 0.0

print &quot;Program ini akan mengambil beberapa nombor dan kemudian memberi purata&quot;
kiraan = input(&quot;Berapa nombor yang ingin anda jumlahkan:&quot;)
kiraan_semasa = 0

while kiraan_semasa &lt; kiraan:
    kiraan_semasa = kiraan_semasa + 1
    print &quot;Nombor &quot;,kiraan_semasa
    nombor = input(&quot;Masukkan nombor:&quot;)
    jumlah = jumlah + nombor

print &quot;Nilai purata ialah:&quot;,jumlah/kiraan
&lt;/source&gt;

Contoh pelaksanaan:

 Program ini akan mengambil beberapa nombor dan kemudian memberi purata
 Berapa nombor yang ingin anda jumlahkan: '''2'''
 Nombor 1
 Masukkan nombor: '''3'''
 Nombor 2
 Masukkan nombor:: '''5'''
 Nilai purata ialah: 4.0

 Program ini akan mengambil beberapa nombor dan kemudian memberi purata
 Berapa nombor yang ingin anda jumlahkan: '''3'''
 Nombor 1
 Masukkan nombor: '''1'''
 Nombor 2
 Masukkan nombor: '''4'''
 Nombor 3
 Masukkan nombor: '''3'''
 Nilai purata ialah: 2.66666666667

== Latihan ==
Ubahsuai atur cara &quot;Tinggi_rendah.py&quot; untuk mengesan berapa kali pengguna memasukkan nombor yang salah. Jika lebih daripada tiga kali, paparkan &quot;Phew!, itu amat rumit.&quot;

Tulis sebuah atur cara yang meminta dua nombor. Jika jumlah kedua-dua nombor itu lebih daripada 100, maka tulis &quot;Wow, itu sebuah nombor besar.&quot;

Tulis sebuah atur cara yang meminta pengguna memasukkan nama mereka; jika mereka memasukkan nama anda paparkan &quot;Hmm, itu nama yang sedap&quot;, jika  mereka memasukkan nama &quot;John Cleese&quot; atau &quot;Michael Palin&quot;, beritahu mereka apa perasaan anda terhadap mereka. Untuk nama-nama lain, beritahu mereka &quot;Anda mempunyai nama yang bagus&quot;.

{{Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Kandungan|Mengira sehingga 10|Nyahpepijat}}

[[Kategori:Python]]

[[en:Non-Programmer's Tutorial for Python 2.6/Decisions]]</text>
      <sha1>e7pgse8mklmr0lt0pdck25elfp5v7x3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Nyahpepijat</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1805</id>
    <revision>
      <id>8435</id>
      <parentid>8331</parentid>
      <timestamp>2013-09-17T02:57:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Bagaimana memperbaikinya? */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10676" xml:space="preserve">{{Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Kandungan|Membuat keputusan|Fungsi}}
&lt;br /&gt;

Seterusnya, nyahpepijat.

:&quot;Sebaik sahaja kami mula mengatur cara, kami terkejut dan mendapati bahawa tidak mudah bagi mendapat pengaturcaraan yang betul seperti kami sangkakan. Nyahpepijat perlu ditemui.  Saya masih ingat waktu persis apabila saya mendapati bahawa sebahagian besar hayat saya akan diluangkan mencari kesilapan dalam atur cara saya sendiri.&quot; &amp;mdash; ''Maurice Wilkes discovers debugging'', 1949

== Apakah itu nyahpepijat? ==
Pada ketika ini, jika anda menyemak atur cara anda, anda mungkin akan mendapati bahawa atur cara yang anda buat itu kadang-kadang tidak mengikut apa yang anda mahukan. Ini perkara biasa. Nyahpepijat (''debugging'') ialah satu proses memahami apa yang komputer sedang lakukan dan kemudian membuatkannya melakukan apa yang anda inginkan pula. 

Bab ini akan lebih abstrak dari bab-bab terdahulu.

== Apa yang sepatutnya atur cara lakukan? ==
Perkara pertama yang perlu dilakukan ialah untuk memahami apa yang seharusnya atur cara itu lakukan jika ia berjalan dengan betul. Mari hasilkan beberapa kes ujian dan lihat apa yang berlaku. Sebagai contoh, katakan saya ada sebuah atur cara yang akan mengira perimeter segi empat (jumlah panjang setiap sisi keliling). Saya mempunyai kes ujian berikut:-

{| class=&quot;wikitable&quot; border=&quot;1&quot; cellspacing=&quot;0&quot;
|-
!Lebar !! Tinggi !!Perimeter
|-
|3 ||4 ||14
|--
|2 ||3 ||10
|-
|4 ||4 ||16
|-
|2 ||2 ||8
|-
|5 ||1 ||12
|-
|}

Sekarang saya jalankan atur cara saya pada semua kes ujian dan lihat jika atur cara ini melakukan apa yang saya jangkakan. Jika ia tidak membuat apa yang saya mahukan, saya akan siasat apa yang ia lakukan.

Kebiasaanya, beberapa ujian akan berfungsi dan selebihnya tidak. Jika inilah kesnya, anda mesti mencuba menggambarkan apa yang dibuat. Sebagai contoh, ini adalah output/hasil bagi sebuah program perimeter:-

 Tinggi: '''3'''
 Lebar: '''4'''
 perimeter = 15

 Tinggi: '''2'''
 Lebar: '''3'''
 perimeter = 11

 Tinggi: '''4'''
 Lebar: '''4'''
 perimeter = 16

 Tinggi: '''2'''
 Lebar: '''2'''
 perimeter = 8

 Tinggi: '''5'''
 Lebar: '''1'''
 perimeter = 8

Perhatikan bahawa ia tidak berfungsi dengan betul pada dua input yang pertama. Ia berfungsi pada dua yang seterusnya dan tidak berfungsi pada yang akhir sekali. Cuba gambarkan apa yang dibuat, cari pola. Mencari sendiri punca masalah itu adalah lebih mudah jika anda mempunyai idea apa yang mungkin silap.

== Apa yang atur cara buat? ==
Perkara seterusnya adalah melihat kod sumbernya. Salah satu daripada perkara yang terpenting ketika mengaturcara ialah membaca kod sumbernya.

Sesuatu kod berjalan dengan bermula pada baris pertama, dan bergerak ke bawah sampai atur cara habis dijalankan. Gelung &lt;code&gt;while&lt;/code&gt; dan penyataan &lt;code&gt;if&lt;/code&gt; bermaksud beberapa baris mungkin tak akan dijalankan dan sesetengahnya pula akan dijalankan banyak kali. Pada setiap baris, anda bayangkan apa yang [[Python]] buat.

Mari kita mulakan dengan atur cara perimeter mudah ini. Jangan taip ini, anda akan membacanya, bukan menjalankannya. Kod sumbernya ialah:

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
tinggi = input(&quot;Tinggi: &quot;)
lebar = input(&quot;Lebar: &quot;)
print &quot;perimeter =&quot;, lebar + tinggi + lebar + lebar
&lt;/source&gt;

; ''Soalan:'' Apakah baris pertama yang dijalankan Python?
: ''Jawapan:'' Baris pertama sentiasa dijalankan dahulu. Di dalam kes ini: &lt;code&gt;tinggi = input(&quot;Tinggi: &quot;)&lt;/code&gt;

; ''Soalan:'' Apa yang baris itu buat?
: ''Jawapan:'' Cetak &lt;code&gt; Tinggi: &lt;/code&gt;, menunggu pengguna untuk memasukkan nombor, dan memasukkannya ke dalam pemboleh ubah &quot;height&quot;.

; ''Soalan:'' Apakah baris yang dijalankan seterusnya?
: ''Jawapan:'' Secara umumnya, ia adalah baris seterusnya yang merupakan: &lt;code&gt;lebar = input(&quot;Lebar: &quot;)&lt;/code&gt;

; ''Soalan:'' Apa yang baris itu buat?
: ''Jawapan:'' Cetak &lt;code&gt;Lebar: &lt;/code&gt;, menunggu pengguna untuk memasukkan nombor, dan memasukkannya ke dalam pemboleh ubah &quot;lebar&quot;.

; ''Soalan:'' Apakah baris yang dijalankan seterusnya?
: ''Jawapan:'' Jika baris seterusnya tidak diengsot lebih atau kurang daripada baris yang sedia ada, ia adalah baris yang akan dijalankan, jadi: &lt;code&gt;print &quot;perimeter =&quot;, lebar + tinggi + lebar + lebar&lt;/code&gt; (Ia boleh juga menjalankan fungsi dalam baris semasa, tetapi itu dari bab akan datang.)

; ''Soalan:'' Apa yang baris itu buat?
: ''Jawapan:'' Pertama, ia mencetak &lt;code&gt;perimeter = &lt;/code&gt;, kemudian ia mencetak nilai &lt;code&gt;lebar + tinggi + lebar + lebar&lt;/code&gt;.
 
; ''Soalan:'' Adakah &lt;code&gt;lebar + tinggi + lebar + lebar&lt;/code&gt; mengira perimeter dengan betul?
: ''Jawapan:'' Mari lihat, perimeter segi empat ialah bawah (lebar) campur sisi kiri (tinggi) campur yang atas (lebar) campur sisi kanan (hah?). Hal terakhir seharusnya panjang sebelah kanan atau ketinggiannya.

; ''Soalan:'' Adakah anda fahami mengapa sesetengah kiraan perimeter dikira dengan &quot;betul&quot;?
: ''Jawapan:'' Ia dikira dengan betul apabila lebar dan tinggi adalah sama.

Atur cara seterusnya yang akan kita teliti ialah untuk suatu atur cara yang sepatutnya memaparkan 5 titik pada skrin. Bagaimanapun, ini ialah apa yang atur cara outputkan:-

 . . . . 

Dan ini adalah kodnya.
&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
nombor = 5
while nombor &gt; 1:
    print &quot;.&quot;,
    nombor = nombor - 1
print
&lt;/source&gt;

Atur cara ini akan menjadi lebih kompleks untuk diteliti kerana ia mempunyai struktur kawalan (bahagian berengsot). Mari kita mulakan:

; Apakah baris pertama yang akan dijalankan?
: Baris pertama fail: &lt;code&gt;nombor = 5&lt;/code&gt;

; Apa yang ia buat?
: Memasukkan nombor 5 ke dalam pemboleh ubah &lt;code&gt;nombor&lt;/code&gt;.

; Apakah baris seterusnya?
: Baris seterusnya ialah: &lt;code&gt;while nombor &gt; 1:&lt;/code&gt;

; Apa yang ia buat?
: Penyataan &lt;code&gt;while&lt;/code&gt; secara amnya melihat pada ungkapannya dan jika ia benar, komputer akan menjalankan blok kod berengsot seterusnya, jika tidak blok kod berengsot tersebut akan dilangkau.

; Apa yang sepatutnya ia buat sekarang?
: Jika &lt;code&gt;nombor &gt; 1&lt;/code&gt; benar, maka dua baris seterusnya akan berjalan.

; Jadi adakah &lt;code&gt;number &gt; 1&lt;/code&gt;?
: Nilai terakhir dimasukkan kepada &lt;code&gt;nombor&lt;/code&gt; ialah 5 dan 5 &gt; 1 jadi ya.

; Jadi, apakah baris seterusnya?
: Memandangkan &lt;code&gt;while&lt;/code&gt; benar, baris seterusnya ialah: &lt;code&gt;print &quot;.&quot;,&lt;/code&gt;

; Apa yang baris itu buat?
: Mencetak satu titik dan oleh sebab penyataan itu berakhir dengan ',' penyataan &lt;code&gt;print&lt;/code&gt; seterusnya tidak akan berada di baris skrin berbeza.

; Apakah baris seterusnya?
: &lt;code&gt;nombor = nombor - 1&lt;/code&gt; kerana ia baris seterusnya dan tiada perubahan dalam engsotan.

; Apa yang ia buat?
: Ia mengira &lt;code&gt;nombor - 1&lt;/code&gt;, iaitu nilai terkini &lt;code&gt;nombor&lt;/code&gt; (atau 5) ditolak dengan 1, dan menjadikan nilai tersebut nilau baharu buat &lt;code&gt;nombor&lt;/code&gt;. Jadi, pada asasnya ia menukar nilai &lt;code&gt;nombor&lt;/code&gt; daripada 5 kepada 4.

; Apakah baris seterusnya?
: Tahap engsotan berubah, jadi kita perlu lihat apakah jenis struktur kawalan tersebut. Ia merupakan gelung ''while'', jadi kita perlu kembali ke klausa &lt;code&gt;while&lt;/code&gt; iaitu &lt;code&gt;while nombor &gt; 1:&lt;/code&gt;

; Apa yang ia buat?
: Ia melihat kepada nilai &lt;code&gt;nombor&lt;/code&gt;, iaitu 4, dan membandingkannya dengan 1 dan disebabkan &lt;code&gt;4 &gt; 1&lt;/code&gt;, gelung  &lt;code&gt;while&lt;/code&gt; terus berjalan.

; Apakah baris seterusnya?
: Oleh sebab gelung &lt;code&gt;while&lt;/code&gt; masih benar, baris seterusnya ialah: &lt;code&gt;print &quot;.&quot;,&lt;/code&gt;

; Apa yang ia buat?
: Ia mencetak titik kedua pada baris tersebut.
; Apakah baris seterusnya?

: Tiada perbezaan engsotan, jadi: &lt;code&gt;nombor = nombor - 1&lt;/code&gt;
; Dan apa yang ia buat?

: Ia mengambil nilai semasa &lt;code&gt;nombor&lt;/code&gt; (4), tolak 1 daripadanya, memberikan nilai 3 yang kemudian disimpan sebagai nilai terbaru &lt;code&gt;nombor&lt;/code&gt;.

; Apakah baris seterusnya?
: Memandangkan terdapat perubahan engsotan yang disebabkan oleh gelung &lt;code&gt;while&lt;/code&gt; berakhir, baris seterusnya ialah: &lt;code&gt;while nombor &gt; 1:&lt;/code&gt;

; Apa yang ia buat?
: Ia membandingkan nilai semasa &lt;code&gt;nombor&lt;/code&gt; (3) dengan 1. &lt;code&gt;3 &gt; 1&lt;/code&gt; jadi gelung &lt;code&gt;while&lt;/code&gt; akan diteruskan.

; Apakah baris seterusnya?
: Disebabkan syarat gelung &lt;code&gt;while&lt;/code&gt; masih benar, baris seterusnya ialah: &lt;code&gt;print &quot;.&quot;,&lt;/code&gt;

; Dan apa yang ia buat?
: Titik ketiga dicetak di baris tersebut.

; Apakah baris seterusnya?
: &lt;code&gt;nombor = nombor - 1&lt;/code&gt;

; Apa yang ia buat?
: Ia mengambil nilai semasa &lt;code&gt;nombor&lt;/code&gt; (3), tolak 1 daripadanya dan menyimpan 2 sebagai nilai baharu &lt;code&gt;nombor&lt;/code&gt;.

; Apakah baris seterusnya?
: Kembali ke permulaan gelung &lt;code&gt;while&lt;/code&gt;: &lt;code&gt;while nombor &gt; 1:&lt;/code&gt;

; Apa yang ia buat?
: Ia membandingkan nilai semasa &lt;code&gt;nombor&lt;/code&gt; (2) dengan 1.  Oleh sebab &lt;code&gt;2 &gt; 1&lt;/code&gt; gelung &lt;code&gt;while&lt;/code&gt; akan berterusan.

; Apakah baris seterusnya?
: Oleh sebab gelung &lt;code&gt;while&lt;/code&gt; diteruskan: &lt;code&gt;print &quot;.&quot;,&lt;/code&gt;

; Apa yang ia buat?
: Ia menemui makna kehidupan, dunia dan segalanya. Saya buat lawak. (Saya kena pastikan yang anda masih jaga). Baris itu mencetak titik ke empat pada skrin.

; Apakah baris seterusnya?
: &lt;code&gt;nombor = nombor - 1&lt;/code&gt;

; Apa yang ia buat?
: Mengambil nilai semasa &lt;code&gt;nombor&lt;/code&gt; (2), tolak 1 daripadanya dan menjadikan 1 nilai &lt;code&gt;nombor&lt;/code&gt; yang baharu.

; Apakah baris seterusnya?
: Kembali ke gelung &lt;code&gt;while&lt;/code&gt;'': &lt;code&gt;while nombor &gt; 1:&lt;/code&gt;

; Apa yang baris itu buat?
: Ia membandingkan nilai semasa &lt;code&gt;nombor&lt;/code&gt; (1) dengan 1. Oleh sebab &lt;code&gt;1 &gt; 1&lt;/code&gt; tidak benar (satu tidak lebih besar daripada satu), gelung &lt;code&gt;while&lt;/code&gt; ditamatkan.

; Apakah baris seterusnya?
: Disebabkan syarat gelung ''&lt;code&gt;while&lt;/code&gt; tidak lagi benar, baris seterusnya ialah baris selepas tamatnya gelung tersebut, iaitu: &lt;code&gt;print&lt;/code&gt;

; Apa yang baris itu buat?
: Menggerakkan skrin pergi ke baris seterusnya.

; Kenapa atur cara ini tidak mencetak 5 titik?
: Gelung itu tamat 1 titik lebih cepat.

; Bagaimana ini boleh diperbaiki?
: Buatkan supaya gelung tersebut tamat 1 titik kemudian.

; Dan bagaimana kita dapat melakukannya?
: Terdapat beberapa cara. Satu cara ialah menukar gelung &lt;code&gt;while&lt;/code&gt; kepada: &lt;code&gt;while nombor &gt; 0:&lt;/code&gt;. Cara lain pula ialah dengan menukar syarat kepada: &lt;code&gt;nombor &gt;= 1:&lt;/code&gt;.

== Bagaimana memperbaikinya? ==
Anda perlu memahami apa yang dibuat atur cara tersebut. Anda juga perlu memahami yang yang sepatutnya ia buat. Seterusnya fahami perbezaan antara keduanya. Nyahpepijat merupakan suatu kemahiran yang perlu dilatih untuk dipelajari. Selamat berjaya.

{{Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Kandungan|Membuat keputusan|Fungsi}}

[[Kategori:Python]]

[[en:Non-Programmer's Tutorial for Python 2.6/Debugging]]</text>
      <sha1>9q5iay9f2cb4665jieagmi6uo35gyr9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Laman Utama Pengenalan</title>
    <ns>10</ns>
    <id>1809</id>
    <revision>
      <id>10766</id>
      <parentid>7149</parentid>
      <timestamp>2020-06-01T21:56:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Samuele2002</username>
        <id>2584</id>
      </contributor>
      <comment>fix [[Special:LintErrors]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1110" xml:space="preserve">{| style=&quot;width:100%; margin-top:+.7em; background-color: #fcfcfc; border: 1px solid #ccc&quot;
| width=&quot;75%&quot; style=&quot;text-align: center; margin-top: 2; margin-top: 2px; color: #000&quot; | 
&lt;div style=&quot;font-size:150%;&quot;&gt;'''Selamat datang ke [[w:Wikibuku|Wikibuku]]'''.&lt;/div&gt;

&lt;div style=&quot;font-size:100%;&quot;&gt;'''''Wikibooks''''' edisi [[w:Bahasa Melayu|bahasa Melayu]] ini membolehkan anda menyumbang kepada penulisan e-buku. Tapak ini ditubuhkan untuk menyediakan pelbagai maklumat dalam bentuk koleksi buku teks dan manual bebas. Marilah bersama-sama membantu kami. Edisi bahasa Melayu ini dibuka pada 24 Mei 2004 dan kami kini mempunyai [[Khas:Statistik|{{NUMBEROFARTICLES}}]] rencana.&lt;/div&gt;

&lt;div style=&quot;font-size:90%; margin-top:-2px&quot;&gt;
| 
{| align=&quot;left&quot; style=&quot;font-size: 90%; color: #000&quot;
| 
*'''[[Wikibooks:Semua buku|Semua buku]]'''
*[[Wikibooks:Pusat buku beraneka|Buku Beraneka]]
*[[Wikibooks:Pusat kemanusiaan dan kesenian|Kemanusiaan dan Kesenian]]
*[[Wikibooks:Pusat sains sosial|Sains Sosial]]
*[[Wikibooks:Pusat sains tulen|Sains Tulen]]
*[[Wikibooks:Pusat teknologi komputer|Teknologi Komputer]]
|}
&lt;/div&gt;
|}</text>
      <sha1>gww1z7hf3qve18i3uouthu2o835sb5o</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Laman Utama Isi Utama</title>
    <ns>10</ns>
    <id>1810</id>
    <revision>
      <id>3913</id>
      <timestamp>2007-01-13T14:30:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Tearfate~mswikibooks</username>
        <id>38</id>
      </contributor>
      <comment>New page: {|width=&quot;100%&quot; cellspacing=&quot;4&quot; cellpadding=&quot;5&quot; style=&quot;margin-top:0.8em;margin-bottom:0.8em;font-size:95%&quot; &lt;!---------- Completed Books -------------------&gt; | colspan=&quot;2&quot; style=&quot;margin-top:...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2204" xml:space="preserve">{|width=&quot;100%&quot; cellspacing=&quot;4&quot; cellpadding=&quot;5&quot; style=&quot;margin-top:0.8em;margin-bottom:0.8em;font-size:95%&quot;
&lt;!---------- Completed Books -------------------&gt;
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;margin-top:0.8em;margin-bottom:0.8em;border:1px solid salmon;background:#FFFAF0;font-size:85%&quot; | 
&lt;center&gt;'''[[Wikibooks:Buku-buku pilihan|Buku lengkap]]'''&lt;/center&gt;
{{Wikibooks:Buku-buku pilihan/Penyenaraian Buku}}
&lt;!----------------------------------------------&gt;
|-
|valign=&quot;top&quot; style=&quot;border:1px solid MediumAquamarine; background:honeydew&quot;|

{|width=&quot;100%&quot; cellspacing=&quot;10&quot; cellpadding=&quot;10&quot; style=&quot;background:honeydew&quot;
&lt;!---------- Book of the Month -----------------&gt;
&lt;!--|
{{Wikibooks:Buku bulanan/{{CURRENTMONTHNAME}}_{{CURRENTYEAR}}}}
--&gt;&lt;!----------------------------------------------&gt;
&lt;!--|-
--&gt;&lt;!---------- Collaboration of the Month --------&gt;
&lt;!--|style=&quot;border-top:1px dashed MediumAquamarine&quot;|
{{Wikibooks:Gotong-royong bulanan/{{CURRENTMONTHNAME}}_{{CURRENTYEAR}}}}
--&gt;&lt;!----------------------------------------------&gt;
&lt;!--|-
--&gt;&lt;!---------- WikiJunior New Book Description ---&gt;
|&lt;!--style=&quot;border-top:1px dashed MediumAquamarine&quot;|
--&gt;{{Templat:Wikijunior:Huraian buku baru}}
&lt;!----------------------------------------------&gt;
|}

|valign=&quot;top&quot; style=&quot;border:1px solid SlateBlue; background:#F7F7FF&quot;|

{|width=&quot;100%&quot; cellspacing=&quot;10&quot; cellpadding=&quot;10&quot; style=&quot;background:#F7F7FF&quot;
&lt;!---------------- Hot Picks -------------------&gt;
|
&lt;center&gt;'''[[Wikibooks:Buku pilihan|Banyak dipilih]]'''&lt;/center&gt;
{{Menonjol}}
&lt;!----------------------------------------------&gt;
|-
&lt;!----------- Wikijunior Books -----------------&gt;
|style=&quot;border-top:1px dashed SlateBlue&quot;|
&lt;center&gt;'''[[Wikijunior|Buku Wikijunior]]'''&lt;/center&gt;
{{Wikijunior}}
&lt;!----------------------------------------------&gt;
|-
&lt;!----------- Wikiversity Schools --------------&gt;
|style=&quot;border-top:1px dashed SlateBlue&quot;|
&lt;center&gt;'''[[Wikiversity|Sekolah Wikiversity]]'''&lt;/center&gt;
{{Wikiversity}}
&lt;!----------------------------------------------&gt;
|-
&lt;!---------- New WikiBooks ---------------------&gt;
|style=&quot;border-top:1px dashed SlateBlue&quot;|
&lt;center&gt;'''[[Special:Halaman baru|Buku baru]]'''&lt;/center&gt;
{{Baru}}
&lt;!----------------------------------------------&gt;
|}

|}</text>
      <sha1>dce4fvi7yrl04gwlscpm8mjwqx4xy0x</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Laman Utama pelayaran</title>
    <ns>10</ns>
    <id>1811</id>
    <revision>
      <id>6751</id>
      <parentid>6471</parentid>
      <timestamp>2011-10-30T08:52:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kurniasan</username>
        <id>241</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5268" xml:space="preserve">{| width=&quot;100%&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot; style=&quot;margin-top:0.8em;margin-bottom:0.8em&quot;
| width=&quot;50%&quot; style=&quot;border: 1px solid #c6deff; background: #eef5ff&quot; |
{| width=&quot;100%&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;5&quot; style=&quot;background: #eef5ff&quot;
&lt;!-----------Search and Browse -----------------&gt;
| {{Klik|image=Nuvola apps xmag.png|width=40px|height=40px|link=Khas:Gelintar|Cari}}
| style=&quot;font-size:95%&quot; | &lt;center&gt;'''[[Khas:Gelintar|Cari]] dan Belek'''&lt;/center&gt;
[[Wikibooks:Semua rak buku]]&amp;nbsp;&amp;ndash;
[[Wikibooks:Semua buku|Semua buku]]&amp;nbsp;&amp;ndash;
[[:Kategori:Kategori|Mengikut kategori]]&amp;nbsp;&amp;ndash;
[[Wikibooks:Pengelasan Perpuluhan Dewey|Mengikut Pengelasan Perpuluhan Dewey]]&amp;nbsp;&amp;ndash;
[[Wikibooks:Pengelasan LOC|Mengikut Perpustakaan Kongres AS]]&amp;nbsp;&amp;ndash;
[[Wikibooks:Mengikut abjad|Mengikut susunan abjad]]
&lt;!----------------------------------------------&gt;
|}
|&amp;nbsp;&amp;nbsp;
|style=&quot;border:1px solid gold;background:cornsilk&quot;|
{|width=&quot;100%&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;5&quot; style=&quot;background:cornsilk&quot;
&lt;!-----------Contributing &amp; Community ----------&gt;
| {{Klik|image=Nuvola apps hwinfo.png|width=40px|height=40px|link=Wikibooks:Portal Masyarakat}}
| style=&quot;font-size:95%&quot; | &lt;center&gt;'''[[Wikibooks:FAQ|FAQ]] dan [[Wikibooks:Portal Masyarakat|Masyarakat]]'''&lt;/center&gt;
[[Wikibooks:Portal Masyarakat|Portal Masyarakat]]&amp;nbsp;&amp;ndash;
[[Wikibooks:Selamat datang pengguna baru|Selamat datang pengguna baru]]&amp;nbsp;&amp;ndash;
[[Wikibooks:FAQ|Soalan sering ditanya]]
&lt;!----------------------------------------------&gt;
|}
|}
{|width=&quot;100%&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot;
|width=&quot;50%&quot;|
{|width=&quot;100%&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;5&quot;
&lt;!----------- Natural Sciences ------------------&gt;
| {{Klik|image=Nuvola_apps_kalzium.png|width=40px|height=40px|link=Wikibooks:Pusat sains tulen}}
| style=&quot;font-size:95%&quot; | &lt;center&gt;'''[[Wikibooks:Pusat sains tulen|Sains Tulen]]'''&lt;/center&gt;
[[Wikibooks:Rak biologi|Biologi]]&amp;nbsp;&amp;ndash;
[[Wikibooks:Rak fizik|Fizik]]&amp;nbsp;&amp;ndash;
[[Wikibooks:Rak kejuruteraan|Kejuruteraan]]&amp;nbsp;&amp;ndash;
[[Wikibooks:Rak kimia|Kimia]]&amp;nbsp;&amp;ndash;
[[Wikibooks:Rak matematik|Matematik]]&amp;nbsp;&amp;ndash;
[[Wikibooks:Rak sains kesihatan|Sains kesihatan]]&amp;nbsp;&amp;ndash;
[[Wikibooks:Rak sains tulen|Sains tulen]]&amp;nbsp;
&lt;!----------------------------------------------&gt;
|-
&lt;!----------- Social Sciences --------------------&gt;
| {{Klik|image=Nuvola_apps_kdmconfig.png|width=40px|height=40px|link=Wikibooks:Pusat sains sosial}}
| style=&quot;font-size:95%;border-top:1px dashed #AAAAAA&quot; | &lt;center&gt;'''[[Wikibooks:Pusat sains sosial|Sains Sosial]]'''&lt;/center&gt;
[[Wikibooks:Rak bahasa|Bahasa]]&amp;nbsp;&amp;ndash;
[[Wikibooks:Rak ekonomi dan perniagaan|Ekonomi dan perniagaan]]&amp;nbsp;&amp;ndash;
[[Wikibooks:Rak pendidikan|Pendidikan]]&amp;nbsp;&amp;ndash;
[[Wikibooks:Rak perundangan|Perundangan]]&amp;nbsp;&amp;ndash;
[[Wikibooks:Rak sains sosial|Sains sosial]]&amp;nbsp;
&lt;!----------------------------------------------&gt;
|-
&lt;!----------- Miscellaneous --------------------&gt;
| {{Klik|image=Nuvola apps colors.png|width=40px|height=40px|link=Wikibooks:Rak buku beraneka}}
| style=&quot;font-size:95%;border-top:1px dashed #AAAAAA&quot; | &lt;center&gt;'''[[Wikibooks:Pusat buku beraneka|Buku Beraneka]]'''&lt;/center&gt;
[[Wikibooks:Rak buku beraneka|Buku beraneka]]&amp;nbsp;&amp;ndash;
[[Wikibooks:Rak panduan belajar|Panduan belajar]]&amp;nbsp;&amp;ndash;
[[Wikibooks:Rak manual|Panduan bagaimana]]&amp;nbsp;&amp;ndash;
[[Resipi]]&amp;nbsp;
|}
&lt;!----------------------------------------------&gt;
|&amp;nbsp;&amp;nbsp;
{|width=&quot;100%&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;5&quot;
&lt;!---------- Computing -------------------------&gt;
| {{Klik|image=Nuvola apps display.png|width=40px|height=40px|link=Wikibooks:Pusat teknologi komputer}}
| style=&quot;font-size:95%&quot; | &lt;center&gt;'''[[Wikibooks:Pusat teknologi komputer|Teknologi Komputer]]'''&lt;/center&gt;
[[Wikibooks:Rak bahasa domain-khusus|Bahasa domain-khusus]]&amp;nbsp;&amp;ndash;
[[Wikibooks:Rak bahasa pengaturcaraan|Bahasa pengaturcaraan]]&amp;nbsp;&amp;ndash;
[[Wikibooks:Rak permainan komputer|Permainan komputer]]&amp;nbsp;&amp;ndash;
[[Wikibooks:Rak perisian komputer|Perisian komputer]]&amp;nbsp;&amp;ndash;
[[Wikibooks:Rak sains komputer|Sains komputer]]&amp;nbsp;&amp;ndash;
[[Wikibooks:Rak teknologi|Teknologi]]&amp;nbsp;&amp;ndash;
[[Wikibooks:Rak teknologi maklumat|Teknologi maklumat]]&amp;nbsp;
&lt;!----------------------------------------------&gt;
|-
&lt;!----------- Humanities and Arts --------------&gt;
|{{Klik|image=Nuvola_apps_kcoloredit.png|width=40px|height=40px|link=Wikibooks:Pusat kemanusiaan dan kesenian}}
| style=&quot;font-size:95%;border-top:1px dashed #AAAAAA&quot; | &lt;center&gt;'''[[Wikibooks:Pusat kemanusiaan dan kesenian|Kemanusiaan dan Kesenian]]'''&lt;/center&gt;
[[Wikibooks:Rak bahasa|Bahasa]] dan [[Wikibooks:Rak kesusasteraan|kesusasteraan]]&amp;nbsp;&amp;ndash;
[[Wikibooks:Rak kemanusiaan|Kemanusiaan]]&amp;nbsp;&amp;ndash;
[[Wikibooks:Rak kesenian|Kesenian]]&amp;nbsp;&amp;ndash;
[[Wikibooks:Rak permainan dan sukan|Permainan dan sukan]]&amp;nbsp;&amp;ndash;
[[Wikibooks:Rak sejarah|Sejarah]]&amp;nbsp;
&lt;!----------------------------------------------&gt;
|-
&lt;!----------- Special Groups -------------------&gt;
|{{Klik|image=Gnome-globe.svg|width=40px|height=40px|link=Wikibooks:Pusat buku beraneka}}
| style=&quot;font-size:95%;border-top:1px dashed #AAAAAA&quot; | &lt;center&gt;'''[[Wikibooks:Pusat buku beraneka|Kumpulan Istimewa]]'''&lt;/center&gt;
[[Wikijunior]]&amp;nbsp;&amp;ndash;
[[Wikistudy]]&amp;nbsp;&amp;ndash;
[[Wikiversity]]&amp;nbsp;
|}
|}</text>
      <sha1>604ey9x60mckizkjs7hehzy39qsygbm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Wikibookslang</title>
    <ns>10</ns>
    <id>1812</id>
    <revision>
      <id>7027</id>
      <parentid>6978</parentid>
      <timestamp>2012-04-03T06:45:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>26 Ramadan</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3733" xml:space="preserve">{| style=&quot;{{Round corners}};margin-top:7px; background:none;&quot;

{| cellpadding=&quot;2&quot; cellspacing=&quot;2&quot; style=&quot;width:100%; vertical-align:top; background:transparent;&quot;

|
* Wikibuku yang mempunyai lebih 10,000 modul buku teks:
&lt;div style=&quot;font-size:110%; margin-left: 2em; margin-right: 2em;&quot;&gt;
[[:en:|English&amp;nbsp;(Inggeris)]]
• [[:de:|Deutsch&amp;nbsp;(Jerman)]]
&lt;/div&gt;

* Wikibuku yang mempunyai lebih 1,000 modul buku teks:
&lt;div style=&quot;font-size:105%; margin-left: 2em; margin-right: 2em;&quot;&gt;
[[:es:|Español&amp;nbsp;(Sepanyol)]]
• [[:fr:|Français&amp;nbsp;(Perancis)]]
• [[:he:|&amp;#1506;&amp;#1489;&amp;#1512;&amp;#1497;&amp;#1514;&amp;nbsp;(Ibrani)]]
• [[:hu:|Magyar&amp;nbsp;(Hungary)]]
• [[:it:|Italiano&amp;nbsp;(Itali)]]
• [[:ja:|&amp;#26085;&amp;#26412;&amp;#35486;&amp;nbsp;(Jepun)]]
• [[:nl:|Nederlands&amp;nbsp;(Belanda)]]
• [[:pl:|Polski&amp;nbsp;(Poland)]]
• [[:pt:|Português&amp;nbsp;(Portugis)]]
&lt;/div&gt;

* Wikibuku yang mempunyai lebih 100 modul buku teks:
&lt;div style=&quot;font-size:100%; margin-left: 2em; margin-right: 2em;&quot;&gt;
[[:ar:|العربية&amp;nbsp;(Arab)]]
• [[:id:|Bahasa Indonesia&amp;nbsp;(Indonesia)]]
• [[:bg:|&amp;#1041;&amp;#1098;&amp;#1083;&amp;#1075;&amp;#1072;&amp;#1088;&amp;#1089;&amp;#1082;&amp;#1080;&amp;nbsp;(Bulgaria)]]
• [[:ca:|Català&amp;nbsp;(Catalan)]]
• [[:zh:|中文&amp;nbsp;(Cina)]]
• [[:cs:|Če&amp;#0353;tina&amp;nbsp;(Czech)]]
• [[:da:|Dansk&amp;nbsp;(Denmark)]]
• [[:ang:|Englisc&amp;nbsp;(Inggeris Lama)]]
• [[:eo:|Esperanto]]
• [[:fa:|&amp;#1601;&amp;#1575;&amp;#1585;&amp;#1587;&amp;#1740;&amp;nbsp;(Parsi)]]
• [[:gl:|Galego&amp;nbsp;(Galicia)]]
• [[:ko:|&amp;#54620;&amp;#44397;&amp;#50612;&amp;nbsp;(Korea)]]
• [[:is:|Íslenska&amp;nbsp;(Iceland)]]
• [[:lt:|Lietuvių&amp;nbsp;(Lithuania)]]
• [[:mk:|Македонски&amp;nbsp;(Macedonia)]]
• [[:no:|Norsk&amp;nbsp;(Norway)]]
• [[:ru:|&amp;#1088;&amp;#1091;&amp;#1089;&amp;#1089;&amp;#1082;&amp;#1080;&amp;#1081;&amp;nbsp;(Rusia)]]
• [[:sr:|&amp;#1089;&amp;#1088;&amp;#1087;&amp;#1089;&amp;#1082;&amp;#1080;&amp;nbsp;(Serbia)]]
• [[:sq:|Shqip&amp;nbsp;(Albania)]]
• [[:sk:|Slovenčina&amp;nbsp;(Slovakia)]]
• [[:fi:|Suomi&amp;nbsp;(Finland)]]
• [[:sv:|Svenska&amp;nbsp;(Sweden)]]
• [[:ta:|தமிழ்&amp;nbsp;(Tamil)]]
• [[:th:|ไทย&amp;nbsp;(Thai)]]
• [[:tr:|Türkçe&amp;nbsp;(Turki)]]
• [[:uk:|&amp;#1091;&amp;#1082;&amp;#1088;&amp;#1072;&amp;#1111;&amp;#1085;&amp;#1089;&amp;#1100;&amp;#1082;&amp;#1072;&amp;nbsp;(Ukraine)]]
&lt;/div&gt;

* Wikibuku yang mempunyai lebih 10 modul buku teks:
&lt;div style=&quot;font-size:95%; margin-left: 2em; margin-right: 2em;&quot;&gt;
&lt;small&gt;
[[:als:|Alemannisch&amp;nbsp;(Alemannic Jerman)]]
• [[:hy:|Հայերեն&amp;nbsp;(Armenia)]]
• [[:be:|Беларуская&amp;nbsp;(Belarus)]]
• [[:bn:|বাংলা&amp;nbsp;(Bengali)]]
• [[:bs:|Bosanski&amp;nbsp;(Bosnia)]]
• [[:su:|Basa&amp;nbsp;Sunda&amp;nbsp;(Sunda)]]
• [[:cv:|Чӑваш&amp;nbsp;(Chuvach)]]
• [[:cy:|Cymraeg&amp;nbsp;(Wales)]]
• [[:na:|Dorerin&amp;nbsp;Naoero&amp;nbsp;(Nauru)]]
• [[:el:|Ελληνικά&amp;nbsp;(Greek)]]
• [[:et:|Eesti&amp;nbsp;(Estonia)]]
• [[:fy:|Frysk&amp;nbsp;(Frisia Barat)]]
• [[:ka:|ქართული&amp;nbsp;(Georgia)]]
• [[:el:|&amp;#917;&amp;#955;&amp;#955;&amp;#951;&amp;#957;&amp;#953;&amp;#954;&amp;#940;&amp;nbsp;(Greek)]]
• [[:hr:|Hrvatski&amp;nbsp;(Croatia)]]
• [[:ia:|Interlingua]]
• [[:ie:|Interlingue]]
• [[:ku:|Kurdî&amp;nbsp;/&amp;nbsp;كوردی&amp;nbsp;(Kurdi)]]
• [[:la:|Latina&amp;nbsp;(Latin)]]
• [[:ml:|മലയാളം&amp;nbsp;(Malayalam)]]
• [[:mr:|मराठी&amp;nbsp;(Marathi)]]
• [[:ro:|Român&amp;#259;&amp;nbsp;(Romania)]]
• [[:simple:Main Page|Inggeris Mudah]]
• [[:sl:|Slovenščina&amp;nbsp;(Slovenia)]]
• [[:tl:|Tagalog]]
• [[:te:|తెలుగు&amp;nbsp;(Telugu)]]
• [[:tt:|Tatar]]
• [[:vi:Trang Chính|Tiếng&amp;nbsp;Việt&amp;nbsp;(Vietnam)]]
• [[:ur:|اردو&amp;nbsp;(Urdu)]]
&lt;/small&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;div style=&quot;text-align: center; font-weight: bold;&quot;&gt;
[[m:Wikibooks|Wikibuku]]
- [[m:List of Wikibooks#List of Wikibooks|Senarai semua Wikibuku]]
- [[m:Requests for new languages|Wikibuku baharu]]
&lt;/div&gt;
|}
|}</text>
      <sha1>1pn7vl9yd52wtyopjljzhserskln014</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Projek saudara</title>
    <ns>10</ns>
    <id>1813</id>
    <revision>
      <id>8448</id>
      <parentid>8403</parentid>
      <timestamp>2013-09-17T03:17:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>ikon</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4129" xml:space="preserve">{| style=&quot;{{Round corners}};margin-top:10px; background:none; font-size:95%&quot;
| style=&quot;width:65%; vertical-align:top; color:#000; padding: 0px 10px 10px 0px;&quot; |
{| cellpadding=&quot;2&quot; cellspacing=&quot;5&quot; style=&quot;width:100%; vertical-align:top; background:transparent;&quot;

|
&lt;center&gt; Wikibuku merupakan suatu projek [[w:Yayasan Wikimedia|Yayasan Wikimedia]], sebuah pertubuhan bukan untung yang juga mengendalikan beberapa projek pelbagai bahasa yang lain. &lt;/center&gt;
&lt;div style=&quot;clear: both&quot;&gt;&lt;/div&gt;

{| class=&quot;plainlinks&quot; align=&quot;center&quot; cellpadding=&quot;3&quot; width=&quot;100%&quot; style=&quot;text-align: center; font-size:100%; background: transparent;&quot;
| width=&quot;12%&quot; class=&quot;show-image&quot; align=&quot;right&quot; style=&quot;padding-right: 16px&quot; | [[Fail:Wikipedia-logo-v2.svg|35px|link=w:Laman Utama|Wikipedia]]
| width=&quot;20%&quot; align=&quot;left&quot; | [[w:Laman Utama|'''Wikipedia''']]&lt;br /&gt;Ensiklopedia bebas
| width=&quot;12%&quot; class=&quot;show-image&quot; align=&quot;right&quot; style=&quot;padding-right: 16px&quot; | [[Fail:Wiktsister en.png|35px|link=wikt:Laman Utama|Wikikamus]]
| width=&quot;20%&quot; align=&quot;left&quot; |[[wikt:Laman Utama|'''Wikikamus''']]&lt;br /&gt;Kamus dan tesaurus
| width=&quot;16%&quot; class=&quot;show-image show-link&quot; align=&quot;right&quot; style=&quot;padding-right: 16px&quot; | [[Fail:Wikiquote-logo.svg|35px|link={{fullurle:Incubator:Wq/ms/Laman Utama|uselang=ms}}|Wikipetikan]]
| width=&quot;20%&quot; class=&quot;show-link&quot; align=&quot;left&quot; | [{{fullurle:Incubator:Wq/ms/Laman Utama|uselang=ms}} '''Wikipetikan''']&lt;br /&gt;Koleksi petikan kata
|-
| class=&quot;show-image&quot; align=&quot;right&quot; style=&quot;padding-right: 16px&quot; | [[Fail:Wikisource-logo.svg|35px|link={{fullurle:oldwikisource:Main Page/Bahasa Melayu|uselang=ms}}|Wikisumber]]
| align=&quot;left&quot; | [{{fullurle:oldwikisource:Main Page/Bahasa Melayu|uselang=ms}} '''Wikisumber''']&lt;br /&gt;Sumber bahan bebas
| class=&quot;show-image&quot; align=&quot;right&quot; style=&quot;padding-right: 16px&quot; | [[Fail:Wikispecies-logo.svg|35px|link={{fullurle:Wikispecies:Laman Utama|uselang=ms}}|Wikispecies]]
| align=&quot;left&quot; | [{{fullurle:Wikispecies:Laman Utama|uselang=ms}} '''Wikispecies''']&lt;br /&gt;Panduan spesies
| class=&quot;show-image show-link&quot; align=&quot;right&quot; style=&quot;padding-right: 6px&quot; | [[Fail:Wikinews-logo.svg|50px|link={{fullurle:Incubator:Wn/ms/Laman Utama|uselang=ms}}|Wikiberita]]
| class=&quot;show-link&quot; align=&quot;left&quot; | [{{fullurle:Incubator:Wn/ms/Laman Utama|uselang=ms}} '''Wikiberita''']&lt;br /&gt;Sumber berita bebas
|-
| class=&quot;show-image show-link&quot; align=&quot;right&quot; style=&quot;padding-right: 16px&quot; | [[Fail:Wikiversity-logo.svg|35px|link={{fullurle:BetaWikiversity:Laman Utama|uselang=ms}}|Wikiversity]]
| class=&quot;show-link&quot; align=&quot;left&quot; | [{{fullurle:BetaWikiversity:Laman Utama|uselang=ms}} '''Wikiversity''' Beta]&lt;br /&gt;Bahan pembelajaran bebas
| class=&quot;show-image show-link&quot; align=&quot;right&quot; style=&quot;padding-right: 16px&quot; | [[Fail:Commons-logo.svg|32px|link={{fullurle:Commons:Laman Utama|uselang=ms}}|Commons]]
| class=&quot;show-link&quot; align=&quot;left&quot; | [{{fullurle:Commons:Laman Utama|uselang=ms}} '''Commons''']&lt;br /&gt;Bahan media bebas
| class=&quot;show-image show-link&quot; align=&quot;right&quot; style=&quot;padding-right: 16px&quot; | [[Fail:Wikimedia Community Logo.svg|35px|link={{fullurle:m:Laman Utama|uselang=ms}}|Meta-Wiki]]
| class=&quot;show-link&quot; align=&quot;left&quot; | [{{fullurle:m:Laman Utama|uselang=ms}} '''Meta-Wiki''']&lt;br /&gt;Penyelarasan projek Wikimedia
|-
| class=&quot;show-image show-link&quot; align=&quot;right&quot; style=&quot;padding-right: 16px&quot; | [[Fail:Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg|35px|link={{fullurle:Wikivoyage:Main Page|uselang=ms}}|Wikivoyage]]
| class=&quot;show-link&quot; align=&quot;left&quot; | [{{fullurle:Wikivoyage:Main Page|uselang=ms}} '''Wikivoyage''']&lt;br /&gt;Panduan perjalanan bebas
| class=&quot;show-image show-link&quot; align=&quot;right&quot; style=&quot;padding-right: 6px&quot; | [[Fail:Wikidata-logo.svg|50px|link=//www.wikidata.org/wiki/Wikidata:Laman_Utama?setlang=ms|Wikidata]]
| class=&quot;show-link&quot; align=&quot;left&quot; | [//www.wikidata.org/wiki/Wikidata:Laman_Utama?setlang=ms '''Wikidata''']&lt;br /&gt;Pangkalan pengetahuan bebas
| class=&quot;show-image show-link&quot; align=&quot;right&quot; style=&quot;padding-right: 16px&quot; | [[Fail:Mediawiki-logo.png|35px|link={{fullurle:mw:MediaWiki/ms|uselang=ms}}|Wikivoyage]]
| class=&quot;show-link&quot; align=&quot;left&quot; | [{{fullurle:mw:MediaWiki/ms|uselang=ms}} '''MediaWiki''']&lt;br /&gt;Pembangunan perisian bebas
|}
|}
|}
{{clear}}</text>
      <sha1>ku07ohtsbgjdqi85t0bk9sjeabtf4c2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Derma</title>
    <ns>10</ns>
    <id>1814</id>
    <revision>
      <id>4047</id>
      <parentid>3927</parentid>
      <timestamp>2007-06-03T08:21:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>kemaskini</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="293" xml:space="preserve">Jika anda merasakan Wikibooks atau projek lain di atas berguna, pertimbangkanlah untuk [http://wikimediafoundation.org/wiki/Fundraising menderma]. Derma anda akan digunakan untuk membeli [[m:Wikimedia servers|kelengkapan pelayan]] dan melancarkan  [[m:Proposals for new projects|projek]] baru.</text>
      <sha1>da3vol1rg275vkdabc3ag2clvu00yw2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Fungsi</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1816</id>
    <revision>
      <id>11391</id>
      <parentid>8439</parentid>
      <timestamp>2022-07-13T10:42:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2001:E68:5457:DFE:449F:697A:FFD4:655C</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Penyelesaian */Tambah isi</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9991" xml:space="preserve">Seterusnya, fungsi.

== Membuat fungsi ==
Untuk memulakan bab ini, di sini ada satu contoh apa yang &quot;boleh&quot; tetapi &quot;tidak patut&quot; dilakukan (jadi tak perlu cuba):
&lt;source lang=python&gt;
a = 23
b = -23

if a &lt; 0:
    a = -a
if b &lt; 0:
    b = -b
if a == b:
    print &quot;Nilai mutlak&quot;, a, &quot;dan&quot;, b, &quot;adalah sama&quot;
else:
    print &quot;Nilai mutlak&quot;, a, &quot;dan&quot;, b, &quot;berbeza&quot;
&lt;/source&gt;

akan menghasilkan:

 Nilai mutlak 23 dan 23 adalah sama

Atur cara ini nampak berulang-ulang. (Pengaturcara sepatutnya benci mengulang-ulang benda yang sama, ia adalah tujuan utama komputer dicipta.) Namun, Python membenarkan fungsi dibuat untuk mengurangkan kod yang berulang. Contoh yang lebih pendek (sedikit):
&lt;source lang=python&gt;
a = 23
b = -23

def mutlak(num):
    if num &lt; 0:
        num = -num
    return num

if mutlak(a) == mutlak(b):
    print &quot;Nilai mutlak&quot;, a, &quot;dan&quot;, b, &quot;adalah sama&quot;
else:
    print &quot;Nilai mutlak&quot;, a, &quot;dan&quot;, b, &quot;berbeza&quot;
&lt;/source&gt;

akan memaparkan:

 Nilai mutlak 23 dan -23 adalah sama

Ciri utama program di atas adalah &lt;code&gt;def&lt;/code&gt;. &lt;code&gt;def&lt;/code&gt; (kependekan untuk ''define'' - definisi) dituruti oleh nama fungsi (&lt;code&gt;mutlak&lt;/code&gt;). Kemudian parameter &lt;code&gt;num&lt;/code&gt; dihantar daripada atur cara kepada fungsi mutlak() tadi. Kenyataan selepas &lt;tt&gt;:&lt;/tt&gt; akan dilaksanakan apabila fungsi dipanggil. Kenyataan di dalam fungsi akan terus dilaksanakan sehingga kata kunci &lt;code&gt;return&lt;/code&gt; ditemui atau engsotan fungsi berakhir. &lt;code&gt;return&lt;/code&gt; akan mengembalikan nilai kepada atur cara utama.

Perhatikan nilai &lt;code&gt;a&lt;/code&gt; dan &lt;code&gt;b&lt;/code&gt; di atas tidak berubah. Fungsi boleh digunakan untuk mengulangi tugas yang tidak mengembalikan apa-apa nilai. Contoh:
&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
def helo():
    print &quot;Helo&quot;

def keluasan(lebar, tinggi):
    return lebar * tinggi

def cetak_selamat(nama):
    print &quot;Selamat datang&quot;, nama
    
helo()
helo()

cetak_selamat(&quot;Kartini&quot;)
l = 4
t = 5
print &quot;lebar =&quot;, l, &quot;tinggi =&quot;, t, &quot;luas =&quot;, keluasan(l, t)
&lt;/source&gt;

akan memaparkan:

 Helo
 Helo
 Selamat datang Kartini
 lebar = 4 tinggi = 5 luas = 20

Contoh tadi menunjukkan beberapa lagi perkara yang boleh dilakukan dengan fungsi. Perhatikan bahawa tidak kisah sama ada argumen digunakan atau atau tidak, ataupun lebih daripada satu argumen digunakan (bergantung kepada pengaturcara). Perhatikan juga bahawa fungsi tidak semestinya mengembalikan nilai.
&lt;!-- Fungsi boleh digunakan untuk mengurangkan kod yang berulang-ulang. --&gt;

== Pemboleh ubah di dalam fungsi ==
Apabila membuang kod yang berulang, biasanya akan ada pemboleh ubah di dalamnya. Dalam [[Python]], pemboleh ubah akan diuruskan dengan cara yang istimewa. Setakat ini, semua pemboleh ubah yang dipakai adalah sejagat (di dalam program utama, di luar fungsi). 
Fungsi mempunyai sejenis pemboleh ubah istimewa yang dipanggil &quot;pemboleh ubah setempat&quot; (''local variable''). Pemboleh ubah jenis ini hanya akan wujud (secara maya) apabila fungsinya dipanggil/dijalankan. 
Apabila pemboleh ubah setempat mempunyai nama yang sama dengan pemboleh ubah sejagat, pemboleh ubah setempat yang akan dipanggil. Mungkin sedikit memeningkan, sila lihat contoh di bawah untuk penjelasan:

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
a_var = 10
b_var = 15
e_var = 25

def a_func(a_var):
    print &quot;in a_func a_var = &quot;, a_var
    b_var = 100 + a_var
    d_var = 2 * a_var
    print &quot;in a_func b_var = &quot;, b_var
    print &quot;in a_func d_var = &quot;, d_var
    print &quot;in a_func e_var = &quot;, e_var
    return b_var + 10

c_var = a_func(b_var)

print &quot;a_var = &quot;, a_var
print &quot;b_var = &quot;, b_var
print &quot;c_var = &quot;, c_var
print &quot;d_var = &quot;, d_var
&lt;/source&gt;

Akan menghasilkan:
&lt;pre&gt;
in a_func a_var =  15
in a_func b_var =  115
in a_func d_var =  30
in a_func e_var =  25
a_var =  10
b_var =  15
c_var =  125
d_var = 

Traceback (most recent call last):
  File &quot;C:\Python24\def2&quot;, line 19, in -toplevel-
    print &quot;d_var = &quot;, d_var

NameError: name 'd_var' is not defined
&lt;/pre&gt;

Dalam contoh ini, pemboleh ubah &lt;code&gt;a_var&lt;/code&gt;, &lt;code&gt;b_var&lt;/code&gt;, dan &lt;code&gt;d_var&lt;/code&gt; adalah pemboleh ubah setempat, apabila berada di dalam fungsi &lt;code&gt;a_func&lt;/code&gt;. Selepas kenyataan &lt;code&gt;return b_var + 10&lt;/code&gt; dijalankan, keempat-empat pemboleh ubah tadi akan lenyap. Pemboleh ubah &lt;code&gt;a_var&lt;/code&gt; akan secara automatik menjadi pemboleh ubah setempat kerana ia adalah parameter kepada fungsi &lt;code&gt;a_func&lt;/code&gt;. Pemboleh ubah &lt;code&gt;b_var&lt;/code&gt; dan &lt;code&gt;d_var&lt;/code&gt; juga adalah pemboleh ubah setempat kerana kedua-duanya berada di sebelah kiri tanda &lt;code&gt;=&lt;/code&gt; di dalam pernyataan &lt;code&gt;b_var = 100 + a_var&lt;/code&gt; dan &lt;code&gt;d_var = 2 * a_var&lt;/code&gt;.

Semasa di dalam fungsi, &lt;code&gt;a_var&lt;/code&gt; = 15 kerana fungsi tersebut dipanggil dengan &lt;code&gt;a_func(b_var)&lt;/code&gt;. Disebabkan semasa itu &lt;code&gt;b_var&lt;/code&gt; = 15, maka panggilan kepada fungsi tersebut menjadi &lt;code&gt;a_func(15)&lt;/code&gt;. Ini menyebabkan &lt;code&gt;a_var&lt;/code&gt; menjadi 15 semasa ia berada di dalam &lt;code&gt;a_func&lt;/code&gt;.

Seperti yang dapat dilihat, sebaik sahaja fungsi &lt;code&gt;a_func&lt;/code&gt; habis dijalankan, pemboleh ubah setempat &lt;code&gt;a_var&lt;/code&gt; dan &lt;code&gt;b_var&lt;/code&gt; akan hilang dan digantikan dengan pemboleh ubah yang asal. Kenyataan &lt;code&gt;print &quot;a_var = &quot;, a_var&lt;/code&gt; akan memaparkan nilai &lt;code&gt;10&lt;/code&gt; (bukan &lt;code&gt;15&lt;/code&gt;) kerana pemboleh ubah setempat telah hilang.

Perhatikan juga &lt;code&gt;NameError&lt;/code&gt; yang berlaku. Pemboleh ubah &lt;code&gt;d_var&lt;/code&gt; tidak lagi wujud kerana &lt;code&gt;a_func&lt;/code&gt; telah habis dijalankan. Jika terdapat nilai yang dikehendaki dari sesuatu fungsi, bolehlah menggunakan &lt;code&gt;return&lt;/code&gt;, contohnya &lt;code&gt;return a_var&lt;/code&gt;.

Satu perkara lagi, perhatikan nilai &lt;code&gt;e_var&lt;/code&gt; yang tidak berubah semasa di dalam &lt;code&gt;a_func&lt;/code&gt; kerana ia tidak menjadi parameter dan tiada kenyataan di dalam fungsi tersebut yang mengubah nilainya.

Sesuatu fungsi membenarkan pemboleh ubah setempat wujud hanya di dalam fungsi itu sahaja. Ia juga akan menyorokkan pemboleh ubah yang mempunyai nama yang sama di luar fungsi tersebut.

== Contoh ==
'''suhu2.py'''
&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
# Menukar nilai suhu daripada Fahrenheit atau Celsius

def cetak_pilihan():
    print &quot;Menu:&quot;
    print &quot; 'p' Papar pilihan&quot;
    print &quot; 'c' tukar daripada celsius&quot;
    print &quot; 'f' tukar daripada fahrenheit&quot;
    print &quot; 'q' keluar program&quot;

def celsius_ke_fahrenheit(suhu_c):
    return 9.0 / 5.0 * suhu_c + 32

def fahrenheit_ke_celsius(suhu_f):
    return (suhu_f - 32.0) * 5.0 / 9.0

pilihan = &quot;p&quot;
while pilihan != &quot;q&quot;:
    if pilihan == &quot;c&quot;:
        suhu = input(&quot;Suhu dalam Celsius: &quot;)
        print &quot;Fahrenheit:&quot;, celsius_ke_fahrenheit(suhu)
    elif pilihan == &quot;f&quot;:
        suhu = input(&quot;Suhu dalam Fahrenheit: &quot;)
        print &quot;Celsius:&quot;, fahrenheit_ke_celsius(suhu)
    elif pilihan != &quot;q&quot;:
        cetak_pilihan()
    pilihan = raw_input(&quot;pilihan anda: &quot;)
&lt;/source&gt;

Contoh pelaksanaan:

 &gt; python suhu2.py
 Menu:
  'p' Papar pilihan
  'c' tukar daripada celsius
  'f' tukar daripada fahrenheit
  'q' keluar program
 pilihan anda: '''c'''
 Suhu dalam Celsius: '''30'''
 Fahrenheit: 86.0
 pilihan anda: '''f'''
 Suhu dalam Fahrenheit: '''60'''
 Celsius: 15.5555555556
 pilihan anda: '''q'''

'''keluasan2.py'''
&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
# Oleh Amos Satterlee
print
def helo():
    print 'Helo!'

def keluasan(lebar, tinggi):
    return lebar * tinggi

def cetak_selamat(nama):
    print 'Selamat datang, ', nama

nama = raw_input('Nama Anda: ')
helo(),
cetak_selamat(nama)
print
print 'Untuk mendapatkan keluasan segi empat tepat,'
print 'masukkan lebar dan tinggi di bawah.'
print
l = input('Lebar: ')
while l &lt;= 0:
    print 'Nombor positif sahaja'
    l = input('Lebar: ')
t = input('Tinggi: ')
while t &lt;= 0:
    print 'Nombor positif sahaja'
    t = input('Tinggi: ')
print 'Lebar =', l, 'Tinggi =', t, 'jadi Keluasan =', keluasan(l, t)
&lt;/source&gt;

Contoh pelaksanaan:

 Nama Anda: '''Josh'''
 Helo!
 Selamat datang, Josh
 
 Untuk mendapatkan keluasan segi empat tepat,
 masukkan lebar dan tinggi di bawah.
 
 Lebar: '''-4'''
 Nombor positif sahaja
 Lebar: '''4'''
 Tinggi: '''3'''
 Lebar = 4 Tinggi = 3 jadi Keluasan = 12

== Latihan ==
Tulis semula atur cara ''keluasan2.py'' dalam Contoh di atas untuk mempunyai fungsi berasingan untuk luas segi empat sama, segi empat tepat dan bulatan (&lt;code&gt;3.14 * jejari**2&lt;/code&gt;). Atur cara ini haruslah memiliki antara muka menu.

=== Penyelesaian ===

{{penyelesaian|tajuk=Penyelesaian|teks=
Tulis semula atur cara keluasan2.py dalam Contoh di atas untuk mempunyai fungsi berasingan untuk luas segi empat sama, segi empat tepat dan bulatan (3.14 * jejari**2). Atur cara ini haruslah memiliki antara muka menu.

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
def segi_empat_sama(7):
    return 7 * 7

def segi_empat_tepat(6,8):
    return 6 * 8

def bulatan(10):
    return 3.14 * jejari ** 2

def pilihan(r):
    print
    print &quot;Pilihan:&quot;
    print &quot;s = kira keluasan segi empat sama.&quot;
    print &quot;c = kira keluasan bulatan.&quot;
    print &quot;r = kira keluasan segi empat tepat.&quot;
    print &quot;q = keluar&quot;
    print

print &quot;Program ini akan mengira keluasan segi empat sama, bulatan atau segi empat tepat.&quot;
pilih  = &quot;x&quot;
pilihan()
while pilih != &quot;q&quot;:
    pilih = raw_input(&quot;Sila masukkan pilihan anda: &quot;)
    if pilih == &quot;s&quot;:
        panjang = input(&quot;Panjang segi empat sama: &quot;)
        print &quot;Keluasan segi empat sama ini ialah&quot;, segi_empat_sama(panjang)
        pilihan()
    elif pilih == &quot;c&quot;:
        jejari = input(&quot;Jejari bulatan: &quot;)
        print &quot;Keluasan bulatan ialah&quot;, bulatan(jejari)
        pilihan()
    elif pilih  == &quot;r&quot;:
        lebar = input(&quot;Masukkan lebar segi empat tepat: &quot;)
        tinggi = input(&quot;Tinggi segi empat tepat: &quot;)
        print &quot;Keluasan segi empat tepat ialah&quot;, segi_empat_tepat(lebar, tinggi)
        pilihan()
    elif pilih == &quot;q&quot;:
        print &quot;&quot;,
    else:
        print &quot;Pilihan yang tidak diketahui.&quot;
        pilihan()
&lt;/source&gt;

}}

{{Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Kandungan|Nyahpepijat|Contoh Fungsi Lanjutan}}

[[Kategori:Python]]

[[en:Non-Programmer's Tutorial for Python 2.6/Defining Functions]]</text>
      <sha1>f5tc0s0tjzbkcarcc5oap7g0zdlgozu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Pusat teknologi komputer</title>
    <ns>4</ns>
    <id>1821</id>
    <revision>
      <id>11364</id>
      <parentid>11341</parentid>
      <timestamp>2022-05-21T01:20:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>175.143.254.173</ip>
      </contributor>
      <comment>Membatalkan semakan 11341 oleh [[Special:Contributions/203.116.120.36|203.116.120.36]] ([[User talk:203.116.120.36|Perbincangan]])</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="714" xml:space="preserve">Berikut merupakan senarai rak buku yang terdapat dalam pusat teknologi komputer.

* [[Wikibooks:Rak bahasa domain-khusus|Bahasa domain-khusus]]
* [[Wikibooks:Rak bahasa pengaturcaraan|Bahasa pengaturcaraan]]
* [[Wikibooks:Rak pangkalan data|Pangkalan data]]
* [[Wikibooks:Rak pengaturcaraan|Pengaturcaraan]]
* [[Wikibooks:Rak permainan komputer|Permainan komputer]]
* [[Wikibooks:Rak perisian komputer|Perisian komputer]]
* [[Wikibooks:Rak sains komputer|Sains komputer]]
* [[Wikibooks:Rak sistem pengendalian|Sistem pengendalian]]
* [[Wikibooks:Rak teknologi|Teknologi]]
* [[Wikibooks:Rak teknologi maklumat|Teknologi maklumat]]

[[Kategori:Rak Wikibooks|Teknologi komputer]]
[[en:Wikibooks:Computing department]]</text>
      <sha1>636p2wlhib43tibotvd2b844m83dajd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Semua buku</title>
    <ns>4</ns>
    <id>1822</id>
    <revision>
      <id>9479</id>
      <parentid>9348</parentid>
      <timestamp>2014-06-23T22:43:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>/* Teknologi komputer */ +Tutorial Lua</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2230" xml:space="preserve">Berikut merupakan senarai &quot;semua buku&quot; di Wikibuku yang disusun mengikut bidang.

{| align=center style=&quot;background-color: #F7F7FF; border: 2px solid #CCCCFF;&quot;
!colspan=5 style=&quot;background-color: #DFEFFF; text-align: center;&quot;|[[Bantuan:Tahap perkembangan|Tahap Perkembangan Wikibuku]]
|-
|style=&quot;border-right: 1px solid #CCCCCC; padding: 0px 3px;&quot;| Teks mula [[Fail:00%.svg]]
|style=&quot;border-right: 1px solid #CCCCCC; padding: 0px 3px;&quot;| Teks tunas [[Fail:25%.svg]]
|style=&quot;border-right: 1px solid #CCCCCC; padding: 0px 3px;&quot;| Teks sedang [[Fail:50%.svg]]
|style=&quot;border-right: 1px solid #CCCCCC; padding: 0px 3px;&quot;| Teks matang [[Fail:75%.svg]]
|style=&quot;padding: 0px 3px;&quot;| Teks lengkap: [[Fail:100%.svg]]
|}

== Sains tulen ==
* [[Biologi Asas]] [[Fail:00%.svg]]
* [[Kimia: Asas]] [[Fail:25%.svg]]

== Sains sosial ==
* [[Mari Mengenal Bahasa Arab|Bahasa Arab]] [[Fail:00%.svg]]
* [[Bahasa Esperanto]] [[Fail:00%.svg]]
* [[Mari Belajar Bahasa Jerman|Bahasa Jerman]] [[Fail:25%.svg]]
* [[Bahasa Melayu]] [[Fail:00%.svg]]
* [[Perlembagaan dan Kerajaan United Kingdom]] [[Fail:25%.svg]]
* [[Undang-undang antarabangsa]] [[Fail:00%.svg]]

== Teknologi komputer ==
* [[Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)]] [[Fail:75%.svg]]
* [[Buku-Buku UNDP-APDIP]] (FOSS &amp; ICT4D) [[Fail:25%.svg]]
* [[HTML5]] [[Fail:00%.svg]]
* [[JavaScript]] [[Fail:25%.svg]]
* [[Katedral dan Bazar]] [[Fail:50%.svg]]
* [[Lembaran Gaya Lata]] (CSS) [[Fail:00%.svg]]
* [[Linux Pengguna Akhir]] [[Fail:100%.svg]]
* [[Menyelami HTML5]] [[Fail:25%.svg]]
* [[OpenGL]] [[Fail:00%.svg]]
* [[Pemasangan MediaWiki]] [[Fail:100%.svg]]
* [[Pengaturcaraan Lua]] [[Fail:75%.svg]]
* [[Pengaturcaraan mikropengawal PIC]] [[Fail:25%.svg]]
* [[Penyediaan Komputer Maya]] [[Fail:100%.svg]]
* [[ReStructuredText:Buku Pengenalan Asas]] [[Fail:100%.svg]]
* [[Tutorial Lua]] [[Fail:25%.svg]]
* [[Tutorial Python untuk bukan pengatur cara]] [[Fail:75%.svg]]
* [[VHDL, Panduan untuk orang baru]] [[Fail:75%.svg]]

== Kemanusiaan dan kesenian ==
* [[Catur]] [[Fail:100%.svg]]
* [[Dam]] [[Fail:75%.svg]]
* [[Islam]] [[Fail:00%.svg]]

== Buku beraneka ==
* [[Lakukan sendiri]] [[Fail:00%.svg]]
* [[Manual Tertinggal Wikipedia]] [[Fail:25%.svg]]

[[Kategori:Wikibooks]]

[[en:Wikibooks:All books]]</text>
      <sha1>gc040e24xx1vlo6l6pxxcvo9f0q0pqg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Rak bahasa pengaturcaraan</title>
    <ns>4</ns>
    <id>1823</id>
    <revision>
      <id>9468</id>
      <parentid>9137</parentid>
      <timestamp>2014-06-18T23:56:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>+ tutorial lua</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="642" xml:space="preserve">[[Wikibooks:Rak buku|Rak buku]] ini memuatkan topik-topik berkenaan bahasa pengaturcaraan.

* C
* C++
* CSS
** [[Lembaran Gaya Lata]] (CSS)
* HTML
** [[Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)]]
** [[HTML5]]
** [[Menyelami HTML5]]
* Java
* [[JavaScript]]
* Lua
** [[Pengaturcaraan Lua‎‎]]
** [[Tutorial Lua]]
* MATLAB
* [[OpenGL]]
* [[Perl]]
* PHP
* Python
** [[Tutorial Python untuk bukan pengatur cara]]
** [[Python Segera]]
** [[ReStructuredText:Buku Pengenalan Asas]]
* VHDL
** [[VHDL, Panduan untuk orang baru‎]]

[[Kategori:Rak Wikibooks|Bahasa pengaturcaraan]]

[[de:Regal:Programmierung]]
[[en:Wikibooks:Programming languages bookshelf]]</text>
      <sha1>mn5p4z0adnvk8zktgktgequkq6d97kn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Hapus</title>
    <ns>10</ns>
    <id>1830</id>
    <revision>
      <id>11320</id>
      <parentid>10117</parentid>
      <timestamp>2022-02-27T03:59:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Minorax</username>
        <id>2494</id>
      </contributor>
      <comment>obs tag</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="725" xml:space="preserve">{| align=&quot;center&quot; cellspacing=0 style=&quot;border:4px solid #FF0000;&quot;
|-
| align=&quot;center&quot; style=&quot;padding:6px 12px 6px 12px; background:red&quot;| '''&lt;span style=&quot;font-size:large; color:yellow;&quot;&gt;Rencana untuk dipadamkan&lt;/span&gt;'''
|-
| align=&quot;center&quot; style=&quot;padding:6px 12px 6px 12px; background:yellow&quot;| '''Jika anda tidak setuju dengan usul ini, sila nyatakan&lt;br&gt; sebabnya di [[Wikipedia:Permohonan memadam laman|&lt;span style=&quot;color:red&quot;&gt;sini&lt;/span&gt;]], atau di [[Perbualan {{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|&lt;span style=&quot;color:red&quot;&gt;laman perbincangannya&lt;/span&gt;]].''' 
|}
&lt;includeonly&gt;
[[Kategori:Rencana untuk dipadamkan]]
&lt;/includeonly&gt;
&lt;noinclude&gt;
----

Templat ini menambahkan [[:Kategori:Rencana untuk dipadamkan]] di rencana.
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>fivdp4jf7s3bgbri5846ijg4y9m07mq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Delete</title>
    <ns>10</ns>
    <id>1831</id>
    <redirect title="Templat:Hapus" />
    <revision>
      <id>4309</id>
      <parentid>4023</parentid>
      <timestamp>2007-11-14T10:56:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>alih</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="27" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Templat:Hapus]]</text>
      <sha1>c871q6er92wp12twspc7tuouoy667f0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategori:Rencana untuk dipadamkan</title>
    <ns>14</ns>
    <id>1832</id>
    <revision>
      <id>4026</id>
      <timestamp>2007-05-19T08:03:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Master2841</username>
        <id>41</id>
      </contributor>
      <comment>New page: [[Kategori:Penyelenggaraan Wikibooks|{{PAGENAME}}]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="51" xml:space="preserve">[[Kategori:Penyelenggaraan Wikibooks|{{PAGENAME}}]]</text>
      <sha1>k4suqicf5oe8dm6ga4g94xzq24lry6i</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Penyelia</title>
    <ns>4</ns>
    <id>1834</id>
    <revision>
      <id>8048</id>
      <parentid>7460</parentid>
      <timestamp>2013-05-23T08:22:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kemas kini</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2956" xml:space="preserve">{{Penyelia}}

'''Penyelia''' merupakan pengguna yang mempunyai beberapa peralatan yang memudahkan penyelenggaraan BukuWiki ini.

== Senarai penyelia ==
Penyelia ditanda dengan tanda &quot;(Penyelia)&quot; pada [[Khas:Listusers/sysop|senarai akaun pengguna]].
Jika anda ingin menghubungi penyelia, lawati satu atau beberapa laman pengguna di bawah.

Penyelia yang tidak memaparkan alamat e-mel mereka masih boleh dihubungi dengan menggunakan pautan &quot;e-mel pengguna ini&quot; pada laman tersebut, jika anda log masuk dengan alamat e-mel anda sendiri.

Pengguna-pengguna berikut mempunyai tahap penyelia ketika ini:

{| class=&quot;wikitable&quot; border=1
|- bgcolor=LightGrey
! Nama pengguna || Bermula || Catatan 
|- 
| [[Pengguna:Aurora|Aurora]] ([[Perbincangan Pengguna:Aurora|b]])
| 30 April 2008
| &lt;small&gt;Bermula sebagai [[m:Steward requests/Permissions/Approved temporary#Aurora@ms.wikibooks|penyelia sementara]]&lt;/small&gt;
|}

== Permohonan menjadi penyelia ==
Untuk memohon atau mencalonkan seseorang, sila ke [[Wikibooks:Penyelia/Permohonan]].

== Bekas penyelia ==
{| class=&quot;wikitable&quot; border=1
|- bgcolor=LightGrey
! Nama pengguna || Bermula || Sehingga || Catatan 
|- 
| [[Pengguna:Aurora|Aurora]] ([[User_talk:Aurora|b]])
| 10 Julai 2007
| 10 Ogos 2007
| &lt;small&gt;Penyelia sementara.&lt;/small&gt;
|- 
| [[Pengguna:Putera Luqman Tunku Andre|Putera Luqman Tunku Andre]] ([[User_talk:Putera Luqman Tunku Andre|b]])
| 5 Januari 2008
| 5 Januari 2009
| &lt;small&gt;Penyelia sementara.&lt;/small&gt;
|-
|[[Pengguna:Algazel|Algazel]] ([[Perbincangan Pengguna:Algazel|b]])
| 5 Feb 2013
| 5 Mei 2013
| &lt;small&gt;[http://ms.wikibooks.org/w/index.php?title=Perbincangan_pengguna%3AAlgazel&amp;diff=8015&amp;oldid=7941 Penyelia sementara]&lt;/small&gt;
|}

[[Kategori:Pentadbiran Wikibooks|{{PAGENAME}}]]
[[ar:ويكي الكتب:إداريون]]
[[id:Wikibooks:Pengurus]]
[[bg:Уикикниги:Администратори]]
[[bs:Wikiknjige:Administracija]]
[[ca:Viquillibres:Administradors]]
[[cs:Wikiknihy:Správci]]
[[cy:Wicillyfrau:Gweinyddwyr]]
[[da:Wikibooks:Administratorer]]
[[de:Wikibooks:Administratoren]]
[[en:Wikibooks:Administrators]]
[[eo:Vikilibroj:Administrantoj]]
[[es:Wikilibros:Bibliotecarios]]
[[fi:Wikikirjasto:Ylläpitäjät]]
[[fr:Wikilivres:Administrateur]]
[[gl:Wikibooks:Administradores]]
[[he:ויקיספר:מפעיל מערכת]]
[[hu:Wikikönyvek:Adminisztrátorok]]
[[is:Wikibooks:Stjórnendur]]
[[it:Wikibooks:Amministratori]]
[[ja:Wikibooks:管理者]]
[[la:Vicilibri:Administratores]]
[[mi:Wikibooks:Administrators]]
[[nl:Wikibooks:Moderator]]
[[no:Wikibooks:Administratorer]]
[[pl:Wikibooks:Administratorzy]]
[[pt:Wikibooks:Administradores]]
[[ro:Wikibooks:Cerere de Admin]]
[[ru:Викиучебник:Администраторы]]
[[simple:Wikibooks:Administrators]]
[[sk:Wikibooks:Administrátori]]
[[sv:Wikibooks:Administratörer]]
[[th:Wikibooks:ผู้ดูแลระบบ]]
[[tr:Vikikitap:Yöneticiler]]
[[vi:Wikibooks:Người quản lý]]
[[zh:Wikibooks:管理员]]</text>
      <sha1>qeg268mbgim56oes17g5f57zg3fgx8o</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Penolak tuntutan umum</title>
    <ns>4</ns>
    <id>1836</id>
    <revision>
      <id>8497</id>
      <parentid>8495</parentid>
      <timestamp>2013-10-01T03:10:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>/* WIKIBOOKS TIDAK MENJAMIN KESAHIHAN MAKLUMAT DI SINI */ kemas kini</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5444" xml:space="preserve">&lt;center&gt;
== '''W&lt;small&gt;IKIBOOKS&lt;/small&gt; T&lt;small&gt;IDAK&lt;/small&gt; M&lt;small&gt;ENJAMIN&lt;/small&gt; K&lt;small&gt;ESAHIHAN&lt;/small&gt; M&lt;small&gt;AKLUMAT&lt;/small&gt; D&lt;small&gt;I&lt;/small&gt; S&lt;small&gt;INI&lt;/small&gt;''' ==
&lt;/center&gt;

'''Wikibooks''' atau '''BukuWiki''' merupakan sumber pendidikan kandungan terbuka dalam talian, di mana ia adalah hasil daripada gabungan penglibatan individu-individu dan kumpulan-kumpulan sukarelawan yang membangunkan satu sumber pengetahuan untuk rujukan orang ramai.

Strukturnya membolehkan setiap orang yang memiliki sambungan Internet dan pelayar web memajukan kandungan laman ini. Justeru, anda dimaklumkan bahawa isi yang terdapat di sini tidak semestinya telah dinilai kesahihannya oleh golongan profesional dari bidang yang berkenaan bagi kesahan, ketepatan dan kesempurnaan maklumat.

Ini tidaklah bermakna yang anda tidak akan menemui sebarang maklumat tepat atau berguna di ''Wikibooks'', ia hanyalah untuk menyatakan bahawa '''''Wikibooks'' TIDAK menjamin, di dalam sebarang keadaan, kesahihan maklumat di sini'''. Ia mungkin baru sahaja dikemaskini, dirosak atau diubah oleh seseorang yang tidak memiliki tahap pengetahuan yang mencukupi bidang tersebut.

:'''Para penulis, penyumbang, penaja, penyelia, atau sesiapa sahaja yang berkaitan dengan ''Wikibooks'' tidak boleh dipersalahkan dengan sebarang ralat maklumat sama ada di dalam laman ini mahupun laman-laman yang dipautkan daripada tapak web luar.'''

Sila pastikan yang anda memahami bahawa kandungan yang disediakan di sini disediakan secara bebas dan tanpa ikatan, tiada sebarang perjanjian atau persetujuan di antara anda dengan pemilik tapak web ini atau pengguna-penggunanya, pemilik pelayan di mana ia disimpan, para penyumbang individu ''Wikibooks'', penyelia, atau sesiapa sahaja yang berkaitan dengan ''Wikibooks'' dan projek-projek saudaranya untuk menerima sebarang tuntutan daripada anda. Anda diizinkan lesen terhad untuk membuat salinan sebarang bahan dari tapak web ini; kebenaran ini tidak merupakan atau membayangkan liabiliti kontrak atau kontrak tambahan kepada pihak ''Wikibooks'' atau mana-mana ejen, ahli, pengurusan dan pengguna lain.

Sebarang tanda dagangan, tanda perkhidmatan, tanda kolektif, hak reka bentuk, hak personaliti atau hak-hak lain yang serupa yang disebut, digunakan atau dipetik dalam rencana Wikibooks adalah milik tuan punya asal. Penggunaannya di sini tidak bermakna anda boleh menggunakannya kecuali dalam bentuk yang serupa dengan kegunaan bermaklumat seperti yang difikirkan oleh penulis asal rencana Wikibooks di bawah ''Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 Unported License'' (CC-BY-SA) dan Lesen Dokumentasi Bebas GNU (GFDL). Melainkan dinyatakan sedemikian, Wikibooks dan Wikimedia tidak menyokong atau mempunyai kaitan dengan pemilik hak-hak tersebut dan oleh itu tidak dapat memerikan kebenaran untuk penggunaan bahan-bahan dilindungi. ''Penggunaan bahan-bahan tersebut adalah tanggungjawab anda.''

Perhatikan maklumat-maklumat yang disediakan di sini berkemungkinan melanggar perundangan sesebuah negara di mana anda sedang membacanya. ''Wikibooks'' tidak menggalakkan pelanggaran undang-undang, namun begitu kerana maklumat ini disimpan di dalam pelayan di California, Amerika Syarikat, ia diselenggara mengikut Pindaan Pertama [[w:Perlembagaan Amerika Syarikat|Perlembagaan Amerika Syarikat]] dan [[w:Hak asasi manusia|Deklarasi Hak Asasi Manusia Sejagat]] oleh Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu. Perundangan negara anda mungkin tidak mengiktiraf hak kebebasan bersuara sepertimana yang diberikan undang-undang [[w:Amerika Syarikat|Amerika Syarikat]] atau Piagam [[w:PBB|PBB]], dan oleh itu, ''Wikibooks'' tidak boleh dipertanggungjawabkan terhadap sebarang potensi perlanggaran undang-undang negara anda, seandainya anda memaut ke domain ini atau menggunakan sebarang maklumat yang terkandung di dalamnya dengan apa cara sekalipun.

:'''Jika anda memerlukan nasihat khusus (contohnya mengenai perubatan, perundangan, atau pengurusan risiko) sila dapatkannya dari pakar yang bertauliah dan berpengetahuan di dalam bidang berkenaan.''' Baca [[Wikibooks:Penafian risiko]], [[Wikibooks:Penafian perubatan]] dan [[Wikibooks:Penafian perundangan]] untuk penafian lain yang lebih khusus.

:'''Wikibooks tidak dipantau secara tetap oleh sebarang perbadanan; walau pembaca dapat memperbaiki sebarang ralat atau membuang maklumat yang salah, mereka tidak wajib melakukannya, oleh yang demikian, segala maklumat di sini diberikan tanpa sebarang jaminan pengesahan untuk sebarang tujuan atau kegunaan.'''  

'''Tiada ganti rugi boleh dituntut daripada ''Wikibooks''''', kerana ia merupakan kumpulan individu sukarelawan yang menyediakan pelbagai sumber bahan terbuka untuk tujuan pendidikan, kebudayaan dan maklumat dalam talian. '''Maklumat ini diberikan kepada anda secara percuma''' dan '''tiada perjanjian atau persefahaman di antara anda dengan ''Wikibooks''''' berkenaan penggunaan anda atau perubahan maklumat ini yang di luar CC-BY-SA dan GFDL; tiada seorangpun di ''Wikibooks'' boleh dipertanggungjawabkan sekiranya ada orang yang menukar, menyunting, menambah atau memadam sebarang maklumat yang anda telah masukkan ke dalam ''Wikibooks'' atau sebarang projek yang berkaitan dengannya.

Terima kasih kerana meluangkan masa membaca laman ini, semoga anda mendapat pengalaman yang menyeronokkan di ''Wikibooks''!

[[Kategori:Wikibooks|{{PAGENAME}}]]
[[en:Wikibooks:General disclaimer]]
[[it:Wikibooks:General disclaimer]]</text>
      <sha1>onu7vt2smnsmf5uzdsthywpsaspak23</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1838</id>
    <revision>
      <id>10617</id>
      <parentid>10385</parentid>
      <timestamp>2019-05-24T17:43:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Resepiasia</username>
        <id>2439</id>
      </contributor>
      <comment>/* Kandungan */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1949" xml:space="preserve">{| border=&quot;2&quot; cellpadding=&quot;4&quot; cellspacing=&quot;0&quot; style=&quot;margin: 1em 0; background: #ffffed; border: 1px #ccc solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;&quot; width=100%
|-
|&lt;center&gt;&lt;font size=&quot;6&quot;&gt;Selamat datang ke Buku Resipi Wikibuku!&lt;/font&gt;

[[Fail:Kniekeulchen.jpg|250px]]
&lt;gallery&gt;
Imej:Elote recipe.jpg
Imej:SaucepanFudgeCrackleCookies.jpg
Image:115_7473.jpg
Image:Coconut_drink.jpg
&lt;/gallery&gt;
&lt;/center&gt;

{| cellspacing=&quot;0&quot; width=&quot;100%&quot; bgcolor=&quot;#FAFAFF&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;border-top: solid 1px #C2D3FC; border-bottom: solid 1px #C2D3FC; text-align:left;&quot;
|-
||'''Buku masakan''' atau '''buku resipi''' ialah sebahagian daripada Wikibuku khusus untuk himpunan resipi dari segala penjuru dunia, maklumat mengenai ramuan masakan, cara mengolahnya dan hal-hal lain yang berkaitan dengan masakan. Anda dialu-alukan untuk menambah resipi-resipi berserta dengan cara memasaknya ke dalam Wikibuku.
|-
&lt;!-- --&gt;
|}

== Kandungan ==
{{wiktionary|resipi}}

# [[Resipi:Bubur|Bubur]]
# [[Resipi:Kuih|Kuih]]
#* [[Resipi:Biskut|Biskut]]
#* [[Resipi:Kek|Kek]]
# [[Resipi:Nasi|Nasi]]
# [[Resipi:Mi|Mi]]
# [[Resipi:Ramuan|Ramuan]]
#* [[Resipi:Rempah|Rempah]]
# [[Resipi:Roti|Roti]]
# [[Resipi:Sup|Kuah Sup]]
# [[Resipi:Pelbagai juadah|Pelbagai juadah]]
# [[Resipi:Minuman|Minuman]]
|}

[[Kategori:Resipi| ]]

[[id:Resep]]
[[bg:Готварска книга]]
[[cs:Wikikuchařka]]
[[da:WikiKogebogen]]
[[de:Kochbuch]]
[[en:Cookbook]]
[[eo:Kuirlibro]]
[[es:Artes culinarias]]
[[fa:کتاب آشپزی]]
[[fi:Keittokirja]]
[[fr:Livre de Cuisine]]
[[he:ספר מתכונים]]
[[hu:Szakácskönyv]]
[[is:Matreiðslubók]]
[[it:Libro di cucina]]
[[ja:料理本]]
[[ko:요리]]
[[lt:Receptai]]
[[mk:Готвач]]
[[nl:Kookboek]]
[[no:Kokeboka]]
[[pl:Książka kucharska]]
[[pt:Livro de Receitas]]
[[ro:Carte de bucate]]
[[ru:Кулинарная книга]]
[[simple:Cookbook]]
[[sk:Wikikuchárka]]
[[sr:Кувар]]
[[sv:Kokboken]]
[[tl:Pagluluto]]
[[zh:食谱]]</text>
      <sha1>ppscyvzcv6o7b0get8wab0ucq4r2tzf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Wikipedia</title>
    <ns>10</ns>
    <id>1840</id>
    <revision>
      <id>7818</id>
      <parentid>4060</parentid>
      <timestamp>2013-04-05T03:06:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="196" xml:space="preserve">{{Projeksaudara
|projek=Wikipedia
|imej=Wikipedia-logo.png
|teks=[[w:Laman Utama|Wikipedia]] mempunyai rencana berkaitan:
|pautan=[[w:{{{1|Istimewa:Search/{{PAGENAME}}}}}|{{{1|{{PAGENAME}}}}}]]
}}</text>
      <sha1>mq98ay2a8xry0mt4jkizqw0avczuyvd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Projeksaudara</title>
    <ns>10</ns>
    <id>1841</id>
    <revision>
      <id>8701</id>
      <parentid>4059</parentid>
      <timestamp>2013-12-07T16:04:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kat iw</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="466" xml:space="preserve">&lt;div class=&quot;noprint&quot; style=&quot;clear: right; border: solid #aaa 1px; margin: 0 0 1em 1em; font-size: 90%; background: #f9f9f9; width: 250px; padding: 4px; spacing: 0px; text-align: left; float: right;&quot;&gt;
&lt;div style=&quot;float: left;&quot;&gt;[[Imej:{{{imej}}}|50px|none| ]]&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin-left: 60px;&quot;&gt;{{{teks}}}
&lt;div style=&quot;margin-left: 10px;&quot;&gt;'''''{{{pautan}}}'''''&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;&lt;noinclude&gt;
[[Kategori:Templat meta|{{PAGENAME}}]]
[[en:Template:Sister]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>7qtngix9myzltmw4zj56rh7sf0sl0i8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Wiktionary</title>
    <ns>10</ns>
    <id>1842</id>
    <revision>
      <id>7009</id>
      <parentid>4061</parentid>
      <timestamp>2012-03-15T09:25:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bennylin</username>
        <id>230</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="204" xml:space="preserve">{{Projeksaudara
|projek=Wiktionary
|imej=Wiktionary-logo-id.svg
|teks=[[wikt:Laman Utama|Wiktionary]] mempunyai lema mengenai:
|pautan=[[wikt:{{{1|Istimewa:Search/{{PAGENAME}}}}}|{{{1|{{PAGENAME}}}}}]]
}}</text>
      <sha1>mp3vtpk60iy1mdbbyte9xxqa3pncd8e</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resepi</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1843</id>
    <redirect title="Resipi" />
    <revision>
      <id>4066</id>
      <timestamp>2007-06-19T11:12:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>Resepi dialihkan ke Resipi: ikut kamus</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Resipi]]</text>
      <sha1>fanv4ey03fbzroii1024cs7vj45oici</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Perihal</title>
    <ns>4</ns>
    <id>1846</id>
    <revision>
      <id>8498</id>
      <parentid>5130</parentid>
      <timestamp>2013-10-01T03:13:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kemas kini</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1598" xml:space="preserve">'''Wikibooks''' atau '''BukuWiki''' ialah sebuah projek kerjasama untuk menulis buku-buku teks dan buku-buku bukan-fiksyen dalam semua topik. Koleksi [[w:buku|buku]] atau teks [[w:kandungan terbuka|kandungan terbuka]] di Wikibooks ditulis oleh para penyumbangnya. BukuWiki merupakan projek [[w:wiki|wiki]], yang bermakna sesiapa sahaja, termasuk anda, boleh menyunting sebarang modul BukuWiki sekarang juga dengan mengklik pada pautan &quot;sunting&quot; yang hadir di setiap modul BukuWiki.

Projek Wikibooks bermula pada 10 Julai 2003 dalam bahasa Inggeris. '''Versi bahasa Melayu''' pula bermula pada 24 Mei 2004 dan kini mempunyai '''{{NUMBEROFARTICLES}}''' modul buku yang ditambah dan disunting sepanjang masa.

Kesemua kandungan laman ini dilindungi oleh [[w:Share-alike#Creative Commons|Creative Commons Attribution-ShareAlike License]] (CC-BY-SA) dan [[w:Lesen Dokumentasi Bebas GNU|Lesen Dokumentasi Bebas GNU]] (GFDL). Sumbangan kekal menjadi hakmilik penulis, sementara lesen ''copyleft'' memastikan bahawa kandungan akan kekal disebarkan dan disalin. Lihat [[Wikibooks:Hak cipta|hak cipta]] untuk maklumat lanjut.

[[Kategori:Wikibooks|{{PAGENAME}}]]
[[id:Wikibooks:Perihal]]
[[su:Wikibooks:Ngeunaan]]
[[de:Wikibooks:Über Wikibooks]]
[[en:Help:About]]
[[es:Wikilibros:Acerca de]]
[[fr:Wikilivres:Wikilivres]]
[[it:Wikibooks:About]]
[[ka:ვიკიწიგნები:შესახებ]]
[[hu:Wikikönyvek/A Wikikönyvekről]]
[[nl:Wikibooks:Info]]
[[ja:Wikibooks:ウィキブックスについて]]
[[pl:Wikibooks:O Wikibooks]]
[[simple:Wikibooks:About]]
[[vi:Wikibooks:Giới thiệu]]</text>
      <sha1>3xh52wy86v0wqtv29hle4wo8lcmmiwm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategori:Wikibooks</title>
    <ns>14</ns>
    <id>1847</id>
    <revision>
      <id>4074</id>
      <timestamp>2007-07-03T11:05:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>baru</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="469" xml:space="preserve">Kategori tertinggi untuk bahan mengenai Wikibooks.
[[Kategori:Kategori]]
[[id:Kategori:Wikibooks]]
[[da:Kategori:Wikibooks]]
[[de:Kategorie:Wikibooks]]
[[en:Category:Wikibooks]]
[[es:Categoría:Wikilibros]]
[[fr:Catégorie:Wikilivres:Aide]]
[[it:Categoria:Wikibooks]]
[[na:Category:Wikibooks]]
[[nl:Categorie:Wikibooks]]
[[no:Kategori:Wikibooks]]
[[pl:Kategoria:Meta-strony Wikibooks]]
[[pt:Categoria:Wikilivros]]
[[simple:Category:Wikibooks]]
[[sv:Kategori:Wikibooks]]</text>
      <sha1>25h3m6kvewx5f7ni814y7e6qps430p5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>MediaWiki:Sitesupport</title>
    <ns>8</ns>
    <id>1849</id>
    <revision>
      <id>6480</id>
      <parentid>4088</parentid>
      <timestamp>2011-02-03T11:49:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>penyeragaman</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8" xml:space="preserve">Menderma</text>
      <sha1>gs04vocfz00en3af1nf0ln8kk86ysj2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>MediaWiki:Sitesupport-url</title>
    <ns>8</ns>
    <id>1850</id>
    <revision>
      <id>7454</id>
      <parentid>7186</parentid>
      <timestamp>2013-02-07T01:37:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pgehres (WMF)</username>
        <id>926</id>
      </contributor>
      <comment>Updating sidebar link to use subst:CONTENTLANGUAGE</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="138" xml:space="preserve">//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&amp;utm_medium=sidebar&amp;utm_campaign=C13_ms.wikibooks.org&amp;uselang=ms</text>
      <sha1>gnpl63dfrney54exkjwfuog1i8bg6ej</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>MediaWiki:Privacy</title>
    <ns>8</ns>
    <id>1851</id>
    <revision>
      <id>4090</id>
      <timestamp>2007-07-16T11:24:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>terjemah</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14" xml:space="preserve">Polisi privasi</text>
      <sha1>ec9an9dqchb0mo7hyzk49nopc61a5zc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>MediaWiki:Recentchangestext</title>
    <ns>8</ns>
    <id>1853</id>
    <revision>
      <id>5538</id>
      <parentid>4831</parentid>
      <timestamp>2008-11-21T13:16:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kemas</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1327" xml:space="preserve">[[Wikibooks:Selamat datang pengguna baru|Selamat datang pengguna baru]]! Kenal pasti perubahan terkini dalam Wikibuku di laman ini.

{|border=&quot;0&quot; class=&quot;plainlinks&quot; style=&quot;border: 2px solid #D3D3D3; &quot;
|-valign=&quot;top&quot; 
|align=&quot;right&quot; style=&quot;padding:2px 8px 2px 15px;&quot; |&lt;small&gt;'''Masyarakat:'''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|&lt;small&gt;&amp;nbsp; [[Wikibooks:Kedai Kopi|Kedai kopi]] &amp;nbsp;—&amp;nbsp; [[Wikibooks:Pengumuman|Pengumuman]] 
|-valign=&quot;top&quot; bgcolor = whitesmoke
|align=&quot;right&quot; style=&quot;padding:2px 8px 2px 15px;&quot; |&lt;small&gt;'''Wikibooks:'''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|&lt;small&gt;&amp;nbsp; [[Wikibooks:Perihal|Perihal]] &amp;nbsp;—&amp;nbsp; [[Wikibooks:Polisi dan garis panduan|Polisi]] &amp;nbsp;—&amp;nbsp; [[Wikibooks:FAQ|FAQ]] &amp;nbsp;—&amp;nbsp; [[Wikibooks:Hak cipta|Hak cipta]]&lt;/small&gt;
|-valign=&quot;top&quot; 
|align=&quot;right&quot; style=&quot;padding:2px 8px 2px 15px;&quot; |&lt;small&gt;'''Buku:'''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|&lt;small&gt;&amp;nbsp; [[Khas:Newpages|Baru]] &amp;nbsp;—&amp;nbsp; [[Khas:Wantedpages|Dikehendaki]] &amp;nbsp;—&amp;nbsp; [[Khas:Kategori|Kategori]]&lt;/small&gt;
|-valign=&quot;top&quot; bgcolor = whitesmoke
|align=&quot;right&quot; style=&quot;padding:2px 8px 2px 15px;&quot; |&lt;small&gt;'''Lihat juga:'''&lt;/small&gt;
|align=&quot;left&quot;|&lt;small&gt;&amp;nbsp; Perubahan terkini: [[:w:Khas:Recentchanges|Wikipedia]] &amp;nbsp;—&amp;nbsp; [[:wikt:Khas:Recentchanges|Wikikamus]]&lt;/small&gt;
|}
[[id:Istimewa:Recentchanges|id]]
[[en:Special:Recentchanges|en]]</text>
      <sha1>fbgsyv0ryvfrwkld4wo8pqxyzspteku</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>MediaWiki:Mypreferences</title>
    <ns>8</ns>
    <id>1855</id>
    <revision>
      <id>4680</id>
      <parentid>4095</parentid>
      <timestamp>2008-01-21T11:33:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Putera Luqman Tunku Andre</username>
        <id>81</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14" xml:space="preserve">Keutamaan saya</text>
      <sha1>jrnexdcovb5uzn4vazibnwo8ult60mb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Kedai Kopi</title>
    <ns>4</ns>
    <id>1858</id>
    <revision>
      <id>11399</id>
      <parentid>11394</parentid>
      <timestamp>2022-07-31T22:03:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rschen7754</username>
        <id>1293</id>
      </contributor>
      <comment>/* Bot policy */ bahagian baru</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="168603" xml:space="preserve">{{KedaiKopi}}

== Editing news 2020 #1 – Discussion tools ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;em&gt;[[m:VisualEditor/Newsletter/2020/April|Read this in another language]] • [[m:VisualEditor/Newsletter|Subscription list for this multilingual newsletter]]&lt;/em&gt;

[[File:TalkPages-Reply-v1.0.png|thumb|300px|alt=Screenshot showing what the Reply tool looks like|This early version of the Reply tool automatically signs and indents comments.]]

The [[mw:Editing|Editing team]] has been working on [[mw:Talk pages project|the talk pages project]].  The goal of the talk pages project is to help contributors communicate on wiki more easily.  This project is the result of the [[mw:Talk pages consultation 2019|Talk pages consultation 2019]]. 

[[File:TalkPages-Reply-v2.0.png|thumb|300px|alt=Reply tool improved with edit tool buttons|In a future update, the team plans to test a tool for easily linking to another user's name, a rich-text editing option, and other tools.]]

The team is building a [[mw:Talk pages project/replying|new tool for replying]] to comments now.  This early version can sign and indent comments automatically.  &lt;strong&gt;Please [[mw:Talk pages project/replying/prototype testing#Reply%20version%201.0|test the new Reply tool]].&lt;/strong&gt;  

*On 31 March 2020, the new {{Int:discussiontools-replylink}} tool was offered as a [[mw:Beta Feature|Beta Feature]] editors at four Wikipedias:  [[w:ar:Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|Arabic]], [[w:nl:Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|Dutch]], [[w:fr:Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|French]], and [[w:hu:Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|Hungarian]].  If your community also wants early access to the new tool, contact [[User:Whatamidoing (WMF)]].
*The team is planning some upcoming changes.  &lt;strong&gt;Please [[mw:Talk pages project/replying#Version%202.0|review the proposed design]] and share your thoughts on the talk page.&lt;/strong&gt;  The team will test features such as:
**an easy way to mention another editor (&quot;pinging&quot;), 
**a rich-text visual editing option, and 
**other features identified through user testing or recommended by editors.  

To hear more about Editing Team updates, please add your name to the [[mw:Talk pages project#Get involved|&lt;strong&gt;&quot;Get involved&quot;&lt;/strong&gt;]] section of the project page. You can also watch [[File:MediaWiki Vector skin blue star watchlist icon.svg|frameless|16px]] these pages: [[mw:Talk pages project|the main project page]], [[mw:Talk pages project/Updates|Updates]], [[mw:Talk pages project/replying|Replying]], and [[mw:Talk pages project/replying/prototype testing|User testing]].

– [[user:PPelberg (WMF)|PPelberg (WMF)]] ([[mw:User talk:PPelberg (WMF)|talk]]) &amp; [[User:Whatamidoing (WMF)|Whatamidoing (WMF)]] ([[mw:User talk:Whatamidoing (WMF)|talk]])
&lt;/div&gt; 19:28, 8 April 2020 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Quiddity (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Quiddity_(WMF)/sandbox3&amp;oldid=19967063 --&gt;

== Editing news 2020 #2 ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;em&gt;[[m:Special:MyLanguage/VisualEditor/Newsletter/2020/June|Read this in another language]] • [[m:Special:MyLanguage/VisualEditor/Newsletter|Subscription list for this multilingual newsletter]]&lt;/em&gt;

[[File:TalkPages-Reply-v2.0.png|alt=Mockup of the new reply feature, showing new editing tools|thumb|400x400px|The new features include a toolbar.  [[mw:Talk:Talk pages project/replying|What do you think should be in the toolbar?]]]]

This issue of the [[mw:Special:MyLanguage/Editing|Editing]] newsletter includes information the [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project|Talk pages project]], an effort to help contributors communicate on wiki more easily.

* [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/replying|&lt;strong&gt;Reply tool&lt;/strong&gt;]]: This is available as a Beta Feature at the four partner wikis (Arabic, Dutch, French, and Hungarian Wikipedias).  The Beta Feature is called &quot;{{int:discussiontools-preference-label}}&quot;.  The Beta Feature will get [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/replying#Version%202.0|new features]] soon.  The new features include writing comments in a new visual editing mode and pinging other users by typing &lt;code&gt;@&lt;/code&gt;. You can [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/replying/prototype testing#Reply%20tool%20version%202.0|test the new features]] on the [[mw:Special:MyLanguage/Beta Cluster|Beta Cluster]] now.  Some other wikis will have a chance to try the Beta Feature in the coming months.
* [[mw:Special:MyLanguage/New requirements for user signatures|&lt;strong&gt;New requirements for user signatures&lt;/strong&gt;]]:  Soon, users will not be able to save invalid custom signatures in [[Special:Preferences]]. This will reduce signature spoofing, prevent page corruption, and make new talk page tools more reliable.  Most editors will not be affected.
* [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/New discussion|&lt;strong&gt;New discussion tool&lt;/strong&gt;]]:  The Editing team is beginning work on a simpler process for starting new discussions.   You can [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/New discussion#Design|see the initial design on the project page]].
* [[m:Special:MyLanguage/Research:Usage of talk pages|&lt;strong&gt;Research on the use of talk pages&lt;/strong&gt;]]:  The Editing team worked with the [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Research|Wikimedia research team]] to study how talk pages help editors improve articles.  We learned that new editors who use talk pages make more edits to the main namespace than new editors who don't use talk pages. 

– [[User:Whatamidoing (WMF)|Whatamidoing (WMF)]] ([[User talk:Whatamidoing (WMF)|talk]])
&lt;/div&gt; 20:36, 17 Jun 2020 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Trizek (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Trizek_(WMF)/sandbox/temp_MassMessage_list&amp;oldid=20184676 --&gt;

== Feedback on movement names ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
{{int:Hello}}. Apologies if you are not reading this message in your native language. {{int:please-translate}} if necessary. {{Int:Feedback-thanks-title}}

There are a lot of conversations happening about the future of our movement names. We hope that you are part of these discussions and that your community is represented.

Since 16 June, the Foundation Brand Team has been running a [https://wikimedia.qualtrics.com/jfe/form/SV_9G2dN7P0T7gPqpD survey] in 7 languages about [[m:Special:MyLanguage/Communications/Wikimedia brands/2030 movement brand project/Naming convention proposals|3 naming options]]. There are also community members sharing concerns about renaming in a [[m:Special:MyLanguage/Community open letter on renaming|Community Open Letter]]. 

Our goal in this call for feedback is to hear from across the community, so we encourage you to participate in the survey, the open letter, or both. The survey will go through 7 July in all timezones. Input from the survey and discussions will be analyzed and published on Meta-Wiki.

Thanks for thinking about the future of the movement, --[[:m:Talk:Communications/Wikimedia brands/2030 movement brand project|The Brand Project team]], 19:52, 2 Julai 2020 (UTC)

''Note: The survey is conducted via a third-party service, which may subject it to additional terms. For more information on privacy and data-handling, see the [[foundation:Special:MyLanguage/Naming Convention Proposals Movement Feedback Survey Privacy Statement|survey privacy statement]].''
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Elitre (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Elitre_(WMF)/All_wikis_June_2020&amp;oldid=20238848 --&gt;

== Editing news 2020 #3 ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;ms&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;

== Berita penyuntingan 2020 #3 ==
&lt;em&gt;[[m:VisualEditor/Newsletter/2020/July|Read this in another language]] • [[m:VisualEditor/Newsletter|Subscription list for this multilingual newsletter]]&lt;/em&gt;

[[File:50M@2x.png|thumb|alt=Bintang emas dengan pita biru, dan teksnya 50m|Lebih daripada &lt;strong&gt;50 juta suntingan&lt;/strong&gt; telah dibuat menggunakan suntingan visual di desktop.|400px]]

Tujuh tahun yang lalu pada bulan ini, [[mw:Editing team|pasukan Penyunting]] menawarkan suntingan visual kepada kebanyakan penyunting Wikipedia.  Sejak itu, penyunting telah mencapai banyak pencapaian:

* Lebih daripada &lt;strong&gt;50 juta suntingan&lt;/strong&gt; telah dibuat menggunakan suntingan visual di desktop.
* Lebih daripada &lt;strong&gt;2 juta rencana baharu&lt;/strong&gt; telah dibuat dalam penyunting visual. Lebih dari 600,000 rencana baharu ini dibuat pada tahun 2019.
* Penyunting visual &lt;strong&gt;semakin popular&lt;/strong&gt;. Bahagian semua pengeditan yang dibuat menggunakan editor visual telah meningkat setiap tahun sejak diperkenalkan.
* Pada tahun 2019, &lt;strong&gt;35% penyuntingan oleh pendatang baru&lt;/strong&gt; (penyunting masuk dengan penyuntingan ≤99) menggunakan penyunting visual. Peratusan ini telah &lt;strong&gt;meningkat setiap tahun&lt;/strong&gt;.
* Hampir &lt;strong&gt;5 juta pengeditan di laman web mudah alih&lt;/strong&gt; telah dibuat dengan penyunting visual. Sebilangan besar pengeditan ini dilakukan sejak pasukan Penyuntingan mula meningkatkan [[mw:Mobile visual editor|suntingan visual mudah alih]] pada tahun 2018.
* Pada 17 November 2019, [https://discuss-space.wmflabs.org/t/first-edit-made-to-wikipedia-from-outer-space/2254 &lt;strong&gt;suntingan pertama dari luar angkasa&lt;/strong&gt;] dibuat dalam penyunting visual mudah alih. 🚀 👩‍🚀
* Penyunting telah membuat lebih daripada &lt;strong&gt;7 juta suntingan pada suntungan tekswiki pada tahun 2017&lt;/strong&gt;, termasuk memulakan &lt;strong&gt;600,000 rencana baharu&lt;/strong&gt; di dalamnya.  [[mw:2017 wikitext editor|Suntingan tekswiki 2017]] merupakan mod tekswiki terbina dalam VisualEditor.  Anda boleh [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|aktifkan di keutamaan anda]].

[[User:Whatamidoing (WMF)|Whatamidoing (WMF)]] ([[User talk:Whatamidoing (WMF)|bincang]])

&lt;/div&gt; 12:56, 9 Julai 2020 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Elitre (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=VisualEditor/Newsletter/Wikis_with_VE&amp;oldid=20232673 --&gt;

== Announcing a new wiki project! Welcome, Abstract Wikipedia ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;ms&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;

===Mengumumkan projek wiki baru! Selamat datang, Wikipedia Abstrak===
Selamat sejahtera,

Saya berbesar hati untuk memperkenalkan Wikipedia Abstrak, sebuah projek baharu yang telah dilulus sebulat suara oleh Lembaga Pemegang Amanah Yayasan Wikimedia. Wikipedia Abstrak mengusulkan cara baru menjana kandungan ensiklopedia yang asas dalam gaya pelbagai bahasa, membenarkan lebih ramai penyumbang dan lebih ramai pembaca berkongsi lebih banyak pengetahuan dalam lebih banyak bahasa. It is an approach that aims to make cross-lingual cooperation easier on our projects, increase the sustainability of our movement through expanding access to participation, improve the user experience for readers of all languages, and innovate in free knowledge by connecting some of the strengths of our movement to create something new.

This is our first new project in over seven years. Abstract Wikipedia was submitted as a project proposal by Denny Vrandečić in May 2020 &lt;ref&gt;[[m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia|Abstract Wikipedia]]&lt;/ref&gt; after years of preparation and research, leading to a detailed plan and lively discussions in the Wikimedia communities. We know that the energy and the creativity of the community often runs up against language barriers, and information that is available in one language may not make it to other language Wikipedias. Wikipedia Abstrak bertujuan untuk lihat dan rasa seperti Wikipedia, tetapi terbina pada model konsep bebas bahasa Wikidata, dengan matlamat membiarkan sukarelawan mencipta dan mengekalkan rencana Wikipedia merentasi dunia Wikimedia yang pelbagai bahasa.

The project will allow volunteers to assemble the fundamentals of an article using words and entities from Wikidata. Because Wikidata uses conceptual models that are meant to be universal across languages, it should be possible to use and extend these building blocks of knowledge to create models for articles that also have universal value. Menggunakan kod, sukarelawan akan dapat menterjemah “rencana” abstrak ini ke dalam bahasa mereka sendiri. Jika berjaya, hal ini dapat akhirnya membenarkan semua orang membaca tentang apa-apa topik dalam Wikidata dalam bahasa mereka sendiri.

As you can imagine, this work will require a lot of software development, and a lot of cooperation among Wikimedians. In order to make this effort possible, Denny will join the Foundation as a staff member in July and lead this initiative. You may know Denny as the creator of Wikidata, a long-time community member, a former staff member at Wikimedia Deutschland, and a former Trustee at the Wikimedia Foundation &lt;ref&gt;[[m:User:Denny|User:Denny]]&lt;/ref&gt;. We are very excited that Denny will bring his skills and expertise to work on this project alongside the Foundation’s product, technology, and community liaison teams.

It is important to acknowledge that this is an experimental project, and that every Wikipedia community has different needs. This project may offer some communities great advantages. Other communities may engage less. Every language Wikipedia community will be free to choose and moderate whether or how they would use content from this project.

We are excited that this new wiki-project has the possibility to advance knowledge equity through increased access to knowledge. It also invites us to consider and engage with critical questions about how and by whom knowledge is constructed. We look forward to working in cooperation with the communities to think through these important questions.

There is much to do as we begin designing a plan for Abstract Wikipedia in close collaboration with our communities. I encourage you to get involved by going to the project page and joining the new mailing list &lt;ref&gt;[[mail:abstract-wikipedia|Abstract Wikipedia mailing list]]&lt;/ref&gt;. We recognize that Abstract Wikipedia is ambitious, but we also recognize its potential. We invite you all to join us on a new, unexplored path.

Sekian,

Katherine Maher (Pengarah Eksekutif, Yayasan Wikimedia) 

&lt;references/&gt;
&lt;/div&gt; &lt;small&gt;Sent by [[:m:User:Elitre (WMF)]] 19:56, 9 Julai 2020 (UTC) - '''[[:m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia/July 2020 announcement]]''' &lt;/small&gt;
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Elitre (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Elitre_(WMF)/All_wikis_June_2020&amp;oldid=20265886 --&gt;

== Technical Wishes: FileExporter and FileImporter become default features on all Wikis ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
The [[m:WMDE_Technical_Wishes/Move_files_to_Commons|FileExporter and FileImporter]] will become a default features on all wikis until August 7, 2020. They are planned to help you to move files from your local wiki to Wikimedia Commons easier while keeping all original file information (Description, Source, Date, Author, View History) intact. Additionally, the move is documented in the files view history. 
How does it work? 

Step 1: If you are an auto-confirmed user, you will see a link &quot;Move file to Wikimedia Commons&quot; on the local file page. 

Step 2: When you click on this link, the FileImporter checks if the file can in fact be moved to Wikimedia Commons. These checks are performed based on the wiki's [[m:WMDE_Technical_Wishes/Move_files_to_Commons/Configuration_file_documentation|configuration file]] which is created and maintained by each local wiki community. 

Step 3: If the file is compatible with Wikimedia Commons, you will be taken to an import page, at which you can update or add information regarding the file, such as the description. You can also add the 'Now Commons' template to the file on the local wiki by clicking the corresponding check box in the import form. Admins can delete the file from the local wiki by enabling the corresponding checkbox. By clicking on the 'Import' button at the end of the page, the file is imported to Wikimedia Commons. 

If you want to know more about the [[m:WMDE_Technical_Wishes/Move_files_to_Commons|FileImporter extension]] or the [[m:WMDE_Technical_Wishes|Technical Wishes Project]], follow the links. --For the Technical Wishes Team: &lt;/div&gt;[[User:Max Klemm (WMDE)|Max Klemm (WMDE)]] 09:13, 6 Ogos 2020 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Max Klemm (WMDE)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&amp;oldid=20343133 --&gt;

== Important: maintenance operation on September 1st ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;

[[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch 2020|Read this message in another language]]  •  [[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch 2020|{{int:please-translate}}]]

The [[foundation:|Wikimedia Foundation]] will be testing its secondary data centre.  This will make sure that Wikipedia and the other Wikimedia wikis can stay online even after a disaster. To make sure everything is working, the Wikimedia Technology department needs to do a planned test. This test will show if they can reliably switch from one data centre to the other. It requires many teams to prepare for the test and to be available to fix any unexpected problems. 

They will switch all traffic to the secondary data centre on '''Tuesday, September 1st 2020'''.

Unfortunately, because of some limitations in [[mw:Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]], all editing must stop while the switch is made.  We apologize for this disruption, and we are working to minimize it in the future. 

'''You will be able to read, but not edit, all wikis for a short period of time.'''

*You will not be able to edit for up to an hour on Tuesday, September 1st. The test will start at [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20200901T14 14:00 UTC] (15:00 BST, 16:00 CEST, 10:00 EDT, 19:30 IST, 07:00 PDT, 23:00 JST, and in New Zealand at 02:00 NZST on Wednesday September 2).
*If you try to edit or save during these times, you will see an error message.  We hope that no edits will be lost during these minutes, but we can't guarantee it.  If you see the error message, then please wait until everything is back to normal.  Then you should be able to save your edit.  But, we recommend that you make a copy of your changes first, just in case.

''Other effects'':

*Background jobs will be slower and some may be dropped. Red links might not be updated as quickly as normal. If you create an article that is already linked somewhere else, the link will stay red longer than usual. Some long-running scripts will have to be stopped.
*There will be code freezes for the week of September 1st, 2020.  Non-essential code deployments will not happen.

This project may be postponed if necessary.  You can [[wikitech:Switch Datacenter#Schedule for 2018 switch|read the schedule at wikitech.wikimedia.org]]. Any changes will be announced in the schedule.  There will be more notifications about this.  '''Please share this information with your community.''' 
&lt;/div&gt;&lt;/div&gt; &lt;span dir=ltr&gt;[[m:User:Trizek (WMF)|Trizek (WMF)]] ([[m:User talk:Trizek (WMF)|talk]])&lt;/span&gt; 13:48, 26 Ogos 2020 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Trizek (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=20384955 --&gt;

==Jemputan untuk menyertai perbincangan==
Apa khabar kalian. Kami sangat teruja untuk berkongsi draf Tatakelakuan Sejagat, yang diamanatkan oleh Lembaga Pemegang Amanah Yayasan Wikimedia awal tahun ini, untuk ulasan dan maklum balas anda. Jawatankuasa Penggubalan UCoC ingin mengetahui bahagian draf yang manakah akan menimbulkan cabaran bagi anda atau pekerjaan anda. Apakah yang tertinggal dalam draf ini? Sila sertai perbincangan dan jemput orang lain yang mungkin berminat untuk turut serta. 

*https://meta.wikimedia.org/wiki/Universal_Code_of_Conduct/Draft_review/ms

--[[Pengguna:AMtavangu (WMF)|AMtavangu (WMF)]] ([[Perbincangan pengguna:AMtavangu (WMF)|bincang]]) 10:52, 10 September 2020 (UTC)

== Wiki of functions naming contest ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
{{int:Please-translate}}

{{int:Hello}}. Please help pick a name for the new Wikimedia wiki project. This project will be a wiki where the community can work together on a library of [[m:Special:MyLanguage/Abstract_Wikipedia/Wiki_of_functions_naming_contest#function|functions]]. The community can create new functions, read about them, discuss them, and share them. Some of these functions will be used to help create language-independent Wikipedia articles that can be displayed in any language, as part of the Abstract Wikipedia project. But functions will also be usable in many other situations.

There will be two rounds of voting, each followed by legal review of candidates, with voting beginning on 29 September and 27 October. Our goal is to have a final project name selected on 8 December. If you would like to participate, then '''[[m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia/Wiki of functions naming contest|please learn more and vote now]]''' at meta-wiki. {{Int:Feedback-thanks-title}} --[[m:User:Quiddity (WMF)|Quiddity (WMF)]]&lt;/div&gt; 21:26, 29 September 2020 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Quiddity (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Quiddity_(WMF)/Global_message_delivery_split_6&amp;oldid=20492312 --&gt;

== Call for feedback about Wikimedia Foundation Bylaws changes and Board candidate rubric ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
{{int:Hello}}. Apologies if you are not reading this message in your native language. {{Int:Please-translate}}.

Today the Wikimedia Foundation Board of Trustees starts two calls for feedback. One is about changes to the Bylaws mainly to increase the Board size from 10 to 16 members. The other one is about a trustee candidate rubric to introduce new, more effective ways to evaluate new Board candidates. The Board welcomes your comments through 26 October. For more details, [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board noticeboard/October 2020 - Call for feedback about Bylaws changes and Board candidate rubric|check the full announcement]]. 

{{Int:Feedback-thanks-title}} [[m:User:Qgil-WMF|Qgil-WMF]] ([[m:User talk:Qgil-WMF|talk]]) 17:09, 7 Oktober 2020 (UTC)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Elitre (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Elitre_(WMF)/Board2&amp;oldid=20519857 --&gt;

== Important: maintenance operation on October 27 ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;

[[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch 2020|Read this message in another language]]  •  [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-Tech%2FServer+switch+2020&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]

The [[foundation:|Wikimedia Foundation]] tests the switch between its first and secondary data centers.  This will make sure that Wikipedia and the other Wikimedia wikis can stay online even after a disaster. To make sure everything is working, the Wikimedia Technology department needs to do a planned test. This test will show if they can reliably switch from one data centre to the other. It requires many teams to prepare for the test and to be available to fix any unexpected problems. 

They will switch all traffic back to the primary data center on '''Tuesday, October 27 2020'''.

Unfortunately, because of some limitations in [[mw:Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]], all editing must stop while the switch is made.  We apologize for this disruption, and we are working to minimize it in the future. 

'''You will be able to read, but not edit, all wikis for a short period of time.'''

*You will not be able to edit for up to an hour on Tuesday, October 27. The test will start at [https://zonestamp.toolforge.org/1603807200 14:00 UTC] (14:00 WET, 15:00 CET, 10:00 EDT, 19:30 IST, 07:00 PDT, 23:00 JST, and in New Zealand at 03:00 NZDT on Wednesday October 28).
*If you try to edit or save during these times, you will see an error message.  We hope that no edits will be lost during these minutes, but we can't guarantee it.  If you see the error message, then please wait until everything is back to normal.  Then you should be able to save your edit.  But, we recommend that you make a copy of your changes first, just in case.

''Other effects'':

*Background jobs will be slower and some may be dropped. Red links might not be updated as quickly as normal. If you create an article that is already linked somewhere else, the link will stay red longer than usual. Some long-running scripts will have to be stopped.
*There will be code freezes for the week of October 26, 2020.  Non-essential code deployments will not happen.

This project may be postponed if necessary.  You can [[wikitech:Switch_Datacenter#Schedule_for_2020_switch|read the schedule at wikitech.wikimedia.org]]. Any changes will be announced in the schedule.  There will be more notifications about this. A banner will be displayed on all wikis 30 minutes before this operation happens. '''Please share this information with your community.'''&lt;/div&gt;&lt;/div&gt; -- &lt;span dir=ltr&gt;[[m:User:Trizek (WMF)|Trizek (WMF)]] ([[m:User talk:Trizek (WMF)|talk]])&lt;/span&gt;  17:10, 21 Oktober 2020 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Trizek (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=20519839 --&gt;

== Wiki of functions naming contest - Round 2 ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
{{int:Hello}}.
Reminder: Please help to choose the name for the new Wikimedia wiki project - the library of functions. The finalist vote starts today. The finalists for the name are: &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Wikicode, Wikicodex, Wikifunctions, Wikifusion, Wikilambda, Wikimedia Functions&lt;/span&gt;. If you would like to participate, then '''[[m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia/Wiki of functions naming contest/Names|please learn more and vote now]]''' at Meta-wiki.
{{Int:Feedback-thanks-title}} --[[m:User:Quiddity (WMF)|Quiddity (WMF)]]
&lt;/div&gt; 22:10, 5 November 2020 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Quiddity (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=20564572 --&gt;

== [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021/Invitation|Community Wishlist Survey 2021]] ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
[[File:Magic Wand Icon 229981 Color Flipped.svg|thumb|48px]]
The '''[[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021|2021 Community Wishlist Survey]]''' is now open!
This survey is the process where communities decide what the [[m:Community Tech|Community Tech]] team should work on over the next year. We encourage everyone to submit proposals until the deadline on '''{{#time:j xg|2020-11-30|{{PAGELANGUAGE}}}}''', or comment on other proposals to help make them better.
The communities will vote on the proposals between {{#time:j xg|2020-12-08|{{PAGELANGUAGE}}}} and {{#time:j xg|2020-12-21|{{PAGELANGUAGE}}}}.

The Community Tech team is focused on tools for experienced Wikimedia editors.
You can write proposals in any language, and we will translate them for you. Thank you, and we look forward to seeing your proposals!
&lt;/div&gt;

&lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;[[m:user:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]]&lt;/span&gt;

18:09, 20 November 2020 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:SGrabarczuk (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/1&amp;oldid=20689939 --&gt;

== Wikidata descriptions changes to be included more often in Recent Changes and Watchlist ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
''Sorry for sending this message in English. Translations are available on [[m:Special:MyLanguage/Announcements/Announcement Wikidata descriptions in watchlist|this page]]. Feel free to translate it in more languages!''

As you may know, you can include changes coming from Wikidata in your Watchlist and Recent Changes ([[Special:Preferences#mw-prefsection-watchlist|in your preferences]]). Until now, this feature didn’t always include changes made on Wikidata descriptions due to the way Wikidata tracks the data used in a given article.

Starting on December 3rd, the Watchlist and Recent Changes will include changes on the descriptions of Wikidata Items that are used in the pages that you watch. This will only include descriptions in the language of your wiki to make sure that you’re only seeing changes that are relevant to your wiki.

This improvement was requested by many users from different projects. We hope that it can help you monitor the changes on Wikidata descriptions that affect your wiki and participate in the effort of improving the data quality on Wikidata for all Wikimedia wikis and beyond.

Note: if you didn’t use the Wikidata watchlist integration feature for a long time, feel free to give it another chance! The feature has been improved since the beginning and the content it displays is more precise and useful than at the beginning of the feature in 2015.

If you encounter any issue or want to provide feedback, feel free to use [[Phab:T191831|this Phabricator ticket]]. Thanks!

[[:d:User:Lea Lacroix (WMDE)|Lea Lacroix (WMDE)]] 14:39, 30 November 2020 (UTC)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Lea Lacroix (WMDE)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Lea_Lacroix_(WMDE)/wikis&amp;oldid=20728482 --&gt;

== 2020 Coolest Tool Award Ceremony on December 11th ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
Hello all,

The ceremony of the 2020 [[m:Coolest_Tool_Award|Wikimedia Coolest Tool Award]] will take place virtually on Friday, December 11th, at 17:00 GMT. This award is highlighting tools that have been nominated by contributors to the Wikimedia projects, and the ceremony will be a nice moment to show appreciation to the tools developers and maybe discover new tools!

You will find more information [[m:Coolest_Tool_Award|here]] about the livestream and the discussions channels. Thanks for your attention, [[:d:User:Lea Lacroix (WMDE)|Lea Lacroix (WMDE)]] 10:55, 7 Disember 2020 (UTC)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Lea Lacroix (WMDE)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=20734978 --&gt;

== Community Wishlist Survey 2021 ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
[[File:Magic Wand Icon 229981 Color Flipped.svg|thumb|48px]]
'''We invite all registered users to vote on the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021|2021 Community Wishlist Survey]]. You can vote from now until {{#time:j xg|2020-12-21|en}} for as many different wishes as you want.'''

In the Survey, wishes for new and improved tools for experienced editors are collected. After the voting, we will do our best to grant your wishes. We will start with the most popular ones.

We, the [[m:Special:MyLanguage/Community Tech|Community Tech]], are one of the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation|Wikimedia Foundation]] teams. We create and improve editing and wiki moderation tools. What we work on is decided based on results of the Community Wishlist Survey. Once a year, you can submit wishes. After two weeks, you can vote on the ones that you're most interested in. Next, we choose wishes from the survey to work on. Some of the wishes may be granted by volunteer developers or other teams.

'''[[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021/Tracking|You can view and vote all proposals here.]]'''

We are waiting for your votes. Thank you!
&lt;/div&gt;
[[user:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]]

00:52, 15 Disember 2020 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:SGrabarczuk (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/1&amp;oldid=20689939 --&gt;

== Jemputan menyertai perundingan tahap kedua Tatakelakuan Sejagat ==
Salam,

Anda dijemput untuk menyertai perundingan tahap kedua '''[[meta:Universal Code of Conduct|Tatakelakuan Sejagat]]''' (UCoC). Perundingan tahap kedua UCoC akan berfokus pada perumusan mekanisme penguatkuasaan yang efektif dan berlaku bagi seluruh projek Wikimedia. Tahap kedua ini penting mengingat UCoC merupakan salah satu mandat utama dari proses [[meta:Strategy/Wikimedia movement/2018-20/Recommendations/Provide for Safety and Inclusion|Strategi Gerakan Wikimedia]] dan akan menjadi standar minima bagi dasar tingkah laku di projek Wikimedia. Komuniti Wikipedia bahasa Melayu akan memainkan peran yang penting dalam penguatkuasaan UCoC berdasarkan nilai-nilai tempatan, pengalaman terdahulu, ingatan institusional, dan kearifan budaya yang berlaku di sini.

Kami menyediakan beberapa bahan bacaan yang dapat membantu Anda mengetahui dasar-dasar UCoC. Anda dapat membaca '''[[meta:Universal Code of Conduct/Draft review/ms|rancangan akhir UCoC]]''' yang disusun oleh jawatankuasa kakitangan dan sukarelawan Wikimedia; '''[[meta:Universal Code of Conduct/Initial 2020 Consultations/ms|laporan akhir]]''' dari perundingan tahap pertama mengenai perumusan UCoC; dan '''[[meta:Universal Code of Conduct/FAQ/ms|soalan lazim]]''' terkait UCoC (FAQ).

Anda dapat menyertai perundingan di '''[[w:Wikipedia:Permohonan pendapat/Penguatkuasaan Tatakelakuan Sejagat|laman permohonan pendapat]]''', yang akan dibuka sampai akhir bulan Februari 2021. Namun, bila Anda memiliki pertanyaan lain atau ingin menyampaikan maklum balas yang dirasa lebih sesuai disampaikan pada ruang privat, sila kirimkan emel atau tinggalkan pesan di halaman perbincangan saya untuk mengatur cara komunikasi yang lebih sesuai dengan kondisi Anda.

Terima kasih atas perhatian dan keikutsertaan Anda. Kami menunggu sumbangan pemikiran dan pendapat yang baik, dalam rangka membuat gerakan Wikimedia sebuah tempat yang lebih nyaman bagi semua orang. 

Salam hangat, [[Pengguna:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] ([[Perbincangan pengguna:RamzyM (WMF)|bincang]]) 00:18, 18 Januari 2021 (UTC)
:Salam. Untuk mengetahui lebih baik lagi pandangan dari komuniti Wikimedia berbahasa Melayu, Anda semua dijemput untuk mengisi tinjauan mengenai penguatkuasaan Tatakelakuan Sejagat pada '''[https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSfDLsZPJjxWOGURyHSnNFkTgHgdPwMhMPdICsfcxDmnR3G3sg/viewform?usp=sf_link pautan ini].''' Kerja sama Anda amat dialu-alukan. Terima kasih. [[Pengguna:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] ([[Perbincangan pengguna:RamzyM (WMF)|bincang]]) 07:54, 10 Februari 2021 (UTC)

== Moving Wikimania 2021 to a Virtual Event ==

&lt;div class=&quot;mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
[[File:Wikimania_logo_with_text_2.svg|right|alt=Wikimania's logo.|75px]]

''{{int:Hello}}. Apologies if you are not reading this message in your native language. {{Int:Please-translate}}. {{Int:Feedback-thanks-title}}''

[[:m:Wikimania 2021|Wikimania will be a virtual event this year]], and hosted by a wide group of community members. Whenever the next in-person large gathering is possible again, [[:m:ESEAP Hub|the ESEAP Core Organizing Team]] will be in charge of it. Stay tuned for more information about how ''you'' can get involved in the planning
process and other aspects of the event. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikimedia-l/2021-January/096141.html Please read the longer version of this announcement on wikimedia-l]. 

''ESEAP Core Organizing Team, Wikimania Steering Committee, Wikimedia Foundation Events Team'', 15:15, 27 Januari 2021 (UTC) 
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Elitre (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Elitre_(WMF)/Wikimania21&amp;oldid=21014617 --&gt;

== Project Grant Open Call ==

This is the announcement for the [[m:Grants:Project|Project Grants program]] open call that started on January 11, with the submission deadline of February 10, 2021.&lt;br&gt; This first open call will be focussed on Community Organizing proposals. A second open call focused on research and software proposals is scheduled from February 15 with a submission deadline of March 16, 2021.&lt;br&gt;

For the Round 1 open call, we invite you to propose grant applications that fall under community development and organizing (offline and online) categories. Project Grant funds are available to support individuals, groups, and organizations to implement new experiments and proven ideas, from organizing a better process on your wiki, coordinating a campaign or editathon series to providing other support for community building.  We offer the following resources to help you plan your project and complete a grant proposal:&lt;br&gt;

* Weekly proposals clinics via Zoom during the Open Call. Join us for [[m:Grants:Project|#Upcoming_Proposal_Clinics|real-time discussions]] with Program Officers and select thematic experts and get live feedback about your Project Grants proposal. We’ll answer questions and help you make your proposal better. We also offer these support pages to help you build your proposal:
* [[m:Grants:Project/Tutorial|Video tutorials]] for writing a strong application&lt;br&gt;
* General [[m:Grants:Project/Plan|planning page]] for Project Grants &lt;br&gt;
* [[m:Grants:Project/Learn|Program guidelines and criteria]]&lt;br&gt;

Program officers are also available to offer individualized proposal support upon request. Contact us if you would like feedback or more information.&lt;br&gt;

We are excited to see your grant ideas that will support our community and make an impact on the future of Wikimedia projects. Put your idea into motion, and [[m:Grants:Project/Apply|submit your proposal]] by February 10, 2021!&lt;br&gt;

Please feel free to get in touch with questions about getting started with your grant application, or about serving on the Project Grants Committee. Contact us at projectgrants{{at}}wikimedia.org. Please help us translate this message to your local language. [[Pengguna:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Perbincangan pengguna:MediaWiki message delivery|bincang]]) 08:00, 28 Januari 2021 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:RSharma (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=20808431 --&gt;

== Wikifunctions logo contest ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
{{Int:Hello}}. Please help to choose a design concept for the logo of the new Wikifunctions wiki. Voting starts today and will be open for 2 weeks. If you would like to participate, then '''[[m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia/Wikifunctions logo concept/Vote|please learn more and vote now]]''' at Meta-Wiki. {{Int:Feedback-thanks-title}} --[[m:User:Quiddity (WMF)|Quiddity (WMF)]]&lt;/div&gt; 01:45, 2 Mac 2021 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Quiddity (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=21087740 --&gt;

== Fasa 2 Tatakelakuan Sejagat ==

'''[[:wmf:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Tatakelakuan Sejagat]]''' (UCoC) bertujuan untuk mewujudkan sebuah piawaian minimum perilaku di seluruh projek pada gerakan Wikimedia. UCoC saat ini sedang berada pada Fasa 2, iaitu fasa perumusan panduan penguatkuasaan umum. Anda dapat mengetahui lebih banyak tentang UCoC di [[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|'''halaman projeknya''']].

=== Jawatankuasa Penggubal: Undangan untuk mendaftar ===

Yayasan Wikimedia menjemput sukarelawan yang berminat untuk ikut merumuskan penguatkuasaan UCoC. Sukarelawan yang terpilih diminta untuk menyumbangkan 2 sehingga 6 jam setiap minggunya dari akhir April sehingga Julai dan dari Oktober sehingga November. Susunan jawatankuasa ini diharapkan untuk mempunyai ahli yang seberagam dan seinklusif mungkin, dengan peringkat pengalaman yang berbeza-beza: pengguna yang sudah lama menyunting mahupun baru bergabung, sudah pernah mengalami atau menangani kes perlanggaran keselamatan ataupun pernah dituduh secara salah.

Untuk mendaftar, sila rujuk [[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee|laman Jawatankuasa Penggubal]].

=== Perundingan komuniti 2021: Pengumuman dan undangan untuk sukarelawan dan penerjemah ===

Dari 5 April sehingga 5 Mei 2021, sebahagian besar projek Wikimedia akan menganjurkan perbincangan tentang penguatkuasaan UCoC. Kami mencari sukarelawan yang bersedia untuk menerjemahkan bahan-bahan utama, sekali gus menganjurkan perbincangan di komuniti mereka menggunakan [[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/2021 consultations/Discussion|pertayaan kunci]] yang telah disediakan. Jika Anda tertarik untuk bergabung dan melakukan salah satu atau kedua fungsi tersebut, sila [[:m:Talk:Universal Code of Conduct/2021 consultations|hubungi kami]].

Untuk mengetahui lebih banyak tentang perundingan ini, sila rujuk [[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/2021 consultations|laman perundingan 2021]].

-- [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] ([[User talk:Xeno (WMF)|bincang]]) 20:59, 5 April 2021 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:SOyeyele (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SOyeyele_(WMF)/Announcements/Bahasa_Melayu&amp;oldid=21301091 --&gt;

== Line numbering coming soon to all wikis ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;  

[[File:Technical_Wishes_–_Line_numbering_-_2010_wikitext_editor.png|thumb|Example]]
From April 15, you can enable line numbering in some wikitext editors - for now in the template namespace, coming to more namespaces soon. This will make it easier to detect line breaks and to refer to a particular line in discussions. These numbers will be shown if you enable the syntax highlighting feature ([[mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeMirror|CodeMirror extension]]), which is supported in the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:WikiEditor|2010]] and [[mw:Special:MyLanguage/2017 wikitext editor|2017]] wikitext editors. 

More information can be found on [[m:WMDE Technical Wishes/Line Numbering|this project page]]. Everyone is invited to test the feature, and to give feedback [[m:talk:WMDE Technical Wishes/Line Numbering|on this talk page]].
&lt;/div&gt; -- [[m:User:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]] 15:09, 12 April 2021 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Johanna Strodt (WMDE)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&amp;oldid=21329014 --&gt;

== Suggested Values ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;  

From April 29, it will be possible to suggest values for parameters in templates. Suggested values can be added to [[mw:Special:MyLanguage/Help:TemplateData|TemplateData]] and will then be shown as a drop-down list in [[mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide|VisualEditor]]. This allows template users to quickly select an appropriate value. This way, it prevents potential errors and reduces the effort needed to fill the template with values. It will still be possible to fill in values other than the suggested ones.

More information, including the supported parameter types and how to create suggested values: [[mw:Help:TemplateData#suggestedvalues|[1]]] [[m:WMDE_Technical_Wishes/Suggested_values_for_template_parameters|[2]]]. Everyone is invited to test the feature, and to give feedback [[m:Talk:WMDE Technical Wishes/Suggested values for template parameters|on this talk page]].

&lt;/div&gt; [[m:User:Timur Vorkul (WMDE)|Timur Vorkul (WMDE)]] 14:08, 22 April 2021 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Timur Vorkul (WMDE)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&amp;oldid=21361904 --&gt;

== Namespace names ==
Hi!

I see that most of your talk namespaces are called &quot;Perbincangan&quot;, but the &quot;Recipe talk&quot; namespace here is called &quot;Perbualan Resipi&quot;. Is it OK to rename it to &quot;Perbincangan resipi&quot;?

There are [https://ms.wikibooks.org/wiki/Khas:Semua_laman?from=&amp;to=&amp;namespace=101 only two pages in this namespace], so it's a very small thing :)

Tagging users who are currently active and who wrote on these talk pages: @[[Pengguna:Wiki Farazi|Wiki Farazi]], @[[Pengguna:Aurora|Aurora]], @[[Pengguna:Algazel|Algazel]], @[[Pengguna:Putera Luqman Tunku Andre|Putera Luqman Tunku Andre]].

See also: [[w:Perbincangan Wikipedia:Kedutaan#Namespace%20names|:w:Perbincangan Wikipedia:Kedutaan#Namespace names]]. [[Pengguna:Amire80|Amir E. Aharoni]] ([[Perbincangan pengguna:Amire80|bincang]]) 08:43, 8 Mei 2021 (UTC)
:[[Pengguna:Amire80|Amir E. Aharoni]]: As we already discussed in mswiki, yes, all talk pages using &quot;Perbincangan&quot; rather than &quot;Perbualan&quot;. [[Pengguna:SNN95|SNN95]] ([[Perbincangan pengguna:SNN95|bincang]]) 13:48, 8 Mei 2021 (UTC)
::Agreed. They should be synchronized between both project, as agreed on mswiki to use &quot;Perbincangan&quot;. [[Pengguna:CyberTroopers|CyberTroopers]] ([[Perbincangan pengguna:CyberTroopers|bincang]]) 14:08, 8 Mei 2021 (UTC)
:::Agreed as well. [[Pengguna:Aurora|...Aurora...]] ([[Perbincangan pengguna:Aurora|bincang]]) 05:14, 9 Mei 2021 (UTC)

== Universal Code of Conduct News – Issue 1 ==

&lt;div style = &quot;line-height: 1.2&quot;&gt;
&lt;span style=&quot;font-size:200%;&quot;&gt;'''Universal Code of Conduct News'''&lt;/span&gt;&lt;br&gt;
&lt;span style=&quot;font-size:120%; color:#404040;&quot;&gt;'''Issue 1, June 2021'''&lt;/span&gt;&lt;span style=&quot;font-size:120%; float:right;&quot;&gt;[[m:Universal Code of Conduct/Newsletter/1|Read the full newsletter]]&lt;/span&gt;
----
Welcome to the first issue of [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct News]]! This newsletter will help Wikimedians stay involved with the development of the new code, and will distribute relevant news, research, and upcoming events related to the UCoC.

Please note, this is the first issue of UCoC Newsletter which is delivered to all subscribers and projects as an announcement of the initiative. If you want the future issues delivered to your talk page, village pumps, or any specific pages you find appropriate, you need to [[m:Global message delivery/Targets/UCoC Newsletter Subscription|subscribe here]].

You can help us by translating the newsletter issues in your languages to spread the news and create awareness of the new conduct to keep our beloved community safe for all of us. Please [[m:Universal Code of Conduct/Newsletter/Participate|add your name here]] if you want to be informed of the draft issue to translate beforehand. Your participation is valued and appreciated.
&lt;/div&gt;&lt;div style=&quot;margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;&quot;&gt;
* '''Affiliate consultations''' – Wikimedia affiliates of all sizes and types were invited to participate in the UCoC affiliate consultation throughout March and April 2021. ([[m:Universal Code of Conduct/Newsletter/1#sec1|continue reading]])
* '''2021 key consultations''' – The Wikimedia Foundation held enforcement key questions consultations in April and May 2021 to request input about UCoC enforcement from the broader Wikimedia community. ([[m:Universal Code of Conduct/Newsletter/1#sec2|continue reading]])
* '''Roundtable discussions''' – The UCoC facilitation team hosted two 90-minute-long public roundtable discussions in May 2021 to discuss UCoC key enforcement questions. More conversations are scheduled. ([[m:Universal Code of Conduct/Newsletter/1#sec3|continue reading]])
* '''Phase 2 drafting committee''' – The drafting committee for the phase 2 of the UCoC started their work on 12 May 2021. Read more about their work. ([[m:Universal Code of Conduct/Newsletter/1#sec4|continue reading]])
* '''Diff blogs''' – The UCoC facilitators wrote several blog posts based on interesting findings and insights from each community during local project consultation that took place in the 1st quarter of 2021. ([[m:Universal Code of Conduct/Newsletter/1#sec5|continue reading]])&lt;/div&gt;
--[[Pengguna:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Perbincangan pengguna:MediaWiki message delivery|bincang]]) 23:05, 11 Jun 2021 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:SOyeyele (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SOyeyele_(WMF)/Announcements/Other_languages&amp;oldid=21578291 --&gt;

== Wikimania 2021: Individual Program Submissions ==

[[File:Wikimania logo with text 2.svg|right|200px]]
Dear all,

Wikimania 2021 will be [[:wikimania:2021:Save the date and the Core Organizing Team|hosted virtually]] for the first time in the event's 15-year history. Since there is no in-person host, the event is being organized by a diverse group of Wikimedia volunteers that form the [[:wikimania:2021:Organizers|Core Organizing Team]] (COT) for Wikimania 2021.

'''Event Program''' - Individuals or a group of individuals can submit their session proposals to be a part of the program. There will be translation support for sessions provided in a number of languages. See more information [[:wikimania:2021:Submissions/Guidelines#Language Accessibility|here]].

Below are some links to guide you through;
* [[:wikimania:2021:Submissions|Program Submissions]]
* [[:wikimania:2021:Submissions/Guidelines|Session Submission Guidelines]]
* [[:wikimania:2021:FAQ|FAQ]]

Please note that the deadline for submission is 18th June 2021. 

'''Announcements'''- To keep up to date with the developments around Wikimania, the COT sends out weekly updates. You can view them in the Announcement section [[:wikimania:2021:Announcements|here]]. 

'''Office Hour''' - If you are left with questions, the COT will be hosting some office hours (in multiple languages), in multiple time-zones, to answer any programming questions that you might have.  Details can be found [[:wikimania:2021:Organizers#Office hours schedule|here.]]

Best regards,

[[Pengguna:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Perbincangan pengguna:MediaWiki message delivery|bincang]]) 04:18, 16 Jun 2021 (UTC)

On behalf of Wikimania 2021 Core Organizing Team
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Bodhisattwa@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/VisualEditor/Newsletter/Wikis_with_VE&amp;oldid=21597568 --&gt;

== Editing news 2021 #2 ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;em&gt;[[m:Special:MyLanguage/VisualEditor/Newsletter/2021/June|Read this in another language]] • [[m:VisualEditor/Newsletter|Subscription list for this multilingual newsletter]]&lt;/em&gt;

[[File:Reply Tool A-B test comment completion.png|alt=Junior contributors comment completion rate across all participating Wikipedias|thumb|296x296px|When newcomers had the Reply tool and tried to post on a talk page, they were more successful at posting a comment. ([https://wikimedia-research.github.io/Reply-tools-analysis-2021/ Source])]]

Earlier this year, the Editing team ran a large study of [[mw:Talk pages project/Replying|the Reply Tool]].  The main goal was to find out whether the Reply Tool helped [[mw:Talk pages project/Glossary|newer editors]] communicate on wiki.  The second goal was to see whether the comments that newer editors made using the tool needed to be reverted more frequently than comments newer editors made with the existing wikitext page editor.

The key results were:

* Newer editors who had automatic (&quot;default on&quot;) access to the Reply tool were [https://wikimedia-research.github.io/Reply-tools-analysis-2021/ more likely] to post a comment on a talk page.
* The comments that newer editors made with the Reply Tool were also [https://wikimedia-research.github.io/Reply-tools-analysis-2021/ less likely] to be reverted than the comments that newer editors made with page editing.

These results give the Editing team confidence that the tool is helpful.

&lt;strong&gt;Looking ahead&lt;/strong&gt;

The team is planning to make the Reply tool available to everyone as an opt-out preference in the coming months.  This has already happened at the Arabic, Czech, and Hungarian Wikipedias.

The next step is to [[phab:T280599|resolve a technical challenge]]. Then, they will deploy the Reply tool first to the [[phab:T267379|Wikipedias that participated in the study]].  After that, they will deploy it, in stages, to the other Wikipedias and all WMF-hosted wikis.

You can turn on &quot;{{int:discussiontools-preference-label}}&quot; [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|in Beta Features]] now.  After you get the Reply tool, you can change your preferences at any time in [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing-discussion]].

–[[User:Whatamidoing (WMF)|Whatamidoing (WMF)]] ([[User talk:Whatamidoing (WMF)|talk]])
&lt;/div&gt; 14:14, 24 Jun 2021 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Elitre (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/VisualEditor/Newsletter/Wikis_with_VE&amp;oldid=21624491 --&gt;

== Server switch ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;ms&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;

[[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch 2020|Baca pesanan ini dalam bahasa lain]]  •  [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-Tech%2FServer+switch+2020&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]

[[foundation:|Yayasan Wikimedia]] menguji pertukaran di antara pusat data pertama dan keduanya.  Ini akan memastikan Wikipedia dan wiki-wiki Wikimedia yang lain boleh kekal dalm talian walaupun selepas bencana. Untuk memastikan semua berfungsi, jabatan Teknologi Wikimedia perlu membuat ujian terancang. Ujian ini akan menunjukkan jika mereka boleh menukar dengan pasti dari satu pusat data ke yang lain. Ia memerlukan banyak pasukan bersedia untuk ujian ini dan bersedia membaiki sebarang masalah yang tidak dijangka. &lt;!--

 Mereka akan menukar semua trafik kembali ke pusat data primet pada '''Selasa, 27 Oktober 2020'''. --&gt;

Malangnya, kerana beberapa perbatasan di [[mw:Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]], semua penyuntingann mesti dihentikan apabila pertukaran dibuat.  Kami memohon maaf atas gangguan ini, dan kami berusaha meminimumkannya pada masa hadapan. 

'''Anda akan dapat membaca, tetapi tidak menyunting, semua wiki buat tempoh masa yang pendek.'''

*Anda tidak akan dapat menyunting sehingga sejam pada Selasa, 2021-06-29. Ujian akan bermula pada [https://zonestamp.toolforge.org/1624975200 14:00 UTC] (07:00 PDT, 10:00 EDT, 15:00 WEST/BST, 16:00 CEST, 19:30 IST,  23:00 JST, dan di New Zealand pada 02:00 NZST pada 2021-06-30).
*Jika anda cuba menyunting atau menyimpan semasa waktu-waktu ini, anda akan nampak pesanan ralat.  Kami berharap tiada suntingan akan hilang semasa minit tersebut, tetapi kami tidak boleh menjaminkannya.  Jika anda nampak pesanan ralat, selepas itu sila tunggu sehingga semuanya kembali normal.  Kemudian anda patut dapat menyimpan suntingan anda.  Namun, kami syorkan anda membuat salinan perubahan anda dahulu, kalau-kalaulah.

''Kesan lain'':

*Kerja latar belakang akan menjadi lebih perlahan dan beberapa mungkin digugurkan. Pautan merah mungkin tidak dikemas kini secepat yang biasa. Jika anda mencipta rencana yang sudah dipaut di mana-mana, pautan akan kekal merah lebih panjang daripada biasa. Beberapa skrip sedang jalan lama akan perlu dihentikan.
*Akan ada kod beku buat minggu 2021-06-28.  Kerah tugas kod tidak penting tidak akan berlaku.

Projek ini boleh ditunda jika perlu.  Anda boleh [[wikitech:Switch_Datacenter#Schedule_for_2021_switch|baca jadual di wikitech.wikimedia.org]]. Sebarang perubahan akan diumumkan dalam jadual.  Akan ada lebih banyak pemberitahuan tentang ini. Sepanduk akan dipaparkan di semua wiki 30 minit sebelum pengendalian ini berlaku. '''Tolong kongsikan maklumat ini dengan komuniti anda.'''&lt;/div&gt;&lt;/div&gt; [[user:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] 01:19, 27 Jun 2021 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:SGrabarczuk (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=21463754 --&gt;

== Call for Candidates for the Movement Charter Drafting Committee ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;

Movement Strategy announces [[:m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee|the Call for Candidates for the Movement Charter Drafting Committee]]. The Call opens August 2, 2021 and closes September 1, 2021.

The Committee is expected to represent [[:m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee/Diversity_and_Expertise_Matrices|diversity in the Movement]]. Diversity includes gender, language, geography, and experience. This comprises participation in projects, affiliates, and the Wikimedia Foundation.

English fluency is not required to become a member. If needed, translation and interpretation support is provided. Members will receive an allowance to offset participation costs. It is US$100 every two months.

We are looking for people who have some of the following [[:m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee#Role_Requirements|skills]]:

* Know how to write collaboratively. (demonstrated experience is a plus) 
* Are ready to find compromises. 
* Focus on inclusion and diversity. 
* Have knowledge of community consultations. 
* Have intercultural communication experience. 
* Have governance or organization experience in non-profits or communities. 
* Have experience negotiating with different parties. 

The Committee is expected to start with 15 people. If there are 20 or more candidates, a mixed election and selection process will happen. If there are 19 or fewer candidates, then the process of selection without election takes place.

Will you help move Wikimedia forward in this important role? Submit your candidacy [[:m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee#Candidate_Statements|here]]. Please contact strategy2030[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org with questions.

&lt;/div&gt;

[[Pengguna:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] ([[Perbincangan pengguna:Xeno (WMF)|bincang]]) 00:12, 3 Ogos 2021 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Xeno (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Xeno_(WMF)/Delivery/Wikibooks&amp;oldid=21828257 --&gt;

== Universal Code of Conduct - Enforcement draft guidelines review ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;content&quot;/&gt;The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Drafting_committee#Phase_2|Universal Code of Conduct Phase 2 drafting committee]] would like comments about the '''[[:m:Universal Code of Conduct/Enforcement draft guidelines review|enforcement draft guidelines]]''' for the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] (UCoC). This review period is planned for 17 August 2021 through 17 October 2021.

These guidelines are not final but you can help move the progress forward. The committee will revise the guidelines based upon community input.

Comments can be shared in any language on the [[m:Talk:Universal Code of Conduct/Enforcement draft guidelines review|draft review talk page]] and [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Discussions|multiple other venues]]. Community members are encouraged to organize conversations in their communities.

There are planned live discussions about the UCoC enforcement draft guidelines: 

:[[wmania:2021:Submissions/Universal_Code_of_Conduct_Roundtable|Wikimania 2021 session]] (recorded 16 August)
:[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/2021_consultations/Roundtable_discussions#Conversation hours|Conversation hours]] - 24 August, 31 August, 7 September @ 03:00 UTC &amp; 14:00 UTC
:[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/2021_consultations/Roundtable_discussions|Roundtable calls]] - 18 September @ 03:00 UTC &amp; 15:00 UTC

Summaries of discussions will be posted every two weeks [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee/Digests|here]].

Please let me know if you have any questions.&lt;section end=&quot;content&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 22:09, 17 Ogos 2021 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Xeno (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Xeno_(WMF)/Delivery/Wikibooks&amp;oldid=21895034 --&gt;

== Peninjauan Rancangan Panduan Penguatkuasaan UCoC ==

[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Drafting_committee#Phase_2|Jawatankuasa Penggubal Fasa 2]] meminta pendapat, pandangan, dan komen mengenai '''[[:m:Universal Code of Conduct/Enforcement draft guidelines review|Rancangan Panduan Penguatkuasaan]]''' [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Tatakelakuan Sejagat]] (UCoC). Tempoh peninjauan ini akan berlangsung dari 17 Ogos sehingga 17 Oktober 2021.

Panduan penguatkuasaan ini masih bersifat rancangan. Anda dapat membantu menyempurnakannya dengan memberikan pandangan Anda. Jawatankuasa Penggubal akan menyempurnakan teks naskhah panduan ini selaras dengan maklum balas yang didapat dari para ahli komuniti.

Anda dapat mengulas menggunakan bahasa apa pun pada [[m:Talk:Universal Code of Conduct/Enforcement draft guidelines review|halaman perbincangan]] dan [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Discussions|beberapa saluran perbincangan]] lainnya. Ahli komuniti dianjurkan pula untuk menyelenggara perbualan mengenai hal ini pada komuniti mereka masing-masing.

Berikut beberapa sesi perbincangan yang akan dilangsungkan untuk membicangkan mengenai Rancangan Panduan Penguatkuasaan UCoC: 

:[[wmania:2021:Submissions/Universal_Code_of_Conduct_Roundtable|Sesi Wikimania 2021]] (telah rakam pada 16 Ogos)
:[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/2021_consultations/Roundtable_discussions#Conversation hours|Jam kerja terbuka]] - 24 Ogos, 31 Ogos, 7 September @ 03:00 UTC &amp; 14:00 UTC
:[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/2021_consultations/Roundtable_discussions|Forum perbincangan maya]] - 18 September @ 03:00 UTC &amp; 15:00 UTC

Ringkasan hasil perbincangan akan dipublikasikan setiap dua minggu [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee/Digests|di sini]].

Harap beritahu [[User:RamzyM (WMF)|Ramzy Muliawan]], fasilitator untuk komuniti berbahasa Melayu dan rantau ESEAP, jika Anda punya sebarang soalan.

-- [[Pengguna:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Perbincangan pengguna:MediaWiki message delivery|bincang]]) 08:33, 22 Ogos 2021 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:RamzyM (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Malay_project_embassies&amp;oldid=21893159 --&gt;

== Wikimedia Foundation Board of Trustees election has come to an end ==

Thank you for participating in the [[:meta:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2021|2021 Wikimedia Foundation Board of Trustees election]]! Voting closed August 31 at 23:59. The official data, including the four most voted candidates, will be announced as soon as the [[:meta:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections_committee|Elections Committee]] completes their review of the ballots. The official announcement of the new trustees appointed will happen later, once the selected candidates have been confirmed by the Board.

6,946 community members from 216 wiki projects have voted. This makes 10.2% global participation, 1.1% higher than in the last Board elections. In 2017, 5167 people from 202 wiki projects cast their vote. A full analysis is planned to be published in a few days when the confirmed results are announced. In the meantime, you can check the [[:meta:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2021/Stats|data produced during the election]].

Diversity was an important goal with these elections. Messages about the Board election were translated into 61 languages. This outreach worked well. There were 70 communities with eligible voters voting in this election for the first time. With your help, next year’s Board of Trustees election will be even better.

21:00, 1 September 2021 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Xeno_(WMF)/Delivery/Wikibooks&amp;oldid=21895034 --&gt;

== Pemilihan Lembaga Pemegang Amanah WMF 2021 telah berakhir ==

Terima kasih atas penyertaan Anda pada [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2021|pemilihan Lembaga Pemegang Amanah Yayasan Wikimedia]]! Tempoh pungutan undi telah ditutup pada pukul 23:59 tanggal 31 Ogos. Hasil dan data pemilihan, termasuk empat orang calon yang mendapatkan undi tertinggi, akan diumumkan selepas [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections_committee|Jawatankuasa Pilihan Raya]] menyelesaikan penyemakan atas undi yang masuk. Pengumuman calon yang akan diangkat akan menyusul selepas itu, iaitu selepas para calon terpilih dikonfirmasi oleh Lembaga Pemegang Amanah. 

Sebanyak 6,946 ahli komuniti dari 216 projek wiki telahpun mengundi. Peringkat penyertaan secara global ialah sebanyak 10.2%, yang bermaksud 1.1% lebih tinggi berbanding pemilihan sebelumnya. Pada pemilihan tahun 2017, sebanyak 5,167 ahli komuniti dari 202 projek wiki telah mengundi. Analisa yang lengkap akan diterbitkan beberapa hari selepas hasil diumumkan. Sementara itu, Anda dapat memeriksa [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2021/Stats|data yang terhimpun selama proses pemilihan]]. 

Salah satu tujuan utama dari pemilihan ini ialah untuk meningkatkan keberagaman. Mesej mengenai pemilihan Lembaga Pemegang Amanah diterjemahkan ke 61 bahasa. Pendekatan ini berbuah manis: terdapat 70 komuniti dengan pengundi yang memilih untuk kali pertama. Dengan bantuan Anda, pemilihan Lembaga Pemegang Amanah tahun hadapan akan dapat lebih baik lagi. 

Salam, [[User:RamzyM (WMF)|RamzyM]] 07:13, 2 September 2021 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:RamzyM (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Malay_project_embassies&amp;oldid=21893159 --&gt;

== The 2022 Community Wishlist Survey will happen in January ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
Hello everyone,

We hope all of you are as well and safe as possible during these trying times! We wanted to share some news about a change to the Community Wishlist Survey 2022. We would like to hear your opinions as well.

Summary:

&lt;div style=&quot;font-style:italic;&quot;&gt;
We will be running the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey|Community Wishlist Survey]] 2022 in January 2022. We need more time to work on the 2021 wishes. We also need time to prepare some changes to the Wishlist 2022. In the meantime, you can use a [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Sandbox|dedicated sandbox to leave early ideas for the 2022 wishes]].
&lt;/div&gt;

=== Proposing and wish-fulfillment will happen during the same year ===

In the past, the [[m:Special:MyLanguage/Community Tech|Community Tech]] team has run the Community Wishlist Survey for the following year in November of the prior year. For example, we ran the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021|Wishlist for 2021]] in November 2020. That worked well a few years ago. At that time, we used to start working on the Wishlist soon after the results of the voting were published.

However, in 2021, there was a delay between the voting and the time when we could start working on the new wishes. Until July 2021, we were working on wishes from the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2020|Wishlist for 2020]].

We hope having the Wishlist 2022 in January 2022 will be more intuitive. This will also give us time to fulfill more wishes from the 2021 Wishlist.

=== Encouraging wider participation from historically excluded communities ===

We are thinking how to make the Wishlist easier to participate in. We want to support more translations, and encourage under-resourced communities to be more active. We would like to have some time to make these changes.

=== A new space to talk to us about priorities and wishes not granted yet ===

We will have gone 365 days without a Wishlist. We encourage you to approach us. We hope to hear from you in the [[m:Special:MyLanguage/Talk:Community Wishlist Survey|talk page]], but we also hope to see you at our bi-monthly Talk to Us meetings! These will be hosted at two different times friendly to time zones around the globe.

We will begin our first meeting '''September 15th at 23:00 UTC'''. More details about the agenda and format coming soon!

=== Brainstorm and draft proposals before the proposal phase ===

If you have early ideas for wishes, you can use the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Sandbox|new Community Wishlist Survey sandbox]]. This way, you will not forget about these before January 2022. You will be able to come back and refine your ideas. Remember, edits in the sandbox don't count as wishes!

=== Feedback ===
* What should we do to improve the Wishlist pages?
* How would you like to use our new [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Sandbox|sandbox?]]
* What, if any, risks do you foresee in our decision to change the date of the Wishlist 2022?
* What will help more people participate in the Wishlist 2022?

Answer on the [[m:Special:MyLanguage/Talk:Community Wishlist Survey|talk page]] (in any language you prefer) or at our Talk to Us meetings.
&lt;/div&gt;

[[user:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[user talk:SGrabarczuk (WMF)|talk]]) 00:23, 7 September 2021 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:SGrabarczuk (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=21980442 --&gt;

== Hasil pengundian Lembaga Pemegang Amanah Yayasan Wikimedia ==

&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot;/&gt;
[[File:Wikimedia-logo black.svg|100px|center]]

Terima kasih kepada semua Wikimedian yang telah mengundi pada pemilihan Lembaga Pemegang Amanah 2021, yang diselenggarakan untuk memilih empat orang ahli Lembaga ini. Jawatankuasa Pilihan Raya telah meninjau semua undi yang masuk. Sebuah rekod baru telah tercetak, dengan 6,873 pengundi dari 214 projek mengundi secara sah. Para calon berikut ini mendapatkan undi terbanyak:

# Rosie Stephenson-Goodknight
# Victoria Doronina
# Dariusz Jemielniak
# Lorenzo Losa

Walau pun para calon ini telah diundi oleh komuniti Wikimedia, mereka belum rasmi menjadi ahli Lembaga Pemegang Amanah. Mereka akan menjalani pemeriksaan latar belakang dan perlu memenuhi syarat yang ditentukan oleh peraturan. Lembaga Pemegang Amanah telah menetapkan bahawa para ahli yang baru akan diangkat pada akhir bulan ini.

Baca [[Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2021/2021-09-07/2021_Election_Results|pengumuman lengkap di sini]].
&lt;section end=&quot;announcement-content&quot;/&gt;

-- [[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 23:12, 7 September 2021 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:RamzyM (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/ms&amp;oldid=13562614 --&gt;

== Server switch ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;

[[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|Read this message in another language]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-Tech%2FServer+switch&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]

The [[foundation:|Wikimedia Foundation]] tests the switch between its first and secondary data centers. This will make sure that Wikipedia and the other Wikimedia wikis can stay online even after a disaster. To make sure everything is working, the Wikimedia Technology department needs to do a planned test. This test will show if they can reliably switch from one data centre to the other. It requires many teams to prepare for the test and to be available to fix any unexpected problems. 

They will switch all traffic back to the primary data center on '''Tuesday, 14 September 2021'''.

Unfortunately, because of some limitations in [[mw:Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]], all editing must stop while the switch is made. We apologize for this disruption, and we are working to minimize it in the future. 

'''You will be able to read, but not edit, all wikis for a short period of time.'''

*You will not be able to edit for up to an hour on Tuesday, 14 September 2021. The test will start at [https://zonestamp.toolforge.org/1631628049 14:00 UTC] (07:00 PDT, 10:00 EDT, 15:00 WEST/BST, 16:00 CEST, 19:30 IST, 23:00 JST, and in New Zealand at 02:00 NZST on Wednesday, 15 September).
*If you try to edit or save during these times, you will see an error message. We hope that no edits will be lost during these minutes, but we can't guarantee it. If you see the error message, then please wait until everything is back to normal. Then you should be able to save your edit. But, we recommend that you make a copy of your changes first, just in case.

''Other effects'':

*Background jobs will be slower and some may be dropped. Red links might not be updated as quickly as normal. If you create an article that is already linked somewhere else, the link will stay red longer than usual. Some long-running scripts will have to be stopped.
* We expect the code deployments to happen as any other week. However, some case-by-case code freezes could punctually happen if the operation require them afterwards.

This project may be postponed if necessary.  You can [[wikitech:Switch_Datacenter|read the schedule at wikitech.wikimedia.org]]. Any changes will be announced in the schedule. There will be more notifications about this. A banner will be displayed on all wikis 30 minutes before this operation happens. '''Please share this information with your community.'''&lt;/div&gt;&lt;/div&gt; [[user:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[user talk:SGrabarczuk (WMF)|&lt;span class=&quot;signature-talk&quot;&gt;{{int:Talkpagelinktext}}&lt;/span&gt;]]) 00:45, 11 September 2021 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:SGrabarczuk (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=21980442 --&gt;

== Talk to the Community Tech ==

[[File:Magic Wand Icon 229981 Color Flipped.svg|{{dir|{{pagelang}}|left|right}}|frameless|50px]]

[[:m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Updates/2021-09 Talk to Us|Read this message in another language]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-Community_Wishlist_Survey/Updates/2021-09_Talk_to_Us&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]

Hello!

As we have [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Updates|recently announced]], we, the team working on the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey|Community Wishlist Survey]], would like to invite you to an online meeting with us. It will take place on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20210915T2300 '''September 15th, 23:00 UTC'''] on Zoom, and will last an hour. [https://wikimedia.zoom.us/j/89828615390 '''Click here to join'''].

'''Agenda'''

* [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021/Status report 1#Prioritization Process|How we prioritize the wishes to be granted]]
* [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Updates|Why we decided to change the date]] from November 2021 to January 2022
* Update on the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021/Warn when linking to disambiguation pages|disambiguation]] and the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021/Real Time Preview for Wikitext|real-time preview]] wishes
* Questions and answers

'''Format'''

The meeting will not be recorded or streamed. Notes without attribution will be taken and published on Meta-Wiki. The presentation (first three points in the agenda) will be given in English.

We can answer questions asked in English, French, Polish, and Spanish. If you would like to ask questions in advance, add them [[m:Talk:Community Wishlist Survey|on the Community Wishlist Survey talk page]] or send to sgrabarczuk@wikimedia.org.

[[m:Special:MyLanguage/User:NRodriguez (WMF)|Natalia Rodriguez]] (the [[m:Special:MyLanguage/Community Tech|Community Tech]] manager) will be hosting this meeting.

'''Invitation link'''

* [https://wikimedia.zoom.us/j/89828615390 Join online]
* Meeting ID: 898 2861 5390
* One tap mobile
** +16465588656,,89828615390# US (New York)
** +16699006833,,89828615390# US (San Jose)
* [https://wikimedia.zoom.us/u/kctR45AI8o Dial by your location]

See you! [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[User talk:SGrabarczuk (WMF)|&lt;span class=&quot;signature-talk&quot;&gt;{{int:Talkpagelinktext}}&lt;/span&gt;]]) 03:03, 11 September 2021 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:SGrabarczuk (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=21980442 --&gt;

== Universal Code of Conduct Draft Enforcement Guidelines review still needs your ideas and opinions ==

Hello, this is just a reminder that the [[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement draft guidelines review|Universal Code of Conduct Draft Enforcement Guidelines]] are open for review and comment.  The Drafting Committee will start working on revisions and improvement in '''less than two weeks (October 17)''', so it is important that you give them your ideas and opinions soon!

There is now [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement draft guidelines review/Abstract|a short, simple version of the Draft Guidelines]] here to make your review easier. If possible, also help translate the short version into more languages!

We will also hold [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/2021_consultations/Roundtable_discussions|one last conversation hour]] on October 15, 2021 03:00 and 14:00 UTC.

On behalf of the [[m:Universal_Code_of_Conduct/Drafting_committee#Phase_2|Drafting Committee]], much thanks to everyone who has given ideas so far.  We hope to hear from more of you - the Guidelines will be much stronger if more opinions are included.

Best regards, [[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 07:27, 6 Oktober 2021 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:RamzyM (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&amp;oldid=22126457 --&gt;

== Voting period to elect members of the Movement Charter Drafting Committee is now open ==

Voting for the election for the members for the Movement Charter drafting committee is now open. In total, 70 Wikimedians from around the world are running for 7 seats in these elections. '''Voting is open from October 12 to October 24, 2021.'''

The committee will consist of 15 members in total: The online communities vote for 7 members, 6 members will be selected by the Wikimedia affiliates through a parallel process, and 2 members will be appointed by the Wikimedia Foundation. The plan is to assemble the committee by November 1, 2021.

* '''[[m:Movement_Charter/Drafting_Committee|Learn about the Drafting Committee]]'''
* '''[[m:Movement_Charter/Drafting_Committee/Candidates|Learn about each candidate]]''' to inform your vote in the language that you prefer
* We are piloting a voting advice application for this election. '''[https://mcdc-election-compass.toolforge.org/ Click yourself through the tool]''' and you will see which candidate is closest to you
* '''[[m:Movement_Charter/Drafting_Committee/Elections|Vote here!]]''' 

Best,

[[User:KVaidla (WMF)|Kaarel Vaidla]]
&lt;br&gt;Movement Strategy &amp; Governance Team, Wikimedia Foundation
&lt;br&gt;10:35, 12 Oktober 2021 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:RamzyM (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&amp;oldid=22126457 --&gt;

== Universal Code of Conduct News – Issue 4 ==

&lt;section begin=&quot;ucoc-newsletter&quot;/&gt;
&lt;div style = &quot;line-height: 1.2&quot;&gt;
&lt;span style=&quot;font-size:200%;&quot;&gt;'''Universal Code of Conduct News'''&lt;/span&gt;&lt;br&gt;
&lt;span style=&quot;font-size:120%; color:#404040;&quot;&gt;'''Issue 4, October 2021'''&lt;/span&gt;&lt;span style=&quot;font-size:120%; float:right;&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Newsletter/4|'''Read the full newsletter''']]&lt;/span&gt;
----
Welcome to the fourth issue of Universal Code of Conduct News! This newsletter will help Wikimedians stay involved with the development of the new code and will distribute relevant news, research, and upcoming events related to the UCoC.

If you haven’t already, please remember to subscribe [[:m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/UCoC Newsletter Subscription|here]] if you would like to be notified about future editions of the newsletter, and also leave your username [[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Newsletter/Participate|here]] if you’d like to be contacted to help with translations in the future.
&lt;/div&gt;&lt;div style=&quot;margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;&quot;&gt;

*'''Enforcement Draft Guidelines Review Wrap-up''' - The Universal Code of Conduct Enforcement Draft Guidelines Review will come to a close on 17 October 2021, after more than two months of extensive consultations. ([[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Newsletter/4#Enforcement Draft Guidelines Review Wrap-up|continue reading]])
*'''Roundtable Discussions and Conversation Hours''' - Another successful roundtable session happened on September 18, 2021 to discuss the EDGR. One last conversation hour will be happening on October 15th, 2021.  ([[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Newsletter/4#Roundtable Discussions and Conversation Hours|continue reading]])
*'''Movement Charter Drafting Committee Elections''' - The Movement Charter Drafting Committee selection process has kicked off and will be open until October 25, 2021. Contributors to Wikimedia projects can elect their favorite candidates on to the committee. ([[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Newsletter/4#Movement Charter Drafting Committee Elections|continue reading]])
*'''New Direction for the Newsletter''' - As we round-up the consultation processes for the Universal Code of Conduct, the facilitation team is currently envisioning new directions for the newsletter. ([[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Newsletter/4#New Direction for the Newsletter|continue reading]])
*'''Diff Blogs''' - Check out the most recent publications about the UCoC on Wikimedia Diff. ([[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Newsletter/4#Diff Blogs|continue reading]])
&lt;/div&gt;

[[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 18:25, 14 Oktober 2021 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:RamzyM (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&amp;oldid=22126457 --&gt;

== Learn how the Implementation Grants can support your Movement Strategy plans ==

We are excited to announce the reopening of the Movement Strategy Implementation Grants. This program fund projects that advance a specific Movement Strategy initiative. The projects can be big or small, but they must all make a case for advancing one initiative.

'''[[m:Grants:MSIG/About|Read all about it, what to apply for, and how to apply]]'''. Please do encourage others to apply as well.  

Best regards, [[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 10:22, 21 Oktober 2021 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:RamzyM (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&amp;oldid=22126457 --&gt;

== Meet the new Movement Charter Drafting Committee members ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot;/&gt;
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Elections/Results/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Movement Charter/Drafting Committee/Elections/Results/Announcement}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''
The Movement Charter Drafting Committee election and selection processes are complete.
* The [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Elections/Results|election results have been published]]. 1018 participants voted to elect seven members to the committee: '''[[m:Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Richard%20Knipel%20(Pharos)|Richard Knipel (Pharos)]]''', '''[[m:Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Anne%20Clin%20(Risker)|Anne Clin (Risker)]]''', '''[[m:Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Alice%20Wiegand%20(lyzzy)|Alice Wiegand (Lyzzy)]]''', '''[[m:Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Micha%C5%82%20Buczy%C5%84ski%20(Aegis%20Maelstrom)|Michał Buczyński (Aegis Maelstrom)]]''', '''[[m:Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Richard%20(Nosebagbear)|Richard (Nosebagbear)]]''', '''[[m:Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Ciell%20(Ciell)|Ciell (Ciell)]]''', '''[[m:Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Ravan%20J%20Al-Taie%20(Ravan)|Ravan J Al-Taie (Ravan)]]'''.
* The [[m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee/Candidates#Affiliate-chosen_members|affiliate process]] has selected six members: '''[[m:Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Anass%20Sedrati%20(Anass%20Sedrati)|Anass Sedrati (Anass Sedrati)]]''', '''[[m:Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#%C3%89rica%20Azzellini%20(EricaAzzellini)|Érica Azzellini (EricaAzzellini)]]''', '''[[m:Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Jamie%20Li-Yun%20Lin%20(Li-Yun%20Lin)|Jamie Li-Yun Lin (Li-Yun Lin)]]''', '''[[m:Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Georges%20Fodouop%20(Geugeor)|Georges Fodouop (Geugeor)]]''', '''[[m:Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Manavpreet%20Kaur%20(Manavpreet%20Kaur)|Manavpreet Kaur (Manavpreet Kaur)]]''', '''[[m:Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Pepe%20Flores%20(Padaguan)|Pepe Flores (Padaguan)]]'''.
* The Wikimedia Foundation has [[m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee/Candidates#Wikimedia_Foundation-chosen_members|appointed]] two members: '''[[m:User:Runab WMF|Runa Bhattacharjee]]''', '''[[m:User:JVargas (WMF)|Jorge Vargas]]'''.

The committee will convene soon to start its work. The committee can appoint up to three more members to bridge diversity and expertise gaps.

If you are interested in engaging with [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter|Movement Charter]] drafting process, follow the updates [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee|on Meta]] and join the [https://t.me/joinchat/U-4hhWtndBjhzmSf Telegram group].

With thanks from the Movement Strategy and Governance team&lt;section end=&quot;announcement-content&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

Best, [[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 13:39, 1 November 2021 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:RamzyM (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&amp;oldid=22126457 --&gt;

== ESEAP Regional Education Meeting ==

Join us for the 1st ESEAP Regional Education Meeting on 27th November 2021 at 7:00 UTC. 

We are using this as an opportunity to strengthen the EduWiki network, explore collaboration opportunities, and identify common practices or challenges that are faced by our community members in different regions of the world. Learn and share your projects, tools, or ideas with the education community in the ESEAP region. 

We are excited to hear from these wonderful speakers:

:Education activities in Indonesia - Dimas Hardijanto, Deputy Coordinator of Education Program of Wikimedia Indonesia
:Education activities in Australia - Alex Lum, President of Wikimedia Australia
:Education activities in Malaysia - Dody Ismoyo, Wikimedia Community User Group Malaysia
:Education activities in the Philippines - Imelda Brazal, EWOC Community Specialist - ESEAP Region

Read more about this event here: [[m:Education/About/Regional Meeting/ESEAP|ESEAP Regional Meeting]]
You may join as a sharer by adding your own agenda or send an email to ''dangbrazal@gmail.com'' to be included in the participants list.

Thank you.

Best,

EduWiki Outreach Collaborators Community Specialists Team

[[Pengguna:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Perbincangan pengguna:MediaWiki message delivery|bincang]]) 07:54, 23 November 2021 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:IBrazal (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&amp;oldid=22285703 --&gt;

== Closing the comment period for the Universal Code of Conduct Enforcement Draft Guidelines ==

Thank you for your continued comments and ideas on the Universal Code of Conduct enforcement guidelines. Your responses have helped to build a stronger Universal Code of Conduct.

If you have not already provided your comments, now is the time as the drafting committee has been [[m:Special:MyLanguage/Universal Code_of Conduct/Drafting committee/Phase 2 meeting summaries|meeting to update the enforcement guidelines]]. The drafting committee wants to consider all comments as they make their updates. Please submit any comments by the end of November. The Committee hopes to finish its revisions before the end of the year, and the revised guidelines will be published as soon as they have been completed. 

The next steps for the Universal Code of Conduct include conversations about ratification of the enforcement guidelines. There will be [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/2021_consultations/Roundtable_discussions|a conversation about ratification on November 29]]. 

The Wikimedia Foundation will make recommendations to the Board of Trustees about the ratification of the guidelines in December. The recommendations will inform the next steps in the Universal Code of Conduct process.

Best,
[[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 08:57, 26 November 2021 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:RamzyM (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&amp;oldid=22285703 --&gt;

== Upcoming Call for Feedback about the Board of Trustees elections ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content /&gt;
:''You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback:2022 Board of Trustees election/Upcoming Call for Feedback about the Board of Trustees elections|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback:2022 Board of Trustees election/Upcoming Call for Feedback about the Board of Trustees elections}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

The Board of Trustees is preparing a call for feedback about the upcoming Board Elections, from January 7 - February 10, 2022.

While details will be finalized the week before the call, we have confirmed at least two questions that will be asked during this call for feedback:

* What is the best way to ensure fair representation of emerging communities among the Board?

* What involvement should candidates have during the election?

While additional questions may be added, the Movement Strategy and Governance team wants to provide time for community members and affiliates to consider and prepare ideas on the confirmed questions before the call opens. We apologize for not having a complete list of questions at this time. The list of questions should only grow by one or two questions. The intention is to not overwhelm the community with requests, but provide notice and welcome feedback on these important questions.

'''Do you want to help organize local conversation during this Call?'''

Contact the [[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance|Movement Strategy and Governance team]] on Meta, on [https://t.me/wmboardgovernancechat Telegram], or via email at msg[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org.

Reach out if you have any questions or concerns. The Movement Strategy and Governance team will be minimally staffed until January 3. Please excuse any delayed response during this time. We also recognize some community members and affiliates are offline during the December holidays. We apologize if our message has reached you while you are on holiday.

Best,

Movement Strategy and Governance&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] ([[User talk:RamzyM (WMF)|talk]]) 04:48, 27 Disember 2021 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:RamzyM (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&amp;oldid=22499498 --&gt;

== Call for Feedback about the Board of Trustees elections is now open ==

&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Call for Feedback about the Board of Trustees elections is now open|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Call for Feedback about the Board of Trustees elections is now open|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Call for Feedback about the Board of Trustees elections is now open}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

The '''Call for Feedback: Board of Trustees elections''' is now open and will close on '''7 February 2022'''. 

With this Call for Feedback, the Movement Strategy and Governance team is taking a different approach. This approach incorporates community feedback from 2021. Instead of leading with proposals, the Call is framed around key questions from the Board of Trustees. The key questions came from the feedback about the 2021 Board of Trustees election. The intention is to inspire collective conversation and collaborative proposal development about these key questions.

There are two confirmed questions that will be asked during this Call for Feedback:

# What is the best way to ensure more diverse representation among elected candidates?  ''The Board of Trustees noted the importance of selecting candidates who represent the full diversity of the Wikimedia movement. The current processes have favored volunteers from North America and Europe.''
# What are the expectations for the candidates during the election?  ''Board candidates have traditionally completed applications and answered community questions. How can an election provide appropriate insight into candidates while also appreciating candidates’ status as volunteers?''

There is one additional question that may be presented during the Call about selection processes. This question is still under discussion, but the Board wanted to give insight into the confirmed questions as soon as possible. Hopefully if an additional question is going to be asked, it will be ready during the first week of the Call for Feedback.

'''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections|Join the conversation.]]'''

Best, 

Movement Strategy and Governance&lt;section end=&quot;announcement-content&quot;/&gt;

[[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 03:12, 11 Januari 2022 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:RamzyM (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&amp;oldid=22499498 --&gt;

== Movement Strategy and Governance News #5 ==

&lt;section begin=&quot;ucoc-newsletter&quot;/&gt;
&lt;div style = &quot;line-height: 1.2&quot;&gt;
&lt;span style=&quot;font-size:200%;&quot;&gt;'''&lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Movement Strategy and Governance News&lt;/span&gt;'''&lt;/span&gt;&lt;br&gt;
&lt;span style=&quot;font-size:120%; color:#404040;&quot;&gt;'''Isu 5, Januari 2022'''&lt;/span&gt;&lt;span style=&quot;font-size:120%; float:right;&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5|'''&lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Read the full newsletter&lt;/span&gt;''']]&lt;/span&gt;
----
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
Welcome to the fifth issue of Movement Strategy and Governance News (formerly known as Universal Code of Conduct News)! This revamped newsletter distributes relevant news and events about the Movement Charter, Universal Code of Conduct, Movement Strategy Implementation grants, Board elections and other relevant MSG topics.
&lt;/div&gt;

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
This Newsletter will be distributed quarterly, while more frequent Updates will also be delivered weekly or bi-weekly to subscribers. Please remember to subscribe [[:m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|here]] if you would like to receive these updates.
&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;&lt;div style=&quot;margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;&quot;&gt;

*&lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;'''Call for Feedback about the Board elections''' - We invite you to give your feedback on the upcoming WMF Board of Trustees election. This call for feedback went live on 10th January 2022 and will be concluded on 7th February 2022. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Call for Feedback about the Board elections|continue reading]])&lt;/span&gt;
*&lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;'''Universal Code of Conduct Ratification''' - In 2021, the WMF asked communities about how to enforce the Universal Code of Conduct policy text. The revised draft of the enforcement guidelines should be ready for community vote in March. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Universal Code of Conduct Ratification|continue reading]])&lt;/span&gt;
*&lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;'''Movement Strategy Implementation Grants''' - As we continue to review several interesting proposals, we encourage and welcome more proposals and ideas that target a specific initiative from the Movement Strategy recommendations. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Movement Strategy Implementation Grants|continue reading]])&lt;/span&gt;
*&lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;'''The New Direction for the Newsletter''' - As the UCoC Newsletter transitions into MSG Newsletter, join the facilitation team in envisioning and deciding on the new directions for this newsletter. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#The New Direction for the Newsletter|continue reading]])&lt;/span&gt;
*&lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;'''Diff Blogs''' - Check out the most recent publications about the UCoC on Wikimedia Diff. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Diff Blogs|continue reading]])&lt;/span&gt;&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;ucoc-newsletter&quot;/&gt;

[[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 07:14, 14 Januari 2022 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:RamzyM (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&amp;oldid=22499498 --&gt;

== Additional question to the Call for Feedback about the Board of Trustees elections ==

Dear ESEAP project communities,

I am reaching out to you today about an additional question to the Call for Feedback about Board of Trustees elections that I posted above. The Board has approved an additional question which we seek feedback to: 

'''How should affiliates participate in the elections?''' Affiliates are an important part of the Wikimedia movement. Two seats of the Board of Trustees due to be filled this year were filled in 2019 through the Affiliate-selected Board seats process. [https://foundation.wikimedia.org/w/index.php?title=Bylaws&amp;type=revision&amp;diff=123603&amp;oldid=123339 A change in the Bylaws removed the distinction between community and affiliate seats]. This leaves the important question: How should affiliates be involved in the selection of new seats? 

The Board of Trustees is seeking feedback about this last question especially, although not solely, from the affiliate community. Everyone is invited to share proposals and join the conversation in the Call for Feedback channels. In addition to collecting online feedback, the Movement Strategy and Governance team will organize several video calls with affiliate members to collect feedback. These calls will be at different times and include Trustees.

On behalf of the Movement Strategy and Governance team,

[[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 03:08, 22 Januari 2022 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:RamzyM (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&amp;oldid=22499498 --&gt;

== Pasukan Petugas Pembangunan Kepimpinan: Maklum balas anda dihargai ==

&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;:''[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Task Force/Call for Feedback Announcement|Anda boleh menemui mesej ini diterjemahkan ke dalam bahasa tambahan di Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Task Force/Call for Feedback Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Leadership Development Task Force/Call for Feedback Announcement}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

Pasukan Pembangunan Komuniti di Yayasan Wikimedia menyokong penciptaan Pasukan Petugas Pembangunan Kepimpinan global yang dipacu komuniti. Tujuan pasukan petugas adalah untuk menasihati kerja pembangunan kepimpinan.

Pasukan ini sedang mencari maklum balas tentang tanggungjawab Pasukan Petugas Pembangunan Kepimpinan. Halaman Meta ini berkongsi cadangan untuk [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Task Force|Pasukan Petugas Pembangunan Kepimpinan]] dan bagaimana [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Task Force/Participate|anda boleh membantu.]] Maklum balas mengenai cadangan akan dikumpulkan dari 7 hingga 25 Februari 2022.&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;

Best, [[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 11:56, 9 Februari 2022 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:RamzyM (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&amp;oldid=22499498 --&gt;

== Updates on the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines Review ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/2022-02-02 Announcement|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/2022-02-02 Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/2022-02-02 Announcement}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''
Hello everyone,

The Wikimedia Foundation Board of Trustees released a [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board noticeboard/January 2022 - Board of Trustees on Community ratification of enforcement guidelines of UCoC|statement on the ratification process]] for the '''[[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines]]'''.

The [[m:Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] (UCoC) provides a baseline of acceptable behavior for the entire movement. The UCoC and the Enforcement Guidelines were written by [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee|volunteer-staff drafting committees]] following community consultations.

The revised guidelines were published 24 January 2022 as a proposed way to apply the policy across the movement. There is a [[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Changes|list of changes made]] to the guidelines after the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement draft guidelines review|enforcement draft guidelines review]]. '''Comments about the guidelines can be shared [[m:Talk:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|on the Enforcement Guidelines talk page on Meta-wiki]].'''

To help to understand the guidelines and process, the [[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance|Movement Strategy and Governance]] (MSG) team will be hosting Conversation Hours on 4 February 2022 at 15:00 UTC, 25 February 2022 at 12:00 UTC, and 4 March 2022 at 15:00 UTC. '''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Conversations|Join the conversation hours to speak with the UCoC project team and drafting committee members about the updated guidelines and voting process]].'''

The [[m:Universal Code of Conduct/Project#Timeline|timeline is available on Meta-wiki]]. The voting period is March 7 to 21. All eligible voters will have an opportunity to support or oppose the adoption of the Enforcement guidelines, and share why. '''[[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting|See the voting information page for more details]].'''

Many participants from across the movement have provided valuable input in these ongoing conversations. The UCoC and MSG teams want to thank the Drafting Committee and the community members for their contributions to this process. 

Sincerely,

Movement Strategy and Governance&lt;br/&gt;
Wikimedia Foundation&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 16:37, 12 Februari 2022 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:RamzyM (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&amp;oldid=22499498 --&gt;
=== Upcoming Conversation Hours on 25 February and 4 March ===
The [[m:Movement Strategy and Governance|Movement Strategy and Governance]] (MSG) team is hosting Conversation Hours on Universal Code of Conduct enforcement ratification  on '''25 February 2022 at 12:00 UTC''' and '''4 March 2022 at 15:00 UTC'''. 

Please [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Conversations|'''sign-up for these conversation hours''']] to interact with the project team and the drafting committee about the updated enforcement guidelines and the ratification process. See the [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/2022_conversation_hour_summaries|Conversation Hour summaries]] for notes from 4 February 2022. For more information, contact either team by email: msg[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org or ucocproject[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org

Best, [[Pengguna:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] ([[Perbincangan pengguna:RamzyM (WMF)|bincang]]) 03:37, 22 Februari 2022 (UTC)

== Wiki Loves Folklore is extended till 15th March ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;{{int:please-translate}}

[[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|frameless|180px]]
Greetings from Wiki Loves Folklore International Team,

We are pleased to inform you that [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore|Wiki Loves Folklore]] an international photographic contest on Wikimedia Commons has been extended till the '''15th of March 2022'''. The scope of the contest is focused on folk culture of different regions on categories, such as, but not limited to, folk festivals, folk dances, folk music, folk activities, etc.

We would like to have your immense participation in the photographic contest to document your local Folk culture on Wikipedia. You can also help with the [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022/Translations|translation]] of project pages and share a word in your local language.

Best wishes,

'''International Team'''&lt;br /&gt;
'''Wiki Loves Folklore'''

[[Pengguna:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Perbincangan pengguna:MediaWiki message delivery|bincang]]) 04:50, 22 Februari 2022 (UTC)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Rockpeterson@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=22754428 --&gt;

== Coming soon ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
=== Several improvements around templates ===
Hello, from March 9, several improvements around templates will become available on your wiki:
* Fundamental improvements of the [[Mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide#Editing templates|VisualEditor template dialog]] ([[m:WMDE Technical Wishes/VisualEditor template dialog improvements|1]], [[m:WMDE Technical Wishes/Removing a template from a page using the VisualEditor|2]]),
* Improvements to make it easier to put a template on a page ([[m:WMDE Technical Wishes/Finding and inserting templates|3]]) (for the template dialogs in [[Mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide#Editing templates|VisualEditor]], [[Mw:Special:MyLanguage/Extension:WikiEditor#/media/File:VectorEditorBasic-en.png|2010 Wikitext]] and [[Mw:Special:MyLanguage/2017 wikitext editor|New Wikitext Mode]]),
* and improvements in the syntax highlighting extension [[Mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeMirror|CodeMirror]] ([[m:WMDE Technical Wishes/Improved Color Scheme of Syntax Highlighting|4]], [[m:WMDE Technical Wishes/Bracket Matching|5]]) (which is available on wikis with writing direction left-to-right).

All these changes are part of the “[[m:WMDE Technical Wishes/Templates|Templates]]” project by [[m:WMDE Technical Wishes|WMDE Technical Wishes]]. We hope they will help you in your work, and we would love to hear your feedback on the talk pages of these projects. &lt;/div&gt; - [[m:User:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]] 12:38, 28 Februari 2022 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Johanna Strodt (WMDE)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&amp;oldid=22907463 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;The Call for Feedback: Board of Trustees elections is now closed&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Call for Feedback is now closed|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Call for Feedback is now closed|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Call for Feedback is now closed}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''
The [[m:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections|Call for Feedback: Board of Trustees elections]] is now closed. This Call ran from 10 January and closed on 16 February 2022. The Call focused on [[m:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Discuss Key Questions#Questions|three key questions]] and received broad discussion [[m:Talk:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Discuss Key Questions|on Meta-wiki]], during meetings with affiliates, and in various community conversations. The community and affiliates provided many proposals and discussion points. The [[m:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Reports|reports]] are on Meta-wiki.

This information will be shared with the Board of Trustees and Elections Committee so they can make informed decisions about the upcoming Board of Trustees election. The Board of Trustees will then follow with an announcement after they have discussed the information.

Thank you to everyone who participated in the Call for Feedback to help improve Board election processes. 

Best,

Movement Strategy and Governance&lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 08:39, 3 Mac 2022 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:RamzyM (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&amp;oldid=22874552 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Invitation to Hubs event: Global Conversation on 2022-03-12 at 13:00 UTC&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;Hello! 

The Movement Strategy and Governance team of the Wikimedia Foundation would like to invite you to the next event about &quot;Regional and Thematic Hubs&quot;. The Wikimedia Movement is in the process of understanding what Regional and Thematic Hubs should be. Our workshop in November was a good start ([[m:Special:MyLanguage/Hubs/Documentation/27 November Workshop|read the report]]), but we're not finished yet. 

Over the last weeks we conducted about 16 interviews with groups working on establishing a Hub in their context ([[m:Special:MyLanguage/Hubs/Dialogue|see Hubs Dialogue]]). These interviews informed a report that will serve as a foundation for discussion on March 12. The report is planned to be published on March 9.

The event will take place on March 12, 13:00 to 16:00 UTC on Zoom. Interpretation will be provided in French, Spanish, Arabic, Russian, and Portuguese. Registration is open, and will close on March 10. Anyone interested in the topic is invited to join us. '''[[m:Special:MyLanguage/Hubs/Global Conversations March 12, 2022|More information on the event on Meta-wiki]]'''.

Best regards,

[[m:User:KVaidla (WMF)|Kaarel Vaidla]]&lt;br /&gt;Movement Strategy
&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

09:56, 7 Mac 2022 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:RamzyM (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&amp;oldid=22874552 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Universal Code of Conduct Enforcement guidelines ratification voting open from 7 to 21 March 2022&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

Hello everyone,

The ratification voting process for the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|revised enforcement guidelines]] of the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] (UCoC) is now open! '''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting|Voting commenced on SecurePoll]]''' on 7 March 2022 and will conclude on 21 March 2022. Please [[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voter information|read more on the voter information and eligibility details]].

The Universal Code of Conduct (UCoC) provides a baseline of acceptable behavior for the entire movement. The revised enforcement guidelines were published 24 January 2022 as a proposed way to apply the policy across the movement. You can [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Project|read more about the UCoC project]].

You can also comment on Meta-wiki talk pages in any language. You may also contact the team by email: ucocproject[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org

Sincerely,

Movement Strategy and Governance

Wikimedia Foundation&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 00:41, 11 Mac 2022 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:RamzyM (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&amp;oldid=22874552 --&gt;

== Wiki Loves Folklore 2022 ends tomorrow ==

[[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|frameless|180px]]
International photographic contest [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022| Wiki Loves Folklore 2022]] ends on 15th March 2022 23:59:59 UTC. This is the last chance of the year to upload images about local folk culture, festival, cuisine, costume, folklore etc on Wikimedia Commons. Watch out our social media handles for regular updates and declaration of Winners. 

([https://www.facebook.com/WikiLovesFolklore/ Facebook] , [https://twitter.com/WikiFolklore Twitter ] , [https://www.instagram.com/wikilovesfolklore/ Instagram])

The writing competition Feminism and Folklore will run till 31st of March 2022 23:59:59 UTC. Write about your local folk tradition, women, folk festivals, folk dances, folk music, folk activities, folk games, folk cuisine, folk wear, folklore, and tradition, including ballads, folktales, fairy tales, legends, traditional song and dance, folk plays, games, seasonal events, calendar customs, folk arts, folk religion, mythology etc. on your local Wikipedia. Check if your [[:m:Feminism and Folklore 2022/Project Page|local Wikipedia is participating]]

A special competition called '''Wiki Loves Falles''' is organised in Spain and the world during 15th March 2022 till 15th April 2022 to document local folk culture and [[:en:Falles|Falles]] in Valencia, Spain. Learn more about it on  [[:ca:Viquiprojecte:Falles 2022|Catalan Wikipedia project page]].

We look forward for your immense co-operation.

Thanks 
Wiki Loves Folklore international Team
[[Pengguna:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Perbincangan pengguna:MediaWiki message delivery|bincang]]) 14:40, 14 Mac 2022 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Rockpeterson@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=22754428 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Leadership Development Working Group: Apply to join! (14 March to 10 April 2022)&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group/Participate/Announcement|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group/Participate/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Leadership Development Working Group/Participate/Announcement}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

Hello everyone,

Thank you to everyone who participated in the feedback period for the [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group|Leadership Development Working Group]] initiative. A [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group/Participate#5. Summary of Call for Feedback|summary of the feedback]] can be found on Meta-wiki. This feedback will be shared with the working group to inform their work. The application period to join the Working Group is now open and will close on April 10, 2022. Please [[m:Special:MyLanguage/Leadership_Development_Working_Group/Purpose_and_Structure#3._How_is_the_working_group_formed_and_structured?|review the information about the working group]], share with community members who might be interested, and '''[[m:Special:MyLanguage/Leadership_Development_Working_Group/Participate#1._How_to_participate|apply if you are interested]]'''.

Thank you,

From the Community Development team&lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 16:12, 14 Mac 2022 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:RamzyM (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&amp;oldid=22874552 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt; Join the Community Resilience and Sustainability Conversation Hour with Maggie Dennis&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/IRC office hours/Office hours 2022-03-24/Announcement|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/IRC office hours/Office hours 2022-03-24/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:IRC office hours/Office hours 2022-03-24/Announcement}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''
The [[m:Community Resilience and Sustainability|Community Resilience and Sustainability]] team at the Wikimedia Foundation is hosting a conversation hour led by its Vice President [[m:User:Mdennis (WMF)|Maggie Dennis]]. 

Topics within scope for this call include Movement Strategy, Board Governance, Trust and Safety, the Universal Code of Conduct, Community Development, and Human Rights. Come with your questions and feedback, and let's talk! You can also send us your questions in advance.

The meeting will be on 24 March 2022 at 15:00 UTC ([https://zonestamp.toolforge.org/1648134035 check your local time]).

You can [[m:IRC office hours/Office hours 2022-03-24|read details on Meta-wiki]].&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

Looking forward to seeing you on the call,

[[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 13:18, 21 Mac 2022 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:RamzyM (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&amp;oldid=23027963 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Universal Code of Conduct Enforcement guidelines ratification voting is now closed&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote/Closing message|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote/Closing message|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote/Closing message}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''
Greetings,

The ratification voting process for the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|revised enforcement guidelines]] of the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] (UCoC) came to a close on 21 March 2022. Over {{#expr:2300}} Wikimedians voted across different regions of our movement. Thank you to everyone who participated in this process! The scrutinizing group is now reviewing the vote for accuracy, so please allow up to two weeks for them to finish their work.

The final results from the voting process will be announced [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Results|here]], along with the relevant statistics and a summary of comments as soon as they are available. Please check out [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voter information|the voter information page]] to learn about the next steps. You can comment on the project talk page [[m:Talk:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|on Meta-wiki]] in any language. You may also contact the UCoC project team by email: ucocproject[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org

Best regards,

Movement Strategy and Governance&lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 01:25, 25 Mac 2022 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:RamzyM (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&amp;oldid=23027963 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Leadership Development Working Group: Reminder to apply by 10 April 2022&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group/Participate/Announcement/Reminder|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group/Participate/Announcement/Reminder|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Leadership Development Working Group/Participate/Announcement/Reminder}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''
Hello everyone,

The Community Development team at the Wikimedia Foundation is supporting the creation of a global, community-driven [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group|Leadership Development Working Group]]. The purpose of the working group is to advise leadership development work. Feedback was collected in February 2022 and a [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group/Participate#5. Summary of Call for Feedback|summary of the feedback]] is on Meta-wiki. The application period to join the Working Group is now open and is closing soon on April 10, 2022. Please [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group/Purpose and Structure#3. How is the working group formed and structured?|review the information about the working group]], share with community members who might be interested, and [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group/Participate#1. How to participate|apply if you are interested]]. 

Thank you, 

From the Community Development team&lt;br/&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 13:54, 31 Mac 2022 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:RamzyM (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&amp;oldid=23027963 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Join the Wikimedia Foundation Annual Plan conversations with Maryana Iskander&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt; 
:''[[m:Special:MyLanguage/User:YShibata (WMF)/Sandbox|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/User:YShibata (WMF)/Sandbox|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:User:YShibata (WMF)/Sandbox}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

Hello,

The [[m:Special:MyLanguage/Movement Communications|Movement Communications]] and [[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance|Movement Strategy and Governance]] teams invite you to discuss the '''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2022-2023/draft|2022-23 Wikimedia Foundation Annual Plan]]''', a plan of record for the Wikimedia Foundation's work.

These conversations continue [[m:User:MIskander-WMF|Maryana Iskander]]'s [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Chief Executive Officer/Maryana’s Listening Tour|Wikimedia Foundation Chief Executive Officer listening tour]]. 

The conversations are about these questions:
* The [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia 2030|2030 Wikimedia Movement Strategy]] sets a direction toward &quot;knowledge as a service&quot; and &quot;knowledge equity&quot;. The Wikimedia Foundation wants to plan according to these two goals. How do you think the Wikimedia Foundation should apply them to our work?
* The Wikimedia Foundation continues to explore better ways of working at a regional level. We have increased our regional focus in areas like grants, new features, and community conversations. What is working well? How can we improve?
* Anyone can contribute to the Movement Strategy process. Let's collect your activities, ideas, requests, and lessons learned. How can the Wikimedia Foundation better support the volunteers and affiliates working in Movement Strategy activities?

You can find [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2022-2023/draft/Your Input|'''the schedule of calls on Meta-wiki''']].

The information will be available in multiple languages. Each call will be open to anyone to attend. Live interpretation will be available in some calls.

Best regards,&lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 15:54, 14 April 2022 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:RamzyM (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&amp;oldid=23027963 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Movement Strategy and Governance News – Issue 6&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;ucoc-newsletter&quot;/&gt;
&lt;div style = &quot;line-height: 1.2&quot;&gt;
&lt;span style=&quot;font-size:200%;&quot;&gt;'''Movement Strategy and Governance News'''&lt;/span&gt;&lt;br&gt;
&lt;span style=&quot;font-size:120%; color:#404040;&quot;&gt;'''Issue 6, April 2022'''&lt;/span&gt;&lt;span style=&quot;font-size:120%; float:right;&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6|'''Read the full newsletter''']]&lt;/span&gt;
----

Welcome to the sixth issue of Movement Strategy and Governance News! This revamped newsletter distributes relevant news and events about the Movement Charter, Universal Code of Conduct, Movement Strategy Implementation grants, Board of trustees elections and other relevant MSG topics.

This Newsletter will be distributed quarterly, while the more frequent Updates will also be delivered weekly. Please remember to subscribe [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|here]] if you would like to receive future issues of this newsletter.
&lt;/div&gt;&lt;div style=&quot;margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;&quot;&gt;

*'''Leadership Development -''' A Working Group is Forming! - The application to join the Leadership Development Working Group closed on April 10th, 2022, and up to 12 community members will be selected to participate in the working group. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A1|continue reading]])
*'''Universal Code of Conduct Ratification Results are out! -''' The global decision process on the enforcement of the UCoC via SecurePoll was held from 7 to 21 March. Over 2,300 eligible voters from at least 128 different home projects submitted their opinions and comments. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A2|continue reading]])
*'''Movement Discussions on Hubs -''' The Global Conversation event on Regional and Thematic Hubs was held on Saturday, March 12, and was attended by 84 diverse Wikimedians from across the movement. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A3|continue reading]])
*'''Movement Strategy Grants Remain Open! -''' Since the start of the year, six proposals with a total value of about $80,000 USD have been approved. Do you have a movement strategy project idea? Reach out to us! ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A4|continue reading]])
*'''The Movement Charter Drafting Committee is All Set! -''' The Committee of fifteen members which was elected in October 2021, has agreed on the essential values and methods for its work, and has started to create the outline of the Movement Charter draft. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A5|continue reading]])
*'''Introducing Movement Strategy Weekly -''' Contribute and Subscribe! - The MSG team have just launched the updates portal, which is connected to the various Movement Strategy pages on Meta-wiki. Subscriber to get  up-to-date news about the various ongoing projects. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A6|continue reading]])
*'''Diff Blogs -''' Check out the most recent publications about Movement Strategy on Wikimedia Diff. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A7|continue reading]])
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;ucoc-newsletter&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 06:43, 16 April 2022 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:RamzyM (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&amp;oldid=23027963 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Next steps: Universal Code of Conduct (UCoC) and UCoC Enforcement Guidelines&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board noticeboard/April 2022 - Board of Trustees on Next steps: Universal Code of Conduct (UCoC) and UCoC Enforcement Guidelines|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation Board noticeboard/April 2022 - Board of Trustees on Next steps: Universal Code of Conduct (UCoC) and UCoC Enforcement Guidelines}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

The Community Affairs Committee of the Wikimedia Foundation Board of Trustees would like to thank everyone who participated in the recently concluded community vote on the Enforcement Guidelines for the Universal Code of Conduct (UCoC). 

The volunteer scrutinizing group has completed the review of the accuracy of the vote and has reported the total number of votes received as 2,283. Out of the 2,283 votes received, a total of 1,338 (58.6%) community members voted for the enforcement guidelines, and a total of 945 (41.4%) community members voted against it. In addition, 658 participants left comments with 77% of the comments written in English.

We recognize and appreciate the passion and commitment that community members have demonstrated in creating a safe and welcoming culture that stops hostile and toxic behavior, supports people targeted by such behavior, and encourages good faith people to be productive on the Wikimedia projects. 

Even at this incomplete stage, this is evident in the comments received. While the Enforcement Guidelines did reach a threshold of support necessary for the Board to review, we encouraged voters, regardless of which way they were voting, to provide feedback on the elements of the enforcement guidelines that they felt needed to be changed or fixed, as well as why, in case it seemed advisable to launch a further round of edits that would address community concerns. 

Foundation staff who have been reviewing comments have advised us of some of the emerging themes, and as a result we have decided as Community Affairs Committee to ask the Foundation to reconvene the drafting committee and to undertake another community engagement to refine the enforcement guidelines based on the community feedback received from the recently concluded vote. 

For clarity, this feedback has been clustered into 4 sections as follows:

# To identify the type, purpose, and applicability of the training;
# To simplify the language for easier translation and comprehension by non-experts;
# To explore the concept of affirmation, including its pros and cons;
# To review the conflicting roles of privacy/victim protection and right to be heard.

Other issues may emerge during conversations, and particularly as the draft Enforcement Guidelines evolve, but we see these as the primary areas of concern for voters and are asking staff to facilitate review of these issues. After further engagement, the Foundation should re-run the community vote to evaluate the revamped Enforcement Outline to see if the new document is then ready for its official ratification.

Further, we are aware of the concerns with the note 3.1 in the Universal Code of Conduct Policy. We are directing the Foundation to facilitate a review of this language to ensure that the Policy meets its intended purposes of supporting a safe and inclusive community, without waiting for the planned review of the entire Policy at the end of year.

Again, we thank all who participated, thinking about these critical and difficult challenges and contributing to better approaches across the movement to working together well.

Best,

Rosie

Rosie Stephenson-Goodknight (she/her)&lt;br /&gt;
Acting Chair, Community Affairs Committee &lt;br /&gt;
Wikimedia Foundation Board of Trustees&lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 02:39, 25 April 2022 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:RamzyM (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&amp;oldid=23027963 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;2022 Board of Trustees Call for Candidates&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt; 
:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Call for Candidates/Short|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Call for Candidates/Short|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Call for Candidates/Short}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

The Board of Trustees seeks candidates for the 2022 Board of Trustees election. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Announcement/Call_for_Candidates|'''Read more on Meta-wiki.''']]

The [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] is here! Please consider submitting your candidacy to serve on the Board of Trustees.

The Wikimedia Foundation Board of Trustees oversees the Wikimedia Foundation's operations. Community-and-affiliate selected trustees and Board-appointed trustees make up the Board of Trustees. Each trustee serves a three year term. The Wikimedia community has the opportunity to vote for community-and-affiliate selected trustees.

The Wikimedia community will vote to fill two seats on the Board in 2022. This is an opportunity to improve the representation, diversity, and expertise of the Board as a team.

Who are potential candidates? Are you a potential candidate? Find out more on the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Apply to be a Candidate|Apply to be a Candidate page]].

Thank you for your support, 

Movement Strategy and Governance on behalf of the Elections Committee and the Board of Trustees&lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 15:47, 25 April 2022 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:RamzyM (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&amp;oldid=23027963 --&gt;

== Coming soon: Improvements for templates ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;!--T:11--&gt;
[[File:Overview of changes in the VisualEditor template dialog by WMDE Technical Wishes.webm|thumb|Fundamental changes in the template dialog.]]
Hello, more changes around templates are coming to your wiki soon:

The [[mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide#Editing templates|'''template dialog''' in VisualEditor]] and in the [[mw:Special:MyLanguage/2017 wikitext editor|2017 Wikitext Editor]] (beta) will be '''improved fundamentally''': 
This should help users understand better what the template expects, how to navigate the template, and how to add parameters. 
* [[metawiki:WMDE Technical Wishes/VisualEditor template dialog improvements|project page]], [[metawiki:Talk:WMDE Technical Wishes/VisualEditor template dialog improvements|talk page]]

In '''syntax highlighting''' ([[mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeMirror|CodeMirror]] extension), you can activate a '''colorblind-friendly''' color scheme with a user setting. 
* [[metawiki:WMDE Technical Wishes/Improved Color Scheme of Syntax Highlighting#Color-blind_mode|project page]], [[metawiki:Talk:WMDE Technical Wishes/Improved Color Scheme of Syntax Highlighting|talk page]]

Deployment is planned for May 10. This is the last set of improvements from [[m:WMDE Technical Wishes|WMDE Technical Wishes']] focus area “[[m:WMDE Technical Wishes/Templates|Templates]]”. 

We would love to hear your feedback on our talk pages!
&lt;/div&gt; -- [[m:User:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]] 11:13, 29 April 2022 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Johanna Strodt (WMDE)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&amp;oldid=23222263 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Editing news 2022 #1&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;message&quot;/&gt;&lt;i&gt;[[metawiki:VisualEditor/Newsletter/2022/April|Read this in another language]] • [[m:VisualEditor/Newsletter|Subscription list for this multilingual newsletter]]&lt;/i&gt;
[[File:Junior Contributor New Topic Tool Completion Rate.png|thumb|New editors were more successful with this new tool.]]

The [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools#New discussion tool|New topic tool]] helps editors create new ==Sections== on discussion pages.  New editors are more successful with this new tool.  You can [[mw:Talk pages project/New topic#21 April 2022|read the report]].  Soon, the Editing team will offer this to all editors at the 20 Wikipedias that participated in the test.  You will be able to turn it off at [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing-discussion]].&lt;section end=&quot;message&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:Whatamidoing (WMF)|Whatamidoing (WMF)]] 18:55, 2 Mei 2022 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Quiddity (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/VisualEditor/Newsletter/Wikis_with_VE&amp;oldid=22019984 --&gt;

== Call for volunteers: 2022 Wikimedia Foundation Board of Trustees election ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;languages/&gt;
The Movement Strategy and Governance team is looking for community members to serve as election volunteers in the upcoming Board of Trustees election.

The idea of the Election Volunteer Program came up during the 2021 Wikimedia Board of Trustees Election. This program turned out to be successful. With the help of Election Volunteers we were able to increase outreach and participation in the election by 1,753 voters over 2017.  Overall turnout was 10.13%, 1.1 percentage points more, and 214 wikis were represented in the election. 

But a total of 74 wikis that did not participate in 2017 produced voters in the 2021 election. Can you help change the participation?

Election volunteers will help in the following areas:
* Translate short messages and announce the ongoing election process in community channels
* Optional: Monitor community channels for community comments and questions

Volunteers should:

* Maintain the friendly space policy during conversations and events
* Present the guidelines and voting information to the community in a neutral manner

Do you want to be an election volunteer and ensure your community is represented in the vote? Sign up [[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Election Volunteers/About|here]] to receive updates. You can use the [[m:Special:MyLanguage/Talk:Movement Strategy and Governance/Election Volunteers/About|talk page]] for questions about translation.
&lt;/div&gt;

Best regards,

[[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 10:15, 5 Mei 2022 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:RamzyM (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&amp;oldid=23027963 --&gt;

== Announcing the members of the Leadership Development Working Group ==

Hello all,

Following up my previous message about the [[m:Leadership Development Working Group|Leadership Development Working Group]]: the [[m:Community Development|Community Development Team]] has completed the candidate selection process and is happy to announce '''[https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/message/ZJIUYB3IOU3AULV2R7EY32L6LIUSO56R/ fifteen volunteers]''' that are beginning work on this project. 

Thank you for your support and participation throughout the process!

For the Community Development team,

[[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 16:25, 12 Mei 2022 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:RamzyM (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&amp;oldid=23027963 --&gt;

== Updates on the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines ==

Hello all,

I’d like to share an update on the work on the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|Enforcement Guidelines]] for the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] (UCoC):
* &lt;small&gt;(''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Report/Announcement|see full announcement]]'')&lt;/small&gt; In May 2022, the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Project|UCoC project team]] completed a report on the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote|2022 March ratification vote]] about the Guidelines. Voters cast votes from at least 137 communities, and at least 650 voters added comments with their vote. [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Report|The report is available on '''Meta-Wiki''']].
* Following the vote, the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee|Community Affairs Committee]] (CAC) of the Wikimedia Foundation Board of Trustees [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/thread/JAYQN3NYKCHQHONMUONYTI6WRKZFQNSC/ asked] that several areas of the Guidelines be reviewed for improvements. A [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee#Revisions Committee|Revisions Committee]] will refine it based on community feedback.
* &lt;small&gt;(''[[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement|see full announcement]]'')&lt;/small&gt; In order to help the Revisions Committee, input from the community is requested. You can visit the discussions below:
** '''[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Revision_discussions|Discussions related to revisions of the Enforcement Guidelines]]'''
** '''[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Policy text/Revision_discussions|Discussions related to revision of the UCoC policy text]]''' 

Please let me know if you have any questions about these next steps. 

On behalf of the UCoC Project team,&lt;br&gt;
[[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 12:46, 30 Mei 2022 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:RamzyM (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&amp;oldid=23312742 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt; 2022 Board of Trustees Call for Candidates&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/2022 Candidates for the Board of Trustees|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/2022 Candidates for the Board of Trustees|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/2022 Candidates for the Board of Trustees}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

The [[Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] Call for Candidates has now closed. This Call led 12 candidates from the community to submit their applications. Learn more about the [[Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|2022 Board of Trustees candidates]].

The Analysis Committee will now consider the candidates’ applications with the skills and criteria provided by the Board. The trustees seek certain skills and competencies to improve the capacity of the Board. After the Analysis Committee completes their review, the ratings of each candidate will be published. These ratings are for informational purposes only.

For more information about the 2022 Board election, you may find the timeline, voting information and other ways to get involved [[Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|on Meta-wiki]].

Thank you for your support,

Movement Strategy and Governance on behalf of the Elections Committee and the Board of Trustees &lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 03:56, 1 Jun 2022 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:RamzyM (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&amp;oldid=23312742 --&gt;

== Results of Wiki Loves Folklore 2022 is out! ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
{{int:please-translate}}
[[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|150px|frameless]]

Hi, Greetings

The winners for '''[[c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022|Wiki Loves Folklore 2022]]''' is announced!

We are happy to share with you winning images for this year's edition. This year saw over 8,584 images represented on commons in over 92 countries. Kindly see images '''[[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022/Winners|here]]'''

Our profound gratitude to all the people who participated and organized local contests and photo walks for this project.

We hope to have you contribute to the campaign next year.

'''Thank you,'''

'''Wiki Loves Folklore International Team'''

--[[Pengguna:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Perbincangan pengguna:MediaWiki message delivery|bincang]]) 16:12, 4 Julai 2022 (UTC)

&lt;/div&gt;
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Tiven2240@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Non-Technical_Village_Pumps_distribution_list&amp;oldid=23454230 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt; Upcoming activities for the 2022 Board of Trustees election&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Upcoming Activities| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Upcoming Activities|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Upcoming Activities}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

Hi all,

This message covers two upcoming activities for the 2022 Board of Trustees election.

The Board of Trustees election will have an Election Compass to support voters in their decision-making process. Eligible voters can propose statements in July and vote on which statements are used in the Election Compass in late July. Please visit the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Community Voting/Election Compass|Election Compass page]] for more information.

Join conversations with the 2022 Board of Trustees candidates July 27 to August 7. Each candidate will have a one hour conversation with the community. Each conversation will be recorded and made available for future viewing. Live interpretation will be available. Languages available will be announced when the dates are set. These conversations will be scheduled with the candidates once the results of the Affiliate Selection are available. That information will be shared on the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Events|2022 Board of Trustees election campaign events]] page.

Best,

Movement Strategy and Governance on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee&lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 01:16, 11 Julai 2022 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:RamzyM (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&amp;oldid=23312742 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Movement Strategy and Governance News – Issue 7&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;msg-newsletter&quot;/&gt;
&lt;div style = &quot;line-height: 1.2&quot;&gt;
&lt;span style=&quot;font-size:200%;&quot;&gt;'''Movement Strategy and Governance News'''&lt;/span&gt;&lt;br&gt;
&lt;span style=&quot;font-size:120%; color:#404040;&quot;&gt;'''Issue 7, July-September 2022'''&lt;/span&gt;&lt;span style=&quot;font-size:120%; float:right;&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7|'''Read the full newsletter''']]&lt;/span&gt; 
----
Welcome to the 7th issue of Movement Strategy and Governance News! The newsletter distributes relevant news and events about the implementation of Wikimedia's [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Initiatives|Movement Strategy recommendations]], other relevant topics regarding Movement governance, as well as different projects and activities supported by the Movement Strategy and Governance (MSG) team of the Wikimedia Foundation.  

The MSG Newsletter is delivered quarterly, while the more frequent [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Updates|Movement Strategy Weekly]] will be delivered weekly. Please remember to subscribe [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|here]] if you would like to receive future issues of this newsletter.
&lt;/div&gt;&lt;div style=&quot;margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;&quot;&gt; 

* '''Movement sustainability''': Wikimedia Foundation's annual sustainability report has been published. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A1|continue reading]])
* '''Improving user experience''': recent improvements on the desktop interface for Wikimedia projects. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A2|continue reading]])
* '''Safety and inclusion''': updates on the revision process of the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A3|continue reading]])
* '''Equity in decisionmaking''': reports from Hubs pilots conversations, recent progress from the Movement Charter Drafting Committee, and a new white paper for futures of participation in the Wikimedia movement. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A4|continue reading]])
* '''Stakeholders coordination''': launch of a helpdesk for Affiliates and volunteer communities working on content partnership. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A5|continue reading]])
* '''Leadership development''': updates on leadership projects by Wikimedia movement organizers in Brazil and Cape Verde. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A6|continue reading]])
* '''Internal knowledge management''': launch of a new portal for technical documentation and community resources. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A7|continue reading]])
* '''Innovate in free knowledge''': high-quality audiovisual resources for scientific experiments and a new toolkit to record oral transcripts. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A8|continue reading]])
* '''Evaluate, iterate, and adapt''': results from the Equity Landscape project pilot ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A9|continue reading]])
* '''Other news and updates''': a new forum to discuss Movement Strategy implementation, upcoming Wikimedia Foundation Board of Trustees election, a new podcast to discuss Movement Strategy, and change of personnel for the Foundation's Movement Strategy and Governance team. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A10|continue reading]])
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;msg-newsletter&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 04:32, 18 Julai 2022 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:RamzyM (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&amp;oldid=23312742 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt; Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot;/&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

Hi everyone,

'''The Affiliate voting process has concluded.''' Representatives from each Affiliate organization learned about the candidates by reading candidates’ statements, reviewing candidates’ answers to questions, and considering the candidates’ ratings provided by the Analysis Committee. The selected 2022 Board of Trustees candidates are:

* Tobechukwu Precious Friday ([[User:Tochiprecious|Tochiprecious]])
* Farah Jack Mustaklem ([[User:Fjmustak|Fjmustak]])
* Shani Evenstein Sigalov ([[User:Esh77|Esh77]])
* Kunal Mehta ([[User:Legoktm|Legoktm]])
* Michał Buczyński ([[User:Aegis Maelstrom|Aegis Maelstrom]])
* Mike Peel ([[User:Mike Peel|Mike Peel]])

You may see more information about the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Results|Results]] and [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Stats|Statistics]] of this Board election.

Please take a moment to appreciate the Affiliate Representatives and Analysis Committee members for taking part in this process and helping to grow the Board of Trustees in capacity and diversity. These hours of volunteer work connect us across understanding and perspective. Thank you for your participation.

Thank you to the community members who put themselves forward as candidates for the Board of Trustees. Considering joining the Board of Trustees is no small decision. The time and dedication candidates have shown to this point speaks to their commitment to this movement. Congratulations to those candidates who have been selected. A great amount of appreciation and gratitude for those candidates not selected. Please continue to share your leadership with Wikimedia.

Thank you to those who followed the Affiliate process for this Board election. You may review the results of the Affiliate selection process.

'''The next part of the Board election process is the community voting period.''' [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022#Timeline|You may view the Board election timeline here]]. To prepare for the community voting period, there are several things community members can engage with in the following ways:

* [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Read candidates’ statements]] and read the candidates’ answers to the questions posed by the Affiliate Representatives.
* [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Questions_for_Candidates|Propose and select the 6 questions for candidates to answer during their video Q&amp;A]].
* See the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Analysis Committee’s ratings of candidates on each candidate’s statement]].
* [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Community Voting/Election Compass|Propose statements for the Election Compass]] voters can use to find which candidates best fit their principles.
* Encourage others in your community to take part in the election.

Best,

Movement Strategy and Governance

''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee''
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 01:29, 20 Julai 2022 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:RamzyM (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&amp;oldid=23312742 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt; Vote for Election Compass Statements&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''

Hi all,

Volunteers in the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] are invited to [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass/Statements|vote for statements to use in the Election Compass]]. You can vote for the statements you would like to see included in the Election Compass on Meta-wiki.

An Election Compass is a tool to help voters select the candidates that best align with their beliefs and views. The community members will propose statements for the candidates to answer using a Lickert scale (agree/neutral/disagree). The candidates’ answers to the statements will be loaded into the Election Compass tool. Voters will use the tool by entering in their answer to the statements (agree/disagree/neutral). The results will show the candidates that best align with the voter’s beliefs and views.

Here is the timeline for the Election Compass:

*&lt;s&gt;July 8 - 20: Volunteers propose statements for the Election Compass&lt;/s&gt;
*&lt;s&gt;July 21 - 22: Elections Committee reviews statements for clarity and removes off-topic statements&lt;/s&gt;
*July 23 - August 1: Volunteers vote on the statements
*August 2 - 4: Elections Committee selects the top 15 statements
*August 5 - 12: candidates align themselves with the statements
*August 15: The Election Compass opens for voters to use to help guide their voting decision

The Elections Committee will select the top 15 statements at the beginning of August

Best, 

Movement Strategy and Governance

''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee''
&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 08:37, 26 Julai 2022 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:RamzyM (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&amp;oldid=23312742 --&gt;

== Bot policy ==

Hello. To facilitate [[:m:Special:MyLanguage/Stewards|steward]] granting of bot access, I suggest implementing the [[m:Special:MyLanguage/Bot policy|standard bot policy]] on this wiki. In particular, this policy allows stewards to automatically flag known interlanguage linking bots (if this page says that is acceptable) or bots that fix double redirects. The policy also enables [[m:Bot policy#Global_bots|global bots]] on this wiki (if this page says that is acceptable), which are trusted bots that will be given bot access on every wiki that allows global bots.

This policy makes bot access requesting much easier for local users, operators, and stewards. To implement it we only need to create a redirect to this page from [[Project:Bot policy]], and add a line at the top noting that it is used here. If you use or prefer to use a dedicated project page for handling bot flag requests, that is also acceptable. Please read [[m:Special:MyLanguage/Bot policy|the text at Meta-Wiki]] before commenting. If you object, please say so; I hope to implement in two weeks if there is no objection, since it is particularly written to streamline bot requests on wikis with little or no community interested in bot access requests. Thank you for your consideration. --'''[[User:Rschen7754|Rs]][[User talk:Rschen7754|chen]][[Special:Contributions/Rschen7754|7754]]''' 22:03, 31 Julai 2022 (UTC)</text>
      <sha1>qwafkfdh2k7fv67sy7c04qbieo17jml</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:KedaiKopi</title>
    <ns>10</ns>
    <id>1859</id>
    <revision>
      <id>10995</id>
      <parentid>10647</parentid>
      <timestamp>2021-05-08T08:20:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Amire80</username>
        <id>792</id>
      </contributor>
      <comment>__NEWSECTIONLINK__</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2445" xml:space="preserve">&lt;!--start style of simple talk intro--&gt;
{| class=plainlinks style=&quot;font-size:95%; border:1px solid #abd5f5&quot;
! style=background:#d0e5f5 | [[Fail:Nuvola apps kteatime.png|right|60px]]&lt;center&gt;&lt;big&gt;'''Selamat datang ke Kedai Kopi!'''&lt;/big&gt;&lt;br&gt;laman perhubungan anda dengan komuniti Wikibooks!&lt;br&gt;&quot;Perintis Kegemilangan Wikibooks Bahasa Melayu!&quot;&lt;/center&gt;
|-
| valign=&quot;top&quot; colspan=2 valign=&quot;top&quot; style=&quot;background: #f1f5fc;&quot; |
Laman ini adalah kemudahan kepada pengguna Wikibooks berbincang mengenai perkara di Wikibooks. Walau bagaimanapun:
* Untuk memberikan komen tentang sesebuah modul, sila gunakan pautan &quot;Perbincangan&quot; pada laman tersebut.
* Wikibooks bukan tempat untuk mengiklan (iklan akan dipindahkan atau dibuang).
* Wikibooks bukan sebuah syarikat. Penyumbang Wikibooks tidak bekerja untuk Wikibooks. Wikibooks tidak akan membayar gaji anda, sebaliknya [http://wikimediafoundation.org/wiki/Fundraising sumbangan anda bagi tabung penyelenggaraan] amat dihargai.
* Kandungan yang tidak berkaitan akan dipadam.
* Sila letakkan tandatangan dan tarikh bagi kiriman anda (dengan menaip &lt;nowiki&gt;~~~~&lt;/nowiki&gt; atau klik butang [[Fail:Button_sig.png|Tandatangan dengan cap waktu]] pada bar peralatan penyuntingan).

&lt;div style=&quot;font-weight:bold;font-size:1.2em;margin-top:1em; solid #E49B0F;&quot;&gt;Arkib&lt;/div&gt;
&lt;center&gt;
&lt;hr&gt;
[[Wikibooks:Kedai Kopi/Arkib 2007|2007-2009]] | [[Wikibooks:Kedai Kopi/Arkib 2010|2010-2012]] | [[Wikibooks:Kedai Kopi/Arkib 2013|2013-2014]] | [[Wikibooks:Kedai Kopi/Arkib 2015|2015-2016]] | [[Wikibooks:Kedai Kopi/Arkib 2017|2017-2018]] | [[Wikibooks:Kedai Kopi/Arkib 2019|2019-kini]]
&lt;/center&gt;
&lt;hr&gt;

&lt;div align=&quot;center&quot; style=&quot;font-size:1.4em; margin-top:1em&quot;&gt;[[Fail:Arrow Blue Left 001.svg|30px]][http://ms.wikibooks.org/w/index.php?title=Wikibooks:Kedai_Kopi&amp;action=edit&amp;section=new  '''Mulakan topik baru sekarang!'''][[Fail:Arrow Blue Right 001.svg|30px]]&lt;/div&gt;
|}
&lt;includeonly&gt;
__NEWSECTIONLINK__
[[Kategori:Berita Wikibooks|Kedai Kopi]] 

[[ca:Viquillibres:La taverna]]
[[cy:Wicillyfrau:Y Lolfa]]
[[da:Wikibooks:Mødelokalet]]
[[de:Wikibooks:Projekt]]
[[en:Wikibooks:Staff lounge]]
[[es:Wikilibros:Café]]
[[fr:Wikilivres:Le Bistro]]
[[id:Wikibooks:Warung kopi]]
[[it:Wikibooks:Bar]]
[[hu:Wikikönyvek/Társalgó]]
[[nl:Wikibooks:Lerarenkamer]]
[[ja:Wikibooks:談話室]]
[[pl:Wikibooks:Bar]]
[[pt:Wikibooks:Staff lounge]]
[[sk:Wikibooks:Klub]]
[[sv:Wikibooks:Bybrunnen]]
[[he:ויקיספר:מזנון]]
&lt;/includeonly&gt;</text>
      <sha1>q8weyi7yb9dkhvehp3nlf494kwjsn2p</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Polisi dan garis panduan</title>
    <ns>4</ns>
    <id>1861</id>
    <revision>
      <id>4105</id>
      <timestamp>2007-07-18T12:28:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>60.51.14.50</ip>
      </contributor>
      <comment>baru</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3349" xml:space="preserve">{{polisi}}

'''BukuWiki''' ('''Wikibooks''') telah membentuk satu set polisi dan garis panduan sebagai petunjuk kepada para pesertanya bagi mencapai matlamatnya membentuk satu koleksi buku teks bebas.

'''Polisi dan garis panduan''' ini haruslah dihormati dan dituruti. Walau bagaimanapun, seperti kebanyakan undang-undang polisi dan garis panduan ini bukanlah sesuatu yang tegar dan boleh berubah untuk tujuan kebaikan, menerusi cara musyawarah dalam komuniti Wikibooks.

== Polisi dasar ==
Anda tidak perlu membaca semua polisi Wikibooks sebelum mula menyumbang! Bagaimanapun, polisi berikut adalah yang paling mustahak.
* Wikibooks merupakan himpunan buku teks dan manual dalam talian.
* BukuWiki adalah '''Wikibooks Bahasa Melayu'''.
* '''Jangan melanggar hakcipta.''' Wikibooks merupakan projek yang dilesenkan di bawah [[w:GFDL|GFDL]]. Menghantar kerja tanpa kebenaran pemegang hak cipta mengancam matlamat pembinaan koleksi buku teks yang boleh disebarkan secara bebas, dan boleh mengakibatkan masalah undang-undang kepada projek.
* '''Jauhi berat sebelah.''' Elakkan dari memasukkan pandangan sendiri.
* '''Hormati penyumbang lain.''' Penyumbang datang daripada pelbagai negara dan kebudayaan, dan mempunyai pandangan yang berbeza. Dengan menghormati mereka kita dapat bekerjasama dengan berkesan.
* '''Ikuti kebiasaan.''' Dengan mengikuti kebiasaan kita dapat menghasilkan buku teks yang tekal dan mudah digunakan:
** [[Wikibooks:Polisi menyunting|Polisi menyunting]] (Bagaimana menyunting modul).
** [[Wikibooks:Polisi penggunaan imej|Polisi penggunaan imej]] (Menangani muat naik imej).
** [[Wikibooks:Polisi perlindungan|Polisi perlindungan]] (Bila dan kenapa melindungi sesuatu laman).
** [[Wikibooks:Polisi memadam|Polisi memadam]] (Bila dan bagaimana memadam).
** [[Wikibooks:Polisi sekatan|Polisi sekatan]] (Bila dan mengapa menyekat pengguna).
* Polisi lanjutan: Jika polisi atau garis panduan tempatan tidak wujud, maka [[w:Wikipedia:Polisi dan garis panduan|polisi Wikipedia Melayu]] digunakan. Sekiranya ia berkenaan Wikibooks secara khusus, maka [[:en:Wikibooks:Policies and guidelines|polisi Wikibooks Inggeris]], tertakluk kepada beberapa pengehadan, boleh dirujuk.

== Bagaimana polisi dibentuk dan dikuatkuasa? ==
Polisi Wikibooks dibentuk kebanyakan oleh tabiat dan persetujuan ramai. Polisi pada projek baru/kecil (seperti BukuWiki) pula diambil dan diubahsuai dari projek sedia ada.

Wikibooks tidak mempunyai ketua pengarang atau pengarah, cuma penyunting biasa seperti ''anda''. Sebaliknya, peserta aktif memantau &quot;Perubahan Terkini&quot; dan membetulkan kandungan atau masalah format yang mereka lihat. Jadi, peserta merupakan penulis, penyunting dan pemantau.

Untuk polisi yang memerlukan penggunaan ciri terhad seperti memadam laman, ia boleh dilakukan oleh [[Wikibooks:Penyelia|penyelia]].

== Garis panduan ==
'''Garis panduan''' merupakan &quot;himpunan peraturan yang memperjelas polisi dan bertujuan mempermudah perjalanan Wikibooks&quot;. Ia akan ditambah dari masa ke semasa mengikut keperluan.

== Lihat juga ==
* [[w:Wikipedia:Polisi dan garis panduan|Polisi dan garis panduan]] di Wikipedia Bahasa Melayu.
* [[:en:Wikibooks:Policies and guidelines|''Policies and guidelines'']] di Wikibooks Bahasa Inggeris.

[[en:Wikibooks:Policies and guidelines]]
[[es:Wikilibros:Políticas y orientaciones]]
[[hr:Wikiknjige:Pravila]]</text>
      <sha1>81vjok7xi47wshssnl32diwah286el6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Polisi</title>
    <ns>10</ns>
    <id>1862</id>
    <revision>
      <id>8543</id>
      <parentid>4106</parentid>
      <timestamp>2013-11-09T09:45:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>iw</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="498" xml:space="preserve">{| align=&quot;center&quot; style=&quot;border:1px solid #000099; width:90%; background-color:#F3F9FF; text-align:justify; margin-bottom:0.5em&quot;
|-
|align=center| '''Laman ini merupakan [[Wikibooks:Polisi dan garis panduan|polisi rasmi]] Wikibooks.'''
|-
|align=center| Ia dipersetujui ramai dan tidak boleh diubah tanpa perbincangan.
|}
[[Kategori:Polisi dan panduan Wikibooks|{{PAGENAME}}]]&lt;noinclude&gt;
[[Kategori:Templat Wikibooks]]
[[en:Template:Policy]]
[[fa:الگو:سیاست]]
[[ko:틀:정책]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>i8jpibiud04bq6a988mil0cvoqfmu5q</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Hak cipta</title>
    <ns>4</ns>
    <id>1864</id>
    <revision>
      <id>8494</id>
      <parentid>4112</parentid>
      <timestamp>2013-10-01T03:04:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kemas kini</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2498" xml:space="preserve">{{polisi}}
Matlamat [[Wikibooks]] adalah mencipta sumber maklumat yang boleh dicapai semua orang. Oleh itu, kandungan Wikibooks boleh digunakan oleh sesiapapun dan kekas bebas tertakluk kepada beberapa syarat, yang bertujuan mengekalkan kebebasan tersebut.

Semua sumbangan terhadap Wikibooks merupakan milik penyumbang melainkan dinotakan sebaliknya (sebagai contoh; penyumbang mungkin mengepos teks domain awam atau teks yang lain telah diberikan izin untuk disalin, diubah dan diterbitkan semula di bawah syarat hak cipta Wikibooks). Oleh itu semua kandungan dianggap dibebaskan di bawah syarat-syarat berikut melainkan ditandakan sebaliknya (sebagai contoh; petikan yang ditanda dengan jelas); Sebaik sahaja lesen bahan-bahan tersebut telah diberikan kepada Wikibooks, mana-mana penulis tidak boleh membatalkan atau mengubah lesen tersebut.

:'''Kebenaran diberikan untuk menyalin, mengedar dan/atau menyunting teks semua bahan di sini di bawah sama ada &quot;Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 Unported License&quot; (CC-BY-SA) atau &quot;Lesen Dokumentasi Bebas GNU&quot; (GFDL), tanpa versi tertentu, dengan tanpa bahagian tak berubah (''invariant section''), tanpa teks halaman hadapan (''front-cover text''), dan tanpa teks halaman belakang (''back-cover texts'').''' Satu salinan lesen GFDL boleh didapati di [[:en:Wikibooks:GNU Free Documentation License]] manakala terjemahannya di [[w:Wikipedia:Teks Lesen Dokumentasi Bebas GNU]]. Salini lesen CC-BY-SA pula boleh didapati di [[:en:Wikibooks:Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 Unported License]].

Dengan menekan butang &quot;simpan&quot; anda menandakan yang anda memberikan Yayasan Wikimedia lesen untuk menggunakan karya anda di bawah syarat-syarat yang ditebalkan di atas. Jika anda tidak setuju dengan syarat-syarat ini, jangan hantarkan karya anda ke laman web ini. Perlu dijelaskan bahawa hanya teks bahasa Inggeris GFDL merupakan dokumen sah (''legally binding document'').

== Bahan kegunaan adil ==

Anda mungkin terjumpa sebahagian bahan di Wikibooks yang telah ditambah mengikut doktrin [[Wikibooks:Kegunaan adil]]. Bahan ini mungkin mengandungi teks, imej, bunyi, atau bahan lain daripada sumber luar dengan syarat hak cipta yang berbeza, dan mungkin tidak boleh diterbitkan semula sesuka hati. Dalam kes ini, bahan tersebut mesti ditandakan dengan jelas dan kekal milik tuannya.

== Lihat juga ==
* [[w:Wikipedia:Hak cipta]]
* [[m:Copyright]]

[[en:Wikibooks:Copyrights]]
[[es:Wikilibros:Copyrights]]
[[pl:Wikibooks:Prawa autorskie]]</text>
      <sha1>i2boicuqldmgvkek2luntxjb3tra944</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1865</id>
    <redirect title="Wikibooks:Perihal" />
    <revision>
      <id>4109</id>
      <timestamp>2007-07-24T11:04:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>alih</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="31" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Wikibooks:Perihal]]</text>
      <sha1>japnm47x16nq7kiwc33i9sp86gk5w72</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategori:Polisi dan panduan Wikibooks</title>
    <ns>14</ns>
    <id>1866</id>
    <revision>
      <id>4111</id>
      <timestamp>2007-07-24T11:07:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>baru</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="128" xml:space="preserve">[[Kategori:Wikibooks]]
[[en:Category:Wikibooks policies and guidelines]]
[[es:Categoría:Wikilibros:Políticas y orientaciones]]</text>
      <sha1>5y8ueb4v1rridypdwdgojqaifj47uy2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Pengumuman</title>
    <ns>4</ns>
    <id>1867</id>
    <revision>
      <id>9766</id>
      <parentid>9662</parentid>
      <timestamp>2015-03-01T13:09:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JackPotte</username>
        <id>1500</id>
      </contributor>
      <comment>Wikidata</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9609" xml:space="preserve">Sila letakkan pengumuman untuk pengguna BukuWiki bahasa Melayu di laman ini. Jika berita tersebut berkenaan Wikibooks secara amnya, anda mungkin mahu meletakkannya juga di [[m:Wikimedia News|meta]].
[[Image:Crystal_128_xchat+xclock.png|right|50px]]

== BukuWiki ==
{| style=&quot;width:100%; clear:both;&quot;
|- style=&quot;background-color:#ccccff; &quot;
!
! width=90px | '''Tarikh'''
!'''Pengumuman'''
|-
| 
| &lt;center&gt; '''[[w:2014|2014]]''' &lt;/center&gt;
| 
&lt;!-- TAMBAH PENGUMUMAN BARU DI SINI! --&gt;
|-
| [[Fail:Article.gif|20px]]
| [[w:18 September|18 September]]
| Mencapai jumlah 10,000 suntingan semuanya.&lt;!--dengan Perbincangan pengguna:Romtam--&gt;
|-
| [[Fail:Icon tools.png|20px]]
| [[w:30 Jun|30 Jun]]
| Keizinan memuat naik fail [[Wikibooks:Kedai_Kopi#Using_only_UploadWizard_for_uploads|dihadkan]] kepada pentadbir.
|-
| [[Fail:Article.gif|20px]]
| [[w:19 Januari|19 Januari]]
| Mencapai 250 laman kandungan dengan [[FOSS Pengenalan Am/Perihal IOSN]].
|-
| [[Fail:Crystal multimedia.png|20px]]
| [[w:1 Januari|1 Januari]]
| BukuWiki berada di tangga ke-49 dalam [[m:Wikibooks/Table]].
|-
| 
| &lt;center&gt; '''[[w:2013|2013]]''' &lt;/center&gt;
| 
|-
| [[Fail:Icon tools.png|20px]]
| [[w:28 Ogos|28 Ogos]]
| Semua pengguna log masuk akan menggunakan [[m:HTTPS|HTTPS]] secara lalai.
|-
| [[Fail:Crystal_Clear_app_personal.png|20px]]
| [[w:23 Julai|23 Julai]]
| Pengguna ke-1500 berdaftar: [[Pengguna:Ladsgroup|Ladsgroup]] (secara automatik).
|-
| [[Fail:Article.gif|20px]]
| [[w:21 Jun|21 Jun]]
| Mencapai jumlah 1500 laman semuanya.
|-
| [[Fail:Article.gif|20px]]
| [[w:8 Mei|8 Mei]]
| Mencapai 200 laman kandungan dengan [[HTML5]].
|-
| [[Fail:Icon tools.png|20px]]
| [[w:13 Mac|13 Mac]]
| [[mw:Lua|Lua]] diaktifkan di BukuWiki, membolehkan templat kompleks dipermudahkan. Ruang nama &quot;Modul&quot; ditambah.
|-
| [[Fail:Crystal multimedia.png|20px]]
| [[w:1 Mac|1 Mac]]
| BukuWiki berada di tangga ke-54 dalam [[m:Wikibooks/Table]].
|-
| [[Fail:Article.gif|20px]]
| [[w:12 Februari|12 Februari]]
| Mencapai 150 laman kandungan dengan [[Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Dendam String]].
|-
| [[Fail:Thumb-up.png|20px]]
| [[w:5 Februari|5 Februari]]
| [[Pengguna:Algazel|Algazel]] menjadi [[Wikibooks:Penyelia|penyelia]] sementara.
|-
| [[Fail:Crystal multimedia.png|20px]]
| [[w:1 Januari|1 Januari]]
| BukuWiki berada di tangga ke-58 dalam [[m:Wikibooks/Table]].
|-
| 
| &lt;center&gt; '''[[w:2012|2012]]''' &lt;/center&gt;
| 
|-
| [[Fail:Crystal multimedia.png|20px]]
| [[w:1 Januari|1 Januari]]
| BukuWiki berada di tangga ke-58 dalam [[m:Wikibooks/Table]].
|-
| 
| &lt;center&gt; '''[[w:2011|2011]]''' &lt;/center&gt;
| 
|-
| [[Fail:Article.gif|20px]]
| [[w:14 Disember|14 Disember]]
| Mencapai jumlah 1000 laman semuanya.
|-
| [[Fail:Crystal multimedia.png|20px]]
| [[w:21 November|21 November]]
| BukuWiki berada di tangga ke-61 dalam [[m:Wikibooks/Table]].
|-
| [[Fail:Crystal_Clear_app_personal.png|20px]]
| [[w:13 Oktober|13 Oktober]]
| Pengguna ke-1000 berdaftar: [[Pengguna:Vugar 1981|Vugar 1981]] (secara automatik).
|-
| [[Fail:Crystal_Clear_app_personal.png|20px]]
| [[w:12 Ogos|12 Ogos]]
| Pengguna ke-900 berdaftar: [[Pengguna:VIGNERON|VIGNERON]] (secara automatik).
|-
| [[Fail:Crystal multimedia.png|20px]]
| [[w:19 April|19 April]]
| BukuWiki berada di tangga ke-59 dalam [[m:Wikibooks/Table]].
|-
| [[Fail:Crystal multimedia.png|20px]]
| [[w:1 Januari|1 Januari]]
| BukuWiki berada di tangga ke-57 dalam [[m:Wikibooks/Table]].
|-
| 
| &lt;center&gt; '''[[w:2010|2010]]''' &lt;/center&gt;
| 
|-
| [[Fail:Crystal multimedia.png|20px]]
| [[w:12 Disember|12 Disember]]
| BukuWiki berada di tangga ke-56 dalam [[m:Wikibooks/Table]].
|-
| [[Fail:Crystal_Clear_app_personal.png|20px]]
| [[w:20 April|20 April]]
| Pengguna ke-600 berdaftar: [[Pengguna:Elmyrockie|Elmyrockie]] (secara automatik).
|-
| [[Fail:Article.gif|20px]]
| [[w:4 Februari|4 Februari]]
| Mencapai 100 laman kandungan dengan [[Congkak]].
|-
| [[Fail:Crystal multimedia.png|20px]]
| [[w:1 Januari|1 Januari]]
| BukuWiki berada di tangga ke-55 dalam [[m:Wikibooks/Table]].
|-
| 
| &lt;center&gt; '''[[w:2009|2009]]''' &lt;/center&gt;
| 
|-
| [[Fail:Crystal_Clear_app_personal.png|20px]]
| [[w:8 Disember|8 Disember]]
| Pengguna ke-500 berdaftar: [[Pengguna:Nuranie18|Nuranie18]] (secara automatik).
|-
| [[Fail:Crystal multimedia.png|20px]]
| [[w:6 September|6 September]]
| BukuWiki berada di tangga ke-53 dalam [[m:Wikibooks/Table]].
|-
| [[Fail:Crystal multimedia.png|20px]]
| [[w:1 Julai|1 Julai]]
| BukuWiki berada di tangga ke-54 dalam [[m:Wikibooks/Table]].
|-
| [[Fail:Crystal_Clear_app_personal.png|20px]]
| [[w:12 Jun|12 Jun]]
| Pengguna ke-400 berdaftar: [[Pengguna:Roy cokro|Roy cokro]] (secara automatik).
|-
| [[Fail:Wikibooks-logo-en-noslogan.svg|20px]]
| [[w:1 Februari|1 Februari]]
| BukuWiki mendapat logonya yang tersendiri ([[bugzilla:17263]]).
|-
| [[Fail:Wikibooks-logo-en-noslogan.svg|20px]]
| [[w:16 Januari|16 Januari]]
| Wikibooks mendapat logo baru.
|-
| [[Fail:Crystal multimedia.png|20px]]
| [[w:1 Januari|1 Januari]]
| BukuWiki berada di tangga ke-55 dalam [[m:Wikibooks/Table]].
|-
| 
| &lt;center&gt; '''[[w:2008|2008]]''' &lt;/center&gt;
| 
|-
| [[Fail:Crystal_Clear_app_personal.png|20px]]
| [[w:17 Disember|17 Disember]]
| Pengguna ke-300 berdaftar: [[Pengguna:V39|V39]] (secara automatik).
|-
| [[Fail:Icon tools.png|20px]]
| [[w:12 Disember|12 Disember]]
| Ruang nama &quot;Imej&quot; ditukar kepada &quot;Fail&quot;.
|-
| [[Fail:First.gif|20px]]
| [[w:18 September|18 September]]
| Laman pertama diimport di BukuWiki: [[Lakukan sendiri/Membetulkan paip bocor|Membetulkan paip bocor]], oleh [[Pengguna:Aurora|Aurora]].
|-
| [[Fail:Article.gif|20px]]
| [[w:3 September|3 September]]
| Mencapai 50 laman kandungan dengan [[Mari Belajar Bahasa Jerman/Pengenalan/Abjad]].
|-
| [[Fail:Crystal multimedia.png|20px]]
| [[w:1 Julai|1 Julai]]
| BukuWiki berada di tangga ke-60 dalam [[m:List of Wikibooks]].
|-
| [[Fail:Crystal_Clear_app_personal.png|20px]]
| [[w:12 Jun|12 Jun]]
| Pengguna ke-200 berdaftar: [[Pengguna:Sevela.p|Sevela.p]] (secara automatik).
|-
| [[Fail:Crystal_Clear_app_personal.png|20px]]
| [[w:23 Februari|23 Februari]]
| Pengguna ke-100 berdaftar: [[Pengguna:Cheranlaw|Cheranlaw]].
|-
| [[Fail:Crystal_Clear_app_personal.png|20px]]
| [[w:11 Februari|11 Februari]]
| Bot pertama berdaftar: [[Pengguna:Alexbot|Alexbot]].
|-
| [[Fail:Thumb-up.png|20px]]
| [[w:5 Januari|5 Januari]]
| [[Pengguna:Putera Luqman Tunku Andre|Putera Luqman Tunku Andre]] menjadi [[Wikibooks:Penyelia|penyelia]] sementara.
|-
| [[Fail:Crystal multimedia.png|20px]]
| [[w:1 Januari|1 Januari]]
| BukuWiki berada di tangga ke-68 dalam [[m:List of Wikibooks]].
|-
| 
| &lt;center&gt; '''[[w:2007|2007]]''' &lt;/center&gt;
| 
|-
| [[Fail:First.gif|20px]]
| [[w:22 Ogos|22 Ogos]]
| Penukaran nama pengguna yang pertama: [http://ms.wikibooks.org/w/index.php?title=Istimewa%3ALog&amp;type=renameuser&amp;user=Paginazero&amp;page= Edmundkh] menukar nama kepada &quot;EdmundEzekielMahmudIsa&quot;.
|-
| [[Fail:First.gif|20px]]
| [[w:11 September|11 September]]
| Fail pertama dimuatnaik: [[:Imej:BuburKacangHijauDurian.jpg]], oleh [[Pengguna:Yosri|Yosri]].
|-
| [[Fail:Icon tools.png|20px]]
| [[w:15 Ogos|15 Ogos]]
| Ruang nama [[Resipi]] ditambah.
|-
| [[Fail:Icon tools.png|20px]]
| [[w:16 Julai|16 Julai]]
| Laman pertama dilindungi di BukuWiki: [[Laman Utama]], oleh [[Pengguna:Aurora|Aurora]].
|-
| [[Fail:Icon tools.png|20px]]
| [[w:16 Julai|16 Julai]]
| Laman pertama dihapuskan di BukuWiki, oleh [[Pengguna:Aurora|Aurora]].
|-
| [[Fail:Thumb-up.png|20px]]
| [[w:10 Julai|10 Julai]]
| [[Wikibooks:Penyelia|Penyelia]] pertama dilantik: [[Pengguna:Aurora|Aurora]] (sementara).
|-
| [[Fail:Crystal_Clear_app_personal.png|20px]]
| [[w:30 Mei|30 Mei]]
| Pengguna ke-50 berdaftar: [[Pengguna:Ibok10|Ibok10]].
|-
| [[Fail:First.gif|20px]]
| [[w:19 Mei|19 Mei]]
| Penciptaan laman kategori pertama: [[:Kategori:Rencana untuk dipadamkan]], oleh [[Pengguna:Master2841|Master2841]].
|-
| [[Fail:First.gif|20px]]
| [[w:31 Januari|31 Januari]]
| Penciptaan laman Wikibooks pertama: [[Wikibooks:Pusat teknologi komputer]], oleh [[Pengguna:Powerabu|Powerabu]].
|-
| [[Fail:Crystal multimedia.png|20px]]
| [[w:1 Januari|1 Januari]]
| BukuWiki berada di tangga ke-66 dalam [[m:List of Wikibooks]].
|-
| 
| &lt;center&gt; '''[[w:2006|2006]]''' &lt;/center&gt;
|
|-
| [[Fail:First.gif|20px]]
| [[w:26 Mac|26 Mac]]
| Pengalihan laman yang pertama, oleh [[Pengguna:Ychmatematik|Ychmatematik]].
|-
| [[Fail:First.gif|20px]]
| [[w:9 Januari|9 Januari]]
| Penciptaan templat pertama: [[Templat:Wikivar]], oleh [[Pengguna:Gangleri|Gangleri]].
|-
| [[Fail:Crystal multimedia.png|20px]]
| [[w:1 Januari|1 Januari]]
| BukuWiki berada di tangga ke-80 dalam [[m:List of Wikibooks]].
|-
| 
| &lt;center&gt; '''[[w:2005|2005]]''' &lt;/center&gt;
|
|-
| [[Fail:First.gif|20px]]
| [[w:28 Disember|28&amp;nbsp;Disember]]
| Penciptaan laman pengguna dan perbualan pengguna yang pertama, oleh [[Pengguna:Gangleri|Gangleri]].
|-
| [[Fail:Article.gif|20px]]
| [[w:7 Mei|7 Mei]]
| Penciptaan modul dan laman perbincangan pertama: [[Bahasa Esperanto]].
|-
| [[Fail:First.gif|20px]]
| [[w:1 Mei|1 Mei]]
| Suntingan pengguna berdaftar pertama: [[Pengguna:Yosri|Yosri]], di ''Main Page''.
|-
| [[Fail:First.gif|20px]]
| [[w:24 Januari|24 Januari]]
| Suntingan pengguna tanpa nama pertama: 80.68.242.97, di ''Main Page''.
|-
| 
| &lt;center&gt; '''[[w:2004|2004]]''' &lt;/center&gt;
|
|-
| [[Fail:First.gif|20px]]
| [[w:24 Ogos|24 Ogos]]
| Penciptaan laman pertama: ''[[Main Page]]''.
|-
| [[Fail:First.gif|20px]]
| [[w:21 Julai|21 Julai]]
| '''BukuWiki''' dibuka secara rasmi.
|}

== Pautan luar ==
* [http://stats.wikimedia.org/wikibooks/EN/TablesWikipediaMS.htm Statistik BukuWiki]

[[Kategori:Berita Wikibooks|Pengumuman]]</text>
      <sha1>0n0l9bw6ftlaq814jyejfqrawtbfihu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategori:Berita Wikibooks</title>
    <ns>14</ns>
    <id>1868</id>
    <revision>
      <id>4115</id>
      <timestamp>2007-07-26T11:34:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>baru</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="22" xml:space="preserve">[[Kategori:Wikibooks]]</text>
      <sha1>d24pobytqisktlmjli4unptpxm9nkdv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Babel</title>
    <ns>10</ns>
    <id>1869</id>
    <revision>
      <id>8545</id>
      <parentid>8544</parentid>
      <timestamp>2013-11-09T10:13:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>penggunaan</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2499" xml:space="preserve">&lt;table style=&quot;float:right; clear:right; margin: 0.5em 1em; border:1px solid #99B3FF; padding:2px; width:250px; text-align: center&quot;&gt;&lt;tr&gt;&lt;td style=&quot;text-align:center&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot;&gt;'''[[Wikibooks:Babel]]'''
&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;&lt;tr&gt;&lt;td&gt;{{#if: {{{1|}}}
|{{Pengguna {{{1}}}}}|&lt;center style=&quot;background-color:#eee&quot;&gt;''Masukkan kemahiran berbahasa seperti:''&lt;br /&gt; &lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;{{Babel|ms|en-2|fr-3|&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt;&amp;nbsp;&amp;hellip;&amp;nbsp;&lt;code&gt; &lt;nowiki&gt;}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt;&lt;/center&gt;}}&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;{{#if: {{{2|}}}
|&lt;tr&gt;&lt;td&gt;{{Pengguna {{{2}}}}}&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}{{#if: {{{3|}}}
|&lt;tr&gt;&lt;td&gt;{{Pengguna {{{3}}}}}&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}{{#if: {{{4|}}}
|&lt;tr&gt;&lt;td&gt;{{Pengguna {{{4}}}}}&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}{{#if: {{{5|}}}
|&lt;tr&gt;&lt;td&gt;{{Pengguna {{{5}}}}}&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}{{#if: {{{6|}}}
|&lt;tr&gt;&lt;td&gt;{{Pengguna {{{6}}}}}&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}{{#if: {{{7|}}}
|&lt;tr&gt;&lt;td&gt;{{Pengguna {{{7}}}}}&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}{{#if: {{{8|}}}
|&lt;tr&gt;&lt;td&gt;{{Pengguna {{{8}}}}}&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}{{#if: {{{9|}}}
|&lt;tr&gt;&lt;td&gt;{{Pengguna {{{9}}}}}&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}{{#if: {{{10|}}}
|&lt;tr&gt;&lt;td&gt;{{Pengguna {{{10}}}}}&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}{{#if: {{{11|}}}
|&lt;tr&gt;&lt;td&gt;{{Pengguna {{{11}}}}}&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}{{#if: {{{12|}}}
|&lt;tr&gt;&lt;td&gt;{{Pengguna {{{12}}}}}&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}{{#if: {{{13|}}}
|&lt;tr&gt;&lt;td&gt;{{Pengguna {{{13}}}}}&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}{{#if: {{{14|}}}
|&lt;tr&gt;&lt;td&gt;{{Pengguna {{{14}}}}}&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}{{#if: {{{15|}}}
|&lt;tr&gt;&lt;td&gt;{{Pengguna {{{15}}}}}&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}{{#if: {{{16|}}}
|&lt;tr&gt;&lt;td&gt;{{Pengguna {{{16}}}}}&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}{{#if: {{{17|}}}
|&lt;tr&gt;&lt;td&gt;{{Pengguna {{{17}}}}}&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}{{#if: {{{18|}}}
|&lt;tr&gt;&lt;td&gt;{{Pengguna {{{18}}}}}&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}{{#if: {{{19|}}}
|&lt;tr&gt;&lt;td&gt;{{Pengguna {{{19}}}}}&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}{{#if: {{{20|}}}
|&lt;tr&gt;&lt;td&gt;{{Pengguna {{{20}}}}}&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}{{#if: {{{21|}}}
|&lt;tr&gt;&lt;td&gt;{{Pengguna {{{21}}}}}&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}{{#if: {{{22|}}}
|&lt;tr&gt;&lt;td&gt;{{Pengguna {{{22}}}}}&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}{{#if: {{{23|}}}
|&lt;tr&gt;&lt;td&gt;{{Pengguna {{{23}}}}}&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}{{#if: {{{24|}}}
|&lt;tr&gt;&lt;td&gt;{{Pengguna {{{24}}}}}&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}{{#if: {{{25|}}}
|&lt;tr&gt;&lt;td&gt;{{Pengguna {{{25}}}}}&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}{{#if: {{{26|}}}
|&lt;tr&gt;&lt;td&gt;{{Pengguna {{{26}}}}}&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}{{#if: {{{27|}}}
|&lt;tr&gt;&lt;td&gt;{{Pengguna {{{27}}}}}&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}{{#if: {{{28|}}}
|&lt;tr&gt;&lt;td&gt;{{Pengguna {{{28}}}}}&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}{{#if: {{{29|}}}
|&lt;tr&gt;&lt;td&gt;{{Pengguna {{{29}}}}}&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}
&lt;tr&gt;&lt;td style=&quot;text-align:center&quot;&gt;[[:Kategori:Bahasa pengguna|Cari bahasa pengguna]]&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;&lt;/table&gt;&lt;noinclude&gt;
Contoh, kod &lt;nowiki&gt;{{#babel:ms-N|en-5|id-4|ar-3|ru-2|fr-1|az-0}}&lt;/nowiki&gt; pada laman pengguna anda akan menghasilkan:
{| style=&quot;float:left&quot;
|-
|{{#babel:ms-N|en-5|id-4|ar-3|ru-2|fr-1|az-0}}
|}
[[Kategori:Templat Wikibooks]]
[[en:Template:Babel]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>bhxdw35xmvwftrgnp0j86ny2fj0rox3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>MediaWiki:Sidebar</title>
    <ns>8</ns>
    <id>1870</id>
    <revision>
      <id>5778</id>
      <parentid>4124</parentid>
      <timestamp>2009-02-16T11:28:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>+1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="219" xml:space="preserve">* navigation
** mainpage|mainpage
** portal-url|portal
** Wikibooks:Kedai Kopi|Kedai kopi 
** recentchanges-url|recentchanges
** randompage-url|randompage
** helppage|help
** Resipi|Resipi
** sitesupport-url|sitesupport</text>
      <sha1>tgqquc4vdyoffqe9b02jpl8uet5j45l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>MediaWiki:Helppage</title>
    <ns>8</ns>
    <id>1872</id>
    <revision>
      <id>4126</id>
      <timestamp>2007-07-31T11:14:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>terjemah</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17" xml:space="preserve">Bantuan:Kandungan</text>
      <sha1>gdmto4jj69i0bq589k1bim0n6empaqc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Selamat datang pengguna baru</title>
    <ns>4</ns>
    <id>1874</id>
    <revision>
      <id>10281</id>
      <parentid>4130</parentid>
      <timestamp>2016-05-14T21:26:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>129.45.111.41</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Lihat juga */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2602" xml:space="preserve">Selamat datang! [[Wikibooks:Perihal|'''Wikibooks''']] (atau BukuWiki) merupakan himpunan buku teks dan manual bebas yang ditulis secara bersama oleh para pembaca. Tapak ini adalah [[w:wiki|wiki]], yang bermaksud sesiapa sahaja, termasuk ''anda'', boleh menyunting sebarang laman sekarang juga dengan menggunakan butang ''sunting'' yang terdapat di bahagian atas setiap laman di sini.

== Meninjau ==
Wikibooks mengandungi maklumat yang banyak mengenai pelbagai perkara. Untuk mula membaca, pergi ke [[Laman Utama]], cari perkara yang kelihatan menarik, dan mula jelajah. Terdapat juga [[Wikibooks:Mencari|kotak pencari]] di sebelah kiri setiap laman.

== Menyunting ==
Semua orang boleh [[Wikibooks:Menyunting|menyunting]] laman di Wikibooks (termasuk laman ini!). Hanya pilih pautan '''Sunting''' pada puncak laman jika anda percaya ia boleh diperbaiki lagi. Anda tidak memerlukan kelulusan khas; dan anda juga tidak perlu log masuk.

Cara termudah untuk mula membantu adalah dengan menggunakan Wikibooks sebagaimana anda menggunakan buku elektronik lain, tetapi apabila anda menjumpai masalah seperti &amp;mdash; ejaan yang silap, atau ayat yang tidak jelas &amp;mdash; klik &quot;Sunting&quot; dan betulkannya. 

Anda boleh memulakan laman baru, atau mengemas kini modul sedia ada dan menambah bahagian-bahagian baru ke dalamnya. Jika anda khuatir anda akan mencelarukan sesebuah modul, kunjungi [[Wikibooks:Kotak pasir|kotak pasir]] di mana anda boleh berlatih untuk menggunakan Wikibooks.

Perhatikan bahawa segala sumbangan untuk Wikibooks diterbitkan di bawah [[w:Lesen Dokumentasi Bebas GNU|GFDL]]. Lesen ini memastikan Wikibooks sentiasa bebas untuk diedarkan semula selama-lamanya (Lihat [[Wikibooks:Hak cipta]] untuk maklumat lanjut).

Selamat mencuba!

== Lihat juga ==
* [[Bantuan:Kandungan|Bantuan]].
* [[Wikibooks:FAQ|FAQ]].
* [[Wikibooks:Glosari|Glosari]] Wikibooks.
* [[Wikibooks:Kedai Kopi|Kedai kopi]].
* [[Wikibooks:Kesalahan biasa bWikibooks|Kesalahan]] yang biasa dilakukan.
* [[Wikibooks:Penyelia|Penyelia]], hubungi kami.
* [[Wikibooks:Perihal|Perihal]] projek Wikibooks.
* [[Wikibooks:Polisi dan garis panduan|Polisi dan garis panduan]].
* [[Wikibooks:Wikiquette|Wikiquette]], etika Wikibooks.

[[Kategori:Bantuan Wikibooks|{{PAGENAME}}]]

[[cy:Wicillyfrau:Croeso, newydd-ddyfodiaid]]
[[da:Wikibooks:Velkommen nybegynder]]
[[de:Wikibooks:Willkommen]]
[[en:Help:Welcome, newcomers]]
[[es:Wikilibros:Bienvenida]]
[[fr:Wikilivres:Bienvenue]]
[[nl:Wikibooks:Welkom]]
[[pl:Wikibooks:Witamy nowicjuszy]]
[[ru:Wikibooks:О Викиучебнике]]
[[vi:Wikibooks:Chào mừng người mới đến]]b</text>
      <sha1>fjm5yjw9onwz00mnmhbltlahn2g9rzc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Laman dipadam</title>
    <ns>4</ns>
    <id>1876</id>
    <revision>
      <id>4151</id>
      <parentid>4142</parentid>
      <timestamp>2007-08-08T13:24:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>/* Senarai laman yang dilindungi */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="405" xml:space="preserve">Laman ini menyenaraikan laman-laman yang sering dicipta untuk tujuan [[w:Wikipedia:Laku musnah|laku musnah]]. Laman-laman ini dilindungi dari disunting/dicipta semula dengan perlindungan melata yang diberikan pada laman ini.

== Senarai laman yang dilindungi ==
* {{:W/index.php}}
* {{:W/w/index.php}}
* {{:W/w/w/index.php}}
* {{Perbualan:Laman Utama/‎}}

[[Kategori:Pentadbiran Wikibooks|{{PAGENAME}}]]</text>
      <sha1>12mh4kncpub97mqmyvzxay0dtou13ie</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategori:Pentadbiran Wikibooks</title>
    <ns>14</ns>
    <id>1877</id>
    <revision>
      <id>4135</id>
      <timestamp>2007-08-04T11:18:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>baru</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="22" xml:space="preserve">[[Kategori:Wikibooks]]</text>
      <sha1>d24pobytqisktlmjli4unptpxm9nkdv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bantuan:Kandungan</title>
    <ns>12</ns>
    <id>1879</id>
    <revision>
      <id>9754</id>
      <parentid>6412</parentid>
      <timestamp>2015-02-25T05:26:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Romaine</username>
        <id>294</id>
      </contributor>
      <comment>--&gt; Wikidata</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1532" xml:space="preserve">[[Wikibooks:Perihal|Wikibuku]] merupakan himpunan buku teks dan manual bebas yang ditulis secara kerjasama oleh pengguna laman ini. Pautan di bawah mengandungi panduan dan maklumat mengenai membaca, mengarang, dan penyertaan di laman ini.

== Mengenai Wikibooks ==
* [[Wikibooks:Perihal|Perihal Wikibooks]].
* [[Wikibooks:Selamat datang pengguna baru|Selamat datang pengguna baru!]]
* [[Wikibooks:FAQ|Soalan yang sering ditanya]].

== Bagaimana melakukannya? ==

===Menggunakan Wikibooks===
* Bagaimana [[Wikibooks:Mencari|mencari modul]].

===Menyunting Wikibooks===
* Bagaimana [[Wikibooks:Menyunting|menyunting laman]].
* Bagaimana [[Wikibooks:Memulakan laman baru|memulakan laman baru]].
* Bagaimana [[Wikibooks:Polisi penggunaan imej|menambah imej pada laman]].
* Bagaimana [[Wikibooks:Templat|menggunakan templat]].

== Maklumat dan sumber untuk penyumbang ==
* [[Wikibooks:Polisi dan garis panduan|Polisi dan garis panduan untuk penyumbang]].
* [[Wikibooks:Glosari|Glosari untuk istilah Wikibooks biasa]].

== Hubungi kami ==
* [[Wikibooks:Penyelia|Senarai penyelia]] Wikibooks.
* [[Wikibooks:Kedai Kopi|Kedai kopi]], forum untuk pertanyaan dan perbincangan mengenai Wikibooks.
* [[Wikibooks:Memohon modul|Memohon modul]], permohonan modul atau maklumat.
* [[m:Laman Utama|Meta-Wiki]], sebuah tapak di mana terdapat maklumat dan perbincangan tentang projek Wikimedia secara keseluruhannya.

== Lihat juga ==
* [[w:Wikipedia:Bantuan|Laman bantuan Wikipedia]] untuk maklumat lanjut.

[[Kategori:Bantuan Wikibooks|{{PAGENAME}}]]</text>
      <sha1>ffna09h9asvntyp5llgwrmfo7sh4s68</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategori:Bantuan Wikibooks</title>
    <ns>14</ns>
    <id>1880</id>
    <revision>
      <id>4140</id>
      <timestamp>2007-08-06T11:24:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>baru</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="22" xml:space="preserve">[[Kategori:Wikibooks]]</text>
      <sha1>d24pobytqisktlmjli4unptpxm9nkdv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Portal Masyarakat</title>
    <ns>4</ns>
    <id>1884</id>
    <revision>
      <id>4275</id>
      <parentid>4156</parentid>
      <timestamp>2007-09-25T12:09:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4153" xml:space="preserve">__NOTOC__
&lt;div style=&quot;text-align:center;font-weight:bold;&quot;&gt;[[Image:Portal.svg|37px|Portal Masyarakat]] Selamat datang ke Portal Masyarakat!&lt;/div&gt;

{| class=&quot;wikitable&quot; width=&quot;100%&quot;
&lt;!-- ATAS KIRI --&gt;
| style=&quot;width: 50%; vertical-align: top; background-color: #EDF6FF; padding:1em; border:1px solid #aaaaaa&quot;|

== Hubungi kami ==
[[Image:Nuvola_apps_chat.png|50px|right]]
* Anda boleh menghubungi kami melalui beberapa cara:
** [[Wikibooks:Kedai Kopi|Kedai Kopi]], untuk soalan-soalan am mengenai Wikibooks.
** [[Wikibooks:Memohon modul|Memohon modul]], untuk permintaan atau soalan mengenai modul.
* Dapatkan bantuan daripada [[Wikibooks:Penyelia|Penyelia]].

&lt;!-- ATAS KANAN --&gt;
| style=&quot;width: 50%; vertical-align: top; background-color: #FFDDDD; padding:1em; border:1px solid #aaaaaa&quot;|

== Bantuan ==
[[Image:Question.png|45px|right]]
* Lihat [[Bantuan:Kandungan|laman bantuan]] untuk gambaran umum.
* Baca [[Wikibooks:Tutorial|tutorial]] Wikibooks.
** Bagaimana [[Wikibooks:Memulakan laman baru|memulakan laman baru]]/[[Wikibooks:Menyunting laman|menyunting laman]]?
* [[Wikibooks:Pengumuman|Pengumuman]] untuk mendapatkan statistik terkini.
* Cuba menyunting di [[Wikibooks:Kotak pasir|kotak pasir]].
* [[Wikibooks:Mencari|Tidak jumpa]] panduan yang diingini? [[Wikibooks:Memohon modul|Mohonlah!]]

&lt;!-- TENGAH KIRI --&gt;
|-
| style=&quot;vertical-align: top; background-color: #FFDDFF; padding:1em; border:1px solid #aaaaaa&quot;|

== Polisi dan garis panduan ==
[[Image:Noia_64_mimetypes_mime_txt.png|50px|right]]
* [[Wikibooks:Polisi dan garis panduan]].
* [[Wikibooks:Kategori|Perbincangan mengenai kategori]].
* [[Wikibooks:Manual gaya|Manual gaya]].
* [[Wikibooks:Polisi penggunaan imej|Polisi imej]].
* [[Wikibooks:Templat|Indeks templat]] di Wikibooks - sila periksa sebelum mencipta yang baru.

&lt;!-- TENGAH KANAN --&gt;
| style=&quot;vertical-align: top; background-color: #DDFFDD; padding:1em; border:1px solid #aaaaaa&quot;|

== Pelesenan ==
[[Image:Copyright.svg|50px|right]]
* [[Wikibooks:Hak cipta|Polisi hak cipta]].
* [[Wikibooks:Sumber domain awam|Sumber domain awam]].

== Rujukan ==
* [[Wikibooks:Sumber untuk penterjemah]].
* [[Wikibooks:Peralatan]] - Perkara berguna.
* [[Wikibooks:Glosari]] - Glosari istilah, singkatan dll yang biasa digunakan.

&lt;!-- BAWAH KIRI --&gt;
|-
| style=&quot;vertical-align: top; background-color: #FFFFDD; padding:1em; border:1px solid #aaaaaa&quot;|

== Perkara yang boleh anda bantu ==
[[Image:Nuvola apps important.svg|50px|right]]
* [[Wikibooks:Penyelenggaraan|Kemaskini dan wikikan]].
* [[Wikibooks:Memohon modul|Memohon modul]] - senarai modul yang diminta.
* [[Istimewa:Wantedpages|Laman dikehendaki]] - Senarai laman yang dipaut, tetapi belum wujud.
* [[Istimewa:Shortpages|Laman ringkas]] - laman yang tidak mempunyai isi atau amat pendek.
* [[Istimewa:Uncategorizedpages|Laman tidak berkategori]] - lihat [[Wikibooks:Kategori]].

&lt;!-- BAWAH KANAN --&gt;
| style=&quot;vertical-align: top; background-color: #FFEEDD; padding:1em; border:1px solid #aaaaaa&quot;|

== Projek semasa ==
[[Image:Noia_64_apps_quanta.png|50px|right]]
Sertai salah satu dari projek di bawah. Semua bantuan dihargai.
* [[Wikibooks:Templat|Indeks templat]] &amp; [[:Kategori:Templat|kategori]] - senarai [[templat]] yang digunakan di Wikibooks, untuk mengelakkan pertindanan.
* [[Wikibooks:Kerjasama bulan ini|Kerjasama bulan ini]].
** [[Wikibooks:Terjemahan bulan ini|Projek terjemahan]].
|}

&lt;!-- BAWAH SEKALI --&gt;
&lt;table border=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot; cellspacing=&quot;0&quot; style=&quot;border-width: 1px; width:100%; border-color: solid #aaaaaa; border-style: solid&quot;&gt;&lt;tr&gt;
&lt;td align=&quot;left&quot; valign=&quot;middle&quot; style=&quot;background: #EDF6FF; border-bottom-style: solid; border-width: 1px; border-color: solid #aaaaaa&quot;&gt;&lt;/td&gt;
&lt;/tr&gt;&lt;tr&gt;&lt;td align=&quot;left&quot; valign=&quot;top&quot; style=&quot;background: #EDF6FF; padding: 8px&quot;&gt;

=== Komuniti Wikibooks ===
{{Sisterprojects}}
&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;&lt;/table&gt;

[[Kategori:Wikibooks|Portal M]]
[[da:Wikibooks:Forside]]
[[de:Wikibooks:Portal]]
[[en:Wikibooks:Community Portal]]
[[he:ויקיספר:שער הקהילה]]
[[it:Wikibooks:Portale Comunità]]
[[nl:Gebruikersportaal]]
[[pl:Wikibooks:Portal wikipedystów]]
[[simple:Wikibooks:Community Portal]]
[[sv:Wikibooks:Portalen]]</text>
      <sha1>nrbs88vxi0vuxobq9732fsr3oa4u3bz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Kuih</title>
    <ns>100</ns>
    <id>1886</id>
    <revision>
      <id>11108</id>
      <parentid>11107</parentid>
      <timestamp>2021-07-28T06:16:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Chongkian</username>
        <id>2495</id>
      </contributor>
      <comment>/* T */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="651" xml:space="preserve">{{Daftar resipi}}

== A ==
* [[Resipi:Agar-agar kering|Agar-agar kering]]
* [[Resipi:Abuk-abuk|Abuk-abuk]]

== B ==
* [[Resipi:Kuih bakul|Kuih bakul]]

== C ==
* [[Resipi:Kuih cara berlauk|Cara berlauk]]

== D ==
* [[Resipi:Dangai|Dangai]]

== K ==
* [[Resipi:Karipap|Karipap]]

== L ==
* [[Resipi:Kuih lapis|Lapis]]
* [[Resipi:Lemang|Lemang]]

== M ==
* [[Resipi:Kuih makmur|Makmur]]

== O ==
* [[Resipi:Ondeh-ondeh|Ondeh-ondeh]]

== P ==
* [[Resipi:Pau|Pau]]
* [[Resipi:Puding jagung|Puding jagung]]
* [[Resipi:Pulut lepa|Pulut lepa]]

== S ==
* [[Resipi:Kuih seri muka|Seri muka]]

== T ==
* [[Resipi:Kuih tat nenas|Tat nenas]]

[[Kategori:Kuih| ]]</text>
      <sha1>jadi9ptatk0v06ksaqyi9ojd9x3fnbv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Daftar resipi</title>
    <ns>10</ns>
    <id>1887</id>
    <revision>
      <id>5521</id>
      <parentid>4429</parentid>
      <timestamp>2008-11-12T10:46:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>+1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="579" xml:space="preserve">{| class=&quot;prettytable&quot; style=&quot;float:right; margin-left: 1em; margin-bottom: 1ex; font-size: 90%;&quot;
|-
!style=&quot;background:#ccf;&quot;|[[:Kategori:Resipi|Daftar resipi]]
|-
|style=&quot;background:#fff;&quot;|
&lt;center&gt;[[Image:061 Obsttorte.JPG|90px]]&lt;/center&gt;
*[[Resipi:Biskut|Biskut]]
*[[Resipi:Bubur|Bubur]]
*[[Resipi:Kek|Kek]]
*[[Resipi:Kuih|Kuih]]
*[[Resipi:Nasi|Nasi]]
*[[Resipi:Mi|Mi]]
*[[Resipi:Ramuan|Ramuan]]
*[[Resipi:Rempah|Rempah]]
*[[Resipi:Roti|Roti]]
*[[Resipi:Pelbagai juadah|Lain-lain]]
*[[Resipi:Minuman|Minuman]]
|}&lt;noinclude&gt;[[Kategori:Templat resipi|{{PAGENAME}}]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>a73bdhu7km5lgczaw1x5bmg7tqnlo98</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Kuih makmur</title>
    <ns>100</ns>
    <id>1888</id>
    <revision>
      <id>6640</id>
      <parentid>4160</parentid>
      <timestamp>2011-08-17T03:38:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>115.134.133.172</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Cara membuat */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="898" xml:space="preserve">{{Wikipedia|Kuih makmur}}
{{Resipi|Kuih}}

== Bahan ==
* 125 gm tepung gandum
* 60 gm minyak sapi/mentega (tanpa garam)

;Untuk penyalut
* 60 gm gula aising

;Untuk inti
* 2 auns besar kacang tanah bergoreng

==Cara membuat==
# Sapukan minyak pada dulang pembakar dan panaskan pasangkan ketuhar sehingga 180'c.
# Sediakan adunan: Ayak tepung dan uli dengan minyak sapi/marjerin sehingga menjadi doh kental. Bahagikan doh kepada bebola besar saiz ibu jari. Tekan tiap-tiap bebola leper saiz dan isikan tengahnya dengan 1/2 sudu kacang tanah bergoreng. Lipat seperti bentuk karipap atau bebola bulat.
# Bakar dalam ketuhar (150-180°C) selama 15-20 minit.
# Angkat perlahan-lahan dengan pisau pelepa &amp; sadurkan baik-baik dengan gula aising ketika masih panas lagi.
# Hidangkan di atas pinggan kuih beralaskan kertas dioli.

==Cadangan hidangan==
10-20 keping (mengikut saiz)

[[Kategori:Kuih|Makmur]]</text>
      <sha1>lwv10tj2xkxcgpu9ei22hc0n39gb4v8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Resipi</title>
    <ns>10</ns>
    <id>1889</id>
    <revision>
      <id>6994</id>
      <parentid>6967</parentid>
      <timestamp>2012-03-04T12:45:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>jadual mengganggu gambar</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="118" xml:space="preserve">[[Resipi]] | [[Resipi:{{{1}}}|{{{1}}}]] | {{PAGENAME}}
&lt;noinclude&gt;[[Kategori:Templat resipi|{{PAGENAME}}]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>phkiwq2e75l1anavxauq4bn9gnug05v</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Kuih lapis</title>
    <ns>100</ns>
    <id>1890</id>
    <revision>
      <id>6274</id>
      <parentid>6273</parentid>
      <timestamp>2010-05-11T11:18:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Membalikkan suntingan oleh [[Special:Contributions/60.52.122.31|60.52.122.31]] ([[User talk:60.52.122.31|Perbincangan]]) kepada versi terakhir oleh [[User:Aurora|Aurora]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="824" xml:space="preserve">{{Wikipedia|Kuih lapis}}
[[Image:Kue lapis - driekleur en rozen.jpg|thumb|Kuih lapis]]
{{Resipi|Kuih}}

== Bahan ==
* 1 cawan tepung gandum 
* 1 cawan tepung jagung 
* ½ cawan gula 
* 4 cawan [[w:Santan kelapa|santan]] (sederhana pekat) 
* 1 sudu teh garam 
* sedikit pewarna (biasanya merah)

==Cara membuat==
# Panaskan loyang dalam pengukus terlebih dahulu dengan api sederhana. 
# Campurkan bahan dalam pengisar dan kisar hingga halus. Kemudian tapiskan. 
# Asingkan bancuhan kepada 2 bahagian. Letakkan pewarna merah pada satu bahagian. Masukkan sedikit bancuhan berwarna putih pada bahagian kedua
# Buat satu lapisan merah dalam bekas, biarkan dalam 3 minit.
# Masukkan bancuhan berwarna putih pula. Ulangi dua langkah ini hingga habis.
# Setelah masak, angkat dan biarkan sejuk baru potong. 

[[Kategori:Kuih|Lapis]]</text>
      <sha1>r5e0oa2b63goel13lb8hwllt1bbrtyp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategori:Kuih</title>
    <ns>14</ns>
    <id>1891</id>
    <revision>
      <id>4169</id>
      <parentid>4168</parentid>
      <timestamp>2007-08-17T11:10:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>oops...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="39" xml:space="preserve">[[Kategori:Resipi]]
[[id:Kategori:Kue]]</text>
      <sha1>ngdftgr0w4lry9jrsire9nqm9qpft26</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategori:Resipi</title>
    <ns>14</ns>
    <id>1892</id>
    <revision>
      <id>11103</id>
      <parentid>11102</parentid>
      <timestamp>2021-07-28T06:12:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Chongkian</username>
        <id>2495</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="523" xml:space="preserve">{{Utama|Resipi}}
{{Daftar resipi}}
[[Kategori:Kategori]]

[[de:Kategorie:Kochbuch/ Alle Rezepte]]
[[en:Category:Recipes]]
[[es:Categoría:Recetas]]
[[fi:Luokka:Keittokirja]]
[[fr:Catégorie:Recettes de cuisine]]
[[gl:Categoría:Receitas]]
[[id:Kategori:Resep]]
[[is:Flokkur:Uppskriftir]]
[[it:Categoria:Ricette]]
[[lt:Kategorija:Receptai]]
[[nl:Categorie:Recept]]
[[oc:Categoria:Recèptas]]
[[ru:Категория:Рецепты]]
[[simple:Category:Recipes]]
[[sv:Kategori:Recept]]
[[uk:Категорія:Рецепти]]</text>
      <sha1>10r05dw72ay3nmmitw6iopwwypddzmb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Dam</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1893</id>
    <revision>
      <id>6214</id>
      <parentid>4945</parentid>
      <timestamp>2010-03-17T11:05:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>/* Kandungan */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="996" xml:space="preserve">[[Image:International draughts.jpg|200px|thumb|Kedudukan permulaan dam 10x10]]
[[Image:Damiera.JPG|200px|thumb|Kedudukan permulaan dam 8x8]]
'''Dam''' merupakan sejenis permainan papan yang dimainkan oleh dua orang. Biasanya papan yang digunakan bersaiz 10x10 petak, namun papan bersaiz 8x8 (papan [[catur]]) turut popular. Permainan ini berasal satu permainan lama yang dipanggil ''Alquerque''.

Objektif permainan dam ialah untuk &quot;memakan&quot; semua buah lawan atau menghentikan lawan daripada meneruskan permainan. Buku ini akan menceritakan serba sedikit tentang peraturan serta cara bermain dam.

==Kandungan==
#[[/Bermain/]]&lt;!--buah &amp; papan, cara bergerak &amp; makan, permulaan, tamat--&gt;
#[[/Mencatat permainan/]]
#[[/Taktik/]]&lt;!--taktik, strategi--&gt;
#[[/Contoh permainan/]]
#[[/Kelainan/]]


{{Wikimedia|Dam
|Commons             = 
|Commons category    = Draughts
|Wikipedia           = Dam
|Wikipedia portal    = 
|Wiktionary          = dam
}}

[[Kategori:Dam| ]]
[[Kategori:Permainan berpapan]]</text>
      <sha1>szkmp0x1v962o88tjdx6kwwypw24w21</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Rak Buku Bahasa Pemprograman</title>
    <ns>4</ns>
    <id>1896</id>
    <redirect title="Wikibooks:Rak bahasa pengaturcaraan" />
    <revision>
      <id>4181</id>
      <timestamp>2007-08-22T10:35:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>Wikibooks:Rak Buku Bahasa Pemprograman dialihkan ke Wikibooks:Rak bahasa pengaturcaraan: lebih tepat</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="49" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Wikibooks:Rak bahasa pengaturcaraan]]</text>
      <sha1>j2ytmk9jwxvd2sqgro57dt50x405r3d</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Rak permainan dan sukan</title>
    <ns>4</ns>
    <id>1897</id>
    <revision>
      <id>7184</id>
      <parentid>6169</parentid>
      <timestamp>2012-09-23T04:37:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>/* Kanak-kanak */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="584" xml:space="preserve">[[Wikibooks:Rak buku|Rak buku]] ini memuatkan semua topik berkenaan permainan dan sukan, kecuali yang berkaitan dengan [[Wikibooks:Permainan komputer dan video|permainan komputer/video]].

== Kanak-kanak ==
* [[Congkak]]
* [[Galah panjang]]
* [[Gasing]]
* [[Layang-layang]]

== Permainan papan ==
* [[Catur]]
* [[Dam]]
* [[Monopoly]]

== Permainan kad ==

== Olahraga ==

== Sukan ==
* [[Badminton]]
* [[Bola sepak]]
* [[Tenis]]

[[Kategori:Rak Wikibooks|Permainan dan sukan]]
[[Kategori:Permainan| ]]
[[id:Permainan]]
[[de:Regal:Sport]]
[[en:Wikibooks:Games and athletics bookshelf]]</text>
      <sha1>8k4c6uivtqyzuk4dagd36m9boefs02r</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Karipap</title>
    <ns>100</ns>
    <id>1898</id>
    <revision>
      <id>10229</id>
      <parentid>8053</parentid>
      <timestamp>2015-12-01T01:47:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>gambar</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2318" xml:space="preserve">{{Wikipedia|Karipap}}
{{Resipi|Kuih}}
[[Fail:YosriKaripap1.jpg|thumb|Karipap]]
== Karipap daging ==
===Bahan===
====Bahan inti====
# 1 kg kentang - dipotong dadu 
# 600 gm bawang besar - dipotong dadu 
# 800 gm daging lembu - dipotong dadu kecil 
# 1 biji bawang besar (ditumbuk lumat)
# 3 ulas bawang merah (ditumbuk lumat)
# 4 ulas bawang putih (ditumbuk lumat)
# 1&quot; halia (ditumbuk lumat)
# 1 sudu besar jintan manis (ditumbuk lumat)
# 1 paket serbuk kari 

# 3 sd besar gula
# 1 sd besar garam
# ½ sd teh msg 
# 700 ml [[Resipi:Air|air]]

====Doh karipap====
# 1 kg tepung gandum - diayak
# 1 sd besar garam
# ¾ buku (188gm) lepa susu `Farmcows'
# 2 biji telur
# 1 cawan ais
# 500 ml air

====Lain-lain====
# Minyak untuk menggoreng
# Tepung secukupnya untuk mencanai

===Cara membuatnya===
;Inti:
Panaskan minyak dan tumis kulit kayu manis hingga kembang, masukkan bahan tumbuk dan kacau hingga wangi. Bila garing masukkan serbuk kari dan kacau atas api perlahan hingga bergumpal. 

Masukkan daging yang telah dicuci dan gaul sebati. Masukkan garam dan serbuk perasa. masukkan air dan biarkan mendidih hingga agak kering baru masukkan msg, gula dan kentang. Kacau hingga mula kering. Masukkan bawang dadu dan kacau sebentar. Angkat dan sejukkan. 

;Doh:
Masukkan tepung dalam mangkuk. Gaulkan bersama air, garam dan ais. Sementara itu gaul tepung dgn telur hingga jadi serbuk roti. Panaskan Farmcows atas api kecil hingga bebuih dan tuang rata2 atas tepung tadi. Gaul lagi hingga jadi serbuk roti - gunakan hujung jari. Masukkan sedikit sedikit air ais bergaram dan gaul hingga jadi doh. Rehatkan 1/2 jam. 

Bahagikan doh 4 bahagian (setiap bahagian menghasilkan +-25 keping karipap) dan ambil 1 bahagian canai nipis atas landasan bertepung. gulung ketat2 dan golek hingga jadi selinder berdiameter 1 1/2&quot;. Potong setebal 1/2&quot; hingga mendapat +- 20 ke 25 ketul. Canai nipis setiap satu (2mm) dan isikan 1 sd besar inti, tutup dan picit untuk menutupkannya, kelim kemas-kemas untuk mengelakkan bocor sewaktu menggoreng. Ulangi proses yang sama hingga habis. 

Goreng terendam atas api perlahan - sederhana hingga kuning keemasan. 

Tos atas kertas dapur dan hidangkan.

== Karipap lain ==
Untuk karipap [[Resipi:Ayam|ayam]] misalnya, cuma gantikan [[Resipi:Daging|daging]] dengan ayam.

[[Kategori:Kuih|Karipap]]</text>
      <sha1>rmbvtzgqwanetv7v7ekiihlxzrb3nn3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Kuih karipap</title>
    <ns>100</ns>
    <id>1899</id>
    <redirect title="Resipi:Karipap" />
    <revision>
      <id>4187</id>
      <timestamp>2007-08-24T11:05:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>Resipi:Kuih karipap dialihkan ke Resipi:Karipap: lebih tepat</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="28" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Resipi:Karipap]]</text>
      <sha1>jw63zemjapavhsrmlln7h3om35gfa6y</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Penyelia</title>
    <ns>10</ns>
    <id>1900</id>
    <revision>
      <id>8004</id>
      <parentid>4200</parentid>
      <timestamp>2013-04-30T02:15:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kemas kini</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="966" xml:space="preserve">{|style=&quot;margin-left: 1em; margin-bottom: 0.5em; border: 1px solid #aaa; font-size:90%; border-collapse:collapse; float:right; clear:right; background:white;&quot;
|-
! style=&quot;padding:10px 8px; background:#ccf; font-size:100%;&quot; | &lt;big&gt;[[Wikibooks:Penyelia|Pentadbiran]]&lt;/big&gt;
|-
| style=&quot;padding: 2px 12px; background:#ddd;&quot; |[[Wikibooks:Penyelia/Polisi|Dasar]]
|-
| style=&quot;padding: 2px 12px; background:#bbb;&quot; |[[Wikibooks:Tanggungjawab penyelia|Tanggungjawab]]
|-
| style=&quot;padding: 2px 12px; background:#ddd;&quot; |[[Wikibooks:Birokrat|Birokrat]]
|-
| style=&quot;padding: 2px 12px; background:#bbb;&quot; |[[Wikibooks:CheckUser|CheckUser]]
|-
| style=&quot;padding: 2px 12px; background:#ddd;&quot; |[[Wikibooks:Penyelia/Permohonan|Permohonan]] 
|-
| style=&quot;padding: 2px 12px; background:#bbb;&quot; |[[Wikibooks:Penyelia/Pengundian|Pengundian]]
|-
| style=&quot;padding: 2px 12px; background:#ddd;&quot; |[[Khas:ListUsers/sysop|Senarai penyelia]]
|-
|}&lt;noinclude&gt;[[Kategori:Templat pandu arah]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>k17ywfimwgc98xmfnbd3jt40usqqxir</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Birokrat</title>
    <ns>4</ns>
    <id>1901</id>
    <revision>
      <id>8186</id>
      <parentid>4227</parentid>
      <timestamp>2013-06-20T15:36:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>/* Lihat juga */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1213" xml:space="preserve">{{Penyelia}}

'''Birokrat''' merupakan [[Wikibooks:Penyelia|penyelia]] Wikipedia yang mempunyai kebolehan tambahan untuk:

* Melantik pengguna lain menjadi penyelia atau birokrat
* Memberi atau menarik status [[:w:ms:Wikipedia:Bot|bot]] pengguna
* Menamakan semula akaun pengguna.

Para birokrat cuma boleh menggunakan kuasa mereka mengikut batas polisi dan ijmak komuniti. Birokrat boleh dilantik melalui proses di [[Wikibooks:Permohonan menjadi pentadbir]]. Umumnya, penyelia yang terpilih sebagai birokrat adalah pengguna yang sudah cukup berpengalaman dan aktif di Wikipedia.

Birokrat tidak mempunyai kuasa membatalkan pelantikan pengguna. kebolehan ini cuma dimiliki sekumpulan [[m:Stewards|''steward'']] di Meta. ''Steward'' dipilih setiap tahun. Untuk maklumat lanjut, sila lihat laman [[m:Requests for permissions|permohonan di Meta]].

== Senarai birokrat ==

Birokrat ditanda dengan tanda &quot;(birokrat)&quot; pada [[special:Listusers|senarai akaun pengguna]].

== Lihat juga ==

*[[Khas:Log/rights]] - log pelantikan
*[[Khas:Log/renameuser]] - log penukaran nama
*[[Khas:Log/makebot]] - log bot
*[[m:Stewards]]
*[[Khas:Listusers/bureaucrat]] - senarai birokrat

[[Kategori:Pentadbiran Wikibooks|{{PAGENAME}}]]</text>
      <sha1>a8f85z6qtrdx7j1ovn69fbggol2zzyo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Permohonan menjadi pentadbir</title>
    <ns>4</ns>
    <id>1902</id>
    <redirect title="Wikibooks:Penyelia/Permohonan" />
    <revision>
      <id>8003</id>
      <parentid>6175</parentid>
      <timestamp>2013-04-30T02:12:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>alih</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="42" xml:space="preserve">#LENCONG [[Wikibooks:Penyelia/Permohonan]]</text>
      <sha1>8zlbud51ulmxzr751gqoeqjkjrog1gm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Penyelia/Pengundian</title>
    <ns>4</ns>
    <id>1903</id>
    <revision>
      <id>8270</id>
      <parentid>8184</parentid>
      <timestamp>2013-07-05T15:15:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>pengundian selesai</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1328" xml:space="preserve">{{Penyelia}}
Halaman ini berisi daftar pengundian yang berhubungan dengan permohonan menjadi penyelia atau melucutkan jawatan penyelia di Wikipedia.

{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size:95%&quot;
|- bgcolor=&quot;#efefef&quot;
!Tarikh||Pengguna||Jawatan||Keputusan||Nota
|-
| [[Wikibooks:Penyelia/Pengundian/Edmundwoods sebagai penyelia sementara|19 Februari 2008]]
| Edmundwoods
| sysop
| [[Imej:Pictogram voting comment.svg|center|22px]]
| Dibatalkan
|-
| [[Wikibooks:Penyelia/Pengundian/Algazel sebagai penyelia 20 Jun 2013|20 Jun 2013]]
| Algazel
| sysop
| [[Imej:Pictogram voting delete.svg|center|22px]]
| Tidak cukup pengguna aktif mengundi
|}

== Lihat juga ==
* [[Wikibooks:Tanggungjawab penyelia|Tanggungjawab penyelia]]
* [[Istimewa:Log/rights|Log hak pengguna]]

== Nota ==
* Gunakan templat {{tl|Undi}} ketika mengundi di laman pengundian.
* Gunakan templat {{tl|Pengundian selesai}} di laman pengundian apabila sudah mencapai keputusan.
* Semua '''pengguna berdaftar''' boleh mengundi. Pengguna berdaftar yang dimaksudkan ialah yang yang telah memenuhi dua syarat berikut '''sebelum''' pengundian bermula:
** berumur (suntingan pertama) seminggu, dan
** mempunyai 15 suntingan.
** bukan [[w:Wikipedia:Pengguna boneka|pengguna boneka]].

[[Kategori:Pentadbiran Wikibooks|{{PAGENAME}}]]
[[id:Wikibooks:Pengurus/Pemungutan suara]]</text>
      <sha1>4f9cabikpezw0q9n0kcefop9kex2f32</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Pengundian selesai</title>
    <ns>10</ns>
    <id>1905</id>
    <revision>
      <id>5527</id>
      <parentid>4216</parentid>
      <timestamp>2008-11-13T11:33:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kemas</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="390" xml:space="preserve">{| align=&quot;center&quot; style=&quot;width:75%; background-color:#FFFFDB; border:1px solid #777777;&quot;
|-
|style=&quot;padding-top:2px; padding-bottom:2px; padding-left:8px;&quot;|[[Image:Symbol keep vote.svg|50px|Pengundian selesai]]
|
|valign=&quot;center&quot; align=&quot;center&quot; | '''Pengundian di laman ini telah selesai dan kini ditutup.'''
|}&lt;br&gt;
&lt;noinclude&gt;
[[Kategori:Templat penyelenggaraan|{{PAGENAME}}]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>gaf5bsggd7u39xt3h2sie47f1q5q5fp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Tl</title>
    <ns>10</ns>
    <id>1906</id>
    <revision>
      <id>4217</id>
      <timestamp>2007-08-24T14:27:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Edmundwoods</username>
        <id>51</id>
      </contributor>
      <comment>New page: {{[[Template:{{{1}}}|{{{1}}}]]}}&lt;noinclude&gt;[[Kategori:Templat pautan dalaman|Tl]]&lt;/noinclude&gt;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="93" xml:space="preserve">{{[[Template:{{{1}}}|{{{1}}}]]}}&lt;noinclude&gt;[[Kategori:Templat pautan dalaman|Tl]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>12l5gsmvv1fodgn7aiy3drnws2h7x9a</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Undi</title>
    <ns>10</ns>
    <id>1907</id>
    <revision>
      <id>5528</id>
      <parentid>4218</parentid>
      <timestamp>2008-11-13T11:36:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kemas</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="855" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;{{#switch:{{uc:{{{1|}}}}}
|Y=[[Image:Pictogram voting keep.svg|15px]] '''Setuju'''
|T=[[Image:Pictogram voting oppose.svg|15px]] '''Tidak setuju'''
|N=[[Image:Pictogram voting oppose.svg|15px]] '''Tidak setuju'''
|B=[[Image:Pictogram voting neutral.svg|15px]] '''Berkecuali'''
|X=[[Image:No-Symbol.svg|15px]]
|V=[[Image:Symbol OK.svg|15px]]
|#default=Masukkan Y/T/B sebagai parameter
}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;
Templat ini digunakan dalam pemilihan suara atau pengundian.

===Penggunaan===
*&lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;{{undi|Y}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/tt&gt; = {{undi|Y}}
*&lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;{{undi|T}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/tt&gt; atau &lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;{{undi|N}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/tt&gt; = {{undi|T}}
*&lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;{{undi|B}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/tt&gt; = {{undi|B}}
*&lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;{{vote|X}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/tt&gt; = {{undi|X}}
*&lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;{{vote|V}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/tt&gt; = {{undi|V}}

[[Kategori:Templat penyelenggaraan|Undi]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>c0pq88jjegqbiq7siq5dkckwcxemyog</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:CheckUser</title>
    <ns>4</ns>
    <id>1908</id>
    <revision>
      <id>4222</id>
      <timestamp>2007-08-24T14:32:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Edmundwoods</username>
        <id>51</id>
      </contributor>
      <comment>New page: {{penyelia}} '''CheckUser''' merupakan status seorang pengguna yang dapat memeriksa [[alamat IP]] mana-mana [[:w:Wikipedia:Kenapa buka akaun?|pengguna berdaftar]], ataupun nama pengguna ma...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1287" xml:space="preserve">{{penyelia}}
'''CheckUser''' merupakan status seorang pengguna yang dapat memeriksa [[alamat IP]] mana-mana [[:w:Wikipedia:Kenapa buka akaun?|pengguna berdaftar]], ataupun nama pengguna mana-mana alamat IP. Hal ini berguna dalam mengenalpasti pengguna boneka ([[:w:en:Wikipedia:Sock puppetry|''sockpuppet'']]). Tujuan utamanya adalah untuk mengelakkan pengguna tersebut mengundi/memberi suara lebih dari sekali dan juga melawan laku musnah.

[[Wikimedia:Privacy policy|Polisi privasi]] Wikimedia menyatakan bahawa identiti pengguna adalah sulit dan rahsia, oleh itu penggunaan alat ini sewenang-wenangnya adalah dilarang. Lagipun, akaun boneka/kedua tidaklah dilarang (pengguna Wikipedia boleh menggunakan seberapa banyak akaun yang dia mahu). Yang dilarang adalah penyalahgunaan, terutamanya mengundi lebih dari sekali.

== Syarat CheckUser ==
Syarat Meta-Wiki:
# Minimum 2 CheckUser pada setiap masa.
# Minimum dipersetujui 25 pengguna.
# Minimum dipersetujui 70% pengguna.

== Permintaan checkuser ==
Wikibooks bahasa Melayu belum memiliki CheckUser sendiri. Oleh itu, sebarang permintaan ''checkuser'' hendaklah ditujukan ke [[m:Requests for CheckUser information|meta]].

== Lihat juga ==
* [[m:CheckUser policy]]
* [[m:Help:CheckUser]]

[[Kategori:Pentadbiran Wikibooks|CheckUser]]</text>
      <sha1>50ks5c1y9j8fg4hvodvnkz7lirtufun</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Dam/Bermain</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1913</id>
    <revision>
      <id>10820</id>
      <parentid>10797</parentid>
      <timestamp>2020-11-10T11:10:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>115.164.61.239</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Peraturan makan */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5345" xml:space="preserve">[[Dam]], tidak seperti kebanyakan permainan papan lain, tidak bergantung kepada nasib. Keputusan permainan bergantung penuh terhadap pemikiran dan kemahiran setiap permain itu sendiri

== Pengenalan ==
Setiap pemain memiliki jumlah buah dam yang sama (24 pada papan bersaiz 10 x 10 atau 12 pada papan 8 x 8), tetapi berlainan warna. Seorang hitam dan seorang lagi putih (atau merah). Pilihan warna tidaklah begitu penting berbanding [[catur]], kerana warna putih tidak semestinya bermula dahulu.

===Giliran===
Mengikut persetujuan pemain, mana-mana pihak boleh bermula dahulu. Setelah pemain pertama menggerakkan satu buah, giliran pemain kedua pula. Begitulah seterusnya sehingga permainan tamat.

===Cara bergerak===
* Setiap buah dam cuma boleh bergerak satu petak secara pepenjuru, sama ada ke kiri atau ke kanan, sekiranya petak tersebut masih kosong.
* Haji (buah dam yang telah sampai ke hujung papan sebelah lawan) bergerak dengan cara yang sama, tetapi boleh pergi seberapa banyak petak yang dikehendaki.

== Papan dan buah dam ==
===Papan===
Papan permainan yang digukan sentiasa berbentuk segi empat sama. Papan ini akan dibahagikan kepada (biasanya) 64 atau 100 petak segi empat sama, dengan warna petak yang berselang-seli gelap dan cerah. Polanya sama dengan papan [[catur]], cuma saiz dan warnanya sahaja yang mungkin berbeza.

===Buah===
[[Fail:Chess j1d44.png|40px|right|Contoh buah biasa]]
[[Fail:Chess j0d44.png|40px|right|Contoh buah biasa]]
[[Fail:Chess D1d44.png|40px|right|Contoh buah haji]]
[[Fail:Chess D0d44.png|40px|right|Contoh buah haji]]
Buah dam boleh dibuat dari hampir apa sahaja. Yang penting ia boleh disusun dua sekali untuk menjadi &quot;haji&quot;. Di warung kopi misalnya, kadang-kadang tutup botol digunakan sebagai buah, maka satu pihak akan menelangkupkan tutup botol manakala pihak lawan akan menelentangkan tutup botol.

Kedua-dua pemain bermula dengan buah biasa. Sekiranya mana-mana buah pemain berjaya sampai ke hujung papan lawan, ia dikatakan &quot;naik haji&quot;. Buah haji ini biasanya dibezakan dari buah biasa dengan meletakkan satu lagi buah di atasnya (disusun dua tingkat). Keistimewaan buah haji ialah ia boleh bergerak ke hadapan atau ke belakang seberapa banyak langkah yang dikehendaki (sekiranya tidak dihalang buah lain).

== Cara makan ==
===Buah biasa===
Sekiranya di pepenjuru kanan/kiri hadapan suatu buah sendiri ada buah lawan, dan di belakangnya kosong, maka buah lawan tersebut boleh dimakan (ditangkap dan dikeluarkan dari permainan) dengan melompat buah lawan tersebut. Ertinya, buah sendiri diletakkan di petak kosong di belakang buah lawan, kemudian buah lawan dikeluarkan dari permainan.

Sekiranya selepas makan kali pertama, situasi yang sama berulang lagi, maka pemain berhak memakan lagi. Ertinya, seseorang pemain boleh memakan beberapa buah lawan dalam satu giliran.

Perlu diingatkan bahawa buah dam biasa cuma boleh bergerak, dan oleh itu makan, ke hadapan.

===Buah haji===
Cara makan buah haji sama dengan buah biasa. Bezanya, bauh haji boleh bergerak banyak langkah, dan oleh itu boleh makan buah lawan yang jauh. Buah haji juga boleh makan ke belakang kerana ia boleh bergerak ke belakang.

===Peraturan makan===
* Sekiranya ada peluang memakan buah lawan, pemain diwajibkan melakukannya. Kegagalan untuk memakan buah lawan akan menyebabkan pihak lawan berhak mengambil buah pemain yang gagal memakan dan mengeluarkannya dari permainan.
* Sekiranya ada perancangan, pemain menggerakkan buah untuk di makan oleh pihak lawan, pihak lawan di wajibkan untuk memakan buah tersebut.
* Sekiranya terdapat pilihan untuk memakan buah lawan, pemain boleh memilih untuk memakan mana-mana buah yang dikehendaki.
*sekiranya pihak lawan mempunyai pilihan, dan pihak lawan memakan salah satu buah dari pihak lawan, buah yang tertinggal tidak boleh dirampas oleh pihak lawan, kerana pihak lawan sudah memakan salah satu buah tersebut
*Wajib makan 2 atau 3 buah dam sekaligus, jika tidak maka buah tersebut dikeluarkan dari permainan
* haji harus diutamakan untuk  makan lebih dahulu dibanding buah dam, apabila tidak makan lebih dahulu maka buah haji tersebut boleh dikeluarkan dari permainan
* biasanya antara haji dan buah biasa,,, separuh tempat akan utamakan haji berbanding buah biasa dan di separuh tempat utamakan yang banyak untuk di makan,, contohnya kalau haji makan 1 dan buah biasa makan dua,, maka yang banyak dulu kena makan,, kalau 1 sama 1,, haji yang makan dulu..

== Bermula ==
[[Fail:Draughts.svg|thumb|150px|Kedudukan pemulaan 8x8]]
Kedudukan permulaan permainan dam adalah seperti di dalam gambar di sebelah. Petak paling bawah kiri berwarna gelap, manakala petak paling bawah kanan berwarna cerah. Setiap pemain meletakkan (bagi petak 8x8) kesemua 12 buahnya pada 3 baris yang terdekat, pada petak yang berwarna gelap. Ini akan meninggalkan dua baris kosong di tengah papan permainan.

Seperti yang disebut di atas, mana-mana pihak boleh bermula dahulu, bergantung kepada persetujuan pemain.

== Tamat ==
Permainan dam tamat apabila:
* Seorang pemain kehilangan semua buah damnya. Dia dikira kalah.
* Seorang pemain tidak dapat menggerakkan buahnya kerana disekat. Permainan dikira seri.
* Seorang pemain menyerah kalah.
* Kedua-dua pemain bersetuju untuk seri, biasanya kerana kedua-dua pemain mepunyai buah haji yang tidak dapat dimakan atau disekat.

[[Kategori:Dam]]</text>
      <sha1>spblizp2h47sw98zm2phcmem8ezdmmh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Kuih seri muka</title>
    <ns>100</ns>
    <id>1914</id>
    <revision>
      <id>6584</id>
      <parentid>6568</parentid>
      <timestamp>2011-06-20T07:34:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Membalikkan suntingan oleh [[Special:Contributions/202.75.62.13|202.75.62.13]] ([[User talk:202.75.62.13|Perbincangan]]) kepada versi terakhir oleh [[User:Aurora|Aurora]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1277" xml:space="preserve">{{Wikipedia|Kuih Seri Muka}}
[[Imej:YosriKuihSeriMuka.jpg|200px|right|Kuih seri muka]]
{{Resipi|Kuih}}

== Bahan ==
===Bahagian bawah===
* 275 gm [[w:Pulut|pulut]] (direndam semalaman atau sekurang-kurangnya 6 jam)
* 195 ml pati santan (untuk kastard)
* ½ sudu [[w:Garam|garam]]
* 1 helai daun pandan

===Bahagian atas===
* 3 biji [[w:Telur|telur]]
* 170 gm [[w:Gula|gula pasir]]
* 1 sudu air daun pandan 
* 195 gm pati santan

== Cara membuat ==
# Sediakan pengukus; Masak air sekitar 3/4 periuk kukus dan satu cerek lagi untuk air tambah.
# Sediakan pulut untuk bahagian bawah kuih; Tus pulut yang telah direndam dan kukus bersama dengan daun pandan yang telah disimpulkan, garam dan santan dalam dulang pengukus hingga masak. 
# Pukul telur dan gula pasir.
# Masukkan air, daun pandan dan pati santan. Kacau supaya sebati.
# Tekan pulut dengan daun pisang hingga licin. Kukus selama 5 minit.
# Masakkan bahagian atas; Kacau campuran telur rata-rata dan tuang ke atas pulut.
# Kukus lagi selama 15-20 minit hingga adunan pejal. Lap wap dari tudung pengukus supaya kepala kulit itu tidak beralur.
# Keluarkan daripada pengukus. Sejukkan dalam dulang yang berisi air.
#  Potong dalam serong wajik dan hidang dalam pinggan kuih beralas daun pisang.

[[Kategori:Kuih|Seri muka]]</text>
      <sha1>93k2b2150atpmwobo9729tttxzgryaq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Kuih Seri Muka</title>
    <ns>100</ns>
    <id>1915</id>
    <redirect title="Resipi:Kuih seri muka" />
    <revision>
      <id>5436</id>
      <parentid>4255</parentid>
      <timestamp>2008-10-29T10:36:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>alih</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="35" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Resipi:Kuih seri muka]]</text>
      <sha1>le0uywuxrp7vxzs7rb5333p4liby7r6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Acar timun</title>
    <ns>100</ns>
    <id>1922</id>
    <revision>
      <id>5435</id>
      <parentid>4257</parentid>
      <timestamp>2008-10-29T10:33:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kemas</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1255" xml:space="preserve">{{Wikipedia|Acar timun}}
[[Imej:YosriAcarTimun.jpg|thumb|200px|Hidangan ''acar timun'']]
{{Resipi|Pelbagai juadah}}

'''Acar timun''' ialah [[masakan Melayu]] yang sering dihidangkan bersama [[nasi minyak]].

== Resipi ==
===Bahan-bahan===
{| width=100%
| valign=top width=30% |
# [[Timun]]
# [[Lobak merah]]
# [[Cili|Cili merah]]
# [[Cili|Cili hijau]]
# [[Bawang]] besar
# [[Bawang merah]]
# [[Bawang putih]]
| valign=top |
# [[Garam]]
# Serbuk [[kunyit]]
# Biji [[sawi]]
# [[Minyak makan]]
# [[Kacang tanah]] goreng
# [[Gula pasir]]
# [[Cuka]]
|}

===Cara penyediaan===
# Rendang biji sawi dalam [[kuali]] yang panas dan apabila ia mula meletup, goreng bahan dikisar halus hingga terbit bau.
# Masukkan gula, garam serta cuka dan biar hingga mendidih.
# Bubuh timun, dan lobak merah, bersama cili merah, cili hijau, bawang besar, bawang putih dan bawang merah di dalam mangkuk.
# Tuang bahan [[tumis]] ke dalam mangkuk sayur-sayuran dan gaul sehingga sebati.
# Biar tiga jam sebelum dihidangkan.

== Rujukan ==
* [http://resepi.mesra.net/Detailed/1209.shtml Laman web ''Resipi Mesra:'' Acar Timun]
* [http://resepi.mesra.net/Detailed/1443.shtml Majalah Jelita Januari 1998]

[[Kategori:Masakan Melayu|Acar timun]]
[[Kategori:Pelbagai juadah|Acar timun]]</text>
      <sha1>rdble2td2lsi07fmz63jkpt9io7wbcn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Agar-agar kering</title>
    <ns>100</ns>
    <id>1923</id>
    <revision>
      <id>10458</id>
      <parentid>10457</parentid>
      <timestamp>2018-04-25T15:31:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Savh</username>
        <id>935</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Membatalkan semakan 10457 oleh [[Special:Contributions/115.164.178.122|115.164.178.122]] ([[User talk:115.164.178.122|Perbincangan]])</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1264" xml:space="preserve">{{Wikipedia}}
{{Resipi|Kuih}}
[[Imej:YosriAgarAgarKering.jpg|250px|right|Kuih agar-agar kering.]]

'''Agar-agar kering''' merupakan sejenis kuih tradisional lama. Ia merupakan agar-agar pelbagai warna yang dijemur sehingga kering dan tahan lama.

== Resipi ==

==Bahan-bahan==
# 50 gm agar-agar - direndam lembut dahulu
# 400 gm gula
# 1 cawan gula batu 
# 6 gelas air
# Daun pandan
# Pewarna merah dan hijau

==Penyediaan==
*Masak agar-agar dengan [[air]] dan [[daun pandan]] hingga larut.
*Masukkan [[gula]] dan [[gula batu]] dan masak lagi hingga kesemua gula telah hancur. Apabila gula sudah hancur dan pekat matikan api. 
*Tapiskan larutan gula tersebut dan masukkan dalam 2 atau lebih bekas/loyang. 

*Masukkan satu pewarna dalam setiap satu loyang. Kacau rata dan sejukkan. Bila telah keras potong mengikut saiz yang sesuai. 
*Agar-agar yang dipotong hendaklan tidak terlampau kecil kerana ia akan mengecut apabila dijemur. 
*Agar-agar yang telah siap dipotong boleh di susunkan dalam dulang dan jemur ditengah panas sehingga betul-betul kering.
*Agar-agar yang dipotong perlu kerap dibalik-balikkan agar kesemua bahagian agar-agar kering dengan sekata.
*Agar-agar yang cukup kering boleh simpan dalam bekas yang kering. 

[[Kategori:Kuih|Agar-agar kering]]</text>
      <sha1>lvpftz9zwgrpkp6cw9qphvl77s91sen</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Sd</title>
    <ns>10</ns>
    <id>1926</id>
    <revision>
      <id>11084</id>
      <parentid>4388</parentid>
      <timestamp>2021-07-28T05:56:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Chongkian</username>
        <id>2495</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="851" xml:space="preserve">{{{1|Selamat datang, {{PAGENAME}}!}}}
{| style=&quot;background:white; border:1px solid #abd5f5;; padding:0px; border-spacing:0px;&quot;
 ! style=&quot;background:#d0e5f5;&quot; | [[Wikibooks:Selamat datang pengguna baru|Bermula]] dengan Wikibooks
 |-
 | style=&quot;padding:5px;&quot; |
* Wikibooks merupakan satu koleksi buku-buku teks sumber terbuka. Lihat [[Wikibooks:Apa itu Wikibooks|maksudnya]].
* Untuk menandatangani nama anda (di laman perbincangan), gunakan empat tilda, seperti ini: &amp;#126;&amp;#126;&amp;#126;&amp;#126; 
* Untuk bantuan dalam menggunakan wiki ini, lihat [[Bantuan:Menyunting|panduan menyunting]].
* Menerokalah, beranikan diri, dan berseronok!
|}

Jika anda ada apa-apa pertanyaan, anda boleh mengutarakannya ke [[Wikibooks:Kedai Kopi|Kedai Kopi]] atau terus kepada saya.

&lt;noinclude&gt;
[[Kategori:Templat]]
[[en:Template:Welcome]]
[[is:Snið:Velkomin]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>4k54chwblzhrqgzf7wd6hqo13sa0tvd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Welcome</title>
    <ns>10</ns>
    <id>1927</id>
    <redirect title="Templat:Sd" />
    <revision>
      <id>4266</id>
      <timestamp>2007-09-11T07:25:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Edmundwoods</username>
        <id>51</id>
      </contributor>
      <comment>Templat:Welcome dialihkan ke Templat:Sd</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="24" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Templat:Sd]]</text>
      <sha1>57aj61m4pkx0l9rez3ig8ean4hzhj7p</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Wikimedia</title>
    <ns>10</ns>
    <id>1928</id>
    <revision>
      <id>4270</id>
      <parentid>4268</parentid>
      <timestamp>2007-09-12T10:14:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kemaskini</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2990" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;{| align=&quot;center&quot; style=&quot;border: 2px solid #CCCCFF;&quot;
! colspan=18 style=&quot;background-color:#DFEFFF; text-align:center; border-bottom:1px solid #CCCCFF;&quot; | &lt;div style=&quot;float: right&quot;&gt;&lt;!--{{tnavbar-mini-nodiv|Wikimedia}}--&gt;&lt;/div&gt; Wikimedia berkaitan {{#if: {{{1|}}} | untuk {{{1}}} | }}
|- style=&quot;margin: 0&quot; 
&lt;!--         --&gt;
&lt;!-- Commons --&gt;
| class=&quot;{{#if: {{{Commons|}}} | | {{#if: {{{Commons category|}}} |  | hiddenStructure }} }}&quot; |  {{Click|image=Commons-logo.svg|link=commons:{{{Commons|}}}|width=35px|height=47px}}
| class=&quot;{{#if: {{{Commons|}}} | | {{#if: {{{Commons category|}}} |  | hiddenStructure }} }}&quot; | {{#if: {{{Commons|}}} | '''[[commons:{{{Commons|}}}|Commons]]'''&lt;/br&gt; | {{#if: {{{Commons category|}}} | '''[[commons:Category:{{{Commons category|}}}|Commons]]'''&lt;/br&gt; | }} }} {{#if: {{{Commons|}}} | [[commons:{{{Commons}}}|Laman]]&lt;/br&gt; | }} {{#if: {{{Commons category|}}} | [[commons:Category:{{{Commons category}}}|Kategori]]&lt;/br&gt; | }} Imej
&lt;!--           --&gt;
&lt;!-- Wikipedia --&gt;
| class=&quot;{{#if: {{{Wikipedia|}}} | | {{#if: {{{Wikipedia portal|}}} |  | hiddenStructure }} }}&quot; | {{Click|image=Wikipedia-logo.png|link=w:{{{Wikipedia|}}}|width=35px|height=35px}}
| class=&quot;{{#if: {{{Wikipedia|}}} | | {{#if: {{{Wikipedia portal|}}} |  | hiddenStructure }} }}&quot; | {{#if: {{{Wikipedia|}}} | '''[[w:{{{Wikipedia|}}}|Wikipedia]]'''&lt;/br&gt; | {{#if: {{{Wikipedia portal|}}} | '''[[w:Portal:{{{Wikipedia portal|}}}|Wikipedia]]'''&lt;/br&gt; | }} }} {{#if: {{{Wikipedia|}}} | [[w:{{{Wikipedia}}}|Rencana]]&lt;/br&gt; | }} {{#if: {{{Wikipedia portal|}}} | [[w:Portal:{{{Wikipedia portal}}}|Portal]]&lt;/br&gt; | }} {{#if: {{{Wikipedia category|}}} | [[w:Category:{{{Wikipedia category}}}|Kategori]]&lt;/br&gt; | }}  Ensiklopedia
&lt;!--            --&gt;
&lt;!-- Wiktionary --&gt;
| class=&quot;{{#if: {{{Wiktionary|}}} | | {{#if: {{{Wiktionary category|}}} |  | hiddenStructure }} }}&quot; | {{Click|image=Wiktionary-logo-en.png|link=wikt:{{{Wiktionary|}}}|width=35px|height=40px}}
| class=&quot;{{#if: {{{Wiktionary|}}} | | {{#if: {{{Wiktionary category|}}} |  | hiddenStructure }} }}&quot; | {{#if: {{{Wiktionary|}}} | '''[[wikt:{{{Wiktionary|}}}|Wiktionary]]'''&lt;/br&gt; | {{#if: {{{Wiktionary category|}}} | '''[[wikt:Category:{{{Wiktionary category|}}}|Wiktionary]]'''&lt;/br&gt; | }} }} {{#if: {{{Wiktionary|}}} | [[wikt:{{{Wiktionary}}}|Lema]]&lt;/br&gt; | }} {{#if: {{{Wiktionary category|}}} | [[wikt:Category:{{{Wiktionary category}}}|Kategori]]&lt;/br&gt; | }} {{#if: {{{Wiktionary appendix|}}} | [[wikt:Appendix:{{{Wiktionary appendix}}}|Appendiks]]&lt;/br&gt; | }} Kamus
&lt;!-- --&gt;
&lt;!-- --&gt;
|}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;
==Kegunaan==
Untuk rak buku Wikibooks.

&lt;div style=&quot;width:370px;background:#dddddd;border: 1px solid black;padding:0.5em  1em 0.5em 1em&quot;&gt;&lt;pre&gt;
{{Wikimedia| (tajuk)
|Commons              = 
|Commons category     = 
|Wikipedia            = 
|Wikipedia category   = 
|Wikipedia portal     = 
|Wiktionary           = 
|Wiktionary appendix  = 
|Wiktionary category  = 
}}&lt;/pre&gt;&lt;/div&gt;
[[en:Template:Associated Wikimedia]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>43f1a5qrprhrbytyasq7ulyvebur6s7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Klik</title>
    <ns>10</ns>
    <id>1929</id>
    <revision>
      <id>5201</id>
      <parentid>4274</parentid>
      <timestamp>2008-08-31T07:55:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[Templat:Click]] dipindahkan ke [[Templat:Klik]]:&amp;#32;terjemah</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="856" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;position: relative; width: {{{width}}}; height: {{{height}}}; overflow: hidden&quot;&gt;&lt;!--
--&gt;&lt;div style=&quot;position: absolute; top: 0px; left: 0px; font-size: 100px; overflow: hidden; line-height: 100px; z-index: 3&quot;&gt;[[{{{link}}}|&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;]]&lt;/div&gt;&lt;!--
--&gt;&lt;div style=&quot;position: absolute; top: 0px; left: 0px; z-index: 2&quot;&gt;[[Image:{{{image}}}|{{{width}}}|{{{link}}}]]&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;&lt;noinclude&gt;
This template attempts to superimpose an invisible link on an image.  It doesn't work in text-only browsers, and in screen readers for the disabled, and possibly other situations.  The technique of using [[w:CSS|CSS]] to change page content also completely breaks an article's web accessibility by contravening a [[wikipedia:WAI|WAI]] priority-one checkpoint.[http://www.w3.org/TR/WAI-WEBCONTENT/#tech-order-style-sheets]
[[en:Template:Click]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>oy5na2kht92jchfpyrzwa72nysakhv1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Templat</title>
    <ns>4</ns>
    <id>1930</id>
    <revision>
      <id>6652</id>
      <parentid>6646</parentid>
      <timestamp>2011-09-01T17:49:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bennylin</username>
        <id>230</id>
      </contributor>
      <comment>Membatalkan semakan 6646 oleh [[Special:Contributions/113.210.99.185|113.210.99.185]] ([[User talk:113.210.99.185|Perbincangan]])</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1972" xml:space="preserve">[[Image:Curly Brackets.svg|left|90px]]
'''Templat''' di Wikibooks merupakan satu cara yang mudah untuk memasukkan sekumpulan teks yang tetap ke dalam beberapa laman yang berkaitan. Dengan menyunting [[wikt:templat|templat]], maka semua laman yang menggunakan templat itu secara automatik akan berubah isinya sesuai dengan isi templat tersebut. Templat juga berguna untuk mempercantik isi suatu laman dan berfungsi juga sebagai pandu arah laman.

Templat menggunakan ruang nama tersendiri di Wikibooks. Pola untuk judul laman templat adalah '''Templat:xxx'''. Isi templat tersebut boleh dimasukkan ke dalam laman dengan format '''&lt;nowiki&gt;{{xxx}}&lt;/nowiki&gt;'''.

Laman ini cuba mengumpulkan templat utama yang digunakan, dan memberi panduan cara menggunakannya.

== Menggunakan templat ==
Petunjuk dalam menggunakan templat:
# Pastikan anda mengetahui nama templat yang ingin digunakan. [[Wikibooks:Mencari|Cari]] jika tidak pasti.
# Klik &quot;sunting&quot; pada bahagian atas laman yang ingin anda tambahkan templat.
# Tambahkan templat dengan meletakkan nama templat diapit oleh kurungan berganda &lt;nowiki&gt;&quot;{{&quot; dan &quot;}}&quot;&lt;/nowiki&gt;.
# Klik &quot;simpan&quot; pada bahagian bawah laman untuk menyimpan hasil suntingan.
# Teks templat akan muncul di laman.

== Menyunting templat ==
Anda harus menaip &lt;nowiki&gt;[[Templat:xxx]]&lt;/nowiki&gt; di kotak gelintar dan tekan butang &quot;Pergi&quot; (atau kekunci ''Enter'' pada papan kekunci anda). Ini akan membawa anda ke laman templat tersebut. Selanjutnya klik &quot;sunting&quot; pada bahagian atas laman untuk mula menyunting.

'''Nota:''' Ini akan mempengaruhi setiap laman yang menggunakan templat tersebut. Fikirkan dengan cermat sebelum menyimpan suntingan anda.

== Senarai templat ==

== Lihat juga ==
&lt;!--* [[w:Wikipedia:Templat|Templat di Wikipedia]] &lt;--belum wujud--&gt;
* [{{SERVER}}{{localurl:Khas:Allpages|namespace=10}} Semua templat di Wikibooks]

[[Kategori:Penyelenggaraan Wikibooks|Templat]]
[[Kategori:Templat| ]]
[[id:Wikibooks:Templat]]
[[en:Help:Templates]]</text>
      <sha1>t5fm67hlcthrz66yknpeywghap8h68k</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Catur</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1932</id>
    <revision>
      <id>10082</id>
      <parentid>4944</parentid>
      <timestamp>2015-05-25T15:15:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Billinghurst</username>
        <id>1109</id>
      </contributor>
      <comment>rm deleted template</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1247" xml:space="preserve">[[Image:Xadrez inicial 2.jpg|200px|thumb|Kedudukan permulaan catur]]
[[Image:ChessSet.jpg|200px|thumb|Buah catur: raja putih, tir hitam, permaisuri hitam, bidak putih, kuda hitam dan gajah putih.]]
'''Catur''' merupakan sejenis permainan papan yang dimainkan oleh dua orang. Catur biasanya dimainkan pada papan catur yang bersaiz 8x8 petak. Permainan yang dikatakan berasal dari India ini telah dimainkan sejak dahulu kala lagi.

Objektif permainan catur ialah untuk &quot;mengemat&quot; buah raja lawan (shahmat). Buku ini akan menceritakan serba sedikit tentang peraturan serta cara bermain catur.

== Kandungan ==
#[[/Bermain/]]
#[[/Mencatat permainan/]]
#[[/Taktik/]]
#[[/Strategi/]]
#[[/Permulaan permainan/]]
#[[/Pengakhiran permainan/]]
#[[/Contoh permainan/]]
#[[/Kelainan/]]
#[[/Pertandingan/]]

== Lihat juga ==
* [[Dam]]


{{Wikimedia|Catur
|Commons             = Chess
|Commons category    = Chess
|Wikipedia           = Catur
|Wikipedia portal    = 
|Wiktionary          = catur
}}

[[Kategori:Catur| ]]
[[Kategori:Permainan berpapan]]

[[cy:Gwyddbwyll]]
[[de:Brettspiele: Schach]]
[[en:Chess]]
[[es:Manual de Ajedrez]]
[[it:Scacchi]]
[[nl:Schaken]]
[[pa:ਸ਼ਤਰਂਜ]]
[[pl:Szachy/Okładka]]
[[pt:Xadrez]]
[[ro:Şah]]
[[zh:国际象棋]]</text>
      <sha1>tez93l9mcsd0mqz6r2jgzmms9xf3s8t</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Nospam</title>
    <ns>4</ns>
    <id>1936</id>
    <revision>
      <id>4288</id>
      <parentid>4287</parentid>
      <timestamp>2007-10-24T05:37:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Drini</username>
        <id>68</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Melindungi &quot;[[Wikibooks:Nospam]]&quot; [edit=sysop:move=sysop] [melata]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3869" xml:space="preserve">== Pages locked from recreation ==
&lt;small&gt;1.1&lt;/small&gt;

: [en] '''Administrators:''' add a new line here to stop pages being created
: [es] '''Administradores:''' añadan una nueva línea para evitar que una página vuelva a ser creada
: [nl] '''Beheerders:''' voeg hier een nieuwe regel toe om het aanmaken van pagina's te voorkomen
: [it] '''Amministratori:''' aggiungete una riga qui per impedire la creazione di altre pagine
: [de] '''Administratoren:''' hier eine neue Zeile hinzufügen, um das Neueinstellen einer Seite zu verhindern

* {{:*}}
* {{:MediaWiki Talk:Ipb cant unblock}}
* {{:MediaWiki Talk:Ipb cant unblock/}}
* {{:MediaWiki Talk:Ipb cant unblock/index.php}}
* {{:MediaWiki Talk:Ipb cant unblock/w/index.php}}
* {{:MediaWiki Talk:Ipb cant unblock/w/w/index.php}}
* {{:MediaWiki Talk:Ipb cant unblock/w/w/w/index.php}}
* {{:MediaWiki Talk:Ipb cant unblock/w/w/w/w/w/index.php}}
* {{:MediaWiki talk:Ipb already blocked/wiki/MediaWiki talk:Ipb already blocked/w/w/w/index.php}}
* {{:MediaWiki talk:Ipb already blocked/wiki/MediaWiki talk:Ipb already blocked/w/w/w/w/index.php}}

* {{:Talk:Main Page/}}
* {{:Talk:Main Page/index.php}}
* {{:Talk:Main Page/w/index.php}}
* {{:Talk:Main Page/w/w/index.php}}
* {{:Talk:Main Page/w/w/w/index.php}}
* {{:Talk:Main Page/w/w/w/w/index.php}}

* {{:Main Page/index.php}}
* {{:Main Page/w/index.php}}
* {{:Main Page/w/w/index.php}}
* {{:Main Page/w/w/w/index.php}}
* {{:Main Page/w/w/w/w/index.php}}

* {{:Talk:Main Page/w/index.php?title=Main Page/w/index.php}}

* {{:index.php}}
* {{:W/index.php}}
* {{:W/w/index.php}}
* {{:W/w/w/index.php}}
* {{:W/w/w/w/index.php}}
* {{:W/w/w/w/w/index.php}}
* {{:W/w/w/w/w/w/index.php}}
&lt;!-- wiktionaries are case sensitive, but it won't hurt on other wikis, so again: --&gt;
* {{:w/index.php}}
* {{:w/w/index.php}}
* {{:w/w/w/index.php}}
* {{:w/w/w/w/index.php}}
* {{:w/w/w/w/w/w/index.php}}

* {{:MediaWiki talk:Ipb expiry invalid}}
* {{:MediaWiki talk:Ipb expiry invalid/}}
* {{:MediaWiki talk:Ipb expiry invalid/index.php}}
* {{:MediaWiki talk:Ipb expiry invalid/w/index.php}}
* {{:MediaWiki talk:Ipb expiry invalid/w/w/index.php}}
* {{:MediaWiki talk:Ipb expiry invalid/w/w/w/index.php}}
* {{:MediaWiki talk:Ipb expiry invalid/w/w/w/w/index.php}}
* {{:MediaWiki talk:Ipb expiry invalid/w/w/w/w/w/index.php}}

* {{:MediaWiki talk:Ipb already blocked/index.php}}
* {{:MediaWiki talk:Ipb already blocked/w/index.php}}
* {{:MediaWiki talk:Ipb already blocked/w/w/index.php}}
* {{:MediaWiki talk:Ipb already blocked/w/w/w/index.php}}
* {{:MediaWiki talk:Ipb already blocked/w/w/w/w/index.php}}
* {{:MediaWiki talk:Ipb already blocked/w/w/w/w/w/index.php}}

* {{:MediaWiki talk:Ipb already blocked/wiki/MediaWiki talk:Ipb already blocked/w/w/index.php}}

* {{:Talk:index.php}}
* {{:Talk:w/index.php}}
* {{:Talk:w/w/index.php}}
* {{:Talk:w/w/w/index.php}}
* {{:Talk:w/w/w/w/index.php}}

* {{:Talk:W/index.php}}
* {{:Talk:W/w/index.php}}
* {{:Talk:W/w/w/index.php}}
* {{:Talk:W/w/w/w/index.php}}

* {{:MediaWiki talk:Ipb expiry invalid/wiki/MediaWiki talk:Ipb expiry invalid/w/index.php}}
* {{:MediaWiki talk:Ipb expiry invalid/wiki/MediaWiki talk:Ipb expiry invalid/w/w/index.php}}
* {{:MediaWiki talk:Ipb expiry invalid/wiki/MediaWiki talk:Ipb expiry invalid/w/w/w/index.php}}
* {{:MediaWiki talk:Ipb expiry invalid/wiki/MediaWiki talk:Ipb expiry invalid/w/w/w/w/index.php}}


====Spambot stuff ====
* {{:Can not be against traditional law}}
* {{:divergent money}}
* {{:divergent money and power}}
* {{:divergent moneyaction}}
* {{:eu american japon language friendship}}
* {{:english usa divergent friendship}}
* {{:get europe and usa science kind}}
* {{:Get power and money divergent}}
* {{:get science kind}}
* {{:survival of all human up to divergent}}
* {{:National science2}}
* {{:National science3}}
* {{:National science4}}
* {{:National science5}}
* {{:National science6}}</text>
      <sha1>711bv5adv9mka7y1ivjog0k7sdlca8p</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategori:Penyelenggaraan Wikibooks</title>
    <ns>14</ns>
    <id>1937</id>
    <revision>
      <id>9769</id>
      <parentid>7624</parentid>
      <timestamp>2015-03-01T13:41:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dexbot</username>
        <id>1814</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: removing existed iw links in Wikidata</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="22" xml:space="preserve">[[Kategori:Wikibooks]]</text>
      <sha1>d24pobytqisktlmjli4unptpxm9nkdv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bahasa Melayu</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1939</id>
    <revision>
      <id>10759</id>
      <parentid>10751</parentid>
      <timestamp>2020-05-29T08:10:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rachmat04</username>
        <id>1879</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Reverted to revision 8449 by [[Special:Contributions/Aurora|Aurora]] ([[User talk:Aurora|talk]])</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3018" xml:space="preserve">{{Wikipedia|Bahasa Melayu}}
'''Selamat datang!'''

Bahasa Melayu ialah sejenis bahasa Austronesia yang berasal dari Nusantara. Ia merupakan bahasa rasmi bagi negara Brunei, Indonesia (dengan nama [[bahasa Indonesia]]), Malaysia dan Singapura. Selain itu, bahasa ini turut dituturkan di selatan Filipina dan Thailand, serta kadangkala di Australia dan Belanda.

Buku ini bertujuan mengajar anda asas-asas Bahasa Melayu. Terdapat juga panduan tatabahasa dan kosa kata.

== Pengenalan ==
# [[/Daftar Isi/]] 
# [[/Maklumat/]] 
&lt;!--#[[/Halaman Depan/]]--&gt;

== Huruf ==

Bahasa Melayu mempunyai dua jenis tulisan iaitu tulisan Rumi dan tulisan Jawi.

=== Tulisan Rumi ===

{{kotak|'''A,B,C,D,E,F,G,H,I,J,K,L,M,N,O,P,Q,R,S,T,U,V,W,X,Y,Z
a,b,c,d,e,f,g,h,i,j,k,l,m,n,o,p,q,r,s,t,u,v,w,x,y,z'''
}}

=== Tulisan Jawi ===
ا ب ت ث ج ح خ چ د ذرز س ش ص ض ط ظ ع غ ڠ ف ڤ ق ك ل م ن ڽ ه   و ۏ ي

== Pelajaran ==
{{Terjemahan}}

3.1 Bahasa Melayu divides the usage of the language into two:&lt;br/&gt;
(1) Bahasa Surat (language-letter)&lt;br/&gt;
(2) Bahasa Pasar (language-market place)&lt;br/&gt;
Bahasa Surat (language-letter) is the formal language or language for writing and literature, and Bahasa Pasar is the informal language or spoken language. &lt;br/&gt;

3.2 The structure of Bahasa Melayu is the easiest in the world. The example of the structures are as follows:&lt;br/&gt;
(1) Ini buku. (This-book)[This is a book]&lt;br/&gt;
(2) Buku ini. (Book-this)[This book]&lt;br/&gt;
(3) Itu buku. (That-book)[That is a book]&lt;br/&gt;
(4) Buku itu. (Book-that)[That book]&lt;br/&gt;
(5) Buku saya. (Book-me)[My book]&lt;br/&gt;
(6) Saya buku. (I-book)[I am a book]&lt;br/&gt;
(7) Saya baca buku. (I-read-book)[I read a book]
&lt;br/&gt;
3.3 The interesting part about Bahasa Melayu is its ability to create verb from any noun. This ability will enable Bahasa Melayu to derive infinitely many words. For example:&lt;br/&gt;
(1) telur (egg)&lt;br/&gt;
(2) bertelur (laying eggs)&lt;br/&gt;
(3) telur ayam (egg-chicken)[chicken egg]&lt;br/&gt;
(4) Ayam bertelur. (chicken-laying egg)[The chicken is laying egg]&lt;br/&gt;
(5) payung (umbrella)&lt;br/&gt;
(6) berpayung (using umbrella)&lt;br/&gt;
(7) Saya berpayung. (I-using umbrella)[I am using umbrella]&lt;br/&gt;

3.4 The verb in Bahasa Melayu do not change its form because of changes in time. For example:&lt;br/&gt;
(1) Saya makan nasi (I-eat-rice)[I eat rice]&lt;br/&gt;
(2) Saya sudah makan nasi (I-already-eat-rice)[I already ate rice]&lt;br/&gt;
(3) Saya akan makan nasi. (I-will-eat-rice) [I will eat rice]&lt;br/&gt;
Only words such as sudah, akan will describe the time.&lt;br/&gt;

== Kosa kata ==

== Tatabahasa ==

== Pautan luar ==
===Kamus===
* [http://sbmb.dbp.gov.my/kamus/perkamusan/dbp_ka_rujukan_kamus_dbp.aspx Rujukan kamus terbitan DBP]
* [http://sbmb.dbp.gov.my/knb/cariankata/dbp_nb_carian_kata_istilah.aspx Carian kata istilah DBP]

===Terjemahan mesin===
* [http://www.linguamatix.com/linguaweb/ LinguaWeb]
* [http://utmk.cs.usm.my:8080/ebmt-controller/ Sistem terjemahan berasaskan contoh (B.I.-B.M. dua-hala)]

[[Kategori:Bahasa|Melayu]]
[[Kategori:Bahasa Melayu| ]]</text>
      <sha1>mokg4gaz9vpexf7w6xzdbainy2hm5vs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Rak bahasa</title>
    <ns>4</ns>
    <id>1940</id>
    <revision>
      <id>6467</id>
      <parentid>5616</parentid>
      <timestamp>2011-01-30T17:01:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kurniasan</username>
        <id>241</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Bahasa Asia */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="614" xml:space="preserve">[[Wikibooks:Rak buku|Rak buku]] ini memuatkan topik berkenaan bahasa.
== Bahasa Asia ==
* [[Mari Mengenal Bahasa Arab|Bahasa Arab]]
* [[Bahasa Melayu]]
* [[Bahasa Bugis]]
** [[Menulis Lontara menggunakan Transliterator]]

== Bahasa Eropah ==
* [[Bahasa Inggeris]]
* [[Mari Belajar Bahasa Jerman|Bahasa Jerman]]

== Bahasa rekaan ==
* [[Bahasa Esperanto]]

[[Kategori:Rak Wikibooks|Bahasa]]
[[Kategori:Bahasa| ]]
[[bs:Kategorija:Jezici]]
[[cy:Silff lyfrau:Ieithoedd]]
[[de:Regal:Sprachen]]
[[en:Wikibooks:Languages bookshelf]]
[[fr:Accueil/Langues]]
[[is:Wikibækur:Tungumáladeild]]
[[it:Wikibooks:Ripiano Lingue]]</text>
      <sha1>p3xqdrflqt1gvsfmf06yii9jc1et7vh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategori:Rak Wikibooks</title>
    <ns>14</ns>
    <id>1941</id>
    <revision>
      <id>9770</id>
      <parentid>7618</parentid>
      <timestamp>2015-03-01T13:41:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dexbot</username>
        <id>1814</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: removing existed iw links in Wikidata</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="22" xml:space="preserve">[[Kategori:Wikibooks]]</text>
      <sha1>d24pobytqisktlmjli4unptpxm9nkdv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Catur/Bermain</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1943</id>
    <revision>
      <id>7116</id>
      <parentid>6269</parentid>
      <timestamp>2012-07-05T03:53:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>218.208.91.213</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Castling */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17209" xml:space="preserve">[[w:Catur|Catur]], tidak seperti kebanyakan permainan papan lain, tidak bergantung kepada nasib. Keputusan permainan bergantung penuh terhadap kemahiran pemain. Namun, disebabkan kekompleksannya, sesetengah langkah yang dilakukan akan mempunyai kesan yang tidak dapat dijangka ketika itu.

== Pengenalan ==
Seorang pemain (&quot;Putih&quot;) mempunyai buah berwarna putih, manakala lawannya (&quot;Hitam&quot;) mempunyai buah berwarna hitam. Warna yang digunakan tidak semestinya hitam dan putih (sebagai contoh, gelap dan terang, atau biru dan kuning), tetapi secara umumnya hendaklah senang dibezakan.

Dalam permainan biasa, pilihan warna boleh ditentukan melalui pelbagai cara, seperti membaling duit syiling atau meneka warna buah. Pemain juga boleh memilih warna yang dikehendaki sekiranya pihak lawan tidak membantah. Dalam pertandingan, warna para pemain akan ditentukan pihak penganjur.

=== Aturan permainan ===
Apabila semua buah telah siap disusun, Putih (atau warna yang lebih cerah) akan melakukan langkah pertama. Putih ''sentiasa'' bermula dahulu; ini penting untuk notasi, dan akan ditegaskan oleh mana-mana pemain catur. Selepas Putih menggerakkan satu buahnya, giliran Hitam pula mengerakkan satu buahnya. Permainan ini diteruskan dengan kedua-dua pemain menjalankan satu buah masing-masing secara bergilir, Putih dan Hitam.

===Peraturan begerak===
*Satu pergerakan terdiri dari pergerakan satu buah catur, mengikut cara pergerakannya, ke satu petak yang kosong atau diduduki pihak lawan. Satu pengecualian ialah pergerakan yang dipanggil ''castling'' di mana dua buah digerakkan sekaligus. Pemain tidak boleh menggerakkan buah ke petak yang diduduki buah sendiri.
*Sekiranya buah tersebut digerakkan ke petak yang diduduki buah lawan, buah lawan itu dikeluarkan dari permainan dan dikira telah ''dimakan'' atau ''ditangkap''.
*Kecuali kuda dan ''castling'', buah catur tidak boleh 'melompat' (bergerak melangkaui) mana-mana buah lain.
*Pemain tidak boleh menjalankan langkah yang akan menyebabkan rajanya di''check'' (lihat bawah).

Terdapat tiga pengecualian terhadap peraturan ini, iaitu di mana pemain boleh menggerakkan dua buah serentak (''castling''), di mana bidak bergerak ke petak yang kosong tetapi masih dapat memakan (''en passant''), dan di mana bidak bergerak dan dinaikkan pangkat menjadi buah lain (kenaikan bidak), semuanya dijelaskan di bawah.

== Papan permainan ==
Secara tradisionalnya, [[catur]] dimainkan di atas sekeping papan yang mempunyai 64 petak hitam dan putih berselang-seli, dijajarkan supaya petak di penjuru kanan-bawah (bagi kedua pemain) berwarna putih. Petak cerah dan gelap pada papan catur ini serta buah cerah dan gelap catur sering dirujuk sebagai &quot;putih&quot; dan &quot;hitam&quot;, walaupun dalam set catur moden hampir semua warna boleh digunakan. Baris melintang pada papan catur dipanggil ''rank'' dan dinomborkan 1-8; lajur menegak pula dipanggil ''file'' dan diberikan huruf a-h.

== Buah catur ==
Pergerakan setiap buah catur adalah berbeza dan dihuraikan di bawah. Dalam semua gambar rajah papan yang ditunjukkan, petak yang boleh diduduki setiap [[wikt:buah|buah]] bagi pusingan itu ditandakan dengan &quot;x&quot;.

===Raja===
[[Image:Chess_kll44.png|left]]
Raja boleh bergerak ke mana-mana arah satu petak pada satu masa, dengan sedikit sekatan.

Raja merupakan buah terpenting yang dimiliki pemain, walaupun bukan yang terkuat. Jika pemain menggerakkan buahnya dan menyebabkan raja lawan mempunyai risiko dimakan, raja tersebut disebut berada dalam ''check'' (mat). Dalam keadaan ini, pihak lawan wajib mengeluarkan rajanya dari mat sama ada dengan menggerakkan raja, menghalang serangan lawan dengan buah lain atau memakan buah lawan yang menyebabkan mat. Pemain juga tidak boleh menjalankan mana-mana buah yang akan menyebabkan rajanya dimat, sebaliknya tujuan permainan ialah untuk mengemat raja lawan. Dua raja tidak boleh berada di petak yang bersebelahan, kerana ia akan menyebabkan mat dengan bergerak ke situ.

Jika raja diletakkan dalam mat dan tidak dapat melarikan diri, dia disebut telah ''syahmat'' (''checkmate''). Pemain pertama yang dapat mengemat (syahmat) raja lawannya memenangi permainan tersebut. Perhatikan bahawa raja sebenarnya tidak dapat dimakan, kerana raja terpaksa melarikan diri dari mat jika boleh (dan permainan akan berakhir sekiranya raja gagal berbuat demikian).

{{Chess diagram|=
|tleft
|
|= 
8 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
7 |  |  |  |  |  |  |bd|  |=
6 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
5 |  |  |  |xx|  |xx|  |  |=
4 |  |  |  |  |kl|xx|  |  |=
3 |  |  |  |xx|xx|  |  |  |=
2 |  |  |  |  |  |  |kd|  |=
1 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
   a  b  c  d  e  f  g  h
|}}

Raja Putih dalam rajah di sebelah tidak berada dalam keadaan mat, tetapi ia tidak boleh bergerak ke atas atau ke kiri kerana ia akan dimat oleh gajah, atau pepenjuru kanan bawah kerana akan menyebabkannya bersebelahan dengan raja Hitam.

Raja boleh memakan mana-mana buah lawan yang bersebelahan dengannya, selagi pergerakan itu tidak membahayakan dirinya (meletakkan dirinya dalam mat).
{{-}}

===Kuda===
[[Image:Chess_nll44.png|left]]
Kuda merupakan satu-satunya buah catur yang boleh melompat atau bergerak &quot;di antara&quot; buah lain. Kuda mempunyai pergerakan berbentuk [[wikt:l|L]] yang unik; dua petak melintang atau membujur dan satu petak berserenjang dengan arah sebelumnya.

Dalam kata lain, kuda boleh bergerak ke petak yang terdekat dengannya yang bukan pada ''rank'', ''file'' atau pepenjuru (''diagonal'') yang sama. Jika papan catur dipusingkan sedikit, potensi gerakan kuda seolah berbentuk &quot;[[wikt:y|Y]]&quot;.

{{Chess diagram|=
|tleft
|
|=
 8 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 7 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 6 |  |  |  |xx|  |xx|  |  |=
 5 |  |  |xx|  |  |  |xx|  |=
 4 |  |  |  |  |nl|  |  |  |=
 3 |  |  |xx|  |  |  |xx|  |=
 2 |  |  |  |xx|  |xx|  |  |=
 1 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
    a  b  c  d  e  f  g  h
|}}

Kuda boleh memakan mana-mana buah yang berada di salah satu dari 8 hujung gerakan L (atau Y) nya.
{{-}}

===Gajah===
[[Image:Chess_bll44.png|left]]
Gajah boleh bergerak secara pepenjuru sejauh mana yang dikehendaki. Kedua-dua pemain bermula dengan dua gajah, sebiji di petak cerah dan sebiji lagi di petak gelap. Perhatikan bahawa pergerakan gajah terhad kepada warna petak ia bermula. Dalam rajah di sebelah, gajah berada di petak cerah dan tidak dapat bergerak ke atau mengawal petak gelap.

{{Chess diagram|=
|tleft
|
|=
8 |xx|  |  |  |  |  |  |  |=
7 |  |xx|  |  |  |  |  |xx|=
6 |  |  |xx|  |  |  |xx|  |=
5 |  |  |  |xx|  |xx|  |  |=
4 |  |  |  |  |bl|  |  |  |=
3 |  |  |  |xx|  |xx|  |  |=
2 |  |  |xx|  |  |  |xx|  |=
1 |  |xx|  |  |  |  |  |xx|=
   a  b  c  d  e  f  g  h
|}}

Gajah tidak boleh melompat mana-mana buah. Ia boleh memakan mana-mana buah lawan yang berada di laluannya, dan kemudian menduduki petak yang sebelum ini diduduki lawan.
{{-}}

===Tir===
[[Image:Chess_rll44.png|left]]
Tir boleh bergerak secara melintang atau membujur sejauh mana yang dikehendaki, tetapi tidak secara pepenjuru (berlawanan dengan gajah). Seperti gajah, tir tidak boleh melompat mana-mana buah, kecuali untuk ''castling''.

{{Chess diagram|=
|tleft
|
|=
8 |  |  |  |  |xx|  |  |  |=
7 |  |  |  |  |xx|  |  |  |=
6 |  |  |  |  |xx|  |  |  |=
5 |  |  |  |  |xx|  |  |  |=
4 |xx|xx|xx|xx|rl|xx|xx|xx|=
3 |  |  |  |  |xx|  |  |  |=
2 |  |  |  |  |xx|  |  |  |=
1 |  |  |  |  |xx|  |  |  |=
   a  b  c  d  e  f  g  h
|}}

Tir boleh memakan mana-mana buah lawan yang berada di laluannya, dan kemudian menduduki petak yang sebelum ini diduduki lawan.
{{-}}

===Menteri===
[[Image:Chess_qll44.png|left]]
Menteri (juga dipanggil Permaisuri) merupakan buah catur yang paling kuat. Ini kerana ia boleh bergerak sejauh mana yang dikehendaki sama ada dalam arah sisian atau pepenjuru. Boleh dikatakan pergerakannya adalah gabungan pergerakan tir dan gajah. Menteri juga tidak boleh melompat mana-mana buah lain.

{{Chess diagram|=
|tleft
|
|=
8 |xx|  |  |  |xx|  |  |  |=
7 |  |xx|  |  |xx|  |  |xx|=
6 |  |  |xx|  |xx|  |xx|  |=
5 |  |  |  |xx|xx|xx|  |  |=
4 |xx|xx|xx|xx|ql|xx|xx|xx|=
3 |  |  |  |xx|xx|xx|  |  |=
2 |  |  |xx|  |xx|  |xx|  |=
1 |  |xx|  |  |xx|  |  |xx|=
   a  b  c  d  e  f  g  h
|}}

Menteri boleh memakan mana-mana buah lawan yang berada di laluannya, dan kemudian menduduki petak yang sebelum ini diduduki lawan.
{{-}}

===Bidak===
[[Image:Chess_pll44.png|left]]
Bidak boleh bergerak satu petak ke hadapan (atau dua petak pada langkah pertama sahaja). Cara makan bidak lain dari buah lain. Bidak boleh bergerak satu petak ke pepenjuru untuk memakan buah lawan, tetapi tidak boleh memakan buah lawan yang berada di depannya. Oleh itu, dua bidak boleh tersekat sesama sendiri. Bidak merupakan satu-satunya buah catur yang tidak boleh bergerak ke belakang.

Dalam rajah di bawah, bidak Putih dihalang daripada bergerak ke hadapan oleh bidak Hitam di hadapannya (dalam ''file'' d), tetapi ia boleh memakan bidak Hitam yang satu lagi dengan bergerak secara pepenjuru ke hadapan (kanan) dan menduduki petak itu.

{|
|{{Chess diagram|=
|tleft
|
|=
8 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
7 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
6 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
5 |  |  |  |pd|pd|  |  |  |=
4 |  |  |  |pl|  |  |  |  |=
3 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
2 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
1 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
   a  b  c  d  e  f  g  h
|}}
|{{Chess diagram|=
|tleft
|
|=
8 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
7 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
6 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
5 |  |  |  |pd|pl|  |  |  |=
4 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
3 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
2 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
1 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
   a  b  c  d  e  f  g  h
|}}
|}

== Gerakan khas ==
===Kenaikan bidak===
Sekiranya bidak berjaya mara ke baris terakhir lawan (baris terjauh dari kedudukan awalnya), bidak itu akan &quot;dinaikkan pangkat&quot;. Apabila mencapai baris tersebut, pemain boleh memilih untuk menaikkan pangkat bidak mereka menjadi sama ada menteri, tir, gajah atau kuda. Buah terbaru itu tidak semestinya diambil dari buah yang telah dimakan lawan sebelum ini. Oleh itu, seorang pemain boleh memiliki lebih dari satu menteri dan lebih dari dua tir, gajah atau kedua. Kebiasaannya, permainan akan berakhir tidak lama selepas sebuah bidak dinaikkan pangkat, kerana ketika itu, banyak buah yang telah dimakan.

===''Castling''===
[[Image:SCD_castle_kingside.png|frame|right|''Castling'' sebelah raja: O-O]]
[[Image:SCD_castle_queenside.png|frame|right|''Castling'' sebelah menteri: O-O-O]]
''Castling'' (perkubuan) ialah satu teknik gerakan yang melibatkan raja dan salah satu tir. ''Castling'' yang dilakukan dengan tir yang dekat dengan raja dipanggil &quot;castling sebelah raja&quot; (''kingside castling''), manakala ''castling'' dengan tir menteri dipanggil &quot;castling sebelah menteri&quot; (''queenside castling''). Tujuan utama ''castling'' ialah untuk menguatkan pertahanan raja dari serangan musuh.

Tertakluk kepada sekatan yang diterangkan di bawah, seorang pemain boleh melakukan ''castling'' dengan menggerakkan rajanya dua petak ke arah tir, dan kemudian ''dalam giliran yang sama'' menggerakkan tir tersebut ke sebelah raja yang lebih jauh (dengan melompat raja).

Perhatikan bahawa raja mestilah digerakkan dahulu, diikuti dengan tir. Jika tir digerakkan dahulu, ia dianggap sebagai pergerakan tir biasa, dan raja tidak boleh bergerak.

Sekatan yang dikenakan terhadap ''castling'' adalah seperti berikut: 
# Pemain masih belum menggerakkan kedua-dua raja dan tir.
# Raja tidak boleh berada dalam kedudukan mat sebelum dan selepas ''castling''.
# Laluan raja tidak boleh terdedah kepada serangan lawan (ini akan menyebabkan raja berada dalam keadaan mat semasa bergerak).
# Tiada buah lain di antara laluan raja dan tir.

===''En passant''===
''En passant'' ialah perkataan Perancis yang bermaksud &quot;sambil lalu&quot;; pada asasnya, pemain boleh memakan bidak lawan semasa ia sedang melintas lalu bidak sendiri.

Apabila bidak musuh mara dua petak ke hadapan ke baris (''rank'') yang sama dengan bidak sendiri yang berada lajur (''file'') bersebelahan, pemain boleh, pada pusingan yang berikutnya sahaja, memakan bidak tersebut seolah-olah ia cuma bergerak satu petak. Kebolehan bidak untuk bergerak dua petak pada gerakan pertamanya merupakan tambahan yang agak lambat. ''En passant'' diperkenalkan untuk mengelakkan penyalahgunaan peraturan baru ini.

Dalam contoh berikut, bidak Hitam mara dua petak dan ditangkap oleh bidak Putih yang bergerak secara pepenjuru ke hadapan dan ke kanan (seolah-olah bidak Hitam berada di situ). Gerakan ini cuma boleh digunakan pada pusingan pertama pilihan ini diberikan.
{|
|{{Chess diagram|=
|tleft
|
|=
8 |  |  |  |  |kd|  |  |  |=
7 |  |  |  |  |  |pd|  |  |=
6 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
5 |  |  |  |  |pl|  |  |  |=
4 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
3 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
2 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
1 |  |  |  |  |kl|  |  |  |=
   a  b  c  d  e  f  g  h
|}}
|{{Chess diagram|=
|tleft
|
|=
8 |  |  |  |  |kd|  |  |  |=
7 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
6 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
5 |  |  |  |  |pl|pd|  |  |=
4 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
3 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
2 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
1 |  |  |  |  |kl|  |  |  |=
   a  b  c  d  e  f  g  h
|}}
|{{Chess diagram|=
|tleft
|
|=
8 |  |  |  |  |kd|  |  |  |=
7 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
6 |  |  |  |  |  |pl|  |  |=
5 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
4 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
3 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
2 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
1 |  |  |  |  |kl|  |  |  |=
   a  b  c  d  e  f  g  h
|}}
|}

== Kedudukan awal ==

{{Chess diagram|=
|tleft
|
|=
8 |rd|nd|bd|qd|kd|bd|nd|rd|=
7 |pd|pd|pd|pd|pd|pd|pd|pd|=
6 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
5 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
4 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
3 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
2 |pl|pl|pl|pl|pl|pl|pl|pl|=
1 |rl|nl|bl|ql|kl|bl|nl|rl|=
   a  b  c  d  e  f  g  h
|}}

Di awal permainan, setiap pemain bermula dengan lapan bidak, dua tir, dua kuda, dua gajah, satu menteri dan satu raja yang disusun mengikut rajah di sebelah. Perhatikan bahawa buah yang boleh bergerak pada awal permainan cuma bidak dan kuda.

Orang yang baru mula bermain catur sering melakukan kesilapan dalam menyusun buah; kedudukannya memang agak rumit. Berikut merupakan beberapa panduan yang boleh membantu.
* Putih di sebelah kanan: Petak bawah kanan hendaklah berwarna putih/cerah.
* Kuda di dalam tir: Kuda diletakkan di sebelah tir (rupa tir seperti benteng kota). 
* Menteri pada warnanya: Menteri Putih di petak putih, menteri Hitam di petak hitam.
* Gajah mengawal raja: Gajah mengelilingi raja dan menteri.
{{-}}

== Tamat permainan ==
Permainan berterusan bergantian antara Putih dan Hitam sehingga salah satu keadaan berikut dicapai:
* Raja salah seorang pemain telah syahmat. Pemain tersebut dikira kalah dalam permainan itu.
* Dalam permainan persaingan, seorang pemain kehabisan masa. Pemain tersebut dikira kalah (dengan dua pengecualian penting, lihat keadaan seri di bawah).
* Seorang pemain menyerah kalah, atau menarik diri. Ini boleh disimbolkan oleh pemain dengan menumbangkan raja sendiri.
* Pada gilirannya, seorang pemain mencapai kedudukan buntu (''stalemate''), iaitu dia tidak boleh bergerak dan rajanya tidak dalam keadaan mat. Permainan ini dianggap seri.
* Kedua pemain bersetuju untuk seri. Pemain boleh menawarkan seri selepas menjalankan gilirannya. Tawaran seri tidak boleh ditarik balik.
* Seorang pemain berjaya mendakwa sesuatu permainan itu seri melalui salah satu syarat berikut:
** Lawannya tidak mempunyai buah yang cukup untuk mengemat (syahmat) rajanya dengan apa-apa urutan pergerakan yang sah.
** Kedua-dua pemain kehabisan masa dalam permainan persaingan.
** Seorang pemain kehabisan masa, namun lawannya tidak mempunyai buah yang cukup untuk mengemat (syahmat) rajanya.
** 50 pergerakan telah dilakukan setiap pemain sejak satu buah dimakan atau bidak digerakkan.
** Keadaan semasa telah berlaku dua kali sebelum ini pada giliran pemain yang sama.

== Etika catur ==
Secara umumnya, permainan di pertandingan catur menggunakan peraturan-peraturan berikut:
*'''Sentuh bermakna gerak''' - Jika seseorang pemain menyentuh buahnya, dia hendaklah menggerakkannya. Jika dia menyentuh buah lawan, dia hendaklah memakannya (kecuali jika ia mustahil). Jika dia meletakkan buahnya di mana-mana petak, gilirannya tamat dan gerakan itu tidak boleh ditarik balik.
*'''Senyap ketika giliran lawan''' - Pemain cuma boleh membetulkan buah, menawarkan seri atau mendakwa seri ketika gilirannya.

Permainan persahabatan boleh dimainkan mengikut persefahaman pemain. Bagaimanapun, bertimbang rasalah dan elakkan mengalih perhatian lawan.

== Glosari ==
*'''Makan'''/Tangkap - Menggerakkan buah sendiri ke petak yang diduduki buah lawan, lalu mengeluarkan buah lawan dari permainan.
*'''Mat''' (''check'') - Raja dikatakan berada dalam keadaan 'mat' apabila ia sedang diserang oleh buah lawan.
*'''Syahmat''' (''checkmate'') - Raja tidak dapat melarikan diri dari keadaan 'mat'.
*'''Kedudukan buntu''' (''stalemate'') - Pemain tidak dapat menjalankan mana-mana buah, tetapi rajanya tidak berada dalam keadaan 'mat'.
* [[w:Glosari catur|Glosari lanjut...]]
&lt;noinclude&gt;{{Catur/Kandungan||Mencatat permainan}}&lt;/noinclude&gt;

[[en:Chess/Playing The Game]]
[[es:Manual de Ajedrez/Iniciación al ajedrez]]
[[it:Scacchi/Le regole del gioco]]
[[pt:Xadrez:Regras]]
[[ro:Şah/Reguli de bază]]</text>
      <sha1>c9pdpwrf11nsm5yytf53oxwxcacaibj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Padam</title>
    <ns>10</ns>
    <id>1944</id>
    <redirect title="Templat:Hapus" />
    <revision>
      <id>4308</id>
      <timestamp>2007-11-14T10:55:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>[[Templat:Padam]] dipindahkan ke [[Templat:Hapus]]: lebih tepat</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="27" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Templat:Hapus]]</text>
      <sha1>c871q6er92wp12twspc7tuouoy667f0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategori:Bahasa</title>
    <ns>14</ns>
    <id>1945</id>
    <revision>
      <id>9752</id>
      <parentid>5858</parentid>
      <timestamp>2015-02-25T04:08:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Romaine</username>
        <id>294</id>
      </contributor>
      <comment>--&gt; Wikidata</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" xml:space="preserve">[[Kategori:Kategori]]</text>
      <sha1>6fbfb2ihjngqltgs77yiw8v8s2qhfph</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategori:Kategori</title>
    <ns>14</ns>
    <id>1946</id>
    <revision>
      <id>4317</id>
      <timestamp>2007-12-02T07:50:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kategori</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="94" xml:space="preserve">Ini adalah kategori tertinggi di BukuWiki.
[[id:Kategori:Kategori]]
[[en:Category:Categories]]</text>
      <sha1>fmntcnr5r7b2rz5jfsg284wtwduxfcr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Tips belajar saat akhir</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1947</id>
    <revision>
      <id>9670</id>
      <parentid>8390</parentid>
      <timestamp>2014-10-13T15:51:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>203.106.151.46</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Bertenang dan jangan cemas */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6200" xml:space="preserve">[[w:Kemahiran belajar|Belajar]] pada saat-saat akhir menjelang peperiksaan bukanlah sesuatu yang bagus. Bagaimanapun, sekiranya anda terpaksa juga belajar sebegini, cuba amalkan kaedah di bawah ini:

== Petua ==

===Bertenang dan jangan cemas===
Anda perlu bertenang dan jangan cemas. Tiada faedah yang akan diperolehi sekiranya anda cemas keterlaluan. Belajar disaat akhir juga memerlukan strategi yang betul. Ini kerana masa yang anda adalah terhad. Selepas bertenang buat penilaian apa tindakan yang akan diambil seterusnya. Rancang tindakan yang  akan anda diambil dan disiplinkan diri untuk mengikut perancangan yang dibuat. Yakin bahawa diri anda mampu untuk menghabiskan segala bahan pelajaran yang ingin diulang kaji.

===Beri tumpuan lebih terhadap pembelajaran===
Letakkan seluruh tumpuan fikiran anda kepada proses pembelajaran yang anda lakukan. Jangan terlalu memikirkan bahawa anda kesuntukan masa. Hafal perkara yang sepatutnya dihafal seperti biasa dan jangan melengah-lengahkan masa belajar.

Meskipun anda cuba mengenepikan ketakutan dan kegelisahan yang anda alami itu, tetapi lama-kelamaan perasaan itu akan datang semula. Sekiranya hal ini berlaku, cuba alihkan diri anda dari tempat belajar untuk melakukan senaman ringan seperti berdiri sambil menarik dan melepaskan nafas panjang-panjang secara perlahan-lahan beberapa kali. Kemudian duduk semula dan cuba teruskan pembelajaran anda. Cara ini sekurang-kurangnya akan dapat mengurangkan perasaan anda yang tidak tenteram itu.

===Yakin terhadap kebolehan diri===
Selalu tanamkan dalam diri anda bahawa “saya boleh” dan tulis besar-besar dan terang dan letakkan di hadapan anda (di tempat anda belajar). Tiap-tiap kali anda melihat kad itu anda yakin bahawa anda boleh berjaya. Sekiranya anda dapat menanamkan dalam diri anda bahawa anda bekeyakinan penuh boleh melakukan, maka secara sepontan anda berusaha bersungguh-sungguh dan mental anda dapat berfikir ke arah kejayaan dan apa-apa yang anda cita-citakan selama ini akan membuahkan kejayaan yang membanggakan.

===Masa rehat perlu secukupnya===
Semasa belajar anda berasa cepat letih, sama ada dari segi fizikal atau mental. Ambil masa untuk otak anda berehat sepenuhnya. Anda juga digalakkan bangun dan cuba berjalan-jalan sebentar dan setelah merasakan kelegaan barulah anda menyambung semula pembelajaran anda.

===Hapuskan tabiat suka tidur===
Sebaiknya para pelajar tidak terlalu melayan keinginan untuk tidur dari belajar. Kurangkan waktu tidur anda demi meraih satu kejayaan. Gunakan lebih banyak masa mengulangkaji pelajaran di samping melakukan latihan-latihan sendiri supaya anda berkeyakinan. Jadualkan masa tidur anda supaya anda tidak terlebih tidur. Sekiranya anda hendak tidur beberapa jam, anda pelu mengunci jam dan letakkan jam loceng berhampiran anda supaya anda terjaga pada waktu yang dikehendaki.

Masa-masa beginilah yang paling sesuai agar tidak akan diganggu. Penumpuan tenaga dan fikiran terhadap pembelajaran juga akan menjadi mudah. Keadaan ini tidak mendatangkan masalah kerana kajian yang pernah dibuat menunjukkan bahawa kecerdasan berfikir dan keupayaan membuat keputusan tidak terjejas berikutan dengan pengurangan waktu tidur yang dilakukan.

Tidur merupakan waktu rehat yang paling baik dalam persediaan menghadapi peperiksaan. Tetapi ramai pelajar membawa masalah pelajaran ke tempat tidur dan memikirkan pelbagai perkara tentang masalah ini. Akibatnya mereka mengalami gangguan tidur dan ada yang tidak dapat tidur langsung. Pada keesokan harinya, pelbagai perkara akan berlaku seperti berasa pening, tidak selesa dan tidak tenteram kerana ketegangan fikiran dan kelesuan tubuh badan. Ini boleh menjejaskan prestasi mereka pada hari peperiksaan. Sekiranya mereka terpaksa menghadapi peperiksaan pada hari itu, mungkin mereka tidak dapat berfikir dengan tenang seterusnya akan menjejaskan ketepatan jawapan yang diberikan.

===Jangan mengambil sebarang ubat yang meragukan===
Pengambilan sebarang ubat mengganggu sistem saraf dan menyebabkan keadaan menjadi tegang dan mudah terangsang. Anda tidak perlu lagi mengambil sebarang pil peransang atau ubat-ubatan yang diragukan kesahihannya untuk mencegah tidur. Dapatkan nasihat doktor sekiranya anda hendak mengambil pil-pil sedemikian. Jangan sesekali bertindak sendirian. Ini akan membahayakan anda.

Ubat peransang menyebabkan keletihan yang melampau. Ubat peransang sedemikian mematikan segala perasaan dan keinginan. Melalui ubat-ubat seperti ini, anda mungkin tidak dapat mengesan keletihan yang melampau secara terus. Ubat-ubat ini meransang anda untuk terus belajar tanpa rasa keletihan tetapi kesan yang bakal diterima menjadi lebih buruk setelah habis belajar.

Selain itu, elakkan juga dari meminum minuman berkafein seperti kopi atau teh yang berlebihan. Kesannya sama seperti memakan pil peransang yang menyebabkan kesan-kesan negatif seperti tangan menggeletar, tumpuan terjejas. Dalam keadaan yang tertentu mungkin menyebabkan lupa selain daripada kesan-kesan negatif yang lain. Seeloknya untuk mengawal rasa mengantuk, amalkan meminum lobak susu kerana ia akan mencergaskan lagi otak untuk berfikir.

===Beri tumpuan lebih kepada bab yang penting===
Dalam keadaan sebegini, anda hanya sempat mempelajari bahagian-bahagian yang penting sahaja. Jangan beri tumpuan berlebihan kepada bahagian-bahagian yang  kurang penting. Cuba pilih lima atau enam isi penting daripada satu-satu bahagian dan tuliskan isi-isi penting ini di atas kertas dan cuba ingat serta hafalkan. Anda tidak mempunyai masa yang cukup untuk mempelajari butir-butir yang kurang penting.
Banyakkan membuat soalan-soalan tahun lepas yang sering keluar sebagai latihan dapat membantu anda menumpukan bahagian yang patut dipelajari terlebih dahulu. Cuba pilih soalan-soalan yang mesti dijawab dan sediakan sekuarng-kurangnya enam atau tujuh isi dari setiap soalan yang anda pilih.

== Pautan luar ==
* [http://www.ketam.pja.my/carabelajar/tip-cara-belajar-saat-akhir-last-minit/ Tip cara belajar saat akhir/ last minit]
* [http://akulearn.com/2010/12/tips-belajar-saat-akhir-last-minit/ Tips Belajar Saat Akhir/Last Minit]

== Lihat juga ==
* [[Panduan menjelang peperiksaan]]

[[Kategori:Panduan belajar]]</text>
      <sha1>929bhmrlkvt3ztwkzroehvxck8uaik6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Rak panduan belajar</title>
    <ns>4</ns>
    <id>1949</id>
    <revision>
      <id>10096</id>
      <parentid>6103</parentid>
      <timestamp>2015-07-12T04:07:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Norainih Bte Ibrahim</username>
        <id>1912</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Sekolah menengah saint john beaufort sabah</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="510" xml:space="preserve">[[Wikibooks:Rak buku|Rak buku]] ini memuatkan semua buku-buku berkenaan panduan belajar.

== Umum ==
* [[Panduan mengingati pelajaran]]
* [[Panduan belajar/Perkara lain|Perkara lain]]

== Peperiksaan ==
* [[Panduan menjelang peperiksaan]]
* [[Tips belajar saat akhir]]

== Universiti ==

== Sekolah menengah ==
saint john beaufort.sabah

== Sekolah rendah ==

[[Kategori:Rak Wikibooks|Permainan dan sukan]]
[[Kategori:Panduan belajar| ]]
[[en:Wikibooks:Study guides bookshelf]]
[[it:Ripiano Guide allo studio]]</text>
      <sha1>jxopdjsw0stidg2wxug7ybdkxigumtu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Panduan menjelang peperiksaan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1950</id>
    <revision>
      <id>4326</id>
      <parentid>4324</parentid>
      <timestamp>2007-12-05T10:31:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>/* Lihat juga */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1565" xml:space="preserve">Gunakan saat-saat hampir menjelang peperiksaan untuk membuat persediaan terakhir seperti:

# Sentiasa meminta bantuan guru bagi memperkukuhkan pemahaman dan penglihatan anda mengenai sesuatu perkara yang tidak difahami.
# Minta pendapat guru tentang soalan-soalan ramalan yang mungkin timbul secara am.
# Menyenaraikan perkara-perkara yang mungkin perlu anda beri tumpuan mengikut keutamaan dan cuba memahaminya dengan lebih jelas lagi.
# Dapatkan soalan-soalan lepas daripada senior dan kemudian kaji serta cuba jawab soalan yang belum dapat dijawab dengan baik.
# Buat perbincangan bersama rakan-rakan bagi menangani masalah yang belum dapat diselesaikan dan dapatkan pertolongan mereka jika anda belum bersedia.
# Semak jadual peperiksaan dan buat satu jadual terakhir untuk mengulangkaji secara ringkas dan padat.
# Rujuk kembali nota-nota ringkas, gambarajah-gambarajah penting dan ingat fakta-fakta utama.
# Dapatkan tidur dan rehat yang cukup serta makan makanan yang seimbang.
# Sentiasa memberi tumpuan sepenuhnya yang tidak berbelah bagi kepada persediaan menghadapi perperiksaan anda.

[[w:Kemahiran belajar|Belajar]] perlulah dengan kerelaan hati tetapi bukan kerana terpaksa. Belajar kerana terpaksa tidak dapat membantu anda belajar dengan sempurna dan boleh membuatkan anda gugup dalam peperiksaan nanti. Yakin akan kebolehan diri. Tanamkan dalam diri “saya boleh” dan tulis dengan besar dan terang di atas sekeping kad dan letak di hadapan anda (tempat anda belajar).

== Lihat juga ==
* [[Tips belajar saat akhir]]

[[Kategori:Panduan belajar]]</text>
      <sha1>5yyryabgj4uvzezr906w3t6p3anyc6u</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategori:Panduan belajar</title>
    <ns>14</ns>
    <id>1951</id>
    <revision>
      <id>9645</id>
      <parentid>7626</parentid>
      <timestamp>2014-09-17T03:56:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>kategori</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="23" xml:space="preserve">[[Kategori:Pendidikan]]</text>
      <sha1>rmixvkjqjxpfmu8slxl72ynymrtmpen</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Roti</title>
    <ns>100</ns>
    <id>1953</id>
    <revision>
      <id>11145</id>
      <parentid>11144</parentid>
      <timestamp>2021-07-28T06:26:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Chongkian</username>
        <id>2495</id>
      </contributor>
      <comment>/* S */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="526" xml:space="preserve">{{Daftar resipi}}
Cara membuat [[Resipi:Cara membuat roti|roti asas]].

== C ==
*[[Resipi:Roti canai|Roti canai]]
*[[Resipi:Capati|Capati]]

==F==
* [[Resipi:French toast|French toast]]

==G==
* [[Resipi:Roti Gandum|Roti gandum]]

== P ==
* [[Resipi:Puding roti|Puding roti]]

== R ==
* [[Resipi:Roselle muffin|Roselle muffin]]
* [[Resipi:Roti jala|Roti jala]]

== S ==
* [[Resipi:Sandwic telur|Sandwic telur]]

[[Kategori:Roti| ]]

[[en:Cookbook:Bread]]
[[fr:Livre de cuisine/Recettes de pains]]
[[ro:Carte de bucate:Pâine]]</text>
      <sha1>lgo2paq5hsqm9xjpotp355305n5tr31</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Roselle muffin</title>
    <ns>100</ns>
    <id>1954</id>
    <revision>
      <id>4370</id>
      <parentid>4368</parentid>
      <timestamp>2007-12-25T10:37:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>format</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="670" xml:space="preserve">{{Resipi|Roti}}

==Bahan-bahannya==
* 600 gram tepung naik sendiri
* 320 gram gula kastor
* 350 gram halwa roselle yang dicincang
* 9 biji telur
* 500 gram mentega
* 1 sudu kecil esen vanilla

==Cara menyediakannya==
* Pukul mentega dan gula sehinnga kembang.
* Masukkan telur sebiji demi sebiji hingga habis dan pukul hingga kembang.
* Masukkan esen vanilla.
* Masukkan sedikit demi sedikit tepung yang telah diayak dan digaul bersama roselle cincang, pukul lagi hingga sebati.
* Tuang sedikit demi sedikit adunan ke dalam cawan kertas.
* Bakar pada suhu 160 celcius selama 17 hingga 20 minit.

==Sumber==
* Majalah Saji - Oktober 2000

[[Kategori:Roti|Roselle muffin]]</text>
      <sha1>iszdfrz2v4xz6li3oaga4g5fhrmkss5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Bubur</title>
    <ns>100</ns>
    <id>1955</id>
    <revision>
      <id>11078</id>
      <parentid>10710</parentid>
      <timestamp>2021-07-28T05:49:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Chongkian</username>
        <id>2495</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="187" xml:space="preserve">{{Daftar resipi}}

==A==
* [[Resipi:Bubur Asyura|Bubur Asyura]]

==K==
* [[Resipi:Bubur kacang hijau|Bubur kacang hijau]]

== N ==
* [[Resipi:Bubur nasi|Bubur nasi]]

[[Kategori:Bubur| ]]</text>
      <sha1>jrdvl7zwddmm2v5yujs1fe7h1f4lhua</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Bubur nasi</title>
    <ns>100</ns>
    <id>1956</id>
    <revision>
      <id>10712</id>
      <parentid>4374</parentid>
      <timestamp>2020-03-02T03:37:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Chongkian</username>
        <id>2495</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="821" xml:space="preserve">{{Resipi|Bubur}}
[[Fail:Chamchi-juk 2.jpg|thumb|Bubur nasi]]

==Bahan-bahannya==
* 1 cawan beras
* 300 gram udang yang sudah dibuang kulit
* 100 gram cendawan
* sedikit daun sup/bawang
* 1 batang lobak merah yang dipotong dadu
* 1 batang serai dititik
* 3 ulas bawang putih
* 1 tangkai cili hijau

==Cara menyediakannya==
* Cuci beras dan tanak hingga kembang dengan air lebih daripada biasa. Pelahankan api.
* Sementara itu, hiris bawang putih, goreng hingga sedikit garing dan tuangkan ke dalam nasi yang kembang.
* Masukkan lobak merah dan serai serta udang.
* Kemudian masukkan 1 sudu besar garam dan cendawan dan cili hijau yang telah dipatah dua.
* Akhir sekali, masukkan hirisan daun bawang dan sup serta bawang goreng.

==Sumber==
* Majalah Saji, Oktober 2000

[[Kategori:Bubur|Nasi]]
[[Kategori:Nasi|Bubur nasi]]</text>
      <sha1>pbhjxm10pjzi8olcvoomev23c14x2pd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Adab menggunakan telefon</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1959</id>
    <revision>
      <id>11378</id>
      <parentid>11348</parentid>
      <timestamp>2022-06-18T20:38:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>NicoScribe</username>
        <id>2343</id>
      </contributor>
      <comment>Membatalkan semakan oleh [[Special:Contributions/113.211.180.66|113.211.180.66]] ([[User talk:113.211.180.66|Perbincangan]]) ?</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4666" xml:space="preserve">'''Adat penggunaan telefon''' ialah etika yang perlu anda ikuti apabila berbual melalui [[w:telefon|telefon]] semasa bekerja. Mungkin ada lain-lain etiket yang perlu anda ikuti tetapi yang paling mudah untuk anda ingat sepanjang masa ialah pastikan anda sentiasa bersopan bila bertutur dengan siapa sahaja di [[telefon]].

# Kawal nada suara – Sentiasa pastikan apabila bertutur menggunakan telefon anda mengawal nada suara anda agar tidak terlalu rendah atau terlalu tinggi. Jika nada suara terlalu rendah suara anda mungkin tidak jelas atau sukar difahami oleh pihak lain. Jika nada yang anda digunakan terlalu tinggi anda mungkin akan kedengaran seperti menjerit-menjerit atau lebih buruk jika pihak lain menganggap yang anda sedang marah atau menengking mereka. Oleh itu anda perlu pastikan yang anda senantiasa kawal nada suara anda semasa bertutur.
# Jaga tempo pertuturan – Selain dari kepentingan mengawal tempo suara anda juga perlu pastikan yang tempo pertuturan anda tidak terlalu perlahan atau terlalu laju. Jika terlalu perlahan ini akan membosankan mereka yang bertutur dengan anda oleh kerana mereka terpaksa menunggu anda menghabiskan ayat-ayat anda. Jika terlalu laju pula maka pihak lain tidak dapat memahami apa yang anda pertuturkan. Sama juga seperti dalam mengawal nada suara, anda boleh juga bertanya dengan pihak yang sedang bertutur dengan anda itu samaada tempo pertuturan anda itu sesuai atau tidak. Dengan cara ini anda dapat pastikan yang pertuturan anda dapat difahami oleh pihak lain. Jika anda bertutur terlalu laju pemanggil mungkin akan membuat anggapan yang anda terlalu sibuk atau tertekan dan panggilan mereka tidak penting untuk anda, ataupun anda ada hal lain yang lebih penting dari mereka.
# Sebut dengan jelas – Bila bertutur di telefon pastikan anda menyebut setiap perkataan itu dengan betul dan jelas. Kadang-kadang dalam menggunakan telefon suara anda mungkin tidak lah sejelas bila berbual secara berdepan. Oleh itu pastikan yang anda menyebut setiap perkataan itu dengan jelas agar pihak lain boleh mendengar apa yang anda pertuturkan dan untuk mengelakkan berlaku sebarang silap faham akibat sebutan yang tidak jelas.
# Telefon pada waktu yang sesuai – Bila menelefon pihak lain samaada di pejabat ataupun kediaman pastikan yang anda membuat panggilan pada waktu yang sesuai. Kalau menelefon ke pejabat jangan menelefon terlalu awal ataupun terlalu lewat. Kalau boleh semak bila waktu operasi mereka.
# Beri perhatian penuh – Kita juga mungkin pernah mengalami situasi di mana bila kita menelefon orang lain kita boleh dengar bunyi orang sedang menaip ataupun orang itu kadang-kadang turut berbual dengan orang lain semasa berurusan dengan kita. Adalah biadap dan tidak berhemah jika kita tidak memberi perhatian kita yang sepenuhnya semasa bertutur di telefon.
# Jawab panggilan dengan segera – Jawab panggilan pada kadar yang sesuai. Tidak terlalu cepat dan tidak terlalu lambat. Jika anda terlalu awal menjawab seperti hanya selepas satu deringan anda mungkin akan mengejutkan pemanggil. Jika anda terlalu lambat menjawab pula, pemanggil mungkin akan hilang minat ataupun mungkin terus meletakkan telefon sebelum anda sempat menjawab panggilan mereka.
# Gunakan butang menunggu atau ''hold button'' – Bila anda menyambungkan panggilan pastikan anda memberitahu pemanggil yang anda akan sambungkan pangilan itu dan selepas itu jangan lupa gunakan butang menunggu.
# Jangan menyampuk – Walaupun ketika berbual di telefon anda tidak bersemuka dengan pemanggil pastikan yang anda tidak menyampuk perbualkan mereka. Menyampuk ketika berbual di telefon dianggap lebih biadap dan tidak berhemah dari ketika berbual secara berdepan, dan ini boleh menyetopikkan pemanggil menganggap yang anda tidak menghargai atau tidak mempercayai apa yang mereka sedang perkatakan.
# Berhemah walaupun pemanggil silap nombor – Walaupun pemanggil telah tersilap nombor ataupun tersilap jabatan anda masih perlu bersikap bersopan santun dan berhemah. Ada kemungkinan mereka telah diberi sambungan yang salah oleh operator ataupun oleh rakan sekerja anda. Jika boleh, cuba dapatkan nombor yang sebenarnya. Mereka akan amat menghargai usaha anda itu dari asyik disambungkan ke sana sini.
# Aktifkan sistem pesanan peti suara anda bila perlu – Jika organisasi anda ada menyediakan sistem pesanan peti suara pastikan anda mengaktifkannya sebelum anda bercuti ataupun jika anda tidak akan berada di tempat anda untuk jangkamasa yang panjang. Dengan cara ini ia akan memudahkan pemanggil meninggalkan pesanan untuk anda.

== Lihat juga ==
* [[Etika telefon bimbit milik syarikat]]

[[Kategori:Etika]]
#LENCONG [[Tajuk laman]]</text>
      <sha1>ac6jlm8ajld16c20hml50o4qyw6ize5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Roselle muffin</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1969</id>
    <redirect title="Resipi:Roselle muffin" />
    <revision>
      <id>4369</id>
      <timestamp>2007-12-25T10:34:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>[[Roselle muffin]] dipindahkan ke [[Resipi:Roselle muffin]]: tukar ruang nama</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="35" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Resipi:Roselle muffin]]</text>
      <sha1>pa2r0ifvvoirx0r8pnz3awbw5fsjxyj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Nasi</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1971</id>
    <redirect title="Resipi:Nasi" />
    <revision>
      <id>4375</id>
      <parentid>4373</parentid>
      <timestamp>2007-12-25T10:45:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>alih</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="25" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Resipi:Nasi]]</text>
      <sha1>oi28c35mrbuag7prwni24xvfdioy1ya</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Nasi</title>
    <ns>100</ns>
    <id>1972</id>
    <revision>
      <id>11126</id>
      <parentid>11123</parentid>
      <timestamp>2021-07-28T06:21:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Chongkian</username>
        <id>2495</id>
      </contributor>
      <comment>/* T */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="685" xml:space="preserve">{{Daftar resipi}}

== A ==
* [[Resipi:Nasi ayam|Nasi ayam]]
* [[Resipi:Nasi ayam Hainan|Nasi ayam Hainan]]

== B ==
* [[Resipi:Bubur nasi|Bubur nasi]]
* [[Resipi:Nasi beriani|Nasi beriani]]

== D ==
* [[Resipi:Nasi dagang|Nasi dagang]]

== G ==
*[[Resipi:Nasi goreng ayam|Nasi goreng ayam]] 
*[[Resipi:Nasi goreng Cina|Nasi goreng Cina]] 
*[[Resipi:Nasi goreng Hawaii|Nasi goreng Hawaii]]
*[[Resipi:Nasi goreng kampung|Nasi goreng kampung]]
*[[Resipi:Nasi goreng Malaysia|Nasi goreng Malaysia]]

== K ==
* [[Resipi:Nasi kerabu|Nasi kerabu]]

== L ==
* [[Resipi:Nasi lemak|Nasi lemak]]

== T ==
* [[Resipi:Nasi tomato ayam masak merah|Nasi tomato ayam masak merah]]

[[Kategori:Nasi| ]]</text>
      <sha1>knes6kcelzkpa2evlctx2gv0djzgel0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Bubur kacang hijau</title>
    <ns>100</ns>
    <id>1975</id>
    <revision>
      <id>10709</id>
      <parentid>9876</parentid>
      <timestamp>2020-03-02T03:34:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Chongkian</username>
        <id>2495</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="666" xml:space="preserve">[[Imej:BuburKacangHijauDurian1.jpg|thumb|Bubur kacang hijau durian]]
{{Resipi|Bubur}}

==Bahan-bahannya==
* 250 gram kacang hijau
* 250 ml santan
* 25 gram sagu
* 2 cm gula melaka
* air secukupnya
* sehelai daun pandan
* garam dan gula secukupnya

==Cara menyediakannya==
* Rendam kacang semalaman /(sejam)
* Cuci dan tuskan kacang
* Rebus kacang sehingga kembang.
* Masukkan daun pandan.
* Masukkan sagu dan biar hingga sagu kembang.
* Masukkan santan dan gaul hingga sebati.
* Masukkan pula gula melaka dan kacau sehingga gula hancur.
* Akhir sekali, masukkan gula dan garam secukup rasa.

==Sumber==
* Majalah Rasa, September 2006

[[Kategori:Bubur|Kacang hijau]]</text>
      <sha1>4hj4yl5a3l72q97cepbf57uifaxy2go</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Ondeh-ondeh</title>
    <ns>100</ns>
    <id>1976</id>
    <revision>
      <id>7616</id>
      <parentid>7615</parentid>
      <timestamp>2013-03-13T16:25:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>+gambar</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1247" xml:space="preserve">{{Wikipedia|Kuih onde-onde}}
{{Resipi|Kuih}}
[[Fail:Onde-onde.jpg|thumb|Onde-onde]]

== Bahan-bahan ==
===Kulit===
* 600 gram tepung pulut diayak
* 450 ml air suam
* 50 gram bijan
* 2 biji [[telur]]
* garam secukupnya
* minyak secukupnya

===Inti===
* 1200 ml [[air]]
* 600 gram kacang merah
* 150 gram gula Melaka
* 150 gram gula pasir
* 2 sudu makan tepung ubi
* 2 helai daun pandan yang dipotong kecil

== Cara memasaknya ==
* Rebuskan kacang merah yang sudah dicuci dengan air hingga kembang.
* Masukkan gula Melaka dan gula pasir. Gaul rata dan masaklah hingga hampir kering.
* Taburkan tepung ubi supaya inti menjadi kental dan boleh dibulat-bulatkan setelah sejuk nanti. Angkat dan ketepikan.
* Untuk kulitnya, adun tepung bersama air suam, telur dan garam. Bentukkan bulat dan tekan bahagian tengahnya, untuk dimasukkan inti. Selepas itu, bulatkan seperti bola golf.
* Golekkan di atas bijan, sambil ditekan-tekan sedikit agar bijan melekat.
* Panaskan minyak dalam kuali, kemudian gorenh adunan dengan api perlahan sehingga kekuningan. Angkat dan sedia dihidang.

== Rujukan==
* Majalah Rasa keluaran September 2006
* [http://www.myresipi.com/top/detail/19114 My Resipi: resepi Kuih Buah Melaka (Onde-onde)]

[[Kategori:Kuih|Ondeh-ondeh]]</text>
      <sha1>9p7is25q88j3xshtcsl4r8ly6td1w8n</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Dangai</title>
    <ns>100</ns>
    <id>1977</id>
    <revision>
      <id>4420</id>
      <parentid>4418</parentid>
      <timestamp>2008-01-02T10:54:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kemaskini</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="644" xml:space="preserve">{{Resipi|Kuih}}
== Bahan-bahan ==
* 600 gram kelapa parut
* 500 gram tepung pulut
* 350 gram gula
* [[Air]] secukupnya
* Garam secukupnya
* Minyak masak secukupnya

== Cara membuatnya ==
* Gaul tepung pulut dan kelapa parut, kemudian masukkan sedikit garam dan air. Ketepikan adunan.
* Panaskan kuali dengan meyapu sedikit minyak diatasnya (sekiranya anda tiada acuan).
* Kemudian tabur adunan tadi, dengan ketebalan 1-2 cm. Ratakan dan tabur sedikit gula di atasnya.
* Biarkan sehingga masak, kemudian angkat dan bentukkan ikut kreativiti anda. Buat sehingga habis adunan.

== Sumber ==
* Majalah Rasa, September 2006

[[Kategori:Kuih|Dangai]]</text>
      <sha1>fxnlogqiw8uaa8m53dtigfzcpp84o50</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ondeh-ondeh</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1980</id>
    <redirect title="Resipi:Ondeh-ondeh" />
    <revision>
      <id>4410</id>
      <timestamp>2007-12-31T10:39:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>[[Ondeh-ondeh]] dipindahkan ke [[Resipi:Ondeh-ondeh]]: tukar ruang nama</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="32" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Resipi:Ondeh-ondeh]]</text>
      <sha1>0ej3eym16ydmwhdsup0elpb0dtrilgi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Dangai</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1983</id>
    <redirect title="Resipi:Dangai" />
    <revision>
      <id>4419</id>
      <timestamp>2008-01-02T10:53:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>[[Dangai]] dipindahkan ke [[Resipi:Dangai]]: tukar ruang nama</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="27" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Resipi:Dangai]]</text>
      <sha1>94fxsw2ame9dnhfy6ms2ojc7oxnd7e9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategori:Bubur</title>
    <ns>14</ns>
    <id>1984</id>
    <revision>
      <id>9757</id>
      <parentid>4422</parentid>
      <timestamp>2015-02-25T20:21:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dexbot</username>
        <id>1814</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: removing existed iw links in Wikidata</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19" xml:space="preserve">[[Kategori:Resipi]]</text>
      <sha1>rvyj5uaq7jeuib85mye6187766siwoi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Kek gulung coklat vanila</title>
    <ns>100</ns>
    <id>1985</id>
    <revision>
      <id>10233</id>
      <parentid>8799</parentid>
      <timestamp>2015-12-08T10:46:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>180.245.189.31</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="943" xml:space="preserve">{{Resipi|Kek}}
== Resipi ==
===Bahan kek===
*1kg tepung kek span campuran
*20 biji telur
*440 ml air
*440 ml minyak jagung

===Bahan hias===
*1 liter krim whipping
*2.5 kg coklat masakan
*280 gram mentega

===Cara memasaknya===
*Masukkan tepung kek span ke dalam mangkuk adunan. Masukkan telur dan pukul sehingga kembang.
*Kemudian masukkan minyak jagung. Kacau rata.
*Selepas itu, masukkan ke dalam dulang pembakar dan bakar selama 12 hingga 14 minit. Sejukkan.
*Masak krim whipping, coklat masakan, dan mentega sehingga mendidih.
*Tutup api dan sejukkan.
*Selepas itu, sapukan coklat ke atas kek, kemudian gulung dengan kemas. Sejukkan dalam peti sejuk.
*Apabila mahu dihidangkan, potong kek kepada beberapa hirisan.

===Saiz hidangan===
* 4 orang

== Rujukan ==
* [http://carabuatresep.blogspot.com/2015/08/cara-membuat-kek-batik-milo-lembut.html Resepi Kek Batik]
* Majalah Rasa keluaran Januari 2008

[[Kategori:Kek|gulung coklat vanila]]</text>
      <sha1>50e5itc9zwem4pqbm07i03dsusbqsns</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Sos vanila</title>
    <ns>100</ns>
    <id>1986</id>
    <revision>
      <id>4520</id>
      <parentid>4518</parentid>
      <timestamp>2008-01-07T10:58:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kemaskini</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="384" xml:space="preserve">{{Resipi|Sos}}

===Bahan-bahan===
*400 ml susu segar
*100 gram gula halus
*3 biji kuning telur
*1\2 sudu teh esen vanila

===Cara memasaknya===
*Campurkan susu segar bersama gula.
*Perlahankan api, masukkan kuning telur dan esen vanila.
*Kacau hingga pekat dan tuangkan ke atas puding roti sebagai kuahnya.

===Rujukan===
* Majalah Rasa keluaran Januari 2008

[[Kategori: Sos|Vanila]]</text>
      <sha1>71v1g2w1nogcvg3l696gd01eqndz892</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Makaroni udang berkeju</title>
    <ns>100</ns>
    <id>1987</id>
    <revision>
      <id>10694</id>
      <parentid>10693</parentid>
      <timestamp>2019-12-31T16:13:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Świętokrzyskie3</username>
        <id>2287</id>
      </contributor>
      <comment>Membatalkan semakan 10693 oleh [[Special:Contributions/Świętokrzyskie3|Świętokrzyskie3]] ([[User talk:Świętokrzyskie3|Perbincangan]])</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="699" xml:space="preserve">{{Resipi|Mi}}

== Resipi ==
===Bahan-bahan===
*100 gram makaroni
*4 ekor udang
*20 gram cendawan
*1\2 biji lada benggala
*3 ulas bawang putih
*30 gram keju Romano
*50 ml krim masakan
*1\2 sudu teh serbuk lada hitam
*Garm secukup rasa
*Sedikit minyak
*Daun parsli|untuk hiasan

===Cara memasaknya===
*Panaskan minyak dan tumis bawang putih hingga garing.
*Masukkan udang.
*Masukkan cendawan butang dan lada benggala.
*Masukkan serbuk lada hitam dan garam.
*Tuang krim masakan dan kacau rata.
*Masukkan makaroni dan gaul rata.
*Taburkan keju Romano rata dan angkat.
*Sedia dinikmati.

===Rujukan===
Majalah Rasa keluaran Januari 2008

== Saiz hidangan ==
* 2 orang

[[Kategori:Makaroni|udang berkeju]]</text>
      <sha1>1l4f3wmwp7lp74mdpow8762anvs25nb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Muesli</title>
    <ns>100</ns>
    <id>1988</id>
    <revision>
      <id>4527</id>
      <parentid>4442</parentid>
      <timestamp>2008-01-07T11:05:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kemaskini</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="585" xml:space="preserve">{{Resipi|Pelbagai juadah}}
== resipi ==
===Bahan-bahan===
*100 gram oat.
*20 gram kismis.
*300 ml susu segar.
*1 sudu teh madu.
*3 sudu makan dadih.
*1 biji pisang | dipotong kecil untuk hiasan.
*1 biji epal hijau | dipotong kecil untuk hiasan.

===Cara memasaknya===
*Campurkan dadih bersama oat.
*Tuangkan susu segar.
*Kacau sebati.
*Masukkan satu sudu teh madu dan kacau rata.
*Akhir sekali, masukkan pisang dan epal serta taburkan kismis.

===Rujukan===
Majalah Rasa keluaran Januari 2008

== Saiz hidangan ==
* Dua orang

[[Kategori:Pelbagai juadah|Muesli]]
[[en:Cookbook:Müsli]]</text>
      <sha1>exi5g019m1ogibsevkbkzeo5bc9c7l4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Kek</title>
    <ns>100</ns>
    <id>1989</id>
    <revision>
      <id>11087</id>
      <parentid>11077</parentid>
      <timestamp>2021-07-28T06:00:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Chongkian</username>
        <id>2495</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="290" xml:space="preserve">{{Daftar resipi}}

==B==
* [[Resipi:Kek batik|Kek batik]]
* [[Resipi:Kek batik biskut marie|Kek batik biskut marie]]

==C==
* [[Resipi:Kek coklat|Kek coklat]]

==G==
* [[Resipi:Kek gulung coklat vanila|Kek gulung coklat vanila]]

==P==
* [[Resipi:Kek pisang|Kek pisang]]

[[Kategori:Kek| ]]</text>
      <sha1>5mdwwrflxuwu44hebhc5fdvqvuro4p7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kek Gulung Coklat Vanila</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1990</id>
    <redirect title="Resipi:Kek gulung coklat vanila" />
    <revision>
      <id>4431</id>
      <timestamp>2008-01-04T10:38:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>[[Kek Gulung Coklat Vanila]] dipindahkan ke [[Resipi:Kek gulung coklat vanila]]: tukar ruang nama</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="45" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Resipi:Kek gulung coklat vanila]]</text>
      <sha1>rgwk5n39novihbbk1tbfi4mwcqvdoc6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Pelbagai juadah</title>
    <ns>100</ns>
    <id>1991</id>
    <revision>
      <id>11092</id>
      <parentid>11091</parentid>
      <timestamp>2021-07-28T06:03:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Chongkian</username>
        <id>2495</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="341" xml:space="preserve">{{Daftar resipi}}

==A==
* [[Resipi:Acar buah|Acar buah]]
* [[Resipi:Acar timun|Acar timun]]

==K==
* [[Resipi:Ketupat palas|Ketupat palas]]

==M==
* [[Resipi:Muesli|Muesli]]

==S==
* [[Resipi:Sekaya|Sekaya]]
* [[Resipi:Sos vanila|Sos vanila]]

==T==
* [[Resipi:Tom yam|Tom yam]]

[[Kategori:Pelbagai juadah| ]]
[[id:Resep:Daftar lain-lain]]</text>
      <sha1>rlnz1d8dt5tyzq6w9uqf5b5yuh1rsf7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Muesli</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1992</id>
    <redirect title="Resipi:Muesli" />
    <revision>
      <id>4438</id>
      <timestamp>2008-01-04T14:11:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Putera Luqman Tunku Andre</username>
        <id>81</id>
      </contributor>
      <comment>[[Muesli]] dipindahkan ke [[Resipi:Muesli]]: Jangan banyak tanya...ada ler sebab...klu x org wut lar....XD</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="27" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Resipi:Muesli]]</text>
      <sha1>klr89rfcy8vnh827q4s7vju1cpuvun6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Spageti Carbonara</title>
    <ns>100</ns>
    <id>1993</id>
    <revision>
      <id>4530</id>
      <parentid>4439</parentid>
      <timestamp>2008-01-08T10:38:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kemaskini</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="766" xml:space="preserve">{{Resipi|Mi}}

==Bahan-bahan==
* 180 gram spageti
* 100 gram krim masakan
* 50 ml susu cair
* 10 gram bawang putih yang dicincang
* 30 gram daging lembu yang dihiris nipis
* 30 gram cendawan shitake yang dihiris nipis
* 1 biji telur kuning
* 30 gram keju parmesan

==Cara memasaknya==
* Campurkan susu bersama krim masakan dalam satu bekas.
* Masukkan telur kuning dan kacau rata.
* Perasakan dengan garam dan serbuk perasa dan ketepikan.
* Panaskan minyak dan tumis bawang putih hingga kekuningan.
* Masukkan daging bersama cendawan dan biar hingga masak.
* Masukkan spageti.
* Masukkan adunan tadi dan kacau rata.
* Akhir sekali, taburkan keju parmesan

==Saiz hidangan==
* Seorang

==Rujukan==
* Majalah Rasa keluaran Januari 2008.

[[Kategori:Spageti|Carbonara]]</text>
      <sha1>cy3gcc5bsbb3xolymy3qj7gns3dahp0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Permohonan memadam laman</title>
    <ns>4</ns>
    <id>1995</id>
    <revision>
      <id>8490</id>
      <parentid>8489</parentid>
      <timestamp>2013-10-01T02:41:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kat iw</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="852" xml:space="preserve">Laman ini merupakan tempat di mana ahli Wikibooks berbincang sama ada sesuatu laman atau rencana patut dihapuskan. Laman yang disenaraikan di sini akan diberi masa seminggu sebelum tindakan diambil mengikut [[Wikibooks:Memadam laman|dasar]].

'''Perhatian''': Untuk laman yang 
* merupakan percubaan, laku musnah atau iklan semata-mata
* silap ejaan tajuk
* diminta hapus oleh pencipta
jangan senaraikan di sini, sebaliknya letakkan tag {{tl|hapus}} pada rencana tersebut dan ia akan dipadamkan segera. Lihat [[Wikibooks:Memadam laman]] untuk maklumat lanjut.

[[Kategori:Penyelenggaraan Wikibooks]]
[[en:Wikibooks:Requests for deletion]]
[[ja:Wikibooks:削除依頼]]

== Senarai permohonan ==
Letakkan tag {{tl|hapus}} dan senaraikan di bawah. Letakkan permohonan terbaru di sebelah atas. Cuma pengguna berdaftar yang boleh mengundi/memberi pendapat.</text>
      <sha1>ihkjqiy0g0253tmqckjnfv1lc4gqgb1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Permohonan memadam laman</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1997</id>
    <redirect title="Wikibooks:Permohonan memadam laman" />
    <revision>
      <id>4458</id>
      <timestamp>2008-01-05T14:28:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Putera Luqman Tunku Andre</username>
        <id>81</id>
      </contributor>
      <comment>[[Permohonan memadam laman]] dipindahkan ke [[Wikibooks:Permohonan memadam laman]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="48" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Wikibooks:Permohonan memadam laman]]</text>
      <sha1>qzb3dqjownbi4p2apgcn5h1y7xfy4ag</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Kedai Kopi/Arkib 2007</title>
    <ns>4</ns>
    <id>2030</id>
    <revision>
      <id>6875</id>
      <parentid>5371</parentid>
      <timestamp>2012-01-19T05:37:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>2007, 2008 &amp; 2009</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13360" xml:space="preserve">{{Arkib|Wikibooks:Kedai Kopi}}
== nak komen sikit lah.. ==
tadi saya dapat email confirmation:

Seseorang, barangkali anda '''daripada''' alamat IP #cencored#, telah mendaftarkan sebuah
akaun &quot;#cencored#&quot; dengan alamat e-mel ini di Wikibooks.

Untuk mengesahkan bahawa akaun ini milik anda dan mengaktifkan
ciri-ciri e-mel di Wikibooks, sila buka pautan ini dalam pelayar anda:

htt p://ms.wikibooks.org/wiki/Khas:Conf irmemail/#censored#

Jika ini *bukan* anda, jangan buka pautan tersebut. Kod pengesahan ini
akan luput pada #censored#.

(teks yang ditebalkan sepatutnya ditulis: 'dari')
&lt;small&gt;p/s: beberapa perkataan terpaksa dicensoredkan atas dasar privasi.&lt;/small&gt;
[[Pengguna:Izzudin|Izzudin]] 23:38, 21 Disember 2007 (UTC)

:Ini sebahagian dari pesanan sistem, boleh ditukar oleh penyelia. [[Pengguna:Aurora|...Aurora...]] 10:59, 25 Disember 2007 (UTC)

Sini tiada penyelia... --[[Pengguna:Edmundwoods|King Edmund of the Woods]] 07:59, 26 Disember 2007 (UTC)

Aurora kan penyelia sementara. Saya mencadangkan Edmund menjadi penyelia disini kerana pengalamannya menjadi penyelia di wikipediaMs. Saper setuju angkat tangan![[Pengguna:Putera Luqman Tunku Andre|Putera Luqman Tunku Andre]] 02:17, 27 Disember 2007 (UTC)
:Tidak lagi. Tempoh jawatan saya dah tamat :( [[Pengguna:Aurora|...Aurora...]] 10:23, 27 Disember 2007 (UTC)
Saya? Oh, terima kasih sajalah Daniel, saya belum lagi buat sumbangan sebenar di sini pun, tak seperti anda, jadi saya tak layak menjadi penyelia di sini. Mungkin saya boleh memegang jawatan buat sementara tapi sikit saja boleh saya buat skrg. Di Wikipedia saya pun bukannya begitu berpengalaman sgt, cuma 5 bulan saja. Eh Aurora mcm masih sukakan jawatan itu? --[[Pengguna:Edmundwoods|King Edmund of the Woods]] 18:00, 27 Disember 2007 (UTC)

:erm...saya baru sahaja menyunting dan buat artikel di sini. Erm...sebelum tu saya begitu teruja kerana Edmundlah orang pertama yang memanggil nama sebenar saya buat kali pertama. Izzudin pula orang pertama memanggil saya dengan nama Inggeris saya iaitu Andre. Alah wikipedia dan wikibook ni lebih kurang aja, cuma konsep je lain. Kalau saya boleh jadi penyelia dah lama saya minta, tapi lebih baik saya utarakan dahulu disini dan saya mencadangkan Edmund. Kalau saya minta pun, saya belum ''cukup umur'' jadi saya cadangkan Edmund. Erm...sesiapa disini boleh mewujudkan portal '''Petua-Petua Melayu Lama'''. Ini kerana saya ada contoh buku nenek saya tapi pening sikit kerana nenek saya tulis jawi dan agak ber''khat''. Tak apa, sekarang saya sendiri cuba menulis ''khat'' dan ada keratan yang ditulis dalam bahasa Jepun pun ada tapi saya tak faham. Saya juga boleh merujuk buku datuk saya yang ditulis dalam Bahasa Arab. Tak sangka rupanya penawar bagi Aids sudah lama ada! tapi menurut nenek saya, ia sengaja tak dihebahkan supaya tiada orang mengambil kesempatan dan nenek saya kata belum ada yang sihat sepenuhnya selepas rawatan itu. [[Pengguna:Putera Luqman Tunku Andre|Putera Luqman Tunku Andre]] 08:11, 28 Disember 2007 (UTC)

== Logo ==
[[m:Wikibooks/Logo|Pemilihan logo baru]] sedang dijalankan di meta. [[Pengguna:Aurora|...Aurora...]] 10:23, 27 Disember 2007 (UTC).

== Penyelia ==
:Boleh sesiapa translate ini.[http://meta.wikimedia.org/wiki/Meta:Requests_for_adminship untuk saya].[[Pengguna:Putera Luqman Tunku Andre|Putera Luqman Tunku Andre]] 08:18, 28 Disember 2007 (UTC)
::Apa yg anda mahu utk diterjemahkan? --[[Pengguna:Edmundwoods|King Edmund of the Woods]] 10:46, 28 Disember 2007 (UTC)
:::Maybe saya tak pandai bahasa Inggeris tapi dia tak kata ''cukup umur'' iaitu 3 bulan.Boleh lah kamu melompat pagar dan meminta status admin disana. Saya orang pertama yang akan sokong.[[Pengguna:Putera Luqman Tunku Andre|Putera Luqman Tunku Andre]] 13:14, 28 Disember 2007 (UTC)
Hehe... biarpun saya nak jadi penyelia pun bukannya masa yg sesuai skrg ni! Mungkin anda perlu tunggu saya buat beberapa sumbangan yg sebenar. Saya rasa anda macam sedikit lebih layak daripada saya, sini tempat yg bagus utk anda dapat pengalaman utk menjadi penyelia di Wikipedia. --[[Pengguna:Edmundwoods|King Edmund of the Woods]] 15:33, 28 Disember 2007 (UTC)

Memandangkan tarikh luput jawatan Aurora dan Yosri akan habis pada tarikh harijadi saya iaitu 1 Jan 2008, jadi kita perlu cepat melantik jawatan penyelia. Yosri tidak menjalankan langsung tugas kepenyeliannya dan Aurora bagai masih berminat. Jadi saya cadangkan kamu dan Aurora yang patut menjadi penyelia. Kalau kamu tak mahu, saya akan melompat pagar meminta jawatan penyelia disamping mencalonkan Aurora juga.Hehe.[[Pengguna:Putera Luqman Tunku Andre|Putera Luqman Tunku Andre]] 04:57, 29 Disember 2007 (UTC)

Aurora sudah tamat beberapa bulan, jadi sekarang sini langsung tiada penyelia! Yosri '''tak pernah''' menjadi penyelia di sini, dia hanya menjadi penyelia di Wikipedia dan Wiktionary (tapi tak aktif). Aurora hanya menjadi penyelia di sini dari bulan Julai hingga Ogos. --[[Pengguna:Edmundwoods|אדםוןד ואודס]] 05:55, 29 Disember 2007 (UTC)
:Oh sebenarnya [[User:drini|Drini]] seorang penyelia di sini, dan sau-satunya. Tapi dia tak tau Bahasa Melayu, dia cuma seorang Steward yg datang sini utk memerangi ''spamming'' saja, jadi dia bukan penyelia yg sebenar. --[[Pengguna:Edmundwoods|אדםוןד ואודס]] 08:28, 29 Disember 2007 (UTC)

Itu saya tahu sebab saya yang hantar templat selamat datang. Edmund tolong saya tulis dalam bahasa Inggeris pencalonan Aurora menjadi penyelia disini.[[Pengguna:Putera Luqman Tunku Andre|Putera Luqman Tunku Andre]] 14:26, 29 Disember 2007 (UTC)
:Benar kata Edmund, sekarang ini di sini tiada [[Wikibooks:Penyelia|penyelia]] (Drini tak kira).
::Drini steward, bukannya sysop. Jadi agak susah nak minta tolong dia.[[Pengguna:Putera Luqman Tunku Andre|Putera Luqman Tunku Andre]] 15:21, 31 Disember 2007 (UTC)

== Perhatian ==
Saya sudah bersatus penyelia. Kalau ada apa-apa, hubungi saya.[[Pengguna:Putera Luqman Tunku Andre|Putera Luqman Tunku Andre]] 13:08, 5 Januari 2008 (UTC)
:Aik, tiba2 je? Takde pengundian pun. [[Pengguna:Aurora|...Aurora...]] 11:03, 7 Januari 2008 (UTC)
::Saya langkah galang...sy minta kat meta-wiki, sy ckp c ni jrg ada komuniti. Saya hny menggunakan kuasa kepenyeliaan utk prkara trtntu sj. Sy bkannya rti pun nk wut bnda len, x der pngalaman, nk rujuk wikiEn x brapa fhm kat sana. Maybe sy akn titipkan password sy kt Aurora jika perlu. Sy sorang jer temporary sysop.[[Pengguna:Putera Luqman Tunku Andre|Putera Luqman Tunku Andre]] 15:30, 7 Januari 2008 (UTC)

== Kaunter pertanyaan ==
Saya rasa artkel di wikipedia yang berkaitan dengan sains tulen.undang-undang serta yang berkaitan dengan konsep bukuwiki lebih sesuai diletakkan disini.[[Pengguna:Putera Luqman Tunku Andre|Putera Luqman Tunku Andre]] 14:35, 17 Januari 2008 (UTC)
:Jika rencana tersebut berbentuk buku/manual, silakan. [[Pengguna:Aurora|...Aurora...]] 10:56, 18 Januari 2008 (UTC)

== Penukaran logo ==
Wikibooks kini dalam proses awal penukaran logo: peringkat perbaikan 8 logo yang telah dicalonkan. Untuk menyertainya, sila ke [[m:Wikibooks/Logo|Meta-Wiki]]. [[Pengguna:Aurora|...Aurora...]] 11:00, 18 Julai 2008 (UTC)

== Laman rawak ==
Saya cadangkan ia ditukar kepada 'Buku rawak'. [[Pengguna:Kurniasan|Kurniasan]] 14:14, 21 Ogos 2008 (UTC)
:Tidak semua laman ialah buku.[[Pengguna:Putera Luqman Tunku Andre|Putera Luqman Tunku Andre]] 06:42, 22 Ogos 2008 (UTC)
:Kenapa pula? Manual bukan buku? Manual bermaksud buku panduan. Tidak ada benda lain yang patut wujud di WikiBooks selain buku. Rencana tidak dibenarkan. Semuanya buku, buku, buku dan buku. Oh ya, dan tutorial. Tapi anggap saja ia buku tutorial. [[Pengguna:Kurniasan|Kurniasan]] 02:28, 31 Ogos 2008 (UTC)
::Dah saya tukar. [[Pengguna:Aurora|...Aurora...]] 07:52, 31 Ogos 2008 (UTC)
:Nice job.. hehe.. [[Pengguna:Kurniasan|Kurniasan]] 08:12, 31 Ogos 2008 (UTC)

Argh...slamat Aurora da tkar, sy cri tak jumpa, maybe salah titik tak. Saya sempat tanya di betawiki, haha...[[Pengguna:Putera Luqman Tunku Andre|Putera Luqman Tunku Andre]] 09:56, 1 September 2008 (UTC)
:Anda boleh tanya saya jugalah.. Saya penyelia di dua buah wiki.. :P [[Pengguna:Kurniasan|Kurniasan]] 13:07, 1 September 2008 (UTC)

Owh ye ker,saya tak pnah tau pun.[[Pengguna:Putera Luqman Tunku Andre|Putera Luqman Tunku Andre]] 11:07, 3 September 2008 (UTC)
:First time bagi tau orang. Selalu orang tahu sendiri. Haha [[Pengguna:Kurniasan|Kurniasan]] 17:36, 3 September 2008 (UTC)

== Buat buku ==

Kenapa orang tidak ramai yang aktif buat buku? Buatlah, tentang apa saja yang anda tahu. Buku tersebut tidak semestinya terperinci. Anda boleh perinkannya kemudian hari. Tentang terjemahkan dari bahasa Inggeris, saya rasa nanti2 lah. Sebab kerja terjemahan lebih lambat daripada anda buatnya sendiri. [[Pengguna:Kurniasan|Kurniasan]] 08:17, 31 Ogos 2008 (UTC)

:Lepas Raya Aidilfitri(maksodnya lepas penderitaan PMR) aku akan letakkan buku2 subjek ting 1,2,dan 3. Ya la, banyak buku dah tak gna, tapi yang malehnya, kna ikut piawaian. Maybe lpas ni, Wikibooks boleh menjadi tempat students blaja. Siapa tau...[[Pengguna:Putera Luqman Tunku Andre|Putera Luqman Tunku Andre]] 09:59, 1 September 2008 (UTC)
::Tapi kena tulis guna ayat sendiri ya. Jangan plagiat. :) [[Pengguna:Kurniasan|Kurniasan]] 13:04, 1 September 2008 (UTC)
:Ala kalau, tulis ayat yang dalam buku pun, sapa yang nak tau, saya campur banyak buku lah. Finin[[Pengguna:Putera Luqman Tunku Andre|Putera Luqman Tunku Andre]] 11:08, 3 September 2008 (UTC)

==Templat==
Saya telah memasukkan beberapa templat. Namun begitu, semua templat tersebur sebenaryna hanya diambil dari WP. Justeru, saya berharap pengguna-pengguna di sini tidak akan memadam laman templat dengan sebarangan kerana ini mungkin akan membawa perubahan kepada laman lain. 

Harap maklum. [[Pengguna:Diagramma Della Verita|Diagramma Della Verita]] 16:25, 16 September 2008 (UTC)

== Penukaran logo (sambungan) ==
Wikibooks kini dalam proses pengundian penukaran logo. Undian dibuka bermula hari ini, 17 November 2008 hingga 1 Disember 2008. Untuk menyertainya, sila ke [[m:Wikibooks/Logo|Meta-Wiki]]. [[Pengguna:Aurora|...Aurora...]] 10:36, 17 November 2008 (UTC)

:Undian telah tamat dan proses seterusnya ialah perbaikian kecil. Sila ke [[m:Wikibooks/Logo|Meta-Wiki]] untuk menyertainya. [[Pengguna:Aurora|...Aurora...]] 10:37, 2 Disember 2008 (UTC)

[[Fail:Wikibooks-logo-en-noslogan.svg|70px|right]]
::Wikibooks kini mempunyai logo baru. [[Pengguna:Aurora|...Aurora...]] 11:05, 16 Januari 2009 (UTC)

:::Tak ada logo versi Melayu? [[Pengguna:Aviator|Aviator]] 00:36, 26 Januari 2009 (UTC)

::::Memang ada rancangan nak buat, tapi setakat ini saya belum berkesempatan. [[Pengguna:Aurora|...Aurora...]] 11:23, 28 Januari 2009 (UTC)

:::::Siap ditukar. [[Pengguna:Aurora|...Aurora...]] 11:08, 2 Februari 2009 (UTC)

== Moto ==
'''Buku bebas untuk dunia bebas''', baik lagi kalau '''Pustaka bebas untuk buku bebas''' &lt;*)))&gt;&lt; [[Pengguna:Mhby87|Mr Ikan]] 15:46, 10 Mac 2009 (UTC)
:Itu dah agak jauh dari cogan kata asalnya: ''Open books for an open world''. Lagipun saya kurang mengerti maksudnya. [[Pengguna:Aurora|...Aurora...]] 11:05, 11 Mac 2009 (UTC)
::&lt;s&gt;Saya pun tak faham jugak dengan maksudnya. &lt;*)))&gt;&lt; [[Pengguna:Mhby87|Mr Ikan]] 14:18, 11 Mac 2009 (UTC)&lt;/s&gt;
::''Open books for an open world'', moto ini mempunyai maksud tersirat yang sukar untuk dijelaskan. Apa yang saya terjemah ialah '''Buka buku-buku untuk buka sebuah dunia'''. Maksudnya, '''buka buku''' iaitu belajar segala ilmu-ilmu yang ada atau mencari maklumat baru kemudian tulis dalam buku, manakala '''buka sebuah dunia''' adalah untuk menjadikan kehidupan lebih moden/maju, apabila seseorang itu mempunyai banyak ilmu yang telah dipelajari, seseorang itu dapat menggunakan ilmu tersebut untuk memajukan dunia ini. Itu sahaja yang saya boleh jelaskan. p/s: Hapar faham maksud saya. &lt;*)))&gt;&lt; [[Pengguna:Mhby87|Mr Ikan]] 14:37, 11 Mac 2009 (UTC)
:::Oh, saya faham erti ''Open books for an open world''. ''Open'' di sini merujuk kepada bebas atau terbuka. Yang tidak saya faham ialah &quot;Pustaka bebas untuk buku bebas&quot;. [[Pengguna:Aurora|...Aurora...]] 11:15, 12 Mac 2009 (UTC)
::::O... macam tu. &lt;*)))&gt;&lt; [[Pengguna:Mhby87|Mr Ikan]] 15:39, 12 Mac 2009 (UTC)

Saya berpendapat istilah 'Buku Bebas Untuk Dunia Bebas' adalah betul tetapi ianya merupakan 'direct translation' dari 'Open Books for an Open World', sebelum kita menetapkan sesuatu istilah ada baiknya kita melihat kepada istilah yang telah digunapakai bagi tajuk yang sama seperti 'OpenSource' iaitu 'Sumber Terbuka'. Jadi penggunaan 'Open disini bermaksud 'Terbuka' dan dari perkataan 'Terbuka maka kita bebas untuk membuat sesuatu. Kesimpulannya jika kita menggantikan perkataan Buku dengan Pustaka ianya boleh digunakan bagi konteks 'Buku Bebas Untuk Dunia Bebas' kerana topik perbincangan kita 'WikiBuku' bukanlah berlandaskan 'buku' sebagai sebuah buku tetapi lebih kepada buku sebagai 'gedung' jadi perkataan Pustaka boleh diterima pakai menggantikan 'buku' (hanya bagi konteks ini).

Kesimpulannya tajuk 'open books for an open world' bolehlah di alih bahasa kepada 'pustaka terbuka untuk dunia terbuka' --[[Pengguna:Megat|Megat]] 04:20, 15 Mei 2009 (UTC)

:Kupasan yang menarik. Mungkin boleh digunakan jika ramai orang setuju. Cuma tidakkah anda terasa frasa itu sangat panjang? Takut tak muat satu baris. [[Pengguna:Aurora|...Aurora...]] 12:07, 15 Mei 2009 (UTC)</text>
      <sha1>g9jk7xlqjghh1clr2q4jm7pofhrpk0w</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Ujian</title>
    <ns>10</ns>
    <id>2032</id>
    <revision>
      <id>8361</id>
      <parentid>4503</parentid>
      <timestamp>2013-08-01T01:42:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kemas</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1314" xml:space="preserve">{{{1|Selamat datang, {{PAGENAME}}!}}}
Terima kasih kerana mencuba Wikibooks. Cubaan anda berjaya, dan sekarang telah dibalikkan. Sila guna [[Wikibooks:Kotak pasir|kotak pasir]] untuk sebarang percubaan yang anda ingin lakukan.
Sila lihat [[Wikibooks:Selamat datang pengguna baru|laman selamat datang]] jika anda ingin mengetahui cara menyumbang dengan membina.

Wikibuku bahasa Melayu agak ketinggalan berbanding Wikibuku bahasa-bahasa lain. Anda boleh mengubah keadaan ini dengan turut sama menyumbang bahan bermanfaat kepada Wikibuku bahasa Melayu. Sila pastikan hanya kandungan berbentuk buku teks dimasukkan di sini. Terima kasih.

'''Amaran''': Salah laku yang berulang mungkin menyebabkan keistimewaan menyunting anda dibatalkan.

''Thank you for trying Wikibooks. Your attempt is successful, and has now been reverted. Please utilise the sandbox for any further test you wish to attempt.''
''Please see the welcome page if you want to know how to contribute constructively.''

''Malay Wikibooks is a bit behind compared to Wikibooks in other languages. You can change this situation by voluntarily contributing beneficial material to Malay Wikibooks. Please ensure only text-book like material is added. Thank you.''

'''''Warning''': Persistent abuse may result in your editing privilege being cancelled.''</text>
      <sha1>4vcf2naapmjqtgt0ze4pfxlhbvou4os</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:WikiProjek</title>
    <ns>4</ns>
    <id>2034</id>
    <revision>
      <id>4512</id>
      <parentid>4511</parentid>
      <timestamp>2008-01-06T14:49:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Putera Luqman Tunku Andre</username>
        <id>81</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[WikiProjek]] dipindahkan ke [[Wikibooks:WikiProjek]]: Lebih tepat</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1785" xml:space="preserve">:''Nota: WikiProjek Wikibooks ialah bukan [[Wikibooks:Projek kakak|Projek kakak Wikimedia]] atau [[Wikibooks:Projek sekolah dan universiti|projek sekolah dan universiti Wikibooks]].''
'''WikiProjek''' merupakan koleksi halaman-halaman digemar kepada pengurusan topik yang spesifik atau keluarga topik-topik di luar Wikipedia; dan, serentak, penyunting-penyunting yang gunakan halaman dikata untuk bergotong-royong dengan kerja ensiklopedik. Ia bukan tempat untuk terus menulis rencana ensiklopedia, tetapi sumber untuk tolong mengkordinasikan dan mengorganisasikan penulisan dan penyuntingan rencana. Halaman perbincangan yang disertai ialah forum mudah untuk sesiapa yang berminat dalam projek itu.

== Mengikut serta ==

Di sana ialah pusat [[Wikibooks:Majlis WikiProjek/Panduan|panduan WikiProjek]] yang menyeneraikan semua projek-projek yang dikenal:

{{Wikibooks:Majlis WikiProjek/Panduan/Pautan|style=text-align: left; border: none; margin-left: 3em; background: transparent;|nocategory=yes}}

WikiProjek adalah biasanya menyambutkan kepada perkecimpung baru; sila sertai sebarang atau semua yang meminatkan anda!

== Merekakan dan menyelenggarakan ==

* '''Baca [[Wikibooks:Majlis WikiProjek/Bimbingan|Bimbingan kepada organisasi WikiProjek]] dengan teliti'''!
* Gunakan WikiProjek yang wujud untuk memahami bagaimana WikiProjek yang digunakan.
* Buat '''[[Wikibooks:Majlis WikiProjek/Cadangan|cadangan WikiProjek]]''' jika anda tidak tentu tentang membuat projek baru, atau tidak yang pasti jika siapa-siapa yang berminat dalamnya.
* Minta nasihat di '''[[Wikibooks:Majlis WikiProjek|Majlis WikiProjek]]''' jika anda mempunyai soalan-soalan!

== Lihat juga ==

* [[Wikibooks:Pembaruan WikiProjek]] - Cadangan Baru 
* [[Wikibooks:Papan notis daerah]]


[[Kategori:WikiProjek|*]]</text>
      <sha1>61kk4kyah3jxjgg3itcec05soxdfmm0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>WikiProjek</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2035</id>
    <redirect title="Wikibooks:WikiProjek" />
    <revision>
      <id>4513</id>
      <timestamp>2008-01-06T14:49:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Putera Luqman Tunku Andre</username>
        <id>81</id>
      </contributor>
      <comment>[[WikiProjek]] dipindahkan ke [[Wikibooks:WikiProjek]]: Lebih tepat</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="34" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Wikibooks:WikiProjek]]</text>
      <sha1>d2tahp628b9ydvvvjfvkviglhzfh7w1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Pembaruan WikiProjek</title>
    <ns>4</ns>
    <id>2036</id>
    <revision>
      <id>4515</id>
      <parentid>4514</parentid>
      <timestamp>2008-01-06T15:05:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Putera Luqman Tunku Andre</username>
        <id>81</id>
      </contributor>
      <comment>/* Cadangan! */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="834" xml:space="preserve">Sebarang cadangan bolehlah diletakkan disini. Disini kekurangan panduan dan juga komuniti yang boleh menyumbang. Jadi jika ada apa-apa pertanyaan, hubungi [[Wikibooks:Penyelia|penyelia]] atau hubungi [http://ms.wikipedia.org/wiki/WP:ADMIN penyelia] lain di Wikipedia Melayu.

===Tatacara:===
Berikan satu tajuk, mengapa kamu mencadangkan tajuk itu, serta tandatangan. Hanya pengguna berdaftar yang layak memberi cadangan. Sebarang cadangan yang dikemukan, akan diletakkan disini dahulu. Penyumbang lain hendaklah menyetujui atau menolak beserta sebab. Masa bagi pengundian adalah selama seminggu, jika tiada yang mengundi, hubungi penyelia bagi memohon pendapat. 

===Cadangan!===
*[[WikiProjek Islam|Islam]]. Bagi saya ia amat sesuai dibuat.[[Pengguna:Putera Luqman Tunku Andre|Putera Luqman Tunku Andre]] 15:05, 6 Januari 2008 (UTC)</text>
      <sha1>kqs3o3pwa4cd2a42wstlktwaa8nlfg5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Sos Vanilla</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2038</id>
    <redirect title="Resipi:Sos vanila" />
    <revision>
      <id>4519</id>
      <timestamp>2008-01-07T10:57:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>[[Sos Vanilla]] dipindahkan ke [[Resipi:Sos vanila]]: tukar ruang nama</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="31" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Resipi:Sos vanila]]</text>
      <sha1>laebay5nnopfm0i4gc4iy5bbc6j6is6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Makaroni Udang Berkeju</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2039</id>
    <redirect title="Resipi:Makaroni udang berkeju" />
    <revision>
      <id>4523</id>
      <timestamp>2008-01-07T11:00:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>[[Makaroni Udang Berkeju]] dipindahkan ke [[Resipi:Makaroni udang berkeju]]: tukar ruang nama</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Resipi:Makaroni udang berkeju]]</text>
      <sha1>7hpyb4kjfs58zfy8lwefjc4s0sqosr9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Mi</title>
    <ns>100</ns>
    <id>2040</id>
    <revision>
      <id>11130</id>
      <parentid>11129</parentid>
      <timestamp>2021-07-28T06:23:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Chongkian</username>
        <id>2495</id>
      </contributor>
      <comment>/* Spageti */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="266" xml:space="preserve">{{Daftar resipi}}

== Laksa ==
* [[Resipi:Laksam|Laksam]]
* [[Resipi:Laksa Pulau Pinang|Laksa Pulau Pinang]]

== Makaroni ==
* [[Resipi:Makaroni udang berkeju|Makaroni udang berkeju]]

== Spageti ==
* [[Resipi:Spageti Carbonara|Spageti Carbonara]]

[[Kategori:Mi| ]]</text>
      <sha1>n3m9txgz35wqcks4zxm7l4xn78xum7p</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kaedah mengenal pasti peluang-peluang perniagaan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2041</id>
    <revision>
      <id>8062</id>
      <parentid>6769</parentid>
      <timestamp>2013-06-09T19:12:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>58.27.57.125</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Masalah semasa pengguna */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5145" xml:space="preserve">Pertanyaan yang sering timbul apabila ingin memulakan [[w:perniagaan|perniagaan]] ialah peluang-peluang perniagaan yang ada dan boleh dilaksanakan. Pertanyaan ini sukar untuk dijawab kerana pelbagai pertimbangan harus difikirkan. Walau bagaimanapun bagi seorang usahawan yang kreatif dan inovatif, peluang-peluang perniagaan akan wujud jika kebolehan semula jadi yang ada pada dirinya digunakan dengan sebaik mungkin dan akan menyiapkan [[kaedah menyediakan rancangan perniagaan]] dengan terlebih dahulu. 

Peluang perniagaan ialah suatu keadaan atau situasi dalam perniagaan yang memberi kesempatan kepada seseorang individu untuk mendapatkan sesuatu manfaat. Peluang perniagaan wujud dan boleh dicari jika usahawan peka dan bertindak dengan segera. Sekiranya lambat bertindak maka terlepaslah peluang tersebut. 

Peluang perniagaan bermula apabila wujudnya permintaan terhadap sesuatu barang atau perkhidmatan. Oleh itu untuk menentukan serta mengenal pasti peluang-peluang perniagaan yang bersesuaian, kita perlu memadankan peluang-peluang tersebut dengan kebolehan dan kemampuan diri serta sumber-sumber yang ada pada diri kita.

Secara amnya, analisis peluang-peluang perniagaan boleh dibuat berdasarkan faktor-faktor berikut:

==Pengalaman==
Bagi yang pernah bekerja, peluang-peluang yang didapati ialah dalam bentuk pengalaman kerja yang berkaitan dengan sesuatu kemahiran atau pengetahuan menyeluruh yang berorientasikan perniagaan. Contohnya Encik Ramly, seorang pengusaha burger yang pada mulanya mendapat pengalaman bekerja sebagai pekerja pemasaran, jualan dan hubungan dengan pelanggan dan pembekal. Kini dia dikenali sebagai seorang usahawan berjaya yang mengasaskan perusahaan Ramly Burger.

==Persekitaran==
Disamping itu juga, faktor persekitaran turut memainkan peranan penting di dalam menyediakan peluang-peluang perniagaan. Pengamatan dan pemerhatian tentang persekitaran akan memberi ilham kepada usahawan untuk mencipta keluaran atau perkhidmatan baru yang bertujuan memberikan kepuasan yang lebih baik kepada pengguna.

Pemerhatian terhadap fungsi dan faedah sesuatu barang dan perkhidmatan akan membolehkan usahawan memikirkan bagaimana dapat memperbaikinya dari segi kos, penjenisan, reka bentuk, cita rasa, saiz dan juga prestasi. Contohnya, pembotolan atau pembungkusan minuman diubahsuaikan dan diperlbagaikan untuk cara pengunaan yang berlainan sama ada untuk dirumah, hidangan di restoran, berkelah atau ketika dalam perjalan menuju ke sesuatu tempat.

==Perkembangan dan perubahan ekonomi==
Perkembangan dan perubahan ekonomi dan sosial boleh menimbulkan peluang-peluang perniagaan yang baru. Perubahan keadaan ekonomi daripada keadaan meleset kepada keadaan yang baik, boleh membuka banyak peluang perniagaan sejajar dengan perkembangan di dalam sektor ekonomi seperti kewujudan industri pembuatan, pembinaan, perkhidmatan, peruncitan dan pertanian. Contohnya, kesan daripada Perang Teluk yang berlaku sedikit masa dahulu membuka peluang-peluang perniagaan dalam industri membuat topeng gas dan alatan untuk memadam kebakaran minyak yang berlaku di negara-negara seperti Iran, Syria dan Kuwait.

==Perubahan dan perkembangan teknologi==
Perubahan teknologi juga boleh mewujudkan peluang-peluang perniagaan dimana pengenalan teknologi baru membolehkan pengeluaran dihasilkan pada kos yang lebih rendah dan membuka pasaran yang lebih luas.

Selain daripada itu, maklumat formal juga dapat memainkan peranan penting dalam menyediakan maklumat-maklumat mengenai peluang-peluang perniagaan. Dalam konteks ini media massa memainkan peranan memberikan maklumat mengenai peluang-peluang perniagaan sama ada secara langsung ataupun tidak langsung. Kebiasaannya media massa, sama ada media cetak atau elektronik, mempunyai ruangan khusus untuk menyiarkan maklumat mengenai dunia perniagaan yang membolehkan kita, secara tidak langsung, mengikuti perkembangan pelbagai bidang usaha niaga. Melalui maklumat ini kita boleh memilih bidang perniagaan yang bersesuaian dengan diri sendiri.

==Masalah semasa pengguna==
Pengguna, pengeluar dan pembekal juga boleh memberi maklumat untuk mengenali peluang-peluang perniagaan. Pengguna boleh menyumbangkan cadangan tentang keperluan-keperluan mereka dan seterusnya maklum balas daripada penggunaan ini boleh dijadikan asas untuk mengkaji peluang yang baru. Pengeluar dan pembekal pula boleh memberikan pandangan tentang peluang-peluang perniagaan berasaskan barang-barang yang mereka keluarkan ataupun yang diedarkan.

==Kreativiti dan daya cipta (kebolehan diri)==
Penciptaan dan pembaharuan juga merupakan kemahiran penting yang harus dimiliki oleh usahawan untuk menghasilkan peluang-peluang perniagaan. Walau bagaimanapun bukan semua pencipta adalah usahawan. Pencipta mungkin mempunyai kebolehan menghasilkan idea penciptaan tetapi tidak mempunyai kemahiran keusahawanan dan pengurusan. Sebaliknya orang lain yang mempunyai kemahiran keusahawanan menguruskan idea penciptaan tersebut. Oleh itu, gabungan antara kemahiran teknikal dengan kemahiran keusahawanan untuk menghasilkan ciptaan baru akan melahirkan satu peluang perniagaan yang menguntungkan.

[[Kategori:Perniagaan]]</text>
      <sha1>tmkqaz0ywojutst7dytr0r9b8w3y93u</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Sekaya</title>
    <ns>100</ns>
    <id>2044</id>
    <revision>
      <id>4550</id>
      <parentid>4548</parentid>
      <timestamp>2008-01-15T12:43:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kemaskini</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="762" xml:space="preserve">{{Wikipedia|Sekaya}}
{{Resipi|Pelbagai juadah}}
== Resipi ==
===Bahan-bahan===
* 2 cawan gula pasir 
* 1/2 cawan air 
* 2 ringgit santan pekat (500gm) 
* 5 biji kuning telur 
* 2 camb. tepung kastard (bancuh dgn sedikit [[air]]) 
* 1 helai daun pandan 

===Cara membuat===
Gula dan [[air]] dicampurkan dan dipanaskan dengan api perlahan bagi menghasilkan gula hangus. Apabila gula menjadi kekuningan, masukkan santan pekat dah kacau sebentar hingga gula larut. Selepas itu biarkan adunan sehingga betul-betul sejuk.

Apabila adunan santan dan gula hangus tadi sudah betul-betul sejuk, masukkan kuning telur, tepung kastard dan daun pandan. Kacau di atas api yang sederhana hingga mendidih. Bila sejuk kaya akan menjadi pekat.

[[Kategori:Pelbagai juadah|Sekaya]]</text>
      <sha1>kv3e3sm2nfg7fk90bi44tqf0v67y724</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Rak ekonomi dan perniagaan</title>
    <ns>4</ns>
    <id>2045</id>
    <revision>
      <id>10788</id>
      <parentid>6627</parentid>
      <timestamp>2020-06-29T20:41:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>181.188.222.26</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="376" xml:space="preserve">La la tarde de ayer y hoy en día en

== Ekonomi ==

== Perniagaan ==
* [[Kaedah mengenal pasti peluang-peluang perniagaan‎]]
* [[Kaedah menyediakan rancangan perniagaan]]
* [[Pemasaran]]

[[Kategori:Rak Wikibooks|Ekonomi dan perniagaan]]
[[Kategori:Ekonomi| ]]
[[Kategori:Perniagaan| ]]
[[de:Regal:Wirtschaftswissenschaft]]
[[en:Wikibooks:Business and economics bookshelf]]</text>
      <sha1>g52y3kkmyb49gm09s7wzsxiwo00emxq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Chess diagram</title>
    <ns>10</ns>
    <id>2047</id>
    <revision>
      <id>4934</id>
      <parentid>4555</parentid>
      <timestamp>2008-04-04T11:01:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>kategori</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3342" xml:space="preserve">&lt;div class=&quot;{{{1}}}&quot; style=&quot;clear: right; width: 268px; padding-top: 6px; padding-bottom: 10px&quot;&gt;
&lt;div class=&quot;{{{1}}}&quot; style=&quot;width: 252px; text-align: center&quot;&gt;{{{2}}}
{| style=&quot;border:1px solid #b0b0b0; background-color:#f9f9f9&quot;
|- 
|

{| cellpadding=&quot;0&quot; cellspacing=&quot;0&quot; style=&quot;border: 1px solid #b0b0b0&quot;
| colspan=3 | [[Image:chess_zhor_26.png]]
|- 
| [[Image:chess_zver_26.png]]
|

{| cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot; style=&quot;border: 1px solid #b0b0b0; background-color: #ffce9e&quot;
|-
| [[Image:chess_{{{3}}}l44.png|26px]]
| [[Image:chess_{{{4}}}d44.png|26px]]
| [[Image:chess_{{{5}}}l44.png|26px]]
| [[Image:chess_{{{6}}}d44.png|26px]]
| [[Image:chess_{{{7}}}l44.png|26px]]
| [[Image:chess_{{{8}}}d44.png|26px]]
| [[Image:chess_{{{9}}}l44.png|26px]]
| [[Image:chess_{{{10}}}d44.png|26px]]
|-
| [[Image:chess_{{{11}}}d44.png|26px]]
| [[Image:chess_{{{12}}}l44.png|26px]]
| [[Image:chess_{{{13}}}d44.png|26px]]
| [[Image:chess_{{{14}}}l44.png|26px]]
| [[Image:chess_{{{15}}}d44.png|26px]]
| [[Image:chess_{{{16}}}l44.png|26px]]
| [[Image:chess_{{{17}}}d44.png|26px]]
| [[Image:chess_{{{18}}}l44.png|26px]]
|-
| [[Image:chess_{{{19}}}l44.png|26px]]
| [[Image:chess_{{{20}}}d44.png|26px]]
| [[Image:chess_{{{21}}}l44.png|26px]]
| [[Image:chess_{{{22}}}d44.png|26px]]
| [[Image:chess_{{{23}}}l44.png|26px]]
| [[Image:chess_{{{24}}}d44.png|26px]]
| [[Image:chess_{{{25}}}l44.png|26px]]
| [[Image:chess_{{{26}}}d44.png|26px]]
|-
| [[Image:chess_{{{27}}}d44.png|26px]]
| [[Image:chess_{{{28}}}l44.png|26px]]
| [[Image:chess_{{{29}}}d44.png|26px]]
| [[Image:chess_{{{30}}}l44.png|26px]]
| [[Image:chess_{{{31}}}d44.png|26px]]
| [[Image:chess_{{{32}}}l44.png|26px]]
| [[Image:chess_{{{33}}}d44.png|26px]]
| [[Image:chess_{{{34}}}l44.png|26px]]
|-
| [[Image:chess_{{{35}}}l44.png|26px]]
| [[Image:chess_{{{36}}}d44.png|26px]]
| [[Image:chess_{{{37}}}l44.png|26px]]
| [[Image:chess_{{{38}}}d44.png|26px]]
| [[Image:chess_{{{39}}}l44.png|26px]]
| [[Image:chess_{{{40}}}d44.png|26px]]
| [[Image:chess_{{{41}}}l44.png|26px]]
| [[Image:chess_{{{42}}}d44.png|26px]]
|-
| [[Image:chess_{{{43}}}d44.png|26px]]
| [[Image:chess_{{{44}}}l44.png|26px]]
| [[Image:chess_{{{45}}}d44.png|26px]]
| [[Image:chess_{{{46}}}l44.png|26px]]
| [[Image:chess_{{{47}}}d44.png|26px]]
| [[Image:chess_{{{48}}}l44.png|26px]]
| [[Image:chess_{{{49}}}d44.png|26px]]
| [[Image:chess_{{{50}}}l44.png|26px]]
|-
| [[Image:chess_{{{51}}}l44.png|26px]]
| [[Image:chess_{{{52}}}d44.png|26px]]
| [[Image:chess_{{{53}}}l44.png|26px]]
| [[Image:chess_{{{54}}}d44.png|26px]]
| [[Image:chess_{{{55}}}l44.png|26px]]
| [[Image:chess_{{{56}}}d44.png|26px]]
| [[Image:chess_{{{57}}}l44.png|26px]]
| [[Image:chess_{{{58}}}d44.png|26px]]
|-
| [[Image:chess_{{{59}}}d44.png|26px]]
| [[Image:chess_{{{60}}}l44.png|26px]]
| [[Image:chess_{{{61}}}d44.png|26px]]
| [[Image:chess_{{{62}}}l44.png|26px]]
| [[Image:chess_{{{63}}}d44.png|26px]]
| [[Image:chess_{{{64}}}l44.png|26px]]
| [[Image:chess_{{{65}}}d44.png|26px]]
| [[Image:chess_{{{66}}}l44.png|26px]]
|}

| [[Image:chess_zver_26.png]]
|-
| colspan=3 | [[Image:chess_zhor_26.png]]
|}

|-
| style=&quot;line-height: 1.4; text-align: left; font-size: 90%; padding: 2px&quot; | {{{67}}}
|}
&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;&lt;noinclude&gt;
[[Kategori:Templat catur|{{PAGENAME}}]]
[[en:Template:Chess diagram]]
[[es:Plantilla:Diagrama de ajedrez]]
[[it:Template:Chess diagram]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>j8lpt30yb1ohvwsp12crmwcyg1h542t</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Perlembagaan dan Kerajaan United Kingdom</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2048</id>
    <revision>
      <id>4927</id>
      <parentid>4611</parentid>
      <timestamp>2008-03-28T23:14:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Boricuaeddie</username>
        <id>131</id>
      </contributor>
      <comment>+ [[es:Sistema político del Reino Unido]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="600" xml:space="preserve">&lt;center&gt;''Selamat datang ke BukuTeksWiki mengenai ''&lt;br&gt;&lt;big&gt;&lt;big&gt;'''Perlembagaan dan Kerajaan United Kingdom'''&lt;/big&gt;&lt;/big&gt;&lt;br&gt;

[[Image:Westminster.jpg]] &lt;br&gt;
''Istana Westminster''

&lt;center&gt;
&lt;!--&lt;big&gt;
'''[[/Sinopsis|Sinopsis]]'''
&lt;/big&gt;--&gt;

{{Perlembagaan dan Kerajaan United Kingdom}}

{{Perkara untuk anda lakukan|
# Terjemahan selanjutnya
# Muat naik imej
}}
&lt;/center&gt;

[[Kategori:Kerajaan]]
[[Kategori:Sains sosial]]
[[Kategori:Perlembagaan dan Kerajaan United Kingdom|*]]

[[en:UK Constitution and Government]]
[[es:Sistema político del Reino Unido]]
[[fr:Système politique du Royaume-Uni]]</text>
      <sha1>i85mx5v6ur88nq96tlgjya87w5ze0iw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Perkara untuk anda lakukan</title>
    <ns>10</ns>
    <id>2049</id>
    <revision>
      <id>7824</id>
      <parentid>4727</parentid>
      <timestamp>2013-04-06T00:03:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>sunting mesej</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="458" xml:space="preserve">{| style=&quot;background: #ffd; border: 1px solid #aaaaaa; padding: 6pt; margin: 12pt 8%; width: 60%; margin: auto;&quot; class=&quot;notice noprint notice-todo&quot;
 | style=&quot;width: 58px;&quot; | [[Image:Evolution-tasks-old.png|left|TODO]]
 |
'''PERKARA YANG PERLU DILAKUKAN'''&lt;br/&gt;
{{{1|{{{todonote}}}}}}
 |}&lt;includeonly&gt;[[Kategori:TODO|{{PAGENAME}}]]&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;
[[Kategori:Templat penyelenggaraan|{{PAGENAME}}]]
[[en:Template:Todo]]
[[pl:Szablon:TODO]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>dtdj6y6hq4dwonllj939wlu8r5zrhfg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Perlembagaan dan Kerajaan United Kingdom</title>
    <ns>10</ns>
    <id>2050</id>
    <revision>
      <id>5049</id>
      <parentid>5046</parentid>
      <timestamp>2008-06-16T15:18:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Putera Luqman Tunku Andre</username>
        <id>81</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Membalikkan suntingan oleh [[Special:Contributions/60.52.136.33|60.52.136.33]] ([[User talk:60.52.136.33|Perbincangan]]) kepada versi terakhir oleh [[User:Aurora|Aurora]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2315" xml:space="preserve">{| align=&quot;center&quot; style=&quot;text-align:center&quot; cellpadding=&quot;6&quot; cellspacing=&quot;0&quot; width=877
|-
| colspan=&quot;2&quot; bgcolor=&quot;#bfdfff&quot; | &lt;big&gt;'''[[Perlembagaan dan Kerajaan United Kingdom]]'''&lt;/big&gt;&lt;br/&gt;&lt;small&gt;[[Perlembagaan dan Kerajaan United Kingdom/Ringkasan|Ringkasan]]&lt;/small&gt;
|-
| bgcolor=&quot;#bfdfff&quot; | '''Perlembagaan dan Kerajaan'''
| bgcolor=&quot;#d9edff&quot; | [[Perlembagaan dan Kerajaan United Kingdom: Dinasti Normandy|Dinasti Normandy]] - [[Perlembagaan dan Kerajaan United Kingdom: Dinasti Plantagenet|Dinasti Plantagenet]] - [[Perlembagaan dan Kerajaan United Kingdom: Rumah Lancaster dan York|Rumah Lancaster dan York]] - [[Perlembagaan dan Kerajaan United Kingdom: Rumah Tudor|Rumah Tudor]] - [[Perlembagaan dan Kerajaan United Kingdom: Rumah Stuart dan Komanwel|Rumah Stuart dan Komanwel]] - [[Perlembagaan dan Kerajaan United Kingdom: Rumah Hanover|Rumah Hanover]] - [[Perlembagaan dan Kerajaan United Kingdom: Rumah Saxe-Coburg-Gotha dan Windsor|Rumah Saxe-Coburg-Gotha dan Windsor]]
|-
| bgcolor=&quot;#bfdfff&quot; | '''Sistem kini'''
| bgcolor=&quot;#d9edff&quot; | [[Perlembagaan dan Kerajaan United Kingdom: Perlembagaan|Perlembagaan]] - [[Perlembagaan dan Kerajaan United Kingdom: Pemerintahan beraja|Pemerintahan beraja]] - [[Perlembagaan dan Kerajaan United Kingdom: Parlimen|Parlimen]] - [[Perlembagaan dan Kerajaan United Kingdom: Kerajaan|Kerajaan]] - [[Perlembagaan dan Kerajaan United Kingdom: Kehakiman|Kehakiman]] - [[Perlembagaan dan Kerajaan United Kingdom: Pengagihan pentadbiran|Pengagihan pentadbiran]] - [[Perlembagaan dan Kerajaan United Kingdom: Pilihan raya|Pilihan raya]]
|-
| bgcolor=&quot;#bfdfff&quot; | '''Lampiran'''
| bgcolor=&quot;#d9edff&quot; | [[Perlembagaan dan Kerajaan United Kingdom: Senarai raja Britain|Senarai raja Britain]] - [[Perlembagaan dan Kerajaan United Kingdom: Senarai teks legislatif|Senarai teks legislatif]] - [[Perlembagaan dan Kerajaan United Kingdom: Senarai petikan negara|Senarai petikan negara]] - [[Perlembagaan dan Kerajaan United Kingdom: Bibliografi|Bibliografi]] - [[Perlembagaan dan Kerajaan United Kingdom: Daftar kata|Daftar kata]]
|-
|}&lt;includeonly&gt;[[Kategori:Perlembagaan dan Kerajaan United Kingdom|{{SUBPAGENAME}}]]&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;
[[Kategori:Perlembagaan dan Kerajaan United Kingdom|*]]
[[Kategori:Templat buku]]
[[fr:Modèle:Système politique du Royaume-Uni]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>oypmgrstg649gr6i0g475opusecahvj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Perlembagaan dan Kerajaan United Kingdom: Dinasti Normandy</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2053</id>
    <revision>
      <id>10649</id>
      <parentid>4603</parentid>
      <timestamp>2019-09-05T01:10:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>/* William I */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2761" xml:space="preserve">&lt;big&gt;&lt;big&gt;Dinasti Normandy (1066-1154)&lt;/big&gt;&lt;/big&gt;

[[Perlembagaan dan Kerajaan United Kingdom: Kandungan|Kandungan]] | [[Perlembagaan dan Kerajaan United Kingdom: Dinasti Plantagenet|Bab seterusnya]]
------

==William I==

&lt;!--  Commented out because image was deleted: [[Image:WilliamI.JPG|frame|Figure 1-1: William I]] --&gt;

Haluan sejarah politik, perundangan dan kebudayaan England, telah berubah pada 1066, apabila William, Duke Normandy (juga digelar William si Penakluk) berjaya menakluki negara ini dan menggantikan raja Saxon, Harold II.

Pada 1066 Raja Edward, juga digelar St Edward si Pengaku, meninggal dunia. Sepupu baginda, Duke Normandy, mendakwa bahawa Raja yang tidak mempunyai anak itu telah menamakan baginda pewaris sewaktu suatu lawatan ke Perancis, dan bahawa pendakwa lain ke takhta, Harold Godwinson, telah berjanji untuk menyokong William apabila beliau terdampar dalam kapal karam di Normandy. Kesahihan cerita ini bagaimanapun diragukan, dan Harold menaiki takhta sewaktu kematian Raja Edward. William kemudian menyerang England pada September, dan mengalahkan Harold di Pertempuran Hastings yang masyhur pada Oktober.

==William II==
Pada 1087, Raja William I meninggal dunia, dan membahagikan tanah-tanah dan kekayaan baginda di antara ketiga-tiga anak baginda. Anak yang sulung, Robert, menjadi Duke dari Normandy; yang kedua, William, menjadi Raja England; yang sulung, Henry, menerima perak. Henry, meskipun, akhirnya mendapatkan kesemua penaklukan ayah beliau. William II meninggal dunia tanpa anak-anak, jadi Henry menjadi raja. Henry kemudian menyerang Normandy, dipenjarakan oleh abangnya, dan mengambil tempat Duchy dari Normandy.

==Henry I, Stephen dan Matilda==
Henry, yang anak-anak lelaki baginda telah meninggal dunia sebelum baginda, mengambil langkap yang belum pernah berlaku dahulu: menamakan seorang wanita sebagai warisan baginda. Baginda mengumumkan bahawa anak perempuan baginda Matilda akan menjadi Ratu selanjutnya. Meskipun, dakwaan Matilda telah ditikaikan oleh Stephen, seorang cucu William I dari barisan wanita. Selepas Henry I meinggal dunia pada 1135, Stephen merampaskan takhta, tetapi beliau dikalahkan dan dipenjarakan oleh Matilda pada 1141. Kemudian, meskipun, Matilda, dan Stephen mendapatkan takhta.

Matilda, meskipun, tidak keseluruhannya dikalahkan. Baginda melarikan diri dari ketenteraan Stephen, dan anak lelakinya sendiri, Henry Plantagenet, mengetuai suatu ekspedisi terhadap Stephen. Stephen telah dipaksa untuk menyetujui menamakan Henry sebagai warisan baginda, dan apabila Stephen meninggal dunia pada 1154, Henry mendapatkan takhta, memulakan dinasti Plantagenet.

{{Perlembagaan dan Kerajaan United Kingdom}}

[[en:UK Constitution and Government: Normans]]

[[Kategori:Kerajaan]]</text>
      <sha1>6mfafg6xai5yg9a4kxius5bqq39oeb6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Perlembagaan dan Kerajaan UK</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2054</id>
    <redirect title="Perlembagaan dan Kerajaan United Kingdom" />
    <revision>
      <id>4589</id>
      <timestamp>2008-01-17T10:20:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Putera Luqman Tunku Andre</username>
        <id>81</id>
      </contributor>
      <comment>[[Perlembagaan dan Kerajaan UK]] dipindahkan ke [[Perlembagaan dan Kerajaan United Kingdom]]: Konsep wikibuku Melayu</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="54" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Perlembagaan dan Kerajaan United Kingdom]]</text>
      <sha1>9gd3zi976ird9cr7k7brhl4a2ca5b3p</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Perlembagaan dan Kerajaan United Kingdom: Pilihan raya</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2056</id>
    <revision>
      <id>4668</id>
      <parentid>4660</parentid>
      <timestamp>2008-01-19T11:12:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>BukanTeamBiasa</username>
        <id>91</id>
      </contributor>
      <comment>/* Local Elections */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1225" xml:space="preserve">&lt;big&gt;&lt;big&gt;Pilihanraya&lt;/big&gt;&lt;/big&gt;


[[Perlembagaan dan Kerajaan United Kingdom: Kandungan|Kandungan]] | [[Perlembagaan dan Kerajaan United Kingdom: Devolved Administrations|Bab Terdahulu]]

------


==Pilihanraya Umum==

Ahli-ahli Dewan Rakyat dipilih dalam Pilihanraya Umum. Pilihanraya Umum dipanggil oleh Perdana Menteri. Pilihanraya Umum dijalankan sekurang-kurangnya sekali setiap lima tahun. Jangka maksimum yang parlimen boleh muncul sebelum sebarang pilihanraya baru mengganggunya ditakrifkan oleh parlimen. Kini, [[w:Akta Parlimen|Akta Parlimen]] menyatakan bahawa lima tahun adalah jangka maksimumnya.

==Pilihanraya tempatan==

Sejak 2007 Scotland akan menggunakan ''Single Transferable Vote'' untuk memilih semua ahli majlis tempatannya. England dan Wales akan menggunakan ''past'' atau ''post'' atau ''multiple-member first past the post'' untuk pilihanraya tempatan. Ireland Utara menggunakan ''STV'' untuk pilihanraya tempatannya.

==Pilihanraya Eropah==

Ahli-ahli Parlimen Eropah untuk Ireland Utara dipilih menggunakan ''Single Transferable Vote (STV)''.  Para ''MEP'' untuk England, Scotland dan Wales dipilih menggunakan cara D'Hondt.

[[Kategori:Kerajaan]]

{{Perlembagaan dan Kerajaan United Kingdom}}</text>
      <sha1>ctmqdescgtywvap8ncxvt4ltsya82j2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Perlembagaan dan Kerajaan United Kingdom: Dewan Lancaster dan York</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2062</id>
    <revision>
      <id>11380</id>
      <parentid>11351</parentid>
      <timestamp>2022-06-18T20:39:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>NicoScribe</username>
        <id>2343</id>
      </contributor>
      <comment>Membatalkan semakan 11351 oleh [[Special:Contributions/113.211.180.66|113.211.180.66]] ([[User talk:113.211.180.66|Perbincangan]]) ?</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3989" xml:space="preserve">&lt;big&gt;&lt;big&gt;Dewan Lancastre dan York (1399-1485)&lt;/big&gt;&lt;/big&gt;

[[UK Constitution and Government: Kandungan|Kandungan]] | [[UK Constitution and Government: Dinasti Plantagenet|Bab Terdahulu]] | [[Perlembagaan dan Kerajaan United Kingdom: Dewan Tudor|Bab Seterusnya]]
------

==Henry IV==
Henry dari Bolingbroke deposed sepupupnya yang lemah, Richard II, pada 1399. Pemerintahan Henry IV ditandakan oleh pemberontakan yang tersebar. Ini dihentikan dengan syukurnya pada kemahiran ketenteraan hebat anak lelaki Henry IV, Raja Henry V yang selanjutnya. Henry IV meninggal dunia pada 1413 sementara dijangkiti penyakit kulit yang dahsyat (kemungkinannya leprosy).

==Henry V==
Pemerintahan Henry V ditandakan lain daripada ayahnya dalam itu termasuk turmoil dalam negeri yang sedikit. Luar negara, ketenteraan Henry V memenangi berbagai kejayaan penting dalam Perancis. Pada 1415, Inggeris telah mengalahkan Raja Charles VI Perancis secara berkeputusan di Pertempuran Agincourt. Sekitar 100 askar Inggeris telah dibunuh, bersamaan dengan 5000 orang Perancis.

Untuk dua tahun selanjutnya, Henry V melakukan diplomasi yang delicate untuk memperbaikikan kesempatan England untuk menakluk Perancis. Baginda berbincang dengan Holy Roman Emperor Sigismund, yang bersetuju untuk menamatkan persekutuan Jerman dengan Perancis. Pada 1417, perang telah diperbarui; pada 1419, tentera Inggeris alang-alang mahu mandapatkan Paris. Kedua buah pihak bersetuju pada suatu perjanjian di mana Henry V dinamakan warisan Perancis. Henry V, meskipun, meinggal dunia sebelum dia dapat berjaya untuk mendapatkan takhta Perancis, yang oleh itu masih kekal dalam tangan orang Perancis.

==Henry VI dan Edward IV==

[[Image:EdwardIV.JPG|frame|Tokoh 3-1: Edward IV (kiri) dan raja selanjutnya Edward V (tengah)]]

Henry VI mendapatkan tahta sewaktu seorang bayi. Bapa-bapa saudaranya, Duke-duke Bedford dan Gloucester, kedua-keduanya berfungsi sebagai Regent. Dewaktu pemerintahannya, banyak wilayah-wilayah Perancis dimenangi sewaktu Perang Seratus Tahun ditewaskan.

Pemerintahan Henry VI telah diganggu oleh Edward IV oleh kerana Peperangan Bunga Mawar. Henry VI adalah seorang ahli Dewan Lancaster, sementara Edward IV adalah dari Dewan York. Dewan terdahulunya berketurunan dari Henry dari Bolingbroke, anak keempat dari Raja Edward III; Dewan kemudiannya berketurunan dari Edmund dari Langley, anak lelaki kelima Edward III. 

Pada 1461, puak Lancastry dikalahkan ke puak York di Pertempuran Towton. Pendakwa York, Edward IV, mendapatkan takhta, dengan sokongan bangsawan yang berkuasa Richard Neville, Earl ke-16 Warwick, diketahui dengan nama samaran known ''Warwick Pembuat Raja''. Pada 1464, pemberontakan puak Lancastry dihentikan. Pada 1469, meskipun, Warwick Pembuat Raja mengubah kesetiaannya, dan pada 1470, Henry VI dile was restored to the throne. Edward yang dibuang negara, meskipun, kemudian pulangg dan mengalahkan angkatan Henry. Di Pertempuran Tewkesbury, puak Lancastry yang ketinggalan dikalahkan; Henry VI juga dibunuh.

==Edward V dan Richard III==
Edward IV diwarisi oleh anak lelaki yang berusia dua belas tahun pada 1483.  Adik-beradik lelaki Edward IV, Richard, telah menjadi wali Edward V dan adik-beradik lelakinya, yang juga bernama Richard. Bapa saudara Raja merampaskan takhta dan membuat Parlimen mengumumkan dua adik-beradik lelaki tersebut yang anak luar nikah. Kedua-dua putera kemudian dipenjarakan di Menara London, di mana mereka kemungkinan dibunuh (nasib mereka, meskipun, tidak pasti).

Pada 1485, Richard III menghadapi Henry Tudor, pendakwaan Lancastry, di Pertempuran Padang Bosworth, sewaktu di mana Richard menjadi pemerintah beraja Inggeris yang terakhir untuk dibunuh sewaktu peperangan. Henry mendapatkan kuasa sebagai Henry VII, mendirikan Dinasti Tudor.

[[Category:Kerajaan]]

{{Perlembagaan dan Kerajaan United Kingdom}}

[[en:UK Constitution and Goverment: Houses of Lancaster and York]]
[[fr:Système politique du Royaume-Uni/Les maisons de Lancastre et d'York]]</text>
      <sha1>lx9ehuq4diqbqvhbr6bxzqbnzxvxvxw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:PD-art-US</title>
    <ns>10</ns>
    <id>2064</id>
    <revision>
      <id>8633</id>
      <parentid>4638</parentid>
      <timestamp>2013-11-25T15:22:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kemas</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="768" xml:space="preserve">{| {{PD-Layout}}
|  [[Imej:PD-icon.svg|64px|Domain awam]]
| 
Karya seni dua-dimensi yang digambarkan dalam imej ini berada dalam '''[[w:domain awam|domain awam]]''' di Amerika Syarikat, sama ada kerana ia pertama kali diterbitkan pada 1922 atau lebih awal, atau untuk alasan dijelaskan sama ada di atas atau di bawah templat ini. Fotograf karya ini juga termasuk dalam domain awam di [[w:Amerika Syarikat|Amerika Syarikat]] (lihat [[w:Perpustakaan Seni Bridgeman lwn. Korp. Corel|Perpustakaan Seni Bridgeman lwn. Korp. Corel]]).&lt;br&gt;
Melainkan penciptanya telah meninggal dunia lebih 70 tahun dahulu, karya seni ini bukan domain awam di seluruh dunia.
|}&lt;includeonly&gt;[[Kategori:PD-art-US|{{PAGENAME}}]]&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;[[Kategori:Templat hak cipta]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>lfkh8lp2ty4077v7sncxhhezrpq6bo5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:PD-Layout</title>
    <ns>10</ns>
    <id>2065</id>
    <revision>
      <id>4633</id>
      <timestamp>2008-01-17T14:43:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>BukanTeamBiasa</username>
        <id>91</id>
      </contributor>
      <comment>Laman baru: cellspacing=&quot;8&quot; cellpadding=&quot;0&quot; style=&quot;width:100%; clear:both; margin:0.5em auto; background-color:#f7f8ff; border:2px solid #8888aa;&quot;&lt;noinclude&gt; &lt;br /&gt; ---- {| |- ! align=right | Penjel...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="555" xml:space="preserve">cellspacing=&quot;8&quot; cellpadding=&quot;0&quot; style=&quot;width:100%; clear:both; margin:0.5em auto; background-color:#f7f8ff; border:2px solid #8888aa;&quot;&lt;noinclude&gt;
&lt;br /&gt;
----
{|
|-
! align=right | Penjelasan:
|                   | Susun atur untuk lesen-lesen domain awam. Lihat pula: [[Template:CC-Layout]] and [[Template:GNU-Layout]].
|-
! align=right | Sumber:
|                   | Wikimedia Commons (lihat [[Commons:Template:PD-Layout]])
|-
! align=right | Sejarah:
|                   | Lihat [[Perbincangan templat:PD-Layout|laman perbincangan]].
|-
|}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>411yfwzo5hi8zd4s4f5m1s6zsrtap7f</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:CC-Layout</title>
    <ns>10</ns>
    <id>2066</id>
    <revision>
      <id>4634</id>
      <timestamp>2008-01-17T14:44:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>BukanTeamBiasa</username>
        <id>91</id>
      </contributor>
      <comment>Laman baru: cellspacing=&quot;8&quot; cellpadding=&quot;0&quot; style=&quot;width:100%; clear:both; text-align:center; margin:0.5em auto; background-color:#f9f9f9; border:2px solid #e0e0e0;&quot;&lt;noinclude&gt; &lt;br/&gt; ---- Susun atur...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="299" xml:space="preserve">cellspacing=&quot;8&quot; cellpadding=&quot;0&quot; style=&quot;width:100%; clear:both; text-align:center; margin:0.5em auto; background-color:#f9f9f9; border:2px solid #e0e0e0;&quot;&lt;noinclude&gt;
&lt;br/&gt;
----
Susun atur untuk lesen-lesen creative commons. Lihat pula: [[Template:PD-Layout]] dan [[Template:GNU-Layout]].
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>60li841ek9y3yz3n0su0ghud6zgf3f8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:GNU-Layout</title>
    <ns>10</ns>
    <id>2067</id>
    <revision>
      <id>4635</id>
      <timestamp>2008-01-17T14:45:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>BukanTeamBiasa</username>
        <id>91</id>
      </contributor>
      <comment>Laman baru: cellspacing=&quot;8&quot; cellpadding=&quot;0&quot; style=&quot;width:100%; clear:both; margin:0.5em auto; background-color:#f9f9f9; border:2px solid #e0e0e0; color: #000000;&quot;&lt;noinclude&gt; &lt;br/&gt; ---- {| cellpaddin...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="576" xml:space="preserve">cellspacing=&quot;8&quot; cellpadding=&quot;0&quot; style=&quot;width:100%; clear:both; margin:0.5em auto; background-color:#f9f9f9; border:2px solid #e0e0e0; color: #000000;&quot;&lt;noinclude&gt;
&lt;br/&gt;
----
{| cellpadding=5
|-
! align=right | Penjelasan:
|                   | Susun atur untuk lesen-lesen GNU. Lihat pula: [[Template:CC-Layout]] dan [[Template:PD-Layout]].
|-
! align=right | Sumber:
|                   | Wikimedia Commons (lihat [[Commons:Template:GNU-Layout]]).
|-
! align=right | Sejarah:
|                   | Lihat [[{{TALKSPACE}}:{{BASEPAGENAME}}|laman perbincangan]]
|-
|}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>t4i5lhhdh33i03twkccy9sufa6yrl0x</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Opera</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2068</id>
    <revision>
      <id>4651</id>
      <parentid>4650</parentid>
      <timestamp>2008-01-18T10:53:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>oops...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1225" xml:space="preserve">'''''Opera''''' ialah teater muzikal yang mana keseluruhan pementasannya disampaikan di dalam bentuk nyanyian dan lagu. Opera bermula di Itali pada sekitar tahun 1600 dan kebiasaannya dihubungkaitkan dengan muzik klasikal tradisi Eropah ataupun dikenali sebagai muzik barat. Opera menggunakan elemen-elemen teater percakapan seperti permandangan (untuk pentas dan latar belakangnya), kostum yang bersesuaian dengan tajuk opera, dan juga seni lakonan.  Walau bagaimanapun, dibandingkan dengan pementasan drama biasa, opera pada secara umumnya dikenali ramai dengan kepentingan lagu-lagunya  dan teknik nyanyian vokal. Penyanyi opera menyanyi bersama kumpulan muzik yang boleh merangkumi kumpulan muzik yang sederhana besar sehingga ke kumpulan muzik yang besar seperti simfoni penuh ataupun lebih dikenali sebagai orkestra. Opera juga disampaikan dalam bentuk tarian, terutamanya opera Perancis berdasarkan sejarahnya.

== Rujukan ==
* [[Cara menyanyikan opera]]
* [[Istilah-istilah opera]]
* [[Terjemahan kata-kata guna opera]]

{{Wikimedia|Opera
|Commons             = Opera
|Commons category    = Opera
|Wikipedia           = Opera
|Wikipedia portal    = 
|Wiktionary          = opera
}}

[[Kategori:Muzik]]
[[en:Operatic]]</text>
      <sha1>4fihl7yel67az6jx1en83mcusu3dy5d</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kompas</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2069</id>
    <revision>
      <id>4642</id>
      <parentid>4640</parentid>
      <timestamp>2008-01-17T15:26:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Putera Luqman Tunku Andre</username>
        <id>81</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5858" xml:space="preserve">[[Image:Ming-marine-compass.jpg|thumb|right|140px|Diagram kompas pelaut Dinasti Ming]]
[[Image:Epistola-de-magnete.jpg|thumb|140px|jarum kompas berayun pada pangsi dalam salinan 'Epistola de magnete' Peter Peregrinus (1269)]]
[[Image:Compass thumbnail.jpg|thumb|right|Mata angin kompas kelasi pandu arah]]
[[Image:liquid filled compass.jpg|thumb|Kompas lensa berasaskan cecair]]

'''Kompas''' atau 'kompas pelaut' ialah alat bantuan [[ahli pelayaran]] untuk mendapatkan arah sebenar di muka [[bumi]]. Kompas adalah alat paling tepat untuk memunjukkan arah di muka bumi. Sejarawan mendapati kompas mula dicipta oleh [[China]] pada abad ke-11 dan hanya digunakan oleh ahli pelayaran [[Eropah]] pada 1300 masehi.

Kompas mengandungi anak panah yang dibuat daripada [[jarum]] [[besi]] ber[[magnet]] yang berdasarkan [[medan magnet]] di bumi.  Empat arah utama kompas ialah [[Utara]], [[Selatan]], [[Timur]] dan [[Barat]].

Secara teknik, kompas dibuat daripada sebatang jarum untuk menunjukkan arah utara magnet berdasarkan  sebuah [[planet]] [[magnetosfera]]. Jarum yang bebas akan dengan sendiri menunjukkan arah Utara dan peta mestilah dikoordinasikan dengan kompas tersebut. 

Selain kompas pelaut, kompas lain ialah [[kompas gegasing]] dan [[kompas falak]] untuk menentukan  [[utara benar]].

==Sejarah==

Sebelum adanya kompas, arah di muka bumi ditentukan oleh badan-badan suci / agama. Pelaut dan ahli pelayaran menggunakan sistem bunyi  yang didengar dari dasar laut terutama desiran ombak. Malangnya bukan mudah mengecam desiran ombak laut dalam kerana kedalaman yang amat berbeza atau terlalu dalam.
Masalah di laut ini ditambah oleh kabus yang berterusan dan keadaan cuaca yang tidak menentu sepanjang masa. Contohnya ahli pelayaran [[Arab]] bergantung kepada langit yang cerah di [[Teluk Farsi]] dan di [[Lautan Hindi]]. Mereka menggunakan [[sistem bintang]] atau [[buruj]] ([[astronomi]]) untuk menentukan [[arah]].

Kelasi kapal di laut cetek seperti di [[Laut Baltik]] banyak bergantung kepada sistem bunyi dasar laut. Orang [[Yunani]] purba pula telah mencipta [[astrolab]] yang kemudian diperbaiki oleh ahli sains [[Islam]] untuk memudahkan pelayaran.

==Mesoamerika==
Penemuan [[artifak]] [[Olmec hematite]] oleh [[John Carlson]] di Amerika menunjukkan alat ini telah digunakan seawal 1000 tahun masehi. Olmec boleh digunakan berpandukan kepada objek hidup atau objek-objek mati.

==Jarum dan mangkuk==
Alat asas sebuah kompas ialah sebatang jarum, mangkuk, air dan sehelai kain / [[sutera]] yang boleh terapung di atas air. Jarum itu hendaklah digeser-geserkan terlebh dahulu pada mana-mana besi seperti pada pedang supaya besi jarum itu mempunyai medan magnet. Alat ini telah digunakan di seluruh dunia sebagai sebuah kompas hinggalah terciptanya 'kotak kompas' sekitar 1300 masehi.

==China==
Sejarawan [[British]] [[Joseph Needham]] menyatakan kompas mula-mula sekali dicipta oleh orang China purba berdasarkan beberapa artifak dan manuskrip yang telah ditemui di sana. 
* Sastera kuno China telah mencatatkan tentang magnetisme pada abad ke-4 Masihi dalam buku ''Book of the Devil Valley Master'' yang menyebut tentang sebatang besi magnet yang menolak dan menarik besi-besi lain.
* Sebatang jarum bermagnet mula disebut oleh China sebagai Louen-heng pada 20 atau 100 ad. Antara catatannya ialah 'seketul magnet telah menarik dan menolak sebatang jarum'. Sarjana Wang Tchen-touo pula mencatatkan kompas mula dibina menggunakan sudu sahaja.
* Kompas dicatat sebagai alat untuk mencari arah telah dirakam semasa zaman Dinasti Song pada 1040-44 Masihi. 'Sebatang besi yang selatannya menunjukkan arah kawasan menangkap ikan'. Besi ini diletakkan di permukaan air dalam sebuah mangkuk. Besi itu hendaklah boleh terapung dengan meletakkan kain sutera. Tentera yang tenggelam punca pada waktu malam atau cuaca mendung, mereka telah menggunakan besi 'selatan ke arah kenderaan' atau 'selatan ke arah ikan'.
* Catatan sastera kuno China [[Dinasti Song]] bertajuk 'Kumpulan Karangan Mimpi' pada 1086 Masihi oleh Shen Kuo menyatakan sebatang jarum boleh menunjukkan arah selatan dan arah utara.  
* Kompas sebagai alat pelayaran telah diceritakan oleh Zhu Yu dalam buku 'Meja Perbincangan Pingzhou' pada 1111 hingga 1117 Masihi. Antara lain dicatatkan  ahli pelayaran mengetahui keadaan geografi,  meneliti tentang bintang-bintang pada waktu malam, tetapi jika waktu malam pekat tanpa bintang, mereka menggunakan jarum kompas.

==Pembaharuan kompas di China==
* Ciptaan kompas semakin dimajukan oleh ahli pelayaran China. Arah kompas menjadi 48 arah. Buku 'Kastam [[Kemboja]]' pada 1296 mencatatkan seorang diplomat China bernama [[Zhou Daguan]] yang belayar dari [[Wenzhou]] ke [[Angkor Thom]] di [[Kemboja]]. Dia telah menggunakan arah jarum kompas 'ding wei'. Arah ding wei bermaksud 22.5 darjah. Selepas tiba di [[Baria]], dia beralih pula ke arah 'kun shen' yang bersamaan 52.5 darjah.
* Peta pelayaran Zheng Dia atau Pemetaan Mao Kun mengandungi maklumat tentang arah perjalanan yang dilalui oleh Laksamana [[Zheng He]] ke [[Asia Tenggara]] dan lain-lain. 

==Beberapa persoalan==
Ada perdebatan tentang kompas ciptaan China ini. Ini termasuklah tentang :
* Penggunaan kompas semasa perjalanan dari [[China]] ke [[Timur Tengah]] melalui [[Laluan Sutera]] dan kemudian sampai ke [[Eropah]].
* Penggunaan kompas China di Eropah dan dari Eropah ke Timur Tengah.
* Pembaharuan kompas di Eropah dan kemudian digunakan digunakan di Timur Tengah.

==Perbezaan==
* Jarum kompas ciptaan orang Eropah sentiasa menunjuk ke arah utara.  Jarum kompas ciptaan China sentiasa menunjuk ke arah selatan. Sebenarnya konsep asas utara dan selatan adalah sama. Jarum kompas adalah sebatang jarum besi bermagnet yang mempunyai dua hujung, satu ke arah selatan dan satu lagi ke arah utara.

{{commons|compass|Kompas}}

[[Kategori:Pelayaran]]
[[Kategori:Astronomi]]</text>
      <sha1>ohps3fajx4g0v96o0hyxlgl0dyxtkrp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ozon</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2070</id>
    <revision>
      <id>4641</id>
      <timestamp>2008-01-17T15:24:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Putera Luqman Tunku Andre</username>
        <id>81</id>
      </contributor>
      <comment>Laman baru:  '''Ozon''' terdiri daripada tiga molekul [[oksigen]] dan amat merbahaya kepada kesihatan manusia. Secara semulajadi, ozon terhasil melalui tindak balas cahaya ultra-lembayung dengan atm...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9759" xml:space="preserve">
'''Ozon''' terdiri daripada tiga molekul [[oksigen]] dan amat merbahaya kepada kesihatan manusia. Secara semulajadi, ozon terhasil melalui tindak balas cahaya ultra-lembayung dengan atmospera [[bumi]] dan membentuk satu [[lapisan ozon]] pada ketinggian 50 kilometer. 

==Kepentingan Ozon==

Ozon tertumpu di bawah [[stratosfera]] di antara 15 dan 30 km di atas permukaan [[bumi]] yang dikenali sebagai 'lapisan ozon'. Ozon terhasil dengan pelbagai tindakbalas kimia, tetapi mekanisme utama penghasilan dan perpindahan dalam [[atmosfera]] adalah penyerapan tenaga sinaran ultra-lembayung (UV) daripada [[matahari]]. 

Ozon (O&lt;sub&gt;3&lt;/sub&gt;) dihasilkan apabila O&lt;sub&gt;2&lt;/sub&gt; menyerap [[lampau ungu|sinaran uv]] pada jarak gelombang 242 nanometer dan disingkirkan dengan foto-pengasingan dari sinaran bagi jarak gelombang yang besar daripada 290 nm. O&lt;sub&gt;3&lt;/sub&gt; juga merupakan penyerap utama sinaran uv antara 200 dan 330 nm. Penggabungan proses-proses ini adalah efektif dalam mengekalkan kemalaran bilangan ozon dalam lapisan dan penyerapan 90% sinaran uv. 

== Sifat ozon ==

Ozon amat mengkakis dan dipercayai bahan beracun dan bahan cemar biasa. Ozon mempunyai bau yang keras, mencucuk hidung. Ozon juga terbentuk pada kadar rendah dalam udara akibat arus eletrik seperti kilat, dan oleh tenaga tinggi seperti radiasi eletromagnetik.

UV dikaitkan dengan pembentukan kanser kulit dan kerosakan genetik. Peningkatan paras [[lampau ungu|uv]] juga mempunyai kesan kurang baik terhadap sistem imunisasi [[haiwan]], organisma akuatik dalam rantai makanan, [[tumbuhan]] dan tanaman. Penyerapan sinaran uv berbahaya oleh ozon stratosfera amat penting untuk semua hidupan di [[bumi]].

== Ozon pada muka bumi ==

Ozon pada muka bumi terbentuk oleh cahaya lampau ungu yang menguraikan molekul  O&lt;sub&gt;3&lt;/sub&gt;  membentuk unsur [[oksigen]]. Unsur oksigen ini bergabung dengan molekul yang tidak terurai dan membentuk O&lt;sub&gt;3&lt;/sub&gt;. Kadang-kala unsur oksigen akan bergabung dengan N&lt;sub&gt;2&lt;/sub&gt; untuk membentuk nitrogen oksida; yang apabila bertindakbalas dengan cahaya mampu membentuk ozon.
 	
===Lapisan Ozon===

Ozon adalah salah satu daripada gas-gas yang membentuk atmosfera. Molekul dwiatom oksigen (O2) yang kita bernafas membentuk hampir-hampir 20% atmosfera. Pembentukan ozon (O3), molekul triatom oksigen kurang banyak dalam atmosfera yang mana kandungannya hanya 1/3,000,000 daripada gas atmosfera.

===Kepentingan Ozon===

Ozon tertumpu di bawah stratosfera di antara 15 dan 30 km di atas permukaan bumi yang dikenali sebagai ‘lapisan ozon’. Ozon terhasil dengan pelbagai tindakbalas kimia, tetapi mekanisme utama penghasilan dan perpindahan dalam atmosfera adalah penyerapan tenaga sinaran ultra-lembayung (UV) daripada matahari.

Ozon (O3) dihasilkan apabila O2 menyerap sinaran UV pada jarak gelombang 242 nanometer dan disingkirkan dengan foto-pengasingan dari sinaran bagi jarak gelombang yang besar daripada 290 nm. O3  juga merupakan penyerap utama sinaran UV antara 200 dan 330 nm. Penggabungan proses-proses ini adalah efektif dalam mengekalkan kemalaran bilangan ozon dalam lapisan dan penyerapan 90% sinaran UV.

UV dikaitkan dengan pembentukan kanser kulit dan kerosakan genetik. Peningkatan paras UV juga mempunyai kesan kurang baik terhadap sistem imunisasi haiwan, organisma akuatik dalam rantai makanan, tumbuhan dan tanaman.

Penyerapan sinaran UV berbahaya oleh ozon stratosfera amat penting untuk semua hidupan di bumi.                  

===Keseimbangan Ozon===

Jumlah ozon dalam atmosfera berubah mengikut lokasi geografi dan musim. Ozon disukat dalam unit Dobson (Du) yang mana, sebagai contoh, 300 Du setara dengan 3 mm tebal lapisan ozon yang tulen jika dimampat ke tekanan paras laut.

Sebahagian besar ozon stratosfera dihasilkan di kawasan tropika dan diangkut ke latitud yang tinggi dengan skala-besar putaran atmosfera semasa musim sejuk hingga musim bunga.  Umumnya kawasan tropika memiliki ozon yang rendah.

== Kegunaan ozon ==
Ozon digunakan dalam bidang [[perubatan]] untuk mengubati pesakit dengan cara terkawal dan mempunyai penggunaan yang meluas seperti di [[Jerman]]. Antaranya ialah untuk rawatan kulit terbakar.

Manakala dalam perindustrian, ozon digunakan untuk:-
* menyah-kuman sebelum dibotolkan (antiseptik),
* menghapuskan pencemaran dalam [[air]] (besi, arsenik, hidrogen sulfida, nitrite, dan bahan organik kompleks yang dikenali sebagai warna),
* membantu kepada proses flocculation (proses pengabungan molekul membantu penapis menghilangkan besi dan arsenik),
* mencuci, dan memutihkan kain (dipaten),
* membantu mewarnakan plastik,
* menentukan ketahanan [[getah]].

== Ancaman dari Kloroflorokarbon (CFC) ==

Ancaman yang diketahui terhadap keseimbangan ozon adalah pengenalan [[kloroflorokarbon]] (CFC) buatan manusia yang meningkatkan kadar penyingkiran ozon menyebabkan kemerosotan beransur-ansur dalam paras ozon global. 

[[Kloroflorokarbon|CFC]] digunakan oleh masyarakat moden dengan cara yang tidak terkira banyak, dalam peti sejuk, bahan dorong dalam penyembur, pembuatan busa dan bahan pelarut terutamanya bagi kilang-kilang elektronik. 

Hayat bagi CFC bermaksud bahawa satu molekul yang dibebaskan hari ini boleh wujud 50 hingga 100 tahun dalam atmosfera sebelum dihapuskan. 

Bagi tempoh kira-kira 5 tahun, CFC bergerak naik dengan perlahan ke dalam stratosfera (10 – 50 km). Di atas lapisan ozon utama, pertengahan julat ketinggian 20 – 25 km, kurang sinar uv diserap oleh ozon. Molekul CFC terurai setelah bertindakbalas dengan [[lampau ungu|uv]], dan membebaskan atom klorin. Atom klorin ini juga berupaya untuk memusnahkan ozon dan menghasilkan [[lubang ozon]].

==Kesan akibat penipisan ozon==
===Lubang Ozon=== 
:''Lihat rencana utama: [[Lubang Ozon]]''

Lubang ozon di Antartik disebabkan oleh penipisan lapisan ozon antara altitud tertentu seluruh Antartika pada musim bunga. Penipisan tersebut dikesan setiap tahun sejak sedekad yang lalu. Pembentukan ‘lubang’ tersebut berlaku setiap bulan September dan pulih ke keadaan normal pada lewat musin bunga atau awal musim panas. 

Dalam bulan Oktober 1987,1989,1990 dan 1991, lubang ozon yang luas telah dikesan di keseluruh Antartika dengan kenaikan 60% pengurangan ozon berbanding dengan paras lubang pra-ozon. Dalam Oktober 1991, paras terendah atmosfera ozon yang pernah direkodkan telah berlaku di seluruh Antartika.

===Kemerosotan Ozon Global ===

Pengukuran latar dan satelit menunjukkan pengurangan signifikan terhadap jumlah kolum ozon pada musin sejuk dan panas bagi kedua-dua hemisfera utara dan selatan pada garis lintang tengah dan tinggi. Di dapati aliran ke bawah ini pada tahun1980 agak besar bila berbanding tahun 1970. Tiada statistik aliran signifikan dapat ditentukan bagi kawasan tropika semasa tahun 1980. Dengan kemajuan komputer model bagi pemusnahan stratosfera ozon dapat menjelaskan pemerhatian aliran jumlah ozon di latitud pertengahan pada musim panas, tetapi hanya sebahagian daripadanya pada musin sejuk. Ini bermakna bahawa pada masa hadapan perubahan global ozon belum boleh diramalkan lagi.

==Kaedah Pengukuran Ozon==
Jumlah ozon diukur dengan beberapa cara: 

===Satelit ===

Penggunaan satelit mengelilingi kutub seperti Satelit NASA Nimbus7 yang membawa peralatan “Total Ozone Mapping Spectrometer” (TOMS) telah merevolusikan pemantauan ozon sejak 20 tahun yang lalu. Kedudukan yang baik di atas cakerawala dan keupayaan setiap satelit untuk perjalanan mendatar seluruh glob, menyediakan liputan yang lebih baik dari stesen daratan. Ini sangat tinggi nilainya bagi menentukan aliran global. Ketepatan sensor satelit menggunakan prinsip yang sama dengan spektrofotometer Dobson. 

===Spektrofotometer Dobson ===

Spektrofotometer pertama direka pada tahun 1920 oleh Gordon Dobson bagi tujuan mengukur jumlah ozon. Kini terdapat lebih kurang 80 jenis alat ini digunakan di seluruh dunia untuk mengukur jumlah ozon. Spektrofotometer Dobson mengukur ozon dengan membanding jumlah sinaran pada jarak dua ultraungu. Satu jarak gelombang terjejas kuat dengan ozon manakala yang satu lagi tidak. Perbezaan antara jumlah dua sinaran secara langsung berhubungkait dengan jumlah ozon. 

===Ozon sonde ===

Ozon sonde adalah sel elektrokimia dan penghantar radio yang dilekatkan kepada belon yang berisi gas hidrogen yang mana boleh mencapai ketinggian kira-kira 35 km. Udara dimasukkan ke dalam sel kecil dengan pam. Pelarut dalam sel bertindakbalas dengan ozon, menghasilkan arus eletrik yang mana  berkadar dengan jumlah ozon. Isyarat dari sel ditukarkan kepada kod dan dihantar melalui radio kepada penerima stesen. Dari pelepasan belon sehingga kegagalan, lazimnya kira-kira 35 km, sonde ini menyediakan taburan menegak ozon. 

==Tindakan Dunia ==

Dalam tahun 1975, dikhuatiri bahawa aktiviti manusia akan mengancam lapisan ozon. Oleh itu atas permintaan “United Nations Environment Programme” (UNEP), WMO memulakan Penyelidikan Ozon Global dan Projek Pemantauan untuk mengkoordinasi secara jangka panjang pemantauan dan penyelidikan ozon. 

Kesemua data dari tapak pemantauan di seluruh dunia dihantar ke Pusat Data Ozon Dunia di Toronto, Kanada, yang mana tersedia kepada masyarakat saintifik antarabangsa.

Dalam tahun 1977, mesyuarat pakar UNEP mengambil tindakan Perancangan Dunia terhadap lapisan ozon; dalam tahun 1987, UNEP mengambil Protokol Montreal ke atas bahan yang mengurangkan lapisan ozon. 

Protokol ini memperkenalkan siri sukatan, termasuk jadual tindakan, mengawal penghasilan dan pembebasan CFC ke alam sekitar. Ini membolehkan paras pengunaan dan penghasilan berkaitan CFC untuk turun ke paras semasa 1986 pada tahun 1989, dan pengurangan sebanyak 50% pada 1999.

== Lihat juga ==
* [[Lapisan ozon]]
* [[Lubang ozon]]

[[Kategori:Sains]]
[[Kategori:Astronomi]]</text>
      <sha1>chxf82t75s6yxjy85vfjwvgmr5s7roh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Perlembagaan dan Kerajaan United Kingdom: Rumah Lancaster dan York</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2072</id>
    <redirect title="Perlembagaan dan Kerajaan United Kingdom: Dewan Lancaster dan York" />
    <revision>
      <id>4652</id>
      <timestamp>2008-01-18T10:54:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>alih</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="83" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Perlembagaan dan Kerajaan United Kingdom: Dewan Lancaster dan York‎]]</text>
      <sha1>4a1bpjktmrynevsoz6ne0s12157p2mz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Rak sains sosial</title>
    <ns>4</ns>
    <id>2073</id>
    <revision>
      <id>4654</id>
      <timestamp>2008-01-18T11:01:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>baru</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="339" xml:space="preserve">[[Wikibooks:Rak buku|Rak buku]] ini memuatkan semua buku-buku berkenaan sains sosial. Sebahagian topik rak ini bertindan dengan [[Wikibooks:Rak kemanusiaan]].

== Sains politik ==
* [[Perlembagaan dan Kerajaan United Kingdom]]

[[Kategori:Rak Wikibooks|Sains sosial]]
[[Kategori:Sains sosial| ]]

[[en:Wikibooks:Social sciences bookshelf]]</text>
      <sha1>ndwx847yvtqx72jydt9wdh09bzfgpv4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Rak kesenian</title>
    <ns>4</ns>
    <id>2074</id>
    <revision>
      <id>10774</id>
      <parentid>10749</parentid>
      <timestamp>2020-06-13T01:52:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>perbaiki</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="294" xml:space="preserve">[[Wikibooks:Rak buku|Rak buku]] ini memuatkan semua buku-buku berkenaan kesenian.

== Muzik ==

== Seni pentas ==
* [[Nyanyian]]
* [[Opera]]
* [[Tarian]]

== Seni lukis ==
* [[Seni lukis]]
* [[Mural]]

[[Kategori:Rak Wikibooks|Kesenian]]
[[Kategori:Kesenian| ]]

[[en:Wikibooks:Arts bookshelf]]</text>
      <sha1>iid7sf4yio2ispnhcav9ajftdvtqq50</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:-</title>
    <ns>10</ns>
    <id>2075</id>
    <revision>
      <id>5947</id>
      <parentid>4657</parentid>
      <timestamp>2009-08-02T11:12:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>kemas kini</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="25" xml:space="preserve">&lt;br style=&quot;clear:both&quot; /&gt;</text>
      <sha1>q5y5l61q0u8m4tuwcyjaqy6r6xrwe3q</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Bubur Asyura</title>
    <ns>100</ns>
    <id>2077</id>
    <revision>
      <id>10711</id>
      <parentid>10232</parentid>
      <timestamp>2020-03-02T03:36:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Chongkian</username>
        <id>2495</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="887" xml:space="preserve">{{Resipi|Bubur}}
[[Fail:YosriBuburAsyura.jpg|thumb|Bubur Asyura]]

==Bahan-bahan==

*1 kg beras
*200 gm kacang hijau
*1 kg santan
*50 gm kerisik
*satu sudu kecil serbuk jintan manis, serbuk jintan putih dan halba
*10 keping gula melaka
*10 ulas bawang merah-dimayang
*5 ulas bawang putih-dimayang
*1 inci halia-dimayang
*500 gm jagung
*100 gm gula pasir
*sedikit rempah kurma,kari
*2 liter air

==Cara==

* Masak nasi sehingga pecah. Kacau sentiasa. 
* Masukkan kacang hijau dan jagung kacau hingga kacang hijau kembang 
* Masukkan bawang, kerisik, halia dan rempah serta rempah kurma. Kacau lagi.
* Masukkan gula melaka dan gula.
* Akhir sekali masukkan santan dan kacau sehingga adunan pekat.
* Sejuk adunan dalam dulang berlapik daun pisang.

== Pranala luar ==

[http://carabuatresep.blogspot.com/2014/12/cara-membuat-bubur-asyura.html Resepi Bubur Asyura]

[[Kategori:Bubur|Asyura]]</text>
      <sha1>mnxuy92bjhe0okbgbm542lsuriodx5n</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>MediaWiki:Ipb cant unblock</title>
    <ns>8</ns>
    <id>2078</id>
    <revision>
      <id>4666</id>
      <timestamp>2008-01-19T10:55:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Putera Luqman Tunku Andre</username>
        <id>81</id>
      </contributor>
      <comment>Laman baru: Ralat: ID sekatan $1 tidak ditemui. Mungkin ia telah pun dinyahsekat.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="69" xml:space="preserve">Ralat: ID sekatan $1 tidak ditemui. Mungkin ia telah pun dinyahsekat.</text>
      <sha1>q3t4qucxd45g3ru6jaq6746a1fu976i</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>MediaWiki:Unblockiptext</title>
    <ns>8</ns>
    <id>2079</id>
    <revision>
      <id>4667</id>
      <timestamp>2008-01-19T10:59:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Putera Luqman Tunku Andre</username>
        <id>81</id>
      </contributor>
      <comment>Laman baru: Isikan borang di bawah untuk membuang sekatan bagi alamat IP atau nama pengguna yang telah disekat.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="99" xml:space="preserve">Isikan borang di bawah untuk membuang sekatan bagi alamat IP atau nama pengguna yang telah disekat.</text>
      <sha1>5a8cvd0c5utb3it86lreiqwv585on58</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>MediaWiki:Tog-nolangconversion</title>
    <ns>8</ns>
    <id>2082</id>
    <revision>
      <id>4679</id>
      <timestamp>2008-01-21T11:31:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Putera Luqman Tunku Andre</username>
        <id>81</id>
      </contributor>
      <comment>Laman baru: Matikan penukaran yang berlainan</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="32" xml:space="preserve">Matikan penukaran yang berlainan</text>
      <sha1>jbvx7l7fw3nnm4pxwra6iimit3mji40</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>MediaWiki:Newmessagesdifflink</title>
    <ns>8</ns>
    <id>2083</id>
    <revision>
      <id>4681</id>
      <timestamp>2008-01-21T11:33:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Putera Luqman Tunku Andre</username>
        <id>81</id>
      </contributor>
      <comment>Laman baru: perubahan terkini</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17" xml:space="preserve">perubahan terkini</text>
      <sha1>nhxikifzg04rslbkm4ryoke6nw63jp7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>MediaWiki:Statistics-mostpopular</title>
    <ns>8</ns>
    <id>2084</id>
    <revision>
      <id>4682</id>
      <timestamp>2008-01-21T11:34:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Putera Luqman Tunku Andre</username>
        <id>81</id>
      </contributor>
      <comment>Laman baru: Laman yang dilihat terbanyak</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="28" xml:space="preserve">Laman yang dilihat terbanyak</text>
      <sha1>mp3nrxlj7r089m62iqvqmcafttexxpx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>MediaWiki:Userlogin</title>
    <ns>8</ns>
    <id>2085</id>
    <revision>
      <id>4687</id>
      <parentid>4683</parentid>
      <timestamp>2008-01-22T08:46:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Putera Luqman Tunku Andre</username>
        <id>81</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="22" xml:space="preserve">Log masuk / buat akaun</text>
      <sha1>frgwlyg389diirocoiotdfk00x1efw1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>MediaWiki:Talkpagemoved</title>
    <ns>8</ns>
    <id>2086</id>
    <revision>
      <id>4684</id>
      <timestamp>2008-01-21T11:38:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Putera Luqman Tunku Andre</username>
        <id>81</id>
      </contributor>
      <comment>Laman baru: Laman perbincangan yang dipindahkan bersama.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="44" xml:space="preserve">Laman perbincangan yang dipindahkan bersama.</text>
      <sha1>s138zufvj8yx1pqwruia347i1waipk1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Unit Hal Ehwal Murid</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2090</id>
    <revision>
      <id>4689</id>
      <timestamp>2008-01-22T11:34:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>60.51.70.39</ip>
      </contributor>
      <comment>Laman baru: '''Unit Hal Ehwal Murid''' bertanggung jawab bagi tugasan berikut, antaranya adalah:- * Badan Displin * Badan pengawas * Majlis perwakilan pelajar * Pengambilan pelajar * Pendaftaran pel...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="746" xml:space="preserve">'''Unit Hal Ehwal Murid''' bertanggung jawab bagi tugasan berikut, antaranya adalah:-
* Badan Displin
* Badan pengawas
* Majlis perwakilan pelajar
* Pengambilan pelajar
* Pendaftaran pelajar
* Bimbingan dan kaunseling
* Jawatan kuasa 3 K (Kebersihan, kesihatan, dan keselamatan - Program sekolah selamat)
* Kabajikan (Biasiswa dan bantuan)
* Bina insan, surau dan dakwah
* Skim bantuan buku teks
* Kantin
* Majalah sekolah
* Program bersepadu sekolah sihat
* Tabung kebajikan pelajar
* Surat akuan
* Lawatan perlandongan
* Perhimpunan
* Skim perlindungan takaful
* Pendidikan pencegahan dadah
* Program sekolah bebas denggi
* Asrama
* Program kecemerlangan asrama
* Kelas Al-Quran dan Fardu Ain(KAFA) atau Kelas Kemahiran Al-Quran(KKQ)
* Koperasi</text>
      <sha1>g542ucaefgxrtaw8yqvibnxb2kpviao</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>MediaWiki:Navigation</title>
    <ns>8</ns>
    <id>2091</id>
    <revision>
      <id>4691</id>
      <timestamp>2008-01-25T13:38:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Putera Luqman Tunku Andre</username>
        <id>81</id>
      </contributor>
      <comment>Laman baru: Kotak pandu arah</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16" xml:space="preserve">Kotak pandu arah</text>
      <sha1>8nb4kb8vceu2ime0044ckeiofijmjyi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>MediaWiki:Search</title>
    <ns>8</ns>
    <id>2092</id>
    <revision>
      <id>4692</id>
      <timestamp>2008-01-25T13:39:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Putera Luqman Tunku Andre</username>
        <id>81</id>
      </contributor>
      <comment>Laman baru: Kotak carian</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12" xml:space="preserve">Kotak carian</text>
      <sha1>rg3nibxjs5h01rroqoh95g3f1b0u7c2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Nasi beriani</title>
    <ns>100</ns>
    <id>2093</id>
    <revision>
      <id>7505</id>
      <parentid>7490</parentid>
      <timestamp>2013-02-25T04:29:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Membalikkan suntingan oleh [[Special:Contributions/180.75.146.150|180.75.146.150]] ([[User talk:180.75.146.150|Perbincangan]]) kepada versi terakhir oleh [[User:Aurora|Aurora]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="893" xml:space="preserve">{{Resipi|Nasi}}
[[Imej:DaniAsh Nasi+Beriani.jpg|thumb|right|Nasi beriani]]

==Bahan-bahan==

* 1 kg beras basmathi - dibersihkan
* 3 sudu besar minyak sapi
* 3 biji bawang besar
* 2 biji tomato
* 3 biji cili hijau (bawang besar, tomato &amp; cili hijau) dikisar berasingan
* 2 sudu besar yogurt
* 2 batang kulit kayu manis
* Sedikit kacang pis
* Sedikit daun pudina &amp; daun kari
* Sedikit garam &amp; pewarna kuning

==Cara membuat==

* Panaskan minyak sapi dalam periuk. Tumiskan daun kari dan kulit kayu manis hingga berbau.
* Kemudian masukkan bawang besar dan kacau rata. Diikuti dengan tomato dan cili hijau.
* Seterusnya, masukkan yogurt dan daun pudina.
* Masukkan beras dan goreng selama dua minit. Kemudian tuangkan air secukupnya.
* Akhir sekali, masukkan pewarna dan kacau hingga rata.
* Apabila nasi kering, taburkan kacang pis dan bawang goreng. Tutupkan periuk.

[[Kategori:Nasi|Beriani]]</text>
      <sha1>ezpg2uyn3kpitovpog70e7ksvi27f8d</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:DaniAsh Nasi+Beriani.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>2095</id>
    <revision>
      <id>8653</id>
      <parentid>8652</parentid>
      <timestamp>2013-11-27T14:09:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Lesen */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="80" xml:space="preserve">Nasi biryani atau nasi beriani atau beryani
== Lesen ==
{{GFDL-presumed|Aurora}}</text>
      <sha1>qvi9tuy0z6adzr13xl8cyfulhlblyh1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Nasi dagang</title>
    <ns>100</ns>
    <id>2096</id>
    <revision>
      <id>7068</id>
      <parentid>7066</parentid>
      <timestamp>2012-05-19T17:43:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bennylin</username>
        <id>230</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Membalikkan suntingan oleh [[Special:Contributions/203.82.92.56|203.82.92.56]] ([[User talk:203.82.92.56|Perbincangan]]) kepada versi terakhir oleh [[User:175.145.91.56|175.145.91.56]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1278" xml:space="preserve">{{Resipi|Nasi}}
[[Imej:DaniAsh Nasi+dagang.jpg|thumb|right|Nasi dagang]]

==Bahan-bahan==

* 1 kg beras nasi dagang
* 2 biji kelapa (ambil 1.5 liter santan)
* 10 ulas bawang merah
* 6 sm kecil halia
* 1 sudu kecil halba
* Garam secukupnya

===Bahan kuah===

* 1 kg ikan tongkol
* 1 1/2 biji kelapa - jadikan 800 ml santan
* 15 tangkai cili kering
* 15 ulas bawang merah
* 8 ulas bawang putih
* 3 sm halia (cili kering, bawang merah, bawang putih &amp; halia) - dikisar (A)
* 10 biji cili padi - diketuk
* 4 sm lengkuas - diketuk
* 1 sudu besar gula pasir
* 1 sudu kecil serbuk ketumbar
* 1 sudu kecil serbuk kunyit
* 1 sudu kecil serbuk jintan manis
* 3 keping asam gelugur
* Minyak masak &amp; garam

==Cara membuat==

* Rendam beras selama 5 jam. Toskan dan masukkan ke dalam pengukus. Taburkan halba, bawang merah &amp; halia. Tuangkan santan dan gaul sehingga rata. Kukus hingga masak.
* Potong dan bersihkan ikan tongkol. Gaulkan dengan garam &amp; asam gelugur. Kukus selama 10 minit.
* Panaskan sedikit minyak masak dalam periuk. Tumiskan bahan (A) hingga berbau.
* Masukkan serbuk ketumbar, serbuk kunyit, serbuk jintan manis &amp; lengkuas.
* Seterusnya, masukkan santan. Apabila mendidih, masukkan ikan, garam, gula pasir &amp; cili padi. Masak hingga kuahnya pekat.

[[Kategori:Nasi|Dagang]]</text>
      <sha1>r3kjtnm8zeelfr06vj6h08zqwdn2ty7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:DaniAsh Nasi+dagang.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>2097</id>
    <revision>
      <id>8656</id>
      <parentid>4702</parentid>
      <timestamp>2013-11-27T14:18:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>lesen</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="48" xml:space="preserve">Nasi dagang
== Lesen ==
{{GFDL-presumed|Aurora}}</text>
      <sha1>bvn0fzpws6bg3dnxaf148w2p25unuz8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Nasi goreng kampung</title>
    <ns>100</ns>
    <id>2098</id>
    <revision>
      <id>10598</id>
      <parentid>10597</parentid>
      <timestamp>2019-05-24T10:50:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Resepiasia</username>
        <id>2439</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1213" xml:space="preserve">=='''Cara Masak Nasi Goreng Kampung'''==

	
[[Imej:DaniAsh Nasi+kampung.jpg|thumb|right|Nasi goreng kampung]]


'''Nasi Goreng Kampung''' merupakan hidangan tradisional Melayu. '''Ada RAHSIA yang unik didalamnya''' dimana terlalu ramai orang tak tahu dan buat ianya sedap. Di perenggan akhir akan diceritakan rahsianya.


==Bahan-bahan==
&lt;br&gt;

* 1 mangkuk [[nasi]] putih
* 2 ulas bawang putih
* Sedikit bawang merah (bawang putih &amp; bawang merah) - ditumbuk (A)
* 5 biji cili padi - diketuk
* Sedikit garam, sos ikan, &amp; minyak masak
* Sedikit ikan bilis halus - digoreng
* Sedikit kacang panjang, sawi atau kangkung
&lt;br&gt;

==Cara Masak Nasi Goreng Kampung Yang Mudah Dan Simple==
&lt;br&gt;

* Panaskan minyak masak dalam kuali. Tumiskan bahan (A) dan cili padi.
* Masukkan garam, sos ikan, kacang panjang, sawi atau kangkung.
* Kemudian masukkan nasi, ikan bilis dan goreng hingga sebati.
* Enak dihidangkan dengan sambal belacan yang enak
&lt;br&gt;

Ni resepi yang handal Daripada Nurul Farhana
(ini lah rahsia uniknya kerana ia dimasak oleh seorang wanita..bujang pulak tu)
&lt;br&gt;

==Dapatkan resepi yang lebih detail, rujuk url dibawah==
&lt;br&gt;
* [https://resepiasia.com/nasi-goreng-kampung/ Nasi Goreng Kampung Express]
&lt;br&gt;</text>
      <sha1>fq8vni5h3nzsy13jsdyhlu8silvffjb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:DaniAsh Nasi+kampung.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>2099</id>
    <revision>
      <id>8657</id>
      <parentid>4707</parentid>
      <timestamp>2013-11-27T14:20:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>lesen</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="56" xml:space="preserve">Nasi goreng kampung
== Lesen ==
{{GFDL-presumed|Aurora}}</text>
      <sha1>1dxnj8j9ymqwhs32bg4dtp7f7xfuf6w</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Pau</title>
    <ns>100</ns>
    <id>2100</id>
    <revision>
      <id>4725</id>
      <parentid>4715</parentid>
      <timestamp>2008-01-28T13:16:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kemaskini</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="572" xml:space="preserve">{{Wikipedia|Pau}}
[[Imej:DaniAsh Pau.jpg|thumb|right|Pau]]
{{Resipi|Kuih}}

==Bahan-bahan==

* 1 kg tepung Pau (''Hong Kong flour'')
* 8 gm yis kering
* 18 gm serbuk penaik
* 100 gm gula
* 30 gm lelemak
* 10 gm voltex/bread improver
* 2 sudu teh ovalet
* 500 gm air

==Cara membuatnya==
   
* Masuk semua bahan kering dan gaul rata dalam pengadun.
* Masukkan air sedikit demi sedikit.
* Masukkan yis dan gula.
* Masukkan lelemak. Uli lembut.
* Bentukkan doh kecil-kecil dan isi inti.

== Cara memasak ==

* Peram 20 - 25 minit.
* Kukus 8 - 10 minit.

[[Kategori:Kuih|Pau]]</text>
      <sha1>4jf95d85y66fibwxlgrat95t5opfino</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:DaniAsh Pau.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>2101</id>
    <revision>
      <id>8659</id>
      <parentid>4710</parentid>
      <timestamp>2013-11-27T14:22:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>lesen</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="55" xml:space="preserve">Kuih Pau-Kulit jer
== Lesen ==
{{GFDL-presumed|Aurora}}</text>
      <sha1>3l4az43p8oy5psbx026yci2z0jbbs00</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Nasi kerabu</title>
    <ns>100</ns>
    <id>2103</id>
    <revision>
      <id>9512</id>
      <parentid>4729</parentid>
      <timestamp>2014-07-26T01:53:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>115.135.145.224</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Bahan kuah */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="989" xml:space="preserve">{{Resipi|Nasi}}
[[Imej:DaniAsh Nasi+kerabu.jpg|thumb|right|Nasi kerabu]]

==Bahan-bahan==

* 1 kg beras -dibersihkan
* Air secukupnya
* 100 gm kacang panjang
* 10 helai daun kesum
** kacang panjang &amp; daun kesum -dihiris
* 100 gm tauge
* 2 ekor ikan kembung
* ½ biji kelapa parut
* Sedikit garam &amp; budu

===Bahan kuah===
* 200 ml santan pekat
* 2 biji bawang besar
* 2 ulas bawang putih
* 1 sm halia
* 1 batang serai
* 6 tangkai cili kering
** bawang besar, bawang putih, halia, serai &amp; cili kering -dikisar

==Cara membuat==

* Beras dimasak dengan air secukupnya hingga kering.
* Ikan kembung dibakar. Ambil isinya dan dikisar halus. Gaul dengan kelapa parut dan goring tanpa minyak hingga kering.
* Masukkan semua bahan kuah (kecuali garam) ke dalam periuk. Masak dengan api perlahan hingga pekat. Kemudian masukkan garam. Masak lagi selama tiga minit.
* Cara menghidang; gaulkan nasi dengan sayur-sayuran dan isi ikan hingga rata. Hidang dengan kuah dan budu.

[[Kategori:Nasi|Kerabu]]</text>
      <sha1>dc4v048kf4mfirn1xmz4vd7fd9g6aeq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:DaniAsh Nasi+kerabu.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>2104</id>
    <revision>
      <id>8660</id>
      <parentid>4718</parentid>
      <timestamp>2013-11-27T14:23:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>lesen</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="36" xml:space="preserve">== Lesen ==
{{GFDL-presumed|Aurora}}</text>
      <sha1>smm0ifpm482nt6vswjrdelwrburddfw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategori:Nasi</title>
    <ns>14</ns>
    <id>2106</id>
    <revision>
      <id>4722</id>
      <timestamp>2008-01-28T13:07:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>baru</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19" xml:space="preserve">[[Kategori:Resipi]]</text>
      <sha1>rvyj5uaq7jeuib85mye6187766siwoi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Kuih bakul</title>
    <ns>100</ns>
    <id>2110</id>
    <revision>
      <id>10720</id>
      <parentid>4756</parentid>
      <timestamp>2020-03-02T03:50:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Chongkian</username>
        <id>2495</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="953" xml:space="preserve">{{Wikipedia|Kuih bakul}}
[[Imej:Guangdong Nian cake.jpg|thumb|Kuih bakul]]
{{Resipi|Kuih}}

== Bahan ==
* 250 gm tepung pulut, diayak
* 250 ml air
* 280 gm gula pasir
* Daun pisang, dilayur
* 4-5 tin/loyang berukuran 10 cm
* Tali rafia/hem untuk mengikat

== Cara membuat ==
# Gaulkan tepung pulut dengan air hingga sebati. Masukkan gula dan kacau rata hingga gula larut. Biarkan selama 15 minit.
# Alas tin dengan daun pisang, pastikan ia melebihi bahagian atas tin agar mudah mengikatnya di sekeliling (daun pisang dikelepetkan ke bawah).
# Didihkan air dan kemudian kecilkan api.
# Tuangkan separuh adunan ke dalam tin. Kukus selama 7-8 jam. Pastikan air yg ditambah ke dalam pengukus adalah air mendidih. Penutup kukus hendaklah dibungkus dengan beberapa lapisan kain muslin / kain kasa agar wap air tidak menitik ke atas kuih.
# Bila kuih masak, ia akan berwarna kecoklatan. Biar semalaman sebelum mengeluarkan ia dari tin.

[[Kategori:Kuih|bakul]]</text>
      <sha1>l7ei9wdg4qwrva7vdn5on5iwacq4k10</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Penyelia/Pengundian/Edmundwoods sebagai penyelia sementara</title>
    <ns>4</ns>
    <id>2114</id>
    <revision>
      <id>4883</id>
      <parentid>4882</parentid>
      <timestamp>2008-03-16T08:53:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Putera Luqman Tunku Andre</username>
        <id>81</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Melindungi &quot;[[Wikibooks:Penyelia/Pengundian/Edmundwoods sebagai penyelia sementara]]&quot;: Mengelak daripada orang lain, mengubah sebarang komen [edit=sysop:move=sysop]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2490" xml:space="preserve">{{Pengundian selesai}} 
{{undi|X}}Edmund gagal menunjukkan kesungguhannya membantu Wikibuku Melayu.Selain itu, steward dari meta-wiki,Spacebirdy menolak permohonan Edmund walapun pengundia belum selesai.Sekian[[Pengguna:Putera Luqman Tunku Andre|Putera Luqman Tunku Andre]] 08:28, 26 Februari 2008 (UTC)


&lt;big&gt;'''[[Pengguna:Edmundwoods|Edmundwoods]]'''&lt;/big&gt; ([[Perbualan Pengguna:Edmundwoods|Perbualan]] · [[Istimewa:Contributions/Edmundwoods|Sumbangan]] · &lt;span class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[http://tools.wikimedia.de/~interiot/cgi-bin/count_edits?user=Edmundwoods&amp;dbname=mswikibooks_p Statistik])&lt;/span&gt;

== Undian ==
===Sokongan===
# {{Undi|Y}} - Saya sokong perlantikan sementara Mr Edmund sebagai penyelia! &amp;mdash; [[Pengguna:Emrrans|Imran Al-Sahih]] 18:28, 20 Februari 2008 (UTC)~
# {{Undi|Y}} '''SANGAT SETUJU!''' Boy is this my first vote here? Great then, so would this be my very first vote in the whole of Wiki I ever had in my entire life! Indeed many voting events or elections currently happening around us nowadays! Concerning Edmund, I am very certain that he does have what it takes to be an administrator given the fact that he is already holding that position from the Malay Wikipedia. I do hope that through this Wikibooks, it will supply him with better exposure to learn much more and also it will enable him to understand fully about the Wiki even deeper. To Edmund, remember what Uncle Benjamin Parker use to say from the ''Spider-Man'' film series: &quot;'''''With great power comes with great responsibility!'''''&quot; All the best in your campaign, God bless! [[Pengguna:On Wheezier Plot|On Wheezier Plot]] 18:56, 20 Februari 2008 (UTC)
# {{undi|Y}} [[Pengguna:Didie|Didie]] 03:02, 22 Februari 2008 (UTC)

===Bantahan===
{{undi|T}} Tidak aktif. [[User:Aurora|...Aurora...]]

===Berkecuali===
== Keputusan ==
* Tarikh akhir pengundian tertakluk pada penyelia lain. — &lt;span style=&quot;font-family:Arial;color:black&quot;&gt; '''''[[User:Putera Luqman Tunku Andre|Putera]][[User talk:Putera Luqman Tunku Andre|Luqman]]&lt;/span&gt; &lt;sup&gt;[[Special:Contributions/Putera Luqman Tunku Andre|Tunku Andre]]&lt;/sup&gt;15:58, 19 Februari 2008 (UTC)
* Untuk maklumat lanjut mengenai prosedur perlantikan sebagai penyelia, lihat [[Wikibooks:Penyelia/Polisi]]. — &lt;span style=&quot;font-family:Arial;color:black&quot;&gt; '''''[[User:Putera Luqman Tunku Andre|Putera]][[User talk:Putera Luqman Tunku Andre|Luqman]]&lt;/span&gt; &lt;sup&gt;[[Special:Contributions/Putera Luqman Tunku Andre|Tunku Andre]]&lt;/sup&gt;15:58, 19 Februari 2008 (UTC)</text>
      <sha1>dd3nkx268hs2ok962jth3b29m5jh8dj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Penyelia/Polisi</title>
    <ns>4</ns>
    <id>2116</id>
    <revision>
      <id>11239</id>
      <parentid>11238</parentid>
      <timestamp>2021-10-03T21:36:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Defender</username>
        <id>1130</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Membalikkan suntingan oleh [[Special:Contributions/207.195.72.78|207.195.72.78]] ([[User talk:207.195.72.78|Perbincangan]]) kepada versi terakhir oleh [[User:Aurora|Aurora]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1162" xml:space="preserve">{{Penyelia}}
Laman ini menampilkan semua polisi mengenai kepenyeliaan di '''Wikibuku Bahasa Melayu''' iaitu prosedur perlantikan ataupun perlucutan seorang penyelia.

== Takrifan dan istilah umum ==
*'''Pengguna berdaftar''' ialah seorang pengguna berdaftar di Wikibuku bahasa Melayu dan telah berdaftar minimum selama seminggu (selanjutnya dinamakan sebagai &quot;umur&quot;) dan telah memiliki minimum 15 jumlah suntingan (selanjutnya dinamakan &quot;editcount&quot;) serta bukan merupakan pengguna boneka.
*'''Pengguna baru''' ialah pengguna berdaftar yang tidak memenuhi syarat di atas.
*'''Suara pengguna''' tidak berdaftar, pengguna baru serta pengguna boneka tidak dikira.
*'''Kiraan jumlah undian''' adalah jumlah keseluruhan undian sah (sokong + bantah). Undi berkecuali tidak dikira.
*'''Minimum undian''' adalah sebanyak 2 undian menyokong untuk membuatkan seseorang itu layak menjadi penyelia.
*'''Tempoh pengundian''' tertakluk pada penyelia sedia ada kerana WikiBuku Melayu ''terlalu'' kurang pengguna aktif dan akan menyukarkan proses pengundian.

== Syarat menjadi penyelia ==
Lihat [[Wikibooks:Penyelia/Permohonan]].

[[Kategori:Pentadbiran Wikibooks|{{PAGENAME}}]]</text>
      <sha1>jviev9mtfqms62za38lbzrv5ccc2qa1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategori:Kerajaan</title>
    <ns>14</ns>
    <id>2117</id>
    <revision>
      <id>7627</id>
      <parentid>4780</parentid>
      <timestamp>2013-03-16T12:19:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VolkovBot</username>
        <id>365</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>r2.7.2) (bot membuang: [[en:Category:Government]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="24" xml:space="preserve">[[Kategori:Kemanusiaan]]</text>
      <sha1>h27kw7ix58kqxq9puc3fto0p1rjxubd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:French toast</title>
    <ns>100</ns>
    <id>2124</id>
    <revision>
      <id>6966</id>
      <parentid>4819</parentid>
      <timestamp>2012-02-28T00:58:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>26 Ramadan</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="575" xml:space="preserve">{{Resipi|Roti}}

{{Ringkasan resipi
| Kategori     = Roti
| Hidangan     = 1
| Masa         = ~10 minit
| Tahap        = 2
| Tenaga       = 
| Imej         = [[Image:frenchtoast.jpg|250px]]
}}

== Bahan-bahan ==
* 4 keping roti
* 2 biji telur
* Mentega
* Semangkuk kecil madu

== Cara penyediaan ==
* Pukul 2 biji telur. Boleh juga dicampurkan dengan garam secukup rasa.
* Panaskan kuali dan masukkan mentega.
* Celup roti dalam telur dan goreng di dalam kuali.
* Sediakan dengan menuang sedikit madu di atas roti.

[[Kategori:Roti|French toast]]
[[en:Cookbook:French Toast]]</text>
      <sha1>787uyj9mi2ay90x31rhgvi0uhapf2bz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategori:Roti</title>
    <ns>14</ns>
    <id>2125</id>
    <revision>
      <id>9751</id>
      <parentid>7625</parentid>
      <timestamp>2015-02-25T02:27:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Romaine</username>
        <id>294</id>
      </contributor>
      <comment>--&gt; Wikidata</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19" xml:space="preserve">[[Kategori:Resipi]]</text>
      <sha1>rvyj5uaq7jeuib85mye6187766siwoi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Panduan mengingati pelajaran</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2126</id>
    <revision>
      <id>4847</id>
      <parentid>4810</parentid>
      <timestamp>2008-02-29T11:22:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>/* Lihat juga */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="503" xml:space="preserve">Terdapat banyak cara yang boleh digunakan bagi membantu kita mengingati apa yang kita pelajari. Antaranya ialah:-

#Memberikan tumpuan semasa guru mengajar.
#Sentiasa mengulangkaji pelajaran.
#Menulis nota dengan kemas dan menarik.

Kepercayaan Islam menyatakan kita perlu sentiasa berlaku baik kepada guru-guru untuk mendapat keberkatan. Ini dapat membantu kita mengingat ilmu yang dipelajari

== Lihat juga ==
{{Wikipedia|Kemahiran belajar}}
* [[Tips belajar saat akhir]]

[[Kategori:Panduan belajar]]</text>
      <sha1>dds2kyf0sn2mgn26m6cmzm26g6x7xnn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Resipi</title>
    <ns>4</ns>
    <id>2128</id>
    <redirect title="Resipi" />
    <revision>
      <id>4818</id>
      <timestamp>2008-02-25T15:12:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>[[Wikibooks:Resipi]] dipindahkan ke [[Resipi]] menerusi pelencongan: salah satu buku</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Resipi]]</text>
      <sha1>fanv4ey03fbzroii1024cs7vj45oici</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Solat</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2132</id>
    <revision>
      <id>11153</id>
      <parentid>11152</parentid>
      <timestamp>2021-08-31T00:18:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Chongkian</username>
        <id>2495</id>
      </contributor>
      <comment>tambah gambar</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13482" xml:space="preserve">[[Fail:Taipei Grand Mosque - Tarawih.JPG|thumb|Solat]]

== Rukun solat ==
[[w:Rukun solat|Rukun solat]] ada 13 perkara:
===Niat===
Dari Umar ra, Rasulullah s.a.w. bersabda:
:“Segala amalan itu menurut niat dan bagi tiap-tiap manusia apa yang dia niatkan.”
[H.R. Al Bukhari dan Muslim]

Berikut ialah niat dalam setiap solat yang dilakukan. 

'''a. Solat Zohor'''

&lt;big&gt;&lt;big&gt;اصلي&lt;/big&gt;&lt;/big&gt; &lt;big&gt;&lt;big&gt;فرض&lt;/big&gt;&lt;/big&gt; &lt;big&gt;&lt;big&gt;الظهري&lt;/big&gt;&lt;/big&gt; &lt;big&gt;&lt;big&gt;أربع&lt;/big&gt;&lt;/big&gt; &lt;big&gt;&lt;big&gt;ركعات&lt;/big&gt;&lt;/big&gt; &lt;big&gt;&lt;big&gt;أداء&lt;/big&gt;&lt;/big&gt; &lt;big&gt;&lt;big&gt;لله&lt;/big&gt;&lt;/big&gt; &lt;big&gt;&lt;big&gt;تعالي&lt;/big&gt;&lt;/big&gt;

''Usalli fardhal zuhri arba'a raka'atin adaan lilahi taala''

&quot;Sahaja aku sembahyang Fardhu Zohor empat rakaat tunai kerana Allah Taala&quot;.

'''b. Solat Asar'''

&lt;big&gt;&lt;big&gt;اصلي&lt;/big&gt; &lt;big&gt;&lt;big&gt;فرض&lt;/big&gt;&lt;/big&gt; &lt;big&gt;&lt;big&gt;العصر&lt;/big&gt;&lt;/big&gt; &lt;big&gt;&lt;big&gt;أربع&lt;/big&gt;&lt;/big&gt; &lt;big&gt;&lt;big&gt;ركعات&lt;/big&gt;&lt;/big&gt; &lt;big&gt;&lt;big&gt;أداء&lt;/big&gt;&lt;/big&gt; &lt;big&gt;&lt;big&gt;لله&lt;/big&gt;&lt;/big&gt; &lt;big&gt;&lt;big&gt;تعالي&lt;/big&gt;&lt;/big&gt;
&lt;/big&gt;

''Usalli fardhal asri arba'a raka'atin adaan lilahi taala''

&quot;Sahaja aku sembahyang Fardhu Asar empat rakaat tunai kerana Allah Taala&quot;.

'''c. Solat Maghrib'''

&lt;big&gt;&lt;big&gt;اصلي&lt;/big&gt; &lt;big&gt;&lt;big&gt;فرض&lt;/big&gt;&lt;/big&gt; &lt;big&gt;&lt;big&gt;المغرب&lt;/big&gt;&lt;/big&gt; &lt;big&gt;&lt;big&gt;ثلاث&lt;/big&gt;&lt;/big&gt; &lt;big&gt;&lt;big&gt;ركعات&lt;/big&gt;&lt;/big&gt; &lt;big&gt;&lt;big&gt;أداء&lt;/big&gt;&lt;/big&gt; &lt;big&gt;&lt;big&gt;لله&lt;/big&gt;&lt;/big&gt; &lt;big&gt;&lt;big&gt;تعالي&lt;/big&gt;&lt;/big&gt; 
&lt;/big&gt;

''Usalli fardhal maghribi thalatha raka'atin adaan lilahi taala''

&quot;Sahaja aku sembahyang Fardhu Maghrib tiga rakaat tunai kerana Allah Taala&quot;.

'''d. Solat Isyak'''

&lt;big&gt;&lt;big&gt;اصلي&lt;/big&gt; &lt;big&gt;&lt;big&gt;فرض&lt;/big&gt;&lt;/big&gt; &lt;big&gt;&lt;big&gt;العشاء&lt;/big&gt;&lt;/big&gt; &lt;big&gt;&lt;big&gt;أربع&lt;/big&gt;&lt;/big&gt; &lt;big&gt;&lt;big&gt;ركعات&lt;/big&gt;&lt;/big&gt; &lt;big&gt;&lt;big&gt;أداء&lt;/big&gt;&lt;/big&gt; &lt;big&gt;&lt;big&gt;لله&lt;/big&gt;&lt;/big&gt; &lt;big&gt;&lt;big&gt;تعالي&lt;/big&gt;&lt;/big&gt; 
&lt;/big&gt;

''Usalli fardhal isyai arba'a raka'atin adaan lilahi taala''

&quot;Sahaja aku solat Fardhu Isyak empat rakaat tunai kerana Allah Taala&quot;.

'''e. Solat Subuh'''

&lt;big&gt;&lt;big&gt;اصلي&lt;/big&gt; &lt;big&gt;&lt;big&gt;فرض&lt;/big&gt;&lt;/big&gt; &lt;big&gt;&lt;big&gt;الصبح&lt;/big&gt;&lt;/big&gt; &lt;big&gt;&lt;big&gt;ركعتين&lt;/big&gt;&lt;/big&gt; &lt;big&gt;&lt;big&gt;أداء&lt;/big&gt;&lt;/big&gt; &lt;big&gt;&lt;big&gt;لله&lt;/big&gt;&lt;/big&gt; &lt;big&gt;&lt;big&gt;تعالي&lt;/big&gt;&lt;/big&gt; 
&lt;/big&gt;

''Usalli fardhus subhi rak'ataini adaan lilahi taala''

&quot;Sahaja aku sembahyang Fardhu Subuh dua rakaat tunai kerana Allah Taala&quot;.

===Berdiri dalam solat fardu===
Allah swt. berfirman yang bermaksud:
:“Peliharalah solat dan solat wusta dan berdirilah kamu dalam keadaan tunduk kepada Allah”
[Surah Al Baqarah-ayat 238]

Imran ibn Husain ra berkata:
:“Aku berpenyakit buasir, maka aku bertanya kepada nabi s.a.w. tentang keadaan solat, lalu baginda berkata: Bersolatlah dengan berdiri. Jika engkau tidak sanggup berdiri, maka kerjakanlah dalam keadaan duduk, maka kerjakanlah sambil berbaring di atas rusuk(sisi)”
[H.R. Al Bukhari]

===Takbiratul ihram===
Dari Aly’ , Rasulullah s.a.w. bersabda:
:“Anak kunci dari solat ialah suci, pembukanya ialah takbir dan penutupnya adalah salam.”
[H.R. As Syafie, Ahmad, Abu Daud, Ibnu Majah dan At-Tirmidzi]

Dari Abu Humaid ra.,
:“Adalah Nabi s.a.w. apabila telah berdiri untuk bersolat, beliau berdiri lurus dan mengangkat tangannya, kemudian mengucapkan Allahu Akbar.”
[H.R. Ibnu Majah, disahihkan oleh Ibnu Khuzaimah dan Ibnu Hibban]

===Membaca Al-Fatihah===
Surah al-Fatihah dibaca pada tiap-tiap rakaat solat fardu dan sunat.

Ubadah ibn Samit menerangkan bahwasanya Rasulullah s.a.w. bersabda:
:“Tidak ada solat bagi orang yang tidak membaca Al Fatihah di dalamnya.”
[H.R. Al Jamaah]

Rifa’ah ibn Rafi’ menerangkan:
:“Bahwasanya Nabi s.a.w. mengajarkan solat kepada seorang lelaki. Baginda berkata: Jika ada sesuatu suarh dari al-Quran bersama engkau, maka bacalah dia. Jika tidak ada, pujilah Allah, besarkanlah Dia(bacalah takbir,bacalah tahlil), kemudian rukuklah.”
[H.R. Abu Daud, At-Tirmidzi (menghasankannya), An Nasa’i dan al Baihaqi]

===Rukuk===
Rukuk hendaklah disertai dengan tuma’ninah (berhenti sejenak) sambil membaca,

'''&lt;big&gt;سبحن&lt;/big&gt; &lt;big&gt;ربي&lt;/big&gt; &lt;big&gt;العظيم&lt;/big&gt; &lt;big&gt;وبحمده&lt;/big&gt; '''

&quot;Maha suci Tuhanku yang maha agung dengan sifat kepujianNya&quot;.

===Iktidal===
Iktidal hendaklah disertai dengan tama’ninah-berhenti sejenak.

===Sujud===
Sujud dua kali hendaklah disertai dengan tuma’ninah.

===Duduk antara dua sujud===
Duduk antara dua sujud adalah perlakuan yang memisahkan antara dua kali sujud.

===Duduk tahiyat akhir===
Duduk tasyahhud akhir dan membaca tasyahhud di dalamnya.

===Membaca tahiyat akhir===
Tahiyat akhir dibaca ketika duduk tasyahhud akhir dan disambung dengan selawat.

===Selawat kepada nabi===
Selawat kepada nabi mengikuti bacaan tahiyat akhir, sebelum salam.

===Salam===
Dari Aly’ , Rasulullah s.a.w. bersabda:
:“Anak kunci dari solat ialah suci, pembukanya ialah takbir dan penutupnya adalah salam.”
[H.R. As Syafie, Ahmad, Abu Daud, Ibnu Majah dan At-Tirmidzi]

===Tertib===
Melaksanakan segala rukun-rukun solat satu demi satu dengan susunan yang telah ditetapkan.
:Sabda Rasulullah saw; “Solatlah bagaiman kamu lihat aku solat&quot;
[H.R. Bukhari]

== Dalil mengenai solat ==

:Ketika beberapa sahabat telah meninggal sebelum terjadi perubahan kiblat solat lalu kami (para sahabat) tidak tahu apa yang kami katakan tentang mereka. Kemudian Allah menurunkan al-Baqarah:143
::“… dan Allah tidak akan mensia-siakan imanmu (solatmu)…” [Al-Baqarah:143]
[H.R. Al Bukhari]

:“(Batas) antara hamba dan kekufuran adalah meninggalkan solat.”
[H.R. At-Tirmidzi dan Abu Daud]

:“(Batas) antara seseorang  dan kemusyrikan adalah meninggalkan solat.”
[H.R. Muslim]

:“Ikatan antara mereka dan kita adalah solat, barangsiapa meninggalkannya maka ia telah kafir.”
[H.R. At-Tirmidzi dan Nasa’i ]

:“Para sahabat Rasulullah s.a.w. tidak pernah menilai suatu amalan yang ditinggalkan sbg kekufuran kecuali solat.”
[H.R. At-Tirmidzi]

:“Barangsiapa meniggalkan solat Asar, maka amalnya menjadi batal (tertolak).”
[H.R. Al Bukhari dan Muslim]

:“…..sesungguhnya solat itu mencegah dari (perbuatan-perbuatan) keji dan mungkar…”
[Surah Al-Ankabut:45]

:“….. dan apabila mereka (munafik) melaksanakan solat maka mereka melaksanakan dengan malas….”
[Surah An-Nisa’:142]

:“Maka kecelakaanlah bagi orang-orang solat, iaitu orang-orang yang melupakan/lalai dari solat mereka.”
[Surah Al-Maa’un:4-5]

Abdullah bin Mas’ud berkata:
:“Sesungguhnya aku mengamati (masyarakat) kami bahawa tidak seorang pun yang meninggalkan solat kecuali orang munafik yang telah diketahui kemunafikannya.”
[H.R. Muslim]

Rasulullah s.a.w. bersabda:
:“Tetap teguhlah kamu, jangan bergeser, dan ketahuilah amalmu yang terbaik adalah solat, dan tidaklah akan memelihara wuduk kecuali orang beriman.”
[H.R. Malik]

:“Saat terdekat bagi seorang hamba kepada Tuhan-nya adalah pada saat dia bersujud.”
[H.R. Muslim]

:“Ma’dan bin Abi Thalhah berkata,”Aku pernah menemui Tsauban, hamba yang dimerdekakan Rasulullah, lalu kutanyakan, ‘Katakanlah kepadaku tentang perbuatan yang dapat kulakukan, yang dengannya Allah dapat memesukkan aku ke syurga?.’ Atau dia bertanya: ’Tentang perbuatan yang paling dicintai Allah?’ Kemudian dia (Tsauban) diam. Lalu kutanyakan lagi, dan dia tetap diam. Kutanyakan yang ketiga kalinya, akhirnya dia menjawab, ‘Aku pernah bertanya kepada Rasulullah s.a.w. tentang hal itu. Baginda menjawab, “Hendaknya kamu memperbanyak sujud, kerana tidaklah kamu bersujud sekali sujud kepada Allah, melainkan Allah mengangkat darjatmu dan menghapuskan kesalahanmu”. Ma’dan berkata,”Kemudian aku berjumpa Abu Darda’ dan kutanyakan kpdnya. Dia menjawab seperti jawapan Tsauban kepadaku.”
[H.R. Muslim, At-Tirmidzi dan An-Nasa’i]

:“…. Dan sesungguhnya solat itu sangat berat kecuali bagi orang-orang yang khusyuk, iaitu orang yang yakin bahawa mereka pasti akan bertemu dengan Tuhan mereka dan kembali kepada-Nya….”
[Surah Al-Baqarah:44-46]

Dari Anas ra., Rasulullah s.a.w. bersabda:
:“Di antara duniamu yang dijadikan kecintaanku adalah wewangian dan wanita, dan telah dijadikan penyejuk hatiku di dalam solat.”
[H.R. Ahmad, An-Nasa’i, Hakim dan Al Baihaqi-hadis sahih]

:“Solat lima waktu dan satu Jumaat dengan Jumaat setelahnya adalah penghapus dosa yang terjadi di antara semuanya, selama dosa besar tidak dilakukan.”
[H.R. Muslim]

Saad bin Abi Waqash berkata:
:“Pernah ada dua orang bersaudara, lalu salah seorang dari saudara itu meninggal sebelum empat puluh malam dari saudaranya. Semua kebaikan saudara yang pertama itu disebut-sebut dihadapan Rasulullah s.a.w., lalu baginda bersabda: “tidakkah yang lainnya juga Muslim?” Mereka menjawab: “Ya, dan dia juga orang yang tidaklah mengapa.” Kemudian Rasulullah bersabda: “Kalian tidak mengetahui apa yang dicapai dengan solatnya. Sesungguhnya perumpamaan solatnya itu seperti sungai airnya bersih dan mengalir di depan pintu(rumah) salah seorang dari kamu; dia mandi ke dalam sungai itu setiap hari lima kali, maka tidaklah lagi kamu lihat kotorannya. Sesungguhnya kamu tidak mengetahui nilai –nilai solatnya.”
[H.R. Malik, Ahmad dengan sanad yang baik (hasan), An-Nasa’i dan Ibnu Hibban dalam sahihnya]

Dari Abdullah ibn Ghunmin, katanya,
:“Bahwasanya Abu Malik al Asy’ari mengumpulkan kaumnya lalu berkata: wahai golongan Asy’ari berkumpullah kamu serta kumpulkanlah isteri-isteri dan anak-anakmu untuk aku ajarkan kepada kamu solat Nabi yang baginda telah kerjakan untuk kami di Madinah. Maka berkumpullah mereka serta para wanita dan anak-anak mereka. Sesudah itu Abu Malik berwuduk dan memperlihatkan kepada mereka cara beliau berwuduk. Beliau membasuh semua anggota wuduknya dengan sebaik-baiknya. Setelah tergelincir matahari, beliau bangun dan membacakan azan, lalu bersaflah orang-orang lelaki di dekatnya, sesudah itu anak-anak dan di belakang mereka orang-orang perempuan. Sesudah itu pun beliau mendirikan solat, lalu beliau maju ke muka mengangkat kedua tangannya serta bertakbir, lalu membaca Al Fatihah dan sebuah Surah dengan suara halus. Kemudian beliau bertakbir lalu rukuk di dalamnya beliau membaca: subhanallahi wa bihamdihi, 3 kali. Kemudian beliau bangkit berdiri serta membaca: sami’allahu liman hamidah, lalu berdiri tegak.Sesudah itu beliau bertakbir lalu tunduk bersujud.Kemudian beliau bertakbir lagi seraya mengangkat kepalanya. Sesudah itu beliau bertakbir pula serta sujud. Kemudian beliau bertakbir lalu tegak berdiri(adalah takbirnya pada rakaat pertama 6 kali). Beliau bertakbir di ketika bangun ke rakaat yang kedua. Setelah beliau menyelesaikan solat, beliau menghadapi kaumnya lalu berkata: Peliharalah takbir-takbirku, pelajarilah rukukku dan sujudku, kerana itulah solat Rasulullah yang beliau kerjakan untuk kami, pada saat ini di siang hari. Setelah bersolat, Rasulullah menghadapi para sahabat, lalu bersabda: Wahai manusia, dengar dan pahamilah serta ketahuilah bahwasanya Allah swt mempunyai beberapa hamba yang bukan Nabi dan bukan syahid, tetapi dikagumi kedudukan mereka oleh  Nabi-nabi dan para Syuhada’ lantaran mereka memperoleh tempat duduk yang dekat kepada Allah swt. Di ketika itu datanglah seorang Arab Badwi dari belakng kami lalu mengacungkan tangannya serta berkata: Ya Nabiyallah, ada orang-orang yang bukan nabi, bukan syuhada’ tetapi kedudukan mereka diingini oleh Nabi-nabi dan para Syuhada’ lantaran sangat berdekatan dengan Allah? Terangkanlah kepada kami bagaimana sifat-sifat mereka itu. Mendengar itu pun muka Nabi berseri-seri mukanya, lalu beliaupun bersabda: Mereka itu terdiri dari beberapa kabilah, yang tidak ada di antara mereka keakrabatan, tetapi mereka berkasih-kasihan kerana Allah swt. Allah meletakkan untuk mereka di hari kiamat mimbar-mimbar dari cahaya, serta mendudukkan mereka di atasnya. Allah menjadikan muka mereka bercahaya, kain-kain mereka bercahaya. Segala manusia pada hari kiamat ketakutan, sedang mereka tidak merasa takut apa-apa. Mereka wali-wali Allah yang tidak ada sesuatu pun yang dikhuatiri oleh mereka dan mereka pun tidak bergundah hati”
(H.R. Ahmad, Abu Ya’la dengan sanad hasan. Al Hakim mensahihkannya)

Dari Abu Hurairah r.a.,katanya:
:“Seorang lelaki masuk ke dalam masjid lalu bersolat sedang Rasulullah duduk di suatu sudutnya. Kemudian orang itu dtg kepada Nabi seraya memberi salam. Sesudah Rasulullah menjawab salamnya, baginda pun berkata: Kembalilah kamu bersolat lagi kerana kamu belum bersolat. Maka, orang itu pun mengulangi solatnya. Tiga kali dia lakukan demikian. Maka, pada kali keempat orang itu berkata: Demi Tuhan yang telah membangkitkan engkau dengan membawa kebenaran, aku tidak dapat mengerjakan selain dari ini, ajarkanlah akan daku. Maka, Nabi pun bersabda: Apabila engkau telah berdiri untuk solat, bertakbirlah, kemudian bacalah apa yang mudah (apa yang engkau hafal) dari ayat-ayat al-Quran. Kemudian rukuklah hingga engkau berketetapan dalam rukuk itu, kemudian angkatlah kepala hingga engkau berdiri tegak, kemudian sujudlah hingga engkau berketetapan di dalam sujud. Kemudian angkatlah kepalamu hingga engkau berketetapan dalam duduk, kemudian sujudlah hingga engkau berketetapan pula dalam sujud, kemudian lakukanlah yang demikian dalam seluruh solatmu.”
[H.R. Ahmad, Al Bukhari dan Muslim]

== Lihat juga ==
{{Wikipedia|Solat}}
* [[Solat cara Nabi Muhammad s.a.w.‎]]

== Sumber ==
* [http://solat.wordpress.com/rukun/ Rukun solat]

[[Kategori:Islam]]</text>
      <sha1>lye8s0v3yde1y6o8yb6wrvckfo8v5m8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Solat cara Nabi Muhammad s.a.w.</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2133</id>
    <revision>
      <id>11379</id>
      <parentid>11350</parentid>
      <timestamp>2022-06-18T20:39:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>NicoScribe</username>
        <id>2343</id>
      </contributor>
      <comment>Membatalkan semakan 11350 oleh [[Special:Contributions/113.211.180.66|113.211.180.66]] ([[User talk:113.211.180.66|Perbincangan]]) ?</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="39184" xml:space="preserve">:''Nota: Laman ini memerlukan rujukan sahih yang lengkap''

Berikut merupakan cara [[solat|bersolat]] mengikut [[w:Nabi Muhammad s.a.w.|Nabi Muhammad s.a.w.]]:

== Berdiri untuk solat ==

Berdiri dengan lurus, kedua belah kaki sama tegak, mengarah kiblat dengan menundukkan pandangan memandang ke tempat sujud dan mengarahkan hujung-hujung jari kaki ke kiblat dengan merenggangkan antara dua kaki(jangan sangat dirapatkan dan jangan sangat dijauhkan, dengan meratakan posisi bahu).

== Takbiratul ihram ==
Sebut Allahuakbar (rukun solat)
Takbiratul ihram ialah mengangkat tangan dan meletakkan tangan dalam solat.

Apabila hendak bertakbiratul ihram, angkatlah kedua belah tangan ke daun telinga sejajar dengan bahu dengan mengarahkan anak-anak kedua tangan ke kiblat serta mengembangkannya. Sesudah itu ucapkanlah takbiratul ihram: Allaahu Akbar”Allah adalah terbesar dari segala yang Besar”.

Setelah selesai ucapan takbir, turunkan tangan dengan perlahan-lahan dan letakkan di atas dada dengan menggenggamkan pergelangan tangan kiri dengan kelingking, jari manis, jari tengah dan ibu jari tangan kanan, serta mengulurkan telunjuk tangan kanan atas tangan kiri itu.

Cara mengangkat tangan ini ada tiga:
# Mengangkatnya beserta permulaan takbir.
# Mengangkatnya dengan tidak bertakbir. Sesudah kedua-dua tangan tetap, barulah bertakbir. Sesudah selesai bertakbir barulah tangan diturunkan.
# Mengangkat tangan beserta permulaan takbir dan selesai mengangkat tangan beserta selesai takbir. Sesudah selesai takbir, barulah tangan diturunkan.

Dari Ibnu Umar r.a. katanya:
:“Adalah Rasulullah apabila telah berdiri untuk bersolat, beliau mengangkat kedua tangannya, kemudian baru bertakbir.” [Shahih Muslim]

Rasulullah apabila berdiri untuk solat, beliau mengucapkan Allahu Akbar, beliau tidak mengucapkan apa-apa sebelumnya dan tidak pula melafalkan niat. Beliau tidak mengucapkan: usalli-lillahi-kadza-mustaqbilal qiblati-arba’a raka’atin-imama/makmuma-ada’an-qadhaan-fardhal waqti. Kata-kata ini bidaah. Tidak ada seorangpun menukilkan dari Rasulullah s.a.w. baik dengan sanad sahih, daif, musnad atau mursal. Demikian juga tidak dinukilkan dari seorang sahabat. Hal itu juga tidak dipandang baik oleh seseorang Tabi’in dan tidak pula oleh imam empat. Hanya sebahagian ulama mutaakhirin salah memahamkan pendapat As-Syafie yang mengatakan bahawa:
:Solat tidak sama dengan puasa. Tiap-tiap orang yang masuk ke dalam solat dengan ucapan zikir.”

Mereka menyangka bahwa yang dimaksudkan dengan zikir ialah melafalkan niat oleh mereka yang hendak bersolat itu. Sebenarnya As-Syafie bermaksud dengan zikir ialah ucapan takbiratul ihram. Beliau juga tidak menyukai susuatu yang tidak pernah dilaksanakan Rasulullah s.a.w. walupun dalam satu solat saja tidak pula dilakukan oleh seorang Khilafa ataupun oleh salah seorang sahabat.

Yang lebih buruk lagi ialah mengulang-ulangi lafal niat hingga terkadang memakan masa satu rakaat solat dan mengganggu orang di sekelilingnya.

== Iftitah dalam solat ==

Rasulullah s.a.w.setelah takbiratul ihram, berdiam agak lama tidak terus membaca Al-Fatihah. Di dalam diam itu baginda membaca iftitah.

===Tasbih iftitah===
:''Sub-haanakallahumma wa bihamdika wa tabaa rakasmuka wa ta’aala jadduka wa laa ilaaha ghairuka.''
:“Maha suci Engkau wahai Tuhanku, serta aku memuji-Mu. Sungguh Maha Berbahagia nama Engkau, Maha Tinggi Kebesaran Engkau dan mengaku benar-benar bahawa tidak ada Tuhan selain Engkau.”
[HR Muslim]

===Doa iftitah===
:''Allaahumma baa’id bainii wa baina kha-thaayaa ya kamaa baa-atta bainal masy-riqi wal maghribi. Allaahumma naqqinii min kha-thaayaa ya kamaa yunaqqats tsaubul abya-dhu minaddanasi. Allaahummaghsil nii min kha-thaayaa ya bil maa i wats tsalji wal baradi.''
:“Wahai Tuhan-ku! Jauhkanlah antaraku dan antara kesalahan-kesalahanku, sebagaimana Engkau telah jauhkan antara Masyriq (tempat terbit matahari) dan dari kesalahan-kesalahanku, sebagaimana orang membersihkan kain putih dari pencemaran. Wahai Tuhan-ku! Basuhkanlah kesalahan-kesalahanku dengan air, dengan salji dan dengan air batu dengan sebersih-bersihnya.”
[HR Bukhari dan Muslim dari Abu Hurairah r.a.]

:''Allaahumma rabba jib-riila wa miikaa-iila wa is-raafiila faa-thiras samaawaati wal ar-dhi ‘aalimal ghaibi wasy syahaa dati anta tahkumu baina ‘baadika fiima kaanuu fiihi yakhtalifuuna ihdinii limakh tulifa fiihi minal haqqi bi-idznika fa innaka tahdii man ta-syaa-u ilaa shiraatim mustaqiim.''
:“Wahai Tuhan-ku! Tuhan dari Jibril, Mikail, dan Israfil, Tuhan yang menjadikan langit dan bumi, Tuhan yang Maha Mengetahui alam yang tiada didapati pancaindera dan alam yang nyata, Engkau yang memberi putusan antara hamba-hamba Engkau, dalam segala rupa hal yang mereka perselisihkan, dengan izin-Mu, kerana sesungguhnya Engkau-lah sendiri yang menunjukkan sesiapa yang Engkau kehendaki kepada jalan yang lurus.”
[HR Muslim, Abu Daud, At-Tirmidzi, An-Nasa’i dan Ibnu Majah dari Abdur Rahman ibn Auf ra.]

===Doa tawajjuh===
:''Wajjahtu waj-hiya lillazii fa-tharas samaawaati wal ar-dha haniifam muslimaw wamaa ana minal musy-rikiin. Inna shalaatii wa nusukii wa mahyaaya wa mamaatii lillaahi rabbil ‘aalamiin. Laa syariika lahuu wa bi-dzaalika umirtu wa ana minal mus-limiin. Allahumma antal maliku laa ilaaha illa anta anta rabbii wa ana ‘abduka zhalamtu nafsii wa’taraftu bi-dzambii faghfir lii dzunuubii jamii’aa. Fa innahuu laa yahdii li ahsanihaa illaa anta wash-rif ‘annii sayyi-ahaa laa yash-rifu ‘annii sayyi-ahaa illa anta, labaika wa sa’daika wal khairu kulluhu fii yadaika, wasy syarru laisa ilaika, ana bika wa ilaika tabaarakta wa ta’aalaita, astaghfiruka wa atuubu ilaika.''
:“Saya hadapkan diriku kepada Tuhan yang telah menjadikan langit dan bumi, hal keadaanku seorang yang condong benar kepada kebenaran lagi seorang yang menyerahkan diri, tunduk dan patuh, dan sekali-kali aku bukan orang yang mempersekutukan sesuatu dengan Allah .Bahwasanya solatku, ibadatku, hidupku dan matiku adalah untuk Allah , Tuhan yang memelihara alam, tidak ada sekutu bagi-Nya, demikianlah aku diperintahkan Allah, dan adalah aku salah seorang dari orang-orang, yang mula-mula menyerahkan diri, jiwa dan raga untuk Allah (untuk berjihad di jalan-Nya). Wahai Tuhan-ku! Engkaulah Raja yang memerintah! berkuasa! Tidak ada tuahn selain Engkau, Engkau Tuhan-ku dan aku hamba-Mu. Aku telah menzalimkan diriku, aku mengakui dosaku, maka ampunilah segala dosa-dosaku, sesungguhnya tidak ada yang dapat (sanggup) mengampuni dosa-dosaku selain Engkau. Dan tunjukanlah daku kepada sebaik-baik perangai, tidak ada yang dapat (sanggup) menunjukankan daku kepada sebaik-baik perangai, selain Engkau sendiri.Palingkanlah (jauhkanlah) daripadaku pekerti-pekerti yang buruk, tidak ada yang dapat (sanggup) memalingkan daku dari pekerti-pekerti yang buruk itu, selain Engkau sendiri.Aku penuhi seruan Engkau, aku tunduk patuh di bawah perintah Engkau segala rupa kebajikan di tangan Engkau, segala rupa kejahatan tidak ada pada Engkau, Aku dengan Engkau dan kepada Engkau.(saya memperoleh taufiq dengan limpah kurnia Engkau dan memohon perlindungan kepada Engkau.)Maha Berbahagia Engkau dan Maha Tinggi. Aku memohonkan ampun kepada Engkau dan aku bertaubat kepada Engkau.”
[HR Ahmad, Muslim, Ar-Tirmidzi, Abu Daud dari Abu Hurairah ra. dari Nabi s.a.w. (dalam satu lafal: wa ana awwalul muslimin= “dan akulah orang yang mula-mula menyerahkan diri kepada Allah“]

===Takbir ifitah===
:1. ''Allahu Akbar. Kabiiraw wal hamdu lillaahi ka-tsiiraw wa subhaanallaahi buk-rataw wa a-shiilaa.''
:“Allah adalah yang paling besar dari segala yang besar, sedang Dia Tuhan yang senantisa besar, segala puji hanya kepunyaan Allah, pujian yang banyak, dan Maha Suci Allah (aku akui kesucian) pada tiap-tiap pagi dan petang.”
[HR Muslim dari Ibnu Umar]

:2. ''Allahu Akbar. Allahu Akbar..Laa ilaaha illaa anta. Sub-haanallaahi wa bihamdihi Sub-haanallaahi wa bihamdihi.''
:“Allah adalah yang teramat besar, bagi Allah yang teramat besar, tidak ada Tuhan selain Engkau, tidak ada Tuhan selain Engkau!Saya akui kesucian Allah serta dengan memuji-Nya Saya akui kesucian Allah serta dengan memuji-Nya”
[Takbir ini disebutkan dalam Ibnul Qayyim dalam kitab Ash Shalah wa Ahkamu Tarikiha.]

:3. ''Allahu Akbar kabiiraa. Allahu Akbar kabiiraa. Allahu Akbar kabiiraa. Alhamdu lillaahi ka-tsiraa. Alhamdu lillaahi ka-tsiraa. Alhamdu lillaahi ka-tsiraa. Sub-haanallaahi buk-rataw wa a-shiilaa. Sub-haanallaahi buk-rataw wa a-shiilaa. Sub-haanallaahi buk-rataw wa a-shiilaa.A’uu-dzu billaahis samii’il ‘aliimi minasy syai-thaanir rajiimi wa naf-khihi wa nafa-tsihi.''
:“Allah adalah yang terbesar dari segala yang besar, sedang Dia yang senantiasa Besar. Allah adalah yang terbesar dari segala yang besar, sedang Dia yang senantiasa Besar. Allah adalah yang terbesar dari segala yang besar, sedang Dia yang senantiasa Besar. Segala puji kepunyaan Allah, pujian yang banyak, Segala puji kepunyaan Allah, pujian yang banyak, Segala puji kepunyaan Allah, pujian yang banyak, Saya akui kesucian Allah pada tiap-tiap pagi dan petang, Saya akui kesucian Allah pada tiap-tiap pagi dan petang, Saya akui kesucian Allah pada tiap-tiap pagi dan petang. Wahai Tuhan-ku, saya berlindung kepada Engkau dari setan yang terkutuk, dan gurisan-gurisannya dan tiupan-tiupannya dan hembsan-hembusannya.”
[HR Ahmad, Abu Daud dari ibn Jubair ibn Muth’im dari Nabi s.a.w.]

:4. ''Allaahu akbar, sub-haanallaah, al hamdulilaah, laa ilaaha illaallaah, astaghfirullaah, allaahummaghfir lii war hamnii war zuqnii, alaahumma innii a’uu-dzubika min dhiiqil maqaami yaumal qiyaamah.''
:“Allah adalah yang terbesar dari segala yang Besar-Aku mengakui kesucian alla. Segala puji kepunyaan Allah. Tidak ada Tuhan yang sebenarnya berhak disembah selain Allah.Wahai Tuhan, ampunilah daku, rahmatilah daku dan rezekikanlah daku. Wahai Tuhan-ku sesungguhnya akau berlindung kepada Engkau dari kesempitan tempat berdiri pada hari kiamat.”
:(masing-masing dari takbir, tasbih, tahmid, tahlil, istighfar dan dua rangkaian doa ini dibaca 10 kali)
[HR Abu Daud, An-Nasa’i, Ibnu Majah dari Ashim ibn Humaid dari Aisyah ra. dari Nabi s.a.w.]

== Ta’awwudz dalam solat ==

: 1. ''Asta’ii-dzu billaahi minasy syai-thaanir rajiim.''
:“Saya memohon pertolongan kepada Allah dari syaitan yang terkutuk”

: 2. ''A’uu-dzu billaahi minasy syai-thaanir rajiimi min hamzihi wa nafkhihi wa nafa-tsihi.''
:“Saya berlindung kepada Allah dari syaitan yang terkutuk, dari goresannya, dari tiupan-tiupannya dan dari hembusan-hembusannya.”

:3. ''A’uu-dzu billaahis samii’il ‘aliim minasy syai-thaanir rajiim.''
:“Saya berlindung kepada Allah Yang Maha Mendengar lagi Maha Mengetahui dari syaitan yang kena rejam”

:4. ''Alaahumma innii a’uu-dzubika minasy syai-thaanir rajiimi min hamzihi wa nafkhihi wa nafa-tsihi”''
:“Wahai Tuhan-ku! Sesungguhnya aku berlindung kepada Engkau dari syaitan yang terkutuk, dari gurisannya, dari tiupan-tiupannya dan dari hembusan-hembusannya.”

*Adalah Rasulullah membacanya pada rakaat pertama sahaja

== Membaca basmalah dalam solat ==
Baca dengan merendahkan suara, jangan mengeraskannya.

: ''Bismillaahir rahmaanir rahiim.''
:“Dengan nama Allah Yang Maha Pemurah lagi Maha Mengasihi”

== Membaca Al-Fatihah dalam solat ==

:''Alhamdu lillaahi rabbil ‘aalamiin. Arrahmaanir rahiim. Maaliki yaumiddin. Iyyaaka na’budu wa iyyaaka nasta’iin. Ihdinash shiraa-thal mustaqiim.. Shiraa-thal la-dziina an’amta ‘alaihim ghairil magh-dhuubi ‘alaihim wa ladh dhaalliin.''
:“Segala puji hanya kepunyaan Allah, Tuhan yang memelihara segala alam. Yang Maha Pemurah lagi Maha Penyayang. Yang mempunyai hari pembalasan. Engkaulah yang kami sembah dan kepada Engkaulah kami meohon pertolongan. Ya Allah, tunjuki kami pada jalan yang lurus. Iaitu jalan segala mereka yang telah Engkau beri nikmat. Bukan jalan orang-orang yang dibenci dan bukan pula jalan orang-orang yang sesat.”

== Berta’min dalam solat ==

Abu Hurairah ra. menerangkan: “bahawasanya Rasulullah s.a.w. bersabda : “Apabila imam membaca amin, hendaklah kamu membacanya, kerana seseorang yang bersamaan aminnya dengan amin malaikat, diampunilah dosanya yang telah lalu.” [HR Al-Jamaah]

:Panjangkan bacaan aaamiiin
[HR Ahmad, Abu Daud, dan At-Tirmidzi]

== Membaca surah dalam solat ==

# Rasulullah s.a.w. terkadang-kadang membaca surah yang panjang, terkadang yang sederhana, terkadang yang pendek apabila dikehendaki oleh keadaan.
# Rasulullah s.a.w. sentiasa membaca surah pada awalnya, tidak memulai dari pertengahan atau akhirnya.
# Rasullulah s.a.w. pernah membaca surah Al A’raf di solat maghrib, sebahagian di rakaat pertama dan sebahagian di rakaat kedua.
# Rasullulah s.a.w. pernah membaca Surah al-Zalzalah di kedua-dua rakaat solat Subuh.
# Rasullulah s.a.w. pernah membaca dua-dua surat dari surah Al Mufashshal di satu-satu rakaat.
# Rasullulah s.a.w. memanjangkan bacaan surat di solat Subuh.
# Rasullulah s.a.w. memanjangkan bacaan di solat Subuh pada tiap-tiap hari, lebih panjang daripada segala solat fardhu yang lain pada hari itu.
# Rasullulah s.a.w.pernah membaca dalam solat sir surah yang ada di dalamnya sujud tilawah. Baginda bersujud dan para makmum ikut bersujud.
# Surah terpendek yang dibaca baginda dalam solat Subuh ialah surah Qaf dan surah-surah yang sepertinya. Lazimnya bacaan baginda 60 hingga 100 ayat pada tiap-tiap rakaat. Pada hari Jumaat Subuh, baginda tetap membaca surah As Sajadah pada rakaat pertama dan surah Ad Dahri/Al Insan.
# Bacaan pada solat Zohor ialah surah Sajdah atau kira-kira 30 ayat pada tiap-tiap rakaat. Baginda pernah membaca surah Al-A’la dan Al-Lail atau Al-Buruj dan At-Tariq dan surah-surah yang sepertinya. Baginda juga pernah membaca surah Luqman dan Az-Zariyat. Pada suatu masa baginda pernah memanjangkan rakaat solat Zohor yang pertama hingga tidak terdengar suara telapak kaki pun.
# Rasulullah membaca di solat Jumaat surah Al Jumuah dan Al Munafiqun, ada kala surah Al A’la dan Al Ghasiyah.
# Rasulullah s.a.w. membaca di solat hari raya ialah Surah Qaaf dan Iqtarabat (Al Qamar) secara lengkap dan ada kala membaca surah Al A’la dan Al Ghasiyah.
# Rasulullah s.a.w. membaca di solat Asar sekadar 15 ayat pada tiap-tiap rakaat. Tegasnya, sama dengan separuh Zohor jika dipendekkan dan sama dengan Zohor jika dipanjangkan.
# Rasulullah s.a.w. pernah membaca di solat Maghrib surah Al A’raf, surah Ath Thur, surah Al Mursalat dan surah Ad Dukhan. Riwayat sahih menerangkan bahawa Rasulullah s.a.w. membaca surah Al Kafirun dan Al Ikhlas dalam sunat Maghrib.
# Rasulullah s.a.w. pernah membaca dalam solat Isya surah Wat tini dan surah Wasy syamsi wa dhuhaaha dan surah-surah sepertinya.

Sesudah membaca surah berhenti sebentar.

== Rukuk dalam solat ==

Angkat tangan seperti takbiratul ihram lalu tunduk untuk rukuk. Letakkan kedua-dua tangan ke atas kedua lutut, dengan merenggangkan anak jari-jari serta renggangkan kedua-dua siku dari rusuk. Datarkan belakang (punggung) atau menyamakan tinggi kepala dengan dataran belakang itu, jangan ditundukkan dan jangan ditinggikan. Pandangan tidak ditujukan ke kaki, tidak ke muka, namun lurus dengan letak kepala.

===Bacaan dalam rukuk===
: 1. ''Sub-haana rabiyal ‘a-zhiimi wabihamdi. 3x''
:“Maha suci Tuhan-ku yang Maha Besar”
[H.R. Muslim dan Ashhabus Sunan dari Khudzaifah dari Nabi s.a.w.]

Rasulullah s.a.w. membaca 10 kali tasbih ini dan terkadang lebih dari itu. Paling singkat jika ada keperluan sekadar 3 kali.

:2. ''Subbuuhun qudduusur rabbul malaa-ikati war ruuh.''
:”Tuhan Yang Maha Suci, Tuhan Yang Maha Qudus, Tuhan Yang memelihara Malaikat dan ruh”
[H.R. Muslim dari Aisyah ra.]

:3. ''Sub-haana dzil jabaruuti wal malakuuti wal kib-riyaa-i wal ‘a-zhamati.''
:” Maha Suci Tuhan yang mempunyai kekerasan, kekuasaan, kebesaran dan kemuliaan.”
[H.R. Ahmad, At-Tirmidzi, An Nasa’i dari Auf ibn Malik ra.]

:4. ''Sub-haanakallaahumma rabbanaa wa bihamdika allaahummaghfir lii.''
:”Maha Suci Engkau wahai Tuhan-ku, wahai Tuhan kami dan dengan memuji Engkau, Ya Allah, ampunilah segala dosaku.”
[H.R. Ahmad dari Aisyah ra. dari Nabi s.a.w.]

:5. ''Allaahumma laka raka’tu, wa bika aamantu, wa laka aslamtu, wa ‘alaika tawakkaltu, anta rabbii kha-sya’a qalbii wa sam’ii wa ba-sharii wa damii wa lahmii wa azhmii wa ‘a-shabii lillaahi rabbil ‘aalamiin.''
:” Wahai Tuhan-ku! Untuk Engkau aku rukuk, kepada Engkau aku beriman, kepada Engkau aku menyerahkan diri dan kepada Engkau aku bertawakal, Engkaulah Tuhan-ku. Telah tunduk jiwaku, pendengaranku, penglihatanku, darahku, dagingku, tulangku dan urat nadiku kepada Allah yang memelihara segala alam.”
[H.R. Ahmad, Muslim, Abu Daud dari Ali ra. dari Nabi s.a.w.]

== Beriktidal dalam solat ==

Tegak berdiri lalu mengangkat tangan seperti takbiratul ihram seraya membaca tasmi’:
:''Sami’allaahu liman hamidah.''
:“Mudah-mudahan Allah mendengar pujian orang yang memuji-muji-Nya.”

Turunkan tangan dan tegak berdiri membaca puji (tahmid) dan syukur:
:1. ''Rabbanaa lakal hamdu.''
:“Wahai Tuhan kami, Engkau sendirilah yang memiliki segala rupa puji.”
[H.R. Ahmad,Al Bukhari, Muslim dari Abu Hurairah dari Nabi s.a.w.]

:2. ''Allaahumma rabbanaa lakal hamdu ka-tsiiran thayyiban mubaarakan fiihi.''
:“Wahai Tuhan-ku, wahai Tuhan kami, kepunyaan Engkaulah segala puji-pujian yang banyak, yang baik, lagi yang diberikan berkat kepadanya.”
[H.R. Ahmad, Al Bukhari dari Rifa’ah ra. dari Nabi s.a.w.]

:3. ''Allaahumma rabbanaa lakal hamdu, mil-as samaawati wa mil-al ardhi wa mil-a maa syi’ta min syai-in ba’du ahluts tsanaa-i wal majdi, ahaqqu maa qaalal ‘abdu wa kullunaa laka ‘abdun, Allaahumma laa maani’a limaa a’thaita wa laa mu’thiya limaa mana’ta wa laa yanfa’u dzal jaddi minkal jaddu.''
:“Wahai Tuhan-ku!wahai Tuhan kami! Dan bagi Engkaulah segala puji, sepenuh langit, sepenuh bumi dan sepenuh yang Engkau kehendaki sesudah itu.Engkaulah yang mempunyai puji dan kebesaran.Itulah yang paling patut menjadi ucapan hamba, semua kai adalah hamba-Mu.Ya Tuhan-ku, tidak ada yang menghalangi pemberian-Mu dan tidak ada yang dapat memberi apa yang Engkau tahankan dan tidak dapat kesungguhan manfaat kepada orang yang bersungguh-sungguh kerana dari Engkaulah segala keberuntungan dan segala kebahagiaan.”
[H.R. Muslim, Ahmad, Abu Daud dari Said Al Khudri dari Nabi s.a.w.]

:4. ''Allaahumma thahhirnii bits tsalji wal baradi wal maa-il baaridi.alaahumma thahhirnii minadz dzunuubi wal khathaayaa kamaa yunaqqats tsaubul ab-ya-dhu minal wasa-khi.''
:“Ya Allah, sucikanlah daku dengan air beku, air batu, dan air dingin.Ya Tuhan-ku, sucikanlah daku dari segala dosa dan kesalahan, sebagaimana dibersihkan kain putih dari kotoran.”
[H.R. Ahmad, Muslim dari Abdullah ibn Abi Aura ra. dari Nabi s.a.w.]

:5. ''Lirabbiyal hamdu lirabbiyal hamdu.''
:“Untuk Tuhan-ku segala puji untuk Tuhan-ku segala macam puji”
[H.R. Abu Daud dari Hudzaifah -baginda mengulangnya sekadar lama rukuk]

== Sujud dalam solat ==

Cara SUJUD Nabi صلی الله عليه وسلم  . Meletakkan kedua tangannya kelantai sebelum kedua lututnya, badan turun condong kedepan menuju ke tempat sujud, dengan meletakkan kedua tangan terlebih dahulu baru kemudian meletakkan kedua lututnya dan kemudian meletakkan kepala dengan menyentuhkan/menekankan hidung dan jidat/kening/dahi ke lantai di antara dua tangan (tangan sejajar dengan pundak atau daun telinga).
Dalilnya seperti yang telah disebutkan: Nabi صلی الله عليه وسلم  Meletakkan kedua tangannya kelantai sebelum kedua lututnya (Diriwayatkan oleh Ibnu Khuzaimah (1/76/1), ad-daraquthni dan Al-Hakim, Sahih dan disepakati oleh Ad-dzahabi. Pendapat ini juga dikatakan oleh Imam Malik dan pendapat Imam Ahmad dalam at-Tahqiiq karya Ibnul Jauzi (108/2), Al-marwazi meriwayatkan dalam al-masaa-ilnya (1/47/1), dengan sanad Shahih dari Imam Al-Auza'i, beliau berkata: &quot;Saya menyaksikan orang-orang meletakkan tangannya ke tanah sebelum meletakkan lututnya&quot;)
Dalil Lainnya: Nabi صلی الله عليه وسلم  bersabda:
Apabila salah seorang diantara kalian sujud, janganlah ia turun seperti unta menderum, hendaklah ia meletakkan kedua tangannya sebelum kedua lututnya&quot; (Diriwayatkan oleh Abu Dawud, Tamam dalam Al-Fawaid No. 108/1, Juga Oleh An-Nasa'i dalam ashShugraa dan Al-Kubraa (54/1))
Terkadang Nabi sallallahu 'alaihi wa sallam meletakkan tangannya [dan membentangkan] serta merapatkan jari-jarinya dan menghadapkannya ke arah kiblat.&quot; (Hadis dikeluarkan oleh Al Imam Abu Dawud, Al-Hakim, Al-Baihaqi)
&quot;Beliau meletakkan tangannya sejajar dengan bahunya&quot; (Hadis dikeluarkan oleh Al Imam Tirmidzi)
&quot;Terkadang beliau meletakkan tangannya sejajar dengan daun telinganya.&quot; (Hadis dikeluarkan oleh Al Imam An-Nasa'i)
Sedangkan Hadis Wail (dibawah ini) dan Hadis lain yg bertentangan dengan Hadis diatas secara sanad tidak sahih ( lihat Salasilah al-Ahaadiits adh-Dha'iifah)
Dari Wail bin Hujr, berkat, &quot;Aku melihat Rasulullah sallallahu 'alaihi wa sallam ketika hendak sujud meletakkan kedua lututnya sebelum kedua tangannya dan apabila bangkit mengangkat dua tangan sebelum kedua lututnya.&quot;(Hadis dikeluarkan oleh Al Imam Abu Dawud, Tirmidzi An-Nasa'i, Ibnu Majah dan Ad-Daarimy)
&quot;Terkadang beliau mengangkat kedua tangannya ketika hendak sujud.&quot; (Hadis dikeluarkan oleh Al Imam  An-Nasa'i dan Daraquthni)
&quot;Cara Sujud
&gt; Bersujud pada 7 anggota badan yakni:
(1). Muka (kening,dahi dan hidung)
(2,3) dua telapak tangan
(4,5) dua lutut
(6,7) dua ujung kaki (Jari Kaki).
Hal ini berdasar hadis:
Dari Ibnu 'Abbas berkata: Nabi sallallahu 'alaihi wa sallam berkata: &quot;Aku diperintah untuk bersujud (dalam riwayat lain; Kami diperintah untuk bersujud) dengan tujuh (7) anggota badan; yakni kening sekaligus hidung, dua tangan (dalam lafadz lain; dua telapak tangan), dua lutut, jari-jari kedua kaki dan kami tidak boleh menyelak lengan baju dan rambut kepala.&quot; (Hadis dikeluarkan oleh Al-Jama'ah)
&gt; Dilakukan dengan menekan
&quot;Apabila kamu sujud, sujudlah dengan menekan.&quot; (Hadis dikeluarkan oleh Al Imam Ahmad)
&quot;Rasulullah sallallahu 'alaihi wa sallam menekankan kedua lututnya dan bahagian depan telapak kaki ke tanah.&quot; (Hadis dikeluarkan oleh Al Imam Al-Baihaqi)
&gt; Kedua lengan/siku tidak ditempelkan pada lantai, tapi diangkat dan dijauhkan dari sisi rusuk.
Dari Abu Humaid As-Sa'diy, bahawasanya Nabi salallau 'alaihi wasallam bila sujud maka menekankan hidung dan dahinya di tanah serta menjauhkan kedua tangannya dari dua sisi perutnya, tangannya ditaruh sebanding/sejajar dua bahu beliau.&quot; (Diriwayatkan oleh Al Imam At-Tirmidzi)
Dari Anas bin Malik, dari Nabi salallau 'alaihi wasallam bersabda:&quot;Luruskanlah kalian dalam sujud dan jangan kamu menghamparkan kedua lengannya seperti anjing menghamparkan kakinya.&quot; (Diriwayatkan oleh Al-Jama'ah kecuali Al Imam An-Nasa-i, lafadz ini bagi Al Imam Al-Bukhari)
&quot;Beliau mengangkat kedua lengannya dari lantai dan menjauhkannya dari rusuknya sehingga warna putih ketiaknya terlihat dari belakang&quot; (Hadis dikeluarkan oleh Al Imam Al-Bukhari dan Muslim)
&gt; Menjauhkan perut/lambung dari kedua paha
Dari Abi Humaid tentang sifat solat Rasulullah sallallahu 'alaihi wa sallam berkata: &quot;Apabila dia sujud, beliau merenggangkan antara dua pahanya (dengan) tidak merapatkan perutnya.&quot; (Hadis dikeluarkan oleh Al Imam Abu Dawud)
&gt; Merapatkan jari-jemari
Dari Wa-il, bahawasanya Nabi sallallahu 'alaihi wasallam jika sujud maka merapatkan jari-jemarinya. (Diriwayatkan oleh Al Imam Al-Hakim)
&gt; Menegakkan telapak kaki dan saling merapatkan/menempelkan antara dua tumit
Berkata 'A-isyah: &quot;Aku kehilangan Rasulullah salallau 'alaihi wasallam padahal beliau tadi tidur bersamaku, kemudian aku dapati beliau tengah sujud dengan merapatkan kedua tumitnya (dan) menghadapkan ujung-ujung jarinya ke kiblat,&quot; (Diriwayatkan oleh Al Imam Al-Hakim dan Ibnu Huzaimah)
&gt; Thuma-ninah dan sujud dengan lama
Sebagaimana rukun solat yang lain mesti dikerjakan dengan thuma-ninah. Juga Rasulullah sallallahu 'alaihi wa sallam kalau bersujud biasanya lama.
&quot;Nabi sallallahu 'alaihi wa sallam menjadikan ruku'k, berdiri setelah ruku'k dan sujudnya juga duduk antara dua sujud hampir sama lamanya.&quot; (Hadis dikeluarkan oleh Al Imam Al-Bukhari dan Muslim)
Sujud Langsung Pada Tanah atau Boleh Di Atas Alas
&quot;Para shahabat solat berjama'ah bersama Rasulullah sallallahu 'alaihi wa sallam pada cuaca yang panas. Bila ada yang tidak sanggup menekankan dahinya di atas tanah maka membentangkan kainnya kemudian sujud di atasnya&quot; (Hadis dikeluarkan oleh Al Imam Muslim)
 Bacaan Sujud
Rasulullah SAW membaca
SUBHAANA RABBIYAL A'LAA 3 kali (berdasar hadis yang dikeluarkan oleh Al Imam Ahmad dll)
atau kadang-kadang membaca 
SUBHAANA RABBIYAL A'LAA WA BIHAMDIH, 3 kali (berdasar hadis yang dikeluarkan oleh Al Imam Abu Dawud dll)
atau
 SUBHAANAKALLAAHUMMA RABBANAA WA BIHAMDIKA ALLAAHUMMAGHFIRLII (berdasar hadis yang dikeluarkan oleh Al Imam Al-Bukhari dan Muslim)

Sabda Nabi s.a.w.:
:“Aku disuruh bersujud atas tujuh anggota: dahi- dan nabi s.a.w. mengisyaratkan juga hidungnya- dan kedua-dua tangan dan kedua-dua lutut dan kedua-dua telapak kaki.
[H.R. Al Bukhari dan Muslim]

===Bacaan dalam sujud===
: 1. ''Sub-haana rabbiyal a’la''
:“Aku mengakui kesucian Tuhan-ku, Tuhan Yang Maha Tinggi”
[H.R. Ahmad dan Ashabus Sunan dari Hudzaifah]

Baca sekadar 10 kali atu 3 kali jika dikehendaki oleh keadaan.

:2. ''Subbuuhun qudduusur rabbul malaa-ikatiwaw ruuh.''
:“Tuhan Yang Maha Suci, Tuhan yang Maha Qudus, Tuhan Yang memelihara malaikat dan ruh”
[H.R. Muslim, Uqbah bin Amir, Abu Daud dan Aisyah]

:3. ''Sub-haana dzil jabaruuti wal kibriyaai wal ‘a-zhamati.''
:“Maha Suci Tuhan yang mempunyai kekerasan, kekuasaan, kebesaran dan kemuliaan”
[H.R. Abu Daud dari Auf ibn Malik Al Asja’i

:4. ''Sub-haanakallahumma rabbana wa bihamdika, Allaahummaghfir lii.''
:“Maha suci Engkau wahai Tuhan-ku, wahai Tuhan kami dan dengan memuji Engkau, Ya Tuhan-ku, ampunilah segala dosa-dosaku.”
[H.R. Ahmad, Muslim dari Aisyah ra. dari Nabi s.a.w.]

:5. ''Sub-haanakallahumma rabbana wa bihamdika, Laa ilaaha illa anta.''
:” Maha Suci Engkau wahai Tuhan-ku, wahai Tuhan kami dan dengan memuji Engkau, tidak ada Tuhan yang disembah selain Engkau.”
[H.R. Muslim dari Aisyah dari Nabi s.a.w.]

Nabi s.a.w. bersabda:
:” Banyakkanlah doa di dalam sujud, kerana doa di dalam sujud itu sangat lebih layak diperkenankan.”
[H.R. Ahmad,Muslim dari Abu Hurairah]

===Doa dalam sujud semasa solat===
:1. ''Allaahummaghfir lii dzambii kulluhu diqqahu wa jallahu wa awwalahu wa aa-khirahu wa ‘alaaniyyatahu wa sirrahu.''
:“Ya Tuhan-ku, ampunilah segala dosa-dosaku,kecilnya, besarnya, awalnya, akhirnya yang tampak dan yang tersembunyi.”

:2. ''Allaahumma laka ajattu wa bika aamantu wa laka aslamtu sajada wajhiya lilla-dzii khalaqahu wa shawwarahu wa syaqqa sam’ahu wa ba-sharahu tabaarakallaahu ahsanul khaaliqiin.''
:“Ya Tuhan-ku! Kepada Engkau aku sujud, kepada Engkau aku beriman, kepada Engkau aku menyerahkan diriku.Telah bersujud mukaku-diriku-kepada Tuhan yang menjadikannya yang membentuknya, yang membelah pendengarannya dan penglihatannya, Maha Berbahagialah Allah, Tuhan yang paling baik dari segala yang mentaqdirkan(membuat rancangan pekerjaan)”
[H.R. Muslim dan Abu Daud dari Abu Hurairah ra. dari Nabi s.a.w.]

:3. ''Allaahumma innii a’uudzu bi ri-dhaaka min sa-kha-thika wa bi mu’aafaatika min ‘uquubatika wa a’uu-dzu bika minka laa uh-shii tsanaa-an ‘alaika anta kamaa ats-naita ‘alaa nafsika.''
:“Ya Tuhan-ku bahwasanya aku berlindung dengan keridhaan Engkau dari segala kemarahan Engkau dan dengan kesukaan Engkau memberi maaf dari siksa Engkau dan aku berlindung dengan engkau-dari Engkau. Aku tidak dapat menghinggakan puji dan sanjung untuk Engkau, sebagaimana Engkau telah memuji dan menyanjung diri Engkau.”
[H.R. Ahmad dan Muslim dari ali ra dari Nabi s.a.w.]

:4. ''Allaahummaghfir lii kha-thii-athii wa jahlii wa is-raafii fii amrii wa maa anta a’lamu bihi minnii.''
:”Ya Allah! Ampunilah aku dari segala kesalahanku, kebodohanku, ketelanjuranku d keterlaluan dalam segala urusan pekerjaanku, segala apa yang Engkau lebih mengetahui daripadaku.”
[H.R. Muslim dan Ashabus Sunan dari Aisyah dari Nabi s.a.w.]

:5. ''Allaahummaghfir lii jiddii wa hazalii wa kha-tha-ii wa ‘amdii wa kullu dzaalika ‘indii.''
:“Wahai Tuhan-ku, ampunilah aku terhadap segala pekerjaanku(kesalahanku) yang aku kerjakan sungguh-sungguh, dan segala pekerjaanku(kesalahanku) yang aku kerjakan dengan main-main, dan lagi segala kesalahanku yang aku kerjakan kerana khilaf dan dengan sengaja, semua itu ada padaku.”
[H.R. Al Baihaqi dari Abu Musa]

:6. ''Allaahummaghfir lii maa qaddamtu wa maa akhkhartu wa maa as-rartu wa maa a’lantu anta ilaahii laailaaha illaa anta.''
:”Ya Allah, ampunilah akan daku tentang segala kesalahanku yang aku telah dahulukan, dan yang aku kemudiankan dan yang aku rahsiakan dan yang aku nyatakan (perlihatkan). Engkaulah Tuhan-ku, tidak ada Tuhan selain dari Engkau.”
[H.R. Al Baihaqi dari Abu Musa]

== Duduk antara dua sujud dalam solat ==

Angkat kepala seraya bertakbir tanpa mengangkat tangan. Bentangkan kaki kiri serta duduk di atasnya. Tegakkan telapak kaki kanan dan mengarahkan anak-anak jarinya ke kiblat. Letakkan tangan kanan atas paha kanan dan tangan kiri atas paha kiri, sedang anak-anak jari diletakkan dengan mengadapkan ke kiblat.

===Istighfar dalam duduk antara dua sujud===
:1. ''Rabbighfir lii war hamnii waj bujnii wah dinii war zuqni''
:“Tuhan-ku ampunilah aku dan kasihanilah aku dan tutuplah segala keaibanku dan tunjukilah aku-ke jalan yang lurus-dan berilah aku rezeki.”
[H.R. At-Tirmidzi dari Ibnu Abbas ra. dari Nabi s.a.w.]

:2. ''Rabbighfir lii war hamnii waj burnii war fa’nii war zuqnii wah dinii wa ‘aafinii.''
:“Tuhan-ku ampunilah aku dan kasihanilah aku dan tutuplah segala keaibanku dan angkatlah akan kedudukanku, cukupkanlah rezekiku d tunjukilah aku ke jalan yang lurus-dan afiatkanlah aku.”
[H.R. Abu Daud dari Ibnu Abbas ra. ]

:3. ''Rabbighfir lii Rabbighfir lii.''
:“Tuhan-ku! Ampunilah aku! Ampunilah aku!”
[H.R. An-Nasa’i dan Ibnu Majah dari Hudzaifah ra dari Nabi s.a.w.]

== Sujud kedua dalam solat ==

Setelah duduk sempurna, sujud sekali lagi seperti sujud pertama.

== Bangkit ke rakaat kedua dalam solat ==

Setelah sujud sempurna, bangkit seraya bertakbir dan duduk sejenak(istirahat). Kemudian berdiri dengan bertekan pada lutut (kedua-dua paha) dengan tidak mengangkat tangan.

Setelah tegak berdiri, buatlah seperti rakaat pertama dengan membaca al-Fatihah dan surah yang pendek dari rakaat pertama.

Kemudian rukuk, iktidal, sujud dan duduk antara dua sujud seperti biasa.

== Duduk tasyahud pertama ==

Selepas sujud kedua duduk seperti duduk antara dua sujud(iftirash). Pandangan mata ditujukan kepada hujung telunjuk (isyarat telunjuk).

===Bacaan tasyahud (tahiyat)===
:1. ''Attahiyyaatu lillaahi wash shalawaatu wath thayyibaat. Assalamu alaika ayyuhannabiyyu warohmatullohi wabarokatuh assalamu ‘alainaa wa ‘alaa ‘iba dillaahish shaalihiin. Asyhadu alla ilaaha illallahu wa asyhadu anna Muhammadan ‘abduhu wa rasuuluh.''
:“Segala kehormatan itu kepunyaan Allah, juga segala ibadat dan segala yang baik-baik. Mudah-mudahan Allah melimpahkan kesejahteraan kepada engkau wahai Nabi, demikian pula rahmat Allah dan berkat-Nya. Mudah-mudahan kesejahteraan itu dicurahkan pula atas kami dan hamba-hamba Allah yang soleh-soleh. Aku mengakui bahawa tidak ada Tuhan yang disembah melainkan Allah. Dan aku akui bahawa Muhammad itu pesuruh-Nya.”
[H.R. Al Bukhari, Muslim dari Ibnu Mas’ud ra. dari Nabi s.a.w.]

===Selawat dalam tasyahud===

:''Alaahumma shalli ‘alaa Muhammadin ‘abdika wa rasuulika, kamaa shallaita ‘alaa Ibrahiim, wa baarik ‘alaa Muhammadin wa ‘alaa aali Muhammad, kamaa baarakta ‘alaa Ibraahiima wa ‘alaa aali Ibraahiim.''
:“Ya Allah! Sanjungkanlah akan Muhammad, hamba-Mu dan pesuruh-Mu sebagaimana Engkau telah menyanjung Ibrahim. Dan beri berkatlah kepada Muhammad dan keluarga Muhammad sebagaimana Engkau telah memberikan berkat kepada Ibrahim dan keluarga Ibrahim.”
[H.R. Muslim,Ahmad dari Abu Mas’ud Al Badri ra.]

Sabda Nabi s.a.w.:
:“Apabila kamu duduk di tiap-tiap dua rakaat maka bacalah: ''Attahiyyaatu lillaahi wash shalawaatu wath thayyibaat. Assalamu ‘alaika ayyuhan nabiyyu wa rahmatullaahi wa baarakaatuh. Assalamu ‘alainaa wa ‘alaa ‘iba dillaahish shaalihiin. Asyhadu alla ilaaha illallahu wa asyhadu anna Muhammadan ‘abduhu wa rasuuluh''. Kemudian hendaklah ia memilih suatu doa yang paling menarik hatinya, lalu ia berdoa memohon kepada Allah (menyeru Allah) dengan doanya itu.”
[H.R. Ahmad]

:''Allaahumma innii a’uu-dzu bika rabbi min jahdil balaa-i wa darkisy syaqaa-i wa suu-il qadhaa-i wa syamaa-tatil a’daa-i''
:“Ya Tuhan-ku!Bahwasanya aku berlindung diri kepada Engkau Tuhan-ku dari tekanan bala yang berat menderita nasib celaka, dari nasib buruk dan dari musuh dapat bersenang hati.”
[H.R. Bukhari dan Muslim dari Abu hurairah ra.]

== Bangkit ke rakaat ketiga dan keempat dalam solat ==

Selesai duduk tasyahud pertama, bangun ke rakaat ketiga sambil bertakbir dan bertekan pada lutut atau paha. Sesudah berdiri tegak angkat tangan hingga bahu atau telinga. Baca Al Fatihah saja. Boleh juga baca surah yang pendek.

Kemudian rukuk, iktidal, sujud, duduk antara dua sujud, dan sujud lagi. Jika solat Maghrib, bangun dan duduk tasyahud akhir. Jika rakaat keempat, bangun duduk istirahat (sejenak) dan berdiri tanpa mengangkat tangan dan meletakkan tangan di atas dada. Baca Al Fatihah, kemudian rukuk, iktidal, sujud, duduk antara dua sujud, dan sujud lagi.

== Duduk tasyahud akhir dalam solat ==

Duduk ini untuk Subuh (dua rakaat), Maghrib (tiga rakaat) dan untuk solat empat rakaat setelah bangun dari sujud kedua. Duduk dengan meletakkan punggung atas tempat solat dan masukan kaki kiri ke bawah kaki kanan yang ditegakkan anak-anak jari ke kiblat. Letakkan tangan seperti tasyahud pertama. Jari telunjuk digerakkan terus menerus dalam solat atau berisyarat tanpa menggerakkannya. Setelah membaca tahiyat seperti tasyahud pertama, baca selawat.

===Berdoa sebelum salam===
:1. ''Allaahumma innii a’uu-dzu bika min ‘a-dzaabil qabri wamin ‘a-dzaa bin naari wa min fitnatil mahyaa wal mamaati wa min fitnatil masiihid dajjaal.''
:“Ya Allah, bahwasanya aku berlindung kepada Engkau dari azab neraka, dari fitnah hidup dan mati dan dari fitnah perosak yang menghabiskan segala kebajikan.”
[H.R. Muslim dari Abu Hurairah ra dari Nabi s.a.w.]

:2. ''Allaahummaghfir lii maa qaddamtu wa maa akhkhartu wa maa asrartu wa maa a’lantu wa maa as-raftu wa maa anta a’lamu bihii minnii antal muqaddimu wa antal muakhkhiru laa ilaa ha illaa anta.''
:“Ya Allah! Ampunilah aku terhadap apa yang telah aku dahulukan dan apa yang telah aku akhirkan dan apa yang telah aku rahsiakan dan apa yang aku nyatakan dan apa yang aku boroskan dan apa yang Engkau lebih mengetahui daripadaku,Engkaulah yang mendahulukan, Engkaulah yang menemudiankan, tidak ada Tuhan yang berhak disembah melainkan Engkau”
[H.R. Muslim dari Ali ra. dari Nabi s.a.w.]

:3. ''Allaahumma innii as-aluka minal khairi kullihi maa ‘alimtu minhu wa maa lam a’alam wa a’uu-dzu bika min syarri kullihi maa ‘alimtu minhu wa maa lama’lam. Allaahumma innii as-aluka minal khairi maa sa-alaka bihi ‘ibaadukash shaalihuun. Wa a’uu-dzu bika min syarri masta’aa-dzaka minhu ‘ibaadukash shaalihuun. Rabbanaa aa-tinaa fid dun-ya hasanataw wa qinaa ‘a-dzaaban naar.''
:“Ya Tuhan-ku, bahwasanya aku memohon kepada Engkau dari semua kebajikan apa yang telah aku ketahui dan apa yang belum aku ketahui. Ya Allah, bahwasanya aku memohon kepada Engkau dari sebaik-baik apa yang telah dimohonkan oleh hamba-hamba-Mu yang soleh-solah, dan aku berlindung kepada Engkau dari kejahatan-kejahatan yang telah diminta perlindungan daripadanya kepada Engkau oleh hamba-hamba Engkau yang soleh-soleh. Wahai Tuhan kami, berilah kepada kami kebajikan di dunia dan kebajikan di akhirat dan peliharalah kami dari siksa neraka.”
[H.R. Ibnu Abi Syaibah dan Said ibn Manshur dari Umar ibn Said ra. dari Nabi s.a.w.]

:4. ''Allaahumma innii a’uu-dzu bika minal ma’tsami wal maghrami''
:“Ya Allah, bahwasanya aku berlindung kepada Engkau dari dosa dan dari yang memberatkan.”
[H.R. Muslim dari kitab Al Adzkar: 170]

:5. ''Allaahumma innii ‘alaa dzik-rika wa syuk-rika wa husni ‘ibaadatika.''
:“Ya Allah, tolonglah aku untuk menyebut-Mu dan mensyukuri-Mu dan elok peribadatanku kepada-Mu.”
[H.R. Ahmad,Abu Daud dari Mu’adz ibn Jabal ra. dari Nabi s.a.w.]

Rasulullah s.a.w. pernah menyuruh Abu Bakar ra. membaca:
:6. ''Allaahumma innii zhalamtu nafsii zhulman ka-ysiran kabiiran, wa laa yaghfirudz dzunuuba illaa anta faghfir lii maghfiratan ‘indika war hamnii innaka antal ghafuurur rahiim.''
:“Wahai Tuhan-ku, bahwasanya aku telah menganiaya diriku, aniaya yang banyak lagi besar.Tidak ada yang sanggup mengampunkan dosa melainkan Engkau, maka ampunilah aku dengan ampunan dari sisi-Mu dan rahmatilah(kasihanilah) aku, bahwasanya Engkau-lah Tuhan Yang Maha Pengampun lagi Maha Penyayang.”

Doa ini diriwayatkan oleh Al-Bukhari dan Muslim dari Ibnu Umar ra. dari Abu Bakar ra. dari Nabi s.a.w.:
:7. ''Allaahumma inni as-alukats tsabaa-ta fil amri. Wal ‘azii-mata ‘alar rusydi . Wa as-aluka syukra ni’mataka, wa husna ‘ibaadatika, wa as-aluka qalban saliiman wa lisaanan shaadiqan wa as-aluka min khairi maa ta’lam. Wa a’uu-dzu bika min syarri maa ta’lam. Wa astaghfiruka mimmaa ta’lam.''
:“Ya Allah, bahwasanya aku memohon kepada Engkau kemantapan dalam segala urusan dan kekuatan hati atas jalan yang benar.Aku memohon kepada-Mu; mensyukuri nikmat-Mu dan kebagusan ibadat kepada-Mu. Aku memohon kepada-Mu jiwa yang sejahtera dan lidah yang benar dan aku memohon kepada-Mu sebaik-baik apa yang Engkau ketahui, dan aku berlindung dengan Engkau dari segala kejahatan yang Engkau ketahui dan aku memohon kepada-Mu, ampunan bagi segala dosa yang Engkau ketahui.”

== Bersalam sesudah solat ==

Palingkan muka ke kanan dan ke kiri dan menyebut lafal salam:

:1. ''Assalaamu’alaikum wa rahmatullaah.''
:“Mudah-mudahan Allah mencurahkan kesejahteraan atas dirimu demikian pula rahmat-Nya.”
[H.R. Al-Bukhari, Muslim, An-Nasa’i, At-Tirmidzi]

:2. ''Assalaamu’alaikum wa rahmatullaahi wabarakatuh''
:“Mudah-mudahan Allah mencurahkan kesejahteraan atas dirimu demikian pula rahmat-Nya dan barokah-Nya.&quot;
[H.R. Abu Daud]

== Rujukan ==
{{reflist}}
* [http://mediasatria.blogspot.com/2017/03/bacaan-sujud-sajadah-dalam-latin-yang-benar.html Media Satria|Bacaan Sujud Sajadah]
* [http://solat.wordpress.com Solat/Sembahyang Cara Nabi saw]
* [http://mediasatria.blogspot.com/2017/03/bacaan-ruku-dan-sujud-dalam-shalat.html Media Satria|Bacaan Ruku dan Sujud]
* [http://www.jomsolat.tk Solat - www.jomsolat.tk]
* [http://mediasatria.blogspot.com/search/label/Bacaan%20Shalat?&amp;max-results=7 Media Satria| Bacaan Shalat]
* [http://bangshut.blogspot.com/2019/10/bacaan-doa-ruku-dan-sujud-lengkap.html Bacaan Doa Ruku dan Sujud]


[[Kategori:Islam]]</text>
      <sha1>byaoq0h2ky5f5tisvbnc5avy4r2ymis</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Pusat Teknologi Komputer</title>
    <ns>4</ns>
    <id>2136</id>
    <redirect title="Wikibooks:Pusat teknologi komputer" />
    <revision>
      <id>4870</id>
      <timestamp>2008-03-06T12:59:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>[[Wikibooks:Pusat Teknologi Komputer]] dipindahkan ke [[Wikibooks:Pusat teknologi komputer]]: gaya Wikibooks</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="48" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Wikibooks:Pusat teknologi komputer]]</text>
      <sha1>p1nt1ybfa6l9ew303rfbav8tox201ll</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Rak kemanusiaan</title>
    <ns>4</ns>
    <id>2138</id>
    <revision>
      <id>9598</id>
      <parentid>5992</parentid>
      <timestamp>2014-08-19T08:47:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>/* Falsafah */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="315" xml:space="preserve">[[Wikibooks:Rak buku|Rak buku]] ini memuatkan semua buku-buku berkenaan kemanusiaan.

== Agama ==
===[[Islam]]===
* [[Solat]]

== Falsafah ==

== Lain-lain ==
* [[Dilema Melayu]]

[[Kategori:Rak Wikibooks|Kemanusiaan]]
[[Kategori:Kemanusiaan| ]]

[[cy:Silff lyfrau:Dyniaethau]]
[[en:Wikibooks:Humanities bookshelf]]</text>
      <sha1>7d6e56pno0optbh4r107njjsevt5u5b</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Rak buku beraneka</title>
    <ns>4</ns>
    <id>2139</id>
    <revision>
      <id>10756</id>
      <parentid>10753</parentid>
      <timestamp>2020-05-27T05:05:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rachmat04</username>
        <id>1879</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Reverted to revision 6545 by [[Special:Contributions/Aurora|Aurora]] ([[User talk:Aurora|talk]]) (TwinkleGlobal)</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="341" xml:space="preserve">[[Wikibooks:Rak buku|Rak buku]] ini memuatkan semua buku-buku yang tidak termasuk dalam mana-mana rak buku lain.

== Adab ==
* [[Adab menggunakan telefon]]
* [[Adab memakai sepatu, kasut atau sandal]]

== Kemahiran hidup ==
* [[Barangan perkhemahan]]
* [[Langkah keselamatan berkaitan pasir jerlus]]

[[Kategori:Rak Wikibooks|Buku beraneka]]</text>
      <sha1>qa8hgf90bgm1lrphy09lfgye1uykw48</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Pusat buku beraneka</title>
    <ns>4</ns>
    <id>2140</id>
    <revision>
      <id>11363</id>
      <parentid>11340</parentid>
      <timestamp>2022-05-21T01:19:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>175.143.254.173</ip>
      </contributor>
      <comment>Membatalkan semakan 11340 oleh [[Special:Contributions/203.116.120.36|203.116.120.36]] ([[User talk:203.116.120.36|Perbincangan]])</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="373" xml:space="preserve">Berikut merupakan senarai rak buku yang terdapat dalam pusat buku beraneka.

* [[Wikibooks:Rak buku beraneka|Buku beraneka]]
* [[Wikibooks:Rak panduan belajar|Panduan belajar]]
* [[Wikibooks:Rak manual|Panduan manual]]
* [[Resipi]]
* [[Wikijunior]]
* [[Wikiprofesional]]
* [[Wikiversity]]

[[Kategori:Rak Wikibooks|Buku beraneka]]
[[en:Wikibooks:Special groups department]]</text>
      <sha1>heiknisfbf4n3l34hbyuv7a35i40sn4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Capati</title>
    <ns>100</ns>
    <id>2141</id>
    <revision>
      <id>4897</id>
      <parentid>4888</parentid>
      <timestamp>2008-03-18T11:03:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kemaskini</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="746" xml:space="preserve">[[Image:Baking Chapatis.jpg|thumb|Memasak capati]]
{{Resipi|Roti|Capati}}
'''Capati''' merupakan makanan ruji [[Resipi:Roti|roti]] utara India dan Pakistan.

== Bahan-bahan ==
* 2 cawan tepung capati
* 4 sudu besar mentega
* 1 sudu minyak sapi 	
* 5 cawan air sejuk
* ½ sudu teh garam

== Cara ==
* Gaulkan tepung bersama mentega dan garam.
* Tuangkan air, uli hingga lembut.
* Kemudian tutup dan biarkan selama 30 minit. 
* Bahagikan adunan itu kepada lapan bahagian.
* Canai tiap-tiap satu sampai nipis.
* Letakkan atas kuali. Bila keluar gelembung kecil balikkan, masak sampai berwarna kuning pucat. 
* Hidang panas-panas dengan kuah dal atau sambal tumis.

== Sumber ==
* Buku Pandai Memasak

[[Kategori:Roti|Capati]]
[[en:Cookbook:Chapati]]</text>
      <sha1>1kh228im5w924bwfm5ghcvfswjxv60h</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Roti Gandum</title>
    <ns>100</ns>
    <id>2142</id>
    <revision>
      <id>4898</id>
      <parentid>4886</parentid>
      <timestamp>2008-03-18T11:06:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kemaskini</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="893" xml:space="preserve">{{Resipi|Roti|Roti Gandum}}

== Bahan-bahan ==
* 300 gm tepung gandum
* 300 gm emping gandum (untuk membuat roti)
* 2 sudu kecil gula
* 2 sudu besar susu
* 1 sudu kecil garam halus 
* 10 gm yis bersih
* 40 gm mentega
* 25 gm lemak sayur-sayuran
* Air suam secukup bancuhan

== Cara ==
* Larutkan yis dan gula dalam air suam.
* Kemudian biarkan selama 10 minit.
* Pukul mentega, garam, lemak sayuran dan susu sehingga sebati.
* Setelah itu, masukkan bancuhan yis dan gula tadi, dan kacau rata-rata.
* Masukkan tepung gandum dan emping gandum sedikit-sedikit hingga habis. Uli adunan hingga lembut.
* Bahagikan adunan kepada beberapa doh yang disukai. Biarkan selama 20 minit, sehingga doh menjadi kembang.
* Uli sekali lagi dan gulung.
* Letakkan ke dalam acuan roti dan biarkan selama 15 minit sebelum dibakar hingga masak.

== Sumber ==
* Sajian Selera Malaysia

[[Kategori:Roti|Roti gandum]]</text>
      <sha1>4a71pgfhnhpy60zfj2bq55oqm99zx2s</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bahasa Melayu/Daftar Isi</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2143</id>
    <revision>
      <id>4891</id>
      <timestamp>2008-03-17T08:44:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Putera Luqman Tunku Andre</username>
        <id>81</id>
      </contributor>
      <comment>Laman baru: {{Daftar isi bahasa Melayu}}  {{Pelajaran bahasa Melayu}} &lt;br&gt; {{Tata bahasa bahasa Melayu}}  [[Kategori:Bahasa Melayu|Daftar Isi]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="131" xml:space="preserve">{{Daftar isi bahasa Melayu}}

{{Pelajaran bahasa Melayu}}
&lt;br&gt;
{{Tata bahasa bahasa Melayu}}

[[Kategori:Bahasa Melayu|Daftar Isi]]</text>
      <sha1>s3rxxsq35dm6njnqjp5wgubm0e4dd03</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Daftar isi bahasa Melayu</title>
    <ns>10</ns>
    <id>2144</id>
    <revision>
      <id>4892</id>
      <timestamp>2008-03-17T08:48:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Putera Luqman Tunku Andre</username>
        <id>81</id>
      </contributor>
      <comment>Laman baru: &lt;div class=&quot;top&quot;&gt; {| align=center style=&quot;border: 2px solid SlateBlue; background: #F7F7FF; padding: 0.5em; font-size: small; text-align: center; -moz-border-radius: 15px&quot;  |align=&quot;left&quot; ...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1196" xml:space="preserve">&lt;div class=&quot;top&quot;&gt;
{| align=center style=&quot;border: 2px solid SlateBlue; background: #F7F7FF; padding: 0.5em; font-size: small; text-align: center; -moz-border-radius: 15px&quot; 
|align=&quot;left&quot; width=&quot;50px&quot;|&lt;small&gt;({{tnavbar-mini-nodiv|Daftar isi bahasa Melayu}})&lt;/small&gt;
|align=&quot;center&quot;|
|-
|colspan=3|[[Bahasa Melayu/Daftar Isi|&lt;big&gt;&lt;big&gt;Daftar isi bahasa Melayu&lt;/big&gt;&lt;/big&gt;]]
|-
|colspan=3|Belajar bahasa Melayu&lt;/font&gt; • [[Bahasa Melayu/Usulan#Versi Cetak dan PDF|Versi Cetak dan PDF]]
----
[[Bahasa Melayu/Pelajaran|Pelajaran]] • 
[[Bahasa Melayu/Tata Bahasa|Tata Bahasa]] • 
[[Bahasa Melayu/Appendix|Appendix]] • 
[[Bahasa Melayu/Teks|Teks]] • 
[[Bahasa Melayu/Usulan|Usulan]] • 
[[Bahasa Melayu/Tanya jawab|T&amp;J]] • 
[[Bahasa Melayu/Pelajaran/Perencanaan|Perencanaan]]
&lt;br&gt; 
[[Bahasa Melayu/Pelajaran/Perkenalan|Pengenalan]] &amp;nbsp;•&amp;nbsp;
[[Bahasa Melayu/Pelajaran/Tingkat Satu|Tingkat Satu]] &amp;nbsp;•&amp;nbsp;
[[Bahasa Melayu/Pelajaran/Tingkat Dua|Tingkat Dua]] &amp;nbsp;•&amp;nbsp;
[[Bahasa Melayu/Pelajaran/Tingkat Tiga|Tingkat Tiga]] &amp;nbsp;•&amp;nbsp;
[[Bahasa Melayu/Pelajaran/Tingkat Empat|Tingkat Empat]]
|}
&lt;/div&gt;
&lt;noinclude&gt;
[[Kategori:Templat Bahasa Melayu| Daftar isi]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>nxbwq6bq06uet68k0cxfd1weoe0r1fx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Islam/Adab bergaul</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2148</id>
    <revision>
      <id>6155</id>
      <parentid>5061</parentid>
      <timestamp>2010-01-27T14:19:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>120.141.203.150</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Memberi salam */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12205" xml:space="preserve">== Kenal-mengenal sesama insan ==
{{Arab|
يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاكُمْ مِنْ ذَكَرٍ وَأُنْثَى وَجَعَلْنَاكُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ خَبِيرٌ (13)
}}

&quot;Hai manusia, sesungguhnya Kami menciptakan kamu dari seorang laki-laki dan seorang perempuan dan menjadikan kamu berbangsa-bangsa dan bersuku-suku supaya kamu saling kenal-mengenal. Sesungguhnya orang yang paling mulia diantara kamu di sisi Allah ialah orang yang paling taqwa di antara kamu. Sesungguhnya Allah Maha Mengetahui lagi Maha Mengenal.&quot;

:Al-Hujurat, 49: 13

== Bersaudara kerana Allah ==
{{Arab|
إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ فَأَصْلِحُوا بَيْنَ أَخَوَيْكُمْ وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ (10) يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا يَسْخَرْ قَوْمٌ مِنْ قَوْمٍ عَسَى أَنْ يَكُونُوا خَيْرًا مِنْهُمْ وَلَا نِسَاءٌ مِنْ نِسَاءٍ عَسَى أَنْ يَكُنَّ خَيْرًا مِنْهُنَّ وَلَا تَلْمِزُوا أَنْفُسَكُمْ وَلَا تَنَابَزُوا بِالْأَلْقَابِ بِئْسَ الِاسْمُ الْفُسُوقُ بَعْدَ الْإِيمَانِ وَمَنْ لَمْ يَتُبْ فَأُولَئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ (11) يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثِيرًا مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ وَلَا تَجَسَّسُوا وَلَا يَغْتَبْ بَعْضُكُمْ بَعْضًا أَيُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَنْ يَأْكُلَ لَحْمَ أَخِيهِ مَيْتًا فَكَرِهْتُمُوهُ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ تَوَّابٌ رَحِيمٌ (12)
}}

&quot;Orang-orang beriman itu sesungguhnya bersaudara. Sebab itu damaikanlah (perbaikilah hubungan) antara kedua saudaramu itu dan takutlah terhadap Allah, supaya kamu mendapat rahmat.

Hai orang-orang yang beriman, janganlah sekumpulan orang laki-laki merendahkan kumpulan yang lain, boleh jadi yang ditertawakan itu lebih baik dari mereka. Dan jangan pula sekumpulan perempuan merendahkan kumpulan lainnya, boleh jadi yang direndahkan itu lebih baik. Dan janganlah suka mencela dirimu sendiri dan jangan memanggil dengan gelaran yang mengandung ejekan. Seburuk-buruk panggilan adalah (panggilan) yang buruk sesudah iman dan barangsiapa yang tidak bertaubat, maka mereka itulah orang-orang yang zalim.

Hai orang-orang yang beriman, jauhilah kebanyakan syak wasangka (kecurigaan), kerana sebahagian dari syak wasangka itu dosa. Dan janganlah mencari-cari keburukan orang dan janganlah menggunjingkan satu sama lain. Adakah seorang di antara kamu yang suka memakan daging saudaranya yang sudah mati? Maka tentulah kamu merasa jijik kepadanya. Dan bertakwalah kepada Allah. Sesungguhnya Allah Maha Penerima Taubat lagi Maha Penyayang.&quot;

:Al-Hujurat, 49: 10-12

== Tersenyum ==
{{Arab|
عَنْ أَبِي ذَرٍّ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ تَبَسُّمُكَ فِي وَجْهِ أَخِيكَ لَكَ صَدَقَةٌ ، وَأَمْرُكَ بِالْمَعْرُوفِ وَنَهْيُكَ عَنْ الْمُنْكَرِ صَدَقَةٌ ، وَإِرْشَادُكَ الرَّجُلَ فِي أَرْضِ الضَّلَالِ لَكَ صَدَقَةٌ ، وَبَصَرُكَ لِلرَّجُلِ الرَّدِيءِ الْبَصَرِ لَكَ صَدَقَةٌ ، وَإِمَاطَتُكَ الْحَجَرَ وَالشَّوْكَةَ وَالْعَظْمَ عَنْ الطَّرِيقِ لَكَ صَدَقَةٌ ، وَإِفْرَاغُكَ مِنْ دَلْوِكَ فِي دَلْوِ أَخِيكَ لَكَ صَدَقَةٌ .
}}

Dari Abu Dzar, dia telah berkata: Telah bersabda Rasulullah SAW: &quot;Senyummu pada wajah saudaramu adalah sedekah, ajakanmu kepada kebaikan dan pencegahanmu terhadap keburukan adalah sedekah, petunjukmu kepada orang yang tersesat yang bertanya kepadamu adalah sedekah, membuang akan batu, duri, dan tulang dari jalan adalah sedekah, penuanganmu dari bejanamu kepada bejana saudaramu adalah sedekah.&quot;

:HR at-Tirmidzi (1956). Disahkan al-Albani dalam ash-Shahihah (II: 572).

== Menyebarkan salam ==
{{Arab|
عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَالَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ لَا تَدْخُلُوا الْجَنَّةَ حَتَّى تُؤْمِنُوا وَلَا تُؤْمِنُوا حَتَّى تَحَابُّوا أَلَا أَدُلُّكُمْ عَلَى أَمْرٍ إِذَا أَنْتُمْ فَعَلْتُمُوهُ تَحَابَبْتُمْ أَفْشُوا السَّلَامَ بَيْنَكُمْ وَفِي الْبَاب عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سَلَامٍ وَشُرَيْحِ بْنِ هَانِئٍ عَنْ أَبِيهِ وَعَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَمْرٍو وَالْبَرَاءِ وَأنَسٍ وَابْنِ عُمَرَ قَالَ أَبُو عِيسَى هَذَا حَدِيثٌ حَسَنٌ صَحِيحٌ
}}

Dari Abu Hurairah, dia telah berkata: Telah bersabda Rasulullah SAW: &quot;Demi Zat yang dirinya berada di tangan-Nya, kalian tidak akan masuk syurga sehingga kalian beriman. Dan kalian tidak akan beriman (dengan sempurna) sehingga kalian saling mencintai. Mahukah kalian kuberitahu sesuatu yang jika kalian kerjakan, nescaya kalian akan saling mencintai? Sebarkanlah salam di antara kalian.&quot;

:HR at-Tirmidzi (2688)

{{Arab|
إن السلام اسم من أسماء الله تعالى ، وضعه في الأرض ، فأفشوا السلام بينكم .
}}

&quot;Sesungguhnya as-Salam (Maha Pemberi Keselamatan) adalah salah satu nama dari nama-nama Allah yang Maha Tinggi yang diletakkan-Nya di bumi. Maka sebarkanlah salam di antara kalian.&quot;

:Ash-Shahihah (I: 184)

{{Arab|
يا أيها الناس ! أفشوا السلام ، وأطعموا الطعام ، وصلوا الأرحام ، وصلوا بالليل والناس نيام ؛ تدخلوا الجنة بسلام .
}}

&quot;Wahai manusia! Sebarkanlah salam, berikanlah makan (yang membutuhkan), sambunglah kekerabatan, dan [[solat]]lah di waktu malam ketika manusia sedang tidur, nescaya kalian akan memasuki syurga dengan selamat.&quot;

:Ash-Shahihah (II: 569)

{{Arab|
اعبدوا الرحمن ، وأطعموا الطعام ، وأفشوا السلام ؛ تدخلوا الجنة بسلام .
}}

&quot;Sembahlah Yang Maha Pengasih, berikanlah makan, sebarkanlah salam, (nescaya) kalian akan masuk syurga dengan selamat.&quot;

:Ash-Shahihah (II: 571)

{{Arab|
أطعموا الطعام ، وأفشوا السلام ، تورثوا الجنان .
}}

&quot;Berikanlah makanan dan sebarkanlah salam, (nescaya) kalian akan mewarisi syurga.&quot;

:Ash-Shahihah (III: 1466)

{{Arab|
أفشوا السلام تسلموا .
}}

&quot;Sebarkanlah salam, (nescaya) kalian akan selamat.&quot;

:Ash-Shahihah (III: 1493)

{{Arab|
أفشوا السلام ، وأطعموا الطعام ، وكونوا إخوانا كما أمركم الله .
}}

&quot;Sebarkanlah salam, berikanlah makanan, dan jadilah kalian bersaudara sebagaimana telah diperintahkan Allah kepada kalian.&quot;

:Ash-Shahihah (IV: 1501)

===Memberi salam===
{{Arab|
عن أبي هريرة ، عن النبي صلى الله عليه وسلم قال: &quot; حق المسلم على المسلم ست &quot; . قيل: وما هي [ يا رسول الله ] ؟ قال: &quot; إذا لقيته فسلم عليه ، وإذا دعاك فأجبه ، وإذا استنصحك فانصح له ، وإذا عطس فحمد الله فشمتهن وإذا مرض فعده ، وإذا مات فاصحبه ( وفي الرواية الأخرى: فاتبعه ) &quot;
}}

Dari Abu Hurairah, dari Nabi SAW, beliau telah bersabda: &quot;Kewajiban seorang muslim terhadap muslim yang lain ada enam.&quot; Ada yang bertanya: &quot;Dan apakah itu [wahai Rasulullah]?&quot; Beliau menjawab: &quot;Apabila kamu berjumpa dengannya maka berilah salam kepadanya, dan apabila dia menjemputmu maka penuhilah undangannya, dan apabila dia memintamu nasihat maka berilah dia nasihat, dan apabila dia bersin lalu dia memuji Allah maka doakanlah dia, dan apabila dia sakit maka jenguklah dia, dan melayatnya (dan dalam riwayat lain: mengiringi jenazahnya) jika ia meninggal.&quot;

: HR Bukhari dalam Adab al-Mufrad (991). Dishahihkan al-Albani dalam Shahih Adab al-Mufrad (766).

===Keutamaan yang memulainya===
Dari Abu Umamah, dia telah berkata: Ada yang bertanya: &quot;Wahai Rasulullah! Dua orang lelaki bertemu, siapa di antara keduanya yang memulai memberi salam?&quot; Maka beliau menjawab: &quot;Yang paling utama dari keduanya menurut Allah.&quot;

:HR at-Tirmidzi (2694), Kitab Permohonan Izin dan Adab dari Rasulullah, Pasal Dalil tentang Keutamaan Orang yang Memulai Memberi Salam. Beliau berkata: &quot;Ini adalah hadith hasan&quot;.

Dari Abu Umamah, dia telah berkata: Telah bersabda Rasulullah SAW: &quot;Sesungguhnya manusia yang paling utama menurut Allah [Ta'ala] adalah yang paling awal (dari mereka dalam) memberi salam.&quot;

:HR Abu Dawud (5197), Kitab Adab, Pasal Tentang Keutamaan Orang yang Memulai Memberi Salam. Dishahihkan al-Albani dalam ash-Shahihah (VII: 3382), Takhrij al-Misykah (III: 4646), Shahih at-Targhib (III: 2703), dan Shahih al-Jami (I: 2011).

===Menjawab salam sepadan atau lebih baik===
{{Arab|
وَإِذَا حُيِّيتُمْ بِتَحِيَّةٍ فَحَيُّوا بِأَحْسَنَ مِنْهَا أَوْ رُدُّوهَا إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ حَسِيبًا (86)
}}

&quot;Apabila kamu diberi penghormatan dengan sesuatu penghormatan, maka balaslah penghormatan itu dengan yang lebih baik dari padanya, atau balaslah penghormatan itu. Sesungguhnya Allah memperhitungkan segala sesuatu.&quot;

:An-Nisa, 4: 86

{{Arab|
خمس من حق المسلم على المسلم: رد التحية ، وإجابة الدعوة ، وشهود الجنازة ، وعيادة المريض ، وتشميت العاطس إذا حمد الله .
}}

&quot;Lima kewajiban seorang muslim tehadap muslim yang lain: menjawab salam, memenuhi undangan, melayat jenazah, menjenguk orang sakit, dan mendoakan orang yang bersin jika memuji Allah.&quot;

:Ash-Shahihah (IV: 1832)

== Hadiah-menghadiahi ==
{{Arab|
عن أبي هريرة ، عن النبي صلى الله عليه وسلم قال : &quot; تهادوا تحابوا &quot; .
}}

Dari Abu Hurairah, dari Nabi SAW, beliau telah bersabda: &quot;Hadiah-menghadiahilah kalian, (nescaya) kalian akan saling mencintai.&quot;

:HR al-Bukhari dalam al-Adab al-Mufrad (594). Dihasankan Syaikh al-Albani dalam Shahih al-Adab al-Mufrad (463), al-Irwa (1601), dan Shahih al-Jami (I: 3004).

== Empati kepada saudara ==
{{Arab|
عَنْ أَنَسٍ عَنْ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ لَا يُؤْمِنُ أَحَدُكُمْ حَتَّى يُحِبَّ لِأَخِيهِ مَا يُحِبُّ لِنَفْسِهِ
}}

Dari Anas radhiyallahu anhu, dari Nabi SAW, beliau telah bersabda: &quot;Tidak sempurna iman salah satu dari kalian sehingga ia: cinta untuk saudaranya apa yang ia cinta untuk dirinya sendiri (berempati bagi saudaranya).&quot;

:HR al-Bukhari (13)

== Sikap terhadap yang berbeza usia ==
&quot;Bukan termasuk golongan kami siapa yang tidak menyayangi yang lebih muda dan menghormati yang lebih tua.&quot;

:Ash-Shahihah (V: 2196)

== Rujukan ==
# Al-Qur'an al-Karim.
# Shahih al-Bukhari.
# Sunan at-Tirmidzi.
# Sunan Abu Dawud.
# Silsilah al-Ahadits ash-Shahihah.
# Shahih at-Targhib wa at-Tarhib.
# Shahih al-Jami ash-Shaghir.
# Al-Misykah al-Mashabih.
# Shahih al-Adab al-Mufrad.

[[Kategori:Islam|Adab bergaul]]

[[id:Islam/Adab bergaul]]</text>
      <sha1>emoi4bj50ods2ky5m10px0kaood9gfk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Pentadbir</title>
    <ns>4</ns>
    <id>2152</id>
    <redirect title="Wikibooks:Penyelia" />
    <revision>
      <id>4915</id>
      <timestamp>2008-03-26T11:25:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>alih</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="32" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Wikibooks:Penyelia]]</text>
      <sha1>8fsffuv28c5p9jd5jy0iwa13bhzmcro</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Catur/Kandungan</title>
    <ns>10</ns>
    <id>2163</id>
    <revision>
      <id>4936</id>
      <parentid>4935</parentid>
      <timestamp>2008-04-04T11:09:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>simpan dahulu</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1092" xml:space="preserve">&lt;!--&lt;span id=&quot;top-navigation&quot;&gt;
{{ #if: {{{1|}}} | [[Catur/{{{1}}}|&amp;larr; {{{1}}} ]] · | }}{{ #if: {{{2|}}} | [[Catur/{{{2}}}| {{{2}}} &amp;rarr;]] | }}&lt;/span&gt;--&gt;
&lt;div class=&quot;noprint&quot; align=&quot;center&quot;&gt; 
{{ #if: {{{1|}}} | [[Catur/{{{1}}}|&amp;larr; {{{1}}} ]] · | }}&amp;nbsp;'''[[Catur]]'''&amp;nbsp;{{ #if: {{{2|}}} | · [[Catur/{{{2}}}| {{{2}}} &amp;rarr;]] | }}&lt;br&gt;
&lt;small&gt;
[[Catur/Bermain|Bermain]] · 
[[Catur/Mencatat permainan|Mencatat permainan]] · 
[[Catur/Taktik|Taktik]] · 
[[Catur/Strategi|Strategi]] · 
[[Catur/Permulaan permainan|Permulaan permainan]] · 
[[Catur/Pengakhiran permainan|Pengakhiran permainan]] · 
[[Catur/Kelainan|Kelainan]] 
&lt;/small&gt;
&lt;/div&gt;&lt;includeonly&gt;[[Kategori:Catur|{{SUBPAGENAME}}]]&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;
Taip '''&lt;nowiki&gt;{{Catur/Kandungan|nama laman terdahulu|nama laman seterusnya}}&lt;/nowiki&gt;''' di bahagian bawah setiap laman dalam buku catur.

Templat ini menambahkan laman ke [[:Kategori:Catur]] dan mengisihnya mengikut nama sub-laman.
[[Kategori:Catur| ]]
[[Kategori:Templat catur|{{PAGENAME}}]]
[[en:Template:Chess/Navigation]]
[[it:Template:Scacchi]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>l0ehrq8o0bdtn2nefza1zo5fqj93k1d</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategori:Catur</title>
    <ns>14</ns>
    <id>2168</id>
    <revision>
      <id>9758</id>
      <parentid>7629</parentid>
      <timestamp>2015-02-25T20:21:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dexbot</username>
        <id>1814</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: removing existed iw links in Wikidata</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="31" xml:space="preserve">[[Kategori:Permainan berpapan]]</text>
      <sha1>dz9gh93a69f57aziusnk7isztuir4a1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Catur/Mencatat permainan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2171</id>
    <revision>
      <id>6683</id>
      <parentid>6663</parentid>
      <timestamp>2011-10-08T15:48:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Membalikkan suntingan oleh [[Special:Contributions/203.82.95.61|203.82.95.61]] ([[User talk:203.82.95.61|Perbincangan]]) kepada versi terakhir oleh [[User:Aurora|Aurora]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7949" xml:space="preserve">Mencatat permainan merupakan satu aspek yang penting terhadap pelajar [[catur]], kerana ia membolehkan pelajar tersebut mengkaji strateginya di samping strategi orang lain.

== Notasi algebra ==
Terdapat banyak sistem catatan permainan catur, tetapi yang akan diajar di sini ialah piawaian terkini yang dipanggil '''notasi algebra'''.

Dalam notasi algebra, simbol [[wikt:r|R]] digunakan untuk tir (''rook''), [[wikt:n|N]] untuk kuda (''knight''), [[wikt:b|B]] untuk gajah (''bishop''), [[wikt:k|K]] untuk raja (''king''), [[wikt:q|Q]] untuk menteri/ratu (''queen''), dan tanpa huruf untuk bidak (''pawn'').

Apabila mencatat langkah yang tidak melibatkan buah dimakan atau bidak dinaikkan pangkat, tulis simbol buah yang digerakkan dahulu. Kemudian tulis lajur (''file'') ke mana buah itu bergerak. Lajur &quot;a&quot; adalah lajur paling kiri seperti yang dilihat oleh Putih, manakala lajur &quot;h&quot; merupakan lajur paling kanan. Seterusnya, tuliskan nombor baris (''rank''). Baris 1 merupakan baris paling dekat dengan Putih dan baris 8 adalah baris paling jauh.

Mari lihat contoh satu permainan yang masih berlangsung untuk lebih mudah memahami sistem ini (yang telah hampir tamat).

{{Chess diagram|=
| tleft
| 
|= 
 8 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 7 |  |  |  |  |  |kd|  |  |=
 6 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 5 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 4 |  |  |  |  |  |qd|  |  |=
 3 |  |  |  |bl|  |  |  |  |=
 2 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 1 |  |  |  |  |kl|  |  |  |=
    a  b  c  d  e  f  g  h  
| Permainan mudah
}}

Setiap petak dicam secara unik dalam notasi algebra melalui satu koordinat yang terdiri dari satu huruf dan satu nombor. Huruf dan nombor ini (yang mewakili lajur dan baris) dipaparkan di pinggir rajah di sebelah. Sebagai contoh, petak di sudut kiri bawah ialah a1, manakala petak di kanan atas ialah h8. Raja Putih berada di e1 manakala raja Hitam berada di f7.

Sekarang ini merupakan giliran Putih. Putih memilih untuk menggerakkan gajah d3 ke c4 untuk mengemat raja Hitam. Jika ini adalah gerakan Putih yang ke-30, gerakan tersebut akan dicatat sebagai
: '''30. Bc4+'''

Ini bermakna pada gerakan ke-30 Putih, gajah telah digerakkan ke petak c4. Disebabkan cuma ada satu gajah yang dapat bergerak ke c4 (kerana cuma ada satu gajah dalam permainan), petak asal gajah tersebut tidak perlu dicatat. Tanda + menandakan mat (''check''). Simbol # (dulu ++) pula menandakan syahmat (''checkmate'').
{{-}}

{{Chess diagram|=
| tleft
| 
|= 
 8 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 7 |  |  |  |  |  |kd|  |  |=
 6 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 5 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 4 |  |  |bl|  |  |qd|  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 2 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 1 |  |  |  |  |kl|  |  |  |=
    a  b  c  d  e  f  g  h  
| Permainan mudah
}}

Akan tetapi, gajah Putih sekarang berada dalam garis nampak Menteri. Hitam memutuskan untuk memakannya. Jadi gerakan ke-30 Hitam boleh ditulis sebagai 
:'''30... Qxc4'''
Ini bermakna pada gerakan ke-30 Hitam, menteri telah bergerak dan memakan (ditunjukkan oleh tanda ''x'') buah di petak c4. Apabila gerakan Hitam ditulis berasingan dengan Putih, tiga titik diletakkan antara nombor dan gerakan, yang demikian: '''30...Qxc4'''. Kadang kala, simbol : digunakan untuk menunjukkan ada buah dimakan, yang demikian: '''Q:c4''', atau lebih jarang: '''Qc4:'''
{{-}}

{{Chess diagram|=
| tleft
| 
|= 
 8 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 7 |  |  |  |  |  |kd|  |  |=
 6 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 5 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 4 |  |  |qd|  |  |  |  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 2 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 1 |  |  |  |  |kl|  |  |  |=
    a  b  c  d  e  f  g  h  
| Permainan mudah
}}

Setelah kehilangan gajahnya, Putih kini dalam masalah, dan cuba untuk melarikan diri ke f2. Ini ditulis
:'''31. Kf2'''
Sekiranya menteri Hitam berhasrat untuk mengemat raja Putih dengan menggerakkan menteri ke c2, ia ditulis
:'''31... Qc2+'''
{{-}}

===Trengkas anotasi===
Jika suatu gerakan diikuti oleh tanda ! ia bermakna gerakan tersebut amat bagus ketika itu. Sebaliknya jika gerakan itu diikuti oleh ? ia bermakna gerakan tersebut dipersoalkan atau bukan strategi baik. !! dan ?? membawa maksud yang sama, dengan lebih penekanan. !? pula menandakan gerakan yang menarik tetapi mungkin bukan yang terbaik, manakala ?! menandakan gerakan yang diragui tetapi tidak dapat disangkal.

1-0 menandakan kemenangan untuk Putih, 0-1 kemenangan untuk Hitam, dan 1/2 permainan seri. = menandakan kesamaan kedudukan antara pemain, +/– bermakna yang Putih dianggap mempunyai kelebihan, manakala –/+ menandakan kelebihan kepada Hitam.

Kadangkala notasi biasa tidak dapat membezakan gerakan dua buah yang dapat bergerak ke petak yang sama. Oleh itu, menjadi kelaziman untuk menandakan buah mana yang bergerak dengan menyatakan lajur asal buah tersebut (contohnya Nbd2 bermakna yang kuda digerakkan ke petak d2 dari lajur b). Sekiranya lajur tidak dapat membezakan kedua-dua buah, baris pula digunakan (contohnya N4d2).

===Gerakan khas===
* Perkubuan (''castling'') ditandakan oleh 0-0 atau 0-0-0, bergantung kepada sama ada perkubuan terjadi di bahagian raja atau menteri.
* Memakan secara sambil lalu (''en passant'') ditandakan oleh awalan ''e.p.'' sekiranya terdapat kekaburan.
* Kenaikan pangkat bidak ditandakan oleh gerakan asalnya, diikuti dengan simbol buah yang menggantikan bidak tersebut. Tanda mat atau !/? diletakkan selepas nama buah baru.

== Notasi deskriptif ==
Notasi deskriptif merupakan bentuk notasi yang digunakan secara meluas sebelum notasi algebra. 

Dalam notasi ini, lajur tidak dilabelkan a, b, c dan seterusnya, tetapi QR (''Queen Rook''), QN (''Queen Knight''), QB (''Queen Bishop''), Q (''Queen''), K (''King''), KB (''King Bishop''), KN (''King Knight'') dan KR (''King Rook'').
Baris pula dinomborkan mengikut pandangan pemain, jadi petak e4 (notasi algebra) merupakan K4 Putih dan K5 Hitam.

Untuk menulis gerakan buah, nama buah ditulis terlebih dahulu, diikuti dengan petak ke mana ia bergerak. P-K4 bermakna bidak digerakkan ke baris ke-4 pada lajur K (Raja). N-QB3 pula bererti kuda digerakkan ke baris ke-3 pada lajur QB (Menteri-Gajah). QRPxN pula menandakan yang bidak pada lajur QR (Menteri-Tir) memakan kuda. Notasi berlebihan tidak digalakkan, jadi jika hanya ada satu bidak yang dapat memakan kuda lawan, gerakan itu dicatat sebagai PxN.

Untuk membandingkan kedua-dua sistem, di bawah ini diberikan notasi untuk suatu permainan dalam notasi algebra dan deskriptif.
{| cellpadding=10
|-
|
{| border=&quot;1&quot; cellspacing=&quot;0&quot;
|-
!width=&quot;110&quot;|Notasi algebra
!width=&quot;110&quot;|Notasi deskriptif
!Nota (''notasi deskriptif'')
|-
|&amp;nbsp;1. e4 e6
|&amp;nbsp;1. P-K4 P-K3
|rowspan=2|&amp;nbsp;
|-
|&amp;nbsp;2. d4 d5
|&amp;nbsp;2. P-Q4 P-Q4
|-
|&amp;nbsp;3. Nc3 Bb4
|&amp;nbsp;3. N-QB3 B-N5
|&amp;nbsp;cuma satu gajah boleh bergerak ke QN5 jadi tidak&lt;br&gt;&amp;nbsp;perlu menetapkan lajur QN berbanding KN
|-
|&amp;nbsp;4. Bb5+ Bd7
|&amp;nbsp;4. B-N5ch B-Q2
|&amp;nbsp;ch menandakan mat
|-
|&amp;nbsp;5. Bxd7+ Qxd7
|&amp;nbsp;5. BxBch QxB
|rowspan=3|&amp;nbsp;
|-
|&amp;nbsp;6. Nge2 dxe4
|&amp;nbsp;6. KN-K2 PxP
|-
|&amp;nbsp;7. 0-0
|&amp;nbsp;7. 0-0
|}
|}

== Notasi koordinat ==
Notasi koordinat pula cuma menggunakan petak yang diduduki buah untuk menandakan pergerakan. Sebagai contoh, berikut merupakan notasi untuk 7 gerakan di atas:
# e2-e4  e7-e6
# d2-d4  d7-d5
# b1-c3  f8-b4
# f1-b5+ c8-d7
# b5xd7+ d8xd7
# g1-e2  d5xe4
# 0-0

== Notasi berangka ICCF ==
Notasi ini bersifat antarabangsa kerana ia tidak bergantung kepada nama buah atau abjad tertentu. Pergerakan ditandakan oleh lajur dan baris petak permulaan diikuti dengan petak tujuan (dari 11 di petak tir menteri Putih (a1) hingga ke 88 di petak tir raja Hitam (h8)). Sebagai contoh, 1. e4 ditulis sebagai 5254. Perkubuan pula ditandakan dengan menulis gerakan dua-petak raja, manakala kenaikan bidak ditandakan dengan nombor kelima yang mewakili buah baru itu (1=menteri, 2=tir, 3=gajah, 4=kuda).

&lt;noinclude&gt;{{Catur/Kandungan|Bermain|Taktik}}&lt;/noinclude&gt;

[[en:Chess/Notating The Game]]
[[it:Scacchi/Annotazioni di gioco]]</text>
      <sha1>14cdhzpcg42lv8gqcwx8c7748j1myua</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Penyelia/Pengundian/Aurora sebagai penyelia sementara</title>
    <ns>4</ns>
    <id>2172</id>
    <revision>
      <id>4969</id>
      <parentid>4960</parentid>
      <timestamp>2008-04-30T08:44:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Putera Luqman Tunku Andre</username>
        <id>81</id>
      </contributor>
      <comment>/* Sokongan */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="801" xml:space="preserve">&lt;big&gt;'''[[Pengguna:Aurora|Aurora]]'''&lt;/big&gt; ([[Perbualan Pengguna:Aurora|Perbualan]] · [[Istimewa:Contributions/Aurora|Sumbangan]] · &lt;span class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[http://tools.wikimedia.de/~interiot/cgi-bin/count_edits?user=Aurora&amp;dbname=mswikibooks_p Statistik])&lt;/span&gt;

== Undian ==

===Sokongan===
{{Undi|Y}}-[[Pengguna:Putera Luqman Tunku Andre|Putera Luqman Tunku Andre]] 08:44, 30 April 2008 (UTC)

===Bantahan===

===Berkecuali===

== Keputusan ==
* Tarikh akhir pengundian tertakluk pada penyelia lain.-[[Pengguna:Putera Luqman Tunku Andre|Putera Luqman Tunku Andre]] 07:56, 23 April 2008 (UTC)
* Untuk maklumat lanjut mengenai prosedur perlantikan sebagai penyelia, lihat [[Wikibooks:Penyelia/Polisi]].-[[Pengguna:Putera Luqman Tunku Andre|Putera Luqman Tunku Andre]] 07:56, 23 April 2008 (UTC)</text>
      <sha1>do7t9jfchvoinek70drqu3ipahxpgmo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Arab</title>
    <ns>10</ns>
    <id>2175</id>
    <revision>
      <id>4981</id>
      <timestamp>2008-05-15T10:46:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>templat baru</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="95" xml:space="preserve">&lt;p dir=&quot;rtl&quot;&gt;&lt;font face=&quot;Tahoma&quot;&gt;{{{1}}}&lt;/font&gt;&lt;/p&gt;&lt;noinclude&gt;
[[Kategori:Templat]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>gnzvwznjv25uku7i1xs45y9yivhctqr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Islam</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2176</id>
    <revision>
      <id>6549</id>
      <parentid>4982</parentid>
      <timestamp>2011-05-14T12:43:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>+1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="205" xml:space="preserve">Berikut merupakan beberapa tulisan yang berkait dengan agama Islam:
* [[/Adab bergaul/]]
* [[/Adab memakai sepatu, kasut atau sandal‎/]]
* [[Solat]]

[[Kategori:Agama]]
[[Kategori:Islam| ]]

[[id:Islam]]</text>
      <sha1>barf20f7s091w2yitp1libknzgdw9ln</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategori:Templat catur</title>
    <ns>14</ns>
    <id>2178</id>
    <revision>
      <id>4986</id>
      <timestamp>2008-05-16T11:25:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>baru</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="51" xml:space="preserve">[[Kategori:Catur]]

[[en:Category:Chess templates]]</text>
      <sha1>lbch15ogmi69gux5l99kcl2w4ffdqxw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Catur/Taktik</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2179</id>
    <revision>
      <id>6376</id>
      <parentid>6375</parentid>
      <timestamp>2010-08-17T05:57:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>125.161.56.11</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Mengawal */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14485" xml:space="preserve">Berikut merupakan beberapa jenis taktik yang sering digunakan dalam permainan [[catur]]:

== Mengawal ==
Apabila salah satu buah pemain diletakkan supaya ia &quot;menyerang&quot; petak yang telah diduduki buah sendiri, ia dikatakan mengawal (''guarding'') buah tersebut. Jika pihak lawan memakan buah yang dikawal itu, pemain boleh memakan kembali dengan buah yang sedang mengawal itu.

Perhatikan sekiranya ada buah pemain yang [[#Menghimpit|terhimpit]] dengan raja, ia cuma dapat mengawal buah lain dari dimakan oleh raja lawan, tetapi tidak dari buah lawan yang lain, kerana ia tidak dapat bergerak atau memakan.

== Bateri ==
{{Chess diagram|=
| tright
| 
|= 
   |  |rd|  |  |  |kd|  |  |=
   |pd|  |rd|qd|nd|  |pd|  |=
   |pl|pd|nd|  |pd|  |  |pd|=
   |  |bl|  |pd|pl|pd|  |  |=
   |  |pl|  |pl|  |pl|  |  |=
   |  |  |rl|  |  |nl|  |  |=
   |  |  |rl|  |  |  |pl|pl|=
   |  |  |ql|  |  |  |kl|  |=
| Alekhine-Nimzowitsch 1930 selepas 26. Qc1.
}}
Bateri (''battery'') terbentuk apabila dua atau lebih buah bekerjasama. Bentuk bateri yang paling umum ialah dua tir pada lajur yang sama. Bateri lain yang boleh dibentuk daripada gabungan tir-menteri atau gajah-menteri.

Bateri tiga serangkai boleh dibina dengan menteri (permaisuri) dan kedua-dua tir. Ini dikenali sebagai [[Wikipedia:Alekhine's gun|meriam Alekhine]] (rajah di kanan) dan amat berbahaya. Adalah menguntungkan untuk meletakkan menteri di belakang salah satu atau kedua-dua tir kerana ia lebih berharga.

== Pertukaran ==
Dalam hampir semua permainan, pemain akan mempunyai peluang untuk memakan buah lawan dan sebagai pertukaran lawan akan memakan buah sendiri. Ini cuma patut dilakukan sekiranya pertukaran ini memberi faedah kepada pemain. Faedah ini termasuklah:

* Kelebihan buah - menteri untuk buah lain, tir untuk bidak, dsb.
* Penggandaan bidak - menyebabkan dua atau lebih bidak lawan berada di lajur yang sama..
* Membuka pertahanan raja - walaupun buah terpaksa dikorbankan untuk memakan/menggerakkan bidak yang menjaga raja lawan.
* Melonggarkan pertahanan - apabila ada buah lawan yang mengawal banyak buah lain.
* Melemahkan serangan - menyebabkan lawan kekurangan buah untuk menyerang.
* Mendapatkan ruang - mengelakkan buah sendiri (biasanya bidak) menghalang buah lain di belakang.
* Memperbaiki kelebihan buah - 11 berbanding 10 biasanya lebih baik dari 12 berbanding 11.

== Cabang dan serangan berganda ==
{{Chess diagram|=
| tright
| 
|= 
 8 |rd|nd|bd|qd|rd|  |  |kd|=
 7 |pd|pd|pd|pd|  |nl|pd|pd|=
 6 |  |  |  |  |  |nd|  |  |=
 5 |  |  |  |  |pd|  |  |  |=
 4 |  |  |  |  |pl|  |  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 2 |pl|pl|pl|pl|  |pl|pl|pl|=
 1 |rl|  |bl|ql|kl|bl|nl|rl|=
    a  b  c  d  e  f  g  h  
| Cabang Diraja
}}
Kadang-kadang suatu buah boleh menyerang dua buah lawan sekaligus. Ini dipanggil '''cabang'''/'''serampang''' (''fork'') atau &quot;serangan berganda&quot;. Semua buah boleh membuat cabang, termasuk bidak, namun kuda mempunyai reputasi untuk membuat cabang dahsyat kerana mereka boleh melompat melangkaui buah lain.

===Cabang dengan mat===
Cabang pada petak yang tidak dikawal yang menyerang raja merupakan yang paling berkuasa. Lawan akan terpaksa menyelamatkan rajanya dan buah lawan yang satu lagi dalam cabang tersebut tidak mempunyai peluang untuk melarikan diri.

====Cabang Diraja====
Cabang ''diraja'' ialah yang melibatkan kedua-dua raja dan menteri lawan. Dalam contoh yang ditunjukan di sini, kuda Putih di f7 telah menyerang Hitam menggunakan Cabang Diraja. Hitam terpaksa mengorbankan menterinya dan menukarnya dengan kuda Putih.
{{Chess diagram|=
| tright
| 
|= 
 8 |  |  |  |  |  |  |  |kd|=
 7 |rd|  |  |  |  |  |  |pd|=
 6 |  |  |pd|  |  |  |pd|  |=
 5 |pd|  |  |  |  |  |  |  |=
 4 |pl|  |  |ql|  |  |  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |  |pl|  |=
 2 |  |  |  |  |  |  |kl|pl|=
 1 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
    a  b  c  d  e  f  g  h  
| Cabang menteri - Giliran Hitam
}}

===Cabang tidak semestinya memenangi buah===
Serampang tidaklah perlu dilakukan setiap kali peluang melakukannya timbul. Pemain perlu menganalisis setiap kemungkinan untuk lawan menyelamatkan diri dari serangan berganda itu. Dalam cabang menteri di sebelah, Putih baru sahaja menjalankan 1.Qd4+ mencabang raja dan tir. Bagaimanapun, Hitam boleh menjalankan 1. ...Rg7 yang menyekat mat dan menggerakkan tir ke tempat selamat.

Akan tetapi Qd4 bukanlah suatu gerakan yang teruk. Mungkin Putih melakukan sedemikian untuk memaksa Hitam menjalankan Rg7, supaya Putih kini boleh menjalankan 2.Qd8+ Rg8 (terpaksa) dan diikuti oleh 3.Qxa5. Ini membuka ruang bagi bidak Putih di lajur a mara ke hadapan. Jadi tujuan Putih melakukan serangan berganda bukanlah untuk memenangi tir tetapi untuk memenangi bidak dan membuka jalan bagi bidak sendiri menaiki pangkat.
{{-}}

== Mengikat ==
{{Chess diagram|=
| tright
| 
|= 
 8 |  |  |  |  |kd|  |  |  |=
 7 |pd|pd|pd|  |  |pd|pd|pd|=
 6 |  |  |  |  |  |nd|  |  |=
 5 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 4 |  |bd|  |  |pl|  |  |  |=
 3 |  |  |nl|  |  |  |  |  |=
 2 |pl|pl|pl|  |  |pl|pl|pl|=
 1 |  |  |  |  |kl|  |  |  |=
    a  b  c  d  e  f  g  h  
| Kuda Putih diikat oleh gajah Hitam
}}
Buah yang diikat (''pinned'') ialah buah yang tidak dapat bergerak kerana ia akan mendedahkan buah penting pemain kepada serangan lawan, yang sekiranya buah penting itu dimakan akan menyebabkan pihak lawan mendapat kelebihan buah. Buah yang paling baik diikat ialah yang terpaksa mengawal raja; ini dikenali sebagai ''absolute pin'' (ikat mutlak). Sebagai contoh, bayangkan raja Putih berada di '''e1''', kuda Putih di '''c3''', dan petak '''d2''' pula kosong. Hitam lalu menggerakkan gajah petak-hitamnya ke '''b4'''. Kudah Putih kini telah diikat dan tidak dapat bergerak. Bidak di '''e4''' tidak lagi dikawal oleh kuda tersebut, dan boleh dimakan oleh Hitam tanpa rasa takut.

Berbeza dengan ikat mutlak, ''relative pin'' (ikat relatif) berlaku apabila salah satu buah pemain diikat kepada buah selain raja, seperti menteri atau tir. Sekiranya faedah menggerakkan buah yang diikat melebihi kehilangan buah akibat dimakan kerana tidak lagi dijaga (sebagai contoh, jika boleh menyebabkan syahmat), maka ikatan itu boleh tidak diendahkan dan buah yang terikat itu digerakkan.

{{Chess diagram|=
| tright
| 
|= 
 8 |  |  |  |  |  |  |kd|  |=
 7 |pd|pd|  |nd|  |rd|pd|pd|=
 6 |  |  |pd|  |  |  |  |  |=
 5 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 4 |  |  |bl|pl|  |  |  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |nl|  |  |=
 2 |pl|  |  |  |  |pl|pl|pl|=
 1 |  |  |  |  |  |  |kl|  |=
    a  b  c  d  e  f  g  h  
| Menyerang buah terikat, giliran Putih
}}
Kedudukan dalam rajah di sebelah menunjukkan tema menyerang buah yang terikat. Ketika ini merupakan giliran Putih, dia boleh terus memakan tir dan memenangi pertukaran. Bagaimanapun, itu bukanlah langkah terbaik. Jika Putih melakukan sedemikian, dia akan mempunyai jenis dan jumlah buah yang sama dengan lawannya, dan sesiapa sahaja boleh menang. Langkah yang lebih baik bagi Putih ialah Ng5! Tir lawan tidak dapat melarikan diri, dan lawan tidak mempunyai sebarang cara untuk menyelamatkan tir dua kali dalam gerakan seterusnya, dengan itu Hitam akan kehilangan tirnya tetapi tidak mendapat apa-apa sebagai ganti.

Taktik ini amat berguna, oleh itu pemain perlulah sentiasa melihat sekiranya dia boleh menyerang buah lawannya yang telah diikat dengan buah lain, dan berhati-hati sekiranya buah sendiri telah diikat dari diserang oleh lawan dengan buah kedua.
{{-}}

== Memaku ==
{{Chess diagram|=
| tright
| 
|= 
 8 |  |  |  |qd|  |  |  |  |=
 7 |pd|pd|pd|kd|  |pd|pd|pd|=
 6 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 5 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 4 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 2 |pl|pl|pl|  |  |pl|pl|pl|=
 1 |rl|  |  |  |  |rl|kl|  |=
    a  b  c  d  e  f  g  h  
| Putih boleh memaku Hitam
}}
Memaku (''skewer'') hampir sama dengan mengikat, tetapi ia boleh dikatakan lebih berbahaya. Hitam telah melakukan kesilapan dengan meletakkan rajanya di d7 di hadapan menterinya di d8. Putih kini boleh menggerakkan salah satu tirnya ke d1, memaku raja dan menteri Hitam. Oleh sebab Hitam tidak dapat menghalang mat itu, raja terpaksa bergerak, mendedahkan menterinya kepada serangan tir Putih.
{{-}}

== Penemuan ==
Penemuan (''discovery'') merupakan serangan terhadap buah lawan yang terdedah akibat pergerakan salah satu buah pemain. Kekuatan penemuan ialah dua sasaran boleh diserang sekaligus. Jika digabungkan dengan mat ia amat berbahaya kepada lawan.
{{Chess diagram small|=
| tleft
| 
|= 
 8 |  |kd|rd|  |  |  |nd|rd|=
 7 |pd|pd|  |  |  |pd|pd|pd|=
 6 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 5 |pl|  |  |  |nl|  |  |  |=
 4 |  |  |  |pl|  |bl|  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |  |pl|  |=
 2 |  |pl|pl|  |  |pl|  |pl|=
 1 |rl|  |  |  |  |rl|kl|  |=
    a  b  c  d  e  f  g  h  
| Jika Putih menggerakkan kudanya...
}}
{{Chess diagram small|=
| tleft
| 
|= 
 8 |  |kd|rd|  |  |  |nd|rd|=
 7 |pd|pd|  |nl|  |pd|pd|pd|=
 6 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 5 |pl|  |  |  |  |  |  |  |=
 4 |  |  |  |pl|  |bl|  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |  |pl|  |=
 2 |  |pl|pl|  |  |pl|  |pl|=
 1 |rl|  |  |  |  |rl|kl|  |=
    a  b  c  d  e  f  g  h  
|...ia merupakan mat penemuan...
}}
{{Chess diagram small|=
| tleft
| 
|= 
 8 |kd|  |rd|  |  |  |nd|rd|=
 7 |pd|pd|  |nl|  |pd|pd|pd|=
 6 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 5 |pl|  |  |  |  |  |  |  |=
 4 |  |  |  |pl|  |bl|  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |  |pl|  |=
 2 |  |pl|pl|  |  |pl|  |pl|=
 1 |rl|  |  |  |  |rl|kl|  |=
    a  b  c  d  e  f  g  h  
| ...dan selepas raja melarikan diri...
}}
{{Chess diagram small|=
| tleft
| 
|= 
 8 |kd|  |rd|  |  |  |nd|rd|=
 7 |pd|pd|  |  |  |pd|pd|pd|=
 6 |  |nl|  |  |  |  |  |  |=
 5 |pl|  |  |  |  |  |  |  |=
 4 |  |  |  |pl|  |bl|  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |  |pl|  |=
 2 |  |pl|pl|  |  |pl|  |pl|=
 1 |rl|  |  |  |  |rl|kl|  |=
    a  b  c  d  e  f  g  h  
| ...pengorbanan...
}}
{{-}}
{{Chess diagram small|=
| tleft
| 
|= 
 8 |kd|  |rd|  |  |  |nd|rd|=
 7 |  |pd|  |  |  |pd|pd|pd|=
 6 |  |pl|  |  |  |  |  |  |=
 5 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 4 |  |  |  |pl|  |bl|  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |  |pl|  |=
 2 |  |pl|pl|  |  |pl|  |pl|=
 1 |rl|  |  |  |  |rl|kl|  |=
    a  b  c  d  e  f  g  h  
| ...dan selepas 3...axb6 4.axb6, satu lagi mat penemuan dan terus syahmat!
}}
Perhatikan bahawa 1.Nd7+ Putih merupakan ''mat berganda'', sejenis mat penemuan di mana buah yang bergerak turut mengemat. Mat sebegini amat berkuasa, kerana raja lawan terpaksa bergerak (kedua-dua mat itu tidak boleh disekat serentak). Ia juga biasanya boleh membawa maut, seperti dalam permainan di atas.
{{-}}

== Menyingkirkan pertahanan ==
Dengan terlebih dahulu menangkap, mengancam atau mengikat buah lawan yang mengawal buah lain, pemain boleh memakan buah yang sedang dikawal itu dengan bebas.

== Pengorbanan ==
Pengorbanan ialah pertukaran buah untuk kelebihan selain kelebihan buah:
{{Chess diagram small|=
| tleft
| 
|= 
 8 |  |  |  |  |  |kd|  |  |=
 7 |pd|pd|pd|  |  |pd|pd|pd|=
 6 |  |qd|  |  |  |  |  |  |=
 5 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 4 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |  |  |nd|=
 2 |pl|pl|pl|  |  |  |pl|pl|=
 1 |rl|  |  |  |  |rl|  |kl|=
    a  b  c  d  e  f  g  h  
| Selepas 1. Kh1
}}
{{Chess diagram small|=
| tleft
| 
|= 
 8 |  |  |  |  |  |kd|  |  |=
 7 |pd|pd|pd|  |  |pd|pd|pd|=
 6 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 5 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 4 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |  |  |nd|=
 2 |pl|pl|pl|  |  |  |pl|pl|=
 1 |rl|  |  |  |  |rl|qd|kl|=
    a  b  c  d  e  f  g  h  
| Selepas 1. ... Qg1
}}
{{Chess diagram small|=
| tleft
| 
|= 
 8 |  |  |  |  |  |kd|  |  |=
 7 |pd|pd|pd|  |  |pd|pd|pd|=
 6 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 5 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 4 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |  |  |nd|=
 2 |pl|pl|pl|  |  |  |pl|pl|=
 1 |rl|  |  |  |  |  |rl|kl|=
    a  b  c  d  e  f  g  h  
| Selepas 2. Rxg1
}}
{{Chess diagram small|=
| tleft
| 
|= 
 8 |  |  |  |  |  |kd|  |  |=
 7 |pd|pd|pd|  |  |pd|pd|pd|=
 6 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 5 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 4 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 2 |pl|pl|pl|  |  |nd|pl|pl|=
 1 |rl|  |  |  |  |  |rl|kl|=
    a  b  c  d  e  f  g  h  
| Selepas 2. ... Nf2#
}}
Dalam rajah pertama, Putih baru sahaja menggerakkan '''1. Kh1''' untuk melarikan diri dari mat.

Hitam mengorbankan menterinya dengan '''1...Qg1''' untuk mendapat kelebihan kedudukan - Putih tidak dapat memakan menteri Hitam menggunakan raja kerana ia dikawal oleh kuda.

'''2. Rxg1''' - terpaksa - ini menahan raja dari melarikan diri - raja tidak dapat bergerak kerana dikelilingi oleh buah-buah sendiri - sebarang mat pada petak yang tidak dikawal akan membawa maut.

'''2...Nf2#''' Syahmat. Pengorbanan menteri juga merupakan satu contoh [[Wikipedia:Smothered mate|''smothered mate'']] (mat serkup).

== Pergerakan mencelah ==
{{Chess diagram small|=
| tright
| 
|= 
 8 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 7 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 6 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 5 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 4 |  |  |  |  |  |kd|  |  |=
 3 |  |pd|  |  |  |pd|rl|  |=
 2 |bd|kl|  |  |  |  |  |pl|=
 1 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
    a  b  c  d  e  f  g  h  
| Sebelum 1... f2
}}
{{Chess diagram small|=
| tright
| 
|= 
 8 |  |  |  |  |  |  |rl|  |=
 7 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 6 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 5 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 4 |  |  |  |  |  |kd|  |  |=
 3 |  |pd|  |  |  |  |  |  |=
 2 |  |kl|  |  |  |pd|  |pl|=
 1 |  |bd|  |  |  |  |  |  |=
    a  b  c  d  e  f  g  h  
| Selepas 2... Bb1! (Putih menyerah)
}}
Pergerakan mencelah atau ''[[Wikipedia:Zwischenzug|Zwischenzug]]'' ialah pergerakan yang dibuat tanpa disangka di tengah-tengah satu urutan pergerakan. Akan tetapi urutan pergerakan itu bukanlah urutan biasa, tetapi urutan yang dirasakan oleh pemain lawan sebagai terpaksa, walaupun sebenarnya tidak, dan ditunjukkan dengan ''Zwischenzug''! Selalunya pergerakan ini terjadi ketika pertukaran buah di mana pemain dijangka memakan semula buah lawan.

Pergerakan mencelah seperti ini serigkali mempunyai kesan yang tidak disangka-sangka yang membantu pemain meningkatkan kekuatan gabungan melangkaui jangkaan pemain lawan.

Borisenkov-Mezenev (rajah, giliran Hitam), berlangsung '''1... f2''', mengancam naik pangkat (menjadi menteri), dibalas oleh Putih dengan '''2. Rg8''', dengan jangkaan '''3. Rf8+''', dan '''4. Rxf1'''. Tetapi Putih menyerah kalah selepas ''zwischenzug'' '''2... Bb1!''' yang membolehkan Hitam mendapat menteri ('''3. Kxb1 f1Q+''' atau '''3. Rf8+ Bf5''').{{-}}

&lt;noinclude&gt;{{Catur/Kandungan|Mencatat permainan|Strategi}}&lt;/noinclude&gt;

[[en:Chess/Tactics]]
[[it:Scacchi/Tattica]]</text>
      <sha1>qyvfmlzhp76206unpnauvlwlaseswc5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Lakukan sendiri</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2181</id>
    <revision>
      <id>4990</id>
      <timestamp>2008-05-23T11:27:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>baru</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="771" xml:space="preserve">'''Lakukan Sendiri''' atau lebih terkenal dalam bahasa Inggeris, '''DIY''' ialah aktiviti pembaikan rumah, kereta, kerja kayu, hobi atau berkebun yang dilakukan sendiri tanpa bantuan daripada pekerja profesional. Terdapat banyak kedai DIY yang menjual bahan dan alatan yang diperlukan untuk aktiviti lakukan sendiri.

Tugas-tugas DIY meliputi perkara perkara yang mudah memasang almari kepada yang perkara yang sukar seperti membetulkan saluran paip dan meluaskan rumah. Kebanyakan tugas DIY dilakukan oleh orang yang boleh membaca dan mengikut arahan, namun ada juga kemalangan yang disebabkan oleh DIY.

== Projek DIY ==
* [[/Membetulkan paip bocor/]]

== Lihat juga ==
{{Wikipedia|Lakukan sendiri}}

[[Kategori:Kemahiran hidup]]

[[en:Do-It-Yourself]]
[[es:Bricolaje]]</text>
      <sha1>sepvxq0vet88tyvr7uqostni8kqi6s6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Biologi Asas</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2182</id>
    <revision>
      <id>5437</id>
      <parentid>5015</parentid>
      <timestamp>2008-10-29T19:18:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Edmundwoods</username>
        <id>51</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Isi kandungan */ ejaan</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="777" xml:space="preserve">== Isi kandungan ==
{{BioAsas}}

* [[/Halaman Utama|Halaman Utama]]

; [[Biologi Asas/Eksplorasi Biologi|Eksplorasi Biologi]] 
{{GenBioEksplorasiBio}}

; [[Biologi Asas/Sel|Sel]]
{{GenBioSel}}

; [[/Genetik/]]
{{GenBioGenetik}}

; [[/Klasifikasi Hidupan/]]
{{GenBioKlasifikasi}}

; [[/Evolusi/]]
{{GenBioEvolusi}}

; [[/Tisu dan Sistem/]]
{{GenBioTisu}}

; [[/Maklumat Tambahan/]]
*[[/Galeri Bio/]]
*[[/Glossari/]]
*[[/Pengarang/]]

{{Wikimedia|Biologi
|Commons category    = Biology
|Wikipedia           = Biologi
|Wikipedia category  = 
|Wikipedia portal    = Biologi
|Wikiquote           = 
|Wikiquote category  = 
|Wikisource          = 
|Wikisource category = 
|Wiktionary          = biologi
|Wiktionary category = Biologi
}}

[[en:General Biology]]
[[zh:普通生物学]]</text>
      <sha1>f8xjshlp54y3lvbpi2te97oxyr6p43b</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:BioAsas</title>
    <ns>10</ns>
    <id>2183</id>
    <revision>
      <id>5012</id>
      <parentid>4993</parentid>
      <timestamp>2008-05-24T01:11:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kemaskini</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="428" xml:space="preserve">&lt;small&gt;''' [[Biologi Asas]] ''' | [[Biologi Asas/Eksplorasi Biologi|Eksplorasi Biologi]] | [[Biologi/Sel|Sel]] | [[Biologi/Genetik|Genetik]] | [[Biologi Asas/Klasifikasi Hidupan|Klasifikasi Hidupan]] | [[Biologi Asas/Evolusi|Evolusi]] | [[Biologi Asas/Tisu dan Sistem|Tisu &amp; Sistem]] | [[Biologi Asas/Maklumat Tambahan|Maklumat Tambahan]]&lt;/small&gt;
----

[[Kategori:Biologi Asas]]

&lt;noinclude&gt;[[en:Template:GenBioTOC]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>ivw3r8sjp525i7w6i7pnbievfjxuys7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Biologi Asas/Halaman Utama</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2184</id>
    <revision>
      <id>5004</id>
      <parentid>5001</parentid>
      <timestamp>2008-05-23T15:44:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Diagramma Della Verita</username>
        <id>126</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="422" xml:space="preserve">&lt;table WIDTH=&quot;100%&quot; bgcolor=&quot;#F1FFF2&quot;&gt;&lt;tr&gt;&lt;td style=&quot;background-color: #f2fff3; border: solid 1px #bfffbf; padding: .5em;&quot; valign=top&gt;
&lt;center&gt;Selamat membaca&lt;br&gt;&lt;br&gt;
&lt;big&gt;&lt;big&gt;&lt;big&gt; ''' [[Biologi Asas|Buku Teks Biologi Asas]] ''' &lt;br&gt;&lt;/big&gt;&lt;/big&gt;&lt;/big&gt;&lt;br&gt;
[[image:White Flower Closeup.jpg|350px]]&lt;br&gt;&lt;small&gt;''Projek Wikibooks''&lt;/small&gt;&lt;br&gt;
[[Biologi Asas|Laman Kandungan]]
&lt;p&gt;&lt;/center&gt;
&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;/table&gt;

{{MukaDepan}}</text>
      <sha1>hr9begxzn91mwru4a0axkjwut6s2o6y</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:MukaDepan</title>
    <ns>10</ns>
    <id>2185</id>
    <revision>
      <id>5011</id>
      <parentid>4996</parentid>
      <timestamp>2008-05-24T01:08:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kemaskini</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="305" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;{{#ifeq:&quot;{{FULLCHAPTERNAME}}&quot;|&quot;{{FULLBOOKNAME}}&quot;|[[Kategori:{{FULLBOOKNAME}}|{{{1| }}}]]|[[Kategori:{{FULLBOOKNAME}}|{{{1|{{FULLCHAPTERNAME}}}}]]}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;
Menyeragamkan buku mengikut tajuk atau bab berdasarkan tajuk laman yang disertakan.
[[en:Template:BookCat]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>pfdvgd88cvzcf7ev9mjjz3w9860djg3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:1</title>
    <ns>10</ns>
    <id>2186</id>
    <revision>
      <id>5002</id>
      <timestamp>2008-05-23T15:41:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Diagramma Della Verita</username>
        <id>126</id>
      </contributor>
      <comment>Laman baru: &lt;br /&gt;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6" xml:space="preserve">&lt;br /&gt;</text>
      <sha1>7egt9rvm0oxpiin85je6tdx61r5zj6q</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:FULLBOOKNAME</title>
    <ns>10</ns>
    <id>2187</id>
    <revision>
      <id>5003</id>
      <timestamp>2008-05-23T15:43:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Diagramma Della Verita</username>
        <id>126</id>
      </contributor>
      <comment>Laman baru: &lt;includeonly&gt;{{#titleparts:{{{1|{{FULLPAGENAME}}}}}|1}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;Returns the name of the book including the namespace.&lt;/noinclude&gt;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="145" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;{{#titleparts:{{{1|{{FULLPAGENAME}}}}}|1}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;Returns the name of the book including the namespace.&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>l9fpet3ftyp5b0dl2729ij0zfntbkg2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Rak biologi</title>
    <ns>4</ns>
    <id>2188</id>
    <revision>
      <id>5033</id>
      <parentid>5007</parentid>
      <timestamp>2008-06-02T11:12:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kemaskini</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="226" xml:space="preserve">[[Wikibooks:Rak buku|Rak buku]] ini memuatkan buku-buku berkenaan [[w:biologi|Biologi]].

* [[Biologi Asas]]


[[Kategori:Rak Wikibooks|Biologi]]
[[Kategori:Biologi| ]]

[[de:Regal:Biologie]]
[[en:Wikibooks:Biology bookshelf]]</text>
      <sha1>h621d96p5fmcncfg4fhvo9u110qnrxk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>MediaWiki:Edittools</title>
    <ns>8</ns>
    <id>2189</id>
    <revision>
      <id>5009</id>
      <timestamp>2008-05-24T00:57:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>menyetempatkan</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7068" xml:space="preserve">&lt;div id=&quot;editpage-specialchars&quot; class=&quot;plainlinks&quot; style=&quot;margin-top: 15px; border-width: 1px; border-style: solid; border-color: #aaaaaa; padding: 2px;&quot;&gt;

&lt;span id=&quot;edittools_main&quot;&gt;'''Masukkan:''' &lt;charinsert&gt;– — … ° ≈ ≠ ≤ ≥ ± − × ÷ ← → · § &lt;/charinsert&gt;&lt;/span&gt;&lt;span id=&quot;edittools_name&quot;&gt;&amp;nbsp;&amp;nbsp;'''Tandatangan:''' &lt;charinsert&gt;~~~~&lt;/charinsert&gt;&lt;/span&gt;
----
&lt;small&gt;&lt;span id=&quot;edittools_wikimarkup&quot;&gt;'''Penanda wiki:'''
&lt;charinsert&gt;&lt;nowiki&gt;{{&lt;/nowiki&gt;+&lt;nowiki&gt;}}&lt;/nowiki&gt; &lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt;&lt;nowiki&gt;|&lt;/nowiki&gt;&lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt;[+]&lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt;[[+]]&lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt;[[Kategori:+]]&lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt;#REDIRECT&amp;#32;[[+]]&lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt;&lt;s&gt;+&lt;/s&gt;&lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt;&lt;sup&gt;+&lt;/sup&gt;&lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt;&lt;sub&gt;+&lt;/sub&gt;&lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt;&lt;code&gt;+&lt;/code&gt;&lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt;&lt;pre&gt;+&lt;/pre&gt;&lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt;&lt;blockquote&gt;+&lt;/blockquote&gt;&lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt;&lt;ref&gt;+&lt;/ref&gt;&lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt;&lt;nowiki&gt;{{&lt;/nowiki&gt;reflist&lt;nowiki&gt;}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt;&lt;references/&gt;&lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt;&lt;includeonly&gt;+&lt;/includeonly&gt;&lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt;&lt;noinclude&gt;+&lt;/noinclude&gt;&lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt;&lt;nowiki&gt;{{&lt;/nowiki&gt;DEFAULTSORT:+&lt;nowiki&gt;}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt;&amp;lt;nowiki&gt;+&lt;/nowiki&gt;&lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt;&lt;nowiki&gt;&lt;!-- &lt;/nowiki&gt;+&lt;nowiki&gt; --&gt;&lt;/nowiki&gt;&lt;/charinsert&gt;&amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt;&lt;nowiki&gt;&lt;span class=&quot;plainlinks&quot;&gt;&lt;/nowiki&gt;+&lt;nowiki&gt;&lt;/span&gt;&lt;/nowiki&gt;&lt;/charinsert&gt;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;bull;&amp;nbsp;
([[Project:Templat|templat]])&lt;br/&gt;&lt;/span&gt;&lt;span id=&quot;edittools_symbols&quot;&gt;'''Simbol:''' &lt;charinsert&gt; ~ | ¡ ¿ † ‡ ↔ ↑ ↓ • ¶&lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt; # ¹ ² ³ ½ ⅓ ⅔ ¼ ¾ ⅛ ⅜ ⅝ ⅞ ∞ &lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt; ‘ “ ’ ” &lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt; ¤ ₳ ฿ ₵ ¢ ₡ ₢ $ ₫ ₯ € ₠ ₣ ƒ ₴ ₭ ₤ ℳ ₥ ₦ ₧ ₰ £ ៛ ₨ ₪ ৳ ₮ ₩ ¥ &lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt; ♠ ♣ ♥ ♦ &lt;/charinsert&gt;&lt;br/&gt;&lt;/span&gt;
&lt;span id=&quot;edittools_characters&quot;&gt;'''Aksara:'''
&lt;span class=&quot;latinx&quot;&gt;
&lt;charinsert&gt; Á á Ć ć É é Í í Ĺ ĺ Ń ń Ó ó Ŕ ŕ Ś ś Ú ú Ý ý Ź ź &lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt; À à È è Ì ì Ò ò Ù ù &lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt; Â â Ĉ ĉ Ê ê Ĝ ĝ Ĥ ĥ Î î Ĵ ĵ Ô ô Ŝ ŝ Û û Ŵ ŵ Ŷ ŷ &lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt; Ä ä Ë ë Ï ï Ö ö Ü ü Ÿ ÿ &lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt; ß &lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt; Ã ã Ẽ ẽ Ĩ ĩ Ñ ñ Õ õ Ũ ũ Ỹ ỹ&lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt; Ç ç Ģ ģ Ķ ķ Ļ ļ Ņ ņ Ŗ ŗ Ş ş Ţ ţ &lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt; Đ đ &lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt; Ů ů &lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt; Ǎ ǎ Č č Ď ď Ě ě Ǐ ǐ Ľ ľ Ň ň Ǒ ǒ Ř ř Š š Ť ť Ǔ ǔ Ž ž &lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt; Ā ā Ē ē Ī ī Ō ō Ū ū Ȳ ȳ Ǣ ǣ &lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt; ǖ ǘ ǚ ǜ &lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt; Ă ă Ĕ ĕ Ğ ğ Ĭ ĭ Ŏ ŏ Ŭ ŭ &lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt; Ċ ċ Ė ė Ġ ġ İ ı Ż ż &lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt; Ą ą Ę ę Į į Ǫ ǫ Ų ų &lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt; Ḍ ḍ Ḥ ḥ Ḷ ḷ Ḹ ḹ Ṃ ṃ Ṇ ṇ Ṛ ṛ Ṝ ṝ Ṣ ṣ Ṭ ṭ &lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt; Ł ł &lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt; Ő ő Ű ű &lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt; Ŀ ŀ &lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt; Ħ ħ &lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt; Ð ð Þ þ &lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt; Œ œ &lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt; Æ æ Ø ø Å å &lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt; Ə ə &lt;/charinsert&gt;&lt;/span&gt;&amp;nbsp;&lt;span id=&quot;edittools_latinx_template&quot;&gt;&amp;nbsp;&amp;bull;&amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt;&lt;nowiki&gt;{{&lt;/nowiki&gt;&lt;nowiki&gt;Unicode|&lt;/nowiki&gt;+&lt;nowiki&gt;}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/charinsert&gt;&lt;/span&gt;&lt;br/&gt;&lt;/span&gt;
&lt;span id=&quot;edittools_greek&quot;&gt;'''Greek:''' 
&lt;charinsert&gt; Ά ά Έ έ Ή ή Ί ί Ό ό Ύ ύ Ώ ώ &lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp; 
&lt;charinsert&gt; Α α Β β Γ γ Δ δ &lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt; Ε ε Ζ ζ Η η Θ θ &lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt; Ι ι Κ κ Λ λ Μ μ &lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt; Ν ν Ξ ξ Ο ο Π π &lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt; Ρ ρ Σ σ ς Τ τ Υ υ &lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt; Φ φ Χ χ Ψ ψ Ω ω &lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;&lt;span id=&quot;edittools_greek_template&quot;&gt;•&amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt;&lt;nowiki&gt;{{&lt;/nowiki&gt;&lt;nowiki&gt;Polytonic|&lt;/nowiki&gt;+&lt;nowiki&gt;}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/charinsert&gt;&lt;/span&gt;&lt;br/&gt;&lt;/span&gt;
&lt;span id=&quot;edittools_arabic&quot;&gt;'''Arab:''' 
&lt;big&gt;&lt;charinsert&gt;ا ب ت ث ج ح خ د ذ ر ز س ش ص ض ط ظ ع غ ف ق ك ل م ن ه و ي&lt;/charinsert&gt; · 
&lt;charinsert&gt;ﺍ ﺑ ﺗ ﺛ ﺟ ﺣ ﺧ ﺩ ﺫ ﺭ ﺯ ﺳ ﺷ ﺻ ﺿ ﻃ ﻇ ﻋ ﻏ ﻓ ﻗ ﻛ ﻟ ﻣ ﻧ ﻫ ﻭ ﻳ&lt;/charinsert&gt; ·
&lt;charinsert&gt;ﺍ ﺒ ﺘ ﺜ ﺠ ﺤ ﺨ ﺪ ﺬ ﺮ ﺰ ﺴ ﺸ ﺼ ﻀ ﻄ ﻈ ﻌ ﻐ ﻔ ﻘ ﻜ ﻠ ﻤ ﻨ ﻬ ﻮ ﻴ&lt;/charinsert&gt; ·
&lt;charinsert&gt;ﺎ ﺐ ﺖ ﺚ ﺞ ﺢ ﺦ ﺪ ﺬ ﺮ ﺰ ﺲ ﺶ ﺺ ﺾ ﻂ ﻆ ﻊ ﻎ ﻒ ﻖ ﻚ ﻞ ﻢ ﻦ ﻪ ﻮ ﻲ&lt;/charinsert&gt; ·
&lt;charinsert&gt;ء- ّ- ْ- ً- ِ- آ أ إ ة ؤ ئ ى&lt;/charinsert&gt; ·
&lt;charinsert&gt;پ چ ژ گ ﭪ &amp;#1696; ۰ ۱ ۲ ۳ ٤ ٥ ٦ ٧ ۸ ۹&lt;/charinsert&gt;&lt;/big&gt;&lt;br/&gt;&lt;/span&gt;
&lt;span id=&quot;edittools_cyrillic&quot;&gt;'''Cyril:''' 
&lt;charinsert&gt; А а Б б В в Г г &lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt; Ґ ґ Ѓ ѓ Д д Ђ ђ &lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt; Е е Ё ё Є є Ж ж &lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt; З з Ѕ ѕ И и І і &lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt; Ї ї Й й Ј ј К к &lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt; Ќ ќ Л л Љ љ М м &lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt; Н н Њ њ О о П п &lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt; Р р С с Т т Ћ ћ &lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt; У у Ў ў Ф ф Х х &lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt; Ц ц Ч ч Џ џ Ш ш &lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt; Щ щ Ъ ъ Ы ы Ь ь &lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt; Э э Ю ю Я я &lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;&lt;br/&gt;&lt;/span&gt;
&lt;span id=&quot;edittools_ipa&quot;&gt;'''IPA:''' &lt;span title=&quot;Pronunciation in IPA&quot; class=&quot;IPA&quot;&gt;&lt;charinsert&gt;t̪ d̪ ʈ ɖ ɟ ɡ ɢ ʡ ʔ &lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt; ɸ ʃ ʒ ɕ ʑ ʂ ʐ ʝ ɣ ʁ ʕ ʜ ʢ ɦ &lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt; ɱ ɳ ɲ ŋ ɴ &lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt; ʋ ɹ ɻ ɰ &lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt; ʙ ʀ ɾ ɽ &lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt; ɫ ɬ ɮ ɺ ɭ ʎ ʟ &lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt; ɥ ʍ ɧ &lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt; ɓ ɗ ʄ ɠ ʛ &lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt; ʘ ǀ ǃ ǂ ǁ &lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt; ɨ ʉ ɯ &lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt; ɪ ʏ ʊ &lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt; ɘ ɵ ɤ &lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt; ə ɚ &lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt; ɛ ɜ ɝ ɞ ʌ ɔ &lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt; ɐ ɶ ɑ ɒ &lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt; ʰ ʷ ʲ ˠ ˤ ⁿ ˡ &lt;/charinsert&gt; &amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt; ˈ ˌ ː ˑ  ̪ &lt;/charinsert&gt;&amp;nbsp;&lt;/span&gt; &amp;nbsp;&amp;bull;&amp;nbsp;
&lt;charinsert&gt;&lt;nowiki&gt;{{&lt;/nowiki&gt;&lt;nowiki&gt;IPA|&lt;/nowiki&gt;+&lt;nowiki&gt;}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/charinsert&gt;&lt;br/&gt;&lt;/span&gt;
&lt;/small&gt;
&lt;/div&gt;</text>
      <sha1>4it6bjnpmr4guoelgket2retgvym6i4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Biologi Asas/Eksplorasi Biologi</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2190</id>
    <revision>
      <id>6189</id>
      <parentid>5019</parentid>
      <timestamp>2010-02-22T11:28:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>iw</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="100" xml:space="preserve">{{BioAsas}}
&lt;br&gt;
{{GenBioEksplorasiBio}}
&lt;br&gt;
{{GenBioTOC2}}

[[en:General Biology/Getting Started]]</text>
      <sha1>if5bsnntflw3wjssjyj84drric3nc5l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:GenBioEksplorasiBio</title>
    <ns>10</ns>
    <id>2191</id>
    <revision>
      <id>6190</id>
      <parentid>5407</parentid>
      <timestamp>2010-02-22T11:33:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>+1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="424" xml:space="preserve">#[[Biologi Asas/Eksplorasi Biologi/Pengenalan|Pengenalan]] {{stage short|25%|Jan 11, 2008}}
#[[Biologi Asas/Eksplorasi Biologi/Jirim|Jirim]] {{stage short|00%|Jan 11, 2009}}
#[[Biologi Asas/Eksplorasi Biologi/Komposisi Kimia Sel|Komposisi Kimia Hidupan]] {{stage short|25%|Jan 11, 2008}}
#[[General Biologi/Eksplorasi Biologi/Sejarah dan Asal Usul Kehidupan|Sejarah dan Asal Usul Kehidupan]] {{stage short|00%|Jan 11, 2009}}</text>
      <sha1>7mdhilhuix8etgk946u19gtehdr1b8i</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Stage short</title>
    <ns>10</ns>
    <id>2192</id>
    <revision>
      <id>8803</id>
      <parentid>5021</parentid>
      <timestamp>2014-01-10T02:46:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kemas kini</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="486" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;&lt;span class=&quot;noprint&quot;&gt;[[Fail:{{#switch:{{{1|}}}
 |0|00|0%|00%=00%
 |25|25%=25 percents
 |50|50%=50 percents
 |75|75%=75 percents
 |100|100%=100 percents
 |#default=00%
}}.svg|9x9px|{{#switch:{{{1|}}}
 |0|00|0%|00%=0%
 |25|25%=25%
 |50|50%=50%
 |75|75%=75%
 |100|100%=100%
 |#default=0%
}} developed{{#if:{{{2|}}}|&amp;nbsp; setakat {{{2}}}}}|link=Bantuan:Tahap perkembangan]]&lt;/span&gt;&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;
Lihat juga: [[Templat:Stage]]
[[en:Template:Stage short]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>te785mjz5tigbjsvw9z17xs4xugbo2i</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:GenBioSel</title>
    <ns>10</ns>
    <id>2193</id>
    <revision>
      <id>5449</id>
      <parentid>5438</parentid>
      <timestamp>2008-10-31T10:31:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kemas</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="422" xml:space="preserve">#[[Biologi Asas/Sel/Struktur sel|Struktur sel]]
#[[Biologi Asas/Sel/Membran|Membran]]
#[[Biologi Asas/Sel/Interaksi sel|Interaksi sel]]
#[[Biologi Asas/Sel/Tenaga dan metabolisme|Tenaga dan metabolisme]] 
#[[Biologi Asas/Sel/Pernafasan|Pernafasan]]
#[[Biologi Asas/Sel/Fotosintesis|Fotosintesis]]
#[[Biologi Asas/Sel/Bagaimana sel berpisah|Bagaimana sel berpisah]]
#[[Biologi Asas/Sel/Pembiakan seksual|Pembiakan seksual]]</text>
      <sha1>iixjtpvdv7ixtnffjsf4rjgtgzsmeop</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:GenBioGenetik</title>
    <ns>10</ns>
    <id>2196</id>
    <revision>
      <id>5027</id>
      <parentid>5026</parentid>
      <timestamp>2008-05-25T15:48:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Diagramma Della Verita</username>
        <id>126</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="402" xml:space="preserve">[[Image:Bdna.gif|thumb|Helix DNA]]
#[[Biologi Asas/Genetik/Inheritance|Inheritance]]
#[[Biologi Asas/Genetik/DNA, The Genetic Material|DNA, The Genetic Material]]
#[[Biologi Asas/Genetik/Gene Expression|Gene Expression]]
#[[Biologi Asas/Genetik/Gene Regulation|Gene Regulation]]
#[[Biologi Asas/Genetik/Mutation|Mutation]]
#[[Biologi Asas/Genetik/Recombinant DNA Technology|Recombinant DNA Technology]]</text>
      <sha1>476x32igjxjf0fwe8vzsntky0uftiov</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Rak manual</title>
    <ns>4</ns>
    <id>2200</id>
    <revision>
      <id>7635</id>
      <parentid>5205</parentid>
      <timestamp>2013-03-20T02:11:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>+1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="283" xml:space="preserve">[[Wikibooks:Rak buku|Rak buku]] ini memuatkan beraneka manual dan panduan.

* [[Lakukan sendiri]]
* [[Menulis Lontara menggunakan Transliterator‎]]
* [[Manual Tertinggal Wikipedia]]

[[Kategori:Rak Wikibooks|Manual]]
[[Kategori:Kemahiran hidup]]

[[en:Wikibooks:How-tos bookshelf]]</text>
      <sha1>64mi8f56vcri97tivl9ut36o7pj3l6m</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Chess diagram small</title>
    <ns>10</ns>
    <id>2214</id>
    <revision>
      <id>5068</id>
      <timestamp>2008-07-10T10:57:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>templat baru</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3278" xml:space="preserve">&lt;div class=&quot;{{{1}}}&quot; style=&quot;clear: right; width: 232px; padding-top: 6px; padding-bottom: 10px&quot;&gt;
&lt;div class=&quot;{{{1}}}&quot; style=&quot;width: 216px; text-align: center&quot;&gt;{{{2}}}
{| style=&quot;border:1px solid #b0b0b0; background-color:#f9f9f9&quot;
|-
|

{| cellpadding=&quot;0&quot; cellspacing=&quot;0&quot; style=&quot;border: 1px solid #b0b0b0&quot;
| colspan=3 | [[Image:chess_zhor_22.png]]
|- 
| [[Image:chess_zver_22.png]]
|

{| cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot; style=&quot;border: 1px solid #b0b0b0; background-color: #ffce9e&quot;
|-
| [[Image:chess_{{{3}}}l44.png|22px]]
| [[Image:chess_{{{4}}}d44.png|22px]]
| [[Image:chess_{{{5}}}l44.png|22px]]
| [[Image:chess_{{{6}}}d44.png|22px]]
| [[Image:chess_{{{7}}}l44.png|22px]]
| [[Image:chess_{{{8}}}d44.png|22px]]
| [[Image:chess_{{{9}}}l44.png|22px]]
| [[Image:chess_{{{10}}}d44.png|22px]]
|-
| [[Image:chess_{{{11}}}d44.png|22px]]
| [[Image:chess_{{{12}}}l44.png|22px]]
| [[Image:chess_{{{13}}}d44.png|22px]]
| [[Image:chess_{{{14}}}l44.png|22px]]
| [[Image:chess_{{{15}}}d44.png|22px]]
| [[Image:chess_{{{16}}}l44.png|22px]]
| [[Image:chess_{{{17}}}d44.png|22px]]
| [[Image:chess_{{{18}}}l44.png|22px]]
|-
| [[Image:chess_{{{19}}}l44.png|22px]]
| [[Image:chess_{{{20}}}d44.png|22px]]
| [[Image:chess_{{{21}}}l44.png|22px]]
| [[Image:chess_{{{22}}}d44.png|22px]]
| [[Image:chess_{{{23}}}l44.png|22px]]
| [[Image:chess_{{{24}}}d44.png|22px]]
| [[Image:chess_{{{25}}}l44.png|22px]]
| [[Image:chess_{{{26}}}d44.png|22px]]
|-
| [[Image:chess_{{{27}}}d44.png|22px]]
| [[Image:chess_{{{28}}}l44.png|22px]]
| [[Image:chess_{{{29}}}d44.png|22px]]
| [[Image:chess_{{{30}}}l44.png|22px]]
| [[Image:chess_{{{31}}}d44.png|22px]]
| [[Image:chess_{{{32}}}l44.png|22px]]
| [[Image:chess_{{{33}}}d44.png|22px]]
| [[Image:chess_{{{34}}}l44.png|22px]]
|-
| [[Image:chess_{{{35}}}l44.png|22px]]
| [[Image:chess_{{{36}}}d44.png|22px]]
| [[Image:chess_{{{37}}}l44.png|22px]]
| [[Image:chess_{{{38}}}d44.png|22px]]
| [[Image:chess_{{{39}}}l44.png|22px]]
| [[Image:chess_{{{40}}}d44.png|22px]]
| [[Image:chess_{{{41}}}l44.png|22px]]
| [[Image:chess_{{{42}}}d44.png|22px]]
|-
| [[Image:chess_{{{43}}}d44.png|22px]]
| [[Image:chess_{{{44}}}l44.png|22px]]
| [[Image:chess_{{{45}}}d44.png|22px]]
| [[Image:chess_{{{46}}}l44.png|22px]]
| [[Image:chess_{{{47}}}d44.png|22px]]
| [[Image:chess_{{{48}}}l44.png|22px]]
| [[Image:chess_{{{49}}}d44.png|22px]]
| [[Image:chess_{{{50}}}l44.png|22px]]
|-
| [[Image:chess_{{{51}}}l44.png|22px]]
| [[Image:chess_{{{52}}}d44.png|22px]]
| [[Image:chess_{{{53}}}l44.png|22px]]
| [[Image:chess_{{{54}}}d44.png|22px]]
| [[Image:chess_{{{55}}}l44.png|22px]]
| [[Image:chess_{{{56}}}d44.png|22px]]
| [[Image:chess_{{{57}}}l44.png|22px]]
| [[Image:chess_{{{58}}}d44.png|22px]]
|-
| [[Image:chess_{{{59}}}d44.png|22px]]
| [[Image:chess_{{{60}}}l44.png|22px]]
| [[Image:chess_{{{61}}}d44.png|22px]]
| [[Image:chess_{{{62}}}l44.png|22px]]
| [[Image:chess_{{{63}}}d44.png|22px]]
| [[Image:chess_{{{64}}}l44.png|22px]]
| [[Image:chess_{{{65}}}d44.png|22px]]
| [[Image:chess_{{{66}}}l44.png|22px]]
|}

| [[Image:chess_zver_22.png]]
|-
| colspan=3 | [[Image:chess_zhor_22.png]]
|}

|-
| style=&quot;line-height: 1.4; text-align: left; font-size: 90%; padding: 2px&quot; | {{{67}}}
|}
&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;&lt;noinclude&gt;[[Kategori:Templat catur|{{PAGENAME}}]]
[[en:Template:Chess diagram small]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>l8c0yu46dvu1rz5ga99z92x93a5sna3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Barangan perkhemahan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2216</id>
    <revision>
      <id>11396</id>
      <parentid>11395</parentid>
      <timestamp>2022-07-30T17:34:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2001:D08:D7:BEE8:8DDE:C5D5:68E3:4963</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Memasak */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2454" xml:space="preserve">Terdapat berbagai peralatan yang boleh dibawa bagi membantu memudahkan [[perkhemahan]]. Perkakasan yang diperlukan semasa perkemahan boleh dibahagi kepada beberapa kategori, antaranya adalah:-

== Perkakasan perkhemahan ==
* Khemah, tiang, pacak khemah, tali pengikat
* Plastik alas lantai khemah
* Plastik alas atas khemah (persediaan menghadapi kebocoran) 
* Tilam angin dan pam 
* Tikar tidur
* Beg tidur
* Selimut
* Bantal
* Pelita
* Bahan api pelita dan corong (jika menggunakan minyak) 
* Lampu picit dan bateri ganti
* Plastik sampah
* [[Tali]] (Bagi ampaian dan 1,000 kegunaan lain!) 
* Pengepit baju 
* Kit pertolongan cemas
* Belerang

== Perkakasan am ==
* Parang
* Kompas
* [[Gunting]]
* Pisau perkhemahan, pisau askar
* Pemutar skru
* [[Mancis]] tahan air / dalam bekas kedap air
* &quot;Pemula api&quot; 
* Kayu/bahan bakar
* Kapas

== Memasak ==
* Dapur perkhemahan
* Bahan api dapur perkhemahan dan corong (jika menggunakan minyak) 
* Jaring bagi unggun api
* Periuk perkhemahan dengan penutup
* Cerek teh atau kopi
* Kuali menggoreng
* Penyejuk dan air batu
* Pembuka tin
* Pembuka botol
* Sudu, pisau, garpu
* Cawan plastik, kertas atau besi
* Pinggan plastik/kertas
* Mangkuk
* Sudu hidangan
* Spatula
* Tuala pengesat
* Span
* Sabun ramah persekitaran
* Tuala kertas
* Bekas plastik bagi menyimpan makanan

== Makanan ==
* Roti
* Mentega kacang &amp; jeli 
* Koko, teh dan kopi (serbuk bancuhan minuman)
* Buah-buahan
* Makanan tin
* Air
* Garam, lada hitam, perasai,gula
* Minyak masak
* Sos tomato, stik dll
* Maggie
* Biskut

== Barangan persendirian ==
* Tunai
* Kad pengenalan
* Tuala 
* Baju basahan / mandi
* Sabun
* Syampu
* Berus gigi &amp; ubat gigi
* Selipar
* Penghalau serangga
* Pelindung matahari
* Walkman &amp; bateri, kaset / mp3 dll. 
* Peta atau panduan denai
* Beg galas
* Tabung air
* Tisu tandas
* Tisu
* Ubat yang diperlukan
* Baju sejuk / jaket ringan / kot tebal
* Baju hujan
* Topi &amp; sarung tangan
* Cermin mata gelap
* Sekurang-kurangnya 2 pasang kasut
*peralatan mandi
* wisel
*baju pesendirian
* handphone, power bank, usb cable

== Permainan hiburan ==
* Pelampung
* Frisbee, bola, dll.
* Permainan papan (Scrabble!) 
* Kad daun terup 
* Buku
* Kamera dan filem/kad ingatan
* Teropong
* Buku pengenalan burung &amp; tumbuhan
* Permainan mudah alih

== Barang tidak perlu dibawa ==
* Barangan kemas
* Radio yang kuat
* Senjata api
* Barang mudah pecah/rosak
* Haiwan peliharaan
* Peti ais
* Televisyen
[[Kategori:Kemahiran hidup]]</text>
      <sha1>eu5d56e7ngxr4iqscz32m6i6iyxyfsz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Barangan Perkhemahan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2217</id>
    <redirect title="Barangan perkhemahan" />
    <revision>
      <id>5087</id>
      <timestamp>2008-08-04T11:04:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>[[Barangan Perkhemahan]] dipindahkan ke [[Barangan perkhemahan]]: gaya Wikibooks</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="34" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Barangan perkhemahan]]</text>
      <sha1>k8414a07n0jgd8w6ief5rr796bwoap7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Tutorial Python Untuk Bukan Programmer</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2218</id>
    <redirect title="Tutorial Python untuk bukan pengatur cara" />
    <revision>
      <id>5090</id>
      <timestamp>2008-08-05T11:05:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>[[Tutorial Python Untuk Bukan Programmer]] dipindahkan ke [[Tutorial Python untuk bukan pengatur cara]]: lebih tepat</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="55" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Tutorial Python untuk bukan pengatur cara]]</text>
      <sha1>fkcnw3rdywfcoi87ef9cccsvf8ptth2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Tutorial Python Untuk Bukan Programmer/Fungsi</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2220</id>
    <redirect title="Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Fungsi" />
    <revision>
      <id>5094</id>
      <timestamp>2008-08-05T11:05:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>[[Tutorial Python Untuk Bukan Programmer/Fungsi]] dipindahkan ke [[Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Fungsi]]: lebih tepat</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="62" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Fungsi]]</text>
      <sha1>3a1ygn5g9dv3ad1j3oasrwko3wfkarv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Tutorial Python Untuk Bukan Programmer/Hello World</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2221</id>
    <redirect title="Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Hello World" />
    <revision>
      <id>5096</id>
      <timestamp>2008-08-05T11:05:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>[[Tutorial Python Untuk Bukan Programmer/Hello World]] dipindahkan ke [[Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Hello World]]: lebih tepat</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="67" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Hello World]]</text>
      <sha1>79vc35rk8amvnx3beihdjknadgwx70m</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Tutorial Python Untuk Bukan Programmer/Keputusan-Keputusan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2222</id>
    <redirect title="Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Membuat keputusan" />
    <revision>
      <id>5119</id>
      <parentid>5098</parentid>
      <timestamp>2008-08-05T13:01:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pembaiki lencongan</username>
        <id>234</id>
      </contributor>
      <comment>[[Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Keputusan-Keputusan]] dilencongkan ke [[Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Membuat keputusan]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="73" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Membuat keputusan]]</text>
      <sha1>mosad1uyt78q6ohdwtn7vwo20c9hm81</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Tutorial Python Untuk Bukan Programmer/Pendahuluan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2224</id>
    <redirect title="Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Bahan Awal" />
    <revision>
      <id>7386</id>
      <parentid>5102</parentid>
      <timestamp>2013-01-26T07:18:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>タチコマ robot</username>
        <id>970</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Memperbetulkan pelencongan berganda ke [[Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Bahan Awal]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="65" xml:space="preserve">#LENCONG [[Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Bahan Awal]]</text>
      <sha1>chbmjhgn1w4s87jf5j2m7dh5gcffhkx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Tutorial Python Untuk Bukan Programmer/Pengenalan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2225</id>
    <redirect title="Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Pengenalan" />
    <revision>
      <id>5104</id>
      <timestamp>2008-08-05T11:05:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>[[Tutorial Python Untuk Bukan Programmer/Pengenalan]] dipindahkan ke [[Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Pengenalan]]: lebih tepat</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="66" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Pengenalan]]</text>
      <sha1>k4vounkgrhs091l9scm5k8fw01bc9cf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Tutorial Python Untuk Bukan Programmer/Siapa Di Sana</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2226</id>
    <redirect title="Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Siapa di sana?" />
    <revision>
      <id>5120</id>
      <parentid>5106</parentid>
      <timestamp>2008-08-05T13:01:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pembaiki lencongan</username>
        <id>234</id>
      </contributor>
      <comment>[[Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Siapa Di Sana]] dilencongkan ke [[Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Siapa di sana?]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="70" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Siapa di sana?]]</text>
      <sha1>oxuy73kl2kd145n0i01q8la71oedple</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Siapa Di Sana</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2228</id>
    <redirect title="Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Siapa di sana?" />
    <revision>
      <id>5110</id>
      <timestamp>2008-08-05T11:06:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>[[Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Siapa Di Sana]] dipindahkan ke [[Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Siapa di sana?]]: lebih tepat</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="70" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Siapa di sana?]]</text>
      <sha1>oxuy73kl2kd145n0i01q8la71oedple</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Mengira Sehigga Sepuluh</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2229</id>
    <redirect title="Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Mengira sehingga 10" />
    <revision>
      <id>5112</id>
      <timestamp>2008-08-05T11:07:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>[[Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Mengira Sehigga Sepuluh]] dipindahkan ke [[Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Mengira sehingga 10]]: lebih tepat</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="75" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Mengira sehingga 10]]</text>
      <sha1>qdxroy9hf2of0anzribr304nuisrqfw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Keputusan-Keputusan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2230</id>
    <redirect title="Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Membuat keputusan" />
    <revision>
      <id>5114</id>
      <timestamp>2008-08-05T11:08:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>[[Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Keputusan-Keputusan]] dipindahkan ke [[Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Membuat keputusan]]: lebih tepat</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="73" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Membuat keputusan]]</text>
      <sha1>mosad1uyt78q6ohdwtn7vwo20c9hm81</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Debugging(nyah-ralat)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2231</id>
    <redirect title="Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Nyahpepijat" />
    <revision>
      <id>5116</id>
      <timestamp>2008-08-05T11:09:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>[[Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Debugging(nyah-ralat)]] dipindahkan ke [[Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Nyahpepijat]]: lebih tepat</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="67" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Nyahpepijat]]</text>
      <sha1>miv2ft3mzb1otcvwp2q5te5rz5abnfd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Kandungan</title>
    <ns>10</ns>
    <id>2232</id>
    <revision>
      <id>7355</id>
      <parentid>7354</parentid>
      <timestamp>2013-01-23T13:27:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="583" xml:space="preserve">&lt;div class=&quot;noprint PrettyTextBox&quot; style=&quot;background-color:#ffffe0; padding:0 0.5em; border:1px solid grey&quot;&gt;
{| width=100% cellspacing=0 cellpadding=2 
| width=33% bgcolor=#ffffe0 | [[Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/{{{1}}}|'''Kembali:''' {{{1}}}]]
| width=33% bgcolor=#ffffe0 align=center | [[Tutorial Python untuk bukan pengatur cara|'''Muka Depan''']]
| width=33% bgcolor=#ffffe0 align=right | [[Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/{{{2}}}|'''Seterusnya:''' {{{2}}}]]
|}
&lt;/div&gt;&lt;noinclude&gt;
[[en:Template:Non-Programmer's Tutorial for Python/Navigation]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>jp3b1nlp1ewun0fkpxunoytwlm8r6mo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>MediaWiki:Deletereason-dropdown</title>
    <ns>8</ns>
    <id>2233</id>
    <revision>
      <id>6100</id>
      <parentid>5981</parentid>
      <timestamp>2009-12-07T11:03:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>+1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="191" xml:space="preserve">* Sebab-sebab lazim
** Permintaan pengarang
** Melanggar hak cipta
** Laku musnah / ujian
** Silap tajuk/ejaan
** Atas perbincangan
** Lebih sesuai di Wikipedia/Wiktionary
** Tidak diterjemah</text>
      <sha1>8dh3gi7tmhr1w2spa9gcrq2zqpkyh3l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:FAQ</title>
    <ns>4</ns>
    <id>2234</id>
    <revision>
      <id>9753</id>
      <parentid>5129</parentid>
      <timestamp>2015-02-25T04:19:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Romaine</username>
        <id>294</id>
      </contributor>
      <comment>--&gt; Wikidata</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3703" xml:space="preserve">Berikut merupakan koleksi '''soalan lazim''' (FAQ) [[Bantuan:Kandungan|Wikibooks]]. Jika anda tidak dapat mencari jawapan kepada persoalan anda di sini, terdapat beberapa pilihan.
* Jika anda masih baru di Wikibooks, anda mungkin mahu membaca [[Wikibooks:Selamat datang pengguna baru|laman untuk pengguna baru]], yang memberikan maklumat berguna serta panduan untuk anda bermula.
* Cuba layari pautan di laman [[Bantuan:Kandungan|bantuan]].
* Jika anda masih tidak berjumpa jawapannya, anda boleh mengutarakan soalan anda di [[Wikibooks:Kedai Kopi|kedai kopi]]; ahli Wikibooks yang lain akan cuba membantu anda.

== Umum ==
'''S:''' Bagaimana mencipta laman baru?
:'''J:''' Cuma taip tajuk yang anda kehendaki di laman carian dan klik butang &quot;Pergi&quot;. Klik pada pautan merah di laman seterusnya dan mula menaip. Lihat juga [[w:Wikipedia:Bagaimana memulakan laman baru|panduan menyeluruh di Wikipedia]].

'''S:''' Di manakah senarai mengikut abjad?
:'''J:''' [[Khas:Indeks awalan]] akan menyenaraikan laman dengan awalan yang anda kehendaki. [[Khas:Semua laman]] pula menyenaraikan semua laman dalam Wikibooks denagn awalan yang anda kehendaki dan seterusnya.

'''S:''' Saya telah menyumbang tanpa mendaftar, tapi kini saya ingin mempunyai akaun pengguna. Bagaimana caranya?
:'''J:''' Cuma klik pada pautan '''Log masuk / buka akaun''' di bahagian atas kanan setiap laman di Wikibooks.

'''S:''' Apakah format kandungan laman yang digunakan?
:'''J:''' Tiada format khusus yang digunakan. Bagaimanapun, anda boleh meninjau buku-buku lain untuk mengetahui berbagai format yang ada.

'''S:''' Bolehkah saya mencuba-cuba?
:'''J:''' Tentu sahaja. Silakan mencuba di [[Wikibooks:Kotak pasir]].

== Pelanggaran hak cipta ==
'''S:''' Saya terjumpa bahan berhakcipta dalam sesuatu rencana. Apa yang patut saya buat?
:'''J:''' Dalam penerbitan seperti ini sukar untuk menentukan bila hak cipta dilanggar. Kegunaan adil (''lihat bawah'') bukan pelanggaran hak cipta. Jika anda syak berlaku pelanggaran hak cipta, ikuti langkah-langkah berikut:
:# Periksa rencana tersebut dan cari sumbernya.
:# Di laman perbincangan, nyatakan sedemikian dan tunjukkan bukti anda.
:# Jika bahan tersebut diletakkan oleh penyumbang berdaftar, adalah sopan untuk memaklumkan dia.
:# Anda tidak perlu membuang bahan tersebut dengan segera.

'''S:''' Apakah hak cipta?
:'''J:''' Hak cipta merupakan hak ekonomi eksklusif seseorang untuk menggunakannya. Tempohnya bergantung besar kepada undang-undang negara yang didiami pemilik hak cipta tersebut. Ia mungkin disertai dengan hak moral seperti hak diberikan penghargaan. Sesuatu karya yang yang hak cipta telah tamat dikatakan berada dalam domain awam.

'''S:''' Apakah kegunaan adil?
:'''J:''' Secara mudah &quot;kegunaan adil&quot; ialah pembolehan pemetikan karya berhakcipta orang lain. Sebarang petikan perlulah diberikan penghargaan sewajarnya. Sama ada sesuatu petikan masuk ke dalam kegunaan adil merupakan suatu perkara yang rumit. Biasanya, petikan satu takrifan atau rangkap ringkas termasuk dalam undang-undang ini.

== Bagaimana memaut Wikipedia ==
{{Wikipedia|Wikipedia:Manual gaya penulisan (pautan)}}
Terdapat dua cara: Pertama dengan penggunakan awalan antara-projek &quot;&lt;tt&gt;w:&lt;/tt&gt;&quot;, e.g. &lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;[[w:WP:FAQ|]]&lt;/nowiki&gt;&lt;tt&gt; = [[w:WP:FAQ|WP:FAQ]]. Cara kedua ialah dengan menambah templat {{t|Wikipedia}} di laman tersebut, yang akan menambahkan kotak pautan seperti di sebelah.

Anda juga boleh memaut projek lain seperti Wiktionary dengan menggantikan kata kunci &quot;w&quot; dalam contoh di atas dengan &quot;wikt&quot;. Lihat [[Wikibooks:Projek saudara]] untuk maklumat lanjut.

== Lihat juga ==
* [[:w:Wikipedia:FAQ|Laman projek yang sepadan]] di Wikipedia.

[[Kategori:Bantuan Wikibooks|FAQ]]</text>
      <sha1>5ngtqayv67idbwce6fns6kf3bat52en</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2235</id>
    <revision>
      <id>11372</id>
      <parentid>11371</parentid>
      <timestamp>2022-06-03T13:46:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Wiki Farazi</username>
        <id>2620</id>
      </contributor>
      <comment>Membatalkan semakan 11371 oleh [[Special:Contributions/113.210.87.190|113.210.87.190]] ([[User talk:113.210.87.190|Perbincangan]])</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2634" xml:space="preserve">__NOTOC__ __NOEDITSECTION__
&lt;div style=&quot;font-size: 110%; line-height: 1.5&quot;&gt;
{| cellspacing=3 width=&quot;100%&quot;
| colspan=2 bgcolor=&quot;#fffffc&quot; style=&quot;border:1px solid #cfcfcf;padding:1em;padding-top:0.5em;padding-bottom:0em;&quot;|
[[Fail:Census-reading-hi.jpg|thumb|right|250px|Di Wikijunior, kami menulis buku untuk kanak kanak.]]
&lt;div style=&quot;Font-size: 120%&quot;&gt;
=== Selamat Datang ke Wikijunior ===
&lt;/div&gt;

Matlamat projek ini ialah untuk mengeluarkan buku bukan cereka untuk kanak-kanak sesuai dengan umurnya dari lahir hingga umur 12 tahun. Buku-buku ini dijelaskan dengan bantuan gambar, rajah, lakaran, dan lukisan asal. Buku Wikijunior disediakan oleh komuniti penulis, guru, pelajar dan orang-orang yang muda yang bekerja bersama-sama di seluruh dunia. Buku-buku ini mengemukakan maklumat fakta yang dapat ditentusahkan. Anda diundang untuk bersama-sama menyertai dan menulis, menyunting dan mengolah semula setiap modul dan buku untuk memperbaiki isinya. Buku-buku yang terkandung di sini dilesenkan di bawah Lesen Dokumentasi Bebas GNU.
&lt;br&gt;
Sila lihat [[Wikibooks:Apa itu Wikijunior|Apa itu Wikijunior?]] dan [[meta:Wikijunior]] untuk maklumat lanjut tentang projek ini.
|}

{|- valign=&quot;top&quot; 
| width=&quot;60%&quot; bgcolor=&quot;#77bbff&quot; style=&quot;border:1px solid #aaaaff;padding:1em;padding-top:0.5em;&quot;|
==== Penemuan dan Pembaharuan ==== 
-----------------------------
[[Wikijunior:The Elements|The Elements]] 
-- [[Wikijunior Buku Eksperimen Sains yang menyeronokan|Eksperimen Sains yang menyeronokan]] 
-- [[Wikijunior:How Things Work|How Things Work]]

==== Alam Semula Jadi ====
--------------------------------
[[Wikijunior Big Cats|Big Cats]] 
-- [[Wikijunior:Serangga|Serangga]] 
-- [[Wikijunior:Dinosaur|Dinosaur]] 
-- [[Wikijunior:Badan manusia|Badan manusia]] 
-- [[Wikijunior:Sistem Suria|Sistem Suria]] 

==== Orang di Seluruh Dunia ====
-----------------------------------
[[Wikijunior:Ancient Civilizations|Ancient Civilizations]]
-- [[Wikijunior:Europe|Europe]] 
-- [[Wikijunior:Kings and Queens of England|Kings and Queens of England]] 
-- [[Wikijunior:Languages|Languages]] 
-- [[Wikijunior:South America|South America]]
-- [[Wikijunior United States Charters of Freedom|United States Charters of Freedom]]
-- [[Wikijunior:World at work|World at Work]]
-- [[Wikijunior:World War II|World War II]]

==== Waktu Sekolah ====
------------------------------------
[[Geometry for elementary school|Geometry for Elementary School]] 

==== Pra-Pembaca ====
------------------------------------
[[Wikijunior:Abjad|Abjad]] -- [[Wikijunior:Warna|Warna]] 
|}
&lt;/div&gt;

== Lihat juga ==
* [[Wikistudy]]
* [[Wikiversity]]

[[Kategori:Wikijunior| ]]</text>
      <sha1>brpz5606ly3ezd729l9msnwmlnumoz1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Dasar</title>
    <ns>4</ns>
    <id>2237</id>
    <redirect title="Wikibooks:Polisi dan garis panduan" />
    <revision>
      <id>5134</id>
      <timestamp>2008-08-15T11:04:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>alih</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="48" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Wikibooks:Polisi dan garis panduan]]</text>
      <sha1>a1skt2j2r83yju5i7q4qpjglr3gwmcn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Wiki.png</title>
    <ns>6</ns>
    <id>2240</id>
    <revision>
      <id>8643</id>
      <parentid>5694</parentid>
      <timestamp>2013-11-25T15:34:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>lesen</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20" xml:space="preserve">== Lesen ==
{{Logo}}</text>
      <sha1>89rfnw9rj6i1qwzur7kieip61ozu0ne</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Logo wikibuku (cadangan).png</title>
    <ns>6</ns>
    <id>2241</id>
    <revision>
      <id>8642</id>
      <parentid>5146</parentid>
      <timestamp>2013-11-25T15:34:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>lesen</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20" xml:space="preserve">== Lesen ==
{{Logo}}</text>
      <sha1>89rfnw9rj6i1qwzur7kieip61ozu0ne</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>VHDL, Panduan untuk orang baru</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2244</id>
    <revision>
      <id>9597</id>
      <parentid>8405</parentid>
      <timestamp>2014-08-19T08:45:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kemas</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="455" xml:space="preserve">

----
{{Wikipedia|VHDL}}
'''Isi kandungan'''
:[[/Prakata/]]
:[[/Pengenalan/]]
::[[/Pengenalan#Mengapa perlu belajar VHDL?|Mengapa perlu belajar VHDL?]]
::[[/Pengenalan#Siapa perlu belajar VHDL?|Siapa perlu belajar VHDL?]]
::[[/Pengenalan#Bahasa lain selain VHDL|Bahasa lain selain VHDL]]
::[[/Pengenalan#Pengkompil|Pengkompil]]
:[[/Sintaks/]]
:[[/Contoh/]]

{{:VHDL, Panduan untuk orang baru/capai cepat}}

[[Kategori:Pengaturcaraan]]
[[Kategori:VHDL| ]]</text>
      <sha1>bv1ghoemu4ga020eicbqxzzpadou7y9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>VHDL, Panduan untuk orang baru/Pengenalan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2245</id>
    <revision>
      <id>5377</id>
      <parentid>5162</parentid>
      <timestamp>2008-10-08T13:16:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>/* Pengkompil */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2914" xml:space="preserve">VHDL ialah sebuah bahasa penghuraian perkakasan (HDL) yang memudahkan para jurutera elektronik untuk mereka litar bersepadu. VHDL adalah kependekan kepada &quot;''Very High Speed Intergrated Circuit HDL''&quot;, atau diterjemahkan secara kasar sebagai HDL untuk Litar bersepadu berkelajuan sangat tinggi. Litar bersepadu berkelajuan sangat tinggi mempunyai singkatan VHSIC, namun kita tidak akan membincangkan tentangnya di sini.

==Mengapa perlu belajar VHDL?==
Cuba bayangkan, anda ialah seorang jurutera elektronik. Anda diberi tugasan untuk mereka sebuah litar bersepadu yang mempunyai funsi dan cara berkerja yang tertentu. Sebelum memulakan kerja-kerja mereka cipta, anda telah melakukan analisis kepada masukan dan keluaran yang anda inginkan dengan menggunakan kaedah jadual kebenaran dsb. Sudah membuat yang berkenaan, anda memikirkan, bagaimana untuk membuat litar bersepadu berkerja mengikut apa yang anda kehendaki. Lantas anda membuat gambarajah. Kemudian, anda buat litar bersepadu tersebut. Tiba-tiba, ianya tidak berfungsi seperti apa yang anda kehendaki! Mungkin disebabkan ralat dari segi seni bina atau anda telah tersalah tugaskan pin kepada masukan tertentu. Tidak ada cara lain, anda terpaksa mereka semula litar bersepadu berkenaan.

Kaedah ini tentu sekali akan memakan banyak kos dan masa sehingga anda mencapai kejayaan. Sebaliknya, dengan menggunakan VHDL, anda boleh mereka bentuk seni bina litar bersepadu, membetulkan ralat dan menganalisis keluarannya sama ada mengikut kehendak anda sebelum anda memuat turunkan ia kepada litar bersepadu boleh atur cara.

Selain daripada itu, kesukaran untuk memahami VHDL adalah rendah. Ini kerana sintaksis VHDL adalah seperti sebaris ayat berbahasa Inggeris. Sekiranya anda tidak memahami bahasa Inggeris, saya tidak boleh berkata apa-apa.

==Siapa perlu belajar VHDL?==
Sekiranya anda baca dari ayat pertama laman ini sehingga perkataan INI, saya rasa saya boleh anggapkan yang anda sudah tahun siapa yang perlu fasih berbicara dalam VHDL. Tentu sekali, mereka yang melibatkan diri dalam bidang kejuruteraan elektrik sama ada pelajar ataupun yang telah bergelar jurutera.

==Bahasa lain selain VHDL==
Sekiranya anda tidak berminat dengan VHDL, terdapat banyak lagi HDL lain yang anda boleh pelajari. Oleh kerana pengetahuan saya kurang, saya cuma tahu yang terkenal sahaja. Satu lagi HDL yang sering digunakan ialah Verilog. Tidak banyak yang saya boleh perkatakan mengenainya kerana saya tidak fasih berbicara verilog.

==Pengkompil==
Terdapat banyak pengkompil VHDL, ada yang percuma dan ada yang berbayar. Saya cadangkan anda memuat turun Altera Quartus II edisi Web kerana ia percuma. Selain itu, ia juga mudah digunakan dan mesra pengguna. Tambahan lagi, ia bukan cuma khusus kepada VHDL, ia juga boleh mengkompil [[Verilog]].

{{VHDL, Panduan untuk orang baru/navigasi|VHDL, Panduan untuk orang baru/Prakata|VHDL, Panduan untuk orang baru/Sintaks}}</text>
      <sha1>hmh6073r1r23zs33pjlm6ym3eessbi2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>VHDL, Panduan untuk orang baru/Prakata</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2246</id>
    <revision>
      <id>5165</id>
      <timestamp>2008-08-20T11:29:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kurniasan</username>
        <id>241</id>
      </contributor>
      <comment>Laman baru: Panduan ini khas untuk mereka yang baru mula-mula hendak mencuba VHDL, dan tidak pernah berbicara dalam bahasa lain (bukan bahasa pertuturan tetapi bahasa pengaturcaraan) selain VHDL. Pe...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="791" xml:space="preserve">Panduan ini khas untuk mereka yang baru mula-mula hendak mencuba VHDL, dan tidak pernah berbicara dalam bahasa lain (bukan bahasa pertuturan tetapi bahasa pengaturcaraan) selain VHDL. Penerangan secara ayat akan diberikan bagi setiap kod VHDL kod yang akan dipapakan. Bagi mereka yang sudah maju, e-buku ini juga boleh digunakan oleh anda sebagai panduan mudah atau panduan segera.

Oleh kerana e-buku ini adalah untuk orang baru yang betul-betul baru, maka kandungannya adalah tidak begitu mendalam. Cuma perkara-perkara umum yang akan disentuh. Sekiranya anda mencari maklumat mendalam, e-buku ini bukanlah buku yang sesuai dibuat rujukan.

Sekian, selamat membaca.

[[VHDL, Panduan untuk orang baru|&lt;&lt;Kembali ke isi kandungan]] - [[VHDL, Panduan untuk orang baru/Pengenalan|Pengenalan&gt;&gt;]]</text>
      <sha1>9v9639ovwbxka14l7t7b4y9do0pu49b</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>VHDL, Panduan untuk orang baru/Sintaks</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2247</id>
    <revision>
      <id>5378</id>
      <parentid>5167</parentid>
      <timestamp>2008-10-08T13:17:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>/* Peraturan penamaan */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="510" xml:space="preserve">==Peraturan penamaan==
Dalam penamaan isyarat, entiti, pemboleh ubah dan sebagainya, peraturan peraturan penting yang perlu dipatuhi agar kod VHDL tidak mendatangkan ralat. Peraturan tersebut ialah
* nama pengecam harus dimulakan dengan huruf (dari 'a' hingga 'z').
* nama pengecam boleh mengandungi angka-angka dan aksara garis bawah ('_'). Aksara-aksara lain akan mendatangkan ralat.

{{VHDL, Panduan untuk orang baru/navigasi|VHDL, Panduan untuk orang baru/Pengenalan|VHDL, Panduan untuk orang baru/Contoh}}</text>
      <sha1>9ldxipys71t99s3warg6h9y6r38tm7a</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>VHDL, Panduan untuk orang baru/Contoh</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2248</id>
    <revision>
      <id>7433</id>
      <parentid>6750</parentid>
      <timestamp>2013-02-05T04:23:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kurniasan</username>
        <id>241</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Penambah separuh */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2820" xml:space="preserve">==Penambah separuh==
Kita ambil contoh mudah, iaitu sebuah penambah separuh (bahasa Inggeris:''half adder''). Berikut adalah gambarajah sebuah penambah separuh:

[[Fail:Half-adder.svg]]

Berdasarkan rajah, kita boleh membuat jadual kebenaran seperti berikut:
{|class=&quot;wikitable&quot;
! colspan=&quot;2&quot;|Masukan
! colspan=&quot;2&quot;|Keluaran
|-align=&quot;center&quot;
| '''A''' || '''B''' || '''S''' || '''C'''
|-align=&quot;center&quot;
| 0 || 0 || 0 || 0
|-align=&quot;center&quot;
| 0 || 1 || 1 || 0
|-align=&quot;center&quot;
| 1 || 0 || 1 || 0
|-align=&quot;center&quot;
| 1 || 1 || 0 || 1
|}

Daripada jadual kebenaran, dapat dilihat terdapat dua komponen (XATAU dan DAN), dua masukan (A dan B) dan dua keluaran (S dan C). Berikut adalah kod VHDL untuk penambah separuh:

&lt;source lang=&quot;vhdl&quot;&gt;
 LIBRARY IEEE;
 USE IEEE.std_logic_1164.all;


 ENTITY penambah_separuh IS
 PORT (A, B :IN std_logic;
 S, C: OUT std_logic);
 END penambah_separuh;
 ARCHITECTURE cara_kerja OF penambah_separuh IS
 BEGIN
 S &lt;= A XOR B;
 C &lt;= A AND B;
 END cara_kerja;
&lt;/source&gt;

== MUX4kpd1 ==
Pemultipleks (disingkatkan MUX) 4 kepada 1, MUX4kpd1 menerima empat baris masukan dan satu baris keluaran. MUX4kpd1 memlilih salah satu daripada masukan yang diterimanya untuk menjadi keluaran.

[[Fail:4-to-1_multiplexer.svg|thumb|300px|Gambarajah MUX4kpd1]]

MUX4kpd1 mempunyai dua masukan tambahan iaitu S1 dan S2 yang berfungsi sebagai pemilih. Keluaran MUX4kpd1 adalah berdasarkan dua masukan tambahan ini.

Jadual kebenaran bagi MUX4kpd1 adalah seperti berikut:

{| cellpadding=&quot;5&quot; style=&quot;border:1px solid #CCCCCC&quot;
! style=&quot;background:#F0F0F0&quot; | S1
! style=&quot;background:#F0F0F0&quot; | S2
! style=&quot;background:#F0F0FF&quot; | Keluaran
|-align=&quot;center&quot;
| 0 || 0 || &lt;math&gt;f = x1&lt;/math&gt;
|-align=&quot;center&quot;
| 0 || 1 || &lt;math&gt;f = x2&lt;/math&gt;
|-align=&quot;center&quot;
| 1 || 0 || &lt;math&gt;f = x3&lt;/math&gt;
|-align=&quot;center&quot;
| 1 || 1 || &lt;math&gt;f = x4&lt;/math&gt;
|}

===Ciptakan kod VHDL untuk MUX4kpd1===
Daripada jadual kebenaran, didapati terdapat enam masukan termasuk S1 dan S2, manakala keluaran ada satu iaitu &lt;math&gt;f&lt;/math&gt;
Ambil X sebagai mewakili empat masukan yang akan dipilih untuk menjadi keluaran dan S mewakili masukan pemilih dan f sebagai keluaran. Berikut adalah kod VHDL bagi MUX4kpd1 dengan menggunakan pembolehubah-pembolehubah yang dinyatakan:

&lt;source lang=&quot;c&quot;&gt;
 LIBRARY IEEE
 USE IEEE.STD_LOGIC_1164.all

 ENTITY MUX4kpd1 IS
 PORT (
       X : IN STD_LOGIC_VECTOR (3 DOWNTO 0);
       S : IN STD_LOGIC_VECTOR (1 DOWNTO 0);
       f : OUT STD_LOGIC;
      );
 END MUX4kpd1;

 ARCHITECTURE kelakuan OF MUX4kpd1 IS
 BEGIN
 with S select
 f &lt;= (not X(0)) when &quot;00&quot;,
      (not X(1)) when &quot;00&quot;,
      (not X(2)) when &quot;10&quot;,
      (not X(3)) when others;
 END kelakuan;
&lt;/source&gt;

&lt;center&gt;[[VHDL, Panduan untuk orang baru/Sintaks|&lt;&lt;Sintaks]] - [[VHDL, Panduan untuk orang baru|Kembali ke isi kandungan&gt;&gt;]]&lt;/center&gt;

[[Kategori:VHDL]]</text>
      <sha1>nb53hvrw5q1hgblecw3m6acacz1komz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>VHDL, Panduan untuk orang baru/capai cepat</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2249</id>
    <revision>
      <id>5170</id>
      <timestamp>2008-08-20T12:37:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kurniasan</username>
        <id>241</id>
      </contributor>
      <comment>Laman baru: &lt;div style=&quot;width:100%;border:1px solid #c0c0c0&quot;&gt; {| align=&quot;center&quot; | [[VHDL, Panduan untuk orang baru/Prakata|Prakata]] | [[VHDL, Panduan untuk orang baru/Pengenalan|Pengenalan]] | [[VH...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="293" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;width:100%;border:1px solid #c0c0c0&quot;&gt;
{| align=&quot;center&quot;
| [[VHDL, Panduan untuk orang baru/Prakata|Prakata]]
| [[VHDL, Panduan untuk orang baru/Pengenalan|Pengenalan]]
| [[VHDL, Panduan untuk orang baru/Sintaks|Sintaks]]
| [[VHDL, Panduan untuk orang baru/Contoh|Contoh]]
|}
&lt;/div&gt;</text>
      <sha1>lpozzn5ep42phk5yn4uxgql71lgr8mk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>MediaWiki:Sitenotice</title>
    <ns>8</ns>
    <id>2252</id>
    <revision>
      <id>5679</id>
      <parentid>5519</parentid>
      <timestamp>2009-01-20T12:12:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>tamat</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="0" />
      <sha1>phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Menulis Lontara menggunakan Transliterator</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2253</id>
    <revision>
      <id>10427</id>
      <parentid>10426</parentid>
      <timestamp>2018-03-15T13:55:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>183.171.181.17</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1316" xml:space="preserve">&lt;center&gt;[sibali redoe]]&lt;/center&gt;

==Pengenalan==
==Menambahkan kod translit bagi Lontara==
Sesudah anda memuat turun fon dan kod translit serta memasang Transliterator pada semim anda, anda sudah bersedia untuk bemula!

==Menggunakan Transliterator untuk Lontara==
Transliterator mempunyai fungsi yang sama dengan kaedah input (digelar IME bagi Microsoft Windows) cuma bezanya ianya hanya boleh digunakan di semim Firefox dan Thunderbird. 

Setelah anda menambahkan kod translit Lontara pada Transliterator, ia tidak secara automatik akan memilih Lontara. Anda perlu mengarahkan Transliterator untuk menjalankan kod translit bagi Lontara. Berikut adalah cara-caranya:
# Pergi ke menu Tools pada semim anda, dan pilih pilihan Transliterator pada menu jatuh tersebut.
# Sebuah tetingkap dialog akan muncul dengan tajuk &quot;Transliterator Options&quot;. Pada kerangka ''Layout'', terdapat sebuah kotak pilihan. Luncurkan ke bawah pilihan tersebut dengan menekan anak panah dan cari nama konfigurasi yang anda ciptakan tadi.
# Seterusnya tekan butang &quot;Ok&quot; pada tetingkap tersebut.
# Kemudiannya, fokuskan mana-mana kotak masukan (kotak input) pada semim anda dan tekan kekunci F2 pada papan kekunci anda untuk memulakan transliterasi.
# Mulakan menaip di dalam Lontara.
# Untuk mematikan Transliterator, tekan semula kekunci F2.</text>
      <sha1>tj3iumbjy27zn8ecqkjzqngrl1w6cb6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>MediaWiki:Randompage</title>
    <ns>8</ns>
    <id>2254</id>
    <revision>
      <id>5197</id>
      <timestamp>2008-08-31T07:49:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>menyetempatkan</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10" xml:space="preserve">Buku rawak</text>
      <sha1>o1j8hiq6tkwxjagzb67qk63i4jcmbud</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>MediaWiki:Portal-url</title>
    <ns>8</ns>
    <id>2255</id>
    <revision>
      <id>5198</id>
      <timestamp>2008-08-31T07:51:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>menyetempatkan</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18" xml:space="preserve">Project:Kedai Kopi</text>
      <sha1>boch3pe8ok2uchww415f2kc7sn88dx7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Click</title>
    <ns>10</ns>
    <id>2257</id>
    <redirect title="Templat:Klik" />
    <revision>
      <id>5202</id>
      <timestamp>2008-08-31T07:55:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>[[Templat:Click]] dipindahkan ke [[Templat:Klik]]:&amp;#32;terjemah</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="26" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Templat:Klik]]</text>
      <sha1>pbh0mt1944jxnqmeg3ldbzx5udgsowj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Lontara.png</title>
    <ns>6</ns>
    <id>2258</id>
    <revision>
      <id>8650</id>
      <parentid>5206</parentid>
      <timestamp>2013-11-27T14:02:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>lesen</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="78" xml:space="preserve">== Lesen ==
Lesen: GFDL (Buatan sendiri)
Tarikh dicipta: 31 Ogos 2008
{{GFDL}}</text>
      <sha1>mrrh7jhkzhmnovconpmebwxhx5pqbpt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Mari Belajar Bahasa Jerman</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2259</id>
    <revision>
      <id>5841</id>
      <parentid>5786</parentid>
      <timestamp>2009-03-29T13:13:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>42</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Menggantikan Flag_of_Germany_(2-3).svg dengan Flag_of_Germany_(3-2_aspect_ratio).svg.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="893" xml:space="preserve">&lt;center&gt;

&lt;big&gt;&lt;big&gt;&lt;big&gt;'''Herzlich Wilkommen!'''&lt;/big&gt;&lt;/big&gt;&lt;/big&gt;


&lt;big&gt;&lt;big&gt;''Selamat Datang!''&lt;/big&gt;&lt;/big&gt;


&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
&lt;big&gt;&lt;big&gt;&lt;big&gt;Mari Belajar Bahasa Jerman I&lt;/big&gt;&lt;/big&gt;&lt;/big&gt;
&lt;br&gt;
&lt;br&gt;


{| cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;10&quot; border=&quot;0&quot; align=&quot;center&quot;
|---- align=&quot;center&quot;
|[[Fail:Flag_of_Germany_(3-2_aspect_ratio).svg|100px|center]]
Jerman
|[[Fail:Flag_of_Austria.svg|100px|center]]
Austria
|[[Fail:Flag_of_Switzerland.svg|67px|center]]
Switzerland
|---- align=&quot;center&quot;
|[[Fail:Flag_of_Luxembourg.svg|100px|center]]
Luxemburg
|[[Fail:Flag_of_Belgium_(civil).svg|100px|center]]
Belgium
|[[Fail:Flag of Liechtenstein.svg|100px|center]]
Liechtenstein
|}
&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Buku Pelajaran Bahasa Jerman peringkat '''permulaan'''
&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

[[Mari Belajar Bahasa Jerman/Kandungan|&lt;big&gt;&lt;big&gt;'''Teruskan ke Isi Kandungan'''&lt;/big&gt;&lt;/big&gt;]]

&lt;/center&gt;

[[Kategori:Bahasa|Jerman]]

[[id:Bahasa Jerman]]</text>
      <sha1>a1rniz8mgjnur4xpx8nfcdkr28jccq3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Mari Belajar Bahasa Jerman/Kandungan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2260</id>
    <revision>
      <id>10805</id>
      <parentid>10804</parentid>
      <timestamp>2020-08-13T13:21:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Uncitoyen</username>
        <id>1888</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Reverted edits by [[Special:Contribs/2001:E68:443A:51D8:DC7C:EB41:5B13:3CC4|2001:E68:443A:51D8:DC7C:EB41:5B13:3CC4]] ([[User talk:2001:E68:443A:51D8:DC7C:EB41:5B13:3CC4|talk]]) to last version by Bennylin: test edits, please use the sandbox</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1325" xml:space="preserve">{| cellspacing=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;5&quot; border=&quot;1&quot; align=&quot;center&quot;
|'''&lt;&lt;'''&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;[[Mari Belajar Bahasa Jerman|Muka depan (''Die Frontseite'')]]&amp;nbsp;&amp;nbsp;
|&amp;nbsp;&amp;nbsp;'''Isi Kandungan (''Die Inhalte'')'''&amp;nbsp;&amp;nbsp;
|&amp;nbsp;&amp;nbsp;[[Mari Belajar Bahasa Jerman/Pengenalan| Pengenalan (''Die Einleitung'')]]&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;'''&gt;&gt;'''
|}
__NOTOC__
&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
&lt;big&gt;&lt;big&gt;&lt;big&gt;Isi Kandungan (Der Inhalt)&lt;big&gt;&lt;/big&gt;&lt;/big&gt;
&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
===[[Mari Belajar Bahasa Jerman/Pengenalan|Pengenalan]] (Die Einleitung)===
*[[Mari Belajar Bahasa Jerman/Pengenalan/Abjad|Abjad]] (Das Alphabet)
*[[Mari Belajar Bahasa Jerman/Pengenalan/Sebutan Vokal|Sebutan Vokal]]
*[[Mari Belajar Bahasa Jerman/Pengenalan/Sebutan Konsonan|Sebutan Konsonan]]
*[[Mari Belajar Bahasa Jerman/Pengenalan/Nombor|Nombor]] (Die Nummer)

===Pelajaran (Die Lektionen)===
*[[Mari Belajar Bahasa Jerman/Ich bin| Pelajaran 1]] (Lektion 1)
*[[Mari Belajar Bahasa Jerman/Pelajaran| Pelajaran 2]] (Lektion 2)
*[[Mari Belajar Bahasa Jerman/Pelajaran| Pelajaran 3]] (Lektion 3)
*[[Mari Belajar Bahasa Jerman/Pelajaran| Pelajaran 4]] (Lektion 4)
*[[Mari Belajar Bahasa Jerman/Pelajaran| Pelajaran 5]] (Lektion 5)

===[[Mari Belajar Bahasa Jerman/Tatabahasa|Tatabahasa]] (Grammatik)===

===[[Mari Belajar Bahasa Jerman/Soaljawab|Soal jawab]] (Fragen und Antworten)===</text>
      <sha1>c84xxju4oth7rsvg7s40fwnfyqjna0j</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Mari Belajar Bahasa Jerman/Pengenalan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2261</id>
    <revision>
      <id>5328</id>
      <parentid>5258</parentid>
      <timestamp>2008-09-22T01:01:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Tikar aurum</username>
        <id>198</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>wikilink</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3724" xml:space="preserve">{| cellspacing=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;5&quot; border=&quot;1&quot; align=&quot;center&quot;
|'''&lt;&lt;'''&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;[[Mari Belajar Bahasa Jerman/Kandungan|Isi Kandungan]]&amp;nbsp;&amp;nbsp;
|&amp;nbsp;&amp;nbsp;'''Pengenalan (''Die Einleitung'')'''&amp;nbsp;&amp;nbsp;
|&amp;nbsp;&amp;nbsp;[[Mari Belajar Bahasa Jerman/Ich bin|Pelajaran Satu: ''Lektion Ein'']]&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;'''&gt;&gt;'''
|}
&lt;br /&gt;
=Pengenalan=
[[w:Bahasa Jerman|Bahasa Jerman]] dituturkan oleh sejumlah 120 juta orang di seluruh dunia. Kebanyakannya menetap di benua Eropah di kawasan yang dikenali sebagai &quot;''Deutschsprachige Länder''&quot; (''bunyi'': doitsch[e]-shpra-khi-ge len-dér) atau ''Alam Bahasa Jerman'' di dalam [[w:Bahasa Melayu|bahasa Melayu]]. Alam ini terdiri daripada negara-negara seperti [[w:Jerman|Republik Persekutuan Jerman]], [[w:Austria|Austria]], [[w:Switzerland|Switzerland]] dan [[w:Lichtenstein|Lichtenstein]]. Selain itu, terdapat kumpulan penutur bahasa Jerman sebagai bahasa ibunda dalam jumlah yang besar di [[w:Belgium|Belgium]] dan juga [[w:Luxembourg|Luxembourg]]. 

Jika anda melancong di Eropah Timur, kebarangkalian untuk terserempak dengan penutur bahasa Jerman yang baik adalah lebih tinggi daripada penutur bahasa Inggeris. Malah, sekitar 20 juta rakyat Amerika, 2.7 juta dari Kanada, 12 juta dari Brazil di samping kumpulan minoriti di Namibia dan Jepun (serta Eropah Timur) adalah berketurunan Jerman dan kebanyakannya membentuk komuniti penutur bahasa Jerman di negara masing-masing. Kepada yang amat meminati bidang kesusateraan Eropah, terdapat banyak koleksi dan karya-karya agung yang ditulis di dalam bahasa ini, di samping kebanyakan daripada penulis-penulis dan ahli falsafah terkenal dunia bertutus bahasa Jerman sebagai bahasa ibunda mereka.

Samada anda meminati muzik-muzik klasik, keagamaan (Kristian) atau kumpulan-kumpulan muzik seperti Rammstein, pengetahuan di dalam bahasa Jerman dapat membantu anda menghayati dan memahaminya.

Seperti yang anda dapat perhatikan, terdapat banyak sebab untuk belajar bertutur bahasa Jerman.

Buku ini dibahagikan kepada lima pelajaran atau &quot;''Lektionen''&quot; (''Die Lektion'' - mufrad) Setiap pelajaran mempunyai dua komponen. Perbincangan mengenai satu atau dua topik berkaitan yang kebanyakannya berbentuk perbualan (Buku ini akan lebih menumpukan aspek perbualan sehari-harian), kemudian diikuti pula dengan senarai perbendaharaan kata yang baru sebelum diakhiri dengan konsep asas tatabahasa. Beberapa latihan juga akan disediakan di akhir setiap komponen. Di penghujung setiap pelajaran, rumusan keseluruhan akan diketengahkan sebelum diakhiri dengan latihan bagi menguji pemahaman pelajar.

Anda boleh juga terus ke bahagian '''[[Mari Belajar Bahasa Jerman/Tatabahasa|Tatabahasa]]''' untuk mempelajari kesemua tatabahasa yang diperkenalkan di dalam buku ini secara sepintas lalu. Harus diingat bahawa buku ini hanyalah pelajaran bertaraf '''permulaan'''. Mengikut ''Rangka Rujukan Bersama bagi Bahasa-bahasa di Eropah'' (bahasa Inggeris:''Common European Framework of Reference for Languages'') buku ini ditulis khusus untuk pengguna-pengguna '''baru''' atau '''asas'''. 

==Tips==
*Luangkan masa sekurang-kurangnya 40 minit (seelok-eloknya 1 jam) tanpa henti untuk mempelajari satu-satu pelajaran.
*Anda boleh juga berhenti rehat sebentar (2-3 minit) di pertengahan pelajaran. Malah dengan berehat juga boleh membantu anda lebih-lebih lagi jika anda hanya menutup mata dan bersandar sambil mengosongkan fikiran sebentar.
*Mulakan pembelajaran anda dengan menguasai panduan di bawah.

==Panduan==
* [[Mari Belajar Bahasa Jerman/Pengenalan/Abjad|Abjad (''Das Alphabet'')]]
* [[/Sebutan Vokal|Sebutan Vokal]]
* [[/Sebutan Konsonan|Sebutan Konsonan]]
* [[Mari Belajar Bahasa Jerman/Pengenalan/Nombor|Nombor (''Die Nummer'')]]</text>
      <sha1>ssd6kohd0pdg1m3ultmhx2j34d9pzpa</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Dengar</title>
    <ns>10</ns>
    <id>2264</id>
    <revision>
      <id>11086</id>
      <parentid>5228</parentid>
      <timestamp>2021-07-28T05:59:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Chongkian</username>
        <id>2495</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="650" xml:space="preserve">{| cellspacing=0 border=0 align=left style=&quot;color: inherit; background-color: transparent; margin: 0.25em 0;&quot;
|- style=&quot;vertical-align: top;&quot;
| rowspan=3 style=&quot;width: 30px; padding-right: 3px; padding-top: 4px; vertical-align: top;&quot; | [[Imej:Gnome-speakernotes.png|30px|(audio)]] 
| style=&quot;vertical-align: top;&quot; | [[Media:{{{filename}}}|{{{title}}}]] ([[:Imej:{{{filename}}}|info]])
|-
| style=&quot;font-size: 91%; padding: 0; margin: 0;&quot; | {{{gambaran}}}
|-
| style=&quot;font-size: 91%; padding: 0; margin: 0; font-style: italic;&quot; | Masalah mendengar fail? Lihat [[w:Wikipedia:bantuan audio|bantuan audio]].
|}
&lt;noinclude&gt;
[[Kategori:Templat]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>4kmqp94xgz55bv6dhcxa64wb59i9x6y</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Mari Belajar Bahasa Jerman/Pengenalan/Abjad</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2265</id>
    <revision>
      <id>5250</id>
      <parentid>5236</parentid>
      <timestamp>2008-09-07T17:03:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Tikar aurum</username>
        <id>198</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>ejaan</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2533" xml:space="preserve">{| cellspacing=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;5&quot; border=&quot;1&quot; align=&quot;center&quot;
|'''&lt;&lt;'''&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;[[Mari Belajar Bahasa Jerman/Pengenalan|Pengenalan (''Die Einleitung'')]]&amp;nbsp;&amp;nbsp;
|&amp;nbsp;&amp;nbsp;'''Abjad (''Das Alphabet'')'''&amp;nbsp;&amp;nbsp;
|&amp;nbsp;&amp;nbsp;[[Mari Belajar Bahasa Jerman/Pelajaran 1|Pelajaran Satu: ''Lektion Ein'']]&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;'''&gt;&gt;'''
|}


=Abjad (''Das Alphabet'')=

Abjad Jerman mempunyai 26 huruf, sama seperti abjad rumi moden.

{{Dengar|filename=German alphabet.ogg|title=Abjad Jerman|gambaran=Dengarkan sebutan abjad Jerman.|format=[[Ogg]]}}
&lt;!-- Fail belum dipindahkan ke Commons --&gt;


{|
|&lt;big&gt;&lt;big&gt;A&amp;nbsp;a&lt;big&gt;&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|&lt;big&gt;&lt;big&gt;B&amp;nbsp;b&lt;big&gt;&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|&lt;big&gt;&lt;big&gt;C&amp;nbsp;c&lt;big&gt;&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|-
|&lt;big&gt;&lt;big&gt;D&amp;nbsp;d&lt;big&gt;&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|&lt;big&gt;&lt;big&gt;E&amp;nbsp;e&lt;big&gt;&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|&lt;big&gt;&lt;big&gt;F&amp;nbsp;f&lt;big&gt;&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|-
|&lt;big&gt;&lt;big&gt;G&amp;nbsp;g&lt;big&gt;&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|&lt;big&gt;&lt;big&gt;H&amp;nbsp;h&lt;big&gt;&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|&lt;big&gt;&lt;big&gt;I&amp;nbsp;i&lt;big&gt;&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|-
|&lt;big&gt;&lt;big&gt;J&amp;nbsp;j&lt;big&gt;&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|&lt;big&gt;&lt;big&gt;K&amp;nbsp;k&lt;big&gt;&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|&lt;big&gt;&lt;big&gt;L&amp;nbsp;l&lt;big&gt;&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|-
|&lt;big&gt;&lt;big&gt;M&amp;nbsp;m&lt;big&gt;&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|&lt;big&gt;&lt;big&gt;N&amp;nbsp;n&lt;big&gt;&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|&lt;big&gt;&lt;big&gt;O&amp;nbsp;o&lt;big&gt;&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|-
|&lt;big&gt;&lt;big&gt;P&amp;nbsp;p&lt;big&gt;&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|&lt;big&gt;&lt;big&gt;Q&amp;nbsp;q&lt;big&gt;&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|&lt;big&gt;&lt;big&gt;R&amp;nbsp;r&lt;big&gt;&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|-
|&lt;big&gt;&lt;big&gt;S&amp;nbsp;s&lt;big&gt;&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|&lt;big&gt;&lt;big&gt;T&amp;nbsp;t&lt;big&gt;&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|&lt;big&gt;&lt;big&gt;U&amp;nbsp;u&lt;big&gt;&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|-
|&lt;big&gt;&lt;big&gt;V&amp;nbsp;v&lt;big&gt;&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|&lt;big&gt;&lt;big&gt;W&amp;nbsp;w&lt;big&gt;&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|&lt;big&gt;&lt;big&gt;X&amp;nbsp;x&lt;big&gt;&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|-
|&lt;big&gt;&lt;big&gt;Y&amp;nbsp;y&lt;big&gt;&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|&lt;big&gt;&lt;big&gt;Z&amp;nbsp;z&lt;big&gt;&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|}


Selain itu, terdapat beberapa huruf tambahan di dalam abjad Jerman.

{{Dengar|filename=German extra letters.ogg|title=Abjad tambahan Jerman|gambaran=Dengarkan sebutan abjad tambahan Jerman|format=[[Ogg]]}}


{|
|&lt;big&gt;&lt;big&gt;Ä&amp;nbsp;ä&lt;big&gt;&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|&lt;big&gt;&lt;big&gt;Ö&amp;nbsp;ö&lt;big&gt;&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|&lt;big&gt;&lt;big&gt;Ü&amp;nbsp;ü&lt;big&gt;&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|&lt;big&gt;&lt;big&gt;SS&amp;nbsp;ß&lt;big&gt;&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|}


* ''Umlaut'' ialah istilah yang diberikan kepada huruf-huruf '''A''', '''O''' dan '''U''' yang bertanda dua titik di atas (tanda diakritik). Di dalam bahasa Melayu huruf ini sering digantikan dengan masing-masing ''AE'', ''OE'' dan ''UE''. Bunyinya seolah-olah cuba menyebut huruf ''a'' dan ''e'' serentak bagi ''ä'' (atau ''o'' dan ''e'' bagi ''ö'', ''u'' dan ''e'' bagi ''ü'').
*'''''ß''' jika ditulis sebagai huruf besar, ditukar menjadi '''SS''' (dua huruf S besar). Huruf ini tidak digunakan di Switzerland. Perkataan yang menggunakannya digantikan dengan dua huruf '''ss'''.''</text>
      <sha1>krykwj6lwtug80vx4vhtpaw83kuu3z3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Mari Belajar Bahasa Jerman/Pengenalan/Nombor</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2266</id>
    <revision>
      <id>5243</id>
      <parentid>5240</parentid>
      <timestamp>2008-09-03T15:15:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Tikar aurum</username>
        <id>198</id>
      </contributor>
      <comment>/* Nombor (Die Nummer) */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7035" xml:space="preserve">{| cellspacing=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;5&quot; border=&quot;1&quot; align=&quot;center&quot;
|'''&lt;&lt;'''&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;[[Mari Belajar Bahasa Jerman/Pengenalan|Pengenalan (''Die Einleitung'')]]&amp;nbsp;&amp;nbsp;
|&amp;nbsp;&amp;nbsp;'''Abjad (''Die Alphabet'')'''&amp;nbsp;&amp;nbsp;
|&amp;nbsp;&amp;nbsp;[[Mari Belajar Bahasa Jerman/Pelajaran 1|Pelajaran Satu: ''Lektion Ein'']]&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;'''&gt;&gt;'''
|}


=Nombor (''Die Nummer'')=

Sebagaimana abjad, bahasa Jerman turut menggunakan angka-angka Arab-India yang digunapakai dalam tulisan Rumi. Berikut disenaraikan angka-angka penting di dalam sistem angka Jerman.


==Dari 0 - 29 ==

{| class=&quot;wikitable&quot; cellspacing=&quot;2&quot; cellpadding=&quot;5&quot; 
|style=&quot;background:#BBBBFF;&quot; align=&quot;center&quot; colspan=&quot;6&quot;| '''Nombor (''Die Nummer'')'''
|-
! style=&quot;background:#AFEEEE;&quot; width=&quot;20&quot;|'''Angka'''&amp;nbsp;
! style=&quot;background:#AFEEEE;&quot; width=&quot;80&quot;|'''B. Jerman'''&amp;nbsp;
! style=&quot;background:#AFEEEE;&quot; width=&quot;80&quot;|'''Sebutan'''&amp;nbsp;
! style=&quot;background:#AFEEEE;&quot; width=&quot;20&quot;|'''Angka'''&amp;nbsp;
! style=&quot;background:#AFEEEE;&quot; width=&quot;150&quot;|'''B. Jerman'''&amp;nbsp;
! style=&quot;background:#AFEEEE;&quot; width=&quot;150&quot;|'''Sebutan'''&amp;nbsp;
|-
|align=&quot;center&quot; |&lt;big&gt;&lt;big&gt;0&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|&lt;big&gt;null&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|''nool''&amp;nbsp;
|align=&quot;center&quot; |&lt;big&gt;&lt;big&gt;15&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|&lt;big&gt;fünfszehn&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|''fuenf-tseyn''&amp;nbsp;
|-
|align=&quot;center&quot; |&lt;big&gt;&lt;big&gt;1&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|&lt;big&gt;eins&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|''ain(t)s''&amp;nbsp;
|align=&quot;center&quot; |&lt;big&gt;&lt;big&gt;16&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|&lt;big&gt;sechszehn&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|''zeks-tseyn''&amp;nbsp;
|-
|align=&quot;center&quot; |&lt;big&gt;&lt;big&gt;2&lt;big&gt;&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|&lt;big&gt;zwei&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|''tsvai''&amp;nbsp;
|align=&quot;center&quot; |&lt;big&gt;&lt;big&gt;17&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|&lt;big&gt;siebzehn&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|''zib-tseyn''&amp;nbsp;
|-
|align=&quot;center&quot; |&lt;big&gt;&lt;big&gt;3&lt;big&gt;&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|&lt;big&gt;drei&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|''drai''&amp;nbsp;
|align=&quot;center&quot; |&lt;big&gt;&lt;big&gt;18&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|&lt;big&gt;achtzehn&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|''akht-tseyn''&amp;nbsp;
|-
|align=&quot;center&quot; |&lt;big&gt;&lt;big&gt;4&lt;big&gt;&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|&lt;big&gt;vier&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|''fier''&amp;nbsp;
|align=&quot;center&quot; |&lt;big&gt;&lt;big&gt;19&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|&lt;big&gt;neunzehn&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|''noyn-tseyn''&amp;nbsp;
|-
|align=&quot;center&quot; |&lt;big&gt;&lt;big&gt;5&lt;big&gt;&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|&lt;big&gt;fünf&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|''fuenf''&amp;nbsp;
|align=&quot;center&quot; |&lt;big&gt;&lt;big&gt;20&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|&lt;big&gt;zwanzig&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|''tsvan-tsig(h)''&amp;nbsp;
|-
|align=&quot;center&quot; |&lt;big&gt;&lt;big&gt;6&lt;big&gt;&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|&lt;big&gt;sechs&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|''zeks''&amp;nbsp;
|align=&quot;center&quot; |&lt;big&gt;&lt;big&gt;21&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|&lt;big&gt;einundzwanzig&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|''ain-unt-tswan-tsig(h)''&amp;nbsp;
|-
|align=&quot;center&quot; |&lt;big&gt;&lt;big&gt;7&lt;big&gt;&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|&lt;big&gt;sieben&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|''zi-ben''&amp;nbsp;
|align=&quot;center&quot; |&lt;big&gt;&lt;big&gt;22&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|&lt;big&gt;zweiundzwanzig&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|''tsvai-unt-tsvan-tsig(h)''&amp;nbsp;
|-
|align=&quot;center&quot; |&lt;big&gt;&lt;big&gt;8&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|&lt;big&gt;acht&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|''akht''&amp;nbsp;
|align=&quot;center&quot; |&lt;big&gt;&lt;big&gt;23&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|&lt;big&gt;dreiundzwanzig&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|''drai-unt-tsvan-tsig(h)''&amp;nbsp;
|-
|align=&quot;center&quot; |&lt;big&gt;&lt;big&gt;9&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|&lt;big&gt;neun&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|''noyn''&amp;nbsp;
|align=&quot;center&quot; |&lt;big&gt;&lt;big&gt;24&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|&lt;big&gt;vierundzwanzig&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|''fier-unt-tsvan-tsig(h)''&amp;nbsp;
|-
|align=&quot;center&quot; |&lt;big&gt;&lt;big&gt;10&lt;big&gt;&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|&lt;big&gt;zehn&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|''tseyn''&amp;nbsp;
|align=&quot;center&quot; |&lt;big&gt;&lt;big&gt;25&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|&lt;big&gt;fünfundzwanzig&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|''fuenf-unt-tsvan-tsig(h)''&amp;nbsp;
|-
|align=&quot;center&quot; |&lt;big&gt;&lt;big&gt;11&lt;big&gt;&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|&lt;big&gt;elf&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|''elf''&amp;nbsp;
|align=&quot;center&quot; |&lt;big&gt;&lt;big&gt;26&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|&lt;big&gt;sechsundzwanzig&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|''zeks-unt-tsvan-tsig(h)''&amp;nbsp;
|-
|align=&quot;center&quot; |&lt;big&gt;&lt;big&gt;12&lt;big&gt;&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|&lt;big&gt;zwölf&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|''tsvoelf''&amp;nbsp;
|align=&quot;center&quot; |&lt;big&gt;&lt;big&gt;27&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|&lt;big&gt;siebenundzwanzig&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|''ziben-unt-tsvan-tsig(h)''&amp;nbsp;
|-
|align=&quot;center&quot; |&lt;big&gt;&lt;big&gt;13&lt;big&gt;&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|&lt;big&gt;dreizehn&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|''drai-tseyn''&amp;nbsp;
|align=&quot;center&quot; |&lt;big&gt;&lt;big&gt;28&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|&lt;big&gt;achtundzwanzig&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|''akht-unt-tsvan-tsig(h)''&amp;nbsp;
|-
|align=&quot;center&quot; |&lt;big&gt;&lt;big&gt;14&lt;big&gt;&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|&lt;big&gt;vierzehn&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|''fier-tseyn''&amp;nbsp;
|align=&quot;center&quot; |&lt;big&gt;&lt;big&gt;29&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|&lt;big&gt;neunundzwanzig&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|''noyn-unt-tsvan-tsig(h)''&amp;nbsp;
|}

== Dari 30 - 10 bilion ==

{| class=&quot;wikitable&quot; cellspacing=&quot;2&quot; cellpadding=&quot;5&quot; 
|style=&quot;background:#BBBBFF;&quot; align=&quot;center&quot; colspan=&quot;6&quot;| '''Nombor (''Die Nummer'')'''
|-
! style=&quot;background:#AFEEEE;&quot; width=&quot;20&quot;|'''Angka'''&amp;nbsp;
! style=&quot;background:#AFEEEE;&quot; width=&quot;90&quot;|'''B. Jerman'''&amp;nbsp;
! style=&quot;background:#AFEEEE;&quot; width=&quot;100&quot;|'''Sebutan'''&amp;nbsp;
! style=&quot;background:#AFEEEE;&quot; width=&quot;20&quot;|'''Angka'''&amp;nbsp;
! style=&quot;background:#AFEEEE;&quot; width=&quot;130&quot;|'''B. Jerman'''&amp;nbsp;
! style=&quot;background:#AFEEEE;&quot; width=&quot;140&quot;|'''Sebutan'''&amp;nbsp;
|-
|align=&quot;center&quot; |&lt;big&gt;&lt;big&gt;30&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|&lt;big&gt;dreizig&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|''drai-tsig(h)''&amp;nbsp;
|align=&quot;center&quot; |&lt;big&gt;&lt;big&gt;200&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|&lt;big&gt;zweihundert&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|''tsvai-hun-dert''&amp;nbsp;
|-
|align=&quot;center&quot; |&lt;big&gt;&lt;big&gt;40&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|&lt;big&gt;vierzig&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|''fier-tsig(h)''&amp;nbsp;
|align=&quot;center&quot; |&lt;big&gt;&lt;big&gt;201&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|&lt;big&gt;zweihunderteins&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|''tsvai-hun-dert-ain(t)s''&amp;nbsp;
|-
|align=&quot;center&quot; |&lt;big&gt;&lt;big&gt;50&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|&lt;big&gt;fünfzig&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|''fuenf-tsig(h)''&amp;nbsp;
|align=&quot;center&quot; |&lt;big&gt;&lt;big&gt;202&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|&lt;big&gt;zweihundertzwei&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|''tsvai-hun-dert-tsvai''&amp;nbsp;
|-
|align=&quot;center&quot; |&lt;big&gt;&lt;big&gt;60&lt;big&gt;&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|&lt;big&gt;sechszig&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|''zeks-tsig(h)''&amp;nbsp;
|align=&quot;center&quot; |&lt;big&gt;&lt;big&gt;1.000&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|&lt;big&gt;tausend&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|''tau-zent''&amp;nbsp;
|-
|align=&quot;center&quot; |&lt;big&gt;&lt;big&gt;70&lt;big&gt;&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|&lt;big&gt;siebzig&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|''zib-tsig(h)''&amp;nbsp;
|align=&quot;center&quot; |&lt;big&gt;&lt;big&gt;2.000&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|&lt;big&gt;zweitausend&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|''tsvai-tau-zent''&amp;nbsp;
|-
|align=&quot;center&quot; |&lt;big&gt;&lt;big&gt;80&lt;big&gt;&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|&lt;big&gt;achtzig&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|''akht-tsig(h)''&amp;nbsp;
|align=&quot;center&quot; |&lt;big&gt;&lt;big&gt;100.000&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|&lt;big&gt;hundert tausend&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|''hun-dert-tau-zent''&amp;nbsp;
|-
|align=&quot;center&quot; |&lt;big&gt;&lt;big&gt;90&lt;big&gt;&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|&lt;big&gt;neunzig&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|''noyn-tsig(h)''&amp;nbsp;
|align=&quot;center&quot; |&lt;big&gt;&lt;big&gt;1.000.000&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|&lt;big&gt;eine Million&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|''ai-ne-mil-li-yon''&amp;nbsp;
|-
|align=&quot;center&quot; |&lt;big&gt;&lt;big&gt;100&lt;big&gt;&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|&lt;big&gt;hundert&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|''hun-dert''&amp;nbsp;
|align=&quot;center&quot; |&lt;big&gt;&lt;big&gt;2.000.000&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|&lt;big&gt;zwei Millionen&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|''tsvai-mil-li-yonen''&amp;nbsp;
|-
|align=&quot;center&quot; |&lt;big&gt;&lt;big&gt;101&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|&lt;big&gt;hunderteins&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|''hun-dert-ain(t)s''&amp;nbsp;
|align=&quot;center&quot; |&lt;big&gt;&lt;big&gt;1.000.000.000&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|&lt;big&gt;eine Milliarde&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|''ai-ne-mil-li-yar-de''&amp;nbsp;
|-
|align=&quot;center&quot; |&lt;big&gt;&lt;big&gt;102&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|&lt;big&gt;hundertzwei&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|''hun-dert-tsvai''&amp;nbsp;
|align=&quot;center&quot; |&lt;big&gt;&lt;big&gt;10.000.000.000&lt;big&gt;&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|&lt;big&gt;zehn Milliarden&lt;big&gt;&amp;nbsp;
|''tseyn-mil-li-yar-den''&amp;nbsp;
|}


*''Titik'' &quot;'''.'''&quot; di dalam bahasa Jerman bukanlah ''titik perpuluhan'' seperti di dalam bahasa Melayu. Titik di sini menggantikan ''koma'' &quot;''','''&quot; dan mesti digunakan dalam menulis nombor bermula dari angka seribu. 
* Sebaliknya, koma di dalam bahasa Jerman menggantikan titik dalam menulis nombor perpuluhan.
* Huruf permulaan &quot;'''M'''&quot; dalam ''Million(en)'' dan ''Millarde(n)'' sering ditulis dengan huruf besar kerana ia adalah kata nama. Kata nama di dalam bahasa Jerman mesti ditulis dengan huruf besar tidak kira apa jua keadaannya.</text>
      <sha1>h0a44g5rvfpqoheue7qo2xqs4cyj1kt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:VHDL, Panduan untuk orang baru/navigasi</title>
    <ns>10</ns>
    <id>2267</id>
    <revision>
      <id>5375</id>
      <parentid>5245</parentid>
      <timestamp>2008-10-08T13:11:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[VHDL, Panduan untuk orang baru/navigasi]] dipindahkan ke [[Templat:VHDL, Panduan untuk orang baru/navigasi]]:&amp;#32;tukar ruang nama</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="61" xml:space="preserve">&lt;center&gt;&lt;&lt; [[{{{1|}}}|Undur]] | [[{{{2|}}}|Maju]] &gt;&gt;&lt;/center&gt;</text>
      <sha1>4rfiybbmdk2egmv056g07fzcoa8nkpb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Mari Belajar Bahasa Jerman/Pengenalan/Sebutan Vokal</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2269</id>
    <revision>
      <id>5256</id>
      <parentid>5253</parentid>
      <timestamp>2008-09-08T13:21:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Tikar aurum</username>
        <id>198</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11815" xml:space="preserve">{| cellspacing=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;5&quot; border=&quot;1&quot; align=&quot;center&quot;
|'''&lt;&lt;'''&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;[[Mari Belajar Bahasa Jerman/Pengenalan|Pengenalan (''Die Einleitung'')]]&amp;nbsp;&amp;nbsp;
|&amp;nbsp;&amp;nbsp;'''Sebutan (''Die Aussprache'')'''&amp;nbsp;&amp;nbsp;
|&amp;nbsp;&amp;nbsp;[[Mari Belajar Bahasa Jerman/Pelajaran 1|Pelajaran Satu: ''Lektion Eins'']]&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;'''&gt;&gt;'''
|}


Cara menyebut perkataan Jerman adalah sama seperti perkataan Melayu. (Sebutan bahasa Jerman jauh berbeza daripada sebutan bahasa Inggeris). Perkataan disebut sebagaimana ia ditulis, dan perkataan dibahagi-bahagikan kepada suku kata, samada dua, tiga, empat atau lebih.Panduan ini akan menerangkan bagaimana perkataan Jerman harus disebut. Huruf condong di laman ini (dan juga di dalam buku ini, menerangkan bagaimana sesebuah perkataan Jerman disebut)


==Sebut A macam ''Abang''==
===''A'' pendek ===
:''Huruf dalam kurungan biasanya tidak ditekankan, malah kadangkala tidak disebut dengan kuat''
Sama seperti huruf '''a''' di dalam bahasa Melayu. Cuba sebut: ''gam'', ''pam'', ''das''. Kemudian, cuba sebut perkataan-perkataan Jerman yang berikut:


{| cellspacing=&quot;10&quot; cellpadding=&quot;0&quot;
|'''Jerman''' || Mann || Stadt || Rand || lachen || Drachen
|-
|'''Sebutan''' || ''man'' || ''shtad(t)'' || ''ran(d)'' || ''la-khen'' || ''dra-khen''  
|-
|'''Maksud''' || Lelaki || Bandar || Rangka || Ketawa || Naga
|}

===''A'' panjang===
&quot;A panjang&quot; biasanya disebut apabila huruf '''a''' berganda (huruf '''a''' diikuti dengan huruf '''a'''), diikuti dengan huruh '''h''', atau diikuti dengan satu huruf konsonan. Untuk bunyinya, bayangkan mulut anda sedang diperiksa oleh seorang doktor gigi: ''Aaaaaahhhhhhh''.


{| cellspacing=&quot;10&quot; cellpadding=&quot;0&quot;
|'''Jerman''' || Wagen || haben || Staat || Mahl || rahm
|-
|'''Sebutan''' || ''vaa-gen'' || ''haa-ben'' || ''shtaat'' || ''maa(h)l'' || ''raa(h)m''
|-
|'''Maksud''' || Kereta || punya || Negeri || Hidangan || Krim
|}


==Sebut E macam ''Enak'' dan ''Emak''==

Sebagaimana di dalam bahasa Melayu, huruf '''e''' di dalam bahasa Jerman boleh disebut dengan dua cara.


===''E'' dalam ''Enak''===
:''Di dalam buku ini sebutan ini diwakili dengan '''''é'''''.''
Cuba sebut: ''Enak'', ''(Bola) Sepak'', ''Meja''. Kemudian, cuba sebut perkataan-perkataan berikut:


{| cellspacing=&quot;10&quot; cellpadding=&quot;0&quot;
|'''Jerman''' || Bett || Dreck || Feld || Fleck || nett
|-
|'''Sebutan''' || ''bét(t)'' || ''drék'' || ''féld'' || ''flék'' || ''nét(t)''
|-
|'''Maksud''' || Katil || Kotoran || Padang || Bintik || baik
|}

===''E'' dalam ''Emak''===
Pada kebiasaannya, huruf '''e''' disebut sebegini apabila ia berada di suku kata terawal dalam perkataan yang memiliki lebih daripada dua suku kata atau suku kata terakhir.

Cuba sebut: ''Emak'', ''Engkau'', ''Pekak'', ''sedang''. Kemudian cuba sebut perkataan-perkataan berikut:


{| cellspacing=&quot;10&quot; cellpadding=&quot;0&quot;
|'''Jerman''' || Bitte || alle || Dame || bekommen || Hose
|-
|'''Sebutan''' || ''bit-te'' || ''al-le'' || ''da-me'' || ''be-kom-men'' || ''hoo-ze''
|-
|'''Maksud''' || Permintaan || semua || Puan || terima || Seluar
|}

===''E'' panjang===
Perkataan-perkataan dengan huruf '''e''' berganda (huruf '''e''' diikuti dengan huruf '''e''') dan huruf '''e''' diikuti dengan huruf '''h''' semuanya disebut panjang.


{| cellspacing=&quot;10&quot; cellpadding=&quot;0&quot;
|'''Jerman''' || Weg || Meer || Mehl || mehr || Beet
|-
|'''Sebutan''' || ''veyg'' || ''meyr'' || ''mey(h)l'' || ''mey(h)r'' || ''beyt''
|-
|'''Maksud''' || Laluan || Laut || Tepung || lebih || batas (kebun)
|}

==Sebut I macam ''Ikan''==
===''I'' pendek===
Cuba sebut: ''ikan'', ''pindah'', ''tiru'', ''kati''. Kemudian, cuba sebut perkataan-perkataan berikut: 


{| cellspacing=&quot;10&quot; cellpadding=&quot;0&quot;
|'''Jerman''' || Wind || Kind || Schlimm || hinter || Himmel
|-
|'''Sebutan''' || ''vin(d)'' || ''kin(d)'' || ''Shlim(m)'' || ''hin-ter'' || ''him-mel''
|-
|'''Maksud''' || Angin || Budak || teruk || belakang || Langit
|}

===''I'' panjang===
&quot;I panjang&quot; disebut apabila huruf '''i''' berganda, huruf '''i''' diikuti dengan huruf '''e''' atau huruf '''i''' diikuti dengan satu huruf konsonan.


{| cellspacing=&quot;10&quot; cellpadding=&quot;0&quot;
|'''Jerman''' || Liter || Tiger || ihr || Fliege || schieben
|-
|'''Sebutan''' || ''lii-ter'' || ''tii-ger'' || ''iy(h)r'' || ''flii-ge'' || ''shii-ben''
|-
|'''Maksud''' || Liter || Harimau || kamu || Kapal Terbang || tolak
|}


*Berhati-hati apabila berjumpa perkataan dengan huruf '''i''' berganda dan huruf '''i''' diikuti huruf '''e'''. Tidak semuanya disebut panjang seperti contoh di sini. Beberapa perkataan kadangkala menunjukkan suku kata berbeza walaupun mempunyai huruf '''i''' berganda mahupun '''i''' diikuti '''e'''. Contohnya ''kontinuierlich'' (''kon-ti-nu-i-er-likh'') atau ''Alliierten'' (''al-li-i-er-ten'').

==Sebut O macam ''Orang''==
===''O'' pendek===
Cuba sebut: ''orang'', ''potong'', ''lobak'', ''tolok''. Kemudian cuba sebut perkataan-perkataan berikut:


{| cellspacing=&quot;10&quot; cellpadding=&quot;0&quot;
|'''Jerman''' || Mord || Loch || kochen || Ort || Post
|-
|'''Sebutan''' || ''mor(d)'' || ''lokh'' || ''ko-khen'' || ''ort'' || ''pos(t)''
|-
|'''Maksud''' || Pembunuhan || Lubang || masak || Tempat || Pos
|}

===''O'' panjang===
&quot;O panjang&quot; disebut apabla huruf '''o''' berganda atau diikuti dengan huruf konsonan.


{| cellspacing=&quot;10&quot; cellpadding=&quot;0&quot;
|'''Jerman''' || hohe || Boot || Ohr || loben 
|-
|'''Sebutan''' || ''hoo-(h)e'' || ''boot'' || ''oo(h)r'' || ''loo-ben'' 
|-
|'''Maksud''' || tinggi || bot || Telinga || memuji
|}

==Sebut U macam ''Udang''==
===''U'' pendek===
Cuba sebut: ''udang'', ''pulas'', ''saku''. Kemudian cuba sebut perkataan-perkataan berikut.


{| cellspacing=&quot;10&quot; cellpadding=&quot;0&quot;
|'''Jerman''' || Mutter || Luft || Schule || bunt || Geduld
|-
|'''Sebutan''' || ''mut-ter'' || ''luft'' || ''shu-le'' || ''bun(t)'' || ''ge-duld''
|-
|'''Maksud''' || Emak || Udara || Sekolah || terang || Sabar
|}

===''U'' panjang===
&quot;U panjang&quot; biasanya disebut apabila '''u''' diikuti dengan '''h''' atau satu huruf konsonan.


{| cellspacing=&quot;10&quot; cellpadding=&quot;0&quot;
|'''Jerman''' || zu || Kuh || tun || Uhr || Schuh
|-
|'''Sebutan''' || ''tsuu'' || ''kuu(h)'' || ''tuun'' || ''Uu(h)r'' || ''shuuh''
|-
|'''Maksud''' || ke || Lembu || buat || Jam || Kasut
|}


*Berhati-hati apabila menyebut perkataan dengan dua huruf '''u''' seperti ''Vakuum'' (''vaa-ku-um''). Dalam banyak keadaan, huruf '''u''' sepbegini disebut pendek dan diberi penekanan yang sama. Sebagaimana sebutan contoh di sini, perkataan sebegini sebenarnya dalam dua suku kata berbeza. Pengecualian ini hanya terpakai pada huruf '''u''' dan bukanlah huruf vokal lain.

==Huruf ''Umlaut''==

Di dalam bahasa Jerman, umlaut mengubah sebutan huruf-huruf vokal. Banyak perkataan Jerman yang memang ditulis dengan huruf umlaut. Tetapi, ada juga perkataan Jerman yang berubah sebutan dan maknanya apabila umlaut perlu digunakan (contohnya perkataan jamak). Panduan ini akan menunjukkan sebutan setiap huruf umlaut yang betul. Tumpukan pada percubaan mendapatkan sebutan yang betul pada satu-satu masa. 


===Sebut Ä macam ''Ekor''===
Huruf '''ä''' biasanya berbunyi seolah-olah huruf '''a''' dan huruf '''e''' cuba disebut serentak. Untuk memudah gambaran, '''é''' akan digunakan bagi sebutan pendek dan '''éh''' untuk sebutan panjang.

====Ä pendek====


{| cellspacing=&quot;10&quot; cellpadding=&quot;0&quot;
|'''Jerman''' || Stärke || Männer || hängen || ständig
|-
|'''Sebutan''' || ''shtér-ke'' || ''mén-ner'' || ''hé-ngen'' || ''shtén-dig(h)''
|-
|'''Maksud''' || kekuatan || Lelaki || menggantung || berterusan
|} 

====Ä panjang====


{| cellspacing=&quot;10&quot; cellpadding=&quot;0&quot;
|'''Jerman''' || ähnlich || Zähne || Bär || prägen
|-
|'''Sebutan''' || ''éhn-likh'' || ''tséh-ne'' || ''bér'' || ''pré-gen''
|-
|'''Maksud''' || serupa || Gigi || Beruang || mencetak
|}

===Sebut Ö macam ''Ulang''===

Sebutan huruf ini tiada yang serupa dengannya di dalam bahasa Melayu. Bunyinya seolah cuba menyebut '''o''' dan '''e''' serentak. Untuk memudahkan gambaran, tanda '''ó''' akan digunakan untuk sebutan pendek, manakala '''óh''' untuk sebutan panjang.


====Ö pendek====


{| cellspacing=&quot;10&quot; cellpadding=&quot;0&quot;
|'''Jerman''' || Öffnung || möchten || Hölle || Löffel 
|-
|'''Sebutan''' || ''óf-nung'' || ''mókh-ten'' || ''hól-le'' || ''lóf-fel''
|-
|'''Maksud''' || Pembukaan || mahu || Neraka || Sudu 
|}

====Ö panjang====
Lazimnya disebut panjang apabila '''ö''' diikuti dengan satu huruf konsonan.


{| cellspacing=&quot;10&quot; cellpadding=&quot;0&quot;
|'''Jerman''' || hören || schön || fröhlich || Störung
|-
|'''Sebutan''' || ''hóh-ren'' || ''shóhn'' || ''fróh-likh'' || ''shtóh-rung''
|-
|'''Maksud''' || mendengar || cantik || gembira || Gangguan
|}

===Sebut Ü===

Sebutan huruf ini juga tiada yang serupa dengannya di dalam bahasa Melayu. Bunyinya seolah-olah cuba menyebut '''u''' dan '''e''' serentak. Untuk memudahkan gambaran, tanda '''ú''' akan digunakan untuk sebutan pendek, manakala '''úh''' untuk sebutan panjang.


====Ü pendek====


{| cellspacing=&quot;10&quot; cellpadding=&quot;0&quot;
|'''Jerman''' || Glück || Mücke || Rücken || Brücke || 
|-
|'''Sebutan''' || ''glúk'' || ''mú(k)-ke'' || ''rú(k)-ken'' || ''brú(k)-ke''
|-
|'''Maksud''' || Nasib baik || Nyamuk || Belakang || Jambatan
|}

====Ü panjang====
Lazimnya disebut panjang apabila '''ü''' diikuti  '''h''' atau satu huruf konsonan lain.


{| cellspacing=&quot;10&quot; cellpadding=&quot;0&quot;
|'''Jerman''' || rühren || führen || Lüge || Düse
|-
|'''Sebutan''' || ''rúh(h)-ren'' || ''fúh(h)-ren'' || ''lúh-ge'' || ''dúh-ze''
|-
|'''Maksud''' || kacau || mengepalai || Tipu || Muncung
|}


*Jika panduan ini sudah habis dibaca, anda akan dapati beberapa kelaziman yang mudah diingat. Kelaziman yang dimaksudkan berkaitan dengan sebutan dan ejaan. Jika huruf vokal diikuti dengan dengan dua konsonan, sebutannya pendek. Tetapi sebutannya panjang, jika diikuti dengan '''h''' atau satu konsonan lain.

==Diftong (dua vokal berturut-turut)==
:&lt;big&gt;''pantau, pandai, santau, garau''&lt;/big&gt;

Perhatikan contoh perkataan Melayu di atas. Kesemuanya mempunyai satu persamaan, iaitu diftong. Apa itu ''diftong''? Diftong ialah dua vokal berturut-turut dalam satu suku kata. Daripada contoh di atas, suku kata kedua kesemua perkataan adalah diftong. 

Bahasa Jerman juga mempunyai diftong. Namun, terdapat juga beberapa diftong yang tidak wujud di dalam bahasa Melayu. Panduan berikutnya akan menerangkan bagaimana diftong di dalam bahasa Jerman boleh disebut dengan betul.


===Diftong ''ei'' dan ''ai''===
Cuba sebut: ''pantai'', ''pandai'', ''santai''. Untuk diftong '''ei''' dan '''ai''', sebutannya sama seperti diftong '''ai''' di dalam bahasa Melayu. Jika anda sudah faham, cuba berlatih menyebut perkataan berikut:


{| cellspacing=&quot;10&quot; cellpadding=&quot;0&quot;
|'''Jerman''' || Bleistift || Mai || vielleicht || klein || fein
|-
|'''Sebutan''' || ''blai-shtif(t)'' || ''mai'' || ''fiel-laikh(t)'' || ''klain'' || ''fain''
|-
|'''Maksud''' || Pensel || Mei || mungkin || kecil || baik
|}


*Diftong '''ei''' dalam bahasa Jerman langsung tidak sama seperti di dalam bahasa Melayu!

===Diftong ''au''===
Cuba sebut: ''pantau'', ''Tawau'', ''garau''. Kemudian cuba sebut perkataan berikut:


{| cellspacing=&quot;10&quot; cellpadding=&quot;0&quot;
|'''Jerman''' || Haut || Braut || schauen || verdauen || sauer
|-
|'''Sebutan''' || ''haut'' || ''braut'' || ''shau-(w)en'' || ''fér-dau-(w)en'' || ''zau-(w)er''
|-
|'''Maksud''' || Kulit || Pengantin || melihat || menghadam || masam
|}

===Diftong ''eu'' dan ''äu''===
Cuba sebut: ''kaloi'', ''sekoi'', ''boroi''. Kemudian cuba sebut perkataan berikut:


{| cellspacing=&quot;10&quot; cellpadding=&quot;0&quot;
|'''Jerman''' || heute || neu || Euro || Schläuche || Häute
|-
|'''Sebutan''' || ''hoi-te'' || ''noi'' || ''oi-ro'' || ''shloi-khe'' || ''hoi-te''
|-
|'''Maksud''' || hari ini || baru || Euro || Paip || Kulit
|}</text>
      <sha1>0gjvwu4j5fpagimhkpdd63j9rgqy7g3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Mari Belajar Bahasa Jerman/Pengenalan/Sebutan Konsonan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2272</id>
    <revision>
      <id>5264</id>
      <timestamp>2008-09-10T17:37:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Tikar aurum</username>
        <id>198</id>
      </contributor>
      <comment>Laman baru: Di dalam panduan ini, huruf-huruf tidak disusun mengikut kedudukannya di dalam abjad. Sebaliknya, mereka disusun mengikut bunyi apabila disebut. Anda haruslah membaca panduan ini dengan ...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2242" xml:space="preserve">Di dalam panduan ini, huruf-huruf tidak disusun mengikut kedudukannya di dalam abjad. Sebaliknya, mereka disusun mengikut bunyi apabila disebut. Anda haruslah membaca panduan ini dengan cermat dari awal hingga akhir. Seperti panduan [[Mari Belajar Bahasa Jerman/Pengenalan/Sebutan Vokal|sebutan vokal]], panduan ini juga akan memberikan contoh perkataan Jerman, sebutannya dan juga maksud perkataan itu di dalam bahasa Melayu. Simbol sebutan huruf-huruf terbabit akan diberikan di awal setiap bahagian supaya anda tidak keliru apabila cuba berlatih nanti. 

===Huruf yang disebut sama di dalam bahasa Melayu===
Banyak huruf konsonan disebut dengan cara yang sama di dalam bahasa Jerman dan Melayu (malah Inggeris). Apabila anda jumpa huruf-huruf berikut, sebutlah sebagaimana yang anda sudah maklum atau biasa apabila bertutur di dalam bahasa Melayu.


{| border=&quot;1&quot; cellspacing=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;6&quot;
! style align=&quot;center&quot; | '''Huruf''' || '''Simbol''' || '''Contoh sebutan'''
|-
| style align=&quot;center&quot; | f, h, k, l, m, n, p, t, x || style align=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot; | Sama seperti di dalam bahasa Melayu 
|}


===B, D, &amp; G yang meletup===

====Sebut B====

{| border=&quot;1&quot; cellspacing=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;6&quot;
! style align=&quot;center&quot; | '''Huruf''' || '''Simbol''' || '''Contoh sebutan'''
|-
| b  || b || besar, bagai, sabar
|-
| b di akhir perkataan || p || kitab, mazhab, nasib
|}


Cuba sebut perkataan-perkataan berikut:

{| cellspacing=&quot;10&quot; cellpadding=&quot;0&quot;
|'''Jerman''' || Bleistift|| braun || aber || Korb || Laub
|-
|'''Sebutan''' || ''blai-shtif(t)'' || ''braun'' || ''a-be(r)'' || ''korp'' || ''laup''  
|-
|'''Maksud''' || Pensel || perang || tetapi || Bakul || Daun
|}

====Sebut D====

{| border=&quot;1&quot; cellspacing=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;6&quot;
! style align=&quot;center&quot; | '''Huruf''' || '''Simbol''' || '''Contoh sebutan'''
|-
| d  || d || dagu, daki, ganda
|-
| d di akhir perkataan || t || hasad, lahad, jasad
|}


Cuba sebut perkataan-perkataan berikut:

{| cellspacing=&quot;10&quot; cellpadding=&quot;0&quot;
|'''Jerman''' || Dach|| denken || Deutschland || laden || leid || Neid 
|-
|'''Sebutan''' || ''dakh'' || ''dèng-ken'' || ''doi(t)sh-lant'' || ''la-den'' || ''lait'' || ''nait''  
|-
|'''Maksud''' || Bumbung|| fikir || Jerman || undang || gundah || Cemburu
|}</text>
      <sha1>3s7h1fbht74digkun4tpjxuvoy22pb7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Biologi Asas/Eksplorasi Biologi/Pengenalan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2273</id>
    <revision>
      <id>5281</id>
      <parentid>5280</parentid>
      <timestamp>2008-09-16T16:29:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Diagramma Della Verita</username>
        <id>126</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="780" xml:space="preserve">{{BioAsas}}
= Biologi - Sains alam kehidupan =

Biologi bermaksud ilmu pengajian hayat atau lebih dikenali sebagai pengajian alam kehidupan. Dari segi etimologi, biologi bermaksud '''sains alam kehidupan''' yang merupakan gabungan perkataan Yunani kuno βίος ''bíos'' kehidupan dan -λογία ''-logía'' pengajian. 

Bidang sains biologi dibahagikan kepada pelbagai subkajian seperti yang berikut: 
{{multicol}}
* botani
* anatomi
* zoologi
* histologi
* micologi
* embryologi 
* parasitologi
* genetik
* paleonotologi
{{multicol-break}}
* biologi molekul
* sistematiks 
* immunologi
* microbiologi
* fisiologi
* biologi sel
* cytologi
* virologi
{{multicol-break}}
* taksonomi
* evolusi
* biokimia 
* biofizik
* biomatematik
* protozoologi
* bio kejuruteraan
* anthropologi</text>
      <sha1>tcqtnrbni9opg1cw4vc8v795obtnhdj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Multicol</title>
    <ns>10</ns>
    <id>2274</id>
    <revision>
      <id>5267</id>
      <timestamp>2008-09-16T16:12:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Diagramma Della Verita</username>
        <id>126</id>
      </contributor>
      <comment>Laman baru: &lt;includeonly&gt;&lt;div&gt;&lt;!-- Do not remove this DIV: it prevents the Wiki code from inserting an extra linebreak above this table. --&gt; {| width=&quot;{{{1|100%}}}&quot; border=&quot;0&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpa...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="365" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;&lt;div&gt;&lt;!-- Do not remove this DIV: it prevents the Wiki code from inserting an extra linebreak above this table. --&gt;
{| width=&quot;{{{1|100%}}}&quot; border=&quot;0&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot; style=&quot;background-color:transparent;table-layout:fixed;&quot;
|- valign=&quot;top&quot;
|&lt;div style=&quot;margin-right:{{{2|20px}}};&quot;&gt;&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;
{{template doc}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>ofb8tkgbosixfy5slh2wn5ub4jppx6i</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Template doc</title>
    <ns>10</ns>
    <id>2275</id>
    <revision>
      <id>5268</id>
      <timestamp>2008-09-16T16:13:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Diagramma Della Verita</username>
        <id>126</id>
      </contributor>
      <comment>Laman baru: &lt;div class=&quot;template-documentation&quot;&gt;&lt;!--  These are the literal class definitions in common.css:   /* Untuk dokumentasi */ .template-documentation {     clear: both;     margin: 1em 0 0 ...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2793" xml:space="preserve">&lt;div class=&quot;template-documentation&quot;&gt;&lt;!--

These are the literal class definitions in common.css:
 
/* Untuk dokumentasi */
.template-documentation {
    clear: both;
    margin: 1em 0 0 0;
    border: 1px solid #aaa; 
    background-color: #ecfcf4; 
    padding: 5px;
}


 --&gt;{{#ifeq:{{{heading|μ}}}|&lt;!--**DEFINED BUT EMPTY**--&gt;
  |&lt;!--**NOTHING**--&gt;
  |&lt;div style=&quot;padding-bottom:3px; border-bottom: 1px solid #aaa; margin-bottom:1ex&quot;&gt;{{#ifeq:{{{content|μ}}}|μ
   |&lt;span class=&quot;editsection plainlinks&quot; id=&quot;doc_editlinks&quot;&gt;{{#ifexist: {{{1|{{Documentation/docname}}}}}
    |&lt;!--**    /doc EXISTS**   --&gt;[[{{fullurl:{{{1|{{Documentation/docname}}}}}|action=edit}} sunting]]
    |&lt;!--**/doc DOESN'T EXIST**--&gt;[[{{fullurl:{{{1|{{Documentation/docname }}}}}|action=edit&amp;preload=Template:Documentation/preload}} cipta]]
   }}&lt;/span&gt;
  }} &lt;span style=&quot;{{#if:{{{heading-style|}}}|{{{heading-style}}}|{{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{ns:template}}|font-weight: bold; font-size: 125%|font-size: 150%}}}}&quot;&gt;{{#if:{{{heading|}}}|{{{heading}}}|{{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{ns:template}}|[[Imej:Template-info.svg|50px]] Dokumentasi templat|Dokumentasi}}}}&lt;/span&gt;&lt;/div&gt;
 }}&lt;!--

 --&gt;&lt;div id=&quot;template_doc_page_transcluded&quot; class=&quot;dablink plainlinks&quot;&gt;&lt;!--
  --&gt;{{#ifexist: {{{1|{{Documentation/docname}}}}}
  |&lt;!--**/doc EXISTS**--&gt;[[Wikipedia:Dokumentasi templat|Dokumentasi]] ini is [[Wikipedia:Transclusion|transcluded]] from [[{{{1|{{Documentation/docname}}}}}]]. &lt;small style=&quot;font-style: normal&quot;&gt;([{{fullurl:{{{1|{{Documentation/docname}}}}}|action=edit}} sunting] &amp;#124; [{{fullurl:{{{1|{{Documentation/docname}}}}}|action=history}} sejarah])&lt;/small&gt;&lt;br /&gt;
 }}&lt;!--

 --&gt;{{#switch: {{SUBPAGENAME}}
   |sandbox|testcases=&lt;!--**DO NOT SHOW THESE LINKS ON THE SANDBOX/TESTCASES PAGES**--&gt;
   |#default=
    {{#switch: {{SUBJECTSPACE}}
     |{{ns:template}}
     |{{ns:user}}=
      {{#ifexist: {{FULLPAGENAME}}/kotak pasir
       |This template has a [[/kotak pasir|kotak pasir]] &lt;small style=&quot;font-style: normal&quot;&gt;([{{fullurl:{{ #rel2abs: /kotak pasir }}|action=edit}} sunting])&lt;/small&gt; &lt;!--
        --&gt;{{#ifexist: {{FULLPAGENAME}}/testcases
         |and [[/testcases|testcases]] &lt;small style=&quot;font-style: normal&quot;&gt;([{{fullurl:{{ #rel2abs: /testcases }}|action=edit}} sunting])&lt;/small&gt;}} for editors to experiment.
       |{{#ifexist: {{FULLPAGENAME}}/testcases
        |This template has [[/testcases|testcases]] &lt;small style=&quot;font-style: normal&quot;&gt;([{{fullurl:{{ #rel2abs: /testcases }}|action=edit}} sunting])&lt;/small&gt; for editors to experiment.}}
 }}}}}}
 &lt;/div&gt;
{{#if:{{{content|}}}|{{{content}}}|{{#ifexist:{{{1|{{Documentation/docname}}}}} | {{ {{{1|{{Documentation/docname}}}}} }} }}}}
&lt;/div&gt;&lt;noinclude&gt;

{{pp-template|small=yes}}
&lt;!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --&gt;
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>qkwovjhg3bu996g2p4gujb4cf2ta2j9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Documentation/docname</title>
    <ns>10</ns>
    <id>2276</id>
    <revision>
      <id>5269</id>
      <timestamp>2008-09-16T16:14:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Diagramma Della Verita</username>
        <id>126</id>
      </contributor>
      <comment>Laman baru: {{#switch: {{SUBPAGENAME}}   |sandbox|testcases={{ #rel2abs: ../doc }}   |#default={{SUBJECTPAGENAME}}/doc }}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="109" xml:space="preserve">{{#switch: {{SUBPAGENAME}}
  |sandbox|testcases={{ #rel2abs: ../doc }}
  |#default={{SUBJECTPAGENAME}}/doc
}}</text>
      <sha1>53u96v0tgu0wxkisr5zbsk971xu3cjn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Multicol-break</title>
    <ns>10</ns>
    <id>2277</id>
    <revision>
      <id>5270</id>
      <timestamp>2008-09-16T16:15:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Diagramma Della Verita</username>
        <id>126</id>
      </contributor>
      <comment>Laman baru: &lt;includeonly&gt;&lt;/div&gt; |&lt;div style=&quot;margin-right: {{{1|20px}}};&quot;&gt;&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt; {{Documentation, template|Template:Col-begin/doc}} [[Category:Templat jadual dan lajur]]&lt;/noinclud...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="188" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;&lt;/div&gt;
|&lt;div style=&quot;margin-right: {{{1|20px}}};&quot;&gt;&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;
{{Documentation, template|Template:Col-begin/doc}}
[[Category:Templat jadual dan lajur]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>hrcm6989fu1xg4oa6ev87p2nal76myb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Documentation, template</title>
    <ns>10</ns>
    <id>2278</id>
    <revision>
      <id>5271</id>
      <timestamp>2008-09-16T16:16:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Diagramma Della Verita</username>
        <id>126</id>
      </contributor>
      <comment>Laman baru: &lt;noinclude&gt; {{ #ifeq: {{SUBPAGENAME}} | sandbox   | {{Template sandbox notice}}   | {{pp-semi-template|small=yes}} }} {{Intricate template}} {{ #ifeq: {{FULLPAGENAME}} | Template:Documen...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="908" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;
{{ #ifeq: {{SUBPAGENAME}} | sandbox
  | {{Template sandbox notice}}
  | {{pp-semi-template|small=yes}}
}}
{{Intricate template}}
{{ #ifeq: {{FULLPAGENAME}} | Template:Documentation, template |
  {{Mergingfrom|Template doc|date=November 2007}}
&lt;!-- Redirected here: 09:21, November 17, 2007
  {{Mergingfrom|Template doc inline|date=November 2007}}
--&gt;
  {{Mergingfrom|Template documentation|date=November 2007}}
}}
&lt;/noinclude&gt;{{ Documentation |{{{1|{{Documentation/docname}}}}}| content={{{content|{{ {{ #ifexist: {{{1|{{Documentation/docname}}}}} | {{{1|{{Documentation/docname}}}}} | ns:0 }} }}}}}| heading={{{heading|[[Image:Template-info.svg|50px]] Template documentation}}}| heading-style={{{heading-style|font-weight: bold; font-size: 125%|heading-margin=0px}}}| heading-padding={{{heading-padding|0px}}}| transcluded={{{transcluded|show}}}| sandbox-testcases={{{sandbox-testcases|show}}}}}</text>
      <sha1>c9nk455fauezwu838k72tg1fhw5yuid</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Pp-template</title>
    <ns>10</ns>
    <id>2279</id>
    <revision>
      <id>5285</id>
      <parentid>5284</parentid>
      <timestamp>2008-09-17T12:31:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Melindungi &quot;[[Templat:Pp-template]]&quot;: elak laku musnah [edit=autoconfirmed:move=autoconfirmed]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1406" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;{{pp-semi-template|small=yes}}
&lt;/noinclude&gt;{{#ifeq:{{{small|}}}{{{expiry|ʁ}}}|yesʁ
|
&lt;div style=&quot;position:absolute; z-index:100; right:20px; top:10px; height:10px; width:300px;&quot;&gt;&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;position:absolute; z-index:100; right:10px; top:10px;&quot; class=&quot;metadata&quot; id=&quot;administrator&quot;&gt;
&lt;imagemap&gt;
 Image:Padlock.svg|20px
 default [[w:Wikipedia:Polisi perlindungan|Templat atau imej berisiko tinggi ini telah dilindungi dari disunting untuk mengelak laku musnah]]
 desc none
&lt;/imagemap&gt;
&lt;/div&gt;
|
&lt;table class=&quot;messagebox protected&quot; style=&quot;border:2px solid #99B; padding:0px; font-size:0.9em;&quot;&gt;
&lt;tr&gt;
&lt;td valign=&quot;middle&quot; &gt; [[Image:Padlock.svg|40px| ]]&lt;/td&gt;
&lt;td&gt;
'''{{#switch:{{NAMESPACE}}
  |{{ns:image}}=Imej ini, digunakan dalam [[w:Wikipedia:Templat berisiko tinggi|templat berisiko tinggi]] dan/atau [[Khas:Allmessages|pesanan sistem]],
  |#default=[[w:Wikipedia:Templat berisiko tinggi|Templat berisiko tinggi]] ini
}} telah [[w:Wikipedia:Laman ini dilindungi|dilindungi]] dari disunting untuk mengelakkan [[w:Wikipedia:Laku musnah|laku musnah]].''' &lt;span class=&quot;plainlinks&quot;&gt;([{{fullurl:Khas:Log|type=protect&amp;page={{FULLPAGENAMEE}}}} log perlindungan]).&lt;/span&gt; 
{{#switch:{{NAMESPACE}}|{{ns:image}}=&lt;small&gt;'''Jangan pindahkan imej ini''' ke [[commons:Laman Utama|Wikimedia Commons]].&lt;/small&gt;}}
&lt;/td&gt;
&lt;/tr&gt;
&lt;/table&gt;
}}&lt;includeonly&gt;[[Kategori:Templat dilindungi|{{PAGENAME}}]]&lt;/includeonly&gt;</text>
      <sha1>myteufssnp5fphmxe9yqn4c83rphy8i</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Pp-semi-template</title>
    <ns>10</ns>
    <id>2281</id>
    <revision>
      <id>5287</id>
      <parentid>5286</parentid>
      <timestamp>2008-09-17T12:37:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Melindungi &quot;[[Templat:Pp-semi-template]]&quot;: elak laku musnah [edit=autoconfirmed:move=autoconfirmed]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1326" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;{{pp-semi-template|small=yes}}
&lt;/noinclude&gt;{{#ifeq:{{{small|}}}{{{expiry|ʁ}}}|yesʁ
|
&lt;div style=&quot;position:absolute; z-index:100; right:20px; top:10px; height:10px; width:300px;&quot;&gt;&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;position:absolute; z-index:100; right:10px; top:10px;&quot; class=&quot;metadata&quot; id=&quot;administrator&quot;&gt;
&lt;imagemap&gt;
 Image:Padlock-silver-medium.svg|20px
 rect 0 0 1000 1000 [[w:Wikipedia:Polisi perlindungan|Templat atau imej ini telah dilindungi separa dari disunting untuk mengelakkan lakumusnah]]
 desc none
&lt;/imagemap&gt;
&lt;/div&gt;
|
&lt;table class=&quot;messagebox protected&quot; style=&quot;border:2px solid #99B; padding:0px; font-size:0.9em;&quot;&gt;
&lt;tr&gt;
&lt;td valign=&quot;center&quot; &gt; [[Image:Padlock-silver-medium.svg|40px| ]]&lt;/td&gt;
&lt;td&gt;
'''{{#switch:{{NAMESPACE}}
  |{{ns:image}}=Imej ini, digunakan dalam [[w:Wikipedia:Templat berisiko tinggi|templat berisiko tinggi]] dan/atau antara muka,
  |#default=[[w:Wikipedia:Templat berisiko tinggi|Templat berisiko tinggi]] ini}} telah [[w:Wikipedia:Polisi perlindungan separa|dilindungi dari disuntng]] oleh pengguna baru atau tanpa nama untuk mengelakkan [[Wikipedia:Laku musnah|laku musnah]].''' 
{{#switch:{{NAMESPACE}}|{{ns:image}}=:&lt;small&gt;Nota: Imej ini '''tidak''' patut dipindahkan ke Commons&lt;/small&gt;}}
&lt;/td&gt;
&lt;/tr&gt;
&lt;/table&gt;
}}&lt;includeonly&gt;[[Kategori:Templat dilindungi separa|{{PAGENAME}}]]&lt;/includeonly&gt;</text>
      <sha1>qdzlcaa80p8b1lyh82gmc9gvfiazdaq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Lakukan sendiri/Membetulkan paip bocor</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2283</id>
    <revision>
      <id>10829</id>
      <parentid>10465</parentid>
      <timestamp>2020-11-26T23:41:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Wiki Farazi</username>
        <id>2620</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2584" xml:space="preserve">:''yang berlainan, sekiranya paip tersebut bocor, maka kaedah membaiki atau membetulkannya juga berlainan.''

Biasanya, kerosakan yang berlaku ke atas paip ialah sama ada pecah, berkarat, mereput, berlubang, penyambungan semula samada untuk memanjang atau memotong paip berkenaan. Semua kategori paip boleh mengalami jenis kerosakan yang sama kecualilah paip PVC dan plastik yang tidak mungkin berkarat tetapi boleh mereput.

== Paip tembaga ==
Biasanya paip tembaga digunakan sebagai salur gas dan bahan panas atau sejuk seperti pendingin hawa, air panas, gas memasak dan seumpamanya. Sekiranya paip tembaga bocor, kaedah yang biasa digunakan adalah dengan mematerinya menggunakan tembaga juga. Tetapi sekiranya keseluruhan paip telah reput, maka kaedah yang paling sesuai ialah dengan menggantikannya.

== Paip PVC ==
Biasanya paip PVC digunakan bagi menyalurkan air minuman dan air buangan seperti air buangan dari sinki atau air hujan. Bergantung kepada tekanan air yang melalui paip PVC berkenaan, sekiranya tekanan tinggi seperti paip air minuman atau air buangan sanitari, biasanya bahagian paip yang rosak perlu dibuang dan digantikan dengan yang baru. Gunakan gam PVC bagi melekatkan sambungan-sambungan paip berkenaan. Sekiranya tekanan air yang melalui paip berkenaan adalah rendah seperti saluran air hujan dari bumbung, cukup sekadar menyapu bahagian yang bocor dengan gam PVC dan menampalnya dengan bahan PVC yang bersesuaian.

== Paip plastik ==
Paip plastik biasanya tidak boleh ditampal. Kaedah membaiki yang paling sesuai ialah dengan memotong bahagian yang rosak dan menggantikannya dengan paip plastik yang lain. Gunakan sambungan yang sesuai saiznya dan lilitkan pita paip bagi mengetatkan sambungan berkenaan.

== Paip besi bergalvani ==
Biasanya paip besi bergalvani akan mereput dan terbumbat dalam tempoh yang panjang. Besi bergalvani akan bertindakbalas dengan klorin yang terdapat dalam air minuman dan membentuk karat atau sedimentasi yang akan menyumbat besi bekenaan. Karat juga akan menjadikan struktur paip ini menjadi lemah dan boleh menyebabkan kebocoran. Sekiranya berlaku masalah seperti itu, paip hendaklah ditukar dengan yang baru. Seeloknya paip besi yang dipakai tukar kepada paip PVC. Kerana paip PVC lebih tahan lama. atau pakai coway untuk kebesihan air.

== Paip buluh ==
Paip buluh biasanya perlu ditukar dengan yang baru kerana paip buluh biasanya akan menjadi reput. Adalah kurang ekonomikal membaiki paip buluh ini kerana buluh mudah didapati secara percuma di mana-mana terutama sekali di kawasan kampung.

[[Kategori:Kemahiran hidup]]</text>
      <sha1>1d9vtclse4cxl6lvdhfeg2qg0izuq2v</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bagaimana membetulkan paip bocor</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2284</id>
    <redirect title="Lakukan sendiri/Membetulkan paip bocor" />
    <revision>
      <id>5305</id>
      <timestamp>2008-09-18T14:12:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>[[Bagaimana membetulkan paip bocor]] dipindahkan ke [[Lakukan sendiri/Membetulkan paip bocor]]:&amp;#32;masuk buku</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="52" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Lakukan sendiri/Membetulkan paip bocor]]</text>
      <sha1>tguspqvwskc178y7xnmtb3t4ikbki6w</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Langkah keselamatan berkaitan pasir jerlus</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2285</id>
    <revision>
      <id>5321</id>
      <parentid>5320</parentid>
      <timestamp>2008-09-18T14:15:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>15 semakan</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4211" xml:space="preserve">Berikut adalah langkah keselamatan jika menghadapi situasi disedut pasir jerlus:
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-style=&quot;background:#f2e0ce &quot;
| align=&quot;center&quot;|'''Cara-cara'''
| align=&quot;center&quot;|'''Keterangan'''
|-
| Elakkan pasir jerlus
| Ketika anda berada di kawasan lembap seperti di [[persisiran pantai]], [[paya]] dan [[sungai]] atau berada di kawasan di mana [[mata air]] bawah tanah berbuih keluar, kemungkinan pasir jerlus berada di situ amat tinggi. Jadi anda janganlah hanya melihat sahaja tetapi bergerak sedikit langkah dan rasakan keadaan tanah. Jika tanah yang dipijak agak [[lembik]], berundurlah ke belakang secepat mungkin. Pasir jerlus biasanya mengambil masa 1 hingga 2 [[saat]] sebelum ia mencair.
|-
| Lemparkan keluar barang yang berat
| Oleh sebab badan manusia kurang tumpat berbanding pasir jerlus, anda tidak akan tenggelam melainkan jika anda [[panik]] dan menggapai-gapai tubuh badan secara kekerasan (menyebabkan pasir jerlus menjadi lebih cair) atau dibebani oleh sesuatu barang. 

Jika kamu merasakan bahawa anda berada di atas pasir jerlus dan memakai barang yang berat (khususnya beg), segera lemparnya keluar. Jika mampu menarik keluar kasut yang dipakai adalah dibenarkan (khususnya [[kasut]] yang mempunyai tapak yang rata dan tidak mudah dibengkokkan seperti kasut [[but]] yang menghasilkan tarikan dan menyukarkan anda untuk timbul ke atas).

Sebagai langkah keselamatan, anda perlu menukar kasut yang lebih sesuai atau berkaki ayam jika berada di kawasan [[lembap]].
|-
| Bertenang
| Tubuh badan manusia mempunyai purata [[ketumpatan]] 62.4 [[paun]] se[[Kaki (ukuran)|kaki]] [[padu]] (64.4 paun/kaki³). Pasir jerlus mempunyai ketumpatan kira-kira 125 paun/kaki³ (2 g/cm³) yang lebih tumpat berbanding air yang mempunyai ketumpatan purata 65 paun/kaki (1 g/cm³) yang bermakna seseorang itu boleh mudah terapung atas pasir jerlus berbanding air.

Jika anda disedut ke dalam pasir jerlus, anda perlu bertenang supaya keapungan tubuh badan [[stabil]] dan membolehkan anda terapung perlahan-lahan.
|-
| Tarik [[nafas]] sedalam-dalamnya
| Perbuatan tersebut bukan hanya membantu menenangkan anda tetapi ia juga membuatkan anda lebih mengapung. Jadi anda tidak akan tenggelam kerana [[paru-paru]] anda penuh dengan [[udara]].
|-
| Ambil masa
| Jika anda terperangkap dalam pasir jerlus, bergerak secara perlahan-lahan. Pergerakan [[perlahan]] akan mengelakkan anda daripada menggerakkan-gerakkan pasir jerlus. Anda juga perlulah bersabar kerana ia mengambil masa beberapa [[minit]] ataupun beberapa [[jam]], secara sistematik dapat mengeluarkan anda daripada jerangkap samar tersebut.
|-
| Dapatkan anggota belakang
| Jika anda tenggelam separas tulang [[pinggul]] atau lebih tinggi daripadanya, bengkokkan ke belakang. Lebih banyak berat anda dilepaskan keluar semakin sukar untuk tenggelam. Timbulkan sementara anggota belakang anda sementara anda cuba menarik keluar kaki secara perlahan dan berhati-hati. Setelah kaki anda sudah dibebaskan, anda mungkin boleh menjarakkan diri anda dengan cermat menggunakan [[lengan]] anda secara pelahan-lahan dan dengan lancar menimbulkan anda. Jika anda berada berhampiran pinggir pasir jerlus, anda boleh berguling-guling sehingga ke daratan yang keras.
|-
| Menggunakan batang kayu yang besar
| Batang kayu bukan sahaja dapat mengesan kehadiran pasir jerlus tetapi mungkin boleh membantu jika menghadapi situasi disedut pasir jerlus. 

Jika anda merasai kaki anda tenggelam, cepat-cepat letakkan batang kayu secara mendatar atas permukaan pasir jerlus di belakang anda. 
Deburkan anggota belakang anda atas batang kayu tersebut. Selepas beberapa [[minit]], anda dapatkan keseimbangan dan anda tidak akan tenggelam. Ambillah batang kayu tadi dan letakkan secara menegak di bawah tulang pinggul anda. Batang kayu ini dapat mengelakkan tulang pinggul anda daripada tenggelam, jadi anda boleh menarik keluar salah satu kaki anda diikuti kaki di sebelahnya. Imbangkan anggota belakang anda dengan lengan dan kaki anda mencecah permukaan pasir jerlus sepenuhnya dan gunakan batang kayu tersebut sebagai panduan. Gerakkan batang kayu tersebut demi selangkah dan selangkah sehinggalah hampir ke tanah yang keras.
|-
|}

==Lihat juga==
*[[Pasir jerlus]]</text>
      <sha1>n1424a1f62dqjdy0e5nt2lypk425gbz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategori:Windows</title>
    <ns>14</ns>
    <id>2286</id>
    <revision>
      <id>10376</id>
      <parentid>9759</parentid>
      <timestamp>2017-10-17T03:57:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>pautan</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="200" xml:space="preserve">{{wikipedia|Category:Microsoft Windows}}

Kategori ini mengandungi buku tentang ''keluarga'' sistem pengendalian [[Microsoft Windows]] dan subkategori-subkategorinya.

[[Kategori:Sistem pengendalian]]</text>
      <sha1>jtks73rzhzbe79obc3vcn5lh6aa38l9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Mari Belajar Bahasa Jerman/Ich bin</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2289</id>
    <revision>
      <id>5333</id>
      <parentid>5332</parentid>
      <timestamp>2008-09-22T01:14:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Tikar aurum</username>
        <id>198</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Perkataan baru */ wikilink</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2941" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;margin:0 85px; padding:1ex; background-color:#D5FD87; color:#069; border:1px solid #069; font-size:230%; text-align:center;&quot;&gt;Pelajaran 1 &amp;mdash; Ich bin&lt;/div&gt;

__FORCETOC__
==Sasaran==
*Mempelajari bagaimana untuk memperkenalkan diri.
*Mempelajari ucapan-ucapan salam.

==Teks==

*''Ich bin Maria. Ich wohne in Berlin, aber ich komme aus Stuttgart. Ich bin Deutsche.''
*''Ich bin Michael. Ich wohne in Hamburg, aber ich komme aus London. Ich bin Engländer.''
*''Ich heiße John Smith. Ich komme aus New York. Ich bin Amerikaner.''
*''Ich heiße Carla. Ich komme aus Madrid. Ich bin Spanierin.''

==Perkataan baru==
{| class=&quot;wikitable&quot;
! Jerman
! Melayu
! Penerangan
|- 
|ich
|saya
|[[Mari_Belajar_Bahasa_Jerman/Ich_bin#Kanta_ganti_nama|Kata ganti nama]] diri pertama. Ditulis dengan huruf kecil melainkan di permulaan ayat.
|-
|bin
|ialah
|Kata kerja (lihat [[Mari_Belajar_Bahasa_Jerman/Ich_bin#Kata_kerja_bin|tatabahasa]] di bawah)
|-
|wohne
|tinggal
|Kata kerja (lihat Pelajaran 3)
|-
|komme
|datang
|Kata kerja (lihat Pel. 3)
|-
|heiße
|bernama, dipanggil
|Kata kerja (lihat Pel. 3)
|-
|in
|di
|Kata hubung (lihat Pel. 4)
|-
|aus
|dari
|Kata hubung (lihat Pel. 4)
|-
|Deutsche
|Orang Jerman (''fem.'')
|''Deutsche'' - juga digunakan untuk ''mask.''
|-
|Engländer
|Orang Inggeris (''mask.'')
|''Engländerin'' - untuk ''fem.''
|-
|Amerikaner
|Orang Amerika (''mask.'')
|''Amerikanerin'' - untuk ''fem.''. Hanya digunakan untuk rakyat Amerika Syarikat.
|-
|Spanierin
|Orang Sepanyol (''fem.'')
|''Spanier'' - untuk ''mask.''
|}

==Maksud==

*Saya Maria. Saya tinggal di Berlin, tetapi datang dari Stuttgart. Saya orang Jerman.
*Saya Michael. Saya tinggal di Hamburg, tetapi saya datang dari London. Saya orang Inggeris.
*Saya bernama John Smith. Saya datang dari New York. Saya orang Amerika.
*Saya bernama Carla. Saya datang dari Madrid. Saya orang Sepanyol.

==Tatabahasa==

===Kanta ganti nama===


{|
|style=&quot;background:#BBBBFF;&quot; align=&quot;center&quot; colspan=&quot;3&quot;|'''''Mufrad'''''
|-
!Kanta ganti nama
!Maksud
!Jenis
|-
|'''ich'''
|saya
|Pertama
|-
|'''du'''
|awak
|Kedua (tidak rasmi)
|-
|'''Sie'''
|anda
|Kedua (rasmi)
|-
|'''er'''
|dia (''mask.'')
|Ketiga
|-
|'''sie'''
|dia (''fem.'')
|Ketiga
|-
|'''es'''
|dia (''neut.'')
|Ketiga
|-
|style=&quot;background:#BBBBFF;&quot; align=&quot;center&quot; colspan=&quot;3&quot;|'''''Jamak'''''
|-
!Kanta ganti nama
!Maksud
!Jenis
|-
|wir
|kita/kami
|Pertama
|-
|'''ihr'''
|kamu semua
|Kedua (tidak rasmi)
|-
|'''Sie'''
|anda semua
|Kedua (rasmi)
|-
|'''sie'''
|mereka
|Ketiga
|}

===Kata kerja ''bin''===

Di dalam dialog di atas, '''bin''' ialah kata kerja yang bermaksud ''ialah''.
Bentuk asalnya ialah '''sein'''. Kata kerja ini, adalah kata kerja kompleks. 
Bentuk-bentuk lain mengikut urutan

{|
!Kata ganti nama
!''Bentuk''
|-
|ich 
|'''bin''' 
|-
|du 
|'''bist''' 
|-
|Sie 
|'''sind''' 
|-
|er/sie/es 
|'''ist''' 
|-
|ihr 
|'''seid''' 
|-
|sie 
|'''sind''' 
|-
|Sie 
|'''sind''' 
|-
|wir 
|'''sind'''
|}</text>
      <sha1>sm4u6bw32quzpc6es9f2srej6faerul</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Kuih cara berlauk</title>
    <ns>100</ns>
    <id>2290</id>
    <revision>
      <id>5340</id>
      <parentid>5337</parentid>
      <timestamp>2008-09-22T14:08:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kemaskini</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1043" xml:space="preserve">{{Wikipedia}}
{{Resipi|Kuih}}
== Resipi ==
===Bahan-bahan===
# 1/2 kg tepung gandum
# 1/2 kg daging kisar
# 1 sudu besar rempah kari daging
# 1 labu bawang besar dihiris halus
# 1 biji kelapa diperah santannya
# 1/2 liter [[air]]
# 1 biji [[telur]]
# 2 tangkai cili merah dimayang
# 1 tangkai daun sup dihiris halus
# 1 tangkai daun bawang dihiris halus
# 4 sudu besar minyak masak
# [[garam]] dan [[gula]] secukup rasa

===Penyediaan===
Panaskan minyak dan tumis bawang. Bila layu masukkan rempah kari daging dan sedikit air. Kemudian kacau hingga pecah minyak. Masukkan daging dan kacau hingga masak. Angkat dan sejukkan. Bancuh tepung gandum dan santan dan kacau hingga sebati. Masukkan gula dan garam dan kacau lagi supaya tidak berketul. Biarkan adunan cair sedikit. Dengan menggunakan api yang kecil, panaskan acuan kuih cara yang telah disapu minyak. Kemudian tuangkan adunan tepung ke dalamnya. Taburkan daging, daun bawang, daun sup, dan hirisan cili merah ke atasnya dan tutup. Biarkan sehingga masak.

[[Kategori:Kuih|Cara berlauk]]</text>
      <sha1>afl9fej5nem97togv31tftmho9xwiof</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategori:Kemahiran hidup</title>
    <ns>14</ns>
    <id>2291</id>
    <revision>
      <id>5336</id>
      <timestamp>2008-09-22T14:03:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>kategori</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" xml:space="preserve">[[Kategori:Kategori]]</text>
      <sha1>6fbfb2ihjngqltgs77yiw8v8s2qhfph</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Kuih Cara Berlauk</title>
    <ns>100</ns>
    <id>2292</id>
    <redirect title="Resipi:Kuih cara berlauk" />
    <revision>
      <id>5338</id>
      <timestamp>2008-09-22T14:04:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>[[Resipi:Kuih Cara Berlauk]] dipindahkan ke [[Resipi:Kuih cara berlauk]]:&amp;#32;gaya Wikibooks</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="38" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Resipi:Kuih cara berlauk]]</text>
      <sha1>0mqfc390zeswx4nryqqi5uwo002gqu5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Ketupat palas</title>
    <ns>100</ns>
    <id>2294</id>
    <revision>
      <id>5366</id>
      <parentid>5348</parentid>
      <timestamp>2008-10-06T13:41:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kemaskini</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="986" xml:space="preserve">{{Wikipedia|Ketupat palas}}
{{Resipi|Pelbagai juadah}}
== Resipi ==
===Bahan-bahan===
# 1 gantang [[beras pulut]]
# 4 biji kelapa atau 3 kilogram [[santan]] pekat
# Daun palas secukupnya yang dianyam menjadi bentuk tiga segi.

===Cara penyediaan===
Basuh beras pulut bersih-bersih dan tuskan. Perahkan [[kelapa]] dan ambil santan pekatnya. Setelah itu, masukkan santan ke dalam periuk dan sedikit [[garam]], kacau sampai mendidih. 

Masukkan pulut dan kacau sehingga sebati dan menjadi setengah masak. Angkat dan biarkan selama 15 minit sehingga sejuk. Kemudian pulut bolehlah dimasukkan ke dalam daun palas yang telah di anyam (lebih mudah), atau bolehlah dianyam sehingga menjadi bentuk tiga segi. 

Rebus ketupat daun palas yang sudah dianyam di dalam periuk yang telah diisi [[air]] pada paras separuh periuk dan rebus sehingga airnya kering. 

Bolehlah dihidangkan dan enak dimakan bersama [[ikan bakar]], [[rendang]] atau [[serunding]].

[[Kategori:Pelbagai juadah|Ketupat palas]]</text>
      <sha1>n46npevlki7ayy1i2v1gbga7laq0b2y</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Biskut</title>
    <ns>100</ns>
    <id>2295</id>
    <revision>
      <id>11098</id>
      <parentid>11097</parentid>
      <timestamp>2021-07-28T06:09:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Chongkian</username>
        <id>2495</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="166" xml:space="preserve">{{Daftar resipi}}

== E ==
* [[Resipi:Biskut Empingan Jagung|Biskut Empingan Jagung]]

== H ==
* [[Resipi:Biskut Honey Joys|Biskut Honey Joys]]

[[Kategori:Biskut| ]]</text>
      <sha1>fkssug0dg1s5pji83mx2cjwn4eq7t8g</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Biskut Empingan Jagung</title>
    <ns>100</ns>
    <id>2296</id>
    <revision>
      <id>9509</id>
      <parentid>5382</parentid>
      <timestamp>2014-07-09T08:47:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>/* Resipi */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1415" xml:space="preserve">{{Resipi|Biskut}}
Biskut Empingan Jagung (''Corn Flakes'') merupakan nama yang diberikan bagi biskut yang dibuat mengikuti penerangan resipi seperti yang diberikan oleh kotak jualan Kellogg's ® Corn Flakes di pasaran Australia, dan mungkin berbeza dari resipi yang diberikan oleh orang lain. Gambar di bawah ini digunakan untuk sementara waktu kerana gambar asal dari kotak kad resipi Biskut Corn Flake Kellogg's tidak dapat dijumpai di Internet.

== Resipi ==
===Ramuan===
* 2 cawan [[tepung]] ditapis
* 1/2 sudu makan [[tepung]] bakar
* 250g [[marjerin]]
* 1 cawan [[gula]]
* 2 [[telur]]
* 1 sudu makan [[perisa]] [[vanila]]
* 1 1/2 cawan Kellogg's ® Corn Flakes

===Caranya===
Panaskan ketuhar sebelum membakarnya dengan suhu 180°C. Tapis sekali tepung &amp; tepung bakar. Kacau marjarin &amp; gula sekali sampai ringan &amp; gebu. Tambahkan telur dan vanila, kacaunya dengan sepenuhnya. Tambahkan tapisan ramuan kering &amp; Kellogg's ® Corn Flakes; campurkan baik-baik untuk 2 minit. Letakkan sudu makan ke dalam helaian bakaran yang tidak berminyak. Bakar dalam [[ketuhar]] sederhana (180°C) untuk kira-kira 10 minit atau sehingga warnanya perang muda.

== Rujukan == 
* &quot;Kad Resipi Biskut Corn Flake&quot; pada kotak jualan Kellogg's ® Corn Flakes di pasaran Australia.

== Pautan luar ==
* [http://www.kellogg.com.au Kellogg's Corn Flakes] - Lagi resipi di tapak rasmi Kellogg's Corn Flakes

[[Kategori:Biskut|Corn Flake]]</text>
      <sha1>hmy0osxsry319cqkwlw7ieio6bd77dv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Kedai Kopi/Arkib 2010</title>
    <ns>4</ns>
    <id>2299</id>
    <revision>
      <id>7314</id>
      <parentid>6877</parentid>
      <timestamp>2013-01-13T08:44:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>/* Open Call for 2012 Wikimedia Fellowship Applicants */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21806" xml:space="preserve">{{Arkib|Wikibooks:Kedai Kopi}}
==Wikimania Scholarships==
The call for applications for Wikimania Scholarships to attend Wikimania 2010 in Gdansk, Poland (July 9-11) is now open. The Wikimedia Foundation offers Scholarships to pay for selected individuals' round trip travel, accommodations, and registration at the conference.
To apply, visit the [[wm2010:Main Page|Wikimania 2010]] [[wm2010:Scholarships|scholarships information page]], click the secure link available there, and fill out the form to apply.
For additional information, please visit the Scholarships information and FAQ pages:
* [[wm2010:Scholarships|Scholarships]]
* [[wm2010:Scholarships/FAQ|Scholarships FAQ]]
Yours very truly,
[[m:User:Cary Bass|Cary Bass]]&lt;/br&gt;
Volunteer Coordinator&lt;/br&gt;
Wikimedia Foundation

== Vector ==
Seperti Wikipedia, Wikibooks juga akan berpindah kepada kulit baru, [[m:Vector|Vector]], dijangka akhir Julai/awal Ogos ini. Untuk maklumat lanjut, sila lihat [[m:2010 Wikimedia design and feature change|laman penerangan ini]]. [[Pengguna:Aurora|...Aurora...]] 11:20, 6 Julai 2010 (UTC)
:Wikibooks telah berpindah kepada Vector pada 1 September. [[Pengguna:Aurora|...Aurora...]] 03:54, 1 Oktober 2010 (UTC)

== Call for image filter referendum ==
The Wikimedia Foundation, at the direction of the Board of Trustees, will be holding a vote to determine whether members of the community support the creation and usage of an opt-in personal image filter, which would allow readers to voluntarily screen particular types of images strictly for their own account.

Further details and educational materials will be available shortly.  The referendum is scheduled for 12-27 August, 2011, and will be conducted on servers hosted by a neutral third party.  Referendum details, officials, voting requirements, and supporting materials will be posted at [[Meta:Image filter referendum]] shortly.

Sorry for delivering you a message in English. Please help translate the pages on the referendum on Meta and join the [[mail:translators-l|translators mailing list]].

For the coordinating committee,&lt;br /&gt;
[[m:User:Philippe (WMF)|Philippe (WMF)]]&lt;br /&gt;
[[m:User:Cbrown1023|Cbrown1023]]&lt;br/&gt;
[[m:User:Risker|Risker]]&lt;/br&gt;
[[m:User:Mardetanha|Mardetanha]]&lt;br/&gt;
[[m:User:PeterSymonds|PeterSymonds]]&lt;br/&gt;
[[m:User:Robertmharris|Robert Harris]]
&lt;!-- EdwardsBot 0090 --&gt;

== Terms of Use update ==
''I apologize that you are receiving this message in English. Please help translate it.''
 
Hello,
 
The Wikimedia Foundation is discussing changes to its Terms of Use.  The discussion can be found at [[m:Talk:Terms of use|Talk:Terms of use]]. Everyone is invited to join in. Because the new version of [[m:Terms of use|Terms of use]] is not in final form, we are not able to present official translations of it. Volunteers are welcome to translate it, as German volunteers have done at [[:m:Terms of use/de]], but we ask that you note at the top that the translation is unofficial and may become outdated as the English version is changed. The translation request can be found at [[m:Translation requests/WMF/Terms of Use 2]] -- [[m:User:Mdennis (WMF)|Maggie Dennis, Community Liaison]] 01:06, 27 Oktober 2011 (UTC)
&lt;!-- EdwardsBot 0119 --&gt;

:Pengumuman di atas adalah mengenai 'syarat penggunaan' yang boleh didapati di bahagian bawah setiap laman. [[Pengguna:Aurora|...Aurora...]] 15:08, 27 Oktober 2011 (UTC)

== Open Call for 2012 Wikimedia Fellowship Applicants ==
[[File:Wikimedia_Foundation_RGB_logo_with_text.svg|80px|right]]
''I apologize that you are receiving this message in English. Please
help translate it.''
*Do you want to help attract new contributors to Wikimedia projects?
*Do you want to improve retention of our existing editors?
*Do you want to strengthen our community by diversifying its base and increasing the overall number of excellent participants around the world?
The Wikimedia Foundation is seeking Community Fellows and project ideas for the Community Fellowship Program. A Fellowship is a temporary position at the Wikimedia Foundation in order to work on a specific project or set of projects. Submissions for 2012 are encouraged to focus on the theme of improving editor retention and increasing participation in Wikimedia projects. If interested, please submit a project idea or apply to be a fellow by January 15, 2012. Please visit https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Fellowships for more information.

Thanks!

--[[m:User:Sbouterse (WMF)|Siko Bouterse, Head of Community Fellowships,
Wikimedia Foundation]] 02:56, 22 Disember 2011 (UTC)

&lt;small&gt;Distributed via [[m:Global message delivery|Global message delivery]]. (Wrong page? [[m:Distribution list/Global message delivery|Fix here]].)&lt;/small&gt;
&lt;!-- EdwardsBot 0139 --&gt;

== Announcing Wikipedia 1.19 beta ==
Wikimedia Foundation is getting ready to push out 1.19 to all the WMF-hosted wikis.  As we finish wrapping up our code review, you can test the new version ''right now'' on [http://beta.wmflabs.org/ beta.wmflabs.org].  For more information, please read the [https://svn.wikimedia.org/viewvc/mediawiki/trunk/phase3/RELEASE-NOTES-1.19?view=markup release notes] or the [[mw:MediaWiki_1.19|start of the final announcement]].

The following are the areas that you will probably be most interested in:
* [https://bugzilla.wikimedia.org/show_bug.cgi?id=33711#c2 Faster loading of javascript files makes dependency tracking more important.]
* New common*.css files usable by skins instead of having to copy piles of generic styles from MonoBook or Vector's css.
* The default user signature now contains a talk link in addition to the user link.
* Searching blocked usernames in block log is now clearer.
* Better timezone recognition in user preferences.
* Improved diff readability for colorblind people.
* The interwiki links table can now be accessed also when the interwiki cache is used (used in the API and the Interwiki extension).
* More gender support (for instance in logs and user lists).
* Language converter improved, e.g. it now works depending on the page content language.
* Time and number-formatting magic words also now depend on the page content language.
* Bidirectional support further improved after 1.18.

Report any [http://labs.wikimedia.beta.wmflabs.org/wiki/Problem_reports problems] on the labs beta wiki and we'll work to address them before they software is released to the production wikis.

'''Note''' that this cluster does have SUL but it is not integrated with SUL in production, so you'll need to create another account.  You should avoid using the same password as you use here.  — [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 16:24, 15 Januari 2012 (UTC)
&lt;!-- EdwardsBot 0145 --&gt;

== MediaWiki 1.19 ==
(Apologies if this message isn't in your language.) The Wikimedia Foundation is planning to upgrade MediaWiki (the software powering this wiki) to its latest version this month. You can help to test it before it is enabled, to avoid disruption and breakage. More information is available [[:mw:MediaWiki 1.19/Deployment announcement|in the full announcement]]. Thank you for your understanding.

[[:m:user:guillom|Guillaume Paumier]], via the [[:m:Global message delivery|Global message delivery system]] &lt;small&gt;([[:m:Distribution list/Global message delivery|wrong page? You can fix it.]])&lt;/small&gt;. 15:11, 12 Februari 2012 (UTC)
&lt;!-- EdwardsBot 0154 --&gt;
:Noted. 09:30, 10 Mac 2012 (UTC)

== Update on IPv6 ==
[[File:Wikimedia_Foundation_RGB_logo_with_text.svg|80px|right]]
(Apologies if this message isn't in your language. Please consider translating it, as well as '''[[m:Special:MyLanguage/IPv6 initiative/2012 IPv6 Day announcement|the full version of this announcement on Meta]]''') 

The Wikimedia Foundation is planning to do limited testing of IPv6 on June 2-3. If there are not too many problems, we may fully enable IPv6 on [http://www.worldipv6day.org/ World IPv6 day] (June 6), and keep it enabled.

What this means for your project:

*At least on June 2-3, 2012, you may see a small number of edits from IPv6 addresses, which are in the form &quot;&lt;code&gt;2001:0db8:85a3:0000:0000:8a2e:0370:7334&lt;/code&gt;&quot;. See e.g. [[w:en:IPv6 address]]. These addresses should behave like any other IP address: You can leave messages on their talk pages; you can track their contributions; you can block them. (See [[m:Special:MyLanguage/IPv6 initiative/2012 IPv6 Day announcement|the full version of this announcement]] for notes on range blocks.)

*In the mid term, some user scripts and tools will need to be adapted for IPv6. 

*We suspect that IPv6 usage is going to be very low initially, meaning that abuse should be manageable, and we will assist in the monitoring of the situation.

Read [[m:Special:MyLanguage/IPv6 initiative/2012 IPv6 Day announcement|the full version of this announcement]] on how to test the behavior of IPv6 with various tools and how to leave bug reports, and to find a fuller analysis of the implications of the IPv6 migration.

--[[m:User:Eloquence|Erik Möller, VP of Engineering and Product Development, Wikimedia Foundation]] 01:13, 2 Jun 2012 (UTC)

&lt;small&gt;Distributed via [[m:Global message delivery|Global message delivery]]. (Wrong page? [[m:Distribution list/Global message delivery|Fix here]].)&lt;/small&gt;
&lt;!-- EdwardsBot 0201 --&gt;

== 2011 Picture of the Year competition ==
&lt;small&gt;[[:commons:Commons:Picture of the Year/2011/Translations/mk|{{#language:mk}}]] • [[:commons:Commons:Picture of the Year/2011/Translations/no|{{#language:no}}]] • [[:commons:Commons:Picture of the Year/2011/Translations/pl|{{#language:pl}}]]&lt;/small&gt; 

Dear Wikimedians,

Wikimedia Commons is happy to announce that the ''2011 Picture of the Year competition'' is now open. We are interested in your opinion as to which images qualify to be the ''Picture of the Year 2011''. Any user registered at Commons or a Wikimedia wiki SUL-related to Commons [//toolserver.org/~pathoschild/accounteligibility/?user=&amp;wiki=&amp;event=24 with more than 75 edits before 1 April 2012 (UTC)] is welcome to vote and, of course everyone is welcome to view!

Detailed information about the contest can be found [[:commons:Commons:Picture of the Year/2011/Introduction|at the introductory page]].

About 600 of the best of Wikimedia Common's photos, animations, movies and graphics were chosen &amp;ndash;by the international Wikimedia Commons community&amp;ndash; out of 12 million files during ''2011'' and are now called ''Featured Pictures''.

From professional animal and plant shots to breathtaking panoramas and skylines, restorations of historically relevant images, images portraying the world's best architecture, maps, emblems, diagrams created with the most modern technology, and impressive human portraits, Commons ''Features Pictures'' of all flavors.  

For your convenience, we have sorted the images [[:commons:Commons:Picture of the Year/2011/Galleries|into topic categories]]. 

We regret that you receive this message in English; we intended to use banners to notify you in your native language but there was both, human and technical resistance.

See you on Commons!
--[[:commons:Commons:Picture of the Year/2011/Committee|Picture of the Year 2011 Committee]] 18:30, 5 Jun 2012 (UTC)

&lt;small&gt;Distributed via [[m:Global message delivery|Global message delivery]]. (Wrong page? [[m:Distribution list/Global message delivery|Fix here]].)&lt;/small&gt;
&lt;!-- EdwardsBot 0205 --&gt;

:Lihat [[Commons:Commons:Gambar Tahun Ini]]. [[Pengguna:Aurora|...Aurora...]] ([[Perbincangan pengguna:Aurora|bincang]])

== Mobile view as default view coming soon ==
[[File:Wikimedia_Foundation_RGB_logo_with_text.svg|80px|right]]
''(Apologies if this message isn't in your language. Please consider translating it, as well as the [[m:Special:MyLanguage/Mobile Projects/Mobile Gateway/Mobile homepage formatting|instructions on Meta]])'' 

The mobile view of this project and others will soon become the default view on mobile devices (except tablets). Some language versions of these projects currently show no content on the mobile home page, and it is a good time to do a little formatting so users get a mobile-friendly view, or to add to existing mobile content if some already exists.

If you are an administrator, please consider helping with this change. There are [[m:Mobile Projects/Mobile Gateway/Mobile homepage formatting|instructions]] which are being translated. The proposed date of switching the default view is July 5.

To contact the mobile team, email &lt;tt&gt;mobile-feedback-l[[File:At_sign.svg|17px|link=]]lists.wikimedia.org&lt;/tt&gt;.

--[[m:User:Pchang|Phil Inje Chang, Product Manager, Mobile, Wikimedia Foundation]] 04:51, 29 Jun 2012 (UTC)

&lt;small&gt;Distributed via [[m:Global message delivery|Global message delivery]]. (Wrong page? [[m:Distribution list/Global message delivery|Fix here]].)&lt;/small&gt;
&lt;!-- EdwardsBot 0217 --&gt;

:Siap. Lawati [http://ms.m.wikibooks.org/ ms.m.wikibooks.org] untuk versi mudah alih Wikibuku. [[Pengguna:Aurora|...Aurora...]] ([[Perbincangan pengguna:Aurora|bincang]]) 04:06, 5 Ogos 2012 (UTC)

== Help decide about more than $10 million of Wikimedia donations in the coming year ==
[[File:Wikimedia_Foundation_RGB_logo_with_text.svg|80px|right]]
''(Apologies if this message isn't in your language. Please consider translating it)''

Hi,

As many of you are aware, the Wikimedia Board of Trustees recently initiated important changes in the way that money is being distributed within the Wikimedia movement. As part of this, a new community-led &quot;[[m:Funds_Dissemination_Committee/Framework_for_the_Creation_and_Initial_Operation_of_the_FDC|Funds Dissemination Committee]]&quot; (FDC) is currently being set up. Already in 2012-13, its recommendations will guide the decisions about the distribution of over 10 million US dollars among the Foundation, chapters and other [[m:Funds_Dissemination_Committee/Framework_for_the_Creation_and_Initial_Operation_of_the_FDC#Eligible_fund-seeking_entities|eligible entities]].

Now, seven capable, knowledgeable and trustworthy community members are sought to volunteer on the initial Funds Dissemination Committee. It is expected to take up its work in September. In addition, a community member is sought to be the [[m:Funds_Dissemination_Committee/Framework_for_the_Creation_and_Initial_Operation_of_the_FDC#FDC_Ombudsperson|Ombudsperson]] for the FDC process. If you are interested in joining the committee, read the [[m:Funds Dissemination Committee/Call for Volunteers|call for volunteers]]. Nominations are planned to close on August 15.

--[[m:User:ASengupta_(WMF)|Anasuya Sengupta]], Director of Global Learning and Grantmaking, Wikimedia Foundation 20:16, 19 Julai 2012 (UTC)

&lt;small&gt;Distributed via [[m:Global message delivery|Global message delivery]]. (Wrong page? [[m:Distribution list/Global message delivery|Fix here]].)&lt;/small&gt;
&lt;!-- EdwardsBot 0223 --&gt;

== Request for Comment: Legal Fees Assistance Program ==
[[File:Wikimedia_Foundation_RGB_logo_with_text.svg|80px|right]]
''I apologize for addressing you in English. I would be grateful if you could translate this message into your language.''

The Wikimedia Foundation is conducting a [[:m:Request_for_comment/Legal_Fees_Assistance_Program|request for comment]] on a [[:m:Legal_and_Community_Advocacy/Legal_Fees_Assistance_Program|proposed program]] that could provide legal assistance to users in specific support roles who are named in a legal complaint as a defendant because of those roles. We wanted to be sure that your community was aware of this discussion and would have a chance to participate in [[:m:Request_for_comment/Legal_Fees_Assistance_Program|that discussion]]. 

If this page is not the best place to publicize this request for comment, please help spread the word to those who may be interested in participating. (If you'd like to help translating the &quot;request for comment&quot;, program policy or other pages into your language and don't know how the translation system works, please come by my user talk page at [[:m:User talk:Mdennis (WMF)]]. I'll be happy to assist or to connect you with a volunteer who can assist.)
 
Thank you! --[[:m:User:Mdennis (WMF)|Mdennis (WMF)]]02:05, 6 September 2012 (UTC)

&lt;small&gt;Distributed via [[m:Global message delivery|Global message delivery]]. (Wrong page? [[m:Distribution list/Global message delivery|Fix here]].)&lt;/small&gt;
&lt;!-- EdwardsBot 0245 --&gt;

== Wikidata is getting close to a first roll-out ==
[[File:Wikimedia_Foundation_RGB_logo_with_text.svg|80px|right]]
(Apologies if this message isn't in your language.) 

As some of you might already have heard Wikimedia Deutschland is working on a new Wikimedia project. It is called [[m:Wikidata]]. The goal of Wikidata is to become a central data repository for the Wikipedias, its sister projects and the world. In the future it will hold data like the number of inhabitants of a country, the date of birth of a famous person or the length of a river. These can then be used in all Wikimedia projects and outside of them.

The project is divided into three phases and &quot;we are getting close to roll-out the first phase&quot;. The phases are:
# language links in the Wikipedias (making it possible to store the links between the language editions of an article just once in Wikidata instead of in each linked article)
# infoboxes (making it possible to store the data that is currently in infoboxes in one central place and share the data)
# lists (making it possible to create lists and similar things based on queries to Wikidata so they update automatically when new data is added or modified)

It'd be great if you could join us, test the [http://wikidata-test.wikimedia.de demo version], provide feedback and take part in the development of Wikidata. You can find all the relevant information including an [[m:Wikidata/FAQ|FAQ]] and sign-up links for our on-wiki newsletter on [[m:Wikidata|the Wikidata page on Meta]]. 

For further discussions please use [[m:Talk:Wikidata|this talk page]] (if you are uncomfortable writing in English you can also write in your native language there) or point [[m:User_talk:Lydia Pintscher (WMDE)|me]] to the place where your discussion is happening so I can answer there.

--[[m:User:Lydia Pintscher (WMDE)|Lydia Pintscher]] 13:30, 10 September 2012 (UTC)

&lt;small&gt;Distributed via [[m:Global message delivery|Global message delivery]]. (Wrong page? [[m:Distribution list/Global message delivery|Fix here]].)&lt;/small&gt;
&lt;!-- EdwardsBot 0248 --&gt;

== Upcoming software changes - please report any problems ==
[[File:Wikimedia_Foundation_RGB_logo_with_text.svg|80px|right]]
&lt;div dir=ltr&gt;
''(Apologies if this message isn't in your language. Please consider translating it)''

All Wikimedia wikis - including this one - will soon be upgraded with new and possibly disruptive code.  This process starts today and finishes on October 24 (see the [[mw:MediaWiki_1.21/Roadmap|upgrade schedule]] &amp; [[mw:MediaWiki 1.21/wmf2|code details]]).

Please watch for problems with:
* revision diffs
* templates
* CSS and JavaScript pages (like user scripts)
* bots
* PDF export
* images, video, and sound, especially scaling sizes
* the CologneBlue skin

If you notice any problems, please [[mw:How to report a bug|report problems]] at [[mw:Bugzilla|our defect tracker site]].  You can test for possible problems at [https://test2.wikipedia.org test2.wikipedia.org] and [https://mediawiki.org/ mediawiki.org], which have already been updated.

Thanks!  With your help we can find problems fast and get them fixed faster.

[[mw:User:Sharihareswara (WMF)|Sumana Harihareswara, Wikimedia Foundation Engineering Community Manager]] ([[mw:User talk:Sharihareswara (WMF)|talk]]) 03:05, 16 Oktober 2012 (UTC)

P.S.: For the regular, smaller MediaWiki updates every two weeks, please [[mw:MediaWiki_1.21/Roadmap|watch this schedule]].

&lt;small&gt;Distributed via [[m:Global message delivery|Global message delivery]]. (Wrong page? [[m:Distribution list/Global message delivery|Fix here]].)&lt;/small&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;!-- EdwardsBot 0278 --&gt;

:Setakat hari ini masih 1.21wmf1, akan dinaik taraf ke 1.21wmf2 bila2 masa sahaja. [[Pengguna:Aurora|...Aurora...]] ([[Perbincangan pengguna:Aurora|bincang]]) 13:26, 18 Oktober 2012 (UTC)

== Fundraising localization: volunteers from outside the USA needed ==
''Please translate for your local community''

Hello All,

The Wikimedia Foundation's Fundraising team have begun our 'User Experience' project, with the goal of understanding the donation experience in different countries outside the USA and enhancing the localization of our donation pages. I am searching for volunteers to spend 30 minutes on a Skype chat with me, reviewing their own country's donation pages. It will be done on a 'usability' format (I will ask you to read the text and go through the donation flow) and will be asking your feedback in the meanwhile. 

The only pre-requisite is for the volunteer to actually live in the country and to have access to at least one donation method that we offer for that country (mainly credit/debit card, but also real-time banking like IDEAL, E-wallets, etc...) so we can do a live test and see if the donation goes through. ''All volunteers will be reimbursed of the donations that eventually succeed'' (and they will be low amounts, like 1-2 dollars)

By helping us you are actually helping thousands of people to support our mission of free knowledge across the world. Please sing up and help us with our 'User Experience' project! :)
If you are interested (or know of anyone who could be) please email ppena@wikimedia.org. All countries needed (excepting USA)!

Thanks!&lt;br /&gt;
[[wmf:User:Ppena|Pats Pena]]&lt;br /&gt;
Global Fundraising Operations Manager, Wikimedia Foundation

Sent using [[m:Global message delivery|Global message delivery]], 17:11, 17 Oktober 2012 (UTC)
&lt;!-- EdwardsBot 0280 --&gt;</text>
      <sha1>ipi6g25i92w0e392601fw3ldmtyben8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Kedai Kopi/Arkib2007</title>
    <ns>4</ns>
    <id>2301</id>
    <redirect title="Wikibooks:Kedai Kopi/Arkib 2007" />
    <revision>
      <id>5370</id>
      <timestamp>2008-10-06T13:53:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>[[Wikibooks:Kedai Kopi/Arkib2007]] dipindahkan ke [[Wikibooks:Kedai Kopi/Arkib 2007]]:&amp;#32;format</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="45" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Wikibooks:Kedai Kopi/Arkib 2007]]</text>
      <sha1>eh4hdpbqortcyhkss4pqmfe84ctbfyo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Arkib</title>
    <ns>10</ns>
    <id>2302</id>
    <revision>
      <id>10099</id>
      <parentid>5372</parentid>
      <timestamp>2015-07-23T01:52:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>42</id>
      </contributor>
      <comment>Replacing File.svg with [[File:Filing_cabinet_icon.svg]] (by [[commons:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: moved to better name).</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="384" xml:space="preserve">{| align=center cellspacing=0 style=&quot;border:1px solid gray;&quot;
|-
|align=&quot;center&quot; style=padding:3px 0px 3px 0px;&quot; |[[Image:Filing cabinet icon.svg|30px|Arkib]]
|style=&quot;padding:3px 15px 3px 5px;&quot; | Laman ini merupakan '''arkib''' perbincangan lalu dan tidak patut disunting. Sila buka tajuk baru di [[{{{1|}}}|laman perbincangan semasa]].
|}
&lt;noinclude&gt;
[[Kategori:Templat]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>6s4h5pnh0lkkl8pik74sv5jag91cme7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Kotak</title>
    <ns>10</ns>
    <id>2305</id>
    <revision>
      <id>5379</id>
      <timestamp>2008-10-09T14:49:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Adikhebat</username>
        <id>221</id>
      </contributor>
      <comment>Laman baru: &lt;div style=&quot;border:1px solid #b2b2b2;background-color:white;padding:.7em;{{{2|}}}&quot;&gt;{{{1}}}&lt;/div&gt;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="96" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;border:1px solid #b2b2b2;background-color:white;padding:.7em;{{{2|}}}&quot;&gt;{{{1}}}&lt;/div&gt;</text>
      <sha1>4133yywx8a88aku7dq5sa5f50vd0tfj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Biskut Corn Flake</title>
    <ns>100</ns>
    <id>2306</id>
    <redirect title="Resipi:Biskut Empingan Jagung" />
    <revision>
      <id>5383</id>
      <timestamp>2008-10-10T17:07:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Diagramma Della Verita</username>
        <id>126</id>
      </contributor>
      <comment>[[Resipi:Biskut Corn Flake]] dipindahkan ke [[Resipi:Biskut Empingan Jagung]]:&amp;#32;Lebih tepat</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Resipi:Biskut Empingan Jagung]]</text>
      <sha1>7b56mbeme97q6a1f1p1f7yar8o66vkr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Biskut Honey Joys</title>
    <ns>100</ns>
    <id>2311</id>
    <revision>
      <id>5405</id>
      <parentid>5403</parentid>
      <timestamp>2008-10-21T10:56:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kemaskini</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="819" xml:space="preserve">{{Resipi|Biskut}}

== Resipi ==
===Ramuan===
* 90g marjerin atau mentega
* 1/3 cawan gula
* 1 sudu makan [[madu]]
* 4 cawan empingan jagung Kellogg's

===Caranya===
Panaskan ketuhar sebelum membakar pada 150°C. Cairkan marjerin, gula dan madu sekali dalam periuk sampai berbuih. Tambahkan empingan jagung Kellogg's &amp; campur dengan baik-baik. Seterusnya, letaknya di sudu dan ke dalam case kertas patty. Seterusnya, bakar pada ketuhar perlahan (150°C) untuk 10 minit. Benarkannya untuk menyejuk.

== Saiz hidangan ==
Menghasilkan kira-kira 20 keping.

== Rujukan == 
* &quot;Kad Resipi Biskut Corn Flake&quot; pada kotak jualan Kellogg's ® Corn Flakes di pasaran Australia.

== Pautan luar ==
* [http://www.kellogg.com.au Kellogg's Corn Flakes] - Lagi resipi di tapak rasmi Kellogg's Corn Flakes

[[Kategori:Biskut|Honey Joys]]</text>
      <sha1>a8ynaqp52sovkapdzjkwmdfgrqo19i9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi Honey Joys</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2312</id>
    <redirect title="Resipi:Biskut Honey Joys" />
    <revision>
      <id>5404</id>
      <timestamp>2008-10-21T10:51:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>[[Resipi Honey Joys]] dipindahkan ke [[Resipi:Biskut Honey Joys]]:&amp;#32;tukar ruang nama</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="38" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Resipi:Biskut Honey Joys]]</text>
      <sha1>bisd86f1ec5yphdiwz2pdkbziqkh7rm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Biologi Asas/Eksplorasi Biologi/Komposisi Kimia Sel</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2313</id>
    <revision>
      <id>5409</id>
      <parentid>5408</parentid>
      <timestamp>2008-10-22T08:57:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Diagramma Della Verita</username>
        <id>126</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="241" xml:space="preserve">'''Komposisi Kimia Sel''' merupakan binaan kimia sel yang menyebabkan interaksi sel dengan keadaan persekitaran dan proses kimia dalam sel. Komposisi utama sel dibahagikan kepada dua kategori iaitu, molekul organik dan molekul bukan organik.</text>
      <sha1>qlz4jey737woe0efd9cup8zzw8m35r9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Kuih tat nenas</title>
    <ns>100</ns>
    <id>2320</id>
    <revision>
      <id>6401</id>
      <parentid>6392</parentid>
      <timestamp>2010-10-01T03:57:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Membalikkan suntingan oleh [[Special:Contributions/115.132.30.64|115.132.30.64]] ([[User talk:115.132.30.64|Perbincangan]]) kepada versi terakhir oleh [[User:Aurora|Aurora]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1368" xml:space="preserve">{{Wikipedia|Kuih Tat Nenas}}
{{Resipi|Kuih}}
'''Kuih tat nenas''' mempunyai inti yang diperbuat daripada [[jem]] [[nenas]].

== Resipi ==
===Bahan-bahan===
# 125 gm tepung gandum 
# Sedikit [[garam]]
# 45-60 gm marjerin yang beku 2 sudu [[air]] yang disejukkan 
# 2 sudu jem nenas 
# ½ biji telur dipukul untuk glis

===Cara===
Sapukan minyak pada talam pembakar dan panaskan ketuhar 200-220 °C. 

Untuk menyediakan pastri rapuh; Ayak tepung dan garam ke dalam mangkuk adunan. Potong marjerin yang beku menjadi ketul-ketul yang kecil di dalam tepung dan ramas marjerin ke dalam tepung perlahan-lahan dengan jari hingga adunan kelihatan halus dan peroi seperti serbuk roti. Buat lubang di tengah adunan dan masukkan air yang desejukkan. Kacau dengan pisau meja supaya menjadi doh yang pejal. 

====Adunan tat====
# Uli perlahan-lahan di atas papan canai yang diraburkan dengan sedikit tepung.
# Canai pastri setebal 3mm dan terap bulat-bulat dengan penerap bergerigi.
# Alaskan tin dengan pastri yang diterap bulat dan masukkan sedikit jem ke dalam gulungannya. Picit tepinya jika dikehendaki.
# Hiaskan tat dengan keratan-keratan dari pastri yang lebih tadi. Sapu pastri dengan telur yang dipukul.
# Bakar tat dalam ketuhar yang panas hingga pastri berwarna kekuningan.
# Sejukkan sebelum disimpan.

== Cadangan hidangan ==
12-16 keping 

[[Kategori:Kuih|Tat nenas]]</text>
      <sha1>nrq0khnfe7hs8q5bay1yxhzel8g95y1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Kek pisang</title>
    <ns>100</ns>
    <id>2321</id>
    <revision>
      <id>10838</id>
      <parentid>10313</parentid>
      <timestamp>2020-11-27T11:44:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Wiki Farazi</username>
        <id>2620</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="730" xml:space="preserve">{{Wikipedia|Kek pisang}}
{{Resipi|Kek}}
[[Fail:YosriKekPisang.jpg|thumb|Kek pisang]]

== Resipi ==
===Bahan-bahan===
# 1 ¾ cawan tepung gandum
# ¼ cawan tepung jagung
# 1 cawan gula
# 3 biji telur 4 biji pisang
# 1 cawan minyak
# 1 sudu kecil soda bikarbonat
# Secubit [[garam]] 

===Cara membuatnya===
[[Pisang]] dilenyek hingga hancur. Pukul [[telur]] dan [[gula]] hingga kembang, masukkan tepung gandum, tepung jagung dan soda yang telah diayak ke dalam adunan. Bila telah sebati, masukkan pisang, garam dan minyak, gaul hingga sebati. Bakar dengan api yang kecil lebih kurang selama 1 jam.

[[Kategori:Kek|Pisang]]

==Pranala Luar==
*[http://carabuatresep.blogspot.com/2016/10/cara-membuat-kek-pisang.html Resepi Kek Pisang]</text>
      <sha1>674bjk1bm76lxb2dfmimf6t5z9bandk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategori:Kek</title>
    <ns>14</ns>
    <id>2322</id>
    <revision>
      <id>7623</id>
      <parentid>7620</parentid>
      <timestamp>2013-03-16T11:20:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VolkovBot</username>
        <id>365</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>r2.7.2) (bot menambah: [[he:קטגוריה:עוגות]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="135" xml:space="preserve">[[Kategori:Resipi]]

[[en:Category:Cake recipes]]
[[fa:رده:کیک]]
[[he:קטגוריה:עוגות]]
[[is:Flokkur:Kökuuppskriftir]]</text>
      <sha1>rrhmrx7smk8qbxuwkn0qk88yai35bgm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Mari Mengenal Bahasa Arab</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2333</id>
    <revision>
      <id>5615</id>
      <parentid>5577</parentid>
      <timestamp>2008-12-31T10:59:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>kemas</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="433" xml:space="preserve">&lt;center&gt;

&lt;big&gt;&lt;big&gt;&lt;big&gt;'''! اهلا وسهلا'''&lt;/big&gt;&lt;/big&gt;&lt;/big&gt;

&lt;big&gt;&lt;big&gt;''Ahlan Wasahlan!''&lt;/big&gt;&lt;/big&gt;

&lt;big&gt;&lt;big&gt;''Selamat Datang!''&lt;/big&gt;&lt;/big&gt;


&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
&lt;big&gt;&lt;big&gt;&lt;big&gt;Mari Berbahasa Arab&lt;/big&gt;&lt;/big&gt;&lt;/big&gt;
&lt;br&gt;
&lt;br&gt;


&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
Buku Pelajaran Bahasa Arab peringkat '''awal'''
&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

[[Mari Mengenal Bahasa Arab/Kandungan|&lt;big&gt;&lt;big&gt;'''Teruskan ke Isi Kandungan'''&lt;/big&gt;&lt;/big&gt;]]

&lt;/center&gt;

[[Kategori:Bahasa|Arab]]</text>
      <sha1>43sg6a1j26e10jcdats3ycwkw880ruc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Mari Mengenal Bahasa Arab/Kandungan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2334</id>
    <revision>
      <id>5579</id>
      <parentid>5494</parentid>
      <timestamp>2008-11-30T20:52:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Putera Luqman Tunku Andre</username>
        <id>81</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[Jom Berbahasa Arab/Kandungan]] dipindahkan ke [[Mari Mengenal Bahasa Arab/Kandungan]]:&amp;#32;Lebih sopan dan lebih sesuai</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1879" xml:space="preserve">&lt;center&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;Arabic - العربية&lt;/font&gt;&lt;/center&gt;&lt;br&gt;


{{Wikipedia|Bahasa Arab}}

[[Arabic/LearnRW|Abjad dan Sebutan - الهجائية والنطق]]{{stage short|75%|Feb 6, 2006}}&lt;br&gt;
[[Arabic/Sistem Perumian|Sistem Perumian]]
{{-}}

== Pelajaran  الدروس ==
*[[Arabic/definiteArticle | The definite article]]{{stage short|75%|Aug 19, 2007}}
*[[Arabic/hereAndThere| Here and there - هنا وهنالك]]  {{stage short|75%|Aug 13, 2007}}
*[[Arabic/available| Available - موجود]]{{stage short|75%|Aug 14, 2007}}
*[[Arabic/existance| Existence - وجود ]] {{stage short|75%|Aug 13, 2007}}
*[[Arabic/thereIs| There is في\هناك]]{{stage short|75%|}}
*[[Arabic/describing| Describing - وصف]]{{stage short|75%|}}
*[[Arabic/pointing| Pointing]]{{stage short|75%|Aug 21, 2007}}
*[[Arabic/relations| Relations - علاقات]]{{stage short|75%|Aug 14, 2007}}
*[[/Pointing and describing/]]{{stage short|75%|Aug 14, 2007}}
*[[Arabic/pronouns1| Pronouns - ضمائر]]{{stage short|75%|Aug 14, 2007}} 
*[[Arabic/possessivePronouns| Possessive Pronouns]]{{stage short|75%|Aug 14, 2007}}
*[[Arabic/possessionRelationship| Possession relationship (to have)]]{{stage short|75%|Aug 14, 2007}}
*[[Arabic/Review Exercises| Review Exercises - تمارين المراجعة]]{{stage short|50%|Aug 14, 2007}}
*[[/Appendix A/|Appendix A: Common phrases]]{{stage short|75%|March 2, 2008}}

== Kajian teks نصوص ومسائل ==

== Lain-lain إلخ ==
* [[/ProgressReport| Progress report]]
* [[/Introduction/ | Wikibook proposed plan]]
* [[/Appendix/|Vocabulary and Phrase Appendix]]
* [[/More links/| Archived Lessons!]]
* [[/Problem Informing/|Troubleshooting]]
* [[/Sumber dalam talian/|Pautan]]


{{alphabetical|A}}
{{shelf|Bahasa}}
{{DDC|400|492}}
{{LOC|P|PJ6001}}

[[de:Arabisch]]
[[en:Arabic]]
[[fr:Arabe]]
[[it:Arabo]]
[[he:ערבית]]
[[sk:Arabčina]]</text>
      <sha1>n0mazm7luauiiaovsmbq1iwixq26ui9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bahasa Arab</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2335</id>
    <revision>
      <id>10538</id>
      <parentid>10425</parentid>
      <timestamp>2019-01-05T13:17:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>123.136.111.14</ip>
      </contributor>
      <comment>Mariatul qibtiyyah binti abdul kadir</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5602" xml:space="preserve">{{Dirombak}}
&lt;center&gt;&lt;font size=&quot;6em&quot;&gt;Bahasa Arab&lt;/font&gt;&lt;/center&gt;
&lt;center&gt;[[Fail:Lughatul.png]]&lt;/center&gt;
&lt;br /&gt;
----

Bahasa Arab, الْعَرَبيّة (al-Earabiiyat')  ataupun, secara ringkas,  عَرَبيْ (Earabii), adalah ahli terbesar dalam  famili bahasa Semitik dari segi bilangan penuturnya. Dikelaskan sebagai Semitik Tengah, bahasa ini berkaitan rapat dengan bahasa-bahasa Ibrani dan Aramia, dan berakar umbi dengan leluhur ''Proto-semitic'' yang sama.  Bahasa Arab moden diklasifikasi sebagai sebuah bahasa makro yang mempunyai 27 subbahasa dalam ISO 639-3. Jenis-jenis bahasa ini ditutur dalam seluruh alam Arab, dan bahasa Arab Piawai Moden (''Modern Standard Arabic'', MSA) dipelajari dan dikenali di seluruh pelusuk dunia Islam.

Bahasa Arab Piawai ataupun MSA datang daripada bahasa Arab Klasik (''Classical Arabic'', CA), satu-satunya ahli kumpulan dialek bahasa Arab Utara Tua. Ini dibuktikan dengan epigraf semenjak kurun keenam apabila ia menjadi bahasa kesusasteraan, dan bahasa agama Islam semenjak kurun ketujuh.

Bahasa Arab meminjamkan banyak perkataan kepada bahasa-bahasa lain yang terdapat di dunia Islam, sama seperti sumbangan bahasa Latin kepada kebanyakan bahasa Eropah. Sebaliknya, ia juga meminjam daripada bahasa-bahasa lain, termasuklah bahasa Sanskrit dan Parsi ekoran perhubungan awal dengan wilayah-wilayah penutur bahasa-bahasa tersebut. Pada Zaman Pertengahan, bahasa Arab menjadi wahana utama buat kebudayaan, terutamanya dalam bidang sains, matematik dan falsafah. Satu daripada akibatnya ia pinjaman perkataan-perkataan Arab oleh bahasa-bahasa Eropah.
__NOTOC__
; [[/Bahan Awal|Bahan Awal]]
; [[/Matlamat Buku|Matlamat Buku]]
; [[/Asas Bahasa|Asas Bahasa]]
* [[/Asas Bahasa/Pengenalan|Pengenalan]]
* [[/Asas Bahasa/Abjad|Abjad]] &amp;ndash; Abjad, sebutan dan latihan [[/Lampiran/Lampiran A|BATR]] 
* [[/Asas Bahasa/Vokal|Vokal]] &amp;ndash; Vokal pendek dan panjang, tanda diakritik
* [[/Asas Bahasa/Tulisan|Tulisan]] &amp;ndash; Asas skrip Arab
; [[/Wacana|Bahagian-bahagian dalam Wacana]] &amp;ndash; Struktur asas ayat Arab
* [[/Wacana/Kata Nama|Kata Nama]] إسمٌ  (BATR: esmuN)
* [[/Wacana/Adjektif|Adjektif]] 
* [[/Wacana/Gender|Gender]]
* [[/Wacana/Tanwin|Tanwin]] التَنوين  Al-tanwiin
* [[/Wacana/Tasykil|Kasus]]
* [[/Wacana/Artikel Pasti|Kata Sandang Pasti]]
* [[/Wacana/Ganti Nama|Kata Ganti Nama]] 
* [[/Wacana/Kata Depan|Kata Depan]] 
* [[/Wacana/Kata Kerja|Kata Kerja]]
; [[/Ayat Namaan|Ayat Namaan]]
; [[/Idaafa|Pemilikan]] ألإضَافة ealeDafat'

; Lampiran
* [[/Lampiran/Lampiran A|Lampiran A]] &amp;ndash; Sistem ejaan BATR
* [[/Lampiran/Lampiran B|Lampiran B]] &amp;ndash; Dialog
* [[/Lampiran/Lampiran C|Lampiran C]] &amp;ndash; Sumber pembelajaran
* [[/Lampiran/Lampiran D|Lampiran D]] &amp;ndash; Kosa kata BA &amp;ndash; BM
* [[/Lampiran/Lampiran E|Lampiran E]] &amp;ndash; Latihan frasa Arab

&lt;!-- Bhg2 di bawah perlu dijadikan bab berasingan --algazel 2014-05-15 --&gt;
&lt;!-- 
== Abjad الأبجدية ==
*[[Arab/BelajarRW/Huruf Asas|Asas]]
*[[Arab/BelajarRW/Susunan Huruf|Abjad Arab mengikut susunan]]
*[[Arab/BelajarRW/Piramid Huruf|Abjad Arab mengikut piramid]]
*[[Arab/BelajarRW/Baris 3 dan 1|Baris 1 dan 3: &lt;font size=&quot;+2&quot;&gt;ه ك م ي&lt;/font&gt;]]
*[[Arab/BelajarRW/Baris 4|Baris 4: &lt;font size=&quot;+2&quot;&gt;ب ت ث ف&lt;/font&gt;]]
*[[Arabic/LearnRW/Row 2|Baris 2: &lt;font size=&quot;+2&quot;&gt;ط ظ&lt;/font&gt;]]
*[[Arabic/LearnRW/Row 5|Baris 5: &lt;font size=&quot;+2&quot;&gt;ج ح خ ع غ&lt;/font&gt;]]
*[[Arabic/LearnRW/Row 6|Baris 6: &lt;font size=&quot;+2&quot;&gt;ا د ذ ر ز و&lt;/font&gt;]]
*[[Arabic/LearnRW/Row 7|Baris 7: &lt;font size=&quot;+2&quot;&gt;س ش ص ض ق ل ن&lt;/font&gt;]]
*[[Arab/BelajarRW/penyambungan|Bagaimana huruf bersambung]]
--&gt;
&lt;!--
== Vokal التشكيل ==
*[[Arab/BelajarRW/a i u|Vokal pendek: a, i, u]]
*[[Arab/BelajarRW/ā ī ū|Vokal panjang: ā, ī, ū]]
*[[Arab/BelajarRW/alif|Alif (ألف) ]]
*[[Arab/BelajarRW/fatHah|FatHah (فتحة)]]
*[[Arab/BelajarRW/Dammah dan waaw|Dammah dan Waaw (ضمة و واو)]]
*[[Arab/BelajarRW/kasrah dan ya'|Kasrä dan Ya' (كسرة و ياء)]]
*[[Arab/BelajarRW/an in un|Tanwin: an, in, un (تنوين)]]
*[[Arab/BelajarRW/fatHah dan Ya'| ـَي (ai/ei)]]
*[[Arab/BelajarRW/Sukuun dan Shaddah|Sukuun (سكون) dan Shaddäh (شدة)]]
--&gt;
&lt;!--
== Selepas mempelajari abjad بعد تعلم الأبجد ==
*[[Arabic/LearnRW/laam-alif|Laam Alif (لام ألف)]]
*[[Arabic/LearnRW/Ligatur|Ligatur]]
*[[Arabic/LearnRW/alif Maksurah|Alif Maqsurah: ى lwn. ي (yaa)]]
*[[Arabic/LearnRW/hamzah|Hamzä (همزة)]]--&gt;
 &lt;!--Alif with maddah over in this lesson--&gt;
&lt;!--
*[[Arabic/LearnRW/ta' marbutah|ä: ta' marbutah: (ة: تاء مربوطة)]]
*[[Arabic/LearnRW/alif lam al-ta'rif|Al (ال)]]
--&gt;
&lt;!--
== Lain-lain ==
* [[Arabic/Writing lessons plan|Lesson planning for a step-by-step introduction of the Arabic alphabet]]
* [[Arabic/Arabic alphabet step-by-step]] 
* [[Arabic/Arabic alphabet]] {{stage short|50%|Jan 24, 2005}}
* [[Arabic/Arabic alphabet (by group)]]
* [[Arabic/Arabic sounds]] {{stage short|100%|Jan 24, 2005}}
* [[w:Hamza|Using Hamza]]

== Pautan luar ==
*[http://www.arabicpod.net/apg.php  Arabic Pronunciation Guide] 
*[http://www.arabictutors.com  Learn to Read, Write, and Speak Arabic Online] 
*[http://www.arabic2000.com/arabic/alphabet.html Alphabet, with sound, just click on a letter]
*[http://www.madinaharabic.com/Arabic_Reading_Course/Arabic_%20Reading_Course.htm Complete Arabic Script course (with sound)]
*[http://www.omniglot.com/writing/arabic.htm Omniglot] 
*[http://www.theiling.de/schrift/ Arabic Alphabet Quiz] Choose the &quot;Arabic&quot; link.
*[http://i-cias.com/babel/arabic/ Babel Arabic Writing Explanation]
*[mariatul qintiyyah-&gt;</text>
      <sha1>tebo3z5q3irqjkntwhtmkszxr9gdf0p</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Arab/BelajarRW/Huruf Asas</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2336</id>
    <revision>
      <id>9349</id>
      <parentid>9310</parentid>
      <timestamp>2014-06-10T11:26:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>lensop</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="45" xml:space="preserve">{{Lensop|Bahasa Arab/Asas Bahasa/Pengenalan}}</text>
      <sha1>9pyet4kt5e3p3thdcmct7y9j5t012xv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Arab/BelajarRW/Susunan Huruf</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2337</id>
    <revision>
      <id>9203</id>
      <parentid>9201</parentid>
      <timestamp>2014-05-15T06:40:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1545" xml:space="preserve">
&lt;!--

Bentuk huruf yang ditulis bercerai

&lt;center&gt;

← baca dari kanan ke kiri ←

&lt;font size=&quot;+5&quot;&gt;
ا ب  ت  ث  ج  ح  خ&lt;br&gt;&lt;br&gt;
د  ذ  ر  ز  س  ش
&lt;br&gt;&lt;br&gt; ص  ض  ط  ظ
&lt;br&gt;&lt;br&gt; ع  غ  ف  ق &lt;br&gt;&lt;br&gt;
ك  ل  م  ن  ه  و  ي&lt;br&gt;&lt;br&gt;

&lt;/font&gt;

== Nama huruf (diterjemahkan) ==
→ baca dari kini ke kanan →

alif, baa', taa', saa', jiim, haa', khaa'

daal, zaal, raa', zay', siin, shiin

saad, dhaad, taa, zaa

'ain, ghain, faa, qof

kaaf', laam, miim, nuun, haa', waw, yaa' 
&lt;/center&gt;

--&gt;

Cara huruf bahasa Arab disusun telah berubah sejak beberapa kurun lalu. Pertama, terdapat susunan abjad 'a','b','j','d'; Kemudian terdapat perubahan penyusunan huruf mengikut bentuk dan menjadikan setiap huruf berada dalam kategorinya. Setelah itu, seseorang telah mengubahnya semula mengikut kategori ekor, kategori bentuk dan juga kategori titik.&lt;center&gt;&lt;font size=&quot;+4&quot;&gt;

&lt;!--
&lt;BR&gt;ه
&lt;br&gt;&lt;br&gt;&lt;br&gt;ط ظ
&lt;br&gt;&lt;br&gt;&lt;br&gt;ك م ي
&lt;br&gt;&lt;br&gt;&lt;br&gt;ب ت ث ف
&lt;br&gt;&lt;br&gt;&lt;br&gt;ج ح خ ع غ
&lt;br&gt;&lt;br&gt;&lt;br&gt;ا د ذ ر ز و
&lt;br&gt;&lt;br&gt;&lt;br&gt;س ش ص ض ق ل ن
&lt;/font&gt;

&lt;br&gt;Baris 1: Berbeza dengan huruf-huruf lain

Baris 2: Kelihatan sama dari segi bentuk di semua tempat

Baris 3: Kelihatan sama jika berada di permulaan dan pertengahan 

Baris 4: Mempunyai ekor yang menolak ekor yang lain  

Baris 5: Mempunyai ekor yang mencangkuk ke bawah

Baris 6: Kategori huruf bukan penyambung

Baris 7: Mempunyai ekor yang berbentuk mangkuk
&lt;/center&gt;

--&gt;
[[Kategori:Bahasa Arab]]

&lt;!-- sorok sementara --&gt;

&lt;!-- [[en:Arabic/LearnRW/Normal Alphabet Layout]] --&gt;</text>
      <sha1>pczj4tjsitf4r3z4urioew3cjydv7oh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Arab/BelajarRW/Baris 4</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2339</id>
    <revision>
      <id>7581</id>
      <parentid>5574</parentid>
      <timestamp>2013-03-05T12:57:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>/* Exercises */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3117" xml:space="preserve">&lt;Font size=&quot;+4&quot;&gt; ب , ت ,  ث , ف &lt;/font&gt;&lt;br&gt;&lt;br&gt;&lt;br&gt;

Diperingatkan pembacaan dari kana ke kiri ketika membaca huruf Arab(cth. seperti ini:  &lt;---).
Huruf - huruf diatas ialah (dari kanan) ''baa'', ''taa'',''saa'' dan ''fa''. Sekarang jangan hairan, huruf tiga pertama kelihatan agak sama, tetapi berlainan huruf kerana titik masing-masing. Huruf pertama mempunyai titik dibawah, huruf kedua mempunyai dua titik diatas manakala yang ketiga menpunyai tiga titik diatas seakan-akan segi tiga. Huruf keempat pula berlainan bentuk dari hurf yang tadi dan mempunyai satut titik.

Sekarang, adakah huruf pertama itu berbunyi baa? Tidak. Huruf pertama itu bernama baa (ب). Bunyinya seakan-akan huruf 'b' didalam tulisan Rumi tidak termasuk semua vokal bunyi

Huruf 'taa'(ت) mewakili huruf 't' bagi tulisan Rumi. Paten setiap huruf dinamakan mengikut bunyi di pangkal nama mereka. Setiap hurf merupakan huruf konsonan.

Huruf ketiga yakni huruf ''saa''(ث). Ia membunyikan huruf 's'.

''Faa'' pula mewakili huruf 'f'.

Setiap perkataan tadi mempunyai ekor yang sama

Huruf-huruf ini menyambungkan huruf lain selepas mereka kecuali huruf di perkataan lain. Ingat, setiap huruf mempunyai 4 bentuk

&lt;table border=1&gt;
&lt;tr&gt;
&lt;td&gt; ditulis tiga kali x_x_x &lt;/td&gt;&lt;td&gt;  ditulis dua kali x_x  &lt;/td&gt;&lt;td&gt;  bentuk pengakhiran _x  &lt;/td&gt;&lt;td&gt; bentuk pertengahan_x_ &lt;/td&gt;&lt;td&gt;bentuk permulaan  x_&lt;/td&gt;&lt;td&gt; x&lt;/td&gt;&lt;td&gt;Nama&lt;/td&gt; 
&lt;/tr&gt;

Baca carta yang diberi (ingat:dibaca dari kanan ke kiri)
Untuk carta yang diberi, tanda 'dash' mewakili ekornya dan 'underscore' mewakili bentuk penyambungan seperti tulisan tangan

&lt;tr&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
 ببب 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt; &lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;  
 بب
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
 ـب 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
 ـبـ 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
 بـ
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt; 
  ب 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;
&lt;td&gt;baa&lt;/td&gt;&lt;td&gt;b&lt;/td&gt;
&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td&gt;
b_b_b-
&lt;/td&gt; &lt;td&gt; 
b_b- 
&lt;/td&gt;&lt;td&gt;
_b- 
&lt;/td&gt;&lt;td&gt;
_b_  
&lt;/td&gt;&lt;td&gt;
b_ 
&lt;/td&gt;&lt;td&gt;
b-  
&lt;/td&gt;
&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
 تتت
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt; 
 تت 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt; 
  ـت 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
  ـتـ 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt; &lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
 تـ
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
 ت
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;   &lt;td&gt;taa&lt;/td&gt;&lt;td&gt;t&lt;/td&gt;    
&lt;/tr&gt;&lt;tr&gt;
&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
 ثثث 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
  ثث 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt; &lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
 ـث  
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt; &lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
 ـثـ
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
 ثـ  
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
 ث 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt; 
&lt;td&gt;thaa&lt;/td&gt;&lt;td&gt;''saa''&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;&lt;tr&gt;
&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
 ففف 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
  فف 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
  ـف  
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
  ـفـ 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt; &lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
 فـ
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
  ف 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;faa&lt;/td&gt;&lt;td&gt;f&lt;/td&gt; 
&lt;/tr&gt;
&lt;/table&gt;

==Latihan==
*[[Arabic/LearnRW/Row_4/7llExc|Hallil (take-apart) Exercises]]
*[[Arabic/LearnRW/Row_4/rkbExc|rakkib (construct) Exercises]]
*[[Arabic/LearnRW/Row_4/TExc|Transliteration Exercises]]
*[[Arabic/LearnRW/Row_4/Handwriting|Handwriting Exercises]]

[[Kategori:Bahasa Arab]]</text>
      <sha1>o3n0voq6ao0xeut9wpjrd0fcefpeorr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Arab/BelajarRW/Baris 3 dan 1</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2340</id>
    <revision>
      <id>7580</id>
      <parentid>5585</parentid>
      <timestamp>2013-03-05T12:56:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>/* Latihan */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2167" xml:space="preserve">&lt;Font size=&quot;+4&quot;&gt;ه, ك, م, ي&lt;/font&gt;&lt;br&gt;&lt;br&gt;&lt;br&gt;

Huruf diatas ialah (ه) Haa, (ك) Kaaf, (م) Miim, dan (ي) Yaa. Haa (ه) berfungsi seperti huruf &quot;h&quot; didalam sistem Rumi. Ia selalu dibunyikan. Kaaf (ك) mewakili huruf &quot;k&quot; . Miim (م) pula mewakili huruf &quot;m&quot; . Yaa (ي) merupakan huruf konsonan .

Huruf ه (haa) sangat unik kerana didalam hampir semua jenis penulisan, bentuknya akan berubah. Diperingatkan kembali, Bahasa Arab mempunyai empat bentuk(selalunya 2 perbezaan.


==Rujukan==
&lt;table border=1&gt;
&lt;tr&gt;
&lt;td&gt; ditulis tiga kali ( x_x_x ) &lt;/td&gt;&lt;td&gt;  ditulis dua kali ( x_x ) &lt;/td&gt;&lt;td&gt;  bentuk pengakhiran ( _x ) &lt;/td&gt;&lt;td&gt; bentuk pertengahan ( _x_ )&lt;/td&gt;&lt;td&gt;bentuk permulaan ( x_ )&lt;/td&gt;&lt;td&gt;sendiri ( x )&lt;/td&gt;&lt;td&gt;Nama&lt;/td&gt; 
&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+4&quot;&gt;
 ههه 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt; &lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+4&quot;&gt;  
 هه
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+4&quot;&gt;
 ـه
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+4&quot;&gt;
 ـهـ 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+4&quot;&gt;
 هـ
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+4&quot;&gt; 
 ه 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;
&lt;td&gt;haa&lt;/td&gt;&lt;td&gt;h&lt;/td&gt;
&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+4&quot;&gt;
 ككك
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+4&quot;&gt; 
 كك 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+4&quot;&gt; 
 ـك 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+4&quot;&gt;
 ـكـ 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt; &lt;font size=&quot;+4&quot;&gt;
 كـ
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+4&quot;&gt;
 ك
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;   &lt;td&gt;kaaf&lt;/td&gt;&lt;td&gt;k&lt;/td&gt;    
&lt;/tr&gt;&lt;tr&gt;
&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+4&quot;&gt;
 مـمـم 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+4&quot;&gt;
 مم 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt; &lt;font size=&quot;+4&quot;&gt;
 ـم  
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt; &lt;font size=&quot;+4&quot;&gt;
 ـمـ
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+4&quot;&gt;
 مـ  
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+4&quot;&gt;
 م 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt; 
&lt;td&gt;meem&lt;/td&gt;&lt;td&gt;m&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;&lt;tr&gt;
&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+4&quot;&gt;
 ييي 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+4&quot;&gt;
 يي 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+4&quot;&gt;
 ـي  
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+4&quot;&gt;
 ـيـ 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt; &lt;font size=&quot;+4&quot;&gt;
 يـ
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+4&quot;&gt;
 ي 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;yaa&lt;/td&gt;&lt;td&gt;y&lt;/td&gt; 
&lt;/tr&gt;
&lt;/table&gt;

==Latihan==
* Do First: [[Arabic/LearnRW/Row 3 and 1/Sound Association|Sound Association]]
*[[Arabic/LearnRW/Row 3 and 1/7llExc |Hallil Exercises]]
*[[Arabic/LearnRW/Row 3 and 1/translitExc |Transliteration Exercises]]
*[[Arabic/LearnRW/Row 3 and 1/rkbExc |rakkib Exercises]]

[[Kategori:Bahasa Arab]]</text>
      <sha1>3las14f4sd8bdofe4ifb7im296sya4m</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Arab/BelajarRW/penyambungan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2341</id>
    <revision>
      <id>7582</id>
      <parentid>5587</parentid>
      <timestamp>2013-03-05T12:57:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kategori</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7798" xml:space="preserve">__TOC__

== Huruf penyambung dan huruf bukan penyambung == 

Setiap perkataan mengandungi huruf yang berbeza

*Huruf dikategorikan kepada dua kumpulan:
**Huruf penyambung
**Huruf bukan penyambung
*Setiap huruf penyambung akan menyambungkan setiap huruf selepas mereka diadalam ayat.

;Contoh

:&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt; ب &lt;font color=silver size=&quot;+2&quot;&gt;+&lt;/font&gt; ت &lt;font color=gray size=&quot;+2&quot;&gt;&amp;nbsp;&amp;larr;&amp;nbsp;&lt;/font&gt; بـ ـت &lt;font color=gray size=&quot;+2&quot;&gt;&amp;nbsp;&amp;larr;&amp;nbsp;&lt;/font&gt; بـت&lt;/font&gt;

:Perasankah anda bahawa &lt;font size=&quot;+2&quot;&gt; ب &lt;/font&gt; (baa) menyambung huruf selepasnya.Ini disebabkan baa merupakan huruf penyambung dan bukan kerana hanya terdapat satu huruf selepasnya. 

;Contoh lain:

:&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt; ه &lt;font color=silver size=&quot;+2&quot;&gt;+&lt;/font&gt; ت &lt;font color=silver size=&quot;+2&quot;&gt;+&lt;/font&gt; م &lt;font color=gray size=&quot;+2&quot;&gt;&amp;nbsp;&amp;larr;&amp;nbsp;&lt;/font&gt; هـ ـتـ ـم &lt;font color=gray size=&quot;+2&quot;&gt;&amp;nbsp;&amp;larr;&amp;nbsp;&lt;/font&gt; هـتـم
&lt;/font&gt;

:Perasankah anda bahawa&lt;font size=&quot;+2&quot;&gt; ه &lt;/font&gt; bersambung dengan &lt;font size=&quot;+2&quot;&gt; ت &lt;/font&gt; dan &lt;font size=&quot;+2&quot;&gt; ت &lt;/font&gt; dan ia turut bersambung dengan &lt;font size=&quot;+2&quot;&gt; م &lt;/font&gt;.

Contoh diatas turut menunjukkan bagaimana huruf berubah bentuk kerana penyambungan.

;Contoh:&lt;font size=&quot;+2&quot;&gt; ه&lt;/font&gt; (haa-huruf asal) menjadi&lt;font size=&quot;+2&quot;&gt; هـ &lt;/font&gt;(haa-bentuk permulaan), mereka merupakan huruf yang sama , tapi berlainan bentuk, jadi mereka boleh ditulis bersama. Tapi bagaimanakah caranya untuk mengetahui cara penyambungan?

==Huruf penyambung sahaja ==

Ketika satu perkataan mempunyai huruf penyambung, maka kita perlu melakukan...

*Huruf pertama menggunakan bentuk permulaan
*Huruf akhir menggunakan bentuk pengakhiran
*Dan huruf-huruf lain menggunaan bentuk pertengahan

;Contoh

:Jadi sekiranya kamu perlu menyambungkan 5 huruf&lt;font size=&quot;+2&quot;&gt; ت &lt;/font&gt; (taa) bersama...

:&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt; ت &lt;font color=silver size=&quot;+2&quot;&gt;+&lt;/font&gt; ت &lt;font color=silver size=&quot;+2&quot;&gt;+&lt;/font&gt; ت &lt;font color=silver size=&quot;+2&quot;&gt;+&lt;/font&gt; ت &lt;font color=silver size=&quot;+2&quot;&gt;+&lt;/font&gt; ت &lt;/font&gt;

:...maka huruf pertama akan berubah mengikut bentuk permulaan  (cth. &lt;font size=&quot;+2&quot;&gt; تـ &lt;/font&gt;), 
dan huruf akhir akan menggunakan bentuk pengakhiran  (cth.&lt;font size=&quot;+2&quot;&gt; ـت&lt;/font&gt;). Jadi:

:&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt; تـ &lt;font color=silver size=&quot;+2&quot;&gt;+&lt;/font&gt; ... &lt;font color=silver size=&quot;+2&quot;&gt;+&lt;/font&gt; ـت &lt;/font&gt;

:All other letters would be in the middle form (i.e.&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt; ـتـ &lt;/font&gt;).

:&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt; ت &lt;font color=silver size=&quot;+2&quot;&gt;+&lt;/font&gt; ت &lt;font color=silver size=&quot;+2&quot;&gt;+&lt;/font&gt; ت &lt;font color=silver size=&quot;+2&quot;&gt;+&lt;/font&gt; ت &lt;font color=silver size=&quot;+2&quot;&gt;+&lt;/font&gt; ت &lt;font color=gray size=&quot;+2&quot;&gt;&amp;nbsp;&amp;larr;&amp;nbsp;&lt;/font&gt; تـ   ـتـ   ـتـ   ـتـ   ـت &lt;font color=gray size=&quot;+2&quot;&gt;&amp;nbsp;&amp;larr;&amp;nbsp;&lt;/font&gt; تــتــتــتــت &lt;/font&gt;

;Another example

: How to write: &lt;font size=&quot;+3&quot;&gt; ب &lt;font color=silver size=&quot;+2&quot;&gt;+&lt;/font&gt; ه &lt;font color=silver size=&quot;+2&quot;&gt;+&lt;/font&gt; م &lt;/font&gt; ? 

:&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt; بـ &lt;/font&gt; &lt;font color=gray size=&quot;+2&quot;&gt;&amp;nbsp;&amp;larr;&amp;nbsp;&lt;/font&gt; (baa  initial form) &lt;font color=gray size=&quot;+2&quot;&gt;&amp;nbsp;&amp;larr;&amp;nbsp;&lt;/font&gt; &lt;font size=&quot;+3&quot;&gt; ب &lt;/font&gt;

:&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt; ـهـ &lt;/font&gt; &lt;font color=gray size=&quot;+2&quot;&gt;&amp;nbsp;&amp;larr;&amp;nbsp;&lt;/font&gt; (haa middle form) &lt;font color=gray size=&quot;+2&quot;&gt;&amp;nbsp;&amp;larr;&amp;nbsp;&lt;/font&gt; &lt;font size=&quot;+3&quot;&gt; ه &lt;/font&gt;

:&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt; ـم &lt;/font&gt; &lt;font color=gray size=&quot;+2&quot;&gt;&amp;nbsp;&amp;larr;&amp;nbsp;&lt;/font&gt; (meem final form) &lt;font color=gray size=&quot;+2&quot;&gt;&amp;nbsp;&amp;larr;&amp;nbsp;&lt;/font&gt; &lt;font size=&quot;+3&quot;&gt; م &lt;/font&gt;

:So the word becomes:

:&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt; ب &lt;font color=silver size=&quot;+2&quot;&gt;+&lt;/font&gt; ه &lt;font color=silver size=&quot;+2&quot;&gt;+&lt;/font&gt; م &lt;font color=gray size=&quot;+2&quot;&gt;&amp;nbsp;&amp;larr;&amp;nbsp;&lt;/font&gt; بـ  ـهـ  ـم &lt;font color=gray size=&quot;+2&quot;&gt;&amp;nbsp;&amp;larr;&amp;nbsp;&lt;/font&gt; بـهـم &lt;/font&gt;

:That is how it looks when it is all connected properly. That is how Arabic words are written.

== With non-connectors ==

The non-connector letters are: &lt;font size=&quot;+3&quot;&gt; ا   د   ذ   ر   ز   و&lt;/font&gt;

*Non-connectors only have 2 forms
*#Being connected - used if the previous letter is a connector
*#Unconnected - used otherwise (if the previous letter is a non-connector, or if there is no previous letter)
*Because non-connectors do not connect to letters after them they create breaks in words.

In the next examples, an ampersand (this symbol &amp;) will be used to show where one letter does not connect to the next one (where the breaks are) in the following example. The breaks always occur directly after the non-connector.

;Example:

:Write in Arabian script: b-b-b-r-b-b

:&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt; ب &lt;font color=silver size=&quot;+2&quot;&gt;+&lt;/font&gt; ب &lt;font color=silver size=&quot;+2&quot;&gt;+&lt;/font&gt; ب &lt;font color=silver size=&quot;+2&quot;&gt;+&lt;/font&gt; ر &lt;font color=silver size=&quot;+2&quot;&gt;+&lt;/font&gt; ب &lt;font color=silver size=&quot;+2&quot;&gt;+&lt;/font&gt; ب &lt;/font&gt;

:First find out where the break is:

:&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt; ب &lt;font color=silver size=&quot;+2&quot;&gt;+&lt;/font&gt; ب &lt;font color=silver size=&quot;+2&quot;&gt;+&lt;/font&gt; ب &lt;font color=silver size=&quot;+2&quot;&gt;+&lt;/font&gt; ر &lt;font color=silver size=&quot;+2&quot;&gt;&amp;&lt;/font&gt; ب &lt;font color=silver size=&quot;+2&quot;&gt;+&lt;/font&gt; ب &lt;/font&gt;

:Let's do the first part (the part on the right of the ampersand &quot;&amp;&quot;). We know that the first letter &lt;font size=&quot;+2&quot;&gt; ب &lt;/font&gt;(baa) should be in the  initial form. The last letter is a non-connector. Which form should it be in? Because the letter before it is a connector, this letter &lt;font size=&quot;+2&quot;&gt; ر &lt;/font&gt;(raa) should be in connected form:

:&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt; ب &lt;font color=silver size=&quot;+2&quot;&gt;+&lt;/font&gt; ب &lt;font color=silver size=&quot;+2&quot;&gt;+&lt;/font&gt; ب &lt;font color=silver size=&quot;+2&quot;&gt;+&lt;/font&gt; ر &lt;font color=gray size=&quot;+2&quot;&gt;&amp;nbsp;&amp;larr;&amp;nbsp;&lt;/font&gt; بـ   ـبـ   ـبـ   ـر &lt;font color=gray size=&quot;+2&quot;&gt;&amp;nbsp;&amp;larr;&amp;nbsp;&lt;/font&gt; بـبـبـر &lt;/font&gt;

:This was only the first written part of the word. We have to do the part after the non-connector letter.

:&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt; ب &lt;font color=silver size=&quot;+2&quot;&gt;+&lt;/font&gt; ب &lt;font color=gray size=&quot;+2&quot;&gt;&amp;nbsp;&amp;larr;&amp;nbsp;&lt;/font&gt; بـ ـب &lt;font color=gray size=&quot;+2&quot;&gt;&amp;nbsp;&amp;larr;&amp;nbsp;&lt;/font&gt; بـب&lt;/font&gt;

:Now we have to have the parts side by side to make the word.

:&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt; بـبـبـربـب&lt;/font&gt;

:Technical note: Although there is a break between the letter &lt;font size=&quot;+2&quot;&gt;ر&lt;/font&gt; (raa) and the next letter when it is written by hand, when one word in Arabic is typed the space bar is never touched. The letters automatically get connected properly by the computer.

;Another example

:Now let's do an actual Arabic word.

:&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt; ت &lt;font color=silver size=&quot;+2&quot;&gt;+&lt;/font&gt; ر &lt;font color=silver size=&quot;+2&quot;&gt;+&lt;/font&gt; ك &lt;/font&gt;

:First find out where the breaks are:

:&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt; ت &lt;font color=silver size=&quot;+2&quot;&gt;+&lt;/font&gt; ر &lt;font color=silver size=&quot;+2&quot;&gt;&amp;&lt;/font&gt; ك &lt;/font&gt;

:In the first part, we see that the first letter is a connector and it is not the only letter, so we know automatically that it should be in  initial form. We noticed that &lt;font size=&quot;+2&quot;&gt; ر &lt;/font&gt;is a non-connector. The letter before it (i.e. &lt;font size=&quot;+2&quot;&gt; ت &lt;/font&gt;) is a connector, so&lt;font size=&quot;+2&quot;&gt; ر &lt;/font&gt;should be written in connected form.

:&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt; ت &lt;font color=silver size=&quot;+2&quot;&gt;+&lt;/font&gt; ر &lt;font color=gray size=&quot;+2&quot;&gt;&amp;nbsp;&amp;larr;&amp;nbsp;&lt;/font&gt; تـ &lt;font color=silver size=&quot;+2&quot;&gt;+&lt;/font&gt; ـر &lt;font color=gray size=&quot;+2&quot;&gt;&amp;nbsp;&amp;larr;&amp;nbsp;&lt;/font&gt; تر&lt;/font&gt;

:The second part is just one letter so it should be written in single form which it already has:

:&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt; ك &lt;font color=gray size=&quot;+2&quot;&gt;&amp;nbsp;&amp;larr;&amp;nbsp;&lt;/font&gt; ك&lt;/font&gt;

:Put them side by side.

:&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt; ترك&lt;/font&gt; &amp;nbsp; (transliteration: t-r-k)

:This is an Arabic word meaning: he left (something). It is pronounced (ta-re-ka).

With practice, you will be able to write better and better. In the near future, some exercises will be added.

[[Kategori:Bahasa Arab]]</text>
      <sha1>g8vr6rhiks8odqxlvijrukd626hixrn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Arabic/LearnRW/Row 6</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2342</id>
    <revision>
      <id>7585</id>
      <parentid>5464</parentid>
      <timestamp>2013-03-05T12:58:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>/* Exercises */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2417" xml:space="preserve">&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;ا,د,ذ,ر,ز,و&lt;/font&gt;&lt;br&gt;&lt;br&gt;
All these letters are non-connectors. They have two forms: connected (being connected to), non-connected (not being connected to).
*ا (alif) has two uses. The first is that whenever a word begins with a vowel it begins with an alif. The second use of it is the long &quot;aa&quot; sound as in &quot;bat&quot;. The second use of it occurs when alif is plain and does not begin a word. The third use is indicating the glottal stop, but this usually requires a diacrit.

*د (Daal) makes the &quot;d&quot; sound.
*ذ (Dhaal) makes the &quot;th&quot; sound in &quot;this&quot;.
*ر (Raa') usually makes the trilled &quot;r&quot; sound. It is not the same &quot;r&quot; sound as in English, but one can still be understood pronouncing it as such.
*ز (Zaa') makes the &quot;z&quot; sound.
*و (Waaw) makes the &quot;w&quot; sound.

==Reference==
&lt;table border=1&gt;
&lt;tr&gt;
&lt;td&gt; written three times ( xxx ) &lt;/td&gt;&lt;td&gt;  written twice ( xx ) &lt;/td&gt;&lt;td&gt;  connected( _x ) &lt;/td&gt;&lt;td&gt;non-connected ( x )&lt;/td&gt;&lt;td&gt;Name&lt;/td&gt; 
&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
 ااا 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt; &lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;   
 اا
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
 ـا 
&lt;/font&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+2&quot;&gt;  
 ا 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;
&lt;td&gt;alif&lt;/td&gt;&lt;td&gt;'&lt;/td&gt;
&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
 ددد
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt; 
 دد 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt; 
 ـد 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
 د
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;   &lt;td&gt;daal&lt;/td&gt;&lt;td&gt;d&lt;/td&gt;    
&lt;/tr&gt;
&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
 ذذذ
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
 ذذ 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt; &lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
 ـذ  
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
 ذ 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt; 
&lt;td&gt;dhaal&lt;/td&gt;&lt;td&gt;dh&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;&lt;tr&gt;
&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
 ررر
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
 رر 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
  ـر  
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
  ر 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;raa&lt;/td&gt;&lt;td&gt;r&lt;/td&gt; 
&lt;/tr&gt;

&lt;tr&gt;
&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
 ززز 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
 زز 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
  ـز  
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
 ز 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;zai&lt;/td&gt;&lt;td&gt;z&lt;/td&gt; 
&lt;/tr&gt;

&lt;tr&gt;
&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
 ووو
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
 وو 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
  ـو  
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
  و 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;waaw&lt;/td&gt;&lt;td&gt;w&lt;/td&gt; 
&lt;/tr&gt;
&lt;/table&gt;

==Latihan==

*[[Arabic/LearnRW/Row 6/LetterSound|Letter-Sound]]
*[[Arabic/LearnRW/Row 6/Transliteration|Transliteration]]
*[[Arabic/LearnRW/Row 6/7allil|Take-apart (Hallil)]]
*[[Arabic/LearnRW/Row 6/rakkib|Put-together (rakkib)]]

[[Kategori:Bahasa Arab]]</text>
      <sha1>9wgzagk4ktb7nfdec2fbjqg3021n773</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Arabic/LearnRW/Row 2</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2343</id>
    <revision>
      <id>7583</id>
      <parentid>5465</parentid>
      <timestamp>2013-03-05T12:58:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>/* Exercises */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1566" xml:space="preserve">* &lt;font size=&quot;+2&quot;&gt; ط&lt;/font&gt; (Taa) is an emphatic letter. It is an emphatic of the sound &quot;t&quot;. This means it is pronounced with the tongue pushing harder against the top of the mouth than is usual for a &quot;t&quot; sound. Because it is an emphatic, its vowels usually sound different. Accordingly, this letter's name (usually) rhymes with the English word &quot;law&quot;.

* &lt;font size=&quot;+2&quot;&gt; ظ&lt;/font&gt; (Zaa) is an emphatic letter. It is an emphatic of the sound &quot;dh&quot; as in &quot;this&quot;. It is not an emphatic of the &quot;z&quot; sound.


==Reference==
&lt;table border=1&gt;
&lt;tr&gt;
&lt;td&gt; written three times ( x_x_x ) &lt;/td&gt;&lt;td&gt;  written twice ( x_x ) &lt;/td&gt;&lt;td&gt;  end-form ( _x ) &lt;/td&gt;&lt;td&gt; middle-form ( _x_ )&lt;/td&gt;&lt;td&gt;beginning-form ( x_ )&lt;/td&gt;&lt;td&gt;Alone ( x )&lt;/td&gt;&lt;td&gt;Name&lt;/td&gt; 
&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
 ططط 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt; &lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;   
 طط
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
 ـط 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
 ـطـ 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
 طـ
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+2&quot;&gt;  
 ط 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;
&lt;td&gt;Taa&lt;/td&gt;&lt;td&gt;T&lt;/td&gt;
&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
 ظظظ
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt; 
 ظظ 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt; 
 ـظ 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
  ـظـ 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt; &lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
 ظـ
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
 ظ
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;   &lt;td&gt;Zaa&lt;/td&gt;&lt;td&gt;Z&lt;/td&gt;    
&lt;/tr&gt;

&lt;/table&gt;

==Latihan==

*[[Arabic/LearnRW/Row 2/LetterSound|Letter-Sound]]
*[[Arabic/LearnRW/Row 2/Transliteration|Transliteration]]
*[[Arabic/LearnRW/Row 2/H|Take-apart (Hallil)]]
*[[Arabic/LearnRW/Row 2/Rakkib|Put-together (rakkib)]]

[[Kategori:Bahasa Arab]]</text>
      <sha1>1m3y857b3ebrqrg8681o4kagkzjd77d</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Arabic/LearnRW/Row 7</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2344</id>
    <revision>
      <id>7586</id>
      <parentid>5466</parentid>
      <timestamp>2013-03-05T12:59:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>/* Excercises */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4206" xml:space="preserve">&lt;font size=&quot;+4&quot;&gt;س,ش,ص,ض,ق,ل,ن&lt;/font&gt;&lt;br&gt;&lt;br&gt;

*&lt;font size=&quot;+2&quot;&gt;س &lt;/font&gt;(seen)  makes the same sound as the English &quot;s&quot;. example: sit. Never pronounce this like a &quot;z&quot;, always &quot;ssss&quot;.

*&lt;font size=&quot;+2&quot;&gt;ش &lt;/font&gt;(sheen) makes the same sound as the English &quot;sh&quot;. example: shot

*&lt;font size=&quot;+2&quot;&gt;ص &lt;/font&gt;(Saad) makes an emphatic version of the English &quot;s&quot; sound. It is the emphatic version of&lt;font size=&quot;+2&quot;&gt; س &lt;/font&gt;(seen). The letter itself&lt;font size=&quot;+2&quot;&gt; ص &lt;/font&gt;(Saad) sounds exactly like the English word &quot;sod&quot;. See emphatics. The consonant is often mispronounced in slang (but most Arabs believe they correctly pronounce it in slang).

*&lt;font size=&quot;+2&quot;&gt;ض &lt;/font&gt;(Daad) makes an emphatic version of  the English &quot;d&quot;. It is the emphatic version of &lt;font size=&quot;+2&quot;&gt;د &lt;/font&gt;(daal). mispronounced in most slang as (z or dh). The &quot;aa&quot; in Daad is pronounced like the &quot;ough&quot; in bought.


*&lt;font size=&quot;+2&quot;&gt;ق &lt;/font&gt;(qaaf) makes a special &quot;k/g&quot; sound. It is not an emphatic &quot;k&quot;. It is a &quot;k&quot; or &quot;g&quot; pronounced as far back as possible. This is done by trying to pronounce either &quot;k&quot; or  the hard &quot;g&quot; sound and not moving your tongue. That is how you should pronounce it. Some dialects mispronounce it confusing it with hamza, others pronounce it as the hard &quot;g&quot; sound. The &quot;aa&quot; in qaaf is pronounced like the &quot;ough&quot; in bought.

*&lt;font size=&quot;+2&quot;&gt;ل &lt;/font&gt;(laam) makes a &quot;l&quot; sound. It is not exactly the same as the English &quot;l&quot; sound. It is pronounced with the tongue touching the top of the mouth, closer to the teeth. The &quot;aa&quot; in laam is pronounced like the &quot;a&quot; in &quot;sham&quot;.

*&lt;font size=&quot;+2&quot;&gt;ن &lt;/font&gt;(noon) makes a &quot;n&quot; sound. Exactly the same as English. In special circumstances it can be pronounced as a nasal &quot;n&quot;.

==Reference==
&lt;table border=1&gt;
&lt;tr&gt;
&lt;td&gt; written three times ( x_x_x ) &lt;/td&gt;&lt;td&gt;  written twice ( x_x ) &lt;/td&gt;&lt;td&gt;  end-form ( _x ) &lt;/td&gt;&lt;td&gt; middle-form ( _x_ )&lt;/td&gt;&lt;td&gt;beginning-form ( x_ )&lt;/td&gt;&lt;td&gt;Alone ( x )&lt;/td&gt;&lt;td&gt;Name&lt;/td&gt; 
&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
 سسس 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt; &lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;   
 سس
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
 ـس 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
 ـسـ 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
 سـ
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;  
 س 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;
&lt;td&gt;seen&lt;/td&gt;&lt;td&gt;s&lt;/td&gt;
&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
 ششش
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt; 
 شش 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt; 
 ـش 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
  ـشـ 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt; &lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
 شـ
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
 ش
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;   &lt;td&gt;sheen&lt;/td&gt;&lt;td&gt;sh&lt;/td&gt;    
&lt;/tr&gt;
&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
 صصص 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
  صص 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt; &lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
 ـص  
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt; &lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
 ـصـ
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
 صـ  
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
 ص 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt; 
&lt;td&gt;Saad&lt;/td&gt;&lt;td&gt;S&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;&lt;tr&gt;
&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
 ضضض 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
  ضض 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
  ـض  
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
  ـضـ 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt; &lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
 ضـ
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
  ض 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;Daad&lt;/td&gt;&lt;td&gt;D&lt;/td&gt; 
&lt;/tr&gt;

&lt;tr&gt;
&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
 ققق 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
  قق 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
  ـق  
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
  ـقـ 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt; &lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
 قـ
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
  ق 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;qaaf&lt;/td&gt;&lt;td&gt;q&lt;/td&gt; 
&lt;/tr&gt;

&lt;tr&gt;
&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
 للل
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
  لل 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
  ـل  
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
  ـلـ 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt; &lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
 لـ
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
  ل 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;laam&lt;/td&gt;&lt;td&gt;l&lt;/td&gt; 
&lt;/tr&gt;

&lt;tr&gt;
&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
 ننن
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
 نن 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
  ـن  
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
  ـنـ 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt; &lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
 نـ
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
  ن 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;noon&lt;/td&gt;&lt;td&gt;n&lt;/td&gt; 
&lt;/tr&gt;
&lt;/table&gt;

==Latihan==

*[[Arabic/LearnRW/Row 7/LetterSound|Letter-Sound]]
*[[Arabic/LearnRW/Row 7/Transliteration|Transliteration]]
*[[Arabic/LearnRW/Row 7/Hallil|Take-apart (Hallil)]]
*[[Arabic/LearnRW/Row 7/Rakkib|Put-together (rakkib)]]

[[Kategori:Bahasa Arab]]</text>
      <sha1>db04ypeyoi2brftqykwkzm3xyess8jy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Arabic/LearnRW/Row 5</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2345</id>
    <revision>
      <id>7584</id>
      <parentid>5467</parentid>
      <timestamp>2013-03-05T12:58:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>/* Excercises */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3488" xml:space="preserve">&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;ج,ح,خ,ع,غ&lt;/font&gt;
&lt;br&gt;&lt;br&gt;

These letters have the hook tail which looks like this: L. Remember tails only show up in the end and the lonely form of the letter. 

*&lt;font size=&quot;+2&quot;&gt;ج &lt;/font&gt;(jeem) makes the &quot;j&quot; sound as in &quot;Jack&quot; or &quot;John&quot;. With a good Arabic accent it sounds slightly different than the English version of this sound.
 
*&lt;font size=&quot;+2&quot;&gt;ح &lt;/font&gt;(Hžaa) makes a non-English sound. People not good at Arabic pronounciation confuse it with the sound that the letter ه (haa) makes. This is because they sound similar. They are different. ح (Haa) is a more frictive version. All Arabs pronounce this properly; mispronuncing this letter will make  your Arabic very difficult to understand. Never pronounce it the same as خ (khaa). Some beginners make this mistake .

*&lt;font size=&quot;+2&quot;&gt;ع &lt;/font&gt;(`ayn) makes a non-English sound. Non-Arabs confuse it with ء (hamza) (hamza makes the glottal stop). They are different. ع (`ayn) is the voiced version of ح (Haa). It is NOT a voiced glottal stop (some books mistake it to be). Mispronouncing this sound will make you incomprehensible in Arabic.

*&lt;font size=&quot;+2&quot;&gt;خ &lt;/font&gt;(khaa) makes a non-English sound. Many languages have this sound. German has it in the &quot;ch&quot; in &quot;Bach&quot;, Russian has it in the &quot;ch&quot; of Rachmaninoff, and Scottish English has it in the &quot;ch&quot; of &quot;loch.&quot; It is similar to the sound people make when preparing to spit.

*&lt;font size=&quot;+2&quot;&gt;غ &lt;/font&gt;(ghain) makes a non-English sound. It is the voiced version of خ (khaa). It is the sound everyone makes when they gargle water. 

==Reference==
&lt;table border=1&gt;
&lt;tr&gt;
&lt;td&gt; written three times ( x_x_x ) &lt;/td&gt;&lt;td&gt;  written twice ( x_x ) &lt;/td&gt;&lt;td&gt;  end-form ( _x ) &lt;/td&gt;&lt;td&gt; middle-form ( _x_ )&lt;/td&gt;&lt;td&gt;beginning-form ( x_ )&lt;/td&gt;&lt;td&gt;Alone ( x )&lt;/td&gt;&lt;td&gt;Name&lt;/td&gt; 
&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
 ججج 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt; &lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;   
 جج
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
 ـج 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
 ـجـ 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
 جـ
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;  
 ج 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;
&lt;td&gt;jeem&lt;/td&gt;&lt;td&gt;j&lt;/td&gt;
&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
 ححح
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt; 
 حح 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt; 
 ـح 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
  ـحـ 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt; &lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
 حـ
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
 ح
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;   &lt;td&gt;Haa&lt;/td&gt;&lt;td&gt;H&lt;/td&gt;    
&lt;/tr&gt;
&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
 خخخ
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
  خخ 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt; &lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
 ـخ  
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt; &lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
 ـخـ
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
 خـ  
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
 خ 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt; 
&lt;td&gt;khaa&lt;/td&gt;&lt;td&gt;kh&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;&lt;tr&gt;
&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
 ععع
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
  عع 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
  ـع  
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
  ـعـ 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt; &lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
 عـ
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
  ع 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;`ain&lt;/td&gt;&lt;td&gt;`&lt;/td&gt; 
&lt;/tr&gt;

&lt;tr&gt;
&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
 غغغ 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
  غغ 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
  ـغ  
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
  ـغـ 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt; &lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
 غـ
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;
  غ 
&lt;/font&gt;&lt;/td&gt;&lt;td&gt;ghain&lt;/td&gt;&lt;td&gt;gh&lt;/td&gt; 
&lt;/tr&gt;

&lt;/table&gt;

==Latihan==

*[[Arabic/LearnRW/Row 5/LetterSound|Letter-Sound]]
*[[Arabic/LearnRW/Row 5/Transliteration|Transliteration]]
*[[Arabic/LearnRW/Row 5/7allil|Take-apart (Hallil)]]
*[[Arabic/LearnRW/Row 5/rakkib|Put-together (rakkib)]]

[[Kategori:Bahasa Arab]]</text>
      <sha1>3en708dyhtaccqlzj0hhkplmxmvnijs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Timun</title>
    <ns>100</ns>
    <id>2359</id>
    <revision>
      <id>11094</id>
      <parentid>5511</parentid>
      <timestamp>2021-07-28T06:06:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Chongkian</username>
        <id>2495</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="430" xml:space="preserve">{{Wikipedia|Timun}}
{{Resipi|Ramuan}}

'''Timun''' ialah sejenis buah tumbuhan yang dimakan sebagai sayuran. Timun boleh dimakan secara mentah atau segar dan juga dalam masakan. Timun berkait dengan [[Resipi:Labu|labu]] dan [[Resipi:Tembikai|tembikai]]

&lt;Gallery&gt;
Image:CDC_cuke3.jpg
Image:CDC_cuke2.jpg
Image:CDC_cuke1.jpg
&lt;/Gallery&gt;

== Resipi ==
* [[Resipi:Acar timun|Acar timun]]

[[Kategori:Resipi]]

[[en:Cookbook:Cucumber]]</text>
      <sha1>grchx41z4df1c01w3718mqplw9qetxr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Timun</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2361</id>
    <redirect title="Resipi:Timun" />
    <revision>
      <id>5509</id>
      <timestamp>2008-11-10T12:56:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>[[Timun]] dipindahkan ke [[Resipi:Timun]]:&amp;#32;tukar ruang nama</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="26" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Resipi:Timun]]</text>
      <sha1>chzxs3gy5adjraxtk433iebt4qc0s6j</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>MediaWiki:Gadgets-definition</title>
    <ns>8</ns>
    <id>2364</id>
    <revision>
      <id>10689</id>
      <parentid>7610</parentid>
      <timestamp>2019-12-11T16:08:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>WikiBayer</username>
        <id>2440</id>
      </contributor>
      <comment>[ResourceLoader]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="95" xml:space="preserve">* HideFundraisingNotice|HideFundraisingNotice.css
* Navpop[ResourceLoader]|navpop.js|navpop.css</text>
      <sha1>atqj88s9wzyyi6w0zfj829t57fvfhfh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>MediaWiki:Gadget-HideFundraisingNotice</title>
    <ns>8</ns>
    <id>2365</id>
    <revision>
      <id>5517</id>
      <timestamp>2008-11-12T10:39:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>baru</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="35" xml:space="preserve">Sembunyikan sepanduk meminta derma.</text>
      <sha1>eryv8lj6t3ebleom9thwbc3fnl6vl58</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>MediaWiki:Gadget-HideFundraisingNotice.css</title>
    <ns>8</ns>
    <id>2366</id>
    <revision>
      <id>5518</id>
      <timestamp>2008-11-12T10:40:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>baru</comment>
      <model>css</model>
      <format>text/css</format>
      <text bytes="97" xml:space="preserve">.siteNoticeBig, .notice-wrapper {display:none;}
.siteNoticeSmall, .notice-wrapper {display:none;}</text>
      <sha1>1iikq6r426sbo5mx26xi6hat2iw7g4j</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Ramuan</title>
    <ns>100</ns>
    <id>2367</id>
    <revision>
      <id>5522</id>
      <timestamp>2008-11-12T10:48:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>baru</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="248" xml:space="preserve">{{Daftar resipi}}

== T ==
[[Resipi:Telur|Telur]] &amp;bull; [[Resipi:Timun|Timun]] &amp;bull; 

[[Kategori:Ramuan| ]]

[[en:Cookbook:Ingredients]]
[[es:Artes culinarias/Ingredientes]]
[[fr:Cuisine:Ingrédients]]
[[he:ספר מתכונים/מרכיבים]]</text>
      <sha1>40pnlbtxz6jwozmb1ojltdwmn5tcewb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategori:Pelbagai juadah</title>
    <ns>14</ns>
    <id>2370</id>
    <revision>
      <id>9768</id>
      <parentid>5526</parentid>
      <timestamp>2015-03-01T13:41:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dexbot</username>
        <id>1814</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: removing existed iw links in Wikidata</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19" xml:space="preserve">[[Kategori:Resipi]]</text>
      <sha1>rvyj5uaq7jeuib85mye6187766siwoi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bantuan:Menyunting</title>
    <ns>12</ns>
    <id>2372</id>
    <revision>
      <id>6651</id>
      <parentid>6643</parentid>
      <timestamp>2011-09-01T17:49:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bennylin</username>
        <id>230</id>
      </contributor>
      <comment>Membatalkan semakan 6643 oleh [[Special:Contributions/113.210.99.185|113.210.99.185]] ([[User talk:113.210.99.185|Perbincangan]])</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5981" xml:space="preserve">Menyunting laman di [[Wikibooks]] mudah sahaja. Hanya klik pada butang &quot;'''sunting'''&quot; yang terletak di bahagian atas setiap laman wiki. Ini akan membawa anda ke laman kotak suntingan yang mengandungi teks halaman asal yang boleh disunting. 

'''Jika anda cuma hendak menguji kaji, gunakanlah [[Wikibooks:Kotak pasir|kotak pasir]]'''; '''bukan di sini'''. Anda juga dinasihatkan menulis [[w:Bantuan:Ringkasan suntingan|ringkasan suntingan]] dalam kotak kecil yang terletak di bawah kotak suntingan. Anda boleh juga menggunakan singkatan untuk menghuraikan perubahan anda, asalkan ia mudah difahami. 

Apabila anda telah selesai, tekan butang &quot;Pratonton&quot; di bawah kotak suntingan untuk melihat perubahan anda. Anda juga boleh melihat perbezaan antara halaman suntingan anda dan versi terdahulu jika anda tekan butang &quot;Lihat perubahan&quot; yang terletak di sebelah kanan butang &quot;Pratonton&quot;. Jika anda berpuas hati dengan apa yang anda lihat, [[w:Wikipedia:Berani dalam mengemaskini laman|beranilah]] menekan butang &quot;Simpan&quot; yang terletak di sebelah kiri. Perubahan anda dapat dilihat oleh pengguna-pengguna Wikibooks dengan serta merta.

Anda juga boleh klik pada butang &quot;Perbincangan&quot; di sebelah kiri butang &quot;sunting&quot; untuk melihat [[w:Wikipedia:Laman perbincangan|laman perbincangan]] yang mungkin mengandungi komen oleh pengguna-pengguna Wikibooks tentang halaman asal.

Jangan lupa [[w:Wikipedia:Tandatangani pesanan anda|tandatangani pesanan anda]] dalam laman perbicangan jika anda menulis pesanan di sana tetapi jangan tandatangani suntingan anda dalam laman utama  atau laman resipi. Cara untuk menandatangani ialah melalui empat tanda sengkang kerinting, iaitu &lt;nowiki&gt;~~~~&lt;/nowiki&gt;, selepas pesanan anda. Dalam laman &quot;sejarah&quot;, perisian [[MediaWiki]] akan merakam setiap pengguna yang telah membuat perubahan.

== Memformat ==
*''Teks condong'' dihasilkan dengan menaip &lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;''teks condong''&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt;.
*'''Teks tebal''' dihasilkan dengan menaip &lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;'''teks tebal'''&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt;.
* Anda boleh juga menggabungkan keduanya untuk mendapat '''''teks condong dan tebal''''' dengan menggunakan &lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;'''''teks condong dan tebal'''''&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt;.
*: Atau, ''anda boleh membuat ayat condong dengan perkataan '''tebal'''.''

== Baris ==
Sesetengah kandungan Wikibooks, seperti resipi, jarang sekali berbentuk perenggan. Sebaliknya dinomborkan, disenaraikan, atau diengsot...
* Baris bernombor boleh dibuat dengan &lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;# Memulakan baris dengan tanda #&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt;
*# Memulakan baris dengan tanda #
*# Lazimnya digunakan untuk cara membuat resipi.
* Baris bersenarai biasa dicipta dengan &lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;* Memulakan baris dengan tanda *&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt;
** Memulakan baris dengan tanda *
** Boleh digunakan untuk sebarang senarai, terutamanya dalam senarai bahan.
* Baris diengsot pula dihasilkan dengan &lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;: Memulakan baris dengan tanda :&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt;
*: Memulakan baris dengan tanda :
*: Contoh penggunaan ialah bersama dengan tanda # atau * untuk menotakan sesuatu.
* Tanda-tanda ini boleh digabungkan, untuk mencipta senarai dalam senarai - seperti yang telah dibuat d sini, dengan meletakkan aksara-aksara tersebut bersama.
*# &lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;#&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt;Langkah yang diikuti
*#: &lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;#:&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt;''Dengan '''contoh'''''.

== Pautan ==
Seperti yang anda lihat di kebanyakan laman di sini, terdapat banyak &lt;font color=&quot;blue&quot;&gt;teks biru&lt;/font&gt; di merata tempat, dan juga &lt;font color=&quot;red&quot;&gt;teks merah&lt;/font&gt;. Kedua-duanya merupakan pautan, biru menandakan laman tersebut wujud, manakala merah menandakan laman itu belum lagi wujud.

Mencipta pautan tidaklah susah, cuma ada beberapa perkara yang perlu diingat.
* Jika ingin bermain [[dam]] tulislah &lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;[[dam]]&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt;.
* Pautan kadangkala patut menuju ke perkataan yang lain dari yang digunakan dalam sesuatu ayat. Caranya mudah sahaja:
*: Untuk mengajak [[solat|bersolat]] anda patut menaip &lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;[[solat|bersolat]]&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt;.
* Anda juga boleh meletakkan format pada pautan, &lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;''[[Wikibooks]]''&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt; akan menghasilkan ''[[Wikibooks]]''.

== Tajuk ==
Boleh dikatakan hampir semua laman di Wikibooks dibahagikan mengikut tajuk, terutamanya [[resipi]]. Anda juga mungkin memerlukan pelbagai saiz tajuk. Ini dihasilkan dengan menaip &lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;== Tajuk ==&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt;. Lebih banyak tanda sama digunakan, lebih kecil tajuk itu. Sebagai contoh:
 == Resipi ==
 ===Bahan===
 ===Cara===

== Lain-lain ==
===Aksara khas===
Kadangkala, anda mungkin mahu menggunakan aksara khas yang tidak dapat ditaip kerana papan kekunci anda tidak mempunyainya. Anda boleh dapati aksara-aksara ini di bawah butang &quot;Simpan&quot; di laman penyuntingan. Untuk senarai lengkap aksara Unicode, sila ke: http://www.unicode.org/charts/

===Templat===
Semasa menyunting, anda mungkin akan terjumpa singkatan atau perkataan yang diapit oleh kurungan berganda &lt;nowiki&gt;&quot;{{&quot; dan &quot;}}&quot;&lt;/nowiki&gt;. Ini dipanggil templat dan fungsinya ialah untuk memasukkan teks secara automatik ke dalam kod. Jadi jika anda inginkan teks yang sama di beberapa laman, anda mungkin mahu mencipta templat baru. Rentetan &lt;nowiki&gt;{{xyz}}&lt;/nowiki&gt; akan menyebabkan laman tersebut dipaparkan seolah-olah kandungan laman &lt;nowiki&gt;[[Templat:xyz]]&lt;/nowiki&gt; berada di situ. Satu contoh ialah [[Templat:Daftar resipi]] yang menyenaraikan kumpulan utama makanan. Lihat [[Wikibooks:Templat]] untuk penerangan lanjut.

===Tandatangan===
Jika anda terlibat dalam suatu perbincangan, sama ada di laman perbincangan atau laman seperti [[Wikibooks:Kedai Kopi]], anda akan dianggap tidak sopan jika anda tidak menandatangani tulisan anda. Caranya mudah sahaja, dengan menaip empat tilde (&lt;nowiki&gt;~~~~&lt;/nowiki&gt;), yang akan ditukar secara automatik kepada nama anda (dipaut ke laman pengguna anda) dan cap waktu dalam UTC.

== Lihat juga ==
* [[:w:Wikipedia:Menyunting|Laman projek yang sepadan]] di Wikipedia.

[[Kategori:Bantuan Wikibooks|Menyunting]]

[[en:Help:Editing]]</text>
      <sha1>nbnd2pomub1nu2bvz4wdsn1yp56q1k1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Cara membuat roti</title>
    <ns>100</ns>
    <id>2374</id>
    <revision>
      <id>10476</id>
      <parentid>7075</parentid>
      <timestamp>2018-09-29T04:01:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>183.171.89.177</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3758" xml:space="preserve">{{Resipi|Roti|Roti asas}}
Berikut merupakan cara asas membuat [[Resipi:Roti|Roti]].

== Cara ==
===Melarutkan yis===
[[Resipi:Yis|Yis]] yang dibeli perlu dilarutkan bertujuan untuk mengaktifkan yis supaya ia bersedia untuk menjalankan proses penapaian terhadap adunan tepung.

Jika anda menggunakan yis segar dan beku, anda cuma perlu pecahkan yis tadi di dalam mangkuk dan campurkan sedikit gula (sumber makan yis) dan sedikit susu suam. Tiada penambahan air diperlukan. Campuran yis tadi sesuai digunakan jika ia mula berbuih dan kembang. 

Jika anda menggunakan yis kering (mauripan), anda perlu larutkan dalam air suam yang bercampur sedikit gula. Kalau nak letak susu pun boleh jugak. Campuran harus diletakan di tempat hangat untuk mengaktifkan yis. Apabila yis sudah berbuih, ia boleh digunakan. Air suam perlu diletakkan jika anda menggunakan yis kering, kerana ia amat memerlukan air berbanding yis basah yang hanya memerlukan sedikit susu suam sahaja. 

===Mengadun doh===
Cara yang betul dan terbaik ialah menggunakan mangkuk. Masukan bahan kering seperti tepung, garam, gula bersama-sama. Bahan cecair pula seperti larutan yis, susu, air, telur, mentega diletakan ditengah tengah barang kering tadi (maknanya buatkan lubang di tengah tepung). Kacaukan sehingga sebati dengan senduk.

===Menguli pertama kali===
Adunan tadi perlu diuli untuk melembutkan doh dan yis bertindakbalas. Jika anda menggunakan mesin, ia memerlukan masa sekurang-kurangnya 15 minit untuk menjadikan doh kenyal. Jika mengguli dengan tangan, hasil adalah lebih baik walaupun masa yang diperlukan adalah tidak kurang dari 20 minit. Sesetengah chef yang menguli doh dengan tangan melakukannya sehingga tangan lenguh.

Apabila menguli dengan tangan, gunakan papan pencanai dan bukannya mangkuk. Taburkan sedikit tepung pada papan. Apa yang anda lakukan ialah lipat doh ke arah anda dan tolak doh ke depan dengan tapak tangan. Pusingkan doh dan ulang proses beberapa kali dengan arah yang sama. Jangan menggunakan arah berlainan setiap kali menguli kerana ia akan menyebabkan yis tidak tersebar sekata di dalam doh.

===Mengembangkan doh===
Doh perlu dikembangkan sebelum dibakar. Apabila mengembangkan doh, biarkan ia dalam keadaan bulat. Jangan membentukkan doh kepada bentuk-bentuk yang tidak senonoh kerana ini makanan.

Doh harus ditutup dengan plastik yang bersapu margerin untuk mengelakan doh tadi kering dibahagian luarnya. Jika ini berlaku, doh tadi tidak akan mengembang.

Doh yang baik akan mengembang kepada saiz 2 kali ganda saiz asal dan masa yang diambil adalah 30 - 90 minit.

===Menguli semula dan membentuk===
Doh tadi walaupun telah mengembang masih belum boleh dibakar kerana ia belum menepati tekstur yang sesuai untuk dipanggil roti. Apa yang anda perlu lakukan ialah meletakkan doh pada papan pencanai dan leperkannya dengan menekan pemumbuk anda. Jangan ditumbuk. Uli kembali selama 2 minit dan bolehlah dibentukkan kepada bentuk yang anda suka. Untuk roti kismis dan lain-lain yang berinti, masukkannya sekarang.

===Mengembang kali kedua===
Dalam proses ini yis masih aktif dan masih boleh mengembangkan doh tadi. Proses masih sama seperti tadi. Kalau anda mahu sekaranglah masanya untuk meletakkan kismis, kacang, gula perang dan bahan lain di atas doh.

===Membakar===
Cara yang betul ialah memanaskan dahulu ketuhar anda sehingga suhu 240°C dan apabila suhu telah dicapai, barulah masukan doh tadi. Jika anda memasukan doh dahulu baru panaskan ketuhar, doh tadi akan menjadi keras di sebelah luar (membentuk kulit) dan apabila doh hendak berkembang, kulit tadi akan menghalangnya.

Selepas 15 minit, suhu ketuhar harus diturunkan kepada 190°C dan bakar lagi hingga masak. Roti yang masak akan kelihatan kosong bila dijentik.

[[Kategori:Roti| ]]</text>
      <sha1>0uzu8g48fn4pmrpyr6e29e44w0z7m6z</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Nasi goreng Cina</title>
    <ns>100</ns>
    <id>2376</id>
    <revision>
      <id>10596</id>
      <parentid>10571</parentid>
      <timestamp>2019-05-24T10:48:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Resepiasia</username>
        <id>2439</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="752" xml:space="preserve">=='''Resepi Nasi Goreng Cina'''==

'''Nasi Goreng Cina''' ialah satu hidangan makanan Cina di Malaysia. '''Ada satu RAHSIA yang unik didalamnya''' dimana terlalu ramai orang tak tahu dan buat ianya sedap.

&lt;br&gt;

==Bahan-bahan==
&lt;br&gt;

*[[Resipi:Nasi|Nasi]] putih
*Bawang besar
*Bawang putih
*Lada hitam
*Lada sulah
*Serbuk ayam
*Ayam (tambahan sahaja)
*Sayur campur 
*Minyak bijan
*Minyak masak
*Telur
&lt;br&gt;

==Cara-cara==
&lt;br&gt;

# Agak terhad untuk menerangkan cara-cara penyediaan disini, dicadangkan supaya terus rujuk ke link pautan dibawah, Terima kasih.

[[Kategori:Nasi|Goreng Cina]]
&lt;br&gt;

==Dapatkan resepi yang lebih detail, rujuk url dibawah==
&lt;br&gt;

* [https://resepiasia.com/resepi-nasi-goreng-cina-express/ Nasi Goreng Cina Patuh Syariah]
&lt;br&gt;</text>
      <sha1>6yq6ssdre62mx5qqilrtn0k7i7gnuqe</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Arabic/LearnRW/Alphabet Basics</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2378</id>
    <redirect title="Arab/BelajarRW/Huruf Asas" />
    <revision>
      <id>5556</id>
      <timestamp>2008-11-28T18:16:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Putera Luqman Tunku Andre</username>
        <id>81</id>
      </contributor>
      <comment>[[Arabic/LearnRW/Alphabet Basics]] dipindahkan ke [[Arab/BelajarRW/Huruf Asas]]:&amp;#32;Bahasa Melayu</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="39" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Arab/BelajarRW/Huruf Asas]]</text>
      <sha1>muvq2at89hpd6r31jkrz9zc0yps5bqn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Arabic/LearnRW/Normal Alphabet Layout</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2379</id>
    <redirect title="Arab/BelajarRW/Susunan Huruf" />
    <revision>
      <id>5564</id>
      <timestamp>2008-11-28T18:38:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Putera Luqman Tunku Andre</username>
        <id>81</id>
      </contributor>
      <comment>[[Arabic/LearnRW/Normal Alphabet Layout]] dipindahkan ke [[Arab/BelajarRW/Susunan Huruf]]:&amp;#32;Bahasa Melayu</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="42" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Arab/BelajarRW/Susunan Huruf]]</text>
      <sha1>r4ah52ri0ssxsi3rukg6zdxy1oiok59</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Arabic/LearnRW/Row 4</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2382</id>
    <redirect title="Arab/BelajarRW/Baris 4" />
    <revision>
      <id>5573</id>
      <timestamp>2008-11-28T18:57:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Putera Luqman Tunku Andre</username>
        <id>81</id>
      </contributor>
      <comment>[[Arabic/LearnRW/Row 4]] dipindahkan ke [[Arab/BelajarRW/Baris 4]]:&amp;#32;Bahasa Melayu</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="36" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Arab/BelajarRW/Baris 4]]</text>
      <sha1>hfixmt5l6aoyjfw7q6l3phez4ycp61k</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Arabic/LearnRW</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2383</id>
    <redirect title="Bahasa Arab" />
    <revision>
      <id>9293</id>
      <parentid>5576</parentid>
      <timestamp>2014-05-25T12:04:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>タチコマ robot</username>
        <id>970</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Memperbetulkan pelencongan berganda ke [[Bahasa Arab]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="24" xml:space="preserve">#LENCONG [[Bahasa Arab]]</text>
      <sha1>nqupc3ii2x06qyq61k7q5vy48ajnyqr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Jom Berbahasa Arab</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2384</id>
    <redirect title="Mari Mengenal Bahasa Arab" />
    <revision>
      <id>5578</id>
      <timestamp>2008-11-30T20:52:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Putera Luqman Tunku Andre</username>
        <id>81</id>
      </contributor>
      <comment>[[Jom Berbahasa Arab]] dipindahkan ke [[Mari Mengenal Bahasa Arab]]:&amp;#32;Lebih sopan dan lebih sesuai</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="39" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Mari Mengenal Bahasa Arab]]</text>
      <sha1>eio80jdbvhsfobr7zdi5lxcl5ifupay</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Jom Berbahasa Arab/Kandungan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2385</id>
    <redirect title="Mari Mengenal Bahasa Arab/Kandungan" />
    <revision>
      <id>5580</id>
      <timestamp>2008-11-30T20:52:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Putera Luqman Tunku Andre</username>
        <id>81</id>
      </contributor>
      <comment>[[Jom Berbahasa Arab/Kandungan]] dipindahkan ke [[Mari Mengenal Bahasa Arab/Kandungan]]:&amp;#32;Lebih sopan dan lebih sesuai</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="49" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Mari Mengenal Bahasa Arab/Kandungan]]</text>
      <sha1>559ln62h68lyxwy3zruott97x16p9u4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Arabic/LearnRW/connecting</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2386</id>
    <redirect title="Arab/BelajarRW/penyambungan" />
    <revision>
      <id>5583</id>
      <timestamp>2008-11-30T21:08:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Putera Luqman Tunku Andre</username>
        <id>81</id>
      </contributor>
      <comment>[[Arabic/LearnRW/connecting]] dipindahkan ke [[Arab/BelajarRW/penyambungan]]:&amp;#32;Bahasa Melayu</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="41" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Arab/BelajarRW/penyambungan]]</text>
      <sha1>13tut62ktwr6462av144k1pzswbhvhl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Arabic/LearnRW/Row 3 and 1</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2387</id>
    <redirect title="Arab/BelajarRW/Baris 3 dan 1" />
    <revision>
      <id>5586</id>
      <timestamp>2008-11-30T21:15:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Putera Luqman Tunku Andre</username>
        <id>81</id>
      </contributor>
      <comment>[[Arabic/LearnRW/Row 3 and 1]] dipindahkan ke [[Arab/BelajarRW/Baris 3 dan 1]]:&amp;#32;Bahasa Melayu</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="42" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Arab/BelajarRW/Baris 3 dan 1]]</text>
      <sha1>8kqipve9avgz9tmzjn2gl8bw630k75f</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Menyunting</title>
    <ns>4</ns>
    <id>2390</id>
    <redirect title="Bantuan:Menyunting" />
    <revision>
      <id>5596</id>
      <timestamp>2008-12-03T11:38:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>alih</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="32" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Bantuan:Menyunting]]</text>
      <sha1>bl2702esbh1tbxdh556fh6mrm5ryl80</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikiversity</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2395</id>
    <revision>
      <id>5614</id>
      <timestamp>2008-12-31T10:56:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>baru</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1292" xml:space="preserve">{| align=&quot;center&quot;
 | [[Image:Wikiversity-logo-Snorky.svg|center|300px]]
 |}

__NOTOC__ __NOEDITSECTION__

== Misi Wikiversity ==
'''Wikiversity bertujuan menghimpunkan bahan dan aktiviti pembelajaran bebas.''' Misi Wikiversity ialah untuk memberi kuasa kepada semua untuk mencapai matlamat pendidikan mereka menggunakan sumber yang disediakan oleh [[w:en:Free Culture movement|pergerakan budaya bebas]]. Matlamatnya ialah untuk mencipta satu masyarakat yang dapat menyokong sesama sendiri dalam usaha pendidikan mereka.

Walaupun [http://www.wikiversity.org/ Wikiversity] kini telah berpisah dari [[Wikibooks]] dan menjadi satu projek sendiri dalam bahasa Inggeris dan sesetengah bahasa lain, Wikiversity masih lagi merupakan sebahagian dari Wikibooks dalam edisi bahasa Melayu.

== Pautan luar ==
* [http://www.wikiversity.org/ Portal utama Wikiversity]
* [[m:Wikiversity|Wikiversity di Meta-Wiki]]

&lt;div class=&quot;MainPageBG&quot; style=&quot;padding: .5em 1em 0; margin: 0 3px 3px; border-bottom: 2px solid #ccc&quot;&gt;
&lt;center&gt;
&lt;/div&gt;

[[Kategori:Wikiversity]]

[[de:Wikiversity: Leitseite]]
[[en:Wikiversity]]
[[es:Wikiversidad:Portada]]
[[fr:Wikiversité]]
[[it:Wikiversità]]
[[ja:Wikiversity:メインページ]]
[[pt:Wikiversidade]]
[[sr:Викиверзитет]]
[[fi:Wikiversity]]
[[ie:Wikiversity]]</text>
      <sha1>rz8qzt4j2o4zgpuftir1ved5agtslmx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Bot</title>
    <ns>10</ns>
    <id>2419</id>
    <revision>
      <id>5660</id>
      <parentid>5644</parentid>
      <timestamp>2009-01-05T10:50:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kemas</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="720" xml:space="preserve">{| class=&quot;messagebox&quot;
|align=&quot;center&quot;|[[Fail:Crystal Clear action run.png|50px]]
|align=&quot;left&quot; width=&quot;100%&quot;|'''Akaun ini merupakan [[Wikibooks:Bot|bot]] yang dijalankan oleh [[:{{{site|ms}}}:User:{{{1}}}|{{{1}}}]] ([[:{{{site|ms}}}:User talk:{{{1}}}|Perbincangan]]).'''
&lt;br&gt;
&lt;small&gt;''Penyelia: Jika bot ini melakukan kesilapan besar, segeralah [{{fullurl:Khas:Blockip|wpBlockAddress={{PAGENAMEE}}&amp;wpBlockExpiry=indefinite&amp;wpAnonOnly=0&amp;wpEnableAutoblock=0&amp;wpCreateAccount=0&amp;wpBlockReason=Bot%20pincang%20tugas:%20}} menyekatnya].''&lt;/small&gt;
|}{{{category|[[Kategori:Bot Wikibooks|&lt;includeonly&gt;{{PAGENAME}}&lt;/includeonly&gt; ]]}}}
&lt;noinclude&gt;[[Kategori:Templat pengguna]]
[[en:Template:Bot]]
[[is:Snið:Vélmenni]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>a8hb86z5n3qgxchgyrs3ih2q0bcvfz8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>MediaWiki:Common.css</title>
    <ns>8</ns>
    <id>2436</id>
    <revision>
      <id>9874</id>
      <parentid>8800</parentid>
      <timestamp>2015-03-24T02:14:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Krenair</username>
        <id>1102</id>
      </contributor>
      <comment>[[phabricator:T36670]]</comment>
      <model>css</model>
      <format>text/css</format>
      <text bytes="2035" xml:space="preserve">/* CSS placed here will be applied to all skins */

/* Import CSS daripada en.wikibooks */

@import url(&quot;//en.wikibooks.org/w/index.php?title=MediaWiki:Common.css&amp;action=raw&amp;ctype=text/css&quot;);

 /*******************/
 /* wikitable class */
 /*******************/
 
 /* wikitable/prettytable class for skinning normal tables */

 table.wikitable,
 table.prettytable {
   margin: 1em 1em 1em 0;
   background: #f9f9f9;
   border: 1px #aaaaaa solid;
   border-collapse: collapse;
 }

 table.wikitable&gt;*&gt;tr&gt;th,
 table.wikitable&gt;*&gt;tr&gt;td,
 table.wikitable&gt;tr&gt;th,
 table.wikitable&gt;tr&gt;td,
 table.prettytable&gt;*&gt;tr&gt;th,
 table.prettytable&gt;*&gt;tr&gt;td,
 table.prettytable&gt;tr&gt;th,
 table.prettytable&gt;tr&gt;td
 {
   border: 1px #aaaaaa solid;
   padding: 0.2em;
 }

 table.wikitable&gt;*&gt;tr&gt;th,
 table.wikitable&gt;tr&gt;th,
 table.prettytable&gt;*&gt;tr&gt;th,
 table.prettytable&gt;tr&gt;th
 {
   background: #ccccff;
   text-align: center;
 }

 table.wikitable caption,
 table.prettytable caption {
   margin-left: inherit;
   margin-right: inherit;
 }

/* Add arrows to toggle-blocks for collapsible elements */
.mw-collapsible-arrowtoggle.mw-collapsible-toggle-expanded {
 padding-left: 20px !important;
 background-image: url('//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/10/MediaWiki_Vector_skin_action_arrow.png');
 background-repeat: no-repeat;
 background-position: center left;
}
.mw-collapsible-arrowtoggle.mw-collapsible-toggle-collapsed {
 padding-left: 20px !important;
 background-image: url('//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/41/MediaWiki_Vector_skin_right_arrow.png');
 background-repeat: no-repeat;
 background-position: center left;
}

 /*****************/
 /* miscellaneous */
 /*****************/
 
 /* make redirects appear as italic on [[Khas:Allpages]] */
 .allpagesredirect {
    font-style: italic
 }

/* fon kod sumber 2013-04-10 */

.source-css,
.source-javascript,
.source-html4strict,
.source-xml,
.source-lua,
.source-python {
    font-family: monospace, &quot;Courier New&quot; !important;
    font-size: 14px;
}
 
/* End of Common CSS skin &lt;/nowiki&gt;*/</text>
      <sha1>tn2lee8nnjge34ek1cx6mywiz8h62p2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Rak perundangan</title>
    <ns>4</ns>
    <id>2440</id>
    <revision>
      <id>5751</id>
      <parentid>5712</parentid>
      <timestamp>2009-02-09T11:01:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kemas</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="605" xml:space="preserve">Rak buku ini memuatkan semua buku-buku yang berkait perundangan atau undang-undang.

== Undang-undang Antarabangsa ==
*[[Undang-undang antarabangsa]]
*[[Undang-undang antarabangsa khusus]]

== Undang-undang Malaysia ==
*[[Sistem undang-undang Malaysia]]
*[[Undang-undang Keluarga Islam Malaysia]]
*[[Undang-undang Keluarga Sivil Malaysia]]
*[[Undang-undang Perlembagaan dan Pentadbiran Malaysia]]
*[[Undang-undang Kontrak Malaysia]]
*[[Undang-undang Tort Malaysia]]
*[[Undang-undang Jenayah Malaysia]]

[[Kategori:Rak Wikibooks|Perundangan]]

[[de:Regal:Rechtswissenschaft]]
[[en:Wikibooks:Law bookshelf]]</text>
      <sha1>d7418ebu60oqyqq6zieb3a6qndxq1jr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Undang-undang antarabangsa</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2441</id>
    <revision>
      <id>5753</id>
      <parentid>5745</parentid>
      <timestamp>2009-02-10T11:00:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>kemas</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1586" xml:space="preserve">&lt;center&gt;&lt;big&gt;&lt;big&gt;&lt;big&gt;'''Projek WikiBuku'''&lt;/big&gt;&lt;/big&gt;&lt;/big&gt;&lt;/center&gt;


[[Fail:Undangundangantarabangsa.jpg|center|400px]]


== Pengenalan ==

'''[[w:Undang-undang antarabangsa|Undang-undang antarabangsa]]''' adalah undang-undang yang merujuk kepada peraturan yang digunapakai oleh negara-negara dan subjek-subjek lain di peringkat antarabangsa. Meskipun tiada penguatkuasanya yang efektif, negara dan badan antarabangsa lazimnya menanggap bahawa diri mereka terikat oleh undang-undang ini dalam perhubungan mereka sesama diri.

== Kandungan ==

{{Undang-undangAntarabangsa}}

#[[Sifat dan perkembangan undang-undang antarabangsa]]
#[[Sumber undang-undang antarabangsa]]
#[[Perhubungan antara undang-undang antarabangsa dan undang-undang negara]]
#[[Subjek undang-undang antarabangsa]]
#[[Tahlukan negara]]
#[[Bidang kuasa negara]]
#[[Keimunan dari bidang kuasa]]
#[[Undang-undang perjanjian antarabangsa]]
#[[Undang-undang tanggungjawab antarabangsa]]
#[[Undang-undang laut antarabangsa]]
#[[Undang-undang hak asasi manusia antarabangsa]]
#[[Undang-undang Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu]]
#[[Penyelesaian pertikaian antarabangsa mengikut cara yang damai]]
#[[Pengawalan penggunaan paksaan]]
#[[Undang-undang kemanusiaan antarabangsa]]
#[[Undang-undang ekonomi antarabangsa]]
#[[Undang-undang alam sekitar antarabangsa]]

== Rujukan lanjut ==
Buku-buku berikut telah digunakan dalam pembikinan Wikibuku ini.

*Abdul Ghafur Hamid @ Khin Maung Sein, ''Public International Law: A Practical Approach'', 2nd Ed, Prentice Hall Malaysia, 2007. 


[[Kategori:Undang-undang antarabangsa| ]]</text>
      <sha1>6id6vgzuatf8uv0ptba0eawpv77ebax</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Undang-undang Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2442</id>
    <revision>
      <id>11376</id>
      <parentid>11343</parentid>
      <timestamp>2022-06-18T20:33:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>NicoScribe</username>
        <id>2343</id>
      </contributor>
      <comment>Membatalkan semakan 11343 oleh [[Special:Contributions/113.211.180.66|113.211.180.66]] ([[User talk:113.211.180.66|Perbincangan]]) ?</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7506" xml:space="preserve">{{Undang-undangAntarabangsa}}

[[imej:Flag of the United Nations.svg|thumb|right|140px|Bendera rasmi PBB]]

Undang-undang institusi antarabangsa adalah cabang undang-undang antarabangsa yang berkembang pesat pada masa kini, dengan tertubuhnya banyak institusi di peringkat antarabangsa seperti Kesatuan Eropah, Persidangan Negara-Negara Islam, ASEAN dan sebagainya. Namum dalam bab ini, fokusnya akan pada institusi antarabangsa yang paling penting dan melibatkan hampir kesemua negara di dunia, iaitu '''[[w:Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu|Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu]] (PBB)'''.


==Piagam PBB==

Liga-liga bangsa yang merupakan pendulu kepada PBB gagal menghalang perlakunya perang dunia kedua selepas berlakunya yang pertama. Maka sebelum tamatnya perang dunia kedua pun, kuasa-kuasa perikatan dalam perperangan itu, iaitu Amerika Syarikat, United Kingdom, China, Kesatuan Soviet dan Perancis telah pun berkumpul dan membincangkan satu badan antarabangsa dunia untuk menggantikan Liga Bangsa supaya dapat mengekalkan keamanan dunia dengan lebih efektif. Persidangan Pertama diadakan di Dumbarton Oaks pada tahun 1944 dan sistem pengundian kemudiannya dipersetujui di Persidangan Yalta. Pada 26 Jun 1945 Piagam PBB ditandatangi oleh kesemua negara-negara yang terlibat. Ia mestilah diggariskan bahawa Piagam ini telah diggubal oleh kuasa-kuasa besar dan idea PBB ini adalah cadangan Amerika Syarikat dan United Kingdom.&lt;ref&gt;A. Cassese, ''International Law'',2nd Ed, 2005, ms. 317-318&lt;/ref&gt;

Pertubuhan Bangsa Bangsa Bersatu ini muncul secara rasmi pada 24 Oktober 1945 dan kini mempunyai sebanyak 192 negara yang menjadikan ia universal.

==Perhimpunan Agung PBB==
[[Imej:I FNs generalforsamling i hovedkvarteret i New York.jpg|thumb|350px|Sesi Majlis Agung PBB]]
Perhimpunan Agung PBB adalah badan perundingan utama PBB. Ia juga dirujuk sebagai forum dunia, atau tidak pun suara terbuka manusia (''open conscience of humanity''). Ia mempunyai keanggotaan 192 kerusi untuk negara-negara ahli dan juga memberikan status pemerhati bagi negara-negara bukan anggota, sekaligus menjadikan keanggotaannya sejagat. Lazimnya Perhimpunan Agung digunakan untuk berbincang mengenai permasalahan dunia, meluluskan resolusi dan mengundi untuk jawatan-jawatan lain dalam PBB seperti keahlian negara tidak tetap Majlis Keselamatan, keahlian Majlis Ekonomi dan Sosial, dan sebagainya yang lain. Resolusi yang diluluskan PBB tidak mengikat atau mempunyai kuasa undang-undang, namum seperti yang boleh dilihat di bawah nanti, ia tidaklah semudah yang disangkakan.

==Majlis Keselamatan PBB==
Berkontrakan Perhimpunan Agung, Majlis Keselamatan PBB hanya dianggotai lima negara 'kuasa besar' yang berstatus tetap dan sepuluh lagi yang tidak tetap. Jumlah yang kecil ini membolehkan ia bertindak dengan pantas dan berkesan kerana tujuan majlis ini adalah untuk memantau keselamatan dan keamanan dunia, dan menguatkuasakan undang-undang antarabangsa.

==Majlis Ekonomi, Sosial dan Amanah PBB==

===Majlis Ekonomi dan Sosial===

Majlis Ekonomi dan Sosial PBB terdiri daripada 54 negara ahli. 18 negara dipilih kepadanya oleh Perhimpunan Agung untuk berkhidmat untuk tiga tahun.&lt;ref&gt;Perkara 61 Piagam PBB&lt;/ref&gt; Keputusan yang dibuat oleh majlis ini dibuat berdasarkan undian majoriti ahli yang hadir dan mengundi. Kuasa majlis ini terhad kerana ia tidak boleh membuat keputusan yang mengikat negara-negara ahli yang lain. Rangka kerja majlis ini pula terdiri daripada hal-hal yang berkait ekonomi, sosial, kebudayaan, pendidikan, kesihatan dan lain-lain yang berkaitan. Majlis ini juga boleh membuat cadangan mengenai perkara-perkara yang dinyatakan ini. Sebarang penyataan dibuat di Perhimpunan Agung PBB. 

Terdapat agensi-agensi yang didirikan dibawah Majlis Ekonomi dan Sosial dan dikoordinasikan di bawah majlis ini bagi manfaat bantuan antarabangsa dan pembangunan dunia. Mereka ini terdiri daripada agensi antara kerajaan (IGO) yang punyai perhubungan dengan PBB&lt;ref&gt;Perkara 62(1) Piagam PBB&lt;/ref&gt; dan terdiri daripada:

#Organisasi Buruh Antarabangsa (''International Labour Organisation'') (ILO)
#Organisasi Penerbangan Sivil Antarabangsa (''International Civil Aviation Organisation'') (ICAO)
#Bank Antarabangsa untuk Pembinaan Semula dan Pembangunan (''International Bank for Reconstruction and Development'') (IBRD)
#Persatuan Pembagunan Antarabangsa (''International Development Association'') (IDA)
#Korperasi Kewangan Antarabangsa (''International Finance Corporation'') (IFC)
#Dana Kewangan Antarabangsa (''International Monetary Fund'') (IMF)
#Organisasi Pemakanan dan Pertanian (''Food and Agriculture Organisation'') (FAO)
#Organisasi Pendidikan, Sains dan Kebudayaan PBB (''United Nations Educational, Scientific and Cultural Organisation'') (UNESCO)
#Organisasi Kesihatan Sedunia (''World Health Organisation'') (WHO)
#Kesatuan Pos Sejagat (''Universal Postal Union'') (UPU)
#Kesatuan Telekomunikasi Antarabangsa (''International Telecommuniations Union'') (ITU)
#Organisasi Cuaca Dunia (''World Meteorological Organisation'') (WMO)
#Organisasi Maritim Antarabangsa (''International Maritime Organisation'') (IMO)
#Organisasi Harta Intelek Dunia (''World Interllectual Property Organisation'') (WIPO)
#Dana Antarabangsa untuk Pembagunan Pertanian (''International Fund for Agricultural Development'') (IFAD)
#Organisasi Pembangunan Industri PBB (''United Nations Industrial Development Organisation'') (UNIDO)

Terdapat juga Jawatankuasa Koordinasi Pentadbiran yang terdiri daripada ketua-ketua agensi-agensi berkenaan untuk memudahkan koordinasi antara agensi.

===Majlis Amanah===
Tujuan Majlis Amanah adalah untuk mentadbir suatu negara atau kawasan sebagai amanah bagi negara atau situasi lain. Kepentingan badan ini semakin terhakis dengan nyahpenjajahan dan kewujudan negara-negara berdaulat. Pegangan amanah terakhir iaitu amanah Pulau Pasifik telah berakhir pada tahun 1994&lt;ref&gt;Resolusi Majlis Keselamatan PBB 956 (1994)&lt;/ref&gt;. Majlis ini kini tidak mempunyai apa-apa kerja. Suatu cadangan untuk memberikan Majlis ini fungsi baru sebagai &quot;penjaga dan pemegang amanah persekitaran dunia&quot;&lt;ref&gt;Dicadangkan oleh Malta di Perhimpunan Agung pada 1996 dalam dokumen GA Doc. A/50/142 (1996)&lt;/ref&gt; tiada banyak sokongan dari negara-negara ahli. Pada tahun 1998 cadangan yang serupa diketengahkan oleh Setiausaha Agung dalam &quot;nota konsep peramanahan yang baru&quot;&lt;ref&gt;GA Doc. A/52/849 (1996)&lt;/ref&gt;

==Mahkamah Keadilan Antarabangsa==
[[w:Mahkamah Keadilan Antarabangsa|Mahkamah Keadilan Antarabangsa]] merupakan satu daripada enam organ utama PBB, tetapi ia mempunyai status istimewa sebagai Mahkamah yang bebas dan tidak termasuk dalam struktur hiraki kelima-lima organ yang lain.&lt;ref&gt;Lihat Goodrich, Hambro dan Simons, ''The Charter of the United Nations:Commentary and documents'', (3rd Rev Ed, 1969) ms. 147&lt;/ref&gt;. Aspek kehakiman Mahkamah ini akan diterangkan dalam babak seterusnya. Fokus utama di sini adalah aspek struktur, dan rujukan istimewa akan dibuat antara Mahkamah dan Majlis Keselamatan PBB.

Dengan tamatnya Perang Dingin Majlis Keselamatan PBB berkuasa semula sebagai fungsinya memantau keamanan dunia. Ia berubah dari majlis yang tidak melakukan tanggungjawabnya pada waktu Perang Dingin kepada majlis yang kerap berkerja dengan mengimplimentasikan pelbagai sekatan di bawah Babak VII Piagam PBB masa kini, meskipun tidak jelas sama ada berlakunya ancaman keselamata dunia atau tidak.

==Sekreteriat PBB==

==Rujukan==

&lt;sub&gt;{{reflist|2}}&lt;/sub&gt;

[[Kategori:Undang-undang antarabangsa]]</text>
      <sha1>quy7rggg4z1hrjo6grne95qruuuicyi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Undang-undangAntarabangsa</title>
    <ns>10</ns>
    <id>2445</id>
    <revision>
      <id>5735</id>
      <parentid>5729</parentid>
      <timestamp>2009-02-08T07:37:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Alistaire</username>
        <id>324</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1610" xml:space="preserve">&lt;small&gt;''' [[Undang-undang antarabangsa|Halaman Utama]] ''' | [[Sifat dan perkembangan undang-undang antarabangsa|1: Sifat dan perkembangan undang-undang antarabangsa]] | [[Sumber undang-undang antarabangsa|2: Sumber undang-undang antarabangsa]] | [[Perhubungan antara undang-undang antarabangsa dan undang-undang negara|3: Perhubungan antara undang-undang antarabangsa dan undang-undang negara]] | [[Subjek undang-undang antarabangsa|4: Subjek undang-undang antarabangsa]] | [[Tahlukan negara|5: Tahlukan negara]] | [[Bidang kuasa negara|6: Bidang kuasa negara]] | [[Keimunan dari bidang kuasa|7: Keimunan dari bidang kuasa]] | [[Undang-undang perjanjian antarabangsa|8: Undang-undang perjanjian antarabangsa]] | [[Undang-undang tanggungjawab antarabangsa|9: Undang-undang tanggungjawab antarabangsa]] | [[Undang-undang laut antarabangsa|10: Undang-undang laut antarabangsa]] | [[Undang-undang hak asasi manusia antarabangsa| 11: Undang-undang hak asasi manusia antarabangsa]] | [[Undang-undang Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu|12: Undang-undang Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu (PBB)]] | [[Penyelesaian pertikaian antarabangsa mengikut cara yang damai| 13: Penyelesaian pertikaian antarabangsa mengikut cara yang damai]] | [[Pengawalan penggunaan kekerasan|14: Pengawalan penggunaan kekerasan]] | [[Undang-undang kemanusiaan antarabangsa|15: Undang-undang kemanusiaan antarabangsa]] | [[Undang-undang ekonomi antarabangsa|16: Undang-undang ekonomi antarabangsa]] | [[Undang-undang alam sekitar antarabangsa| 17: Undang-undang alam sekitar antarabangsa]] &lt;/small&gt;
----

[[Kategori:Undang-undang antarabangsa]]</text>
      <sha1>9q4vah0xvolsatpmdeqjwc6ry176rkg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Penyelesaian pertikaian antarabangsa mengikut cara yang damai</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2446</id>
    <revision>
      <id>5766</id>
      <parentid>5757</parentid>
      <timestamp>2009-02-12T17:02:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>121.121.163.135</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2363" xml:space="preserve">{{Undang-undangAntarabangsa}}

Pertikaian antara negara-negara sememangnya tidak dapat dielakkan. Tetapi apa yang menjadi fokus di sini adalah bagaimana pertikaian pada peringkat antarabangsa diselesaikan. Lazimnya cara penyelesaian yang damai dan mengikut lunas-lunas undang-undang antarabangsa lebih disukai berbanding dengan cara yang menggunakan kekerasan. Semenjak pengharaman peperangan sebagai cara menyelesaikan pertikaian pada tahun 1928&lt;ref&gt;Melalui Konvensyen Kellog 1928&lt;/ref&gt; dan sebelumnya juga, undang-undang antarabangsa telah membangunkan pelbagai cara untuk menyelesaikan pertikaian secara aman dan inilah apa yang akan dilihat di sini.

==Prinsip penyelesaian secara aman==

==Rundingan, Pengantaraan, Siasatan dan Pendamaian==

==Timbangtara==

==Mahkamah Keadilan Antarabangsa==
Nilai-nilai timbangtara tidak menghalang pembentukan suatu tribunal kehakiman tetap di persada antarabangsa. Pada tahun 1922, Mahkamah Tetap Keadilan Antarabangsa (PCIJ) ditubuhkan sebagai organ utama Liga-liga Bangsa. PCIJ digantikan oleh [[w:Mahkamah Keadilan Antarabangsa|Mahkamah Keadilan Antarabangsa]] (ICJ) pada tahun 1946. Mahkamah ini sering dirujuk sebagai Mahkamah Dunia dan terletak di Istana Keamanan di ''The Hague''. Ia dirujuk sebagai organ kehakiman utama dan bersifat bebas daripada organ-organ PBB yang lain.&lt;ref&gt;Perkara 92 Piagam PBB&lt;/ref&gt; Statut penubuhannya merupakan sebahagian daripada Piagam supaya semua negara-negara PBB secara automatiknya menjadi ahli kepada statut. Peraturan-peraturannya adalah Piagam PBB (Perkara 92-96), Statutnya sendiri, dan Peraturan-peraturan Mahkamah yang dipinda dari masa ke semasa. 

Mahkamah mempunyai dua fungsi penting. Pertamanya, untuk menyelesaikan pertikaian-pertikaian yang wujud antara negara-negara ahli yang mengemukakan pertikaian mereka kepadanya mengikut lunas undang-undang antarabangsa. Keduanya, untuk memberikan pendapat nasihatnya mengenai soal-soal perundangan antarabangsa yang dirujuk kepadanya oleh pertubuhan-pertubuhan antarabangsa tertentu. Mahkamah tidak mempunyai kuasa tersurat untuk &quot;menyemak semula&quot; tetapi punyainya secara tersirat.


===Kedudukan dan laluan ke mahkamah===

===Prosidur===

===Bidang kuasa mahkamah===

===Bantahan awal===

===Prosiding berkait===

===Penguatkuasaan keputusan mahkamah===

===Bidang kuasa nasihat===

==Rujukan==

&lt;small&gt;{{reflist}}&lt;/small&gt;</text>
      <sha1>ox8uj81zhzz0zwq2j7kozztvc9vezsy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Undangundangantarabangsa.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>2447</id>
    <revision>
      <id>9515</id>
      <parentid>5740</parentid>
      <timestamp>2014-08-07T05:07:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>lesen</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="63" xml:space="preserve">(C) Alistaire. Dilesenkan kepada Yayasan Wikimedia.
{{Fairuse}}</text>
      <sha1>j32kf57gd2drpr1men6hoxtghlkbel8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Reflist</title>
    <ns>10</ns>
    <id>2450</id>
    <revision>
      <id>5754</id>
      <timestamp>2009-02-11T04:04:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Alistaire</username>
        <id>324</id>
      </contributor>
      <comment>Laman baru: &lt;div class=&quot;references-small&quot; {{#if: {{{colwidth|}}}| style=&quot;-moz-column-width:{{{colwidth}}}; -webkit-column-width:{{{colwidth}}}; column-width:{{{colwidth}}};&quot; | {{#if: {{{1|}}}| style...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="385" xml:space="preserve">&lt;div class=&quot;references-small&quot; {{#if: {{{colwidth|}}}| style=&quot;-moz-column-width:{{{colwidth}}}; -webkit-column-width:{{{colwidth}}}; column-width:{{{colwidth}}};&quot; | {{#if: {{{1|}}}| style=&quot;-moz-column-count:{{{1}}}; -webkit-column-count:{{{1}}}; column-count:{{{1}}};&quot; }} }}&gt;
{{#tag:references||group={{{group|}}}}}&lt;/div&gt;&lt;noinclude&gt;{{pp-template|small=yes}}{{documentation}}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>m1yxz0kw0hhqwv0y65w3tmecaxbazs1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Pendokumenan</title>
    <ns>10</ns>
    <id>2451</id>
    <revision>
      <id>7026</id>
      <parentid>7024</parentid>
      <timestamp>2012-04-03T06:37:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>26 Ramadan</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2796" xml:space="preserve">&lt;div class=&quot;template-documentation&quot;&gt;&lt;!--

These are the literal class definitions in common.css:
 
/* Untuk dokumentasi */
.template-documentation {
    clear: both;
    margin: 1em 0 0 0;
    border: 1px solid #aaa; 
    background-color: #ecfcf4; 
    padding: 5px;
}


 --&gt;{{#ifeq:{{{heading|μ}}}|&lt;!--**DEFINED BUT EMPTY**--&gt;
  |&lt;!--**NOTHING**--&gt;
  |&lt;div style=&quot;padding-bottom:3px; border-bottom: 1px solid #aaa; margin-bottom:1ex&quot;&gt;{{#ifeq:{{{content|μ}}}|μ
   |&lt;span class=&quot;editsection plainlinks&quot; id=&quot;doc_editlinks&quot;&gt;{{#ifexist: {{{1|{{Documentation/docname}}}}}
    |&lt;!--**    /doc EXISTS**   --&gt;[[{{fullurl:{{{1|{{Documentation/docname}}}}}|action=edit}} sunting]]
    |&lt;!--**/doc DOESN'T EXIST**--&gt;[[{{fullurl:{{{1|{{Documentation/docname }}}}}|action=edit&amp;preload=Template:Documentation/preload}} cipta]]
   }}&lt;/span&gt;
  }} &lt;span style=&quot;{{#if:{{{heading-style|}}}|{{{heading-style}}}|{{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{ns:template}}|font-weight: bold; font-size: 125%|font-size: 150%}}}}&quot;&gt;{{#if:{{{heading|}}}|{{{heading}}}|{{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{ns:template}}|[[Fail:Template-info.png|50px]] Dokumentasi templat|Dokumentasi}}}}&lt;/span&gt;&lt;/div&gt;
 }}&lt;!--

 --&gt;&lt;div id=&quot;template_doc_page_transcluded&quot; class=&quot;dablink plainlinks&quot;&gt;&lt;!--
  --&gt;{{#ifexist: {{{1|{{Documentation/docname}}}}}
  |&lt;!--**/doc EXISTS**--&gt;[[Wikipedia:Dokumentasi templat|Dokumentasi]] ini [[Wikipedia:Transklusi|ditransklusikan]] daripada [[{{{1|{{Documentation/docname}}}}}]]. &lt;small style=&quot;font-style: normal&quot;&gt;([{{fullurl:{{{1|{{Documentation/docname}}}}}|action=edit}} sunting] &amp;#124; [{{fullurl:{{{1|{{Documentation/docname}}}}}|action=history}} sejarah])&lt;/small&gt;&lt;br /&gt;
 }}&lt;!--

 --&gt;{{#switch: {{SUBPAGENAME}}
   |sandbox|testcases=&lt;!--**DO NOT SHOW THESE LINKS ON THE SANDBOX/TESTCASES PAGES**--&gt;
   |#default=
    {{#switch: {{SUBJECTSPACE}}
     |{{ns:template}}
     |{{ns:user}}=
      {{#ifexist: {{FULLPAGENAME}}/kotak pasir
       |This template has a [[/kotak pasir|kotak pasir]] &lt;small style=&quot;font-style: normal&quot;&gt;([{{fullurl:{{ #rel2abs: /kotak pasir }}|action=edit}} sunting])&lt;/small&gt; &lt;!--
        --&gt;{{#ifexist: {{FULLPAGENAME}}/testcases
         |and [[/testcases|testcases]] &lt;small style=&quot;font-style: normal&quot;&gt;([{{fullurl:{{ #rel2abs: /testcases }}|action=edit}} sunting])&lt;/small&gt;}} for editors to experiment.
       |{{#ifexist: {{FULLPAGENAME}}/testcases
        |This template has [[/testcases|testcases]] &lt;small style=&quot;font-style: normal&quot;&gt;([{{fullurl:{{ #rel2abs: /testcases }}|action=edit}} sunting])&lt;/small&gt; for editors to experiment.}}
 }}}}}}
 &lt;/div&gt;
{{#if:{{{content|}}}|{{{content}}}|{{#ifexist:{{{1|{{Documentation/docname}}}}} | {{ {{{1|{{Documentation/docname}}}}} }} }}}}
&lt;/div&gt;&lt;noinclude&gt;

{{pp-template|small=yes}}
&lt;!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --&gt;
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>muuuf4h52ccbhtp0whzla3uocs8hich</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Rempah</title>
    <ns>100</ns>
    <id>2456</id>
    <revision>
      <id>5785</id>
      <timestamp>2009-02-19T10:55:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>baru</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="575" xml:space="preserve">{{Daftar resipi}}
Berikut merupakan senarai rempah dan herba yang sering digunakan dalam masakan:
* [[Resipi:Bawang merah|Bawang merah]]
* [[Resipi:Bawang putih|Bawang putih]]
* [[Resipi:Bunga lawang|Bunga lawang]]
* [[Resipi:Cengkih|Cengkih]]
* [[Resipi:Daun kari|Daun kari]]
* [[Resipi:Garam|Garam]]
* [[Resipi:Gula|Gula]]
* [[Resipi:Jintan manis|Jintan manis]]
* [[Resipi:Kayu manis|Kayu manis]]
* [[Resipi:Pelaga|Pelaga]]
* [[Resipi:Selasih|Selasih]]

[[Kategori:Rempah| ]]

[[id:Resep:Daftar bumbu]]
[[en:Cookbook:Spices and herbs]]
[[nl:Kookboek/Kruiden en specerijen]]</text>
      <sha1>taghwigguq3hoz3w3382mimiqjhlig4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Catur/Strategi</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2467</id>
    <revision>
      <id>10392</id>
      <parentid>5881</parentid>
      <timestamp>2017-11-23T09:51:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Federico Leva (BEIC)</username>
        <id>2207</id>
      </contributor>
      <comment>/* Asas strategi */ +img</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18057" xml:space="preserve">Seterusnya, strategi [[catur]].
== Asas strategi ==
[[File:Iacopo da Cessole - De ludo scachorum - 6440860.png|thumb|''De ludo scachorum'', 1493]]
Strategi yang boleh digunakan biasanya bergantung kepada jenis lawan yang dihadapi, dan juga cara permainan pemain sendiri. Strategi bermula dengan fasa pembukaan, kemudian bahagian pertengahan permainan, dan seterusnya hingga ke bahagian akhir permainan.

Sesuatu permainan dianggap terbuka sekiranya semua bidak di tengah telah dimakan, dan dikira tertutup jika belum. Permainan separa-tertutup pula merujuk kepada permainan yang sebahagian bidak di tengah telah dimakan. Penamaan terbuka atau tertutup ini adalah kerana terdapat kebebasan pergerakan yang lebih bagi pemain dalam permainan terbuka, dan selalunya menentukan kerumitan permainan tersebut. Khususnya, pengecaman permainan terbuka/tertutup ini penting kerana permainan tertutup sesuai untuk Kuda, manakala permainan terbuka memberi kelebihan kepada buah jarak jauh iaitu Menteri, Gajah dan Tir.

Pembukaan Strategik: Jika pemain memilih untuk bermain secara teori dan jangka panjang, dia boleh memilih bukaan kompleks seperti ''Queen’s Gambit'', ''Ruy Lopez'', atau ''English''. Dalam permaian sebegini, terutamanya dalam permainan tertutup, kedudukan dekat di mana muslih kedudukan lebih berpengaruh daripada keputusan taktikal lebih mungkin. Dari situ, pemain boleh menumpukan pada unsur strategik seperti mengawal lajur, struktur bidak, dan lain-lain pertimbangan perkembangan jangka panjang.

Pembukaan Taktikal: Untuk pemain yang lebih berminat akan permainan taktikal dan gabungan, bukaan taktikal boleh dipilih. Contoh pembukaan seperti ini termasuklah ''Sicilian Defence'', ''Grünfeld Defence'', dan kelainan lama ''Two Knights' Defence''.

Dengan memulakan pertukaran, sebarang permainan boleh dimudahkan, dan ia akan menjadi lebih kepada permainan perkiraan. Jika ini tidak diingini, pemain perlu sentiasa berjaga-jaga dan konservatif.

Pemain sepatutnya sentiasa memikirkan berapa petak yang dikawal buahnya (iaitu boleh menyerang), dan petak mana yang dikawal lawan. Pada permulaan permainan, pemain patut berusaha mengawal bahagian tengah papan. Setelah beberapa lama permainan berlangsung, pemain boleh memilih untuk menyerang satu rusuk, terutamanya jika Raja telah berkubu ke sebelah itu.

== Buah ==
Mempunyai lebih banyak buah berbanding lawan bermakna peman mempunyai kelebihan (dari segi buah). Jika kedudukan permainan seimbang, pemain lebih berkemungkinan untuk menang. Disebabkan terdapat beberapa jenis buah yang berbeza, ramai orang menggunakan sistem mata di bawah untuk menentukan pemain mana yang mempunyai kelebihan.

Dengan menjadikan bidak sebagai unit asas nilai, nilai buah-buah catur ialah:
*Bidak = 1
*Kuda (N) = 3
*Gajah (B) = 3
*Tir (R) = 5
*Menteri (Q) = 9

Ini cuma nilai relatif; nilai sebenar setiap buah perlu dinilai secara bersendirian dalam setiap kes. Nilai Raja jarang diberikan kerana selagi permainan ini berlangsung, kedua-dua pihak pasti memiliki Raja.

(Nota: Yasser Seirawan dalam DVD ''Pro Mentor''nya menekankan yang Raja (K) patut diberi nilai 3.5. Nilai ini didapati dengan membahagikan papan kepada belah Raja dan belah Menteri.)

Nilai setiap buah juga berubah ketika permainan berlangsung, kerana jumlah buah yang berkurangan membolehkan sesetengah buah bergerak lebih jauh. Tir selalunya menjadi lebih berkuasa kerana jumlah bidak yang berkurangan, dan boleh mengawal lebih banyak petak. Begitu juga dengan Gajah, boleh bergerak lebih jauh dan mengawal lebih petak. Kuda bagaimanapun masih mengawal jumlah petak yang sama, oleh itu lebih bernilai di awal permainan atau dalam permainan tertutup kerana ia boleh &quot;melompat&quot; buah lain, manakala menteri lebih bernilai dalam permainan terbuka di mana ia boleh bergerak lebih jauh.

Nilai Raja terutamanya berubah ketika permainan berlangsung. Kekuatannya sebagai buah menyerang bertambah di akhir permainan. Secara umumnya, ia dianggap lebih kuat dari Kuda atau Gajah tetapi lebih lemah dari Tir, tetapi meletakkan nilai padanya tidaklah begitu logik kerana inilah buah yang menjadi buruan dalam permainan catur!

Kuda akan menjadi lebih berkuasa jika ia mempunyai kota kara selamat di kawasan lawan - kuda di baris ke-6 yang tidak dapat diserang oleh bidak lawan boleh menjadi sekuat tir dalam keadaan tertentu. Kuda sebegini, jika dikawal oleh bidak, dipanggil “rumah jauh dari rumah”.

Gajah tidak dapat meninggalkan warna petak asalnya, jadi jika salah satu gajah dimakan, separuh daripada papan tidak lagi dapat dikawal gajah. Oleh itu menukar 1 gajah dengan 1 kuda cenderung menyebelahi pihak yang kehilangan kuda, kerana dia masih memiliki dua gajah. Bagaimanapun, penukaran gajah yang kedua tidaklah seteruk yang pertama. Oleh itu menukar gajah dengan gajah bagi pihak yang mempunyai cuma 1 gajah sebenarnya membantu pihak yang asalnya mempunyai cuma 1 gajah.

Kuda tidak dapat melindungi kedua-dua belah papan (sendiri dan lawan) pada masa yang sama, jadi di akhir permainan apabila terdapat bidak di kedua belah papan, gajah lebih berkuasa.

Gajah tidak dapat menyerang bidak yang berada di warna berbeza, manakala kuda (dan semua buah lain) boleh. Tambahan lagi, dalam permainan di mana terdapat rantaian bidak pendek, kuda boleh berada di kepala rantai itu dan menyerang bidak yang menyokongnya, oleh itu kuda kerap kali lebih berkesan menyerang bidak selagi mana ia terhad ke satu belah papan sahaja.

Adalah penting bagi pemain untuk memerhatikan jenis kedudukan yang akan memberikan kelebihan terhadap buah yang dimilikinya. Sebagai contoh, jika pemain memiliki 2 kuda dan tiada gajah manakala lawan sebaliknya, maka pemain akan mendapat kelebihan sekiranya bahagian tengah papan diserakkan dengan bidak dengan mengelak pertukaran bidak. Jika ini berjaya dilakukan pergerakan gajah lawan akan terjejas sedangkan kuda pemain boleh melompat bidak-bidak tersebut. Sebaliknya jika pemain mempunyai 2 gajah dan tiada kuda, pemain patut berusaha mengosongkan bahagian tengah supaya gajahnya boleh bergerak bebas. Idea ini juga dapat membantu dalam membuat keputusan sama ada untuk menukar gajah dengan kuda, begitu juga sebaliknya.

Biasanya buah yang berpasangan adalah lebih berharga -- dua gajah mengalahkan satu tir, dua tir mengalahkan satu menteri -- namun ini dengan syarat adanya penyelarasan antara kedua buah tersebut. Ia mungkin berbaloi untuk mengorbankan dua buah sendiri untuk tir lawan jika ia dapat menyebabkan kerosakan jangka panjang kepada penyelarasan buah lawan. Biasanya ini bererti mengikat buah yang lebih itu kepada pertahanan bidak lemah, supaya ia tidak dapat bekerjasama menyerang bidak pemain.

== Pampasan ==
Nilai buah cuma penting dalam konteks kedudukan. Pampasan (''compensation'') ialah istilah yang digunakan dalam [[catur]] untuk menggambarkan keseimbangan di antara kelebihan buah dan kedudukan. Kedudukan yang kuat boleh memampasi kekurangan buah. Sebagai contoh, jika semua bidak lawan berada di petak putih, gajah hitam akan berharga lebih daripada gajah putih.

Lazimnya mendapat pampasan terhadap sesuatu buah bermakna serangan terhadap raja atau titik kuat lawan tidak dapat ditangkis atau cuma dapat ditangkis oleh lawan dengan kehilangan buahnya yang lebih. Kerap kali pampasan boleh merujuk kepada mempunyai inisiatif atau dalam memerangkap raja lawan di kedudukan lemah. Majoriti bidak atau bidak yang lepas lalu juga kadang kala dianggap sebagai pampasan untuk buah minor. Umumnya pemain yang kekurangan buah perlu bertindak pantas dan mengelak penukaran buah untuk menghalang lawan menggunakan kelebihan buahnya.

== Strategi bidak ==
Di akhir permainan, bidak bertambah kuat dengan kemaraannya kerana terdapat ancaman [[Catur/Bermain#Kenaikan bidak|naik pangkat]], jadi bidak di baris ke-6 atau ke-7 jauh lebih bernilai daripada bidak di baris kedua - seringkali menghampiri nilai satu buah. Bagaimanapun, di awal dan pertengahan permainan, bidak yang mara tidak begitu berkemungkinan untuk naik pangkat, sebaliknya lebih berkemungkinan perlu dipertahankan. Ia juga tidak dapat mempertahankan tengah papan dan sering meninggalkan &quot;lubang&quot; di kawasan permain yang boleh menjadi kota kara untuk buah lawan. Oleh itu bidak yang mara terlalu jauh selalunya merupakan kemudaratan.

Di awal dan pertengahan permainan, bidak di tengah papan menyekat laluan dan menyokong kota kara. Jadi ia cenderung menjadi lebih bernilai berbanding bidak di akhir permainan. Bagaimanapun, di akhir permainan, bidak sayap biasanya merupakan yang paling sukar dicapai, disekat dan dimakan, membuatkannya lebih berkemungkinan untuk naik pangkat. Jadi di akhir permainan, bidak sisi sering kali lebih bernilai daripada bidak tengah (Nota: ini tidak semestinya benar dalam pengakhiran yang melibatkan hanya bidak dan raja, di mana bidak di tepi papan hanya akan membawa kepada seri).

Bidak yang telah melepasi bidak lawan cuma dapat dihalang oleh buah lawan yang lebih berharga, jadi ia dianggap lebih bernilai - terutamanya sekiranya ia dilindungi oleh bidak lain.

== Tempo ==
Tempo ialah jumlah gerakan berkesan yang diperlukan untuk sampai ke kedudukan tertentu. Menggerakkan suatu buah dua kali untuk ke tempat yang boleh dicapai dengan satu gerakan bererti kehilangan satu tempo - menggerakkan buah ke kedudukan asalnya biasanya menyebabkan kehilangan semua tempo - melainkan buah lain bergerak hingga membolehkannya bergerak ke tempat yang sebelum ini tidak dapat dicapai. Selain itu penangkapan buah juga bererti semua tempo yang telah diperolehinya juga turut hilang.

Pada dasarnya, tempo ialah satu cara untuk menunjukkan berapa gerakan berkesan yang telah dilakukan pemain. Jadi pemerolehan tempo boleh dikatakan seolah-olah mendapat gerakan percuma. Tiga tempo lazimnya dianggap sebagai setara dengan satu bidak dari segi kelebihan.

Contoh:
{{Chess diagram|=
|tleft
|
|= 
 8 |rd|nd|bd|qd|kd|bd|  |rd|=
 7 |pd|pd|pd|  |pd|pd|pd|pd|=
 6 |  |  |  |  |  |nd|  |  |=
 5 |  |  |  |pd|  |  |  |  |=
 4 |  |  |pl|pl|  |  |  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 2 |pl|pl|  |  |pl|pl|pl|pl|=
 1 |rl|nl|bl|ql|kl|bl|nl|rl|=
    a  b  c  d  e  f  g  h  
|
}}
{{-}}
Dalam kedudukan di atas, dua 2 tempo telah diperolehi oleh setiap pihak, permainan bersambung dengan:

'''3. cxd5 Nxd5 4. e4 Nf6'''

{{Chess diagram|=
|tleft
|
|= 
 8 |rd|nd|bd|qd|kd|bd|  |rd|=
 7 |pd|pd|pd|  |pd|pd|pd|pd|=
 6 |  |  |  |  |  |nd|  |  |=
 5 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 4 |  |  |  |pl|pl|  |  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 2 |pl|pl|  |  |  |pl|pl|pl|=
 1 |rl|nl|bl|ql|kl|bl|nl|rl|=
    a  b  c  d  e  f  g  h  
|
}}
{{-}}
Kini Putih masih lagi mempunyai 2 tempo (satu untuk d4 dan satu untuk e4) manakala Hitam hanya mempunyai 1. Buah yang telah ditangkap telah kehilangan tempo yang diperolehinya dengan bergerak manakala kuda kehilangan tempo yang diperolehinya ketika memakan.

Katakan permainan kemudian berlangsung seperti berikut:

'''5. e5 Nd5 6. Bc4 Nb6 7. Qd3 Na4 8. Nc3 Nxc3 9. Qxc3 e6'''

{{Chess diagram|=
|tleft
|
|= 
 8 |rd|nd|bd|qd|kd|bd|  |rd|=
 7 |pd|pd|pd|  |  |pd|pd|pd|=
 6 |  |  |  |  |pd|  |  |  |=
 5 |  |  |  |  |pl|  |  |  |=
 4 |  |  |bl|pl|  |  |  |  |=
 3 |  |  |ql|  |  |  |  |  |=
 2 |pl|pl|  |  |  |pl|pl|pl|=
 1 |rl|  |bl|  |kl|  |nl|rl|=
    a  b  c  d  e  f  g  h  
|
}}
{{-}}
Kini Hitam masih lagi mempunyai 1 tempo (e6) manakala Putih memiliki 6 (2 gerakan menteri, 3 gerakan bidak dan 1 gerakan gajah). Ini telah membolehkan Putih mengembangkan 2 buah, mengawal tengah papan dan menyekat kebebasan Hitam. Juga, ketika mana kedua-dua pihak boleh berkubu sebelah raja dalam bilangan gerakan yang sama, Putih boleh menyambungkan kedua tirnya (kedudukan apabila tiada sebarang buah di antara dua tir tersebut di baris belakang) 2 gerakan lebih cepat dari Hitam. Kemungkinannya, Putih akan sudah mengembang dan menyerang sebelum Hitam dapat melakukannya. Ini bermakna Putih akan mendapat kelebihan apabila pertengahan permainan dicapai.

== Kualiti ==

===Buah aktif dan pasif===
Buah aktif ialah buah yang berpotensi mengancam lawan. Buah pasif pula selalunya ialah buah yang terpaksa mempertahankan buah lain (atau lebih teruk - bidak).

{{Chess diagram|=
|tleft
|
|= 
 8 |rd|nd|bd|qd|kd|  |  |rd|=
 7 |pd|pd|pd|  |bd|pd|pd|pd|=
 6 |  |  |  |  |pd|nd|  |  |=
 5 |  |  |  |pd|  |  |bl|  |=
 4 |  |  |pl|pl|  |  |  |  |=
 3 |  |  |nl|  |  |  |  |  |=
 2 |pl|pl|  |  |  |pl|pl|pl|=
 1 |rl|  |  |ql|kl|bl|nl|rl|=
    a  b  c  d  e  f  g  h  
|
}}
{{-}}
Dalam contoh di atas, gajah Putih di g5 dianggap aktif, manakala gajah Hitam di e7 dianggap pasif.

Aktiviti buah bergantung sama ada ia dapat bergerak dan menyerang. Sesuatu buah dapat dijadikan pasif jika ia terpaksa kekal mempertahankan buah lain atau ia disekat daripada dimainkan oleh bidak sendiri. 

=== Gajah baik lwn. gajah buruk ===
Seperti yang telah dinotakan di atas, gajah cuma dapat bergerak pada satu warna sahaja. Ini boleh membawa kepada situasi di mana satu gajah boleh dikatakan disekat daripada bermain oleh struktur bidak pemain. Secara umumnya, situasi akan lebih bagus bagi pemain jika bidak berada di petak warna yang berbeza dengan gajah, walaupun ini agak susah di awal permainan. Sebagai contoh, jika Hitam mempunyai bidak di petak e6 dan d5, gajah sebelah menteri ada kemungkinan menjadi &quot;gajah buruk&quot;. Ia menjadi buruk kerana amat sukar melakukan sesuatu yang membina dengannya; memajukannya ke g4 adalah mustahil dan melakukan [[w:en:fianchetto|''fianchetto'']] melalui b7 tidak berkesan kerana bidak Hitam di d5 akan menyekat sebarang pengaruh yang mungkin dipunyainya terhadap tengah papan.

Apabila pemain mempunyai gajah buruk, terdapat dua cara untuk memperbaikinya. Cara pertama ialah dengan menukar buah tersebut dan membuka permainan. Secara umumnya pemain akan mendapat untung jika dia dapat menukar gajah buruknya yang tidak berapa bernilai dengan gajah atau kuda lawan. Bagaimanapun, perlu diingat bahawa di akhir permainan, dua gajah adalah lebih kuat daripada dua kuda atau satu kuda dan satu gajah. Oleh itu pemain mungkin mahu berwaspada sekiranya permainan itu berpeluang masuk ke fasa akhir dengan cepat.

Cara kedua menghilangkan kelemahan ini ialah dengan menjalankan bidak dan membuka permainan.

=== Buah tersarat ===
Buah tersarat ialah buah yang mempertahankan terlalu banyak buah lain dan oleh itu tidak dapat dianggap mempertahankan kesemuanya sekaligus. Sebagai contoh, tir boleh menjaga 4 buah, tetapi sekiranya 1 dimakan, dan tir memakan balik, 2 lagi buah akan hilang penjagaan.

== Inisiatif ==
Pemain yang berinisiatif ialah pemain yang melakukan ancaman yang memaksa lawan bertindak balas. Mempunyai inisiatif menguntungkan pemain kerana ia memaksa lawan untuk meletakkan buahnya pada formasi yang pada dasarnya bertahan. Buah yang mempertahankan sesuatu petak secara umumnya mempunyai mobiliti rendah (kurang kebebasan bergerak) berbanding buah yang menyerang petak tersebut.

Disebabkan ia bergerak dahulu, biasanya Putih mempunyai inisiatif di peringkat awal permainan. Oleh itu satu strategi yang bagus ialah mengekalkan inisiatif ini.

== Zugzwang ==
Situasi [[w:Zugzwang|Zugzwang]] berlaku apabila apa sahaja gerakan yang pemain lakukan akan melemahkan kedudukannya, bagaimanapun dia terpaksa bergerak kerana itu gilirannya. Contoh ''zugzwang'' ialah seperti berikut:
{{Chess diagram|=
|tleft
|
|= 
8 |  |  |  |kd|  |  |  |  |=
7 |  |  |  |pl|  |  |  |  |=
6 |  |  |kl|  |  |  |  |  |=
5 |pd|  |  |  |  |  |  |  |=
4 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
3 |pl|  |  |  |  |  |  |  |=
2 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
1 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
   a  b  c  d  e  f  g  h
|}}
{{-}}
Putih menggerakkan bidak, mencipta ''zugzwang'' dan memaksa raja hitam untuk bergerak.
{{Chess diagram|=
|tleft
|
|= 
8 |  |  |  |kd|  |  |  |  |=
7 |  |  |  |pl|  |  |  |  |=
6 |  |  |kl|  |  |  |  |  |=
5 |pd|  |  |  |  |  |  |  |=
4 |pl|  |  |  |  |  |  |  |=
3 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
2 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
1 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
   a  b  c  d  e  f  g  h
|}}
{{Chess diagram|=
|tleft
|
|= 
8 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
7 |  |  |  |pl|kd|  |  |  |=
6 |  |  |kl|  |  |  |  |  |=
5 |pd|  |  |  |  |  |  |  |=
4 |pl|  |  |  |  |  |  |  |=
3 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
2 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
1 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
   a  b  c  d  e  f  g  h
|}}
{{-}}
Raja Hitam terpaksa bergerak dari kedudukannya kerana ia tiada gerakan lain.
{{Chess diagram|=
|tleft
|
|= 
8 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
7 |  |  |kl|pl|kd|  |  |  |=
6 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
5 |pd|  |  |  |  |  |  |  |=
4 |pl|  |  |  |  |  |  |  |=
3 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
2 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
1 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
   a  b  c  d  e  f  g  h
|}}
{{Chess diagram|=
|tleft
|
|= 
8 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
7 |  |  |kl|pl|  |  |  |  |=
6 |  |  |  |  |kd|  |  |  |=
5 |pd|  |  |  |  |  |  |  |=
4 |pl|  |  |  |  |  |  |  |=
3 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
2 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
1 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
   a  b  c  d  e  f  g  h
|}}
{{-}}
{{Chess diagram|=
|tleft
|
|= 
8 |  |  |  |ql|  |  |  |  |=
7 |  |  |kl|  |  |  |  |  |=
6 |  |  |  |  |kd|  |  |  |=
5 |pd|  |  |  |  |  |  |  |=
4 |pl|  |  |  |  |  |  |  |=
3 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
2 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
1 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
   a  b  c  d  e  f  g  h
|}}
{{-}}
Putih mendapat menteri dan dengan mudah memenangi permainan ini.

== Menggabungkan serangan dengan pertahanan ==
Strategi untuk menang dalam catur seringkali memerlukan pemain mengimbangi beberapa perkara yang bertentangan. Pergerakan yang memberikan kelebihan buah mungkin akan mendedahkan kelemahan atau melemahkan kedudukan di masa hadapan. Begitu juga, pengorbanan buah untuk kedudukan mungkin akan merugikan sekiranya tidak dapat dirobah menjadi serangan berkesan. Dengan demikian, kunci utama pertimbangan ialah mengimbangi serangan dengan pertahanan. Gerakan yang menguntungkan ialah gerakan yang melanjutkan serangan dan memantapkan pertahanan sekaligus.

&lt;noinclude&gt;{{Catur/Kandungan|Taktik|Permulaan permainan}}&lt;/noinclude&gt;

[[en:Chess/Strategy]]
[[es:Manual de Ajedrez/Estrategia]]
[[it:Scacchi/Strategie]]
[[pt:Xadrez:Estratégia]]</text>
      <sha1>r93poqmtoosyvqchybbl7cermawa3k6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Kandungan</title>
    <ns>10</ns>
    <id>2473</id>
    <revision>
      <id>5833</id>
      <parentid>5832</parentid>
      <timestamp>2009-03-26T01:52:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kurniasan</username>
        <id>241</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="403" xml:space="preserve">==Isi kandungan==
# [[/{{{1}}}|{{{1}}}]]{{#if:{{{2|}}}|
# [[/{{{2}}}|{{{2}}}]]}}{{#if:{{{3|}}}|
# [[/{{{3}}}|{{{3}}}]]}}{{#if:{{{4|}}}|
# [[/{{{4}}}|{{{4}}}]]}}{{#if:{{{5|}}}|
# [[/{{{5}}}|{{{5}}}]]}}{{#if:{{{6|}}}|
# [[/{{{6}}}|{{{6}}}]]}}{{#if:{{{7|}}}|
# [[/{{{7}}}|{{{7}}}]]}}{{#if:{{{8|}}}|
# [[/{{{8}}}|{{{8}}}]]}}{{#if:{{{9|}}}|
# [[/{{{9}}}|{{{9}}}]]}}{{#if:{{{10|}}}|
# [[/{{{10}}}|{{{10}}}]]}}</text>
      <sha1>pvvjzxc4w37miuoih75nenfyogqu2dn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Sub-bab</title>
    <ns>10</ns>
    <id>2474</id>
    <revision>
      <id>5834</id>
      <timestamp>2009-03-26T01:56:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kurniasan</username>
        <id>241</id>
      </contributor>
      <comment>Untuk sub-bub dalam 1 bab</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="395" xml:space="preserve">:# [[/{{{1}}}|{{{1}}}]]{{#if:{{{2|}}}|
:# [[/{{{2}}}|{{{2}}}]]}}{{#if:{{{3|}}}|
:# [[/{{{3}}}|{{{3}}}]]}}{{#if:{{{4|}}}|
:# [[/{{{4}}}|{{{4}}}]]}}{{#if:{{{5|}}}|
:# [[/{{{5}}}|{{{5}}}]]}}{{#if:{{{6|}}}|
:# [[/{{{6}}}|{{{6}}}]]}}{{#if:{{{7|}}}|
:# [[/{{{7}}}|{{{7}}}]]}}{{#if:{{{8|}}}|
:# [[/{{{8}}}|{{{8}}}]]}}{{#if:{{{9|}}}|
:# [[/{{{9}}}|{{{9}}}]]}}{{#if:{{{10|}}}|
:# [[/{{{10}}}|{{{10}}}]]}}</text>
      <sha1>hbvfbvgdoj54rrh51s3spbhejds2cvq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Pengaturcaraan mikropengawal PIC</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2475</id>
    <revision>
      <id>5836</id>
      <parentid>5835</parentid>
      <timestamp>2009-03-26T01:59:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kurniasan</username>
        <id>241</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="94" xml:space="preserve">{{kandungan|Pengenalan|Mnemonik asas}}

[[Kategori:Pengaturcaraan]]
[[Kategori:Mikropengawal]]</text>
      <sha1>6ft5xm4ri5ksgtb5r8m132x72kloz3w</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Pengaturcaraan mikropengawal PIC/Mnemonik asas</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2476</id>
    <revision>
      <id>6229</id>
      <parentid>5837</parentid>
      <timestamp>2010-04-05T10:56:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kemas</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2902" xml:space="preserve">{| class=wikitable
|+ Set arahan 12-bit PIC
! Opkod (binari) !! Mnemonik !! Penerangan
|-
| &lt;code&gt;0000 0000 0000&lt;/code&gt; || NOP || No operation
|-
| &lt;code&gt;0000 0000 0010&lt;/code&gt; || OPTION || Load OPTION register with contents of W
|-
| &lt;code&gt;0000 0000 0011&lt;/code&gt; || SLEEP || Go into standby mode
|-
| &lt;code&gt;0000 0000 0100&lt;/code&gt; || CLRWDT || Reset watchdog timer
|-
| &lt;code&gt;0000 0000 01ff&lt;/code&gt; || TRIS f || Move W to port control register (f=1..3)
|-
|colspan=3|
|-
| &lt;code&gt;0000 001 fffff&lt;/code&gt; || MOVWF f || Move W to f
|-
| &lt;code&gt;0000 010 xxxxx&lt;/code&gt; || CLRW || Clear W to 0 (a.k.a CLR x,W)
|-
| &lt;code&gt;0000 011 fffff&lt;/code&gt; || CLRF f || Clear f to 0 (a.k.a. CLR f,F)
|-
| &lt;code&gt;0000 10d fffff&lt;/code&gt; || SUBWF f,d || Subtract W from f (d = f − W)
|-
| &lt;code&gt;0000 11d fffff&lt;/code&gt; || DECF f,d || Decrement f (d = f − 1)
|-
| &lt;code&gt;0001 00d fffff&lt;/code&gt; || IORWF f,d || Inclusive OR W with F (d = f OR W)
|-
| &lt;code&gt;0001 01d fffff&lt;/code&gt; || ANDWF f,d || AND W with F (d = f AND W)
|-
| &lt;code&gt;0001 10d fffff&lt;/code&gt; || XORWF f,d || Exclusive OR W with F (d = f XOR W)
|-
| &lt;code&gt;0001 11d fffff&lt;/code&gt; || ADDWF f,d || Add W with F (d = f + W)
|-
| &lt;code&gt;0010 00d fffff&lt;/code&gt; || MOVF f,d || Move F (d = f)
|-
| &lt;code&gt;0010 01d fffff&lt;/code&gt; || COMF f,d || Complement f (d = NOT f)
|-
| &lt;code&gt;0010 10d fffff&lt;/code&gt; || INCF f,d || Increment f (d = f + 1)
|-
| &lt;code&gt;0010 11d fffff&lt;/code&gt; || DECFSZ f,d || Decrement f (d = f − 1) and skip if zero
|-
| &lt;code&gt;0011 00d fffff&lt;/code&gt; || RRF f,d || Rotate right F (rotate right through carry)
|-
| &lt;code&gt;0011 01d fffff&lt;/code&gt; || RLF f,d || Rotate left F (rotate left through carry)
|-
| &lt;code&gt;0011 10d fffff&lt;/code&gt; || SWAPF f,d || Swap 4-bit halves of f (d = f&lt;&lt;4 &amp;#124; f&gt;&gt;4)
|-
| &lt;code&gt;0011 11d fffff&lt;/code&gt; || INCFSZ f,d || Increment f (d = f + 1) and skip if zero
|-
|colspan=3|
|-
| &lt;code&gt;0100 bbb fffff&lt;/code&gt; || BCF f,b || Bit clear f (Clear bit b of f)
|-
| &lt;code&gt;0101 bbb fffff&lt;/code&gt; || BSF f,b || Bit set f (Set bit b of f)
|-
| &lt;code&gt;0110 bbb fffff&lt;/code&gt; || BTFSC f,b || Bit test f, skip if clear (Test bit b of f)
|-
| &lt;code&gt;0111 bbb fffff&lt;/code&gt; || BTFSS f,b || Bit test f, skip if set (Test bit b of f)
|-
|colspan=3|
|-
| &lt;code&gt;1000 kkkkkkkk&lt;/code&gt; || RETLW k || Set W to k and return
|-
| &lt;code&gt;1001 kkkkkkkk&lt;/code&gt; || CALL k || Save return address, load PC with k
|-
| &lt;code&gt;101 kkkkkkkkk&lt;/code&gt; || GOTO k || Jump to address k (9 bits!)
|-
| &lt;code&gt;1100 kkkkkkkk&lt;/code&gt; || MOVLW k || Move literal to W (W = k)
|-
| &lt;code&gt;1101 kkkkkkkk&lt;/code&gt; || IORLW k || Inclusive or literal with W (W = k OR W)
|-
| &lt;code&gt;1110 kkkkkkkk&lt;/code&gt; || ANDLW k || AND literal with W (W = k AND W)
|-
| &lt;code&gt;1111 kkkkkkkk&lt;/code&gt; || XORLW k || Exclusive or literal with W (W = k XOR W)
|}

&lt;center&gt;[[Pengaturcaraan mikropengawal PIC/Pengenalan|&lt;&lt;Pengenalan]] - [[Pengaturcaraan mikropengawal PIC|Kembali ke isi kandungan&gt;&gt;]]&lt;/center&gt;

[[Kategori:Mikropengawal]]</text>
      <sha1>iu4bsxx4ph10uq4h6fnvy1vsieii01m</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Catur/Permulaan permainan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2493</id>
    <revision>
      <id>5933</id>
      <parentid>5932</parentid>
      <timestamp>2009-07-08T11:38:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>/* Serangan India Raja */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="32309" xml:space="preserve">Berikut merupakan penerangan mengenai tujuan peringkat awal permainan [[catur]] dan senarai beberapa pembukaan lazim yang boleh dicuba.

== Tujuan pembukaan ==
Sebelum melihat contoh-contoh pembukaan, adalah penting untuk mengetahui apa yang ingin dicapai dan fasa pembukaan permainan.

Dalam sesetengah kes, seorang pemain mungkin akan mengorbankan satu bidak atau lebih, untuk mencapai matlamat yang disenaraikan di bawah. Pembukaan seperti ini dipanggil '''langkah umpan''' (''gambit'').

; Pembangunan
Pemain seharusnya cuba menggerakkan buahnya dari kedudukan asal mereka ke petak di mana buah-buah tersebut dapat turut serta dalam permainan. Jelas sekali Kuda di c3 lebih berkesan menyerang dan bertahan berbanding di b1. Elakkan menggerakkan buah yang sama lebih dari sekali kerana ia cuma membazir masa. Elakkan juga mengeluarkan Menteri, ia amat mudah diserang oleh lawan yang membantu perkembangan buah lawan sambil membazirkan giliran pemain.

; Mengawal tengah
Petak-petak di tengah papan penting kerana dua sebab. Pertamanya buah di tengah dapat bergerak lebih banyak petak berbanding buah di tepi papan. (Nota: Kuda di a3 boleh bergerak ke 4 petak sahaja, manakala Kuda di c3 mempunyai pilihan 8 petak.) Kedua, ia membolehkan pemain menggerakkan buah dari belah Raja kepada belah Menteri dengan lebih mudah dan cepat.  

Serangan pada salah satu sayap sering kali akan gagal jika pihak lawan mengawal bahagian tengah. Ini kerana pemain dengan bahagian tengah yang kuat akan dapat bertahan dan memberi bantuan kepada sayap yang diserang, dan pada masa yang sama membuat serangan balas di tengah atau sayap yang satu lagi.

Secara tradisionalnya, situasi ideal ialah apabila pemain mempunyai majoriti bidak di tengah, terutamanya dengan bidak di d4 dan e4 (jika Putih). Bagaimanapun, kini satu lagi strategi yang turut sah ialah mengawal tengah dengan buah lain dan menggerakkan bidak seminimum mungkin. Fikirannya ialah bidak di tengah kerap kali kekal di sana sehingga akhir permainan dan boleh menyekat serangan pemain. Melakukan &quot;fianchetto&quot; dengan menggerakan gajah ke b2 atau g2 selepas b3 atau g3 membolehkan gajah tersebu menjaga tengah tanpa memacakan bidak di sana.

; Berkubu
Raja di tengah papan senang diserang. Secara umumnya berkubu (''castling'') merupakan idea yang baik kerana ia memudahkan pertahanan raja. Sesetengah pemain sanggup mengorbankan buah demi menghalang raja lawan daripada berkubu, dan kemudian menyerangnya bertalu-talu kerana ia terdedah. Berkubu juga mempunyai faedah menyatukan kedua-dua tir pemain di baris pertama, membolehkan pemain menggabungkan serangan dan pertahanan buah tersebut. Sebaik sahaja buah pemain telah dibangunkan, raja telah terkubu dan dua tir digabungkan, fasa pembukaan selesai.

; Pertahankan Raja
Berkubu bukanlah satu-satunya cara untuk mempertahankan raja, walaupun ia amat digalakkan. Banyak lagi cara lain, namun hampir semuanya kurang berkesan dan agak selalu akan menyebabkan buah pemain diikat (''pin'').

== Bukaan bidak Raja ==

=== Ruy Lopez (atau Bukaan Sepanyol) ===
'''1.e4 e5 2.Nf3 Nc6 3.Bb5''' kemudian bersambung '''3...a6 4.Ba4 Nf6 5.0-0'''

Gerakan '''3...a6''' berkesan kerana jika Putih memainkan '''4.Bxc6 dxc6 5.Nxe5''', Hitam boleh mendapat semula bidak dengan '''5...Qd4''' mencabang bidak e4 dan kuda.

{{Chess diagram small|=
| tleft
| 
|= 
 8 |rd|  |bd|qd|kd|bd|nd|rd|=
 7 |pd|pd|pd|pd|  |pd|pd|pd|=
 6 |  |  |nd|  |  |  |  |  |=
 5 |  |bl|  |  |pd|  |  |  |=
 4 |  |  |  |  |pl|  |  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |nl|  |  |=
 2 |pl|pl|pl|pl|  |pl|pl|pl|=
 1 |rl|nl|bl|ql|kl|  |  |rl|=
    a  b  c  d  e  f  g  h
|
}}
{{Chess diagram small|=
| tleft
| 
|= 
 8 |rd|  |bd|qd|kd|bd|  |rd|=
 7 |  |pd|pd|pd|  |pd|pd|pd|=
 6 |pd|  |nd|  |  |nd|  |  |=
 5 |  |  |  |  |pd|  |  |  |=
 4 |bl|  |  |  |pl|  |  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |nl|  |  |=
 2 |pl|pl|pl|pl|  |pl|pl|pl|=
 1 |rl|nl|bl|ql|  |rl|kl|  |=
    a  b  c  d  e  f  g  h
| 
}}
{{-}}

=== Permainan Itali ===
'''1.e4 e5 2.Nf3 Nc6 3.Bc4'''
{{Chess diagram small|=
| tleft
| 
|= 
 8 |rd|  |bd|qd|kd|bd|nd|rd|=
 7 |pd|pd|pd|pd|  |pd|pd|pd|=
 6 |  |  |nd|  |  |  |  |  |=
 5 |  |  |  |  |pd|  |  |  |=
 4 |  |  |bl|  |pl|  |  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |nl|  |  |=
 2 |pl|pl|pl|pl|  |pl|pl|pl|=
 1 |rl|nl|bl|ql|kl|  |  |rl|=
    a  b  c  d  e  f  g  h
|
}}
Terdapat dua jawapan utama: 3...Bc5, dikenali sebagai ''Giuoco Piano'' (Itali untuk Permainan Senyap), dan 3...Nf6 yang membawa kepada bukaan yang lebih rumit dipanggil Pertahanan Dua Kuda (''Two Knights Defence'').

Beberapa jurulatih catur telah mencadangkan bukaan ''Giuoco Piano'' dan kelainannya dielakkan, kerana kurangnya konsep strategik ringkas bukaan ini berbanding banyak bukaan lain.
{{-}}

=== Permainan Rusia (atau Pertahanan Petrov) ===
'''1.e4 e5 2.Nf3 Nf6'''
{{Chess diagram small|=
| tleft
| 
|= 
 8 |rd|nd|bd|qd|kd|bd|  |rd|=
 7 |pd|pd|pd|pd|  |pd|pd|pd|=
 6 |  |  |  |  |  |nd|  |  |=
 5 |  |  |  |  |pd|  |  |  |=
 4 |  |  |  |  |pl|  |  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |nl|  |  |=
 2 |pl|pl|pl|pl|  |pl|pl|pl|=
 1 |rl|nl|bl|ql|kl|bl|  |rl|=
    a  b  c  d  e  f  g  h
|
}}
Pertahanan Petrov mungkin kelihatan seperti serangan balas, dan pada awalnya memang inilah ideanya. Bagaimanapun, ia kemudian menjadi jelas bahawa sifat simetri bukaan ini menghasilkan kedudukan bertahan. Jika Putih mengambil bidak tersebut, Hitam patut mengelak daripada mengambilnya kembali kerana 4. Qe2 Nd6?? 5.Nc6+ yang memenangkan Putih menteri hitam. Garisan utama ialah 3. Nxe5 d6 4. Nf3 Nxe4. Ia dianggap agak kukuh, dan merupakan satu bukan bertahan utama terhadap gerakan pertama berbahaya 1. e4. Terdapat beberapa langkah umpan yang boleh dicuba Putih untuk mengubah gaya bukaan. Langkah umpan Cochrane mungkin merupakan yang paling bahaya. Ia melibatkan pengorbanan Kuda di f7. Ketika ini walaupun tidak berapa kukuh dari segi objektif, penggunaannya bersifat psikologi: Putih mencabar lawan untuk menghabiskan 20 gerakan mempertahankan satu serangan, dan tekanan ini mungkin akan menyebabkan Hitam akhirnya jatuh kepada percubaan taktikal.
{{-}}

=== Pertahanan Philidor ===
'''1.e4 e5 2.Nf3 d6'''
{{Chess diagram small|=
| tleft
| 
|= 
 8 |rd|nd|bd|qd|kd|bd|nd|rd|=
 7 |pd|pd|pd|  |  |pd|pd|pd|=
 6 |  |  |  |pd|  |  |  |  |=
 5 |  |  |  |  |pd|  |  |  |=
 4 |  |  |  |  |pl|  |  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |nl|  |  |=
 2 |pl|pl|pl|pl|  |pl|pl|pl|=
 1 |rl|nl|bl|ql|kl|bl|  |rl|=
    a  b  c  d  e  f  g  h
|
}}
Sekiranya Hitam ingin melindungi bidaknya dengan bidak lain, inilah caranya (memainkan 2...f6? jelas tidak baik, kerana 3. Nxe5 fxe5 4. Qh5+ menyebelahi Putih). Ia memberikan Hitam kedudukan yang teguh walaupun agak sempit. Gajah f8 terbelenggu dan hanya dapat memainkan peranan pertahanan. Kuda Hitam masih memiliki pilihan untuk pergi ke petak d7 membolehkan bidak-c bergerak bebas, namun bukanlah tanpa sebab gerakan 2...Nc6 lebih sering dimainkan berbanding 2...d6.
{{-}}

===Langkah Umpan Denmark===
'''1.e4 e5 2.d4 exd4 3.c3 dxc3 4.Bc4 cxb2 5.Bxb2'''
{{Chess diagram small|=
| tleft
| 
|= 
 8 |rd|nd|bd|qd|kd|bd|nd|rd|=
 7 |pd|pd|pd|pd|  |pd|pd|pd|=
 6 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 5 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 4 |  |  |bl|  |pl|  |  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 2 |pl|bl|  |  |  |pl|pl|pl|=
 1 |rl|nl|  |ql|kl|  |nl|rl|=
    a  b  c  d  e  f  g  h
|
}}
Langkah umpan ini memberikan Putih pembangunan permainan yang pantas dan kawalan tengah papan dengan harga dua bidak pada awalnya. Bagaimanapun, pendapat semasa mendapati untuk betul-betul menghentikan serangan Putih, sekurang-kurangnya satu dan kadang-kadang dua bidak Hitam akan dimakan. Ini melibatkan kenaikan bidak ...d5 oleh Hitam. Walaupun demikian, pemain menyerang berdaya cipta masih boleh menggunakan kedudukan terbuka yang terhasil untuk bermain suatu permainan kompleks. 
{{-}}

===Pertahanan Sicily===
'''1.e4 c5'''
{{Chess diagram small|=
| tleft
| 
|= 
 8 |rd|nd|bd|qd|kd|bd|nd|rd|=
 7 |pd|pd|  |pd|pd|pd|pd|pd|=
 6 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 5 |  |  |pd|  |  |  |  |  |=
 4 |  |  |  |  |pl|  |  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 2 |pl|pl|pl|pl|  |pl|pl|pl|=
 1 |rl|nl|bl|ql|kl|bl|nl|rl|=
    a  b  c  d  e  f  g  h
|
}}
{{Chess diagram small|=
| tright
| 
|= 
 8 |rd|  |bd|qd|kd|bd|nd|rd|=
 7 |pd|pd|  |pd|pd|pd|pd|pd|=
 6 |  |  |nd|  |  |  |  |  |=
 5 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 4 |  |  |  |nl|pl|  |  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 2 |pl|pl|pl|  |  |pl|pl|pl|=
 1 |rl|nl|bl|ql|kl|bl|  |rl|=
    a  b  c  d  e  f  g  h
|
}}
Permainan boleh bersambung

'''2.Nf3 Nc6 3.d4 cxd4 4.Nxd4''' (2...d6 dan 2...e6 juga biasa, dan selalunya juga dibalas dengan 3.d4)

Pertahanan Sicily ialah balasan yang paling biasa dan paling baik umumnya untuk 1.e4, kerana ia mengimbangi kelebihan Putih dengan permainan sisi. Ia tidak menggalakkan Putih menduduki tengah dengan 2.d4. Selepas 2...cxd4 Putih mesti memakan kembali bidak dengan menteri (dan menggerakkannya semula selepas 3.Qxd4 Nc6) atau mengorbankan bidak itu, selalunya dengan 3.c3.

Satu masalah dengan pertahanan ini ialah terdapat begitu banyak teori ditulis mengenainya, dan dalam bukaan mendadak seperti ini, pemain yang tidak mengetahuinya boleh ditimpa masalah.
{{-}}

===Pertahanan Perancis===
'''1.e4 e6 2.d4 d5'''
{{Chess diagram small|=
| tleft
| 
|= 
 8 |rd|nd|bd|qd|kd|bd|nd|rd|=
 7 |pd|pd|pd|  |  |pd|pd|pd|=
 6 |  |  |  |  |pd|  |  |  |=
 5 |  |  |  |pd|  |  |  |  |=
 4 |  |  |  |pl|pl|  |  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 2 |pl|pl|pl|  |  |pl|pl|pl|=
 1 |rl|nl|bl|ql|kl|bl|nl|rl|=
    a  b  c  d  e  f  g  h
|
}}
Putih mempunyai tiga sambungan penting: 
:3. Nc3 &quot;Kelainan Winawer&quot;
:3. Nd2 &quot;Kelainan Tarrasch&quot;
:3. e5  &quot;Kelainan Mara&quot;. 

Pilihan keempat, &quot;Kelainan Pertukaran&quot; ialah 3. exd5, tetapi ini sebenarnya membebaskan permainan Hitam daripada semua masalah kongkongan tradisional Pertahanan Perancis. Ia selalunya dimainkan oleh pemain Putih yang tidak kisah melepaskan perlawanan teori, dan berharap bermain berdasarkan &quot;prinsip umum&quot;.

Pertahanan Perancis dianggap sebagai salah satu gerak balas terkuat terhadap gerakan bukaan Putih 1.e4. Di antara ''grandmaster'' bertaraf dunia, ia kini di belakang Pertahanan Sicily 1. e4 c5 dan gerakan simetri 1.e4 e5 dari segi populariti.
{{-}}

===Pertahanan Pirc===
'''1.e4 d6''', selalunya diikuti oleh '''2.d4 Nf6 3.Nc3 g6'''
{{Chess diagram small|=
| tleft
| 
|= 
 8 |rd|nd|bd|qd|kd|bd|nd|rd|=
 7 |pd|pd|pd|  |pd|pd|pd|pd|=
 6 |  |  |  |pd|  |  |  |  |=
 5 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 4 |  |  |  |  |pl|  |  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 2 |pl|pl|pl|pl|  |pl|pl|pl|=
 1 |rl|nl|bl|ql|kl|bl|nl|rl|=
    a  b  c  d  e  f  g  h
|
}}
{{Chess diagram small|=
| tleft
| 
|= 
 8 |rd|nd|bd|qd|kd|bd|  |rd|=
 7 |pd|pd|pd|  |pd|pd|  |pd|=
 6 |  |  |  |pd|  |nd|pd|  |=
 5 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 4 |  |  |  |pl|pl|  |  |  |=
 3 |  |  |nl|  |  |  |  |  |=
 2 |pl|pl|pl|  |  |pl|pl|pl|=
 1 |rl|  |bl|ql|kl|bl|nl|rl|=
    a  b  c  d  e  f  g  h
|
}}
{{-}}
Bukaan mempunyai persamaan yang agak banyak dengan pertahanan Indian Raja, yang bermula 1.(e4 d6) d4 Nf6 2. c4 g6 3. Nc3 Bg7. Bagaimanapun, terdapat perbezaan strategik yang walaupun kurang ketara bersifat jangka panjang. Dalam Pirc, bidak lajur c Putih masih lagi di rumah, dan tidak diumpukkan ke petak c4. Ini bermakna secara keseluruhannya, Putih mempunyai kawalan yang lebih baik terhadap petak d4. Gerakan bidak c2-c4 telah digantikan dengan gerakan membangunkan buah N-c3, dan pembangunan yang &quot;lebih pantas&quot; ini cenderung menggalakkan Putih ke arah serangan tengah atau belah raja berbanding permainan belah menteri yang secara klasiknya dikaitkan dengan pertahanan Indian Raja.

===Pertahanan moden===
'''1.e4 g6''', selalunya diikuti oleh '''2.d4 Bg7'''
{{Chess diagram small|=
| tleft
| 
|= 
 8 |rd|nd|bd|qd|kd|bd|nd|rd|=
 7 |pd|pd|pd|pd|pd|pd|  |pd|=
 6 |  |  |  |  |  |  |pd|  |=
 5 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 4 |  |  |  |  |pl|  |  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 2 |pl|pl|pl|pl|  |pl|pl|pl|=
 1 |rl|nl|bl|ql|kl|bl|nl|rl|=
    a  b  c  d  e  f  g  h
|
}}
{{Chess diagram small|=
| tleft
| 
|= 
 8 |rd|nd|bd|qd|kd|  |nd|rd|=
 7 |pd|pd|pd|pd|pd|pd|bd|pd|=
 6 |  |  |  |  |  |  |pd|  |=
 5 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 4 |  |  |  |pl|pl|  |  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 2 |pl|pl|pl|  |  |pl|pl|pl|=
 1 |rl|nl|bl|ql|kl|bl|nl|rl|=
    a  b  c  d  e  f  g  h
|
}}
{{-}}
Aturan gerakan ini sering digunakan untuk &quot;mengundur kepada&quot; pertahanan Pirc, sementara mengelak isu aturan gerakan khusus. Bagaimanapun, satu julat strategi yang sepenuhnya berbeza juga mungkin berasaskan ...c6 dan ...d5.

===Pertahanan Alekhine===
'''1.e4 Nf6''', selalunya diikuti oleh '''2.e5 Nd5 3.d4 d6'''
{{Chess diagram small|=
| tleft
| 
|= 
 8 |rd|nd|bd|qd|kd|bd|  |rd|=
 7 |pd|pd|pd|pd|pd|pd|pd|pd|=
 6 |  |  |  |  |  |nd|  |  |=
 5 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 4 |  |  |  |  |pl|  |  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 2 |pl|pl|pl|pl|  |pl|pl|pl|=
 1 |rl|nl|bl|ql|kl|bl|nl|rl|=
    a  b  c  d  e  f  g  h
|
}}
{{Chess diagram small|=
| tleft
| 
|= 
 8 |rd|nd|bd|qd|kd|bd|  |rd|=
 7 |pd|pd|pd|  |pd|pd|pd|pd|=
 6 |  |  |  |pd|  |  |  |  |=
 5 |  |  |  |nd|pl|  |  |  |=
 4 |  |  |  |pl|  |  |  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 2 |pl|pl|pl|  |  |pl|pl|pl|=
 1 |rl|nl|bl|ql|kl|bl|nl|rl|=
    a  b  c  d  e  f  g  h
|
}}
{{-}}
Ini kelihatan seperti bukaan yang agak mencemaskan bagi Hitam untuk bermain. Hitam membenarkan Putih mengejar kuda dan menggunakan masa itu untuk membangunkan bidak ke tengah. Rancangan Hitam ialah menunjukkan bahawa Putih telah berkembang terlalu pantas, dan bidak di tengahnya adalah terdedah. Kekurangan terhadap bukaan ini ialah jika Putih berjaya mempertahankannya, Putih akan memiliki kelebihan serius dari segi ruang.

===Pertahanan Scandinavia===
'''1.e4 d5''', selalunya diikuti oleh ''' 2.exd5 Qxd5 3.Nc3 Qa5'''
{{Chess diagram small|=
| tleft
| 
|= 
 8 |rd|nd|bd|qd|kd|bd|nd|rd|=
 7 |pd|pd|pd|  |pd|pd|pd|pd|=
 6 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 5 |  |  |  |pd|  |  |  |  |=
 4 |  |  |  |  |pl|  |  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 2 |pl|pl|pl|pl|  |pl|pl|pl|=
 1 |rl|nl|bl|ql|kl|bl|nl|rl|=
    a  b  c  d  e  f  g  h
|
}}
{{Chess diagram small|=
| tleft
| 
|= 
 8 |rd|nd|bd|  |kd|bd|nd|rd|=
 7 |pd|pd|pd|  |pd|pd|pd|pd|=
 6 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 5 |qd|  |  |  |  |  |  |  |=
 4 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 3 |  |  |nl|  |  |  |  |  |=
 2 |pl|pl|pl|pl|  |pl|pl|pl|=
 1 |rl|  |bl|ql|kl|bl|nl|rl|=
    a  b  c  d  e  f  g  h
| 
}}
Bermain d7-d5 ialah idea utama di belakang kebanyakan permainan separuh-terbuka untuk Hitam. Di sini ia dimainkan segera dengan harga gerakan lebih menteri selepas 3.Nc3.

Lama diperkecil sebagai contoh unggul permainan lemah &quot;kerana menggerakkan menteri awal membazirkan masa&quot;, ia dihidupkan semula pada 1990-an dengan gerakan bidak c7-c6, membenarkan menteri berundur dari a5 ke c7 jika perlu. Kini ia dianggap sebagai cubaan untuk mengurangkan tekanan tengah Putih, dan popular di kalangan pemain kelab kerana Putih tiba-tiba perlu menunjukan sedikit kecanggihan.
{{-}}

'''1.e4 d5 2.exd5 Qxd5 3.Nc3 Qa5 4.d4 Nf6 5.Nf3 Bg4 6.h3''' - kemungkinan sambungan...
{{Chess diagram small|=
| tleft
| 
|= 
 8 |rd|nd|bd|  |kd|bd|  |rd|=
 7 |pd|pd|pd|  |pd|pd|pd|pd|=
 6 |  |  |  |  |  |nd|  |  |=
 5 |qd|  |  |  |  |  |  |  |=
 4 |  |  |  |pl|  |  |  |  |=
 3 |  |  |nl|  |  |  |  |  |=
 2 |pl|pl|pl|  |  |pl|pl|pl|=
 1 |rl|  |bl|ql|kl|bl|nl|rl|=
    a  b  c  d  e  f  g  h
|
}}
{{Chess diagram small|=
| tleft
| 
|= 
 8 |rd|nd|  |  |kd|bd|  |rd|=
 7 |pd|pd|pd|  |pd|pd|pd|pd|=
 6 |  |  |  |  |  |nd|  |  |=
 5 |qd|  |  |  |  |  |  |  |=
 4 |  |  |  |pl|  |  |bd|  |=
 3 |  |  |nl|  |  |nl|  |pl|=
 2 |pl|pl|pl|  |  |pl|pl|  |=
 1 |rl|  |bl|ql|kl|bl|  |rl|=
    a  b  c  d  e  f  g  h
| 
}}
Ini merupakan sambungan umum pertahanan Scandinavia. Putih sedang membangunkan buahnya ke tengah melalui 4.d4 dan 5.Nf3 meletakkan kuda di tempat lazim di petak f3. Pada masa yang sama Hitam juga membangun dengan cara mudah 4...Nf6 dan 5...Bg4 mengikat kuda Putih. Terdapat satu lagi ikatan untuk kuda c3 - dicipta dengan gerakan bidak d4. Kini Putih perlu membebaskan ikatan tersebut - bagi membolehkan kuda-kudanya bebas bergerak. Putih boleh melakukannya dengan gerakan 6.h3 atau 6.Be2 - kelegaan mudah untuk ikatan oleh gajah. Selepas 6.h3 gajah Hitam boleh berundur dengan 6...Bh5 - mengekalkan ikatan atau boleh memakan kuda Putih 6... Bxf3.
{{-}}

'''1.e4 d5 2.exd5 Qxd5 3.Nc3 Qa5 4.d4 Nf6 5.Nf3 Bg4 6.Be2 ?!''' - sambungan bertema... bukan yang terbaik...
{{Chess diagram small|=
| tleft
| 
|= 
 8 |rd|nd|  |  |kd|bd|  |rd|=
 7 |pd|pd|pd|  |pd|pd|pd|pd|=
 6 |  |  |  |  |  |nd|  |  |=
 5 |qd|  |  |  |  |  |  |  |=
 4 |  |  |  |pl|  |  |bd|  |=
 3 |  |  |nl|  |  |nl|  |  |=
 2 |pl|pl|pl|  |bl|pl|pl|pl|=
 1 |rl|  |bl|ql|kl|  |  |rl|=
    a  b  c  d  e  f  g  h
|
}}
{{Chess diagram small|=
| tleft
| 
|= 
 8 |  |  |kd|rd|  |bd|  |rd|=
 7 |pd|pd|pd|  |pd|pd|pd|pd|=
 6 |  |  |nd|  |  |nd|  |  |=
 5 |qd|  |  |  |  |  |  |  |=
 4 |  |  |  |pl|  |  |bd|  |=
 3 |  |  |nl|  |bl|nl|  |  |=
 2 |pl|pl|pl|  |bl|pl|pl|pl|=
 1 |rl|  |  |ql|  |rl|kl|  |=
    a  b  c  d  e  f  g  h
| 
}}
Kebanyakan pemain kelab - atau pemain Internet biasa tanpa pengetahun mendalam tentang bukaan akan memilih gerakan '''6.Be2?!''' sebagai sambungan untuk melepaskan ikatan gajah itu. 

Pembangunan normal bersambung 6...Nc6 7.0-0 0-0-0 8.Be3 ... 
{{-}}

== Bukaan bidak Menteri ==
===Langkah Umpan Menteri===
'''1.d4 d5 2. c4'''
{{Chess diagram small|=
| tleft
| 
|= 
 8 |rd|nd|bd|qd|kd|bd|nd|rd|=
 7 |pd|pd|pd|  |pd|pd|pd|pd|=
 6 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 5 |  |  |  |pd|  |  |  |  |=
 4 |  |  |  |pl|  |  |  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 2 |pl|pl|pl|  |pl|pl|pl|pl|=
 1 |rl|nl|bl|ql|kl|bl|nl|rl|=
    a  b  c  d  e  f  g  h
|
}}
{{Chess diagram small|=
| tleft
| 
|= 
 8 |rd|nd|bd|qd|kd|bd|nd|rd|=
 7 |pd|pd|pd|  |pd|pd|pd|pd|=
 6 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 5 |  |  |  |pd|  |  |  |  |=
 4 |  |  |pl|pl|  |  |  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 2 |pl|pl|  |  |pl|pl|pl|pl|=
 1 |rl|nl|bl|ql|kl|bl|nl|rl|=
    a  b  c  d  e  f  g  h
|
}}
{{-}}
'''2...e6''' 3.Nc3 Nf6 4.Bg5 Be7 membawa kepada kelainan [http://en.wikipedia.org/wiki/Queen's_Gambit_Declined Langkah Umpan Menteri Ditolak]. Satu ciri khas antara permainan yang ditolak mempunyai Pertahanan Tarrasch 3... c5, kebanyakannya diikuti dengan 4.Nf3 Nc6 5.cxd5 exd5. 
{{Chess diagram small|=
| tleft
| 
|= 
 8 |rd|nd|bd|qd|kd|bd|nd|rd|=
 7 |pd|pd|pd|  |  |pd|pd|pd|=
 6 |  |  |  |  |pd|  |  |  |=
 5 |  |  |  |pd|  |  |  |  |=
 4 |  |  |pl|pl|  |  |  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 2 |pl|pl|  |  |pl|pl|pl|pl|=
 1 |rl|nl|bl|ql|kl|bl|nl|rl|=
    a  b  c  d  e  f  g  h
|
}}
{{-}}
'''2...c6''' (selalunya diikuti dengan 3.Nf3 Nf6 4.Nc3 dxc4) membawa kepada &quot;Pertahanan Slav&quot;.
{{Chess diagram small|=
| tleft
| 
|= 
 8 |rd|nd|bd|qd|kd|bd|nd|rd|=
 7 |pd|pd|  |  |pd|pd|pd|pd|=
 6 |  |  |pd|  |  |  |  |  |=
 5 |  |  |  |pd|  |  |  |  |=
 4 |  |  |pl|pl|  |  |  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 2 |pl|pl|  |  |pl|pl|pl|pl|=
 1 |rl|nl|bl|ql|kl|bl|nl|rl|=
    a  b  c  d  e  f  g  h
|
}}
{{-}}
Ini merupakah salah satu &quot;keluarga&quot; bukaan dengan gerakan boleh ditukar ganti. Adalah agak mungkin untuk memainkan kedua-dua ...e6 dan ...c6 (dikenali sebagai Separa-Slav), dan terdapat sejumlah besar titik tukar ganti yang dipanggil transposisi.

'''2...dxc4''' ialah &quot;Langkah Umpan Menteri Diterima&quot;.
{{Chess diagram small|=
| tleft
| 
|= 
 8 |rd|nd|bd|qd|kd|bd|nd|rd|=
 7 |pd|pd|pd|  |pd|pd|pd|pd|=
 6 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 5 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 4 |  |  |pd|pl|  |  |  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 2 |pl|pl|  |  |pl|pl|pl|pl|=
 1 |rl|nl|bl|ql|kl|bl|nl|rl|=
    a  b  c  d  e  f  g  h
|
}}
{{-}}
Hitam telah mendapat satu bidak tetapi Hitam tidak dapat mengekalkannya. Jika Putih mahukannya dia boleh memainkan e2-e3, mengancam bidak tersebut dengan gajah dan jika Hitam cuba mempertahankannya dengan ...b5 Hitam akan mendapati belah menterinya lemah (dan bidak itu akan dimakan juga akhirnya). Bagaimanapun, Hitam masih boleh memainkan ini, tetapi bukan dengan cuba mengekalkan bidak, lebih baik baginya untuk mengembangkan buah dengan pantas dan menyerang bahagian tengah Putih.

===Pertahanan India Raja===
'''1.d4 Nf6 2. c4 g6''' 
{{Chess diagram small|=
| tleft
| 
|= 
 8 |rd|nd|bd|qd|kd|bd|  |rd|=
 7 |pd|pd|pd|pd|pd|pd|pd|pd|=
 6 |  |  |  |  |  |nd|  |  |=
 5 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 4 |  |  |  |pl|  |  |  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 2 |pl|pl|pl|  |pl|pl|pl|pl|=
 1 |rl|nl|bl|ql|kl|bl|nl|rl|=
    a  b  c  d  e  f  g  h
|
}}
{{Chess diagram small|=
| tleft
| 
|= 
 8 |rd|nd|bd|qd|kd|bd|  |rd|=
 7 |pd|pd|pd|pd|pd|pd|  |pd|=
 6 |  |  |  |  |  |nd|pd|  |=
 5 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 4 |  |  |pl|pl|  |  |  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 2 |pl|pl|  |  |pl|pl|pl|pl|=
 1 |rl|nl|bl|ql|kl|bl|nl|rl|=
    a  b  c  d  e  f  g  h
|
}}
{{-}}

'''3.Nc3 Bg7 4. e4 d6'''
{{Chess diagram small|=
| tleft
| 
|= 
 8 |rd|nd|bd|qd|kd|  |  |rd|=
 7 |pd|pd|pd|pd|pd|pd|bd|pd|=
 6 |  |  |  |  |  |nd|pd|  |=
 5 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 4 |  |  |pl|pl|  |  |  |  |=
 3 |  |  |nl|  |  |  |  |  |=
 2 |pl|pl|  |  |pl|pl|pl|pl|=
 1 |rl|  |bl|ql|kl|bl|nl|rl|=
    a  b  c  d  e  f  g  h
|
}}
{{Chess diagram small|=
| tleft
| 
|= 
 8 |rd|nd|bd|qd|kd|  |  |rd|=
 7 |pd|pd|pd|  |pd|pd|bd|pd|=
 6 |  |  |  |pd|  |nd|pd|  |=
 5 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 4 |  |  |pl|pl|pl|  |  |  |=
 3 |  |  |nl|  |  |  |  |  |=
 2 |pl|pl|  |  |  |pl|pl|pl|=
 1 |rl|  |bl|ql|kl|bl|nl|rl|=
    a  b  c  d  e  f  g  h
|
}}
{{-}}

Dipopularkan selepas Perang Dunia II, Pertahanan India Raja melibatkan lawan strategi kedua pihak dalam perlumbaan antara serangan mat Hitam lwn. percubaan teratur Putih untuk menguraikan belah menteri Hitam.

Di peringkat dunia, terdapat kekhuatiran yang konsep Hitam amat memerlukan tekad, menyebabkan bekas juara Garry Kasparov tidak lagi menggunakan bukaan ini tidak lama sebelum persaraannya. Di peringkat yang lebih rendah, ia masih lagi popular disebabkan kerja-kerja pengembangan oleh Fischer dan Kasparov.

===Pertahanan Grünfeld===
'''1.d4 Nf6 2.c4 g6'''
{{Chess diagram small|=
| tleft
| 
|= 
 8 |rd|nd|bd|qd|kd|bd|  |rd|=
 7 |pd|pd|pd|pd|pd|pd|pd|pd|=
 6 |  |  |  |  |  |nd|  |  |=
 5 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 4 |  |  |  |pl|  |  |  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 2 |pl|pl|pl|  |pl|pl|pl|pl|=
 1 |rl|nl|bl|ql|kl|bl|nl|rl|=
    a  b  c  d  e  f  g  h
|
}}
{{Chess diagram small|=
| tleft
| 
|= 
 8 |rd|nd|bd|qd|kd|bd|  |rd|=
 7 |pd|pd|pd|pd|pd|pd|  |pd|=
 6 |  |  |  |  |  |nd|pd|  |=
 5 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 4 |  |  |pl|pl|  |  |  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 2 |pl|pl|  |  |pl|pl|pl|pl|=
 1 |rl|nl|bl|ql|kl|bl|nl|rl|=
    a  b  c  d  e  f  g  h
|
}}
{{-}}

'''3.Nc3 d5'''
{{Chess diagram small|=
| tleft
| 
|= 
 8 |rd|nd|bd|qd|kd|bd|  |rd|=
 7 |pd|pd|pd|  |pd|pd|  |pd|=
 6 |  |  |  |  |  |nd|pd|  |=
 5 |  |  |  |pd|  |  |  |  |=
 4 |  |  |pl|pl|  |  |  |  |=
 3 |  |  |nl|  |  |  |  |  |=
 2 |pl|pl|  |  |pl|pl|pl|pl|=
 1 |rl|  |bl|ql|kl|bl|nl|rl|=
    a  b  c  d  e  f  g  h
|
}}
{{-}}

Nampak seperti campuran antara Langkah Umpan Menteri dan Pertahanan India Raja, tetapi bukaan ini dimainkan berbeza dari keduanya. Hitam memberikan Putih peluang awal untuk mengambil kawalan tengah dengan 4.cxd5 Nxd5 5.e4. Hitam perlu melancarkan serangan balas terhadap tengah ini, mungkin dengan ...c5 untuk menghalang Putih mendapat kelebihan. Jika berjaya, bahagian tengah Putih akan menjadi amat terdedah, jika gagal, Putih akan menguasai tengah papan.

===Pertahanan Nimzo-India===
'''1.d4 Nf6 2.c4 e6'''
{{Chess diagram small|=
| tleft
| 
|= 
 8 |rd|nd|bd|qd|kd|bd|  |rd|=
 7 |pd|pd|pd|pd|pd|pd|pd|pd|=
 6 |  |  |  |  |  |nd|  |  |=
 5 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 4 |  |  |  |pl|  |  |  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 2 |pl|pl|pl|  |pl|pl|pl|pl|=
 1 |rl|nl|bl|ql|kl|bl|nl|rl|=
    a  b  c  d  e  f  g  h
|
}}
{{Chess diagram small|=
| tleft
| 
|= 
 8 |rd|nd|bd|qd|kd|bd|  |rd|=
 7 |pd|pd|pd|pd|  |pd|pd|pd|=
 6 |  |  |  |  |pd|nd|  |  |=
 5 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 4 |  |  |pl|pl|  |  |  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 2 |pl|pl|  |  |pl|pl|pl|pl|=
 1 |rl|nl|bl|ql|kl|bl|nl|rl|=
    a  b  c  d  e  f  g  h
|
}}
{{-}}

'''3.Nc3 Bb4'''
{{Chess diagram small|=
| tleft
| 
|= 
 8 |rd|nd|bd|qd|kd|  |  |rd|=
 7 |pd|pd|pd|pd|  |pd|pd|pd|=
 6 |  |  |  |  |pd|nd|  |  |=
 5 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 4 |  |bd|pl|pl|  |  |  |  |=
 3 |  |  |nl|  |  |  |  |  |=
 2 |pl|pl|  |  |pl|pl|pl|pl|=
 1 |rl|  |bl|ql|kl|bl|nl|rl|=
    a  b  c  d  e  f  g  h
|
}}
{{-}}

Selepas 3.Nc3, Putih mengancam untuk mengawal tengah dengan memainkan 4.e4. Nimzo-India, dinamakan bersempena pemain hipermoden Aron Nimzowitch, ialah salah satu dari dua cara utama menghalang ini (satu lagi cara ialah 3...d5 yang membawa kepada Langkah Umpan Menteri Ditolak). Hitam meletakkan gajah di mana ia mengikat kuda Putih, dan sering berhasrat menukarnya, menyerahkan gajah tetapi memaksa Putih memiliki bidak berganda pada lajur yang sama jika ia memakan dengan bidak b. Putih boleh mengelakkan ini dengan menggerakkan menteri c2, namun ini memerlukan masa. Dari segi yang lain, Hitam belum mempertaruhkan tuntutan besar terhadap tengah lagi, dan Putih boleh mendapat kelebihan ruang sekiranya Hitam cuai.

===Pertahanan India Menteri===
'''1.d4 Nf6 2.c4 e6'''
{{Chess diagram small|=
| tleft
| 
|= 
 8 |rd|nd|bd|qd|kd|bd|  |rd|=
 7 |pd|pd|pd|pd|pd|pd|pd|pd|=
 6 |  |  |  |  |  |nd|  |  |=
 5 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 4 |  |  |  |pl|  |  |  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 2 |pl|pl|pl|  |pl|pl|pl|pl|=
 1 |rl|nl|bl|ql|kl|bl|nl|rl|=
    a  b  c  d  e  f  g  h
|
}}
{{Chess diagram small|=
| tleft
| 
|= 
 8 |rd|nd|bd|qd|kd|bd|  |rd|=
 7 |pd|pd|pd|pd|  |pd|pd|pd|=
 6 |  |  |  |  |pd|nd|  |  |=
 5 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 4 |  |  |pl|pl|  |  |  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 2 |pl|pl|  |  |pl|pl|pl|pl|=
 1 |rl|nl|bl|ql|kl|bl|nl|rl|=
    a  b  c  d  e  f  g  h
|
}}
{{-}}

'''3.Nf3 b6'''
{{Chess diagram small|=
| tleft
| 
|= 
 8 |rd|nd|bd|qd|kd|bd|  |rd|=
 7 |pd|  |pd|pd|  |pd|pd|pd|=
 6 |  |pd|  |  |pd|nd|  |  |=
 5 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 4 |  |  |pl|pl|  |  |  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |nl|  |  |=
 2 |pl|pl|  |  |pl|pl|pl|pl|=
 1 |rl|nl|bl|ql|kl|bl|  |rl|=
    a  b  c  d  e  f  g  h
|
}}
{{-}}

Dari segi strategi, bukaan ini serupa dengan Nimzo-India. Putih telah memainkan 3.Nf3 berbanding 3.Nc3 jadi belum mengugut merebut tengah dengan 4.e4 lagi. Bermain seperti Nimzo 3...Bb4+ bagaimanapun memang mungkin (dan dipanggil Bogo-India) dan cenderung mengarah ke permainan tenang. Lebih selalu ialah 3...b6 yang membuka laluan untuk gajah pergi ke b7 di mana ia terus mengawal ketat petak e4, atau ke a6 di mana ia memberikan tekanan terhadap bidak Putih di c4.

===Benoni moden===
'''1.d4 Nf6 2.c4 c5'''
{{Chess diagram small|=
| tleft
| 
|= 
 8 |rd|nd|bd|qd|kd|bd|  |rd|=
 7 |pd|pd|pd|pd|pd|pd|pd|pd|=
 6 |  |  |  |  |  |nd|  |  |=
 5 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 4 |  |  |  |pl|  |  |  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 2 |pl|pl|pl|  |pl|pl|pl|pl|=
 1 |rl|nl|bl|ql|kl|bl|nl|rl|=
    a  b  c  d  e  f  g  h
|
}}
{{Chess diagram small|=
| tleft
| 
|= 
 8 |rd|nd|bd|qd|kd|bd|  |rd|=
 7 |pd|pd|  |pd|pd|pd|pd|pd|=
 6 |  |  |  |  |  |nd|  |  |=
 5 |  |  |pd|  |  |  |  |  |=
 4 |  |  |pl|pl|  |  |  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 2 |pl|pl|  |  |pl|pl|pl|pl|=
 1 |rl|nl|bl|ql|kl|bl|nl|rl|=
    a  b  c  d  e  f  g  h
|
}}
{{-}}

'''3.d5 e6'''
{{Chess diagram small|=
| tleft
| 
|= 
 8 |rd|nd|bd|qd|kd|bd|  |rd|=
 7 |pd|pd|  |pd|  |pd|pd|pd|=
 6 |  |  |  |  |pd|nd|  |  |=
 5 |  |  |pd|pl|  |  |  |  |=
 4 |  |  |pl|  |  |  |  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 2 |pl|pl|  |  |pl|pl|pl|pl|=
 1 |rl|nl|bl|ql|kl|bl|nl|rl|=
    a  b  c  d  e  f  g  h
|
}}
{{-}}

===Langkah Umpan Benko===
'''1.d4 Nf6 2.c4 c5'''
{{Chess diagram small|=
| tleft
| 
|= 
 8 |rd|nd|bd|qd|kd|bd|  |rd|=
 7 |pd|pd|pd|pd|pd|pd|pd|pd|=
 6 |  |  |  |  |  |nd|  |  |=
 5 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 4 |  |  |  |pl|  |  |  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 2 |pl|pl|pl|  |pl|pl|pl|pl|=
 1 |rl|nl|bl|ql|kl|bl|nl|rl|=
    a  b  c  d  e  f  g  h
|
}}
{{Chess diagram small|=
| tleft
| 
|= 
 8 |rd|nd|bd|qd|kd|bd|  |rd|=
 7 |pd|pd|  |pd|pd|pd|pd|pd|=
 6 |  |  |  |  |  |nd|  |  |=
 5 |  |  |pd|  |  |  |  |  |=
 4 |  |  |pl|pl|  |  |  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 2 |pl|pl|  |  |pl|pl|pl|pl|=
 1 |rl|nl|bl|ql|kl|bl|nl|rl|=
    a  b  c  d  e  f  g  h
|
}}
{{-}}

'''3.d5 b5'''
{{Chess diagram small|=
| tleft
| 
|= 
 8 |rd|nd|bd|qd|kd|bd|  |rd|=
 7 |pd|  |  |pd|pd|pd|pd|pd|=
 6 |  |  |  |  |  |nd|  |  |=
 5 |  |pd|pd|pl|  |  |  |  |=
 4 |  |  |pl|  |  |  |  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 2 |pl|pl|  |  |pl|pl|pl|pl|=
 1 |rl|nl|bl|ql|kl|bl|nl|rl|=
    a  b  c  d  e  f  g  h
|
}}
{{-}}

== Bukaan lain ==
===Bukaan Inggeris===
'''1.c4'''
{{Chess diagram small|=
| tleft
| 
|= 
 8 |rd|nd|bd|qd|kd|bd|nd|rd|=
 7 |pd|pd|pd|pd|pd|pd|pd|pd|=
 6 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 5 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 4 |  |  |pl|  |  |  |  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 2 |pl|pl|  |pl|pl|pl|pl|pl|=
 1 |rl|nl|bl|ql|kl|bl|nl|rl|=
    a  b  c  d  e  f  g  h
|
}}
{{-}}

Jawapan paling biasa Hitam ialah:

'''1...e5''', Pertahanan Sicily songsang
{{Chess diagram small|=
| tleft
| 
|= 
 8 |rd|nd|bd|qd|kd|bd|nd|rd|=
 7 |pd|pd|pd|pd|  |pd|pd|pd|=
 6 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 5 |  |  |  |  |pd|  |  |  |=
 4 |  |  |pl|  |  |  |  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 2 |pl|pl|  |pl|pl|pl|pl|pl|=
 1 |rl|nl|bl|ql|kl|bl|nl|rl|=
    a  b  c  d  e  f  g  h
|
}}
{{-}}

'''1...c5'''
{{Chess diagram small|=
| tleft
| 
|= 
 8 |rd|nd|bd|qd|kd|bd|nd|rd|=
 7 |pd|pd|  |pd|pd|pd|pd|pd|=
 6 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 5 |  |  |pd|  |  |  |  |  |=
 4 |  |  |pl|  |  |  |  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 2 |pl|pl|  |pl|pl|pl|pl|pl|=
 1 |rl|nl|bl|ql|kl|bl|nl|rl|=
    a  b  c  d  e  f  g  h
|
}}
{{-}}

'''1...Nf6'''
{{Chess diagram small|=
| tleft
| 
|= 

 8 |rd|nd|bd|qd|kd|bd|  |rd|=
 7 |pd|pd|pd|pd|pd|pd|pd|pd|=
 6 |  |  |  |  |  |nd|  |  |=
 5 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 4 |  |  |pl|  |  |  |  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 2 |pl|pl|  |pl|pl|pl|pl|pl|=
 1 |rl|nl|bl|ql|kl|bl|nl|rl|=
    a  b  c  d  e  f  g  h
|
}}
{{-}}

'''1...e6''' (bersedia untuk 2...d5)
{{Chess diagram small|=
| tleft
| 
|= 
 8 |rd|nd|bd|qd|kd|bd|nd|rd|=
 7 |pd|pd|pd|pd|  |pd|pd|pd|=
 6 |  |  |  |  |pd|  |  |  |=
 5 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 4 |  |  |pl|  |  |  |  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 2 |pl|pl|  |pl|pl|pl|pl|pl|=
 1 |rl|nl|bl|ql|kl|bl|nl|rl|=
    a  b  c  d  e  f  g  h
|
}}
{{-}}

dan '''1...c6''' (bersedia untuk 2...d5)
{{Chess diagram small|=
| tleft
| 
|= 
 8 |rd|nd|bd|qd|kd|bd|nd|rd|=
 7 |pd|pd|  |pd|pd|pd|pd|pd|=
 6 |  |  |pd|  |  |  |  |  |=
 5 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 4 |  |  |pl|  |  |  |  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 2 |pl|pl|  |pl|pl|pl|pl|pl|=
 1 |rl|nl|bl|ql|kl|bl|nl|rl|=
    a  b  c  d  e  f  g  h
|
}}
{{-}}

=== Bukaan Réti ===
'''1.Nf3 d5 2.c4'''
{{Chess diagram small|=
| tleft
| 
|= 
 8 |rd|nd|bd|qd|kd|bd|nd|rd|=
 7 |pd|pd|pd|  |pd|pd|pd|pd|=
 6 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 5 |  |  |  |pd|  |  |  |  |=
 4 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |nl|  |  |=
 2 |pl|pl|pl|pl|pl|pl|pl|pl|=
 1 |rl|nl|bl|ql|kl|bl|  |rl|=
    a  b  c  d  e  f  g  h
|
}}
{{Chess diagram small|=
| tleft
| 
|= 
 8 |rd|nd|bd|qd|kd|bd|nd|rd|=
 7 |pd|pd|pd|  |pd|pd|pd|pd|=
 6 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 5 |  |  |  |pd|  |  |  |  |=
 4 |  |  |pl|  |  |  |  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |nl|  |  |=
 2 |pl|pl|  |pl|pl|pl|pl|pl|=
 1 |rl|nl|bl|ql|kl|bl|  |rl|=
    a  b  c  d  e  f  g  h
|
}}
{{-}}

===Serangan India Raja===
'''1.Nf3 d5 2.g3'''
{{Chess diagram small|=
| tleft
| 
|= 
 8 |rd|nd|bd|qd|kd|bd|nd|rd|=
 7 |pd|pd|pd|  |pd|pd|pd|pd|=
 6 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 5 |  |  |  |pd|  |  |  |  |=
 4 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |nl|  |  |=
 2 |pl|pl|pl|pl|pl|pl|pl|pl|=
 1 |rl|nl|bl|ql|kl|bl|  |rl|=
    a  b  c  d  e  f  g  h
|
}}
{{Chess diagram small|=
| tleft
| 
|= 
 8 |rd|nd|bd|qd|kd|bd|nd|rd|=
 7 |pd|pd|pd|  |pd|pd|pd|pd|=
 6 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 5 |  |  |  |pd|  |  |  |  |=
 4 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |nl|pl|  |=
 2 |pl|pl|pl|pl|pl|pl|  |pl|=
 1 |rl|nl|bl|ql|kl|bl|  |rl|=
    a  b  c  d  e  f  g  h
|
}}
{{-}}

&lt;noinclude&gt;{{Catur/Kandungan|Strategi|Pengakhiran permainan}}&lt;/noinclude&gt;

[[en:Chess/Basic Openings]]
[[it:Scacchi/Aperture di base]]
[[fi:Shakkiaapinen/Avausteorian alkeet]]</text>
      <sha1>atmt7j59qs28obsczjoqemaqrmpkqk3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Lensop</title>
    <ns>10</ns>
    <id>2503</id>
    <revision>
      <id>10174</id>
      <parentid>10167</parentid>
      <timestamp>2015-10-22T00:28:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gangleri</username>
        <id>15</id>
      </contributor>
      <comment>improuved to [[:{{{1}}}|{{{2|{{{1}}}}}}]] using [[m:Soft redirect]]|soft redirect - added BiDi safety - LANG=&quot;ms&quot; dir=&quot;ltr&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="240" xml:space="preserve">[[Image:Redirectltr.png|#REDIRECT ]]&lt;span class=&quot;redirectText&quot; id=&quot;softredirect&quot;&gt;[[:{{{1}}}|{{{2|{{{1}}}}}}]]&lt;/span&gt;&lt;br /&gt;&lt;span style=&quot;font-size:85%; padding-left:52px;&quot; LANG=&quot;ms&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Laman ini ialah sebuah [[m:Lensop|lensop]].&lt;/span&gt;</text>
      <sha1>icidhimj7zrzkln6jqm5vof0kuskgsh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Galah panjang</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2510</id>
    <revision>
      <id>11237</id>
      <parentid>5935</parentid>
      <timestamp>2021-09-19T03:09:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2404:160:811D:AD3F:3280:C412:EC70:5838</ip>
      </contributor>
      <comment>Baiki ejaan</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3037" xml:space="preserve">Galah panjang adalah sejenis [[Wikibooks:Rak permainan dan sukan|permainan]] tradisional yang dimainkan di atas gelanggang yang dilakar di atas tanah kosong. Gelanggang yang dibuat mengandungi 2 lajur dan beberapa baris bergantung kepada bilangan pemain. Gelanggang galah panjang dibuat mengikut bilangan pemain yang bermain galah panjang. Contohnya jika pemain ada 10 orang, gelanggang yang dibuat mengandungi 4 baris. Jika bilangan pemain sebanyak lapan orang, gelanggang mengandungi 3 baris. Gelanggang [[badminton]] sering digunakan.

Permainan ini melibatkan kepakaran seorang ketua untuk mengawal gerakan anak buah bagi pihak yang mengawal gelanggang. Manakala kecekapan dan kepantasan teruji kepada pihak yang menempuh gelanggang. Jika pihak menempuh gelanggang mempunyai kebijaksanaan menempuh gelanggang, maka mereka boleh menang dengan mudah.

== Cara bermain ==
Cara permainan galah panjang tidaklah sesukar mana tapi ia dapat menguji kepintaran, kecekapan dan kepantasan setiap pemain.

# Gelanggang galah panjang dilakar di atas tanah yang lapang. Panjang dan lebar bergantung kepada pelukis garisan dan bilangan pemain. Selalunya satu petak galah panjang berukuran lebih kurang 2 meter x 1.5 meter.
# Selepas pembahagian kumpulan, ketua dari kedua-dua kumpulan akan mengundi siapa yang menjaga gelanggang dan siapa yang menempuh gelanggang.
# Kumpulan yang menjaga gelanggang akan menjaga gelanggang dengan berpijak di atas garisan yang dilukis tadi. Ketua akan menjaga garisan tengah dan bebas pergi ke mana-mana garisan depan atau belakang.
# Kumpulan yang menempuh gelanggang akan berkumpul di depan, seterusnya ketua akan menyapakan tanganya dengan ketua pihak lawan. Seterusnya mereka belari masuk ke dalam gelanggang.
# Penjaga akan mejaga kawasannya agar pihak penempuh tidak melepasi garisan yang dijaganya.
# Penempuh akan menempuh sampai melepasi garisan paling akhir tanpa disentuh (dimatikan) oleh penjaga gelanggang dan kemudiannya berpatah balik.
# Kemenangan tercapai apabila orang yang telah melepasi garisan paling akhir melepasi garisan permulaan (mendapat mata) atau semua penempuh berjaya dimatikan oleh penjaga.
# Pertukaran kedudukan akan dilakukan iaitu pasukan yang berjaga akan jadi pasukan penempuh dan sebaliknya. Permainan diteruskan sehingga ada pemain yang ingin berhenti.
# Kumpulan dengan mata tertinggi dikira menang.

== Syarat permainan ==
# Jika penjaga gelanggang dapat menyentuh anak buah, maka anak buah akan mati atau tamat gilirannya bermain dan dikehendaki keluar gelanggang.
# Ahli pasukan penyerang yang keluar gelanggang ketika cuba mengelak penjaga juga dianggap mati.
# Jika penjaga gelanggang menyentuh ketua, maka seluruh ahli penempuh akan tamat giliran dan akan bertukar giliran antara penjaga dan penempuh.

== Pautan luar ==
{{Wikipedia|Galah panjang}}
* [http://malaysiana.pnm.my/03/0306galah_panjang.htm Warisan Budaya Malaysia: Permainan Tradisional - Galah Panjang] di Malaysiana.

[[Kategori:Permainan tradisional Malaysia]]

[[id:Permainan/Berkelompok/Galah Asin]]</text>
      <sha1>7svwds4n9c0l27fep1z69i14iqbdl9v</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Catur/Pengakhiran permainan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2514</id>
    <revision>
      <id>5982</id>
      <parentid>5977</parentid>
      <timestamp>2009-08-28T10:37:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kemas</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="27916" xml:space="preserve">Permainan akan [[Catur/Bermain#Tamat permainan|berakhir]] apabila Raja salah seorang pemain telah syahmat atau tidak dapat bergerak (kedudukan buntu).

== Syahmat asas ==
Ini termasuklah kedudukan tidak melibatkan bidak. Apabila satu pihak mempunyai kelebihan buah dan memiliki bidak, biasanya cara termudah untuk menang ialah menukar bidak menjadi menteri dan menggunakannya untuk mematikan raja lawan.

Situasi di mana seorang pemain mempunyai raja dan menteri, atau raja dan tir, melawan raja sendirian sering sekali terjadi, dan adalah penting untuk mengetahui bagaimana mencapai syahmat dalam kes sebegini. Kes lain, syahmat dengan buah 'kecil' (gajah dan kuda) adalah agak jarang, namun diliputi juga di sini untuk kelengkapan.

===Raja dan Menteri lwn. Raja===
{{Chess diagram|=
| tright
| 
|= 
 8 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 7 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 6 |  |  |  |kd|  |  |  |  |=
 5 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 4 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 2 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 1 |kl|ql|  |  |  |  |  |  |=
    a  b  c  d  e  f  g  h  
| Contoh kedudukan mula untuk mat K+Q lwn. K
}}
Mencapai syahmat dengan raja dan menteri melawan raja sendirian agak mudah. Teknik asas melibatkan memaksa raja lawan ke pinggir papan, yang boleh dilakukan oleh menteri seorang diri. Adalah lebih pantas jika raja dan menteri bergerak bersama-sama, namun ini meningkat kebarangkalian kedudukan buntu, jadi pemain yang baru mula belajar patut melakukannya tanpa raja. Teknik yang diterangkan di bawah akan menyempurnakan mat dalam 10 hingga 15 gerakan.

Lihat contoh ini (lihat rajah di kanan):

'''1.Qb5'''

Memotong raja Hitam di baris kelima.

'''1...Ke6'''

1...Kc7 2.Qa6 menghadkan raja Hitam ke dua baris terakhir.
{{-}}
{{Chess diagram|=
| tright
| 
|= 
 8 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 7 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 6 |  |  |  |  |kd|  |  |  |=
 5 |  |  |ql|  |  |  |  |  |=
 4 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 2 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 1 |kl|  |  |  |  |  |  |  |=
    a  b  c  d  e  f  g  h  
| Kedudukan selepas 2.Qc5
}}

'''2.Qc5''' (lihat rajah)

Semasa fasa ini, perhatikan bagaimana menteri Putih sentiasa berada satu gerakan kuda jauh dari raja Hitam, dan bagaimana tiada mat diperlukan (ataupun dikehendaki). Gerakan seperti 2.Qc6+? cuma memberikan raja Hitam lebih kebebasan selepas 2...Ke5.

'''2...Kf6 3.Qd5 Kg6 4.Qe5 Kf7'''

Selepas 4...Kh6 5.Qg3 matlamat Putih tercapai: raja Hitam kini terperangkap di tepi. Putih kemudian akan menggerakkan rajanya ke f6 untuk memaksa syahmat.

'''5.Qd6 Kg7 6.Qe6 Kh7'''

Raja Hitam terpaksa ke hujung papan tidak kira apa yang dilakukannya, e.g. 6...Kf8 7.Qd7.
{{-}}
{{Chess diagram|=
| tright
| 
|= 
 8 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 7 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 6 |  |  |  |  |  |  |  |kd|=
 5 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 4 |  |  |  |  |  |  |ql|  |=
 3 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 2 |  |kl|  |  |  |  |  |  |=
 1 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
    a  b  c  d  e  f  g  h  
| Kedudukan selepas 8.Kb2
}}

'''7.Qg4 Kh6 8.Kb2''' (lihat rajah)

Kini raja Hitam telah tersekat, raja Putih datang untuk membantu menghabiskan lawannya.

'''8...Kh7 9.Kc3'''

9.Qg5 tidak mengganggu apa-apa, namun ia tidak perlu sebenarnya. Berbeza dengan mat raja dan tir lwn. raja, di sini raja Hitam tidak perlu diperangkap di bucu.

'''9...Kh8 10.Kd4'''

10 Qg6=?? [[../Bermain#Glosari|kedudukan buntu]] ialah satu-satunya harapan Hitam. Berjaga-jaga dengan perangkap ini!

'''10...Kh7 11.Ke5 Kh8 12.Kf6 Kh7 13.Qg7#.'''
{{-}}

===Raja dan Tir lwn. Raja===
{{Chess diagram|=
| tright
| 
|= 
 8 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 7 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 6 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 5 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 4 |  |  |  |  |kd|  |  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 2 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 1 |rl|kl|  |  |  |  |  |  |=
    a  b  c  d  e  f  g  h  
| Contoh kedudukan mula untuk mat K+R vs. K
}}

Mat ini mengambil masa yang lebih lama berbanding raja dan menteri lwn. raja, kerana raja dan tir perlu bekerjasama untuk memerangkap raja lawan di tepi papan (kerap kali di bucu). Teknik yang paling biasa diajar melibatkan membataskan raja lawan kepada satu kotak menggunakan tir, yang dilindungi oleh raja sendiri. Kotak kawasan itu kemudian menjadi semakin kecil sehingga raja lawan terperosok di bucu. Dari rajah di kanan:

'''1.Kc2 Ke5 2.Kd3 Kd5 3.Ra4 Ke5'''

Selepas kedudukan raja diperbaiki, kotak batasan boleh dibentuk:

'''4.Rd4'''

Kotak itu ialah d8-d4-h4.
{{-}}
{{Chess diagram|=
| tright
| 
|= 
 8 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 7 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 6 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 5 |  |  |  |  |  |kd|  |  |=
 4 |  |  |  |  |rl|  |  |  |=
 3 |  |  |  |kl|  |  |  |  |=
 2 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 1 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
    a  b  c  d  e  f  g  h  
| Kedudukan selepas 5.Re4
}}

'''4...Kf5 5.Re4''' (lihat rajah)

Kini ia e8-e4-h4.

'''5...Kf6 6.Kd4'''

Kotak tidak dapat dikecilkan segera, jadi raja bergerak lebih dekat.

'''6...Kf5 7.Kd5 Kf6'''

7...Kg5 8.Ke6 Kg6 9.Rf4 Kg5 10.Ke5 Kg6 11.Rf5 Kg7 12.Rf6 Kg8 13.Kf5 Kg7 14.Kg5 Kh7 15.Rg6 Kh8 16.Kf6 Kh7 17.Kf7 Kh8 18.Rg6# juga serupa.

'''8.Re5'''
{{-}}
{{Chess diagram|=
| tright
| 
|= 
 8 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 7 |  |  |  |  |  |kl|  |kd|=
 6 |  |  |  |  |  |  |rl|  |=
 5 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 4 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 2 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 1 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
    a  b  c  d  e  f  g  h  
| Kedudukan selepas 15.Kf7
}}

Kembali mengecilkan kotak: proses ini diulangi beberapa kali. Perhatikan bahawa sama seperti K+Q lwn. K, tiada mat diperlukan sehinggalah syahmat.

'''8...Kf7 9.Re6 Kg7 10.Ke5 Kf7 11.Kf5 Kg7 12.Rf6 Kh7 13.Rg6 Kh8 14.Kf6 Kh7 15.Kf7''' (lihat rajah)

Seperkara penting yang perlu diketahui: sekiranya kedudukan ini terjadi tetapi merupakan giliran Putih untuk berjalan, dia cuma perlu menggerakkan tirnya ke mana-mana di sepanjang baris ke-6 (kecuali Rh6+ tentunya!). Kemudian, raja Hitam terpaksa bergerak ke h8, dan Putih memberikan syahmat dengan Rh6#.

'''15...Kh8 16.Rh6#.'''
{{-}}

Kaedah alternatif yang dibentangkan di sini, ialah dengan kedua rajah berhadapan sesama sendiri (lihat bawah), manakala tir terletak agak jauh. Dari kedudukan mula yang sama seperti sebelum ini:

'''1.Kc2 Ke5 2.Kd3 Kd5'''

Sekali lagi Putih perlu memperbaiki kedudukan rajanya dahulu. Kemudian apabila kedua raja telah bertentang, Putih mengemat di baris kelima untuk memaksa raja Hitam berundur.

{{Chess diagram|=
| tright
| 
|= 
 8 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 7 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 6 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 5 |  |  |  |kd|  |  |  |  |=
 4 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 3 |  |  |  |kl|  |  |  |  |=
 2 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 1 |rl|  |  |  |  |  |  |  |=
    a  b  c  d  e  f  g  h  
| Kedudukan selepas 2...Kd5
}}

'''3.Ra5+''' (lihat raja)

Hitam tidak mempunyai pilihan selain berundur.

'''3...Kc6 4.Kd4 Kb6'''

4...Kd6 5.Ra6+ dengan segera memotong Hitam dari baris ke-6.

'''5.Rg5 Kc6 6.Rh5 Kd6'''

6...Kb6 7.Kc4 Kc6 8.Rh6+ ialah benda yang sama.

'''7.Rh6+ Ke7 8.Kd5 Kf7 9.Ke5 Kg7 10.Rb6 Kf7 11.Ra6 Ke7 12.Ra7+ Kd8 13.Ke6 Kc8 14.Kd6 Kb8 15.Rg7 Kc8 16.Rh7 Kb8 17.Kc6 Ka8 18.Kb6 Kb8 19.Rh8#.'''

Dengan menggunakan mana-mana kaedah di atas, Putih patut mengambil antara 15-20 gerakan untuk mencapai syahmat. Secara teorinya, jumlah gerakan tidak patut lebih dari 16, namun bergantung kepada kedudukan, pemain mungkin terpaksa menggunakan campuran kedua kaedah untuk melakukan ini.
{{-}}

== Syahmat buah lain ==
Jika Putih mempunyai cuma satu buah yang bukan menteri atau tir, adalah mustahil untuk mendapat syahmat. Jika Putih mempunyai tiga butir buah, mencapai syahmat adalah mudah. Oleh itu hanya teknik dengan dua buah akan dibincangkan di sini. Seperti yang diterangkan di bawah, mencapai syahmat dengan dua gajah agak mudah, dengan satu gajah dan satu kuda agak sukar, manakala dengan dua kuda lazimnya tidak mungkin.
{{Chess diagram|=
| tleft
| 
|= 
 8 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 7 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 6 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 5 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 4 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 3 |  |  |  |bl|bl|kl|  |  |=
 2 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 1 |  |  |  |  |kd|  |  |  |=
    a  b  c  d  e  f  g  h  
| Giliran Putih
}}
Rajah di kiri menunjukkan syahmat dalam 6 gerakan dengan dua gajah.

'''1. Bc2 Kf1 2. Bd2 Kg1 3. Kg3 Kf1 4. Bd3+ Kg1 5. Be3+ Kh1 6. Be4#'''

Jika Hitam memainkan '''3. ... Kh1''', berbanding Kf1, Putih membalasnya dengan: '''4. Be1 Kg1 5. Bf2+ Kh1 6. Be4#''', atau 5...Kf1 6. Bd3#'''

Kedua gajah bekerjasama mengambil pepenjuru bersebelahan, dengan itu menyekat laluan raja lawan.

Jika kedudukan di dalam rajah tercapai dan merupakan giliran Hitam, Putih boleh &quot;mendapat satu gerakan&quot; dengan menyegi tiga rajanya:

'''1...Ke1 2. Kf4 Kd1 3. Ke4 Ke1 4. Kf3 Kd1'''.  Kini kedudukan sama dicapai tetapi dengan giliran Putih, dan permainan diteruskan seperti di atas. Raja Hitam, dihalang oleh dua gajah, tidak dapat melarikan diri dari kotak d1-e1.
{{-}}

{{Chess diagram|=
| tleft
| 
|= 
 8 |  |  |  |kd|  |  |  |  |=
 7 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 6 |  |  |  |  |kl|  |  |  |=
 5 |  |bl|  |nl|  |  |  |  |=
 4 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 2 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 1 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
    a  b  c  d  e  f  g  h  
| Giliran Putih
}}
Untuk mencapai syahmat menggunakan gajah dan kuda, Putih perlu memaksa raja Hitam ke penjuru yang sama warna dengan gajahnya - dalam kes ini petak a8. Ini agak sukar, kerana gajah dan kuda tidak dapat bekerjasama dengan baik menyekat laluan raja lawan. Syahmat boleh dicapai, namun perlu berhati-hati kerana kesilapan boleh menyebabkan salah satu buah dimakan dan memaksa seri (kedudukan buntu). Namun dengan permainan terbaik pun, ia boleh mengambil lebih dari 30 gerakan untuk mencapai syahmat.

Dalam rajah di kiri, sebahagian besar kerja leceh ini telah pun dilakukan. Hitam sedang ditekan ke arah bucu a8. Walau bagaimanapun, sembilan lagi gerakan diperlukan untuk mencapai syahmat.

'''1. Kd6 Kc8 2. Ke7 Kb7 3. Kd7 Kb8 4. Ba6 Ka7 5. Bc8 Kb8 6. Ne7 Ka7''' (atau 6. ... Ka8 7. Kc7 Ka7 8. Nc6+ Ka8 9. Bb7# ) '''7. Kc7 Ka8 8. Bb7+ Ka7 9. Nc6#'''
{{-}}

{{Chess diagram|=
| tleft
| 
|= 
 8 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 7 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 6 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 5 |  |  |  |  |  |  |nl|  |=
 4 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |  |kl|  |=
 2 |  |  |  |nl|  |  |  |  |=
 1 |  |  |  |  |  |  |  |kd|=
    a  b  c  d  e  f  g  h  
| Giliran Putih
}}
Apabila Putih mempunyai dua kuda melawan raja tunggal, adalah mustahil untuk mengematnya (syahmat) tanpa kerjasama dari hitam. Rajah di kiri menerangkan kesusahan ini. Raja Hitam telah tersepit, tetapi Putih tidak mempunyai cara untuk mencapai syahmat. Menggerakkan Nf3 atau Nh3 keduanya membawa kepada keadaan buntu. Putih boleh mencuba '''1. Ne4 Kg1 2. Nf3+ Kh1?? 3. Nf2#''', akan tetapi Hitam memainkan '''2. ... Kf1 3. Nd4''' (jika tidak Hitam boleh memainkan Ke2, dan Putih perlu mengepungnya sekali lagi) '''3. ... Ke1''' dan Putih masih bermasalah membatasi raja Hitam.

Jika Hitam mempunyai sebutir bidak, Putih mungkin boleh menang dengan mengepung raja Hitam dengan raja sendiri dan satu kuda, dan mengelakkan kedudukan buntu dengan membenarkan bidak tersebut mara. Di masa yang sama kuda Putih yang satu lagi boleh cuba mencapai syahmat. Ini cuma berkemungkinan untuk berjaya jika bidak Hitam belum mara jauh, dan memerlukan sekurang-kurangnya tiga gerakan sebelum dapat naik pangkat. Alexey Troitsky, seorang penggubah kajian akhir permainan terkenal, menghasilkan analisis terperinci pengakhiran permainan sebegini dan membentuk beberapa kajian akhiran permainan melibatkan dua kuda melawan satu bidak. Sesetengah kedudukan ini memerlukan sehingga 70 gerakan tanpa gerakan atau tangkapan bidak. Akhiran permainan ini mempunyai kepentingan sejarah - ia dimasukkan dalam pindaan &quot;peraturan seri 50 gerakan&quot; untuk mengecualikan kedudukan tersebut sekiranya boleh ditunjukkan beberapa gerakan diperlukan lagi. (Pengecualian ini bagaimanapun telah ditarik balik; peraturan kini menetapkan yang mana-mana pemain boleh menuntut seri selepas 50 gerakan tanpa gerakan atau tangkapan bidak, tanpa mengira kedudukan buah di papan catur.) Pengakhiran dua kuda melawan satu bidak terjadi sekali-sekali dalam permainan pertandingan.
{{-}}

== Akhiran bidak ==
Dua konsep penting dalam akhiran permainan yang melibatkan cuma raja dan bidak ialah '''peraturan segi empat sama''' (''rule of the square'') dan '''pertentangan''' (''opposition'').

&quot;Bidak dilewati&quot; (''passed pawn'') ialah bidak yang tidak dapat dihentikan daripada &quot;menjadi menteri&quot; (naik pangkat) oleh bidak lawan. Jika kedua pihak mempunyai satu atau lebih bidak dilewati, maka pemain dengan &quot;bidak dilewati dilindungi&quot; (''protected passed pawn'') (dilindungi oleh bidak lain) berkemungkinan mempunyai kelebihan. Jika kedua tidak mempunyai bidak dilewati dilindungi, maka pemain dengan &quot;bidak dilewati luar&quot; (''outside passed pawn'') (paling jauh dari bidak lain) paling mungkin akan menang.

===Peraturan segi empat sama===
{{Chess diagram|=
| tright
| 
|= 
 8 |  |xx|xx|xx|xx|  |  |  |=
 7 |  |xx|xx|xx|xx|  |  |  |=
 6 |  |xx|xx|xx|xx|  |  |  |=
 5 |  |xx|xx|xx|pl|  |  |  |=
 4 |kd|  |  |  |  |  |  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 2 |kl|  |  |  |  |  |  |  |=
 1 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
    a  b  c  d  e  f  g  h  
| Peraturan segi empat sama
}}
'''Peraturan segi empat sama''' digunakan untuk menentukan sama ada bidak dilewati yang sedang dikejar raja lawan boleh naik pangkat tanpa dibantu oleh rajanya. Idea ini ditunjukkan dalam rajah di kanan:

Panjang segi empat sama ini ialah jumlah petak dari petak bidak itu berada ke petak naik pangkatnya. Peraturan ini menyatakan: ''jika raja lawan dapat mencapai petak bidak, ia akan dapat menangkap bidak tersebut; jika tidak, bidak tersebut boleh naik pangkat tanpa bantuan dari rajanya.'' Ingat bahawa jika bidak itu berada di petak mulanya, ia boleh bergerak dua petak, jadi segi empatnya sama dengan dengan bidak yang telah mara satu petak ke hadapan. Peraturan ini sah untuk semua bidak.

Jadi, melihat pada rajah, jika ia merupakan giliran Putih, maka raja Hitam berada di luar segi empat sama dan Putih dapat naik pangkat: '''1.e6 Kb5 2.e7 Kc6 3.e8Q+.'''

Akan tetapi jika ia merupakan giliran Hitam, bidak Putih tidak akan dapat melarikan diri: '''1...Kb5! (masuk ke dalam segi empat) 2.e6 Kc6 3.e7 Kd7 4.e8Q+ Kxe8 =.'''
{{-}}
{{Chess diagram|=
| tright
| 
|= 
 8 |  |xx|xx|xx|xx|  |  |  |=
 7 |  |xx|xx|xx|xx|  |  |  |=
 6 |  |xx|pd|xx|xx|  |  |  |=
 5 |  |xx|xx|xx|pl|  |  |  |=
 4 |kd|  |  |  |  |  |  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 2 |kl|  |  |  |  |  |  |  |=
 1 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
    a  b  c  d  e  f  g  h  
|
}}
Peraturan ini membuat anggapan tiada apa yang menghalang raja dari mengambil jalan terpendek untuk mengejar bidak. Jika terdapat bidak yang mungkin menghalang laluan raja, maka peraturan ini tidak terpakai:

Kedudukan ini sama dengan yang di atas, kecuali ada bidak hitam di petak c6. Bidak ini berada dalam laluan rajanya, jadi jika ia merupakan giliran Hitam sekalipun, dia akan tewas: '''1...Kb5''' (1...c5 2.e6! dan raja Hitam tidak dapat masuk ke segi empat c8-c6-e6-e8) '''2.e6 Kb6 3.e7 Kc7 4.e8Q.'''
{{-}}
{{Chess diagram|=
| tright
| 
|= 
 8 |  |xx|xx|xx|xx|xx|  |  |=
 7 |  |xx|pd|xx|xx|xx|  |  |=
 6 |  |xx|xx|xx|xx|xx|  |  |=
 5 |  |xx|xx|pl|xx|xx|  |  |=
 4 |  |xx|xx|xx|xx|pl|  |  |=
 3 |kd|  |  |  |  |  |  |  |=
 2 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 1 |kl|  |  |  |  |  |  |  |=
    a  b  c  d  e  f  g  h  
|
}}
Peraturan segi empat sama boleh membentuk asas taktik. Dalam kedudukan di kanan, Hitam memainkan '''1...Kb4''', memasuki segi empat sama bidak-f Putih. Sangkanya ini cukup untuk mendapat seri, namun Putih memainkan '''2.d6!'''. Selepas '''2...cxd6 3.f5''' kesan pengorbanan Putih menjadi jelas: bidak Hitam telah diumpan ke pepenjuru a3-f8, di mana ia menghalang raja Hitam. Kini Putih dapat menaikkan pangkat bidaknya dan menang. Hitam tidak mempunyai pilihan untuk tidak memakan bidak-d Putih pada gerakan keduanya, jika tidak bidak itu pula yang akan naik pangkat menjadi menteri. Perhatikan bahawa '''2.f5 Kc5 3.f6 Kd6 4.Kb2 Kd7 5.Kc3 Ke8 6.Kd4 Kf7 7.Ke5''' juga boleh menang.
{{-}}

===Pertentangan===
Apabila kedua raja berada berhadapan satu sama lain sehingga ada satu petak di antara mereka, mereka dikatakan bertentang sesama sendiri (atau berada dalam '''pertentangan'''). Disebabkan peraturan catur menyatakan bahawa raja tidak boleh bergerak ke petak bersebelahan dengan raja lawan, terdapat satu dinding halimunan antara kedua raja yang menghalang mereka mara ke hadapan.

{{Chess diagram|=
| tright
| 
|= 
 8 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 7 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 6 |  |  |  |  |kd|  |  |  |=
 5 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 4 |  |  |  |  |kl|  |  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 2 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 1 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
    a  b  c  d  e  f  g  h  
| Raja ''dalam pertentangan''
}}
Pemain yang bukan gilirannya dalam situasi sedemikian disebut memiliki pertentangan. Oleh sebab lawannya tidak boleh menggerakkan rajanya ke hadapan, dia perlu menggerakkannya ke tepi atau ke belakang, dan selepas itu pemain tadi mempunyai peluang menggerakkan rajanya ke hadapan, yang selalunya merupakan suatu kelebihan.

Mari pertimbangkan kedudukan ringkas di kanan ini yang menerangkan apa itu pertentangan:

Jika kini giliran Hitam, Putih memiliki pertentangan. Hitam tidak boleh menggerakkan rajanya ke hadapan, jadi dia mungkin memainkan 1...Kd6 (1...Kf6 sama sahaja dalam imej cermin). kini petak f5 boleh diduduki oleh raja Putih, jadi gerakan Putih yang seterusnya ialah 2. Kf5. Jika Hitam kini menggerakkan rajanya ke e7, Putih membalas dengan bergerak ke e5, apabila kedudukan yang serupa dengan kedudukan mula timbul, dengan pengecualian raja putih telah mara satu petak ke hadapan dan dengan itu memaksa raja Hitam berundur satu petak.
{{-}}
{{Chess diagram|=
| tright
| 
|= 
 8 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 7 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 6 |  |  |  |  |kd|  |  |  |=
 5 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 4 |  |  |  |  |kl|  |  |  |=
 3 |  |  |  |  |pl|  |  |  |=
 2 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 1 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
    a  b  c  d  e  f  g  h  
| Giliran Hitam, Putih menang. Giliran Putih, seri.
}}
Jadi apakah kelebihan memiliki pertentangan? Mari tambahan satu bidak ke kedudukan sebelum ini, dan kita akan mendapat contoh bagaimana bidak tersebut naik pangkat dengan bantuan pertentangan (lihat rajah di kanan):

Kini Hitam memainkan 1...Kd6, seperti dalam contoh sebelum ini. Gerakan pertama Putih juga sama, 2.Kf5, menggerakkan rajanya ke hadapan. Permainan kemudian mungkin berlangsung 2...Kd7 3.Kf6 Kd6. kini ia kelihatan seperti Hitam memiliki pertentangan, namun jangan lupa bahawa Putih tidak perlu menggerakkan rajanya. Oleh itu gerakan yang betul ialah 4.e4, apabila Hitam perlu memberikan balik pertentangan. Lalu Putih menang selepas 4...Kd7 5.e5 Ke8 6.Ke6 Kd8 7. Kf7 Kd7 8.e6+ Kd6 9.e7 dan bidak naik pangkat selepas itu.

Kedudukan ini mungkin kelihatan seperti kemenangan mudah untuk Putih jika ini gilirannya. Bagaimanapun, dalam kes ini, keputusannya seri. Hitam mempunyai pertentangan, dan boleh menggunakannya untuk menyekat bidak (sekiranyanya dia berhati-hati dan tidak membuat kesilapan hingga kehilangan pertentangan). Permainan boleh bermula dengan 1.Kf4 Kf6 2. e4 Ke6!. Inilah satu-satunya gerakan yang boleh memberikan Hitam seri. Dalam keadaan seperti ini, apabila raja yang bertahan tidak dapat menentangi raja lawan, dia tidak boleh langsung bergerak ke belakang. Sebaliknya dia perlu bergerak ke sisi, dan sentiasa ke lajur bidak lawan. Sekiranya Hitam memainkan 2...Ke7?, putih akan mendapat pertentangan dengan 3.Ke5, dan memenangi perlawanan seperti dalam contoh sebelum ini. Selepas 2...Ke6 Putih tiada cara untuk memaksa bidaknya melepasi raja Hitam. Permainan boleh bersambung 3.e5 Ke7 4.Kf5 Kf7 5.e6 Ke8 6.Kf6 Kf8 7.e7 Ke8 8.Ke6 kedudukan buntu.

{{Chess diagram|=
| tright
| 
|= 
 8 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 7 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 6 |  |  |  |kd|  |  |  |  |=
 5 |  |  |  |pl|  |  |  |  |=
 4 |  |  |  |kl|  |  |  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 2 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 1 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
    a  b  c  d  e  f  g  h  
| Seri, tidak kira siapa yang bergerak.
}}
Pertentangan dan satu bidak tidaklah menjamin kemenangan. Ambil kedudukan di kanan sebagai contoh. Berbeza dengan sebelum ini, raja Putih berada di belakang bidak, dan ini cukup untuk memberikan seri kepada Hitam. Dengan anggapan kini giliran Hitam (supaya Putih memiliki pertentangan), permainan mungkin bersambung 1. ... Kd7 2. Kc5 Kc7 3. d6+ Kd7 4. Kd5 Kd8 5. Kc6 Kc8 6. d7+ Kd8 7. Kd6 kedudukan buntu.
{{-}}
{{Chess diagram|=
| tright
| 
|= 
 8 |kd|  |  |  |  |  |  |  |=
 7 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 6 |kl|  |  |  |  |  |  |  |=
 5 |pl|  |  |  |  |  |  |  |=
 4 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 2 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 1 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
    a  b  c  d  e  f  g  h  

| Seri, tidak kira siapa yang bergerak.
}}
Walaupun sebelah pihak mempunyai kelebihan bidak, rajanya berada di hadapan bidak dan dia memiliki pertentangan, masih mungkin bagi pemain tersebut untuk tidak dapat menang. Satu pengecualian penting di tunjukkan di kanan, iaitu bidak tir. Berbeza dengan kes sebelum ini, tiada apa yang dapat dilakukan Putih untuk memaksa Hitam keluar dari sudut itu - jadi bidaknya tidak akan dapat naik pangkat.
{{-}}

===Bidak dilewati luar===
{{Chess diagram|=
| tright
| 
|= 
 8 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 7 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 6 |pd|  |kd|  |  |  |  |  |=
 5 |pl|  |pd|  |  |  |  |  |=
 4 |  |  |kl|  |  |pl|  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 2 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 1 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
    a  b  c  d  e  f  g  h  
| Putih menang.
}}
Kedudukan di kanan merupakan contoh baik bidak dilewati luar (''outside passed pawn''). Ia bukanlah bidak di tepi papan - cuma bidak ini berada jauh dari bidak lain, dan berfungsi sebagai umpan. Biasa terjadi kes di mana kedua pemain mempunyai bilangan bidak yang sama, namun bidak dilewati luar menjadi kelebihan yang cukup untuk memboleh sebelah pihak menang.

Dalam contoh di kanan, Putih memarakan bidak luarnya, dan apabila raja Hitam cuba memintas, rajanya memakan semua bidak hitam, dan menaikkan pangkat bidaknya yang lagi satu. 

1. f5 Kd6 2. f6 Ke6 3. Kxc5 Kxf6 4. Kb6 Ke6 5. Kxa6 Kd7 6. Kb7 dan bidak naik pangkat.
{{-}}

===Bidak dilewati dilindungi===
{{Chess diagram|=
| tright
| 
|= 
 8 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 7 |  |  |  |kd|  |pd|  |  |=
 6 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 5 |  |pd|pl|kl|  |  |  |  |=
 4 |pd|pl|  |  |  |  |  |  |=
 3 |pl|  |  |  |  |  |  |  |=
 2 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 1 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
    a  b  c  d  e  f  g  h  
| Putih menang.
}}
Bidak c Putih merupakan contoh bidak dilewati dilindungi (''protected passed pawn'') - cukup untuk menang dalam kedudukan ini, walaupun hitam mempunyai bidak dilewati luar. Putih boleh sahaja membazirkan kelebihan ini, malah kalah, selepas 1. c6+?? Kc7 2. Kc5 f5 3. Kd5 f4 4. Ke4 Kxc6 5. Kxf4 Kd5 6. Ke3 Kc4 (bidak dilewati luar mengatasi). Strategi yang betul untuk Putih ialah untuk mengancam bidak f dengan rajanya, dan kemudian menukar bidak c dan f dengan suatu cara supaya dia mendapat pertentangan. Hitam tidak dapat membalas dengan menyerang bidak Putih lain, kerana nanti bidak c akan naik pangkat.

1. Ke5 Ke7 2. c6 Kd8 3. Kf6 Kc7 4. Kxf7 Kxc6 5. Ke6 Kc7 6. Kd5 Kb6 7. Kd6 Kb7 8. Kc5 Ka6 9. Kc6 memenangi kedua-dua bidak.

Mungkin lebih baik ialah pilihan melawan 1. Ke5 Kc6 2. Kf6 Kd5 3. Kxf7 Kc4 4. c6 Kb3 5. c7 Kxa3 6. c8/Q Kxb4 7. Qe6 dan Putih tidak mempunyai masalah menghentikan bidak Hitam.

(Nota: Dari segi prinsip, Putih boleh menang strategi yang pertama setakat 1. c6+ Kc7 2. Kc5 f5. Putih boleh memainkan 3. Kxb5 dan masih mempunyai masa menghentikan bidak f Hitam, seterusnya memenangi perlawanan.

{{Chess diagram|=
| tright
| 
|= 
 8 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 7 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 6 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 5 |  |  |  |kd|  |pd|  |  |=
 4 |pd|  |  |  |  |  |  |  |=
 3 |pl|pd|pl|kl|  |  |  |  |=
 2 |  |pl|  |  |  |  |  |  |=
 1 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
    a  b  c  d  e  f  g  h  
| Seri.
}}
Sekiranya bidak dilewati dilindungi belum mara begitu jauh, kelebihan yang diberikannya berkurangan. Kedudukan di kanan, di mana kebanyakan buah diundurkan dua baris, sebenarnya memeberikan kelebihan kecil kepada Hitam, namun tidak cukup untuk menang melawan pertahanan terbaik. Hitam menggunakan bidak dilewati luarnya sebagai umpan, dan kemudian menaikkan pangkat bidak b nya, manakala Putih menaikkan pangkat bidak c nya.

1. Ke3 Kc4 2. Ke2 (cuba menghalang Hitam dari menembus masuk) f4 3. Kd2 f3 4. Ke3 f2 5. Kxf2 Kd3 6. Kf3 Kc2 7. c4 Kxb2 8. c5 Kxa3 9. c6 b2 10. c7 b1/Q 11. c8/Q

Hitam mempunyai satu bidak lebih dalam akhiran yang melibatkan menteri di kedua belah pihak. Hitam mempunyai peluang untuk menang, namun akhiran sebegini lazimnya berakhir dengan seri.
{{-}}

== Kajian dan teka-teki akhiran permainan ==
{{Chess diagram|=
| tright
| 
|= 
 8 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 7 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 6 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 5 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 4 |  |  |  |kd|  |  |  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 2 |pl|kl|  |  |  |  |  |  |=
 1 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
    a  b  c  d  e  f  g  h  
| Rajah 1. Giliran Putih
}}
Dalam kedudukan ini siapa akan menang? Atau dengan anggapan permainan betul oleh kedua pemain, apakah keputusan permainan ini?  Sebelum menjawab, pertimbangkan dua rajah seterusnya.

{{Chess diagram|=
| tright
| 
|= 
 8 |  |kd|  |  |  |  |  |  |=
 7 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 6 |pl|kl|  |  |  |  |  |  |=
 5 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 4 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 2 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 1 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
    a  b  c  d  e  f  g  h  
| Rajah 2. Giliran Putih
}}
{{Chess diagram|=
| tright
| 
|= 
 8 |kd|  |  |  |  |  |  |  |=
 7 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 6 |pl|kl|  |  |  |  |  |  |=
 5 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 4 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 2 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 1 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
    a  b  c  d  e  f  g  h  
| Rajah 3. Giliran Putih
}}
Dalam Rajah 2 dan 3, Putih mempunyai rancangan yang jelas, menaikkan pangkat bidaknya menjadi menteri. Namun Hitam boleh menghalangnya, Putih tidak dapat memarakan bidaknya dengan segera. Dalam Rajah 2, jika Putih menjalankan bidaknya dengan a7+ Hitam boleh menjalankan Ka8 dan permainan ini seri. Dalam Rajah 3, jika bidak Putih mara ke a7, ia akan sekali lagi menyebabkan kedudukan buntu. Jadi Putih mesti mengeluarkan raja hitam dari petak a8 dan b8. Ini mustahil bagi Putih, apa sahaja yang Putih lakukan raja Hitam akan tetap berulang-alik di antara dua petak itu, maka permainan ini seri.

Dalam permainan catur, pemain akan banyak kali diberikan pilihan pertukaran yang membawa kepada akhiran permainan. Oleh itu penting untuk pemain mengtahui sama ada tawaran pertukaran ini bagus untuk pengakhiran permainan. Sekiranya pemain dapat mencongak bahawa pertukaran itu akan membawa kepada kedudukan seperti dalam rajah 1, maka dia tidak perlu mencongak lanjut kerana dia tahu permainan itu keputusannya seri! Dengan memahami hasil sesuatu kedudukan tanpa perlu mengira-ngira beberapa kelainan berbeza, pemain dapat membuat keputusan tepat untuk pertukaran yang boleh memberi keputusan muktamad seperti ini.

Bagaimanapun, terdapat beberapa butiran yang perlu diperhatikan untuk kedudukan sebegini berakhir dengan seri. Pertama, Putih tidak boleh memiliki bidak lain, atau Hitam akan kalah. Juga, raja Hitam mestilah dapat tiba di penjuru papan dahulu, jika raja Putih dapat mengadang raja Hitam, Putih akan menang.

&lt;noinclude&gt;{{Catur/Kandungan|Permulaan permainan|Kelainan}}&lt;/noinclude&gt;

[[en:Chess/The Endgame]]
[[it:Scacchi/Finali]]
[[ro:Şah/Finalul]]</text>
      <sha1>f6w1l1koyp6ghqlq4bl4v0db4qdncf7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Kedai Kopi/Arkib 2009</title>
    <ns>4</ns>
    <id>2515</id>
    <redirect title="Wikibooks:Kedai Kopi/Arkib 2007" />
    <revision>
      <id>6880</id>
      <parentid>5953</parentid>
      <timestamp>2012-01-19T05:45:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>alih</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="72" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Wikibooks:Kedai Kopi/Arkib 2007#Penukaran logo (sambungan)]]</text>
      <sha1>h9vqa3irkfie27dlzrzi4dunbgivqtv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Puding jagung</title>
    <ns>100</ns>
    <id>2519</id>
    <revision>
      <id>10719</id>
      <parentid>6231</parentid>
      <timestamp>2020-03-02T03:47:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Chongkian</username>
        <id>2495</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="850" xml:space="preserve">{{Wikipedia|Puding Jagung}}
{{Resipi|Kuih}}
[[Fail:YosriPudingJagung.jpg|thumb|Puding jagung]]
'''Puding jagung''' merupakan sejenis [[Resipi:Puding|puding]] yang bahan utamanya ialah [[Resipi:Jagung|jagung]].

== Resipi ==
===Bahan-bahan===
* 1 liter susu segar
* 150 g gula
* 130 g tepung kastard
* 1 ½ tin jagung

===Cara membuat===
* Didihkan 750 ml susu bersama gula di dalam periuk dan biarkan sejuk. 
* Campurkan 250 ml susu bersama dengan tepung kastard dan kacau hingga sebati.
* Campurkan adunan kastard cair tersebut bersama susu suam yang telah didihkan dan kacau hingga pekat.
* Masukkan jagung dan kacau lagi adunan sehingga habis dan matikan api.
* Tuangkan adunan ke dalam acuan dan sejukkan hingga beku.

== Sumber ==
* [http://resepi.mesra.net/Detailed/567.shtml Mesra.net - Resepi &gt; Puding Jagung]

[[Kategori:Kuih|Puding jagung]]</text>
      <sha1>ifioa0bd5j6f4rm6t6li3ggpdlmz74w</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Catur/Contoh permainan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2531</id>
    <revision>
      <id>9146</id>
      <parentid>9145</parentid>
      <timestamp>2014-05-09T01:44:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>Membatalkan semakan 9145 oleh [[Special:Contributions/114.30.82.62|114.30.82.62]] ([[User talk:114.30.82.62|Perbincangan]])</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="24271" xml:space="preserve">__NOTOC__
Berikut merupakan '''contoh permainan catur''', ditulis dalam [[Catur/Mencatat permainan|notasi catur]] algebra piawai, dan disertai dengan ulasan.

Gerakan pertama milik Putih, memberikan Putih inisiatif penting. Putih menang 10% lebih kerap daripada Hitam hanya kerana kuasa inisiatif ini. Oleh itu penting bagi Putih untuk tidak membazirkan kelebihan bukaan dengan gerakan yang tidak melakukan apa-apa.

== Gerakan 1-5 ==
&lt;div class=&quot;thumb tright&quot;&gt;
{{Chess position|=
 |rd|nd|bd|qd|kd|bd|nd|rd|=
 |pd|pd|pd|pd|pd|pd|pd|pd|=
 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 |  |  |  |  |pl|  |  |  |=
 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 |pl|pl|pl|pl|  |pl|pl|pl|=
 |rl|nl|bl|ql|kl|bl|nl|rl|=
|25}}&lt;/div&gt;

====1. e4====
Putih memilih gerakan yang sangat baik, lazim di kalangan orang yang baru mula belajar dan pakar. Gerakan ini mempunyai beberapa kelebihan.
# Ia menuntut kawasan di tengah. Pemain yang mengawal bahagian tengah dengan bidak lebih berkemungkinan mendapat petak yang baik untuk buahnya.
# Ia membuka pepenjuru untuk gajah raja bergerak keluar dan menyerang, dan seterusnya memudahkan perkubuan (''castling'') sebelah raja.
# Ia membuka pepenjuru untuk menteri bergerak keluar dan menyerang.

Bukaan ini mencapai dua konsep terpenting gerakan bukaan: 1. Membangunkan buah, atau memudahkan pembangunan buah, dan 2. Mengawal bahagian tengah.
{{-}}
&lt;div class=&quot;thumb tright&quot;&gt;
{{Chess position|=
 |rd|nd|bd|qd|kd|bd|nd|rd|=
 |pd|pd|pd|pd|  |pd|pd|pd|=
 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 |  |  |  |  |pd|  |  |  |=
 |  |  |  |  |pl|  |  |  |=
 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 |pl|pl|pl|pl|  |pl|pl|pl|=
 |rl|nl|bl|ql|kl|bl|nl|rl|=
|25}}&lt;/div&gt;

====1... e5====
Gerakan ini bagus untuk Hitam atas sebab yang sama di atas.
Perhatikan bahawa dua bidak di lajur e ini tidak mengancam satu sama lain, kerana bidak cuma memakan secara pepenjuru. Sebaliknya mereka cuma saling menyekat sehingga dipecahkan oleh sesuatu.
{{-}}
&lt;div class=&quot;thumb tright&quot;&gt;
{{Chess position|=
 |rd|nd|bd|qd|kd|bd|nd|rd|=
 |pd|pd|pd|pd|  |pd|pd|pd|=
 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 |  |  |  |  |pd|  |  |  |=
 |  |  |  |  |pl|  |  |  |=
 |  |  |  |  |  |nl|  |  |=
 |pl|pl|pl|pl|  |pl|pl|pl|=
 |rl|nl|bl|ql|kl|bl|  |rl|=
|25}}&lt;/div&gt;

====2. Nf3====
Satu lagi gerakan yang baik oleh Putih.

Putih menyiap sediakan pasukannya dengan memarakan kuda ke kedudukan menyerang. Oleh kerana kuda Putih sedang menyerang bidak e Hitam, Putih mengekalkan inisiatif dengan memaksa Hitam bertindak balas. Jadi kini pilihan gerakan Hitam terhad kepada gerakan yang mempertahankan bidaknya jika dia tidak mahu kehilangan bidak tersebut. Inisiatif ini mungkin kelihatan seperti kelebihan kecil sahaja, namun di tangan pakar ia boleh menjadi amat berbahaya.

Putih boleh juga menggerakkan menterinya, tetapi ini merbahaya. Menteri terlalu berharga untuk ditukar dengan mana-mana buah lain, oleh itu ia tidak dapat melakukan apa-apa sendirian melainkan lawan cuai dan gagal melindungi buahnya. Ia memberi peluang untuk lawan untuk mengancam menteri pemain, memaksa pemain melarikan menterinya sementara lawan mengembangkan buahnya. Adalah lebih baik bagi menteri untuk menunggu sehingga terdapat buah lain yang turut serta.

Putih juga boleh menggerakkan gajah belah raja. Idea ini tidaklah teruk, namun ketika ini belum pasti petak mana yang bagus, c4, b5, ataupun di  belakang bidak. Kuda sebaliknya, hampir senantiasa mara ke f3, kerana petak lain yang boleh ditujuinya adalah kurang baik. Di h3 ia tidak akan menyerang tengah, manakala di e2 ia akan menghalang laluan.
{{-}}
&lt;div class=&quot;thumb tright&quot;&gt;
{{Chess position|=
 |rd|nd|bd|qd|kd|bd|nd|rd|=
 |pd|pd|pd|pd|  |  |pd|pd|=
 |  |  |  |  |  |pd|  |  |=
 |  |  |  |  |pd|  |  |  |=
 |  |  |  |  |pl|  |  |  |=
 |  |  |  |  |  |nl|  |  |=
 |pl|pl|pl|pl|  |pl|pl|pl|=
 |rl|nl|bl|ql|kl|bl|  |rl|=
|25}}&lt;/div&gt;

====2... f6?====
Hitam melakukan gerakan tidak berguna, memasuki Pertahanan Damiano yang terkenal.
Hitam perlu melindungi bidaknya dengan mana-mana 2...Nc6 (talian utama) atau 2...d6 (Pertahanan Philidor), atau menyerang balas bidak Putih dengan 2...Nf6 (Pertahanan Petrov). Jika Putih berasa berani, dia boleh juga mencuba kawasan keruh 2...f5 (Langkah Umpan Latvia) atau 2...d5 (Langkah Umpan Gajah). Pergerakan mana-mana kuda akan mengekalkan kesimbangan permainan dengan bersaing merebut tengah.

Gerakan 2...f6 kelihatan seperti melindungi bidak e yang diancam itu, namun ini sekadar ilusi, seperti yang akan ditunjukkan dalam permainan ini. Hitam telah melemahkan belah rajanya, membenarkan serangan terhadap petak f7, yang dilindungi cuma oleh rajanya sahaja.

Hitam telah gagal untuk mengikuti prinsip di sini tanpa sebarang pampasan. Gerakannya mempengaruhi tengah, namun begitu juga gerakan 2. ...d6 dan akan mendapat sedikit kawalan di belah menteri. Gerakannya juga tidak membangunkan buah atau membantu membangunkan buah. 2. ...Nc6 membangunkan kuda dan merampas kawalan di tengah, 2. ...d6 mendapat sedikit kawalan di pepenjuru c8-h3 dan memudahkan pembangunan gajah petak-cerah. Selain itu Hitam juga telah melemahkan belah rajanya. Sebarang gerakan bidak di hadapan raja yang berkubu boleh menjadi kelemahan berguna untuk lawan. Apatah lagi bidak tidak dapat berundur ke belakang.

Gerakan 2...f5 dan 2...d5 juga kelihatan seperti tidak mengikut prinsip. Jadi mengapa ia disebut? Kadangkala gerakan terbaik dalam sesuatu keadaan akan melanggar prinsip, namun ia akan memberikan pampasan untuk apa sahaja kelebihan yang hilang akibat tidak mengikut prinsip. Jadi apa yang ingin diterapkan dengan prinsip ialah untuk pemain menyoal dirinya sendiri apabila menggerakkan sesuatu buah, seperti &quot;Patutkah saya membangunkan ini sekarang?&quot; Jadi penting bagi pemain untuk memahami  prinsip supaya dapat membuat keputusan sama ada gerakannya memberikan pampasan yang cukup. Mengikut sahaja prinsip permainan tanpa memahaminya bukanlah suatu tabiat yang baik.
{{-}}
&lt;div class=&quot;thumb tright&quot;&gt;
{{Chess position|=
 |rd|nd|bd|qd|kd|bd|nd|rd|=
 |pd|pd|pd|pd|  |  |pd|pd|=
 |  |  |  |  |  |pd|  |  |=
 |  |  |  |  |nl|  |  |  |=
 |  |  |  |  |pl|  |  |  |=
 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 |pl|pl|pl|pl|  |pl|pl|pl|=
 |rl|nl|bl|ql|kl|bl|  |rl|=
|25}}&lt;/div&gt;

====3. Nxe5====
Putih menyerang dengan segera, ''mengorbankan'' kudanya untuk dua bidak, walaupun secara umumnya Putih memerlukan tiga bidak bagi menggantikan nilai sebuah kuda. Sebelum melakukan pengorbanan ini, Putih perlu memastikan yang dia akan mendapat sesuatu sebagai pampasan buahnya yang hilang. Dalam kes ini, seperti yang akan ditunjukkan gerakan seterusnya, Putih tahu bahawa dia akan dapat menyerang raja lawan, memaksa Hitam menyerahkan lagi buah atau membenarkan syahmat.
{{-}}
&lt;div class=&quot;thumb tright&quot;&gt;
{{Chess position|=
 |rd|nd|bd|qd|kd|bd|nd|rd|=
 |pd|pd|pd|pd|  |  |pd|pd|=
 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 |  |  |  |  |pd|  |  |  |=
 |  |  |  |  |pl|  |  |  |=
 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 |pl|pl|pl|pl|  |pl|pl|pl|=
 |rl|nl|bl|ql|kl|bl|  |rl|=
|25}}&lt;/div&gt;

===3... fxe5?===
Hitam membalas dengan satu-satunya gerakan yang selaras dengan 2...f6, namun ia bukanlah yang terbaik.
Jawapan terbaik untuk gerakan Putih ialah 3...Qe7, memaku (''skewer'') kuda, bidak dan raja Putih. Dalam kata lain, menteri Hitam akan menyerang semua buah Putih di lajur e.
Selepas kuda bergerak lari, menteri boleh bergerak ke e4 dan mengemat raja lawan, sambil mendapat balik bidak. Bagaimanapun, Putih masih mempunyai kelebihan besar disebabkan terlebih dahulu membangun buah dan struktur bidak lemah sebelah raja Hitam, contohnya 4.Nf3 Qxe4+ 5.Be2, mungkin diikuti 0-0 dan Nc3 (menyerang menteri).

Memakan kuda Hitam sekarang cuma akan menyebabkan menteri Putih memasuki gelanggang dengan mat. Keadaan Hitam tidak boleh memakan kuda ini menunjukkan bahawa 2...f6 tidaklah betul-betul melindungi bidak yang diserang.
{{-}}
&lt;div class=&quot;thumb tright&quot;&gt;
{{Chess position|=
 |rd|nd|bd|qd|kd|bd|nd|rd|=
 |pd|pd|pd|pd|  |  |pd|pd|=
 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 |  |  |  |  |pd|  |  |ql|=
 |  |  |  |  |pl|  |  |  |=
 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 |pl|pl|pl|pl|  |pl|pl|pl|=
 |rl|nl|bl|  |kl|bl|  |rl|=
|25}}&lt;/div&gt;

===4. Qh5+===
Mat pertama permainan ini! Terdapat tiga cara sah untuk bergerak balas terhadap mat ini:
# Memakan buah yang mengemat. Tidak boleh di sini kerana Hitam tidak mempunyai buah yang boleh bergerak ke h5.
# Menempatkan buah lain di antara raja dan buah yang mengemat. Hitam boleh memainkan 4...g6. Namun itu akan membuatnya kehilangan tir selepas 5.Qxe5+ dan 6.Qxh8.
# Menggerakkan raja keluar dari mat. Raja tidak dapat bergerak ke f7 kerana ia masih dalam keadaan mat di situ, jadi satu-satunya pilihan yang ada ialah petak e7.

Perhatikan bahawa Putih telah mencabang raja di e8 dan bidak di e5. Hitam tidak mempunyai masa untuk melindungi keduanya. Namun memandangkan Hitam terpaksa bergerak balas terhadap mat, menteri Putih bebas untuk memakan bidak tersebut.
{{-}}
&lt;div class=&quot;thumb tright&quot;&gt;
{{Chess position|=
 |rd|nd|bd|qd|  |bd|nd|rd|=
 |pd|pd|pd|pd|kd|  |pd|pd|=
 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 |  |  |  |  |pd|  |  |ql|=
 |  |  |  |  |pl|  |  |  |=
 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 |pl|pl|pl|pl|  |pl|pl|pl|=
 |rl|nl|bl|  |kl|bl|  |rl|=
|25}}&lt;/div&gt;

===4... Ke7===
Gerakan ini meninggalkan Hitam dalam kedudukan bahaya, kerana rajanya amat terdedah. Lagi pula, tir, gajah dan menteri Hitam masih tiada cara untuk keluar.
Kedudukan Hitam kini masih belum terbangun sama seperti di permulaan permainan.
{{-}}
&lt;div class=&quot;thumb tright&quot;&gt;
{{Chess position|=
 |rd|nd|bd|qd|  |bd|nd|rd|=
 |pd|pd|pd|pd|kd|  |pd|pd|=
 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 |  |  |  |  |ql|  |  |  |=
 |  |  |  |  |pl|  |  |  |=
 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 |pl|pl|pl|pl|  |pl|pl|pl|=
 |rl|nl|bl|  |kl|bl|  |rl|=
|25}}&lt;/div&gt;

===5. Qxe5+===
Satu lagi mat. Hitam kini mempunyai cuma satu gerakan sah. Hitam tidak boleh menempatkan apa-apa di antara menteri lawan dan rajanya, serta tidak dapat memakan menteri lawan. Maka dia cuma dapat menggerakkan rajanya keluar dari mat. Cuma ada satu petak di sebelah raja Hitam yang tidak diserang menteri Putih.
{{-}}
&lt;div class=&quot;thumb tright&quot;&gt;
{{Chess position|=
 |rd|nd|bd|qd|  |bd|nd|rd|=
 |pd|pd|pd|pd|  |kd|pd|pd|=
 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 |  |  |  |  |ql|  |  |  |=
 |  |  |  |  |pl|  |  |  |=
 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 |pl|pl|pl|pl|  |pl|pl|pl|=
 |rl|nl|bl|  |kl|bl|  |rl|=
|25}}&lt;/div&gt;

===5... Kf7===
Hitam menggerakkan rajanya, ia satu-satunya pilihan yang ada. Menteri Putih amat berbahaya ketika ini. Bagaimanapun, oleh kerana ia terlalu berharga untuk ditukar dengan mana-mana buah lain, ia cuma boleh memakan buah yang tidak dikawal. Semua buah dalam kem Hitam dikawal oleh sesuatu, jadi menteri Putih telah melakukan semua yang boleh dilakukannya sendirian. Tiba masanya membawa masuk bantuan.
{{-}}

== Gerakan 6-10 ==
&lt;div class=&quot;thumb tright&quot;&gt;
{{Chess position|=
 |rd|nd|bd|qd|  |bd|nd|rd|=
 |pd|pd|pd|pd|  |kd|pd|pd|=
 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 |  |  |  |  |ql|  |  |  |=
 |  |  |bl|  |pl|  |  |  |=
 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 |pl|pl|pl|pl|  |pl|pl|pl|=
 |rl|nl|bl|  |kl|  |  |rl|=
|25}}&lt;/div&gt;
===6. Bc4+===
Ini merupakan satu gerakan yang sangat baik untuk mengekalkan tekanan ke atas Hitam kerana ia membangunkan buah dan terus mengemat sambil menghalang Hitam dari mengukuhkan kedudukannya.

Jika Putih bermain gerakan kurang bersemangat dengan 6.Nc3, kelebihannya akan hilang sekelip mata. Hitam boleh membalas dengan 6...Be7, memberikan rajanya ruang untuk berundur ke f8. Sebaik sahaja raja Hitam dapat ke tempat selamat, Hitam mungkin sahaja menang permainan ini. Putih cuma mempunyai dua bidak untuk kudanya yang dikorbankan, yang menjadikan Putih kerugian dari segi nilai buah.
{{-}}
&lt;div class=&quot;thumb tright&quot;&gt;
{{Chess position|=
 |rd|nd|bd|qd|  |bd|nd|rd|=
 |pd|pd|pd|  |  |kd|pd|pd|=
 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 |  |  |  |pd|ql|  |  |  |=
 |  |  |bl|  |pl|  |  |  |=
 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 |pl|pl|pl|pl|  |pl|pl|pl|=
 |rl|nl|bl|  |kl|  |  |rl|=
|25}}&lt;/div&gt;

===6.... d5===
Hitam membuat gerakan pertahanan yang baik. Jangan lupa bahawa menggerakkan raja bukanlah satu-satunya cara menghentikan mat.

Bagaimanapun diakui, bidak-d Hitam sah akan dimakan. Ia diserang oleh 3 buah: gajah, menteri dan bidak Putih, dan cuma dipertahankan oleh satu buah, menteri Hitam. Pengorbanan ini bagaimanapun berbaloi, ia membuka jalan untuk menteri dan gajah Putih membantu mempertahankan rajanya.

Kini jika Putih gagal mencari penerusan terbaik, Hitam mempunyai peluang untuk menyerang balas.
{{-}}
&lt;div class=&quot;thumb tright&quot;&gt;
{{Chess position|=
 |rd|nd|bd|qd|  |bd|nd|rd|=
 |pd|pd|pd|  |  |kd|pd|pd|=
 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 |  |  |  |bl|ql|  |  |  |=
 |  |  |  |  |pl|  |  |  |=
 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 |pl|pl|pl|pl|  |pl|pl|pl|=
 |rl|nl|bl|  |kl|  |  |rl|=
|25}}&lt;/div&gt;

===7. Bxd5+===
Putih mengemat sekali lagi, menghalang Hitam daripada melakukan sebarang gerakan membina.
Mari tinjau semula tiga cara untuk keluar daripada mat:
# Memakan buah yang mengemat. Hitam boleh memainkan 7...Qxd5. Tetapi Putih akan dengan mudah memakan kembali dengan 8.Qxd5+. Tanpa menteri dan dengan raja yang terdedah, Hitam boleh saja menyerah kalah dan tidak meneruskan permainan.
# Menempatkan buah lain di antara keduanya. Hitam boleh memainkan 7...Be6. Tetapi ini tidak digalakkan, kerana gajah itu akan cuma dipertahankan satu buah lain (oleh raja Hitam) sedangkan ia diserang oleh dua buah (menteri dan gajah Putih). Malahan, Putih boleh mengakhiri permainan ini dengan segera dengan 8.Qxe6#
# Menggerakkan raja. Malangnya, satu-satunya petak yang tidak dalam serangan Putih ialah g6, lebih terdedah daripada kini. Namun ia lebih baik daripada pilihan lain.

{{-}}
&lt;div class=&quot;thumb tright&quot;&gt;
{{Chess position|=
 |rd|nd|bd|qd|  |bd|nd|rd|=
 |pd|pd|pd|  |  |  |pd|pd|=
 |  |  |  |  |  |  |kd|  |=
 |  |  |  |bl|ql|  |  |  |=
 |  |  |  |  |pl|  |  |  |=
 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 |pl|pl|pl|pl|  |pl|pl|pl|=
 |rl|nl|bl|  |kl|  |  |rl|=
|25}}&lt;/div&gt;

===7... Kg6===
Kini Putih perlu memikir cara untuk meneruskan serangan.
Putih ingin memainkan 8.Qf5+, menghambat raja Hitam ke h6 di mana ia boleh dikepung dan disyahmatkan, namun gajah Hitam di c8 sedang mengawal petak f5. Jika Hitam tidak mencelah mat sebelum ini dengan 6...d5, Hitam kini sudah pasti akan terkena syahmat.
Dalam keadaan kini Putih perlu kreatif untuk mengekalkan inisiatif.

{{-}}
&lt;div class=&quot;thumb tright&quot;&gt;
{{Chess position|=
 |rd|nd|bd|qd|  |bd|nd|rd|=
 |pd|pd|pd|  |  |  |pd|pd|=
 |  |  |  |  |  |  |kd|  |=
 |  |  |  |bl|ql|  |  |  |=
 |  |  |  |  |pl|  |  |pl|=
 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 |pl|pl|pl|pl|  |pl|pl|  |=
 |rl|nl|bl|  |kl|  |  |rl|=
|25}}&lt;/div&gt;

===8. h4===
Sekali lagi Putih berjaya mencari penerusan permainan yang kuat. Putih mengancam untuk memaksa raja Hitam ke h6 juga akhirnya dengan h5+. Bidak tersebut juga melindungi petak g5 yang penting dalam sesetengah gabungan mat. Akhir sekali, terdapat peluang untuk tir menyertai serangan di lajur h.

{{-}}
&lt;div class=&quot;thumb tright&quot;&gt;
{{Chess position|=
 |rd|nd|bd|qd|  |bd|nd|rd|=
 |pd|pd|pd|  |  |  |pd|  |=
 |  |  |  |  |  |  |kd|  |=
 |  |  |  |bl|ql|  |  |pd|=
 |  |  |  |  |pl|  |  |pl|=
 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 |pl|pl|pl|pl|  |pl|pl|  |=
 |rl|nl|bl|  |kl|  |  |rl|=
|25}}&lt;/div&gt;

===8... h5===
Hitam memainkan pertahanan kuat dalam keadaan berbahaya. Bidak putih dihalang daripada terus mara, dan raja Hitam mempunyai petak baru untuk melepaskan diri di h7. Keadaan Hitam masih berbahaya, namun tidak ada jalan segera untuk Putih memaksa syahmat.

Sekarang mari lihat lebih lanjut ke dalam pemikiran catur. Putih tahu Hitam sedang terpaksa melarikan kiri, tetapi jika diberikan peluang untuk berkumpul semula, permainan tidak akan tamat dengan segera. Dari segi buah, tiga bidak yang dimakan Putih lebih kurang sama nilainya dengan kuda yang dimakan Hitam.

Jika Putih membawa sokongan tambahan dengan 9.Nc3 atau 9.d4, iaitu langkah pengembangan ketara, Hitam akan mengganggu menteri Putih dengan 9...Bd6. Itu akan memaksa Putih membuang masa melindungi menterinya. Hitam akan mendapat masa mengembangkan buahnya dan menggerakkan rajanya ke kawasan lebih selamat.

Putih terdesak memerlukan tangkapan segera, tetapi tidak dapat melihat cara mendapatkannya. Dia jengkel kerana kehadiran gajah Hitam di c8 menghalang Putih memainkan 9.Qf5+ dan menamatkan permainan.
Oleh itu Putih menanya soalan, &quot;Bagaimana jika gajah Hitam tidak berada di c8? Jika kejengkelan itu dibuang, saya boleh melakukan perkara hebat.&quot;

{{-}}
&lt;div class=&quot;thumb tright&quot;&gt;
{{Chess position|=
 |rd|nd|bd|qd|  |bd|nd|rd|=
 |pd|bl|pd|  |  |  |pd|  |=
 |  |  |  |  |  |  |kd|  |=
 |  |  |  |  |ql|  |  |pd|=
 |  |  |  |  |pl|  |  |pl|=
 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 |pl|pl|pl|pl|  |pl|pl|  |=
 |rl|nl|bl|  |kl|  |  |rl|=
|25}}&lt;/div&gt;

===9. Bxb7===
Putih menjumpai sambungan tegas yang meletakkan Hitam dalam keadaan teruk. Jalan terbaik Hitam kini ialah tidak mengendahkan gajah Putih dan menyerang menteri Putih dengan 9...Bd6, akan tetapi putih akan memainkan 10.Qa5, mengekalkan ancaman ke atas f5 dan memaksa Hitam kehilangan buah. Satu kemungkinan terusan permainan ialah 9...Bd6, 10.Qa5 Nc6, 11.Bxc6 Rb8. Syahmat berjaya dielakkan namun kini Putih mempunyai kelebihan buah yang besar (empat bidak lebih) dan pasti akan perlahan-lahan menang dengan gerakan pembangunan bersabar seperti 12.Nc3.

(Perhatikan bahawa selepas 9...Bd6, 10.Qa5 Hitam tidak boleh memainkan Bxb7 oleh sebab 11.Qf5+, dengan permainan sama seperti kelainan utama di bawah.)

Akan tetapi, Hitam tidak memahami bahaya tersebut. Hitam memakan umpan gajah Putih untuk kelebihan bahan (gajah dan kuda berbanding empat bidak) dan menerima akibatnya.

{{-}}
&lt;div class=&quot;thumb tright&quot;&gt;
{{Chess position|=
 |rd|nd|  |qd|  |bd|nd|rd|=
 |pd|bd|pd|  |  |  |pd|  |=
 |  |  |  |  |  |  |kd|  |=
 |  |  |  |  |ql|  |  |pd|=
 |  |  |  |  |pl|  |  |pl|=
 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 |pl|pl|pl|pl|  |pl|pl|  |=
 |rl|nl|bl|  |kl|  |  |rl|=
|25}}&lt;/div&gt;

===9... Bxb7===
Satu pilihan lain ialah memainkan 9...Bd6 menyerang menteri lawan dan membangunkan gajah. Putih boleh membalas dengan 10.Qa5 sepertiyang dinotakan dalam gerakan Putih sebelum ini.

{{-}}
&lt;div class=&quot;thumb tright&quot;&gt;
{{Chess position|=
 |rd|nd|  |qd|  |bd|nd|rd|=
 |pd|bd|pd|  |  |  |pd|  |=
 |  |  |  |  |  |  |kd|  |=
 |  |  |  |  |  |ql|  |pd|=
 |  |  |  |  |pl|  |  |pl|=
 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 |pl|pl|pl|pl|  |pl|pl|  |=
 |rl|nl|bl|  |kl|  |  |rl|=
|25}}&lt;/div&gt;

===10. Qf5+===
Gerakan penghancur boleh dilancarkan akhirnya.
Hitam mempunyai cuma satu jawapan sah.

{{-}}
&lt;div class=&quot;thumb tright&quot;&gt;
{{Chess position|=
 |rd|nd|  |qd|  |bd|nd|rd|=
 |pd|bd|pd|  |  |  |pd|  |=
 |  |  |  |  |  |  |  |kd|=
 |  |  |  |  |  |ql|  |pd|=
 |  |  |  |  |pl|  |  |pl|=
 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 |pl|pl|pl|pl|  |pl|pl|  |=
 |rl|nl|bl|  |kl|  |  |rl|=
|25}}&lt;/div&gt;

===10... Kh6===
Ini sahaja gerakan sah, kerana Raja dalam mat dan kerana menteri Putih tidak dapat dimakan dan mana-mana gerakan lain tidak dapat menghentikan mat. Jadi 10... Kh6 ialah gerakan terpaksa.
{{-}}

== Gerakan 11-14 ==
&lt;div class=&quot;thumb tright&quot;&gt;
{{Chess position|=
 |rd|nd|  |qd|  |bd|nd|rd|=
 |pd|bd|pd|  |  |  |pd|  |=
 |  |  |  |  |  |  |  |kd|=
 |  |  |  |  |  |ql|  |pd|=
 |  |  |  |pl|pl|  |  |pl|=
 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 |pl|pl|pl|  |  |pl|pl|  |=
 |rl|nl|bl|  |kl|  |  |rl|=
|25}}&lt;/div&gt;

===11. d4+===
Putih terus menyerang dengan sejenis bentuk mat istimewa, ''mat temuan''. Putih menggerakkan bidak, namun bukan bidak itu yang memberikan mat. Sebaliknya ia merupakan menteri Putih, menyerang dari petak rumahnya.

Perhatikan bahawa raja Hitam tidak mempunyai gerakan sah, dan menteri Putih selamat daripada dimakan, jadi menempatkan buah lain di antara keduanya ialah satu-satunya pilihan.

{{-}}
&lt;div class=&quot;thumb tright&quot;&gt;
{{Chess position|=
 |rd|nd|  |qd|  |bd|nd|rd|=
 |pd|bd|pd|  |  |  |  |  |=
 |  |  |  |  |  |  |  |kd|=
 |  |  |  |  |  |ql|pd|pd|=
 |  |  |  |pl|pl|  |  |pl|=
 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 |pl|pl|pl|  |  |pl|pl|  |=
 |rl|nl|bl|  |kl|  |  |rl|=
|25}}&lt;/div&gt;

===11... g5===
Pada ketika ini Putih boleh menang mudah dengan 12.Bxg5+ Kg7 13.Bxd8. Kelebihan buah satu menteri dan lima bidak berbanding satu gajah dan satu kuda amat besar.

Bagaimanapun, banyak pemain lemah tetap meneruskan permainan dalam kedudukan yang tiada harapan ini daripada menyerah kalah. Untuk menghalang operasi membersih bosan dan lama ini, Putih mencari penamat pantas.

{{-}}
&lt;div class=&quot;thumb tright&quot;&gt;
{{Chess position|=
 |rd|nd|  |qd|  |bd|nd|rd|=
 |pd|bd|pd|  |  |ql|  |  |=
 |  |  |  |  |  |  |  |kd|=
 |  |  |  |  |  |  |pd|pd|=
 |  |  |  |pl|pl|  |  |pl|=
 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 |pl|pl|pl|  |  |pl|pl|  |=
 |rl|nl|bl|  |kl|  |  |rl|=
|25}}&lt;/div&gt;

===12. Qf7===
Gerakan kelas tinggi!
Putih tidak langsung mengenakan mat, tetapi syahmat kini tidak dapat dielakkan.

{{-}}
&lt;div class=&quot;thumb tright&quot;&gt;
{{Chess position|=
 |rd|nd|  |  |  |bd|nd|rd|=
 |pd|bd|pd|  |qd|ql|  |  |=
 |  |  |  |  |  |  |  |kd|=
 |  |  |  |  |  |  |pd|pd|=
 |  |  |  |pl|pl|  |  |pl|=
 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 |pl|pl|pl|  |  |pl|pl|  |=
 |rl|nl|bl|  |kl|  |  |rl|=
|25}}&lt;/div&gt;

===12... Qe7===
Tiada apa yang dapat menyelamatkan Hitam melainkan Putih lupa rancangannya, tetapi terdapat logik untuk gerakan Hitam ini.

Ke mana menteri Putih boleh pergi?
Mana-mana buah Hitam yang boleh dimakannya dilindungi buah lain. Jika Putih bertukar menteri, maka serangan itu tamat, dan Hitam akan menang. Dan jika menteri Putih berundur, Hitam akan menyerang balas dengan mat: 13...Qxe4+!

Tetapi Putih mesti telah nampak kemungkinan ini, atau Putih tidak akan memilih 12.Qf7 berbanding 12.Bxg5+.

{{-}}
&lt;div class=&quot;thumb tright&quot;&gt;
{{Chess position|=
 |rd|nd|  |  |  |bd|nd|rd|=
 |pd|bd|pd|  |qd|ql|  |  |=
 |  |  |  |  |  |  |  |kd|=
 |  |  |  |  |  |  |pl|pd|=
 |  |  |  |pl|pl|  |  |  |=
 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 |pl|pl|pl|  |  |pl|pl|  |=
 |rl|nl|bl|  |kl|  |  |rl|=
|25}}&lt;/div&gt;

===13. hxg5+===
Hitam tidak dapat keluar dari mat ini dengan menempatkan buah lain di tengah atau dengan menggerakkan raja. Semua laluan berundur telah disekat oleh menteri Putih yang berkedudukan strategik. Satu-satunya pilihan ialah memakan buah yang mengemat.

{{-}}
&lt;div class=&quot;thumb tright&quot;&gt;
{{Chess position|=
 |rd|nd|  |  |  |bd|nd|rd|=
 |pd|bd|pd|  |  |ql|  |  |=
 |  |  |  |  |  |  |  |kd|=
 |  |  |  |  |  |  |qd|pd|=
 |  |  |  |pl|pl|  |  |  |=
 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 |pl|pl|pl|  |  |pl|pl|  |=
 |rl|nl|bl|  |kl|  |  |rl|=
|25}}&lt;/div&gt;

===13... Qxg5===
Satu-satunya pilihan.

{{-}}
&lt;div class=&quot;thumb tright&quot;&gt;
{{Chess position|=
 |rd|nd|  |  |  |bd|nd|rd|=
 |pd|bd|pd|  |  |ql|  |  |=
 |  |  |  |  |  |  |  |kd|=
 |  |  |  |  |  |  |qd|rl|=
 |  |  |  |pl|pl|  |  |  |=
 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 |pl|pl|pl|  |  |pl|pl|  |=
 |rl|nl|bl|  |kl|  |  |  |=
|25}}&lt;/div&gt;

===14. Rxh5#===
Syahmat. Hitam tidak boleh menempatkan buah lain di tengah, kerana tir memberi mat dari petak bersebelahan.
Raja Hitam tidak boleh melarikan diri, kerana menteri Putih menjaga semua petak pengunduran.
Raja Hitam tidak boleh memakan tir Putih, kerana ia akan berada dalam mat akibat menterinya.
Akhir sekali, menteri Hitam tidak boleh memakan tir Putih kerana ia telah diikat. Jika ia bergerak, gajah Putih di c1 akan mengemat raja Hitam.

Perhatikan bahawa, walaupun pertimbangan buah amat penting dalam pemikiran catur, kemenangan tidak diperoleh dengan memiliki jumlah buah paling banyak. Kemenangan diperoleh dengan memberi syahmat.
Putih berada di belakang dari segi buah pada hampir keseluruhan permainan, termasuk dalam kedudukan akhir, meskipun begitu masih tetap menang.
{{-}}

== Senarai gerakan dalam ''Portable Game Notation'' ==
Berikut merupakan senarai gerakan permainan dalam format ''Portable Game Notation'' (PGN). Kebanyakan program catur komputer mempunyai cara mudah untuk mengimport permainan dalam format ini. Dalam kes terbaik anda cuma perlu menyalin kod di bawah, mulakan program catur anda dan tampal kod tersebut ke dalamnya:

 [Event &quot;&quot;]
 [Site &quot;&quot;]
 [Date &quot;????.??.??&quot;]
 [Round &quot;&quot;]
 [White &quot;White&quot;]
 [Black &quot;Black&quot;]
 [TimeControl &quot;-&quot;]
 [Result &quot;1-0&quot;]
 
 1.e4 e5 2.Nf3 f6 3.Nxe5 fxe5 4.Qh5+ Ke7 5.Qxe5+ Kf7 6.Bc4+ d5 7.Bxd5+ 
 Kg6 8.h4 h5 9.Bxb7 Bxb7 10.Qf5+ Kh6 11.d4+ g5 12.Qf7 Qe7 13.hxg5+ Qxg5 
 14.Rxh5# 1-0

&lt;noinclude&gt;{{Catur/Kandungan|Pengakhiran permainan|Kelainan}}&lt;/noinclude&gt;

[[en:Chess/Sample chess game]]</text>
      <sha1>8u9xjnp0entntqjg0bsn0jupr0d6q0w</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Chess position</title>
    <ns>10</ns>
    <id>2532</id>
    <revision>
      <id>5986</id>
      <timestamp>2009-09-03T10:30:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>baru</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9115" xml:space="preserve">{| style=&quot;border-collapse:collapse; border:thin solid gray; background:white; text-align:center; font-family:monospace;&quot;
 |
{| style=&quot;border-collapse:collapse; border:thin solid gray; background:transparent; border-spacing:0px; margin:5px;&quot;
 |-
 |
 | style=&quot;border-bottom:solid thin gray; width:{{{65|24}}}px; text-align:center;&quot; | a
 | style=&quot;border-bottom:solid thin gray; width:{{{65|24}}}px; text-align:center;&quot; | b
 | style=&quot;border-bottom:solid thin gray; width:{{{65|24}}}px; text-align:center;&quot; | c
 | style=&quot;border-bottom:solid thin gray; width:{{{65|24}}}px; text-align:center;&quot; | d
 | style=&quot;border-bottom:solid thin gray; width:{{{65|24}}}px; text-align:center;&quot; | e
 | style=&quot;border-bottom:solid thin gray; width:{{{65|24}}}px; text-align:center;&quot; | f
 | style=&quot;border-bottom:solid thin gray; width:{{{65|24}}}px; text-align:center;&quot; | g
 | style=&quot;border-bottom:solid thin gray; width:{{{65|24}}}px; text-align:center;&quot; | h
 |-
 | style=&quot;padding:0px 0.5em; border-right:solid thin gray;&quot; | 8
 | style=&quot;background:{{{66|#ffce9e}}};&quot; | [[Fail:Chess tile {{{1|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|a8]]
 | style=&quot;background:{{{67|#d18b47}}};&quot; | [[Fail:Chess tile {{{2|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|b8]]
 | style=&quot;background:{{{66|#ffce9e}}};&quot; | [[Fail:Chess tile {{{3|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|c8]]
 | style=&quot;background:{{{67|#d18b47}}};&quot; | [[Fail:Chess tile {{{4|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|d8]]
 | style=&quot;background:{{{66|#ffce9e}}};&quot; | [[Fail:Chess tile {{{5|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|e8]]
 | style=&quot;background:{{{67|#d18b47}}};&quot; | [[Fail:Chess tile {{{6|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|f8]]
 | style=&quot;background:{{{66|#ffce9e}}};&quot; | [[Fail:Chess tile {{{7|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|g8]]
 | style=&quot;background:{{{67|#d18b47}}};&quot; | [[Fail:Chess tile {{{8|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|h8]]
 | style=&quot;padding:0px 0.5em; border-left:solid thin gray;&quot; | 8
 |-
 | style=&quot;padding:0px 0.5em; border-right:solid thin gray;&quot; | 7
 | style=&quot;background:{{{67|#d18b47}}};&quot; | [[Fail:Chess tile {{{9|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|a7]]
 | style=&quot;background:{{{66|#ffce9e}}};&quot; | [[Fail:Chess tile {{{10|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|b7]]
 | style=&quot;background:{{{67|#d18b47}}};&quot; | [[Fail:Chess tile {{{11|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|c7]]
 | style=&quot;background:{{{66|#ffce9e}}};&quot; | [[Fail:Chess tile {{{12|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|d7]]
 | style=&quot;background:{{{67|#d18b47}}};&quot; | [[Fail:Chess tile {{{13|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|e7]]
 | style=&quot;background:{{{66|#ffce9e}}};&quot; | [[Fail:Chess tile {{{14|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|f7]]
 | style=&quot;background:{{{67|#d18b47}}};&quot; | [[Fail:Chess tile {{{15|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|g7]]
 | style=&quot;background:{{{66|#ffce9e}}};&quot; | [[Fail:Chess tile {{{16|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|h7]]
 | style=&quot;padding:0px 0.5em; border-left:solid thin gray;&quot; | 7
 |-
 | style=&quot;padding:0px 0.5em; border-right:solid thin gray;&quot; | 6
 | style=&quot;background:{{{66|#ffce9e}}};&quot; | [[Fail:Chess tile {{{17|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|a6]]
 | style=&quot;background:{{{67|#d18b47}}};&quot; | [[Fail:Chess tile {{{18|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|b6]]
 | style=&quot;background:{{{66|#ffce9e}}};&quot; | [[Fail:Chess tile {{{19|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|c6]]
 | style=&quot;background:{{{67|#d18b47}}};&quot; | [[Fail:Chess tile {{{20|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|d6]]
 | style=&quot;background:{{{66|#ffce9e}}};&quot; | [[Fail:Chess tile {{{21|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|e6]]
 | style=&quot;background:{{{67|#d18b47}}};&quot; | [[Fail:Chess tile {{{22|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|f6]]
 | style=&quot;background:{{{66|#ffce9e}}};&quot; | [[Fail:Chess tile {{{23|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|g6]]
 | style=&quot;background:{{{67|#d18b47}}};&quot; | [[Fail:Chess tile {{{24|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|h6]]
 | style=&quot;padding:0px 0.5em; border-left:solid thin gray;&quot; | 6
 |-
 | style=&quot;padding:0px 0.5em; border-right:solid thin gray;&quot; | 5
 | style=&quot;background:{{{67|#d18b47}}};&quot; | [[Fail:Chess tile {{{25|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|a5]]
 | style=&quot;background:{{{66|#ffce9e}}};&quot; | [[Fail:Chess tile {{{26|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|b5]]
 | style=&quot;background:{{{67|#d18b47}}};&quot; | [[Fail:Chess tile {{{27|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|c5]]
 | style=&quot;background:{{{66|#ffce9e}}};&quot; | [[Fail:Chess tile {{{28|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|d5]]
 | style=&quot;background:{{{67|#d18b47}}};&quot; | [[Fail:Chess tile {{{29|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|e5]]
 | style=&quot;background:{{{66|#ffce9e}}};&quot; | [[Fail:Chess tile {{{30|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|f5]]
 | style=&quot;background:{{{67|#d18b47}}};&quot; | [[Fail:Chess tile {{{31|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|g5]]
 | style=&quot;background:{{{66|#ffce9e}}};&quot; | [[Fail:Chess tile {{{32|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|h5]]
 | style=&quot;padding:0px 0.5em; border-left:solid thin gray;&quot; | 5
 |-
 | style=&quot;padding:0px 0.5em; border-right:solid thin gray;&quot; | 4
 | style=&quot;background:{{{66|#ffce9e}}};&quot; | [[Fail:Chess tile {{{33|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|a4]]
 | style=&quot;background:{{{67|#d18b47}}};&quot; | [[Fail:Chess tile {{{34|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|b4]]
 | style=&quot;background:{{{66|#ffce9e}}};&quot; | [[Fail:Chess tile {{{35|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|c4]]
 | style=&quot;background:{{{67|#d18b47}}};&quot; | [[Fail:Chess tile {{{36|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|d4]]
 | style=&quot;background:{{{66|#ffce9e}}};&quot; | [[Fail:Chess tile {{{37|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|e4]]
 | style=&quot;background:{{{67|#d18b47}}};&quot; | [[Fail:Chess tile {{{38|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|f4]]
 | style=&quot;background:{{{66|#ffce9e}}};&quot; | [[Fail:Chess tile {{{39|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|g4]]
 | style=&quot;background:{{{67|#d18b47}}};&quot; | [[Fail:Chess tile {{{40|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|h4]]
 | style=&quot;padding:0px 0.5em; border-left:solid thin gray;&quot; | 4
 |-
 | style=&quot;padding:0px 0.5em; border-right:solid thin gray;&quot; | 3
 | style=&quot;background:{{{67|#d18b47}}};&quot; | [[Fail:Chess tile {{{41|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|a3]]
 | style=&quot;background:{{{66|#ffce9e}}};&quot; | [[Fail:Chess tile {{{42|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|b3]]
 | style=&quot;background:{{{67|#d18b47}}};&quot; | [[Fail:Chess tile {{{43|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|c3]]
 | style=&quot;background:{{{66|#ffce9e}}};&quot; | [[Fail:Chess tile {{{44|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|d3]]
 | style=&quot;background:{{{67|#d18b47}}};&quot; | [[Fail:Chess tile {{{45|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|e3]]
 | style=&quot;background:{{{66|#ffce9e}}};&quot; | [[Fail:Chess tile {{{46|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|f3]]
 | style=&quot;background:{{{67|#d18b47}}};&quot; | [[Fail:Chess tile {{{47|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|g3]]
 | style=&quot;background:{{{66|#ffce9e}}};&quot; | [[Fail:Chess tile {{{48|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|h3]]
 | style=&quot;padding:0px 0.5em; border-left:solid thin gray;&quot; | 3
 |-
 | style=&quot;padding:0px 0.5em; border-right:solid thin gray;&quot; | 2
 | style=&quot;background:{{{66|#ffce9e}}};&quot; | [[Fail:Chess tile {{{49|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|a2]]
 | style=&quot;background:{{{67|#d18b47}}};&quot; | [[Fail:Chess tile {{{50|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|b2]]
 | style=&quot;background:{{{66|#ffce9e}}};&quot; | [[Fail:Chess tile {{{51|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|c2]]
 | style=&quot;background:{{{67|#d18b47}}};&quot; | [[Fail:Chess tile {{{52|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|d2]]
 | style=&quot;background:{{{66|#ffce9e}}};&quot; | [[Fail:Chess tile {{{53|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|e2]]
 | style=&quot;background:{{{67|#d18b47}}};&quot; | [[Fail:Chess tile {{{54|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|f2]]
 | style=&quot;background:{{{66|#ffce9e}}};&quot; | [[Fail:Chess tile {{{55|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|g2]]
 | style=&quot;background:{{{67|#d18b47}}};&quot; | [[Fail:Chess tile {{{56|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|h2]]
 | style=&quot;padding:0px 0.5em; border-left:solid thin gray;&quot; | 2
 |-
 | style=&quot;padding:0px 0.5em; border-right:solid thin gray;&quot; | 1
 | style=&quot;background:{{{67|#d18b47}}};&quot; | [[Fail:Chess tile {{{57|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|a1]]
 | style=&quot;background:{{{66|#ffce9e}}};&quot; | [[Fail:Chess tile {{{58|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|b1]]
 | style=&quot;background:{{{67|#d18b47}}};&quot; | [[Fail:Chess tile {{{59|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|c1]]
 | style=&quot;background:{{{66|#ffce9e}}};&quot; | [[Fail:Chess tile {{{60|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|d1]]
 | style=&quot;background:{{{67|#d18b47}}};&quot; | [[Fail:Chess tile {{{61|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|e1]]
 | style=&quot;background:{{{66|#ffce9e}}};&quot; | [[Fail:Chess tile {{{62|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|f1]]
 | style=&quot;background:{{{67|#d18b47}}};&quot; | [[Fail:Chess tile {{{63|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|g1]]
 | style=&quot;background:{{{66|#ffce9e}}};&quot; | [[Fail:Chess tile {{{64|}}}.svg|{{{65|24}}}px|link=|h1]]
 | style=&quot;padding:0px 0.5em; border-left:solid thin gray;&quot; | 1
 |-
 |
 | style=&quot;border-top:solid thin gray; width:{{{65|24}}}px; text-align:center;&quot; | a
 | style=&quot;border-top:solid thin gray; width:{{{65|24}}}px; text-align:center;&quot; | b
 | style=&quot;border-top:solid thin gray; width:{{{65|24}}}px; text-align:center;&quot; | c
 | style=&quot;border-top:solid thin gray; width:{{{65|24}}}px; text-align:center;&quot; | d
 | style=&quot;border-top:solid thin gray; width:{{{65|24}}}px; text-align:center;&quot; | e
 | style=&quot;border-top:solid thin gray; width:{{{65|24}}}px; text-align:center;&quot; | f
 | style=&quot;border-top:solid thin gray; width:{{{65|24}}}px; text-align:center;&quot; | g
 | style=&quot;border-top:solid thin gray; width:{{{65|24}}}px; text-align:center;&quot; | h
 |}
{{#if:{{{desc|{{{68|}}}}}}|
{{!}}-
{{!}} {{{desc|{{{68}}}}}}}}
 |}&lt;noinclude&gt;
[[Kategori:Templat catur|{{PAGENAME}}]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>hgbp6b5td8906gdi5y0ns1v0321r5i7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Gasing</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2553</id>
    <revision>
      <id>6029</id>
      <timestamp>2009-11-04T11:30:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>baru</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="886" xml:space="preserve">[[Fail:Japanese Top nagegoma kyusyu.jpg|200px|thumb|Pelbagai gasing Jepun]]
[[Fail:Đánh quay dân tộc.jpg|200px|thumb|Perlawanan gasing di Vietnam]]
'''Gasing''' ialah sejenis alat permainan yang boleh berputar pada paksinya, sambil mengimbang pada satu titik. Ia telah dimainkan sejak dahulu kala di banyak tempat di dunia.

Objektif [[Wikibooks:Rak permainan dan sukan|permainan]] gasing biasanya ialah berlawan tempoh masa gasing mampu berputar. Gasing juga boleh dilagakan. Buku ini akan menceritakan serba sedikit tentang cara bermain gasing.

== Kandungan ==
#[[/Jenis/]]
#[[/Membuat gasing/]]
#[[/Cara bermain/]]

{{-}}
{{Wikimedia|Gasing
|Commons             = Spinning tops
|Commons category    = Spinning tops
|Wikipedia           = Gasing
|Wikipedia category  = Gasing
|Wikipedia portal    = 
|Wiktionary          = gasing
}}

[[Kategori:Gasing| ]]
[[Kategori:Permainan]]</text>
      <sha1>94zcwqdtmjqwb10r09965gxr0te3l2v</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bahasa Indonesia</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2557</id>
    <revision>
      <id>6910</id>
      <parentid>6108</parentid>
      <timestamp>2012-02-14T06:50:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>ejaan</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="807" xml:space="preserve">{{wikipedia}}
Buku ini dirancang untuk memuat hal-hal tentang [[:w:tatabahasa|tatabahasa]] [[:w:bahasa Indonesia|bahasa Indonesia]]. Bahasa Indonesia ialah bahasa rasmi Indonesia.

== Senarai isi ==
# [[/Bunyi|Bunyi]]
# [[/Aksara|Aksara]]
# [[/Kata|Kata]]
## [[/Kata kerja|Kata kerja]] 
## [[/Kata sifat|Kata sifat]] 
## [[/Kata keterangan|Kata keterangan]] 
## [[/Kata nama|Kata nama]] 
## [[/Kata ganti|Kata ganti]] 
## [[/Kata bilangan|Kata bilangan]] 
## [[/Kata tugas|Kata tugas]] 
# [[/Ayat|Ayat]]
# [[/Wacana|Wacana]]

== Lampiran ==
# [[/Rujukan|Rujukan]]
# [[/Ketidaktekalan KBBI|Ketidaktekalan KBBI]]

{{Bahasa Indonesia/Senarai isi}}

[[Kategori:Bahasa Indonesia| ]]
[[Kategori:Bahasa|Indonesia]]

[[id:Bahasa Indonesia]]
[[en:Indonesian]]
[[pl:Indonezyjski]]
[[fr:Enseignement de l'indonésien]]</text>
      <sha1>sk5sytwu94kjy5loepsoyvynr3mstpq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Bahasa Indonesia/Senarai isi</title>
    <ns>10</ns>
    <id>2558</id>
    <revision>
      <id>6085</id>
      <parentid>6081</parentid>
      <timestamp>2009-12-03T11:20:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[Bahasa Indonesia/Senarai isi]] dipindahkan ke [[Templat:Bahasa Indonesia/Senarai isi]]: alih ruang nama</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1006" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;margin-top:20px; border:solid 1px #ccc; background:#fefefe; padding:0px 10px; font-size:90%; text-align:center;&quot;&gt;
'''[[Bahasa Indonesia]]''':
[[Bahasa Indonesia/Bunyi|Bunyi]] •
[[Bahasa Indonesia/Aksara|Aksara]] •
[[Bahasa Indonesia/Kata|Kata]] •
[[Bahasa Indonesia/Ayat|Ayat]] •
[[Bahasa Indonesia/Wacana|Wacana]] •
[[Bahasa Indonesia/Rujukan|Rujukan]] •
[[Bahasa Indonesia/Ketidaktekalan KBBI|Ketidaktekalan KBBI]]&lt;br /&gt;
'''Kelas Kata:'''
[[Bahasa Indonesia/Kata kerja]] •
[[Bahasa Indonesia/Kata sifat]] •
[[Bahasa Indonesia/Kata keterangan]] •
[[Bahasa Indonesia/Kata nama]] •
[[Bahasa Indonesia/Kata ganti]] •
[[Bahasa Indonesia/Kata bilangan]] •
[[Bahasa Indonesia/Kata tugas]] 
([[Bahasa Indonesia/Preposisi|Preposisi]] •
[[Bahasa Indonesia/Konjungsi|Konjungsi]] •
[[Bahasa Indonesia/Interjeksi|Interjeksi]] •
[[Bahasa Indonesia/Artikel|Artikel]] •
[[Bahasa Indonesia/Partikel penegas|Penegas]])
&lt;/div&gt;&lt;noinclude&gt;
[[Kategori:Bahasa Indonesia]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>b4k1gx29xipkgfa52lwb7uekmuon6s7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bahasa Indonesia/Artikel</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2559</id>
    <revision>
      <id>6086</id>
      <parentid>6046</parentid>
      <timestamp>2009-12-03T11:22:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kemas</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1160" xml:space="preserve">'''Artikel''', '''artikula''', atau '''kata sandang''' merupakan [[../Partikel|partikel]] yang membatasi maksud [[../Kata nama|kata nama]].

== Jenis ==
Dalam bahasa Indonesia, ada tiga kelompok artikel.

# Artikel yang '''bersifat gelar''': ''sang'', ''sri'', ''hang'', ''dang''.
# Artikel yang mengacu ke '''maksud kelompok''': ''para'', ''kaum'', ''umat''.
# Artikel yang '''menominalkan''': ''si''. Pemakaiannya untuk:
## Di depan nama diri pada ragam akrab atau kurang hormat: ''si Ali'', ''si Toni'';
## Di depan kata untuk mengkhususkan orang yang melakukan sesuatu atau terkena sesuatu: ''si pengirim'', ''si alamat'', ''si terdakwa'';
## Di depan benda untuk dipakai sebagai timangan, panggilan, atau ejekan: ''si belang'', ''si bongsu'';
## Dalam bentuk kata kerja yang menandakan dirinya menjadi bersifat tertentu: ''bersitegang'', ''bersikukuh'';
## Pada berbagai nama tumbuhan dan binatang: ''siangit'', ''sibusuk'', ''simalakama''.

''Yang'' juga dapat berfungsi sebagai artikel yang menominalkan, misalnya ''yang mulia'', ''yang pertama''.

{{Bahasa Indonesia/Senarai isi}}

[[Kategori:Bahasa Indonesia|Artikel]]

[[id:Bahasa Indonesia/Artikel]]</text>
      <sha1>dpd5orpjquvvvqsknnrh3vzmy0crpzk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bahasa Indonesia/Bunyi</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2560</id>
    <revision>
      <id>6089</id>
      <parentid>6048</parentid>
      <timestamp>2009-12-03T11:29:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kemas</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1662" xml:space="preserve">'''Bunyi bahasa''' merupakan bunyi, yang merupakan perwujudan dari setiap bahasa, yang dihasilkan oleh alat ucapan manusia yang berperanan di dalam bahasa. Bunyi bahasa adalah bunyi yang menjadi perhatian para ahli bahasa. Bunyi bahasa ini merupakan saranan komunikasi melalui bahasa dengan cara lisan. Dalam pembentukan bunyi bahasa terdapat tiga faktor utama yang terlibat, iaitu (1) sumber tenaga, (2) alat ucapan penghasil getaran, dan (3) rongga pengubah getaran.

Beberapa konsep yang perlu diketahui adalah:

# [[Vokal]] dan [[konsonan]]
# [[Diftong]] dan [[gugus konsonan]]
# [[Fonem]] dan [[grafem]]
# [[Fonotaktik]]

== Vokal dan konsonan ==
Berdasarkan ada tidaknya rintangan terhadap arus udara, bunyi bahasa dapat dibezakan menjadi dua kelompok: '''vokal''' dan '''konsonan'''.

{{:Vokal}}
{{:Konsonan}}

== Diftong dan gugus ==
'''Diftong''' berhubungan dengan '''vokal''', sedangkan '''gugus''' berhubungan dengan '''konsonan'''. 
*'''Diftong''' merupakan gabungan vokal dengan /w/ atau /y/, contohnya /aw/ pada /kalaw/ dan /baŋau/ (untuk kata {{k|kalau}} dan {{k|bangau}}), tetapi bukan /au/ pada /mau/ dan /bau/. 
*'''Gugus''' adalah gabungan dua konsonan, atau lebih, yang termasuk dalam satu suku kata yang sama. /kl/ dan /br/ (seperti dalam {{k|klinik}} dan {{k|obral}}) adalah gugus, sedangkan /mp/ dan /rc/ (seperti dalam {{k|tampak}}, {{k|timpa}}, {{k|arca}}, dan {{k|percaya}}) bukanlah gugus dalam bahasa Indonesia.

{{:Diftong}}

{{:Gugus konsonan}}

== Fonem dan grafem ==

{{:Fonem}}

{{:Grafem}}

== Fonotaktik ==

{{:Fonotaktik}}

{{Bahasa Indonesia/Senarai isi}}

[[Kategori:Bahasa Indonesia|Bunyi]]

[[id:Bahasa Indonesia/Bunyi]]</text>
      <sha1>dzywchsbrhox2q0ycjcpfsy0keaw1t0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Vokal</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2561</id>
    <revision>
      <id>6102</id>
      <parentid>6098</parentid>
      <timestamp>2009-12-07T11:06:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>Kategori</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="390" xml:space="preserve">'''Vokal''' ialah bunyi [[bahasa]] yang arus udaranya tidak mengalami rintangan dan kualitinya ditentukan oleh tiga faktor: 
*tinggi-rendahnya tempat lidah (tinggi, sedang, rendah)
*bahagian [[wikt:lidah|lidah]] yang dinaikkan (depan, tengah, belakang)
*bentuk [[wikt:bibir|bibir]] pada pembentukan vokal itu (sederhana, bundar, lebar/terentang)
&lt;noinclude&gt;
[[Kategori:Bahasa]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>hld2000mx1v9f4i1pm6v1mp2gbqhc8h</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bahasa Indonesia/Aksara</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2562</id>
    <revision>
      <id>6099</id>
      <parentid>6097</parentid>
      <timestamp>2009-12-07T11:02:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>/* Tanda baca */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1326" xml:space="preserve">{{Wikipedia|Aksara}}

'''Aksara''' merupakan sistem tanda grafik yang digunakan manusia untuk berkomunikasi dan sedikit banyaknya mewakili [[../Bunyi|bunyi]] atau ujaran. Bahasa Indonesia menggunakan aksara atau huruf Latin (Rumi) dalam mewakili bunyi bahasanya.

== Huruf ==
Abjad bahasa Indonesia terdiri daripada 26 huruf.

== Tanda baca ==
Beberapa jenis tanda baca yang penting antara lain ialah:
* Titik (.) berfungsi untuk menandakan akhir ayar berita, atau untuk keperluan singkatan, gelar, dan angka.
* Koma (,) berfungsi untuk memisahkan anak ayat atau hal-hal yang disebutkan dalam ayat, juga untuk keperluan singkatan, gelar, dan angka.
* Tanda ((..)) kurung berfungsi untuk menjelaskan suatu istilah yang belum banyak diketahui oleh khalayak.
* Tanda petik ('...') atau (&quot;...&quot;) berfungsi untuk menandakan ayat langsung atau petikan percakapan seseorang.
* Tanda seru (!) berfungsi untuk menegaskan, memberi peringatan bahawa ayat yang bertanda seru tersebut perlu untuk diperhatikan.
* Tanda tanya (?) berfungsi untuk melengkapi ayat tanya.
* Tanda hubung (...-...) berfungsi untuk menghubungkan penggalan kata, kata ulang, rentang suatu nilai.
* Titik dua (:) berfungsi untuk mengawali penguraian suatu ayat.

{{Bahasa Indonesia/Senarai isi}}

[[Kategori:Bahasa Indonesia|Aksara]]

[[id:Bahasa Indonesia/Aksara]]</text>
      <sha1>7vfyjfd1gnywjdzj8vu5s7m44qte6l2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bahasa Indonesia/Kata</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2563</id>
    <revision>
      <id>6105</id>
      <parentid>6052</parentid>
      <timestamp>2009-12-08T12:17:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kembangkan</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="759" xml:space="preserve">{{wikipedia|Perkataan}}

'''Kata''' atau '''perkataan''' ialah unsur bahasa yang diucapkan atau dituliskan yang merupakan kewujudan kesatuan perasaan dan fikiran yang dapat digunakan dalam berbahasa.

Beberapa maksud yang harus difahami:
* Morfem, alomorf, dan kata dasar
* Afiks, prefiks, sufiks, infiks, dan konfiks

Jenis kata:
* [[Bahasa Indonesia/Kata kerja|Kata kerja]]
* [[Bahasa Indonesia/Kata sifat|Kata sifat]]
* [[Bahasa Indonesia/Kata keterangan|Kata keterangan]]
* [[Bahasa Indonesia/Kata nama|Kata nama]]
* [[Bahasa Indonesia/Kata ganti|Kata ganti]]
* [[Bahasa Indonesia/Kata bilangan|Kata bilangan]]
* [[Bahasa Indonesia/Kata tugas|Kata tugas]]

{{Bahasa Indonesia/Senarai isi}}

[[Kategori:Bahasa Indonesia|Kata]]

[[id:Bahasa Indonesia/Kata]]</text>
      <sha1>pqbtkvxc01z1a67hhu6yw2h384vqi2f</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bahasa Indonesia/Kata ganti</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2564</id>
    <revision>
      <id>6106</id>
      <parentid>6053</parentid>
      <timestamp>2009-12-08T12:20:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kemas</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="824" xml:space="preserve">{{wikipedia|Kata ganti nama}}

'''Kata ganti''' atau '''Pronomina''' merupakan [[Bahasa Indonesia/Kata|perkataan]] yang digunakan untuk menggantikan orang atau benda, seperti ''aku'', ''engkau'', ''dia''. Dalam bahasa Indonesia terdapat tiga jenis kata ganti, iaitu kata ganti diri, kata ganti penunjuk, dan kata ganti penanya.

== Kata ganti diri ==

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! rowspan=2 | Diri
! rowspan=2 | Tunggal
! colspan=3 | Jamak
|-
! Neutral
! Eksklusif
! Inklusif
|-
| Pertama
| saya, aku, ku-, -ku
| -
| kami
| kita
|-
| Kedua
| engkau, kamu, Anda, dikau, kau-, mu-
| kalian, kamu sekalian, Anda sekalian
| -
| -
|-
| Ketiga
| ia, dia, beliau, -nya
| mereka
| -
| -
|}

{{Bahasa Indonesia/Senarai isi}}

[[Kategori:Bahasa Indonesia|Pronomina]]

[[id:Bahasa Indonesia/Kata ganti]]
[[en:Indonesian/Grammar/Pronouns]]</text>
      <sha1>n5nnwyp8acku6ieg6wdkjm50x70x81h</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Kentang goreng</title>
    <ns>100</ns>
    <id>2567</id>
    <revision>
      <id>10871</id>
      <parentid>6109</parentid>
      <timestamp>2020-12-29T22:23:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Wiki Farazi</username>
        <id>2620</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="490" xml:space="preserve">{{junk food|Kentang goreng}}
[[Imej:Kentang goreng.jpg|thumb|Kentang goreng]]

== Bahan ==
* 5 biji [[Resipi:Kentang|kentang]]
* Minyak untuk digoreng

== Pelengkap ==
* 3 sdm sos cili
* 3 sdm sos tomato

== Cara membuat ==
* Potong kentang 8 * 2 * 2 cm, rendam dalam air garam.
* Panaskan minyak di antara suhu 200°C - 250°C, goreng kentang selama 10 minit sehingga kuning kecoklatan.
* Sajikan bersama pelengkap.

[[Kategori:Makanan segera|Kentang goreng]]

[[en:Cookbook:French Fries]]</text>
      <sha1>9f76uzjg0ljb8qu5iy7xgdki1mgv8wn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Junk food</title>
    <ns>10</ns>
    <id>2568</id>
    <revision>
      <id>6084</id>
      <parentid>6059</parentid>
      <timestamp>2009-12-02T11:03:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kemas</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="401" xml:space="preserve">{| cellspacing=&quot;0&quot; width=&quot;100%&quot; bgcolor=&quot;#800080&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;border-top: solid 1px #; font-size:90%; text-align:left;&quot;
|- valign=&quot;top&quot; class=&quot;plainlinks&quot;
| width=&quot;100%&quot; bgcolor=&quot;#EF1C2A&quot;|&amp;nbsp;[[Image:Fast food 01 ebru.jpg|30px]] &amp;nbsp;'''[[Resipi:{{{1}}}|{{{1}}}]]''' | [[Resipi:Makanan ringan|Makanan ringan]]
|}&lt;includeonly&gt;__NOTOC__[[Kategori:Makanan ringan|{{PAGENAME}}]]&lt;/includeonly&gt;</text>
      <sha1>jfvwyfbkyn0j12702rcjggvr0fms1tf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Burger</title>
    <ns>100</ns>
    <id>2569</id>
    <revision>
      <id>6111</id>
      <parentid>6070</parentid>
      <timestamp>2009-12-16T12:11:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kembangkan</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="903" xml:space="preserve">{{junk food|Burger}}
[[Fail:Hamburger sandwich.jpg|thumb|Burger]]

== Bahan ==
* 2 paket roti burger
* 6 keping [[Resipi:Daging|daging]] burger (lazimnya lembu)
* Salad (seperti tomato dan timun; pilihan)
* [[Resipi:Keju|Keju]] lembaran (pilihan)
* [[Resipi:Rempah|Rempah]] (seperti lada; pilihan)

== Sos (campur jadi satu) ==
* 3 sdm sos tomato
* 2 sdm sos cili
* 1 sdm jeruk limau
* 1 sdt garam
* 1 sdt merica bubuk
&lt;!-- Sos ini disajikan sebagai pelengkap. --&gt;

== Cara membuat ==
# Goreng daging burger dengan sedikit minyak. Jangan lupa balikkan.
# Siapkan roti burger bahagian bawah, lalu isi dengan daging, salad, keju dan rempah. Tutup dengan roti burger bahagian atas.
# Sajikan bersama sos. Boleh juga gunakan sos tomato, sos cili atau mayonis komersil.

[[Kategori:Makanan segera|Burger]]
[[Kategori:Resipi sandwic|Burger]]

[[en:Cookbook:Hamburger]]
[[it:Libro di cucina/Ricette/Hamburger]]</text>
      <sha1>dx55bciesd78qmn41gqxpv9c2k7ihbv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Nuget ikan</title>
    <ns>100</ns>
    <id>2571</id>
    <revision>
      <id>6112</id>
      <parentid>6071</parentid>
      <timestamp>2009-12-16T12:17:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kemas</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="946" xml:space="preserve">{{junk food|Nuget ikan}}

== Bahan ==
* 1/2 paun daging [[Resipi:Ikan|ikan]] filet
* 1 sdm jus limau
* 3 sdm susu
* 1 biji telur
* 2 sdm dijon mustard
* 2 sdm yogurt
* Garam secukupnya
* Lada putih secukupnya
* Tepung roti

== Cara membuat ==
* Panaskan ketuhar hingga suhu 200°C, Keluarkan loyangnya.
* Potong ikan tersebut sehingga membentuk nuget. Lumuri dengan jus limau. Taburkan dengan garam dan lada putih.
* Pada mangkuk besar masukkan susu, telur, mustard dan yogurt. Campur rata dan tambahkan garam dan lada putih untuk rasa.
* Celupkan nuget ke campuran susu untuk membungkus nuget dengan sos.
* Keluarkan nuget dari campuran susu dengan garpu, dan dibaluti dengan tepung roti.
* Tempatkan ke loyang dan panggang selama 10 minit sehingga kuning kecoklatan.
* Keluarkan dari ketuhar dan sajikan panas.

== Pautan luar ==
* {{en}} [http://www.recipezaar.com/Fish-Nuggets-138331 Resipi Nuget ikan]

[[Kategori:Makanan segera|Nuget ikan]]</text>
      <sha1>t7wwr0nu0919bwtqbe485k4e2i4nga4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:En</title>
    <ns>10</ns>
    <id>2572</id>
    <revision>
      <id>6063</id>
      <timestamp>2009-11-29T08:06:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Md. Farhan</username>
        <id>422</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '{{simbol bahasa|Inggeris|en}}&lt;noinclude&gt;  [[Kategori:Templat simbol bahasa|{{PAGENAME}}]]&lt;/noinclude&gt;'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="101" xml:space="preserve">{{simbol bahasa|Inggeris|en}}&lt;noinclude&gt;

[[Kategori:Templat simbol bahasa|{{PAGENAME}}]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>jetf9zyo60t3cjmwc3a4o0pogqfm1p3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Piza keju</title>
    <ns>100</ns>
    <id>2573</id>
    <revision>
      <id>6113</id>
      <parentid>6072</parentid>
      <timestamp>2009-12-16T12:21:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kemas</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="454" xml:space="preserve">{{piza|Piza keju}}

== Bahan ==
* Adunan piza, lihat di [[Resipi:Roti piza]].

===Hias atas===
* 2 sdm mentega
* 100 gram [[Resipi:Keju|keju]] cepat leleh
* 3 sdm pasli
* Garam secukupnya

===Olesan===
* 2 sdm minyak zaitun

== Cara membuat ==
* Siapkan adunan piza.
* Panaskan mentega dan keju, aduk hingga semuanya meleleh.
* Sapu roti piza dengan minyak zaitun lalu tuangkan hias atas di atas piza lalu taburi pasli.
* Sajikan.

[[Kategori:Piza|Keju]]</text>
      <sha1>tgeknsmrac9xtth0klfasp2s74uf91v</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Piza</title>
    <ns>10</ns>
    <id>2574</id>
    <revision>
      <id>6083</id>
      <parentid>6065</parentid>
      <timestamp>2009-12-02T11:03:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kemas</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="384" xml:space="preserve">{| cellspacing=&quot;0&quot; width=&quot;100%&quot; bgcolor=&quot;#6C2DC7&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;border-top: solid 1px darkgrey; font-size:90%; text-align:left;&quot;
|- valign=&quot;top&quot; class=&quot;plainlinks&quot;
| width=&quot;100%&quot; bgcolor=&quot;#461B7E&quot;|
&amp;nbsp;[[Fail:Pepperoni pizza.jpg|30px]] &amp;nbsp;'''[[Resipi:{{{1}}}|{{{1}}}]]''' | [[Resipi:Piza|Senarai piza]]
|}&lt;includeonly&gt;__NOTOC__[[Kategori:Piza|{{PAGENAME}}]]&lt;/includeonly&gt;</text>
      <sha1>5vg8zj6jexci1kivtbamemykfcrbqbu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Nasi goreng ayam</title>
    <ns>100</ns>
    <id>2575</id>
    <revision>
      <id>10098</id>
      <parentid>6115</parentid>
      <timestamp>2015-07-15T04:57:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>8.37.225.128</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Bahan */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="712" xml:space="preserve">{{nasi|Nasi goreng ayam}}

== Bahan ==
* 3 sdm minyak goreng
* 2 siung bawang putih, memarkan
* 2 buah bawang merah
* 1 biji telur
* 100 gram kacang polong
* 1 buah lobak, potong dadu lalu rebus
* 100 gram [[Resipi:Ayam|ayam]] cincang
* 500 gram [[Resipi:Nasi|nasi]] putih
* 1 batang daun bawang
* 1 sdm kicap masin
* 1 sdt lada putih bubuk
* satu kaki siti yg sedap

== Cara membuat ==
* Panaskan minyak, tumis bawang putih dan cabai merah hingga harum.
* Masukkan telur, gaulkan sehingga rata.
* Tambahkan kacang polong, lobak, ayam dan daun bawang, gaul sehingga rata. Masukkan nasi, beri kicap masin dan lada putih, gaul sehingga rata.
* Sajikan.

[[Kategori:Nasi|Goreng ayam]]

[[id:Resep:Nasi Goreng Ayam]]</text>
      <sha1>0vv73v2y5rboajk0v020qfzjiwf2d6r</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Nasi</title>
    <ns>10</ns>
    <id>2576</id>
    <revision>
      <id>6082</id>
      <parentid>6067</parentid>
      <timestamp>2009-12-02T11:01:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kemas</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="367" xml:space="preserve">{| cellspacing=&quot;0&quot; width=&quot;100%&quot; bgcolor=&quot;yellow&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;border-top: solid 1px #; font-size:90%; text-align:left;&quot;
|- valign=&quot;top&quot; class=&quot;plainlinks&quot;
| width=&quot;100%&quot; bgcolor=&quot;yellow&quot;|&amp;nbsp;[[Fail:Fried rice Japan.jpg|30px]] &amp;nbsp;'''[[Resipi:{{{1}}}|{{{1}}}]]''' | [[Resipi:Nasi|Nasi]]
|}&lt;includeonly&gt;__NOTOC__[[Kategori:Nasi|{{PAGENAME}}]]&lt;/includeonly&gt;</text>
      <sha1>8fxpjkteh62c3j5qush7mpyrd3bgrx1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Nasi goreng Malaysia</title>
    <ns>100</ns>
    <id>2577</id>
    <revision>
      <id>10466</id>
      <parentid>6114</parentid>
      <timestamp>2018-07-06T18:20:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>36.72.45.9</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Pautan luar */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="992" xml:space="preserve">{{nasi|Nasi goreng Malaysia}}

== Bahan ==
* 500 gram [[Resipi:Nasi|nasi]] putih
* 3/4 cawan minyak sayur
* 2 buah lobak kecil, potong dadu
* 125 gram udang, kupas
* 125 gram ayam, potong dadu
* 250 gram kacang panjang
* Garam secukupnya
* Lada putih secukupnya
* Telur dadar (dibuat dari 2 biji telur, gulung dan potong)
* 60 gram daun saderi
* 125 gram selada, potong
* 2 sdm bawang goreng

===Bumbu halus===
* 2 siung bawang putih
* 5 butir bawang merah
* 3 buah cabai merah
* 1 inci terasi bakar

== Cara membuat ==
* Panaskan minyak, tumis bumbu halus sehingga wangi.
* Masukkan udang dan ayam, gaulkan hingga berubah warna.
* Masukkan lobak, kacang panjang dan daun saderi, aduk rata. Masukkan nasi, garam dan lada putih, gaulkan sehingga rata dan matang.
* Sajikan bersama pelengkap.

== Pautan luar ==
* [http://carabuatresep.blogspot.com/2018/07/cara-membuat-nasi-goreng-malaysia.html Resepi Nasi Goreng Malaysia]

[[Kategori:Nasi|Goreng Malaysia]]

[[id:Resep:Nasi Goreng Malaysia]]</text>
      <sha1>lojxpe7nm603xh8jcrtviv0xq5liaol</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:K</title>
    <ns>10</ns>
    <id>2578</id>
    <revision>
      <id>6088</id>
      <timestamp>2009-12-03T11:26:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>baru</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="34" xml:space="preserve">&quot;[[wikt:{{{1}}}|{{{2|{{{1}}}}}}]]&quot;</text>
      <sha1>sksts4ais8k71g5nwdjom4w82u5qmdl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Panduan belajar/Perkara lain</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2579</id>
    <revision>
      <id>9639</id>
      <parentid>6094</parentid>
      <timestamp>2014-09-14T09:51:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Tofeiku</username>
        <id>1657</id>
      </contributor>
      <comment>Tepat</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4097" xml:space="preserve">Selain [[Wikibooks:Rak panduan belajar|belajar]], terdapat beberapa perkara lain yang perlu diberi perhatian oleh para pelajar Muslim: Diri sendiri, makanan, ibu bapa, dan guru.

== Diri sendiri ==
Diri sendiri bermaksud diri pelajar itu sendiri. Sebagai pelajar mereka sepatutnya ada ciri-ciri pelajar cemerlang atau pelajar yang berjaya antaranya mempunyai matlamat yang jelas, bermotivasi, daya tahan yang jitu, taat kepada Allah, ibu bapa dan guru, sentiasa berusaha, tidak mudah putus asa, semangat juang yang tinggi, jujur, ikhlas dan pelbagai lagi. Tujuan pergi ke sekolah, maktab atau universiti adalah semata-mata untuk belajar dan mendapatkan ilmu pengetahuan. Adakah betul kita pergi untuk belajar atau sebaliknya? Adakah kita jujur kepada diri kita sendiri? Adakah kita jujur kepada ibu bapa kita? Adakah kita jujur kepada guru-guru atau pensyarah kita?. Saya cadangkan:

# Niat pergi sekolah - niatkan kerana Allah
# Salam dan minta doa ibu bapa
# Baca ayat al-Kursi
# Apabila sampai ke sekolah - ucapkan alhamdulillah
# Apabila guru atau pensyarah mula mengajar - baca bismillah dan teruskan mendengar
# Apabila habis belajar - ucapkan alhamdulillah
# Apabila balik bersalaman dengan guru - minta dihalalkan
# Apabila sampai di rumah - ucapkan alhamdulillah dan beri salam sebelum masuk.

== Makanan ==
[[Resipi|Makanan]] berfungsi memberi zat dan kekuatan kepada pelajar untuk berjuang mencari ilmu yang bermanfaat. Oleh itu pelajar harus menjaga apa yang kita makan. Seelok-eloknya sumber makanan hendaklah halal, bersih dan berkhasiat. Makanan yang bersih, halal dan berkhasiat akan membuatkan hati kita bersih dan mudah menerima ilmu yang diberi. Amalkan adab makan yang baik bermula dengan doa dan berakhir dengan alhamdulilah. Banyak jenis makanan yang baik dan berkhasiat antaranya:

# Buah kurma
# Buah anggur
# Bijian hitam
# Buah zaitun dll

Ambillah ikut keperluan dan kemampuan anda serta keluarga. Allah tidak suka orang yang melebihi batas dan mengambil bukan haknya. Perbanyakkan minum air hidup iaitu air beroksigen dan bawa ke sekolah kerana air yang dapat menjana gelombang dalam otak yang penat dan kepanasan. Ingatlah 70% daripada struktur badan kita mengandungi air, kita terjadi kerana air dan dengan air jugalah nanti kita akan dibangkitkan semula.

== Ibu bapa ==
Ibu bapa adalah orang yang melahirkan kita ke dunia ini dengan izin Allah SWT. Tanpa mereka kita tak akan wujud dan terlalu banyak jasa mereka kepada kita. Sebagai pelajar kita harus:

# Taat kepada kepada kedua ibu bapa kita khasnya ibu kita.
# Jangan sekali-kali menderhaka kepada mereka selagi apa yang disuruh itu tidak bertentangan dengan ajaran agama.
# Selalu mendoakan kedua ibu bapa kita.
# Minta mereka mendoakan kita supaya berjaya.
# Minta izin setiap kali kita pergi untuk mendapatkan ilmu - ke sekolah dan minta maaf terlebih dahulu supaya kita sentiasa bersih.
# Taati amanah yang diberi - pergi sekolah untuk belajar bukan buang masa atau lalai.
# Niatkan dalam hati jika kita berjaya nanti kita akan membantu dan menjaga mereka khasnya semasa sudah tua dan uzur nanti.

Ingat … jika ibu bapa kita reda maka Allah SWT akan sentiasa menolong kita selagi niat kita bersih dan baik. Jaga supaya ibu bapa tidak mengeluarkan kata-kata yang kurang baik terhadap kita kerana kata-kata itu akan menutup pintu hati kita.

== Guru ==
Guru adalah insan yang diamanahkan untuk menyampaikan ilmu kepada orang yang memerlukan. Guru itu satu anugerah daripada Allah SWT dan pewaris nabi-nabi yang menyebarkan ilmu yang bermunafaat. Taatilah dan jujurlah kepada guru-guru kamu. Sentiasa mendoakan mereka dan minta dihalalkan ilmu yang diberi. Guru adalah penganti kepada ibu bapa di sekolah dan oleh itu dia juga perlu ditaati dan dipatuhi. Jangan sekali-kali menyakiti hati guru dan berlaku zalim kepadanya sebab ia akan membentuk bibit hitam dalam hati dan menjadi kotor. Hati yang kotor tidak akan mudah menyerap ilmu, sebab itulah nasihat guru tidak didengar atau dipakai. Cintailah dan sayangilah guru sebagai mana kamu menyayangi ibu bapa kamu.

[[Kategori:Panduan belajar|Perkara lain]]</text>
      <sha1>6ctsx1nzkrp8dgk1floilnb48xkrmil</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Catur/Kelainan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2583</id>
    <revision>
      <id>6124</id>
      <parentid>6122</parentid>
      <timestamp>2010-01-04T11:05:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>kemas</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2728" xml:space="preserve">Sebagaimana catur telah berubah di sepanjang beberapa abad ia telah dimainkan, terdapat orang yang cuba menambah ciri atau idea baharu ke dalam catur di zaman ini. Kadangkala ia cuma merupakan perubahan kecil peraturan untuk menjadikan permainan lebih menarik, namun ada juga idea baharu yang mencadangkan perubahan besar hingga pada asasnya ia merupakan permainan baharu. Berikut ialah sebahagian kelainan catur yang boleh dipertimbangkan sekiranya pemain berminat mengujikaji idea alternatif untuk bermain [[catur]]:

* Catur bukaan rawak
* [[Arimaa]]
* ''Bug House''
* [[Xiangqi]] (catur Cina)
* ''Fairy chess''

Banyak lagi kelainan catur boleh [[w:kelainan catur|ditemui di Wikipedia]].

== Catur bukaan rawak ==
[[Fail:NeoRandom.png|200px|thumb|Contoh permulaan catur bukaan rawak]]
Catur bukaan rawak sama sahaja dengan catur biasa, cuma ia tiada fasa pembukaan dan buah-buah boleh dianggap telah dibangunkan. Berikut merupakan peraturan menyediakan papan permainan catur bukaan rawak.

Bermula dengan papan kosong, pastikan petak putih berada di bahagian bawah kanan. Pemain Putih meletakkan satu buah putih: 
* Jika dia memilih bidak, dia boleh meletakkannya di mana-mana petak di baris kedua, ketiga atau keempat.
* Jika dia memilih buah lain (kuda, gajah, tir, menteri atau raja) dia boleh meletakkannya di mana sahaja.

Seterusnya giliran Hitam meletakkan satu buah.
* Jika dia memilih bidak, dia boleh meletakkannya di mana-mana petak di baris kelima, keenam atau ketujuh.
* Jika dia memilih buah lain dia boleh meletakkannya di mana sahaja, asalkan:
** Jika raja lawan telah diletak, dia tidak dibenarkan menyerangnya.
** Dia tidak dibenarkan meletakkan rajanya dalam keadaan diserang.

Permainan bersambung dengan setiap pemain bergilir-gilir meletakkan satu buah sehingga kesemua 32 buah diletak. Selepas itu, permainan berlangsung sama seperti catur biasa.

Perhatikan bahawa:
* Gajah mesti diletakkan di petak berlawanan warna.
* Raja dan tir boleh [[Catur/Bermain#Castling|berkubu]] sekiranya mereka berada di kedudukan sepatutnya dan belum bergerak (seperti peraturan catur biasa).
* Memakan secara [[Catur/Bermain#En passant|''en-passant'']] juga dibenarkan sekiranya kedudukannya betul.

== Fairy chess ==
Terdapat beberapa buah baru yang bergerak mengikut peraturan baru:
* ''Camel'' (unta) dan ''zebra'' (kuda belang) boleh melompat seperti kuda (2,1), namun lebih jauh (3,1) dan (3,2).
* ''Knightrider'' boleh melompat seperti kuda, tetapi lebih jauh dalam arah yang sama (seperti gajah).
* ''Grasshopper'' (belalang) boleh bergerak ke mana-mana arah seperti menteri, tetapi cuma dengan melompat buah lain.

&lt;noinclude&gt;{{Catur/Kandungan|Contoh permainan|Pertandingan}}&lt;/noinclude&gt;

[[en:Chess/Variants]]</text>
      <sha1>96szvezajug8aij0ki3vixoa6tcz8ua</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Catur/Pertandingan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2586</id>
    <revision>
      <id>6161</id>
      <parentid>6157</parentid>
      <timestamp>2010-01-29T10:35:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Glosari istilah */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14714" xml:space="preserve">Untuk pemain yang ingin bermain catur secara serius, terdapat pertandingan yang boleh disertai. Malah terdapat pemain catur profesional yang kerjanya bermain dalam pertandingan catur. Kekuatan pemain pertandingan berbeza-beza mengikut peringkatnya, dan juga mengikut jenis pertandingan itu sendiri.

== Jenis pertandingan ==
Bentuk pertandingan biasa termasuklah:
*Pertandingan jaguh (''master'') biasanya merupakan acara tertutup di mana cuma pemain-pemain hebat dijemput untuk berlawan sesama sendiri. Walau bagaimanapun, kerap kali terdapat acara sampingan yang terbuka kepada pemain biasa.
*Pertandingan terbuka umumnya boleh disertai mana-mana pemain yang memenuhi syarat keahlian. Jaguh catur kadang kala turut menyertai pertandingan ini, namun majoriti pemain lazimnya terdiri dari pemain amatur. Pertandingan terbuka, terutamanya pertandingan yang besar, mungkin dipecahkan kepada beberapa bahagian, mengikut pemeringkatan (''rating'').
*Acara akademik merupakan pertandingan khusus untuk pelajar sekolah. Ia lazimnya mempunyai kawalan masa yang lebih pendek berbanding acara orang dewasa. Para pelajar sebenarnya turut boleh menyertai pertandingan orang dewasa jika merasakan diri mampu.

Sesetengah pertandingan boleh dilangsungkan dalam tempoh sehari dengan permainan pantas atau jumlah pusingan kecil. Manakala yang lain mengambil masa hujung minggu (dua hari). Pertandingan antarabangsa besar selalunya mengambil masa seminggu, dengan satu pusingan sehari. Pertandingan kelab pula mungkin berlangsung beberapa bulan, dengan perlawanan cuma diadakan sehari setiap minggu.

===Format pertandingan===
Format pertandingan yang paling biasa ialah &quot;pusingan robin&quot; (''round robin'') dan &quot;sistem Swiss&quot; (''Swiss system''). Pusingan robin ialah semua-lawan-semua, biasanya dalam bahagian kecil. Pemain akan berlawan dengan semua pemain lain dalam bahagian tersebut (seperti liga).

Mungkin lebih lazim ialah sistem Swiss, di mana dalam setiap pusingan pemain akan bertemu pemain lain yang mempunyai markah hampir sama dengannya. Sebagai contoh, jika pemain kalah perlawanan pertamanya, berkemungkinan dia akan bertemu dengan pemain lain yang turut kalah permainan pertamanya. Pemain tidak ''disingkirkan'' dari acara sistem Swiss, dan jika jumlah bilangan pemain ganjil seorang pemain akan mendapat &quot;bai&quot;, yang bermakna dia mendapat markah percuma (seolah-olah menang perlawanan). Bai ini selalunya akan diberikan kepada pemain dalam kumpulan markah paling sedikit, namun seorang pemain cuma boleh mendapatnya sekali sahaja. Di sesetengah pertandingan pula, permainan tambahan disediakan untuk pemain yang mendapat bai.

== Di mana mencari pertandingan ==
Kebanyakan negara mempunyai persekutuan atau persatuan catur kebangsaan, dan tapak web mereka seringkali akan mempunyai nota mengenai pertandingan.

Untuk Amerika Syarikat pengumuman pertandingan boleh ditemui di [http://main.uschess.org/index.php?option=com_wrapper&amp;Itemid=199 senarai pertandingan] tapak web USCF, namun ia tidak menyenaraikan semua acara, terutamanya acara kecil seringkali tiada (tapak web anggota gabungan negeri mungkin menyenaraikan acara yang lebih tempatan). Untuk negara lain anda boleh mencari pautan kepada persekutuan catur kebangsaan [http://www.fide.com/fide/directory di sini]. Sebagai contoh, ini ialah laman [http://tcn.sourceforge.net/ Persekutuan Catur Malaysia].

== Keperluan untuk menyertai pertandingan ==
===Peraturan===
Peserta perlu mengetahui bagaimana [[Catur/Bermain|buah bergerak]], dan bagaimana [[Catur/Pengakhiran permainan|permainan berakhir]]. Terutamanya, pemain perlu mengetahui peraturan ''en passant'', ''castling'', ''pawn promotion'' dan ''three-time repetion of position''.

Ketahui juga bahawa jam catur digunakan. Dalam semua pertandingan pemain perlu bermain dalam had masa tertentu, yang berubah mengikut pertandingan.

Tambahan lagi, pemain perlu mengetahui [[Catur/Mencatat permainan|bagaimana mencatat permainan]] menggunakan notasi catur algebra. Kebanyakan permainan dengan had masa yang wajar panjangnya mengkehendaki para pemain mencatat permainannya. Ini bukanlah keperluan mutlak, pemain yang tidak dapat mencatat permainan atas sebab-sebab tertentu, sama ada keagamaan atau kerana tidak bpleh menulis, mungkin dikecualikan.

Peraturan tambahan pada permainan pertandingan ialah peraturan sentuh-gerak dikuatkuasakan dengan tegas. Jika pemain menyentuh buahnya dia mesti menggerakkannya (jika boleh), dan selepas pemain melepaskan buahnya dia tidak boleh menarik balik gerakannya. Jika pemain menyentuh buah lawan, dia mesti menangkapnya jika boleh. Jika pemain cuma berhasrat membetulkan kedudukan buah yang herot di papan, dia boleh melakukannya jika dia memberikan amaran kepada lawannya (contohnya &quot;Saya betulkan&quot;) ''sebelum'' menyentuh buah tersebut.

Ingatlah bahawa pertandingan boleh, dan patut, menjadi sesuatu yang menyeronokkan, namun ia adalah acara yang aagak rasmi. Mengalih perhatian atau mengacau pemain lawan tidak dibenarkan.

''Sila ingat untuk mematikan telefon bimbit sebelum permainan bermula!''. Jika telefon bimbit berdering ketika permainan, pemiliknya akan kalah permainan tersebut.

Bermula 2009, peraturan am mengenai kelewatan tiba di papan permainan ialah polisi toleransi sifar. Jika pemain tidak berada di papan permainan apabila pusingan bermula, dia dikira kalah permainan itu. Ini kadang kala telah dikuatkuasakan secara drakonian, seorang pemain dalam Kejohanan China yang berdiri berhampiran papan permainan sementara menanti perlawanan bermula dianggap kalah kerana dia tidak ''duduk'' di papan permainan [http://www.chessvibes.com/reports/16-year-old-ding-liren-wins-chinese-championship/]. Sesebuah pertandingan boleh meletakkan peraturan yang lebih longgar di mana pemain yang datang lewat dianggap kalah cuma selepas tempoh waktu tertentu (satu jam merupakan had sebelum perubahan peraturan pada 2009), dan sesetengah persekutuan turut mengumumkan yang satu jam kekal sebagai piawai lalai untuk semua pertandingan di negara mereka. Akan tetapi, walaupun jika datang lewat tidak menyebabkan pemain kalah secara automatik, jamnya masih ''akan'' dimulakan mengikut waktu, jadi melainkan pemain sanggup membazir masa berfikirnya, '''jangan tiba lewat untuk pertandingan'''.

Undang-undang penuh boleh dibaca di [http://www.fide.com/fide/handbook?id=124&amp;view=article sini]. (Perhatikan bahawa Amerika Syarikat memiliki peraturan pertandingan yang sedikit berbeza.)

===Keahlian===
Dalam kebanyakan acara, pemain dikehendaki menjadi ahli persatuan catur negara tersebut. Sebagai contoh, di Amerika Syarikat pemain perlu menyertai ''United States Chess Federation'' manakala pemain di Malaysia perlu menjadi ahli Persekutuan Catur Malaysia. Sesetengah acara mungkin memerlukan keahlian lanjut, kejohanan kelab misyalnya memerlukan pemain mungkin hanya boleh disertai ahli kelab.

Untuk banyak acara di Eropah, keahlian dalam mana-mana persekutuan catur kebangsaan yang bersekutu dengan FIDE sudah cukup (ini membenarkan pemain asing bermain tanpa perlu menjadi ahli beberapa persekutuan peringkat negara).

===Peralatan===
Dalam kebanyakan pertandingan di Amerika Syarikat, pemain dikehendaki menyediakan papan, set buah dan jam sendiri. Buah mestilah bereka bentuk Staunton biasa, dengan raja kira-kira 3 1/2 hingga 4 inci tinggi, dan papan haruslah mempunyai petak sekitar 2 hingga 2 1/2 inci. Papan boleh gulung murah dengan buah plastik biasa sudah mencukupi. Jam boleh dibeli di banyak tempat, dan harganya juga berbeza-beza.

Sesetengah set memberikan sepasang menteri lebih, membolehkannya menangani kes pemain mendapat dua menteri (daripada kenaikan pangkat bidak) dengan mudah. Walaupun berguna, ia tidaklah wajib. Dalam pertandingan, menteri berganda dikendalikan dengan mencari menteri lain, dan ''tidak'' dengan meletakkan tir terbalik sebagai ganti. Situasi ini bagaimanapun agak jarang berlaku, dan apabila berlaku, pemain lazimnya boleh meminjam menteri dari orang lain.

Di Eropah peralatan lazimnya disediakan, namun sesetengah pertandingan mungkin tidak memiliki jam yang cukup, dan meminta pemain membawa jam sendiri.

Bawa juga pen untuk mencatat notasi/markah.

== Nasihat umum ==
*Ingatlah bahawa permainan pertandingan merupakan pengalaman belajar. Selepas berlawan cuba analisis perlawanan tersebut bersama pemain lawan supaya dapat belajar daripada kesilapan yang dilakukan. Terutamanya sekiranya pemain kalah, kerana nyata sekali pemain ada membuat silap manakala lawan melakukan sesuatu yang betul, dan cuba elakkan dari mengulangi kesalahan yang sama.
*Pemain yang belum berpengalaman kadang kala terganggu dengan jam, dan mula bermain terlalu laju. Jika masa 2 jam diberikan untuk menjalankan 40 gerakan tetapi pemain cuma menggunakan 30 minit, kebarangkaliannya tinggi bahawa pemain bermain terlalu pantas dan tidak berfikir terlalu dalam.
*Jika pemain berada dalam kedudukan menang, berhati-hatilah! Pemain lawan pasti akan mencari jalan bagaimana pemain boleh melakukan kesilapan, membolehkannya mencari jalan keluar dan seri atau mencuri kemenangan.

== Menarik diri ==
Pemain hendaklah cuba menghabiskan pertandingan, walaupun jika bermula dengan teruk. Ada kemungkinan pemain lawan akan jadi semakin senang, dan mempelajari bagaimana untuk kembali selepas kegagalan adalah penting.

Jika terpaksa juga menarik diri, pemain hendaklah memaklumkan penganjur sesegera mungkin. Jika tidak pemain lawan akan sia-sia menunggu untuk bermain. (Dia akan mendapat markah penuh seolah-olah dia menang perlawanan itu, tetapi kemungkinan dia menyertai pertandingan untuk bermain catur, bukan duduk sahaja di meja tanpa sesiapa untuk bermain!) Dalam sesetengah kes, pemain yang menarik diri tanpa memaklumkan penganjur, mungkin akan didenda, dan dihalang daripada menyertai acara lanjut penganjur sehingga denda dibayar.

== Pemeringkatan ==
Peserta pertandingan yang telah bermain beberapa perlawanan diberikan pemeringkatan (''rating''), yang merupakan ''anggaran'' kekuatan pemain tersebut. Ini akan naik dan turun menurut persembahan pemain dalam acara yang diberikan mata. Pemeringkatan purata untuk pemain pertandingan ialah sekitar 1400, jaguh catur terkuat mempunyai pemeringkatan melebihi 2700. Mengikut kebiasaan, pemain dengan pemeringkatan 200 mata melebihi lawan dijangkakan memiliki 75% peluang menang menentang pihak lawan tersebut, dan 90% peluang menentang pemain dengan 400 mata lebih rendah, tetapi keadaan terbalik (''upset'') lazim berlaku lebih kerap daripada yang diramalkan formula pemeringkatan ini.

Perlu difahami bahawa purata markah 1400 untuk pemain pertandingan ialah, dibandingkan dengan pemain biasa yang cuma mengetahui peraturan, tetapi tanpa sebarang pengalaman pertandingan atau pengajian mengenai permain catur, amat tinggi. Pemain baru yang menyertai pertandingan mungkin mendapati pemeringkatan pertamanya di bawah 1000, tetapi dengan pengalaman ini boleh meningkat!

Ingatlah bahawa pemeringkatan cuma merupakan anggaran kekuatan bermain berdasarkan peristiwa lampau. Pemeringkatan tidak mengukur kebolehan seseorang untuk  bertambah baik, ia bukan merupakan ganjaran dalam dirinya, dan ia juga bukan ukuran harga diri.

Dalam permainan pertandingan, pemeringkatan menentukan bahagian mana pemain layak menyertai, dan lawan mana yang akan ditemui dalam acara sistem Swiss.

== Glosari istilah ==
*'''Wasit''' (''arbiter'') atau '''pengarah pertandingan''' (''tournament director''). Pihak berkuasa yang mengadili program dan menentukan pasangan dan peraturan.
*'''Papan 1, papan 2, dst'''. Dalam acara sistem Swiss, papan dinomborkan. Pemain dengan markah terbaik ketika itu diletakkan di papan no. 1, manakala pemain dengan markah yang lebih teruk diletakkan lebih jauh.
*'''Hadiah kelas'''. Hadiah yang diberikan kepada pemain yang mendapat tempat terbaik dalam kelas pemeringkatannya. Hadiah boleh diberikan sebagai contoh untuk &quot;tempat pertama di aatara pemain dengan pemeringkatan di bawah 1600&quot;.
*'''Yuran masuk'''. Bayaran yang dikenakan untuk membolehkan pemain menyertai pertandingan.
*Kalah lucut/menang lucut (''forfeit loss/forfeit win''). Sekiranya pemain gagal hadir di papan sejam selepas masa permualaan, maka dia dianggap tewas secara perlucutan, dan pemain lawan menang percuma. Permainan itu dikira untuk kedudukan pertandingan, tetapi tidak pemeringkatan. Pemain yang kalah sebegini lazimnya dikeluarkan daripada pertandingan, melainkan alasan memuaskan dapat diberikan. Pemain yang menerima kemenangan melalui perlucutan tidak layak untuk mendapat bai mata-penuh di pusingan seterusnya.
*'''Bai mata-penuh''' (''full-point bye''). Sekiranya terdapat bilangan ganjil pemain untuk suatu pusingan, wasit akan memberikan bai mata-penuh kepada seorang pemain yang tidak perlu bermain pusingan tersebut, tetapi tetap mendapat mata seolah-olah memenangi permainannya. Juga dikenali sebagai kemenangan tanpa bertanding (''walkover'').
*'''Bai mata-separuh''' (''half-point bye''). Dalam sesetengah pertandingan, pemain yang tidak dapat bermain dalam pusingan tertentu boleh memilih untuk mengambil bai mata-separuh. Pemain tidak perlu bermain pusingan tersebut tetapi mendapat separuh mata seolah-oleh seri permainannya. Pertandingan biasanya mengawal bai bentuk ini, meletakkan had berapa banyak yang boleh diambil dan/atau menghendaki pemain mengikat janji mengambilnya sebelum tarikh akhir tertentu.
*'''''J'adoube'''''. Bahasa Perancis untuk &quot;Saya betulkan&quot;, dan merupakan frasa popular dituturkan sebelum pemain menyentuh buah untuk membetulkan kedudukannya dan bukan menggerakkanya.
*'''''Sandbagging'''''. Satu skim di mana pemain dengan sengaja merendahkan pemeringkatannya supaya dapat bermain dalam bahagian pemeringkatan lebih rendah di masa hadapan. Tujuannya agar dapat memenangi hadiah tunai. ''Sandbagging'' dianggap sejenis penipuan, dan pemain yang tertangkap mungkin dikenakan hukuman keras.
*'''Kawalan masa'''. Jumlah gerakan yang perlu dilakukan setiap pemain dalam had masa yang diberikan. Sebagai contoh sekiranya pemain perlu menjalankan 35 gerakan dalam 90 minit, kawalan masa ialah pada 35 gerakan.
*'''Suntuk dadak''' (''sudden death''). Had masa di mana pemain perlu menjalankan semua gerakannya dalam suatu masa tertentu. Had masa &quot;40/90, SD/30&quot; bermakna setiap pemain perlu mengabiskan 40 gerakan dalam 90 minit (masa bukan suntuk dadak), dan kemudian semua gerakan seterusnya dalam masa 30 minit (dicampur dengan masa dari kawalan masa pertama sekiranya tidak habis). Fasa kedua ini merupakan fasa suntuk dadak.
*'''Sistem Swiss'''. Format pertandingan di mana pemain berlawan dengan pemain lain yang mempunyai markah sama atau berdekatan dalam setiap pusingan.

&lt;noinclude&gt;{{Catur/Kandungan|Kelainan|}}&lt;/noinclude&gt;

[[en:Chess/Tournaments]]</text>
      <sha1>n15de0emv2sm6qcu3ioerfh08pwvwls</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikistudy</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2587</id>
    <revision>
      <id>11386</id>
      <parentid>6653</parentid>
      <timestamp>2022-07-02T13:05:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2402:1980:8336:7255:B0B2:E222:69DA:9DE4</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4086" xml:space="preserve">__NOTOC__ __NOEDITSECTION__
&lt;div style=&quot;font-size: 110%; line-height: 1.5&quot;&gt;
{| cellspacing=3 width=&quot;100%&quot;
| colspan=2 bgcolor=&quot;#fffffc&quot; style=&quot;border:1px solid #cfcfcf;padding:1em;padding-top:0.5em;padding-bottom:0em;&quot;|
[[Fail:Census-reading-hi.jpg|thumb|right|250px|Di Wikistudy, kami menulis buku rujukan dan latihan untuk pelajar-pelajar peringkat rendah dan menengah.]]
&lt;div style=&quot;Font-size: 120%&quot;&gt;
=== Selamat Datang ke Wikistudy ===
'''''Kaedah pembelajaran wiki-interaktif terkini''''' 
&lt;/div&gt;

Matlamat projek ini ialah untuk mengeluarkan buku rujukan dan latihan untuk para pelajar peringkat rendah dan menengah. Sesuai untuk para remaja yang berumur 12 hingga 17 tahun yang sedang berada dalam sesi pembelajaran secara formal. Buku-buku ini dicipta dan diolah dengan jelas berpandukan sukatan KSSR (Kurikulum Standart Sekolah Rendah) dan KSSM (Kurikulum Standart Sekolah Menengah). Setiap modul pembelajaran adalah diselaraskan hampir mengikut kaedah pendidikan interaktif Kementerian Pelajaran Malaysia (KPM). Namun demikian, kaedah pembawakan pembelajaran ini tidaklah mengikut secara sepenuhnya kaedah pembelajaran oleh KPM, hal ini kerana sistem pembelajaran yang dibawa adalah dalam bentuk capaian wiki yang kandungan bersifat bebas untuk disunting. Kaedah pembelajaran yang digunapakai hendaklah bersifat ilmiah dan menyeronokkan serta dijelaskan dengan bantuan gambar, rajah, lakaran, dan lukisan asal. Buku Wikistudy disediakan oleh komuniti penulis, guru, pelajar dan orang-orang muda yang bekerja bersama-sama di seluruh dunia. Buku-buku ini mengemukakan maklumat fakta yang dapat ditentusahkan. Anda diundang untuk bersama-sama menyertai dan menulis, menyunting dan mengolah semula setiap modul dan buku untuk memperbaiki isinya. Buku-buku yang terkandung di sini dilesenkan di bawah Lesen Dokumentasi Bebas GNU.
&lt;br&gt;
&lt;!--Sila lihat [[Wikibooks:Apa itu Wikistudy|Apa itu Wikistudy?]] dan [[meta:Wikistudy]] untuk maklumat lanjut tentang projek ini.--&gt;
|}
&lt;!--bahagian ini perlu dikemas--&gt;
{|- valign=&quot;top&quot; 
| width=&quot;60%&quot; bgcolor=&quot;#77bbff&quot; style=&quot;border:1px solid #aaaaff;padding:1em;padding-top:0.5em;&quot;|
==== Bahasa ==== 
-----------------------------
[[Wikistudy:Bahasa Melayu|Bahasa Melayu]] 
-- [[Wikistudy:Penulisan bahasa Melayu|Bahasa Melayu Kertas 1 (Penulisan)]] 
-- [[Wikistudy:Pemahaman bahasa Melayu|Bahasa Melayu Kertas 2 (Pemahaman)]]
-- [[Wikistudy:Bertutur bahasa Melayu|Bahasa Melayu Kertas 3 (Bertutur)]]
-- [[Wikistudy:Mendengar bahasa Melayu|Bahasa Melayu Kertas 4 (Mendengar)]]

[[Wikistudy:Bahasa Inggeris|Bahasa Inggeris]] 
-- [[Wikistudy:Pemahaman bahasa Inggeris|Bahasa Inggeris Kertas 1 (Pemahaman)]]
-- [[Wikistudy:Penulisan bahasa Inggeris|Bahasa Inggeris Kertas 2 (Penulisan)]] 
-- [[Wikistudy:Bertutur bahasa Inggeris|Bahasa Inggeris Kertas 3 (Bertutur)]]
-- [[Wikistudy:Mendengar bahasa Inggeris|Bahasa Inggeris Kertas 4 (Mendengar)]]

==== Sains ====
--------------------------------
[[Wikistudy Sains|Sains]] 
-- [[Wikistudy:Biologi|Biologi]] 
-- [[Wikistudy:Kimia Asas|Kimia Asas]] 
-- [[Wikistudy:Fizik|Fizik]]
-- [[Wikistudy:Eksperimen Sains|Eksperimen Sains]] 

==== Matematik ====
--------------------------------
[[Wikistudy Matematik|Matematik]] 
-- [[Wikistudy:Matematik|Matematik]] 
-- [[Wikistudy:Matematik Tambahan|Matematik Tambahan]] 

==== Geografi dan Sejarah====
-----------------------------------
[[Wikistudy:Prasejarah dan Tamadun Awal|Prasejarah dan Tamadun Awal]]
-- [[Wikistudy:Geografi Malaysia|Geografi Malaysia]] 
-- [[Wikistudy:Sumber Asli dan Tenaga|Sumber Asli dan Tenaga]] 
-- [[Wikistudy:Biokepelbagaian dan Alam Sekitar|Biokepelbagaian dan Alam Sekitar]] 
-- [[Wikistudy:Geografi Dunia|Geografi Dunia]]
-- [[Wikistudy:Tamadun Islam|Tamadun Islam]]
-- [[Wikistudy:Sosial dan Politik Malaysia|Sosial dan Politik Malaysia]]
-- [[Wikistudy:Pengangkutan dan Bentuk Muka Bumi|Pengangkutan dan Bentuk Muka Bumi]]
-- [[Wikistudy:Sejarah Malaysia|Sejarah Malaysia]]
|}
&lt;/div&gt;

== Lihat juga ==
* [[Wikijunior]]
* [[Wikiversity]]
* [[Wikibooks:Rak panduan belajar|Panduan belajar]]

[[Kategori:Panduan belajar]]</text>
      <sha1>4m30ixnlen0ftw415q1b7hu8e7vtysz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Pusat kemanusiaan dan kesenian</title>
    <ns>4</ns>
    <id>2608</id>
    <revision>
      <id>6166</id>
      <timestamp>2010-02-02T11:57:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>baru</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="401" xml:space="preserve">Berikut merupakan senarai rak buku yang terdapat dalam pusat kemanusiaan dan kesenian.

* [[Wikibooks:Rak bahasa|Bahasa]]
* [[Wikibooks:Rak kesusasteraan|Kesusasteraan]]
* [[Wikibooks:Rak kemanusiaan|Kemanusiaan]]
* [[Wikibooks:Rak kesenian |Kesenian]]
* [[Wikibooks:Rak permainan dan sukan|Permainan dan sukan]]
* [[Wikibooks:Rak sejarah|Sejarah]]

[[Kategori:Rak Wikibooks|Kemanusiaan dan kesenian]]</text>
      <sha1>ifthch2etanppbmdx7lmetz6440zz9h</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Congkak</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2609</id>
    <revision>
      <id>6168</id>
      <timestamp>2010-02-04T12:22:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>baru</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="814" xml:space="preserve">[[Fail:YosriCongkak1.jpg|200px|thumb|Papan congkak lama]]
[[Fail:Congkak.jpg|200px|thumb|Papan congkak pendek]]
'''Congkak''' ialah sejenis permainan dalaman yang menggunakan kayu bujur berlubang atau lubang di tanah dan buah-buahnya daripada biji saga, guli, batu kecil dan lain-lain. Ia dipercayai berasal daripada dunia Afrika atau Arab.

Objektif [[Wikibooks:Rak permainan dan sukan|permainan]] congkak biasanya ialah mengutip jumlah buah paling banyak. Buku ini akan menceritakan serba sedikit tentang cara bermain congkak.

== Kandungan ==
#[[/Cara bermain/]]
#[[/Membuat congkak/]]

{{-}}
{{Wikimedia|Congkak
|Commons             = Mancala
|Commons category    = Mancala
|Wikipedia           = Congkak
|Wikipedia category  = 
|Wikipedia portal    = 
|Wiktionary          = congkak
}}

[[Kategori:Permainan]]</text>
      <sha1>hug8hjkdbs449z3wo4mekwyr9la7gic</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Pusat sains sosial</title>
    <ns>4</ns>
    <id>2611</id>
    <revision>
      <id>6171</id>
      <timestamp>2010-02-09T11:59:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>baru</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="348" xml:space="preserve">Berikut merupakan senarai rak buku yang terdapat dalam pusat sains sosial.

* [[Wikibooks:Rak bahasa|Bahasa]]
* [[Wikibooks:Rak ekonomi dan perniagaan|Ekonomi dan perniagaan]]
* [[Wikibooks:Rak pendidikan|Pendidikan]]
* [[Wikibooks:Rak perundangan|Perundangan]]
* [[Wikibooks:Rak sains sosial|Sains sosial]]

[[Kategori:Rak Wikibooks|Sains sosial]]</text>
      <sha1>nf539qf5s0vkuyhkbyfnna4ttyixx9x</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Pusat sains tulen</title>
    <ns>4</ns>
    <id>2612</id>
    <revision>
      <id>11015</id>
      <parentid>11014</parentid>
      <timestamp>2021-06-09T11:56:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ts12rAc</username>
        <id>2724</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Undid edits by [[Special:Contribs/2001:D08:1039:368B:1:0:B661:7650|2001:D08:1039:368B:1:0:B661:7650]] ([[User talk:2001:D08:1039:368B:1:0:B661:7650|talk]]) to last version by Aurora: reverting vandalism</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="396" xml:space="preserve">Berikut merupakan senarai rak buku yang terdapat dalam pusat sains tulen.

* [[Wikibooks:Rak biologi|Biologi]]
* [[Wikibooks:Rak fizik|Fizik]]
* [[Wikibooks:Rak kimia|Kimia]]
* [[Wikibooks:Rak kejuruteraan|Kejuruteraan]]
* [[Wikibooks:Rak matematik|Matematik]]
* [[Wikibooks:Rak sains kesihatan|Sains kesihatan]]
* [[Wikibooks:Rak sains tulen|Sains tulen]]

[[Kategori:Rak Wikibooks|Sains tulen]]</text>
      <sha1>170lepf44z1jjiocss7nvcow4uhf37w</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Semua rak buku</title>
    <ns>4</ns>
    <id>2613</id>
    <revision>
      <id>11230</id>
      <parentid>11187</parentid>
      <timestamp>2021-09-09T22:05:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Atcovi</username>
        <id>1759</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Membalikkan suntingan oleh [[Special:Contributions/114.4.212.221|114.4.212.221]] ([[User talk:114.4.212.221|Perbincangan]]) kepada versi terakhir oleh [[User:Aurora|Aurora]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1698" xml:space="preserve">Berikut merupakan senarai semua rak buku di Wikibuku yang disusun mengikut bidang.

== Sains tulen ==
* [[Wikibooks:Rak biologi|Biologi]]
* [[Wikibooks:Rak fizik|Fizik]]
* [[Wikibooks:Rak kimia|Kimia]]
* [[Wikibooks:Rak kejuruteraan|Kejuruteraan]]
* [[Wikibooks:Rak matematik|Matematik]]
* [[Wikibooks:Rak sains kesihatan|Sains kesihatan]]
* [[Wikibooks:Rak sains tulen|Sains tulen]]

== Sains sosial ==
* [[Wikibooks:Rak bahasa|Bahasa]]
* [[Wikibooks:Rak ekonomi dan perniagaan|Ekonomi dan perniagaan]]
* [[Wikibooks:Rak pendidikan|Pendidikan]]
* [[Wikibooks:Rak perundangan|Perundangan]]
* [[Wikibooks:Rak sains sosial|Sains sosial]]

== Teknologi komputer ==
* [[Wikibooks:Rak bahasa domain-khusus|Bahasa domain-khusus]]
* [[Wikibooks:Rak bahasa pengaturcaraan|Bahasa pengaturcaraan]]
* [[Wikibooks:Rak permainan komputer|Permainan komputer]]
* [[Wikibooks:Rak perisian komputer|Perisian komputer]]
* [[Wikibooks:Rak sains komputer|Sains komputer]]
* [[Wikibooks:Rak sistem pengendalian|Sistem pengendalian]]
* [[Wikibooks:Rak teknologi|Teknologi]]
* [[Wikibooks:Rak teknologi maklumat|Teknologi maklumat]]

== Kemanusiaan dan kesenian ==
* [[Wikibooks:Rak bahasa|Bahasa]]
* [[Wikibooks:Rak kesusasteraan|Kesusasteraan]]
* [[Wikibooks:Rak kemanusiaan|Kemanusiaan]]
* [[Wikibooks:Rak kesenian |Kesenian]]
* [[Wikibooks:Rak permainan dan sukan|Permainan dan sukan]]
* [[Wikibooks:Rak sejarah|Sejarah]]

== Buku beraneka ==
* [[Wikibooks:Rak buku beraneka|Buku beraneka]]
* [[Wikibooks:Rak panduan belajar|Panduan belajar]]
* [[Wikibooks:Rak panduan manual|Panduan manual]]
* [[Resipi]]
* [[Wikijunior]]
* [[Wikiprofesional]]
* [[Wikiversity]]

[[Kategori:Wikibooks]]

[[en:Subject:Major Subjects]]</text>
      <sha1>fxtye1b48sn8wwbl1ewpw3gwydr0tjj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Dam/Taktik</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2622</id>
    <revision>
      <id>9886</id>
      <parentid>9885</parentid>
      <timestamp>2015-04-16T01:46:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>122.129.121.162</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Mendapat haji */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7947" xml:space="preserve">Taktik dan strategi yang boleh digunakan biasanya bergantung kepada jenis lawan yang dihadapi, dan juga cara permainan pemain sendiri.

== Asas taktik ==
{{Chess diagram small|=
| tright
| 
|  |  |  |j1|  |  |  |  |=8
|j1|  |j1|  |j1|  |j1|  |=7
|  |j1|  |j1|  |j1|  |j1|=6
|j0|  |j1|  |j1|  |j1|  |=5
|  |j0|  |  |  |  |  |j0|=4
|j0|  |j0|  |j0|  |j0|  |=3
|  |j0|  |j0|  |j0|  |j0|=2
|  |  |j0|  |  |  |  |  |=1
| Permainan tertutup
}}
Sesuatu permainan dianggap terbuka sekiranya buah-buah di tengah papan dimakan dalam beberapa gerakan awal, dan dikira tertutup jika tidak. Penamaan terbuka atau tertutup ini adalah kerana terdapat kebebasan pergerakan yang lebih bagi pemain dalam permainan terbuka, dan selalunya menentukan kerumitan permainan tersebut.

Dengan memulakan pertukaran buah, sebarang permainan boleh dimudahkan, dan ia akan menjadi lebih kepada permainan perkiraan. Jika ini tidak diingini, pemain perlu sentiasa berjaga-jaga dan konservatif.

== Keseimbangan buah dan kedudukan ==
Jumlah buah yang lebih banyak tidak semestinya bererti kelebihan yang nyata. Kedudukan juga penting.

Petak tepi misalnya, dianggap petak 'selamat' kerana buah tidak akan dapat dimakan lawan kecuali diumpan. Namun ia juga senang diperangkap.

Dua buah yang bekerja bersama-sama di tepi petak akan dapat maju jauh dan lebih berpeluang mendapat haji. Buah lawan, malah buah haji sekalipun, akan mendapati sukar menghentikan pasangan buah ini.

Kebanyakan pemain baru lebih sukakan petak di tengah, dengan anggapan lebih banyak tempat buahnya boleh pergi, lebih baik. Ini mungkin betul dalam catur tetapi tidak dalam dam.

== Makan berganda ==
{{Chess diagram small|=
| tright
| 
|  |  |  |  |  |D0|  |j1|=8
|j1|  |  |  |  |  |  |  |=7
|  |  |  |j1|  |  |  |j1|=6
|  |  |  |  |  |  |  |  |=5
|  |  |  |  |  |j1|  |  |=4
|  |  |j1|  |  |  |j0|  |=3
|  |  |  |  |  |  |  |  |=2
|j0|  |j0|  |j0|  |  |  |=1
| Buah hitam g3 boleh memakan 2 buah putih secara lelurus, manakala buah haji f8 boleh memakan 3 buah secara siku keluang
}}
Cara memenangi permainan dam ialah dengan memakan lebih banyak buah lawan berbanding buah sendiri yang dimakan lawan. Untuk itu makan berganda (memakan dua buah atau lebih dalam satu giliran) amat membantu.

Ini boleh berlaku sekiranya terdapat buah lawan yang berturutan dengan satu petak kosong di antaranya, dan ruang kosong di belakang buah yang kedua. Jika memakan menggunakan buah haji pula, buah-buah lawan tidak perlu berdekatan pun.

Terdapat dua cara memakan berganda: lelurus atau siku keluang. Lelurus bermaksud bergerak dalam satu garis lurus sambil memakan buah lawan. Siku keluang pula bermaksud bergerak secara bengkang bengkok sambil memakan.

Untuk mendapat makan berganda, pemain perlu sentiasa peka kepada keadaan di mana terdapat buah lawan yang berturutan dengan satu petak kosong di antaranya. Peluang ini lebih mudah didapati di tengah permainan, apabila masih banyak buah lain yang mengelabui keadaan ini. Jika bernasib baik, pemain malah boleh memakan tiga buah sekaligus berbanding dua dalam keadaan biasa.

Pemain yang dapat menggunakan taktik ini beberapa kali dalam satu permainan lazimnya akan muncul sebagai pemenang.
{{-}}

== Umpan ==
{{Chess diagram small|=
| tright
| 
|  |  |  |j1|  |  |  |j1|=8
|j1|  |  |  |j1|  |  |  |=7
|  |  |  |  |  |  |  |  |=6
|  |  |j1|  |j1|  |  |  |=5
|  |  |  |  |  |  |  |j1|=4
|  |  |j0|  |j0|  |  |  |=3
|  |  |  |j0|  |  |  |j0|=2
|  |  |j0|  |  |  |j0|  |=1
| Hitam mengumpan dengan e3 bergerak ke d4, membuka peluang untuk memakan tiga buah lawan. Putih boleh mengelaknya dengan tidak memakan umpan tersebut.
}}
{{Chess diagram small|=
| tright
| 
|  |j1|  |  |  |  |  |j1|=8
|  |  |  |  |  |  |  |  |=7
|  |  |  |j0|  |  |  |  |=6
|  |  |  |  |  |  |  |  |=5
|  |j1|  |  |  |  |  |D1|=4
|  |  |  |  |  |  |  |  |=3
|  |  |  |  |  |  |  |  |=2
|j0|  |j0|  |j0|  |  |  |=1
| d6 dihalang daripada naik haji oleh buah haji di h4, Hitam boleh mengumpannya dengan e1.
}}
Dam juga mempunyai unsur kawalan. Pemain boleh memanipulasi lawan untuk melakukan sesuatu menggunakan satu [[Dam/Bermain#Peraturan makan|peraturan makan]], iaitu wajib memakan.

Pemain boleh menyiapkan perangkap dan memberi umpan untuk lawan makan. Teknik biasa ialah dengan menggunakan pasangan buah, dengan &quot;buah belakang&quot; terletak di tepi petak. &quot;Buah depan&quot; pula merupakan buah umpan, ia mara supaya dapat dimakan lawan.

Terdapat beberapa kelebihan umpan. Apabila lawan terpaksa memakan buah pemain, ia bererti pemain mengawal permainan (lawan terpaksa berbuat apa yang dikehendaki pemain dan pemain tahu di mana buah lawan akan berada dalam giliran seterusnya), dan pemain mendapat kedudukan yang lebih baik buat buah belakangnya.

Dalam kebanyakan kes mengumpan, kedua pihak hilang satu buah sahaja. Tetapi pihak yang mengumpan sebenarnya mempunyai kelebihan, kerana dia bepeluang memakan dua atau tiga buah lawan, sekiranya perangkapnya bagus.

Kadangkala, umpan juga berguna untuk menghentikan serangan atau buruan lawan. Misalnya dalam keadaan pemain mempunyai buah yang berpeluang naik haji, tapi mungkin disekat lawan. Pemain boleh memberi umpan untuk membersihkan halangan ini.

Umpan cuma dapat dielak jika lawan sedar akan perangkap pemain sebelum diumpan. Jika tidak pemain cuma mempunyai pilihan untuk tidak memakan umpan, dan kehilangan satu buah secara automatik. Ini mungkin lebih baik sekiranya dengan memakan umpan, pemain akan kehilangan tiga biji buah.
{{-}}

== Mendapat haji ==
Buah biasa dengan buah haji banyak bezanya. Buah haji boleh bergerak ke belakang, dan boleh bergerak banyak petak. Pendek kata, [[Dam/Bermain#Buah|buah haji]] sangat berkuasa. Di akhir permainan, buah haji juga berupaya mengawal satu baris papan, menghalang mana-mana buah lawan untuk melintas.

Semua buah boleh mendapat haji apabila tiba di hujung papan lawan (baris 8 bagi Hitam dan baris 1 bagi Putih). Namun realitinya hanya 2 atau 3 buah dapat naik haji dalam setiap permainan.

{{Chess diagram small|=
| tright
| 
|  |  |  |  |  |  |  |j1|=8
|j1|  |  |  |  |  |  |  |=7
|  |  |  |  |  |  |  |j0|=6
|j0|  |j0|  |  |  |  |  |=5
|  |  |  |  |  |  |  |  |=4
|  |  |j1|  |  |  |  |  |=3
|  |  |  |  |  |  |  |  |=2
|  |  |j0|  |  |  |D1|  |=1
| Perangkap haji: Putih terpaksa memakan c5.
}}
Cara terbaik mendapat haji ialah dengan menggunakan dua buah yang bekerja bersama-sama di tepi petak, seperti disebutkan di atas. Ada kalanya, umpan juga diperlukan untuk memecah 'kubu' lawan.

Bagaimanapun, kelebihan haji cuma setakat kemahiran pemain. Buah haji boleh diperangkap dan dimakan lawan sekiranya tidak berhati-hati.

Cara terbaik melawan haji ialah dengan mendapat haji sendiri. Jika lawan mendapat haji awal sekalipun, pemain patut akan tetap mendapat haji sekiranya dia memiliki sekurang-kurangnya satu buah di kedua-dua petak tepi bahagian lawan. Dengan cara ini, lawan terpaksa memilih buah mana yang hendak dimakannya, membenarkan satu lagi buah naik haji.
{{-}}

== Bertahan ==
Dam bukan semata-mata menyerang. Pemain mempunyai tiga barisan buah, dengan 4 buah dalam setiap barisan. Ini boleh dibahagikan kepada 1 barisan menyerang, 1 barisan naik haji dan 1 barisan bertahan. Barisan bertahan berfungsi menahan cubaan lawan mendapat haji. Bagaimanapun, di akhir permainan, buah dam tidak ada gunanya jika ia tidak naik haji. Oleh itu apabila papan sudah agak bersih, barisan bertahan boleh naik haji atau membantu barisan naik haji.

Strategi untuk menang dalam dam kadangkala memerlukan pemain mengimbangi beberapa perkara yang bertentangan. Pergerakan yang memberikan kelebihan buah mungkin akan mendedahkan kelemahan atau melemahkan kedudukan di masa hadapan. Begitu juga, pengorbanan buah untuk kedudukan mungkin akan merugikan sekiranya tidak dapat dirobah menjadi serangan berkesan. Dengan demikian, kunci utama pertimbangan ialah mengimbangi serangan dengan pertahanan. Pendek kata, kaedah bertahan baik seringkali ialah dengan menyerang.

[[Kategori:Dam]]</text>
      <sha1>irhv4ukzs91ea8yg0m5fkr3c4sx0zgp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Masakan India</title>
    <ns>100</ns>
    <id>2628</id>
    <revision>
      <id>6211</id>
      <parentid>6210</parentid>
      <timestamp>2010-03-15T11:31:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[Buku Masakan: Masakan India]] dipindahkan ke [[Resipi:Masakan India]]: tukar ruang nama</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20024" xml:space="preserve">{{masakan}} | [[Resipi:Masakan Asia Selatan|Masakan Asia Selatan]]
{{terjemahan|Cookbook:Cuisine of India}}
'''Masakan India''' adalah istilah umum untuk kepelbagaian besar gaya masakan dari India. Hakikatnya, India menuanrumahkan suatu bilangan yang lebih besar dari masakan serantau berlainan daripada keseluruhan benua Eropah.{{fact}} Makanan India adalah hampir selalu disediakan dengan ramuan segar bersama dengan campuran halus banyak berlainan rempah segar dan kering dan resipi tepat sering berbeza secara besar dari satu rumah tangga ke lain. Untuk menggunakan nama Masakan India adalah hampir suatu nama yang tidak sesuai, kerana hidangan serantau berlainan secara sangat besar dari rantau ke rantau.

==Tanggapan Umum dan Mitos==
'''Fenomena Kari:''' Dalam negara-negara Barat, seperti Great Britain dan Amerika Syarikat, rumusan kompleks rempah segar dan kering sering diganti oleh serbuk kering seperti serbuk cili merah dan serbuk kari. Perkataan ''[[Resipi:Kari|kari]]'' daang dari Bahasa Tamil yang bermakna ''kari'' atau marathi kadi (sejenis sos tebal).

'''Fakta Pedas:''' makanan India biasanya ditanggapkan sebagai 'pedas'. Sementara yang kadang-kadang benar, kebanyakan makanan India tidak semestinya 'pedas'. Lada cili mirip dengan lada cili cayenne, biasanya dirujukkan sebagai &quot;cili&quot; dalam buku masakan dan kosa kata India, adalah kesalahan umum untuk membuat hidangan sangat pedas. Jika anda tidak lebih suka hangatnya, cegahkan diri dari hidangan yang mengandungi kegunaan liberal cili, atau tone down the chilli amount to suit your taste. The other ingredient to be careful with is peppercorn, most commonly referred to as &quot;pepper&quot; in Indian recipes and cookbooks. Cloves and cinnamon also increase the heat.

As in most cuisines, most vegetable and meat dishes are called by thousands of different names, depending on the region, language, ingredients and method of preparation. The recipes listed here are only examples of a few Indian dishes and should not be considered as a general guide to Indian food. Feel free to experiment with them. Substituting spices and altering the suggested procedures is encouraged. Indians regularly engage in such practices and often create unique tastes in their household.

==Hidangan Utama==

*[[Resipi:Aloo gobi|Aloo gobi]]
*[[Resipi:Aloo masala|Aloo masala]]
*[[Resipi:Aloo_masala|Potato masala]] (potato filling for [[Resipi:Dosa|dosa]])
*[[Resipi:Appam|Appam]] (Kerala rice pancake)
*[[Resipi:Puttu|Puttu]]
*[[Resipi:Basic Indian Tomato Gravy|Basic Indian Tomato Gravy]] (curry base)
*[[Resipi:Baingan Bartha (Southern)|Southern Style Baingan Bartha]] (roasted eggplant with curd))
*[[Resipi:Cholley|Cholley]] (chickpeas, also called chana)
*[[Resipi:Dal Makhani|Dal Makhani]]
*[[Resipi:Dosa|Dosa]] (thiny, crispy, spicy shaped like a crepe)
*[[Resipi:Rava Dosa|Rava Dosa]] (Dosa made from [[Resipi:Rava|Rava]] instead of Rice)
*[[Resipi:Kairi|Kairi]] (Rice preparation seasoned with various lentils: easy to digest)
*[[Resipi:Keralan vegetable stew|Keralan Vegetable Stew]]
*[[Resipi:Khra pongal|Kharngal]] (spiced rice and lentil porridge)
*[[Resipi:Matar Paneer|Matar Paneer]]
*[[Resipi:Tadka dhal|Tadka dhal]] (lentil stew)
*[[Resipi:Upeseru|Uperu]] (Kannada lentil-spinach dish and broth)
*[[Resipi:Methi Tadka Dal|Menthi Koora Pappu]] (lentil stew with Methi leaves)
*[[Resipi:Malai Mixed Vegetable|Malai Mixed Vegetable]]
*[[Resipi:Undhiu|Undhiu]] (mixture of different vegetables)
*[[Resipi:Karlya cha Rassa|Rassa Bhaaji]] (Bittergourd)

==Rice Dishes==
*[[Resipi:Puliyodarai Quick|Pulihora or Puliyodarai Quick]]
*[[Resipi:Pulikkachal|Pulikkachal]] (Tamarind Rice)
*[[Resipi:Lemon Rice|Lemon Rice]]
*[[Resipi:Saffron Rice|Saffron Rice]]
*[[Resipi:Curry Fried Rice|Curry fried rice]]
*[[Resipi:Pulao|Pulao]]
*[[Resipi:Coconut rice|Coconut Rice]]

==Non-Vegetarian Dishes==
*[[Resipi:Badami Murgh|Badami Murgh]]
*[[Resipi:Biryani|Biryani]] (rice-based dish)
*[[w:Bombay duck|Bombay duck/Bomry/Bomil Fry]] (fried fish)
*[[Resipi:Chicken Curry|Chicken Curry]]
*[[Resipi:Chicken Vindaloo|Chicken Vindaloo]]
*[[Resipi:Chicken Tikka|Chicken Tikka]]
*[[Resipi:Chicken Tikka Masala|Chicken Tikka Masala]] 
*[[Resipi:Murghi Korma|Murghi korma]] (Chicken Curry)
*[[Resipi:Chicken Madras|Chicken Madras]]
*[[Resipi:Chicken Jalfrezi|Chicken Jalfrezi]]
*[[Resipi:Chicken Paprika|Chicken Paprika]]
*[[Resipi:Saffron Chicken|Saffron Chicken]]
*[[Resipi:Murgh Makhni|Murgh Makhni]]
*[[Resipi:Lamb Madras|Lamb Madras]]
*[[Resipi:Prawn Curry|Prawn Curry]]
*[[Resipi:Crab Masala|Crab Masala]]
*[[Resipi:Kombdi Vade|Kombdi Vade]] ([[Malvani]] chicken delicacy)
*[[Resipi:Pork Aachi| Pork Aachi]] (Kerala style pork with a western touch)
*[[Resipi:Egg Rice|Egg Rice]] (an accompaniment that can also be eaten by itself)
*[[Resipi:Shrimp Hooman|Shrimp Hooman]] (An authentic [[w:Goa|goa]]n [[saraswat]] shrimp curry )
*[[Resipi:Butter chicken|Butter Chicken]] (''Chicken Makhni'', Chicken cooked with a taste of butter)

==Accompaniments==
*[[Resipi:Aavakaaya|Aavakaaya]]
*[[Resipi:Coriander Chutney|Coriander Chutney]]
*[[Resipi:Raita|Cucumber Raita]]
*[[Resipi:Chilli and Ginger Chutney|Chilli and Ginger Chutney]]
*[[Resipi:Coconut Chutney|Coconut chutney]]
*[[Resipi:Mango Chutney|Sweet n Sour Mango Chutney]]
*[[Resipi:Mango_chutney|Spicy Mango Chutney]]
*[[Resipi:Mirchi ka Salan|Mirchi ka Salan]] (Chilly curry)
*[[Resipi:Sambar|Sambar]]
*[[Resipi:Rasam|Rasam]]
*[[Resipi:Pan Masala|Pan masala]]
*[[Resipi:Raita|Raita]]

==Breads==
*[[Resipi:Appam|Aapam]]
*[[Resipi:Adhirasam|Adhirasam]]
*[[Resipi:Baati|Baati]]
*[[Resipi:Bhatoora|batora]] (wheat bread)
*[[Resipi:Chapati|Chapati or Roti]] (thin flat bread)
*[[Resipi:Idli|Idli]]
*[[Resipi:Idiyappam|Idiyappam]]
*[[Resipi:Dosa|Dosa]] (thin crispy rice pan cake)
*[[Resipi:Koki|Koki]] (thick chapati can be made with onions and coriander or just plain salt and pepper)
*[[Resipi:Kulcha|Kulcha]] (Mixed vegetable bread)
*[[Resipi:Kuzhi Paniyaaram|Kuzhi Paniyaaram]]
*[[Resipi:Mudde|Mudde]] (ragi ball)
*[[Resipi:Naan|Naan]] (flat wheat bread)
*[[Resipi:Puri|Puri or loochi]]
*[[Resipi:Shirmal|Shirmal]]
*[[Resipi:Uthappam|Uthappam]]
*[[Resipi:Wade|Wade]]
*[[Resipi:Vegetable parahta|Wheat Bread stuffed with Vegetable]] (Stuffings may be potatoes, cauliflowers, or anything else)

==Snacks==
*[[Resipi:Samosa|Samosa]] (fried appetizer similar to [[Resipi:Dumplings|dumplings]], empanada)
*[[Resipi:Bengal Potatoes|Bengal Potatoes]]
*[[Resipi:Pohe|Pohe]] (a form of rice flakes, called Avalakki in Kannada)
*[[Resipi:Onion Bhaji|Onion Bhaji]]
*[[Resipi:Namkeen|Namkeens]] (indian fried crackers)
*[[Resipi:Mixture|Mixture]] (spicy party mix, sometimes called ''Bombay mix'')
*[[Resipi:Haleem|Haleem]] (Hyderabadi Porridge)
*[[Resipi:Mirapakaya Bajji|Mirapakaya Bajji]] (Chilli Snack)
*[[Resipi:Bonda|Bonda]] (Round wheat flour snack)
*[[Resipi:Vada|Vada]] (Green Gram Snack)
*[[Resipi:Gare|Gare]] (Green Gram Snack)
*[[Resipi:Punugu|Punugu]] (Small Version of Bonda)
*[[Resipi:Dabeli|Dabeli]]
*[[Resipi:Pakoda|Pakoda]]

==Sweets==
*[[Resipi:Barfi|Barfi]] (condensed milk sweet)
*[[Resipi:Boondi Ladoo|Boondi Ladoo]] (Chickpea flour based with sugar and ghee)
*[[Resipi:Sweet_pongal|Chakarai Pongal]] (sweetened rice and lentil dish)
*[[Resipi:Double ka Meetha|Double ka Meetha]] (Bread Pudding)
*[[Resipi:Gajjar_Halwa|Gajar ka Halwa]] (Carrot Pudding)
*[[Resipi:Gulab jamun|Gulab jamun]] (deep-fried milk based sweet)
*[[Resipi:Jalebi|Jalebi]] (syrupy sweets shaped like pretzels)
*[[Resipi:Kesari|Kesari]] (Semolina pudding - South Indian Style)
*[[Resipi:Kal kals|Kal Kals]] (fried Christmas sweet)
*[[Resipi:Kheer|Kheer]] (rice pudding)
*[[Resipi:Modak|Modak]] (fried coconut dumplings)
*[[Resipi:Mohanthaal|Mohanthaal]] (Gram flour sweet)
*[[Resipi:Muruku|Muruku]]
*[[Resipi:Mysore Pak|Mysore Pak]] (Chickpea flour based with sugar and ghee)
*[[Resipi:Qubani ka Meetha|Qubani ka meetha]] (Apricot Pudding)
*[[Resipi:Rosogulla|Rosogulla]] (steamed cheese based sweet)
*[[Resipi:Rasmalai|Ras Malai]] (mild cheese dumplings soaked in sweetened, thickened milk syrup)
*[[Resipi:Sheer khurma|Sheer Khurma]] (sweet Vermicelli Pudding)
*[[Resipi:Shrikhand|Shrikhand]] (De-watered Yogurt)
*[[Resipi:Ghari|Surati Ghari]] (Almonds and Pistachio dumplings Garnished with Ghee)

==Beverages==
*[[Resipi:Masala Chai|Masala Chai]] (hot spiced milk tea, traditionally referred to as just 'chai')
*[[Resipi:Madras Filter Coffee|Madras Filter Coffee]] (Sweet milky drip brewed coffee flavored with [[Resipi:Chicory|chicory]])
*[[Resipi:Lassi|Lassi]] ([[Resipi:Yogurt|yoghurt]]-based drinks in either sweet or salted flavors, most common flavors include [[Resipi:Mangga|mangga]], [[Resipi:Rosewater|rosewater]] and plain sugar sweetened lassi.)
*[[Resipi:Jal-jeera|Jal-jeera]] (pungent spice and mint flavored water drink enjoyed in summer)
*[[Resipi:Lemon Sharbat|Lemon Sharbat]] (lemon juice added in water with salt and sugar )

==Ingredients and their Cookbook names==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+ '''Spices'''
|-
! Cookbook !! [[w:Hindi-Urdu|Hindi-Urdu]] !! [[w:Punjabi language|Punjabi]]!! [[w:Gujarati language|Gujarati]] !! [[w:Tamil language|Tamil]] !! [[w:Malayalam language|Malayalam]]  !! [[w:Telugu language|Telugu]] !!  [[w:Marathi language|Marathi]]!! [[w:Kannada language|Kannada]] !! [[w:Oriya language|Oriya]] !! [[Bengali]] !!
|-
| [[Resipi:Asafoetida|asafoetida]]
| ''hing''
| ''hing''
| ''hing''
| ''perungayam''
| ''kaayam''
| ''Inguva''
| ''hing''
| ''Ingu''
| ''Hengu''
| ''Hing''
|-
| [[Resipi:Cardamom|cardamom]]
| ''elaichi''
| ''elaichi''
| ''Elchi''
| ''elakkai'', ''yelakkai''
| ''elakka''
| ''Yaluka''
| ''veldode''
| ''Elakki''
| ''Gujurati''
| ''elach''
|-
| [[Resipi:Chili Pepper|chili]]
| ''mirchi''
| ''marchan''
| ''Marchu''
| ''milagai''
| ''mulaku''
| ''mirapakaaya''
| ''mirchi''
| ''menasu / meNasinakaayi''
| ''Lanka''
| ''lanka''
|-
| [[Resipi:Cinnamon|cinnamon]]
| ''dalchini''
| ''dalchini''
| ''Taj''
| ''lavangapattai'', ''patthai''
| ''karipatta''
| ''dalchina chekka''
| ''dalchini''
| ''dalchini / chakke''
| ''dalchini''
| ''darchini''
|-
| [[Resipi:Clove|clove]]
| ''lauang''
| ''lauang''
| ''Laving''
| ''kirambu''
| ''gramboo ''
| ''Lavangam''
| ''lavang''
| ''lavanga''
| ''labanga''
| ''labanga''
|-
| [[Resipi:Cilantro|coriander leaf (cilantro)]]
| ''Kothmir'', ''hara dhaniya''
| ''Kothmir'', ''hara dhaniya''
| ''Dhana''
| ''kothamalli ilai''
| ''Malli ela ''
| ''Kothimeera''
| ''kothimbir''
| ''kottambari soppu''
| ''Dhania'', ''dhaniya patra''
| ''Dhania'', ''dhaniya patra''
| ''Dhania'', ''dhaniya patra''
|-
| [[Resipi:Coriander|coriander seed]]
| ''dhaniya''
| ''dhaniya''
| ''Dhana''
| ''dhaniya'', ''kothamalli vithai'', ''varakothamalli''
| ''Malli''
| ''Dhaniya''
| ''dhane''
| ''kottambari beeja''
| ''gota dhaniya''
|-
| [[Resipi:Cumin|cumin]]
| ''jeera''
| ''jeera''
| ''Jeeru''
| ''jerragham''
| ''Jeerakam''
| ''jeelakarra''
| ''jeere''
| ''jeerige''
| ''jeera''
|-
| [[Resipi:Curry Leaf|curry leaves]]
| ''kari patta''
| ''kari patta''
| ''Limdo''
| ''karivepillai''
| ''karivepilla''
| ''karivepaaku''
| ''kadhipatta''
| ''karibevina soppu''
| ''bhrusunga patra''
|-
| [[Resipi:Fenugreek|fenugreek seed]]
| ''methi''
| ''methi''
| ''Methi''
| ''vendhayam''
| ''uluva ''
| ''Menthi''
| ''methi''
| ''menthye''
| ''Methi''
|-
| [[Resipi:Fennel|fennel]]
| ''saunf''
| ''saunf''
| ''Varialli''
| ''soombu'', ''peerunjeeragam''
| ''perumjeerakam''
| ''sompu''
| ''badishep''
| ''somp''
| ''pana mahuri''
|-
| [[Resipi:Garlic|garlic]]
| ''lahsun''
| ''Lasan''
| ''Lasan''
| ''ullipundu'', ''vellai poondu''
| ''veluthulli''
| ''Velluli''
| ''lasun''
| ''beLLuLLi''
| ''rasuna''
|-
| [[Resipi:Ginger|ginger]]
| ''adrak''
| ''adrak''
| ''Aadu''
| ''inji''
| ''inji''
| ''Allam''
| ''ale''
| ''hasi shunThi''
| ''ada''
|-
| [[Resipi:Mint|mint]]
| ''pudina''
| ''pudina''
| ''Fudino''
| ''pothina''
| ''pudhina ela''
| ''Pudina''
| ''pudina''
| ''Pudina''
| ''Podina''
|-
| [[Resipi:Nigella|nigella]]
| ''kalonji''
| ''kalonji''
| ''Kalonji''
| ''kalonji''
| ''Karim Jeerakam ''
| ''kalonji''
| ''kalonji''
| '' oum kaaLu/ouma ''
| ''kala jeera''
|-
| [[Resipi:Mustard Seed|mustard seed]]
| ''sarson''
| ''saron''
| ''Rai''
| ''kadugu''
| ''kadugu ''
| ''Aavalu''
| ''mohari''
| ''saasive''
| ''gota sorisa''
|-
| [[Resipi:Saffron|saffron]]
| ''Zafran'', ''Kesar''
| ''Zafran'', ''Kesar''
| ''Kesar''
| ''kesar'',''kunguma poo''
| ''kumkuma poovu ''
| ''Kunkuma puvvu''
| ''keshar''
| ''Kesari''
| ''Kesari''
|-
| [[Resipi:Sesame Seed|sesame seeds]]
| ''til''
| ''til''
| ''Tal''
| ''ellu''
| ''ellu''
| ''Nuvvu''
| ''til''
| ''eLLu''
| ''til''
|-
| [[Resipi:Tamarind|tamarind]]
| ''imli''
| ''imli''
| ''Amli''
| ''puli''
| ''puli''
| ''Chintha''
| ''chincha''
| ''huNase huli''
| ''tentuli''
|-
| [[Resipi:Turmeric|turmeric]]
| ''haldi''
| ''haldi''
| ''Haldar''
| ''manjal''
| ''manjal''
| ''Pasupu''
| ''halad''
| ''arishiNa''
| ''haladi''
|}

{| class=&quot;wikitable&quot;
|+ '''Grains'''
|-
! Cookbook !!  [[w:Hindi-Urdu|Hindi-Urdu]] !! [[w:Punjabi language|Punjabi]] !! [[w:Gujarati language|Gujarati]] !! [[w:Tamil language|Tamil]] !! [[w:Malayalam language|Malayalam]] !! [[w:Telugu language|Telugu]] !! [[w:Marathi language|Marathi]] !! [[w:Kannada language|Kannada]]!! [[w:Oriya language|Oriya]] [[Bengali]] !!

|-
| [[Resipi:Barley|barley]]
| ''Jau''
| ''Jau''
| ''jau''
| ''barli arisi''
| ''barli''
| ''jaava''
| ''jau''
| ''jau''
|-
| [[Resipi:Buckwheat|buckwheat]]
| ''kootu''
| ''kootu''
|
| ''kollu''
| ''Mudira''
| 
| 
|
|-
| finger millet
| ''mundal'', ''makra''
| ''[[Resipi:Ragi|ragi]]''
| ''keazhvaragu''
| ''ragi''
| ''ragi''
| ''naachani''
| ''raagi''
| ''raagi''
|-
| [[Resipi:Maize|maize]]
| ''makkai'', ''bhutla''
| ''makkai''
| ''makai''
| ''makka cholam''
| ''cholam''
| ''mokka jonna''
| ''makkaa''
| ''joLa''
|-
| [[Resipi:Millet|millet]]
| ''bajra''
| ''bajra''
| ''bajri''
| ''kambu''
|
| ''saddalu''
| ''baajri''
|
|-
| [[Resipi:Nasi|nasi]]
| ''chawal''
| ''chaul''
| ''chokha''
| ''arisi''
| ''pachari''
| ''biyyam''
| ''tandul''
| ''akki''
| ''chaula''
|-
| rice - raw
| ''arwa chawal''
| ''Jhona''
| ''chokha'', ''chawal''
| ''pachaarisi''
|
| ''pachi biyyam''
| ''kaccha bhaat''
| ''akki''
| ''arua chaula''
|-
| rice - parboiled
| ''usna chawal''
|
| ''ukra chawal''
| ''puzhungal arisi''
| ''ari'',''puzhungalari''
| ''dampudu biyyam''
| ''shijlela bhaat''
| ''kusublakki''
| ''usuna chaula''
|-
| [[Resipi:Semolina|semolina]]
| ''sooji''
| ''sooji''
|
| ''rava'', ''rawa''
| ''rava''
| ''rawa''
| ''rawaa''
| ''ravae''
| ''simei''
|-
| [[Resipi:Sorghum|sorghum]]
| ''juar''
| ''juar''
| ''juwar'', ''jowar''
| ''cholam''
|
| ''jonna''
| ''jawar''
|
|-
| [[Resipi:Wheat|wheat]]
| ''gehun''
| ''Kanak''
| ''ghau''
| ''godumai''
| ''gothambu''
| ''godhuma''
| ''gahu''
| ''godhi''
| ''gahama''
|}

{| class=&quot;wikitable&quot;
|+ '''Pulses'''
|-
! Cookbook !! [[w:Hindi-Urdu|Hindi-Urdu]] !! [[w:Punjabi language|Punjabii]] !! [[w:Gujarati language|Gujarati]] !! [[w:Tamil language|Tamil]] !! [[w:Telugu language|Telugu]] !![[w:Marathi language|Marathi]] !! [[w:Kannada language|Kannada]] !! [[w:Oriya language|Oriya]] !! [[Bengali]] !!

|-
| split peas / lentils
| ''dal''
| ''dal''
| ''dal''
| ''paruppu''
| ''kandipappu''
| ''dal''
| ''beLe''
| ''dali''
|-
| [[Resipi:Black-Eyed Pea|black-eyed peas]]
| ''lobia''
| ''lobia''
| ''chora''
| ''karamani''
| ''pesalu''
| ''chavali''
| ''alasande kaaLu''
|-
| [[Resipi:Chickpea|Chickpea - Bengal gram]]
| ''[[Resipi:Channa dhal|chana]]''
| ''chana''
| ''chana''
| ''kondai kadalai''
| ''sanaga''
| ''chana''
| ''kabul kadle''
| ''chana dali''
|-
| [[Resipi:Mung Bean|mung bean]]
| ''mung'', ''moong''
| ''mung''
| ''mug''
| ''pachipayar'', ''payatham''
| ''pesarapapuu''
| ''moog''
| ''hesar-beLe''
| ''muga dali''
|-
| [[Resipi:Lentil|red lentil]]
| ''masoor''
| ''masoor''
| ''masur''
| ''mysur paruppu''
| ''masur''
| ''masur''
|
| ''masura dali''
|-
| [[Resipi:Pigeon Pea|pigeon pea / red gram]]
| ''arhar'', ''tuvar''
| ''arhar'', ''toor''
| ''tuvar''
| ''tuvarai'', ''tuavaram''
|
| ''tur''
| ''togari-beLe''
| '' arhar dali''
|-
| [[Resipi:Urad Bean|urad bean]]
| ''urad''
| ''urad''
| ''alad''
| ''uzhundhu''
| ''uddipappu''
| ''udid''
| ''uddina-beLe''
| ''biri dali'' 
|}

{| class=&quot;wikitable&quot;
|+ '''Vegetables'''
|-
! Cookbook !! [[w:Hindi-Urdu|Hindi-Urdu]] !! [[w:Punjabi language|Punjabi]] !! [[w:Gujarati language|Gujarati]] !! [[w:Tamil language|Tamil]] !! [[w:Malayalam language|Malayalam]]!![[w:Telugu language|Telugu]] !! [[w:Marathi|Marathi]] !! [[w:Kannada language|Kannada]] !! [[w:Oriya language|Oriya]]
|-
| [[Resipi:Bell Pepper|bell peppers]]
| ''shimla mirch'', ''badi mirch''
| ''shimla mirch''
| ''motamircha''
| ''kodaimilagai''
| ''Kuda Mulaku''
| ''bangalore mirchi''
| ''simla mirchi'',''bhopli mirchi''
| ''dappa menasinakayi''
| ''''
|-
| [[Resipi:Brussels Sprout|Brussels sprouts]]
| ''chote bund gobhi''
| ''choti bund gobhi''
| ''nhanu kobi''
| ''kalakose''
| ''Banglore Cabbage''
|
| ''''
|
|-
| [[Resipi:Cabbage|cabbage]]
| ''bund gobhi''
| ''bund gobhi''
| ''kobi''
| ''muttaikosu''
| ''mottakkuse'',''cabbage''
| ''cabbage''
| ''kobi''
| ''yele kosu / cabbage''
| ''bandha kobi''
|-
| [[Resipi:Cauliflower|cauliflower]]
| ''phool gobhi''
| ''phul gobhi''
| ''pangoli'', ''kobi phul''
| ''kovippu''
| ''cauliflower''
| ''cauli puvvu''
| ''phul kobi'',''flower''
| ''hoo kosu / cauliflower''
| ''phula kobi''
|-
| [[Resipi:Cucumber|cucumber]]
| ''kakri'', khira''
| ''kakri'', khira''
| ''tansal'', ''kakdi''
| ''vellari'', ''kirakai''
| ''vellarikka''
| ''dosakaya'',''keerakaya''
| ''kaakdi''
| ''soutekaayi''
| ''kakudi''
|-
| [[Resipi:Drumstick|drumsticks]]
| ''sajjan ki phalli''
| ''phallian''
| ''sargvani sing''
| ''murangaikai''
| ''muringaa kaya''
| ''munakkaaya''
| ''shevgyachi sheng''
| ''nugge kaayi''
| ''sajana chhuin''
|-
| [[Resipi:Eggplant|eggplant]]
| ''baingan''
| ''baingan'', ''bataaun''
| ''ringana'', ''vaingan''
| ''kathirikai''
| ''Vazutanaga''
| ''vankaya''
| ''waangi''
| ''badanae kaayi''
| ''baigana''
|-
| [[Resipi:Fava Bean|fava beans]]
| ''kalisiam-ki-phalli'', ''chastny''
| ''kalisiam-di-phallian''
| ''fafda papdi''
| ''karpu avaraikai''
|
|
| ''papdichi sheng''
| ''chapparadavarekayi''
|-
| [[Resipi:Fenugreek|fenugreek leaves]]
| ''methi saag''
| ''methi saag''
| ''methi bhaji''
| ''vendhaya kerai''
| ''uluva''
| ''menthi aaku''
| ''methi pala''
| ''menthye soppu''
| ''methi saga''
|-
| [[Resipi:Green Bean|green beans]]
| ''badi baquala'', ''binnis''
| ''beans''
| ''fansa''
| ''kulaka''
| ''beans''
| ''Chikkudikaya''
| ''shenga''
| ''huraLi kaayi''
| ''beans''
|-
| [[Resipi:Kohlrabi|kohlrabi]]
| ''gath gobhi''
| ''gaandd gobhi''
| ''nolkol''
| ''knolkol''
|
|
| ''''
| ''navilu kosu''
| ''ul kobi''
|-
| [[Resipi:Lettuce|lettuce]]
| ''kahu'', ''kasmi saag''
| ''kasmi saag''
| ''salat''
| ''aver kerai''
| ''lettuce''
|
| ''''
|-
| [[Resipi:Okra|okra]]
| ''bhendi''
| ''bhindi''
| ''bhinda''
| ''vendaikai''
| ''vendakka''
| ''bendakaaya''
| ''bhendi''
| ''bhendekaayi''
| ''bhendi''
|-
| [[Resipi:Onion|onion]]
| ''piyaz''
| ''piyaz''
| ''dungli'', ''kanda''
| ''vengayam''
| ''savala''
| ''ullipaaya''
| ''kaandaa''
| ''eeruLLi''
| ''piyaja''
|-
| [[Resipi:Pea|peas]]
| ''badla'', ''mattar''
| ''mattar''
| ''vatana''
| ''pattani''
| ''payar''
| ''battaani''
| ''mataar''
| ''baTaaNi''
| ''matar''
|-
| [[Resipi:Potato|potato]]
| ''aloo''
| ''aloo''
| ''bateta''
| ''urulaikkilangu''
| ''urulakkizhangu''
| ''aalu'',''allugadda'', ''Bangaladumpa''
| ''batata''
| ''aalugadde''
| ''aloo''
|-
| [[Resipi:Pumpkin|pumpkin]]
| ''kumra'', ''lal kaddu''
| ''lal kaddu''
| ''lal phupala''
| ''Poosani''
| ''mathanga''
| ''Gummadi Kaaya''
| ''laal bhopla''
| ''kumbalakaayi''
| ''kakharu''
|-
| [[Resipi:Spinach|spinach]]
| ''palak''
| ''palak''
| ''palak bhaji''
| ''passale kerai''
| ''cheera''
| ''paala kura''
| ''paalak''
| ''paalak soppu''
| ''palanga saga''
|}

[[Kategori:Resipi India| ]]

[[fr:Livre de cuisine/Recettes de cuisine indienne]]
[[en:Cookbook:Cuisine of India]]
[[ja:料理本/インド料理]]</text>
      <sha1>gdlpz170qzfghg6hhutdsff4mlu3rn9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Lemang</title>
    <ns>100</ns>
    <id>2631</id>
    <revision>
      <id>10964</id>
      <parentid>10921</parentid>
      <timestamp>2021-02-15T15:49:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Membatalkan semakan 10541 oleh [[Special:Contributions/14.1.193.238|14.1.193.238]] ([[User talk:14.1.193.238|Perbincangan]])</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="879" xml:space="preserve">{{Wikipedia|Lemang}}
[[Fail:Lemang cooking.jpg|thumb|Lemang dibakar]]
{{Resipi|Kuih}}

== Bahan ==
# 1 kg [[w:beras pulut|beras pulut]]
# 3 biji [[Resipi:Kelapa|kelapa]] (ambil santannya)
# 2 batang buluh sederhana besar
# [[Resipi:Garam|Garam]] secukup rasa.

== Cara membuat ==
# Basuh beras pulut dan tuskan airnya.
# Gulung daun pisang dan masukkan ke dalam buluh mengikut bulatan buluh.
# Masukkan beras pulut yang telah dituskan ke dalam gulungan daun pisang dalam buluh tersebut dan tinggalkan ruang satu atau dua inci. Jangan terlalu penuh.
# Masukkan sedikit garam secukup rasa ke dalam santan dan tuangkan ke dalam buluh.
# Bakar dengan menggunakan api yang sederhana besar. Setiap 15 minit hendaklah dibalik-balikkan agar masaknya sama rata.
# Masak sehingga tiga hingga empat jam sebelum diangkat.
# Lemang boleh dimakan pada bila-bila masa.

[[Kategori:Kuih|Lemang]]</text>
      <sha1>8tuzs68f7mjobd9yoc5spbjch9r9bhz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Dam/Mencatat permainan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2647</id>
    <revision>
      <id>6276</id>
      <parentid>6271</parentid>
      <timestamp>2010-05-12T11:12:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kembangkan</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3116" xml:space="preserve">Mencatat permainan merupakan satu aspek yang penting terhadap mereka yang bermain [[dam]] secara serius. Ia membolehkan seseorang mengkaji strategi dan mengukur kemajuannya. Ia juga membolehkan pemain tersebut mengkaji strategi pemain lawan atau jaguh dam yang permainannya direkodkan.

Terdapat dua jenis notasi yang lazim digunakan: notasi nombor dan notasi koordinat ([[Catur/Mencatat permainan|notasi catur]]).

== Notasi nombor ==
{{Chess diagram small|=
| tright
| 
|  |x1|  |x2|  |x3|  |x4|=8
|x5|  |x6|  |x7|  |x8|  |=7
|  |x9|  |xx|  |xx|  |xx|=6
|  |  |  |  |  |  |  |  |=5
|  |  |  |  |  |  |  |  |=4
|xx|  |xx|  |xx|  |xx|  |=3
|  |xx|  |xx|  |xx|  |xx|=2
|xx|  |xx|  |xx|  |xx|  |=1
| Penomboran papan dam
}}
Notasi nombor dam menomborkan semua petak hitam di papan dam. Bermula di petak hitam atas kiri, mereka dinomborkan dari 1 hingga 32 sampai ke petak hitam terakhir di kanan bawah papan (bagi papan 8x8). Oleh itu petak hitam pertama di di kiri atas dinomborkan 1. Petak hitam kedua di sebelahnya dinomborkan 2, dan seterusnya. Maka, buah pemain Putih akan diletakkan di tiga baris bernombor 1 hingga 12 dan Hitam 21 hingga 32 (lihat rajah). Perlu dipastikan saiz papan yang digunakan kerana papan 10x10 misalnya, akan mempunyai 50 petak sah dan buah pemain akan bermula di petak 1 hingga 20 dan 35 hingga 50.

Kawasan tengah papan 8x8 pula dinomborkan 13 hingga 20. Petak sebelah kiri bernombor 5, 13, 21 dan 29 manakala petak sebelah kiri adalah 4, 12, 20 dan 28. Petak hitam di penjuru papan dinomborkan 4 dan 29 manakala 'petak penjuru' sekunder bernombor 1 dan 5.

Dalam merekod gerakan, buah di petak 9 yang mara ke kanannya akan tiba di petak 13. Notasinya ialah 9-13. Jika sebaliknya ia bergerak ke kiri ia akan tiba di petak 14 dan ditulis sebagai 9-14. Dan jika ia memakan buah lawan di petak 14 ia akan mendarat di 18 dan ditulis sebagai 9-18.
{{-}}
== Notasi koordinat ==
{{Chess diagram small
| tright
| 
|= 
 8 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 7 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 6 |  |j1|  |  |  |  |  |  |=
 5 |  |  |xo|  |  |  |  |  |=
 4 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 3 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 2 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
 1 |  |  |  |  |  |  |  |  |=
| b6-c5
}}
Notasi koordinat diambil daripada [[Catur/Mencatat permainan#Notasi koordinat|catur]]. Ini kerana banyak permainan dam kini dimainkan di papan catur yang berlabel. Walaupun papan catur terhad kepada papan bersaiz 8x8, ia boleh diskalakan dengan mudah untuk papan dam yang lebih besar.

Dalam notasi koordinat, petak paling bawah kiri ialah a1, manakala petak atas kanan ialah h8. Oleh itu, buah Putih akan bermula di baris 6 - 8, manakala buah Hitam akan bermula pada baris 1 - 3. Baris 4 dan 5 pula merupakan kawasan tengah papan. Petak sebelah kiri berada di lajur a manakala petak sebelah kanan berada di lajur h.

Dalam merekod gerakan, buah di petak b6 yang mara ke kanannya akan tiba di petak a5. Notasinya ialah b6-a5. Jika sebaliknya ia bergerak ke kiri ia akan tiba di petak c5 dan ditulis sebagai b6-c5. Dan jika ia memakan buah lawan di petak c5 ia akan mendarat di d4 dan ditulis sebagai b6-d4.

[[Kategori:Dam]]</text>
      <sha1>f1usri4knqtd0ux6c4m0q3jc5zrk0ms</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Dam/Contoh permainan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2651</id>
    <revision>
      <id>6495</id>
      <parentid>6349</parentid>
      <timestamp>2011-02-26T08:53:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* 9. f6-h4-f2 d4-f6-d8 */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5247" xml:space="preserve">__NOTOC__
Berikut merupakan '''contoh permainan dam''', ditulis dalam [[Dam/Mencatat permainan|notasi koordinat]] bagi saiz papan 8x8, dan disertai dengan ulasan.

Dalam permainan ini, gerakan pertama milik Putih, memberikan Putih sedikit kelebihan. Bagaimanapun, kelebihan ini tidaklah sepenting kelebihan gerakan pertama dalam catur.

== Gerakan 1-10 ==
{{Chess diagram|=
| tright
|
|  |j1|  |j1|  |j1|  |j1|=8
|j1|  |j1|  |j1|  |j1|  |=7
|  |j1|  |  |  |j1|  |j1|=6
|  |  |  |  |j1|  |  |  |=5
|  |  |  |  |  |  |  |j0|=4
|j0|  |j0|  |j0|  |  |  |=3
|  |j0|  |j0|  |j0|  |j0|=2
|j0|  |j0|  |j0|  |j0|  |=1
| 
}}
====1. d6-e5 g3-h4====
Putih memilih untuk mara ke tengah, suatu gerakan pembukaan lazim.

Hitam lalu &quot;terpaksa&quot; bergerak ke tepi, dan memilih untuk menguasai tepi kanan yang mudah dicapainya.
{{-}}
{{Chess diagram|=
| tright
|
|  |j1|  |j1|  |j1|  |j1|=8
|j1|  |j1|  |j1|  |j1|  |=7
|  |  |  |  |  |j1|  |j1|=6
|  |  |j1|  |j1|  |  |  |=5
|  |  |  |j0|  |  |  |j0|=4
|j0|  |j0|  |  |  |  |  |=3
|  |j0|  |j0|  |j0|  |j0|=2
|j0|  |j0|  |j0|  |j0|  |=1
| 
}}
====2. b6-c5 e3-d4====
Putih terus menguasai bahagian tengah, &quot;memaksa&quot; Hitam menawarkan buahnya untuk pertukaran. Sebenarnya jika Hitam inginkan permainan tertutup, dia boleh memilih untuk menjalankan f2-g3 atau h2-g3. Bagaimanapun, banyak pemain enggan menjalankan barisan keduanya seawal ini.
{{-}}
{{Chess diagram|=
| tright
|
|  |j1|  |j1|  |j1|  |j1|=8
|j1|  |j1|  |j1|  |j1|  |=7
|  |  |  |  |  |j1|  |j1|=6
|  |  |  |  |j1|  |  |  |=5
|  |  |  |j0|  |  |  |j0|=4
|j0|  |j0|  |  |  |  |  |=3
|  |j0|  |j0|  |  |  |j0|=2
|j0|  |j0|  |j0|  |j0|  |=1
| 
}}
====3. c5-e3 f2-d4====
Putih cuma ada satu pilihan, iaitu memakan buah Hitam di d4.

Hitam juga terpaksa memakan kembali, cuma Hitam mempunyai pilihan sama ada dengan buah di d2 atau f2. Buah d2 boleh memakan dua buah Putih, namun akan dimakan kembali, buah f2 pula cuma satu, dan 'selamat'.
{{-}}
{{Chess diagram|=
| tright
|
|  |j1|  |j1|  |j1|  |j1|=8
|j1|  |  |  |j1|  |j1|  |=7
|  |j1|  |  |  |j1|  |j1|=6
|  |  |  |  |j1|  |  |  |=5
|  |  |  |j0|  |  |  |j0|=4
|j0|  |j0|  |  |  |  |  |=3
|  |j0|  |j0|  |j0|  |j0|=2
|j0|  |j0|  |  |  |j0|  |=1
| 
}}
====4. c7-b6 e1-f2====
Fasa berbalas makan tersebut menyebabkan bahagian kanan Putih kosong dan terbuka. Lantas Putih mengisi ruang tersebut dengan menaikkan c7 dari baris keduanya.

Hitam tidak berhasrat berebut kawasan kosong tersebut dengan Putih, maka memilih untuk memperkukuh bahagian kanannya sendiri. Hitam sekali lagi dengan beraninya menjalankan buah di barisan ketiganya agak awal.
{{-}}
{{Chess diagram|=
| tright
|
|  |j1|  |j1|  |j1|  |j1|=8
|j1|  |  |  |j1|  |j1|  |=7
|  |  |  |  |  |j1|  |j1|=6
|j1|  |  |  |j1|  |  |  |=5
|  |  |  |j0|  |  |  |j0|=4
|j0|  |j0|  |  |  |j0|  |=3
|  |j0|  |j0|  |j0|  |  |=2
|j0|  |j0|  |  |  |j0|  |=1
| 
}}
====5. b6-a5 h2-g3====
Putih meneruskan penguasaan bahagian kanannya dengan menguasai petak tepi a5.

Hitam juga terus dengan agendanya sendiri, menguasai bahagian kanan dan tengahnya.
{{-}}
{{Chess diagram|=
| tright
|
|  |j1|  |j1|  |j1|  |j1|=8
|j1|  |  |  |  |  |j1|  |=7
|  |  |  |j1|  |j1|  |j1|=6
|j1|  |  |  |j1|  |  |  |=5
|  |  |  |j0|  |  |  |j0|=4
|j0|  |j0|  |j0|  |j0|  |=3
|  |j0|  |j0|  |  |  |  |=2
|j0|  |j0|  |  |  |j0|  |=1
| 
}}
====6. e7-d6 f2-e3====
Putih terus mengukuhkan kedudukannya di bahagian kanannya dengan menggerakkan buah e7 di bahagian kirinya ke d6.

Hitam mula mengorak langkah. Dengan begerak ke e3, dia memberi isyarat yang dia akan bergerak 'masuk koridor' di f4 dan mengancam buah Putih di e5.
{{-}}
{{Chess diagram|=
| tright
|
|  |j1|  |j1|  |j1|  |j1|=8
|  |  |  |  |  |  |j1|  |=7
|  |j1|  |j1|  |j1|  |j1|=6
|j1|  |  |  |j1|  |  |  |=5
|  |  |  |j0|  |j0|  |j0|=4
|j0|  |j0|  |  |  |j0|  |=3
|  |j0|  |j0|  |  |  |  |=2
|j0|  |j0|  |  |  |j0|  |=1
| 
}}
====7. a7-b6 e3-f4====
Oleh kerana buah e5 kini telah diancam, Putih tidak mahu menggerakkan buah d6. Sebaliknya Putih mengancam balas dengan membentuk koridor sendiri dengan menggerakkan buah a7.

Hitam tidak gentar dan meneruskan agendanya memasuki koridor, mengikat buah d6 daripada bergerak.
{{-}}
{{Chess diagram|=
| tright
|
|  |j1|  |  |  |j1|  |j1|=8
|  |  |  |  |j1|  |j1|  |=7
|  |j1|  |j1|  |j1|  |j1|=6
|j1|  |  |  |j1|  |j0|  |=5
|  |  |  |j0|  |j0|  |  |=4
|j0|  |j0|  |  |  |j0|  |=3
|  |j0|  |j0|  |  |  |  |=2
|j0|  |j0|  |  |  |j0|  |=1
| 
}}
====8. d8-e7 h4-g5====
Putih mahu memasuki koridor, oleh itu dia perlu memastikan apabila buah d6 bergerak, dia dapat memakan balas buahnya yang dimakan sekiranya dia mahu. Tugas itu boleh dilakukan dari e7.

Berbeza dengan Putih, hitam dari awal lagi bermain secara agresif. Kini dia memberikan Putih memakan buahnya g5, malah makan berganda. Akan tetapi, hasil daripada pergerakan Putih ke e7, hitam juga dapat makan berganda dan malah naik Haji terus dari d4.
{{-}}
{{Chess diagram|=
| tright
|
|  |j1|  |j0|  |j1|  |j1|=8
|  |  |  |  |  |  |j1|  |=7
|  |j1|  |j1|  |  |  |j1|=6
|j1|  |  |  |  |  |  |  |=5
|  |  |  |  |  |j0|  |  |=4
|j0|  |j0|  |  |  |  |  |=3
|  |j0|  |j0|  |j1|  |  |=2
|j0|  |j0|  |  |  |j0|  |=1
| 
}}
====9. f6-h4-f2 d4-f6-d8====
&lt;!--maaf tergendala sebentar, akan disambung nanti--&gt;
[[Catur/Contoh permainan]]</text>
      <sha1>4ibga5r8z7s6or0dcxboe65a7o3lonw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Softredirect</title>
    <ns>10</ns>
    <id>2657</id>
    <redirect title="Templat:Lensop" />
    <revision>
      <id>6292</id>
      <timestamp>2010-05-26T11:14:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>[[Templat:Softredirect]] dipindahkan ke [[Templat:Lensop]]: terjemah</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="28" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Templat:Lensop]]</text>
      <sha1>7sfk1ogb6q1jcyye94ahqg2n3ocgaao</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Penyelia/Permohonan</title>
    <ns>4</ns>
    <id>2661</id>
    <revision>
      <id>8290</id>
      <parentid>8178</parentid>
      <timestamp>2013-07-09T15:18:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>/* Permohonan menjadi penyelia */ tamat</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2422" xml:space="preserve">{{Penyelia}}
Setiap pengguna aktif Wikibooks yang mengetahui tentang [[Wikibooks:Polisi dan garis panduan|peraturan serta dasar Wikibooks]], serta memiliki keinginan untuk memajukan Wikibooks layak untuk memohon menjadi seorang penyelia.

== Syarat menjadi penyelia ==
Syarat-syarat berikut harus dipenuhi oleh seorang calon penyelia:

* Anda haruslah mengetahui selok belok Wikibooks seperti ruang nama, templat, kategori dan interwiki.
* Alamat e-mel (surat elektronik) hendaklah diaktifkan dan tepat.
* Anda telah menyunting di Wikibooks minimum selama tiga bulan.
* Jumlah suntingan anda mencapai 500. Kepelbagaian serta kualiti suntingan juga merupakan faktor.
* Anda aktif dalam laman perbincangan/kedai kopi/permohonan pendapat/pengundian dan sebagainya.
* Anda telah turut serta melakukan tugas-tugas seorang penyelia. Misalnya, memperbaiki masukan, menambahkan interwiki, kategori, templat, meletakkan templat &quot;hapus&quot; pada laman yang layak.
* Sekiranya anda dicalonkan oleh pengguna lain, pengusul harus merupakan pengguna berdaftar dan anda harus menyatakan persetujuan di bawah pencalonan tersebut sebelum undi dapat bermula.
* Dipersetujui minimum 70% pengguna berdaftar. Undian 'berkecuali' tidak diambil kira.

'''Nota''': Pengguna berdaftar yang dimaksudkan di atas ialah yang telah mencapai minimum 15 suntingan dan telah berumur seminggu (dari suntingan pertama) '''sebelum''' pengundian bermula serta bukan merupakan pengguna boneka.

=== Langkah ===
* Taipkan nama calon penyelia di bahagian &quot;Permohonan menjadi penyelia&quot; di bawah ini. Jangan lupa untuk menandatangani permohonan anda. Gunakan kod berikut:
&lt;pre&gt;
=== [[Pengguna:Nama Calon|Nama Calon]] ([[Perbincangan pengguna:Nama Calon|Perbincangan]] - [[Khas:Sumbangan/Nama Calon|Sumbangan]]) ===
* Saya ingin [memohon|mencalonkan Nama Calon] untuk menjadi penyelia. ~~~~
&lt;/pre&gt;
* Sekiranya layak, penyelia akan memindahkannya ke [[Wikibooks:Penyelia/Pengundian|laman pengundian]].
* Pengundian dijalankan selama dua minggu.
* Sekiranya berjaya, permohonan tersebut akan dimajukan ke [[m:Steward requests/Permissions|meta]].

'''Catatan''': Pengguna yang kelihatan sememangnya tidak layak menjadi penyelia dan tidak memenuhi syarat-syarat di atas, permohonannya akan ditolak terus.

== Permohonan menjadi penyelia ==
&lt;!--letak permohonan anda di bawah ini--&gt;

[[Kategori:Pentadbiran Wikibooks|Penyelia/Permohonan]]

[[de:Wikibooks:Adminkandidaturen]]</text>
      <sha1>8lohuot7oltykongr2dov83owy122dk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Tanggungjawab penyelia</title>
    <ns>4</ns>
    <id>2662</id>
    <revision>
      <id>8271</id>
      <parentid>6300</parentid>
      <timestamp>2013-07-05T15:16:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>/* Lihat juga */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1162" xml:space="preserve">{{Penyelia}}
'''Penyelia''' adalah seorang pengguna WikiBuku yang mempunyai &quot;''hak pentadbiran''&quot; (''sysop rights''). 
Polisi semasa WikiBuku adalah memberikan hak ini secara bebas (&quot;liberal&quot;) pada sesiapa yang telah menjadi penyumbang WikiBuku aktif untuk agak lama dan secara amnya ahli masyarakat yang diketahui dan dipercayai.

Beberapa tanggungjawab yang harus dipenuhi oleh seorang penyelia:

* Memeriksa setiap suntingan pengguna lain dan juga memantau [[Khas:Perubahan terkini|laman perubahan terkini]]. Kemudian melakukan hal-hal lain:
* Menghapuskan rencana sesuai dengan [[w:Wikipedia:Menghapuskan laman|polisi penghapusan]].
* Mengemaskan rencana (memberikan templat terjemah, wikify, cleanup, dan sebagainya).
* Memeriksa suntingan yang tidak neutral (meletakkan templat, menghapus, meneutralkan).
* Memeriksa gambar-gambar yang baru dimuatnaik (teg, lesen, sumber, nama, Commons)
* Mengembalikan/membatalkan suntingan laku musnah.

== Lihat juga ==
* [[Wikibooks:Tanggungjawab penyelia/Panduan]]
* [[:en:MediaWiki Administrator's Handbook]]

[[Kategori:Pentadbiran Wikibooks|Tanggungjawab penyelia]]

&lt;!--[[id:Wikibooks:Tanggung Jawab Pengurus]]--&gt;</text>
      <sha1>aqnxicyjekefo4f2nxg6c8pcq1wfygc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Dilema Melayu</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2694</id>
    <revision>
      <id>11375</id>
      <parentid>11369</parentid>
      <timestamp>2022-06-03T13:56:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Wiki Farazi</username>
        <id>2620</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="484820" xml:space="preserve">[[Fail:Dmm.gif|right|thumb|160px|Buku Dilema Melayu]]

'''Dilema Melayu''' (&quot;''The Malay Dilemma''&quot;) adalah sebuah buku yang dikarang oleh [[Dr. Mahathir bin Mohamad|Tun Dr. Mahathir bin Mohamad]] pada tahun [[1970]]. Tun Dr. Mahathir menerbitkan &quot;The Malay Dilemma&quot; setelah beliau kalah dalam [[Pilihan raya umum Malaysia 1969|pemilihan 1969]] dulu. Selepas itu dia telah menuduh Tunku Abdul Rahman Putra kerana kekalahan UMNO yang besar dalam pilihan raya itu. Salah satu alasannya ialah menuduh Tunku kerana terlalu memberi muka kepada kaum Cina. Almarhum Tunku yang menolak dan menafikan segala tuduhan Mahathir itu. Mahathir menyatakan bahawa Tunku telah cuai ketika menjadi wakil rakyat kerana terlalu sibuk berniaga dengan rakan Cina beliau sehingga mengabaikan kawasan parlimennya. [http://lamankm2a.tripod.com/cgi-bin/m/KM2A1/3693.html]

Setelah diterbitkan, buku ini diharamkan oleh [[Tunku Abdul Rahman |Tunku Abdul Rahman Al-Haj]]. Pemikiran [[Mahathir bin Mohamad|Dr Mahathir]] tidak selari dengan Tunku Abdul Rahman. 

Pada [[1981]], buku ini di&quot;halal&quot;kan sewaktu Dr. Mahathir Mohamad menjadi [[Perdana Menteri Malaysia]] yang keempat. Ia diterjemahkan ke [[Bahasa Melayu]] dengan tajuk [[Dilema Melayu]] oleh [[Ibrahim Saad]] pada [[1982]] dan diterbitkan oleh Federal Publication Sdn Bhd.

==Isi kandungan==
# Pendahuluan
# Di mana silapnya? 
# Pengaruh keturunan dan persekitaran kepada bangsa Melayu
# Dilema ekonomi Melayu
# Pengertian Persamaan Kaum
# Asas-asas Perpaduan Kebangsaan
# Pemulihan Bangsa Melayu dan Dilema Melayu
# Masalah Melayu
# Tatasusila dan Sistem Nilai Melayu
# Politik Perkauman dan Parti
# Malaysia dan Singapura.

[[Kategori: Buku Malaysia]]
[[Kategori: Politik &amp; Sosial Malaysia]]
[[Kategori: Falsafah]]

[[en:The Malay Dilemma]]
[[zh:马来人的困境]]

==1. Pendahuluan==

Pendapat awal saya mengenai masalah yang sedang dihadapi oleh orang Melayu dibentangkan untuk pertama kalinya sewaktu menjawab cabaran yang dikemukakan oleh Profesor Ungku Aziz, Profesor Ekonomi (sekarang Profesor Diraja dan Naib Canselor) di Universiti Malaya. Di dalam satu seminar yang diadakan di Kuala Lumpur pada tahun 1966, ketika membincangkan sebab-sebab lemahnya pencapaian pelajar-pelajar Melayu, saya telah menyebut, antara lain, tentang pengaruh keturunan dan alam sekitar sebagai faktor-faktor yang menyebabkan wujudnya masalah ini. Memang tidak dapat dinafikan bahawa lain-lain faktor seperti dasar pelajaran, kemudahan yang tidak mencukupi, kekurangan guru serta guru yang tidak cukup terlatih turut memainkan peranan dalam meningkatkan lagi peratus kegagalan di kalangan pelajar Melayu. Namun, pada hemat saya, faktor-faktor keturunan dan alam sekitar tidak boleh diketepikan begitu sahaja tanpa diberi perhatian yang serius.

Pandangan yang sedemikian pada umumnya telah tidak dipersetujui oleh peserta-peserta seminar, terutama sekali oleh Profesor Ungku Aziz sebab pandangan tersebut dikatakan memberi takrif bahawa orang Melayu memang pada lahiriahnya adalah bersifat inferior atau rendandiri. Oleh kerana sifat ini dikatakan terdapat dalam zuriat orang Melayu maka ini ber makna is kekal turun-temurun. Ini bukanlah apa yang saya maksudkan atau apa yang telah saya rumuskan. Tujuan saya ialah mahu menumpukan perhatian kepada beberapa faktor hakiki yang merencatkan kemajuan orang Melayu, terutama faktor-faktor yang boleh dibaiki. Jika amalan yang dianggap kurang baik itu diketahui dan diakui oleh umum, maka lebih mudahlah untuk mengatasinya.
Pada umumnya, orang-orang Islam, termasuk orang-orang Melayu, memang tidak dapat menerima fikiran-fikiran moden mengenai evolusi manusia. Meskipun begitu, orang Melayu sendiri mengakui bahawa ciri-ciri tertentu dalam diri seseorang itu diturunkan dari ibu bapa kepada anak-anak mereka. Ini dapat dilihat dalam peribahasa Melayu yang berbunyi &quot;Bapa borek anak rintik&quot;. Maksudnya memang nyata. Kalau begitulah keadaannya bagi seseorang individu, maka tentunya pengaruh keturunan juga memainkan peranannya dalam per kembangan kelompok individu dalam sesuatu kaum. Perkara yang umumnya tidak diketahui oleh orang-orang Melayu ialah kesan pembiakan seketurunan atau pembiakbakaan dalam. Di dalam buku ini saya cuba menerangkan bagaimana hukum genetik, yang menentukan penyaluran ciri-ciri keturunan, dipengaruhi oleh pembiakan seketurunan dan lain-lain amalan perkahwinan.

Pemikiran yang berdasarkan kepada prinsip-prinsip sains telah banyak didapati mengenai pembiakan seketurunan dan kesannya terhadap masyarakat manusia. Malahan Cyril Dean Darlington, seorang ahli genetik British, di dalam bukunya &quot;The Evolution of Men and Society&quot;, memberi pendapat yang ekstrem bahawa evolusi masyarakat manusia ditentukan oleh baka. Menurut beliau, tamadun akan berkembang maju atau runtuh mengikut penentuan baka. Beliau menyatakan bahawa apabila sesuatu golongan pemerintah berkuasa, mereka akan cuba mengekalkan kuasa mereka melalui pembiakan seketurunan tanpa membenarkan kemasukan baka-baka barn ke dalam keturunan mereka. Amalan begini, menurut Darlington, telah mempercepatkan kejatuhan pemerintahan Firaun, Ptolemy dan Caesar.

Hipotesis yang menarik ini umumnya agak keterlaluan untuk diterima oleh semua orang, termasuklah orang-orang bukan Islam. Bagaimanapun, Darlington cuma menyentuh mengenai soal perkahwinan di antara saudara kandung, satu amalan yang tidak terdapat langsung di kalangan orang-orang Melayu. Walau bagaimanapun, takrif moden mengenai pembiakan seketurunan termasuklah amalan perkahwinan di antara sepupu atau kaum keluarga yang dekat. Amalan begini agak biasa berlaku di kalangan orang-orang Melayu. Pengaruh keturunan boleh juga menimbulkan kesan yang buruk di dalam masyarakat yang menggalakkan setiap orang berkahwin, tidak kira sama ada orang itu sihat atau tidak. Oleh itu orang-orang yang cacat tubuh badan dan otak juga dikahwinkan dan beranak pinak.

Sesungguhnya memang diakui bahawa pembiakan seketu runan tidaklah berleluasa di dalam masyarakat Melayu, namun tidak dapat dinafikan bahawa pembiakan begini adalah lebih kerap berlaku di kalangan masyarakat Melayu kalau dibanding kan dengan kaum terbesar yang lain di Malaysia — iaitu masya rakat Cina. Sebaliknya adat perkahwinan orang Cina meng halang pembiakan seketurunan. Kalau begitu, memang wajar lah dikatakan bahawa pembiakan seketurunan dan amalan kahwin paksa di kalangan orang-orang yang cacat telah menyebabkan peratus manusia yang gagal di kalangan orang Melayu lebih tinggi kalau dibandingkan dengan kaum-kaum lain.

Keterangan ini diberikan sebagai mengalas serta menyokong pandangan saya itu. Walau bagaimanapun, penerangan ini tidak pula diharapkan akan diterima dengan mudah. Implikasi pandangan begini adalah terlalu merungsingkan sebab ia tidak pula memperlihatkan harapan bagi pemulihan yang mudah dan cepat.

Faktor-faktor alam sekitar yang mempengaruhi keadaan orang Melayu kurang kontroversinya. Memang lebih senang kalau hendak menyalahkan faktor-faktor luaran daripada faktor-faktor dalaman. Lagipun, alam sekitar adalah lebih senang untuk dibetulkan, dan berbeza daripada faktor keturu nan, ia memperlihatkan harapan bagi pemulihan yang mudah.

Selepas membincangkan beberapa faktor yang telah mempe ngaruhi evolusi orang Melayu, memang wajarlah diteruskan usaha mencari dan menganalisa lain-lain faktor yang telah menyebabkan kedudukan orang Melayu sebegitu rupa seperti yang terdapat sekarang ini. Rupert Emerson yang menulis dari hal kuasa orang Melayu di Kedah dalam bukunya &quot;Malaysia&quot;, menyatakan bahawa &quot;(mereka) terpaksa berjuang dalam kea daan tersepit dan selepas setiap perjuangan itu kuasa autonomi mereka hilang sedikit demi sedikit&quot;. Perkara yang menjadi kenyataan bagi orang-orang Melayu di Kedah ternyata kebenarannya bagi orang-orang Melayu di negeri-negeri lain. Kini, seperti juga di masa-masa dahulu, orang Melayu mem punyai keinginan untuk memperkukuhkan hak-hak yang di peruntukkan kepada mereka dan yang dianggap memang milik mereka, tetapi di samping itu mereka juga mahu bersopan santun, beradab dan bertimbang rasa terhadap hak-hak dan tuntutan orang lain. Dalam sanubari mereka terasa bahawa walau apapun yang mereka buat dan persetujui, semuanya akan beransur-ansur terlepas dari kekuasaan mereka; dan lama kelamaan mereka tetap kehilangan tanah air mereka sendiri. Inilah Dilema Melayu.

Buku ini diterbitkan bukanlah dengan maksud hendak men cari kepopularan dari kalangan masyarakat tertentu di Malaysia. Malahan, sebaliknya besar kemungkinan is akan menimbulkan rasa tidak puas hati di kalangan golongan¬golongan tertentu dan kemarahan dari kalangan golongan lain. Tiada maaf yang dipinta — apa yang saya tulis telah ditulis dengan ikhlas. 

'''Mahathir b. Mohamad'''
''Pondok Maharizan Batu 6,''
''Titi Gajah,''
''Kota Setar,''
''Kedah. 1970''

==2. Di mana Silapnya?==

Di mana silapnya? Inilah soalan yang akan ditanyakan oleh orang-orang yang bersimpati atau mempunyai minat terhadap Malaysia selepas berlakunya peristiwa Mei 13, 1969. Di mana silapnya, di dalam sebuah negara yang berbilang kaum, ber bilang bahasa dan berbilang agama yang telah menikmati keharmonian dan kerjasama selama 12 tahun yang lalu, hingga menyebabkan toleransi dan kefahaman tadi dengan tiba-tiba hancur, hinggakan kaum-kaum tersebut mula memandang dengan penuh curiga serta menolak cara hidup yang telah wujud sejak sebelum Merdeka lagi? Di mana silapnya hingga menye babkan orang Melayu dan orang Cina, dua kaum yang terbesar di Malaysia, begitu terpisah hinggakan sebuah kerajaan yang autoritarian dan usaha pemimpin-pemimpin kebangsaan tidak dapat memperbaiki persengketaan ini.

Di mana silapnya? Berdasarkan kepada pengalaman yang sudah-sudah, memanglah mudah untuk mencari kesilapan dan kecacatan masa lalu. Namun demikian, elok juga difikirkan kembali dan menganalisa, atau menentukan kesalahan-kesa lahan itu sekiranya pengalaman yang lalu hendak dijadikan tauladan untuk menghadapi masa hadapan. Tujuannya bukanlah untuk membalas dendam, tetapi ini adalah satu tang gungjawab sosial untuk mencari di mana silapnya. Kalau benarlah segala hal yang berlaku pada masa dahulu tidak ada cacatnya dan tidak ada mana-mana pihak pun yang bersalah, nescaya tidak berlaku gangguan kepada kemajuan negara dan keharmonian antara kaum yang telah wujud selama 12 tahun selepas Merdeka.
Andainya hendak diketahui sebab-sebab suasana tidak har moni di Malaysia sekarang, eloklah diteliti `harmoni' antara kaum yang wujud pada masa lalu. Pernahkah harmoni ini benar-benar terjalin dan berakar umbi secara mendalam? Per nahkah wujud asas yang kukuh? Pernahkah wujud perbezaan hubungan di antara orang Melayu dengan orang bukan Melayu pada masa-masa tertentu dalam sejarah Tanah Melayu? Apa kah hubungan yang sebenarnya antara kaum-kaum itu pada tahun-tahun sebelum 13 Mei, 1969? Apakah faktor-faktor lain juga turut menyebabkan berlakunya keganasan itu?

Kalau direnungkan kembali masa-masa yang lampau, salah satu faktor yang agak mengejutkan dan harus diakui ialah pada masa lalu tidak wujud harmoni yang sebenar antara kaum. Apa yang wujud ialah kurangnya perselisihan antara kaum. Ada rasa toleransi. Ada terdapat penyesuaian. Ada sedikit sebanyak pera saan tolak ansur. Akan tetapi tidak wujud harmoni yang sebenarnya. Sebaliknya ada nada-nada sumbang walaupun tidak begitu ketara. Ada kalanya nada-nada sumbang ini melangsing nyaring lalu mencetuskan pergaduhan kaum yang terpencil atau merata-rata.

Keharmonian antara kaum di Tanah Melayu tidaklah tulen bahkan juga tidak berakar umbi secara mendalam. Apa yang dianggap sebagai harmoni ialah tidak adanya perselisihan kaum secara terbuka. Kalaupun tidak ada perselisihan kaum, bukanlah semestinya kerana kurang kemahuan atau tidak ada alasan-alasan untuk menimbulkan perselisihan. Sebenarnya ini adalah kerana kurangnya keupayaan untuk bersengketa secara terang-terang.

Orang Melayu dan orang Cina mungkin hidup berjiran. Mereka mungkin bertemu sewaktu menjalankan kerja-kerja harian, malahan sewaktu pergaulan secara sosial. Akan tetapi setelah selesai bekerja, mereka kembali semula ke dalam ling kungan budaya dan kaum masing-masing dan lingkungan ini tidak pernah dicerobohi oleh mana-mana kaum tersebut. Di dalam dunia kaum masing-masing, nilai-nilai mereka bukan sahaja berbeza, malahan kadang-kadang bertentangan.

Jika diterima hakikat bahawa memang tidak wujud kehar monian sejati antara kaum, maka lebih senang untuk membuat urutan sejarah mengenai hubungan orang Melayu dengan bukan Melayu dan menerangkan mengapa perselisihan kaum berlaku. Malah mungkin boleh dicarikan jalan untuk mengatasi kelemahan-kelemahan kepada cara hubungan yang sedia wujud. Dengan cara ini, sekurang-kurangnya, kalaupun bukan harmoni, perkara-perkara yang boleh menimbulkan perseng ketaan dapat diredakan.

Sebelum kedatangan orang-orang Portugis, memang sudah ada orang bukan Melayu di Melaka dan Kedah. Ramai juga di antara mereka itu adalah orang Cina. Setakat yang diketahui hubungan di antara orang Melayu dengan orang Cina adalah di anggap baik. Keadaan begini mudah difaham kerana selalunya kalau di tempat-tempat yang tidak ramai orang Cina, mereka akan mengelak dari melakukan sesuatu yang boleh membang kitkan kemarahan orang Melayu. (Hakikat ini menerangkan mengapa pertelingkahan kaum tidak pernah berlaku di negeri Kelantan, Trengganu dan Kedah). Sudah tentunya orang-orang Cina telah mengalami layanan-layanan yang kurang menye¬nangkan, tetapi 'mereka tidak membantah walaupun Negeri China menganggap Tanah Melayu sebagai sebahagian daripada jajahan takluk mereka. Orang Cina dan lain-lain kaum telah mempelajari bahasa dan cara hidup orang Melayu. Oleh itu per sengketaan jarang berlaku, dan kalau berlaku jarang berpan jangan.

Kedatangan orang-orang Eropah telah menambahkan kemasukan orang-orang bukan Melayu, terutama orang Cina dan India ke Tanah Melayu. Mereka tidak bermastautin di Tanah Melayu, dan hakikat ini menyebabkan mereka terasing dan tidak bercampur dengan orang-orang Melayu. Terhadnya hubungan ini telah mengurangkan persengketaan, sungguhpun pada akhir-akhir pemerintahan British orang Melayu telah mulai menyedari bahaya orang-orang Cina dan India kepada kuasa politik orang Melayu. Sekali-sekala berlaku juga pergaduhan kaum antara orang Melayu dan orang Cina. Akan tetapi, disebabkan ketegasan pihak British mengawal keadaan, perga duhan ini tidak merebak menjadi perselisihan kaum yang besar. Lagipun, hak orang Melayu di negara ini tidak pernah dicabar secara terang-terang oleh pihak penjajah British mahupun oleh pendatang-pendatang lain di negeri-negeri Tanah Melayu.

Di bawah pemerintahan British orang Melayu hidup terpisah dari orang Cina dan India, kecuali pertemuan singkat pada waktu siang. Sebahagian besar orang Melayu, terutama yang tinggal di kawasan desa tidak pernah bersua muka dengan orang Cina, dan begitu juga keadaan sebaliknya bagi orang Cina yang tinggal di bandar-bandar besar dan di kawasan lombong bijih. Pada waktu itu memang tidak berlaku pergaduhan kaum secara besar-besaran, namun tidak pula boleh dikatakan bahawa wujud harmoni dan toleransi antara kaum. Orang-orang yang hidup jauh terpisah di antara satu sama lain tidak semestinya hidup mesra. Kalau tidak ada sengketa, hakikatnya ialah kerana tidak ada peluang untuk bersengketa. Apa yang wujud ialah kesedaran tentang kehadiran masing-masing, dan kesedaran yang kurang menyenangkan ini sudah cukup untuk menghalang pergaulan yang lebih rapat. Bibit-bibit persengketaan sebenar nya sudahpun ada, cuma is tidak sempat membesar kerana disekat oleh kuasa British.

Penjajahan oleh Jepun telah memisahkan orang-orang Melayu dan Cina lebih jauh lagi. Segolongan orang Melayu boleh dianggap pro Jepun, sementara yang lainnya walaupun tidak bersimpati, sekurang-kurangnya bukan anti Jepun. Sebaliknya orang Cina telah mendapat layanan buruk dari pihak Jepun, sementara orang India pula menggabungkan diri mereka dengan perjuangan untuk membebaskan India. Menjelang akhirnya peperangan, hubungan ini mula bertukar corak. Sebahagian besar orang Cina telah bersubahat dan diterima baik oleh pihak Jepun. Sementara itu orang Jepun tidak mengendahkan lagi orang Melayu kerana mereka menganggap orang Melayu tidak begitu berguna bagi tujuan mereka. Walau apa sekalipun corak hubungan mereka dengan pihak Jepun, ter¬nyata bahawa perbezaan antara kaum semakin ketara dan masing-masing saling mencurigai.

Apabila British kembali ke Tanah Melayu, hubungan Melayu-Cina boleh dianggap tidak begitu baik dan keadaan ini bertambah runcing bila golongan komunis (kebanyakannya orang Cina) cuba hendak menubuhkan kerajaan sendiri di negeri-negeri Tanah Melayu. Ini akhirnya menyebabkan ber lakunya pertumpahan darah. Pertempuran ini mungkin akan merebak menjadi pertempuran kaum jika sekiranya pihak British tidak kembali dan mendirikan Pentadbiran Tentera British yang dibantu oleh Angkatan Tentera British. Pihak komunis kecewa dalam usaha mereka untuk merampas kuasa di Tanah Melayu. Orang Melayu, tanpa menyedari apapun, mengalu-alukan kedatangan British kerana mereka menyangka hubungan dengan British akan kembali seperti keadaan sebelumperang.

Orang Melayu merasa kecewa bila pihak British mencadang kan supaya orang Cina dan India diberi hak yang sama dengan orang Melayu dalam gagasan baru Malayan Union. Kerun cingan hubungan Melayu-Cina memuncak semula, tetapi kali ini keadaan lebih rasional dan berterusan berikutan kesedaran umum bangsa Melayu terhadap rancangan British itu. Sejak dari itulah sikap Melayu-Cina bertukar menjadi isu politik negara yang hams diselesaikan bukan di peringkat tempatan tetapi di peringkat pihak berkuasa yang paling tinggi di negara ini.
Walaupun cadangan British itu tidak dilaksanakan, namun kesannya terhadap hubungan orang Melayu dengan bukan Melayu semakin tidak menyenangkan. Malah, pemimpin Melayu yang paling dihormati sekalipun tidak dapat meredakan kecurigaan orang Melayu terhadap orang-orang bukan Melayu. Dato Onn (pengasas UMNO) telah keluar dari UMNO kerana cadangan beliau hendak bekerjasama dengan kaum bukan Melayu tidak diterima.

Walau bagaimanapun, UMNO di bawah pimpinan Tunku Abdul Rahman telah mencuba kerjasama Melayu-Cina di dalam pilihanraya Perbandaran Kuala Lumpur pada tahun 1952. Keputusan pilihanraya itu agak menggalakkan hingga telah mengurangkan sedikit kerisauan dan kecurigaan di kala ngan orang Melayu. Kerjasama tersebut telah dicuba sekali lagi dalam pilihanraya yang lebih besar pada tahun 1955 dan keja yaan dalam pilihanraya ini telah memulakan waktu berbaik baik dan kerjasama yang tulen di antara kaum di negara ini. Namun, keharmonian yang sebenar masih lagi dicari kerana tiap-tiap kaum menganggap pencantuman tadi hanya secara berkebetulan sahaja. Di zaman berbaik-baik inilah kemerde kaan dicapai.
Secara ringkas itulah latar belakang hubungan antara kaum di Tanah Melayu sebelum Merdeka. Hanya pada waktu hampir Merdeka nampak seperti ada harmoni antara kaum di Tanah Melayu. Sebelum itu, apa yang sewenangnya dikatakan kehar monian antara kaum sebenarnya mempunyai makna lain — iaitu tidak ada sengketa secara terang-terang. Faktor-faktor yang menyebabkan tidak adanya sengketa ini lebih didorong oleh desakan luar daripada desakan dalam.

Suasana tahun 1957 adalah penuh dengan harapan. Kerja sama antara orang Melayu dan orang Cina semasa menuntut kemerdekaan nampaknya telah mendatangkan hasil yang baik. Kerajaan Persekutuan Tanah Melayu yang ditubuhkan semasa kemerdekaan telah mendapat sokongan majoriti dari rakyat ber bagai kaum di Tanah Melayu. Pihak pembangkang adalah lemah dan berpecah-belah, dan mereka hanya mempunyai seorang wakil di dalam badan perundangan tertinggi. Kaum kaum sekutu dalam Kerajaan Perikatan sedar akan sengketa sengketa masa lalu dan amat berhati-hati agar tidak membang kitkan masalah perkauman. Lagipun, mereka terpaksa ber pegang kepada janji-janji dan persetujuan-persetujuan yang telah dieapai sebelum Merdeka, terutama untuk mengurangkan permusuhan antara kaum.

Manusia boleh ternoda oleh kuasa dan kuasa hampir mutlak yang diperolehi oleh Kerajaan Perikatan telah menodai fikiran pemimpin-pemimpin Perikatan. UMNO, yang menjadi teras kepada Parti Perikatan dan mempunyai lebih suara, haruslah lebih bertanggungjawab akibat kemerosotan yang beransur ansur berlaku ke atas Kerajaan Perikatan sebaik sahaja kemer dekaan dicapai. Pergaduhan kaum yang berlaku pada 13 Mei, 1969 sebenarnya bermula ketika bendera Union Jack diturunkan dan bendera Persekutuan Tanah Melayu dikibarkan. Dengan perasaan penuh semangat penduduk Malaysia telah memberi kan gelaran Bapa Kemerdekaan kepada Tunku Abdul Rahman, yang bertanggungjawab merangka kemerdekaan Tanah Melayu. Gelaran ini memang kena pada tempatnya, dantentunya diberikan secara ikhlas untuk menghormati orang yang telah bertanggungjawab mencapai kemerdekaan.

UMNO, seperti juga lain-lain parti politik, mempunyai per lembagaan yang menggariskan cara-cara perlaksanaan tugasnya. Ia mempunyai sebuah badan penggubal dasar yang telah ditetapkan tugas-tugasnya. Majlis Kerja Tertinggi (MKT) UMNO mempunyai kuasa tertinggi dalam parti tersebut. Namun, walaupun besar kuasanya, MKT harus membuat keputusan berdasarkan persetujuan para ahli dan bukan mengambil langkah yang bertentangan dengan kehendak ahli ahlinya. Bagaimanapun, pada masa-masa tertentu MKT boleh membuat keputusan yang tidak selaras dengan kehendak ahlinya. Kuasa ini diberikan misalnya bila MKT mempunyai suatu maklumat khas dan mungkin sulit yang tidak boleh diberitahu kepada ahlinya. Namun begitu MKT tidak boleh mengenepikan pendapat-pendapat ahlinya secara berterusan. Sebagai langkah untuk memberi peluang kepada ahli-ahli biasa supaya dapat menyuarakan pendapat mereka, kuasa tertinggi diberikan kepada Perhimpunan Agung Perwakilan UMNO yang bersidang setahun sekali atau apabila perlu.

Malangnya, apabila pemimpin parti juga menjadi pemerin tah yang tertinggi dan berkuasa dalam Kerajaan, peruntukan peruntukan dalam perlembagaan parti sudah tidak cocok dan dianggap tidak penting lagi. Kedudukan dan kuasa pegawai pegawai parti sebagai ahli dalam Kerajaan adalah lebih tinggi daripada pegawai-pegawai di dalam parti. Perdana Menteri pula menjadi begitu berkuasa oleh sebab kedudukan dan kepopularannya sehinggakan parti harus tunduk kepadanya. Oleh itu, bukan sahaja Perhimpunan Agung Perwakilan UMNO telah ditangguhkan, malah Majlis Kerja Tertinggi UMNO tidak dipanggil untuk membincangkan dasar kerajaan ataupun dasar parti. Parti tersebut terus wujud bukan kerana ahli-ahlinya mempunyai idea-idea politik yang sama, tetapi melalui satu sistem naungan dan paksaan yang berdasarkan kepada kuasa Kerajaan lebih daripada kuasa parti.

Penaungan dan paksaan hanya boleh memberi kesan kepada orang-orang yang terdedah kepada sistem itu secara langsung. Sebilangan besar ahli biasa parti tidaklah begitu terlibat di dalam sistem tersebut hingga boleh memberi kesan kepada mereka. Apabila sistem naungan ini lama-kelamaan menjadi lebih tidak langsung, misalnya dalam penafian atau pemberian projek pembangunan kepada sesebuah kampung, maka semakin sukarlah untuk mendapatkan balasan yang memuaskan. Dalam pengertian lain, semakin tidak langsung naungan itu, maka semakin sukarlah diketahui apakah yang dikehendaki dari naungan tersebut. Oleh itu sistem naungan adalah terlalu menyekat dan tidak dapat menggantikan kepopularan yang tulen atau pegangan pendapat dan tujuan yang sama.

Sistem penaungan sebagai satu faktor politik dalam parti ada lah sangat penting. Ini bermakna pemimpin-pemimpin parti tidak lagi bertanggungjawab kepada ahli-ahli biasa dan penyo kong-penyokongnya yang tidak dikenali, mereka hanya bertang gungjawab kepada diri mereka sendiri. Perasaan takbur biasa nya akan mula meresap dalam diri orang-orang yang berkuasa memberi naungan, perasaan bahawa mereka boleh membentuk dan mencorak orang lain serta pendapat ramai mengikut kehendak mereka. Pemimpin-pemimpin UMNO yang menjadi sekutu terkanan dalam Kerajaan Perikatan telah diserang oleh penyakit ini. Mereka merasakan bahawa mereka tidak perlumempedulikan pendapat-pendapat para penyokong mereka, lalu pendapat-pendapat tersebut sentiasa sahaja diketepikan.

Sewaktu berkuasa, UMNO mempunyai lebih banyak suara dari yang diperlukan. Sikap tidak mempedulikan kritik-kritik dari dalam parti tidak meluakkan kekuatan parti itu pada mulanya. Namun kemerosotan sokongan dari orang ramai yang berlaku terus menerus, sedikit demi sedikit mengikis keupa yaannya untuk mendapatkan sokongan yang cukup pada masa pilihanraya.
UMNO ditubuhkan oleh kerana rasa bimbang orang Melayu terhadap orang Cina. Masa berbaik-baik sebelum dan selepas Merdeka telah mengurangkan perasaan bimbang orang Melayu, tetapi kebimbangan ini tidak pernah lenyap sama sekali. Selagi orang-orang Cina atau pengikut-pengikut Malaysian Chinese Association (MCA) yang agak banyak itu bekerjasama dengan orang Melayu, kebimbangan ini dapat dipendamkan. Apabila pemimpin-pemimpin semakin menyeleweng dari dasar yang ditetapkan oleh UMNO dan ini ditambah pula dengan tuntutan¬tuntutan secara terang-terang dan berterusan oleh orang-orang Cina yang berada di dalam ataupun di luar MCA, kebimbangan itu bangkit semula. Pemimpin-pemimpin UMNO lebih suka memenuhi hasrat orang Cina dan bergantung kepada kuasa pe naungan tadi dan juga sikap patuh orang-orang Melayu sendiri untuk mengikut arahan-arahan parti. Namun sikap tidak mempedulikan kritik-kritik dan tidak mengendahkan penyo kong-penyokong yang mula berpaling tadah sudah tentulah mempunyai kesan ke atas parti. UMNO menjadi semakin lemah dan menjelang pilihanraya 1969 kekuatan pengaruhnya begitu merosot sekali hinggakan terpaksa bergantung kepada sum bangan wang Kerajaan yang banyak untuk mendapatkan soko ngan di beberapa buah kawasan yang tidak menyokongnya.

Pada jangkaan umum, sepatutnya ahli-ahli Kerajaan yang lebih bijak tentu sekali dapat mengenal tanda-tanda itu. Pergaduhan antara orang-orang Melayu dan Cina di Bukit Mertajam pada tahun 1964, dan Rusuhan Hartal di Pulau Pinang pada tahun 1968 adalah tanda-tanda yang menunjuk ke arah itu. Meskipun begitu, pihak Kerajaan nampaknya tidak sedar akan kejadian yang berlaku di sekitarnya. Oleh kerana Kerajaan mempunyai majoriti yang besar di Parlimen, kritik kritik yang ditujukan kepada Kerajaan biasanya dipandang rendah. Dasar-dasar Kerajaan ditetapkan tanpa menghiraukan pendapat-pendapat dari orang ramai. Contohnya ialah kepu tusan Kerajaan untuk membiayai kos guaman bagi seorang Menteri yang telah mendakwa seorang ahli pembangkang atas tuduhan fitnah. Keputusan ini dibuat setelah kes itu kalah. Andainya Menteri itu menang, sudah tentu dialah yang akan mendapat bayaran ganti rugi.
Satu lagi contoh ialah jawapan yang diberikan oleh Perdana Menteri di Parlimen kepada satu pertanyaan tentang mengapa Pejabat Konsol Malaysia perlu ditubuhkan di Taiwan. Perdana Menteri antara lain menjawab bahawa hubungan dengan Taiwan akan memudahkan lawatan menteri-menteri ke pulau itu yang dianggap sangat sesuai atau serasi untuk dilawati. Memang tidak dinafikan bahawa para menteri juga adalah manusia biasa. Akan tetapi sikap mengenepikan kritik penting terhadap dasar Kerajaan dengan jawapan yang mengolok-olok begitu menunjukkan betapa kerajaan tidak mengendahkan moral dan jangkaan orang ramai. Undang-undang telah dilulus¬kan secara tergesa-gesa tanpa rundingan-rundingan awal dengan para wakil yang akan &quot;menjual&quot; undang-undang ini kepada rakyat. Perubahan-perubahan bagi cukai telah dibuat dan kemudian diketepikan tanpa menghiraukan langsung kesu sahan-kesusahan yang dihadapi oleh rakyat. Sidang-sidang Parlimen hanya dianggap sebagai suatu formaliti yang tidak bermakna, semata-mata memberi peluang kepada para ahli untuk berucap agar suara mereka dapat didengar dan di hebahkan. Meskipun begitu, hujah-hujah tersebut tidak berkesan langsung kepada pentadbiran Kerajaan. Perasaan umum ialah walau Parlimen bersidang ataupun tidak, Kerajaan tetap memerintah. Sidang-sidang tersebut diadakan hanyalah sebagai mematuhi amalan demokrasi. Tujuan utama sidang ialah untuk menunjuk-nunjukkan kekuatan Kerajaan. Dari masa ke semasa, kekuatan ini telah digunakan untuk meminda perlembagaan. Cara dan kerapnya perlembagaan dipinda kerana sebab-sebab yang tidak penting telah menjatuhkan taraf undang-undang tertinggi negara kepada lembaran kertas yang tidak berguna.

Sebuah negara yang baru merdeka memerlukan pentadbir yang betul-betul mahir memegang teraju Kerajaan. Keputusan hendaklah dibuat pada tiap-tiap hari, dan keputusan-keputusan ini akan mempengaruhi negara dan rakyat. Menteri-menteri dan ahli-ahli Kabinet diberi kuasa untuk membuat keputusan keputusan ini. Oleh itu sudah ternyata bahawa Menteri-menteri dan ahli-ahli Kabinet hendaklah terdiri daripada mereka yang betul-betul berkebolehan dan berpengalaman. Meskipun begitu, di Tanah Melayu yang merdeka, pemilihan ahli-ahli Kabinet ditetapkan sebagai satu ganjaran kepada kesetiaan terhadap ketua-ketua parti dan orang-orang yang diterima oleh Perdana Menteri. Selepas mereka dilantik, kalaupun mereka tidak menjalankan tugas dengan sempurna, kedudukan mereka sebagai menteri tidak tergugat. Sebaliknya, kalaupun seorang Menteri itu telah menjalankan tugasnya dengan baik tetapi gagal untuk berbaik-baik dengan Perdana Menteri maka dia akan disingkirkan dari kementeriannya.

Akibatnya, orang-orang yang kurang berkebolehan dibiarkan untuk mentadbir negara ini. Orang-orang yang berkebolehan tidak dapat berkhidmat dengan Kerajaan dan kalaupun mereka diterima untuk berkhidmat mereka tidak pula kekal lama. Walaupun kabinet silih berganti dengan pola yang sama berterusan, namun harapan seluruh negara untuk melihat orang-orang yang betul-betul berkebolehan berada di dalam Kerajaan ternyata hampa. Rakyat mula bersikap sinis dan mereka kurang menghormati para menteri. Perasaan ini bukan sahaja terserap di kalangan mereka yang membangkang Kerajaan, malah juga pada mereka yang menjadi penyokong Kerajaan.

Seperti yang dijangkakan, Kerajaan yang dianggotai oleh orang-orang yang tidak berkebolehan ternyata kurang idea, tidak dapat memahami batas-batas kekuasaan mereka, dan umumnya tidak dapat memimpin dengan sempurna. Cara yang biasanya digunakan oleh Kerajaan untuk menjawab kritikan yang ditujukan kepadanya ialah dengan melantik suruhanjaya suruhanjaya untuk mengkaji dan membuat laporan mengenai kritikan itu. Suruhanjaya ini yang terdiri daripada orang-orang ternama yang berkebolehan biasanya mengambil masa yang lama untuk menjalankan tugasnya. Sementara itu Kerajaan tetap menjalankan tugasnya seperti biasa. Akhirnya bila laporan itu siap ahli-ahli Kabinet pula mendapati sukar untuk mengkaji nya. Jadi sebuah jawatankuasa yang barn akan dilantik untuk mengkaji tiap-tiap laporan. Dengan itu lebih banyak masa ter-buang. Akhirnya apabila Kabinet membuat keputusan mengenai kajian laporan tadi, mereka akan menolak keba nyakan bahagian laporan itu dan perlaksanaan cadangan cadangan juga ditangguhkan hingga ke suatu masa yang tidak ditetapkan. Sebenarnya, tugas suruhanjaya-suruhanjaya itu merupakan usaha yang sia-sia serta merugikan wang dan masa orang ramai. Kerajaan tetap meneruskan dasar-dasarnya seolah olah tidak ada suruhanjaya yang telah dilantik.
Bagaimanapun, selama ini Kerajaan sedang sibuk mencari jalan untuk mengekalkan kuasanya. Langkah-langkah yang di ambil ternyata ada udang di sebalik batu hinggakan kesannya lain dari yang diharapkan. Semua orang dapat melihat akan kepincangan ini, kecuali Kerajaan sendiri. Oleh itu, walaupun rancangan-rancangan luar bandar telah lama hilang kesan, Kerajaan masih lagi melaksanakan projek-projek seperti men dirikan masjid dan balai raya. Perlaksanaan projek itu dijalan kan bukan kerana segala kemudahan tersebut difikirkan perlu, tetapi kerana anggapan yang salah kononnya langkah-langkah ini akan dapat memancing undi dalam pilihanraya yang akan datang. Seperti yang dijangkakan, apabila menjelangnya pili hanraya, maka peruntukan bagi rancangan pembangunan luar bandar akan bertambah. Menteri-menteri semakin sibuk meng hulurkan cek-cek sebelum dan semasa pilihanraya. Sementara itu penerima-penerima bantuan ini menunjukkan rasa terima kasih mereka. Akan tetapi bagi mereka yang pernah memerhati tindakan ini dengan lebih dekat, ternyata bahawa rasa terhutang budi yang ditunjukkan oleh penerima-penerima tadi tidak semestinya diberikan kepada Kerajaan. Lebih buruk lagi ialah sistem pilih kasih dalam memberikan peruntukan kepada penyokong-penyokong atau kubu-kubu parti. Perbuatan memihak-mihak tanpa berselindung ini telah menimbulkan kemarahan terhadap Kerajaan, dan tentu sekali orang-orang yang menentang Kerajaan akan terus bersikap demikian. Seba liknya pula, pihak Kerajaan memang tidak dapat memenuhi kesemua permintaan daripada penyokong-penyokong parti. Oleh itu perasaan kecewa di dalam parti semakin menjadi-jadi dan lebih ramai ahli parti yang berpaling tadah.

Memang sudah nyata bahawa menjelang pilihanraya tahun 1969 semua golongan penduduk negara ini tidak puashati dengan Kerajaan. Orang Melayu tidak puashati kerana dari pandangan mereka Kerajaan terus memihak kepada orang Cina, sedangkan Kerajaan telah gagal untuk membetulkan ketidak-seimbangan pembahagian kekayaan dan kemajuan bagi kaum-kaum di Malaysia. Sewaktu menyuarakan perasaan tidak puashati mereka ini, mereka telah membangkitkan kemarahan penduduk bukan Melayu, terutama orang Cina. Tuntutan tuntutan orang Cina pula bertambah apabila pemberian Kerajaan semakin menghairahkan keinginan mereka. Pada mulanya orang Cina yang berfahaman sederhana menganggap bahawa tuntutan-tuntutan golongan pelampau adalah langkah wajar untuk mengawal tuntutan orang Melayu. Malangnya, lama-kelamaan golongan sederhana ini akhirnya turut menjadi mangsa strategi mereka sendiri. Sebagai langkah untuk mengekalkan pengaruh mereka, golongan sederhana terpaksa menurut kehendak golongan pelampau. Sudah tentu sahaja tindakan tersebut membangkitkan semula permusuhan dan perasaan curiga orang Melayu. Jurang perpisahan antara orang Melayu dan bukan Melayu semakin meluas.

Selain daripada reaksi-reaksi perkauman tadi ternyata bahawa keyakinan rakyat terhadap kemampuan atau keinginan Kerajaan Perikatan memerintah dengan baik semakin merosot. Walaupun umumnya diterima hakikat bahawa Kerajaan Peri katan sahaja yang mampu memerintah negara ini, tetapi perlunya Kerajaan tersebut diberi kuasa yang mutlak patut dipersoalkan. Parti-parti pembangkang adalah kurang layak sebagai pengganti Kerajaan dan sebenarnya tidak mendapat sokongan orang ramai. Akan tetapi kebencian orang ramai terhadap Kerajaan Perikatan telah menimbulkan rasa anti-Perikatan. Hakikat ini sudah cukup untuk menggalakkan undi bantahan.

Akhirnya Kerajaan Perikatan telah melakukan satu kesalahan yang paling besar, iaitu mereka cuba menutup segala kesalahan dan sikap tidak acuh di masa-masa yang lampau. Parti Peri katan beranggapan bahawa kekuatan parti itu terletak kepada punca kewangannya serta kemampuannya untuk menjalankan satu kempen pilihanraya yang panjang dengan menggunakan pegawai-pegawai parti dan menteri-menteri, bahkan juga ramai pekerja upahan. Berdasarkan kepada pendapat ini Kerajaan telah memilih jangka waktu yang agak lama untuk kempen pili¬hanraya. Hakikat ini telah menyebabkan rasa tidak puashati di antara kaum semasa pemerintah Perikatan semakin meluapluap. Parti Perikatan semakin tidak berupaya apabila parti-parti pembangkang menggunakan sentimen perkauman untuk men dapatkan sokongan. Lebih meruncingkan, Kerajaan tidak ber upaya untuk menahan sikap perkauman yang semakin buruk di dalam kempen pilihanraya tersebut. Pada waktu itu Kerajaan hanya dapat mengawal ahli-ahli Perikatan. Misalnya, apabila seorang pegawai perhubungan UMNO di Pulau Pinang dipukulsehingga mati, Kerajaan telah berjaya menghalang satu tunjuk perasaan yang hendak diadakan. Akan tetapi apabila seorang ahli Parti Buruh telah ditembak, Kerajaan tidak berjaya lang sung untuk menahan satu perarakan tunjuk perasaan terhadap Kerajaan.

Keputusan Pilihanraya telah memeranjatkan Parti Perikatan dan Kerajaan Perikatan. Oleh kerana timbul keraguan tentang kedudukannya di negeri Selangor, di mana pihak Kerajaan cuma menguasai setengah daripada jumlah kerusi Dewan Negeri, Kerajaan telah membenarkan parti-parti pembangkang mengadakan perarakan kerana kemenangan mereka. Memang sukar sekali untuk difahamkan mengapa Kerajaan membenar kan perarakan serupa itu kerana perarakan sedemikian tidak syak lagi akan menimbulkan kekacauan, lebih-lebih lagi bila mengenangkan perarakan beberapa hari sebelum itu sewaktu kematian seorang ahli Parti Buruh. Pada masa-masa lalu pihak Kerajaan sangat berhati-hati tentang sebarang tunjuk perasaan. Sudah sememangnya pihak pembangkang begitu gembira apa bila keputusan pilihanraya diumumkan. Seperti pengalaman yang sudah-sudah, pemimpin-pemimpin pembangkang tidak pernah dapat mengawal perasaan megah ahli-ahlinya. Dengan membenarkan juga perarakan tersebut Kerajaan telah memper lihatkan kegagalan untuk memahami perasaan hati pihak pem bangkang dan juga penyokong-penyokong Kerajaan sendiri. Oleh itu Kerajaan hendaklah sama-sama memikul kesalahan yang menyebabkan peristiwa yang berlaku selepas itu.

Di mana silapnya? Memang banyak perkara yang silap. Pertama, dasar awal Kerajaan adalah salah. Kerajaan berang gapan bahawa harmoni sudah sedia wujud sejak dahulu dan kerjasama antara orang-orang Melayu dan Cilia dalam usaha mendapatkan kemerdekaan adalah satu contoh harmoni antara kaum. Kerajaan beranggapan bahawa orang Cina hanya ber-minat di dalam bidang perniagaan dan mengumpulkan harta, sementara orang Melayu hanya mahu menjadi kakitangan Kera jaan. Anggapan yang salah ini telah menyebabkan wujudnya dasar-dasar yang merombak persefahaman yang tipis di antara orang Melayu dan bukan Melayu. Di samping itu, kerana terlalu bongkak dengan suara terbanyak, Kerajaan semakin tidak mahu mendengar langsung kritikan yang disuarakan oleh pihak pem bangkang mahupun dari penyokong-penyokong Kerajaan sen diri. Jurang di antara Kerajaan dengan rakyat semakin meluas hinggakan Kerajaan tidak lagi dapat menyelami perasaan rakyat atau mentafsirkannya dengan betul. Dengan itu Kerajaan tidak dapat merasakan perubahan radikal dalam pemikiran rakyat sejak kemerdekaan sehingga menjelang pilihanraya tahun 1969. Akhirnya apabila Kerajaan memenangi pilihanraya tahun 1969 hanya dengan majoriti yang merosot, Kerajaan amat terkejut hinggakan pertimbangannya pun tidak lagi sempurna. Maka berlakulah pembunuhan terhadap manusia dan pembakaran terhadap harta benda dan keadaan yang huru-hara pada 13 Mei, 1969. Di situlah letak silapnya.

==3. Pengaruh Keturunan dan Alam Sekitar Ke atas Bangsa Melayu==
 
Bagaimanakah faktor-faktor keturunan memberi kesan terha dap kemajuan bangsa Melayu di Semenanjung Tanah Melayu? Belum pernah dijalankan satu kajian yang saintifik mengenai perkara ini. Barangkali lebih bijak jika perkara ini dibiarkan begitu sahaja kerana kalau dikaji juga mungkin hal ini akan menyebabkan orang Melayu patah semangat. Meskipun begitu, memandangkan bahawa faktor-faktor keturunan adalah amat penting dalam perkembangan sesuatu bangsa, eloklah dilihat serba sedikit mengenai hal ini supaya dengan pemahaman yang lebih baik dan terperinci dalam hal ini bolehlah difahami dan sedikit sebanyak mengatasi kesan tidak baik dari faktor-faktor ini.

Tulisan ini bukanlah satu kajian yang saintifik. Paling hampir ia cuma merupakan suatu tekaan cerdas sahaja. Semoga ia akan membangkitkan satu minat barn mengenai perkara ini dan mungkin akan membawa satu kajian saintifik yang menyeluruh tentang teori-teori yang dikemukakan. Setidak-tidaknya tulisan ini diharap akan menarik perhatian umum kepada perkara yang penting ini.

Satu perkara yang telah diterima umum ialah faktor-faktor keturunan memainkan peranan yang penting dalam perkem bangan sesuatu kaum. Ia tidak memerlukan kepakaran seorang ahli sains untuk menyatakan hal ini. Agak ternyata, kalau ciri ciri dari bapa diperturunkan kepada anaknya, maka ciri-ciri kaum semestinya juga diperturunkan dari satu generasi ke satu generasi yang lain. Andainya proses ini tidak berlaku maka satu kaum yang amat berlainan akan muncul dalam tiap-tiap gene rasi. Bagaimanapun, memandangkan bahawa ciri-ciri kaum dapat dilihat dalam tiap-tiap generasi, seperti juga dengan ciri ciri keluarga, maka kita boleh menganggap bahawa ciri tersebut adalah ciri-ciri keturunan.

Manusia sudah lama sedar dan menerima hakikat, malahan sebelum pengajian sains menumpukan perhatian kepada sifat sifat semula jadi manusia, bahawa anak-anak mesti mewarisi beberapa sifat yang terdapat pada nenek moyang mereka. Sifat yang paling ketara ialah raut muka. Wajah kanak-kanak me mang dijangkakan dan lazimnya mirip raut muka salah seorang dari ibu bapanya atau dari kedua-duanya sekali. Meskipun begitu, persamaan ini tidak sahaja melibatkan bentuk fizikal semata-mata. Malahan kadang-kadang perwatakan, kecerdasan mental dan citarasa juga mengikuti ibu bapa mereka. Walaupun demikian, persamaan ini tidaklah sepenuhnya. Beberapa ciri adalah agak berlebihan manakala ciri-ciri lain hanya mempu nyai sedikit persamaan. Kadang kalanya ada pula ciri-ciri yang bercantum, dan ada kalanya ciri-ciri dari kedua ibu bapa mereka tidak ada langsung.

Memandangkan pemerhatian oleh manusia biasa terlalu sing kat waktunya dan tidak pula mendalam, maka usaha ini terpak salah diserahkan kepada ahli-ahli sains untuk mengkaji lebih lanjut darihal keturunan. Ahli sains yang paling terkemuka dalam bidang ini ialah Gregor Johann Mendel. Beliau telah mengkaji secara sistematik kewujudan faktor-faktor keturunan dan bagaimana berlakunya penyaluran baka. Penemuan penemuan beliau telah pun diterima secara meluas. Secara ringkas Hukum Mendel menyatakan bahawa zuriat itu bukanlah merupakan jenis perantaraan antara kedua-dua baka ibu bapa, tetapi menurut hukum yang lazim, baka salah seorang dari ibu bapa itu adalah lebih menonjol dalam zuriat yang dilahirkan. Hukum ini adalah penting kerana ia menolak konsep lazim yangmenyatakan bahawa zuriat hendaklah merupakan perwatakan yang lebih sederhana dari sifat-sifat utama kedua-dua ibu bapa.

Hukum Mendel dijelaskan dengan baiknya dalam percubaan membiak tikus putih dan tikus coklat. Kalau satu siri ujikajian dijalankan, maka pembiakan di antara tikus putih dan tikus coklat tidak akan menghasilkan tikus bertompok atau putih coklat, sebaliknya hasil yang paling banyak ialah tikus-tikus putih. Bagaimanapun, kalau tikus putih generasi pertama ini dibiakkan sesama jenisnya, maka zuriat yang dihasilkan bukan lah semuanya tikus putih, tetapi terdapat juga tikus-tikus coklat dengan nisbah tiga tikus putih bagi tiap-tiap seekor tikus coklat. Fakta yang diterangkan di sini ialah warna putih lebih ketara dalam generasi pertama. Namun begitu, walaupun tikus-tikus generasi pertama berwarna putih, ia juga mempunyai faktor coklat yang tersorok yang boleh disalurkan kepada generasi yang berikutnya. Akan tetapi, faktor coklat ini adalah lemah dan fakta ini menunjukkan bahawa hanya terdapat seekor tikus coklat bagi tiap-tiap empat ekor tikus generasi kedua.

Bagi manusia, perkara yang agak sama boleh dilihat apabila seorang yang balar berkahwin dengan seorang yang mempunyai warna kulit yang biasa. Zuriat dari perkahwinan itu pada zahir nya adalah normal. Akan tetapi apabila mereka ini berkahwin dengan zuriat yang agak normal dan orang balar, maka seorang dari tiap-tiap empat orang yang dilahirkan dari generasi kedua adalah balar. Jadi ibu bapa balar adalah resesif. Jika seorang balar berkahwin dengan seorang balar, maka semua zuriatnya adalah balar. Faktor resesif itu tidaklah dilahirkan oleh sebarang faktor yang dominan dan muncul tiap-tiap kali.

Walaupun Hukum Mendel boleh digunakan dalam kebanya kan contoh, namun hukum itu tidaklah universal. Di kalangan ibu bapa yang mempunyai ciri-ciri yang dominan tetapi berten tangan, satu percampuran akan berlaku. Sifat-sifat yang ber beza dan yang tidak terdapat pada kedua-dua ibu bapa akan timbul dalam zuriat mereka. Meskipun begitu, ini amat jarang dan hanya sekali sekala berlaku.

Semua contoh ini hanya tertumpu kepada satu ciri. Walau bagaimanapun, binatang dan juga manusia mewarisi berbagai sifat dan ciri dari ibu bapa masing-masing. Perkara yang hams dipersoalkan di sini ialah sejauh manakah ciri-ciri ibu bapa ini diwariskan kepada keturunan mereka? Lebih-lebih lagi, sejauh manakah sifat-sifat yang kurang nyata seperti kecerdasan, kera jinan, kepintaran, dan lain-lain itu diwarisi? Oleh kerana sifat sifat dominan tidak hanya terikat pada salah seorang ibu bapa, sudah tentulah zuriat itu akan mewarisi ciri-ciri dominan dari kedua-dua ibu bapa. Jika kedua-dua ibu bapa mempunyai faktor-faktor resesif yang sama is juga akan diturunkan kepada zuriatnya.

Dalam proses evolusi keluarga faktor keturunan memainkan peranan yang penting. Perkahwinan di antara pasangan lelaki dan perempuan yang mempunyai ciri-ciri dominan yang baik ternyata akan menghasilkan zuriat yang lebih baik. Sementara itu, perkahwinan di antara pasangan lelaki dan perempuan yang mempunyai ciri resesif dan ciri yang kurang baik akan mengha silkan zuriat yang resesif. Sebaliknya pula, perkahwinan di antara orang yang mempunyai ciri-ciri dominan yang baik dengan orang yang mempunyai ciri resesif akan menghasil lebih ramai zuriat yang mempunyai ciri-ciri yang baik.

Ciri dominan selalunya akan mengatasi ciri-ciri yang resesif. Oleh itu jika kedua-dua ibu bapa mempunyai berbagai ciri dominan, maka zuriatnya ternyata akan mempunyai percam puran semua ciri yang dominan dari kedua-dua ibu bapanya. Zuriat yang paling baik ialah hasil dari ibu bapa yang mempunyai ciri-ciri dominan yang berbeza. Kaum keluarga yang dekat lazimnya menyerupai antara satu sama lain, oleh itu besar ke mungkinan mereka mempunyai ciri-ciri resesif yang sama. Dengan itu perkahwinan di dalam kaum keluarga ini tidak akan menghasilkan zuriat yang baik. Sebaliknya, orang yang tidak ada pertalian darah mempunyai banyak ciri yang berbeza. Oleh itu perkahwinan di antara orang-orang ini akan menghasilkan zuriat yang lebih baik sebab mereka akan mewarisi ciri-ciri dominan yang baik dari kedua-dua ibu bapa mereka, sementara itu ciri-ciri yang resesif akan pupus.

Bagaimanakah alam sekitar mempengaruhi perkembangan dan evolusi sesuatu kaum? Sebelum melihat sesuatu kaum itu secara lebih menyeluruh, elok kiranya ditinjau perkembangan sebuah keluarga terlebih dahulu. Umum mengetahui bahawa manusia belajar melalui pengalaman dan semakin banyak pengalamannya maka bertambahlah pengetahuannya. Manusia juga akan menyesuaikan dirinya dengan keadaan alam sekeli lingnya. Namun lebih penting lagi ialah manusia biasanya belajar dari pengalaman orang lain dan meniru tauladan mereka. Penyesuaian ini boleh berlaku dengan tidak disedari, tetapi is juga boleh dipelajari secara sedar. Lama kelamaan, pembelajaran secara sedar mula mengatasi pembelajaran secara intuitif, kecualilah dalam perkara asas. Pada hari ini peluang untuk mempelajari sesuatu boleh dikatakan tidak terbatas, tetapi keupayaan seseorang untuk mempelajari sesuatu itu agak berbeza-beza. Sudah sememangnya ada orang yang boleh me nimba lebih banyak pengetahuan daripada orang lain. Perbe zaan ini nampaknya lahir daripada ciri-ciri semula jadi.

Alam sekitar turut memainkan peranan yang penting dalam membentuk diri seseorang, keluarganya dan kaumnya. Di samping faktor keturunan, alam sekitar adalah faktor yang sangat penting dalam membentuk perkembangan manusia dari segi fizikal, mental dan psikologi. Oleh kerana beberapa sebab, tidaklah dapat diterima teori Darwin yang terkandung dalam bukunya Origin of the Species. Meskipun begitu, ada beberapa saranannya yang boleh dipertimbangkan. Bila setengah setengah teori itu dipakai untuk menerangkan kedudukan manusia pada peringkat-peringkat akhir perkembangannya, teori tersebut ada logiknya. Kehidupan di dunia ini penuh caba rannya. Sejak zaman dahulu lagi tidak henti-henti terdapat pembunuhan dan pemusnahan di setiap pelusuk dunia. Gigitan serangga misalnya boleh mengakibatkan maut, samalah seperti akibat letupan born atom. Orang yang terselamat dari segala bahaya adalah mereka yang tahu mengelakkan diri dari bahaya. Oleh itu orang yang pintar dan rajin berusaha sahaja yang dapat mengelakkan diri dari bahaya. Sementara itu orang yang leka dan bodoh akan musnah di pertengahan jalan.

Oleh kerana ciri-ciri boleh disalurkan dari satu generasi ke satu generasi lain, manusia haruslah sentiasa bertambah bijak dan lebih menyesuaikan diri dengan alam sekitar. Proses penye suaian ini berlaku terus menerus, generasi demi generasi, dan dalam tiap-tiap generasi mereka yang lemah dan tidak berupaya untuk hidup dalam alam sekitarnya akan terhapus dan hilang peluang untuk terus membiak. Proses memusnahkan jenis yang lemah dari segi mental dan fizikal akan berterusan sehingga lahir baka yang bijak bukan sahaja sekadar dapat menyesuaikan diri nya dengan alam sekitar tetapi juga dapat menggunakan alam sekitar untuk keperluannya. Oleh itu manusia telah mula me langkah keluar dari kehidupan di dalam gua dan membina tempat-tempat perlindungan sendiri. Akhirnya tempat-tempat perlindungan ini menjadi lebih kompleks dan besar seperti bandar-bandar kita sekarang.

Kesan keturunan dan alam sekitar ke atas manusia adalah saling berkaitan serta saling menyokong satu sama lain. Perkembangan sesuatu keluarga atau kaum hendaklah mengi kut garis-garis yang telah ditetapkan oleh keadaan alam sekitar dan juga oleh penyaluran ciri-ciri ibu bapa kepada anak-anaknya. Penyaluran ini boleh berlaku hanya bila keadaan alam sekitar itu sesuai. Kajian darihal alam sekitar manusia adalah sangat kompleks lagi sukar, oleh itu saranan-saranan yang dibuat dalam kajian yang ringkas ini tidaklah menyeluruh. Alam sekitar manusia terdiri daripada berbagai faktor dan biasanya tiap-tiap faktor ini saling memberi kesan kepada faktor yang lain. Untuk mengkaji secara lebih teratur eloklah dilihat unsur-unsur utama dalam alam sekitar satu per satu. Namun demikian, perlu di ingatkan bahawa tiap-tiap unsur ini Bering berkaitan rapat dan saling bergantung antara satu sama lain. Kalau hendak dikaji perkembangan orang Melayu di Tanah Melayu, terlebih dahulu hendaklah dikaji kedudukan alam Tanah Melayu dan melihat akan kesannya terhadap orang Melayu.

Tanah Melayu adalah tanah semenanjung dan terdapat sungai-sungai yang mengalir dari banjaran gunung di tengah tengah semenanjung itu, dan dikelilingi pula oleh tanah-tanah yang rata dan berpaya. Orang Melayu yang menduduki Tanah Melayu pada masa dahulu mungkin mendapati dataran yang bermula dari kaki gunung atau tebing-tebing sungai hingga ke pantai begitu subur dan senang diteroka melalui sungai. Bahan makanan mudah diperolehi dan ditanam di dataran ini, begitu pula ikan dan daging, agaknya tidaklah sukar untuk mendapat kannya. Kawasan tanah tinggi diliputi hutan yang tebal dan sukar diterokai, lagipun berkeliaran binatang-binatang buas. Usaha bercucuk tanam juga sukar dijalankan di kawasan tanah tinggi ini. Di samping itu, dengan adanya tanah subur yang luas di kawasan dataran, maka tidaklah perlu bagi mereka untuk tinggal di bukit-bukit atau di gunung-gunung. Oleh itu keba nyakan orang Melayu tinggal di kawasan dataran, menjadi petani dan nelayan. Mereka tinggal di tebing-tebing sungai, bercucuk tanam di kawasan dataran yang merentang hingga di kaki gunung. Sungai-sungai menjadi jalan perhubungan mereka yang utama, dan juga sumber ikan di samping sebagai tempat menghanyutkan segala sampah-sarap. Orang Melayu mengem bara melalui jalan laut dari satu kuala ke satu kuala. Dengan demikian pekan-pekan utama mereka terletak di kuala-kuala sungai ataupun di persimpangan sungai-sungai yang besar.

Dari penemuan-penemuan sejarah ternyata bahawa petem patan awal orang-orang Melayu adalah di dataran Negeri Kedah dan negeri-negeri utara atau di pantai timur. Bahagian selatan Tanah Melayu lebih banyak dilitupi bukit-bukau, oleh itu tidak ramai orang tinggal di kawasan tersebut sehinggalah orang orang dari Sumatera dan Jawa datang untuk membuka kawasan kawasan baru. Meskipun begitu, petempatan-petempatan ini juga terdapat di dataran-dataran kecil yang sesuai untuk tanaman padi. Kemudian, lautan yang menjadi jalan perhu-bungan orang-orang Melayu di kawasan pesisir turut menjadi saluran kedatangan peniaga-peniaga asing, kemudian kaum kaum pendatang dan akhirnya penjajah-penjajah ke Tanah Melayu.

Dengan demikian keadaan alam telah mempengaruhi orang orang Melayu untuk menetap di kawasan-kawansan dataran. Tanah dataran masih banyak dan mereka tidak perlu bercucuk tanam atau tinggal di bukit-bukit. Di dataran tropika yang subur ini terdapat banyak sumber makanan yang dianggarkan cukup untuk menampung jumlah penduduk yang masih tidak ramai bilangan di Tanah Melayu pada waktu itu. Usaha-usaha mencari makanan dapat dilakukan dengan mudah tanpa kemahiran yang luar biasa. Pendeknya alam keliling menjamin keperluan makanan yang mencukupi untuk menampung seluruh penduduk sepanjang tahun. Kelaparan dan kebuluran yang sentiasa mengancam negeri-negeri lain, seperti Negeri China, tidak terdapat di Tanah Melayu. Dalam keadaan begini maka semua orang dapat terus hidup. Malahan mereka yang paling lemah dan paling malas juga boleh hidup dengan selesa dan dapat berkahwin dan beranak pinak. Dalam keadaan yang begini tidak dapat hendak dikatakan bahawa cuma mereka yang paling kuat dapat terus hidup. Oleh kerana terdapat banyaknya bahan makanan maka orang yang lemah juga akan dapat terus hidup.

Sebilangan besar orang Melayu terlibat di dalam penanaman padi, iaitu satu pekerjaan bermusim. Kerja-kerja yang sebe narnya hanya memakan masa selama dua bulan, hasilnya dapat menampung bekalan hidup untuk selama setahun. Hakikat ini hanya benar pada zaman dahulu sewaktu penduduk negara ini masih belum ramai manakala tanah untuk bercucuk tanam masih banyak. Masa lapang mereka begitu banyak. Malah selepas selesai mengerjakan tanaman lain pun, masa lapang mereka masih banyak. Iklim negeri ini yang panas dan lembab juga tidak begitu menggalakkan bagi kerja-kerja yang berat ataupun daya pemikiran yang lebih aktif. Oleh itu pendu duknya, kecuali sebilangan kecil, lebih suka duduk rehat-rehat atau berbual-bual dengan jiran tetangga dan rakan-rakan mereka.

Kegiatan pertanian tidak menggalakkan tumbuhnya sebuah masyarakat yang besar. Orang Melayu hanya tinggal dalam kampung-kampung yang kecil ataupun di ladang atau sawah milik mereka. Perhubungan sosial antara mereka adalah terbatas. Oleh itu kemudahan-kemudahan khidmat untuk ma syarakat setempat tidak begitu penting bagi mereka. Pembaha gian tenaga kerja dan pengkhususan kerja adalah terhad oleh kerana kebanyakan petani dapat memenuhi kehendak ataupun keperluan asas mereka. Meskipun kebanyakan orang Melayu adalah petani dan tinggal di dataran-dataran yang subur, pekan-pekan kecil turut membangun di persimpangan sungai dan kuala-kuala sungai di mana orang Melayu menjadi nelayan atau menjalankan perniagaan kecil. Pekan-pekan yang lebih besar ialah tempat tinggal raja-raja dan pembesar-pembesar tempatan.

Penduduk di bandar-bandar kecil ini hidup lebih sofistikated serta teratur daripada para petani. Tukang-tukang yang mahir, para cendekiawan, peniaga-peniaga dan juga pentadbir pentadbir hidup dalam satu masyarakat yang mempunyai hubungan yang erat di bawah naungan raja-raja. Keadaan ini lebih jauh berbeza daripada cara hidup para petani biasa yang merupakan bahagian besar masyarakat Melayu. Hubungan sosial antara penduduk pekan dan petani-petani adalah terbatas manakala perkahwinan di antara kedua-dua belah pihak juga jarang berlaku.
Asalnya orang-orang Melayu memuja segala rupa semangat. Agama Hindu dan Islam dibawa masuk dari luar. Agama agama ini dibawa masuk oleh pedagang-pedagang Arab dan Hindu. Mereka ini bukan sahaja datang untuk berniaga tetapi ada juga mereka yang turut menetap di bandar-bandar serta berkahwin dengan orang-orang Melayu dari kerabat ternama di pekan-pekan tersebut. Lama-kelamaan keluarga-keluarga dari hasil perkahwinan campuran ini telah menjadi kaya dan sangat berpengaruh. Oleh itu perbezaa.i ekonomi dan sosial di antara penduduk pekan dan penduduk desa semakin ketara. Penduduk desa mendapati sukar untuk mencontohi cara hidup orang orang di pekan.

Pengaruh agama Islam ke atas orang Melayu adalah sangat besar. Bahasa dan budaya Arab yang merupakan sebahagian dari agama Islam telah dipelajari oleh orang Melayu dan ini telah menyebabkan berlakunya perubahan yang besar dalam cara hidup mereka. Ahli-ahli Bahasa Melayu telah mengubah-suaikan huruf-huruf Arab dan ini telah menambahkan lagi kenal huruf di kalangan orang-orang Melayu. Ini membuka jalan kepada orang-orang Melayu untuk mempelajari falsafah dan sains dari Timur Tengah. Malangnya, perubahan pendidi kan dan budaya yang dibawa oleh agama Islam lebih tertumpu kepada kawasan-kawasan bandar. Cuma kemudian barn guru-guru yang berpindah ke kawasan luar bandar mula mendirikan sekolah-sekolah agama, tetapi pengajaran mereka hanya tertumpu kepada hal ehwal agama semata-mata. Falsafah dan sains tidak dapat diterima dengan mudah. Pengaruh adat dan kepercayaan animisme tadi masih kuat di kalangan penduduk luar bandar dan halangan ini membatasi penyebaran ajaran Islam. Keadaan ini juga telah menyebabkan amalan-amalan Islam bercampur aduk dengan adat Melayu yang masih mem punyai saki-baki kepercayaan animisme.
Bandar-bandar kecil itu menjadi semakin sofistikated dan perbezaan ini begitu ternyata kalau dibandingkan dengan kawasan-kawasan luar bandar. Bandar-bandar ini mempunyai kadar kenal huruf yang agak tinggi di mana ciri-ciri pengaruh antarabangsa juga wujud disebabkan oleh penyerapan budaya dan agama pendatang tadi, dan juga melalui proses kahwin campur.
Agama Islam telah berkembang menjadi benteng yang kukuh bagi orang-orang Melayu dari berubah kepada lain-lain agama. Selama ini orang-orang Melayu bebas berkahwin dengan orangorang di luar agama mereka. Akan tetapi Islam kini telah melarang amalan tersebut kecuali apabila syarat-syarat tertentu dipatuhi. Orang yang melanggar perintah-perintah agama akan menerima hukuman yang amat memalukan. Oleh itu perkaraperkara yang berbeza dari amalan Islam yang biasa tetap disyaki dan tidak akan diterima.

Kesultanan Melaka bertambah makmur sewaktu agama Islam sedang tersebar luas di Tanah Melayu. Melaka telah menarik ramai pedagang asing, dan seterusnya penjajah-penjajah yang hendak memerintah serta pendatang yang hendak bermastautin. Namun begitu, orang Melayu pada ketika itu tidak dapat lagi ditembusi oleh pengaruh-pengaruh agama lain. Dengan itu pendatang-pendatang Cina yang pada mulanya menetap di Melaka dan kemudian di kawasan-kawasan lain di Tanah Melayu telah terpisah sama sekali dari orang-orang Melayu. Di Negeri Thai ada terdapat orang-orang Cina yang diserapkan ke dalam masyarkat tempatan, pada hal di Tanah Melayu perkara ini tidak berlaku. Malah ada orang-orang Cina yang bertutur dalam Bahasa Melayu, berpakaian serta mengikuti beberapa adat orang Melayu, namun mereka tetap juga tidak diterima disebabkan perbezaan agama. Kahwin campur antara orang Melayu dan orang Cina jarang sekali berlaku.

Selain daripada pengaruh agama Islam, perubahan yang paling nyata dalam kehidupan orang Melayu ialah kemasukan secara beramai-ramai pendatang-pendatang Cina. Orang Melayu jati atau peranakan, sebelum kedatangan orang Cina bukan sahaja terdiri dari golongan petani, bahkan peniaga peniaga kecil dan ahli tukang dan pekerja mahir dan juga sebagai pentadbir di bawah sistem penghulu dan raja-raja. Kedatangan orang-orang Cina ke Tanah Melayu mengakibat kan pertelingkahan di antara dua kaum yang berbeza, baik dari segi pengaruh keturunan mahupun alam sekitar masing-masing. Sebelum memahami perbezaan ini eloklah dikaji secara ringkas akan latar belakang pendatang-pendatang Cina itu.

Sejarah Negeri China adalah penuh bergelombang dengan berbagai-bagai malapetaka baik dalam bentuk bencana alam mahupun akibat perbuatan manusia sendiri. Empat ribu tahun yang lalu telah berlaku bencana banjir yang amat besar, dan banjir besar begini biasanya diikuti pula oleh kekurangan makanan. Sementara itu, penceroboh dari luar, maharaja-maharaja dan pembesar-pembesar mengganas di seluruh pelusuk negara tersebut. Bagi orang Cina kehidupan mereka adalah satu perjuangan yang berterusan. Dalam proses ini mereka yang lemah dari segi mental dan fizikal akan tewas kepada mereka yang kuat dan rajin berusaha. Proses ini dan juga pertarungan untuk hidup berlaku generasi demi generasi, selama empat ribu tahun atau lebih, di mana mereka yang kuat sahaja akan kekal. Seolah-olah itu belum mencukupi, adat orang Cina melarang perkahwinan dari kalangan rumpun keluarga yang sama. Ini menyebabkan berlaku lebih banyak peranakan dari keluarga yang terasing daripada pembiakan keturunan yang sama. Cara ini adalah berbeza dengan orang orang Melayu yang lebih cenderung kepada amalan perkahwinan selama keturunan. Adat orang Cina ini ialah untuk melahirkan ciri dan baka yang baik yang boleh memudah-kan kehidupan mereka serta menambahkan lagi pengaruh alam sekitar ke atas orang-orang Cina.

Di samping menderita akibat malapetaka semulajadi dan peperangan yang berlaku berulang kali, orang-orang Cina terpaksa pula menghadapi penindasan dari maharaja-maharaja dan pembesar-pembesar serta pegawai-pegawai mereka yang sentiasa mengganas. Dalam keadaan begini, kalau hendak hidup dan menikmati kesenangan hendaldah pandai memenuhi kehendak-kehendak pemerintah tadi. Orang-orang Cina sudah begitu cekap dengan keadaan seperti ini hinggakan sistem hubungan di antara rakyat biasa dengan para pegawai menjadi ciri yang terkenal dalam masyarakat Cina. Pegawai-pegawai itu pula melindungi rakyat kerana menjaga kuasa mereka sendiri lebih daripada sebagai tanggungjawab mereka. Dari sistem ini maka membiaklah pertubuhan sulit sebagai satu cara untuk memberi perlindungan yang dikatakan tadi. Orang-orang Cina yang telah berpindah ke pulau-pulau dan tanah semenanjung Asia Tenggara telah pun mengalami pengaruh alam sekitar, keturunan dan lain-lain faktor. Mereka yang meninggalkan Negeri China untuk mengadu nasib di seberang laut adalah orang-orang yang berhati cekal dan rajin berusaha. Seperti juga penghijrah-penghijrah yang terdapat di seluruh dunia, orang Cina yang meninggalkan negerinya adalah mereka yang tidak puas hati dengan keadaan nasib mereka dan mempunyai keinginan mahu membaiki kehidupan mereka dan sudah tentu lah kerana azam mereka akan berusaha ke arah matlamat itu. Demikian pulalah orang Cina yang datang ke Tanah Melayu, dan mendapat galakan dari pihak British, mereka lebih cekal menghadapi cabaran dan rajin berusaha.

Orang-orang Melayu yang selama ini lemah disebabkan oleh pengaruh keturunan dan alam sekitar tidak berupaya untuk menghadapi cabaran pendatang-pendatang Cina ini, hingga terpaksa mengalah. Apa sahaja yang boleh dilakukan oleh orang Melayu, orang Cina boleh melakukannya, tetapi dengan lebih baik dan lebih murah. Lama-kelamaan pendatang-pendatang Cina yang mempunyai keazaman yang kuat dan rajin bekerja mula mengambil tempat perniagaan-perniagaan kecil dan semua kerja mahir yang dahulunya diusahakan oleh orang Melayu. Apabila kekayaan mereka mulai bertambah hubungan sosial mereka juga bertambah. Dari pengalaman yang diperolehi di negeri asal mereka, pendatang-pendatang Cina ini tidak lama kemudian telah mewujudkan corak hubungan yang serupa antara pegawai-pegawai dan pedagang-pedagang, seperti yang terdapat di Negeri China.

Dengan memenuhi kehendak-kehendak golongan pemerin tah, secara terang-terang orang-orang Cina telah mengukuhkan lagi kedudukan mereka di bandar-bandar serta membantu mereka menguasai sepenuhnya kegiatan ekonomi. Bandar bandar mula bertukar wajah. Kedai-kedai kecil milik orang Melayu kini telah digantikan dengan deretan kedai-kedai Cina. Apabila bilangan pendatang Cina semakin ramai, maka perniagaan mereka pun turut berkembang, harga tanah di kawasan bandar turut naik. Orang Melayu mula tertarik dengan tawaran harga yang tinggi bagi tanah-tanah mereka. Mereka mula menjual tanah mereka lalu berpindah semakin jauh dari pinggir bandar. Pola perubahan begini telah wujud apabila pihak British mula mentadbir negara ini. Pihak British sedar akan daya usaha orang-orang Cina dan kalau pendatang pendatang Cina itu kaya maka keadaan ini akan menguntung kan pula perniagaan British. Orang Cina bukan sahaja me nyediakan infrasturktur bagi perjalanan perniagaan import eksport British, malah kekayaan orang-orang Cina akan meng untungkan pasaran barangan British. Pihak British telah meng¬galakkan kemasukan lebih ramai pendatang-pendatang Cina ke Tanah Melayu, dan akhirnya lahirlah bandar-bandar dengan ciri-ciri seperti yang terdapat di bandar Malaysia pada hari ini.

Orang-orang Cina menumpukan sepenuh perhatian mereka kepada usaha untuk mendapatkan keuntungan dalam masa yang paling singkat dan masih ingat hendak pulang ke Negeri China. Beginilah pemikiran yang wujud di kalangan orang Cina kerana mereka berpendapat bekerja sebagai pentadbir kurang menguntungkan. Mereka membiarkan pentadbiran negara ini dijalankan oleh orang-orang Melayu walaupun mereka tidak suka kepada kekuasaan orang Melayu. Hal ini mungkin juga kerana orang Melayu sedar betapa pentingnya kuasa politik di negara ini dikekalkan. Sebaliknya, kalaulah orang-orang Cina sudah mengambil berat dalam bidang politik sejak di peringkat awal pentadbiran British, kedudukan orang-orang Melayu hari ini mungkin berada dalam keadaan lebih buruk. Orang-orang Melayu yang tinggal di bandar-bandar kebanyakannya terdiri daripada pegawai-pegawai rendah dan juga golongan-golongan yang rapat dengan keluarga diraja. Orang-orang Melayu ini menjadi lebih sofistikated, lebih berpelajaran dan pandangan mereka juga lebih luas oleh kerana hubungan mereka dengan kaum-kaum pendatang. Mereka telah menjadi pentadbir dan kakitangan awam yang baik. Ada juga di antara orang-orang Melayu ini yang berkahwin dengan golongan pendatang, iaitu dengan orang India Muslim dan orang Arab.
Perbezaan di antara orang Melayu di bandar dan orang Melayu kampung semakin ketara. Orang Melayu yang tinggal di kawasan luar bandar adalah masih kekal sebagai Melayu jati. Dari segi sosial mereka tidak bergaul langsung dengan orangorang bukan Melayu, dan mereka ini hidup sebagai petani tanpa sebarang minat di dalam perniagaan atau pertukangan. Walaupun golongan Melayu ini berpegang teguh kepada ajaran agama Islam dan berfahaman ortodoks, namun ada di kalangan mereka yang masih juga percaya kepada hantu jembalang seperti dalam zaman animisme dahulu. Orang-orang Melayu di bandar biasanya adalah dari keturunan campuran antara Melayu-India dan Melayu-Arab. Mereka juga bergaul agak bebas dengan orang-orang Islam bukan Melayu. Tempat mereka ini telah digantikan oleh orang-orang Cina dalam bidang perniagaan, tetapi mereka telah berjaya sebagai pegawai-pegawai dan pentadbir-pentadbir. Meskipun mereka ini masih merupakan golongan Islam yang salih, tetapi mereka lebih bersikap toleran terhadap agama lain dan telah banyak mengenepikan segala amalan animisme. Namun begitu, pengaruh Hindu masih kuat dan boleh dilihat dalam adat perkahwinan dan lain-lain adat orang Melayu. Perbezaan yang wujud di kalangan orang Melayu ini adalah sangat sesuai bagi pihak British menjalankan dasar pecah dan perintah. Dasar ini hampir menghapuskan orang-orang Melayu sebagai pemerintah negara ini.

Pihak British bukan sahaja memisahkan orang Melayu dari pada orang Cina tetapi juga telah memecah-belahkan orang Melayu di bandar dengan mereka yang di luar bandar. Walaupun pemisahan ini memang telah sedia wujud tetapi dasar Britishlah yang telah menceraikan hubungan yang sederhana di antara orang Melayu bandar dengan orang Melayu luar bandar. Proses pemisahan ini dijalankan secara halus. Mereka telah menggunakan segala kesempatan yang sedia wujud dan menguatkan lagi keadan melalui rancangan mereka sendiri. Pemisahan mereka dari orang-orang Cina dan pemisahan di antara orang Melayu bandar dan orang Melayu luar bandar telah mempengaruhi perwatakan orang-orang Melayu hingga menyebabkan mereka semakin kurang kuasa ekonomi dan politik.

Pihak British telah melihat bagaimana orang-orang Cina menghapuskan kebolehan orang-orang Melayu dalam bidang pertukangan, kerja-kerja mahir dan perniagaan, lalu mereka telah menggalakkan kemasukan pendatang Cina. Galakan British ini menyebabkan orang Melayu hilang langsung peluang pekerjaan mereka dalam bidang-bidang tersebut. Walau bagaimanapun, orang-orang Melayu di bandar digalakkan untuk memegang jawatan di dalam pentadbiran kerajaan. Pada ketika itu orang Melayu mulai sedar akan bahaya orang Cina lalu mereka menghargai sokongan pihak British untuk mengekalkan kuasa politik kepada orang Melayu. Dalam pada itu, kekuasaan politik yang diserahkan bulat-bulat kepada sebuah negara Melayu akan membahayakan kepentingan British. Memandangkan kurangnya perpaduan di antara orang Melayu bandar dengan orang Melayu di desa, pihak British telah menggunakan kesempatan itu dan mencari jalan untuk mengekalkan keadaan itu. Satu cara yang dilakukan oleh pihak British ialah dengan menggalakkan orang Melayu di bandar bekerja di pejabat lalu menanam di kalangan mereka itu anggapan bahawa status mereka adalah lebih tinggi daripada pekerja-pekerja buruh kasar dan para petani.

Orang Melayu yang tinggal di bandar telah diberikan pelajaran rendah dalam Bahasa Inggeris, tetapi pelajaran yang sama tidak pula diberikan kepada orang Melayu di luar bandar. Sistem tanah simpanan orang Melayu telah secara fizikal menambahkan lagi perpecahan tersebut. Orang-orang Melayu dari luar bandar mendapati amat sukar untuk mendapatkan tanah di bandar yang lazimnya bukan tanah simpanan. Tanah tanah luar bandar pula hampir keseluruhannya adalah tanah simpanan untuk orang-orang Melayu. Secara tidak langsung hakikat ini telah menetapkan bahawa perkembangan serta kemajuan orang-orang Melayu cuma terbatas di luar bandar. Di samping itu pula, terdapat peruntukan-peruntukan yang mem- bolehkan orang British memecahkan lagi tanah simpanan Melayu. Hal ini jelas menunjukkan bahawa mereka boleh menentukan arah perkembangan orang Melayu mengikut kehendak mereka, sedangkan mereka juga cuba mengekalkan tanggapan bahawa mereka begitu berhasrat untuk menjaga kepentingan orang Melayu dari percerobohan orang Cina.

Perhubungan di antara orang Melayu di bandar dengan orang Melayu luar bandar juga terbatas kerana kurangnya pembinaan jalan raya. Jalan-jalan yang telah dibina oleh pihak British hanya menyambungkan bandar-bandar dan semata mata untuk tujuan pentadbiran serta kemudahan untuk mengeksport getah dan timah. Pelajaran masih lagi di peringkat yang rendah, sedangkan sebaran berita tidak dapat dihebahkan secara meluas di kawasan-kawasan luar bandar. Pada waktu itu tidak ada usaha yang bersungguh-sungguh dijalankan untuk memperbaiki pendapatan para petani. Begitulah juga dengan keadaan kesihatan orang-orang Melayu di luar bandar, hampir tidak diendahkan langsung. Di Tanah Melayu memang terdapat berbagai jenis penyakit yang boleh melemahkan seseorang, seperti demam malaria dan penyakit puru. Di samping itu, penyakit-penyakit seperti wabak taun dan cirit-birit sering juga berlaku. Seperti juga dengan lain-lain masyarakat yang sering terdedah kepada penyakit-penyakit ini, orang Melayu di kawasan luar bandar juga dapat bertahan daripada serangan penyakit-penyakit ini. Meskipun mereka terselamat namun tenaga mereka semakin berkurangan. Misalnya, hampir kesemua orang Melayu di kawasan luar bandar pernah diserang demam malaria. Penyakit-penyakit begini telah menyebabkan tubuh mereka begitu lemah dan lesu akibat kurang darah dan sering diserang oleh penyakit tersebut. Oleh itu mereka enggan bekerja lebih daripada yang diperlukan. Kerja-kerja menanam dan menuai padi walaupun mengambil masa dua bulan dalam tiap-tiap tahun juga turut meletihkan tubuh mereka. Dengan demikian mereka tidak mempunyai lebihan tenaga untuk beru saha memperbaiki kehidupan mereka ataupun mempelajari kemahiran-kemahiran yang bar'.

Lain-lain penyakit juga turut mempunyai kesan yang serupa ke atas kegiatan-kegiatan penduduk kampung. Azam mereka untuk maju, yang memang tidak begitu kuat kerana kurangnya hubungan dengan dunia luar, jadi semakin tipis. Lama- kelamaan mereka ketinggalan di belakang di dalam berbagai bidang. Dunia di sekitar mereka terus maju ke depan, sedangkan segala perubahan pesat yang berlaku pada akhir abad ke-19 dan ke-20 berlalu begitu sahaja tanpa pun dilihat oleh orang-orang Melayu di kawasan luar bandar. Sementara itu, orang Melayu di bandar sedikit sebanyaknya turut menikmati perubahan perubahan yang berlaku di sekitar mereka. Mereka menjadi lebih terpelajar dan lebih sofistikated oleh kerana pergaulan mereka dengan kaum-kaum lain, akibat perubahan yang sedang berlaku di dunia, dan kesihatan mereka juga lebih baik. Pandangan mereka juga lebih luas oleh sebab pengaruh suratkhabar, perkhidmatan pos dan lain-lain perkhidmatan perhubungan, serta perjalanan-perjalanan yang mereka lakukan.

Perwatakan orang Melayu di bandar bertambah kompleks dan mereka tidak menghadapati sebarang kesulitan untuk menyesuaikan diri dengan perubahan masa. Ada di antara mereka yang kahwin campur. Satu perkara penting yang patut diberi perhatian dalam kahwin campur antara agama ialah sama ada sebelah bapa atau ibu itu seorang Melayu, anak-anak mereka tetap menganggap diri mereka sebagai orang Melayu. Kahwin campur begini telah memperkayakan lagi baka orang Melayu. Bukan pula semua orang Melayu di bandar berkahwin dengan orang bukan Melayu. Bagaimanapun, lama-kelamaan orang Melayu di bandar telah sedikit sebanyak mewarisi darah campuran. Oleh kerana zuriat basil daripada kahwin campur tadi tidak dapat lagi dibezakan daripada orang Melayu sendiri, perkahwinan mereka dari keturunan campur ini dianggap per kahwinan orang Melayu.

Di kawasan luar bandar tidak ada orang Melayu yang kahwin campur, oleh itu mereka kekal sebagai orang Melayu jati. Mereka pula selalunya berkahwin dengan kaum kerabat sendiri. Orang Melayu khususnya yang tinggal di luar bandar masih suka berkahwin dengan saudara mara mereka. Perkahwinan sesama sepupu masih lagi berlaku, dan ini menyebabkan berterusannya ciri-ciri yang kurang baik, sama ada ciri dominan atau resesif, yang ada pada diri abang atau kakak yang menjadi ibu bapa kepada pasangan yang berkahwin.

Satu lagi faktor yang mempengaruhi perkembangan fisiologi orang Melayu, terutama mereka yang tinggal di luar bandar,ialah amalan kahwin muda. Amalan ini masih lagi terdapat hingga hari ini dan memang masih boleh dilihat pasangan pengantin dalam lingkungan usia tiga belas atau empat belas tahun. Perkahwinan yang awal begini bererti bahawa mereka mendapat anak sebelum pasangan itu cukup matang. Kesan ke atas ibu bapa dan kanak-kanak tersebut memang telah kita ketahui. Kesan yang paling buruk ialah kedua ibu bapa itu masih belum bersedia untuk menjaga anak-anak mereka. Malahan ibu bapa muda itu masih lagi bergantung kepada ibu bapa mereka sendiri. Ibu bapa mereka itu begitu gembira kerana menjadi datuk dan dengan senang hati pula menjaga cucu-cucu mereka. Dalam masyarakat begini sikap berdikari dan Jaya usaha tidak wujud. Cara kanak-kanak dibesarkan adalah tidak sihat kerana mereka itu terlalu dimanjakan oleh datuk-datuk mereka sedangkan ibu bapa mereka tidak berupayauntuk menjaga anak-anak sendiri. Kesan jangka panjang ke atas masyarakat dan kaum adalah sangat buruk.
Orang Melayu memandang rendah seseorang yang tidak ber kahwin. Orang yang masih belum berkahwin adalah dianggap memalukan. Semua orang mesti berkahwin dalam masa hayatnya. Hakikat ini menyebabkan orang-orang yang tidak sepatutnya berkahwin juga akan dikahwinkan dan mendapat anak. Orang yang bodoh atau orang yang lurus biasanya akan dikahwinkan dengan seorang janda tua, supaya kononnya ada orang yang dapat menjaganya semasa dia sudah tua. Jika pilihan ini tidak ada, saudara maranya yang bodoh akan menjadi pilihan lalu dikahwinkan. Orang-orang ini terus kekal hingga mendapat anak dan akan meneruskan baka mereka. Akibat semakin bertambah amalan ini dapat dibayangkan.

Kesihatan ibu bapa memainkan peranan yang amat besar dalam usaha memajukan anak-anak mereka walaupun perkara ini tidak memberi kesan kepada ciri-ciri keturunan. Kita sudah mengetahui bagaimana penyakit malaria dan lain-lain penyakit telah mempengaruhi tenaga fizikal dan mental orang-orang Melayu di luar bandar. Andainya ibu bapa, terutama sekali ibu ibu, sentiasa diserang penyakit maka pemeliharaan anak-anak mereka kurang mendapat perhatian. Oleh itu anak-anak orang Melayu akan membesar tanpa persediaan secukupnya untuk menghadapi cabaran hidup penuh saingan apabila berdepan dengan kaum-kaum pendatang yang lebih agresif.

Sejak Perang Dunia Kedua, alam sekitar orang-orang Melayu telah berubah dengan pesat dan lebih radikal. Penaklukan Jepun memberi kesan yang sangat mendalam kepada orang orang Melayu. Keyakinan mereka kepada kuasa British telah mulai hilang. Peperangan dan penaklukan Jepun telah mem bawa kepahitan hidup kepada orang-orang Melayu sebagai satu pengalaman yang belum pernah mereka alami. Orang Melayu sudah tidak lagi boleh berpuas hati dengan mengharapkan orang lain untuk memberi perlindungan kepada mereka. Kali ini orang Melayu terpaksa berusaha lebih kuat untuk menjamin masa depan mereka. Walaupun demikian, masih ramai orang Melayu yang begitu yakin bahawa keadaan akan pulih seperti sediakala apabila pihak British kembali semula ke Tanah Melayu. Namun demikian ternyata bahawa harapan mereka itu berakhir dengan kekecewaan yang amat pahit. Kepulangan pihak British ke Tanah Melayu bukan lagi sebagai pelindung kepada orang-orang Melayu, sebaliknya mereka kembali dengan penuh niat untuk merampas segala-galanya daripada orang Melayu.

Sikap orang Melayu mengalami proses perubahan apabila harapan mereka bertalu-talu dikecewakan. Setelah sedar bahawa keselamatan mereka terletak pada kuasa politik, orang Melayu yang dahulunya begitu lembab, dengan daya usaha yang bersungguh-sungguh, telah bangun untuk bersatupadu. Pemimpin-pemimpin Melayu muncul dari setiap pelusuk negeri ini. Perbincangan-perbincangan politik yang selama ini hanya disertai oleh golongan elit telah menjadi pokok bualan umum dan dibincangkan di merata tempat. Semangat yang berkobar kobar telah menyerap ke dalam semua peringkat masyarakat Melayu, dan semangat inilah yang telah memberangsangkan orang Melayu untuk menuntut kemerdekaan.

Orang Melayu yang berusaha menuntut kemerdekaan agak berbeza sedikit sikap mereka daripada orang Melayu yang telah membiarkan penjajah British menduduki negara ini dan mem biarkan kedudukan mereka dikuasai oleh orang-orang Cina dan India. Suasana yang membawa ke arah tercapainya kemer dekaan telah mengubah cara hidup orang Melayu amnya, sikap mereka terhadap keadaan sekitar dan cara mereka memberi perhatian dan mengatasi berbagai masalah yang dihadapi oleh orang Melayu. Pada mulanya disangkakan bahawa orang Melayu akan meninggalkan sikap lemah lembut dan sikap me mencilkan diri mereka. Namun begitu, kalau ditinjau lebih dekat ternyata bahawa perubahan-perubahan ini hanyalah pada lahirnya sahaja. Sedangkan dalam hati sanubari mereka masih tersemadi sifat dan sikap yang terbentuk sejak berabad lamanya.

Kemerdekaan telah memberi kuasa dan kemewahan kepada segelintir elit Melayu yang baru. Cabaran dan pergolakan perang dan tahun-tahun selepas perang sudah berlalu. Politik dianggap sebagai penawar kepada segala masalah. Politik me mudahkan segala kehendak. Semua perkara boleh dicapai dengan mudah. Dengan politik juga seseorang itu mencapai ke dudukan yang berkuasa. Dengan kuasa politik termaktub undang-undang dan dasar-dasar yang membolehkan sebilangan orang Melayu yang mempunyai kedudukan untuk menikmati kekayaan atau sekurang-kurangnya hidup lebih mewah tanpa bekerja kuat. Politik juga telah menyebabkan kehidupan di kampung lebih selesa dan tidak pula terpencil dari bandar. Dalam erti kata lain, politik telah mewujudkan suasana yang selesa dan tenteram bagi orang Melayu serta melelapkan segala cabaran kepada kehidupan dan kemajuan mereka.

Soalan yang timbul sekarang ialah bagaimanakah faktor faktor keturunan dan suasana yang bare ini mempengaruhi orang Melayu? Jangkaan umum ialah suasana yang barn tidaklah begitu baik bagi orang Melayu. Mereka akan menjadi lebih lemah lembut dan kurang berkemampuan untuk mengatasi sendiri segala kesusahan yang mereka hadapi. Mungkin dari segi ini, kuasa politik akhirnya akan mengakibatkan keruntuhan orang-orang Melayu.

Malangnya pilihan yang dikemukakan kepada pendapat di atas juga tidak menjamin sesuatu kebaikan. Andainya semua perlindungan dimansuhkan, orang Melayu akan berdepan semula dengan hukum primitif yang mana cuma mereka yang terkuat dan sihat sahaja akan terns hidup. Kalau hakikat ini ber laku ada kemungkinan akan lahir kaum yang tahan lasak dan rajin berusaha dan mereka ini akan mampu bersaing dengan mana-mana kaum pendatang. Malangnya, kita tidak mem punyai empat ribu tahun untuk mencuba ini semua.

Lagipun, berbeza dari keadaan di Negeri China yang tidak mempunyai ramai kaum pendatang, Malaysia mempunyai terlalu ramai warganegara bukan Melayu yang boleh menguasai orang-orang Melayu sebaik sahaja segala perlindungan itu dihapuskan. Jadi, cadangan-cadangan yang kerap dibuat supaya orang Melayu hendaldah dibiarkan untuk mengatasi masalah mereka sendiri tidak boleh diterima secara serius. Jawapannya seolah-olah terselit di antara kedua-dua pilihan ini; iaitu suatu `perlindungan yang membina' yang dirumuskan setelah pengaruh keturunan dan alam sekitar dikaji dengan teliti. Kecuali langkah ini diambil, kesan keturunan dan alam sekitar yang buruk ke atas orang-orang Melayu akan berterusan.

==4. Dilema Ekonomi Melayu==

Di dalam bab ini saya cuba menyorot kembali, dan kadang kala cuba membuat kesimpulannya terhadap sejarah ekonomi orang Melayu mengikut peringkat-peringkat masa tertentu dalam sejarah Tanah Melayu. Usaha ini adalah untuk memberikan gambaran latar belakang kepada keadaan hari ini.

Pandangan orang Melayu terhadap kedudukan ekonomi mereka yang begitu rendah diterangkan di sini secara objektif seperti yang dirumuskan oleh orang Melayu. Kelemahan-kele mahan orang Melayu tidak pula dilupakan, tetapi adalah salah jika orang lain tidak turut sama dikaitkan kerana cara dan sikap mereka dalam perkara ini. Jelasnya, kecuali kalau orang Cina khususnya sanggup menahan perasaan mereka serta menghargai perlunya usaha untuk meningkatkan taraf ekonomi orang Melayu, maka bukan sahaja keazaman orang Melayu malah rancangan-rancangan Kerajaan juga tidak dapat menolong mengatasi dilema ekonomi orang Melayu.

Pada masa ini sukar hendak dibayangkan negara Malaysia tanpa pekedai-pekedai Cina yang terdapat di merata tempat. Mereka menjalankan fungsi yang kini sudah menjadi suatu kela ziman kepada kehidupan rakyat Malaysia sehingga kita merasakan bahawa mereka seolah-olah sudah berada di negara ini dahulu lagi. Kegiatan mereka sebagai orang tengah terdapat di seluruh dunia. Mereka bukan sahaja menjual kepada orang ramai di seluruh negara segala keperluan harian dan barang barang mewah, malahan mereka juga membeli hasil-hasil dari pada para pelanggan untuk dijual di lain-lain tempat. Mereka adalah bahagian yang penting di dalam jentera ekonomi Malaysia.

Meskipun begitu, umum mengetahui bahawa pada suatu masa dahulu mereka tidak ada di sini. Di dalam sejarah Kesultanan Melayu di Kedah, Kelantan dan Melaka memang tidak ada pekedai-pekedai Cina pada waktu itu. Kesultanan pada masa itu sudahpun mempunyai masyarakat yang tersusun, dengan masyarakat bandar dan luar bandar serta kegiatan perdagangan di dalam dan di luar negeri. Pemasaran hasil-hasil yang dikeluarkan, pengangkutan dan pembelian serta penjualan barang-barang keluaran tempatan dan barang yang diimport berjalan tanpa terpaksa melalui pekedai-pekedai Cina yang dikatakan sangat penting itu. Mungkin mereka tidak secekap atau begitu tekun seperti orang-orang Cina. Akan tetapi yang mus tahaknya ialah pada zaman itu negeri-negeri tersebut telah pun mempunyai jentera perdagangan yang teratur walaupun sistem yang dijalankan agak primitif dan terbatas.

Sejak zaman ekonomi orang Melayu masih bebas hinggalah hari ini, telah berlaku satu rentetan peristiwa yang akhirnya menyebabkan orang Melayu terjerumus ke dalam dilema eko nomi seperti sekarang.

Memang telah diketahui bahawa pada zaman Kesultanan Melayu dahulu orang-orang Melayu sudah terlibat sepenuhnya dalam bidang pemasaran, perniagaan kecil, import dan eksport dan juga pengeluaran barang-barang. Orang Melayu juga sudah mahir dalam bidang pertukangan, pekerjaan tangan dan juga pekerja yang mahir. Kegiatan ekonomi pada waktu itu berjalan seperti mana keadaan sekarang ini, cuma bezanya bilangan pen duduknya lebih kecil dan kawasannya lebih terhad dan tidak ter dapat orang-orang Cina.

Pekan-pekan Melayu yang awal adalah perkampungan yang terletak di persimpangan sungai atau di kuala-kuala sungai. Pilihan ini dibuat kerana sungai dan lautan merupakan jalan perhubungan yang utama pada waktu itu. Kuda atau kereta kuda tidak pernah wujud, dan pengangkutan jalan cuma dengan menggunakan gajah dan kereta lembu. Kedudukan pekan-pekan tadi telah menyenangkan lagi perjalanan dan per hubungan. Apabila manusia mengembara mereka berdagang dan terpaksa menukar barangan atau wang. Seorang pengem bara sudah tentu tidak boleh hidup tanpa membeli barang barang keperluan untuk dirinya.

Pekan-pekan Melayu umumnya adalah pekan pasar yang di tadbirkan oleh seorang pembesar. Raja-raja Melayu tinggal di bandar-bandar besar, biasanya bandar pelabuhan. Istana diraja dan para pegawai pentadbir memerlukan barangan dan per khidmatan. Dalam keadaan begini perniagaan yang teratur wujud dan berkembang dengan baiknya.

Sewaktu orang-orang India dan Arab tiba di Tanah Melayu, kesultanan ini sudah berkembang agak pesat di dalam bidang perniagaan dan industri, serta mempunyai kemudahan-kemu dahan dan kakitangan untuk menjalankan perniagaan eksport dan import. Ada juga bukti-bukti yang menunjukkan bahawa raja-raja juga turut terlibat dalam perniagaan, walaupun pada keseluruhannya kegiatan itu cuma melibatkan kutipan barangan daripada rakyat dan menukarkan barangan itu dengan barang-barang yang dibawa oleh peniaga-peniaga luar. Dengan cara ini raja-raja dan pembesar-pembesar istana memperolehi banyak pakaian dan barang perhiasan. Baki barangan ini dipasarkan kepada rakyat dan dengan itu rakyat juga mampu memiliki barangan yang dibawa masuk dari luar dengan menukarkan barangan mereka.

Dengan penggunaan wang, perniagaan menjadi lebih sofistikated. Kita tidak tahu sebenarnya bilakah mata wang mula digunakan di Tanah Melayu. Kita cuma tahu bahawa is sudah digunakan sebelum kedatangan orang Cina ke Tanah Melayu. Wang syiling yang digunakan oleh orang Melayu pada zaman dahulu memperlihatkan pengaruh Arab dan India dan kurang sekali, kalau adapun, pengaruh Cina. Jadi, kita boleh katakan bahawa perdagangan yang sofistikated yang menggunakan mata wang sudah pun wujud sewaktu orang Cina datang ke Tanah Melayu.

Orang-orang Arab dan India telah mengubah corak perda gangan di negeri-negeri Melayu lama. Mereka bukan sahaja datang untuk berniaga, sebaliknya ramai juga di antara mereka yang telah bermastautin dan berkahwin dengan orang-orang Melayu dari golongan pembesar-pembesar istana. Peniagapeniaga ini adalah bijak dan kaya, kalau tidak masakan mereka dapat merantau jauh dari negeri mereka. Kalau begitu tidak hairanlah bila raja-raja Melayu mula mengakui kebolehan mereka. Lama-kelamaan mereka semakin berpengaruh di istana-istana raja dan diterima sebagai orang Melayu. Dengan sendirinya mereka semakin menguasai perniagaan di negara ini, malah menganggap diri mereka sebagai orang Melayu dan bukan lagi orang asing. Dengan pengetahuan yang meluas dibidang perniagaan serta hubungan mereka dengan orang-orang istana dan pedagang-pedagang luar mereka turut memajukan lagi perniagaan orang-orang Melayu. Raja-raja Melayu tidak lagi terlibat secara langsung dalam perniagaan. Mereka serta rakyat jelata telah mendapat khidmat dari peniaga-peniaga dan pekedai-pekedai yang cekap dan boleh dianggap sebangsa dengan mereka walaupun asal keturunan mereka adalah ber beza.

Sewaktu perubahan ini berlaku, pedagang-pedagang Cina mula datang dan sebilangan kecil dari mereka turut menetap di sini. Pada zaman Kesultanan Melaka bilangan kedatangan mereka adalah kecil. Pedagang-pedagang Cina terpaksa ber gantung kepada angin monsun pada satu-satu musim. Oleh itu mereka terpaksa berhenti di Melaka sementara menunggu angin monsun untuk pulang ke negara mereka. Dengan itu muncul pusat-pusat perdagangan yang dikendalikan oleh orang-orang Cina.

Pada mulanya orang-orang Cina hanya bertindak sebagai agen kepada rakan-rakan mereka. Mereka menjual barangan dari Negeri China dan membeli barang-barang tempatan untuk dibawa pulang ke negeri mereka. Perniagaan mereka yang sofistikated telah menyebabkan mereka menjadi kaya dan berpenga ruh. Raja-raja mendapati orang-orang Cina berguna dan boleh memberi khidmat kepada mereka sementara negeri menjadi kaya dan terkenal dengan aktiviti-aktiviti mereka. Mereka biasanya mempersembahkan hadiah-hadiah yang mahal kepada golongan pemerintah, oleh itu hubungan mereka dengan semua golongan tadi semakin rapat. Lama-kelamaan prasangka ter hadap mereka telah mulai hilang dan mereka bebas bergerak dan berniaga di mana-mana sahaja.
Lama-kelamaan bukan sahaja orang-orang Cina giat ber niaga, malahan mereka yang bekerja di pusat perniagaan di Melaka turut memulakan perniagaan kedai runcit sendiri. Kejayaan pekedai-pekedai runcit ini menyebabkan lebih ramai lagi kemasukan pengembara-peniaga Cina. Lama-kelamaan sistem kedai runcit ini telah menjalar ke seluruh pelusuk Tanah Melayu dan keadaan ini kekal sepanjang zaman Kesultanan Melayu.

Ciri ini semakin menjadi-jadi dengan kedatangan orang Por tugis, Belanda dan akhirnya orang British. Kita harus ingat bahawa orang-orang Eropah datang ke Timur untuk berdagang dan bukan untuk menakluk negeri-negeri di rantau ini. Bagaimanapun, sewaktu berniaga mereka tidak teragak-agak melakukan segala angkara. Mereka menakluk dan mengganas. Mereka menjalin ikatan melalui perjanjian, tetapi mereka juga yang menodai janji tersebut. Sebenarnya mereka adalah orang orang yang tidak bertanggungjawab langsung.

Bagi orang Eropah yang tidak berhati perut peniaga Cina adalah suatu rahmat yang dicari-carikan. Orang Cina boleh ber tutur dalam bahasa tempatan dan mereka juga mempunyai segala hubungan serta kemudahan yang membolehkan orang orang Eropah memeras kesultanan Melayu. Dalam masa yang singkat sahaja terjalin hubungan yang baik di antara peniaga peniaga Cina dan penjajah-penjajah dari Barat. Apabila hubu ngan ini semakin erat dan orang-orang Cina didapati begitu menguntungkan mereka, kemasukan orang-orang Cina ke Tanah Melayu seolah-olah mendapat galakan dan semakin cepat pula. Keadaan ini juga sangat menguntungkan pihak British yang telah mengambil alih kuasa daripada orang Portugis dan Belanda. Orang Cina yang menjadi kaya di bawah perlindungan British turut menjadi pelanggan yang utama bagi barang dagangan British. Pasaran bagi barangan British di Tanah Melayu bertambah luas serta sangat menguntungkan. Kedatangan peniaga-peniaga Cina ini diikuti pula oleh pekerja pekerja mahir, dan kuli-kuli yang tidak mahir. Bagi pihak British, kedatangan orang-orang Cina dari segala lapisan dan kelas sosial bermakna wujud sebuah masyarakat yang lebih teratur dan sofistikated serta memudahkan penjajah British menjalankan perniagaan dan pentadbiran mereka. Walau bagaimanapun, bagi orang Melayu kemasukan beramai-ramai ini bererti kedudukan mereka sudah terancam. Pada mulanya mereka tersisih dari lapangan perdagangan, kemudian dalam bidang kerja-kerja mahir, dan akhirnya mereka turut tersingkir dari kerja-kerja yang tidak mahir. Di samping itu mereka juga tersingkir dari tempat tinggal mereka. Orang-orang Melayu ter paksa meninggalkan bandar-bandar, kecualilah kalau mereka itu bekerja dengan Kerajaan. Apabila nilai harga tanah di bandar-bandar melambung naik, dan begitu juga denganberbagai sewa dan cukai, orang-orang Melayu terpaksa menjual harta mereka di bandar kemudian membeli pula tanah-tanah yang lebih murah di kawasan luar bandar.

Demikianlah pola geo-politik turut berubah mengikut pola sosio-ekonomi negara ini. Lama-kelamaan perubahan ini semakin ketara. Sementara itu, dasar Perbandaran dan Majlis Bandaran yang menetapkan supaya rumah-rumah dibina dari batu dan menurut perancangan yang teratur serta mempunyai kemudahan-kemudahan moden turut menyingkirkan saki-baki orang-orang Melayu yang cuba bertahan kepada tanah-tanah mereka di kawasan-kawasan bandar. Di Kuala Lumpur pihak berkuasa Perbandaran mula sedar akan hakikat ini dan cuba menggariskan kawasan tanah simpanan orang Melayu di sekitar kawasan bandar supaya mereka tidak terusir terus dari bandar. Malangnya di tempat-tempat lain di bawah pemerintahan British, nasib orang-orang Melayu tidak dipedulikan langsung.

Menjelang tahun-tahun 1930-an orang-orang Melayu mulai sedar bahawa dilema ekonomi mereka sudah terlalu kompleks dan tidak dapat mereka selesaikan sendiri. Pegawai-pegawai tinggi Melayu di dalam perkhidmatan Kerajaan mula meran cang langkah-langkah untuk menarik semula orang Melayu untuk memasuki bidang ekonomi. Namun, usaha in agak ter batas kerana mereka tidak mempunyai kuasa mutlak, sedangkan sikap mereka masih terlalu merendahkan diri kepada pihak British. Kegiatan yang wujud cuma sekadar jualan di pekan sehari, seperti yang terdapat di negeri Kedah, di mana orang orang Melayu diberi hak sepenuhnya untuk menjual hasil-hasil mereka yang dibawa keluar dari kawasan pedalaman serta barang-barang keperluan hari-hari. Pekan sehari ini memper lihat serta menonjolkan lagi dilema ekonomi orang Melayu.

Penaklukan oleh tentera Jepun menandakan satu lagi pering kat dilema orang Melayu. Dengan kekalahan pihak British, beribu-ribu orang Melayu di kawasan bandar yang bekerja dengan kerajaan British telah kehilangan kerja mereka apabila pihak berkuasa Jepun memberhentikan khidmat mereka. Oleh kerana terdesak pekerja-pekerja pejabat ini terpaksa menjaja dan menjual secara kecil-kecilan untuk menyara hidup mereka. Ketika itu juga mereka sedar, seperti kesedaran yang lahir di kalangan orang Melayu berpengetahuan sebelum perang — bahawa dilema ekonomi orang Melayu sudah berada dalam kea daan yang amat tenat.

Dengan kesedaran ini orang-orang Melayu bukan lebih ber azam sebaliknya hilang pula minat mereka, malahan mereka cuma mahu kembali kepada kehidupan yang mudah dengan kerja yang tetap di bawah pentadbiran British. Orang Melayu menganggap penceburan mereka dalarrr bidang perniagaan secara kecil-kecilan cuma untuk sementara sahaja. Bagi kebanyakan orang Melayu, mereka tidak pula mahu mengatasi dan menembusi monopoli perniagaan yang dipegang oleh orang-orang Cina. Meskipun begitu, ada sebilangan kecil orang Melayu yang telah mengharungi rintangan tersebut dengan hasrat mahu mengubah keadaan pada waktu itu.

Demikianlah keadaan yang wujud setelah peperangan tamat dan pihak British kembali berkuasa di Tanah Melayu. Dalam keadaan begini tergerak di kalangan segelintir orang Melayu yang mahu menggunakan kuasa politik yang diharap akan di kembalikan kepada mereka untuk menembusi dunia pernia gaan. Malangnya, pihak British telah mengejutkan orang Melayu dengan mencadangkan penubuhan Malayan Union dan untuk seketika masalah kelemahan ekonomi orang Melayu telah dipudarkan oleh masalah politik yang memerlukan perhatian segera.
Akan tetapi, sebaik sahaja ada tanda-tanda kuasa politik orang Melayu dikembalikan, perhatian mereka tertumpu semula kepada bidang perdagangan mereka di tanah air sendiri. Sementara itu, kegiatan perniagaan orang-orang Cina pulih agak cepat setelah tergencat oleh keadaan inflasi dan kekurangan barang-barang Berta tindakan monopoli oleh pihak Jepun sewaktu pemerintahan mereka. Pemulihan orang Cina bermula dengan kegiatan `pasar gelap' dan mendapat kontrak yang amat banyak dari Pentadbiran Tentera British. Dengan cara itu peniaga-peniaga Cina yang mulanya serba kekurangan telah berjaya mengumpul modal yang cukup untuk memulakan semula perniagaan mereka yang lama.

Bagi orang-orang Melayu yang tidak begitu mengetahui ten-tang selok-belok perniagaan, mereka sudah keliru dengan cara perniagaan yang dijalankan selepas perang. Orang Melayu memang tidak arif dengan pemberian rasuah dan lain-lain cara putar belit, dan apabila golongan yang berpelajaran bekerja semula dengan Kerajaan peluang mereka untuk menjadi kaya dengan cepat dan membaiki kedudukan mereka dalam dunia perniagaan turut terlepas. Apabila Pentadbiran Tentera British tamat orang-orang Melayu semakin sedar bahawa mereka ter paksa berhadapan dengan pola yang lama di mana orang-orang Cina menguasai semua perniagaan yang tidak diusahakan oleh gedung-gedung perniagaan British yang besar.

Namun begitu, orang-orang Melayu tetap mencuba bebe- rapa kali untuk melibatkan diri dalam dunia perniagaan. Syarikat-syarikat awam telah dilancarkan, melalui peraturan peraturan biasa seperti mengadakan mesyuarat-mesyuarat pe rasmiannya serta perlantikan pengarah-pengarah dan lain-lain pegawai, dan kemudian syarikat itu ditubuhkan dengan ber bagai kelemahan dan mendapat tentangan yang hebat dari syarikat-syarikat bukan Melayu yang telah sedia wujud. Modal orang Melayu yang sedikit lama-kelamaan habis sama sekali danapabila kepercayaan orang ramai kepada penganjur-penganjur syarikat ini kian merosot maka tergendalalah segala usaha untuk menubuhkan syarikat-syarikat baru.

Sesudah itu orang-orang Melayu sedar akan peranan bank sebagai punca untuk mendapatkan modal. Kecuali dua atau tiga buah bank yang dikendalikan oleh orang-orang Cina, lain-lain bank di Tanah Melayu semuanya milik British. Semua bank itu enggan melayan permintaan dari peniaga-peniaga Melayu. Keputusan mereka ini mungkin ada sebabnya, tetapi bersebab atau tidak orang-orang Melayu tetap menentang rintangan ini yang menyekat kemasukan mereka ke dalam dunia perniagaan di negara sendiri.

Dalam keadaan inilah sebuah Bank Kebangsaan Melayu telah dicadangkan meskipun mendapat tentangan yang agak hebat dari orang-orang Melayu golongan lama. Golongan ini ber pendapat bahawa amalan mengutip faedah dalam perniagaan bank adalah bertentangan dengan ajaran agama Islam. Meskipun wujud rintangan ini sebilangan orang-orang Melayu kenamaan telah memberikan sokongan moral serta sumbangan wang kepada bank tersebut. Jumlah kutipan wang yang di perolehi untuk memulakan bank ini agak banyak. Namun per niagaan Bank ini nampaknya lebih berdasarkan kepada semangat nasionalis daripada kebijaksanaan di dalam kegiatan perniagaan.

Selang beberapa lama kemudian bank ini telah ditutup. Sewaktu bank ini wujud tidak banyak pertolongan yang dapat diberikannya kepada orang Melayu. Tetapi apabila bank ini ditutup orang Melayu merasa semakin lemah di dalam bidang perniagaan di tanah air sendiri. Sementara itu, kemarahan orang Melayu semakin membara terhadap semua pihak yang bukan sahaja cuba menyekat usaha hendak menyelesaikan dilema tersebut malah merasa senang hati melihat kegagalan usaha orang Melayu di bidang ekonomi.

Kekecewaan yang dirasakan oleh orang-orang Melayu akibat kegagalan bank tersebut telah ditunjukkan dalam sikap politik mereka terhadap lain-lain kaum dan pentadbiran British. Pihak British sedar akan perasaan kecewa orang Melayu sedangkan kaum-kaum lain tetap tidak merasakan apa-apa perubahan. Tetapi pihak British menganggap perasaan kecewa orang Melayu ini sebagai satu kesempatan yang sesuai untuk merundingkan lebih lanjut mengenai masa depan politik negara ini. Lebih kurang pada waktu itu hubungan Cina-Melayu sedang melalui satu krisis semasa. Di bawah pimpinan UMNO, orang Melayu telah menuntut supaya Tanah Melayu adalah untuk orang Melayu. Sebaliknya orang-orang Cina pula telah menuntut hak kerakyatan diberikan kepada mereka berdasarkan kelahiran mereka di negara ini.

Usaha-usaha telah dijalankan oleh Pesuruhjaya Besar bagi Asia Tenggara untuk cuba mententeramkan kedua-dua kaum ini melalui Jawatankuasa Hubungan Kaum. Sungguhpun pemimpin-pemimpin kedua-dua kaum ini dapat dipujuk tetapi ahli-ahli biasa tetap berdegil dengan pendirian mereka. Orang Melayu tidak mahu bertolak ansur walaupun ada ura-ura untuk menjalin persaudaraan antara Cina-Melayu. Mereka sedar akan kuasa ekonomi yang dipegang oleh orang Cina. Orang Melayu berpendapat bahawa sekiranya kelemahan kuasa ekonomi ditambah pula dengan kelemahan kuasa politik maka kedudukan orang-orang Melayu sudah tentu akan menjadi lebih teruk dan dikuasai oleh orang-orang Cina. Mereka tidak yakin bahawa perasaan persefahaman dan simpati adalah benar di kalangan orang-orang Cina.

Pada ketika inilah Pesuruhjaya Tinggi British telah men cadangkan penubuhan Lembaga Kemajuan Kampung danPerusahaan (RIDA) yang kemudian telah dikecam hebat. Orang Melayu telah diberitahu bahawa Kerajaan akan menolong mereka mengatasi dilema ekonomi sekiranya mereka lebih ber tolak ansur dalam soal politik. Sejumlah 5 juta ringgit telah di peruntukkan kepada perbadanan pembangunan yang barn ini dengan tujuan untuk memajukan perusahaan tradisional serta menolong orang-orang Melayu dalam perniagaan dengan menyediakan modal dan nasihat kepakaran.

Dasar Kerajaan ini dapat dianggap sebagai satu langkah yang baru. Bantuan Kerajaan untuk perniagaan memang tidak pernah dibuat sebelum itu. Memang benar firma-firma British, sama ada firma tempatan atau yang berpusat di England, diberi keutamaan oleh Kerajaan, tetapi amalan ini bukanlah dasar yang telah ditetapkan. Biasanya bantuan serupa ini diberikan melalui kontrak-kontrak yang dirundingkan bukan secara rasmi tetapi dipersetujui di kelab-kelab yang eksklusif. Bagi orang Melayu khususnya, bantuan Kerajaan yang sebenarnya tidak ada. Ini ialah kerana orang Melayu yang ingin mencebur diri dalam perniagaan dengan kemudahan Kerajaan ataupun hendak memulakan perusahaan seperti perlombongan atau pengangkutan akan ditanya sama ada mereka mempunyai sebarang pengalaman dalam bidang berkenaan. Meman dangkan bahawa selama ini orang Melayu telah tersisih dari dunia perniagaan oleh orang-orang British dan Cina, sudah tentulah mereka akan menyatakan bahawa mereka tidak mempunyai sebarang pengalaman. Jawapan ini telah dijadikan alasan mengapa orang Melayu tidak diberikan kontrak atau lesen, dan dengan tindakan ini mereka tidak mendapat pengalaman perniagaan selama-lamanya.

Memanglah mudah difahami kenapa orang Melayu tertarik dengan idea RIDA untuk menolong mereka dalam bidang per niagaan. Selama ini keluhan orang-orang Melayu ialah keku rangan modal. Bank yang mereka usaha tubuhkan turut gagal. Jadi kini pihak British benar-benar mencadangkan supaya ban tuan wang dari Kerajaan diberikan kepada orang-orang Melayu sebagai modal perniagaan mereka, dan sebagai ganjaran mereka juga diberi bimbingan dalam selok-belok perniagaan. Sikap lebih bertanggungjawab pihak British mula mendapat perha tian. Namun begitu, bolehkah orang-orang yang menganjurkan cadangan yang begitu murah hati dan liberal menjadi orang yang boleh diragukan kejujuran dan keadilan mereka?

Seolah-olah ini belum cukup, pihak British menyatakan juga bahawa seorang pemimpin politik Melayu akan mentadbirkan wang ini. Orang Melayu boleh menganggap wang sejumlah 5 juta ringgit itu sebagai milik mereka. Mereka hanya perlu ber sikap lebih liberal dan bekerjasama dengan pihak British nescaya wang tersebut akan menjadi hak mereka. Walau bagaimana sekalipun, apabila cengkaman ke atas ekonomi negara ini sudah kukuh mereka tidak perlu lagi bimbang kepada kuasa politik orang-orang Cina.

Apa yang berlaku kepada RIDA sudah menjadi sejarah. RIDA telah dijalankan seolah-olah seperti jabatan kebajikan. RIDA tidak memberikan bantuan kepada peniaga-peniaga Melayu yang berkemampuan, sebaliknya wang diberikan kepada orang-orang kurang berada yang masih teragak-agak untuk menceburkan diri dalam bidang perniagaan. Orang orang yang menunjukkan kemampuan mereka boleh berjaya dalam perniagaan tidak mendapat bantuan RIDA oleh kerana RIDA berpendapat bahawa tujuannya bukanlah untuk menolong orang-orang berada menjadi lebih kaya. Sesungguhnya, RIDA seolah-olah telah mewujudkan persaingan di antara peniaga-peniaga Melayu yang sudah berjaya dengan peniagapeniaga Melayu yang dibantu oleh RIDA. Para peniaga baru ini diberi bimbingan untuk menghadapi segala rintangan.

Memanglah benar ada bdang-bidang yang mana RIDA beroleh kejayaan. Akan tetapi pada keseluruhannya kejayaan ini hanya sekadar membanttu perniagaan-perniagaan yang boleh bersaing dengan peniaga-peniaga bukan Melayu. Bidangbidang yang RIDA berjaya, selain daripada bidang perniagaan, ialah bidang pendidikan. Dengan bantuan RIDA ramai anak Melayu telah mendapat pendidikan yang sesuai dengan pekerjaan di dalam firma-firma perniagaan. Sebelum itu orang-orang Melayu hanya bergantung kepada pekerjaan dengan Kerajaan.

Pada keseluruhannya RIDA tidak dapat memenuhi janji janji yang dibuat oleh pihak British. Selepas pihak British memper untukkan jumlah wang itu dan melantik orang-orang Melayu untuk mentadbirkan perbadanan ekonomi ini, mereka pun terus menarik diri. Kini mereka bebas menghabiskan masa lapang mereka di kelab-kelab dan mengulangi amalan memberi kon trak kepada firma-firma British. Kalau orang-orang Melayu tidak mencapai kemajuan dengan bantuan RIDA, maka itu salah orang Melayu sendiri. Sebenarnya yang dikehendaki oleh pihak British dengan menubuhkan RIDA bukanlah pemulihan ekonomi orang Melayu tetapi niat mereka lain sama sekali. Hasrat ini terlaksana apabila orang-orang Melayu telah ber setuju untuk bekerjasama dengan orang-orang Cina untuk memudahkan pengisytiharan darurat.

RIDA mungkin tidak mencapai kejayaan yang diharap harapkan, tetapi sebaliknya is telah berjaya mengubah cara pemikiran orang-orang Melayu di dalam kegiatan ekonomi. Ia juga telah mengikis sama sekali anggapan bahawa Kerajaan tidak bertanggungjawab langsung untuk menolong memajukan orang-orang Melayu dalam bidang perniagaan. Sejak itu setiap usaha orang Melayu, kalaupun tidak mengharapkan bantuan Kerajaan, sekurang-kurangnya boleh menuntut agar Kerajaan jangan menghalang usaha mereka dengan helah-helah seperti kurang pengalaman, kurang modal dan lain-lain alasan. RIDA juga turut mengingatkan orang-orang bukan Melayu, terutama orang-orang Cina, bahawa baik orang Melayu mahupun Kera jaan sudah tidak mahu melihat orang Melayu tersisih dari bidang perdagangan di negara ini.

Apabila prinsip menolong orang-orang Melayu bukan lagi di anggap bersifat perkauman, sebaliknya diterima sebagai langkah yang perlu bagi kestabilan negara, maka banyak lagi agensi dan cara lain telah dimulakan oleh orang-orang Melayu dan Kerajaan untuk mengambil kesempatan dari perubahan sikap tadi. Misalnya, peruntukan yang tidak adil mengenai tanah simpanan Melayu yang kaya dengan biji timah atau lain-lain yang boleh diambil dan ditukar gantikan dengan tanah tanah hutan yang tidak berharga kini tidak boleh lagi dibuat tanpa diberitahu terlebih dahulu tujuannya kepada orang Melayu. Hasilnya, perubahan dasar yang sedikit ini telah menyelamatkan berjuta-juta ringgit wang orang Melayu.

Kerajaan juga telah menegaskan supaya peratus tertentu pekerja Melayu perlu diadakan di dalam industri-industri baru. Tanah-tanah milik Kerajaan yang berharga di kawasan-kawasan bandar tidak lagi dijual hanya kepada pihak yang menawarkan harga yang paling tinggi atau dijualkan kepada orang-orang Cina atau Eropah yang lebih mengetahui tentang nilai tanah ter sebut serta lebih berkemampuan untuk mengusahakannya. Orang Melayu telah diberi peluang untuk membeli tanah-tanah ini mengikut harga yang mereka mampu atau sekurang-kurang nya membayar secara ansuran dalam jangka waktu yang berpatutan. Kerajaan Negeri juga turut merasa bertang¬gungjawab untuk menolong orang-orang Melayu seberapa yang boleh supaya mereka dapat menceburkan diri dalam bidang perniagaan. Bagi kali pertamanya Dewan Perniagaan Melayu telah dianggap sebagai suara peniaga-peniaga Melayu walaupun ahli-ahlinya hanya terdiri daripada peniaga-peniaga kecil atau penjaja-penjaja.

Sewaktu berlakunya perubahan idea dan nilai-nilai ini, Tanah Melayu telah mencapai kemerdekaan. Barangkali tidak keterlaluan dikatakan bahawa memang orang Melayu yang sangat-sangat inginkan kemerdekaan. Mereka sedar bahawa sebuah Kerajaan yang mempunyai lebih suara orang Melayu akan bersikap lebih liberal dalam usaha membantu mereka di dalam perniagaan dan lain-lain bidang. Taukeh-taukeh jutawan Cina juga turut melihat keadaan ini. Mereka sedar bahawa mereka sudah tidak lagi memperolehi secara mutlak hak per niagaan yang ditinggalkan oleh orang-orang British. Mereka juga melihat berakhirnya segala muslihat dan tipu helah yang selama ini dilakukan ke atas semua undang-undang yang kononnya melindungi orang Melayu. Mereka membayangkan empayar perniagaan mereka akan dicerobohi. Malah ada juga setengahnya yang membayangkan penubuhan sebuah negara sosialis Melayu di mana segala kekayaan yang mereka miliki akan diambil balik.

Sebenarnya (setelah merdeka) hanya sebahagian kecil dari harapan orang-orang Melayu dipenuhi. Lebih menakjubkan ialah bukan sahaja segala kebimbangan taukeh-taukeh Cina tadi tidak berasas sama sekali, tetapi sebaliknya Tanah Melayu yang merdeka telah membuka peluang yang tidak terbatas kepada orang Cina untuk mengumpul harta.

Sebelum ini telah pun dibincangkan tentang bantuan Kera jaan yang semakin bertambah kepada orang-orang Melayu hasil daripada perubahan sikap yang disemaikan dengan tertubuhnya RIDA. Memang tidak perlu disebutkan bahawa perubahan ini lebih menggalakkan lagi dengan tercapainya kemerdekaan. Berbagai agensi dan rancangan Kemajuan Kerajaan-kerajaan Pusat dan Negeri, misalnya Perbadanan Kemajuan Negeri dan kuota-kuota perniagaan pengangkutan jalan, adalah hasil daripada kemerdekaan. Memanglah diakui bahawa Kerajaan selepas Merdeka telah banyak menolong orang-orang Melayu dalam perniagaan dan usaha ini masih diteruskan. Kadang kala perbuatan curang telah menggagalkan matlamat Kerajaan. Kadang-kadang cengkaman oleh syarikat-syarikat perniagaan Cina yang bersekutu turut menggagalkan usaha ini. Biarpun begitu, kedudukan istimewa orang-orang Melayu telah dapat menembusi, walaupun sedikit, keutuhan kedudukan ekonomi orang-orang bukan Melayu. Baik atau tidak, orang-orang Melayu sudah tidak lagi boleh diketepikan dalam bidang per niagaan. Salah satu hasil daripada dasar Kerajaan selepas Mer deka ialah perlantikan orang-orang Melayu menjadi pengarah pengarah dalam syarikat-syarikat besar milik bukan Melayu.

Setiap orang tahu bahawa pengarah-pengarah Melayu ini lazimnya tidak melabur satu sen pun, ataupun mempunyai keupayaan untuk memberi sumbangan ke arah tujuan yang ter penting, iaitu memberi keuntungan kepada syarikat. Setiap orang tahu bahawa ada di antara orang-orang Melayu ini yang hanya menjual nama mereka dan cuma mengambil kesempatan dari dasar kerajaan yang mahu melihat pembahagian kekayaan yang lebih sama rata. Setiap orang tahu bahawa hakikat ini bukanlah kehendak orang Melayu atau sesiapa pun. Meskipun begitu, setiap orang tahu bahawa memang tidak ada pilihan lain sekiranya orang-orang Melayu perlu membiasakan diri dengan nadi perniagaan-perniagaan yang besar, seperti yang di perlukan, untuk mengelakkan jurang perbezaan antara mereka dengan bukan Melayu daripada tidak terus berkekalan.

Adakah kritik terhadap orang-orang Melayu yang telah men jual nama mereka kepada syarikat-syarikat perniagaan boleh diterima sebulatnya? Sama ada baik atau tidak, berkebolehan atau tidak, dengan adanya orang-orang Melayu dalam berbagai badan tadi bererti mereka telah mengetahui sedikit sebanyaknya selok-belok perniagaan. Kebanyakan daripada mereka bukan lah bodoh. Mereka memang mempunyai keupayaan untuk belajar. Ada banyak bukti yang menunjukkan bahawa orang orang itu sudah banyak mengetahui tentang cara-cara perniagaan. Pengetahuan ini telah dapat disalurkan kepada syarikat-syarikat baru yang ditubuhkan oleh orang-orang Melayu. Di samping itu, kehadiran mereka dalam lembaga pengarah telah menghalang terjadinya prasangka terhadap orang-orang Melayu umumnya, dan khususnya dalam pengambilan orang Melayu bekerja, tidak lagi seperti di masa masa lampau. Kehadiran mereka juga telah menyebabkan orang Melayu kini tidak boleh diketepikan begitu sahaja dalam pengambilan bekerja, dan orang Melayu sebenarnya boleh dan mampu berniaga dengan syarikat-syarikat tersebut — suatu hakikat yang dianggap mustahil pada masa lalu.

Akibatnya, dengan kedudukan mereka itu pengarah-peng-arah ini boleh mengumpul kekayaan. Pada mulanya hakikat ini mungkin dianggap tidak adil. Orang-orang Melayu yang sege lintir ini telah beroleh kekayaan bukan disebabkan oleh usaha sendiri, tetapi adalah basil daripada dasar Kerajaan yang di sokong oleh sebahagian besar orang Melayu yang miskin. Ini seolah-olah memberi gambaran bahawa sokongan dari orang orang Melayu yang miskin adalah untuk memperkayakan sebi langan kecil kaum sendiri. Padahal orang-orang Melayu yang miskin tidak mendapat barang suatu pun. Meskipun begitu, kalaulah segelintir orang Melayu ini tidak kaya, nescaya orang orang Melayu yang miskin juga tidak akan menikmati untung nya. Orang-orang Cina akan terus hidup dalam rumah-rumah besar dan menganggap orang Melayu hanya layak untuk men jadi pemandu kereta mereka. Kini, apabila sudah ada beberapa orang Melayu yang kaya, sekurang-kurangnya orang-orang Melayu yang miskin boleh berkata bahawa nasib mereka bukan lagi semata-mata bekerja untuk orang-orang bukan Melayu yang kaya. Kalau dipandang dari segi ego perkauman, malah ego ini masih kuat, maka perlu ada orang kaya Melayu ini.

Sebagai ganjarannya, orang kaya Melayu ini menjadi cumber modal dan kepimpinan di bidang perniagaan, iaitu status yang kurang terdapat pada orang-orang Melayu sebelum ini. Dengan kedudukan mereka, orang-orang ini bukan sahaja mampu memasuki berbagai bidang perniagaan di negara ini tetapi juga mudah berurusan dengan jabatan-jabatan kerajaan yang mempunyai pegawai-pegawai yang biasanya bersikap sinis ter hadap peniaga-peniaga Melayu yang sedang meningkat. Wang yang dikumpulkan oleh golongan peniaga ini telah menjadi harta bukan sahaja kepada mereka tetapi juga kepada orang orang Melayu amnya. Mereka juga mempunyai rasa bertang¬gungjawab terhadap negara dan bangsanya. Di camping itu, apabila Kerajaan menyatakan hasratnya untuk memberi ke utamaan kepada perusahaan Melayu, peniaga Melayu yang kaya inilah yang diharap akan dapat menyumbangkan modal dan pengetahuan yang boleh didapati di kalangan orang Melayu. Tanpa mereka ini sikap barn Kerajaan terhadap per niagaan orang Melayu tidak mendatangkan apa-apa basil. Dengan bertambahnya bilangan syarikat perniagaan Melayu basil daripada dasar Kerajaan dan dengan terdapatnya modal serta pengetahuan orang Melayu maka telah bertambahlah taburan kekayaan di kalangan orang-orang Melayu.

Jadi di sini bolehlah dilihat bahawa jawatan-jawatan peng arah yang tidak manfaat yang disandang oleh orang-orang Melayu di dalam firma-firma bukan Melayu rupanya ada juga kebaikannya kepada kedudukan ekonomi orang-orang Melayu pada keseluruhannya. Secara tidak langsung dan sedikit seba nyaknya sumbangan mereka ini telah mengubah pola perda gangan yang selama ini hanya menguntungkan orang-orang bukan Melayu. Mereka telah berjaya memasuki lingkungan perniagaan yang dikuasai oleh peniaga besar, yang boleh mengubah atau menentukan kekayaan atau kemiskinan mana mana lapisan masyarakat, kaum atau golongan tertentu. Andai nya lingkungan ini hanya terhad semata-mata kepada bukan Melayu, is akan mengakibatkan perbezaan taburan kekayaan yang amat berbeza di antara kaum di negara ini dan pada satu masa nanti akan mengakibatkan pula pergaduhan'kaum. Buat masa ini bahaya tersebut telah kendur. Dengan ini, pengarah pengarah Melayu tersebut telah menjalankan tugas yang juga penting untuk negara dan bernilai kepada kedudukan ekonomi orang Melayu. Oleh itu kritik terhadap mereka tidaklah wajar memandang tidak ada sebarang alternatif baginya.

Sebelum ditinggalkan perkara ini, patut juga diingatkan bahawa akhir-akhir ini pengarah-pengarah Melayu dari golo ngan baru sudah tidak lagi sama kaliber dengan pengarah sya rikat dari kumpulan awal. Kini semakin ramai peguam, akaun tan, setiausaha dan doktor Melayu yang menjalankan usaha sendiri. Mereka ini merupakan kumpulan bakat yang akan menjadi pilihan syarikat-syarikat berkenaan. Pengarahpengarah Melayu yang baru ini adalah ahli-ahli profesional yang berkebolehan serta berkemampuan untuk menjadi pengarah pengarah syarikat yang cekap dan berpengetahuan. Mereka ini bukan lagi semata-mata memberikan nama mereka tetapi memang berguna kepada syarikat-syarikat yang melantik me reka. Mereka juga merupakan orang-orang yang berkedudukan baik. Oleh itu mereka boleh memberikan beberapa petunjuk yang berguna dalam urusan syarikat. Ini bermakna bahawa mereka benar-benar ada hak di dalam urusan syarikat yang mereka wakili dan kedudukan mereka dalam syarikat berkenaan bukanlah semata-mata kerana dasar Kerajaan.

Mungkin difikirkan bahawa sekiranya orang-orang ini benar-benar berguna kepada syarikat-syarikat di mana mereka bekerja, maka tidak perlulah Kerajaan menggalakkan gedung-gedung perniagaan bukan Melayu supaya memberi tempat kepada mereka ini. Hakikat sebenar ialah tanpa dasar Kerajaan, kebolehan Melayu di bidang perniagaan tidak akan dapat meningkat maju. Kalaupun mereka mempunyai keupayaan namun perasaan perkauman di kalangan masyarakat peniaga masih kuat dan mereka hanya akan mengambil pekerja dari kaum mereka sahaja. Dasar positif Kerajaan menggalakkan penglibatan orang-orang Melayu dalam syarikat perniagaan bukan Melayu di negara ini adalah langkah yang amat wajar.

Di samping pengarah-pengarah Melayu, satu lagi perkara yang menjadi sasaran kritik yang hebat terhadap dasar Kerajaan yang mahu menolong orang-orang Melayu dalam perniagaan ialah perniagaan secara `Ali-Baba' yang penuh keburukannya. Perniagaan berbentuk ini timbul hasil daripada dasar Kerajaan yang telah mengutamakan orang-orang Melayu semasa mem berikan lesen perniagaan. Memandangkan bahawa bilangan orang Melayu yang mempunyai modal dan kebolehan dalam perniagaan adalah terhad, lesen-lesen untuk berbagai perniagaan, terutama pengangkutan, akhirnya diberi kepada orang-orang Melayu yang tidak mempunyai modal dan kebolehan. Cara yang paling mudah bagi orang Melayu itu ialah berkongsi niaga dengan orang Cina yang mempunyai modal danpengetahuan tentang perniagaan. Perkongsian ini memanglah sah dan tidak salah. Malangnya rakan kongsi Melayu lebih cenderung menerima jumlah wang yang tetap bagi lesen pernia gaan mereka dan tidak mengambil bahagian langsung dalam perniagaan tersebut. Perkongsian beginilah yang dipanggil per niagaan `Ali-Baba'.

Perkongsian begini bukanlah satu amalan yang baru atau yang luar biasa bagi orang Melayu. Ia berlaku setiap masa dan di mana-mana sahaja. Misalnya, ada sebilangan orang Cina yang mengamalkan cara ini dalam perniagaan mencarigali bijih. Orang Cina yang telah mendapat lesen mencarigali bijih hanya membuat perjanjian dengan pelombong-pelombong Cina yang terkemuka untuk melombong di kawasan perlombongan yang telah diberikan kepada mereka. Peranan mereka dalam pernia gaan ini hanyalah setakat mengutip bayaran royalti. Malahan di dalam lain-lain perniagaan yang memerlukan permit atau lesen, memanglah amalan biasa lesen-lesen tersebut disewakan kepada orang-orang lain. Sesungguhnya industri-industri perintis yang merupakan usahasama dengan pengusaha-pengusaha tempatan yang telah mendapat lesen perniagaan dan kemudian membuat peraturan dengan pengusaha luar untuk mendirikan dan mem biayai industri tersebut juga tergolong dalam kategori menye wakan lesen.

Kalau dilihat dari segi usaha untuk menambahkan penyer taan orang Melayu dalam bidang perniagaan, maka amalan secara `Ali-Baba' sudah tentulah tidak patut dicadangkan. Namun demikian tidak perlulah ditumpukan sepenuh perhatian kepada penyalahgunaan hak keistimewaan Melayu ini. Bukan lah semua perkongsian Cina-Melayu berupa perniagaan `Ali-Baba'. Dalam kebanyakannya, peranan yang dimainkan oleh rakan kongsi Melayu adalah agak besar. Sekurang-kurangnya segala urusan perbincangan dengan pihak berkuasa yang mengeluarkan lesen, sebelum dan selepasnya, dilakukan oleh orang Melayu. Selain dari itu, keadaan mungkin telah memaksa mereka berkongsi dengan peniaga Cina. Cuma orang yang tolol sahaja yang tidak dapat mempelajari sesuatu dari hubungan begini. Walau bagaimanapun, kalau sudah 90% kekayaan negara ini dikuasai oleh orang-orang Cina, adalah tidak wajar untuk menubuhkan syarikat-syarikat yang hanya akan menam pung keperluan orang-orang Melayu yang miskin. Kalau sesebuah perniagaan ingin berjaya, is tidak sepatutnya menjauhkan diri dari orang-orang Cina. Menghadkan per niagaan kepada orang Melayu sahaja adalah satu cara pengasingan yang akan menggagalkan.

Perkongsian cara `Ali-Baba' akan terus merupakan ciri pe nyertaan orang Melayu dalam perniagaan untuk beberapa waktu akan datang. Perkara ini memang mendukacitakan. Akan tetapi perkongsian ini tidak seharusnya dijadikan hujah untuk menghentikan layanan istimewa kepada orang-orang Melayu ketika memberikan lesen. Ternyata benar bahawa tanpa layanan istimewa ini penyertaan orang Melayu dalam bidang perniagaan di negeri ini pada masa akan datang tentulah malap sekali. Masanya akan tiba bila orang Melayu tidak lagi me merlukan layanan yang istimewa, tetapi kini belumlah masanya lagi.

Ternyata bahawa kemerdekaan telah menambahkan penyer- taan orang-orang Melayu dalam bidang perdagangan. Lebih ramai orang Melayu menjadi pengarah syarikat, pengusaha pengangkutan, pelombong bijih, kontraktor dan pedagang pedagang runcit. Dalam bidang profesional bilangan penyer taan orang Melayu juga turut bertambah. Bilangan firma-firma perakaunan dan urusetia Melayu telah bertambah sebab Kera jaan tidak lagi memberikan semua urusannya kepada firma-firma British. Setelah orang Melayu semakin banyak menge tahui dari hal perniagaan dan dapat pula membuat hubungan dengan firma-firma dan agensi-agensi dari luar, maka lahirlah firma-firma import-eksport Melayu. Malah perusahaan perusahaan tradisional di negeri-negeri pantai timur telah bertambah jumlah perniagaan masing-masing, khususnya kerana minat yang ditunjukkan oleh Kerajaan dan juga kerana mutu hasil keluaran mereka.

Walaupun orang Melayu telah mencapi kemajuan, namun dilema ekonomi mereka masih lagi wujud. Ia masih wujud kerana apabila orang Melayu maju selangkah dalam bidang ekonomi, orang bukan Melayu maju sepuluh langkah. Ia masih wujud kerana lain-lain dasar Kerajaan Persekutuan Malaysia yang merdeka adalah tidak selaras dengan dasar Kerajaan hen dak menolong orang-orang Melayu. Ia masih wujud kerana konsep perniagaan telah bertukar ganti semasa orang Melayu baru mula memahami cara-cara lama yang dahulunya telah mengecewakan mereka.

Sesungguhnya memang tidak dapat dinafikan bahawa jumlah perdagangan dalam negeri telah bertambah berlipat ganda sejak berakhirnya Perang Dunia Kedua, dan terus meningkat dengan tercapainya kemerdekaan. Angka-angka perdagangan tahunan terang-terang menunjukkan hakikat ini. Malangnya angka-angka ini tidak pula menunjukkan bahawa sejak Merdeka syarikat-syarikat British telah beransur-ansur berkurangan di bidang perdagangan dan tempat mereka telah digantikan oleh firma-firma Cina. Sewaktu penjajahan British, orang-orang Cina hanya mendapat bahagian yang tidak dikehendaki oleh pihak British. Sebenarnya bahagian pihak British adalah sangat besar. Hampir semua gedung perniagaan import-eksport ada lah milik British atau setidak-tidaknya milik orang-orang Eropah. Firma-firma ini mendapat perlindungan dari Kerajaan tanpa sebarang undang-undang. `Undang-undang' perlindu-ngan ini dibuat di kelab-kelab Eropah yang eksklusif dan di situ jugalah undang-undang ini dilaksanakan. Firma-firma British telah diberi jaminan bahawa barangan yang mereka import tidak akan mengalami sebarang persaingan daripada barangan yang dibawa masuk oleh firma-firma tempatan.

Perlindungan ini juga agak menyeluruh bagi barangan eks port. Misalnya, pasaran getah dan bijih timah telah ditubuhkan oleh firma-firma tersebut di negara mereka. Pasaran ini tidak dibuka kepada firma-firma tempatan. Orang-orang Cina, sama ada mereka berupaya atau tidak, juga terpaksa menguruskan perdagangan mereka melalui firma-firma British atau Eropah ini. Getah dan bijih timah yang mereka keluarkan terpaksa dijual kepada firma-firma ini mengikut harga yang dikawal oleh firma-firma tadi. Mereka juga tidak boleh menjual kepada pihak lain. Orang-orang Cina sedar bahawa Kerajaan Penjajah British memang menyokong firma-firma ini. Jadi mereka tidak lang sung berusaha untuk menubuhkan pasaran tersendiri ataupun mendapatkan sendiri kontrak-kontrak dari luar negeri.

Seolah-olah perlindungan Kerajaan belum mencukupi, pihak British telah mengawal semua perniagaan bank, terutama bagi pembiayaan perniagaan import-eksport. Cara bank-bank ini menjalankan urusan perniagaan dengan peniaga-peniaga tern patan samalah seperti pegawai-pegawai Kerajaan British men jalankan tugasnya dengan penduduk tempatan. Memang tidak perlu diberitahu, pegawai-pegawai bank Eropah dan British juga menjadi ahli kelab-kelab Eropah yang eksklusif dan keba nyakan urusan mereka diselesaikan di sini. Jadi, seolah-olah telah dipersetujui secara diam-diam di antara pegawai-pegawai Kerajaan, gedung-gedung perniagaan dan bank-bank untuk mengenepikan orang-orang Cina dari perniagaan pada ketika itu.
Akhir sekali orang-orang Eropah telah menguasai hampir seluruh kegiatan perkapalan. Kecualilah kapal-kapal kecil yang membawa dagangan di antara Tanah Melayu dan Hindia Timur Belanda (Indonesia), semua kapal yang belayar di antara Tanah Melayu dan negeri-negeri lain mempunyai firma-firma British atau Eropah sebagai agen mereka di Tanah Melayu. Dengan kegiatan perkapalan antarabangsa dikuasai seluruhnya, maka perniagaan import-eksport orang Cina bolehlah dianggap tersingkir sepenuhnya.

Di dalam negeri, Kerajaan telah menyalurkan semua kontrak bagi pembinaan dan pembekalan kepada firma-firma British. Kerja-kerja pembinaan yang besar dan pengimportan keleng kapan moden ke negara ini adalah dilakukan oleh pihak Kera jaan dan jumlahnya pada ketika itu adalah lebih besar. Kontrak kontrak Kerajaan bagi pembekalan dan pembinaan sudah cukup untuk mengekalkan beberapa buah firma pada waktu itu. Pemberian kontrak-kontrak kepada firma-firma British sudah menjadi suatu kebiasaan yang tidak dapat dikikis lagi hinggakan nama-nama kontraktor atau firma British yang membina ba ngunan-bangunan Kerajaan kerap terukir pada batu asas bangunan tersebut sebagai tanda peringatan. Pada hari ini memang tidak terfikir laigsung untuk berbuat sedemikian. Sebut harga bagi kontrak-kontrak itu adalah amat tinggi dan menjamin keuntungan yang sangat besar. Kontraktor Cina tern patan hanya boleh mengharapkan kontrak-kontrak yang kecil atau sub-kontrak daripada firma-firma British. Firma-firma itu mendapat keuntungan yang amat besar hinggakan mereka boleh memberikan kontrak sepenuhnya dan masih mendapat keuntungan yang lumayan.

Kontrak-kontrak untuk pembekalan keseluruhannya di pegang oleh Agen Mahkota British. Bekalan-bekalan tempatan, bila diperlukan, juga dibuat melalui kontrak dengan firma-firma British. Firma-firma ini pula kadang-kadang terpaksa membeli daripada kedai-kedai Cina tempatan. Pegawaipegawai dan peniaga-peniaga British merupakan golongan yang saling berdamping rapat dan biasanya diketuai oleh seorang Residen atau Penasihat British. Oleh itu orang-orang Cina tidak ada peluang untuk memberi rasuah untuk mendapatkan kontrak yang lebih baik. Perbuatan mereka itu besar kemung kinan akan dapat diketahui. Lagi pula Resident ataupun Pena sihat British itu boleh dikatakan mempunyai kuasa mutlak ke atas pegawai-pegawai pentadbir. Ini bererti hukuman serta merta lagi berkesan dikenakan ke atas pegawai-pegawai itu kalau mereka cuba mengambil rasuah. Bagi syarikat yang cuba memberi rasuah is akan dicatit dalam senarai kurang baik.

Penaklukan oleh Jepun telah membuka mata peniaga-peniaga Cina tempatan kepada keuntungan besar yang dapat diperolehi kalau membuat urusjanji dengan Kerajaan. Apabila tamat perang, British telah kembali ke Tanah Melayu dan meneruskan semula cara perniagaan yang telah mereka lakukan sebelum itu. Pada ketika itu Kerajaan sedang giat membangunkan semula negeri ini. Ini bererti banyak kontrak yang dikeluarkan dan kontrak-kontrak ini dapat kepada firma-firma British yang lama dan yang baru. Kemarahan peniaga-peniaga Cina tempatan terhadap layanan pihak British dapat dibayangkan. Ini adalah kerana setelah menikmati hasil kontrak-kontrak yang kecil tadi (di zaman Jepun), orang Cina begitu bernafsu pula untuk mendapatkan kontrak yang lebih besar. Malangnya peluang mereka untuk menikmati hasil yang lebih lumayan amat tipis selagi pihak British memerintah negeri ini.

Apabila Tanah Melayu mencapai kemerdekaan, proses Mala yanisasi Tanah Melayu telah diluaskan meliputi semua bidang. Proses ini bukan sahaja melibatkan pegawai asing dalam per khidmatan Kerajaan digantikan dengan pegawai tempatan malah semua sistem dan corak institusi lama turut ditukar. Se iring dengan proses ini berlaku perubahan kepada dasar yang selama ini hanya melindungi dan menjaga kepentingan firma-firma British. Dalam masa yang singkat peluang-peluang dibuka kepada penduduk Tanah Melayu untuk mengambil bahagian dalam kontrak-kontrak perniagaan yang begitu banyak di keluarkan oleh Kerajaan pada tiap-tiap tahun. Kontrak-kontrak pembinaan, pembekalan dan lain-lain kontrak yang mengun tungkan kini terbuka kepada penduduk Tanah Melayu yang berhak. Berjuta-juta ringgit boleh dinikmati oleh penduduk Tanah Melayu.

Sewaktu berlumba-lumba merebut peluang tersebut ternyata orang Cina berjaya dengan mudah sahaja. Mereka amat pintar dalam urusan perniagaan, boleh menyediakan sesuatu dalam masa yang singkat dan kini disokong pula oleh bank-bank Cina yang baru ditubuhkan dan juga kekayaan mereka sendiri. Lama-kelamaan mereka sudah bersedia untuk menandingi firma-firma yang terkemuka. Perniagaan mereka telah berkem bang berlipat-ganda dan pesat sekali. Mereka telah dapat mengumpul lebih banyak wang dan dengan kekayaan itu mereka dapat mengukuhkan lagi cengkaman ekonomi mereka dalam negara ini. Orang Cina sangat berpegang teguh kepada ikatan keluarga dan perasaan chauvanisme mereka amat ekstrem. Ciri-ciri ini wujud di dalam perniagaan mereka yang menghalang orang lain dari menikmati keuntungan mereka itu.

Mereka menggantikan hampir setiap perniagaan British yang selama ini menguasai kontrak-kontrak Kerajaan.

Tanah Melayu yang merdeka bukan sahaja mengalami proses Malayanisasi dalam bidang pekerjaan dan perniagaan. Selaras dengan kemajuan di negara-negara lain, Kerajaan telah melan carkan satu dasar pembangunan yang melibatkan perbelanjaan wang Kerajaan yang begitu banyak, bahkan juga bantuan wang dari Kerajaan untuk menolong membiayai perusahaan-peru sahaan yang baru. Misalnya, Malaya Borneo Building Society, yang sebahagiannya dibiayai dan disokong oleh Kerajaan, telah menyalurkan wang yang begitu banyak bagi rancangan kema juan perumahan. Malaysia Industrial Development Finance Limited telah menyediakan modal dan kepakaran dan tapak tapak untuk perusahaan yang diuruskan sepenuhnya atau separuhnya oleh pengusaha tempatan. Rubber Replanting Board telah berjaya menjalankan rancangan tanaman semula getah di estet-estet yang besar. Langkah-langkah memberikan pengecualian cukai kepada perusahaan-perusahaan bertaraf perintis serta menentukan pelaburan modal tempatan bererti bertambahnya peluang-peluang perniagaan bagi warganegara Tanah Melayu.

Pembahagian yang berlipat-ganda di dalam kegiatan per dagangan yang terbuka kepada penduduk Tanah Melayu hanya bererti semakin bertambahnya kekayaan orang Cina. Kini segala-galanya tidak lagi dikhaskan kepada pihak British, maka tidak adalah penghalang bagi orang-orang Cina untuk memonopolikan setiap peringkat dan jenis perdagangan dan perniagaan di Tanah Melayu. Jadi hasrat Malaysia dalam melaksanakan proses Malayanisasi dan Malaysianisasi bererti mencinakan seluruh kegiatan ekonomi negara ini.

Ternyatalah bahawa sungguhpun orang Melayu akan men ceburkan diri dalam bidang ekonomi namun mereka tidak dapat dan tidak mungkin dapat menyamai kejayaan yang dicapai oleh orang-orang Cina. Walaupun selepas Merdeka orang Melayu mendapat peluang yang lebih tetapi peluang bagi orang Cina berlipat-ganda pula banyaknya. Jadi kalau mereka ini sudah terlalu jauh maju maka hampir mustahil dan tidak guna lagi bagi orang-orang Melayu untuk menceburkan diri dalam bidang perniagaan. Dilema ekonomi orang Melayu masih belum dapat diselesaikan dan nampaknya akan terus begitu sedangkan perasaan hampa dan kecewa di kalangan orang Melayu semakin memendam dan berpanjangan.

Malaysia adalah sebuah negara yang demokratik dan mengamalkan sistem perusahaan yang bebas. Sistem perusahaan bebas melibatkan persaingan dalam perusahaan dan perdagangan. Persaingan bebas di dalam sistem ekonomi ini menentukan paras harga barangan, gaji, pengagihan kekayaan dan peluang peluang pekerjaan dan pelaburan. Pada keseluruhannya sistem perusahaan bebas adalah satu sistem yang dapat membetulkan keadaan sendiri dan akan terus berkekalan. Meskipun begitu, ada kalanya penglibatan oleh Kerajaan diperlukan untuk membetulkan kecenderungan yang tidak sihat serta mempasti kan agar persaingan tadi tidak keterlaluan atau terlalu berat sebelah. Jadi dalam ekonomi perusahaan yang bebas segala kemungkinan boleh berlaku, misalnya tarif pelindung, taraf perintis, undang-undang buruh malah bantuan wang dari Kerajaan yang boleh melibatkan Kerajaan secara langsung. Malah Kerajaan juga boleh membataskan perusahaan bebas. Walau bagaimanapun, di Malaysia batasan ini jarang-jarang dilakukan kerana sepertimana yang diketahui Kerajaan tidak berupaya untuk mencurahkan segala wang yang diperlukan dalam perniagaan. Jadi pada hakikatnya rancangan memilik negarakan perkhidmatan keretapi, perkhidmatan pelabuhan, pembekalan tenaga elektrik dan lain-lain, yang menjadi batasan terhadap perusahaan bebas juga tidak begitu dipersetujui oleh Kerajaan.

Samalah seperti orang lain, orang Melayu juga menyetujui sistem perusahaan bebas. Malangnya keadaan telah bertukar corak, dan kini semakin nyata bahawa persaingan yang sepatutnya di antara individu dengan individu dan kumpulan perniagaan dengan kumpulan perniagaan telah menjadi per saingan di antara kumpulan-kumpulan kaum dalam mana satu kumpulan itu mempunyai kelebihan yang mutlak ke atas kumpulan yang satu lagi. Hakikat ini bukanlah satu persaingan yang adil. Malah Amerika Syarikat yang mengamalkan sistem perusahaan bebas dan mendapat sokongan yang ramai kepada sistem itu turut melarang kartel dan monopoli oleh mana-mana kumpulan. Walau bagaimanapun, di Malaysia perkara ini jarang-jarang sekali diperkatakan kerana khuatir berlaku persengketaan antara kaum. Apa yang tidak difikirkan ialah kegagalan untuk mengatasi ketempangan ini boleh mengakibat kan persengketaan yang hendak dielakkan itu.
Semasa penjajahan British tidak terdapat persaingan yang se benarnya di antara firma-firma British dan firma-firma tempatan. Firma-firma British telah dilindungi, bukan oleh undang-undang yang sah, tetapi oleh kesetiaan bangsa dan perasaan chauvinis. Peniaga-peniaga British dan pentadbir pentadbir British sudah berpakat serta menentukan supaya per niagaan-perniagaan tertentu terus diusahakan oleh orang-orang British. Syarat-syarat kontrak atau peraturan perniagaan ini telah ditetapkan sebegitu rupa untuk mempastikan agar peniaga-peniaga tempatan dicegah daripada bersaing atau menjalankan perniagaan yang dikhaskan kepada orang-orang British. Monopoli British ini berakhir dengan tercapainya kemerdekaan pada tahun 1957. Sedangkan yang mendapat ke¬untungan yang paling besar dari situasi barn ini ialah orang orang Cina. Dalam sebuah masyarakat majmuk seperti di Malaysia hakikat ini tidaklah boleh dianggap sebagai adil. Tiap tiap kaum patut mendapat bahagian masing-masing. Tetapi jawapan biasa kepada hakikat ini ialah Malaysia mengamalkan sistem perusahaan bebas dengan persaingan yang menjadi seba hagian daripada sistem ini. Soalnya, apakah lebih mudah ber saing dengan orang Cina sebagai sebuah masyarakat, sedangkan dahulunya begitu sukar bersaing dengan pihak British sebagai rejim penjajah? Di sini perlulah diteliti cara-cara dan prinsip prinsip orang Cina agar suasana yang sebenarnya dapat dijelaskan.

Kalau dibandingkan dengan peniaga-peniaga Eropah, orang orang Cina tidak begitu menghiraukan syarikat-syarikat awam berhad yang disediakan dengan berbagai kemudahan dan kemampuan untuk terus maju selepas penubuhannya. Pernia gaan orang-orang Cina adalah berasaskan kepada perusahaan keluarga. Oleh kerana keluarga (dalam masyarakat Cina) adalah satu unit yang sangat penting, maka asas perniagaan mereka adalah kukuh, sekurang-kurangnya semasa hayat pengasas syarikat itu. Selepas ikatan keluarga orang-orang Cina terikat kepada rumpun keluarga, wilayah tempat asalnya atau kumpulan dialek dan akhirnya kepada kaumnya. Ikatan-ikatan ini adalah sangat penting bagi mereka semasa menjalankan perniagaan. Ia mencerminkan peringkat-peringkat yangtersusun dalam perhubungan mereka. Di dalam lingkungan kaumnya, kesetiaan terhadap keluarga dianggap paling utama, tetapi pemisahan yang paling nyata ialah antara kaumnya dengan lain-lain kaum. Orang-orang Cina tidak akan membenarkan bangsa lain terlibat di dalam perniagaan mereka kecuali kalau sudah tidak dapat dielakkan lagi.
Perniagaan orang-orang Cina bukan sahaja dikawal oleh ikatan keluarga dan rumpun bangsa tetapi juga dikawal oleh berbagai gabungan seniaga (guilds) dan dewan-dewan perniagaan Cina. Gabungan-gabungan seniaga merupakan tenaga penggerak yang penting di dalam perniagaan orang orang Cina. Tujuan gabungan ini ialah untuk mengurangkan persaingan di dalam sesuatu perdagangan dan untuk mengurangkan kos pasti dengan memberikan kemudahan kemudahan tertentu dengan menggunakan wang caruman daripada ahli-ahli. Jadi bagi sebarang perdagangan beberapa peratus tertentu daripada nilai harga barangan yang diniagakan oleh ahli-ahli akan diserahkan kepada gabungan tersebut. Sebahagian daripada wang yang dikumpul itu diguna untuk mendirikan rumah-rumah penginapan yang murah bagi ahliahli dan pekerja mereka semasa dalam perjalanan kerana urusanperniagaan. Gabungan-gabungan seniaga ini juga boleh menghalang peruncit bukan ahli dari mendapatkan barangan yang hendak dijual. Oleh kerana hampir semua kedai runcit ini adalah milik orang-orang Cina, dan gabungan seniaga itu pula adalah pertubuhan yang bersifat perkauman, maka perjalanannya telah menyekat kaum-kaum lain daripada memasuki bidang perdagangan tertentu.

Semua jenis perniagaan di Tanah Melayu, terutama selepas Merdeka, berkembang berlipat ganda. Ini bererti agak mustahil untuk menubuhkan dan menjalankan gabungan seniaga untuk perdagangan-perdagangan yang bar'. Orang-orang Cina dapat mengatasi masalah ini dengan menubuhkan satu sistem dewan dewan perniagaan yang saling bergabung. Bagaimanapun, dewan perniagaan ini tidak pula menumpukan sepenuh per hatiannya ke arah menggalak dan melindungi perniagaan orang-orang Cina. Berkali-kali dewan perniagaan ini telah menjadi jurucakap bagi masyarakat Cina dalam perkara perkara yang lain daripada urusan perniagaan. Peranan per kauman yang ditunjukkan oleh dewan-dewan ini kerap kali melebihi peranannya dalam bidang perdagangan. Dewan dewan tersebut juga telah turut terlibat dalam lapangan politik dan terang-terang telah menyuarakan sokongannya kepada bahasa dan kebudayaan Cina. Memanglah boleh diduga per tubuhan-pertubuhan ini turut menggalakkan serta mengekal kan keistimewaan kaum itu dalam perniagaan. `Raison d'etre' atau alasan kewujudan kumpulan ini ialah chauvinisme Cina secara terlindung. Perhatian yang dititikberatkan lebih kepada orang Cina daripada bidang perniagaan. Oleh itu dewan-dewan perniagaan ini telah menambahkan lagi perasaan perkauman yang selama ini secara senyap-senyap memang telah ada di kalangan keluarga Cina dan gabungan-gabungan seniaga. Dengan adanya ketiga-tiga faktor ini, iaitu dewan perniagaan, gabungan seniaga dan kesetiaan kepada keluarga maka sahihlah orang-orang bukan Cina tersisih sepenuhnya daripada perniagaan yang dijalankan oleh orang-orang Cina.

Perniagaan orang-orang Cina banyak bergantung kepada urusjanji-urusjanji sulit dan urusan-urusan secara sulit. Memandangkan perniagaan mereka itu adalah kebanyakannya merupakan perusahaan keluarga maka amalan ini sangatlah penting. Kesetiaan kepada keluarga akan mempastikan agar segala urusjanji perniagaan, betapapun tidak menurut amalan biasa, tidak akan diberitahu kepada orang lain hingga boleh merugikan perniagaan mereka. Begitulah juga dalam pernia gaan runcit, orang-orang Cina hanya mengambil kaum keluar ganya sebagai pekerja. Dengan cara ini mereka boleh mengubah-ubah harga barang hingga menyebabkan sukar bagi pihak lain untuk menawarkan harga yang lebih murah. Sistem perakaunan mereka juga dibuat mengikut cara lama tetapi ber kesan. Harga yang berubah-ubah telah membolehkan kos per belanjaan yang mungkin tidak dapat diambil kira kini boleh dimasukkan ke dalam harga barang. Bagi perniagaan runcit keluarga khususnya cara perakaunan ini boleh dikatakan tidak bermakna langsung kepada orang lain. Pentingnya perakaunan ini ialah kerana is memenuhi kehendak Kerajaan. Ia menun jukkan secara kasar jenis-jenis dan jumlah barangan yang diniagakan di kedai tersebut. Bagaimanapun, lazimnya buku kira-kira yang berasingan disimpan untuk disemak oleh pihak, Kerajaan.

Mempunyai tapak yang kukuh adalah amat penting dalam perniagaan. Orang-orang Cina memang sudah lama kukuh dalam perniagaan dan mereka telah dapat memasuki semua lapangan perniagaan runcit serta kebanyakan perniagaan borong. Hakikat ini membolehkan mereka menetapkan syarat syarat mereka semasa memasarkan sesuatu barang. Adalah amat penting bagi sesiapa jua yang ingin menjual sesuatu ber urusjanji dengan orang-orang Cina. Andainya mereka cuba ber urusjanji dengan orang lain maka bukan sahaja ini akan melenyapkan saluran luar untuk barangan mereka malah bilangan pelanggan mereka juga akan terhad. Orang-orang Cina yang kaya-raya sudah tentulah merupakan pelanggan yang paling besar. Orang-orang Cina sudah tentulah lebih meng utamakan kedai-kedai Cina. Jadi mereka yang tidak dapat menjualkan barang-barang mereka kepada kedai-kedai Cina sudah pastilah tidak akan mendapat keuntungan yang diharapkan.
Salah satu misalan ialah edaran petrol. Orang-orang Melayu turut membuka stesen-stesen minyak setelah adanya galakan daripada Kerajaan. Orang-orang Cina tidak memulaukan keseluruhan stesen-stesen ini. Sebaliknya stesen-stesen ini tidak akan mendapat kontrak untuk membekalkan minyak kepada lori-lori dan bas-bas yang dimiliki oleh syarikat-syarikat pengangkutan Cina. Biasanya penjualan minyak kepada syarikat-syarikat ini merupakan sumber pendapatan yang dapat menampung urusan perniagaan stesen-stesen minyak tersebut. Oleh itu stesen-stesen minyak milik bukan Cina tidak dapat maju seperti mana stesen minyak Cina. Dalam hal ini hubungan-hubungan perniagaan tidak wujud. Demikianlah juga keadaannya dengan lain-lain perniagaan. Kuasa untuk memulau sebahagian atau sepenuh nya berada di tangan orang Cina dan mereka tidak pernah ragu ragu untuk menggunakan kuasa itu. Orang-orang Cina tidak akan berniaga dengan orang-orang bukan Cina kecualilah kalau keadaan memaksa. Malah firma-firma Eropah juga mendapati lebih mudah mengambil eksekutif-eksekutif Cina bekerja denganmereka untuk memudahkan urusjanji dengan pemborong pemborong dan pengedar-pengedar Cina.

Dalam kajian ringkas mengenai cara-cara perniagaan orang Cina eloklah disentuh sepatah dua berkenaan dengan pernia gaan runcit orang Cina supaya gambaran ini dapat melengkap kan kajian ini. Kedai-kedai runcit Cina adalah perniagaan yang diusahakan oleh satu-satu keluarga. Jadi soal gaji tidak timbul dalam perniagaan ini. Tuan punya kedai dan ahli-ahli keluarga nya bekerja dengan hanya disediakan makanan dan tidak lebih daripada itu. Simpanan dari basil perniagaan adalah amat besar. Sementara itu jumlah penjualan barang-barang, luasnya kedai dan modal perniagaan mereka bertambah begitu pesat. Di kedai-kedai ini harga barang-barang tidak ditetapkan dan sememangnya tanda-tanda harga tidak pula diletakkan pada barang-barang yang diniagakan. Ini membolehkan harga barang mudah diubah-ubah. Meskipun begitu, sifat kesetiaan pada keluarga mempastikan agar lebihan keuntungan tidak pula tertumpah kepada jurujual. Jenis-jenis alat ukur dan penimbang yang digunakan juga mudah diubah-ubah hingga kan kalau sesuatu barang itu dijual lebih murah dari harga kos namun sebenarnya kedai itu tidak mengalami kerugian.

Kemudahan-kemudahan berhutang adalah digalakkan supaya pelanggan-pelanggan terus membeli di kedai tersebut. Kedai-kedai bukan Cina atau kedai koperatif &quot;tidak dapat ber saing dengan cara pemberian hutang begini. Di kampung kampung cara pinjaman begini lama-kelamaan akan berubah corak menjadi satu bentuk perniagaan tukar menukar barangan di mana hutang tadi dibayar dengan cara menjual apa jua basil tanaman tahunan yang telah dituai. Pekedai-pekedai runcit ini juga kadang-kadang meningkat selangkah lagi dengan memberi pinjaman wang tunai. Jadi lama-kelamaan pekedai dalam kam pung itu akan menjadi agen pembeli, pemimjam wang dan secara tidak langsung menjadi pemilik kampung tersebut. Sebarang perniagaan dalam kampung tersebut sudah pasti melibatkan pekedai ini. Sebenarnya sering kali geran-geran tanah pertanian di sekitar kedainya disimpan sebagai cagaran walaupun perbuatan ini tidak sah di sisi undang-undang. Dalam keadaan begini memanglah sia-sia bagi orang lain untuk ber saing dengannya dalam perniagaan runcit kecualilah seorang pekedai Cina yang lain pula. Kedudukannya sudah menjadi kukuh dan dia tidak boleh dikeluarkan dari kampung lagi. Andainya pekedai itu dikeluarkan dari kampung itu maka para pelanggan dan peminjam-peminjam wang daripadanya akan membantah kerana merekalah yang akan rugi besar.

Cara-cara perniagaan orang Cina dan cengkaman mereka yang begitu meluas ke atas ekonomi negara ini menyebabkan persaingan antara masyarakat mereka dengan lain-lain masya rakat agak mustahil. Walaupun dalam masyarakat perusahaan yang bebas lain-lain kaum tidak dapat memecahkan cengkaman ekonomi oleh orang-orang Cina. Ini ialah kerana hubungan serta jalinan perniagaan bercorak perkauman itu begitu rapat. Sementara itu cengkaman mereka juga begitu meluas ke atas perniagaan runcit dan borongan, perusahaan pengangkutan, bank-bank yang kukuh dan dengan kekayaan mereka sendiri. Sesungguhnya perusahaan bebas di Malaysia hanya terhad kepada masyarakat Cina. Bagi lain-lain masyarakat ekonomi negara ini mengikuti sistem monopoli dalam bidang per¬usahaan. Sedangkan di Amerika sekalipun sistem begini tidak dibenarkan. Sebenarnya monopoli kaum Cina adalah lebih meluas daripada sistem monopoli yang diamalkan oleh penjajah British dahulu. Pada waktu itu pihak British hanya menumpu kan perhatian mereka kepada perniagaan-perniagaan besar dan membiarkan orang-orang Cina menjalankan perniagaan runcit. Sebaliknya bagi orang-orang Cina semua bentuk perniagaan daripada menjaja buah-buahan hinggalah kepada kerja-kerja pembinaan yang menelan belanja berjuta-juta ringgit menjadi monopoli mereka sehinggakan keraknya pun tidak ditinggalkan untuk orang lain.

Sikap orang Melayu terhadap keadaan ini adalah berbeza beza. Ada yang mengambil sikap tidak apa dan menerima sahaja hakikat bahawa mereka tersisih di bidang perusahaan dan perdagangan. Di samping itu ada pula yang merasa begitu iri hati dan membantah terhadap kuasa ekonomi orang-orang Cina. Pada masa ini sikap tidak apa di kalangan orang Melayu sudah beransur kurang kerana kerja-kerja dalam perkhidmatan kerajaan yang menjadi harapan mereka semakin berkurangan oleh kerana beberapa sebab. Apabila semakin ramai orang Melayu menghadapi masalah pengangguran, sikap tidak puas hati mereka kerana orang Melayu tersisih di bidang perniagaan semakin meningkat. Seperti biasa sikap orang Melayu yang bersopan santun dan sudi menerima kehadiran orang-orang bukan Melayu telah menghalang orang Melayu dari menyuara kan pendapat mereka secara terbuka. Perasaan tidak mahu ber sikap kurang sopan ini amat ketara di kalangan orang-orang Melayu yang mempunyai kuasa dan boleh melakukan sesuatu untuk kebaikan orang Melayu. Sering kali golongan intelektual dan pemimpin politik lebih bersikap mengalah, hinggakan untuk mengambil sisa-sisa orang lain yang dicampakkan kepada mereka pun orang Melayu merasa perlu meminta maaf.

Tahun demi tahun perangkaan yang terdapat menunjukkan taraf hidup di Malaysia bertambah baik, akan tetapi tiada siapapun yang berani menuntut supaya perangkaan ini menun jukkan perbezaan berasaskan kaum. Semua orang tahu bahawa tambahan secara kasar ini adalah tidak begitu tepat. Misalnya pendapatan per kapita akan berubah apabila terdapat beberapa orang yang menjadi jutawan, sedangkan yang lainnya tetap miskin. Begitu jugalah, satu-satu kaum yang kekayaannya bertambah dengan pesat dianggap sebagai peningkatan penda patan yang sederhana bagi semua kaum. Sebenarnya sedikit tambahan kepada Keluaran Negara Kasar atau pendapatan per kapita boleh membawa erti perbezaan yang lebih besar dalam purata pengeluaran dan pendapatan tiap-tiap kaum.

Adalah tidak tepat untuk menganggap bahawa orang-orang Melayu tidak tahu bahawa perangkaan itu salah. Andainya mereka tidak menonjolkan kesalahan ini, sebabnya, seperti yang disebutkan tadi, ialah kerana mereka tidak suka bersikap tidak sopan terhadap orang lain. Di samping perasaan tidak suka menghadapi kenyataan hidup yang penuh cabaran, terdapat juga sikap tidak peduli yang sudah lazim di kalangan mereka. Setakat ini hanya kesusahan dan halangan yang dihadapi oleh orang Melayu telah dibincangkan. Sebenarnya tidaklah adil kalau orang lain sahaja disalahkan kerana kemerosotan ekonomi orang Melayu. Orang Melayu juga patut mengakui bahawa kemerosotan ini juga disebabkan oleh mereka sendiri. Sikap yang ditunjukkan oleh orang Melayu, sama ada para pemimpin nya mahupun penduduk-penduduk kampung, telah menyebab kan orang lain begitu mudah menyingkirkan orang Melayu dari bidang ekonomi.
Orang Melayu memang bersedia untuk menggunakan barang-barang barn atau kemahiran-kemahiran orang lain yang bar'. Malangnya mereka tidak mahu mempelajari cara untuk memperolehi kemahiran ini. Dari bukti-bukti yang diketahui, orang-orang Melayu biasa menjadi tukang emas yang mahir. Akan tetapi apabila datang tukang emas Cina, hasil kerja orang Melayu telah digantikan oleh hasil kerja orang Cina yang lebih baik. Orang Melayu tidak pula berusaha untuk mempelajari kemahiran ini dari orang Cina. Memang benar bahawa orang orang Cina tidak akan mengajar kemahiran mereka kepada orang Melayu. Orang Melayu sepatutnya mudah mengorek rahsia ini dari orang-orang Cina kerana pada waktu itu bilangan mereka masih tidak ramai. Sebaliknya apa yang terjadi ialah pelanggan Melayu telah ditarik oleh orang-orang Cina kerana hasil kerja mereka adalah lebih baik. Orang Melayu lebih rela meninggalkan pekerjaan tersebut. Lama-kelamaan hampir tidak terdapat tukang emas Melayu di tempat-tempat yang terdapat tukang emas Cina. Perkara yang sama berlaku dalam tiap-tiap pekerjaan lain. Sewaktu rumah-rumah dibina dari kayu terdapat tukang kayu Melayu yang membuat rumah rumah kayu dengan menggunakan seni ukiran dan pahat yang halus. Apabila rumah-rumah batu mula didirikan, orang-orang Melayu tidak mempelajari cara membuat rumah dari bahan bahan ini. Pada hari ini bahan-bahan untuk pembinaan terlalu banyak jenisnya dan kompleks sekali. Kalaupun orang Melayu ada kemahuan namun mereka tidak dapat lagi membina dengan sendiri. Bagaimana sekalipun mereka pasti memerlukan tukang-tukang Cina. Kini orang-orang Cina tidak boleh di ketepikan lagi bukan sahaja oleh negara tetapi juga oleh orang orang Melayu sendiri.

Kemajuan yang pesat dalam penggunaan mesin dan elek tronik telah memburukkan lagi keadaan ini. Kipas angin elektrik misalnya boleh dikatakan barang yang biasa di rumah orang Melayu. Orang Melayu tahu bagaimana menggunakan kipas itu, tetapi mereka tidak tabu langsung untuk membuat atau membaikinya. Pada masa yang sama orang-orang Melayu yang membuat kipas dari daun kipas telah berhenti membuatnya kerana orang tidak mahu membeli barang itu lagi. Proses itu turut berlaku setiap kali barang atau kemudahan moden diper kenalkan. Keinginan untuk maju seiring dengan kemajuan zaman tidak ada. Sikap kurang berminat telah tersemadi di kalangan orang Melayu yang menganggap diri mereka tidak layak menyertai apa-apa bidang sekalipun.

Apakah perkara ini benar? Apakah mereka tidak layak bagi apa-apa bidang sekalipun? Ada perkara di sebalik fenomena ini. Orang Melayu, kecuali mereka dari Kelantan, mungkin tidak dapat membina sendiri rumah-rumah batu. Akan tetapi arkitek-arkitek Melayu sebenarnya merancang dan mengarah-kan keseluruhan operasi pembinaan. Jurutera-jurutera Melayu boleh merancang dan mengarahkan pembinaan jambatan jambatan yang paling moden. Pakar pertanian Melayu boleh membuat eksperimen dan mengarahkan penanaman setiap jenis tumbuhan. Para doktor dan peguam Melayu adalah setanding dengan doktor dan peguam dari bangsa lain. Pentadbir pentadbir Melayu adalah lebih baik dari lain-lain kaum. Orang orang Melayu memang mempunyai keupayaan akan tetapi cumadalam bidang-bidang tertentu sahaja mereka dimajukan. Di antara petani Melayu tradisional dan golongan elit terpelajar ada suatu kekosongan di kalangan orang Melayu. Potensi mereka dalam lapangan ini belum lagi dimajukan. Seba hagiannya adalah kerana sikap tidak apa mereka sendiri dan juga oleh sikap tidak berpandangan jauh pemimpin-pemimpin mereka. Sesungguhnya pemimpin mereka yang bertanggung jawab juga bersikap kurang berminat seperti yang tersemadi pada masyarakat Melayu.

Pemimpin-pemimpin Melayu pernah berkata bahawa orang Melayu tidak sesuai bagi perniagaan atau pekerjaan mahir. Mereka adalah kaum tani. Kononnya wang bagi orang Melayu tidaklah sama ertinya seperti bagi orang Cina. Mereka juga berpendapat bahawa orang Melayu memang tidak ada keinginan atau keupayaan untuk bekerja kuat. Lebih-lebih lagi orang Melayu tidak boleh berubah.

Sekali lagi apakah ini benar? Dilihat dari segi politik, orang Melayu telah berubah. Adalah sukar untuk memikir satu kaum yang begitu tidak berminat dengan politik seperti orang Melayu, terutama sebelum perang dunia. Mereka memisahkan diri daripada hal-hal negara. Mereka tidak mempedulikan apa yang sedang berlaku di sekeliling mereka. Mereka bukannya membantah terhadap penjajah British sebaliknya telah memuji kehadiran pihak British. Malahan mereka merasa bangga kerana mereka termasuk di dalam Empayar British. Di dalam bukunya, The Origin of Malay Nationalism, Roff dengan jelas menerangkan bagaimana orang Melayu menganggap politik bukan urusan mereka, dan bagaimana mereka dengan keras menyatakan yang mereka tidak langsung terlibat dalam politik. Orang Melayu sangat senang menerima apa sahaja, sehingga kan pihak British menganggap mereka akan menerima sahaja dan tidak akan menentang walaupun negara mereka sendiri dijajah. Tetapi sebaliknya reaksi orang Melayu adalah berbeza sekali daripada apa yang dijangka sehingga segala pendapat terhadap mereka terpaksa dikaji dan dinilai semula. Salah satu kualiti yang benar-benar perlu dinilai semula ialah keupayaan mereka mengubah sikap.

Perubahan minat orang Melayu terhadap politik telah memeranjatkan orang lain bukan sahaja kerana hebatnya penglibatan mereka tetapi juga kerana perubahan tersebut kekal. Walaupun objektif asal mereka telah tercapai namun orang Melayu masih terus berkecimpung dan aktif dalam politik. Parti-parti politik telah menjalar ke seluruh kampung-kampung Melayu hingga ke kawasan pedalaman di mana orang-orang Melayu yang tidak kenal huruf pun turut mengadakan perjumpaan, memilih jawatan-jawatan dalam parti, menubuhkan cawangan-cawa ngan yang menjadi tenaga penggerak kepada jentera politik kebangsaan. Dalam keadaan ini orang Melayu juga dapat mengenepikan kesetiaan utama mereka kepada negeri masing masing dan telah memberikan taat setia mereka kepada negara yang bare ditubuhkan, sedangkan pada suatu masa dahulu mereka tidak sedar akan adanya konsep `negara' itu. Pilihan raya, yang boleh dikatakan tidak difikirkan langsung kira-kira satu dekad yang lalu, bukan sahaja telah diterima tetapi juga telah diamalkan dan dijalankan dengan penuh bersemangat oleh setiap orang Melayu. Pendek kata, perubahan sikap orang Melayu terhadap politik begitu radikal dan menyeluruh.

Soalnya sekarang ialah sama ada mereka boleh berubah sede mikian dalam bidang-bidang lain. Jawapan kepada soalan ini ialah: Kenapa tidak? Dalam bidang perdagangan dan per usahaan perkara yang diperlukan ialah kesedaran oleh orang Melayu dan pemimpin mereka tentang kelemahan ekonomi mereka dan juga tentang malapetaka yang akan menimpa orang Melayu dan negara jika mereka hanya berdiam diri. jika pe mimpin-pemimpin ini mahu memberi perhatian untuk me mimpin orang-orang Melayu ke arah penghidupan yang lebih baik, mereka hendaklah berusaha lebih tekun dan mengkaji sebab-sebabnya dan mengemukakan cara-cara untuk mengatasi keadaan ini. Langkah-langkah itu hendaklah keras dan ber kesan, sama seperti langkah-langkah yang diambil oleh pemimpin-pemimpin Melayu semasa krisis politik Malayan Union dahulu. Kebenaran mestilah didedahkan tanpa ragu-ragu. Orang Melayu hendaklah sedar akan kesalahan mereka sendiri di samping kesalahan-kesalahan orang lain. Kalau perlu undang-undang hendaklah digubal supaya dasar ekonomi yang perlu dilaksanakan akan berjalan lebih efektif. Langkah-langkah yang keras hendaklah diambil ke atas orang-orang yang cuba menyekat peningkatan orang Melayu ke tahap yang sama dengan kaum-kaum lain. Dengan pemimpin-pemimpin yang arif serta memahami masalah ini dengan mendalam dan berazam untuk menyelesaikan masalah ini maka sudah pasti tidak ada halangan bagi pertumbuhan ekonomi negara ini yang lebih pesat. Sesungguhnya, semasa orang Melayu dinaikkan ke tahap yang sama dengan lain-lain kaum di Malaysia, maka perangkaan pendapatan dan pengeluaran negara yang ter kandung di dalam ucapan belanjawan pada tiap-tiap tahun akan menjadi lebih tepat.

Dilema yang dihadapi oleh orang Melayu bukanlah sekadar kurangnya usaha yang dijalankan ke arah membetulkan kepin cangan kedudukan ekonomi yang mereka alami tetapi adalah menjadi satu kesalahan jika disebut bahawa kepincangan ekonomi benar-benar wujud. Pendapat umum ialah semakin kurang perkara ini dibincangkan maka semakin bertambahlah kestabilan ekonomi negara ini yang dibina melalui cengkaman orang-orang Cina. Orang-orang Melayu juga diberitahu bahawa Malaysia hams makmur sebagai sebuah negara dan golongan amateur, seperti orang Melayu di dalam perniagaan, tidak akan memberi apa-apa sumbangan kepada kemakmuran ini. Semua hujah ini memanglah benar. Andainya tidak ada langsung halangan ke atas penguasaan sepenuhnya oleh orang Cina ke atas ekonomi Malaysia, maka negara ini akan lebih makmur lagi. Dilema yang dihadapi oleh orang Melayu ialah sama ada mereka patut berhenti dari menolong diri mereka supaya mereka boleh berasa bangga sebagai warganegara miskin dalam sebuah negara yang sangat makmur atau sama ada mereka patut mendapatkan sedikit dari kekayaan yang dibangga-banggakan di negara ini walaupun perbuatan mereka mungkin akan mengeruhkan sedikit gambaran ekonomi Malaysia. Kesimpulannya, orang Melayu bukan sahaja meng hadapi dilema ekonomi, malah lebih besar dari itu mereka juga menghadapi dilema bangsa Melayu.

==5. Pengertian Persamaan Kaum==
 
Persamaan kaum adalah suatu syarat awal bagi keharmonian di antara kaum dan juga perpaduan kebangsaan. Tidak siapa dapat menafikan perkara ini. Keharmonian antara majikan dan pekerja, antara golongan kaya dan miskin dan antara peme rintah dan yang diperintah bukanlah harmoni yang sebenarnya. Itu adalah semata-mata penerimaan terhadap kebiasaan yang tidak dapat diubah lagi, selagi ia kelihatan tidak dapat diubah. Lama-kelamaan, perubahan nilai dan idea akan mengakibat kan penolakan terhadap keadaan `status quo' — dan tindakan akan diambil untuk mewujudkan keadaan yang lebih saksama. Oleh kerana persamaan bererti keuntungan bagi pihak yang tidak berada dan kerugian bagi yang berada, maka proses pen capaian ini akan mengakibatkan ketegangan dalam hubungan yang dikatakan `berharmoni' tadi. Apabila persamaan tercapai, maka akan kuranglah ketegangan dan tekanan terhadap masya rakat, dan besar kemungkinan keadaan harmoni akan wujud. Persengketaan pasti akan wujud tetapi sekurang-kurangnya salah satu daripada punca yang diakui telah dapat dihapuskan.

Walaupun persamaan kaum diakui amat penting untuk men capai keharmonian kaum, malangnya tidak ramai orang yang memahami akan makna persamaan kaum. Setiap golongan masyarakat atau individu akan memberi tafsiran persamaan kaum mengikut cara yang boleh menguntungkan mereka sen diri. Oleh itu, misalnya dalam soal pemberian biasiswa, persamaan kaum yang dimaksudkan oleh setengah-setengah orang ialah persamaan untuk bersaing bagi mendapatkan biasiswa tanpa mengambil perkiraan kaum. Jika tafsiran begini diterima ertinya, setidak-tidaknya di Malaysia, bukanlah persamaan kaum tetapi perbezaan kaum yang lebih buruk. Dengan lain-lainperkataan, persamaan di dalam sesuatu bidang boleh meng akibatkan lebih banyak perbezaan dalam bidang yang lain.

Perbezaan kaum bukanlah satu ciri yang terdapat di Malaysia sahaja. Ciri ini terdapat juga di beberapa buah negara di mana berbagai-bagai kaum hidup bersama. Kewujudan masalah seperti ini di berbagai negara lain menunjukkan bahawa ia bukan mudah diselesaikan. Lagi pun tidak ada dua negara yang mempunyai punca yang sama bagi persengketaan kaum. Walau bagaimanapun, tinjauan terhadap negara-negara lain akan dapat memberi faedah, dan kalaupun tidak dapat menyelesai kan masalah kita, setidak-tidaknya kita dapat memahami punca masalah itu dengan lebih meluas.

Dalam muka surat selanjutnya saya cuba memberi definisi makna persamaan kaum dengan membuat rujukan terutama nya kepada masalah kaum di Amerika Syarikat. Ini bukanlah sesuatu yang tidak memihak, tetapi oleh kerana telah terlalu banyak diperkatakan mengenai keistimewaan orang-orang Melayu di Malaysia, maka mungkin sudah sampai masanya untuk mendengar pendapat orang Melayu sendiri mengenai keistimewaan-keistimewaan ini dan tentang persamaan kaum. Sesudah itu terpulanglah kepada mereka yang ikhlas dan jujur untuk menilai dan kemudian merumuskan suatu penyelesaian bagi masalah ini.

Dalam mana-mana negara yang mempunyai banyak kumpulan etnik-budaya, persoalan persamaan kaum akan menjadi satu isu yang sangat mustahak. Sejak lahirnya Malaysia, bahkan sebelum Tanah Melayu mencapai kemerdekaan lagi masalah ini telah menimbulkan banyak kepahitan dan pertengkaran politik yang mendapat perhatian terus menerus. Kontroversi politik yang bangkit dari persoalan ini tidak luput walaupun sudah dua belas tahun merdeka dan terdapat sedikit sebanyak keharmonian kaum. Kejadian 13 Mei, 1969 telah mendedahkan masalah ini. Sekarang tibalah masanya kita memahami dengan lebih jelas akan makna persamaan kaum di Malaysia.

Persamaan kaum membayangkan nilai-nilai yang tertentu, dan nilai-nilai itu berbeza mengikut taraf yang diterima oleh sesuatu masyarakat. Untuk memahami makna persamaan kaum adalah penting mengetahui apakah nilai-nilai yang dibanding kan atau yang dijadikan ukuran. Ia akan menjadi lebih terang lagi jika nilai-nilai ini dibandingkan dengan nilai-nilai di negaranegara lain.

Apabila tajuk persamaan kaum diperbincangkan, negeri yang mula-mula terlintas di fikiran ialah Amerika Syarikat. Di Amerika Syarikat semua warganegara, tidak kira warna, kaum atau agama adalah sama di sisi undang-undang. Namun, ada beberapa negeri dalam persyarikatan itu yang undang-undang nya sendiri bersifat diskriminasi, tetapi Perlembagaan Persekutuan (Amerika Syarikat), seperti yang ditafsirkan oleh mahkamah, memberi kaum Negro status yang sama seperti rakyat Amerika yang lain. Perbezaan kaum yang terdapat di Amerika Syarikat bukanlah disebabkan oleh undang-undang yang bersifat diskriminasi tetapi adalah oleh sebab pemulauan ekonomi dan sosial. Jika reaksi yang merusuh itu dianggap sebagai satu petanda, maka kita dapati bahawa pengasingan sosial dan ekonomi adalah sama atau mungkin lebih dibenci dari perbezaan di sisi undang-undang.

Bagaimanakah kedudukan orang-orang Negro di Amerika Syarikat? Seperti yang telah dinyatakan, Perlembagaan Ame rika dalam Pindaan yang ke 13, 14 dan 15 memberi orang-orang Negro status yang sama dengan warganegara lain di Amerika Syarikat. Interpretasi awal Perlembagaan ini adalah berat sebelah, tetapi Mahkamah Persekutuan Amerika telah dapat mengatasi perasaan prasangka hakim-hakim yang terdahulu. Tidak dapat dinafikan lagi bahawa interpretasi sekarang menganggap bahawa semua warganegara, tidak kira warna, kaum, keturunan ataupun tempat asal, adalah sama di sisi undang-undang dan mempunyai hak yang sama sebagai warga negara. Rang Undang-undang Hak yang termaktub di dalam Pindaan 14 Perlembagaan Amerika telah menerangkan dengan lebih lanjut hak-hak warganegara. Oleh kerana Perlembagaan adalah undang-undang tertinggi Amerika Syarikat dan mah kamah tinggi mempunyai kuasa ke atas semua negeri dalam Persekutuan itu, maka undang-undang dan amalan diskriminasi dalam sesuatu negeri yang tertentu boleh dimansuhkan dengan rujukan kepada Perlembagaan Persekutuan. Dengan lain-lain perkataan, tidak dapat dinafikan bahawa dari segi undang undang, persamaan kaum terdapat di Amerika Syarikat. Jika terdapat gangguan-gangguan dan rusuhan-rusuhan yang ber laku oleh sebab perbezaan kaum di Amerika Syarikat, ini bukan lah disebabkan kerana Perlembagaan itu bercorak diskriminasi tetapi adalah kerana wujudnya diskriminasi dalam bidang sosial dan ekonomi terhadap orang-orang Negro.

Diskriminasi sosial dan ekonomi adalah sama berkesan dan memalukan seperti juga diskriminasi undang-undang. Malahan is boleh menjadi lebih berkesan daripada diskriminasi undang-undang. Ghetto (kawasan pengasingan kaum) bukanlah dibina khas sebagai ghetto orang Negro. Pada mulanya ia adalah tempat-tempat tinggal biasa di kawasan bandar yang terbuka kepada semua warganegara. Roxbury di Boston, bahagian ban¬daraya yang diduduki oleh orang-orang Negro, kelihatan serupa sahaja dengan kawasan-kawasan bandar yang lain di Amerika Syarikat. Apa yang menjadikan Roxbury sebagai kawasan orang Negro adalah tindakan orang kulit putih berpindah keluar secara senyap-senyap dari sesuatu kawasan di mana orang kulit hitam pindah masuk. Sebaik sahaja orang Negro mempunyai cukup wang untuk membeli tempat-tempat kediamannya dalam sesuatu kawasan bandaraya yang lebih baik, orang-orang kulit putih akan meninggalkannya beramai-ramai lalu menjadikan kawasan itu suatu ghetto orang kulit hitam. Oleh kerana bangunan-bangunan yang ditinggalkan itu tidak akan didiami oleh orang-orang kulit putih yang lebih kaya dari orang kulit hitam, maka harganya mulai turun dan orang-orang kulit hitam yang miskin masuk tinggal di tempat itu. Kawasan bandar ter sebut kemudian menjadi kawasan meleset Negro.

Apa yang menjadikan ghetto ini tiada lain hanyalah kerana permulauan sosial. Proses ini telah berlaku di seluruh Amerika Syarikat dan ia masih lagi berlaku. Tidak ada undang-undang yang dapat memaksa orang-orang tinggal di sesuatu tempat jika mereka tidak mahu. Juga tidak ada langkah yang dapat memaksa orang-orang kulit putih untuk tinggal berhampiran dengan orang-orang Negro. Oleh itu ghetto akan terus terjadi di Amerika Syarikat dan menyebabkan perbezaan kaum, biarpun ada undang-undang yang mencegahnya.

Ada banyak lagi contoh-contoh lain mengenai diskriminasi sosial yang berlaku di Amerika Syarikat. Pemulauan ekonomi merupakan satu lagi faktor yang menyebabkan kedudukan yang tidak seimbang di antara kaum-kaum di Amerika Syarikat, dan seperti pemulauan sosial, is juga wujud dalam berbagai bentuk. Jika seseorang itu Cuba mencari sebab-sebab terjadinya diskri minasi ekonomi ini, maka dia akan diberitahu bahawa apa yang terdapat bukanlah diskriminasi kaum tetapi sesungguhnya diskriminasi ekonomi. Orang-orang Negro dikatakan lebih inferior, tidak cerdas, tidak berupaya mengetahui tentang nilai wang, tidak berupaya memperolehi kemahiran dan tidak dapat membuat penyesuaian kepada cara-cara dan idea-idea baru Tidal( ada orang yang mahu mengambil mereka bekerja kecuali jika sudah terpaksa. Dalam jangka panjang adalah lebih murah untuk mengambil orang-orang kulit putih bekerja sebab daya kerja mereka adalah lebih baik dan taraf kerja mereka lebih tinggi. Dan memandangkan tidak berkemungkinan kurangnya pekerja-pekerja kulit putih dalam apa bidang pun maka keperluan untuk mengambil orang-orang kulit hitam adalah kecil.

Persoalan yang timbul di sini ialah jika orang-orang Negro tidak berupaya bekerja mengapakah pula mereka dibawa masuk ke Amerika dahulu? Sebagaimana yang diketahui, orang-orang Negro diangkut dari hutan pedalaman Afrika untuk bekerja di ladang dan di rumah peneroka-peneroka Amerika. Mereka bukan sahaja menjadi pekerja-pekerja ladang yang baik tetapi juga menjadi tukang masak dan pembantu rumah.

Jika orang-orang Negro kini ketinggalan dalam kemahiran dan kecekapan, ini adalah kerana mereka disingkirkan secara social dan ekonomi sejak beberapa generasi. Generasi orang kulit putih telah maju mengikut masa, mengubah cara hidup mereka, mendapat pelajaran yang sesuai dan memperolehi kemahiran kemahiran yang baru ketika Amerika Syarikat bergerak dari ekonomi pertanian ke ekonomi perindustrian yang sofistikated. Apabila jurang di antara orang-orang Negro dengan orang orang kulit putih bertambah besar, maka orang-orang Negro mula bersikap tidak apa dan dengan itu menjadikan mereka semakin tidak mahu menyesuaikan diri dan mengurangkan jurang perbezaan tadi. Sikap tidak apa dan apa yang dianggap pada zahirnya sebagai tiada keupayaan untuk belajar dan menyesuaikan diri itu kini dijadikan sebagai satu sebab untuk mengasingkan orang-orang Negro dari segi ekonomi dan dengan itu semakin berterusan dan semakin meluaslah lagi jurang perbezaan mereka dengan orang-orang kulit putih.

Walau bagaimanapun, ada juga sebilangan kecil orang-orang Negro yang telah mendapat pencapaian yang baik. Mereka ini lah yang melihat dan merasa tidak puashati dengan masya rakat mereka. Mereka juga mempunyai kemahuan untuk mem betulkan keadaan yang menimpa orang Negro sejak beberapa generasi. Dengan tidak dapat dielakkan juga mereka telah menggunakan tindakan politik dan kekasaran yang telah memeranjatkan seluruh dunia. Dalam perjuangan mereka menuntut persamaan kaum, tindakan merusuh, membakar dan juga membunuh tidak ketinggalan.
Kesimpulan dari perbincangan ringkas mengenai masyarakat Negro di Amerika Syarikat itu ialah persamaan di sisi undang undang adalah tidak mencukupi. Persamaan bermakna ber kongsi dalam segala perkara, termasuk perkara-perkara yang baik dalam hidup dan juga tanggungjawab. Perkongsian yang adil dalam menikmati kehidupan yang sempurna tidak seharus nya menjadi hasrat Kerajaan sahaja, is mestilah juga menjadi hasrat atau cita-cita rakyat keseluruhannya. Dan hasrat atau cita-cita itu hendaklah dibuktikan dengan amalan. Kerajaan dan orang-orang Amerika telah berikrar kepada seluruh dunia bahawa mereka tidak mempunyai tujuan untuk menganggap orang-orang Negro sebagai warganegara yang inferior. Jika orang-orang Negro tidak dapat sama-sama menikmati keme wahan negara, maka itu adalah salah mereka sendiri. Tetapi menyalahkan orang-orang Negro dengan secara ini semata-mata adalah tidak betul dan tidak dapat diterima. Sebenarnya apa yang menyebabkan jurang di antara orang Negro dan orang kulit putih tidak dapat dikurangkan, adalah amalan pemulauan ekonomi dan sosial yang telah berlaku sejak beberapa generasi. Jurang ini menjadi semakin luas dengan sendiri dan menjadikan penyelesaian masalah ini semakin sukar untuk diatasi dari masa ke semasa. Tidaklah cukup sekadar mengatakan `ambillah, kami tidak melarang. Semuanya akan kau punyai jika kau sedia berbuat seperti kami'. Kita tahu bahawa orang-orang Negro tidak mungkin mengatasi jurang kemunduran yang begitu ketara di dalam bidang ekonomi, sosial dan pelajaran yang telah wujud generasi demi generasi dengan hanya berkata `Saya akan mengatasinya.'

Kerajaan Amerika sedar akan tanggungjawabnya untuk menolong orang-orang Negro mengurangkan jurang tadi. Ber juta-juta ringgit telah diperuntukkan serta berbagai projek dan rancangan barn telah dimulakan untuk memberi peluang kepada orang-orang Negro mendapat jenis latihan yang perlu untuk menyesuaikan mereka kepada corak kemewahan ekonomi Amerika. Tetapi segala usaha-usaha Kerajaan ini tidak akan berhasil, kecuali rakyat Amerika sendiri secara keseluruhannya berhenti daripada mendiskriminasikan orang-orang Negro. Kedai, gudang, pejabat dan hotel-hotel mestilah menerima orang-orang Negro dalam semua peringkat pekerjaan. Lebih mustahak lagi ialah satu peruntukan khas haruslah diadakan bagi orang-orang Negro dalam masa permulaan penyesuaian ini. Apa yang diperlukan bukanlah hanya semata-mata layanan yang sama tetapi satu usaha yang besar untuk memulihkan kedudukan orang-orang Negro ini. Memandangkan diskrimi nasi telah mengambil masa beberapa generasi bagi meluaskan jurang antara orang-orang Negro dengan orang-orang kulit putih, maka proses yang sengaja untuk meningkatkan orang orang Negro akan mengambil masa beberapa generasi juga sebelum kesannya dapat dilihat. Apabila ini berlaku, maka barulah persamaan kaum yang tulen akan terlaksana menjadi kenyataan.
Persamaan di sisi undang-undang tidak memberi apa-apa makna jika pemulauan di dalam bidang sosial dan ekonomi oleh sesuatu kaum dibuat dengan cara yang tidak tertalduk kepada undang-undang. Seorang majikan yang menolak pengambilan pekerja Negro boleh memberi berbagai alasan yang kelihatan sah mengenai tindakannya itu. Jika Kerajaan dan masyarakat hanya menerima alasan-alasan itu tanpa usul periksa maka per bezaan kaum akan terus berlaku dan membawa kepada raa tidak puashati, dendam, rusuhan, pembakaran dan pem bunuhan. Kerajaan dan masyarakat yang baik mestilah menga dakan langkah-langkah yang positif untuk perpaduan. Kedua dua pihak harus bertindak menghapuskan perbezaan ini supaya di masa-masa yang akan datang tidak timbul tindak balas yang tidak diingini. Oleh kerana itu Kerajaan dan masyarakat harus lah meneliti bukan sahaja tindakan-tindakan awam tetapi juga tindakan sendirian supaya persamaan kaum itu akan tetap wujud. Seorang tuan punya kedai yang mempunyai seorang penolong boleh disyaki menjalankan diskriminasi kaum seperti juga suatu kompleks perindustrian yang besar yang mempunyai beribu-ribu pekerja. Pendapat-pendapat yang liberal di Amerika memanglah sedang menuju ke arah ini. Tetapi bilangan orang-orang Amerika yang liberal adalah kecil dan kesannya tidaklah dirasai di seluruh negara tersebut.

Ada satu lagi corak perbezaan kaum yang berlaku di Amerika Syarikat yang kurang mendapat publisiti. Kaum Red Indian juga menderita akibat perbezaan kaum seperti orang-orang Negro tetapi oleh sebab bilangan mereka kecil dan mereka hanya tertumpu di kawasan-kawasan yang jarang dilawati pem berita-pemberita akhbar, maka penderitaan mereka tidak berapa diketahui ramai. Namun demikian, yang anehnya ialah orang-orang Red Indian ini adalah sebenarnya orang-orang yang mempunyai keistimewaan di Amerika Syarikat. Mereka mempunyai tanah-tanah yang tidak boleh dibeli oleh orang orang lain dan mereka juga telah dikecualikan daripada mem bayar cukai-cukai yang tertentu. Dari segi undang-undang mereka mempunyai `persamaan' yang lebih daripada warganegara lain di Amerika Syarikat. Walau bagaimanapun, mereka bukanlah satu bangsa yang kuat di Amerika tetapi mereka merupakan golongan paria. Satu pendapat umum orang-orang kulit putih Amerika mengenai orang-orang Red Indian ialah bahawa orang-orang Red Indian ini tidak dapat diperbaiki lagi. Sekiranya diberi duit mereka lebih suka membeli kereta Cadillac daripada memperbaiki diri mereka.

Walau bagaimanapun, jika seorang kulit putih menang loteri dia tidak semestinya terus memasuki bidang perniagaan dan memperkukuhkan keuntungannya itu. Dia mungkin juga akan menggunakan wang kemenangannya untuk membeli barangbarang mewah yang diidamkan pada satu masa dahulu. Reaksi orang-orang Red Indian tadi sebenarnya bukanlah sahaja ter-had kepada Red Indian tetapi adalah merupakan reaksi manusia. Apa yang kurang ialah kemahuan untuk menolong Red Indian bersatu padu dengan masyarakat Amerika yang lain. Dengan lain-lain perkataan, walaupun orang-orang Red Indian mempunyai banyak status istimewa, mereka dianggap sebagai inferior dan tidak layak menjadi rakan kongsi yang sama dalam masyarakat Amerika.

Orang-orang Red Indian tidak mengambil tindakan yang ganas seperti orang-orang Negro kerana bilangan mereka adalah kecil dan mereka pula tinggal di merata-rata tempat, jauh terpisah di antara satu puak dengan yang lain. Seseorang pelawat yang tinggal di Amerika berbulan-bulan lamanya mungkin tidak dapat bertemu seorang Red Indian pun. Tetapi walau bagaimanapun, perasaan marah orang Red Indian memang wujud. Seorang penyanyi Red Indian yang terkenal di seluruh Amerika Syarikat bernama Buffy St. Marie pernah menyanyikan lagu-lagu folk mengenai tanah-tanah mereka yang telah dirampas dari nenek moyang mereka dan dia tertanya-tanya apakah yang didapati oleh orang Red Indian sebagai balasannya. Perbezaan kaum telah mengecewakan orang-orang Red Indian sama seperti orang-orang Negro. Tidaldah cukup sekadar mendapat keistimewaan dari segi undang-undang sahaja, malahan persamaan yang benar-benar wujud juga adalah perlu. Memang jelas bahawa orang-orang Red Indian juga perlu mendapat bahagian yang adil dalam kemakmuran ekonomi yang menjadi ciri-ciri orang kulit putih Amerika. Keistimewaan yang diperolehi oleh orang-orang Red Indian tidak sepatutnya digunakan untuk menjaga mereka sebagai barang barang bersejarah yang mencantikkan lagi pemandangan Amerika Syarikat. Mereka sepatutnya disatupadukan ke dalam masyarakat Amerika dari segi ekonomi, sosial dan politik.

Jadi apakah maksud persamaan kaum? Adakah ia suatu jenis undang-undang yang boleh ditafsir, dijeniskan dan dipertahankan oleh undang-undang? Jika inilah ertinya, maka orang-orang Red Indian adalah kaum yang agung di Amerika Syarikat. Namun demikian, daripada keganasan hasutan orang-orang Negro dan juga daripada rintihan membisu orang-orang Red Indian, kita tahu bahawa status absah tidaklah cukup. Per samaan bererti sesuatu kaum itu diterima oleh setiap lapisan masyarakat dari segi sosial, ekonomi dan politik sehingga ia mencerminkan nisbah kaumnya di dalam jumlah penduduk yang terdiri dari berbagai kaum. Tidaklah cukup sekadar Angkatan Tentera Amerika dipimpin oleh pegawai-pegawai Negro yang memerintah askar kulit putih. Tidak cukup sekadar Presiden Amerika melantik ketua biro dan pembantu-pembantu presiden dari orang-orang Negro. Tidak cukup dengan adanya hakim hakim dan duta-duta orang Negro. Malah perlu juga ada ekse kutif-eksekutif Negro dalam industri swasta, juruterbang, dan pramugari orang-orang Negro, pekedai-pekedai Negro dan restoran Negro, jurutera, peguam dan doktor Negro. Adalah perlu juga bahawa semua orang dalam kategori ini tidak diasingkan di tempat-tempat kerja mereka atau tinggal di ghetto atau di tanah simpanan.

Inilah yang difikirkan oleh orang-orang kulit putih dan Negro yang berfahaman liberal dan inilah juga apa yang diakui akan dilakukan oleh kerajaan Amerika. Tetapi bagi orang-orang kulit putih Amerika yang biasa, mereka masih mengamalkan diskriminasi dan• menganggap diri mereka superior dan ekskkusif. Jika Kerajaan tidak mahu mengesahkan status superior orang-orang kulit putih, ini tidak menjadi masalah. Orang-orang kulit putih dengan sendiri, secara individu dan secara kolektif boleh menindas orang-orang Negro. Orang-orang kulit putih boleh membekukan peluang kerja atau perolehan kemahiran, menutup peluang perniagaan, menahan kemudahan kredit atau pengetahuan dan menutup peluang orang Negro menggunakan jentera-jentera kompleks dalam ekonomi moden. Sejauh manakah perbezaan kaum di Amerika Syarikat releven dengan keadaan di Malaysia? Jawapannya ialah `amat releven sekali', kerana perbezaan kaum di mana-mana sahaja akan menimbulkan perkara yang sama — perbezaan kaum yang lebih besar, perasaan tidak puashati dan keganasan. Tahap perbezaan kaum di Malaysia tidaklah begitu hebat seperti yang terdapat di Amerika Syarikat tetapi bibit-bibit keganasan tetap ada.

Di Malaysia, tidak dapat dinafikan bahawa status orangorang Melayu adalah berbeza dengan status orang-orang bukan Melayu. Kategori orang-orang Melayu dan orang-orang Red Indian di Amerika Syarikat adalah lebih kurang sama. Orangorang Melayu diiktiraf dan diakui sebagai bumiputera di negara ini tetapi negara ini bukan lagi menjadi milik mereka sepenuh nya. Walau bagaimanapun, untuk melindungi dan menjaga status mereka, undang-undang tertentu adalah perlu.

Salah satu undang-undang yang paling penting ialah me ngenai Tanah Simpanan Melayu. Bagi orang-orang yang tahu mengenai sejarah kaum Red Indian, mereka akan melihat di sini, bukan sahaja persamaan istilah tetapi juga persamaan ciri ciri sejarah. Undang-undang Tanah Simpanan Melayu diada kan oleh orang-orang British bukanlah disebabkan keis timewaan kebangsaan yang diberikan oleh mereka kepada orang-orang Melayu. Pendatang-pendatang pada masa itu memanglah berhak, dari segi undang-undang, untuk memiliki tanah. Malahan selepas Undang-undang Tanah Simpanan Melayu dikuatkuasakan, pendatang-pendatang dan orang orang luar masih lagi boleh memiliki geran-geran tanah. Undang-undang tersebut bukanlah satu manifestasi kesedaran kebangsaan seperti setengah-setengah undang-undang di bebe rapa negara yang hanya membenarkan warganegaranya sahaja memiliki tanah. Undang-undang Tanah Simpanan Melayu ber-tujuan sebagai satu langkah untuk menahan apa yang terang terang sedang berlaku pada zaman penjajahan: iaitu, orang Melayu telah kehilangan tanah mereka yang dibeli oleh pendatang-pendatang dan orang-orang asing yang lebih kaya. Jelaslah, jika langkah undang-udnang tidak diambil akibatnya kelak orang-orang Melayu akan menjadi penyewa kepada tuan tuan tanah pendatang dan asing di dalam negeri orang Melayu sendiri. Jadi dengan lain perkataan, walaupun orang-orang Melayu memanggil negeri ini Tanah Melayu, namun sebenar nya mungkin tidak ada tanah yang dimiliki oleh mereka. Kemungkinan akan berlakunya apa yang diperkatakan ini amat ketara pada suatu masa dahulu.

Undang-undang asal Tanah Simpanan Melayu bukanlah untuk membeli semula tanah-tanah Melayu yang telah dijual. Ia juga bukanlah bertujuan untuk menahan secara keseluruhannya proses pembelian tanah oleh orang-orang asing. Sebenarnya ia adalah semata-mata bertujuan untuk menentukan supaya orang-orang Melayu mempunyai ruang untuk hidup, iaitu ruang yang dapat mereka anggap sebagai kepunyaan sendiri. Apa yang ada di tangan orang-orang bukan Melayu, yang juga pada masa dahulu bukan warganegara, akan terus menjadi harta kepunyaan mereka. Di samping itu, peruntukan-peruntukan di buat bagi pengeluaran Tanah Simpanan Melayu supaya orang¬orang bukan warganegara tidak akan tersekat secara mutlak untuk memiliki tanah-tanah baru jika dalam pandangan Kerajaan ia adalah penting bagi apa-apa tujuan.

Satu contoh yang paling nyata mengenai pengeluaran dari Tanah Simpanan Melayu yang tidak adil adalah melibatkan tanah yang mempunyai bijih di Negeri Perak. Setiap kali dijumpai bijih di dalam Tanah Simpanan Melayu, Dewan Perundangan Negeri akan memberi persetujuan seperti biasa untuk mengeluarkan bahagian tersebut bagi membolehkan orang British dan lain-lain orang bukan Melayu mendapatkan tanah itu. Sebagai ganti, tanah kepunyaan negeri yang sama besar akan diperuntukkan semula sebagai Tanah Simpanan Melayu. Tanah baru ini akan dipilih dari kawasan-kawasan hutan yang tebal, yang tidak dapat ditembusi dan dijangkakan tidak mengandungi logam yang berharga. Ertinya, Tanah Simpanan Melayu yang bernilai ditukar dengan tanah hutan yang tidak berharga dan tidak boleh digunakan dengan serta-merta oleh orang Melayu atau sesiapa juga.

Di kawasan-kawasan bandar, pengambilan balik Tanah Sim panan Melayu adalah satu perkara biasa di zaman penjajah. Segala alasan yang diberi dianggap sesuai bagi tujuan tersebut. Alasan yang selalu digunakan ialah kemiskinan orang Melayu. Tuan-tuan tanah Melayu yang cuba menyamakan taraf hidup mereka dengan penghuni-penghuni yang lain di bandar tidak lama kemudian akan berhutang kepada peminjam-peminjam wang bukan Melayu. Seperti biasa, tanah mereka dijadikan sebagai cagaran. Apabila hutang tidak dapat dibayar, mahkamah akan memberi perintah supaya tanah mereka dilelong. Jika didapati tidak ada orang Melayu yang dapat membuat tawaran yang cukup tinggi, dan inilah yang lazimnya berlaku, maka tanah tersebut akan dijual kepada orang-orang bukan Melayu yang berhak untuk mengeluarkannya dari Tanah Simpanan Melayu. Proses begini bukan sahaja berlaku dalam kawasan bandar tetapi juga di kawasan luar bandar. Di Kedah misalnya, beribu-ribu relung tanah padi telah jatuh ke tangan orang-orang bukan Melayu oleh kerana peruntukan seperti ini.

Satu keanehan cara pengeluaran tanah simpanan ini ialah jika sekiranya orang-orang Melayu membeli kembali tanah-tanah yang telah dikeluarkan, maka tanah itu secara automatik bertukar statusnya menjadi Tanah Simpanan Melayu semula. Oleh itu peruntukan ini menghalang orang-orang Melayu untuk memperolehi kembali tanah yang dikeluarkan daripada Tanah Simpanan Melayu. Selalunya tanah di luar simpanan Melayu lebih tinggi harganya kerana tanah-tanah ini dipunyai oleh kaum yang lebih kaya dan lebih licik. Tanah-tanah ini selalunya menjadi sumber pendapatan yang baik bagi pemilik-pemilik bukan Melayu. Jika sekiranya tanah ini dibeli balik oleh orang orang Melayu dan statusnya menjadi Tanah Simpanan Melayu semula, maka nilainya akan menurun. Dalam erti kata lain, tidak gunalah bagi orang-orang Melayu membeli balik Tanah Simpanan Melayu yang tergadai itu. Sekali dikeluarkan dari pada Tanah Simpanan Melayu maka tanah tersebut menjadi tanah simpanan bukan Melayu.

Adakah peruntukan tanah simpanan untuk orang Melayu menjadikan mereka warganegara kelas yang lebih tinggi dari orang-orang bukan Melayu? Adakah peruntukan seperti begini menyebabkan perbezaan kaum? Tidak perlu dianalisa dengan lebih mendalam untuk membuat keputusan bahawa perbezaan kaumlah yang telah mendorong enakmen undang-undang ter sebut. Di waktu permulaan penjajahan British, telah begitu ketara bahawa orang-orang Melayu akan kehilangan tanah jika mereka dibiarkan terus dikuasai oleh pendatang-pendatang dan eksploitasi British. Ciri-ciri begini sangat nyata di kawasan bandar. Di Kuala Lumpur misalnya, pada tahun 1890 orang orang Melayu hampir tidak mempunyai tanah sendiri di kawasan itu. Melihatkan kadar orang-orang bukan Melayu membeli tanah di Kuala Lumpur yang sedang berkembang itu, maka orang-orang Melayu akhirnya akan menjadi orang-orang luar di dalam bandar tersebut yang menjadi ibu negeri Selangor dan kemudian menjadi ibu negeri Negeri-Negeri Melayu Bersekutu. Oleh itu Kerajaan telah mewujudkan Tanah Simpanan Melayu di Kampung Baharu.

Begitu juga di tempat-tempat lain, undang-undang Tanah Simpanan Melayu adalah. satu asas perundangan supaya seba hagian daripada tanah berada di tangan orang Melayu. Seperti yang telah dikatakan sebelum ini, ada berbagai cara yang telah dilakukan untuk mengatasi undang-undang ini. Cara-cara ini dan juga kekayaan orang bukan Melayu, dengan cara yang berkesan, telah dapat memansuhkan kedudukan baik orang Melayu yang diperolehi ketika undang-undang ini mula dibuat. Undang-undang ini tidak secara keseluruhannya menyekat tanah-tanah yang terkaya daripada dikeluar dan ditukarkan menjadi kepunyaan orang-orang bukan Melayu. Tahun demi tahun kesan undang-undang ini ialah untuk mengusir orangorang Melayu ke tanah-tanah yang tidak begitu bernilai, sementara orang-orang bukan Melayu, terutamanya orang-orang Eropah, mengambil alih tanah-tanah yang mempunyai bijih dan tanah-tanah yang dapat ditanam dengan getah. Di dalam negerinegeri tertentu, walaupun terdapat Undang-undang Tanah Simpanan Melayu, namun tanah milik orang-orang bukan Melayu lebih banyak daripada yang dimiliki orang-orang Melayu. Dari segi taksiran nilai sebenar, mungkin terdapat hanya satu atau dua bush negeri sahaja di mana jumlah tanah yang dipegang oleh orang Melayu adalah lebih besar nilainya daripada tanah yang dipegang oleh orang-orang bukan Melayu.

Tanah di kawasan-kawasan bandar selalunya lebih mahal daripada tanah kawasan desa. Cara undang-undang Tanah Simpanan Melayu ditadbirkan telah memudahkan orang-orang bukan Melayu memperolehinya. Apabila orang-orang bukan Melayu berjaya memperolehi tanah ini nilainya dengan serta merta melambung naik hingga tidak terdaya orang-orang Melayu memperolehinya. Tanah-tanah di kawasan bandar, walaupun kecil dari segi kawasan, namun nilainya lebih tinggi dari Tanah Simpanan Melayu yang begitu luas di desa.

Dapat dirumuskan bahawa dari segi penaksiran sebenar, orang bukan Melayu yang mempunyai tanah yang lebih ber harga di kawasan bandar dan tanah-tanah yang mengeluarkan hasil yang lebih baik, sebenarnya berada dalam kedudukan yang lebih istimewa. Dengan lain-lain perkataan, walaupun wujud undang-undang Tanah Simpanan Melayu, orang-orang Melayu dapat dianggap sebagai tuan tanah kelas kedua. Apa yang lebih buruk keadaannya ialah undang-undang yang ada sekarang ini tidak mungkin dapat memperbaiki kedudukan mereka itu.

Dengan itu, undang-undang Tanah Simpanan Melayu itu tidak boleh dikatakan sebagai salah satu sebab perbezaan kaum. Sebenarnya, pada mulanya undang-undang tersebut adalah suatu langkah untuk membetulkan perbezaan kaum. Dari segi ini is hanya separuh berjaya. Perlaksanaan undang-undang yang tidak wajar di masa lalu, dan jurang kekayaan ekonomi yang begitu ketara di antara orang-orang Melayu dan bukan Melayu, telah mengakibatkan undang-undang ini menjadi tidak berkesan. Walaupun ada undang-undang, namun perbezaan kaum masih berterusan. Tetapi perbezaan ini akan menjadi lebih buruk jika undang-undang tersebut dimansuhkan. Undang-undang ini telah diadakan oleh kerana kedudukan orang-orang Melayu yang tidak begitu baik, tetapi kedudukan ini telah tidak dapat diperbetulkan dengan sepenuhnya oleh undang-undang ini. Dan sudah tentulah tanpa undang-undang ini kedudukan orang-orang Melayu akan menjadi lebih buruk dan akan memperluaskan jurang perbezaan yang sedia ada.

Satu lagi perbezaan `perundangan' adalah berkenaan dengan biasiswa dan pekerjaan dalam Perkhidmatan Awam. Perbezaan ini pada asasnya berhubung dengan pelajaran. Dari segi pelajaran orang-orang Melayu ketinggalan jauh di belakang jika dibandingkan dengan kaum-kaum lain. Dengan menatap keputusan-keputusan sijil persekolahan tiap-tiap tahun sedarlah seseorang itu akan keadaan ini. Penduduk Semenanjung Malaysia terdiri dari 50 peratus Melayu tetapi dari keputusan yang diperolehi itu kejayaan orang Melayu tidak sampai pun 50 peratus. Apa yang lebih buruk ialah orang-orang Melayu yang mendapat Bred satu adalah sangat kurang berbanding dengan kaum-kaum lain. Oleh itu, adalah jelas bahawa tanpa apa apa peruntukan khas, tidak ada peluang bagi pelajar-pelajar Melayu untuk melanjutkan pelajaran lebih tinggi dari sekolah rendah dan mereka tidak akan dapat memperolehi kerja-kerja selain daripada kerja-kerja di peringkat paling rendah di negara ini.

Sebahagian daripada sebab keputusan yang lemah di kalangan pelajar-pelajar Melayu ini ialah kerana kemiskinan yang sangat ketara serta latar belakang desa mereka. Kesan buruk kemiskinan tidak benar-benar difahami oleh kebanyakan orang. Selalunya ibu bapa yang miskin dan tidak berpelajaran, tidak begitu bersedia untuk menjaga anak-anak mereka yang bersekolah. Mereka kurang faham akan nilai pendidikan, ber sikap tidak peduli dan tidak mempunyai keyakinan akan keupayaan anak-anak mereka. Ibu bapa seperti ini selalunya gagal untuk memenuhi keperluan-keperluan asas kanak-kanak yang bersekolah. Jika kanak-kanak itu seorang yang bijak maka mungkin dia dapat mengatasi semua kelemahan ini, tetapi bagi seorang kanak-kanak yang biasa, tanpa keperluan-keperluan asas ini, kesan terhadap pelajarannya adalah buruk.

Ibu bapa Melayu yang kurang mengetahui dan kurang ber minat, tidak memberi galakan moral yang cukup kepada anak anak mereka yang bersekolah. Mereka tidak mendorong anak anak mereka belajar. Mereka juga tidak dapat memberi ruang dan kemudahan yang cukup untuk belajar. Di kawasan desa, mereka tidak langsung menyediakan lampu untuk memboleh kan anak-anak mereka belajar di waktu malam. Oleh kerana mereka sendiri tidak berpelajaran, mereka tidak dapat mema hami keperluan-keperluan ini, apatah lagi untuk membantu pelajaran anak-anak mereka. Mereka tidak dapat memberi makanan dan jagaan perubatan yang sempurna bila anak-anak itu sakit. Dan sudah tentulah mereka tidak mampu mendapat kan bantuan tambahan bagi pelajaran seperti buku dan munsyi bagi anak-anak mereka yang lemah. Malahan keluarga-keluarga Melayu yang miskin tidak akan mengambil endah untuk menyekolahkan anak-anak mereka kalau tidak kerana diwajibkan oleh Kerajaan.

Salah satu cara yang lebih berkesan mengenai bantuan Kera jaan dalam pelajaran ialah dengan memberi biasiswa. Biasiswa ini diberikan kepada dua kategori pelajar yang berbeza. Pertama biasiswa ini diberi kepada pelajar-pelajar yang bijak. Ini dapat dianggap sebagai hadiah, dan seperti kebanyakan hadiah lain, ia bukan selalu dimenangi oleh orang-orang yang memerlukan nya. Mereka yang menerima hadiah seperti ini akan berasa seronok dan berpuas hati tetapi mereka yang tidak memenangi nya tidak akan berasa bahawa mereka itu kekurangan sesuatu. Pelajar-pelajar bijak yang memenangi hadiah ini bukan selalu nya dari keluarga yang miskin. Adanya pelajar-pelajar yang bijak dari keluarga miskin memanglah satu kekecualian, ber dasarkan alasan-alasan yang telah diterangkan sebelum ini. Dalam kemajuan pendidikan sesuatu kaum ataupun negara, biasiswa bentuk ini tidak dapat dikatakan sangat diperlukan.
Satu lagi jenis biasiswa adalah untuk pelajar-pelajar yang mempunyai kelayakan minimum, iaitu mereka yang kurang maju dalam pelajaran disebabkan masalah kewangan. Bagi pelajar-pelajar seperti ini, biasiswa ini memanglah sangat diperlukan. Pemberian seperti ini adalah satu cara untuk meng hapuskan kitaran kekejaman hidup. Kemunduran dalam masyarakat moden mengakibatkan kemiskinan. Kemiskinan mengakibatkan rendahnya pencapaian mutu pelajaran. Mutu pelajaran yang rendah pula meneruskan kemiskinan. Putaran ini hams diberhentikan, dan sebuah negara yang kaya seperti Malaysia akan dituduh tidak mempunyai tanggungjawab moral sekiranya ia tidak membantu memajukan pelajaran golongan yang miskin. Biasiswa yang diterima oleh anak-anak Melayu yang miskin adalah wajar dari segi moral dan perlu dari segi sosial. Bagi masyarakat yang mundur di dalam sebuah negara yang sedang membangun, ini adalah langkah untuk mereka maju. Ini juga adalah satu cara untuk membetulkan perbezaan kaum dan meninggikan lagi kedudukan orang-orang Melayu ke tahap orang-orang bukan Melayu.

Soalan yang selalu dikemukakan ialah mengapakah kadar biasiswa yang diberi itu memihak kepada orang-orang Melayu? Bukankah kadar ini merupakan satu manifestasi pilih kasih sesuatu kaum dan wujudnya perbezaan? Tidal( adakah orang orang Cina dan India yang miskin yang juga patut mendapat biasiswa ini?

Untuk menjawab soalan-soalan ini haruslah diteliti semula sebab-sebab asas mengapa layanan istimewa diberi kepada orang-orang Melayu. Tujuan di sebalik layanan istimewa ini bukanlah untuk meletakkan orang-orang Melayu ke suatu kedudukan yang superior, tetapi adalah untuk menyamakan kedu dukan mereka dengan orang-orang bukan Melayu. Di zaman pemerintahan penjajah British dahulu, telah menjadi nyata bahawa orang-orang Melayu bukan sahaja mundur dari segi ekonomi, tetapi mereka juga ketinggalan di bidang pelajaran. Walaupun bilangan murid-murid Melayu di sekolah adalah lebih besar jumlahnya daripada murid bukan Melayu, namun murid-murid ini kebanyakannya hanyalah di dalam sekolah sekolah rendah bahasa ibunda. Ini adalah kerana pendidikan dalam bahasa ibunda diberi percuma kepada orang-orang Melayu. Pendidikan sekolah rendah ini tidak menolong orang orang Melayu untuk menyesuaikan diri mereka dengan masyarakat moden. Malahan sebahagian besar dari orang Melayu sengaja tidak dirancangkan agar menyesuaikan diri dengan kehidupan moden. Kecuali sebilangan kecil, ke banyakan orang-orang Melayu dijangkakan untuk terus tinggal di kampung-kampung dan terus hidup dalam keadaan yang miskin seperti nenek moyang mereka.

Sebaliknya, bagi orang-orang bukan Melayu, oleh kerana kedudukan ekonomi yang lebih baik, mereka telah beroleh keuntungan dari pelajaran menengah yang diperkenalkan oleh orang-orang British. Malahan mereka telah terus mencapai setinggi-tinggi pelajaran mengikut kemampuan kewangan mereka. Benar, bukan semua orang bukan Melayu itu kaya dan mampu memperolehi pelajaran yang baik. Tetapi disebabkan kebanyakan dari mereka itu mampu, maka taraf pelajaran orang Melayu tertinggal jauh kebelakangan dari orang bukan Melayu. Kita tahu sekiranya orang bukan Melayu yang kurang berada, yang kecil bilangannya itu, dibantu untuk mencapai apa yang telah dicapai oleh kaumnya yang lebih kaya, maka jurang perbezaan dalam bidang pelajaran di antara orang Melayu dan orang bukan Melayu sudah tentu akan semakin ber tambah besar. Oleh itu di sini kita lihat bahawa layanan istimewa yang dituntut dalam pemberian biasiswa kepada orang-orang Melayu bukanlah kerana mereka superior. Biasiswa bukanlah mani festasi perbezaan kaum. Ia adalah suatu langkah untuk mengatasi kedudukan orang bukan Melayu yang lebih superior dalam bidang pelajaran. Orang-orang Melayu tidaklah megah dengan layanan ini. Mereka tidak merasa megah dengan `keistimewaan' dilindungi oleh undang-undang, seperti perlindungan yang diberi kepada orang cacat. Jika boleh mereka ingin menyingkirkan keistimewaan ini, tetapi mereka terpaksa mengenepikan pera saan bangga disebabkan kenyataan hidup yang tidak dapat dielakkan.

Jika pemberian biasiswa yang berat sebelah ini bukan satu tanda yang cukup mengenai perbezaan kaum, bagaimana pula dengan Perkhidmatan Awam Malaysia? Dalam bidang ini peruntukan dibuat supaya orang-orang Melayu menduduki empat tempat dalam perkhidmatan awam bagi tiap-tiap satu yang diduduki oleh orang-orang bukan Melayu. Ini akan di anggap sebagai meletakkan pentadbiran negara ini di bawah tangan kaum yang berjumlah tidak sampai setengah daripada jumlah penduduk negara ini.
Jika pilihan kerja berdasarkan kaum itu dianggap tidak sihat, maka sudah patutlah kerja-kerja ini diperolehi oleh orang-orang yang paling layak. Perkara yang paling penting ialah satu-satu kerja itu hams dibuat dengan baik. Namun demikian kita semua tahu bahawa ada terdapat keadaan-keadaan tertentu bila mana is tidak boleh dipakai. Marilah kita teliti akan prinsip di sebalik keadaan-keadaan ini.

Sebelum Merdeka, orang-orang British telah memerintah negara ini dengan baik. Walaupun segala perkhidmatan mereka terhadap penduduk-penduduk yang bukan British bukanlah yang sebaik-baiknya, namun mereka adalah pentadbir yang pakar. Mereka menjalankan kerja dengan efisyen. Mereka telah membina suatu perkhidmatan awam yang efisyen dan mem punyai badan penguatkuasa undang-undang yang sangat berkesan. Mereka telah berjaya mententeramkan kekacauan yang berlaku di kawasan-kawasan perlombongan bijih timah negeri Perak dan Selangor. Mereka telah menyelesaikan peperangan-peperangan kecil di antara Raja-Raja Melayu dan juga menghapuskan kegiatan lanun. Mereka telah membina jalan-jalan kereta dan landasan keretapi, dan mengutip cukai yang akhirnya terkumpul di perbendaharaan dan kemudian digunakan untuk membiayai perkhidmatan bagi orang ramai. Mereka adalah orang-orang yang sesuai bagi menjalankan pentadbiran.

Walau bagaimanapun, kita tidak puashati semata-mata kerana kerja-kerja itu telah dijalankan dengan baik oleh orang orang yang paling sesuai untuk menjalankannya. Kita hams memikirkan martabat kita. Kita mahu memerintah negara kita sendiri. Kita mungkin tidak melakukannya dengan taraf kece kapan yang sama tetapi itu tidaldah penting. Apa yang penting bukanlah semata-mata mencapai kemerdekaan tetapi kita juga mahukan Malayanisasi. Kita mengingininya dengan segera, mengikut satu jangka waktu yang ditetapkan. Implikasinya ialahkita tidak peduli sama ada kerja itu dilakukan dengan baik atau tidak. Apa yang kita kehendaki ialah mengambil alih tugas itu sebab kita adalah orang-orang Tanah Melayu. Dengan lain per kataan, dalam keadaan ini kita mestilah menjalankan diskri minasi untuk kebaikan kita sendiri. Kita nyatakan secara terus terang bahawa pemilihan kerja sepatutnya berdasarkan kepada bangsa. Prasangka bangsalah yang membentuk asas Malayani sasi.

Prasangka ini mungkin terhenti andainya hanya satu masya rakat sahaja yang wujud di negara ini, ataupun jika masyarakat yang berbagai itu sama-sama mampu mengambil peluang Malayanisasi tanpa menyebabkan ketidakseimbangan dalam pengagihan kerja-kerja yang dikosongkan oleh orang-orang British. Malangnya oleh kerana perbezaan ekonomi yang ke mudiannya menyebabkan perbezaan pelajaran masyarakat yang berbagai tadi, maka pekerjaan-pekerjaan kosong akibat dari Malayanisasi hanya dapat diisi oleh satu kaum sahaja. Ini tidak akan menjadi masalah jika terdapat pertalian rapat di antara kaum sebagai penduduk Tanah Melayu. Tetapi orang-orang Melayu lebih banyak bezanya dengan orang-orang Cina dari orang British itu sendiri.

Lebih ramai orang Melayu yang boleh bertutur dalam Bahasa Inggeris dari Bahasa Cina. Orang Melayu telah bekerja dengan orang-orang British di dalam pentadbiran Kerajaan, tetapi ini belum pernah berlaku di dalam syarikat-syarikat kepunyaan orang Cina. Bagi orang-orang Melayu, dan negara ini amnya, adalah tidak munasabah untuk menukarkan pentadbiran British kepada pentadbiran Cina selepas proses Malayanisasi. Kemerdekaan tidak akan ada maknanya kepada orang-orang Melayu sekiranya mereka diperintah oleh orang-orang Cina Tanah Melayu yang lebih banyak perbezaannya dengan mereka, dan yang mempunyai kepentingan yang sering berlawanan dengan kepentingan mereka jika dibandingkan dengan apa yang mereka alami di bawah kekuasan orang-orang British dahulu. Kemerdekaan itu akan hanya menjadi lebih bermakna jika orang-orang Melayu mempunyai perkongsian di dalam pentadbiran Kerajaan. Oleh itu peruntukan patut dibuat untuk menentukan bahawa pekerjaan diagihkan bukan sahaja berdasarkan kepada kebolehan samata-mata tetapi juga kepada kaum.
Walaupun orang-orang Melayu mahukan pengagihan kerja yang dahulu dipegang oleh orang-orang British dengan cara berat sebelah, mereka tidak sepenuhnya mengenepikan kelayakan. Mereka hanya menuntut tatacara ini digunakan dalam bidang-bidang kerja yang mereka dapat jalankan dengan baik, misalnya dalam perkhidmatan pentadbiran. Tujuan orang-orang Melayu meminta kuota yang agak tinggi dalam perkhidmatan awam adalah supaya mereka tidak tertinggal jauh ke belakang, kerana mereka belum lagi bersedia untuk memasuki bidang lain. Tetapi, walaupun kuota bagi orang Melayu dalam perkhidmatan (awam) Kerajaan itu tinggi, dengan nisbah empat orang Melayu kepada seorang bukan Melayu, namun bilangan orang Melayu masih juga rendah jika dibandingkan dengan peratus orang-orang Melayu di dalam negara ini.

Di Tanah Melayu, orang Melayu terdiri dari 48% penduduk negara ini sementara orang-orang Cina hanya berjumlah 38% sahaja. Tetapi dalam Bahagian I dan II Perkhidmatan Kera jaan, yang secara langsung paling terlibat dalam menentukan arahan dan menjalankan dasar Kerajaan, bilangan orang-orang Melayu hanyalah 1/3 dari jumlah seluruh pegawai kerajaan yang juga bermakna bahawa mereka hanya mendapat 1/3 daripada jumlah seluruh gaji yang dibayar. Oleh itu tidak dapat sama sekali dikatakan bahawa kuota orang-orang Melayu dalamPerkhidmatan Awam (Pentadbiran) menyebabkan atau merupakan perbezaan kaum. Nyatalah bahawa langkah ini adalah untuk membetulkan keadaan perbezaan kaum yang wujud dan yang mungkin akan berlaku. Pandangan sekali imbas terhadap keputusan tahunan sijil persekolahan pelajar-pelajar di dalam institusi-institusi pengajian tinggi, maka sudah cukup untuk memberi gambaran Perkhidmatan Kerajaan Malaysia tanpa kuota Perkhidmatan Awam. Kemungkinan besar, dengan prasangka perkauman yang nyata sekarang, tidak akan terdapat langsung orang-orang Melayu di dalam perkhidmatan kerajaan tanpa peruntukan kuota. Ini sudah pasti akan merupakan perbezaan kaum paling buruk. Bagi orang-orang Melayu, ini bermakna bahawa proses Malayanisasi adalah satu momokan sebab kerajaan masih lagi seperti kerajaan asing, iaitu kerajaan British dahulu. Apa yang lebih buruk ialah sikap paternalisme orang British itu juga akan luput.
Selain daripada undang-undang Tanah Simpanan Melayu serta sistem kuota bagi biasiswa dan Perkhidmatan Awam, ada lagi undang-undang lain yang kelihatan bersifat diskriminasi bagi kepentingan orang-orang Melayu. Tetapi undang-undang dan dasar yang pada zahirnya seakan-akan mendiskriminasikan ini bukanlah bertujuan untuk memberi kelebihan bagi sesuatu kaum ke atas kaum yang lain. Sebenarnya is digubal untuk menghalang perkara ini dari berlaku. Undang-undang dan dasar ini, pada peringkat tertentu, telah dapat membetulkan banyak kelebihan-kelebihan yang tidak adil, tetapi walau bagaimanapun langkah tersebut masih belum mencapai basil dengan sepenuh nya. Bagi mereka yang tinggal di Tanah Melayu ini atau yang sedang datang melawat tentu jelas bahawa persamaan kaum di negara ini tidak wujud. Seperti juga yang berlaku di Amerika Syarikat, walaupun telah ada undang-undang yang menentang diskriminasi namun persamaan kaum masih belum wujud. Undang-undang tidak menjadikan orang ramai itu sama. Ia hanya dapat membolehkan persamaan tercapai. Apa yang mus tahak ialah sikap masyarakat itu sendiri dan mereka itu sendiri lah yang boleh menyamakan diri mereka.

Persamaan kaum dapat dikatakan wujud bukan sahaja apabila tiap-tiap kaum itu sama di sisi undang-undang tetapi cuma apabila tiap-tiap kaum itu diwakili dalam tiap-tiap lapisan masyarakat, di dalam tiap-tiap bidang pekerjaan mengikut kadar peratus mereka dalam jumlah penduduk negara itu. Jika tafsiran persamaan kaum itu betul apakah yang menjadikan perbezaan kaum itu sangat nyata di Tanah Melayu? Sebelum bidang bidang tertentu itu dibinchangkan, memang relevan jika gambaran amnya ditinjau dahulu. Gambaran am yang paling nyata ialah penyebaran geografi kaum-kaum di Malaysia. Di bandar terdapat ramai orang bukan Melayu tetapi di desa hampir keseluruhannya orang Melayu. Demografi yang aneh ini sendiri adalah satu bukti perbezaan kaum.

Dalam zaman moden ini kita tahu bahawa negara-negara yang maju adalah negara yang mempunyai urbanisasi yang maksimum. Sewaktu Amerika Syarikat mula membangun, 95 peratus daripada penduduknya terlibat dalam pertanian di kawasan luar bandar. Hari ini hanya 5 peratus sahaja penduduknya yang dapat dianggap benar-benar sebagai penduduk luar bandar. Kekuatan Amerika Syarikat adalah di bandar-bandar, di mana perniagaan dan industri menjadi tulang belakang kesemua perkara yang penting dalam penghidupan kebangsaan dan antarabangsa Amerika. Malahan Soviet Rusia juga telah melalui proses urbanisasi yang sangat pesat. Eropah pula adalah satu contoh di mana kekuatannya terletak kepada bandar dan proses urbanisasinya berlaku lebih lama daripada kawasan-kawasan lain di dunia ini.

Di Tanah Melayu, dengan terdapatnya kebanyakan orang Melayu di kawasan luar bandar dan orang bukan Melayu di bandar, maka berertilah bahawa terdapat perbezaan dalam kemajuan dan perkembangan masyarakat. Sesebuah negara atau masyarakat yang sedang membangun sepatutnya perlahan lahan melalui proses urbanisasi. Walaupun Tanah Melayu berada dalam satu sistem politik yang sama seperti di bawah pemerintahan British, orang-orang Melayu tidak mengikut aliran pembangunan yang telah menjadi ciri kepada masyarakat pertanian di tempat-tempat lain di dunia ini.

Pentingnya proses urbanisasi dalam kemajuan sesuatu masyarakat terletak kepada organisasi kompleks yang terdapat di bandar-bandar dan di pekan-pekan. Ini menyebabkan pendu duk bandar lebih cergas dan berpengetahuan. Sebaliknya, penduduk-penduduk luar bandar menjadi terpisah daripada pengalaman-pengalaman ini dan mereka terikat dengan pola hidup lama yang menjadi ciri kehidupan di luar bandar. Tingkat pengetahuan mereka lebih rendah dan keupayaan untuk berubah adalah terhad. Oleh itu masyarakat luar bandar lebih statik jika dibandingkan dengan masyarakat bandar. Pendeknya terdapat perbezaan kemajuan di antara kawasan bandar dan luar bandar.

Perbezaan kaum di sini merupakan perbezaan dari segi kekayaan, perbezaan dari segi peluang dan perbezaan dari segi kemajuan. Dalam usaha mencari sebab perbezaan kaum, kita hams mengambil perkiraan akan pentingnya pengagihan demografi. Ia adalah punca dan juga akibat perbezaan kaum. Dapat diperkatakan bahawa jika pengagihan penduduk di Tanah Melayu sendiri adalah suatu bukti perbezaan kaum, maka orang-orang Melayulah yang patut disalahkan. Jika di pandang sekali imbas seakan-akan nyata bahawa orang-orang Melayu memilih secara sukarela untuk tinggal atau untuk pindah ke kawasan luar bandar. Oleh itu mereka sendiri telah menyebabkan perbezaan kaum dengan menetap di kawasan luar bandar dan menyekat kamajuan mereka sendiri. Sementara kaum-kaum lain berkembang dengan ciri-ciri kemajuan pekan dan bandar, orang-orang Melayu seolah-olah berpuashati untuk memandang sahaja kemajuan berlalu. Pada zahirnya kelihatan seakan-akan tidak satu apa pun menghalang mereka dari ber hijrah ke kawasan-kawasan bandar, namun mereka tidak mela kukannya.
Adakah semua andaian ini betul? Sudah menjadi perkara biasa bagi orang ramai tertarik hati terhadap kehidupan bandar dan pekan, tetapi adakah orang-orang Melayu terkecuali dari sikap ini? Adakah mereka memilih untuk tinggal di luar bandar dan terns mundur? Untuk menjawab soalan-soalan ini, kita hams melihat pilihan-pilihan yang dihadapi oleh masyarakat Melayu dalam menentukan tempat tinggal mereka.

Pertama terdapat undang-undang Tanah Simpanan Melayu. Undang-undang ini telah menahan orang-orang Melayu dari kehilangan kesemua tanah mereka dan menjadi penyewa kepada tuan tanah yang bukan Melayu dengan sepenuhnya. Tetapi undang-undang ini tidaklah secara keseluruhannya membawa kebaikan kepada orang-orang Melayu. Kita telah melihat bagaimana undang-undang ini boleh menukar tanah yang tidak dikhaskan kepada tanah simpanan untuk orang-orang bukan Melayu. Oleh kerana dasar kerajaan cendemng untuk menjadi kan tanah simpanan bukan Melayu di kawasan bandar, maka orang Melayu walaupun mereka kaya, lebih suka tinggal di kawasan tanah yang telah disimpan untuk mereka di kawasan luar bandar; tanah yang lebih murah dan senang diperolehi. Biarpun mereka telah mempunyai tanah di kawasan bandar kemudahan mendapatkan tanah murah di kawasan luar bandar yang berhampiran mempengaruhi mereka untuk menjual tanah mereka di bandar itu lalu berpindah ke kawasan luar bandar. Tanah-tanah mereka di kawasan bandar pula lebih tinggi harga nya apabila dijualkan kepada orang-orang bukan Melayu. Jika mereka tidak mahu menjual harta mereka ini, harganya akan dinaikkan supaya timbul keinginan mereka untuk menjualnya. Biarpun sekiranya harta bandar mereka itu di dalam lingkungan simpanan Melayu mereka tetap juga diminta menjualkannya. Orang-orang Melayu ini akan ditunjukkan berbagai cara untuk mengatasi undang-undang dan mereka akan memperolehi keuntungan yang banyak jika mereka berjaya berbuat demikian. Undang-undang Tanah Simpanan Melayu tidak berkesan untuk menentukan agar orang-orang Melayu tinggal di kawasan ban dar. Hanya undang-undang yang lebih ketat seperti yang ter dapat dalam undang-undang Tanah Simpanan Melayu di Kampung Baharu, Kuala Lumpur, sahaja yang dapat menge kalkan orang-orang Melayu tinggal di kawasan bandar.

Selain daripada undang-undang Tanah Simpanan Melayu ada juga faktor-faktor lain yang menyebabkan orang-orang Melayu meninggalkan kawasan bandar. Salah satu daripada sebabnya ialah kekurangan pekerjaan. Masyarakat bandar adalah masyarakat yang teratur dan menjalankan darjah pengkhususan yang tinggi. Setiap orang mempunyai kerja yang berguna kepada orang lain. Ia mungkin kerja-kerja berhubung dengan perkhidmatan sahaja seperti memandu kereta, lori atau beca, atau sebagai orang gaji. Ia mungkin kerja-kerja menyedia dan menjual makanan atau barang. Ia mungkin dari segi mem beri hiburan atau mengurus kemudahan-kemudahan hiburan. Mungkin apa sahaja asalkan is boleh mendatangkan basil untuk membeli makanan dan tempat tinggal. Keadaan di luar bandar adalah sangat berbeza dari ini. Makanan dan tempat tinggal dapat diperolehi dengan percuma. Sekeping tanah yang sekang kang kera dan pondok kecil beratap rumbia sudah cukup untuk memenuhi kehendak rohani dan jasmani.

Apakah peluang-peluang kerja bagi orang-orang Melayu di kawasan bandar? Peluang yang terbaik bagi orang-orang Melayu adalah Perkhidmatan Kerajaan di mana mereka tidak mengalami diskriminasi dan kerja-kerja ini adalah lebih baik gajinya dan lebih tetap kedudukannya. Di luar Perkhidmatan Kerajaan, kerja-kerja yang terbuka bagi orang-orang Melayu hanyalah kerja-kerja lapisan bawah sekali. Misalnya kerja-kerja sebagai pemandu ataupun penarik beca. Mereka juga mungkin boleh mendapat beberapa pekerjaan di firma-firma Eropah yang besar. Selain daripada itu tidak ada tempat kerja lain bagi orang-orang Melayu untuk memperolehi nafkah hidup di pekan dan di bandar. Kedai-kedai Cina dan India tidak mahu mengambil orang Melayu sebagai pekerja. Orang-orang India pula sehingga akhir-akhir ini masih lagi mengimport pekerja pekerja dari India. Orang-orang Cina pula tidak mahu mengambil orang-orang Melayu sebagai pembantu kedai mereka kerana beberapa sebab. Salah satu di antara sebabnya yang selalu diberi ialah kerana orang-orang Melayu tidak tahu menjual barang-barang. Tetapi orang-orang Melayu juga telah tidal( diberi kerja-kerja yang tidak memerlukan apa-apa kema hiran penjualan. Firma-firma dan bank-bank Cina yang moden tidak mahu mengambil pekerja Melayu jangankan sebagai ekse kutif, kerani pun tidak. Oleh kerana aktiviti-aktiviti per dagangan di bandar-bandar Tanah Melayu ini adalah di dalam tangan orang-orang bukan Melayu maka diskriminasi yang begini bererti bahawa beribu pekerjaan tertutup kepada orang orang Melayu. Oleh kerana kerja adalah sangat mustahak kepada penghidupan bandar maka akibat daripada diskriminasi ini orang-orang Melayu yang segelintir tinggal di bandar berpindah ke luar bandar dan ini juga menyekat pemindahan orang-orang Melayu dari luar bandar ke kawasan bandar.
Barangkali jika orang-orang Melayu ingin terus tinggal di kawasan bandar mereka haruslah melibatkan diri dalam per niagaan seperti membuka kedai sendiri dan dengan itu juga boleh menyediakan peluang-peluang pekerjaan kepada orang orang Melayu lain. Sekiranya telah diakui bahawa tidak akan timbul integrasi antara kaum dan dalam perniagaan pula akan terus terdapat ruang-ruang yang berasingan, maka kedai-kedai Melayu di kawasan bandar boleh membawa orang Melayu ke bandar. Malangnya untuk memulakan sesuatu jenis per niagaan walau bagaimana kecil sekali pun bukanlah perkara yang mudah. Kedudukan orang-orang Melayu yang ketinggalan dalam bidang perdagangan dan perindustrian menjadikan usaha-usaha yang begini lebih menyulitkan. Mereka bukan sahaja harus bersaing dengan orang-orang yang mempunyai modal yang lebih besar tetapi juga mereka harus bersaing dengan satu tradisi dan pengalaman perniagaan yang tidak ada tolok bandingnya di negara ini. Mereka terpaksa bersaing dengan orang-orang Cina. Orang-orang Cina mempunyai ber bagai organisasi yang saling berpaut untuk menjaga kepentingan perkauman dalam perniagaan. Mereka mempunyai gabungan seniaga (guilds) dan badan pertubuhan di dalam hampir ber bagai bidang perdagangan dan juga terdapat Dewan Perniagaan Cina yang sangat kuat. Perdagangan borong hampir keseluruhannya berada di dalam tangan mereka, dan dengan ketiadaan harga tetap Berta juga dengan kelonggaran sistem kredit mereka, maka peruncit-peruncit senang sahaja diputar belitkan.

Ini dan juga beberapa lagi sikap perkauman mereka, menyebabkan orang-orang Melayu yang berani bersaing dengan mereka menghadapi keadaan yang sangat tidak meng untungkan. Peluang untuk terus berkecimpung di dalam bidang perdagangan dan perniagaan yang pesat persaingannya di bandar-bandar adalah sangat minimum biarpun bagi orang orang Melayu yang berpengalaman dan mempunyai modal yang banyak. Bagi orang-orang Melayu peluang ini tidak ada sama sekali. Hanya segelintir dari mereka yang mungkin terus bertungkus lumus tetapi kebanyakan dari mereka hanya berhenti di peringkat rancangan sahaja. Jika kita anggap cara untuk membandarkan orang-orang Melayu ialah dengan cuma mengadakan syarikat-syarikat Melayu di pekan dan bandar, maka peluang untuk mencapai kejayaan adalah hampir tiada. Hanya dengan satu cara sahaja yang dapat orang Melayu tinggal di bandar, iaitu orang bukan Melayu hendaklah memberhentikan amalan diskriminasi mereka terhadap orang Melayu.

Betapa meluaskah amalan diskriminasi terhadap orang Melayu ini? Dalam bidang perniagaan amalan diskriminasi ini sangatlah luas sehinggakan ianya dianggap sebagai perkara biasa sahaja. Sebuah syarikat Cina sama ada kecil atau besar tidak akan mengambil pekerja-pekerja Melayu kecuali sebagai pemandu, dan tidak siapa yang akan menganggap ini sebagai diskri minasi. Memanglah diakui bahawa pengambilan kerja secara ini adalah lebih kerana praktisnya dari perkauman. Orang Cina menjalankan perniagaan dalam Bahasa Cina termasuk semua perakaunan dan penyimpanan rekod. Perhubungan perhubungan perniagaan juga dalam Bahasa Cina. Lagi pula kedai-kedai kecil dikendalikan berdasarkan taat setia pada keluarga yang menjadi alas kepada kejujuran.

Walau bagaimanapun, orang-orang Melayu boleh diambil bekerja jika ada kemahuan berbuat demikian. Kedai-kedai runcit yang biasa boleh mengambil pekerja-pekerja Melayu sebagai jurujual. Mungkin mutu pekerjaan mereka tidaklah sebaik orang-orang Cina, tetapi kedudukan mereka itu tidak akan bertambah baik jika peluang untuk belajar tidak diberi kepada mereka. Pada mulanya mungkin banyak yang tercicir. Namun demikian, patutlah dijangka bahawa sebilangan kecil dari mereka akan berterusan dan berjaya. Firma-firma dan bank-bank Cina yang besar menjalankan perniagaan mereka dalam Bahasa Inggeris, oleh itu tidak ada sebab mengapa mereka tidak boleh mengambil pekerja-pekerja Melayu. Mung kin mereka tidak bekerja setekun orang-orang bukan Melayu. Tuduhan ini mungkin ada asasnya, tetapi tidak mungkin pula keadaan itu seburuk yang diceritakan. Jabatan-jabatan kerajaan dan beberapa buah firma British telah dapat meneruskan perniagaan mereka dengan pekerja-pekerja Melayu. Tidak sepatutnya semua orang-orang Melayu digolongkan ke dalam satu ketegori dan diberi pula label `malas'. Apa yang perlu ialahsatu sikap yang lebih liberal dan bersefahaman. Pada suatu masa kelak akan muncul golongan nadi orang-orang Melayu yang telah dapat menyesuaikan diri dan mempunyai kebolehan serta pengetahuan mengenai perniagaan dan perkara-perkara ber kaitan. Pengetahuan mereka adalah hampir sama, kalaupun tidak sama dengan orang bukan Melayu. Malahan sekarang pun sudah ada orang-orang Melayu yang telah membuktikan kebo lehan mereka yang lebih baik dari biasa dalam bidang-bidang yang berjaya mereka masuki.

Perbezaan kaum bukanlah berdasarkan pada asal usul etnik semata-mata tetapi juga ditentukan oleh beberapa ciri yang lain. Ciri-ciri ini adalah sangat mustahak. Bagaimana ciri-ciri ini berkembang adalah suatu perkara lain, tetapi apabila kaum kaum ini bersaing antara satu sama lain dalam bidang-bidang tertentu, ciri-ciri ini memainkan peranan yang sangat penting.Orang-orang Yahudi misalnya bukan sahaja mempunyai hidung tinggi dan bengkok tetapi mempunyai naluri yang amat tajam terhadap wang. Orang-orang Eropah pula bukan sahaja berkulit cerah tetapi juga mempunyai sifat ingin tahu yang tidak terbatas. Orang-orang Melayu bukan hanya berkulit kuning langsat tetapi bersifat santai dan toleran. Orang Cina bukan hanya orang orang yang bermata sepet tetapi secara semula jadi berbakat menjadi pedagang. Kemajuan mereka di seluruh Asia Tenggara menjadi buktinya.

Ciri-ciri yang begini membezakan satu kaum dari yang lain lebih dari faktor-faktor fizikal seperti warna dan fisiognomi. Semua ciri ini terdapat dalam tiap-tiap kaum secara yang nyata atau tidak. Ciri-ciri ini tidak mempunyai makna sehinggalah kaum-kaum yang berbeza ini mempunyai hubungan antara satu sama lain. Kebakhilan dan kemahiran mengendalikan wang membolehkan orang-orang Yahudi mengawal perdagangan di Eropah. Ini telah membangkitkan perasaan anti Yahudi yang tenggelam timbul di kalangan orang-orang Eropah sejak ber zaman-zaman dahulu. Semangat ingin tahu dan dahagakan pengalaman barn, yang menjadi sifat utama orang-orang Eropah, telah membawa mereka menjelajah dan menakluki tanah-tanah yang dipunyai oleh orang-orang Asia dan Afrika yang tidak tinggi semangat ingin tahunya. Perasaan toleran dan sikap laissez-faire (tidak apa) orang-orang Melayu telah mem¬bolehkan orang-orang British menakluki Tanah Melayu tanpa peperangan yang diisytiharkan dan kemudian diikuti dengan kemasukan orang-orang Asia yang bukan Melayu secara beramai-ramai. Ketajaman fikiran dalam perniagaan telah menjadikan orang Cina sebagai orang-orang tengah yang universal di Asia Tenggara. Dapat dilihat bahawa sifat-sifat ini menentukan hubungan antara kaum bila mereka bertemu antara satu dengan lain. Dalam lingkungan kaum yang sama sifat-sifat ini tidak penting kerana hal ini tidak memberi kelebi han atau kekurangan bagi sesiapa. Tetapi apabila kaum-kaum ini bertemu antara satu dengan lain, sifat-sifat ini akan menonjol dan menimbulkan perbezaan etnik.

Untuk membandingkan dengan lebih mendalam lagi tentang perbezaan kaum dan maknanya di Malaysia eloklah kita menyimpang sedikit kepada perkara yang lain. Perkara ini menerangkan mengapa orang-orang Melayu itu tinggal di desa dan mundur dari segi ekonomi, dan mengapa orang-orang bukan Melayu boleh tinggal di bandar dan maju dari segi eko nomi. Bukanlah kerana keinginan mereka maka orang-orang Melayu tinggal di desa dan hidup dalam kemiskinan. Ini adalah akibat dari pertembungan sifat-sifat perkauman. Orang Melayu bersifat santai dan toleran. Orang-orang Cina terutamanya, rajin bekerja dan licik dalam perniagaan. Bila kedua-dua kaum ini bertemu akibatnya tidak dapat dielakkan. Sebelum kemaraan orang-orang Cina yang mengganas ini, orang-orang Melayu telah berundur ke kawasan-kawasan yang kurang menarik. Kerajaan telah menjangkakan akibat dari persaingan sifat-sifat perkauman ini, oleh itu dengan tergesa-gesa diadakan Tanah Simpanan Melayu yang walaupun menolong orang-orang Melayu tetapi juga menjadi alat yang menentukan orang-orang Melayu terus tinggal di desa.
Perkara ini akan berakhir di situ jika tidak kerana faktor-faktor pendidikan dan politik. Orang Melayu perlahan-lahan melihat perkara ini dari pandangan yang agak berbeza. Mereka, seperti juga orang-orang lain, tidak mahu tinggal di luar bandar dan terus miskin. Mereka mahu menjadi sama seperti orang-orang lain dalam negara ini. Mereka juga mahu tinggal di bandar, mahu kaya dan mahu maju dalam pendidikan. Mereka juga mahu apa yang mereka anggap sebagai hak atau bahagian mereka dalam kemewahan negara ini. Tiada faedahnya menerangkan bahawa kesalahan itu letaknya pada sifat-sifat mereka. Tiada faedah juga mengatakan kepada mereka bahawa semua langkah yang dapat diambil untuk menolong mereka telah dilaksanakan oleh Kerajaan. Selagi mereka tidak mendapat bahagian yang sama dan selagi ada perbezaan kaum, mereka tidak boleh mengenepikan atau membiarkan faktor dan amalanamalan yang menghindar cita-cita unggul mereka untuk mendapatkan tempat di negara ini. Bagi mereka, apa yang akan sentiasa menyebabkan mereka mundur ialah diskriminasi di bidang perniagaan dan perusahaan. Mereka tidak diberi pe luang seperti orang-orang lain yang merdeka. Memang benar bahawa Kerajaan sedang melakukan segala yang boleh, tetapi dengan usaha Kerajaan sahaja tidak cukup untuk mewujudkan persamaan kaum. Rakyat juga haruslah mengamalkan per samaan kaum sebelum is dapat menjadi satu kenyataan. Untuk mengamalkan persamaan kaum rakyat haruslah menghapuskan amalan sistem diskriminasi dalam bidang perniagaan dan perusahaan. Diskriminasi ini bukan sahaja mengakibatkan perbezaan kaum, tetapi dengan menyisihkan orang-orang Melayu dari kawasan bandar akan meneruskan dan menekan kan lagi perbezaan kaum.

Bagaimanakah pula dengan mengekalkan orang-orang Melayu di desa akan menerus dan memperkukuhkan lagi perbezaan kaum? Saya telah menjelaskan bagaimana orang orang bandar lebih sofistikated daripada orang-orang desa disebabkan pengalamannya yang berbagai di bandar. Tetapi bukan pengalaman dan latar belakang sahaja yang telah memajukan orang-orang bandar. Berbagai faktor lain juga, secara langsung dan tidak langsung, bertanggungjawab bagi keadaan ini.

Kebanyakan sekolah-sekolah yang baik terdapat di bandar. Di Tanah Melayu, walaupun ada berbagai usaha kerajaan untuk memberi kemudahan yang sama tarafnya kepada kawasan kawasan desa, namun telah menjadi kenyataan hingga kini bahawa kanak-kanak yang tinggal di kawasan bandar lebih ber peluang untuk memasuki sekolah yang lebih baik jika dibandingkan dengan kanak-kanak desa. Sekolah-sekolah yang ternama pula didapati di bandar-bandar besar yang hampir keseluruhan penduduknya terdiri daripada orang-orang bukan Melayu. Guru-guru yang baik dan kemudahan-kemudahan serta alat bantu mengajar yang baik terdapat di sekolah-sekolah tersebut. Oleh itu sudah tentulah belanja persekolahan di sekolah-sekolah ini lebih mahal dan di luar kemampuan kebanyakan orang-orang Melayu yang tinggal di pekan dan bandar.

Di Kuala Lumpur,Ipoh dan Pulau Pinang, hampir keseluru han murid di sekolah-sekolah yang terbaik terdiri daripada orang-orang bukan Melayu. Sekolah-sekolah yang baik tidak dapat diwujudkan dalam waktu yang singkat. Sekolah-sekolah yang baik di bandar mempunyai tradisi-tradisi yang beratus tahun lamanya. Bangunannya kukuh dan besar. Kawasan tempat bermain teratur dan terjaga. Guru-guru terdiri daripada yang terbaik dan berdedikasi. Dan keputusan tahunan menun jukkan kecemerlangan murid-murid dari sekolah-sekolah ini. Dari sekolah-sekolah inilah lahirnya pelajar-pelajar yang telah dan akan menduduki kelas yang istimewa dalam masyarakat Malaysia. Mereka akan menjadi doktor, peguam, arkitek dan ahli-ahli profesional yang lain. Mereka akan jadi pengarah dan usahawan. Mereka akan menjadi pemimpin di masa hadapan. Dengan sifat mereka yang agresif Berta pula berpengetahuan luas dan sangat memahami akan selok-belok dunia, maka mereka mempunyai kebolehan yang cukup untuk menyisihkan rakan sebaya mereka yang di desa, biarpun rakan sebaya ini mem punyai kelulusan yang sama.

Masalah persekolahan ini akan berterusan hingga ke kolej dan universiti. Oleh kerana terdapat latar belakang pendidikan yang berbeza di antara berbagai kaum, maka tidaklah hairan jika pengajian tinggi akan menguat dan meneruskan lagi perbezaan kaum di negara ini. Kolej-kolej dan Universiti Malaya selalu menuntut kebebasan daripada campurtangan politik. Mereka mahu dan telah pun mendapat kebenaran untuk memilih pelajar-pelajar mereka tanpa mengambil perkiraan akan kehen dak politik negara ini. Mereka mendakwa bahawa sebagai institusi pengajian mereka hanya mengambil berat tentang kela yakan dan taraf akademik. Mereka tidak ambil kira tentang asal usul kaum. Mereka tidak menjalankan diskriminasi. Dan hasilnya ialah diskriminasi. Latar belakang pendidikan, seperti yang telah kita nyatakan tadi, selalunya memberi kelebihan kepada penduduk-penduduk bandar, dan ini bererti penduduk penduduk bukan Melayu. Orang-orang inilah yang tahun demi tahun mendapat keputusan-keputusan yang baik. Merekalah orang-orang yang beroleh keistimewaan di dalam sekolah sekolah rendah dan menengah yang terbaik. Hasil keistimewaan ini membawa mereka kepada keistimewaan yang lebih besar di kolej-kolej dan di universiti.

Di Malaysia terdapat lebih ramai kanak-kanak sekolah rendah Melayu daripada bukan Melayu. Di sekolah menengah kelebihan ini berkurangan, iaitu kanak-kanak Melayu di sekolah menengah lebih sedikit daripada yang bukan Melayu, terutama sekali di sekolah beraliran Inggeris. Tetapi dalam institusi pengajian tinggi, pola perbezaan kaum untuk masa hadapan telah mula terbentuk. Kolej-kolej dan institusi-institusi, sama ada di dalam atau di guar negeri, mempunyai lebih ramai penuntut bukan Melayu daripada penuntut Melayu.

Kita boleh menyatakan bahawa institusi-institusi pengajian tinggi tidak dapat menyeleweng dari matlamat mereka, iaitu raison d'etre mereka. Kepentingan mereka ialah pelajaran bukan masalah perkauman. Mereka hanya memilih mengikut kebolehan. Sekarang marilah kita kaji keadaan negara-negara lain. Adakah kebolehan pelajaran sahaja yang menjadi kriteria ulung untuk kemasukan ke universiti? Tidakkah terdapat syarat syarat tertentu negara tersebut yang mempengaruhi kemasukan ke sesebuah kolej atau universiti?

Di Amerika Syarikat, selepas Perang Dunia Kedua, universiti terpaksa menerima bekas-bekas tentera yang ingin memasuki mana-mana universiti. Asas diskriminasi untuk menampung bekas-bekas tentera ini bukan sahaja untuk menghargai jasa mereka tetapi adalah kerana peperangan telah menjadi peng halang kepada askar-askar ini. Peperangan telah memaksa askar-askar ini berhenti daripada mendapat pelajaran biasa yang mungkin boleh membawa sebilangan dari mereka ke peringkat universiti. Oleh sebab pada masa itu tidak ada cara untuk membezakan mereka yang boleh ke universiti dengan yang tidak boleh, maka setiap bekas tentera diberi layanan seolah-olah mereka mempunyai potensi untuk mendapat pelajaran tinggi. Tidak dapat disangkal bahawa jika tidak kerana mereka dianggap veteran peperangan, sebahagian besar daripada mereka tidak mungkin dapat memasuki universiti-universiti. Tetapi apa yang hendak dinyatakan di sini ialah oleh kerana adanya peluang yang diberi kepada mereka maka setengah dari mereka yang tidak begitu baik telah juga memperolehi kejayaan. Bukankah hujah seumpama ini berlaku juga di Malaysia?

Bukanlah tujuan di sini untuk memperkecilkan negara-negara lain, tetapi nyata kepada sesiapa sahaja yang ingin mengkajinya, bahawa taraf akademik di setengah-setengah negara tidaklah begitu tinggi, sekadar memenuhi syarat minimum sahaja. Bagi negara-negara yang telah mencapai kemerdekaan, kebanyakan nya telah berebut-rebut menubuhkan universiti-universiti baru. Universiti-universiti nasional ini cuba memenuhi kehendak kehendak negara baru itu dan telah juga mengambil kira kea daan-keadaan yang terdapat di negara mereka. jika taraf pela jaran di negara baru itu rendah, maka universiti nasional mereka akan menerima masuk sesiapa sahaja yang telah mencapai gred yang ditentukan. Tetapi jika taraf mereka itu tinggi, maka dengan mencapai gred itu sahaja tidaklah cukup. Malah mereka haruslah memperolehi gred yang baik pula. Dengan lain per- kataan, walaupun terdapat ramai bilangan pelajar yang telah mempunyai kelayakan asas yang cukup untuk memperolehi pelajaran universiti, tidak semua dari mereka diberi peluang untuk melanjutkan pelajaran mereka.

Tidak dapat dinafikan bahawa mereka yang hanya mem punyai kelulusan minimum tetapi mempunyai bimbingan yang cukup juga boleh mencapai taraf yang tinggi. Keupayaan untuk menimba pengetahuan bukanlah mengikut kadar yang sama seumur hidup. Demikian juga dengan cara memberi gred kepada keupayaan pembelajaran seseorang itu, is bukanlah sentiasa betul. Dari itu mungkin mereka yang tercicir juga boleh mengatasi pelajar-pelajar yang telah berjaya.

Sebelum mencapai kemerdekaaan, negara Congo (Zaire) hampir tidak mempunyai seorang pun mahasiswa universiti. Semua dianggap tidak mempunyai potensi. Ini adalah kerana taraf yang dicapai oleh orang-orang Congo di dalam pelajaran rendah dan menengah tidak menunjukkan keupayaan untuk mencapai pelajaran tinggi. Tetapi sejak kemerdekaan, Universiti Nasional mereka dan juga universiti-universiti luar negeri telah menerima pelajar-pelajar Congo yang mempunyai gred yang rendah dari apa yang selalunya diperlukan oleh universiti. Sejak kebelakangan ini bilangan orang-orang Congo yang memperolehi ijazah universiti telah makin bertambah dengan pesatnya. Jika sekiranya universiti-universiti itu berpegang teguh untuk menjaga taraf masing-masing, maka pasti kebanyakan daripada orang-orang Congo tidak berpeluang untuk mendapatkan pelajaran tinggi. Sekiranya kemasukan ke universiti hanya berdasarkan kepada peperiksaan persaingan dengan, katakanlah, bekas penjajah mereka, tidak mungkin ada orang Congo yang akan mendapat pelajaran universiti . Ini ada lah satu contoh di mana pelajaran tinggi dibentuk untuk meme nuhi keperluan dan mengikut keadaan yang terdapat dalam sesebuah negara.

Sekarang marilah kita perhatikan keadaan di Malaysia. Malaysia adalah sebuah negara berbilang kaum yang unik. Malahan orang-orang Negro di Amerika lebih senang diintegrasikan dengan orang-orang kulit putih jika dibandingkan dengan berbagai kaum yang terdapat di Malaysia yang sukar untuk bersatupadu. Orang-orang Negro beragama Kristian. Mereka bertutur dalam bahasa yang sama dan pada asasnya mempunyai adat yang serupa dengan orang-orang kulit putih. Perkahwinan campuran selalunya berlaku. Tetapi di Malaysia pembahagiannya bukan sahaja berdasarkan semata-mata kepada etnik, budaya, keupayaan, bahasa dan ekonomi tetapi juga seperti yang kita lihat sebelum ini, dari segi pendidikan juga. Orang-orang Melayu yang tinggal&quot; di desa dan lebih miskintidak banyak berpeluang untuk mendapat pelajaran sekolah rendah dan menengah jika dibandingkan dengan orang-orang bukan Melayu yang lebih kaya dan tinggal di bandar. Tiap-tiap tahun keputusan-keputusan peperiksaan menunjukkan per bezaan yang meruncingkan di antara kedua-dua kaum ini. Walaupun telah dijalankan berbagai usaha, kesan pengalaman dan latar belakang beberapa generasi tidak dapat sama sekali dihapuskan untuk menghasilkan persamaan peluang bagi ke majuan semua kaum. Untuk beberapa tahun akan datang kela yakan pelajaran tinggi orang-orang Melayu secara puratanya adalah akan tertinggal di belakang kaum-kaum yang lain. Dalam keadaan yang begini persaingan yang biasa di antara pemohon pemohon untuk memasuki universiti dan kolej, sama ada dalam negeri ataupun luar negeri, tentu sahaja tidak menguntungkan orang-orang Melayu. Di dalam tiap-tiap kursus pengajian, jika tempat yang kosong kurang daripada bilangan pemohonpemohon, maka orang-orang Melayu tidak akan diterima masuk ataupun hanya sebilangan kecil sahaja akan diterima. Jika perbezaan di antara tempat-tempat kosong dan bilangan pemohon-pemohon adalah besar maka peluang orang-orang Melayu menjadi semakin kecil untuk mendapat tempat di universiti. Apabila peluang untuk membaiki kedudukan mereka adalah terhad, maka peluang mereka untuk mengalami proses urbanisasi juga terhad. Seperti yang telah dijelaskan tadi,jika kurang orang-orang Melayu tinggal di bandar maka sema kin besarlah perbezaan kaum.

Sebagai satu contoh, lihat sahajalah Fakulti Perubatan Universiti Malaya. Tiap-tiap tahun fakulti ini mempunyai tempat yang terhad bagi pelajar-pelajar untuk mengambil ijazah perubatan di universiti tersebut. Setiap tahun pelajar-pelajar yang terbaik di negara ini memohon untuk mengikuti kursus perubatan. Tiap-tiap orang pelajar ini hams mempunyai kelayakan alas untuk menjadi seorang doktor. Pengalaman di berbagai tempat telah menunjukkan bahawa pelajar-pelajar yang mempunyai kelayakan yang minimum, jika diterima masuk dalam Fakulti Perubatan dan diberi latihan yang sempurna, akan akhirnya lulus sebagai seorang doktor. Tetapi oleh kerana tempat-tempat yang terhad, maka hanya yang terbaik sahaja dapat diterima. Dan oleh kerana pelajar-pelajarMelayu yang selalunya dari desa atau dari sekolah-sekolah yang inferior di bandar, selalunya secara purata mempunyai keputusan yang lebih lemah, maka lazimnya segelintir sahaja yang mempunyai keputusan yang baik dan mendapat tempat di antara pelajar-pelajar yang dipilih untuk mengikuti latihan perubatan. Persaingan untuk mendapat latihan perubatan selalunya tidak menguntungkan orang-orang Melayu di negara ini. Sekiranya tidak ada persaingan orang-orang bukan Melayu, sudah pasti kesemua pemohon-pemohon Melayu diterima. Tetapi pelajar-pelajar bukan Melayu yang mempunyai keputusan peperiksaan yang lebih baik, dicapai melalui persekolahan dan latar belakang yang lebih baik, akan memenuhi tempat-tempat kosong yang ada dan dengan itu menyekat bilangan orang-orang Melayu menjadi doktor mengikut bahagian peratus penduduk Melayu di negara ini. Elok juga dinyatakan di sini bahawa sebahagian besar dari caloncalon bukan Melayu yang tidak berjaya memasuki Universiti Malaya akan mengikuti kursus perubatan di India atau lain-lain negara kerana mereka berkemampuan berbuat demikian. Ini sudah tentu akan menambahkan perbezaan bilangan doktor dalam setiap kaum.

Apa yang berlaku dalam Fakulti Perubatan juga berlaku dalam kursus-kursus profesional yang lain. Malahan dalam Fakulti Sastera pun bilangan orang-orang bukan Melayu lebih ramai daripada orang-orang Melayu. Oleh itu jurang pelajaran di antara orang Melayu dan bukan Melayu menjadi lebih besar lagi oleh sebab orang-orang yang bertanggungjawab mengenai pelajaran tinggi mempercayai bahawa kenyataan politik dan sosial yang terdapat di negara ini tidak bersangkut paut dengan apa yang mereka katakan pengejaran pengetahuan.
Oleh itu pelajaran tidak menjadi alat untuk mencapai per samaan kaum, tetapi sebaliknya meneruskan dan juga mem perkukuhkan perbezaan kaum. Kemiskinan dan kekurangan pekerjaan di kawasan bandar telah menjadikan orang-orang Melayu tinggal di desa. Oleh kerana miskin dan tinggal di desa, orang-orang Melayu semakin kebelakangan di dalam bidang pelajaran menengah dan rendah jika dibandingkan dengan orang-orang bukan Melayu. Pelajaran menengah yang lemah telah menyekat orang-orang Melayu daripada memperolehi kerja-kerja yang lebih baik atau menjadi ahli-ahli profesional. Kekurangan pekerjaan dalam bidang-bidang profesional menyisihkan orang-orang Melayu ke kawasan-kawasan desa dengan kemiskinan yang akan membawa pelajaran yang rendah mutunya. Inilah yang menjadi kitaran kekejaman hidup.

Peluang-peluang pekerjaan bagi orang-orang Melayu sangat terhad kerana adanya diskriminasi di bidang perdagangan dan perniagaan yang dikawal oleh orang-orang bukan Melayu. Di dalam perkhidmatan kerajaan tidak ada diskriminasi yang sedemikian. Di dalam bidang yang tidak ada diskriminasi ini kekurangan pelajaran di kalangan orang-orang Melayu tidak diambil kira. Pelajaran yang terhad di kalangan orang Melayu juga telah menyebabkan lebih ramai orang-orang bukan Melayu dari orang-orang Melayu dalam Bahagian I dan II perkhid matan kerajaan. Ini berlaku walaupun terdapat kuota 4:1 memberat kepada orang Melayu dalam Perkhidmatan Awam.

Pelajaran profesional dan teknikal bagi orang-orang Melayu adalah jauh terkebelakangan jika dibandingkan dengan kaum kaum lain. Hakikat ini bukanlah sentiasa demikian. Di Kedah, sebelum Perang Dunia Kedua, terdapat lebih ramai pelajar pelajar kejuruteraan Melayu, dalam semua gred, berbanding dengan yang bukan Melayu. Jika rancangan kerajaan Kedah tidak terganggu oleh peperangan, orang Melayu pasti telah mengambil alih semua jawatan kejuruteraan yang dipegang oleh orang-orang British di dalam Jabatan Kerja Raya Kedah.
Selepas peperangan, kedudukan orang-orang Melayu telah terbalik. Pintu untuk memasuki perkhidmatan kerajaan telah dibuka luas kepada orang-orang bukan Melayu dan, dengan pelajaran yang lebih baik, mereka telah memperolehi kelayakan yang diperlukan untuk memenuhi kesemua kerja-kerja barn yang timbul oleh kerana kemajuan yang pesat di Tanah Melayu selepas perang. Dengan itu kita dapati bahawa walaupun jawatan-jawatan tertinggi dipegang oleh orang-orang Melayu, tetapi jawatan-jawatan lain kebanyakannya dipegang oleh orang-orang bukan Melayu. Dalam sedikit masa lagi, oleh kerana proses persaraan, akan hapuslah orang-orang Melayu yang memegang jawatan-jawatan tinggi.

Oleh kerana kebanyakan daripada jawatan-jawatan Bahagian I dan II adalah jawatan teknikal, maka jumlah bilangan orang orang Melayu yang menduduki jawatan ini lebih kecil jika di bandingkan dengan penduduk Melayu yang terdapat di negara ini. Jika suatu kajian mengenai alirarah diadakan, is akan menunjukkan bahawa nisbah ini dapat diperkurangkan.
Tetapi bagaimana pula dengan kerja gred-gred rendah dalam perkhidmatan kerajaan? Tentu terdapat cukupnya orang-orang Melayu yang berkelayakan untuk memenuhi sebahagian besar jawatan-jawatan ini. Kerajaan tidak mengeluarkan perangkaan mengenai perkara ini, tetapi kajian tentang perkhidmatan pela jaran dan perkhidmatan perubatan boleh memberi gambaran yang sebenar.
Salah satu daripada pencapaian hasil dari kemerdekaan ialah perkembangan dalam perkhidmatan pelajaran. Untuk me menuhi perkembangan ini berbagai institusi telah ditubuhkan untuk melatih guru. Kerajaan telah terus mengendalikan `Kirby College' dan `Brinsford Lodge Teachers Training College' yang telah diperbesarkan selepas merdeka. Serentak dengan itu Pusat Latihan Harian dan sekolah-sekolah serta institutsi latihan guru yang lain telah ditubuhkan di Tanah Melayu.

Institusi-institusi latihan guru telah dibuka kepada semua kaum kecuali Maktab Perguruan Sultan Idris dan Maktab Perguruan Perempuan Melayu, Melaka. Tiap-tiap tahun ter dapat ramai calon yang berkelayakan memohon untuk mema suki maktab-maktab ini. Oleh kerana bilangan pelajar bukan Melayu yang mempunyai gred yang tinggi lebih dari bilangan tempat dan biasiswa untuk pengajian tinggi, maka terdapat ramai pemohon-pemohon bukan Melayu yang berkelayakan lebih dari yang diperlukan telah memohon pula untuk mema suki maktab perguruan. Kesan dari pemohon yang berlebihan ini mengurangkan peluang orang-orang yang mempunyai kelayakan sekadar yang cukup. Oleh kerana bilangan orang orang Melayu yang berkelayakan telah mendapat kerja di tempat-tempat lain, maka hanya sebilangan kecil sahajalah orang-orang Melayu yang dapat masuk ke maktab-maktab perguruan atau Pusat-pusat Latihan Harian sebab kebanyakan daripada mereka hanya mempunyai kelayakan yang minimum dan tidak dapat bertanding dengan pemohon-pemohon bukan Melayu yang berkelayakan lebih dari yang dikehendaki.

Lama-kelamaan, akibat dari apa yang dikatakan, pemilihan berdasarkan kepada kebolehan adalah untuk menjadikan jawatan guru di sekolah-sekolah, selain dari sekolah vernakular Melayu (disalah-namakan — Sekolah Kebangsaan), bertambah kekal bagi orang-orang bukan Melayu. Kecenderungan yang sama terus berlaku di dalam jawatan jawatan Bahagian III yang mencerminkan perbezaan peluang bagi orang-orang Melayu. Jika dilihat kepada keputusan peperiksaan tahunan, maka ia akan menunjukkan mengapa perkara ini telah berlaku sede mikian rupa dan akan terus berlaku. Kita juga telah ketahui akan sebab-sebab orang Melayu mendapat keputusan lemah dalam pelajaran. Kitaran kekejaman hidup juga bergerak dengan keputusan yang dapat diramalkan di dalam perkhidmatan pelajaran.

Perkhidmatan jururawat dahulunya hanya mempunyai satu kategori. Kategori ini bermula dengan jururawat pelatih yang selepas menjalankan latihan akan menjadi jururawat terlatih dan boleh dinaikkan pangkat sehinggalah ke Ketua Matron. Di masa penjajahan British dahulu ini hanya pada teori sahaja tetapi kini ia sudah menjadi satu kenyataan.

Sejak mula lagi perkhidmatan jururawat mempunyai hanya sebilangan kecil orang-orang Melayu. Tidak ada diskriminasi yang berlaku terhadap mereka, tetapi prasangka mereka sendiri dan juga kurangnya gadis-gadis Melayu memperolehi kelayakan asas yang telah menghalang mereka untuk memasuki perkhidmatan Jururawat. Dalam tahun-tahun selepas perang, kebanyakan prasangka telah pun diatasi, tetapi bilangan gadis gadis Melayu yang mempunyai kelayakan prasyarat masih lagi kecil dan tidak memberi kesan bagi perkhidmatan tersebut.
Sebelum Merdeka satu kategori barn jururawat dalam gred yang lebih rendah telah diwujudkan. Mereka ini dipanggil penolong jururawat dan tidak perlu memiliki kelayakan yang sama seperti jururawat biasa. Ini telah menambahkan lagi bilangan gadis-gadis Melayu yang boleh memohon untuk memasuki perkhidmatan tersebut. Tetapi kemajuan mereka di dalam lapangan baru ini tidak tahan lama.

Oleh kerana bilangan jawatan kosong dalam perkhidmatan jururawat biasa tidak dapat memenuhi kehendak gadis-gadis bukan Melayu yang mempunyai kelayakan yang perlu, maka terdapat sekali lagi jawatan penolong jururawat itu dibanjiri dengan pemohon-pemohon yang mempunyai kelayakan yang lebih daripada yang diperlukan. Tidak berapa lama kemudian bilangan mereka ini telah bertambah hingga menyebabkan penurunan syarat kelayakan itu gagal untuk memberi peluang kepada gadis-gadis Melayu yang kurang berkelayakan untuk menjadi penolong jururawat. Pengambilannya kini sering mengikut kadar seorang Melayu bagi 20 orang bukan Melayu.

Jadi, peluang orang Melayu dalam jawatan Bahagian IV ini juga semakin sempit. Apa yang boleh dikatakan terhadap jawatan penolong jururawat ini boleh juga dikatakan terhadap beberapa kategori pekerja Kerajaan. Persaingan yang ber dasarkan apa yang dikatakan kebolehan atau merit beransur ansur menyisihkan orang-orang Melayu dari semua bidang per khidmatan kerajaan. Kini peringkat penyisihan orang-orang Melayu berbeza mengikut negeri. Negeri-negeri yang dahulu nya dikatakan Negeri-negeri Tidak Bersekutu masih lagi mem punyai jumlah orang-orang Melayu yang agak ramai. Kadar orang-orang Melayu adalah lebih rendah di dalam Negerinegeri Melayu Bersekutu dan yang paling rendah sekali ialah di dalam Negeri-negeri Selat. Apabila negeri-negeri ini disatukan,mobiliti pemohon-pemohon bukan Melayu tidak dapat disekat dari memasuki negeri-negeri yang mempunyai penduduk penduduk Melayu yang ramai. Lama-kelamaan dapatlah kita anggap bahawa kekurangan peluang bagi orang-orang Melayu akan menjadi sama di seluruh Semenanjung Malaysia.

Masih ada sebilangan kecil kerja-kerja yang boleh didapati oleh orang Melayu, umpamanya jawatan seperti askar dan polis biasa. Terdapat juga agensi-agensi bagi bumiputera seperti Majlis Amanah Rakyat, FAMA dan Bank Bumiputera yang dengan terang-terang memberi keutamaan kepada orang Melayu. Dan ada kumpulan pekerja pejabat yang menjadikan pejabat-pejabat kerajaan di Kuala Lumpur kelihatan seperti pejabat Melayu. Mereka ialah budak-budak pejabat yang memakai pakaian Melayu yang diringkaskan.

Apa yang telah dihuraikan tadi ialah satu perkara yang asas dan nyata. Dari perbezaan peluang yang begini muncullah perbezaan-perbezaan lain seperti perumahan yang tidak sempurna bagi orang-orang Melayu jika dibandingkan dengan rumah-rumah bukan Melayu, kesihatan yang kurang baik di kalangan orang Melayu jika dibandingkan dengan kecergasan orang-orang bukan Melayu, kadar kematian bayi yang tinggi di kalangan orang-orang Melayu berbanding dengan bukan Melayu dan kekurangan simpanan dan modal di kalangan orang-orang Melayu jika dibandingkan dengan orang-orang bukan Melayu.

Senarai ini tidak akan habis. Sekatan-sekatan perbezaan peluang akan diperkukuhkan dan akan bertambah dengan tiap tiap perbezaan yang wujud di antara orang Melayu dan bukan Melayu. Dan perbezaan yang paling buruk ialah perbezaan meluahkan perasaan dan pendapat. Oleh kerana berpelajaran rendah, bersopan santun dan tidak boleh bergerak disebabkan kurang bebas dalam memilih pekerjaan, maka orang-orang Melayu tidak dapat menyatakan isi hati mereka dengan jelas. Dengan lidah yang kelu, orang-orang Melayu melihat sahaja dengan kecewa sementara orang-orang bukan Melayu menuduh mereka, yang sudah hampir tidak mempunyai apa-apa, meng halang peluang-peluang untuk orang lain, mengamalkan dis kriminasi terhadap orang-orang bukan Melayu dan menguasai politik. Suatu kejadian yang berlaku baru-baru ini menunjukkan betapa tidak munasabahnya tuduhan-tuduhan terhadap orang Melayu. Oleh kerana hendak menunjukkan bahawa is mengikut saranan-saranan Kerajaan, salah sebuah firma rokok yang besar di Malaysia yang menggunakan nama sebuah firma di London yang terkenal telah melantik seorang Melayu sebagai Pengerusi Lembaga Pengarahnya dan juga telah mengambil sebilangan kecil orang-orang Melayu untuk bekerja sebagai pekebun, pemandu dan pekerja-pekerja kilang yang tidak mahir. Kebanyakan daripada pekerja-pekerja firma ini, termasuk pegawai-pegawai eksekutif, kerani dan pekerja-pekerja mahir adalah orang-orang bukan Melayu.

Tiba-tiba ada suatu khabar angin menyatakan bahawa firma ini telah membuang pekerja-pekerja Cina dan menggantikan mereka dengan pekerja-pekerja Melayu. Dengan tidak menunggu kepastian khabar angin ini, peruncit-peruncit firma rokok tadi yang 95 peratus darinya terdiri daripada orang Cina telah melancarkan pemulauan. Sebenarnya tidak ada satu pun arahan yang diberi oleh mana-mana organisasi yang bertang gungjawab. Pemulauan ini telah dijalankan dengan cara menyampaikannya dari mulut ke mulut hinggalah tersebar ke seluruh Semenanjung Malaysia. Dalam masa seminggu firma ini telah merasai kesannya. Belum pun sebulan, keadaan men jadi begitu buruk hinggakan firma tersebut terpaksa meminta pertolongan daripada pengedar-pengedar Cina dan Dewan Perniagaan Cina. Firma ini telah dipaksa untuk menerima kumpulan-kumpulan Cina, satu demi satu, datang memeriksa sendiri sebelum mereka menyatakan tuduhan itu tidak berasas dan menyeru ditamatkan pemulauan itu.

Mungkin terlintas di fikiran seseorang bahawa orang-orang Melayu pasti akan membuat bantahan terhadap sikap anti-Melayu yang dilakukan secara terang-terang. Tetapi malang nya tidak berdecit sedikit pun suara mereka ketika peraturan dibentuk supaya orang-orang Cina tidak boleh digantikan oleh orang-orang Melayu, biar apa pun syaratnya. Ini adalah keme nangan mutlak bagi orang-orang Cina. Dengan itu gudang gudang dan syarikat-syarikat hendaklah berjaga-jaga agar tidak menimbulkan kemarahan orang-orang Cina sekiranya mereka mahu perniagaan mereka itu terus baik.

Hanya persamaan kaum sahajalah yang dapat menjadi asas harmoni kaum di dalam sebuah masyarakat yang berbilang kaum. Untuk mewujudkan persamaan kaum perlu difahami apa sebenarnya makna persamaan kaum itu. Di Malaysia, kenya taan yang setiap kaum itu merasai mereka didiskriminasi oleh kaum lain menjadi satu bukti bahawa persamaan kaum tidak betul-betul difahami.
Kedudukan orang-orang Melayu telah diterangkan secara panjang lebar. Bagi orang-orang bukan Melayu asas tidak puas hati dan kemarahan mereka ialah wujudnya undang-undang dan dasar-dasar yang nampaknya memihak kepada orang-orang Melayu, dan seolah-olah menjadikan orang-orang bukan Melayu warganegara kelas kedua. Andainya undang-undang ini adalah seperti yang difikirkan oleh orang-orang bukan Melayu, maka dapatlah dianggap bahawa ini adalah sekatan-sekatan yang tipis dalam usaha untuk mencapai keharmonian dan per samaan kaum. Ia hanya memerlukan beberapa keping kertas dan ucapan `setuju' dalam majlis perundangan tertentu untuk membetulkan kesilapan-kesilapan tadi.

Tetapi adakah dengan memansuhkan undang-undang tadi dengan sewenang-wenang akan mewujudkan persamaan dan keharmonian kaum di Malaysia?Jika apa yang dikatakan setakat ini sedikit sebanyak ada kebenarannya, maka nampaknya dengan memansuhkan undang-undang yang dikatakan mem bawa diskriminasi tadi bukan sahaja akan menyebabkan gagal nya mewujudkan persamaan kaum tetapi ini juga akan menam bahkan lagi jurang dan perbezaan di antara kaum. Orang-orang Melayu berpendapat bahawa diskriminasi itu bukanlah timbul dari undang-undang yang dibuat oleh manusia tetapi tingkah laku manusia yang semulajadi.

Telah dijelaskan bahawa tiap-tiap kaum dapat dibezakan bukan sahaja dari segi warna, fisiognomi, bahasa dan kebu dayaan tetapi juga oleh sifat-sifat mereka. Sifat semula jadi kaum adalah punca mengapa orang-orang Jepun dan orang orang German pulih dengan cepatnya selepas kalah dalam Perang Dunia Kedua. Sifat kaum juga dapat menerangkan mengapa orang British memberi layanan yang tidak kejam ke atas orang-orang German dan orang-orang Jepun walaupun ter dapat berbagai perbuatan kejam yang dilakukan oleh kedua dua pihak semasa berperang. Pembangunan Amerika Selatan tertinggal di belakang Amerika Utara, walaupun mereka itu mempunyai sumber-sumber yang kaya, kerana orang Eropah Selatan yang telah menakluki Amerika Selatan mempunyai tingkah laku dan sifat yang berbeza dari orang Eropah Utara yang telah menakluki Amerika Utara. Kejayaan cemerlang Afrika Selatan jika dibandingkan dengan negara-negara Afrika yang lain adalah hasil daripada perbezaan sifat kaum di antara pendatang-pendatang Afrika yang berkulit putih dengan pribumi Afrika yang berkulit hitam.

Sifat dan tingkah laku kaum tidak dapat ditukar dalam sekelip mata dengan undang-undang yang dibuat oleh manusia. Bagai manapun perubahan sifat dan tingkah laku kaum tidaklah mustahil. Misalnya tatasusila di zaman pertengahan tidaklah sama seperti apa yang terdapat sekarang. Toleran beragama yang pada satu masa dahulu tidak wujud di kebanyakan negara, sekarang menjadi lazim di mana-mana sahaja. Malahan negara Komunis Rusia yang pada masa dahulu mahu mengubah dunia kepada Komunisme dengan apa Cara sekalipun, sekarang ini adalah kurang agresif dan telah menerima konsep hidup ber sama. Orang-orang kulit putih yang berbeza dan kadang kadang berseteru yang telah berpindah ke Amerika Syarikat telah bertukar sifat mereka menjadi apa yang dapat dikatakan

==6. Asas-asas Perpaduan Kebangsaan==

Perpaduan negara, seperti lain-lain istilah politik, lazimnya mempunyai tafsiran yang berbeza-beza. Seperti keadilan, kon sep ini adalah sesuatu yang universal. Pentafsirannya tidaklah boleh mengikut kehendak khusus satu golongan masyarakat sahaja. Sebaliknya is mestilah merangkumi nilai-nilai tertentu yang mempunyai unsur-unsur persamaan di kalangan berbagai bagai golongan, walaupun bukan persamaan yang mutlak.

Kini terdapat sebuah Jabatan Perpaduan Negara. Ini adalah satu tanda yang menunjukkan bahawa perpaduan kebangsaan telah diiktiraf bukan sahaja oleh Majlis Gerakan Negara mala han juga oleh orang-orang yang berfikiran wajar.

Secara mudah, asas perpaduan kaum ialah satu kumpulan etnik yang mengamalkan bahasa, kebudayaan dan agama yang sama serta tinggal dalam satu kawasan yang bersempadankan keadaan alam tertentu. Kalau semua faktor ini wujud, sudah pasti Iahirlah sebuah negara dalam erti katanya di zaman dahulu.

Pada masa dahulu kemudahan perhubungan dan perjalanan sangat terhad, apa yang disebut bangsa itu hanyalah merupakan lanjutan rangkaian suku-kaum. Rangkaian suku-kaum ini pula adalah lanjutan rangkaian keluarga. Faktor yang menghad kannya ialah sempadan alam, sama ada jarak, gunung-ganang, laut ataupun sungai. Di dalam kawasan yang tertentu itu suku suku ini bersatu semasa aman atau perang melalui perkem bangan satu bahasa, kebudayaan dan agama yang sama, lalu berpadu menjadi sebuah negara.

Rasa kesetiaan dan perpaduan di dalam sesuatu negara timbul oleh kerana kebolehan untuk memahami satu bahasa, kebu dayaan dan agama yang sama. Apabila lain-lain kumpulan kaum yang berlainan kebudayaan dan sebagainya bertembung maka timbullah pertikaian kerana ketiadaan rasa saling mengerti. Dalam pertempuran bersenjata perasaan keke luargaan yang lebih kuat dalam setiap kumpulan akan menim bulkan rasa perpaduan kebangsaan yang lebih kuat.

Dalam zaman moden ini Amerika Syarikat telah menjadi satu contoh pembinaan bangsa. Apabila tiga belas jajahan di Amerika itu mencapai kemerdekaannya mereka telah membuk tikan bahawa raja-raja tidaklah penting dalam menyatupadu kan rakyat. Selepas merdeka, penduduk-penduduk dari keturu nan Anglo-Saxon mula menerima pendatang-pendatang dari berbagai keturunan etnik dan bangsa yang berbeza dari segi agama, kebudayaan dan bahasa. Soalnya ialah sama ada pene rimaan dan penggunaan, dan bukannya pewarisan satu bahasa dan kebudayaan yang sama, yang dapat mewujudkan kesetiaan terhadap sesebuah negara yang absah, iaitu negara yang dilahir kan melalui undang-undang. Amerika Syarikat adalah sebuah negara absah dan bukan negara semulajadi yang mana pemisah alam tabii menjadi sempadannya.

Amerika Syarikat telah menghadapi cabaran yang hebat dalam abad ke-19 dan awal abad ke-20 dengan kebanjiran pendatang-pendatang baru ke sana. Pendatang-pendatang barn ini terdiri dari berbagai kaum termasuk orang-orang Cina dan Rusia. Boleh dikatakan bahawa mereka terdiri dari hampir ke semua kumpulan bahasa dan etnik. Pengetahuan mereka ten-tang bahasa Inggeris, iaitu bahasa rasmi, adalah cetek dan malah kadang-kadang tiada langsung. Apatah lagi pengetahuan mengenai kebudayaan dan latar belakang sejarah Amerika Sya rikat. Agama mereka juga berbeza. Dari pelbagai latar belakang manusia ini perpaduan kebangsaan dibina terutama sekali ber dasarkan kepada bahasa. Tiga belas jajahan yang asal itu di duduki oleh orang-orang yang bertutur Bahasa Inggeris dan keturunan mereka inilah yang menjadi teras negara tersebut. Di sinilah satu prinsip penting telah ditetapkan dan diikuti — iaitu pendatang-pendatang yang ingin menjadi rakyat Amerika Syarikat wajib mempelajari Bahasa Inggeris, iaitu bahasa rasmi serta penerimaan mereka mestilah sepenuhnya dan ia mestilah bahasa yang digunakan dalam pertuturan harian. Tidak timbul persoalan bagi rakyat mengaku, `Kami menerima Bahasa Ing geris sebagai bahasa rasmi Amerika Syarikat' dan kemudian tidak menghiraukannya. Dalam pada itu Pula tidak terdengar langsung cadangan-cadangan supaya bahasa-bahasa kaum pen datang itu diletakkan sama taraf dengan Bahasa Inggeris, dan secara rasmi bahasa-bahasa tersebut tidak diambil kira sama sekali. Malahan ia menjadi syarat kerakyatan, yang dimaksud kan dengan kesetiaan kepada perlembagaan, bahawa rakyat barn yang bukan berasal dari rumpun Anglo-Saxon tidak berhak untuk menuntut persamaan taraf bahasa-bahasa lain dengan kedudukan Bahasa Inggeris. Perkara ini difahami dengan begitu jelas sekali hingga, walaupun di daerah-daerah tertentu terdapat kumpulan besar orang-orang bukan Anglo-Saxon, mereka tidak mengambil sebarang langkah untuk mengekalkan bahasa ibunda mereka. Dalam kebanyakan hal, bahasa ibunda mereka lenyap selepas satu generasi.

Setelah mewujudkan satu masyarakat yang bertutur bahasa yang sama, satu kebudayaan kebangsaan pula dibiarkan ber kembang secara bebas. Tetapi oleh kerana bahasa dan kebuda yaan adalah terjalin rapi, ibarat isi dengan kuku, hasilnya tim bullah satu kebudayaan yang pada asasnya adalah Anglo-Saxon, namun agak istimewa kerana ianya telah menerima pengaruh pengaruh bukan British yang telah diubahsuai. Dengan demi kian, tanpa persamaan keturunan etnik, tanpa persamaan agama dan tanpa tapal batas alam semulajadi, akhirnya tercapai juga perpaduan kebangsaan itu. Memang benar bahawa beberapa langkah telah diambil untuk mengawalnya. Sistem pelajaran hampir kesemuanya adalah berbahasa pengantar Inggeris. Sejarah yang diajar adalah terhad kepada sejarah Amerika dan asal-usul negara Amerika sebagai jajahan British lebih diutamakan dari latar belakang sejarah pendatang-pen datang yang terkemudian. Bagi mewujudkan kesetiaan kepada negara yang tidak mempunyai raja serta sempadan-sempadan alam semulajadi, maka hormat kepada perlembagaan, bendera dan lain-lain simbol kenegaraan telah diajarkan di sekolah dan di mana sahaja rakyat berkumpul.

Dugaan muktamad terhadap perpaduan kebangsaan timbul dalam masa kedua-dua perang dunia yang melibatkan Amerika Syarikat. Tidak dapat dielakkan bahawa ada orang-orang Amerika yang terpaksa berperang dengan orang-orang yang sama kumpulan etniknya dengan nenek moyang mereka. Mung kinkah kesetiaan mereka kepada Amerika begitu kuat hinggakan mereka sanggup berperang dan membunuh orang-orang yang dahulunya ialah setanah air dengan mereka? Jawapannya jelas sekali apabila General Eisenhower yang berdarah German memimpin Amerika Syarikat dan Pihak Berikat ke arah keme nangan.

Percubaan dan pengalaman Amerika dalam pembinaan bangsa telah diulang dengan jayanya oleh negara-negara Amerika Latin dan Australia. Seperti juga di Amerika Syarikat, orang-orang dari berbagai kaum telah berhijrah masuk ke negara-negara ini lalu menerima bahasa yang sedia digunakan di tempat itu Berta belajar menghormati simbol-simbol kenegaraan dan menjadi rakyat yang bersatu, dikenali dan diiktiraf di kalangan antarabangsa. Bahasa nampaknya adalah kunci per paduan kebangsaan. Ia membuka pintu ke arah satu kebu dayaan asas, dan melalui satu sistem pelajaran kebangsaan, is juga membawa ke arah lain-lain simbol perpaduan yang penting seperti perlembagaan, bendera, lagu kebangsaan dan undang undang negara.

Keutamaan yang diberikan kepada bahasa sebagai alat per paduan tentunya menimbulkan cabaran di mana Switzerland telah membuktikan bahawa satu bahasa kebangsaan tidak perlu bagi perpaduan kebangsaan. Mereka yang mengambil Switzer-land sebagai contoh telah mengenepikan beberapa perkara yang unggul mengenai orang-orang Swiss dan negara Switzerland. Switzerland bersatu tidak semata-mata kerana perpaduan dalam negeri malahan lebih kerana kuasa-kuasa luar, iaitu negara negara di sekelilingnya yang menganggap Switzerland sebagai negara penampan, satu jalan keluar dan tempat berkecuali semasa sebarang pertikaian. Switzerland hanya mempunyai satu peranan — berkecuali. Pergolakan politik kuasa dan perang bukanlah untuk negara tersebut.

Kekayaan Switzerland letaknya pada kemahiran rakyatnya dan ketenangan suasana politik yang dapat menarik pelancung pelancung. Semakin kurangnya pengaruh politik, maka semakin majulah perusahaan-perusahaan begini. Dengan ini, oleh kerana sebab-sebab luar dan juga kepentingan dalam negeri, orang-orang Swiss tidak suka pada politik. Dalam pilihanraya umum yang lalu tidak ramai yang bertanding atau mengundi dan kerajaan yang sama telah terus berkuasa semata-mata kerana tiada siapa yang berminat dengan politik. Dalam suasana begini bahasa tidak akan menjadi satu isu politik. Ia tidak dapat menyatukan atau memecah-belahkan rakyat.

Satu lagi perkara yang istimewa ialah orang Swiss mem punyai empat bahasa rasmi. Bahasa Romansch adalah diguna kan oleh satu komuniti yang kecil (satu pertiga penduduk penduduk wilayah Graubauden). Oleh itu dapat dianggap hanya ada tiga bahasa rasmi, iaitu Perancis, Itali dan German. Boleh dikatakan setiap rakyat Swiss bercakap sekurang-kurangnya dua dari tiga bahasa rasmi tadi. Dengan itu bermaknalah tidak akan timbul keadaan di mana seorang Swiss tidak dapat memahami seorang Swiss yang lain. Lagipun, bahasa Perancis dan Itali adalah dari rumpun bahasa yang sama. Oleh itu mudah sekali bagi sesuatu kumpulan untuk belajar bahasa kumpulan yang satu lagi.

Akhir sekali orang Swiss adalah semuanya orang Eropah. Orang yang bercakap Perancis dan Itali adalah keturunan Latin dan orang-orang yang bercakap German adalah berketurunan Teutonik. Oleh kerana semua kumpulan ini adalah berkebu dayaan Eropah yang hampir-hampir serupa maka tidaklah menjadi masalah bagi mereka untuk bercampur-gaul di Switzerland. Dalam keadaan yang begini bahasa menjadi satu faktor yang tidak penting dalam perpaduan kebangsaan. Terdapat berbagai persamaan lain dan terdapat banyak kuasa dalam dan luar yang memupuk ke arah perpaduan. Oleh itu adanya empat bahasa sebagai bahasa rasmi tidak mempunyai makna dalam hal ini.

Berbalik semula kepada apa yang telah dibincangkan, boleh lah kita katakan bahawa asalnya asas perpaduan kebangsaan adalah sebuah kawasan yang terhad yang penghuninya terdiri daripada orang-orang yang sama bangsa, kebudayaan, bahasa dan agama. Aliran sejarah moden telah menunjukkan bahawa bangsa dan agama tidaklah begitu penting. Bahasa dan kebu dayaan yang berkait rapat dengannya tetap menjadi faktor yang penting dalam memupuk perpaduan kebangsaan. Oleh itu dalam sebuah negara berbilang kaum seperti Malaysia, perpaduan dapat dicapai sekiranya terdapat persetujuan tentang pemilihan bahasa dan kebudayaan yang berkaitan dengannya. Sekiranya bahasa yang dipilih itu diterima, sebuah negara ber bilang kaum itu boleh membentuk perpaduan kebangsaan dengan menggunakan cara-cara tambahan, umpamanya menonjolkan tumpuan kesetiaan seperti raja, pengajaran sejarah kebangsaan, penghormatan kepada simbol-simbol kebangsaan dalam bentuk bendera, lagu kebangsaan, lambang-lambang kebangsaan dan sebagainya, dan akhir sekali ialah keluhuran perlembagaan dan undang-undang negara. Sepanjang masa ini rakyat mestilah benar-benar bercampur gaul. Setiap rintangan dari segi bangsa, etnik atau keturunan mestilah dihapuskan.

Diskriminasi dalam semua lapisan hidup dihentikan dan akhirnya kahwin campur hendaklah digalakkan. Ini adalah asas perpaduan kaum dan fahaman terhadapnya adalah sine qua non atau syarat mutlak kepada sesebuah masyarakat berbilang kaum yang mempunyai hasrat untuk membina sebuah negara yang kukuh dan berjaya.

==7. Pemulihan Bangsa Melayu dan Dilema Melayu==

Dilema Melayu bukanlah semata-mata dari segi ekonomi tetapi juga dari segi politik. Kini ramai yang memperkatakan tentang kaitan pergeseran kaum dengan kemajuan yang tidak seimbang di antara kaum-kaum di Malaysia. Pada suatu masa dahulu telah difikirkan bahawa cara yang paling baik untuk mengatasi perbezaan ini ialah dengan tidak mempedulikannya langsung. Malahan sebilangan orang mempercayai bahawa tidak ada sebarang dilema kerana orang Melayu tidak ingin berubah dari sifat mereka yang suka merendah diri itu.

Peristiwa 13 Mei, 1969 telah menunjukkan bahawa kenyataan, walau bagaimana tidak menyenangkan sekalipun, mestilah dihadapi. Orang-orang yang mengamuk pada hari itu ialah orang-orang Melayu. Cetusan yang mendadak itu telah menghapuskan hampir kesemua yang telah dicapai selama dua belas tahun yang lalu. Jika kita tidak mahu peristiwa malang ini berulang kembali, maka eloklah kita teliti beberapa sebab musabab yang telah membangkitkan huru-hara tersebut, dan memikirkan dengan bersungguh-sungguh cara untuk memulih kan orang Melayu.
Dilema Melayu dengan sendirinya juga merupakan dilema Malaysia. Negara Malaysia tidak dapat maju dan makmur jika terdapat barah yang memakan jantungnya. Oleh kerana orang orang Melayu merupakan sebahagian besar dari penduduk negara ini maka sebarang perkara yang terjadi ke atas mereka akan memberi kesan kepada negara. Oleh itu adalah amat perlu bahawa usaha-usaha dibuat untuk menyelesaikan dilema ini dnegan bersungguh-sungguh. Keperluan yang pertama ialah satu revolusi. Revolusi adalah satu perkataan yang menimbul kan ketakutan yang tidak sewajarnya di Malaysia. Revolusi biasanya menggambarkan pembunuhan dan anarki, tetapi revolusi juga ada yang kreatif dan berperaturan jika sekiranya cara-caranya difahami oleh orang-orang yang paling layak untukmenjalankannya.

Kalau tidak revolusi, maka pilihan yang lain ialah evolusi. Evolusi tidak dapat dikawal dengan sempurna dari segi kecepatannya dan objektifnya. Ia terlalu banyak bergantung kepada keadaan dan berbagai faktor lain yang sukar untuk dikesan dan oleh itu ia susah untuk diguna dan dikawal. Jika revolusi itu adalah satu penyelesaian bagi masalah orang Melayu di Malaysia maka ianya haruslah merupakan satu revolusi yang dirancangkan dengan teliti. Ia sepatutnya membawa kebaikan dan mengelakkan bahaya yang terdapat pada revolusi-revolusi lain. Inilah sebabnya analisa tentang sifat, kebudayaan dan kebolehan orang Melayu sangat berguna.

Revolusi membawa erti perubahan yang mendadak. Revolu siner yang terlalu patuh kepada doktrin selalunya gagal oleh kerana mereka hanya melihat objektif tetapi telah mengenepikan sama sekali keadaan, kuasa dan institusi yang sedia ada. Untuk menjayakan sesuatu revolusi di Malaysia, perlulah kita me ngenali apa yang patut dihapuskan dan apa yang patut diterus kan, malah digalakkan. Tujuannya adalah untuk memperbaiki kedudukan orang-orang Melayu dengan tidak memusnahkan orang lain. Orang-orang Melayu boleh mengambil tempat mereka yang sewajarnya dalam masyarakat Malaysia tanpa menggantikan tempat orang-orang lain.

Perkara yang mula-mula sekali terlintas di fikiran kita ialah kebanyakan orang Melayu adalah berfahaman fuedal dan mereka mahu terus berfahaman demikian. Revolusi yang dimulakan dengan mengajar pemusnahan institusi kesultanan yang sudah termaktub akan gagal. Ia tidak akan mendapat sokongkan dari kebanyakan orang Melayu yang ortodoks. Lagi pula kesultanan itu tidak membawa apa-apa kerugian terhadap orang-orang Melayu ataupun sesiapa juga. Pemeliharaan sistem yang begini tidak dapat dinafikan memang tinggi biayanya, tetapi oleh kerana raja-raja dipisahkan dari kuasa, maka ia tidak merupakan penindasan. Lagi pula Malaysia tanpa raja ber¬maknalah seolah-olah orang Melayu tidak wujud sama sekali. Pada masa yang lampau raja-rajalah yang telah memberi dan meneruskan ciri-ciri Melayu di Tanah Melayu. Jika mereka disingkirkan maka bermaknalah peninggalan akhir Tanah Melayu tradisional akan hilang. Inilah sebabnya orang Melayu masih lagi bersifat feudal walaupun mereka telah menerima pendidikan moden dan mempunyai sofistikasi dalam politik. Oleh kerana itu maka sangat perlulah sistem beraja itu diteruskan. Sebagai raja yang mengikut Perlembagaan, sultan-sultan adalah berihsan dan sedar akan perubahan-perubahan zaman. Mereka tidak menghalang kemajuan yang sedang berlaku. Jika perubahan yang dicadangkan itu baik untuk negara dan untuk orang Melayu, sultan-sultan juga tidak akan menghalangnya. Malahan apabila kita menuntut kemerdekaan, persetujuan raja-raja Melayulah yang telah membuka jalan bagiperalihan kuasa yang licin dan mengelakkan pertelingkahan yang selalu berlaku di tempat-tempat lain.

Satu lagi kuasa yang bertapak kuat pada orang Melayu ialah agama. Sesuatu perubahan, rancangan atau ideologi yang ber tentangan dengan agama orang Melayu tidak akan berjaya. Oleh itu agama Islam janganlah disentuh dalam usaha mencari kemajuan orang-orang Melayu. Malahan Islam mestilah diper tahan dan dikembangkan lagi jika kemajuan hendak dicapai.

Kuasa ketiga yang terdapat pada orang Melayu ialah adat tradisional yang timbul dari sistem nilai mereka. Walau bagaimanapun, adat tidaklah repenting dahulu lagi. Cengkaman adat ke atas orang Melayu telah mula longgar. Kini jarang sekali orang-orang Melayu berkata, `Biar mati anak jangan mati adat' . Oleh itu adat boleh diubah atau diketepikan dalam proses kemajuan. Revolusi ini patut mengambil kira tentang adat tetapi ianya tidak sepatutnya terikat kepada adat.

Setelah menilai dan menerima akan kuasa-kuasa yang ber tapak kuat ini maka masa depan orang Melayu dapat dirancang kan. Sayugia diingat bahawa tidak akan terdapat suatu rancang an yang lengkap. Pasti ada kelemahan-kelemahannya dan akan terdapat perkara-perkara yang tertinggal. Malahan akan juga terdapat kesilapan. Yang lebih penting ialah kita sedar akan per lunya satu rancangan yang bersifat revolusi dan cara perlak¬sanaannya yang cepat dan menyeluruh.

Pada dasarnya faktor-faktor alam sekitar dan keturunanlah yang telah menyebabkan orang-orang Melayu menjadi kaum luar bandar dan hanya segelintir sahaja dari mereka yang tinggal di bandar. Orang-orang luar bandar di mana-mana sahaja adalah kurang sofistikated dan kurang maju jika dibandingkan dengan orang bandar. Penyelesaian kita kepada masalah ini ialah dengan menukarkan keadaan tersebut. Dengan lain perkataan, kita mesti mencari jalan untuk membandarkan orang-orang Melayu.

Ini akan menimbulkan banyak tentangan tetapi semua tentangan tentunya akan lenyap apabila berdepan dengan ke kurangan tanah yang boleh dicucuk tanam di tempat-tempat di mana terdapat begitu ramai orang-orang Melayu. Pemindahan dan penempatan semula di luar bandar akan menyelesaikan masalah ini hanya bagi satu generasi kerana pembahagian harta pusaka kawasan baru ini, mengikut hukum Islam sebaik sahaja pemiliknya itu meninggal dunia, akan mengakibatkan peme cahan kawasan ini kepada bahagian-bahagian yang lebih kecil dan tidak ekonomik. Terdapat terlalu banyak bidang tanah kecil yang dipegang dan diusahakan oleh terlalu ramai orang, dan kebanyakannya tidak mempunyai geran yang sah, sementara waris-waris harta itu cuba dengan susah payahnya, bertahun tahun, untuk menyelesaikan selok-belok undang-undang harta pusaka.

Masalah pembandaran adalah banyak dan bermacam macam. Tetapi, berlainan dengan keadaan di negara-negara lain, masalah-masalah ini tidak dapat dibiarkan untuk selesai begitu sahaja. Masalah ini haruslah diatasi dengan perancangan yang sistematik oleh Kerajaan. Oleh kerana orang Melayu dari segi tradisinya adalah orang luar bandar, maka bilangan mereka yang tertarik untuk pindah ke bandar tidaklah seramai bangsa lain. Oleh itu perlulah mereka didorong secara positif untuk datang ke bandar. Dan ganjaran yang dapat meyakinkan mereka ialah jaminan pendapatan yang tetap.

Malaysia telah membelanjakan wang yang begitu banyak untuk pembangunan. Jambatan, jalan raya, bangunan, kilang kilang dan projek-projek lain dibina tiada henti-hentinya. Kebanyakan dari kerja-kerja pembinaan ini adalah dibuat melalui kontrak. Kerajaan, melalui Jabatan Kerja Raya, hanya menyelia semata. Kontraktor-kontraktor besar di Malaysia adalah terdiri daripada orang-orang Cina atau Eropah. Terdapat hanya beberapa kontraktor kecil Melayu. Oleh kerana syarat-syarat dan masa yang ditetapkan oleh Jabatan Kerja Raya, pihak kontraktor merasakan lebih baik jika mereka tidak memasukkan pekerja-pekerja Melayu walaupun dalam kerja kerja yang tidak mahir. Andainya kini Kerajaan berkeras mengambil alih sedikit demi sedikit sebahagian besar projek¬projek pembangunan, maka ada kemungkinan lebih ramai lagi orang Melayu dari kawasan luar bandar yang akan diambil bekerja. Bermula dengan kerja-kerja yang tidak mahir, sedikit demi sedikit mereka akan maju ke arah kerja-kerja separuh mahir dan seterusnya kerja-kerja yang mahir. Mereka akan belajar menerusi latihan di samping mendapat gaji. Ini adalah mustahak. Orang-orang Melayu mestilah memperolehi kemahiran semasa bekerja. Jangan mereka disuruh belajar secara teori sahaja. Satu percubaan untuk mengajar kemahiran kerja kepada belia-belia Melayu di sekolah-sekolah lanjutan kampung telah gagal oleh sebab belia-belia ini tahu yang mereka tidak mempunyai masa depan. Jika sekiranya mereka menjadi tukang bata yang mahir, tidak seorang pun akan mengambil mereka bekerja oleh kerana prasangka perkauman. Di sebaliknya firma-firma pembinaan yang dipaksa oleh Kerajaan untuk mengambil pekerja-pekerja Melayu mendapati yang pekerja-pekerja tadi adalah berupaya dengan sepenuhnya memperolehi kemahiran-kemahiran yang diperlukan. Dalam skim ini, peluang mendapatkan pekerjaan dijamin dahulu kemudian barulah latihan. Jika sekiranya ganjaran yang cukup diberi untuk memperolehi kemahiran, tukang-tukang Melayu yang berkebolehan akan mendapat peluang untuk mengguna dan memajukan kemahiran mereka.

Akan tetapi jaminan pekerjaan tidak sepatutnya dimestikan sebab ianya mungkin tidak menggalakkan daya usaha. Sistem pencen yang sekarang dijalankan oleh perkhidmatan Kerajaan telah mengikat orang-orang Melayu kepada Kerajaan. Orang orang Melayu di dalam perkhidmatan Kerajaan selalunya adalah lebih berpengetahuan dan lebih berkebolehan dari orang orang Melayu yang bekerja di tempat-tempat lain. Ini bukan secara kebetulan tetapi adalah kerana Kerajaan dapat menarik pekerja yang paling baik melalui gaji yang ditawarkannya. Lagipun bekerja dengan Kerajaan memberi mereka peluang mengetahui tentang selok-belok urusan rasmi, dan pengetahuan ini adalah berguna dalam bidang perniagaan. Mereka inilah, setelah bekerja dengan Kerajaan beberapa tahun, orang-orang yang paling layak untuk keluar dan menandingi orang-orang bukan Melayu. Tetapi orang-orang Melayu dalam per khidmatan Kerajaan tidak akan meninggalkan perkhidmatan mereka dengan Kerajaan kerana jaminan pencen. Walaupun apabila mereka sedar yang mereka mempunyai pengetahuan dan pengalaman yang cukup untuk memperolehi pendapatan yang lebih lumayan dalam kerja-kerja lain, mereka tidak akan meninggalkan perkhidmatan Kerajaan oleh kerana takut hilang hak pencen mereka.

Ini dapat dilihat dalam bidang politik. Apabila negara ini memerlukan pemimpin-pemimpin Melayu yang berkebolehan, maka telah disedari yang kebanyakan dari mereka adalah ter dapat dalam perkhidmatan Kerajaan. Mereka tidak mahu meninggalkan perkhidmatan Kerajaan kerana ia adalah terjamin. Cuma apabila satu skim dimulakan di mana pencen mereka akan tetap terjamin, barulah mereka dapat diajak untuk mencebur diri di arena politik.

Begitulah juga dalam skim untuk mengambil orang-orang Melayu dan melatih mereka bagi kerja-kerja mahir dan separuh mahir dalam projek-projek Kerajaan, maka pengaruh pencen yang boleh menyekat langkah ini tidaklah sepatutnya dibiar kan. Orang-orang Melayu mestilah diberi kesedaran bahawa bekerja dengan Kerajaan adalah semata-mata sebagai batu loncatan kepada kerja-kerja lain yang lebih baik. Setelah kemahiran itu diperolehi mereka janganlah teragak-agak pergi ke tempat lain untuk mendapatkan kerja yang lebih baik. Sepatutnya mereka ini diberi galakan untuk berbuat demikian. Peruntukan kumpulan wang simpanan pekerja, walau bagai manapun, tidak mempunyai kesan yang sama dengan skim pencen. Jika jaminan masa tua itu adalah suatu kewajipan moral yang mustahak, maka kumpulan wang simpanan pekerjalah yang lebih sesuai. Kelebihannya ialah ia mengikut seseorang pekerja itu ke mana sahaja dia pergi. Ia tidak me ngikat seseorang itu hanya kepada satu majikan sepanjang hidupnya sebagai pekerja seperti apa yang dilakukan oleh skim pencen.

Jaminan pendapatan yang tetap walau bagaimana kecil sekalipun akan menarik orang-orang Melayu bekerja. Tujuan nya bukanlah semestinya untuk memberi mereka pekerjaan yang tetap, tetapi adalah untuk membiasakan mereka mem buat kerja-kerja lain selain dari menanam padi dan juga untuk membandarkan mereka. Oleh yang demikian gaji yang diberi kan adalah sangat penting. Ia sepatutnya lebih tinggi dari purata pendapatan orang Melayu dari penanaman padi selepas mengambil kira kos hidup yang rendah di kampung dan sikap toleran orang-orang Melayu terhadap saudara-mara yang tidak bekerja. Namun seelok-eloknya gaji tidak sepatutnya me¬nyebabkan mereka teragak-agak untuk meninggalkan kerja tersebut untuk menerima kerja-kerja yang gajinya lebih baik di tempat lain.

Kesatuan sekerja telah bertapak di Malaysia. Pada umumnya is dianggap sebagai sesuatu yang baik untuk kaum pekerja. Ia menyekat eksploitasi tenaga kerja dan membolehkan pekerja-pekerja mendapat bahagian yang adil dari kemakmur an yang sebahagiannya wujud hasil dari tenaga kerja mereka. Malangnya setengah pekerja yang megah dengan kuasa mereka yang baru itu melihat kesatuan sekerja bukan sahaja sebagai peluang untuk menggunakan perundingan majikan-pekerja bagi mendapatkan gaji yang lebih, malah untuk membuat tuntutan-tuntutan lain. Tidak ada tindakan disiplin yang dapat dijalankan tanpa tindakan perusahaan yang tinggi perbelan¬jaannya. Di dalam keadaan begini ketekunan tidak digalakkan dan kemahuan untuk membaiki diri sendiri adalah terhalang. Dalam skim untuk memaksa pekerja-pekerja Melayu mencebur diri dalam bidang kerja separuh mahir dan mahir yang penuh persaingan itu, kesatuan sekerja tidak mempunyai tempat. Skim ini bukanlah bertujuan untuk memberi jaminan yang sepenuhnya ataupun mewujudkan keadaan kerja yang lebih baik. Oleh itu kesatuan sekerja adalah tidak perlu. Untuk menentukan yang pekerja-pekerja mendapat ganjaran yang berpada dan mengelakkan nepotisme dan lain-lain bentuk pilih kasih, sebuah badan yang tidak memihak mana-mana patut di tubuhkan untuk menjaga kebajikan para pekerja.

Apabila ramai pekerja bertumpu ke bandar, maka kawasan kawasan sesak pun tumbuhlah seperti cendawan. Tujuan langkah-langkah untuk membandarkan orang Melayu supaya mereka dapat menikmati kemudahan dan keserbanekaan bandar tidak akan tercapai jika mereka dibiarkan tinggal dalam keadaan dan kawasan yang sesak. Rumah-rumah harga murah perlulah dibina untuk tempat kediaman mereka. Kelebihan yang didapati oleh penduduk desa yang barn dibandarkan itu dapat mencapai peringkat yang paling tinggi jika bandar-bandar satelit kecil yang lengkap dapat dibina. Bandar bandar ini patutlah mengandungi kedai, pasar, sekolah, balai raya dan kemudahan kesihatan.

Saya telahpun menunjukkan kebaikan-kebaikan yang boleh diperolehi oleh orang Melayu bila bergaul dengan orang bukan Melayu. Bandar-bandar satelit ini adalah tempat yang mula mula di mana hubungan ini boleh dilakukan. Satu ciri penting masyarakat bare ini semestinyalah berupa kemudahan untuk berhubung dengan orang-orang bukan Melayu. Sebahagian dari rumah-rumah dan kedai-kedai itu patutlah diuntukkan bagi orang-orang bukan Melayu. Kakitangan yang meng uruskan jabatan-jabatan kemudahan awam mestilah sedikit sebanyaknya terdiri daripada orang-orang bukan Melayu. Namun perhubungan ini mestilah dikawal kerana sering ada kemungkinan bagi orang bukan Melayu untuk menyingkir orang Melayu sedikit demi sedikit, terutamanya di pasar-pasar dan kedai-kedai. Kemudahan untuk berniaga runcit sepatutnya dapat menarik orang Melayu untuk menjadi orang bandar.

Pada masa dahulu orang-orang Cina telah berjaya menyi sihkan orang-orang Melayu dari semua bidang perniagaan. Sebab-sebab mengapa ini berlaku adalah diketahui umum. Sebab-sebab yang bersangkut-paut dengan ciri-ciri kaum adalah susah untuk diatasi. Sesungguhnya hanya ada satu jalan sahaja, iaitu dengan membandarkan orang-orang Melayu. Namun kita tidak boleh menunggu hingga perkara ini berlaku sebelum orang-orang Melayu dapat mengaut ganjaran yang di perolehi dari perdagangan walau bagaimana kecil sekali pun.

Oleh sebab itu perlindungan mestilah diberi kepada pekedai pekedai Melayu pada mulanya. Kebanyakan dari kedai dan pasar di bandar-bandar satelit yang bare ini mestilah diuntuk kan bagi orang-orang Melayu. Namun ini sahaja tidaklah men cukupi. Sebagai langkah supaya penduduk-penduduk bare ini berlanggan di kedai-kedai masyarakat mereka sendiri, maka perlulah diwujudkan keadaan yang menyusahkan atau menambahkan belanja mereka jika mereka membeli-belah di tempat lain. Kedai-kedai koperasi, pada teorinya, akan meng galakkan ahli-ahlinya untuk berlanggan di kedai mereka sendiri. Dari segi amalan, kedai-kedai koperasi telah gagal di kalangan masyarakat Melayu. Dividen yang dihasilkan oleh kedai-kedai yang begini, walau bagaimana baik pun pengurusannya, adalah sangat kecil dan hanya diberi setahun sekali. Orang-orang Melayu pada kebiasaannya tidak sabar dan lebih tertarik kepada keuntungan yang serta-merta. Pelanggan-pelanggan Melayu akan meninggalkan kedai-kedai koperasi mereka jika terdapat harga yang lebih murah serta kemudahan berhutang yang diberikan oleh pekedai-pekedai Cina sendiri. Koperasi bolehlah ditolak sebagai satu cara untuk menggalakkan penyertaan orang Melayu dalam bidang perniagaan runcit dan juga untuk mengawal pengaliran penda patan orang Melayu.

Satu faktor kecil tetapi penting yang boleh menolong pekedai-pekedai runcit Melayu adalah dengan menggunakan kerajinan semulajadi dan kepintaran wanita-wanita Melayu. Di kalangan penanam-penanam padi kaum lelaki bekerja lebih kurang dua bulan dalam setahun. Kaum wanita bekerja sepanjang tahun. Mereka terlibat dalam penanaman padi seperti juga kaum lelaki. Tambahan pula semasa musim menanam dan menuai mereka juga memasak untuk semua yang bekerja di bendang mereka. Selepas kerja di bendang itu selesai, mereka terus membuat kerja-kerja rumah, menjaga anak-anak dan sibuk dengan berbagai-bagai tugas lain yang walaupun kecil tetapi sangat penting. Kadang kala wanita wanita ini akan membuat kuih untuk dijual bagi mendapatkan duit lebih, ataupun menjaja kain dan menjual hasil-hasil dari hutan. Kerja-kerja seperti membuat ikan masin dan membuat pekasam adalah keseluruhannya dibuat oleh kaum wanita. Wanita Melayu adalah lebih rajin dan pandai dari kaum lelaki Melayu. Wanita Melayu juga mempunyai kecenderungan yang lebih untuk berjimat dari kaum lelaki. Mereka lebih gemar membeli barang-barang kemas dari membeli barang mewah lain yang tidak kekal nilainya.

Dalam skim pembandaran yang disebutkan tadi, kaum lelaki diperlukan bekerja dalam kerja-kerja yang bergaji. Kaum wanita walaupun terlibat dalam kerja-kerja rumah, akan juga mem punyai masa untuk menjaga kedai-kedai yang kecil. Apa yang penting ialah kedai dan tempat tinggal adalah ditempatkan dalam bangunan yang sama. Di Kelantan, kedai-kedai Melayu di kampung adalah selalunya bahagian hadapan rumah dan kedai tersebut dijaga keseluruhannya oleh kaum wanita. Sesungguhnya kebanyakan dari perniagaan runcit dan penjajaan adalah dibuat oleh kaum wanita di Kelantan. Walau bagaimanapun, kesemua langkah-langkah jagaan dan perancangan yang dibuat ini akan gagal jika sekiranya persaingan dari pekedai-pekedai runcit Cina yang pandai berjimat dan pintar itu tidak dikurangkan. Kita tahu bahawa sebelum orang-orang Cina datang ke Tanah Melayu orang-orang Melayulah yang menjadi para pekedai dan peniaga runcit. Oleh kerana taktik perniagaan orang Cina yang lebih baiklah maka kedai-kedai Melayu telah lenyap.

Kemahiran perniagaan Cina dapat dilihat dari banyak segi. Asasnya ialah sikap semulajadi orang Cina yang suka berjimat cermat. Ini telah membolehkan mereka membuat simpanan dan membesarkan perniagaan mereka berdasarkan dari keuntungan yang minimum. Orang-orang Melayu boleh disuruh lebih ber jimat tetapi tabiat dan sifat yang bergenerasi lamanya itu tidak boleh dibuang dengan sekaligus. Ada berbagai-bagai taktik yang digunakan oleh orang-orang Cina yang boleh dipintas supaya pekedai-pekedai Melayu berpeluang untuk bersaing dengan mereka dengan cara yang adil. Salah satu darinya ialah kemudahan berhutang. Orang-orang Cina yang lebih cekap menilai watak seseorang itu membenarkan orang-orang Melayu berhutang sedikit dan dengan itu mengikat pelanggan¬pelanggan Melayu itu kepada mereka. Termasuk juga dalam taktik ini ialah pinjaman wang tunai sebagai pendahuluan. Di kampung-kampung taktik begini telah berkembang menjadi sistem padi kunca yang sangat memeras itu. Amalan begini harus dihentikan dengan cara undang-undang. Pembelian mestilah tunai, dan jika kredit atau hutang diberi, ianya mestilah dicatit dalam buku akaun yang betul dan mestilah diperiksa oleh pegawai-pegawai pemungut cukai. Hutang yang bertimbun timbun janganlah dibenarkan. Tanggungan mestilah terletak atas pekedai supaya dialah yang akan rugi segala-galanya dari amalan mengikat pelanggan-pelanggannya. Dengan cara ini hutang-hutang kecil yang diberi kepada pelanggan Melayu tidak akan digunakan untuk menyekat mereka dari membeli di sebarang kedai lain.

Satu faktor yang paling bertanggungjawab menyingkirkan orang-orang Melayu dari perniagaan runcit ialah cara mene tapkan harga barang-barang. Barang-barang tidak pernah di tetapkan harga di semua tempat sebelah Timur dari Suez. Tawar menawar adalah satu cara jual beli yang telah diterima. Pembelian adalah proses tawar menawar, satu pertandingan di antara pembeli dan penjual. Biasanya dianggap bahawa pekedai tidak pernah rugi dalam proses jual beli ini. Ini tidaklah selalunya benar. Sering juga terdapat pekedai-pekedai yang bersetuju untuk menjual dengan harga yang lebih murah dari harga yang dibelinya supaya boleh mendapat untung dari perkara-perkara lain yang kurang nyata. Perasaan muhibah adalah satu komoditi yang sangat penting dalam perniagaan. Seorang pekedai tidak akan teragak-agak untuk rugi beberapa sen dahulu jika dengan ini dia dapat mempastikan bahawa pelanggan tersebut akan datang semula untuk membeli daripadanya lain kali. Jika terdapat persaingan dengan kedai kedai jiran maka lebih senanglah lagi dia memutuskan untuk rugi dahulu dan untung kemudian. Dengan berjimat cermat serta modal yang lebih besar, pekedai-pekedai Cina mampu menanggung rugi lebih kerap dari orang-orang Melayu, ataupun mereka boleh menentukan margin keuntungan yang lebih rendah dan ini akan mempastikan pelanggan-pelanggan tadi akan terus berlanggan dengan mereka.

Andainya penyertaan orang Melayu dalam bidang perniagaan runcit hendak digiatkan semula maka sistem harga yang boleh berubah-ubah itu mestilah dimansuhkan. Jika semua barang yang dijual oleh semua kedai mempunyai harga yang ditetapkan dan dipaparkan dengan terang, dan sekiranya penjualan dengan harga yang lebih rendah dari yang ditunjukkan itu ditegah maka persaingan cekik leher akan dapat dihentikan. Pelanggan-pelanggan tidak dapat memilih harga di dalam sesuatu kawasan itu dan akan membeli dari berbagai kedai. Dalam keadaan seperti ini kedai Melayu yang berada di sebelah kedai Cina tidak akan tercekik mati. Dia tidak akan dituduh menjual barang-barang dengan harga yang lebih tinggi secara sembunyi-sembunyi dan kebolehannya dalam tawar menawar dengan pelanggan tidak akan diuji setiap kali dia menjual. Na mun tentu ada cars yang boleh mengatasi sistem menetapkan harga ini. Perbezaan harga borong mungkin memberi kesan kepada keuntungan sebenar seseorang peruncit. Ini dapat diatasi dengan pemeriksaan-pemeriksaan mengejut, menentukan adanya resit dan dengan menetapkan harga jual beli borong yang mesti disertakan dengan resit dan ditunjukkan dalam penyata pendapatan yang diterima. Undang-undang mestilah dibuat untuk mempastikan bahawa hanya mesin timbang springsahaja yang digunakan dengan sepenuhnya. Dacing yang digunakan sekarang mempunyai penimbang yang boleh diubah-ubah dan boleh dimainkan supaya timbangannya berkurangan. Peruncit-peruncit Cina yang kecil cekap melakukan perkara ini, malahan dengan keji sekali menggunakannya sebagai senjata dalam persaingan.

Apa yang telah disebutkan adalah dua cara yang dapat digunakan untuk mengatasi penetapan harga dan paparan harga. Tinjauan dan pemeriksaan yang rapi haruslah kerap dibuat supaya semua percubaan untuk mengatasi persaingan dengan cara yang tidak adil dapat dikurangkan sekecil-kecilnya. Sudah tentunya cadangan-cadangan ini tidak sepatutnya terhad kepada skim penempatan semula orang-orang luar bandar ke kawasan bandar. Ia sepatutnya dilaksanakan di seluruh negara supaya persaingan yang adil menjadi satu keadaan yang biasa dan bukannya merupakan satu pengecualian.

Tidak mungkin dinyatakan di sini semua langkah yang boleh diambil untuk membandarkan orang-orang Melayu. Tujuannya adalah semata-mata untuk menunjukkan yang ianya adalah berfaedah dan dapat dilaksanakan. Jika dikawal dan dirancang dengan betul, hanya pembandaran sahaja nampaknya cara yang dapat meletakkan orang Melayu setara dengan kemajuan yang berlaku di sekitar mereka dan di seluruh dunia. Mereka juga dapat menikmati kemudahan-kemudahan moden yang terdapat di bandar. Kemudahan-kemudahan ini tidak mungkin dapat dibawa ke kawasan luar bandar walau bagaimana sekalipun dicuba. Kesihatan, pendidikan dan pandangan mereka akan berubah tanpa usaha yang disedari.

Sebaliknya, pendapat pada ketika ini yang membiarkan orang Melayu terns tinggal di kawasan luar bandar supaya mereka tidak akan menambahkan bilangan penganggur di bandar ber makna bahawa kita enggan menerima kenyataan tentang masalah kemiskinan dan kemunduran yang runcing di kawasan luar bandar. Ketiadaan tanah adalah sebenarnya satu kenyataan lama seperti kekurangan tanah. Dalam masa satu generasi sahaja undang-undang Islam mengenai warisan harta pusaka mungkin akan membahagikan tanah-tanah yang ada sekarang menjadi bahagian-bahagian yang sangat kecil hingga ianya tidak ekonomi lagi untuk diusahakan. Sekarang ini hutan dan tanah tanah simpanan yang lain telah didiami dan diusahakan oleh peneroka-peneroka yang sedia melanggar undang-undang. Oleh itu hanya bandar dengan industri-industrinya dan peluang-peluang perniagaan runcit sahaja yang dapat mengurangkan pengangguran orang-orang Melayu di masa hadapan. Bagi membolehkan penyerapan ini berjalan dengan licin dan efisien, perancangan untuk pembandaran yang sewajarnya mestilah dimulakan sekarang. Tidak ada jalan keluar yang lain bagi orang-orang Melayu atau Kerajaan.

Pembandaran dan perolehan kemahiran kerja secara dipaksa bukanlah merupakan satu revolusi, sekalipun dalam konteks masyarakat Melayu. Namun is adalah merupakan satu peruba han yang radikal. Proses pembandaran adalah dengan sen dirinya melibatkan proses mencabut orang-orang Melayu dari akar umbi, dari segi rohani dan jasmani, masyarakat luar bandar yang tradisional. Tidak dapat disangkal lagi dengan pembongkaran ini, nilai-nilai dan cara hidup yang lama mesti diganti dengan yang baru. Apa yang telah menyekat orang-orang Melayu adalah nilai-nilai lama dan cara hidup yang lama. Kesemua inilah yang selama ini telah memencilkan orang-orang Melayu dari perubahan yang sedang berlaku di seluruh negara dan di dunia ini. Seseorang itu perlu membandingkan struktur fizikal sebenar kampung-kampung Melayu untuk melihat bagaimana statiknya masyarakat tersebut.

Untuk memulihkan orang-orang Melayu dengan sepe nuhnya, maka terpaksalah mereka berpisah dengan adat lama dan menggantikannya dengan cara-cara pemikiran yang baru dan sistem nilai yang baru. Pembandaran sedikit sebanyak akan menukarkan ini, namun apa yang penting ialah orang-orang Melayu mesti berusaha secara sedar untuk menghapuskan caracara lama dan menggantikannya dengan nilai-nilai dan idea-idea yang baru. Orang Melayu mestilah disemukakan dengan kenyataan hidup dan mestilah dipaksa mengubah cara pemikiran mereka sesuai dengan kenyataan.
Kerajaan telah menjalankan berbagai-bagai rancangan untuk membantu memajukan orang-orang Melayu. Pendidikan telah diperhebatkan dan orang-orang Melayu luar bandar telah diberi peluang untuk melawat kawasan-kawasan bandar. Namun semua ini tidaklah mencukupi. Orang Melayu tidak mendapat orientasi yang sistematik dan selaras ke arah kemajuan. Paling malang sekali percubaan untuk mengorientasikan orang Melayu yang sedikit di sana dan sedikit di sini dibuat secara tidak tersusun.

Satu perkara yang boleh menunjukkan bagaimana pemikiran orang-orang Melayu belum lagi disesuaikan adalah aduan yang kerap dibuat terhadap majikan-majikan bukan Melayu. Orang-orang Melayu yang bekerja di firma-firma bukan Melayu atau di bawah penyelia-penyelia bukan Melayu tidak berhenti henti membuat aduan mengatakan mereka itu didiskriminasi kan. Nampaknya apa yang mereka tidak faham ialah perbuatan tersebut adalah satu perkara yang biasa. Orang-orang bukan Melayu yang bekerja di bawah orang-orang Melayu juga berasa serupa. Namun berlainan dengan orang-orang bukan Melayu yang menerima perkara ini sebagai kebiasaan, orang-orang Melayu akan cuba menentangnya habis-habisan. Mereka tidak cuba untuk mengambil hati ketua-ketua mereka. Mereka tidak cuba mengatasi persaingan-persaingan dari orang-orang bukan Melayu. Mereka juga tidak cuba menjadikan diri mereka pekerja yang sebegitu baik hingga susah bagi majikan untuk mencari gantinya. Akibatnya mereka tidak akan disukai dan kedudukan mereka pun tidak dapat dipertahankan lagi.

Ketidakupayaan untuk menerima sesuatu yang tidak dapat dielakkan merupakan kegagalan untuk menyesuaikan diri dengan keadaan. Ketidakupayaan ini akan menjadi penghalang besar di masa hadapan apabila siswazah-siswazah Institut Teknologi Mara memasuki bidang industri dan perdagangan. Firma-firma Melayu atau yang dikawal oleh orang-orang Melayu tidak dapat mengambil bekerja semua siswazah ini. Kebanyakan dari mereka haruslah bekerja secara langsung di bawah orang-orang bukan Melayu. Kumpulan ini akan ber hadapan dengan masalah yang sama mengenai diskriminasi kaum. Jika pemuda-pemudi Melayu tidak memahami hakikat diskriminasi ini mereka akan dapati kedudukan mereka tidak dapat dipertahankan. Sekiranya perkara ini berlaku orang-orang Melayu akan gagal lagi.

Ini adalah satu contoh tentang kegagalan orang Melayu untuk menilai kenyataan dan menyesuaikan diri mereka. Jika orangorang Melayu hendak dipulihkan semula, maka semua sikap dan nilai yang telah membawa kepada dilema mereka sekarang mestilah dikaji dan dinilai dan di mana yang perlu ditinggalkan atau diubah.

Pembandaran, perolehan kemahiran baru dan penerimaan orang Melayu akan nilai-nilai baru yang tidak bertentangan dengan agama dan pandangan feudal mereka, adalah merupa kan satu revolusi. Sebenarnya cadangan ini bukanlah perkara yang baru. Kesemuanya ini adalah sedang berlaku sekarang. Namun setakat ini rentak perubahan tersebut merupakan proses evolusi yang perlahan dan tidak melibatkan satu tindakan bersatu dan perlaksanaan yang tegas. Seluruh proses ini mestilah dirancang dan dijalankan dengan pantas dan sepenuhnya untuk menghasilkan perubahan yang lengkap dan radikal pada orang Melayu. Sekiranya revolusi ini dijalankan maka mereka akan dipulihkan dan dilema mereka akan berakhir. Negara akan dapat maju tanpa bebanan masalah orang-orang Melayu.

-------------------------------------------------


==8. Masalah Melayu==

Di Malaysia, atau lebih tepatnya di Tanah Melayu, orang Melayu sedang menghadapi suatu masalah pribadi. Masalah ini ialah mengenai perasaan hati mereka yang sebenar terhadap Tanah Melayu dan Malaysia, terhadap berkongsi bumi orang Melayu dengan orang-orang lain. Masalah itu juga berkaitan dengan harapan mereka apabila kemerdekaan tercapai dan terhempasnya beberapa harapan mereka apabila berhadapan dengan realiti. Inilah kedudukan berbahaya yang tidak mahu dinyatakan oleh siapa jua di khalayak ramai oleh kerana bebe rapa sebab. Orang-orang Cina dan India berpendapat bahawa orang Melayu sedar bahawa mereka menghadapi masalah yang membingungkan, dan perbincangan umum mengenai masalah ini mungkin akan menimbulkan reaksi yang kait mengait dan tidak terkawal serta membawa bencana. Orang Melayu sendiri mengelakkan kenyataan terbuka mengenai masalah ini sebab masalah itu memalukan mereka dan memalukan orang-orang lain juga. Merekalah yang terutamanya bertanggungjawab memendam masalah orang Melayu yang khusus ini.

Pada zahirnya, sengaja mengelakkan perbincangan ini nampaknya baik. Perbuatan itu menjaga suasana tenteram yang disalahertikan sebagai keharmonian kaum di Tanah Melayu. Suasana ini menjadikan pentadbiran berjalan dengan baik. Ia menggalakkan pelaburan modal dan pembangunan. Namun, keadaan sebenarnya di sebalik ketenangan dan keharmonian yang zahir ini penuh dengan bahayanya. Tiap-tiap kaum, sama ada Cina, India mahupun Melayu berpegang teguh kepada kesetiaan kaum, akan terus membangkitkan masalah Melayu ini. Dan oleh kerana sesuatu golongan tidak mengetahui akan kekuatan pihak yang lain dan betapa hebatnya perasaan yang terlibat maka persaingan ini cenderung ke arah ketegangan yang mungkin meletup. Jika hal ini berlaku dan ada kemungkinan besar hal ini akan berlaku, maka kekurangan pengetahuan bersama akan menyebabkan tidak mungkin berlaku kompromi. Keadaan itu mungkin tidak terkawal lagi, dan akan terjadilah malapetaka. Apa yang terjadi di Nigeria akan menimpa Malaysia pula.

Kecualilah bagi orang yang faham sifat orang Melayu, adalah satu paradoks bahawa orang-orang Melayu sendirilah yang lebih banyak menekan masalah ini. Oleh kerana itu perlulah diketahui keadaan orang Melayu yang khusus ini. Sifat ini merupakan sebahagian yang tidak dapat dipisahkan dari masalah ini. Sebenarnya sifat ini menyebabkan masalah tersebut menjadi lebih besar dan lebih kompleks. Orang Melayu bersifat sopan-santun dan tidak suka menonjol diri. Dunia mereka penuh dengan golongan bangsawan dan mereka tidak pernah jauh dari raja-raja dan pembesar-pembesar. Mereka lebih suka mengalah dan memberi hormat. Berbuat begitu adalah tanda bersopan. Perbuatan itu bukanlah hina. Sesungguhnya kelakuan itu merupakan asuhan yang baik. Sudah menjadi kebiasaan orang Melayu untuk undur ke tepi dan memberi jalan untuk orang lain lalu. Bukan sahaja mereka berundur ke tepi, malahan mereka juga menunduk untuk menunjukkan tanda hormat. Orang Melayu yang menerima penghormatan ini juga akan menunjukkan latar belakang pendidikannya yang baik dengan tidak mengambil sepenuh kesempatan yang diberikan. Sambil memberi jalan dia juga akan menunduk. Tiap-tiap seorang mengharapkan budi bahasa ini dari yang seorang lagi. Tetapi harapan ini akan putus sebaik sahaja pihak lain itu bukan orang Melayu. Orang bukan Melayu itu dikecualikan. Dia tidak tahu. Dia tidak patut disalahkan. Orang bukan Melayu selalunya diberi keistimewaan. Dia tidak diharapkan menyesuaikan diri. Dia boleh berkata atau berbuat perkara-perkara yang dianggap kurang ajar atau kuragn sopan bagi orang Melayu. Malahan dia boleh berkelakuan paling tidak sopan dari pandangan orang Melayu di depan raja-raja dan pembesar-pembesar Melayu, dan tiada siapa jua yang akan berkata apa-apa. Hakikat bahawa orang Melayu bersedia memaafkan dan membiarkan sahaja orang bukan Melayu berbuat begitu tiap-tiap kali sudah merupakan dia telah mendapat asuhan yang baik. Memalukan tetamu adalah suatu perbuatan yang buruk dan orang bukan Melayu itu selalunya dianggap sebagai tetamu oleh orang Melayu, tetamu di negaranya.

Malangnya, amalan yang dianggap sebagai sopan-santun yang baik oleh orang Melayu telah disalah-ertikan oleh orang orang bukan Melayu. Pihak British menganggap sifat memberi hormat dan sentiasa mengalah orang Melayu itu sebagai bukti kelemahan dan rendah diri orang Melayu. Kebiasaan orang Melayu memanggil mereka `tuan' dianggap oleh mereka sebagai penerimaan bahawa orang-orang Eropah adalah `tuan' kepada orang Melayu.

Malahan salah sebuah kamus Bahasa Melayu-Inggeris ka rangan Winstedt secara keterlaluan menyatakan bahawa cara yang betul bagi orang Melayu, termasuk raja-raja, memanggil orang Eropah ialah dengan meletakkan kata hormat `tuan' di depan nama mereka. Jika kesombongan ini tidak pernah ditentang secara terbuka ataupun jika kesalahan ini tidak pernah dibetulkan maka sebabnya ialah orang Melayu menganggap tidak sopan membetulkan kesalahan tatatertib yang dilakukan oleh orang asing.

Orang-orang Cina dan India yang datang dari negara-negara yang penduduknya sangat ramai tidaklah begitu mengambil berat tentang tingkah laku dan sopan-santun. Dalam kehidupan mereka, kemuliaan yang selalunya dikaitkan dengan asuhan tidak pernah wujud. Yang mereka hormati hanyalah umur dan kekayaan semata-mata. Orang-orang Cina dan India tidak pernah faham akan kebiasaan mengalah diri oleh orang Melayu. Mereka tidak melihat amalan ini sebagai suatu petanda yang membayangkan asuhan yang baik. Mereka tidak terasa kagum dan tidak pula pernah mereka merasa perlu menirunya. Bagaimanapun, mereka dapati kebiasaan itu betul-betul menguntungkan mereka. Mereka dapati bahawa mereka tidak perlu mematuhinya, dan mereka boleh berbuat apa sahaja tanpa dicela. Mereka mendapati sangat beruntung kerana mereka dapat melakukan perkara-perkara yang tidak boleh dilakukan oleh orang Melayu. Sesungguhnya mereka dapati bahawa di bumi Melayu ini mereka mempunyai kedudukan istimewa.

Sifat orang-orang Melayu yang sopan dan suka merendah diri itu hanyalah salah satu aspek daripada watak orang Melayu. Perasaan sabar yang selalu dipaksakan oleh orang Melayu ke atas diri sendiri bukanlah suatu kelaziman. Selalunya ada pergelutan dalam hati sanubari orang Melayu, iaitu satu pertelingkahan, dan pertelingkahan ini dinyatakan dalam pel bagai cara. Akibat pertama dan paling penting ialah dia menjadi pendiam dan mengongkong dirinya kepada kaumnya sendiri. Dia tidak pernah berterus terang kecuali dengan orang-orang yang simpatinya betul-betul dapat dipercayai. Dan dia betul betul dapat mempercayai hanya bangsanya sendiri. Oleh kerana itu pendapat-pendapat yang dilahirkan kepada orang-orang yang bukan sebangsa dengannya berbeza daripada pendapat pendapat yang dilahirkan kepada orang-orang sebangsanya. Sudah barang tentu perbezaan ini lahir hanya apabila perkara yang hendak dinyatakan itu sesuatu yang tidak baik dan tidak menyenangkan. Sekiranya pendapat yang sebenar tidak menyebabkan apa-apa yang tidak baik atau kemarahan, maka dia tidak akan teragak-agak untuk menyuarakan pendapatnya itu kepada masyarakat sendiri dan juga kepada masyarakat lain. Oleh kerana itu adalah salah kalau orang Melayu diterima pada lahirnya sahaja. Lebih baik jika sopan-santunnya dan perasaan jijiknya terhadap perkara-perkara yang tidak baik difahami betul-betul. Pertelingkahan dalam dirinya itu sangat berbahaya dan sentiasa sahaja mencari jalan untuk lahir.

&quot;Amuk&quot; adalah sepatah perkataan Melayu. Perkataan ini sekarang difahami orang di seluruh dunia. Tidak ada sepatah perkataan lain yang dapat memberi huraian mengenai `amuk'. Dan sebabnya nyata sekali — kerana `amuk' itu menerangkan satu lagi sifat Melayu. `Amuk' merupakan curahan perasaan jasmaniah mengenai konflik yang terdapat di dalam diri orang Melayu yang timbul disebabkan pematuhan yang terus-terusan terhadap undang-undang dan peraturan dalam kehidupannya. Mengamuk merupakan akibat daripada kegetiran dalam hatinya yang meluap-luap dan melimpah ruah.Mengamuk merupakan putusnya ikatan yang mengikatnya. Itulah pelepasan diri yang terakhir dan yang selengkapnya dari segi latihan dan pertimbangan akal fikiran. Tekanan dan kongkongan terhadap dirinya telah dilepaskan, maka dia sudah tidak mempunyai tanggungjawab lagi. Tidak ada suatu apa yang penting. Dia bebas lepas. Ikatan dengan masa lampau sudah putus dan masa depan tidak mempunyai apa-apa makna. Yang pentingnya hanyalah sekarang. Dengan pengertian biasa dia naik darah. Dalam keadaan tidak sedarkan diri itu dia menyerang secara membabi-buta. Sifatnya yang pemalu, merendah diri itu telah berubah. Dia sekarang menjadi harimau — kejam, tidak berperasaan dan mahu memusnahkan semua. Akan tetapi, peralihan dari orang Melayu yang sopan-santun dan merendah diri kepada pengamuk itu selalunya merupakan proses yang sangat perlahan. Proses ini tersangat perlahan hinggakan kadang-kadang peralihan ini tidak berlaku langsung. Dia mungkin akan mati sebelum pergolakan dalam dirinya ini meletus.

Sekarang mengamuk hanyalah menjadi legenda. Peradaban telah menundukkan orang Melayu. Dia masih menyimpan pera saan dendamnya tetapi dia dapat mengawalnya dengan lebih baik. Dengan itu, dia sudah menjadi orang yang lebih baik kerana sifat itu. Namun begitu, sifat ini masih menjadi sebahagian penting dari peribadinya, satu sifat asas dalam perwatakannya.
Ada lagi segi-segi lain sifat orang Melayu. Buat masa ini segi segi itu tidaklah mustahak. Semuanya ada hubungan dengan masalah orang Melayu, tetapi ciri-ciri ini lebih bersangkut paut dengan soal menyelesaikan masalah tersebut, bukannya memahami kemungkinan bahaya masalah itu. Ciri-ciri ini akan dibincangkan kemudian nanti.

Kajian ringkas mengenai beberapa aspek sifat orang Melayu hanyalah sekadar untuk menunjukkan bahawa masalah mereka adalah lebih berbahaya daripada bukti-bukti yang ternampak berkenaannya. Tujuannya ialah memusatkan perhatian kepada sifat `keanehan' orang Melayu memendam perasaan tidak puas hati mereka. Sekarang dapatlah difahami mengapa sepanjang panjang sejarah orang Melayu nampaknya berpuas hati berundur selangkah demi selangkah ke belakang. Nampaknya secara lembut mereka telah menyerahkan setiap kuasa dan kekuasaan di tanah air mereka.

Pihak berkuasa British mengambil alih kuasa di Tanah Melayu secara yang tidak disedari dan seolah-olah dengan kerja sama orang Melayu, dari Sultan hinggalah kepada orang kam pung biasa. Pembunuhan seorang Residen British sedikit pun tidak mengganggu proses ini, malahan perbuatan itu menyebabkan pihak British lebih bermuslihat dan licik. Mereka mulai mengerti arus tidak puas hati yang terpendam di kalangan orang Melayu selama ini, dan pertelingkahan di antara perasaan ini dengan kesopanan semulajadinya. Mereka telah belajar cara melembutkan hati orang Melayu. Tahulah mereka sejauh mana mereka dapat bertindak. Semenjak itu dan seterusnya usaha mereka untuk mengambilalih kuasa secara beransur-ansur tidak lagi mengalami peristiwa-peristiwa yang kurang menyenang-kan. Kemasukan pendatang, pada mulanya hanya menetes netes telah menjadi arus sewaktu pemerintahan British, telah mengenepikan orang Melayu, seolah-olah tiada tentangan dari mereka.

Sebelum meletusnya Perang Dunia Kedua sudah terdapat tanda-tanda bahawa orang Melayu telah sedia untuk meme cahkan belenggu kelemahan yang mereka kenakan ke atas diri mereka sendiri. Kesatuan Melayu Muda sudah hampir berselisih secara terbuka dengan Residen British apabila Jepun menyerang. Jabatan Perisik British tahu akan hal ini tetapi pihak Westminster tidak tahu. Demikianlah rancangan Malayan Union telah disusun oleh Kerajaan British yang tidak menge tahui keadaan di sini. Rancangan ini bertujuan merampas segala kekuasaan dan kedudukan orang Melayu yang masih ada pada mereka di Tanah Melayu. Seorang pegawai perkhidmatan awam yang bongkak telah diberi tugas untuk merancang usaha pura-pura mematuhi kehendak undang-undang, walhal se benarnya tindakan telah pun diambil bagi pelaksanaannya. Sekali lagi perasaan tidak puas hati yang terpendam di kalangan orang Melayu mengancam untuk meletup. Orang Melayu yang menganggap diri mereka hanya sebagai rakyat kepada raja-raja di negeri masing-masing secara tiba-tiba bersatupadu untuk menghadapi bahaya yang menggugat mereka. Sekali lagi pihak British, yang sensitif dan sedar akan peristiwa-peristiwa lalu, mengalah secara terhormat. Sifat budiman orang Melayu sedar akan tindakan tersebut. Orang yang budiman telah bertindak seperti yang sepatutnya dilakukan oleh orang budiman. Kedua dua pihak berbaik semula. Sesungguhnya perasaan hormat kepada pihak British semakin tinggi.

Setelah diberi jaminan dan ditenteramkan, orang Melayu sekali lagi menjadi budiman yang sopan. Tetapi tidak lama kemudian nyatalah pihak British hendak mencubanya sekali lagi. Perjuangan menentang prinsip-prinsip Malayan Union belumlah selesai. Orang Melayu mulai sedar akan tindak-tanduk yang akan digunakan oleh pihak British. Mereka kini sentiasa berhati-hati dan meneliti keadaan sesudah diperlakukan begitu rupa dalam peristiwa Malayan Union dahulu. Dalam keadaan sentiasa waspada, mereka menentang tindakan British itu dengan cara tidak langsung. Sampai setakat ini kita sudah melihat bahawa pihak British pandai mengendalikan orang Melayu. Setiap kali apabila keadaan nampaknya tidak terkawal maka mereka lazimnya akan berundur secara terhormat. Orang Melayu yang berada lega ini kemudian berdepan pula dengan tindakan-tindakan barn yang lebih bijaksana. Kesimpulan dari segala-gala itu orang Melayulah yang rugi.

Semasa pihak British berada di Tanah Melayu mereka menjadi pemisah atau `buffer' antara orang Melayu dengan pen datang-pendatang Cina dan India. Perhubungan di antara kedua-dua kaum pendatang ini dengan orang Melayu dikekal kan ke tahap paling rendah, balk dari segi pentadbiran mahupun dari segi sosial. Kehadiran Pelindung-pelindung British bagi orang Cina dan agen-agen untuk orang India bererti bahawa masalah kaum-kaum pendatang itu terletak di luar bidang kuasa pegawai-pegawai Melayu. Pengasingan dan perbezaan bahasa dan budaya menyekat perhubungan sosial. Akibatnya penda tang-pendatang ini tidak begitu mengetahui tabiat dan sifat orang Melayu dan mereka langsung tidak tahu bagaimana hen dak berurusan dengan orang Melayu.

Tetapi dengan kemerdekaan British tidak lagi menjadi pemisah atau 'buffer'. Tiba-tiba sahaja perhubungan dimulakan bagi semua peringkat di antara orang Melayu dan orang-orang bukan Melayu. Keadaan beransur-ansur menjadi lebih tegang apabila orang Melayu, dengan sopan-santun lamanya dan keengganannya memalukan orang lain, berhadapan dengan orang-orang yang tidak menghargai sifat-sifat ini dan tidak pula tahu bagaimana berurusan dengan mereka. Mujurlah ada cukup ramai pemimpin bukan Melayu dalam teraju Kerajaan yang tahu akan masalah orang Melayu dan cara-cara British mengelakkan pergaduhan yang mungkin berlaku itu. Tetapi setelah bertahun-tahun semenjak Merdeka bilangan pemimpin pemimpin yang bijak ini tidaklah ditambah. Pemimpin pemimpin bukan Melayu dan generasi yang barn hanya dapat melihat orang Melayu sebagai penghalang kemahuan kaum mereka untuk maju tanpa sekatan. Mereka melihat sifat sopan santun dan perasaan takut orang Melayu kepada huru-hara sebagai kelemahan yang hams dipergunakan, bukan difahami.

Jurang ini semakin lebar. Toleransi digantikan dengan kese tiaan yang sempit. Masalah ini membesar hari demi hari dan konflik di dalam diri orang Melayu sendiri semakin memuncak. Sopan-santun dan keinginan mengelakkan keadaan yang tidak diingini bertembung dengan keperluan memelihara diri sendiri. Berapa lamakah sopan-santun dan asuhan akan terus diutama kan? Sejauh manakah masalah Melayu dapat digelembungkan sebelum meletus? Jawapannya tentulah terletak pada orang orang Melayu, Cina dan India. Kita mestilah mempelajari taktik British. Kita hams belajar memahami masalah ini. Kita hams tahu akan asasnya, besarnya dan dasar kebenarannya. Perkara yang menyakitkan hati orang-orang Melayu mestilah dileraikan. Satu penyelesaian haruslah dicari, satu penyelesaian adil yang memberi segala sesuatunya kepada orang lain tetapi dalam pada itu memberikan kepada orang Melayu tempatnya di bumi Tanah Melayu ini. Masalah orang Melayu itu haruslah dinyata kan, dianalisa dan dinilaikan supaya kita dapat mencari penye lesaiannya. Masalah ini haruslah dihadapi dan dihadapkan sekarang juga, iaitu sebelum terlambat.

Secara tiba-tiba sedarlah orang Melayu bahawa dia tidak boleh menganggap Tanah Melayu sebagai tanah airnya. Tidak ada lagi Tanah Melayu — tanah air bagi orang Melayu. Dia sekarang sudah jadi orang lain, orang Malaysia, tetapi orang Melayu Malaysia dengan kuasanya di Tanah Melayu — tanah airnya — sekarang bukan sahaja diperkongsikan dengan orang lain, malahan diperkongsikan secara tidak sama rata. Tambahan pula dia sekarang diminta supaya melepaskan lebih banyak lagi pengaruh yang ada padanya.

Inilah pendirian asasi orang Melayu yang ditentang oleh kaum-kaum lain. Orang Melayu mendakwa Tanah Melayu sejak dahulu hinggalah sekarang adalah tanah air mereka. Jika kewarganegaraan hendak diberikan kepada kaum-kaum lain yang telah menetap dan menjadikan Tanah Melayu ini tempat tinggal mereka, maka terserahlah kepada orang Melayu untuk menentukan bentuk kewarganegaraan, keistimewaan dan tanggungjawab mereka. Setelah menjadi warganegara, orang orang bukan Melayu bukan sahaja sama-sama berkongsi Malaysia dengan orang Melayu tetapi juga syarat-syarat bagi seseorang warganegara dan syarat-syarat kewarganegaraan itu sendiri. Ini termasuklah perkara-perkara yang tidak sepatutnya ditukar oleh warganegara yang baru itu.

Apakah Tanah Melayu tanah air orang Melayu? Sesung guhnya orang Cina dan India pun telah berada di sini begitu lama dan mereka juga mempunyai hak menuntut yang sama serupa dengan orang Melayu. Lagi pula orang Melayu bukanlah penduduk pertama di Tanah Melayu. Orang-orang Asli sudah tinggal di sini sebelum orang Melayu. Jika orang Melayu dapat mengambil tanah ini daripada orang Asli maka orang Cina dan orang India pun boleh berbuat begitu. Oleh kerana itu orang orang Cina dan India haruslah duduk sama rendah dan berdiri sama tinggi dengan orang Melayu. Kempen yang halus untuk menafikan hakikat yang telah lama diterima tentang hak asasi orang Melayu ke atas Tanah Melayu bermula dengan konsep gagasan Malayan Union yang dianjur oleh British. Kempen ini juga tenggelam timbul seiring dengan perubahan politik Tanah Melayu. Akhirnya yang menjadi kemuncaknya ialah kenyataan sangat terkenal yang dibuat oleh Perdana Menteri Singapura Encik Lee Kuan Yew, sebelum Singapura menarik diri dari Malaysia, yakni `kami (orang Cina) berada di sini kerana hak'. Dengan lain-lain perkataan orang Melayu tidak mempunyai hak yang lebih terhadap Semenanjung Tanah Melayu daripada orang-orang Cina atau India.

Siapa yang memiliki negara mana sudah menjadi punca pepe rangan dan pertelingkahan sejak permulaan zaman lagi. Pihak pihak yang terlibat dalam pertelingkahan ini tidak pernah mencapai persetujuan biar apa jua kebaikan yang dikemukakan atau akibat pertempuran atau peperangan. Rasanya sia-sialah mencuba memberikan sebab-sebab dakwaan orang Melayu di sini. Tetapi mujurlah ada pula negara-negara yang mempunyai masalah seperti di Tanah Melayu dan penerimaan dunia ter hadap dasar kewarganegaraan dan tokoh-tokoh antarabangsa telah menyediakan asas bagi memperkuatkan tuntutan orang Melayu. Salah satu contohnya ialah Australia. Orang-orang British yang menetap di Australia hanya baru beberapa kurun yang lalu telah secara sepihak membahagi-bahagikan tanah orang-orang Asli Australia itu sesama mereka. Tetapi sekarang tidak siapa pun secara sungguh-sungguh menganggap bahawa orang putih Australia tidaklah begitu berhak memerintah Australia seperti penduduk peribuminya. Orang-orang Australia diterima oleh persetujuan antarabangsa sebagai bangsa Australia.

Penerimaan dan pengiktirafan antarabangsa sangatlah pen ting bagi menegakkan identiti kebangsaan. Pengiktirafan ini berlaku dalam berbagai bentuk. Bentuk yang paling konkrit ialah perwakilan diplomatik, tetapi apabila tidak ada wakil ditauliahkan, kerajaan ataupun pihak yang berkuasa bagi jajahan yang mana negara-negara asing berunding, membuat perjanjian dan berdagang, menjadi kaum ataupun pemerintah yang sah bagi kawasan berkenaan. Hakikat bahawa seluruh dunia berunding dan berurusan dengan orang-orang Australia dan bukan dengan kaum Asli Australia mengukuhkan peng iktirafan bahawa Australia adalah hak kepunyaan kaum pendatang Australia.

Kita tahu yang pendatang Australia yang pertama adalah dari keturunan British. Kemudiannya datang pula penduduk yang berketurunan Eropah lainnya. Tetapi menjelang datangnya kaum-kaum lain, orang Australia telah diiktirafkan sebagai personaliti antarabangsa. Dia bercakap Inggeris, mengamalkan adat yang pada dasarnya adat resam Inggeris dan menganuti agama Kristian. Dia menerima hubungan dengan Raja British dan malahan apabila negaranya merdeka sekali pun, dia masih memelihara hubungan tersebut. Penegakan identiti ini ber makna bahawa pendatang-pendatang Eropah yang datang kemudian dan pendatang-pendatang Asia juga patut mematuhi identiti ini. Kalau mereka gagal mematuhi identiti ini bermakna mereka gagal memperolehi kedudukan yang sah sebagai rakyat Australia. Hakikat bahawa penduduk bukan British telah memutuskan semua hubungan dengan negara asal mereka dan. tidak berniat hendak meninggalkan Australia, tidaklah secara automatik menempatkan mereka sebagai rakyat Australia.Pen duduk tetap Australia menentukan bila pendatang baru boleh menyebut dirinya rakyat Australia.
Sekiranya dia mematuhi syarat-syarat yang lazim untuk menjadi rakyat Australia maka barulah dia memperoleh status yang sah dan keturunannya akan menjadi rakyat Australia. Bagaimanapun, haknya dan hak anak-anaknya sebagai rakyat Australia tidak melampaui hingga menuntut definisi tentang rakyat Australia itu diubah supaya bahasa, adat resam dan tradisi sesuai dengan bahasa, adat resam dan tradisi negara asalnya. Orang Australia dari keturunan Rusia tidak akan menuntut agar bahasa dan adat resam Rusia patut dijadikan bahasa dan adat resam Australia kerana dia mempunyai hak yang sama dengan orang-orang Australia lainnya. Orang Cina Australia tidak akan meminta supaya kebudayaan dan bahasa Cina diterima sebagai kebudayaan dan bahasa Australia.

Dengan lain perkataan, oleh kerana personaliti antarabangsa Australia telah ditegakkan, dan oleh kerana orang Australia sendiri ingin memelihara identiti tersebut, maka tidak ada orang Australia yang boleh mengubahnya mengikut tafsirannya sendiri. Orang-orang Australia yang datang terdahulu dan yang bercakap Inggeris tidak akan mengizinkan tindakan seperti itu dan mereka akan mengambil langkah-langkah untuk mencegah agar kedudukan mereka tidak akan menjadi lemah. Mereka akan menyingkirkan orang-orang neo-Australia dan mencegah kemasukan pendatang-pendatang seperti itu.

Sesungguhnya, seluruh dasar imigrasi, pentadbiran dan pela jaran direncanakan untuk terus mengekalkan keperibadian orang Australia sebagai orang kulit putih, bercakap Bahasa Inggeris, adat resam Inggeris dan menganuti agama Kristian pada dasarnya. Imigrasi dikawal sedemikian rupa hingga senantiasa terdapat cukup orang Australia tetap untuk mengu rangkan pengaruh pendatang-pendatang baru ini.

Amerika adalah sebuah lagi negara dengan sejarah dan dasar yang serupa dengan Australia. Walaupun orang-orang Red In dian Amerika mempunyai organisasi yang lebih baik dan lebih maju daripada orang-orang Asli Australia tetapi mereka tidak pernah dianggap sebagai pemilik Amerika Syarikat dari sudut antarabangsa. Orang-orang yang menetap di berbagai bahagian yang sekarang ini disebut Amerika Syarikat bukanlah semua berketurunan Anglo-Saxon, malah semenjak dari mulanya. Ketiga-tiga belas koloni itu ialah koloni British. Ramai orang Belanda menetap di New Amsterdam yang kemudiannya dinamakan New York. Lousiana di Selatan dihuni oleh orang Perancis. Oleh kerana bilangan mereka yang besar dan melalui peperangan dan perundingan, keturunan Anglo-Saxon yang berbahasa Inggeris itu telah menguasai Amerika dan mem bangunkan imej tetap orang Amerika. Arus pendatang Eropah yang berturut-turut datang selepas itu akhirnya mengatasi jumlah bangsa British tulen, tetapi, kerana begitu ketat peraturannya maka bahasa dan kebudayaan Inggeris tetap menjadi asas keperibadian Amerika.
Di Amerika sekarang ini terdapat kelompok-kelompok orang yang masih menggunakan bahasa negara asal mereka dan sedikit sebanyak adat resam dan agamanya. Orang-orang Yahudi, Itali, Puerto Rico dan malahan orang Cina juga tinggal dalam masya rakat yang tersendiri dengan menggunakan bahasa mereka sendiri. Malahan mereka mempunyai surat khabar sendiri. Mereka masih memelihara ikatan dengan `negara' lama mereka. Tetapi sebagai orang Amerika, mereka bertutur dalam Bahasa Inggeris dan tidak mencuba mengusahakan agar bahasa dan kebudayaan mereka sendiri diiktirafkan sebagai bahasa dan kebudayaan Amerika Syarikat. Sesungguhnya sesudah mereka mencapai pengiktirafan umum mereka pun cuba melupakan bahasa dan negara asal mereka, cuba keluar dari kawasan meleset atau ghetto dan memulakan hidup bare sebagai orang biasa Amerika. Mereka kemudian menjadi lebih `American' daripada orang Amerika, dan dengan penuh cemburu mereka mengawal undang-undang imigrasi, dasar pelajaran dan lain-lain jentera kerajaan agar konsep Amerika yang diterima ramai itu terus kekal.

Lebih dekat dengan tanah air kita ialah Negeri Thai dan Viet nam. Negeri Thai mempunyai salah satu masyarakat minoriti Cina yang terbesar. Menurut anggaran kasar kira-kira tiga juta orang Cina terdapat di negara itu yang mempunyai 25 juta orang penduduk. Tambahan pula sebahagian besar daripada orang Cina ini telah berkahwin dengan orang Thai dan dianggap sebagai orang Thai. Imigrasi Cina ke Negeri Thai bermula pada masa yang sama sewaktu orang Cina memulakan kembara mereka ke kawasan-kawasan yang masih mereka sebut kawasan Selatan. Negara-negara di tanah besar Asia Tenggara dianggap sebagai negara taklukan Maharaja China dan perwakilan diplo matik Cina lebih dahulu diberi tauliah daripada sebarang negara lain. Akhirnya hasrat mereka untuk berniaga dan memperolehi kekayaan telah menyebabkan semakin bertambah orang Cina pindah dan menetap di negara-negara Asia Tenggara. Orang Cina ini tidak ingin menuntut kerakyatan negara tempat mereka menetap sehinggalah sejak akhir-akhir ini.

Negeri Thai menyedari bahayanya hegemoni ekonomi orang Cina semenjak awal-awal lagi. Tidaklah diketahui dengan tepat bilakah orang Thai sedar bahawa masyarakat Cina yang besar dan yang tidak diserap itu mungkin menjadikan Negeri Thai sebuah negara taklukan Maharaja China. Dalam hal ini perlu pula disedari bahawa Negeri Thai terlalu dekat dengan negeri China. Akan tetapi yang pasti ialah semenjak awal-awal sejarah Negeri Thai, peraturan untuk menghalang pengaruh masyarakat Cina yang semakin bertambah daripada menjejas kan identiti kebangsaan dan antarabangsa orang Thai telah dikenakan secara sewenang-wenangnya. Kahwin campur dan penyerapan kebudayaan, bahasa dan agama Thai digalakkan melalui sekatan-sekatan pekerjaan dan perniagaan yang di kenakan ke atas orang Cina tulen. Pentadbiran dipelihara dengan tegas supaya kekal di dalam kekuasaan orang Thai ataupun dalam tangan orang berketurunan Cina-Thai yang patuh kepada keperibadian Thai. Dalam sejarah Negeri Thai tidak pernah terjadi pertelingkahan mengenai siapa yang lebih berhak terhadap Negeri Thai. Walau apa pun masyarakat asing yang datang menetap di Negeri Thai, namun orang Thai yang tetap inilah yang mempunyai kata putus mengenai siapa yang berhak menjadi warganegara. Hakikat bahawa sekarang ini ada tiga juta orang Cina yang mempunyai taraf penduduk tetap Negeri Thai tidaklah bererti mereka mendapat hak menyebut diri mereka sebagai orang Thai dan menuntut agar kebudayaan dan bahasa mereka diterima sebagai bahasa dan kebudayaan Thai.

Pada asalnya orang Cina berada di Vietnam sebagai peme rintah. Orang Cina tidak pernah diserapkan sepenuhnya di Vietnam. Semasa pemerintahan Perancis orang Cina hidup ber asingan dari orang Vietnam. Tidak pernah timbul keraguan tentang siapa yang memiliki Vietnam. Orang Vietnam mewarisi Vietnam dari Perancis. Mereka kemudian mengambil langkah menyekat orang Cina (yang berjumlah lebih kurang 2 juta) dalam masyarakat mereka. Keturunan Cina yang datang sebagai penakluk dan juga pedagang Cina yang datang kemudian adalah dianggap sebagai orang asing tanpa hak kerakyatan. Orang Cina lebih lama tinggal di Vietnam daripada di tempat-tempat lain di Asia Tenggara. Negara mereka berjiran, agama mereka sama dan nama mereka pula hampir hampir tidak dapat dibezakan. Tetapi bangsa Vietnam berkeras mengatakan bahawa merekalah yang memiliki Vietnam dan mereka sahaja yang boleh menentukan siapa dan apa dia orang Vietnam.

Di tempat-tempat lain di Asia Tenggara orang Cina sudah tinggal lama seperti lamanya rnereka tinggal di Malaysia. Tetapi di mana-mana pun, mereka tidak pernah mendakwa ataupun di terima sebagai penduduk peribumi negara berkenaan.

Pokok perbincangan saya ialah bahawa orang Melayu adalah pemilik Tanah Melayu yang sah. Jadi jika sekiranya kerakyatan hendak diberikan kepada kaum-kaum lain yang bukan ketu runan Melayu maka pemberian itu patut dibuat berdasarkan persetujuan orang Melayu. Persetujuan itu bersyarat.

Kesimpulan kita yang pertama dari kajian mengenai negara negara lain ialah bahawa kehadiran penduduk peribumi sebelum negara itu diduduki oleh kaum-kaum lain tidaklah bermakna negara itu diiktirafkan dari sudut antarabangsa dimiliki oleh penduduk peribumi. Orang asli terdapat di Australia, Taiwan dan Jepun, sekadar beberapa contoh, tetapi mereka tidak pernah dianggap sebagai orang tetap di negara berkenaan. Orang-orang tetap adalah mereka yang mula-mula membentuk kerajaan dan kerajaan inilah pula yang diiktiraf oleh negara-negara lain dan dengan kerajaan inilah negara-negara lain itu menjalankan segala urusan rasmi dan mengadakan perhubungan diplomatik.

Ada pula satu syarat lain. Orang-orang yang mula-mula membentuk kerajaan yang berkesan dan warisan-warisan mereka yang sah mestilah senantiasa lebih ramai jumlahnya daripada puak-puak orang asli yang ada di dalam sesuatu negara itu. Beginilah halnya di negara-negara yang saya sebutkan, tetapi di Afrika Selatan, Kenya dan Rhodesia (kini Zimbabwe) orang asli lebih ramai jumlahnya daripada kaum-kaum yang membentuk kerajaan berkesan yang pertama.

Kita tahu sikap dunia moden terhadap keadaan di negara negara ini. Walaupun kerajaan kulit putih di Kenya ialah kera jaan pertamanya yang berkesan, tetapi pendapat moden ber keras mengatakan bahawa orang-orang kulit hitam Afrika yang asal sepatutnya membentuk kerajaan dan dianggap penduduk tetap Kenya oleh sebab jumlah mereka lebih besar daripada jumlah orang kulit putih dan oleh kerana merekalah orang asal tempat tersebut. Lama-kelamaan, disebabkan tekanan pen dapat-pendapat dunia maka keadaan telah berubah di Kenya. Alasan-alasan yang sama juga boleh digunakan bagi Afrika Selatan dan Rhodesia meskipun terdapat hakikat bahawa pendu duk kulit putihlah, di kedua-dua buah negara ini, yang mem bentuk kerajaan berkesan yang pertama dan telah diterima sejak lama dahulu di kalangan antarabangsa sebagai orang tetap, namun mereka diminta supaya mengalah kepada orang-orang Afrika kulit hitam yang jumlahnya jauh lebih besar daripada jumlah orang kulit putih itu dan merekalah juga dari segi etnik ada kaitan dengan kawasan-kawasan tersebut.

Tidak dapat dinafikan bahawa di Tanah Melayu orang Melayulah yang mula-mula sekali membentuk kerajaan yang berkesan. Negeri-negeri Melayu telah diiktiraf di kalangan antarabangsa sejak permulaan sejarah Tanah Melayu lagi. Per niagaan, perjanjian dan perwakilan diplomatik dengan negara negara lain dirundingkan dengan kerajaan negeri-negeri Melayu di Tanah Melayu yang diperintah oleh orang Melayu. Orang Melayu selamanya menjadi orang tetap di Semenanjung Tanah Melayu. Orang-orang asli tidak pernah diberi pengiktirafan seperti itu dan mereka sendiri pun tidak pernah mendakwa bahawa mereka ada menerima pengiktirafan seperti itu. Tidak pernah diketahui adanya kerajaan orang asli ataupun negeri yang diperintah oleh orang asli. Lagi pula jumlah mereka tidak pernah melebihi jumlah orang Melayu pada bila-bila masa pun. Adalah nyata, bahawa jika sekarang ini ada empat juta orang asli, hak orang Melayu untuk menganggap Semenanjung Tanah Melayu sebagai milik mereka akan dipersoalkan oleh dunia. Tetapi sesungguhnya orang asli itu berjumlah hanya beberapa ribu orang sahaja.
Kerajaan Maharaja China menerima upeti dari beberapa buah negeri Melayu. Perbuatan ini dengan sendirinya meru pakan satu bentuk pengakuan Negeri China terhadap wujudnya negeri-negeri Melayu dan sahnya kerajaan Melayu itu dari segi undang-undang. Oleh kerana itu, jika amalan antarabangsa dijadikan ukuran, maka orang Melayu adalah orang tetap di Semenanjung Tanah Melayu, iaitu pemerintah yang asal dan sebenar dan pemilik Tanah Melayu. Tidak ada sebarang kaum lain yang mempunyai alasan untuk membantah hakikat ini. Sejarah, terutama sejarah baru-baru ini, tambah memperkuat kan lagi tuntutan orang Melayu ini. Segala urusan dengan kerajaan-kerajaan dan orang asing dibuat dengan raja-raja Melayu sebagai pemerintah negeri-negeri tersebut. Tidak ada siapa lagi yang pernah mengaku dirinya mempunyai hak untuk mengadakan perjanjian atau persetujuan bagi pihak Semenanjung Tanah Melayu. Melaka dirampas oleh Portugis daripada orang Melayu. Kemudiannya, negeri itu terlepas dari Portugis kepada Belanda dan dari Belanda kepada British. Pulau Pinang pula dipajakkan kepada British oleh Sultan Melayu Kedah, kemudian Seberang Perai ditambahkan pula kepada jajahan British Pulau Pinang, juga dengan perjanjian dengan Sultan Kedah. Daerah Dinding dan Pulau Pangkor dipajakkan oleh Sultan Melayu Perak. Apabila kedua-dua daerah ini sudah tidak berguna lagi kepada British maka daerah-daerah tersebut dipulangkan kembali kepada Sultan Negeri Perak. Tidak ada apa-apa soalan yang pernah dibangkitkan sama ada rakyat jajahan British di kedua-dua kawasan seharusnya mewarisi jajahan itu. Malahan pendapat mereka tidak pernah diminta. Dan tidak ada bantahan atau hasutan yang berlaku apabila daerah Dinding dan Pulau Pangkor dikembalikan kepada Perak.

Berkenaan dengan Singapura, pihak British telah menipu Maharaja Johor. Nyatalah bahawa seandainya tidak terjadi penukaran sultan di Johor, secara rahsia diatur oleh pihak British, maka Singapura tidak mungkin diserahkan kepada pihak British. Bahawa semua ini perlu dilakukan menunjukkan bahawa pihak British mengetahui dan mengakui hak orang Melayu ke atas pulau Singapura.

Dalam sejarah pentadbiran British di Tanah Melayu selepas itu, orang Melayu dan raja-raja Melayu sahajalah orang-orang yang diminta pendapatnya dan yang diakui oleh British sebagai orang tetap di Tanah Melayu. Di Negeri-negeri Selat, pihak British memerintah dengan tidak mempedulikan orang Melayu. Hal ini mungkin kerana raja-raja Melayu tidak dapat membantah. Sultan Kedah memang telah berusaha untuk men dapatkan kembali Pulau Pinang tetapi mengalami kekalahan teruk di tangan askar upahan British. Sesudah kejadian ini maka dirasakan lebih baiklah British dibiarkan sahaja. Nyatalah kepada orang Melayu bahawa apabila kawasan-kawasan di pajakkan kepada pihak British, maka mereka akan bertindak bukan sebagai pemajak malah sebagai pemilik yang sah ataupun sebagai tuan tanah. Kalau tidak ada angkatan tentera yang boleh mengalahkan kuasa British maka sebarang percubaan untuk memaksa pihak British mengubah takrif mereka tentang perkataan `pajakan' itu akan sia-sia sahaja.

Di tempat-tempat lain di Semenanjung Tanah Melayu, pihak berkuasa British memerintah melalui orang Melayu. Memang diakui pula bahawa orang Melayu tidak mempunyai pilihan kecuali mengikut sahaja perintah pihak British. Terdapat kepalsuan perkataan-perkataan yang ditulis di dalam berbagai perjanjian dengan British dan menurut perjanjian-perjanjian tersebut raja-raja Melayu `mesti menerima nasihat Penasihat penasihat British apabila nasihat diberikan'. Ini sudah tentu akan memalukan semua orang lain kecuali pihak British. Cara ini membolehkan British melakukan apa sahaja yang mereka suka. Dan yang mereka suka tidak ada hadnya. Antaranya termasuklah memecat raja-raja dan mengubah undang-undang penggantian waris mereka.

Akan tetapi hakikatnya masih juga pihak British yang meme rintah Tanah Melayu melalui orang Melayu dan bukan melalui orang lain. Memanglah benar bahawa badan-badan penasihat perundangan mengandungi beberapa orang bukan Melayu, tetapi tugas badan-badan ini sedikit sekali kena mengena dengan kuasa eksekutif. Badan-badan ini dapatlah dikatakan sebagai semata-mata untuk menebus malu British. Orang-orang bukan Melayu yang dilantik menjadi ahli dewan perundangan di negeri-negeri Melayu sebenarnya adalah `pak turut' semata mata. Semua perubahan yang utama, seperti membentuk Negeri-negeri Melayu Bersekutu dan cadangan sebuah Kesatuan Kastam yang meliputi semua negeri di Tanah Melayu, dirundingkan secara langsung dengan sultan-sultan sebagai ketua eksekutif yang sebenarnya bagi tiap-tiap negeri.

Penaklukan Tanah Melayu oleh Jepun tidak mengubah kedudukan raja-raja Melayu. Jepun membiarkan mereka sebagai sultan, walaupun Kerajaan Tentera Jepun merasa tidak perlu meminta nasihat mereka dalam hal ehwal pentadbiran atau dasar. Semasa peperangan sedang melanda Asia Tenggara, Jepun telah memindahkan keempat-empat buah negeri Melayu di utara kepada pemerintahan Thai. Negeri Thai memerintah negeri-negeri ini melalui gabenor tentera tetapi mereka tidak pun menghapuskan kedudukan raja-raja. Sesungguhnya pula sultan-sultan itu lebih istimewa kedudukan mereka di bawah pemerintahan Thai daripada di bawah pemerintahan Jepun.

Kekalahan Jepun diikuti dengan beberapa perubahan di dalam pentadbiran wilayah-wilayah yang dahulunya terletak di bawah naungan British. Raja Brooke di Sarawak dan Syarikat Borneo Utara British telah diminta menyerahkan kekuasaan mereka di kedua-dua wilayah itu kepada Kerajaan British. Mereka tidak mempunyai pilihan lain. Apabila salah seorang anggota keluarga Brooke membantah maka tindakan yang di-ambil terhadapnya membayangkan keazaman British mengenai hal ini. Malahan pembunuhan Gabenor British di Sarawak pun tidak menghalangi pihak British.

Di Tanah Melayu, rancangan British telah mengenepikan bagi kali pertamanya amalan-amalan yang sudah-sudah, iaitu berunding dengan raja-raja Melayu yang memerintah negeri ini. Kerajaan Buruh di Britain pada waktu itu, kerana kurang pengetahuan atau tidak mempunyai pengetahuan tentang negara ini, merasakan sultan-sultan Melayu itu tidaklah begitu demokratik. Oleh itu, mereka hendak diturunkan kepada ketua agama semata-mata dan pentadbiran negara akan diambil alih sepenuhnya oleh British. Tambahan pula semua orang yang tinggal di Tanah Melayu akan dijadikan warganegara dan mem punyai hak yang sama seperti orang Melayu. Memanglah kalau mengenai soal membahagikan harta benda orang lain pihak British bersikap dermawan. Misalnya di Palestin, seluruh negeri itu diambil dari orang Arab dan diberikan kepada orang Yahudi.

Bagaimanapun, sikap mahu merasmikan sesuatu masih kekal pada pihak British. Walaupun mereka mempunyai kuasa dan kekuatan untuk mengenepikan sultan-sultan dan orang Melayu, namun mereka masih mahu memperolehi persetujuan yang rasmi dari para sultan untuk gagasan Malayan Union yang di cadangkan itu. Sesuai dengan itu seorang pegawai dari Palestin telah dipilih untuk menjalankannya. Secara tergesa-gesa per setujuan itu diperolehi secara paksa dari kesembilan raja Melayu setelah mereka diancam bahawa mereka tidak akan diiktiraf jika mereka berdegil. Perkara yang hendak ditekankan di sini ialah bahawa sekalipun pada waktu paling genting dalam per¬hubungan di antara orang Melayu dan British, pihak British masih mengakui secara rasmi kuasa sah yang dipegang oleh sultan-sultan Melayu di negeri-negeri Semenanjung Tanah Melayu. Ini diperkukuh lagi apabila British telah memulihkan status raja-raja Melayu selepas berlaku tentangan dan rusuhan hebat oleh orang Melayu. Ini telah memaksa British menarik balik rancangan mereka untuk membentuk Malayan Union.

Sejak dari itu dan seterusnya segala perubahan yang berlaku sehingga tercapai kemerdekaan Tanah Melayu dalam tahun 1957 dibuat dengan perundingan dan persetujuan sepenuhnya dari raja-raja Melayu dan juga dengan bangsa Melayu diwakili oleh parti politik Melayu yang terbesar, iaitu Pertubuhan Kebangsaan Melayu Bersatu (UMNO). Maka jelaslah bahawa sehingga mereka menyerahkan kuasa mereka pada Hari Kemer dekaan dalam bulan Ogos tahun 1957, British mengakui bangsa Melayu sebagai satu-satunya bangsa yang perlu dirujuk untuk mendapatkan persetujuan mereka sebelum sebarang perubahan dilakukan di Tanah Melayu. Kaum-kaum lain juga dibawa berunding tetapi sebarang cadangan yang ditentang oleh orang Melayu tidak akan lulus sama sekali.

Sejak Merdeka telah timbul berbagai pendapat lain mengenai tuntutan persamaan hak orang Cina dan India dengan orang Melayu terhadap Persekutuan Tanah Melayu sebagai negara mereka sendiri. Tuntutan-tuntutan ini mengenepikan semua kejadian yang dapat dijadikan tauladan dan fakta sejarah. Salah satu dakwaan yang agak menarik ialah bahawa orang-orang Cina dan India adalah orang-orang yang telah memajukan Tanah Melayu dan menjadikannya makmur. Dakwaan ini nampaknya memberikan hak kepada para pemaju sebagai pemilik tanpa memperhitungkan pertimbangan-pertimbangan lain.

Pertamanya, kenyataan ini tidaldah begitu tepat. Ada ber bagai faktor yang telah menyebabkan Tanah Melayu menjadi maju dan semua kaum turut memberikan sumbangan terhadap kemajuan ini. Toleransi orang Melayu terhadap migrasi yang beramai-ramai tidak dapat diketepikan sebagai suatu faktor yang tidak kurang pentingnya. Jika orang Melayu membantah hal ini dari mulanya, maka tidak akan terdapat pendatang-pendatang untuk memajukan Tanah Melayu. Bukan sahaja orang Melayu membenarkan migrasi, malahan mereka juga bertanggunjawab bagi memerintah dan mengawal negara ini supaya pendatang pendatang ini dapat mengumpulkan harta tanpa perasaan takut bahawa harta itu akan dirampas. Memanglah benar bahawa dalam tugas ini mereka dinasihati dan dibantu oleh British, tetapi bukankah ini hanya menunjukkan bahawa British juga bertanggungjawab memajukan negara ini dan menjadikannya makmur. Pendatang-pendatang itu datang ke Tanah Melayu bukanlah untuk memajukannya. Mereka datang oleh kerana kekayaan yang dapat diperolehi dalam suasana yang penuh dengan toleransi dan kestabilan. Ini membezakan Tanah Melayu daripada tanah-tanah jajahan dan negara-negara lain di Asia Tenggara. Faedah yang diperolehi dari kemajuan ini, ter-utamanya, tertumpu kepada pendatang-pendatang yang mencari kekayaan. Orang Melayu yang kebanyakannya tinggal di kawasan luar bandar tidak mendapat banyak faedah daripada kemajuan dan kemakmuran ini. Jadi, kalaupun tidak ada kema juan, mereka tidak akan mempedulikannya. Mereka sudah tentu tidak akan melepaskan tuntutan mereka terhadap Tanah Melayu semata-mata untuk digantikan dengan kemakmuran yang tidak dapat mereka nikmati bersama.

Persoalan yang ditimbulkan oleh dakwaan ini ialah apakah orang-orang yang memajukan negara itu secara automatik berhak memilikinya. Jika pembangunan semata-mata sudah memberikan hak kepada sesuatu kaum yang mendatang ter hadap sesebuah negara tempat mereka menetap, maka sudah tentulah pihak British mempunyai hak tuntutan yang pertama ke atas Tanah Melayu, Kenya dan negara-negara jajahan lainnya. Orang Cina juga telah banyak memberikan sumbangan kepada kemajuan di Filipina, Negeri Thai, Indonesia dan Vietnam. Namun selagi pemaju-pendatang Cina ini tidak memenuhi berbagai syarat yang rumit, di antaranya mungkin termasuk pertukaran nama dan berkahwin dengan rakyat tetap, maka mereka tidak boleh mendakwa negara itu sebagai negara mereka. Di Amerika Syarikat, pendatang-pendatang yang dipilih mengikut kemampuan mereka memberikan sumbangan kepada kemajuan negara itu masih perlu memenuhi berbagai kelayakan bermastautin. Mereka terpaksa mengikuti ujian bahasa sebelum diterima menjadi warganegara dan seterusnya mendakwa Amerika Syarikat sebagai negara mereka sendiri.
Di mana-mana pun, sumbangan kepada kemajuan dan kemakmuran sesebuah negara tidak pula dijadikan ukuran hinggakan penyumbang boleh mendakwa bahawa negara ter sebut milik mereka. Oleh itu dakwaan bahawa orang Cina dan orang India bertanggungjawab memajukan Tanah Melayu masih belum lagi bererti bahawa pendatang-pendatang itu dan keturunan mereka berhak mendapat kedudukan yang setaraf dengan orang Melayu peribumi. Mereka mestilah memenuhi berbagai syarat sebelum mereka dapat menuntut status ini.

Satu pendapat lagi mengatakan bahawa sudah tidak terbilang banyaknya pendatang yang telah menetap di Tanah Melayu selama satu generasi atau lebih dan mereka telah pun memu tuskan hubungan dengan negara asal mereka. Mereka ini men-dakwa, oleh kerana kesetiaan mereka tertumpah hanya kepada Tanah Melayu, bahawa mereka haruslah diberi kewarga negaraan Tanah Melayu dan mempunyai sama hak dengan orang Melayu. Adalah mudah untuk menyatakan kesetiaan. Sebaliknya, untuk membuktikan kesetiaan itu keadaan keadaan yang mencabar mestilah timbul bagi menduga dakwaan ini. Namun demikian, tidak mungkin pula terbukti segala syarat tersebut. Kaum pendatang itu boleh menyatakan bahawa Tanah Melayu adalah satu-satunya negara mereka. Mereka dilahirkan di Tanah Melayu, mereka bekerja di sini dan mereka mempunyai harta di sini. Mereka akan mati di sini dan mereka akan dikebumikan di sini. Seperti orang Melayu juga, mereka tidak mempunyai negara lain yang boleh mereka pergi dan menganggap sebagai negara mereka. Sama ada di tanah air atau di seberang laut mereka adalah penduduk Tanah Melayu.
Meskipun demikian masih ternyata bahawa jika sekiranya orang Melayu dan orang India dipaksa meninggalkan Tanah Melayu maka orang India itu boleh menetap di India dan menjadi orang India sedangkan orang Melayu tadi tidak boleh berbuat begitu. Begitu jugalah halnya dengan orang Cina. Biar apa pun dia menganggap dirinya, namun dia masih dapat di terima oleh Negeri China jika sekiranya dia terpaksa balik ke negara tersebut. Sesungguhnya tidak pernah kita dengar tentang orang India dari Tanah Melayu tidak diterima menjadi warga negara India jika sekiranya mereka membuat permohonan. Begitu juga orang Cina seberang laut dari Indonesia dan Tanah Melayu diterima dengan tangan terbuka oleh Negeri China apa bila mereka itu diusir keluar kerana sebab-sebab politik. Ke manakah orang Melayu akan pergi jika mereka dibuang dari Tanah Melayu? Mereka tidak akan dapat mencari sebuah negara pun yang mahu menerima mereka sebagai rakyat berdasarkan kepada ikatan-ikatan kaum. Malahan Indonesia pun tidak menganggap orang Melayu berasal dari Indonesia dan tidak akan menerima orang Melayu buangan ini secara automatik.

Untuk menjadi bumiputera yang tulen maka seseorang itu haruslah menjadi anggota bangsa yang betul-betul dapat dikait kan dengan sesebuah negara. Jika asal keturunan seseorang dikenal pasti dan bangsanya diakui oleh negara lain, seseorang itu tidaklah lagi dapat dianggap sebagai bumiputera. Dia tidak boleh mendakwa bahawa negara tempat dia menetap itu sebagai kepunyaannya. Ini bukanlah bermakna bahawa jika semua kelayakan lain bagi mendapatkan kewarganegaraan telah dipenuhi maka tuntutan ini tidak sah. Sebaliknya dakwaan kesetiaan atau rasa kepunyaan tidaklah dengan sendirinya menjadi asas bagi mendapat kewarganegaraan.

Kita sekarang berada dalam proses membina sebuah negara baru yang merupakan penyatuan berbagai-bagai kumpulan kaum. Bentuk negara baru dan kewarganegaraan barn mestilah begitu rupa supaya semua kaum yang menjadi bahagiannya merasa puas hati. Persefahaman tentang hak-hak dan tuntutan tiap-tiap kaum adalah sangat penting, jika sekiranya kita mahu mengelakkan perbezaan yang ditimbulkan oleh prasangka kaum dan kepentingan diri sendiri. Persefahaman ini haruslah bersifat universal dan menyeluruh. Paling penting, persefahaman haruslah berdasarkan kenyataan yang munasabah dan bukan semata-mata kepada sentimen dan kepentingan diri sendiri.

Saya berpendapat bahawa orang Melayulah penduduk asal atau penduduk bumiputera Tanah Melayu dan orang Melayulah sahaja yang dapat mendakwa Tanah Melayu sebagai satu-satunya negara mereka. Mengikut amalan di seluruh dunia, maka is bermakna orang Melayu mempunyai hak-hak yang tidak dapat dipisahkan mengenai bentuk dan tanggungjawab kewarganegaraan yang boleh dikenakan ke atas warganegara yang bukan berketurunan bumiputera. Sebelum kita membincangkan apakah hak-hak ini dan sejauh manakab orang Melayu telah menuntut dan mendesaknya, maka eloklah disedari bahawa di Tanah Melayu penggunaan hak-hak yang sedikit ini pun lebih ketara daripada yang sepatutnya. Sebabnya agak mudah dilihat. Pemberian kewarganegaraan kepada masyarakat bukan Melayu yang beraneka ragam, yang tidak terasimilasi dan terlalu ramai untuk dapat dikendalikan itu, telah dibuat secara agak tergesa-gesa. Di negara-negara lain di Asia Tenggara (dan di Australia, Amerika dan Brazil), proses pemberian kewarganegaraan itu dibuat dengan lebih berhati hati dan dikawal melalui dasar imigrasi yang berpandangan jauh. Apabila kumpulan-kumpulan kecil pendatang dari ber bagai asal keturunan mendapat kerakyatan, mereka menerima dan mengguna ciri-ciri dan bahasa serta kebudayaan kaum tetap yang lebih besar bilangannya dalam negara yang berkenaan.

Rakyat barn ini telah melupakan keturunan asal mereka dan mereka tidak dapat lagi dibezakan daripada kaum tetap. Mereka malahan menuntut supaya syarat-syarat kewarganegaraan yang dikenakan ke atas mereka itu dikekalkan. Proses mengekal dan mengabadikan keperibadian kaum tetap yang pada mulanya dibuat-buat dengan sendirinya menjadi tujuan utama dan memperoleh momentumnya sendiri. Proses ini mempergunakan nilai-nilai dan sifat-sifat tertentu manusia. Kedudukan sebagai kumpulan minoriti yang tidak memiliki keistimewaan (sebagai warganegara) menimbulkan keinginan di kalangan pendatang pendatang barn ini untuk bersatu dengan kaum majoriti dan memperolehi kedudukan yang istimewa. Kehilangan serta merta kebudayaan mereka yang asal, ciri-ciri kaum dan bahasa tidaklah penting jika dibandingkan dengan keistimewaan yang akan diperolehi sebagai warganegara. Dan setelah mencapai keistimewaan ini dan diterima sebagai setaraf, maka timbullah perasaan cemburu manusia yang semulajadi. Mereka pula mahu taraf mereka itu dipelihara. Proses ini apabila bermula tidak dapat dikawal lagi jika pendatang-pendatang yang lebih agresif dan maju dari suatu kumpulan kaum tertentu mencurah masuk.

Di Malaysia ada bukti yang menunjukkan bahawa kalau tidak kerana pemerintahan British inilah yang akan terjadi. Orang Cina dan India yang datang ke Tanah Melayu, sebelum British mengembangkan pengaruh mereka, telah menunjukkan sedikit tanda bahawa mereka sedang mengalami proses asimilasi yang biasa. Di Melaka, orang-orang Cina dan India telah tidak tahu lagi menggunakan bahasa mereka sendiri dan telah menggunakan Bahasa Melayu. Mereka juga telah memakai pakaian Melayu dan mengamalkan kebudayaan Melayu walau pun mereka masih berpegang kepada agama mereka. Pastilah bahawa sekiranya pihak British tidak menggalakkan orang orang Cina dan India datang beramai-ramai hingga tidak dapat dikendalikan dan kemudian mengasingkan pula mereka dari orang Melayu, maka kaum-kaum ini sudah tentu akan mem punyai sedikit sahaja perbezaan dengan orang Melayu, dan masalah Melayu tidak mungkin timbul. Dalam keadaannya sekarang, malahan mengenakan syarat-syarat kewarganegaraan yang paling minimum sekalipun ke atas kumpulan-kumpulan heterogen, yang telah biasa dengan hak-hak tertentu tanpa sebarang tanggungjawab, telah begitu sekali menarik perhatian.

Kalau kita berbalik kepada soal hak kaum yang asal, dapat pula kita katakan bahawa hak ini pun terhad. Matlamat dan amalan hak-hak ini bukanlah direncanakan untuk mengekalkan hak-hak kaum tetap yang asal itu hingga menyebabkan kaum kaum pendatang yang bare itu tersisih, melainkan semata-mata untuk mengekalkan ciri-ciri kaum yang tetap itu. Oleh itu asal usul etnik tidaklah penting dan tidak menyekat penduduk penduduk yang bare ini. Perlaksanaan semua syarat ini hanya bererti bahawa penduduk-penduduk yang bersedia mematuhi sifat-sifat warganegara tetap sesungguhnya akan menjadi warga negara yang tetap dan mereka akan memperolehi hak dan keistimewaan yang sama. Tetapi hak-hak dan keistimewaan ini tidak meliputi hak mengubah ciri-ciri kaum tetap itu. Penekanan terhadap ciri-ciri khusus ini dan bukannya ke atas asal usul keturunan merupakan prinsip yang penting. Penggunaannya juga dapat dilihat dalam konteks batasan hak hak warganegara barn untuk mengubah ciri-ciri ini.

Orang Melayu di Tanah Melayu selamanya mengakui prinsip ini dan penerimaan orang bukan Melayu yang mengamalkan ciri-ciri Melayu sudah berlaku dalam sepanjang sejarah negara ini. Satu-satunya sekatan tambahan ialah tuntutan bahawa se orang Melayu, menurut definisi, ialah seorang yang menganut agama Islam. Tuntutan ini telah menghadkan pemberian kewarganegaraan Melayu, hanya kepada orang-orang Indonesia, Arab dan India Muslim. Oleh itu kita mempunyai orang Melayu yang nyatanya berketurunan Arab, Indonesia dan India. Yang penting ialah bahawa orang-orang ini bukan sahaja mematuhi kesemua adat resam Melayu malahan menuntut supaya kriteria untuk menjadi orang Melayu itu dikekalkan.

Di negara-negara lain, hak-hak warganegara berketurunan pendatang untuk mengawasi dan mengekalkan ciri-ciri mereka yang khusus adalah terbatas. Pembatasan ini berbeza-beza menurut negara masing-masing. Sebaliknya pula langkah langkah kawalan untuk mengekalkan ciri-ciri kebangsaan yang khusus bagi sesebuah negara bukanlah semata-mata tanggungjawab warganegara tetap tetapi juga tanggungjawab warganegara melalui naturalisasi. Adalah menjadi tanggungjawab semua rakyat untuk menerima dan mematuhi dasar-dasar yang berkenaan dengan bahasa, imigrasi, kebudayaan dan lain-lain yang bertujuan untuk mewujud dan memelihara ciri-ciri kebangsaan yang khusus.

Bahasa memang diakui sebagai ciri yang paling penting. Bahasa rakyat sesebuah negara selalunya membezakan mereka daripada orang lain. Yang terkecuali ialah Bahasa Inggeris. Secara kebetulan dalam sejarah, maka Bahasa Inggeris telah menjadi bahasa kebangsaan di beberapa buah negara lain selain dari England. Namun prinsipnya tetap sama sahaja — bahawa pengekalan bahasa yang pada mulanya dijadikan bahasa kebangsaan menjadi hak dan tanggungjawab bukan sahaja pen duduk asal tetapi juga hak dan tanggungjawab orang-orang yang menjadi warganegara melalui proses undang-undang. Di Tanah Melayu, Bahasa Melayu adalah bahasa bumiputera yang mula mula mendirikan kerajaan yang efektik. Oleh kerana itu amat munasabah kalau Bahasa Melayu dijadikan bahasa kebangsaan. Bahasa Melayu mungkin mengalami pelbagai perubahan di sebabkan oleh penerimaan perkataan-perkataan barn dan susunan-susunan bar', tetapi bahasa itu mestilah setiap masa diakui sebagai Bahasa Melayu.

Mungkin boleh dihujahkan bahawa oleh kerana Bahasa Melayu pada dasarnya juga Bahasa Indonesia, maka Bahasa Melayu bukanlah bahasa peribumi Tanah Melayu seperti juga bahasa-bahasa Cina dan India. Bahasa Indonesia bukanlah bahasa asli Indonesia. Di kepulauan Indonesia berbagai bahasa yang khusus berkaitan dengan Bahasa Melayu digunakan dalam pertuturan. Oleh kerana itu, di Pulau Jawa maka bahasa Jawalah yang umum dipertuturkan, sementara di Sumatera ter dapat bahasa-bahasa Acheh, Mendahiling, Minangkabau dan bahasa-bahasa Sumatera lainnya. Di Sulawesi lain pula bahasa yang dipertuturkan, iaitu mempunyai sedikit sebanyak per¬samaan dengan Bahasa Melayu. Secara kebetulan dalam sejarah, Bahasa Melayu yang menjadi bahasa peribumi di Melaka dan lain-lain tempat di Semenanjung Tanah Melayu, Riau dan beberapa kawasan di Sumatera, telah menjadi lingua franka atau bahasa perantaraan umum bagi keseluruhan kepulauan Melayu. Apabila kesedaran politik mula berkocak dan membangkitkan semangat orang-orang dari daerah-daerah berbeza, sekarang ini dipanggil Indonesia, maka lingua franka inilah satu-satunya alat perhubungan yang ada dan digunakan secara meluas sebagai faktor penyatuan. Maka wajarlah kalau kemudiannya bahasa itu diterima sebagai bahasa kebangsaan
Indonesia. Bagaimanapun, penduduk di daerah-daerah lain di Indonesia masih menggunakan dialek masing-masing apabila mereka bertutur dalam masyarakat kaum mereka sendiri. Hanya di negeri-negeri Semenanjung Tanah Melayu sahajalah Bahasa Melayu menjadi bahasa yang sama bagi kaum bumiputera. Bahasa Melayu sesungguhnya merupakan bahasa jati Tanah Melayu. Sebagai bahasa bangsa yang mula-mula tinggal dan membentuk kerajaan yang efektif di Semenanjung, maka Bahasa Melayu mempunyai kedudukan yang lebih utama daripada bahasa-bahasa lain sebagai bahasa tetap negara ini.

Ada sebab-sebab lain mengapa Bahasa Melayu diterima. Bagaimanapun, sebab-sebab itu tidak ada kaitannya dengan per bincangan sekarang ini, yang tertumpu kepada hak orang-orang asal untuk mengekalkan aspek bahasa dalam sifat mereka. Bahasa mereka membezakan mereka daripada warganegara yang lain, dan apabila bahasa itu diterima oleh warganegara bukan Melayu yang barn, is juga akan membezakan mereka daripada orang-orang lain.

Dalam soal bahasa kebangsaan, hak-hak warganegara barn adalah terhad. Mereka tidak mungkin boleh mencari jalan untuk menggantikannya dengan bahasa-bahasa lain, walaupun dari sudut teknik dan perundangan ini boleh dilakukan. Bahasa kebangsaan Tanah Melayu termaktub dengan jelasnya dalam Perlembagaan. Oleh kerana Perlembagaan itu boleh dipinda dengan persetujuan dua-pertiga daripada ahli-ahli Parlimen, maka nampaknya penggantian bahasa kebangsaan mungkin dapat dilakukan oleh warganegara-warganegara yang bare ini. Akan tetapi sebarang langkah yang begini bertentangan dengan semangat pemberian kewarganegaraan yang ditawarkan oleh orang Melayu dan yang diterima oleh orang bukan Melayu.

Hakikat bahawa di Tanah Melayu bilangan warganegara yang tidak bertutur dalam Bahasa Melayu sangatlah besar, mungkin dijadikan alasan untuk menyeleweng dari amalan biasa yang berlaku di tempat-tempat lain. Namun begitu perlulah diingatkan bahawa bertambahnya warganegara yang bertutur bukan dalam Bahasa Melayu adalah dengan persetujuan orang Melayu atas kefahaman bukan sahaja peraturan kewar ganegaraan patut dipatuhi tetapi juga tidak boleh dipinda. Pasti lah bahawa persetujuan orang Melayu terhadap pemberian kewarganegaraan secara liberal kepada penduduk bukan Melayu tidak akan diperolehi jika sekiranya orang Melayu menaruh syak wasangka bahawa warganegara baru ini mempunyai niat untuk menggantikan Bahasa Melayu dengan apa cara sekalipun. Amalan biasa di tempat-tempat lain di dunia ini meyakinkan orang Melayu bahawa warganegara bukan Melayu tidak boleh mengubah kedudukan asasi Bahasa Melayu sebagai bahasa yang khusus bagi penduduk di Tanah Melayu.

Tetapi orang Melayu dengan sifat toleran biasa mereka tidak mendesak keistimewaan mutlak bagi bahasa kebangsaan yang mana menjadi perkara semestinya di negara-negara lain. Peng gunaan dan perkembangan yang berterusan bahasa kaum-kaum pendatang bukan sahaja dibenarkan malahan dijamin pula dalam Perlembagaan. Penindasan yang berlaku terhadap bahasa-bahasa kaum pendatang di negara-negara Asia Tenggara lainnya dan kawalan yang lebih efektif tetapi tidak begitu ketara di Australia dan di Amerika tidak dituntut supaya dilakukan di Tanah Melayu. Ujian-ujian kelayakan bahasa bagi orang-orang yang ingin menjadi warganegara tidaklah bererti apa-apa jika dibandingkan dengan syarat-syarat yang diwajib kan di Australia dan di Amerika. Sesungguhnya bolehlah dikatakan bahawa orang Melayu sebenarnya menolong memajukan bahasa-bahasa bukan Melayu sebab mereka memenuhi tuntutan-tuntutan terhadap sekolah-sekolah bukan Melayu yang mendapat bantuan kerajaan untuk digunakan oleh warganegara bukan Melayu semata-mata.

Semuanya ini seolah-olah menyekat sedikit sebanyaknya penggunaan dan pertumbuhan Bahasa Melayu sebagai bahasa tetap yang diiktiraf. Dan beginilah hasrat orang Melayu yang tidak mahu menyusahkan orang lain dan tidak mahu menjadi punca kegelisahan orang lain sehingga menyebabkan mereka terjerumus ke dalam suatu dilema yang tidak mungkin terdapat di tempat-tempat lain.

Pada hari ini ada percubaan di pihak warganegara bare untuk bertindak melampaui batasan amalan biasa. Tuntutan supaya bahasa-bahasa golongan pendatang digunakan menjadi semakin bertambah lantang dan semakin keterlaluan. Dalam zaman penjajahan dahulu penggunaan Bahasa Inggeris dalam semua dokumen Kerajaan dianggap perkara biasa. Orang-orang yang tidak tabu Bahasa Inggeris diharap akan mencari jurubahasa mereka sendiri. Notis dan papan tanda semuanya dalam Bahasa Inggeris kecuali beberapa buah sahaja, dan jika kadang-kadang notis dan papan-papan tanda ini tidak berguna kepada keba nyakan orang ramai, namun perkara ini sudah diduga dan di¬diamkan sahaja. Malahan Bahasa Melayu dalam zaman penja jahan dahulu lebih Bering digunakan dan lebih difahami daripada Bahasa Inggeris. Penggunaan dan kefahaman bahasa itu adalah lebih meluas sekarang ini. Namun penggunaan sepe nuhnya Bahasa Melayu, iaitu bahasa kebangsaan, dalam dokumen-dokumen serta kenyataan-kenyataan ditentang atas alasan bahawa hanya sebilangan kecil sahaja warganegara bukan Melayu yang tua-tua dapat memahaminya. Namun begitu, tidak ada pula tentangan pada masa yang lampau apabila orang yang sama tidak juga memahami Bahasa Inggeris.

Penggunaan bahasa-bahasa pendatang bukan Melayu sebe narnya telah bertambah di Radio Malaysia. Malahan kurang pengetahuan dalam dialek bahasa Cina merupakan satu peng halang untuk mendapat pekerjaan di setengah-setengah syarikat awam. Universiti Malaya mengadakan penyelidikan terhadap bahasa-bahasa Cina dan Tamil dan juga mengajarkan bahasa bahasa itu. Bahasa Cina diajar di sekolah-sekolah berbahasa pengantar Inggeris dan jika sekiranya ada permintaan bahasa tersebut boleh diajar di sekolah berbahasa pengantar Melayu. Filem-filem Barat mempunyai sarikata bahasa Cina, tetapi tidak ada sarikata dalam bahasa kebangsaan. Pengambilan lebih ramai pegawai bukan Melayu ke dalam perkhidmatan awam bermakna orang Melayu yang berurusan dengan pegawai pegawai ini tidak boleh bercakap secara langsung dengan mereka tetapi perlu menggunakan jurubahasa.

Semua ini tidak mungkin berlaku di negara-negara yang ber jiran dengan Malaysia, tidak juga di Amerika atau Australia. Sebaliknya di Malaysia warganegara bukan Melayu sebenarnya berkeras mengatakan bahawa langkah-langkah yang dijalankan untuk memajukan dan mengembangkan penggunaan bahasa bahasa asing itu tidak memadai. Kerajaan didesak supaya me luaskan penggunaan bahasa Cina dalam jentera Kerajaan dan menganjurkan pelajaran bahasa Cina dari peringkat yang paling rendah sehingga ke peringkat universiti. Kelayakan pelajaran dalam bahasa Cina adalah diterima sebagai sudah cukup untuk mendapatkan pekerjaan dalam perkhidmatan awam. Meskipun semua ini terjadi namun orang Melayu masih tetap berdiam diri.
Kebanyakan orang Melayu tidak membantah sebab mereka itu sopan-santun dan lemah lembut seperti biasa. Pemimpin pemimpin mereka pula mendesak supaya mereka bertenang dan setengah pemimpin ini sesungguhnya menganjurkan supaya orang Melayu bersikap lebih toleran. Akibat kebingungan dan tidak terdaya mereka, maka orang Melayu menanggung sahaja kesusahan mengenai masalah bahasa yang mereka hadapi, bukan dengan perasaan penuh kebenaran melainkan hanya berserah kepada takdir. Petanda-petanda menunjukkan bahawa sikap ini akan terus menjadi sifat orang Melayu. Oleh kerana itu sebarang penghargaan terhadap Bahasa Melayu dan sebarang tindakan yang adil terhadap orang Melayu haruslah datang dari orang bukan Melayu. Kalangan orang bukan Melayu yang lebih sofistikated telah sedar akan keadilan yang dituntut oleh orang Melayu itu.

Mengawal imigrasi adalah salah satu cara biasa yang dilaku kan oleh penduduk sesebuah negara bagi menjaga keperibadian mereka. Ini terutamanya berlaku di negara-negara yang di bentuk melalui penempatan dan penjajahan oleh kumpulan kumpulan kaum dari negara-negara asing seperti Australia, New Zealand, Amerika dan negara-negara Amerika Latin. Jika orang Melayu di Semenanjung Tanah Melayu telah mengawal imigrasi pada masa lepas maka kedudukan mereka sebagai penduduk tetap negara ini sudah tentu terjamin pada bila-bila masa sahaja. Mereka tidak akan terancam akan terhapus. Bagai manapun, orang Melayu gagal berbuat demikian, bukan kerana mereka tidak insaf terhadap bahayanya tetapi kerana gabungan sikap toleransi dan laissez faire (tidak apa) dan kepercayaan mereka kepada orang lain.

Sebelum kedatangan orang Portugis, ada kumpulan kumpulan kecil pendatang asing dari keturunan Arab, India dan Cina yang telah menetap di beberapa kawasan negeri-negeri Melayu. Akibat terputusnya hubungan dengan tanah air mereka, maka orang-orang ini cenderung menyerap sifat-sifat khas Melayu dan mereka diserap pula ke dalam masyarakat Melayu. Kumpulan yang paling kuat menahan penyerapan ini ialah orang Cina yang tetap berlainan dan terasing walaupun mereka telah mengamalkan pemakaian bahasa, pakaian dan kegiatan sosial Melayu. Namun begitu selagi tampuk Kerajaan terletak dalam tangan orang Melayu, pendatang-pendatang yang tidak dapat diserapkan itu tidak dapat menambahkan bilangannya sehingga boleh mencabar orang Melayu.

Bagaimanapun, imigrasi yang berleluasa tidak berlaku se hinggalah Melaka dan kemudiannya Pulau Pinang dan Singapura terlepas dari tangan orang Melayu. Penguasaan sepe nuhnya oleh kuasa asing ke atas kota-kota pelabuhan ini telah menyebabkan orang Melayu tidak mempunyai suara langsung dalam hal imigrasi. Mereka tidak mempunyai kuasa untuk ber tindak terhadap sebarang perasaan bimbang yang mungkin tim bul diserapkan oleh curahan masuk orang-orang Cina dan India yang kian bertambah itu. Akibatnya pelabuhan-pelabuhan jajahan ini menjadi tempat pelancar atau pengkalan bagi kemasukan orang-orang Cina dan India ke kawasan-kawasan pedalaman. Pada mulanya mereka bukanlah datang sebagai penduduk melainkan sebagai pedagang dan peniaga. Perasaan bimbang raja-raja dan pembesar-pembesar Melayu diatasi dengan pemberian hadiah-hadiah yang mewah dan perkongsian untung secara langsung yang selalunya telah menjadi salah satu ciri perniagaan Cina. Monopoli perjudian dan perniagaan candu yang diberikan kepada saudagar-saudagar Cina mendatangkan hasil yang besar kepada pembesar-pembesar Melayu. Dan mereka juga mendapati bahawa lebih banyak keuntungan dapat diperolehi dengan cara menyerahkan tanah-tanah lombong kepada orang-orang Cina dari mengerjakan sendiri lombong lombong tersebut.

Kebimbangan yang mungkin dirasai oleh raja-raja akibat bilangan orang Cina dan India yang bertambah ramai masuk ke negara ini disenyapkan oleh kutipan lumayan dari berbagai cukai yang dikenakan ke atas perniagaan dan perusahaan kaum pendatang itu. Pada zaman itu pendatang-pendatang tersebut tidak pula menunjukkan keinginan mereka hendak menetap di sini atau menuntut hak kewarganegaraan, apatah lagi mereka sedikit pun tidak menunjukkan bahawa mereka mahu supaya ciri-ciri warganegara di negeri-negeri Melayu diubah supaya sesuai mengikut kehendak-kehendak mereka sendiri. Mereka itu umumnya adalah rakyat India dan Cina yang datang mencari keuntungan dan setelah itu balik semula ke negara masing masing. Jika mereka mempunyai rumah di Tanah Melayu, maka rumah itu biasanya terletak di tanah jajahan British di Pulau Pinang, Melaka dan Singapura. Mereka menggunakan tempat-tempat itu sebagai pangkalan gerakan mereka. Jadi apabila British mengembangkan pemerintahan mereka ke negeri-negeri Melayu, masyarakat kaum-kaum pendatang bukan Melayu ini sudah pun ramai jumlah mereka. Pihak British, sebagaimana yang sudah dikatakan, sedar dan meng hargai peranan orang-orang Cina dan India, telah berusaha menggalakkan pertambahan pendatang tersebut sebaik sahaja mereka memerintah negara ini secara efektif. Bagi mereka lang kah ini ada untungnya. Pada pandangan mereka, sebarang kerugian akan ditanggung oleh orang Melayu.

Selang beberapa lama kemudian kebimbangan orang Melayu memuncak sehingga menyebabkan mereka bertindak. Tetapi oleh kerana pihak British sudah menjadi pemerintah de facto di negara ini maka satu-satunya tindakan yang dapat diambil oleh orang-orang Melayu yang sedar ini hanyalah sekadar menen tang secara pasif. Mereka tidal( menuntut supaya imigrasi di kawal melainkan menyuarakan rasa bimbang bahawa mereka diketepikan sebagai rakyat yang sebenar di negara ini.Pihak British sudah bersedia menghadapi keadaan ini. Mereka men¬cadangkan beberapa langkah untuk melindungi orang Melayu. Mereka menjelaskan bahawa langkah-langkah ini sudah cukup untuk menjamin Semenanjung Tanah Melayu kekal sebagai negeri Melayu.Langkah-langkah melindungi orang Melayu dan sultan-sultan mereka ini berkisar di sekitar Perkhidmatan Awam Melayu yang khusus untuk orang Melayu dan tanah simpanan yang hanya untuk orang Melayu. Kemudian peruntukan-perun tukan ini diputarbelitkan pula oleh British dan orang-orang bukan Melayu. Walau bagaimanapun, langkah-langkah ini, selepas dicadangkan, sekali lagi melalaikan orang Melayu dan menyebabkan mereka merasa terjamin walaupun langkah itu semata-mata palsu. Perasaan bimbang yang mula mereka rasa kan akibat kemasukan orang Cina dan India yang bertambah itu terhapus sebentar dan usaha hendak memberhentikan arus kemasukan ini ditangguhkan.

Walau bagaimanapun, menjelang Perang Dunia Kedua pera saan cemas orang Melayu sekali lagi timbul. Penaklukan Tanah Melayu oleh Jepun menghancurkan kepercayaan Melayu ter hadap kemampuan British untuk melindungi mereka. Apabila British kembali dan mencadangkan gagasan Malayan Union dengan dasar kewarganegaraan yang setaraf bagi semua orang, perasaan tidak percaya terhadap kemampuan British tadi di¬perteguhkan pula oleh perasaan tidak percaya terhadap keju juran British. Kebimbangan mereka takut dikuasai oleh kaum pendatang menjadi kenyataan, malahan di kalangan raja-raja Melayu sekalipun. Semasa bantahan menentang Malayan Union berlaku, soal mengawal imigrasi menjadi perkara yang mendesak bagi nasionalis-nasionalis Melayu. Memandangkan pemberian hak kewarganegaraan sepenuhnya kepada penda tang-pendatang bukan Melayu tidak lagi dianggap sebagai per kara yang tidak munasabah sebagaimana yang difikirkan oleh orang Melayu sebelum perang dahulu, maka keadaan di mana golongan pendatang akan melebihi jumlah penduduk bumi putera sekali-kali tidak boleh dibiarkan berlaku. Sesungguhnya dalam zaman semasa orang Melayu memandang ke Indonesia sebagai sumber inspirasi, terdapat rancangan yang bersungguh sungguh untuk menggalakkan kemasukan orang Indonesia yang mudah diasimilasikan itu supaya dapat mengekalkan dan mungkin pula menambahkan lagi bilangan orang Melayu.

Rasanya amatlah wajar bahawa sebaik sahaja orang Melayu sudah mendapatkan semula kuasa, dari tangan British, untuk menentukan masa depan negeri mereka sendiri maka mereka akan mengawal dasar imigrasi supaya menguntungkan mereka. Walaupun Kerajaan yang menggantikan Kerajaan British itu terdiri daripada perikatan di antara Melayu, Cina dan India, namun orang Melayu masih cukup kuat untuk mengambil tindakan ini. Sekali lagi sifat sopan-santun dan keadilan orang Melayu mencelah. Kerajaan yang dikuasai oleh orang Melayu itu bertolak ansur dan tidak menuntut supaya langkah-langkah yang positif dijalankan mengikut dasar imigrasi untuk membina kekuatan kaum mereka sendiri. Mereka merasa puas hati membiarkan sahaja perlaksanaan sebenar dasar imigrasi itu di tangan orang bukan Melayu. Sebenarnya orang Melayu memejamkan mata sekalipun diketahui ada pendatang bukan Melayu yang telah menyeludup masuk ke negara ini disebabkan undang-undang imigrasi tidaklah dipatuhi secara bersungguh sungguh. Mereka berbuat begini kerana mereka tidak mahu memalukan orang-orang bukan Melayu dan rakan sejawat mereka yang selalunya melakukan amalan pecah amanah ini. Perkara ini menjadi masalah lain pula. Ketika orang Melayu mempunyai kuasa untuk menguatkan kedudukan politik, mereka membiarkan peluang ini terlepas kerana mereka tidak sampai hati berbuat apa yang dilakukan oleh orang lain. Kawalan imigrasi di negara-negara lain sentiasa dijadikan alat untuk mengekalkan kuasa politik supaya berada dalam tangan penduduk tetap. Penduduk tetap di Tanah Melayu tidak melakukan hal ini. Dan perkara ini berlaku kerana pilihan mereka sendiri. Sifat sopan-santun yang semulajadi itu sekali lagi menguasai orang Melayu. Semua ini tentulah berfaedah jika orang-orang lain menghargainya. Malangnya, sifat-sifat ini bukan sahaja tidak dihargai, tetapi semua perbuatan ini sebenarnya dipandang sebagai tanda kelemahan dan sebagai akibat perasaan tidak yakin orang Melayu sendiri mengenai hak hak istimewa mereka sebagai penduduk tetap dan asal di Tanah Melayu.

Selain daripada fungsi menyampai dan memajukan penge tahuan, dasar pelajaran mana-mana negara sekalipun biasanya adalah suatu cara bagi menanamkan dalam fikiran bakal rakyat perasaan bersatu, taat setia dan bangga terhadap negara. Di negara-negara yang baru merdeka, pelajaran dipergunakan dengan meluas untuk tujuan di atas. Di Amerika dan Australia kaum tetap menggunakan pelajaran untuk menanamkan dalam fikiran bakal rakyatnya yang berasal dari berlainan keturunan, sebagai rakyat negara tersebut, supaya mereka secara automatik tertakluk dan mewarisi kebudayaan dan ciri-ciri penduduk tetap. Itulah sebabnya orang German di Amerika lebih diberitahu tentang pentingnya semangat tahun `76 (1776 — kebebasan Amerika dari British) daripada keagungan Empayar German. Begitu juga, orang-orang Australia yang berasal dari Greece lebih mengetahui darihal Botany Bay daripada keagungan silam negara asal mereka, iaitu Greece.

Bahasa pengantar sangatlah penting dalam membentuk pera saan bersatu. Oleh itu bahasa pengantar lazimnya adalah bahasa kaum yang tetap. Memang sesiapa pun tidak terlintas untuk menuntut supaya bahasa pendatang-pendatang baru dijadikan bahasa pengantar. Bagaimanapun, bahasa bukanlah satu satunya aspek penting dalam dasar pelajaran kebangsaan. Seluruh kurikulumnya penting. Pengajaran sejarah, geografi dan sastera semuanya direncanakan untuk memupuk suatu idea: yakni negara adalah milik penduduk tetap dan untuk menjadi warganegara negara itu dan mendakwa menjadi milik Negara itu, maka seseorang itu hendaklah mengenal pasti dirinya dengan penduduk tetap. Mengenal pasti ini meliputi segala galanya dan sekali-kali tidak boleh ada kenal pasti dengan negara atau kebudayaan lain. Mengenal pasti dengan penduduk tetap bererti menerima sejarah mereka, geografi mereka dan sastera mereka, kebudayaan dan bahasa mereka dan menolak semua yang lainnya.

Sistem pelajaran kebangsaan biasanya bersifat tunggal dan kebangsaan. Memang tidak ada negara lain yang memberikan pelajaran kepada kaum-kaum pendatang dalam bahasa kaum pendatang itu kecuali Kanada. Malahan Kanada juga tidak mencerminkan amalan yang sebenarnya sebab orang Perancis bukanlah kaum pendatang ke dalam negara yang asasnya orang British. Mereka sudah berada di sana sebelum British datang.

Di negara-negara lain di Asia Tenggara, selain dari Malaysia, prinsip-prinsip ini nyata sekali diikuti tatkala menyusun dasar dasar pelajaran kebangsaan. Lazimnya yang membentuk dasar pelajaran kebangsaan ialah penduduk tetap, yakni penduduk yang mula-mula membentuk kerajaan yang efektif, supaya rakyat masa depan akan memelihara dan memajukan bahasa, kebudayaan dan kadang-kadang agama yang akan membezakan mereka dari orang lain. Inilah amalannya dan inilah keistime waan dan hak penduduk tetap. Kaum-kaum pendatang tidak dikenakan sekatan. Mereka itu diterima tetapi penerimaan mereka adalah menurut syarat yang ditetapkan oleh penduduk tetap. Salah satu syarat itu ialah bahawa dasar pelajaran mestilah ditetapkan oleh penduduk tetap.

Prinsip asasi ini telah diabaikan di Tanah Melayu. Pihak Britishlah yang bertanggungjawab. British tidak mengikuti ama lan yang mereka lakukan bagi kaum mereka sendiri di tanah tanah jajahan yang mereka duduki seperti di Australia dan New Zealand. Sebaliknya, di Tanah Melayu mereka membiarkan perkembangan pelajaran yang tidak berbentuk kebangsaan. Boleh dikatakan hampir semua jenis sekolah dibenarkan, segala macam bahasa pengantar digunakan, dan berbagai kurikulum digunakan. Semuanya tidak terasa aneh. Ada sekolah-sekolah Melayu yang tujuan utamanya semata-mata untuk menambah bilangan orang yang tabu membaca dan menulis, sedangkan kurikulumnya sedikit pun tidak membayangkan dasar pelajaran yang berorientasikan kebangsaan ataupun kedaerahan. Ada pula sekolah-sekolah Inggeris untuk mengeluarkan pekerja pekerja pejabat yang rendah pelajaran dan yang lebih setia kepada sistem imperialis British dan dongeng-dongeng tentang negara tersebut daripada menaruh kesetiaan kepada negara tern-pat tinggalnya. Ada sekolah-sekolah Tamil yang betul-betul tidak bertujuan langsung. Ada sekolah-sekolah mubaligh yang berkhidmat memberi pelajaran dan juga penyebaran agama Kristian. Ada pula sekolah-sekolah Arab yang di luar kawalan British tetapi tetap juga berkembang biak. Dan akhirnya sekolah-sekolah Cina yang merupakan tidak lebih daripada `negeri-negeri China kecil' yang dipindah-tanam di Tanah Melayu. Seluruh sistem pelajaran Cina semasa penjajahan British tidak lain daripada sistem pelajaran kebangsaan Cina, yang dibentuk dalam abad ke-19 dan permulaan abad ke-20, dan telah diusahakan dengan penuh semangat.

Keganjilan seluruh bentuk sistem pelajaran itu tidak pernah disebut-sebut oleh orang-orang yang bertanggungjawab untuk menasihati kerajaan-kerajaan Melayu. Sesungguhnya ada bukti bukti yang menunjukkan bahawa idea tentang sistem pelajaran kebangsaan sengaja ditekan. Sementara semua negara lain yang merdeka, termasuk bekas-bekas tanah jajahan British dan juga Amerika Syarikat, telah pun menggunakan sistem pelajaran untuk membina keperibadian dan kesetiaan kebangsaan, Tanah Melayu telah dengan sengaja tidak diberitahu tentang per kembangan ini. Pandai membaca dan menulis dianggap sebagai matlamat terakhir, bukannya cara untuk memperolehi perkara perkara lain yang lebih baik. Ada anggapan bahawa pelajaran dan identiti kebangsaan merupakan dua perkara yang berbeza dan oleh kerana itu sistem pelajaran asing, seperti pelajaran Cina, dianggap tidak janggal.

Penerimaan keadaan yang ganjil ini sebagai suatu perkara yang biasa menjadi asas bagi kesulitan yang sekarang ini menimpa dasar pelajaran kebangsaan Malaysia. Oleh kerana mereka sudah biasa berbuat sekehendak hati mereka, maka orang Cina dan India hanya dapat melihat betapa tidak adilnya perlaksanaan satu sistem pelajaran yang cenderung mele nyapkan sekolah-sekolah mereka yang berorientasi asing. Me reka tidak nampak apa salahnya jika sebuah negara memajukan dan menggalakkan bahasa, kebudayaan dan sistem negara negara lain. Dan mereka enggan menerima amalan yang telah berlaku di negara-negara lain dalam bidang pelajaran.

Walaupun mereka berhadapan dengan keadaan begini, namun orang Melayu masih belum mengungkit hak mereka se bagai penduduk tetap negara ini. Ungkitan ini akan menimbul kan malu kepada rakan-rakan sejawat dan kawan-kawan mereka dari kaum lain itu. Orang Melayu secara bermurah hati mena warkan kompromi. Perasaan bermurah hati mereka ini tidak pula dihargai. Sikap itu dianggap sebagai sudah sewajarnya. Konsesi yang dibuat oleh orang Melayu sangatlah banyak dan berbagai-bagai pula, bermula dengan membuang huruf jawi yang telah mereka perkembangkan sebagai tulisan kebangsaan mereka. Pada zahirnya ini mungkin dianggap sebagai perkara kecil tetapi jika dibandingkan dengan kemarahan masyarakat Cina Tanah Melayu jika tulisan Cina dihapuskan, maka pengorbanan yang dibuat oleh masyarakat Melayu boleh dianggap sebagai amat besar. Haruslah diingatkan bahawa orang Melayu masih perlu mempelajari huruf jawi ini kerana agama mereka, maka konsesi itu sesungguhnya sangat menakjubkan. Tetapi bukan ini sahaja konsesi yang dibuat oleh orang Melayu. Bahasa dan sistem dari negara-negara lain diizinkan untuk menjadi sebahagian daripada apa yang dikata kan sistem pelajaran kebangsaan Malaysia.

Bahasa-bahasa dan sistem-sistem pelajaran ini dipisahkan daripada sistem pelajaran berpengantar Bahasa Melayu, bukan sahaja oleh perbezaan kurikulum dan bahasa tetapi juga dari sudut fizikal, dengan cara menempatkan murid-murid dalam bangunan dan tempat yang berasingan, dan mempunyai guru-guru dan sistem pentadbiran dan sistem pengambilan tenaga pekerja yang dibataskan oleh asal-usul kaum. Dalam beberapa hal, sistem pelajaran yang asing ini mencapai tingkat yang lebih tinggi daripada sistem yang berpengantar Bahasa Melayu. Namun tuntutan bagi lain-lain konsesi berlaku terus, dan akan terus berlaku selagi orang Melayu keberatan menyinggung orang lain dengan mengatakan bahawa, sebagai penduduk tetap, mereka berhak menyusun bentuk sistem pelajaran kebangsaan.

Amalan pelajaran yang luar biasa oleh pemerintahan British haruslah diakui keganjilannya. Sesudah kita cedar akan hal ini, maka perlaksanaan sistem pelajaran kebangsaan yang sebenar benarnya di Malaysia tidaklah lagi akan menerima banyak gangguan dari orang-orang yang secara terus terang menuntut perkara yang luar biasa sebagai hak mereka. Orang Melayu haruslah menghadapi masalah ini dengan tegas, tanpa ragu-ragu bercampur takut disebabkan oleh perasaan kurang yakin akan hak mereka sendiri. Dalam jangka panjang, satu sistem pelajaran kebangsaan Malaysia yang sebenar-benarnya haruslah diakui dan diterima oleh semua warganegara sebagai satu¬satunya cara bagi membentuk negara yang unggul dan bersatu padu. Sesudah dasar ini diterima dan dilaksanakan, maka is akan berkembang dengan sendirinya. Orang Melayu tidak lagi perlu menuntutnya sebab semua yang menjadi rakyat Malaysia, tidak kira apa jua asal usul kaum dan kebudayaan mereka, akan menjunjung dan melaksanakan dasar pelajaran ini.

Dalam zaman sebelum imigrasi beramai-ramai dan tatkala perhubungan masih belum maju, kewarganegaraan tidak menjadi masalah di kebanyakan negara. Kumpulan kecil pen datang yang tinggal berselerakan tanpa hubungan dengan negara asal mereka mudah diasimilasikan. Setelah ini terjadi, hilanglah perseteruan dan rasa cemburu yang biasanya di tujukan kepada orang asing yang berkebudayaan lain, dan kewarganegaraan pun diberikan dan diterima sebagai sudah sewajarnya. Sesungguhnya tidak akan ada perbincangan mengenai kewarganegaraan dari segi undang-undang sebab pengenalan pasti diri dengan penduduk tetap begitu sempurna hingga tidak perlu dipersoalkan lagi.

Di England misalnya, sejumlah besar orang Perancis pindah ke situ dalam zaman penaklukan Norman. Lama-kelamaan orang-orang ini telah kehilangan hampir semua keperibadian Perancisnya dan menjadi orang Inggeris baik dalam hal per tuturan, tingkah laku dan sentimen mereka. Perhubungan yang sukar menghalang mereka daripada mengikuti perkembangan kebudayaan Perancis pada ketika itu. Secara beransur-ansur, tanpa perlu diberi taraf kerakyatan dari segi undang-undang, mereka itu menjadi orang Inggeris. Tidal( ada usaha sedar yang terlibat.
Di Semenanjung Tanah Melayu proses yang sama biasa berlaku sebelum kedatangan British. Pedagang-pedagang kaum pendatang dari keturunan Arab, India dan Cina telah menyerap kebudayaan Melayu, termasuk bahasa dan pakaian dan sudah menjadi warganegara Melayu jika sekiranya imigrasi dan asimilasi yang seimbang itu tidak diganggu. Malangnya kema sukan pendatang yang digalakkan oleh British dan pengasingan yang berlaku sesudah itu, menyekat proses yang sihat dan biasa itu lalu menimbulkan pula masalah-masalah yang telah meng¬ganggu orang Melayu sejak itu hingga sekarang dan juga telah meruntuhkan hak mereka sebagai penduduk tetap di Semenanjung.

Kemasukan pendatang-pendatang secara beramai-ramai dan perhubungan yang semakin baik di antara kaum pendatang dengan negara asal mereka inilah yang menyebabkan soal kewarganegaraan merupakan perkara yang membimbangkan penduduk tetap. Oleh itu mereka mahu mengawal kewarga negaraan sebagai hak istimewa mereka. Di seluruh dunia prinsip yang telah diterima ialah bahawa kewarganegaraan sesebuah negara dikawal supaya sesuai dengan penduduk tetap. Untuk maksud ini maka imigrasi dikawal. Tetapi yang lebih penting nya, pemilihan pendatang yang boleh menjadi warganegara menjadi tanggungjawab yang sah penduduk tetap. Oleh kerana itu undang-undang dan peraturan-peraturan untuk mendapatkan kewarganegaraan di kebanyakan negara disusun begitu rupa bagi menghalang kaum pendatang daripada menukar kedudukan mereka dan memaksa pula penduduk tetap supaya menerima ciri-ciri keperibadian mereka. Dengan lain pengertian, undang-undang itu disusun untuk mengelakkan penaklukan, sebab apabila kaum pendatang terus menerus memelihara kebudayaan mereka dan juga menguasai politik dan ekonomi sesebuah negara, maka pada hakikatnya mereka telah menakluki penduduk asal negara tersebut. Adalah tidak ber sesuaian untuk menyatakan bahawa pendatang-pendatang ini bersedia mempertahankan negara hingga ke titisan darah yang terakhir; mereka hanya semata-mata mempertahankan negara yang telah mereka takluki.

Kewarganegaraan tidak pernah dianggap sebagai hak pen datang. Kewarganegaraan biasanya adalah suatu bentuk peng iktirafan dan hanya boleh diberikan apabila penduduk asal merasa bahawa pendatang itu telah menunjukkan kesetiaan, dan benar-benar telah menyesuaikan diri dengan penduduk tetap. Di kalangan orang dari kumpulan etnik yang sama, walaupun bahasa dan kebudayaan asalnya mungkin berbeza, pengiktirafan ini selalu mudah diperolehi. Di kalangan kumpulan etnik yang berlainan, sekali pun mereka telah tahu akan bahasa, kebu¬dayaan dan keperibadian penduduk tetap, namun pengiktirafan masih sukar diperolehi. Di beberapa buah negara Asia Tenggara, walaupun kaum pendatang hampir tidak dapat di bezakan lagi daripada kaum peribumi namun kewarganegaraan tidaklah diberikan secara automatik. Di negara-negara Eropah, orang Asia dan orang Afrika yang sudah hampir tidak lagi mempunyai hubungan dengan kebudayaan mereka sendiri dan yang sudah mengikut kebudayaan negara tempat mereka tinggal juga mengalami kesukaran untuk mendapatkan kewarga negaraan. Berbagai-bagai sekatan yang berubah-ubah dikena kan ke atas mereka. Hanya selepas memperoleh sesuatu keja¬yaan yang sangat cemerlang barulah pengiktirafan yang betul betul setaraf diberikan. Contoh yang jelas mengenai perkara ini ialah orang-orang Jepun di Amerika selepas pengorbanan mereka yang sangat besar semasa Perang Dunia Kedua dahulu.

Oleh kerana kewarganegaraan adalah seperti suatu peng iktirafan, maka semua pendatang di seluruh dunia didapati sangat mengambil berat untuk meniru dan menunjukkan ciri ciri khusus penduduk tetap. Di Amerika dan di Australia me manglah biasa bagi kaum pendatang menjadi lebih bersifat orang Amerika atau orang Australia daripada penduduk tetap Amerika atau Australia. Perkara yang sama juga benar bagi pendatang-pendatang negara negara Asia Tenggara yang lain. Nampaknya warganegara pendatang di negara-negara Asia Tenggara sering lebih keras daripada warganegara asal terhadap pendatang-pendatang baru. Warganegara yang barn ini merasakan bahawa jika sekiranya mereka tidak menekankan kenal pasti yang sepenuhnya maka mereka akan dicurigai. Oleh kerana itu mereka ingin membuktikan bahawa mereka betul betul telah menolak asal usul mereka yang asing itu.

Inilah yang dilakukan oleh orang-orang Jepun di Amerika yang telah berperang dengan gigihnya di pihak Amerika semasa perang Pasifik dahulu. Dalam waktu damai peluang begini tidak akan mereka perolehi. Oleh kerana itu, dalam kehidupan seharian kaum pendatang, mereka akan mencuba membuktikan kejujuran dan kenal pasti mereka. Kebanyakan pendatang Cina yang sekarang ini menetap di Amerika bukan sahaja mencuba melupakan kebudayaan dan bahasa mereka yang berusia empat ribu tahun itu, malahan mereka itu sebenarnya berasa bangga pula kerana dapat berbuat demikian. Orang-orang Cina Filipina pernah menyatakan bahawa diskriminasi terhadap orang Cina asing sebenarnya suatu perkara yang baik. Orang Cina Thai menggunakan bahasa Thai sepenuhnya sewaktu di rumah mereka. Orang Cina Indonesia menunjukkan perasaan benci terhadap Negeri China. Nama mereka diubah supaya sebutannya seperti nama penduduk tetap di negara itu. Agama mungkin diketepikan dan digantikan dengan agama yang umum bagi negara tersebut.

Proses mengenal pasti itu biasanya selesai dalam tempoh dua atau tiga keturunan, kecuali apabila asal usul etniknya terlalu kuat. Apabila perkara ini telah dicapai, maka sentimen, reaksi dan tingkah laku secara automatik akan mencerminkan kenal pasti dengan negara dan penduduk tetap. Keturunan kaum pen datang itu akan disamakan dengan penduduk negara tersebut sehingga mereka akan menganggap diri mereka sebagai penduduk tetap.

Di Malaysia, sebelum kedatangan British, tidak banyak pen datang yang telah terserap atau sedang diserap. Pada zaman British berlaku kemasukan ramai pendatang, mula-mula ke tanah jajahan Negeri-negeri Selat dan kemudiannya ke negeri negeri Melayu. Soal kewarganegaraan tidak timbul, kecuali di Negeri-negeri Selat kerana di situ satu bentuk kewarganegaraan diberikan sewenang-wenangnya kepada kaum pendatang itu. Di lain-lain bahagian Semenanjung Tanah Melayu, hanya orang Melayu sahajalah warganegara yang sah dan diterima sebagai penduduk tetap. Sekalipun apabila kaum pendatang itu ber tambah, tidak terlintas untuk memberikan hak kewargane garaan kepada pendatang baru yang lebih tetap ini. Sehingga akhir Perang Dunia Kedua, orang-orang Melayu hanya meng hadapi masalah imigrasi. Kewarganegaraan dianggap sebagai hak mutlak dan urusan orang Melayu sahaja dan tidak dianggap sebagai suatu masalah.
Adalah jelas sekarang bahawa walaupun kaum pendatang tidak berminat untuk menjadi warganegara tetap dan tidak pula membuat desakan bagi mendapat taraf ini, mereka telah lama merasa tidak puas hati dan marahkan rintangan (yang dikena kan oleh pihak warganegara) yang menghalang mereka daripada mengumpul harta kekayaan serta meluaskan bidang-bidang aktiviti mereka tanpa apa-apa had dan batasan. Sementara mereka masih ingin mengekalkan kedudukan mereka sebagai warganegara negara-negara asing, mereka tidak dapat memahami sebab-sebab mengapa pihak warganegara asal mengenakan sekatan-sekatan ini. Mereka bukan sahaja ber kehendakkan persamaan layanan dari pelbagai kerajaan negeri dan kuasa penjajah, malahan mereka juga berkehendakkan perubahan pada struktur dan pentadbiran Tanah Melayu supaya menyebelahi mereka. Tidak adanya satu jentera Kerajaan pusat serta dengan adanya sekatan-sekatan kastam di antara negeri negeri menyebabkan kesukaran perniagaan, dan ini telah me nimbulkan kebencian di kalangan peniaga-peniaga pendatang Cina. Kuasa pentadbiran orang-orang Melayu yang terhad juga merupakan satu punca rasa tidak puas hati mereka dan mereka tidak dapat memahami mengapa pihak British tidak dapat men tadbir negeri-negeri Melayu sebagaimana mereka mentadbir Negeri-Negeri Selat.

Sejak dari tahun 1920-an lagi tatkala peniaga-peniaga Cina menyokong langkah-langkah untuk memusatkan kerajaan ne geri-negeri Melayu dan mengadakan satu kawasan kastam ber sama (yang akan mengakibatkan penyekatan kuasa raja-raja Melayu), tidak terlintas di hati sesiapa pun untuk mencadangkan pembentukan satu kewarganegaraan kebangsaan Melayu se bagai cara untuk menyesuaikan aspirasi kaum pendatang dengan kedudukan istimewa orang-orang Melayu sebagai rakyat asal. Jika semua dasar mengenai imigrasi, pelajaran dan ke¬warganegaraan yang sekarang ini berkuatkuasa di Malaysia di laksanakan pada ketika itu, seterusnya jumlah pendatang yang lebih kecil ditambah pula dengan perhubungan yang kurang baik dengan negara-negara asal mereka, masalah kerakyatan tidak akan menjadi masalah yang mencabar bagi orang-orang Melayu pada hari ini. Tetapi pihak British terlampau meng hargai perniagaan Cina dan buruh India sehingga tidak sempat memikirkan nasib orang-orang Melayu. Sudah pun ada pe runtukan yang kononnya melindungi orang-orang Melayu di dalam pentadbiran dan hal ehwal tanah. Orang-orang Melayu diberi jaminan tentang berkesannya peruntukan-peruntukan ini dan kedudukan mereka yang tetap sebagai rakyat Tanah Melayu tunggal yang sah. Sementara itu, percubaan separuh hati telah dibuat bagi mengawal imigrasi. Tidak ada percubaan yang dilakukan untuk meyakinkan kaum pendatang bahawa sebagai seorang pendatang dan orang asing, mereka mesti menerima had-had tertentu selaras dengan amalan di seluruh dunia.

Setelah gagal usaha untuk memusatkan sepenuhnya pemerin tahan negeri-negeri Melayu, dan pemeliharaan hak-hak isti mewa orang Melayu terus dijamin, tidak ada cadangan untuk meluaskan hak kewarganegaraan sehinggalah Malayan Union dicadangkan oleh British selepas perang. Tiba-tiba sahaja bangsa Melayu berdepan dengan satu hakikat buruk bahawa pe gangan British terhadap dasar-dasar yang dipersetujui dapat dihancurkan oleh orang British bersendirian sahaja. Cadangan untuk memberikan hak-hak kewarganegaraan yang sama kepada semua penduduk Tanah Melayu dan dengan demikian menjatuhkan taraf kedudukan orang Melayu di negara mereka sendiri begitu memeranjatkan sehingga hapus sikap `tidak apa' orang Melayu. Barangkali inilah pertama kalinya reaksi orang Melayu tidak mencerminkan sifat orang Melayu biasanya. Boleh jadi cadangan yang begitu mendadak timbul itu mengejutkan orang Melayu dari kelalaian.
Selepas mereka berjaya menentang cadangan kewarganega raan dalam rancangan Malayan Union itu maka wajarlah kalau kita menduga bahawa orang Melayu akan mengukuhkan kedu dukan mereka. Kekuatan mereka semasa menentang rancangan Malayan Union itu adalah terbukti dan pendirian yang tegas mengenai soal kewarganegaraan sepatutnya boleh diambil. Mereka tahu akan amalan di negara-negara lain di dunia dan pengetahuan ini dapat dipergunakan untuk mengukuhkan tuntutan mereka. Perasaan takut akan menjadi golongan minoriti tanpa sebarang keistimewaan di negara mereka sendiri masih terlalu nyata ketika itu untuk menghentikan tentangan mereka terhadap pemberian hak kewarganegaraan kepada orang lain. Namun, dengan tidak diduga sama sekali, apabila langkah langkah baru dibuat untuk memberi hak kewarganegaraan kepada pendatang-pendatang yang bukan sahaja diragukan kesetiaannya malahan benar-benar memusuhi mereka, orang Melayu tidak bertindak seperti mana yang mereka lakukan tatkala terkejut ke atas cadangan-cadangan rancangan kewarga negaraan Malayan Union dahulu. Mereka nampak akan per bezaan yang sangat tipis di antara kedua-dua rancangan kewarganegaraan itu, insaf akan hakikatnya, namun mereka tidak berbuat suatu apa mengenai hal itu. Kajian tentang kewarganegaraan yang berlaku semenjak rancangan Malayan Union akan menunjukkan bahawa rancangan itu telah disusun dengan teratur sekali seperti satu jadual yang tetap. Pada setiap peringkat dan setiap kali Perlembagaan dipinda, jumlah warga negara Melayu di negara ini menjadi semakin berkurangan jika dibandingkan dengan warganegara yang berasal dari kaum pen datang. Sekarang kedudukan kewarganegaraan itu hampir hampir sama dengan yang akan diperolehi jika Malayan Union dahulu diterima oleh orang Melayu. Walaupun mereka sedar akan keadaan ini namun mereka tidak bertindak seperti yang mereka lakukan dahulunya. Mereka sekali lagi bersikap seperti dahulu. Rancangan itu masih terus diusahakan tetapi kita boleh menduga orang Melayu akan berdiam diri sahaja dan berserah kepada takdir. Setengah-setengahnya malahan sampai mengatakan bahawa negara ini bukan lagi negara mereka melainkan negara siapa sahaja yang ingin menuntutnya. Seten gah dari mereka mengatakan bahawa walaupun mereka pen duduk asal dan penduduk tetap, tetapi mereka tidak berhak mengenakan dan mengawal syarat-syarat kewarganegaraan baik apa sekalipun amalan di tempat lain.

Pemimpin-pemimpin Melayu selalunya cenderung bersikap liberal. Pengikut-pengikut biasanya tidaklah pula begitu. Sungutan-sungutan tidak puas hati sudah pun kedengaran. Bagi orang Melayu biasa, pemberian kewarganegaraan kepada orang asing masih lagi merupakan ancaman bahawa mereka akan di kuasai oleh orang lain. Mereka tahu akan hak mereka dan mengabaikan hak-hak ini adalah tidak wajar dan tidak adil. Mas alah mereka mengenai soal hak kewarganegaraan ialah menyatakan sikap mereka tanpa memberi malu dan membang kitkan krisis. Tugas ini sukar, dan mungkin sekali mereka akan gagal. Jika sekiranya mereka gagal, maka akibatnya mungkin sangat buruk bagi semua orang. Adalah lebih baik jika masalah ini diatasi sekarang juga dan dilema orang Melayu ini diinsafi. Kewarganegaraan di Tanah Melayu haruslah mematuhi pola kewarganegaraan di tempat-tempat lain. Kewarganegaraan haruslah membawa bersamanya kewajipan dan juga keistimewaan. Kewarganegaraan haruslah diterima sebagai tanda pengakuan, bukannya sebagai dorongan. Dengan cara ini sahajalah kejujuran warganegara yang baru ini dapat dibukti kan. Dan dengan cara ini sahajalah perasaan kecewa dan perasaan tidak puas hati orang Melayu dapat dihapuskan dan negara Malaysia dapat dibina berlandaskan di atas rakyatnya yang betul-betul setia.

Jika dahulu lagi orang Melayu menegaskan bahawa mereka lah penduduk tetap dan seperti juga amalan negara-negara lain, mereka akan mempunyai hak mengenai bahasa, imigrasi, pela jaran kebangsaan dan kewarganegaraan. Dengan itu masalah masalah mengenai perpaduan kebangsaan tidaklah akan men jadi begitu buruk dan begitu mengganggu. Ciri-ciri khusus warganegara tentunya telah tercapai. Apabila masyarakat yang homogen ini telah terbentuk maka banyaklah masalah yang akan hilang. Tetapi, dalam keadaannya sekarang, perasaan per¬kauman mungkin akan menjadi ciri yang abadi di Malaysia. Pemisahan warganegara ini, yang sesungguhnya merupakan pemisahan yang disebabkan bukan sahaja oleh bahasa dan kebu dayaan malahan oleh pekerjaan, kedudukan ekonomi, tempat tinggal, latar belakang pelajaran, nilai-nilai dan malahan cara berfikir, akan sentiasa disertai oleh segala macam masalah lain. Perkara ini selamanya akan menjadi punca ketegangan di antara kaum.

Di negara-negara lain penduduk tetap menuntut untuk mengawal faktor-faktor utama seperti bahasa, imigrasi, kewarganegaraan dan pendidikan kebangsaan. Selain daripada itu, agama negara dan kbudayaan juga dikuasai oleh penduduk tetap. Pendapat mengenai agama nampaknya telah berubah dan sekarang jarang sekali ada desakan supaya warganegara barn hams menganuti agama penduduk tetap. Kebudayaan pen duduk tetap dikekalkan melalui kawalan terhadap bahasa, imi grasi, kewarganegaraan dan pelajaran. Bagaimanapun, kebu dayaan berubah mengikut peredaran zaman dan perubahan perubahan yang berlaku, sesudah faktor-faktor lain telah memberi kesan sepenuhnya, akan melibatkan seluruh masya rakat. Oleh kerana itu is akan mengekalkan sifat persamaan atau homogen warganegara dengan ciri-ciri asas penduduk tetap.

Dengan membelakangkan tuntutan orang Melayu sebagai penduduk tetap Semenanjung Tanah Melayu, maka kesem patan pertama untuk membentuk satu warganegara yang homo gen sudahlah terlepas. Dasar-dasar sekarang tidak mungkin ber jaya menyatupadukan kaum-kaum yang ada itu. Oleh kerana itu perpecahan akan terns berlaku dan akan merupakan punca pertelingkahan yang kekal. Tujuan saya menunjukkan perkara perkara yang telah diabaikan ini ialah supaya pembetulan dapat dilakukan di sana sini apabila timbul kesempatan. Keadaan ini menimbulkan berbagai masalah yang memberi kesan terutamanya kepada orang Melayu, kerana sifat dan faktor keadaan mereka telah menjadi golongan tidak berada di negara mereka sendiri. Masalah mereka haruslah ditonjolkan sekarang supaya cara-cara membaikinya dapat dicari sementara masih ada kemungkinan menyelesaikannya. Mengabaikan masalah masalah ini bererti membiarkannya merebak dan menyebabkan masalah-masalah itu tidak dapat diselesaikan. Malapetaka sahajalah yang akan terjadi dari pandangan yang begitu cetek ini.

-------------------------------------------------

==9. Tatasusila dan Sistem Nilai Melayu==

Sesuatu bangsa itu berbeza bukan sahaja disebabkan oleh fisiognomi, Bahasa dan tempat tinggalnya tetapi juga oleh kebu dayaannya. Kebudayaan terjalin erat dengan tatasusila dan sistem nilai sesuatu bangsa. Kesusilaan dan sistem nilai inilah yang melahirkan kesusasteraan, seni kreatif dan visual dan lain-lain manifestasi yang biasanya membentuk kebudayaan. Dan yang lebih penting lagi ialah bahawa tatasusila dan sistem nilai tersebut menentukan kemajuan dan perkembangan sesuatu bangsa dalam keadaan-keadaan yang tertentu.

Tatasusila dan sistem nilai orang Melayu belumlah pernah dikaji dan dianalisa. Memang tidak ramai bilangan orang Melayu yang mahu memberikan pandangan tentang perkara perkara yang sensitif ini. Tetapi jika sekiranya kita hendak mengatasi masalah orang Melayu dan masalah Malaysia dengan harapan untuk mencapai kejayaan, adalah penting kita menge tahui mengapa, dalam keadaan-keadaan yang tertentu, orang Melayu bertindak dan mencapai kemajuan yang berbeza sekali berbanding dengan orang Cina dan orang-orang lain.

Walaupun pendapat saya mengenai perkara ini tidaklah secara saintifik dan tidak juga berupa kajian yang mendalam, namun saya telah cuba memberikan sedikit sebanyak pan dangan mengenai perkara yang tidak begitu difahami walaupun sering disebut-sebut. Setidak-tidaknya pandangan ini mungkin menolong orang lain untuk memahami dengan lebih baik lagi sifat orang Melayu.
Nilai dan sistem nilai mempengaruhi perkembangan dan kemajuan semua masyarakat manusia. Pada umumnya konsep nilai sesuatu masyarakat tidak dipersoalkan kecuali oleh ahli sosiologi dan ahli sains kemasyarakatan. Hanya apabila masya rakat ataupun komuniti manusia saling berhubungan dan nilai nilai yang berbeza ini bertentangan dan menuju ke arah yang berlainan barulah nilai ini menarik minat orang-orang biasa.

Konsep-konsep nilai dan tatasusila adalah saling berkait rapat. Tatasusila sangat dipengaruhi oleh agama atau tafsiran agama, maka ini bererti bahawa nilai-nilai juga sangat rapat hubungannya dengan kepercayaan agama. Demikianlah kema juan negara-negara Barat dipercayai berpunca dari tatasusila Judaeo Kristian. Memanglah tidak sukar pula untuk mengait kan perkembangan Islam yang cepat selepas wafatnya Nabi Muhammad s.a.w. dengan perubahan nilai yang dibawa oleh Islam. Tentera Islam berperang dari negeri Sepanyol hingga ke Negeri China untuk mengembangkan syiar Islam ke kawasan kawasan yang dikenali sebagai dunia pada waktu itu. Perkem bangan dan kemajuan tatasusila Islam yang sama telah mem bawa kemajuan ilmu sains dan ilmu kemanusiaan yang berlaku sesudah penaklukan selesai.

Oleh kerana itu pemahaman darihal sistem nilai dan tatasusila orang Melayu merupakan syarat mutlak untuk merancang masa depan mereka. Kajian terhadap nilai ini mungkin terbukti mengecewakan. Tetapi tanpa memahami serba sedikit tentang nilai-nilai ini, bukan sahaja mustahil untuk membetulkan pendapat-pendapat yang salah akibat tafsiran yang tidak betul, malahan rancangan untuk memajukan orang Melayu akan gagal sebab rancangan-rancangan itu akan bertentangan dengan nilai nilai yang sudah ditegakkan.

Islam merupakan pengaruh tunggal yang paling besar ter hadap konsep-konsep nilai dan tatasusila Melayu. Bagaimana pun, perlu diingatkan bahawa bukanlah agama yang begitu berpengaruh melainkan tafsiran tentang ajaran-ajaran Islamlah yang kuat pengaruhnya. Tafsiran agama berbeza-beza bukan sahaja mengikut individu malahan juga mengikut usia dan masa, bahkan juga negara. Patut pula diingatkan bahawa Islam juga mempunyai lima mazhab dan kadang-kadang timbul mazhab baru disebabkan oleh tafsiran seseorang individu. Kalaulah kadang-kadang pengaruh Islam terhadap konsep nilai Melayu nampaknya tidaklah begitu baik, maka perlulah diingat kan bahawa pengaruh itu bukanlah kerana ajaran Islam tetapi sebahagian besarnya ialah kerana tafsiran semasa penduduk tempatan yang telah menyebabkan berlakunya pengaruh buruk ini.

Tambahan pula konsep Islam di Malaysia sedikit sebanyak dipengaruhi oleh kepercayaan-kepercayaan lama orang Melayu. Setengah-setengahnya, terutama animisme, mempunyai pe ngaruh yang lebih kuat terhadap orang Melayu luar bandar daripada orang Melayu di bandar. Pengaruh kepercayaan- kepercayaan ini masih kuat di kawasan-kawasan luar bandar dan kadang-kadang pengaruh ini bertentangan dengan ajaran Islam. Selain daripada kepercayaan agama, peradaban Melayu telah membentuk satu susila tingkahlaku yang dinamakan adat. Adat itu nampaknya dipengaruhi oleh agama-agama orang Melayu dahulu dan sekarang, tetapi ada sebahagian besar daripadanya yang nampaknya unik dan tidak ada hubungannya dengan sebarang kepercayaan. Pengaruh adat pada keseluruhannya sudah berkurangan tetapi masih kuat di kawasan-kawasan luar bandar yang lebih konservatif, dan kita harus ingat bahawa di sinilah kebanyakan orang Melayu tinggal.

Perhubungan dengan dunia orang bukan Melayu juga telah mempengaruhi sistem nilai orang Melayu. Perhubungan ini boleh dibahagi kepada dua bahagian, iaitu dengan dunia Islam yang bukan Melayu, di antaranya yang paling utama ialah perhubungan dengan dunia Arab baik di dalam mahupun di luar negeri; dan perhubungan dengan orang-orang bukan Islam seperti orang-orang Eropah, Cina dan lain-lain. Pada kese luruhannya, pengaruh perhubungan antara kaum ini ke atas nilai orang Melayu adalah kurang apabila agama berbeza di bandingkan dengan pengaruh kepercayaan agama yang sama. Perhubungan dengan sebilangan kecil orang Arab mempunyai pengaruh yang lebih besar terhadap nilai-nilai orang Melayu kalau dibandingkan dengan semua hubungan dengan kaum kaum lain yang bukan Islam.

Hukum etika dan konsep atau sistem nilai adalah perkara perkara yang besar dan tidak boleh diliputi di dalam satu kajian sahaja. Oleh kerana tujuan tulisan ini ialah untuk mencuba mengaitkan sebab dan kesan masalah-masalah yang mem pengaruhi orang Melayu, dalam kajian yang lebih meluas, hanya tatasusila dan konsep-konsep yang berkaitan dengan masalah itu sahaja yang perlu diperkatakan. Sebelum diteruskan perbincangan, eloklah terlebih dahulu diketahui apakah pen dapat orang Melayu tentang alas etika, yakni konsep kebaikan.
Perkara yang mula-mula menarik perhatian pemerhati ialah perbezaan yang amat ketara antara tatasusila yang dianuti dan kebiasaan yang diamalkan. Yang tidak kurang menariknya ialah bahawa pada zahirnya orang Melayu sendiri pun tidak dapat melihat perbezaan ini. Oleh itu pemerhatian mengenai amalan yang sebenar akan memberi satu susunan nilai, sementara kajian mendalam pula akan menunjukkan kumpulan idea yang ber lainan. Sedikit sebanyaknya perkara ini boleh dianggap sebagai sesuatu yang bersifat sejagat. Akan tetapi adalah satu kesilapan sekiranya perkara ini tidak diambilkira dari awal lagi bagi mengelak kritik kemudian hari bahawa pendapat yang berbeza beza telah dibuat berkenaan dengan perkara yang sama.
Mengenai asas konsep baik, nampaknya konsep orang Melayu sesuai dengan idea Kant mengenai kejujuran. Perkara yang baik bukanlah yang menyenangkan, tetapi sebaliknya perkara yang wajar. Perkara yang wajar telah dinyatakan di dalam kesusilaan agama Islam dan adat yang tegas. Disanjung tinggi adalah baik bagi masyarakat dan juga bagi diri seseorang, tetapi pada umumnya individu dianggap kurang penting berbanding dengan masyarakat.

Tatacara dan upacara agama sangatlah penting dalam konsep nilai orang Melayu. Sesuatu yang rasmi adalah dianggap sesuai. Menyeleweng dari tatacara dianggap tidak cocok, biadab dan patut dicela dan dihukum oleh Tuhan dan manusia. Sikap ini pada dasarnya sikap yang konservatif. Sikap ini tidak mengizinkan inovasi. Sesungguhnya sikap ini tidak menggalak kan perubahan dan dayatemu. Biasanya memang ada cara yang rasmi untuk melakukan sesuatu dan tidak semestinya ada pen jelasan yang logik mengapa cara yang ditetapkan itu dianggap betul dan diterima. Oleh kerana agama adalah asas utama sistem nilai orang Melayu, maka sewajarnyalah bahawa kebaikan dan kebijaksanaan mempunyai erti yang sama dengan ketinggian beragama. Menjadi alim dalam bidang agama dianggap baik, dihormati dan dipandang tinggi. Pengetahuan bertambah dengan usia yang meningkat, dan oleh itu Islam sangat menghormati mereka yang berusia dan berpengetahuan.

Hidup semata-mata untuk keseronokan tidak mempunyai tempat di dalam etika hidup orang-orang Melayu. Keseronokan baik fizikal atau mental adalah dipandang rendah. Sesuatu kerja tidak dilakukan dengan tujuan keseronokan semata-mata. Ber khidmat kepada sesama manusia mungkin mendatangkan ke puasan dan keseronokan tetapi ini bukanlah sebabnya mengapa seseorang Melayu itu patut berkhidmat kepada orang lain. Hanyalah kesopanan dan tanggungjawab yang menggerakkan nya. Tenaga penggerak ialah untuk mendapat keredaan Tuhan dan kebaikan di mata manusia. Dengan lain perkataan, sesuatu itu adalah dilakukan kerana ianya wajar dan bukan kerana ianya menyenangkan atau kerana tindakan itu akan memberi ke puasan hasil dari pencapaiannya. Keseronokan fizikal dipan dang hina dan haruslah dibendung atau sekurang-kurangnya disembunyikan. Memakan makanan yang lazat dengan berle bihan dianggap tidak baik dan minum minuman yang boleh memabukkan ditegah oleh agama dan tidak dapat diterima oleh masyarakat.

Falsafah `makan, minum, dan berseronok-seronokan' tidak mempunyai tempat dalam masyarakat Melayu. Hidup itu se mentara dan inilah waktunya kita membuat persediaan untuk hari akhirat. Oleh kerana itu kehidupan di dunia bukanlah untuk bersenang-senang atau bersuka-suka melainkan untuk beribadat dan patuh kepada perintah-perintah agama. Terlalu sibuk dengan perkara-perkara keduniaan, seperti mengumpulkan harta tidaklah baik. Jika orang Melayu bukan penggemar makanan dan minuman mereka juga bukanlah orang yang pandai menahan nafsunya. Kehidupan ini penuh dengan pen deritaan, tetapi tidaklah semua penderitaan itu harus ditang¬gung dengan penuh kesabaran. Melentur sedikit mengikut tiupan angin apabila dalam kesukaran memanglah diduga. Malahan dalam agama sekali, pun adalah diperintahkan supaya seseorang itu berpura-pura membuang agamanya daripada ber sabar mengalami siksaan. Syuhada-syuhada Kristian yang lebih suka mati daripada memisah dari kepercayaan mereka dianggap oleh orang Melayu sebagai bodoh sekali. Manifestasi agama yang zahir atau dapat dilihat kadangkala tidaklah begitu penting oleh kerana agama adalah perkara kerohanian. Membendung perasaan terhadap penindasan dan menanggung kesakitan dengan tujuan menunjuk kedegilan adalah dianggap bodoh dan sia-sia.

Tetapi bertentangan dengan tuntutan agama supaya mem pertimbangkan arus dan aliran adalah pegangan yang begitu kuat ke atas sifat dan bentuk yang ditetapkan oleh adat. Dalam tatasusila tingkahlaku Melayu rupa bentuk lebih penting dan lebih disukai daripada isi kandungan yang sebenarnya. Oleh itu status rasmi yang formal dianggap lebih penting daripada kuasa yang ada bersama-sama status tadi. Dengan lain-lain perkataan, tidaldah menjadi apa-apa jika keadaannya tidak sebenarnya begitu asalkan ianya mempunyai rupa bentuk yang demikian.

Sikap inilah yang menjelaskan kejayaan dan betapa mudahnya British mengambil alih negeri-negeri Melayu. Sikap ini mene rangkan kenapa orang British berjaya dengan senang meme rintah negeri-negeri Melayu sebagai negeri-negeri yang dilin dungi pada lahirnya tetapi memperlakukan negeri-negeri itu sebagai tanah jajahan.

Akhir sekali, ada pula kepercayaan kepada takdir yang men jadi ciri sikap hidup orang Melayu. Kepercayaan kepada takdir ini sangat nyata di mana-mana sahaja dan sangat mempenga ruhi keseluruh konsep nilai orang Melayu. Kepercayaan ini memungkinkan segala sesuatunya, lama ada yang baik ataupun yang buruk, diterima dengan sikap toleran dan sabar sahaja tanpa membantah. Kepercayaan ini tidak menggalakkan usaha besar untuk mengadakan perubahan. Kepercayaan ini tidak memberontak. Jika sekali pun ada percubaan untuk berbuat sesuatu, kegagalan diterima dengan penuh kesabaran. Seluruh falsafah hidup terkandung dalam peribahasa Melayu `Rezeki secupak tidak akan jadi segantang'. Dengan lain-lain perkataan, takdir menentukan segala-galanya dan usaha untuk memperbaiki keadaan seseorang itu tidak berguna kecuali jika sudah ditakdirkan demikian.

Akibat sikap berserah kepada takdir ini menyebabkan usaha mencari harta dunia tidak dipentingkan. Perasaan bangga kerana berusaha sedaya upayanya bukanlah perkara biasa. Juga tidak terdapat sanjungan yang tinggi terhadap orang yang enggan berhenti bekerja kerana kecacatan atau umur yang tua. Sikap yang dianggap betul ialah mengakui batas kemampuan seseorang dan kesediaan untuk menerima batasan-batasan ini. Rasa simpati terhadap mereka yang kurang bernasib baik harus diperlihatkan oleh orang-orang lain. Inilah sifat yang dikagumi dan umumnya terdapat di kalangan orang Melayu.

Sebelum kita membincangkan kejadian-kejadian umum dalam pengalaman manusia dalam alam sekitarnya serta sikap orang Melayu terhadap kejadian-kejadian ini, barangkali ada faedahnya jika kita mengingati kembali rumusan-rumusan umum tentang nilai-nilai etika orang Melayu untuk melihat bagaimana kedudukannya berbanding dengan nilai-nilai etika yang dianjurkan oleh ahli-ahli falsafah dahulu kala. Perkara pertama yang dapat dikatakan tentang kesusilaan Melayu ialah tatasusila itu belum dipengaruhi oleh pengetahuan secara sedar tentang falsafah-falsafah tatasusila dahulu kala ini. Apa-apa jua persamaan dengan, ataupun apa-apa penolakan yang nyata terhadap nilai-nilai orang Greece purba dan tamadun Medi terranean sebelum zaman Kristian sudah semestinyalah berlaku secara kebetulan sahaja.

Pertama sekali, pemeriksaan diri sendiri yang begitu menarik perhatian dan menelan masa yang panjang ahli-ahli falsafah Greece tidak dianggap mempunyai apa-apa nilai kebaikan yang besar. Oleh itu menganalisa diri secara kritis dengan sengaja adalah jarang sekali dilakukan. Tafsiran Socrates mengenai seruan Delphi, &quot;Ketahuilah dirimu sendiri,&quot; yang memberi nilai kebaikan terhadap pengetahuan mengenai diri sendiri tidak terdapat persamaannya di kalangan orang-orang Melayu. Ini bukan sahaja melibatkan individu malahan juga masyarakat. Kelemahan ini menyebabkan kelemahan mengetahui dan mengatasi kesalahan-kesalahan diri sendiri. Lebih konservatif sesebuah masyarakat, maka lebih besarlah kelemahan ini. Perkara ini adalah amat ketara di dalam masyarakat luar bandar dan menyebabkan kebuntuan menghubungkan sebab dengan akibat.

Jenis pengetahuan yang disanjung ialah pengetahuan agama. Usaha untuk mempelajari darihal agama agak mengkagumkan, terutamanya di kawasan-kawasan luar bandar yang dianggap mundur. Misalnya kitab suci Al-Quran dibaca orang, diberi tafsiran dan dibincangkan begitu meluas. Di kalangan orang Melayu, kebolehan berbahasa Arab adalah perkara biasa, dan kadang-kadang bahasa Urdu yang menjadi bahasa pengantar bagi pelajaran agama di Pakistan dan India juga difahami.

Walau bagaimanapun, nilai-nilai kerohanian Islamlah yang paling mendapat perhatian. Penekanannya ialah tentang kehi dupan yang salih, bebas dari dosa dan kehidupan yang boleh memberikan kebahagiaan di akhirat. Oleh kerana itu pengeta huan agama dicari semata-mata demi pengetahuan agama dan untuk menjalani hidup yang salih. Tetapi kebaikan pengeta huan yang diperolehi dari agama tidak selalu digunakan untuk mempengaruhi nilai-nilai lain. Di antara tiga kebaikan utama yang dinyatakan oleh Plato, kesabaranlah yang paling nyata di kalangan orang Melayu. Kesabaran bukanlah falsafah yang aktif melainkan hasil daripada iklim dan alam sekitar orang Melayu. Orang yang tidak sabar tidak dipandang mulia. Gambaran yang diberikan ialah satu bendungan yang berterusan yang mencabar ketabahan hati. Ia menyebabkan konflik di dalam diri, dan kadangkala ikatan-ikatan yang membendung ini seakan-akan putus dan tiba-tiba sikap sopan dan beradab itu hilang dan digantikan oleh satu kemarahan yang mendadak yang begitu menakutkan kerana arus keganasannya.

Namun begitu, orang Melayu rata-rata biasanya ingin mengamalkan hidup yang sederhana. Dalam menikmati hidup yang sederhana, sikap terhadap orang lain dan reaksi terhadap keadaan dan alam sekeliling, sentiasa terdapat nilai kesederha naan ini. Orang Melayu yang baik selalunya merendah diri dan tidak menonjolkan dirinya, tidak mahu memaksakan kema huannya jika kemahuan itu bertentangan dengan kemahuan orang lain dan sentiasa sahaja sedia berkompromi.

Keberanian, sifat kebaikan yang kedua yang diutamakan oleh Plato memberi erti yang agak berbeza daripada konsep kebera nian dalam keseluruhan sejarah etika Barat. Ketegasan pendi rian untuk melanggar, atau berundur atau untuk bertahan yang dipengaruhi oleh pemahaman yang jelas mengenai sesuatu kea daan, sebagaimana diterangkan oleh Plato, bukanlah sebaha gian daripada keperibadian Melayu. Sesungguhnya ketegasan sama sekali bukanlah sifat orang Melayu. Oleh kerana itu jenis keberanian yang memerlukan ketegasan dan memegang teguh kepada prinsip jarang ada di kalangan orang Melayu. Dalam banyak perkara keberanian disamakan dengan kesanggupan menghadapi sesuatu keadaan yang tidak ada harapan lagi. Ertinya menghadapi rintangan maha besar yang boleh mem bawa kepada kekalahan dan kemusnahan. Menentang musuh yang lebih kuat dari keupayaan sendiri dianggap berani. Memperhitung dan menilai peluang terlebih dahulu menun jukkan perasaan takut. Sudah berkali-kali ketidakupayaan atau keengganan untuk mengukur kemungkinan yang akan mereka hadapi menyebabkan orang Melayu mengalami kekalahan dan malapetaka. Seseorang Melayu yang gagah berani selalunya bertindak secara membabi-buta dan oleh kerana is lebih ber kemungkinan melakukan sesuatu tanpa memikirkan akibatnya, maka seseorang Melayu biasa akan hormat dan takut kepada nya. Seorang orang biasa sedar bahawa tidak ada faedah menim bulkan kemarahannya dan adalah lebih selamat untuk membiarkan orang itu mengikut kehendaknya sendiri. Jelaslah bahawa orang biasa sebaliknya menggambarkan golongan yang amat jauh perbezaannya, di mana demi keselamatan, prinsip dengan mudah sekali diketepikan.

Kenyataan-kenyataan ini mungkin terasa menghina. Memang ada banyak contoh tentang keberanian yang sebenarnya dalam sejarah orang Melayu. Kegagahan beberapa orang anggota pasukan Askar Melayu sudahlah diketahui umum. Tetapi kesimpulan di atas pada dasarnya betul. Kesimpulan umum ini menerangkan mengapa orang Melayu pandai mengatasi musuh mereka secara senyap-senyap dan tipu helah dan jarang sekali menyerang secara berdepan dalam sebarang keadaan.

Kebijaksanaan menurut tafsiran Plato bukanlah sepertimana kebijaksanaan yang dimaksudkan oleh orang Melayu. Perlunya mengawal nafsu dan mengarahkan keazaman memang diakui, tetapi kebijaksanaan adalah dianggap sebagai kebolehan untuk memintas sesuatu keadaan tertentu. Yang dipandang tinggi bukanlah semata-mata mengawal nafsu dan mengarahkan keazaman tetapi adalah kebolehan mengelak dari membuat keputusan yang muktamad dan dapat membuat pembetulan kemudian nanti. Kebolehan inilah yang disanjung tinggi. OrangMelayu tidak pernah terikat kepada apa-apa. Selalunya ada jalan keluar untuk melepaskan diri. Dalam mencuba menyediakan jalan keluar yang bijak bagi sesuatu keadaan, proses membuat keputusan selalunya merupakan proses yang menjemukan dan banyak memakan masa. Sesungguhnya, seberapa yang boleh, sesuatu keputusan akan cuba dielakkan sama sekali, dan oleh yang demikian berpeluanglah untuk menyangkal dan kemudianmembuat pembenaran.

Jelaslah bahawa ketiga-tiga ciri kebaikan yang diutarakan oleh Plato tidak ada kena-mengena dengan orang Melayu. Kebaikankebaikan ini memang ada tetapi oleh kerana nilainya berbeza, maka masyarakat yang dibentuknya itu berbeza sama sekali, dan tidak berkembang mengikut garis-garis yang sama seperti peradaban Barat. Dan oleh kerana konsep-konsep nilai dan tatasusila orang Melayu berbeza daripada konsep nilai dan tatasusila Barat, maka perubahan dalam alam sekitar semata-mata tidak mungkin akan membawa perubahan besar yang sepatutnya dalam nilai-nilai Melayu sehingga mereka dapat bersaingan dengan usaha kaum atau komuniti lain. Dengan lain perkataan, tanpa perubahan yang radikal pada tatasusila dan konsep nilai mereka, maka usaha besar-besaran untuk mengubati penyakit yang menimpa orang Melayu hanya akan menambahkan lagi kekecewaan semua yang berkenaan, oleh kerana hasil yang diperolehi itu adalah minimum sahaja.

Sekarang marilah kita meneliti sikap orang Melayu terhadap pengalaman umum masyarakat manusia, mengenai hidup dan mati, mengenai individu dan masyarakat, mengenai kekayaan dan kemiskinan, dan mengenai kejadian-kejadian utama lainnya yang mempengaruhi cara berfikir dan reaksi dalam masya rakat. Nyawa merupakan kurniaan Tuhan dan kurniaan itu adalah paling berharga bagi manusia. Orang Melayu meng hargai nyawa tetapi nampaknya tidak menghargai sepenuhnya apa yang dikatakan nyawa dan tujuannya. Oleh sebab nyawa itu kurniaan Tuhan, maka nyawa tidak boleh diambil. Membunuh adalah perbuatan yang keji tetapi yang lebih keji ialah mem bunuh diri sendiri. Oleh itu membunuh diri sendiri sangat jarang berlaku dan orang yang membunuh diri menjadi punca keaiban kepada sanak saudara yang ditinggalkannya. Oleh kerana mengambil nyawa itu keji, maka orang Melayu tidak akan membunuh secara sengaja. Kejadian pembunuhan yang kadang-kadang berlaku dalam masyarakat Melayu adalah disebabkan oleh hilang fikiran. Pembunuhan jarang dirancangkan dan selalunya si pembunuh mudah dikesan.

Walaupun orang Melayu pada lahirnya menghargai kehidupan, tetapi mereka nampaknya tidak tahu apa yang sepatut nya dilakukan dengan kehidupan. Dalam masyarakat luar bandar yang lebih konservatif, kehidupan hampir seluruhnya merupakan jangka waktu untuk membuat persediaan untuk hari akhirat. Agak diragukan apakah ini yang diajar oleh Islam. Mungkin sekali sikap ini adalah suatu bentuk pelepasan diri dari kenyataan hidup yang sebenarnya, yakni tembok yang memben dung perasaan cemburu yang dirasakan oleh orang Melayu ter hadap kemakmuran yang dinikmati oleh kaum-kaum dan negara-negara lain. Akibat tumpuan yang amat kuat kepada akhirat itulah orang Melayu dapat meyakinkan diri mereka bahawa mereka tidak kerugian apa-apa di dalam kehidupan di dunia ini sekiranya mereka tidak mempunyai apa-apa harta benda. Dunia ini sementara sahaja sedangkan akhirat itulah yang kekal. Jika hidup di dunia ini sementara dan hidup yang lebih baik menunggu manusia, maka terlalu berazam untukhidup tidak ada faedahnya dan tidaklah wajar pula. Sudah tentu sikap ini bererti berserah kepada takdir. Jika sikap ini berleluasa maka azam untuk hidup dan berusaha ke arah kehidupan yang lebih baik tidaklah begitu gigih.

Hidup dikaitkan dengan masa. Hidup bererti berada untuk satu jangka masa. Oleh kerana itu hidup dan masa tidak dapat dipisah-pisahkan. Jika kehidupan ini dihargai maka masa juga haruslah dihargai. Malangnya hubungan di antara hidup dan masa nampaknya tidak dihargai oleh orang Melayu. Hidup ber harga tetapi masa tidak. Oleh itu masa disia-siakan atau diabai kan begitu sahaja. Misalnya umur sangat mudah disesuaikan. Orang Melayu umumnya tidak begitu pasti tentang umurnya sendiri dan sebarang agakan yang dibuatnya mungkin jauh lebih daripada yang sebenar. Ini ialah kerana umur tua dimuliakan dan orang lelaki, malahan orang perempuan juga, ingin selalu nya mengatakan dirinya lebih tua dari yang sebenar. Orang lelaki dengan mudah berkata dia berumur 100 tahun tetapi apabila diperiksa sahaja umurnya didapati tidak lebih daripada 70 tahun.

Mengabaikan masa boleh dilihat sebagai cara bagaimana masa itu disia-siakan. Duduk-duduk sahaja, minum-minum kopi atau berbual-bual merupakan tabiat biasa orang Melayu di seluruh negara. Undangan makan kenduri di kampung selalu nya tidak tetap waktunya. Orang-orang yang dijemput boleh datang bila-bila masa sahaja, makan bila-bila sahaja dan pulang bila-bila sahaja. Tiada siapapun yang hadir tepat pada waktu nya untuk mesyuarat tetapi apabila sudah dimulakan tidak pula ditentukan waktu bila mesyuarat itu akan berakhir. Oleh itu sesuatu perjumpaan mungkin dimulakan lewat dari waktunya dan tamat lebih lewat pula, biar betapa lama masa diuntukkan supaya sesuai bagi setiap orang.

Apabila tidak ada kesedaran terhadap masa (dan waktu), maka tidak adalah perancangan dan perlaksanaan kerja tidak lah boleh diharapkan. Jadual waktu merupakan bahagian penting dalam kehidupan manusia moden. Sesungguhnya, semakin maju seorang itu dalam bidang teknologi maka semakin terikatlah dia kepada waktu. Penghitungan detik-detik waktu melambangkan pergantungan mutlak teknologi moden kepada waktu. Tanpa ketepatan waktu secara matematik, manusia sudah tentu tidak akan dapat menjelajah di angkasa lepas. Sebuah masyarakat yang tidak mempedulikan waktu haruslah dianggap sebagai masyarakat yang sangat mundur. Apatah lagi masyarakat itu akan terus-menerus menjadi masyarakat yang mundur. Masyarakat itu sekali-kali tidak akan dapat mencapai sesuatu apapun dengan daya usahanya tersendiri dan sekali-kali tidak boleh bergerak maju dan mengejar peradaban lebih maju yang mementingkan waktu. Pastilah bahawa kegagalan orang Melayu untuk menghargai masa merupakan salah satu daripada halangan yang paling penting untuk mereka mencapai kemajuan.

Sikap terhadap hidup dan masa melambangkan percang gahan dalam sistem nilai orang Melayu. Di satu pihak hidup sangat dihargai tetapi di pihak yang lain, masa yang harus menyertai hidup untuk menjadikan hidup itu lebih bererti, tidak begitu dihargai. Masa disia-siakan dan dengan itu bermakna hidup juga disia-siakan. Jika hidup merupakan pemberian Tuhan maka masa juga tentulah pemberian Tuhan. Mensia siakan masa pastilah bukan cara yang wajar bagi orang yang teguh keyakinan kepada agama dan menghargai pem berian Tuhan. Namun, beginilah caranya orang Melayu mem perlakukan masa. Masa disia-siakan dan dengan itu hidup juga disia-siakan. Kemuliaan hidup yang mendalam agak dilemah kan oleh kegagalan memberi nilai yang lama terhadap masa.

Bagi orang Melayu, baik yang salih maupun tidak, maut adalah waktu bagi seseorang mendapat balasan kerana kesa lahan yang dilakukan semasa hidup dan mendapat ganjaran kerana kebaikan dan kesalihannya. Oleh kerana tidak ada orang yang benar-benar boleh menyatakan bahawa dia senantiasa berbuat baik sewaktu hayatnya, dan oleh kerana dia akan dihukum bagi segala kesalahan yang dilakukan sewaktu hayat nya, maka maut sudah tentulah amat menakutkan, walaupun bagi orang-orang yang alim. Orang Melayu takutkan maut, tetapi yang anehnya ialah mereka tidak terdorong untuk mem pertahankan nyawa mereka. Sikapnya ialah berserah kepadatakdir. Dia bersabar menunggu ajalnya, dan juga ajal orang lain. Dia mencari ketenangan dengan beribadat. Dia menyerahkan seluruh jiwa raganya kepada belas kesihan Tuhan sebab dia sudah tidak bersedia lagi berbuat suatu apapun untuk dirinya. Meskipun diterima hakikat bahawa ajal itu sudah ditakdirkan, namun kesedaran bahawa dia akan mati tentu memeranjatkan juga orang Melayu. Kesedaran ini, biasanya datang apabila seorang itu mencapai usia 35 atau 40 tahun, sering mengakibatkan sakit saraf yang teruk dan akan mempengaruhi seluruh sikapnyaterhadap hidup. Dia sangat berhati-hati dan mengelakkan apa sahaja yang dirasakan berbahaya dalam menghadapi masalah masalah hidup. Seringkali dia menjadi pendiam dan enggan bersungguh-sungguh untuk mencari kebahagian hidup di dunia.

Bagi orang Melayu ajal diterima dengan tenang apabila tiba masanya. Ajal itu juga diterima dengan tenang oleh sanak saudara dan sahabat yang rapat. Kadang-kadang nampaknya seolah-olah ada pula keinginan untuk mati. Jadi apabila sahaja seseorang itu sakit teruk, maka kaum keluarganya secara diam diam akan membuat persediaan untuk menghadapi kematian. Berusaha untuk berubat tidak dilakukan seperti sewajarnya. Perbincangan yang berlarut-larut akan dilakukan dengan sanak saudara, sahabat-handai dan juga dengan orang yang sakit itu. Tiada siapa pun yang mahu bertanggungjawab membuat satu satu keputusan, terutama keputusan untuk berbuat sesuatu yang positif. Tiada siapa pun yang mahu dituduh kemudian nanti sebagai bertanggungjawab membuat sesuatu yang ada kaitannya dengan kematian itu, atau lebih buruk lagi yang mungkin menyebabkan kematian itu. Perbincangan ini biasanya tidak berkesudahan, sementara si sakit perlahan-lahan menemui ajalnya.

Sewaktu si sakit menunggu keputusan yang mungkin meno longnya sembuh, sahabat-handai dan kaum keluarga tidak putus-putus datang untuk melahirkan rasa simpati mereka. Malangnya perbuatan yang begitu telah menjadi suatu kebia saan sehinggakan tidak ubah seperti menghadiri kenduri kecil. Biasanya kopi dihidangkan kepada tamu-tamu berkenaan walaupun perkara ini akan lebih membebankan keluarga si sakit. Setelah bertanya-tanyakan kabar tamu-tamu itu duduk mengelilingi si sakit dan terus berbual-bual. Apabila terdapat sahaja tanda bahawa ajal sudah dekat, ayat-ayat suci akan di bacakan. Akhirnya apabila si sakit menemui ajalnya, kematian itu diterima dengan tenang oleh kaum keluarga. Tidak ada ratapan. Kaum keluarga yang terdekat mungkin tersedu tetapi umumnya kematian itu nampaknya seperti terlepas sudah suatu bebanan. Tidak ada perbezaan besar di antara kematian orang tua, atau kematian orang muda, atau kematian kanak-kanak. Semua kematian sama sahaja, iaitu sesuatu yang telah ditakdir kan dan tidak siapa pun yang dapat berbuat apa-apa.

Ajaran Islam melarang upacara pengkebumian dan per ingatan secara besar-besaran. Yang ditanam itu hanyalah jasad dan jasad manusia hanyalah tanah dan oleh kerana itu tidaklah penting. Rohnya tidak ditanam bersama-sama jasad itu. Pengabadian tempat pengebumian itu tidaklah mustahak. Liang lahad digali di atas kubur lama dan batu nisan lama dibuang. Si mati tidak dipuji-puji tatkala dia dikuburkan. Doa yang biasa akan dibacakan untuk semua orang. Selepas itu hanya orang perempuan sahajalah yang biasanya menziarahi kubur ini untuk membacakan ayat-ayat suci Al-Quran pada pagi Jumaat atau pada hari raya Aidil Fitri.

Dengan demikian maut ditakuti oleh orang Melayu, tetapi apabila tiba ajal mereka menerimanya dengan tenang. Si mati dengan segera dilupakan dan tidak ada sesuatu yang dilakukan untuk mengekalkan kenangan terhadapnya. Kematian, kecuali kematian syahid di dalam peperangan, bukanlah suatu yang dimuliakan. Tetapi perang sabil sudah tidak berlaku lagi, dan oleh kerana itu maut tidak lagi dicari dan diharap-harapkan. Apabila manusia takut kepada maut, keberanian yang didorongi oleh sifat suka mengembara dan mencari bahaya secarasengaja dan membabi-buta tidak menjadi perkara yang biasa. Tetapi apabila rasa takut kepada maut bersama dengan pene rimaan maut sebagai suatu yang tidak boleh dielakkan, kebe ranian membabi-buta dalam menghadapi bahaya yang besar menjadi perkara biasa. Perkara inilah yang menyebabkan orang Melayu, yang biasanya merendah diri dan sentiasa mengalah, tiba-tiba sahaja menyerang tanpa sedikit pun berasa takut akan malapetaka yang pasti menimpa mereka akibat perbuatan mereka itu. Mengamuk adalah sebahagian daripada kesan yang timbul akibat sikap orang Melayu terhadap kematian.

Sikap terhadap harta dan wang menjadi kunci kepada kema juan sosial dan ekonomi masyarakat manusia. Oleh kerana itu memahami sikap orang Melayu terhadap harta dan wang adalah perlu supaya usaha-usaha boleh dilakukan untuk memperbaiki kedudukan orang Melayu yang agak miskin dan mundur. Harta diperolehi atau diwarisi. Bagi kebanyakan orang Melayu harta dan tanah mempunyai makna yang sama. Tanah menjadi seba- hagian besar daripada harta yang dimiliki oleh orang Melayu, oleh kerana sebilangan besar mereka adalah petani. Proses men¬dapatkan tanah pada dasarnya masih lagi bersifat tradisional.

Pada zaman kesultanan Melayu dahulu orang Melayu akan memperoleh sekeping tanah jika dia dapat menunjukkan bukti bahawa dia telah menetap di tanah itu, membersihkan kawasan itu dan bercucuk tanam di situ. Kebenaran membersih tanah dan menetap di situ tidak diminta terlebih dahulu. Seseorang Melayu hanya memilih tanah yang tidak diduduki orang dan tanpa peraturan selanjutnya terus menetap di situ. Selepas beberapa tahun barulah dia memohon tanah itu dan berhara pan penuh akan diberi geran tanah tersebut untuk selama lamanya. Dan, di negeri-negeri Melayu lama dahulu, hak ini dihormati dan diakui, dan kemudian geran tanah yang ber kekalan dikeluarkan.

Memperolehi tanah tentulah melibatkan kerja, tetapi proses nya adalah mudah, inisiatif atau budi bicara tidaklah diperlukan sangat. Siapa sahaja boleh memperolehi harta jika dia mahu. Sikap orang Melayu yang lebih ketara ialah perasaan berhak terhadap harta. Perasaan ini membangkitkan rasa puas hati dan mengurangkan apa-apa usaha untuk mengumpul kekayaan. Perkara yang paling penting dalam proses memperolehi tanah bukanlah kerja dan inisiatif, sebaliknya ialah membulatkan azam dan mengambil keputusan memperolehi tanah tersebut.
Geran tanah hampir keseluruhannya diberikan oleh sultan kepada orang Melayu untuk selama-lamanya. Sebidang tanah yang sudah dipindah-milik akan menjadi harta yang boleh diwariskan dan lambat-laun harta berbentuk tanah ini akan dipecahkan mengikut undang-undang Islam. Akan tetapi pemi likan tanah sebagai harta yang sebenar sangatlah besar ertinya dan memiliki tanah menjadi simbol status, biar betapapun kecil atau tidak ekonomik tanah itu. Tanah juga dapat diperolehi dengan cara membelinya. Pembelian tanah secara langsung memang berlaku tetapi tidak kerap. Biasanya tanah yang tidak diwarisi diperolehi secara proses jual janji, iaitu amalan keji yang patut dikutuk sekeras-kerasnya kerana bukan sahaja tidak beretika tetapi juga bertentangan dengan ajaran Islam. Dalam amalan ini seseorang itu menyandarkan tanahnya supaya dapat meminjam wang. Jumlah yang terlibat biasanya hanya sebaha gian kecil daripada nilai tanah itu. Kalau hutang itu tidak dibayar balik dalam masa yang ditetapkan biasanya tanah itu akan diambil oleh si pemberi pinjaman.

Tanah menguasai cara berfikir orang Melayu dan hartalah yang kerap menimbulkan perbalahan. Perbalahan begini lazim nya menjadi isu yang penuh emosi. Tuntutan hak terhadap se bidang tanah mungkin menimbulkan pertelingkahan yang meli batkan proses undang-undang dan perbelanjaan yang diguna kan untuk mendapatkan keputusan mahkamah mungkin ber lipat-ganda lebih besar daripada nilai tanah itu. Tetapi kepada semua pihak yang terlibat di dalam perbalahan ini perbelanjaan yang digunakan tidaklah sia-sia. Kepuasan yang diperolehi daripada perbicaraan yang sengit di mahkamah menjadi alasan bagi perbelanjaan yang dibuat.

Selain daripada tanah, orang Melayu tidak mempunyai barang-barang lain yang boleh mereka anggap sebagai harta. Barang-barang kemas dan wang tunai kadang-kadang boleh di anggap sebagai harta. Akan tetapi oleh sebab wang dan barang barang kemas mudah dipergunakan atau disembunyikan dan tidak ada bukti bertulis yang menyebut pemegang hak, maka benda-benda ini tidak dihimpun sebagai milik abadi yang diwariskan. Wang menjadi alat yang menyenangkan hidup orang Melayu. Wang memudahkan penukaran barangan dan khidmat. Wang umumnya tidak dianggap sebagai modal untuk melabur. Segala wang yang diperolehi datangnya dari penjualan harta atau daripada upah jerih payah dan pekerjaan. Semua wang yang didapati dari hasil jualan tadi ditukarkan dengan perkhidmatan ataupun untuk terus dibelanja sahaja.

Orang Melayu kurang berjaya dalam perniagaan kerana mereka tidak faham tentang kemampuan wang. Selain daripada menjual hasil kerja mereka atau barang-barang, orang Melayu nampaknya tidak dapat mencari jalan lain untuk mendapatkan wang. Memanglah benar bahawa wang harus dibelanjakan sekalipun untuk menanam padi tetapi perbelanjaan untuk maksud ini sedikit benar. Benih padi disimpan dari tuaian yang lalu. Jika penanam itu menjadi penyewa, maka dia sudah membayar sewanya dengan hasil tanamannya. Penyediaan sawah keseluru hannya adalah dengan tenaga sendiri. Baja diperolehi dengan berjanji akan menjual hasilnya kepada kedai Cina di kampung itu. Kerja memindah semaian dilakukan secara gotong-royong dengan hanya menyediakan makanan kepada jiran-jiran yang datang menolong. Malahan upah menuai pun dibayar dengan menyediakan makanan. Wang yang dibayar di sana sini datang dari pendahuluan pengilang-pengilang Cina di ternpat itu.

Penggunaan wang yang minimum ini menyebabkan kurang sekali pemahaman terhadap kos perbelanjaan. Perniagaan pada umumnya hanyalah kefahaman terhadap kos dan penentuan harga yang berasaskan kos. Gotong-royong, jiran yang baik dan pemberian pendahuluan secara tunai yang diterima dengan sewenang-wenangnya dan kejahilan menetapkan nilai wang bagi tenaga diri menyebabkan perkiraan kos mustahil dilakukan. Di camping semua ini, pendapatan dari hasil tanaman yang akan datang biasanya telah habis digunakan terlebih dahulu kerana berhutang bila membeli barang-barang di kedai runcit tern patan. Jumlah wang yang betul-betul dipegang dan dikira sangatlah kecil. Jadi penanaman padi tidak pernah merupakan usaha perniagaan. Penanaman padi ialah suatu cara hidup.

Keadaan orang Melayu di bandar lebih baik sedikit sahaja. Bagi mereka wang ialah alat untuk memudahkan perbelanjaan. Wang diperolehi dalam bentuk gaji dan pada kebiasaannya hampir semua dibelanjakan. Simpanan cuma sedikit sahaja dan selalunya membeli secara ansuran bermakna wang sudah ter lebih dahulu dibelanjakan sebelum diperolehi. Hanya orang Melayu yang terlibat dalam perniagaan sahajalah yang faham tentang sistem kewangan yang sofistikated dan bagaimana sistem itu dapat dipergunakan untuk memperolehi pendapatan yang lebih besar. Suatu aspek urusniaga kewangan yang telah mendapat perhatian besar semenjak orang Melayu cuba mema suki bidang perniagaan dan industri ialah penerimaan riba ke atas pinjaman. Islam mengharamkan riba. Tafsiran tempatan mengenai riba termasuklah riba yang diperoleh dari sekecil-kecil pinjaman. Tidak perlu dikatakan lagi bahawa tafsiran ini sedikit sebanyaknya telah menghalang penyertaan orang Melayu bukan sahaja dalam perusahaan pinjam meminjam tetapi juga per usahaan bank. Riba nyatalah menjadi punca pelbagai keseng saraan manusia. Tidaklah susah untuk memahami mengapa Islam mengharamkan riba. Kalau memberikan pinjaman dengan riba yang tinggi dilarang bagi orang Islam, tetapi meminjam tidak pula dilarang (mengikut pendapat orang Melayu). Dalam negara yang mempunyai penduduk Islam dan bukan Islam, sikap begini menyebabkan orang Islam meminjam daripada peminjam-peminjam wang bukan Islam yang me ngenakan riba. Oleh kerana itu larangan agama Islam mengenai riba tidak dapat menyekat penderitaan si peminjam tadi. Dalam pada itu tegahan terhadap meminjamkan wang dengan faedah paling rendah sekalipun telah menyekat orang Melayu daripada menikmati untung dari urusan kewangan seperti ini. Nilai wang bagi orang Melayu lebih merupakan kemampuan untuk men dapatkan barangan dan perkhidmatan dengan mudah. Sistem kewangan itu masih primitif, hanya berupa sedikit lanjutan kepada sistem tukar-menukar barangan. Belanjawan, sim panan, urusan bank, pelaburan, kredit, pertumbuhan, pemin dahan dan lain-lain yang bersangkutan dengan penggunaan wang pada umumnya belum difahami dan kerana itu belum mendapat penghargaan yang wajar.

Oleh kerana itu nilai orang Melayu terhadap harta dan wang dapatlah dikatakan masih belum begitu maju. Sebuah masya rakat yang makmur sangat bergantung kepada kebolehan anggota-anggotanya mempergunakan wang dan menyamakan harta benda bukan sahaja dengan tanah tetapi dengan harta benda kurang ketara, mungkin termasuk nama baik dalam masyarakat serta sikap ramah-tamah dan muhibah dalam per niagaaan. Kalau nilai wang dan harta yang sebenarnya tidak dapat dihargai maka samalah ertinya dengan menolak meteria lisme dalam dunia moden. Perkara ini bukanlah suatu perkara yang buruk jika masyarakat tersebut betul-betul terpencil dari dunia kebendaan. Nilai rohaniah yang tinggi menjadikan peng hidupan lebih bahagia dan lebih puas. Tetapi apabila orang orang yang mementingkan kebendaan hidup berdampingan dengan orang-orang yang cenderung kepada cita-cita rohaniah yang tinggi, maka pengaruh golongan pertama mahu tidak mahu akan merosakkan susunan masyarakat orang-orang yang tinggi nilai rohaniahnya.

Orang Melayu tidaklah betul-betul terpencil. Malahan di kampung-kampung yang terpencil sekalipun, walaupun pemen cilan sosial menyeluruh, namun pemencilan ekonomi tidaklah mungkin. Sebaliknya, orang Melayu bandar juga tidak pula dan tidak akan dapat disatukan sepenuhnya secara sosial dengan orang bukan Melayu. Dalam pada itu, walaupun sistem nilai orang Melayu bandar telah mengalami beberapa perubahan namun mereka masih mengekalkan sebahagian besar daripada sistem nilai yang sama dengan sistem nilai orang Melayu luar bandar. Pada umumnya sistem nilai orang Melayu yang tidak maju atau kurang maju dalam urusan wang dan harta merugi kan orang Melayu yang hidup dalam negara berbilang kaum.
Tatasusila atau susunan sosial menentukan ciri sesuatu masyarakat. Susunan-susunan itu merupakan basil dan akibat dari sistem nilai masyarakat itu. Ini menyebabkan perkara itu sukar sekali untuk dianalisa. Sebabnya, dalam sesuatu keadaan itu adalah sukar untuk menentukan sama ada sistem nilai yang menghasilkan susunan sosial ataupun susunan sosial itu yang mempengaruhi sistem nilai. Walau bagaimanapun, pengeta huan darihal susunan sosial orang Melayu akan memberikan sedikit sebanyak gambaran tentang nilai yang membentuk kemajuan bangsa Melayu.

Pertama sekali ialah masyarakat Melayu yang bercorak feudal. Pangkat adalah satu perkara penting dan bersama-sama dengan pangkat terikat beberapa keistimewaan. Pangkat yang tertinggi ialah pangkat raja-raja yang memerintah, iaitu raja yang turun temurun di Negeri-negeri Melayu. Di kalangan orang Melayu walaupun yang pernah ke luar negeri dan men dapat pelajaran mengikut cara hidup barat serta sudah biasa dengan nilai-nilai barat, penerimaan raja-raja yang turun temurun adalah perkara biasa. Taat kepada raja diamalkan sebagai sesuatu yang sudah semestinya. Tahu beradab sopan di depan raja menandakan asuhan yang baik. Peraturan tatatertib meliputi penggunaan perkataan yang tertentu mengenai diri raja dan kaum kerabatnya. Sesungguhnya oleh kerana gelaran Tunku atau putera raja digunakan secara meluas oleh setiap keturunan raja, dahulu dan sekarang, maka hubungan di antara rakyat dan kerabat diraja adalah biasa dan sedikit sekali orang Melayu yang tidak mengetahui bahasa larangan, hak-hak isti mewa dan peraturan tingkahlaku yang diguna terhadap raja-raja. Sopan-santun dan tatacara yang timbul basil daripada hubungan yang rapat di antara berbagai pangkat menjadi seba hagian dari cara hidup orang Melayu. Namun begitu, keinginan untuk bersopan-santun telah menyebabkan peraturan tingkah laku dan adab ini diperluaskan hingga meliputi orang-orang yang berpangkat tinggi, sama ada betul-betul berpangkat ataupun tidak, selain daripada keluarga diraja atau kerabat. Oleh kerana itu orang yang bergelaran Syed, iaitu keturunan Nabi, juga sangat dihormati. Di setengah-setengah negeri, orang-orang yang bergelar Syed ini mempunyai keistimewaan seperti raja dan menjadi golongan yang tersendiri. Lebih rendah dari pangkat yang diwarisi ini ialah lapisan-lapisan rakyat yang lain yang mempunyai tingkatan keistimewaan yang berbeza pula. Orang-orang asing, pegawai-pegawai, ahli-ahli pelbagai dewan perundangan dan ketua-ketua kampung semuanya ber gelar dan dihormati sewajarnya.

Dengan sendirinya, kecenderungan orang Melayu terhadap sikap feudal ini tidaklah merosakkan. Kecenderungan itu mela hirkan masyarakat yang patuh pada undang-undang. Orang yang dapat mengikut dan mematuhi peraturan tingkahlaku se cara tidak bertulis biasanya dapat disuruh mengikut undang undang bertulis sesebuah negara. Orang yang menerima hakikat bahawa sesebuah masyarakat hams mempunyai orang-orang yang ada kuasa dan hak yang berbeza-beza mudah mewu judkan masyarakat dan negara yang stabil. Revolusi dalam masyarakat seperti ini jarang terjadi melainkan kalau dipimpin dari atas. Oleh itu, sesuatu masyarakat feudal tidaklah semes tinya suatu masyarakat yang beku dan mundur. Ia boleh men jadi masyarakat yang dinamis jika terdapat dinamisme pada pe ringkat atasan. Tetapi apabila pihak atasan gagal atau asyik dengan kesejahteraan sendiri, maka rakyat jelata tidak akan mendapat galakan untuk maju.
Sifat orang Melayu yang terlalu tertib dan terlalu bersopan santun menyebabkan jarang lahir sifat terus terang. Sikap yang terlalu sopan dan lemah lembut tidak akan wujud tanpa meren dahkan diri. Tingkahlaku yang baik mengharapkan teguran yang kurang atau sekurang-kurangnya secara tidak langsung. Akibat dari sikap menahan diri itu, orang Melayu selalunya disalahertikan. Oleh kerana itu apabila orang Melayu mem bahasakan orang asing `tuan' kerana ingin bersopan-santun, maka orang asing itu mungkin menyangka dia memanglah tuan sebenarnya. Apabila orang Melayu mendapati bahawa orang yang mereka panggil `tuan' secara sopan itu telah bersikap seperti tuan sebenarnya terhadap mereka, maka sikap mahu bersopan-santun telah menyekat mereka dari membetulkan kesilapan yang ketara itu. Peraturan sosial Melayu banyak sekali turut menyebabkan orang Melayu seperti keadaannya sekarang ini. Menahan diri dan hasrat tidak suka menyakitkan hati orang lain tidaklah akan melahirkan masyarakat yang agresif. Dunia sekarang semakin bertambah biadab. Berterus terang sudah menjadi perkara biasa. Dalam politik seperti juga dalam bidang sains orang semakin mementingkan fakta. Idea-idea lama, per kara-perkara yang separuh benar dan sanjungan terhadap sesuatu tanpa usul periksa sedang mengalah kepada pendekatan moden yang pragmatis. Oleh kerana itu peraturan sosial orang Melayu agak ketinggalan zaman dan hanya akan mengurangkan kemampuan orang Melayu untuk bersaing serta menyekat kemajuan mereka.

Oleh sebab itu, sifat berterus terang tidak merupakan satu daripada peraturan sosial orang Melayu. Analisa dan kritik ter hadap nilai orang Melayu yang begitu mengaibkan bukanlah perkara yang biasa bagi orang Melayu. Dalam bidang psikologi moden, mencari dan mengenal pasti sebab-sebab sesuatu penyakit bukan sahaja dapat memudahkan rawatan malahan merupakan sebahagian daripada rawatan itu. Perasaan lega dirasai sejurus selepas sebab atau punca sesuatu penyakit itu telah dikenal pasti. Setelah itu, tugas selanjutnya ialah sama ada hendak membuang atau menghapuskan punca itu atau mengu bah kesannya. Proses mengenal pasti punca penyakit itu selalunya menyakitkan dan menyedihkan. Peristiwa-peristiwa yang sepatutnya lebih balk dilupakan sahaja terpaksa diungkit ungkit kembali. Tetapi tanpa proses yang berpanjangan lagi menyakitkan ini, rawatan tidak dapat dimulakan. Begitu juga dengan penyakit sesuatu masyarakat. Untuk mengubatinya proses mengenal pasti punca-punca penyakit itu mestilah diteliti. Rawatan yang berdasarkan pengalaman dan Cara orang lain yang berjaya tidak akan banyak membawa kesan ataupun tidak berkesan pula. Tidak ada jalan lain lagi melainkan dengan berani menghadapi kepedihan memeriksa diri sendiri, mengaku bahawa kita bersalah, dan menerima hakikat bahawa penawar nya terletak pada penolakan beberapa idea dan konsep, walau betapapun dihargai idea dan konsep itu.

Analisa dan penilaian yang kritis ini tentang nilai orang Melayu sangat memedihkan dan penuh dengan bahaya yang bo leh menyebabkan perasaan rendah-diri atau sengaja mencari helah bagi kegagalan masa lampau. Tetapi dalam keadaan yang meruncingkan yang dihadapi orang Melayu sekarang ini, mereka tidak ada pilihan lain. Sopan-santun tradisional nampaknya telah gagal. Mungkin ada bahayanya dalam sikap terus terang yang telah menjadi ciri sistem nilai peradaban Barat. Tetapi oleh kerana dunia ini nampaknya dikuasai oleh orang Barat atau orang yang berorientasi Barat dan mereka yang telah menyesuaikan diri dengan nilai-nilai Barat nampaknya hidup terus dan berjaya, maka nampaknya berfaedahlah kalau beberapa cara Barat itu dicubakan supaya dapat dicari akar umbi kegagalan orang Melayu bersaing dengan orang-orang lain.

Oleh kerana itu kajian terhadap sistem nilai dan tatasusila orang-orang Melayu ini merupakan satu percubaan untuk mem buat diagnosis rawatan (penentuan penyakit). Kajian ini cuba menunjukkan dengan tepat kesalahan-kesalahan asasi yang hams dibetulkan dan disesuaikan supaya tindakan lain untuk memajukan orang Melayu mempunyai peluang yang lebih baik untuk berjaya. Tidak ada gunanya menyuruh orang Melayu menceburkan diri dalam bidang perniagaan jika mereka tidak digalakkan dengan betul dan jika mereka tidak faham akan fungsi dan nilai sistem kewangan. Selagi mereka berserah kepada takdir semata-mata tanpa berusaha maka selama itulah orang Melayu luar bandar tidak akan berusaha sekuat-kuatnya untuk memelihara hidup dan beroleh kejayaan.

Jelaslah bahawa sistem nilai dan tatasusila menentukan kejayaan atau kegagalan langkah-langkah untuk membetulkan keadaan itu. Jika sistem nilai itu tidak betul maka langkah langkah pembetulan tidak akan mendatangkan hasil ataupun hanya berhasil sedikit sahaja. Apabila sistem nilai itu memberi dorongan, hanya sedikit sahaja langkah-langkah pembetulan yang diperlukan. Analisa tentang sistem nilai orang Melayu ini jelas menunjukkan bahawa sistem nilai ini boleh menghalang kemajuan dan daya saing orang Melayu dalam masyarakat ber bilang kaum. Memang betul bahawa bukan semua nilai itu buruk. Iman yang teguh itu memanglah baik sebab dengan sendirinya iman itu akan menjadi tenaga penggerak. Tidak ada sebab mengapa agama Islam, jika ditafsirkan dengan betul, tidak dapat mencapai kesejahteraan rohaniah dan jugs kemajuan kebendaan bagi orang Melayu.

Malahan feudalisme itu pun boleh mendatangkan faedah jika is memudahkan perubahan. Sebab orang Melayu berke percayaan animisme menganut agama Hindu adalah kerana raja-raja mereka menganut agama Hindu. Kemudian, apabila raja-raja mereka memeluk agama Islam, rakyat juga turut memeluk agama Islam. Oleh itu raja-raja sekarang ini boleh melahirkan perubahan jika mereka sendiri pun sanggup berubah. Perubahan yang begini akan menjalar dengan cepatnya. Jika sekiranya ada tanda-tanda bahawa perubahan harus berlaku pada sistem nilai dan tatasusila, maka dapatlah pemimpin-pemimpin membuka jalan dengan perasaan yakin bahawa mereka akan diikuti oleh rakyat jelata. Dalam masyarakat feudal jika pemimpinnya gagal, maka tiadalah harapan lagi bagi rakyat jelata.

Umumnya sistem nilai dan tatasusila orang Melayu menjadi halangan kepada kemajuan mereka. Jika mereka mengakui hal ini dan jika mereka sedar bahawa perubahan perlu, maka ada lah harapannya, sebab seperti dalam ilmu jiwa kejayaan mengasingkan punca penyakit dengan sendirinya sudah merupakan sebahagian daripada rawatan. Bertolak dari itu, perancangan mengubatinya adalah mudah sekali

-------------------------------------------------


==10. Politik Perkauman dan Parti==
 
Perasaan perkauman bukanlah perkara baru di Malaysia. Walaupun ada dakwaan yang hendak menafikannya namun hakikat yang nyata ialah tidak ada satu pun parti politik di Malaysia yang betul-betul bukan perkauman. Sebahagian besar orang-orang Malaysia barn menyedari betapa meruncingnya masalah perkauman ini setelah berlangsungnya Pilihanraya tahun 1969.
Di Malaysia sekarang banyak janji manis dilafazkan terhadap konsep bukan perkauman dan lebih-lebih lagi terhadap politik bukan perkauman. Parti perkauman yang boleh dijadikan contoh utama ialah Parti Islam Se-Tanah Melayu (PAS) dan juga parti-parti komponen dalam Perikatan.

Selain PAS yang terus terang bersifat perkauman, parti-parti lain, termasuk rakan-rakan Perikatan mendakwa sebagai bukan perkauman. Meskipun mereka bersungguh-sungguh mem bantahnya, namun semua parti politik bersifat perkauman di dalam kegiatan politik mereka. Sesungguhnya, semakin bukan perkauman bentuknya maka semakin besarlah pula dorongan perkaumannya. Satu-satunya perbezaan di antara parti-parti ini ialah pendekatan masing-masing terhadap masalah perkauman. Satu kumpulan berpendapat bahawa perbezaan-perbezaan kaum ada dan oleh itu berusaha untuk mengurangkan per bezaan ini seberapa yang mungkin supaya suatu masyarakat yang adil dapat diwujudkan. Kumpulan yang lain pula ber pendapat bahawa faktor perbezaan kaum patut diketepikan. Dalam suasana persamaan yang mendadak di antara warga negara, politik mereka, bila dianalisa, menunjukkan perkauman yang melampau.

Kedua-dua golongan ini disokong oleh pengikut-pengikut yang jujur, yang lurus dan juga yang betul-betul penipu. Oleh kerana mereka yang benar-benar jujur nampaknya tidaklah begitu besar jumlahnya, maka tidak hairanlah kalau kedua-dua golongan ini saling curiga mencurigai. Maka eloklah kalau kita bincangkan kedua-dua kumpulan ini.

Mula-mula elok diambil golongan yang `mengelakkan per-soalan (kaum) untuk sementara waktu'. Penganjur-penganjur golongan ini cuba melupakan kaum dan terus berlagak seolah olah perkara seperti itu tidak wujud. Mereka menunjuk kepada parti-parti politik yang terus terang bersifat perkauman dan menuduh parti-parti itu sebagai cuba memelihara kesetiaan bangsa dan rasa perkauman.

Namun begitu, apakah begitu mudah untuk melupakan bangsa? Apakah kaum-kaum di Malaysia ini begitu istimewa hingga mereka dengan mudah dapat melupakan asal keturunan mereka, padahal kita tahu bahawa di seluruh dunia bangsa atau kelompok etnik merupakan tenaga utama force majeur baikpun dari segi politik dalam negeri mahupun politik luar negeri? Bukti-bukti menunjukkan bahawa Malaysia tidak unik dalam hal ini. Sebenarnya penduduk Malaysia lebih sedar akan kaum nya daripada kebanyakan penduduk lain, sebab penduduk Malaysia adalah orang Asia, dan orang Asia di mana-mana juga begitu erat tali hubungannya dengan kaum mereka lebih dari pada orang Eropah atau Afrika. Orang-orang kulit putih Amerika dan Australia mungkin berasal dari kawasan-kawasan berlainan di Eropah tetapi mereka tidak menaruh kebanggaan terhadap keturunan kaum mereka itu. Orang-orang Negro Amerika nyatalah datang dari suku kaum Afrika yang berbezabeza tetapi tidak ada yang berbicara sebagai orang Watutsi atau orang Zulu atau orang Kikuyu. Akan tetapi orang India Asia di Amerika berbeza daripada orang Cina Asia di Amerika ataupun orang Filipina Amerika. Mereka itu bukanlah orang Asia. Mereka adalah orang India, orang Cina dan orang Filipina. Mereka tidak dapat melupakan kaum masing-masing kerana mereka benar-benar berbeza.

Di Malaysia ada tiga kaum utama yang hampir-hampir tidak mempunyai sebarang persamaan. Firasat, bahasa, kebudayaan dan agama mereka berbeza. Di samping itu bagaimanakah sesuatu kaum itu boleh melupakan kaumnya sendiri jika tiap tiap kaum itu terpisah secara fizikal dari kaum yang lain? Se jumlah besar penduduk di Malaysia tidak pernah beramah tamah. Malahan kebanyakan mereka tidak pula berjiran. Mereka tinggal terpisah dalam dunia yang berlainan — orang Cina di bandar, orang Melayu di kampung, dan orang India di estet. Tiada sebarang sebab yang membolehkan seseorang itu melupakan bangsanya. Jadi orang yang berkata &quot;lupakan bangsa&quot; tentulah pandir atau penipu.

Jika warganegara dibeza-bezakan mengikut kaum maka tentulah terdapat kesetiaan terhadap kaum. Kesetiaan kaum mesti lah melibatkan keistimewaan kaum sendiri dan menolak hak kaum-kaum lain. Dalam keadaan seperti ini setiap ahli sesuatu kaum haruslah secara naluriah dipengaruhi oleh pertimbangan pertimbangan untung dan rugi untuk dirinya sendiri. Ini ber ertilah bahawa semakin banyak keistimewaan diberikan kepada sesuatu kaum, semakin besarlah pula keuntungan yang di perolehi oleh setiap anggota kaum itu. Oleh kerana itu setiap anggota haruslah berusaha untuk memperbaiki kedudukan kaumnya kerana dalam jangka masa yang panjang dia juga akanberuntung. Jika hakikat kaum, kesetiaan kaum dan keis timewaan kaum ini dapat difahami maka sikap terhadap per¬hubungan kaum di Malaysia akan lebih difahami.

Umumnya, orang yang terus terang menentang pendekatan politik bukan perkauman ialah orang Melayu. Jika mengejar faedah untuk diri sendiri menjadi kuasa pendorong yang paling kuat bagi kita semua, maka tentangan orang Melayu terhadap pendekatan bukan perkauman itu tentulah kerana anggapan bahawa mereka akan rugi kelak. Apakah anggapan orang Melayu ini betul?
Terdapat bidang-bidang lain selain daripada bidang politik di mana pendekatan melalui kaum disekat. Dalam perkhidmatan Kerajaan yang terbuka kepada semua kaum, orang Melayu mendapati sukar mencari pekerjaan. Di universiti tempatan dan di luar negeri orang Melayu tidak mendapat tempat untuk menyambung pelajaran mereka.

Mungkin orang boleh berkata kalau diri sendiri sudah tidak berguna mengapa pula harus menjadi penghalang kepada orang lain? Masalahnya ialah apakah orang Melayu betul-betul tidak berguna? Mereka memanglah tidak cekap kerana sebab-sebab nya ada kaitan dengan sistem nilai dan latar belakang mereka. Kita tidak seharusnya merasa malu. Orang Cina di negeri Jepun sama sahaja keadaan mereka dengan orang Melayu. Di negeri Jepun, orang Cina memangnya tidak begitu cekap untuk ber saing dengan orang Jepun baik dalam bidang perniagaan atau dari segi kemahiran. Walaupun orang Cina di seluruh Asia Tenggara telah menguasai ataupun sekurang-kurangnya banyak sekali mempengaruhi keadaan setempat, tetapi orang Cina di negeri Jepun mendapati diri mereka serba kekurangan apabila bersaingan dengan orang-orang Jepun.

Oleh kerana non-diskriminasi antara kaum dijangka akan lebih merugikan kepentingan orang Melayu, maka orang Melayu terpaksa bergantung kepada sistem yang boleh mem berikan mereka kuasa tawar menawar; oleh kerana itu mereka cenderung bergantung kepada perkauman untuk memelihara diri mereka. Jika di dalam proses ini mereka juga menghalang kemajuan orang lain maka perkara ini pun bukanlah luar biasa. Zaman di mana mereka yang kuat sahaja mendapat tempat telah berlalu. Adat-adat resam di peringkat kebangsaan dan antarabangsa juga kini menekankan bahawa sememangnyalah menjadi hak mereka yang lemah untuk mendapat per lindungan.

Apakah yang akan terjadi kepada dunia ini jika sekiranya negara-negara lemah tidak mempunyai hak melindungi diri masing-masing dari negara-negara yang kuat? Kekuatan tidak seimbang yang timbul kelak akan menyebabkan negara-negara yang kuat akan bertambah kuat manakala negara-negara lemah akan semakin lemah. Tarif dan undang-undang lainnya menye lamat negara-negara kecil daripada ditelan oleh negara-negara besar. Dengan pengertian lain, melalui diskriminasi terbuka, negara-negara kecil dapat menyekat negara-negara besar daripada mencapai kemajuan yang pada adatnya pasti dicapai oleh mereka. Tawar menawar yang selalu berlaku di dalam per janjian-perjanjian tarif dan perniagaan, dan desakan yang ter lalu angkuh bunyinya dari negara-negara kecil, supaya negara negara yang teguh kedudukan ekonominya memberikan bantuan kepada mereka, merupakan manifestasi cara berfikir moden dalam hubungan manusia.
Undang-undang buruh dalam negeri di kebanyakan negara yang maju juga mencerminkan prinsip yang sama. Jadi jika mereka yang cekap dan mampu sahaja harus berjaya, mereka yang kaya dan berkuasa di dalam sesebuah negara akan mempunyai segala hak untuk terus mengukuhkan kedudukan mereka. Akan tetapi perubahan nilai-nilai manusia secara beransur-ansur menyebabkan sekatan dikenakan kepada orang orang yang lebih berada dan kuasa baru diberikan kepada golongan yang lemah dan kurang berada di dalam masyarakat. Undang-undang cukai pendapatan yang mempunyai ciri-ciri diskriminasi terhadap yang berada juga mengikut prinsip yang sama. Semua langkah ini bertujuan untuk mewujudkan masyarakat lebih adil. Orang tidak akan berkata bahawa langkah-langkah membentuk sebuah masyarakat yang lebih adil itu salah. Begitu juga tidaldah salah bagi orang Melayu ber pegang kepada satu sistem yang akan meningkatkan mereka agar sama kedudukan dengan bangsa-bangsa lain. Semoga dengan cara demikian akan lahirlah sebuah masyarakat yang lebih adil.

Sebaliknya pula, setengah-setengah orang bukan Melayu melihat penghapusan politik perkauman sebagai satu cara bagi mengukuhkan kedudukan kaum mereka sendiri. Jadi tentangan mereka terhadap politik perkauman sebenarnya tidaldah men cerminkan sentimen anti-perkauman mereka sendiri sebab penghapusan politik perkauman dan diskriminasi akan menguntungkan mereka. Strateji mereka ini sangatlah nyata. Segelintir orang Melayu yang mahu supaya politik perkauman dihapuskan ialah orang-orang yang pandir ataupun tidak dapat menahan godaan tawaran jawatan-jawatan tinggi dalam parti parti politik yang kononnya berpolitik bukan perkauman. Orang Melayu lainnya tidak mahu terpedaya (dengan dakwaan mereka ini).

Apakah penganjur-penganjur politik kaum itu bersifat per kauman? Setengah-setengah mereka itu memanglah begitu. Sementara yang lainnya menyatakan bahawa dengan memimpin pelbagai kaum melalui peringkat-peringkat perlin dungan, sehingga kepada satu tahap apabila semua sudah duduk sama rendah dan berdiri sama tinggi, barulah akan wujud perpaduan kebangsaan. Apabila perpaduan kebangsaan telah tercapai maka keperluan bagi politik kaum akan lesap.

Soalnya ialah sejauh manakah alasan mereka ini sah? Kaum kaum di Malaysia adalah berbeza. Hakikat ini memang tidak dapat dinafikan. Akan tetapi perkara yang lebih penting ialah tiap-tiap kaum itu mendakwa bahawa kaum-kaum lain lebih baik kedudukan mereka. Orang bukan Melayu menimbulkan hak keistimewaan orang Melayu. Orang Melayu pula menim bulkan soal kuasa ekonomi orang Cina. Sementara yang diperlu kan hanyalah coretan pena untuk menghapuskan keisti mewaan orang-orang Melayu tinggal di tanah simpanan mereka; sebaliknya cuma pembendungan diri sendiri secara menyeluruh oleh orang-orang Cina dalam jangka waktu yang panjang sahaja yang boleh memecahkan kuasa ekonomi orang orang Cina. Nyatalah bahawa tanpa monopoli ekonomi orang Cina dan hak keistimewaan orang Melayu, akan wujud suatu masyarakat yang lebih adil. Suatu masyarakat yang adil akan menggalakkan integrasi kaum. Jadi sudah tentulah jika kaum kaum ini telah bersatu padu maka bukan sahaja politik kaum akan menjadi lapuk malahan parti-parti politik perkauman juga tidak akan mendapat sokongan lagi.

Jadi soalnya sekarang ialah mana yang perlu diutamakan dahulu — apakah dengan menghapuskan kaum, maka akan wujud persamaan dan integrasi, ataupun dengan mencapai per samaan dan integrasi maka kesetiaan kaum akan hapus. Amat sukar hendak dipercayai bahawa dengan menghapuskan kaum maka persamaan dan integrasi akan wujud dengan serta merta. Persamaan haruslah ditegakkan dahulu sebelum kesetiaan kaum boleh hapus dan perpaduan dapat dicapai.

Jika politik kaum dan parti-parti politik perkauman bertujuan untuk mencapai persamaan kaum, maka tentulah mereka mem punyai tempat di dalam hal ehwal Malaysia.

Walaupun pada dasarnya bersifat perkauman, namun politik parti-parti yang membentuk Perikatan nampaknya bertujuan mencapai persamaan kaum. Kelahiran parti-parti ini tidak mengancam usaha-usaha ke arah perpaduan kebangsaan. Se baliknya, parti-parti yang konon dikatakan parti bukan per kauman hanyalah merupakan muslihat bagi beberapa politik per kauman yang sangat menjolok mata. Kegiatan parti-parti itu cenderung bersifat memecahbelahkan dan tidak akan memberi kan sebarang sumbangan kepada kebaikan negara. Parti-parti inilah yang menjadi punca pergaduhan kaum, kacau-bilau dan juga kemunduran kebangsaan.

==11. Malaysia dan Singapura==

Pyramid Club di Singapura terkenal sebagai `Kumpulan Pemikir' di belakang Kerajaan PAP (Parti Tindakan Rakyat). Kelab itu bukanlah seperti Rand Corporation sebab ahli-ahlinya sama sekali bukanlah seperti para saintis bebas yang diharapkan oleh Kerajaan Amerika. Sesungguhnya ahli-ahli Pyramid Club itu memang terlibat secara langsung dalam hal ehwal harian Pemerintah Singapura. Walau bagaimanapun, tugas mereka adalah sama (seperti Rand Corporation). Oleh itu sudah tentu lah pula ahli-ahli kelab ini terdiri daripada elit eksekutif dan politik. Idea dan inisiatif mereka inilah yang membentuk dan menjadikan Singapura sebagai mana keadaannya sekarang.

Dalam bulan Januari tahun 1969, saya telah diminta memberi ceramah kepada ahli-ahli Kelab ini berkenaan dengan masa depan hubungan di antara Malaysia dan Singapura. Perjum paan tersebut (ini bukanlah perjumpaan rasmi atau satu forum) telah dipengerusikan oleh Encik S. Rajaratnam, Menteri Hal Ehwal Luar Singapura. Beberapa orang Menteri dan pegawai tinggi kerajaan yang lain juga turut hadir.

Banyaklah perkara yang berlaku sejak perjumpaan itu. Kera jaan MAGERAN yang memerintah Malaysia sekarang telah menjadi lebih nasionalis daripada Kerajaan Perikatan, dan nampaknya tidaklah begitu dipengaruhi oleh hubungan khas dengan Singapura. Pada awal tahun 1970 nampaknya hubungan antara Singapura dan Malaysia mungkin terpisah lebih jauh dan bukannya menjadi semakin dekat.

Saya telah mengambil kesimpulan bahawa masalah percantuman semula Singapura dan Malaysia sudah tidak lagi menjadi satu perkara yang menarik golongan intelek Singapura. Perkara ini penting sebab inilah tanda perubahan pada sikap dan peneri maan bahawa perpisahan itu adalah suatu hakikat dan kekal pula. Di Malaysia perpisahan ini lama sudah diterima sebagai kekal. Pada zahirnya, sekurang-kurangnya secara agak negatif, Malaysia nampaknya bersependapat dengan Singapura.

Saya tidak nampak percantuman semula sebagai bentuk hubungan masa depan antara Singapura dan Malaysia. Pertama saya tidak pernah menaruh minat terhadap kemasukan Singa pura menjadi sebahagian daripada Malaysia. Setelah tinggal di Singapura selama enam tahun, saya berpendapat bahawa gabu ngan penduduk Singapura dan penduduk Malaysia tidaklah akan serasi. Jika percantuman semula tidak mungkin, maka hubungan antara Singapura dan Malaysia adalah hubungan antara dua buah negara yang berdaulat. Hubungan di antara dua buah negara yang berdaulat dipengaruhi oleh berbagai faktor — geografi, sejarah, ideologi, asal-usul keturunan kaum dan bahasa serta juga berbagai faktor yang lain. Dalam analisa terakhir, perkara yang penting ialah kehendak rakyat, sebagai mana yang disuarakan oleh para pemimpin yang mereka pilih.

Cuba kita kaji sekurang-kurangnya beberapa faktor yang telah saya senaraikan itu secara sistematik. Geografi sudah barang tentulah penting. Kita di Malaysia tidak begitu hiraukan sangat tentang apa yang berlaku di Amerika Latin. Sebabnya nyata sekali. Perhatian kita makin bertambah jika tempat itu semakin dekat dengan kita. Singapura, sebagai jiran yang dekat sangat menarik minat kita. Bukan sahaja kerana dekatnya tetapi saiznya juga penting. Dari segi geografi, saiz Singapura menjadi penentu.

Tatkala British memberitahu kita bahawa mereka ingin mele paskan peranan mereka di rantau ini menjelang tahun 1971, Singapura berpendapat mereka akan memikul beban perta hanan mereka sendiri. Di antara peralatan yang dibeli oleh Singapura ialah kapalterbang jet British. Jet jet ini terbang dua kali Banda lebih pantas daripada laju bunyi — lebih kurang 22 batu seminit. Dengan lain perkataan, jet ini hanya mengambil masa tidak sampai seminit untuk terbang melintasi Singapura. Kelajuan ini tentulah menimbulkan beberapa masalah politik dan ketenteraan. Ini bermakna bahawa apabila jet jet ini ber lepas menuju ke kawasan utara, ia dengan serta-merta sudah berada di ruang angkasa Malaysia sebaik sahaja ia berlepas di udara. Sekarang ruang udara tidak boleh dipermain-mainkan,apatah lagi apabila persefahaman tidak ada. Jika Malaysia yang menjadi musuh, ia tidak akan membiarkan ruang angkasanya selalu dicerobohi oleh Singapura. Umpamakanlah Singapura diserang oleh sebuah kuasa luar. Bom-born mungkin sekali dilancarkan tatkala kapalterbang itu masih berada di ruang angkasa Malaysia. Ini bermakna bahawa jika sekiranya Malaysia tidak bekerjasama maka jet Hunter ataupun peluru ber-'pandu bumi ke-udara itu hampir tidak berguna. Jadi saiz Singapura itu sangatlah penting dalam menentukan hubungan di antara Singapura dan Malaysia. Malahan soal saiz ini menjadi lebih penting apabila soal pertahanan bersama terlibat.

Sebahagian besar pertumbuhan dan kepentingan Singapura berpunca dari kedudukannya yang strategik dalam hubungan nya dengan Semenanjung Tanah Melayu. Singapura pernah dan masih menjadi pelabuhan semulajadi bagi daerah pedalaman Semenanjung. Kalau seseorang itu mencari pusat pengedar untuk keluaran Malaysia, tidak ada tempat lain yang lebih sesuai daripada Singapura. Letaknya di persimpangan jalan laut Timur dan Barat, jalan laut Utara dan Selatan. Ber dasarkan sebab yang sama Singapura merupakan tempat yang paling sesuai dari segi ekonomi bagi kemasukan barang-barang untuk diedarkan ke seluruh Malaysia. Akan tetapi bukanlah kedudukan Singapura itu sahaja yang menjadikannya penting bagi Semenanjung. Tulang belakang Semenanjung yang bergunung-ganang itu menyebabkan jalan timur-barat sangat sulit. Itulah sebabnya sistem jalan raya dan jalan keretapi Semenanjung dibina sebelah menyebelah banjaran gunung tadi dan jalan jalan ini sudah barang tentu akan bertemu di Singa pura. Faktor-faktor geografi menyebabkan Semenanjung ber gantung kepada Singapura untuk tujuan perniagaan dan per dagangan. Pergantungan ini pula menyebabkan Singapura mendirikan kemudahan-kemudahan kekal yang sangat banyak dengan menggaji ramai pekerja untuk berkhidmat kepada keperluan-keperluan Malaysia. Kalau kemudahan-kemudahan ini tidak digunakan maka ekonomi Singapura akan terjejas. Biladipertimbangkan, maka didapati bahawa Singapura lebih memerlukan Malaysia daripada Malaysia memerlukan Singa¬pura. Namun, masih terdapat juga saling bergantung di antara kedua belah pihak dan untuk sementara waktu sekurang kurangnya persahabatan di antara kedua buah negara mengun tungkan kedua-duanya.

Hubungan yang tegang dalam tahun-tahun selepas Singapura merdeka menyebabkan Malaysia memajukan Pelabuhan Kelang (Port Swettenham) sebagai pelabuhan utama Semenan jung Malaysia. Kalau dahulunya jalanraya dibina mengikut bentuk topografi semulajadi negara ini, tetapi sekarang yang menjadi halangan kepada pembinaan jalanraya ialah perun tukan wang. Malaysia telahpun sibuk membina jalanraya dari Kuala Lumpur ikut jalan paling dekat ke bandar-bandar utama di utara, timur dan selatan. Kuala Lumpur dihubungkan dengan Selat Kelang Utara oleh Lebuhraya Persekutuan I. Apabila sistem jalan ini siap, maka Pelabuhan Kelang akan menjadi pelabuhan yang terdekat bagi kebanyakan kawasan utara dan timur Semenanjung. Hanya sebahagian kawasan selatan sahaja yang dekat dengan Singapura. Bagi Malaysia, kedudukan geografi Singapura tidak akan kekal lama sebagai faktor utama. Jadi penggunaan Singapura sebagai pelabuhan Malaysia tidak akan bergantung kepada faktor-faktor geografi sebaliknya bergantung kepada dasar.

Sudah tentulah Singapura akan mencari jalan dan helah agar dirinya tidak begitu bergantung kepada Malaysia bagi per tahanannya. Nampaknya usaha mengatasi faktor saiz geografi yang terhad agak lebih sukar daripada menyelesaikan masalah masalah fizikal dalam pembinaan jalan.

Dari sudut sejarah, hubungan antara Tanah Melayu dan Singapura sudah diketahui umum. Singapura menjadi milik Johor sehinggalah orang Inggeris, Sir Stamford Raffles, menabalkan Sultan barn dan memperoleh konsesi yang diragu kan. Sultan tadi diketepikan apabila kegunaannya tidak ber manfaat lagi. Sebab utama British mengambil alih Singapura ialah kerana kelemahan negeri Johor. Tindakan itu tidak ber sangkut paut dengan undang-undang. Hakikat bahawa seka tang persamaan pelajaran dan lain-lain. Jika perkara-perkara ini kena mengena lagi sejarah Singapura dalam Tanah Melayu. Oleh itu tidak ada gunanya bercakap tentang hubungan sejarah kedua-dua sistem kerajaan, tentang bahasa, pentadbiran, ten-tang persamaan pelajaran dan lain-lan. Jika perkara-perkara ini penting untuk mempengaruhi hubungan antara negara-negara, maka tentulah yang kononnya dikatakan Negara-negara Komanwel British itu akan menjadi barisan bersatu yang kuat. Hakikatnya ialah bahawa sejarah dibuat oleh manusia dan manusia yang membuat sejarah itu biasanya tidak berpandukan masa lampau, melainkan dipandu oleh yang ada kaitannya dalam masa hidup mereka. Oleh kerana itu sejarah boleh dikete pikan apabila kita membuat ramalan mengenai hubungan masa depan di antara Malaysia dan Singapura.
Perkara yang sama tidak dapat dikatakan mengenai ideologi. Ideologi dan sistem kerajaan sekarang memainkan peranan yang besar, sama ada merapatkan atau merenggangkan negaranegara berkenaan. Wujudnya beberapa blok negara sebahagian besarnya disebabkan oleh ideologi dan sistem kerajaan. Malaysia dan Singapura tidak mempunyai ideologi — ataupun dengan cara yang agak negatif dapatlah dikatakan bahawa ideologi kedua-dua buah negara ini ialah wujud tanpa ideologi. Persa maan ini sangatlah penting. Jika Singapura menjadi negarakomunis, dan kemungkinannya menjadi negara komunis masih belum hapus, maka Singapura akan tidak sesuai lagi dengan Malaysia. Tetapi Singapura telah memutuskan untuk meme lihara demokrasi berparlimen pada zahirnya. Singapura juga pragmatik dalam pendekatannya terhadap berbagai masalah. Singapura juga dapat bertolak ansur. Dalam semua perkara ini terdapat persamaan dengan Malaysia. Malaysia adalah negara demokrasi berparlimen. Malaysia juga pragmatik dan dapat bertolak ansur.

Oleh kerana itu Malaysia dan Singapura boleh menjadi sahabat baik, rakan dalam perdagangan dan mungkin juga sekutu dalam waktu perang dan waktu damai. Malangnya, ideologi dan sistem kerajaan yang dapat mendekatkan negara negara yang terpisah dari segi fizikal, hilang kesannya apabila negara-negara tersebut begitu dekat ataupun jiran sebelah menyebelah. Faktor-faktor lain yang boleh menyekat per sefahaman bersama mengenai ideologi sering mencelah.

Di Malaysia dan Singapura, pengaruh bukan-ideologi dan persamaan sistem kerajaan diganggu oleh faktor-faktor kaum dan personaliti yang timbul oleh sebab berhampiran. Singapura pada dasarnya negara orang Cina mempunyai kaum-kaum minoriti, dan penduduknya mempunyai hubungan kaum dengan penduduk di Malaysia. Sebaliknya, Malaysia adalah negara berbilang kaum dan kerana itu Malaysia memandang Singapura, terutamanya, sebagai negara orang Cina, sedangkan Singapura pula menuduh Malaysia sebagai negara orang Melayu.

Saya tidak akan membela pendirian Singapura ataupun pen dirian Malaysia. Tetapi sikap yang diambil oleh kedua-dua negara akibat dari kepercayaan-kepercayaan ini tidaklah meng galakkan hubungan yang baik. Saya berkata kepada Pyramid Club bahawa Singapura, kerana sakit hati disebabkan per pisahan yang menghinakan itu, tidak pernah melepaskan peluang untuk memperkecilkan Malaysia sebagai negara feudal, pemboros, tidak cekap dan dikuasai oleh orang-orang yang tidak layak memerintah. Tema ini dimainkan sepanjang masa melalui akhbar, radio dan TV dan di Semenanjung Malaysia pula saki baki penyokong PAP masih meneruskan perbincangan yang menjadi punca perpisahan Singapura dan Malaysia. Sebagai tin dakan balas, Malaysia seperti kebiasaannya cuba menimbulkan soal ketiadaan demokrasi tulen di Singapura, sistem satu parti yang diamalkannya dan kuasa mutlak orang Cina di Singapura.

Selain daripada salah faham ini, terutamanya disebabkan oleh komposisi kaum, perhubungan kedua-dua negara ini cukup rapat untuk para pemimpinnya kenal mengenal dengan baik. Hubungan peribadi ini malahan lebih rapat disebabkan oleh persekutuan dahulu. Hubungan ini tentunya dapat memberikan persefahaman yang lebih baik di antara pemimpin-pemimpin tadi, tetapi pertelingkahan kepentingan segera menyebabkan kedua-dua pihak tidak dapat bersetuju antara satu sama lain. Pertelingkahan kepentingan ini menjadi pertelingkahan peribadi yang mempengaruhi cara berfikir pemimpin di kedua belah tambak Johor.

Pemerhati yang paling optimistik sekali pun tentunya meng anggap perhubungan di antara Malaysia dan Singapura seka rang ini tegang. Nampaknya jika diingat kembali, Singapura tidak faham akan makna perpisahan yang dipersetujui oleh pemimpin-pemimpin mereka, ataupun Singapura berharap menyertai Malaysia semula dalam waktu yang agak singkat. Sama ada ini berbangkit kerana salah tanggapan ataupun sebagai harapan, tidak ada kesangsian bahawa Singapura sebenarnya tidak mengkaji syarat-syarat perpisahan itu dengan teliti. Pemimpin-pemimpin Singapura suka benar berkata bahawa mereka tidak pernah berbuat sesuatu tanpa membuat perhitungan terlebih dahulu. Dalam soal pemisahan ini, nampaknya mereka tidak membuat perhitungan ataupun membuatnya secara tidak cermat. Misalnya, soal penempatan tentera di Singapura. Kemudian ada pula perjanjian meminta bantuan Malaysia jika sekiranya berlaku kacau-bilau di Singapura. Sistem kewangan tidak akan berubah dan ada berpuluh-puluh lagi perkara lain yang sangat penting tetapi Singapura sedikit pun tidak pula berusaha menimbulkannya sebelum perpisahan dipersetujui.

Apabila Singapura cedar tentang implikasi dan betapa kekal nya perpisahan itu, maka pemimpin-pemimpinnya pun berubah dan menukar haluan ke arah berkonfrontasi dengan Malaysia. Perjanjian-perjanjian yang dipersetujui bersama telah ditolak oleh pihak Singapura tanpa sebarang rundingan, dan penolakan ini dilakukan dengan cara yang hanya boleh dianggap sebagai kasar dan provokatif. Memanglah benar bahawa kebanyakan syarat perjanjian yang telah dipersetujui oleh Singapura pada waktu perpisahan itu dahulu menguntungkan Malaysia. Benarlah pula bahawa syarat-syarat tersebut hampir tidak secocok dengan Singapura yang merdeka lagi berdaulat. Benarlah bahawa syarat-syarat ini perlu dipinda pada suatu masa nanti. Akan tetapi cara Singapura mengubah syarat-syarat yang telah dipersetujui adalah sedemikian rupa hingga menyu karkan hubungan balk di antara kedua-dua negara bukan sahaja untuk masa kini tetapi juga untuk sekian lama di masa hadapan.

Seolah-olah memutar-balikkan persetujuan-persetujuan ini masih belum cukup, Singapura menggubal-reka lebih banyak tindakan yang provokatif. Dengan demikian semakin sukarlah bagi Malaysia untuk memahami alasan-alasan kepada tindakan tindakan Singapura itu. Salah satu keputusan yang tidak difikir kan semasak-masaknya ialah langkah menghantar balik orang orang Malaysia yang bekerja di Singapura. Apabila kita mengingatkan bahawa Singapura adalah negara yang sentiasa memperhitungkan sesuatu dengan teliti, maka amat sukar hendak memahami keputusan begini.

Namun begitu, Singapura tidak menunjukkan keinginan untuk mengurang dan menghentikan tindakannya itu. Suatu contoh umum ialah peristiwa Syarikat Penerbangan Malaysia-Singapura. Kita akui bahawa menurut susunan sekarang kebanyakan daripada keuntungan yang diperolehi oleh sistem penerbang dwi-negara ini disebabkan oleh lalulintas udara Singapura. Tetapi haruslah diingat bahawa untung syarikat penerbangan itu bukan sahaja timbul daripada dividen yang di bayarnya, tetapi juga dari aliran pertukaran asing dan juga pekerjaan yang diwujudkan. Tanpa sebarang keraguan sedikit pun faedah-faedah ini lebih besar kepada Singapura daripada sahamnya dalam syarikat penerbangan itu ataupun keuntungan yang dibawa oleh Singapura. Namun begitu Singapura enggan memberi peluang pekerjaan walaupun kepada sejumlah kecil orang Malaysia. Permit-permit kerja untuk pekerja-pekerja baru ditahan dan syarat bagi orang-orang Malaysia yang sudah bekerja di Singapura telah menjadi lebih sukar. Perkara yang berlaku kepada Syarikat Penerbangan Malaysia-Singapura boleh juga berlaku kepada lain-lain perjanjian bersama antara Singapura dan Malaysia.

Bagaimanakah pula dengan masa depan? Apakah bentuk hubungan yang akan berkembang pada masa depan? Semuanya bergantung kepada para pemimpin.

Pada masa ini Eropah lebih homogen daripada yang pernah kita fikirkan, semata-mata kerana kebanyakan pemimpinnya memikirkan mengenai masa depan negara mereka, bukannya memikirkan masa yang lampau. Dalam konteks ini, Asia adalah kira-kira tiga puluh tahun ketinggalan di belakang Eropah. Kita sekarang sedang melalui satu fasa nasionalisme sempit yang menjadi ciri Eropah dalam tahun-tahun antara Perang Dunia Pertama dan Perang Dunia Kedua. Konsep kerjasama serantau masih lagi di peringkat awal. Seperti Eropah dalam tahun-tahun tiga-puluhan, negara-negara Asia masih sibuk mengatur ran cangan untuk mencapai kedudukan yang lebih superior dari segi strategi daripada jiran-jirannya. Ini seringkali dilakukan dengan pertolongan rakan-rakan di benua lain. Bezanya hanya lah kita tidak mempunyai keupayaan untuk melakukan tindakan-tindakan yang betul-betul agresif. Kita gemar dengan tindakan-tindakan yang menggelikan hati seperti membuat undang-undang untuk menggabungkan daerah-daerah jiran, walaupun kita tahu benar bahawa kita tidak mempunyai alat untuk menguatkuasakan undang-undang itu.

Nasionalisme sempit yang merupakan suatu ciri di Asia seka rang juga telah mempengaruhi cara berfikir pemimpin pemimpin Malaysia dan Singapura. Dengan itu satu-satunya hubungan yang mungkin wujud di antara kedua-dua pihak ialah konfrontasi yang boleh memusnahkan. Menteri Luar Singapura misalnya, berpendapat bahawa di sebalik nasionalisme yang wujud ini ialah nasionalisme yang lebih hebat lagi. Menteri Luar ini tidak sedikitpun memikirkan tentang dunia yang bersatu padu yang dicita-citakan, ataupun sekurang-kurangnya dunia yang hidup bersama, malahan berfikir tentang persefahaman serantau pun tidak. Cara berfikir seperti ini oleh seorang Men teri Luar negara yang menjadi anggota organisasi serantau boleh menyebabkan harapan untuk bekerjasama semakin tipis. Nasionalisme sempit ini nampaknya suatu fasa yang sementara dan pemimpin-pemimpin baru dengan pandangan yang lebih luas akhirnya akan menggantikan mereka. Bagaimanapun, harapan bagi perubahan ini amat tipis untuk beberapa lama lagi.

Sebahagian besar daripada perdagangan Malaysia adalah melalui Singapura. Tambahan pula, tidak terbilang banyaknya firma-firma yang beribu pejabat di Singapura, dan ini meng akibatkan penumpuan wang dan perbelanjaan di Singapura. Se kurang-kurangnya sebuah syarikat minyak mempunyai kilang penapisnya di Singapura sedangkan hasilnya dijual di Malaysia. Misalan yang paling klasik ialah MSA. Semua perolehan asing daripada perusahaan dwi-negara ini mengalir ke Singapura. Bolehlah dikatakan bahawa Malaysia bergantung kepada Singa¬pura untuk kegiatan perdagangannya seperti juga Indonesia nampaknya bergantung kepada Singapura. Bagi Malaysia soalnya bukanlah kerana kekurangan keupayaan tetapi semata mata untuk kemudahan sementara. Apabila sahaja perkhid matan yang dijual oleh Singapura sudah terlalu mahal dan tidak secocok dengan kemerdekaan Malaysia, maka Malaysia akan membangunkan kemudahan-kemudahannya sendiri.

Malaysia mungkin tidak akan menuntut agar sebahagian dari pada warganegaranya hendaklah diberi pekerjaan di Singapura, tetapi Malaysia sudah pastilah tidak dapat membiarkan penekanan terhadap warganegaranya. Di camping itu, lebih ramai orang Singapura yang bekerja di Malaysia daripada orang Malaysia yang bekerja di Singapura. Pendapatan orang Singapura di Malaysia lebih besar daripada pendapatan orang Malaysia di Singapura, oleh kerana orang Malaysia di sana bekerja sebagai buruh dan lain-lain pekerjaan yang bergaji randah. Singapura tentu sedar akan segala hal ini kerana is dipimpim oleh pemimpin-pemimpin yang bijak — namun begitu, Singapura telah membuat keputusan untuk bertindak dengan cara-cara yang tidak sepatutnya. Misalnya, peristiwa `Operasi Pertukaran' telah membuktikan sikap ini. Kita tentunya menyangka bahawa Singapura akan berhenti mengganggu orang-orang Malaysia dan Kerajaan Malaysia tetapi sebagaimana yang ditunjukkan oleh peristiwa MSA, Singapura bermaksud menggunakan semua peluang yang ada padanya. Ada bidang-bidang lain lagi yang mana Singapura menunjukkan sikapnya yang tidak mahu bekerjasama, malahan sangat provokatif.

Mengingatkan sikap Singapura ini, Malaysia telah membuat persediaannya yang akan menyebabkan Singapura kehilangan kedudukan sebagai rakan perdagangan yang penting dan mungkin juga sebagai pangkalan pertahanan yang strategik. Persediaan-persediaan ini banyak sekali menelan belanja dan melibatkan berjuta-juta ringgit, mencari rakan-rakan perda gangan yang baru di seberang laut dan membina bangunan bangunan dan peralatan-peralatan yang lebih kekal. Apabila siap, semua persediaan dan alat ini perlu dijaga dan digunakan dengan sepenuhnya. Adalah agak mustahil bahawa persaha batan dengan Singapura di masa-masa hadapan akan menye¬babkan Malaysia tidak akan menggunakan pelabuhan sendiri, sistem pertahanan sendiri dan hubungan perdagangan luar negeri sendiri semata-mata untuk mengembalikan semula keadaan yang wujud sekarang.

Andainya Singapura penting bagi Malaysia dari segi perdagangan dan strategi, maka hubungan di antara Singapura dan Malaysia patut bergantung sepenuhnya kepada politik kedua dua negara tersebut. Singapura adalah sebuah pulau dalam berbagai segi. Dalam gugusan kepulauan Melayu, Singapura menonjol di tengah-tengah. Kemajuan dan kemakmuran Singapura terpaksa bergantung kepada jirannya bahkan kepada kerugian yang akan dialami oleh jirannya. Unsur-unsur irihati dan cemburu terhadap Singapura tentulah ada. Berdasarkan kepada pertalian kaum, cuma Malaysia sahaja yang dapat diharapkan oleh Singapura untuk menjadi sahabat yang tulen. Satu-satunya sebab kenapa hubungan di antara Singapura dan Malaysia tidak menjadi lebih tegang daripada sekarang ini ialah kerana orang Cina di Malaysia ingin memelihara hubungan yang baik dengan Singapura.

Orang Cina di Malaysia memang faham betapa perlunya mereka bekerjasama dengan kaum-kaum lain di Malaysia. Usaha-usaha Singapura untuk melemahkan pengaruh orang orang Cina ini dengan membangkitkan perasaan chauvinis Cina, yang hanya boleh hidup subur di Singapura, akan menyebabkan kemarahan di kalangan orang Cina di Malaysia. Jika orang-orang Cina di Malaysia memutuskan bahawa persahabatan dengan Singapura mungkin akan merugikan Malaysia, yang tidak bergantung kepada Singapura dari segi perniagaan, maka usaha mereka untuk mengekalkan hubungan dengan Singapura tidak akan luput. Sebaliknya pula, jika Singapura menghentikan usaha menimbulkan gambaran yang tidak baik tentang Malaysia, maka kemungkinan hubungan per sahabatan masa depan adalah agak baik. Sama ada hubungan persahabatan tanpa bergantung kepada perdagangan menyenangkan Singapura atau tidak itu adalah soal lain pula. Nyatalah bahawa apa jua yang akan terjadi terhadap perhubungan Malaysia dan Singapura amat bergantung kepada sikap dan tindakan Singapura.</text>
      <sha1>eccv90mbkkjic48ujswuhbkvohwdspy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Pemasaran</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2747</id>
    <revision>
      <id>10870</id>
      <parentid>7037</parentid>
      <timestamp>2020-12-26T14:00:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Amiratoufi2056</username>
        <id>2648</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="740" xml:space="preserve">{{center|''Penghasilan, Penentuan harga, Promosi dan Pengedaran Barangan, Perkhidmatan dan Idea''}}

== Isi Kandungan ==
[[Fail:Promotion.jpg|right|140px]]
#[[/Pengenalan/]]
#[[/Strategi Pemasaran/]]
#[[/Rancangan Pemasaran/]]
#[[/Sasaran &amp; Pensegmenan/]] 
#[[/Kelakuan Pengguna/]]
#[[/Perkembangan Produk/]] 
#[[/Penyelidikan Pasaran/]]
#[[/Etika Pemasaran/]] 

== Sumber ==
*Wikiversity: [http://en.wikiversity.org/wiki/School:Business (School of Business)]

{{Subjects|Perniagaan}}
&lt;!--{{alphabetical|P}}--&gt;
{{status|0%}}

[[de:Marketing]]
[[en:Marketing]]
[[es:Marketing]]
[[th:การตลาด]]
&lt;ref&gt;[http://hamidsabaghi.ir/%d8%a8%d8%a7%d8%b2%d8%a7%d8%b1%db%8c%d8%a7%d8%a8%db%8c-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa/ apa itu pemasaran]&lt;/ref&gt;</text>
      <sha1>hm3l5uavdvne1mtst2lazxkeax1jm1m</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Subjects</title>
    <ns>10</ns>
    <id>2748</id>
    <revision>
      <id>6417</id>
      <timestamp>2010-11-03T09:55:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>58.165.207.229</ip>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '&lt;includeonly&gt;{{#ifeq:{{#titleparts:{{FULLPAGENAME}}}}|{{FULLBOOKNAME}}|&lt;!-- this isn't a subpage --&gt; {{#switch:{{NAMESPACE}}|Wikijunior|=[[Category:{{{bookcate...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1581" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;{{#ifeq:{{#titleparts:{{FULLPAGENAME}}}}|{{FULLBOOKNAME}}|&lt;!-- this isn't a subpage --&gt;
{{#switch:{{NAMESPACE}}|Wikijunior|=[[Category:{{{bookcategory|{{BOOKNAME}}}}}| ]]}}
{{#if:{{{1|}}}|[[Category:{{{1}}}|{{BOOKNAME}}]]|[[Category:Uncategorized books|{{FULLCHAPTERNAME}}]]}}
{{#if:{{{2|}}}|[[Category:{{{2}}}|{{BOOKNAME}}]]}}
{{#if:{{{3|}}}|[[Category:{{{3}}}|{{BOOKNAME}}]]}}
{{#if:{{{4|}}}|[[Category:{{{4}}}|{{BOOKNAME}}]]}}
{{#if:{{{5|}}}|[[Category:{{{5}}}|{{BOOKNAME}}]]}}
{{#if:{{{6|}}}|[[Category:{{{6}}}|{{BOOKNAME}}]]}}
{{#if:{{{7|}}}|[[Category:{{{7}}}|{{BOOKNAME}}]]}}
{{#if:{{{8|}}}|[[Category:{{{8}}}|{{BOOKNAME}}]]}}
{{#if:{{{9|}}}|[[Category:{{{9}}}|{{BOOKNAME}}]]}}
{{#if:{{{10|}}}|[[Category:{{{10}}}|{{BOOKNAME}}]]}}|&lt;!-- this is a subpage --&gt;
{{#switch:{{NAMESPACE}}|Wikijunior|=[[Category:{{{bookcategory|{{BOOKNAME}}}}}|{{FULLCHAPTERNAME}}]]|#default=
{{#if:{{{1|}}}|[[Category:{{{1}}}|{{FULLCHAPTERNAME}}]]|[[Category:Uncategorized books|{{FULLCHAPTERNAME}}]]}}
{{#if:{{{2|}}}|[[Category:{{{2}}}|{{FULLCHAPTERNAME}}]]}}
{{#if:{{{3|}}}|[[Category:{{{3}}}|{{FULLCHAPTERNAME}}]]}}
{{#if:{{{4|}}}|[[Category:{{{4}}}|{{FULLCHAPTERNAME}}]]}}
{{#if:{{{5|}}}|[[Category:{{{5}}}|{{FULLCHAPTERNAME}}]]}}
{{#if:{{{6|}}}|[[Category:{{{6}}}|{{FULLCHAPTERNAME}}]]}}
{{#if:{{{7|}}}|[[Category:{{{7}}}|{{FULLCHAPTERNAME}}]]}}
{{#if:{{{8|}}}|[[Category:{{{8}}}|{{FULLCHAPTERNAME}}]]}}
{{#if:{{{9|}}}|[[Category:{{{9}}}|{{FULLCHAPTERNAME}}]]}}
{{#if:{{{10|}}}|[[Category:{{{10}}}|{{FULLCHAPTERNAME}}]]}}}}}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;{{documentation}}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>g7hx45erue7eg55i7hv49yiuug04lm6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Subjects/doc</title>
    <ns>10</ns>
    <id>2749</id>
    <revision>
      <id>6418</id>
      <timestamp>2010-11-03T09:58:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>58.165.207.229</ip>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '{{Documentation subpage}} &lt;!-- PLEASE ADD CATEGORIES AND INTERWIKIS AT THE BOTTOM OF THIS PAGE --&gt; Tempat ini mengkategori sebuah buku sebanyak 10 kategori, ta...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="773" xml:space="preserve">{{Documentation subpage}}
&lt;!-- PLEASE ADD CATEGORIES AND INTERWIKIS AT THE BOTTOM OF THIS PAGE --&gt;
Tempat ini mengkategori sebuah buku sebanyak 10 kategori, tambah kategori buku (ini adalah automatik). Kategori buku ini dapat diubah suai dengan memuat dapat diubah &lt;code&gt;bookcategory&lt;/code&gt;. Anda juga dapat menggunakan ini di sublaman sebuah buku dan ia akan menambah kategori buku.

=== Kegunaan ===
{{tlx|subjects|math|science|etc}}&lt;br /&gt;
{{tlx|subjects|bookcategory{{=}}book (book)|math|science|etc}}

=== Lihat juga ===
*{{tl|alphabetical}} &amp;ndash; adds book to alphabetical classification
*{{tl|status}} &amp;ndash; classifies book by completion status
&lt;includeonly&gt;
&lt;!-- CATEGORIES AND INTERWIKIS HERE, THANKS --&gt;
[[Kategori:Templat katalog|{{PAGENAME}}]]
&lt;/includeonly&gt;</text>
      <sha1>p1du7pk6habwvjqagyums0riyl19hno</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Tlx</title>
    <ns>10</ns>
    <id>2750</id>
    <revision>
      <id>6419</id>
      <timestamp>2010-11-03T09:59:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>58.165.207.229</ip>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '&lt;includeonly&gt;&lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;{{&lt;/nowiki&gt;{{#ifeq:{{NAMESPACE:{{{1|{{FULLPAGENAME}}}}}}}||&lt;!-- this is intended to be either a page in the main namespace or in the t...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7729" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;&lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;{{&lt;/nowiki&gt;{{#ifeq:{{NAMESPACE:{{{1|{{FULLPAGENAME}}}}}}}||&lt;!--
this is intended to be either a page in the main namespace or in the template namespace
--&gt;{{#ifeq:{{{1|{{FULLPAGENAME}}}}}|:{{PAGENAME:{{{1|{{FULLPAGENAME}}}}}}}&lt;!--
this is intended to be in the main namespace
--&gt;|[[:{{{SISTER|}}}{{{1|{{PAGENAME}}}}}]]&lt;!--
this is intended to be in the template namespace
--&gt;|[[:{{{SISTER|}}}Template:{{{1|{{PAGENAME}}}}}|{{{1|{{PAGENAME}}}}}]]}}&lt;!--
namespace was included
--&gt;|[[:{{{SISTER|}}}{{{1|{{FULLPAGENAME}}}}}]]}}&lt;!--
optional parameters for mimic parameter passing in examples
--&gt;{{#ifeq:{{{2|+}}}|{{{2|-}}}|&amp;#124;{{{2}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{3|+}}}|{{{3|-}}}|&amp;#124;{{{3}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{4|+}}}|{{{4|-}}}|&amp;#124;{{{4}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{5|+}}}|{{{5|-}}}|&amp;#124;{{{5}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{6|+}}}|{{{6|-}}}|&amp;#124;{{{6}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{7|+}}}|{{{7|-}}}|&amp;#124;{{{7}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{8|+}}}|{{{8|-}}}|&amp;#124;{{{8}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{9|+}}}|{{{9|-}}}|&amp;#124;{{{9}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{10|+}}}|{{{10|-}}}|&amp;#124;{{{10}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{11|+}}}|{{{11|-}}}|&amp;#124;{{{11}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{12|+}}}|{{{12|-}}}|&amp;#124;{{{12}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{13|+}}}|{{{13|-}}}|&amp;#124;{{{13}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{14|+}}}|{{{14|-}}}|&amp;#124;{{{14}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{15|+}}}|{{{15|-}}}|&amp;#124;{{{15}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{16|+}}}|{{{16|-}}}|&amp;#124;{{{16}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{17|+}}}|{{{17|-}}}|&amp;#124;{{{17}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{18|+}}}|{{{18|-}}}|&amp;#124;{{{18}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{19|+}}}|{{{19|-}}}|&amp;#124;{{{19}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{20|+}}}|{{{20|-}}}|&amp;#124;{{{20}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{21|+}}}|{{{21|-}}}|&amp;#124;{{{21}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{22|+}}}|{{{22|-}}}|&amp;#124;{{{22}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{23|+}}}|{{{23|-}}}|&amp;#124;{{{23}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{24|+}}}|{{{24|-}}}|&amp;#124;{{{24}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{25|+}}}|{{{25|-}}}|&amp;#124;{{{25}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{26|+}}}|{{{26|-}}}|&amp;#124;{{{26}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{27|+}}}|{{{27|-}}}|&amp;#124;{{{27}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{28|+}}}|{{{28|-}}}|&amp;#124;{{{28}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{29|+}}}|{{{29|-}}}|&amp;#124;{{{29}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{30|+}}}|{{{30|-}}}|&amp;#124;{{{30}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{31|+}}}|{{{31|-}}}|&amp;#124;{{{31}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{32|+}}}|{{{32|-}}}|&amp;#124;{{{32}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{33|+}}}|{{{33|-}}}|&amp;#124;{{{33}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{34|+}}}|{{{34|-}}}|&amp;#124;{{{34}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{35|+}}}|{{{35|-}}}|&amp;#124;{{{35}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{36|+}}}|{{{36|-}}}|&amp;#124;{{{36}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{37|+}}}|{{{37|-}}}|&amp;#124;{{{37}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{38|+}}}|{{{38|-}}}|&amp;#124;{{{38}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{39|+}}}|{{{39|-}}}|&amp;#124;{{{39}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{40|+}}}|{{{40|-}}}|&amp;#124;{{{40}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{41|+}}}|{{{41|-}}}|&amp;#124;{{{41}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{42|+}}}|{{{42|-}}}|&amp;#124;{{{42}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{43|+}}}|{{{43|-}}}|&amp;#124;{{{43}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{44|+}}}|{{{44|-}}}|&amp;#124;{{{44}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{45|+}}}|{{{45|-}}}|&amp;#124;{{{45}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{46|+}}}|{{{46|-}}}|&amp;#124;{{{46}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{47|+}}}|{{{47|-}}}|&amp;#124;{{{47}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{48|+}}}|{{{48|-}}}|&amp;#124;{{{48}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{49|+}}}|{{{49|-}}}|&amp;#124;{{{49}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{50|+}}}|{{{50|-}}}|&amp;#124;{{{50}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{51|+}}}|{{{51|-}}}|&amp;#124;{{{51}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{52|+}}}|{{{52|-}}}|&amp;#124;{{{52}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{53|+}}}|{{{53|-}}}|&amp;#124;{{{53}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{54|+}}}|{{{54|-}}}|&amp;#124;{{{54}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{55|+}}}|{{{55|-}}}|&amp;#124;{{{55}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{56|+}}}|{{{56|-}}}|&amp;#124;{{{56}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{57|+}}}|{{{57|-}}}|&amp;#124;{{{57}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{58|+}}}|{{{58|-}}}|&amp;#124;{{{58}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{59|+}}}|{{{59|-}}}|&amp;#124;{{{59}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{60|+}}}|{{{60|-}}}|&amp;#124;{{{60}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{61|+}}}|{{{61|-}}}|&amp;#124;{{{61}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{62|+}}}|{{{62|-}}}|&amp;#124;{{{62}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{63|+}}}|{{{63|-}}}|&amp;#124;{{{63}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{64|+}}}|{{{64|-}}}|&amp;#124;{{{64}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{65|+}}}|{{{65|-}}}|&amp;#124;{{{65}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{66|+}}}|{{{66|-}}}|&amp;#124;{{{66}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{67|+}}}|{{{67|-}}}|&amp;#124;{{{67}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{68|+}}}|{{{68|-}}}|&amp;#124;{{{68}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{69|+}}}|{{{69|-}}}|&amp;#124;{{{69}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{70|+}}}|{{{70|-}}}|&amp;#124;{{{70}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{71|+}}}|{{{71|-}}}|&amp;#124;{{{71}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{72|+}}}|{{{72|-}}}|&amp;#124;{{{72}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{73|+}}}|{{{73|-}}}|&amp;#124;{{{73}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{74|+}}}|{{{74|-}}}|&amp;#124;{{{74}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{75|+}}}|{{{75|-}}}|&amp;#124;{{{75}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{76|+}}}|{{{76|-}}}|&amp;#124;{{{76}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{77|+}}}|{{{77|-}}}|&amp;#124;{{{77}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{78|+}}}|{{{78|-}}}|&amp;#124;{{{78}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{79|+}}}|{{{79|-}}}|&amp;#124;{{{79}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{80|+}}}|{{{80|-}}}|&amp;#124;{{{80}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{81|+}}}|{{{81|-}}}|&amp;#124;{{{81}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{82|+}}}|{{{82|-}}}|&amp;#124;{{{82}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{83|+}}}|{{{83|-}}}|&amp;#124;{{{83}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{84|+}}}|{{{84|-}}}|&amp;#124;{{{84}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{85|+}}}|{{{85|-}}}|&amp;#124;{{{85}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{86|+}}}|{{{86|-}}}|&amp;#124;{{{86}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{87|+}}}|{{{87|-}}}|&amp;#124;{{{87}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{88|+}}}|{{{88|-}}}|&amp;#124;{{{88}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{89|+}}}|{{{89|-}}}|&amp;#124;{{{89}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{90|+}}}|{{{90|-}}}|&amp;#124;{{{90}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{91|+}}}|{{{91|-}}}|&amp;#124;{{{91}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{92|+}}}|{{{92|-}}}|&amp;#124;{{{92}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{93|+}}}|{{{93|-}}}|&amp;#124;{{{93}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{94|+}}}|{{{94|-}}}|&amp;#124;{{{94}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{95|+}}}|{{{95|-}}}|&amp;#124;{{{95}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{96|+}}}|{{{96|-}}}|&amp;#124;{{{96}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{97|+}}}|{{{97|-}}}|&amp;#124;{{{97}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{98|+}}}|{{{98|-}}}|&amp;#124;{{{98}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{99|+}}}|{{{99|-}}}|&amp;#124;{{{99}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{100|+}}}|{{{100|-}}}|&amp;#124;{{{100}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{101|+}}}|{{{101|-}}}|&amp;#124;{{{101}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{102|+}}}|{{{102|-}}}|&amp;#124;{{{102}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{103|+}}}|{{{103|-}}}|&amp;#124;{{{103}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{104|+}}}|{{{104|-}}}|&amp;#124;{{{104}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{105|+}}}|{{{105|-}}}|&amp;#124;{{{105}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{106|+}}}|{{{106|-}}}|&amp;#124;{{{106}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{107|+}}}|{{{107|-}}}|&amp;#124;{{{107}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{108|+}}}|{{{108|-}}}|&amp;#124;{{{108}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{109|+}}}|{{{109|-}}}|&amp;#124;{{{109}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{110|+}}}|{{{110|-}}}|&amp;#124;{{{110}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{111|+}}}|{{{111|-}}}|&amp;#124;{{{111}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{112|+}}}|{{{112|-}}}|&amp;#124;{{{112}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{113|+}}}|{{{113|-}}}|&amp;#124;{{{113}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{114|+}}}|{{{114|-}}}|&amp;#124;{{{114}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{115|+}}}|{{{115|-}}}|&amp;#124;{{{115}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{116|+}}}|{{{116|-}}}|&amp;#124;{{{116}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{117|+}}}|{{{117|-}}}|&amp;#124;{{{117}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{118|+}}}|{{{118|-}}}|&amp;#124;{{{118}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{119|+}}}|{{{119|-}}}|&amp;#124;{{{119}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{120|+}}}|{{{120|-}}}|&amp;#124;{{{120}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{121|+}}}|{{{121|-}}}|&amp;#124;{{{121}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{122|+}}}|{{{122|-}}}|&amp;#124;{{{122}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{123|+}}}|{{{123|-}}}|&amp;#124;{{{123}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{124|+}}}|{{{124|-}}}|&amp;#124;{{{124}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{125|+}}}|{{{125|-}}}|&amp;#124;{{{125}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{126|+}}}|{{{126|-}}}|&amp;#124;{{{126}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{127|+}}}|{{{127|-}}}|&amp;#124;{{{127}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{128|+}}}|{{{128|-}}}|&amp;#124;{{{128}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{129|+}}}|{{{129|-}}}|&amp;#124;{{{129}}}}}&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{130|+}}}|{{{130|-}}}|&amp;#124;&lt;i&gt;...&lt;/i&gt;}}&lt;!--
--&gt;&lt;nowiki&gt;}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/tt&gt;&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;{{documentation}}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>kpvlj3u6dfsr66ztkev4q43qb78me3f</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Tlx/doc</title>
    <ns>10</ns>
    <id>2751</id>
    <revision>
      <id>6420</id>
      <timestamp>2010-11-03T10:00:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>58.165.207.229</ip>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '{{documentation subpage}} {{tlx|tlx|template|first parameter|second|third|fourth|etc}} becomes → &lt;br/&gt;{{tlx|template|first parameter|second|third|fourth|etc}...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2280" xml:space="preserve">{{documentation subpage}}
{{tlx|tlx|template|first parameter|second|third|fourth|etc}} becomes → &lt;br/&gt;{{tlx|template|first parameter|second|third|fourth|etc}}

'''&lt;big&gt;Purpose and naming:&lt;/big&gt;''' [[wikt:mnemonic|Mnemonically]] ''''T'''emplate '''l'''ist e'''x'''panded'... named after {{tlx|tl}} 'Template list' 

=== Usage ===

:&lt;tt&gt;{&amp;#123;{{PAGENAME}}|template name&amp;#125;}&lt;/tt&gt;
:&lt;tt&gt;{&amp;#123;{{PAGENAME}}|template name|param&amp;#125;}&lt;/tt&gt;
:&lt;tt&gt;{&amp;#123;{{PAGENAME}}|template name|param&amp;amp;#61;value&amp;#125;}&lt;/tt&gt;

* This template takes a ''template-name'' and up to 128 optional number of associated parameters (or 'pass parameters'), and aggregates them into an 'example demonstration' of how the template might be used. It's primary use is in instruction and documentation such as this passage.
* Additionally, tlx can be used to demonstrate templates on other sister projects.
* If more than 128 associated parameters are given the remainder will be truncated to &quot;&lt;tt&gt;...&lt;/tt&gt;&quot;.
 
=== Examples ===

{| class=&quot;wikitable&quot;
 ! Markup
 ! Displays
 ! Remarks
 |-
 | {{tlx|tlx|tlx}}
 | {{tlx|tlx}}
 || &amp;#160;
 |-
 | {{tlx|tlx|tlx|SISTER&amp;#61;w:}}
 | {{tlx|tlx|SISTER=w:}}
 | align=&quot;right&quot; | '''=''' won't work
 |-
 | {{tlx|tlx|tlx|1|2|3&amp;amp;#124;4}}
 | {{tlx|tlx|1|2|3&amp;#124;4}}
 | align=&quot;right&quot; | you can use &lt;tt&gt;&amp;amp;#124;&lt;/tt&gt; to get around the 128 limitation
 |-
 | {{tlx|tlx|tlx|1|2|3{{tlx|!}}4}}
 | {{tlx|tlx|1|2|3{{!}}4}}
 | align=&quot;right&quot; | {{tlx|!}} also works
 |-
 | {{tlx|tlx|tlx|SISTER&amp;amp;#61;w:}}
 | {{tlx|tlx|SISTER&amp;#61;w:}}
 | align=&quot;right&quot; | you can use &lt;tt&gt;&amp;amp;#61;&lt;/tt&gt; to display named parameters
 |-
 | {{tlx|tlx|tlx|&amp;lt;nowiki&amp;gt;SISTER&amp;#61;w:&amp;lt;/nowiki&amp;gt;}}
 | {{tlx|tlx|&lt;nowiki&gt;SISTER=w:&lt;/nowiki&gt;}}
 | align=&quot;right&quot; | sticky nowiki also works
 |-
 | {{Tlx|tlx|tlx|&amp;#160;|two}}
 | {{tlx|tlx| |two}}
 | align=&quot;right&quot; | empty parameters work
 |-
 | {{tlx|tlx|tlx|&lt;nowiki&gt;2=one&lt;/nowiki&gt;|two}}
 | {{tlx|tlx|2=one|two}}
 | align=&quot;right&quot; | '''two''' clobbers '''2=one'''
 |-
 | {{tlx|tlx|tlx|&lt;nowiki&gt;3=two&lt;/nowiki&gt;|&lt;nowiki&gt;2=one&lt;/nowiki&gt;}}
 | {{tlx|tlx|3=two|2=one}}
 | align=&quot;right&quot; | right to left okay
 |}
&lt;includeonly&gt;&lt;!--Categories and Interwikis--&gt;
[[Category:Typing-aid templates |{{PAGENAME}}]] 
[[Category:Internal link templates |{{PAGENAME}}]]
&lt;/includeonly&gt;</text>
      <sha1>gkucbt95099ajwg2gmfi4cnwwxmubbe</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bahasa Bugis</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2767</id>
    <revision>
      <id>6481</id>
      <parentid>6469</parentid>
      <timestamp>2011-02-03T11:54:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kembangkan</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2101" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;text-align:center; font-size:200%; padding:3px;&quot;&gt;Bahasa Bugis&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;text-align:center; padding-bottom:1.5em&quot;&gt;Buku untuk anda belajar bahasa Bugis&lt;/div&gt;

Buku ini ditulis khas untuk sesiapa saja yang ingin mempelajari bahasa Bugis. Buku ini akan menyentuh bahagian asas bagi bahasa ini dan ditujukan untuk pembaca yang sekadar ingin mengenali bahasa ini. Jika anda ingin menjadi fasih dan arif berbicara Bugis, dukacita saya katakan, buku ini bukan untuk anda.
{{Wikipedia|Bahasa Bugis}}

==Pengenalan==
Bahasa Bugis adalah antara bahasa yang pada saya agak menarik tapi tidak dikenali ramai atau kurang diambil perhatian. Sukarnya untuk mendapatkan panduan, kamus, buku tatabahasa, tesaurus dan sebagainya untuk bahasa Bugis adalah antara sebab buku ini ditulis. Ia adalah percuma dan bebas disunting oleh sesiapa saja (dengan syarat suntingan itu membina).

===Apa itu bahasa Bugis===
Bahasa ini yang dipanggil dalam bahasanya sendiri sebagai ''basa Ugi'' atau ''bicara Ugi'', tergolong di bawah bahasa Melayu-Polenesia Barat yang merupakan salah satu pecahan bahasa Austronesia. Ia dipertuturkan kebanyakannya di pulau Sulawesi, Indonesia, tetapi terdapat juga penutur bahasa ini di Malaysia. Kata ''Ugi'' berasal daripada nama raja kerajaan kuno Bugis, ''Cina'' (bukan negara China) iaitu La Sattumpugi. Orang Bugis menggelar diri mereka sebagai ''to Ugi'' yang dimaksudkan sebagai pengikut La Sattumpugi.

===Transkripsi===
Setakat ini, belum ada transkripsi dan perumian khas untuk tulisan Bugis, tidak seperti tulisan Jepun yang ada romaji dan Korea yang ada romaja. Oleh sebab itu, buku ini akan menggunakan transkripsi gaya Matthes (seorang Belanda yang telah membuat kamus bahasa Bugis) dengan sedikit tambahan yang akan ditunjukkan dalam jadual di bawah.

{| class=&quot;wikitable&quot;
! Bunyi (IPA) !! Aksara lontara !! Huruf rumi !! Transkripsi
|-
| /e/ || ᨙ— || e taling || é
|-
| /ə/ || —ᨛ || e pepet || e
|-
| /ŋ/ || ᨂ || nga || ŋ
|-
| /ɲ/ || ᨎ || nya || ñ
|}

== Lihat juga ==
* [[Menulis Lontara menggunakan Transliterator]]

[[Kategori:Bahasa Bugis]]</text>
      <sha1>ngs8x15xn43l3nwwlx8z3lbsfoiotnl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Etika telefon bimbit milik syarikat</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2804</id>
    <revision>
      <id>10386</id>
      <parentid>10378</parentid>
      <timestamp>2017-11-07T00:01:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Jeluang Terluang</username>
        <id>2150</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1110" xml:space="preserve">Jika syarikat membekalkan [[w:telefon bimbit|telefon bimbit]] kepada petugas dalam atau luar pejabat, berikut ialah etika penggunaannya:

* Kegunaan panggilan keluar masuk hanyalah untuk tujuan rasmi atau melibatkan operasi kerja sahaja, tiada panggilan peribadi keluar/masuk boleh dibuat bagi mengelak masalah bil/saman dsb.

* Jika set telefon dikhaskan untuk sesuatu tempat atau lokasi/pos sahaja, tidak dibenarkan membawa keluar atau membawa pulang. Perbuatan serah-menyerah mesti dilakukan oleh penyelia bagi setiap pertukaran syif (rekod).

* Laporkan kerosakan/gangguan talian secara bertulis kepada pihak syarikat, kerosakan/kehilangan akibat kecuaian pemegang ialah tanggungjawab pelaku tersebut untuk membuat pembaikian atau gantian alat.

* Panggilan rasmi keluar/masuk hendaklah direkodkan nama pemanggil, tujuan, laporan, dan tindakan (serta nama orang yang menerima laporan). Semua panggilan masuk ke unit telefon tersebut wajib dijawab dengan sopan dan profesional, serta penuh adab [lihat artikel (Adab menggunakan telefon)].

== Lihat juga ==
* [[Adab menggunakan telefon]]

[[Kategori:Etika]]</text>
      <sha1>5hgucu0o65fzjlfupse1eml8j0yvmp9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Islam/Adab memakai sepatu, kasut atau sandal</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2817</id>
    <revision>
      <id>6547</id>
      <parentid>6546</parentid>
      <timestamp>2011-05-14T12:42:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[Adab memakai sepatu, kasut atau sandal]] dipindahkan ke [[Islam/Adab memakai sepatu, kasut atau sandal]]: format buku</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1484" xml:space="preserve">Dalam ajaran [[Islam]], seseorang yang hendak memakai sepatu, [[w:kasut|kasut]] atau sandal perlulah mengetahui adab-adabnya dan sekaligus mempraktikkannya agar pemakai akan mendapat berkat daripada [[Allah]] serta keselamatan yang berpanjangan. Berikut adalah di antara adab memakai sepatu, kasut atau sandal menurut Islam:

* Mengucapkan [[w:Basmalah|Basmalah]] (lafaz Bismillah hir Rahman nir Rahim), ertinya; (Dengan Nama Allah Yang Maha Pemurah/Penyayang lagi Maha Mengasihani).
* Memulakan pemakaian dengan kaki sebelah kanan terlebih dahulu kemudian diikuti kaki sebelah kiri.
* Memulakan perjalanan dengan kaki kanan terlebih dahulu kemudian diikuti kaki sebelah kiri, berjalanlah dengan selamat, bersabar dan tidak tergopoh gapah serta berjalanlah dengan berharap keselamatan dan keredhaan Allah SWT.

Hal ini berdasarkan hadis dari Aisyah:
{{Arab|
 كَانَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يُعْجِبُهُ التَّيَمُّنُ فِي تَنَعُّلِهِ وَتَرَجُّلِهِ وَطُهُورِهِ وَفِي شَأْنِهِ كُلِّهِ 
}}
:&quot;Adalah Nabi Shallallahu Alaihi wa Sallam memulai dengan sebelah kanan dalam hal beliau memakai sandal, bersisir, bersuci, dan dalam semua perkara.&quot;&lt;ref&gt;Muttafaq alaih. Hadis Riwayat Imam Bukhari (168, 426, 5380, 5854, 5926), Imam Muslim, Imam Ahmad, dan keempat Imam penyusun kitab Sunan Al-Irwa (93).&lt;/ref&gt;

== Catatan ==
{{reflist}}

[[Kategori:Islam]]</text>
      <sha1>ogci8uwweuslrboyjm02ezd9x2tmowi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Adab memakai sepatu, kasut atau sandal</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2818</id>
    <redirect title="Islam/Adab memakai sepatu, kasut atau sandal" />
    <revision>
      <id>6548</id>
      <timestamp>2011-05-14T12:42:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>[[Adab memakai sepatu, kasut atau sandal]] dipindahkan ke [[Islam/Adab memakai sepatu, kasut atau sandal]]: format buku</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="58" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Islam/Adab memakai sepatu, kasut atau sandal]]</text>
      <sha1>ofix295m1ci4529g89lrr8l6go8njso</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Nasi goreng Hawaii</title>
    <ns>100</ns>
    <id>2832</id>
    <revision>
      <id>6589</id>
      <timestamp>2011-06-20T07:42:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>pindah drpd Resipi:Nasi</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1030" xml:space="preserve">{{Resipi|Nasi}}
'''Nasi Goreng Cina''' atau '''nasi goreng nanas''' ialah sejenis kelainan hidangan [[Resipi:Nasi goreng|nasi goreng]].

== Cara membuat ==

===Bahan-bahan===
*1 mangkuk [[Resipi:Nasi|nasi]] putih
*Daging ayam tanpa tulang, potong-potong kecil
*Beberapa ekor udang kertas (suka hati)
*1 ekor sotong (potong bulat)
*1 keping kek ikan (potong empat)
*3 biji telur ayam
*Sedikit sayur campur
*Sekeping nanas, potong dadu
*1 sudu sedang sos tiram
*4 sudu bawang putih kisar/tumbuk
*Sedikit halia muda dikisar/tumbuk
*2 sudu besar bawang merah kisar/tumbuk
*Sedikit lada sulah

===Cara-cara===
# Panaskan minyak dalam kuali - goreng telur hancur dan asingkan. Goreng udang bertepung, asingkan.
# Tumis bawang putih, bawang merah, halia muda, sos tiram,udang, sotong, kek ikan dan masukkan nanas potong. 
# Setelah naik bau, masukkan nasi gaul sebati.
# Masukkan garam, gula dan lada sulah - masukkan telur hancur tadi, gaul sebati.
# Hidangkan nasi dengan salad dan udang goreng tepung.

[[Kategori:Nasi|Goreng Hawaii]]</text>
      <sha1>kr7e41d5g2rl2vhjm40hkzifhnhmlgk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Center</title>
    <ns>10</ns>
    <id>2856</id>
    <revision>
      <id>6622</id>
      <timestamp>2011-08-07T07:40:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>baharu</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="204" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;text-align:center; margin:1em;&quot;&gt;
&lt;span style=&quot;padding:0.75em;&quot;&gt;
{{{1|{{tlx|center|teks anda di sini}}}}}
&lt;/span&gt;
&lt;/div&gt;&lt;noinclude&gt;[[Kategori:Templat pemformatan teks|{{PAGENAME}}]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>5o4xabjib0p1wvz09nke9yi3uqlcsze</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:BOOKNAME</title>
    <ns>10</ns>
    <id>2857</id>
    <revision>
      <id>6623</id>
      <timestamp>2011-08-07T07:42:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>baharu</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="122" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;{{#titleparts:{{PAGENAME:{{{1|{{FULLPAGENAME}}}}}}}|1}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;{{documentation}}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>cve7kxz2ldxd3jrkbze2cvvfneqmy6k</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Status</title>
    <ns>10</ns>
    <id>2858</id>
    <revision>
      <id>8940</id>
      <parentid>8878</parentid>
      <timestamp>2014-01-22T02:42:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>iw</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="943" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;{{#switch:{{#titleparts:{{FULLPAGENAME}}}}|Wikijunior:{{BOOKNAME}}|{{BOOKNAME}}=[[Category:{{#switch: {{{1|}}}
 |0|00|0%|00% = Buku baharu dimulakan
 |25|25% = Buku dibangun separa 
 |50|50% = Buku separuh lengkap
 |75|75% = Buku hampir lengkap
 |100|100% = Buku lengkap
 |#default = Buku baharu dimulakan
}}]]|#default = }}{{#if:{{{2|}}}||&lt;div class=&quot;metadata topicon&quot; id=&quot;status-icon&quot;&gt;[[File:{{#switch: {{{1|}}}
 |0|00|0%|00% = 00
 |25|25% = 25
 |50|50% = 50
 |75|75% = 75
 |100|100% = 100
 |#default = 00
}}%.svg|24px|{{#switch: {{{1|}}}
 |0|00|0%|00% = 0%
 |25|25% = 25%
 |50|50% = 50%
 |75|75% = 75%
 |100|100% = 100%
 |#default = 0%
}} developed|link= ]]&lt;/div&gt;}}{{#switch: {{{1|}}}
 |0|00|0%|00%|25|25%|50|50%|75|75%|100|100% = 
 |#default = &lt;br /&gt;&lt;span style=&quot;color:red; font-weight:bold;&quot;&gt;Status siap mesti 0%, 25%, 50%, 75%, atau 100%!&lt;/span&gt;
}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;{{Pendokumenan}}
[[en:Template:Status]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>gczne095qmmevbmpuix1aqb3sqxmgki</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Kotak pasir</title>
    <ns>4</ns>
    <id>2877</id>
    <revision>
      <id>7218</id>
      <parentid>6972</parentid>
      <timestamp>2012-11-19T06:57:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>26 Ramadan</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1925" xml:space="preserve">{{Kotak info
|Nama         = 
|Gaya badan   = background-color: #FFFFDD; min-width: 300px; align:right
|Tajuk        = 
|Gaya tajuk   = 
|Atas         = {{{Name|{{{name|{{PAGENAME}}}}}}}}
|Gaya atas    = background-color: #DDDDBB

|Gaya imej    = 
|Gaya kapsyen = 

|hình        = {{{Hình|{{{hình|{{{5| }}}}}}}}} {{#if:{{{Hình|{{{hình|{{{5|}}}}}}}}}| {{#if:{{{Noincludecat|{{{noincludecat|}}}}}}||[[Thể loại:Món ăn có hình|{{PAGENAME}}]]}} }}
|caption      = 
|hình2       = {{{Hinh2|{{{hinh2|{{{5| }}}}}}}}} {{#if:{{{Hinh2|{{{hinh2|{{{5|}}}}}}}}}| {{#if:{{{Noincludecat|{{{noincludecat|}}}}}}||[[Thể loại:Món ăn có hình|{{PAGENAME}}]]}} }}
|caption2     = 

|headerstyle  = 
|labelstyle   = 
|datastyle    = 

|header1  = 
|label1   = Thể loại
|data1    = {{ #if: {{{Thể loại|{{{thể loại|{{{1|}}}}}}}}}|[[:Chủ đề:{{{Thể loại|{{{thể loại|{{{1}}}}}}}}}|{{{Thể loại|{{{thể loại|{{{1}}}}}}}}}]] [[Thể loại:{{{Thể loại|{{{thể loại|{{{1}}}}}}}}}]]|{{{Thể loại|{{{thể loại|{{{1}}}}}}}}} }}
|header2  = 
|label2   = Số người ăn
|data2    = {{{Số người ăn|{{{số người ăn|{{{2|}}}}}}}}}
|header3  = 
|label3   = Năng lượng
|data3    = {{{Năng lượng|{{{năng lượng|{{{6|}}}}}}}}}
|header4  = 
|label4   = Thời gian thực hiện
|data4    = {{{Thời gian thực hiện|{{{thời gian thực hiện|{{{3|}}}}}}}}}
|header5  = 
|label5   = Độ khó
|data5    = {{#if:{{{Độ khó|{{{độ khó|{{{4|}}}}}}}}}|[[File:{{{Rating|{{{độ khó|{{{4}}}}}}}}}o5dots.svg|{{#switch:{{{Độ khó|{{{độ khó|{{{4|}}}}}}}}}|1=Rất Dễ|2=Dễ|3=Hơi khó|4=Khó|5=Rất khó}}]]{{#if:{{{Noincludecat|{{{noincludecat|}}}}}}||{{#if:{{{Độ khó|{{{độ khó|{{{4|}}}}}}}}}|[[Thể loại:{{#switch:{{{Độ khó|{{{độ khó|{{{4|}}}}}}}}}|1=Rất dễ|2=Dễ|3=Hơi khó|4=Khó|5=Rất khó}}|{{PAGENAME}}]]}}}}}}

|belowstyle =
}}</text>
      <sha1>le71i4xg3n9hoqryltvurvxlg9dxtri</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>OpenGL</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2905</id>
    <revision>
      <id>9571</id>
      <parentid>8515</parentid>
      <timestamp>2014-08-19T08:09:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>/* Contoh */ +1</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1903" xml:space="preserve">&lt;center &gt;&lt;span style=&quot;font-size:185%;&quot;&gt;''Pengaturcaraan''&amp;nbsp;&lt;/span&gt;&lt;span style=&quot;font-size:205%; color:#537f9a; text-shadow:#ccc 2px 2px 3px&quot;&gt;'''OpenGL'''&lt;/span&gt;&lt;br /&gt;sebuah antara muka pengaturcaraan penggunaan grafik&lt;/br&gt;&lt;/center&gt;

== Pengenalan ==
[[w:OpenGL|OpenGL]] ialah antara muka perisian (API) bagi perkakasan grafik. Ia direka bentuk sebagai antara muka yang bebas-perkakasan agar dapat digunakan pada pelbagai pelantar. Atur cara OpenGL (lazimnya dalam bahasa C atau C++) juga boleh berfungsi dalam persekitaran rangkaian walaupun pelanggan dan pelayan mempunyai jenis komputer yang berbeza. Dalam kes ini, pelanggan OpenGL adalah komputer di mana atur cara OpenGL sebenarnya dilaksanakan, dan pelayan komputer adalah komputer yang melaksanakan lukisan.
OpenGL menggunakan awalan gl untuk arahan teras OpenGL dan Glut untuk arahan dalam OpenGL Utility Toolkit. Begitu juga, pemalar OpenGL bermula dengan GL_ dan menggunakan semua huruf besar.

== Contoh ==
* [[OpenGL/Pengenalan Penggunaan OpenGL|Pengenalan Penggunaan OpenGL]]
* [[OpenGL/Penerangan Kod OpenGL|Penerangan Kod OpenGL]]
* [[OpenGL/Contoh Asas Open GL|Contoh Asas Open GL]]
* [[OpenGL/Contoh Program Penuh GLUT Menggunakan OpenGL|Contoh Program Penuh GLUT Menggunakan OpenGL]]
* [[OpenGL/2 Dimensi Segi Tiga|2 Dimensi Segi Tiga]]
* [[OpenGL/Cara melakar segitiga dengan mengunakan openGL|Cara melakar segitiga dengan mengunakan openGL]]
* [[OpenGL/Empat subwindows|Empat subwindows]]
* [[OpenGL/Kiub Berputar|Kiub berputar]]
* [[OpenGL/Kiub berputar warna-warni|Kiub berputar warna-warni]]
* [[OpenGL/Program piramid 3D GLUT|Program piramid 3D GLUT]]

== Pautan luar ==
* [http://opengl.org/ Tapak rasmi OpenGL]

[[Kategori:OpenGL| ]]
[[Kategori:Pengaturcaraan]]

[[en:OpenGL Programming]]
[[fr:OpenGL]]
[[ko:OpenGL 프로그래밍]]
[[ja:OpenGL]]
[[pl:OpenGL Shading Language]]
[[ru:OpenGL_программирование]]</text>
      <sha1>6odrkozatszo0ib8jyqwpfx5didcp4v</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Permohonan import</title>
    <ns>4</ns>
    <id>2906</id>
    <revision>
      <id>6710</id>
      <parentid>6709</parentid>
      <timestamp>2011-10-28T09:03:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kurniasan</username>
        <id>241</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[WB:RFI]] dipindahkan ke [[Wikibooks:Permohonan import]]: Kepanjangan</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="456" xml:space="preserve">=Import dan Gabung=
''Gunakan bahagian ini untuk import yang perlu &quot;digabungsejarahkan&quot; dengan modul yang sudah dimulakan menggunakan salin dan tampal.''

Buat permohonan dalam bentuk: &lt;pre&gt;*[[Projek:Nama laman]] &amp;rarr; [[Laman Sasaran]] ~~~~&lt;/pre&gt;

=Import Ringkas=
''Gunakan bahagian ini untuk import ringkas yang anda sanggup tunggu sebelum mengusahakan kandungannya.''

Buat permohonan dalam bentuk: &lt;pre&gt; == [[Projek:Nama laman]] ==
(Sebab) ~~~~&lt;/pre&gt;</text>
      <sha1>s5m8o9o2cm2ro14zzp2hghatwle9s64</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:RFI</title>
    <ns>4</ns>
    <id>2907</id>
    <redirect title="Wikibooks:Permohonan import" />
    <revision>
      <id>6711</id>
      <timestamp>2011-10-28T09:03:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kurniasan</username>
        <id>241</id>
      </contributor>
      <comment>[[WB:RFI]] dipindahkan ke [[Wikibooks:Permohonan import]]: Kepanjangan</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="40" xml:space="preserve">#LENCONG [[Wikibooks:Permohonan import]]</text>
      <sha1>1jma38jjw2put6wlt6lhet6sgheaos0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>OpenGL/2 Dimensi Segi Tiga</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2910</id>
    <revision>
      <id>8551</id>
      <parentid>6731</parentid>
      <timestamp>2013-11-18T10:20:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kemas</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6679" xml:space="preserve">&lt;source lang=&quot;c&quot;
   #include &lt;stdio.h&gt;
   #include &lt;stdlib.h&gt;
   #include &lt;GL/glut.h&gt;
&lt;/source&gt;

Dalam program grafik [[OpenGL]], kita perlu memasukkan fail utama dan kebanyakan aplikasi memerlukan GLU untuk perpustakaan utama OpenGL. Namun begitu, jika kita menggunakan GLUT untuk mengawal operasi pengurusan tingkap (''window-managing operation'') kita tidak lagi memerlukan gl.h dan glu.h kerana GLUT akan memastikan operasi pengurusan tingkap itu dimasukkan dengan betul. Di samping itu, kita akan selalu memerlukan fail utama yang diperlukan oleh kod C++.

&lt;source lang=&quot;c&quot;&gt;
    GLubyte texture[] = {
       0x80, 0x80, 0x80, 0xff, 0xff, 0xff, 0x80, 0x80, 0x80, 0xff, 0xff, 0xff,
       0xff, 0xff, 0xff, 0x80, 0x80, 0x80, 0xff, 0xff, 0xff, 0x80, 0x80, 0x80,
       0x80, 0x80, 0x80, 0xff, 0xff, 0xff, 0x80, 0x80, 0x80, 0xff, 0xff, 0xff,
       0xff, 0xff, 0xff, 0x80, 0x80, 0x80, 0xff, 0xff, 0xff, 0x80, 0x80, 0x80,
       };
&lt;/source&gt;

Penetapan kod

&lt;source lang=&quot;c&quot;&gt;
void reshape(int width, int height)

{
    glViewport(0, 0, width, height);// Menyatakan parameter koordinat skrin untuk viewport 
    glMatrixMode(GL_PROJECTION);
    glLoadIdentity(); //setkan matrik kepada identiti
    gluPerspective(60.0, 1.0, 0.1, 1000.0);
&lt;/source&gt;

Fungsi ini diperlukan untuk mengeset jenis unjuran (''projection type'') dan penglihatan parameter lain yang diperlukan. Spesifik unjuran segitiga ialah digunakan untuk isi kandungan peta 2-dimensi kawasan segi empat tepat kepada dunia koordinat di skrin, dan nilai x-koordinat dalam segi empat tepat ini dari 60.0 kepada 1.0 dengan nilai y-koordinat dalam jarak dari 0.1 kepada 1000.0. Apa-apa projek yang dimaksudkan dalam dunia koordinat segi empat tepat yang ditunjukkan dalam paparan tingkap. Apa-apa di luar jarak koordinat tidak akan dipaparkan. Oleh itu, fungsi GLU gluPerspective menerangkan lingkungan rujukan koordinat dalam paparan tingkap menjadi (60.0,0.1) di bawah-kiri selekoh paparan tingkap dan (1.0,1000.0) di atas-kanan selekoh tingkap. Disebabkan kita hanya menerangkan tentang objek 2-dimensi, unjuran segitiga tidak mempunyai kesan lebih untuk “paste” gambar kepada paparan tingkap yang diterangkan terdahulu.kita menggunakan dunia-koordinat segi empat tepat dengan aspek nisbah yang sama seperti paparan tingkap. Jadi, tiada pemutarbelitan kepada gambar. Kita akan menitikberatkan bagaimana untuk mengekalkan aspek nisbah yang tidak bergantung spesifik paparan tingkap.

&lt;source lang=&quot;c&quot;&gt;    
    glMatrixMode(GL_MODELVIEW);
    glLoadIdentity();
    gluLookAt(0, 0, 5, 0, 0, 0, 0, 1, 0);

// Kedudukan paparan objek

    glEnable(GL_COLOR_MATERIAL);

// Mengaktifkan warna objek
    
    glEnable(GL_LIGHTING);

// Mengaktifkan pengcahayaan

    glEnable(GL_LIGHT0);

// Mengaktifkan cahaya
    
    glEnable(GL_TEXTURE_2D);

// Mengaktifkan tekstur 2D

    glPixelStorei(GL_UNPACK_ALIGNMENT, 1);

//Setkan mod penyimpanan pixel

    glTexImage2D(GL_TEXTURE_2D, 0, 3, 4, 4, 0, 
        GL_RGB, GL_UNSIGNED_BYTE, texture); 

//menyatakan parameter untuk setkan ruang tekstur 2 dimensi

    glTexParameteri(GL_TEXTURE_2D, GL_TEXTURE_MIN_FILTER, GL_NEAREST); 

//menyatakan parameter untuk rutin pemetaan tekstur

    glTexParameteri(GL_TEXTURE_2D, GL_TEXTURE_MAG_FILTER, GL_NEAREST);
    glTexEnvi(GL_TEXTURE_ENV, GL_TEXTURE_ENV_MODE, GL_MODULATE); 

//menyatakan parameter suasana tekstur seperti mencampurkan warna untuk pemetaan tekstur

}

void display(void)

{

    glClear(GL_COLOR_BUFFER_BIT);

//Untuk mengarahkan paparan warna tingkap, kita perlu memohon fungsi ini.Perbincangan ini ialah OpenGL simbol untuk spesifikkan nilai di dalam “colour buffer” yang perlu di set kepada nilai-nilai yang menunjukkan dalam fungsi glClearColor.

    glColor3ub(255, 255, 255);

//warna cyan terhasil
    
    glBegin(GL_TRIANGLES);
    glNormal3f(0.0, 0.0, 1.0);

//pembahagian kotak

    glColor3ub(255, 0, 0);

// warna cyan merah terhasil
    
    glTexCoord2f(0.5, 1.0);

// pembahagian koordinat tekstur
    
    glVertex2f(0.0, 2.0);

//pembahagian verteks

    glColor3ub(0, 255, 0);// warna cyan hijau terhasil
    glTexCoord2f(0.0, 0.0);
    glVertex2f(-2.0, -2.0);

    glColor3ub(0, 0, 255);//warna cyan biru terhasil
    glTexCoord2f(1.0, 0.0);
    glVertex2f(2.0, -2.0);
    glEnd();

// kod ini menyatakan bahagian 2-dimensi “segitiga” dengan integer titik pengakhiran “cartesian” (0.0, 0.0, 1.0), 


    glFlush();

//Untuk memproses kesemua rutin OpenGL secepat mungkin yang boleh.

}


int main(int argc, char** argv)

{
    glutInitDisplayMode(GLUT_SINGLE | GLUT_RGB);

//kita boleh mengubah posisi dan saiz. Kita juga boleh mengeset nombor pilihan lain untuk memaparkan window(display window), contohnya penampan(buffering) dan pilihan jenis warna dengan glutInitDisplayMode fungsi. Alas an (arguments) untuk rutin diarahkan simbolik GLUT malar(constant). Untuk contoh, arahan yang spesifik yang satu-satunya menyegarkan penampan adalah digunakan untuk memaparkan tingkap dan hendak menggunakan jenis warna yang digunakan adalah merah, hijau dan biru (RGB) komponen untuk dipilih nilainya

    glutInitWindowPosition(50, 50);

// Memberi nilai pengawalan tempat untuk dibelah atas kiri corner dipaparan window. Posisi ialah spesifik dalam integer skrin koordinat, yang menjadi titik asalan di atas kiri corner untuk dipaparan tingkap.50 pixels ke kanan kepada pinggir kiri di skrin dan 50 pixels bawah daripada atas pinggiran skrin. 

    glutInitWindowSize(320, 320);

//Digunakan untuk mengeset pixel awalan lebar dan tinggi untuk paparan tingkap dengan nilai awalan lebar 320 dan tinggi 320 pixels.

    glutInit(&amp;argc, argv);

//Langkah pertama adalah untuk meletakkan awalan(initialize) GLUT. Fungsi permulaan boleh memproses mana-mana ayat perintah alasan (arguments) tetapi tidak memerlukan parameters untuk contoh program pertama.

    glutCreateWindow(&quot;texture&quot;);

//Menyatakan bahawa paparan tingkap adalah untuk dicipta pada skrin dengan pemberian sarikata untuk tajuk.

    glutDisplayFunc(display);

//Untuk spesifikkan kandungan tingkap. Untuk ini, kita mencipta gambar menggunakan OpenGL fungsi dan hantar gambar definisi kepada tingkap (window). Contohnya, sepatutnya kita memerlukan OpenGL kod untuk menggambarkan satu garis sekmen dalam prosedur yang dipanggil lineSegment.

    glutReshapeFunc(reshape); 

//menyatakan fungsi yang dipanggil apabila saiz tetingkap dipaparkan berubah
   

    glutMainLoop();

//Ini diperlukan untuk menyempurnakan tingkap-pemprosesan  operasi dan pelaksanaan penyataan tersebut, kesemua paparan tingkap yang dicipta termasuk kandungan grafik akan diaktifkan.

return 0;

}
&lt;/source&gt;

[[Kategori:OpenGL|2 Dimensi Segi Tiga]]</text>
      <sha1>hnwh9zuv3eo9hqbh4k6h1pt6a6ph4gv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>OpenGL/Cara melakar segitiga dengan mengunakan openGL</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2911</id>
    <revision>
      <id>9574</id>
      <parentid>6724</parentid>
      <timestamp>2014-08-19T08:17:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>/* Main */ kategori</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3653" xml:space="preserve">

=== contoh penuh coding OpenGL ===
&lt;source lang=&quot;c&quot;&gt;
    #include &lt;GL/glut.h&gt;
    void display(void)
{
    glClear(GL_COLOR_BUFFER_BIT);
    glColor3f(6.0, 1.0, 7.0);
    glBegin(GL_POLYGON);
    glVertex3f (0.50, 0.50, 0.0);
    glVertex3f (0.75, 0.25, 0.0);
    glVertex3f (0.75, 0.75, 0.0);
    glVertex3f (0.25, 0.75, 0.0);
    glEnd();
    glFlush ();}

    void init(void) 
{
    glClearColor (1.0, 0.0, 0.0, 0.0);
    glMatrixMode(GL_PROJECTION);
    glLoadIdentity();
    glOrtho(0.0, 1.0, 0.0, 1.0, -1.0, 1.0);
}
    int main(int argc, char** argv)
{
    glutInit(&amp;argc, argv);
    glutInitDisplayMode (GLUT_SINGLE | GLUT_RGB);
    glutInitWindowSize (250, 250); 
    glutInitWindowPosition (100, 100);
    glutCreateWindow (&quot;hello&quot;);
    init ();
    glutDisplayFunc(display); 
    glutMainLoop();

}
&lt;/source&gt;

===Penerangan coding di atas===

====Includes====
glut.h adalah antara muka untuk GLUT (OpenGL utility Toolkit), satu lagi perpustakaan utiliti yang menyediakan antara muka pengguna bebas platform.

   #include &lt;GL/glut.h&gt;

===Function===

Fungsi display dengan parameter void

   void display(void){

Membersihkan semua pixels

   glClear(GL_COLOR_BUFFER_BIT);

Warna segitiga disetkan kepada 7.0, 2.0, 0.0 iaitu warna kuning
   
   glColor3f(7.0, 2.0, 0.0);

Melakar polygon  (segitiga)
   
   glBegin(GL_POLYGON);
   glVertex3f (0.50, 0.50, 0.0);
   glVertex3f (0.75, 0.25, 0.0);
   glVertex3f (0.75, 0.75, 0.0);
   glVertex3f (0.25, 0.75, 0.0);

Melakar telah tamat.

   glEnd();

Pelaksanaan berkuat kuasa arahan GL dalam masa terhingga
 
   glFlush ();}

Fungsi init dengan parameter void
  
   void init(void) {

warna latar belakang disetkan kepada warna merah

   glClearColor (1.0, 0.0, 0.0, 0.0);

Nilai-nilai disetkan dan menentukan matriks yang matriks semasa

   glMatrixMode(GL_PROJECTION);

Menggantikan matriks dengan matriks identiti

   glLoadIdentity();

glOrtho menggambarkan transformasi yang menghasilkan unjuran selari. Matriks semasa (lihat glMatrixMode) didarab dengan matriks ini dan hasilnya menggantikan matriks semasa, seolah-olah glMultMatrix dipanggil dengan matriks berikut sebagai hujah.

   glOrtho(0.0, 1.0, 0.0, 1.0, -1.0, 1.0); }

===Main===

Setiap program C mengandungi fungsi () utama, di sini adalah salah satu yang terdapat dalam kebanyakan program OpenGL. Fungsi utama adalah bertanggungjawab untuk:

1. Memulakan GLUT;

2. mewujudkan windows yang menggunakan GLUT;

3. Memulakan apa-apa struktur data yang diperlukan untuk melakar sesuatu;

4. memberitahu fungsi-fungsi GLUT yang akan mengendalikan acara-acara windows;

5. memberitahu GLUT untuk memulakan start waiting untuk acara-acara.

   int main(int argc, char** argv){

Fungsi ini juga disetkan GLUT library supaya ia mesti diadakan before apa-apa fungsi GLUT lain.

   glutInit(&amp;argc, argv);

Warna paparan kami akan dinyatakan sebagai merah, hijau dan magnitud komponen biru (GLUT_RGBA).

   glutInitDisplayMode (GLUT_SINGLE | GLUT_RGB);

Tentukan ketinggian dan lebar mana-mana windows dicipta iaitu 250x250.

   glutInitWindowSize (250, 250); 

Window akan diletakkan pada sudut atas kiri skrin dengan 100,100.
   
   glutInitWindowPosition (100, 100);

Cipta satu windows dengan &quot;hello&quot;
  
   glutCreateWindow (&quot;hello&quot;);

Fungsi user-defined.

   init ();

Setiap kali windows perlu dilakar semula, sistem akan memanggil display (pengguna ditakrifkan).

   glutDisplayFunc(display); 

Akhir sekali, memulakan windows dengan  acara berulang-ulang, menunggu tekanan kekunci, mengukur saiz  semula windows, dan melakar semula windows.

   glutMainLoop(); }

[[Kategori:OpenGL|Cara melakar segitiga dengan mengunakan openGL]]</text>
      <sha1>eo7wx4nxvhbpokqpbec9b3je0kcy69f</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>OpenGL/Contoh Asas Open GL</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2912</id>
    <revision>
      <id>8534</id>
      <parentid>6744</parentid>
      <timestamp>2013-11-06T15:10:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kemas</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5395" xml:space="preserve">[[OpenGL]] adalah bahasa pengaturcaraan yang utama bagi membangunkan interaktif aplikasi grafik 2D dan 3D. Sejak diperkenalkan pada tahun 1992, OpenGL telah menjadi industri yang paling meluas digunakan dalam aplikasi antara muka (API) untuk pelbagai platform komputer. OpenGL memupuk inovasi dan mempercepatkan pembangunan aplikasi dengan menggabungkan satu set luas rendering, pemetaan tekstur, kesan khas, dan lain-lain fungsi visualisasi. 
Tinggi Kualiti Visual dan Prestasi


&lt;source lang=&quot;c&quot;&gt;
#include &lt;stdlib.h&gt;
#include &lt;GLUT/glut.h&gt; //file header ini mengandungi semua arahan bagi Open GL Utility Kit
#include &lt;GL/glut.h&gt;

int main(int argc, char **argv) {

	// init GLUT and buat window

	// register callbacks

	// enter GLUT event processing cycle

}
&lt;/source&gt;

Ini pula c++ code yang lebih sempurna tetapi apabila code ini di-run hanya akan mengeluarkan black console kerana tiada rendering function.

&lt;source lang=&quot;c&quot;&gt;
#include &lt;stdlib.h&gt;&lt;br /&gt;
#include &lt;GLUT/glut.h&gt;&lt;br /&gt;

int main(int argc, char **argv) {&lt;br /&gt;
	// init GLUT dan buat window&lt;br /&gt;
	glutInit(&amp;argc, argv);&lt;br /&gt;
	glutInitDisplayMode(GLUT_DEPTH | GLUT_DOUBLE | GLUT_RGBA);&lt;br /&gt;
	glutInitWindowPosition(100,100);&lt;br /&gt;
	glutInitWindowSize(320,320);&lt;br /&gt;
	glutCreateWindow(&quot;Lighthouse3D- GLUT Tutorial&quot;);&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;


	return 1;

}
&lt;/source&gt;

== Pengawalan kod ==
Bagi mewujudkan rendering function supaya terdapat animasi, perlu letak fuction dan callback dalam main function.
Code ini akan mengeluarkan segitiga berwarna putih.

&lt;source lang=&quot;c&quot;&gt;
#include &lt;stdlib.h&gt;
#include &lt;GLUT/glut.h&gt;

        void renderScene(void) { // rendering function

	glClear(GL_COLOR_BUFFER_BIT | GL_DEPTH_BUFFER_BIT);

	glBegin(GL_TRIANGLES); //glBegin(menerima 1 argument bagaimana vertices akan digunakan)
                               //GL_TRIANGLES menerima 3 vertices sebagai satu independent triangle.
		glVertex3f(-0.5,-0.5,0.0); //void glVertex3f(GLfloat  x,  GLfloat  y,  GLfloat  z);
		glVertex3f(0.5,0.0,0.0);
		glVertex3f(0.0,0.5,0.0);
	glEnd(); //must included for every void glBegin(GLenum  mode);

        glutSwapBuffers();
}


int main(int argc, char **argv) {

	// init GLUT dan buat window
	glutInit(&amp;argc, argv);
	glutInitDisplayMode(GLUT_DEPTH | GLUT_DOUBLE | GLUT_RGBA);
	glutInitWindowPosition(100,100);
	glutInitWindowSize(320,320);
	glutCreateWindow(&quot;Lighthouse3D- GLUT Tutorial&quot;);


        // register callbacks
	glutDisplayFunc(renderScene);

	// enter GLUT event processing cycle
	glutMainLoop();

	return 1;

}
&lt;/source&gt;


Bagi mengelakkan bentuk segitiga itu berubah apabila window diubah size nya, kita perlu letak '''void glutReshapeFunc(void (*func)(int width, int height));'''

&lt;source lang=&quot;c&quot;&gt;
void changeSize(int w, int h) {

	// Prevent a divide by zero, when window is too short
	// (you cant make a window of zero width).
	if(h == 0)
		h = 1;
	float ratio = 1.0* w / h;

	// Use the Projection Matrix
	glMatrixMode(GL_PROJECTION);

        // Reset Matrix
	glLoadIdentity();

	// Set the viewport to be the entire window
	glViewport(0, 0, w, h);

	// Set the correct perspective.
	gluPerspective(45,ratio,1,1000);

	// Get Back to the Modelview
	glMatrixMode(GL_MODELVIEW);
}

int main(int argc, char **argv) {
        // register callbacks
	glutDisplayFunc(renderScene);
	glutReshapeFunc(changeSize);
&lt;/source&gt;

Animasi

segi tiga tersebut boleh digerakkan dengan menggunakan beberapa callback function. Langkah pertama, Glut perlu diberitahu sekiranya applikasi di dalam keadaan sedia, render function perlu dipanggil.  langkah ini akan menyebabkan renderfunction akan sentiasa dipanggil, seterusnya membenarkan animasi. fungsi tersebut ialah glutidlefunction. Fungsi ini telah tersedia di dalam GLUT. Fungsi ini akan membenarkan anda mendaftar callback function untuk dipanggil ketika aplikasi dalam keadaan sedia. 

glutIdleFunc(renderScene); // perlu dimasukkan dalam main function

&lt;source lang=&quot;c&quot;&gt;
void changeSize(int w, int h) {

	// Prevent a divide by zero, when window is too short
	// (you cant make a window of zero width).
	if (h == 0)
		h = 1;

	float ratio =  w * 1.0 / h;

	// Use the Projection Matrix
	glMatrixMode(GL_PROJECTION);

	// Reset Matrix
	glLoadIdentity();

	// Set the viewport to be the entire window
	glViewport(0, 0, w, h);

	// Set the correct perspective.
	gluPerspective(45.0f, ratio, 0.1f, 100.0f);

	// Get Back to the Modelview
	glMatrixMode(GL_MODELVIEW);
}

float angle = 0.0f;

void renderScene(void) {

	// Clear Color and Depth Buffers
	glClear(GL_COLOR_BUFFER_BIT | GL_DEPTH_BUFFER_BIT);

	// Reset transformations
	glLoadIdentity();
	// Set the camera
	gluLookAt(	0.0f, 0.0f, 10.0f,
				0.0f, 0.0f,  0.0f,
				0.0f, 1.0f,  0.0f);

	glRotatef(angle, 0.0f, 1.0f, 0.0f);

	glBegin(GL_TRIANGLES);
		glVertex3f(-2.0f,-2.0f, 0.0f);
		glVertex3f( 2.0f, 0.0f, 0.0);
		glVertex3f( 0.0f, 2.0f, 0.0);
	glEnd();

	angle+=0.1f;

	glutSwapBuffers();
}

int main(int argc, char **argv) {

	// init GLUT and create window
	glutInit(&amp;argc, argv);
	glutInitDisplayMode(GLUT_DEPTH | GLUT_DOUBLE | GLUT_RGBA);
	glutInitWindowPosition(100,100);
	glutInitWindowSize(320,320);
	glutCreateWindow(&quot;Lighthouse3D- GLUT Tutorial&quot;);

	// register callbacks
	glutDisplayFunc(renderScene);
	glutReshapeFunc(changeSize);
	glutIdleFunc(renderScene);

	// enter GLUT event processing cycle
	glutMainLoop();

	return 1;
}
&lt;/source&gt;

[[Kategori:OpenGL|Contoh Asas Open GL]]</text>
      <sha1>pq6vil20gq70xseg6pecxokopmz4eu9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>OpenGL/Contoh Program Penuh GLUT Menggunakan OpenGL</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2913</id>
    <revision>
      <id>8541</id>
      <parentid>6726</parentid>
      <timestamp>2013-11-09T09:39:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kemas</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8732" xml:space="preserve">
        #include &lt;GL/glut.h&gt;
// dalam semua program grafik, ia memerlukan fail utama (''header file'') untuk perpustakaan utama (''core library'') [[OpenGL]]. Kebanyakan aplikasi juga memerlukan GLU dan kebanyakan sistem memerlukan fail utama untuk sistem tingkap (''window system'').

void init(void)

{
        glClearColor(0.0,0.0,0.0,0.0); //set warna paparan tetingkap kepada hitam
        glMatrixMode(GL_PROJECTION); //set parameter unjuran
        gluOrtho2D(0.0,200.0,0.0,150.0); 

//Kedua-dua fungsi ini diperlukan untuk mengeset jenis unjuran(projection type)
dan penglihatan parameter lain yang diperlukan. Spesifik unjuran ortogon ialah digunakan untuk isi kandungan peta 2-dimensi kawasan segi empat tepat kepada dunia koordinat di skrin, dan nilai x-koordinat didalam segi empat tepat ini dari 0.0 kepada 200.0 dengan nilai y-koordiant dalam jarak dari 0.0 kepada 150.0. Apa-apa projek yang dimaksudkan didalam dunia koordinat segi empat tepat yang ditunjukkan didalam paparan tingkap. Apa-apa diluar jarak koordinat tidak akan dipaparkan. Oleh itu, fungsi GLU gluOrtho2D menerangkan lingkungan rujukan koordinat dalam paparan tingkap menjadi (0.0,0.0) di bawah-kiri selekoh paparan tingkap dan (200.0,150.0) diatas-kanan selekoh tingkap. Disebabkan kita hanya menerangkan tentang objek 2-dimensi, unjuran ortogon tidak mempunyai kesan lebih untuk “paste” gambar kepada paparan tingkap yang diterangkan terdahulu.kita menggunakan dunia-koordinat segi empat tepat dengan aspek nisbah yang sama seperti paparan tingkap. Jadi, tiada pemutarbelitan kepada gambar. Kita akan menitikberatkan bagaimana untuk mengekalkan aspek nisbah yang tidak bergantung spesifik paparan tingkap.

}

void lineSegment(void)

{

       glClear(GL_COLOR_BUFFER_BIT); // mengosongkan paparan tetingkap 

//Untuk mengarahkan paparan warna tingkap, kita perlu memohon fungsi ini. Perbincangan ini ialah OpenGL simbol untuk spesifikkan nilai di dalam “colour buffer” yang perlu di set kepada nilai-nilai yang menunjukkan dalam fungsi glClearColor.

       glColor3f(1.0,1.0,1.0); //Set warna segmen garisan kepada putih
//3f akhiran pada fungsi glColor menunjukkan kespesifikasi 3 komponen warna RGB menggunakan nilai “floating-point(f)”. fungsi ini memerlukan nilai dalam lingkungan dari 0.0 kepada 1.0

        glBegin(GL_LINES);
                glVertex2i(75,100);
                glVertex2i(125,50);
        glEnd( );

//kod ini menyatakan bahagian 2-dimensi garis lurus dengan integer titik pengakhiran “cartesian” (75,100) and (125,50) 

        glBegin(GL_LINES);
                glVertex2i(125,100);
                glVertex2i(75,50);
        glEnd( );

//kod ini menyatakan bahagian 2-dimensi garis lurus dengan integer titik pengakhiran “cartesian” (125,100) dan (75,50) 

        glBegin(GL_LINES);
                glVertex2i(100,150);
                glVertex2i(25,75);
        glEnd( );

//kod ini menyatakan bahagian 2-dimensi garis lurus dengan integer titik pengakhiran “cartesian” (100,150) and (25,75) 
        
        glBegin(GL_LINES);
                glVertex2i(100,150);
                glVertex2i(175,75);
        glEnd( );

//kod ini menyatakan bahagian 2-dimensi garis lurus dengan integer titik pengakhiran “cartesian” (100,150) and (175,75) 

        glBegin(GL_LINES);
                glVertex2i(175,75);
                glVertex2i(100,0);
        glEnd( );

//kod ini menyatakan bahagian 2-dimensi garis lurus dengan integer titik pengakhiran “cartesian” (175,75) and (100,0) 

        glBegin(GL_LINES);
                glVertex2i(100,0);
                glVertex2i(25,75);
        glEnd( );

//kod ini menyatakan bahagian 2-dimensi garis lurus dengan integer titik pengakhiran “cartesian” (100,0) and (25,75) 

        glBegin(GL_TRIANGLES);
                glColor3f( 1.0f,0.0f,0.0f); //set vertex kepada warna merah
                glVertex3f(100.0f, 150.0f, 0.0f);
                glColor3f( 0.0f,1.0f,0.0f); //set vertex kepada warna hijau
                glVertex3f(75.0f, 100.0f, 0.0f);
                glColor3f( 0.0f,0.0f,1.0f); //set vertex kepada warna biru
                glVertex3f(125.0f, 100.0f, 0.0f);
        glEnd( );

// kod ini menyatakan bahagian 2-dimensi “”segitiga dengan integer titik pengakhiran “cartesian” (100.0, 150.0, 0.0), (75.0, 100.0, 0.0), dan (125.0, 100.0, 0.0).

        glBegin(GL_TRIANGLES);
                glColor3f( 1.0f,0.0f,1.0f); //set vertex kepada warna merah jambu
                glVertex3f(125.0f, 100.0f, 0.0f);
                glColor3f( 1.0f,1.0f,0.0f); //set vertex kepada warna kuning
                glVertex3f(175.0f, 75.0f, 0.0f);
                glColor3f( 0.0f,1.0f,0.0f); //set vertex kepada warna hijau
                glVertex3f(125.0f, 50.0f, 0.0f);
        glEnd( );

// kod ini menyatakan bahagian 2-dimensi “”segitiga dengan integer titik pengakhiran “cartesian” (125.0, 100.0, 0.0), (175.0, 75.0, 0.0), dan (125.0, 50.0, 0.0).

        glBegin(GL_TRIANGLES);
                glColor3f( 0.0f,0.0f,1.0f); //set vertex kepada warna biru
                glVertex3f(75.0f, 50.0f, 0.0f);
                glColor3f( 1.0f,0.0f,0.0f); //set vertex kepada warna merah
                glVertex3f(125.0f, 50.0f, 0.0f);
                glColor3f( 1.0f,1.0f,0.0f); //set vertex kepada warna kuning
                glVertex3f(100.0f, 0.0f, 0.0f);
        glEnd( );

// kod ini menyatakan bahagian 2-dimensi “”segitiga dengan integer titik pengakhiran “cartesian” (75.0, 50.0, 0.0), (125.0, 50.0, 0.0), dan (100.0, 0.0, 0.0).

        glBegin(GL_TRIANGLES);
                glColor3f( 0.0f,1.0f,1.0f); //set vertex kepada warna hijau biru
                glVertex3f(25.0f, 75.0f, 0.0f);
                glColor3f( 1.0f,0.0f,0.0f); //set vertex kepada warna merah
                glVertex3f(75.0f, 50.0f, 0.0f);
                glColor3f( 1.0f,0.0f,1.0f); //set vertex kepada warna merah jambu
                glVertex3f(75.0f, 100.0f, 0.0f);
        glEnd( );

// kod ini menyatakan bahagian 2-dimensi “”segitiga dengan integer titik pengakhiran “cartesian” (25.0, 75.0, 0.0), (75.0, 50.0, 0.0), dan (75.0, 100.0, 0.0).

       glFlush();

//Untuk memproses kesemua rutin OpenGL secepat mungkin yang boleh.

}

void main(int argc, char** argv)

{

       glutInit(&amp;argc, argv);     //initialize GLUT

//Langkah pertama adalah untuk meletakkan awalan(initialize) GLUT. Fungsi permulaan boleh memproses mana-mana ayat perintah alasan (arguments) tetapi tidak memerlukan parameters untuk contoh program pertama.

       glutInitDisplayMode(GLUT_SINGLE|GLUT_RGB);  //set display mode

//kita boleh mengubah posisi dan saiz. Kita juga boleh mengeset nombor pilihan lain untuk memaparkan window(display window), contohnya penampan(buffering) dan pilihan jenis warna dengan glutInitDisplayMode fungsi. Alas an (arguments) untuk rutin diarahkan simbolik GLUT malar(constant). Untuk contoh, arahan yang spesifik yang satu-satunya menyegarkan penampan adalah digunakan untuk memaparkan tingkap dan hendak menggunakan jenis warna yang digunakan adalah merah, hijau dan biru (RGB) komponen untuk dipilih nilainya

      glutInitWindowPosition(50,100); //set top left display window position

// Memberi nilai pengawalan tempat untuk dibelah atas kiri corner dipaparan window. Posisi ialah spesifik dalam integer skrin koordinat, yang menjadi titik asalan di atas kiri corner untuk dipaparan tingkap. Sepatutnya di 50 pixels ke kanan kepada pinggir kiri di skrin dan 100 pixels bawah daripada atas pinggiran skrin. 

      glutInitWindowSize(400,300); //set display window width and height

//Digunakan untuk mengeset pixel awalan lebar dan tinggi untuk paparan tingkap dengan nilai awalan lebar 400 dan tinggi 300 pixels.

      glutCreateWindow(&quot;My First OpenGL program&quot;); //create window display

//Menyatakan bahawa paparan tingkap adalah untuk dicipta pada skrin dengan pemberian sarikata untuk tajuk.
 
      init(); //Execute initialize procedure

//Untuk melaksanakan pengawalan prosedur. Permulaan untuk “one-time” parameter penetapan

      glutDisplayFunc(lineSegment); //send graphics to display window

//Untuk spesifikkan kandungan tingkap. Untuk ini, kita mencipta gambar menggunakan OpenGL fungsi dan hantar gambar definisi kepada tingkap (window). Contohnya, sepatutnya kita memerlukan OpenGL kod untuk menggambarkan satu garis sekmen dalam prosedur yang dipanggil lineSegment.

      glutMainLoop(); //display everything and wait

//Ini diperlukan untuk menyempurnakan tingkap-pemprosesan  operasi dan pelaksanaan penyataan tersebut, kesemua paparan tingkap yang dicipta termasuk kandungan grafik akan diaktifkan.

}

[[Kategori:OpenGL|Contoh Program Penuh GLUT Menggunakan OpenGL]]</text>
      <sha1>0vwzn96mwbckhdqiiuseiti0vgkxkwl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>OpenGL/Kiub berputar warna-warni</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2914</id>
    <revision>
      <id>9578</id>
      <parentid>9577</parentid>
      <timestamp>2014-08-19T08:22:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Lihat juga */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8206" xml:space="preserve">Kod sumber penuh untuk kiub berputar warna-warni
&lt;source lang=&quot;c&quot;&gt;
 #include &lt;stdlib.h&gt;
 #include &lt;GL/glut.h&gt;
 #include &lt;math.h&gt;

 void DisplayFunc(void)
 {
 static float alpha = 0;

 glClear(GL_COLOR_BUFFER_BIT | GL_DEPTH_BUFFER_BIT);
 glLoadIdentity();

 glTranslatef(0, 0, -10);
 glRotatef(30, 1, 0, 0);
 glRotatef(alpha, 0, 1, 0);

 glBegin(GL_QUADS);

 glColor3f(0, 0, 0); glVertex3f(-1, -1, -1);
 glColor3f(0, 0, 1); glVertex3f(-1, -1,  1);
 glColor3f(0, 1, 1); glVertex3f(-1,  1,  1);
 glColor3f(0, 1, 0); glVertex3f(-1,  1, -1);

 glColor3f(1, 0, 0); glVertex3f( 1, -1, -1);
 glColor3f(1, 0, 1); glVertex3f( 1, -1,  1);
 glColor3f(1, 1, 1); glVertex3f( 1,  1,  1);
 glColor3f(1, 1, 0); glVertex3f( 1,  1, -1);

 glColor3f(0, 0, 0); glVertex3f(-1, -1, -1);
 glColor3f(0, 0, 1); glVertex3f(-1, -1,  1);
 glColor3f(1, 0, 1); glVertex3f( 1, -1,  1);
 glColor3f(1, 0, 0); glVertex3f( 1, -1, -1);

 glColor3f(0, 1, 0); glVertex3f(-1,  1, -1);
 glColor3f(0, 1, 1); glVertex3f(-1,  1,  1);
 glColor3f(1, 1, 1); glVertex3f( 1,  1,  1);
 glColor3f(1, 1, 0); glVertex3f( 1,  1, -1);

 glColor3f(0, 0, 0); glVertex3f(-1, -1, -1);
 glColor3f(0, 1, 0); glVertex3f(-1,  1, -1);
 glColor3f(1, 1, 0); glVertex3f( 1,  1, -1);
 glColor3f(1, 0, 0); glVertex3f( 1, -1, -1);

 glColor3f(0, 0, 1); glVertex3f(-1, -1,  1);
 glColor3f(0, 1, 1); glVertex3f(-1,  1,  1);
 glColor3f(1, 1, 1); glVertex3f( 1,  1,  1);
 glColor3f(1, 0, 1); glVertex3f( 1, -1,  1);

 glEnd();

 alpha = alpha + 0.1;

 glFlush();
 glutSwapBuffers();

 glutPostRedisplay();
 }

 void ReshapeFunc(int width, int height)
 {
 glMatrixMode(GL_PROJECTION);

 glLoadIdentity();
 gluPerspective(20, width / (float) height, 5, 15);
 glViewport(0, 0, width, height);

 glMatrixMode(GL_MODELVIEW);
 glutPostRedisplay();
 }

 void KeyboardFunc(unsigned char key, int x, int y)
 {

 int foo;
 foo = x + y; /* Has no effect: just to avoid a warning */
 if ('q' == key || 'Q' == key || 27 == key)
  exit(0);

 }
 int main(int argc, char **argv)

 {
 glutInit(&amp;argc, argv);
 glutInitDisplayMode(GLUT_RGB | GLUT_DOUBLE | GLUT_DEPTH);
 glutInitWindowSize(500, 500);
 glutCreateWindow(&quot;Kiub Berputar Warna Warni =)&quot;);

 glClearColor(0, 0, 0, 0);
 glEnable(GL_DEPTH_TEST);

 glutDisplayFunc(&amp;DisplayFunc);
 glutReshapeFunc(&amp;ReshapeFunc);
 glutKeyboardFunc(&amp;KeyboardFunc);

 glutMainLoop();
 return 0;
 }
&lt;/source&gt;

== Kod dan penerangan ==

 #include	&lt;stdlib.h&gt; 
;Perpustakaan piawai bagi bahasa pengaturcaraan dalam pelaksanaan setiap bahasa
 #include	&lt;GL/glut.h&gt;
;Bila glut.h dimasukkan,gl.h dan glu.h akan dimasukkan bermasa.
 #include	&lt;math.h&gt;
;Mentakrifkan beberapa fungsi matematik
 void DisplayFunc(void) 
;fungsi dipanggil untuk mengemaskini paparan
{
  static float alpha = 0;
;Kosongkan penimbal dan kosongkan matriks
  glClear(GL_COLOR_BUFFER_BIT | GL_DEPTH_BUFFER_BIT);
  glLoadIdentity(); 
;menggantikan matriks dengan matriks identiti
;Langkah ke belakang dan memutarkan kiub 
  glTranslatef(0, 0, -10); 
;fungsi glTranslate adalah darab matriks semasa oleh matriks terjemahan
  glRotatef(30, 1, 0, 0); 
;fungsi glRotatef mendarab matriks semasa oleh matriks putaran.
  glRotatef(alpha, 0, 1, 0); 
;fungsi glRotatef mendarab matriks semasa oleh matriks putaran.Langkah dimana untuk melukis quads
  glBegin(GL_QUADS); 
;glBegin adalah membatasi mercu primitif atau seperti kumpulan primitif. Memperlakukan setiap empat kumpulan mercu sebagai kuadrilateral tak bersandar.

;Tiap-tiap empat panggilan ke glVertex, quad dilukis.
  glColor3f(0, 0, 0); glVertex3f(-1, -1, -1); 
  glColor3f(0, 0, 1); glVertex3f(-1, -1,  1);
  glColor3f(0, 1, 1); glVertex3f(-1,  1,  1);
  glColor3f(0, 1, 0); glVertex3f(-1,  1, -1);

  glColor3f(1, 0, 0); glVertex3f( 1, -1, -1);
  glColor3f(1, 0, 1); glVertex3f( 1, -1,  1);
  glColor3f(1, 1, 1); glVertex3f( 1,  1,  1);
  glColor3f(1, 1, 0); glVertex3f( 1,  1, -1);

  glColor3f(0, 0, 0); glVertex3f(-1, -1, -1);
  glColor3f(0, 0, 1); glVertex3f(-1, -1,  1);
  glColor3f(1, 0, 1); glVertex3f( 1, -1,  1);
  glColor3f(1, 0, 0); glVertex3f( 1, -1, -1);

  glColor3f(0, 1, 0); glVertex3f(-1,  1, -1);
  glColor3f(0, 1, 1); glVertex3f(-1,  1,  1);
  glColor3f(1, 1, 1); glVertex3f( 1,  1,  1);
  glColor3f(1, 1, 0); glVertex3f( 1,  1, -1);

  glColor3f(0, 0, 0); glVertex3f(-1, -1, -1);
  glColor3f(0, 1, 0); glVertex3f(-1,  1, -1);
  glColor3f(1, 1, 0); glVertex3f( 1,  1, -1);
  glColor3f(1, 0, 0); glVertex3f( 1, -1, -1);

  glColor3f(0, 0, 1); glVertex3f(-1, -1,  1);
  glColor3f(0, 1, 1); glVertex3f(-1,  1,  1);
  glColor3f(1, 1, 1); glVertex3f( 1,  1,  1);
  glColor3f(1, 0, 1); glVertex3f( 1, -1,  1);
;Set warna semasa
  glEnd(); 
;fungsi glEnd membatasi mercu primitif atau seperti kumpulan primitif 

  alpha = alpha + 0.1;
;Putarkan sedikit
;Berakhir
  glFlush(); 
;berkuat kuasa pelaksanaan arahan GL dalam masa terhingga
  glutSwapBuffers(); 
;glutSwapBuffers swap penimbal dari tetingkap semasa jika double buffered. Menjalankan swap penampan di atas lapisan digunakan untuk tetingkap semasa

;Kemaskini lagi
  glutPostRedisplay(); 
;glutPostRedisplay menandakan tetingkap semasa yang perlu menjadi redisplayed
}

;Fungsi yang dipanggil apabila tetingkap yang diwujudkan atau disaizkan semula
 void ReshapeFunc(int width, int height) 
;fungsi yang dipanggil pada mengubah saiz tetingkap
{
  glMatrixMode(GL_PROJECTION);
;glMatrixMode menentukan matriks mana yang menjadi matriks semasa. Gl_Projection pula menggunakan operasi matriks seterusnya kepada susunan matriks unjuran
  glLoadIdentity(); 
;menggantikan matriks dengan matriks identiti
  gluPerspective(20, width / (float) height, 5, 15); 
;gluPerspective adalah menetapkan matriks unjuran perspektif.
  glViewport(0, 0, width, height); 
;glViewport adalah untuk menetapkan viewport.Tentukan sudut bawah kiri segi empat tepat viewport, dalam piksel. Nilai awal (0,0). Tentukan lebar dan tinggi daripada viewport.

  glMatrixMode(GL_MODELVIEW); 
;glMatrixMode menentukan matriks yang matriks semasa.GL_MODELVIEW Menggunakan operasi matriks seterusnya kepada susunan matriks modelview.
  glutPostRedisplay(); 
;glutPostRedisplay menandakan tetingkap semasa yang perlu menjadi redisplayed
}

;Fungsi dipanggil apabila kekunci dilanggar
 void KeyboardFunc(unsigned char key, int x, int y) 
;fungsi kekunci standard ditekan
{
  int foo; 
;mengisytiharkan interger bagi foo

  foo = x + y; 
;Telah tiada kesan. Hanya untuk mengelakkan amaran
  if ('q' == key || 'Q' == key || 27 == key)
      exit(0);
}
 int main(int argc, char **argv) 
;char **argv adalah array multidimensi yang akan menyimpan semua argument yang diserahkan kepada fungsi
{
;Penciptaan tetingkap 
  glutInit(&amp;argc, argv); 
;glutInit digunakan untuk initialize GLUT library.
  glutInitDisplayMode(GLUT_RGB | GLUT_DOUBLE | GLUT_DEPTH); 
;glutInitDisplayMode menetapkan mod paparan awal. GLUT_RGB untuk memilih tetingkap mod RGBA. Ini adalah default jika tidak GLUT_RGBA tidak GLUT_INDEX dinyatakan. GLUT_DOUBLE  untuk memilih tetingkap double buffered. Ini mengatasi GLUT_SINGLE jika ia juga dinyatakan. GLUT_DEPTH untuk memilih tetingkap dengan depth buffer .
  glutInitWindowSize(500, 500); 
;menetapkan kedudukan dan saiz tetingkap awal masing-masing
  glutCreateWindow(&quot;Kiub Berputar Warna Warni =)&quot;); 
;glutCreateWindow mewujudkan tetingkap top level.

;Menetapkan OpenGL
  glClearColor(0, 0, 0, 0); 
;menentukan nilai-nilai yang jelas bagi penimbal warna.menentukan merah,hijau,biru, dan alfa
  glEnable(GL_DEPTH_TEST); 
;membolehkan atau mematikan keupayaan GL server-side. GL_DEPTH_TEST-Jika diaktifkan, melakukan perbandingan depth dan mengemaskini depth buffer .

;Pengisytiharan untuk callbacks
  glutDisplayFunc(&amp;DisplayFunc); 
;menetapkan panggil balik paparan tetingkap semasa
  glutReshapeFunc(&amp;ReshapeFunc); 
;glutReshapeFunc set panggil balik membentuk semula bagi tetingkap semasa
  glutKeyboardFunc(&amp;KeyboardFunc); 
;glutKeyboardFunc menetapkan panggil balik papan kekunci untuk tetingkap semasa

;loop ataupun berulang
  glutMainLoop(); 
;glutMainLoop memasuki acara GLUT pemprosesan gelung

;Tidak pernah dicapai 
  return 0;
;memulangkan pernyataan yang diperlukan
}

== Lihat juga ==
* [[OpenGL/Kiub Berputar|Kiub berputar]]

[[Kategori:OpenGL|Kiub berputar warna-warni]]</text>
      <sha1>1dd7n147gip3wmaxxbl85zoebniyeex</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>OpenGL/Empat subwindows</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2915</id>
    <revision>
      <id>9575</id>
      <parentid>6738</parentid>
      <timestamp>2014-08-19T08:18:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>kategori</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3676" xml:space="preserve">Penerangan kod sumber bagi 4 Subwindows

&lt;source lang=&quot;c&quot;&gt;
#include &lt;GL/glut.h&gt;  // fail header untuk GLUT
#include &lt;stdio.h&gt;  // fail header untuk stdio

#define GAP 10

int main_w, w1, w2, w3, w4;  // pengisytiharan setiap pembolehubah untuk mewujudkan 4 subwindows. 

void
display(void) // berfungsi untuk memaparkan set dan imej 
{
  glClear(GL_COLOR_BUFFER_BIT);  //menghilangkan latar belakang objek
  glFlush();  // berkuat kuasa pelaksanaan arahan GL dalam masa terhingg

}

void
vis(int visState)
{
  printf(&quot;VIS: win=%d, v=%d\n&quot;, glutGetWindow(), visState);
}

void
reshape(int w, int h)  // menentukan bentuk dan kedudukan objek dengan memberi nilai awal kepada 2 pembolehubah.

{
  int width = 50; // mengisytihar dan menetapkan nilai awal pada pembolehubah width
  int height = 50;  // mengisytihar dan menetapkan nilai awal pada pembolehubah height


  glViewport(0, 0, w, h);  // menentukan jarak serta ruang antara setiap subwindows
  if (w &gt; 50) {
    width = (w - 3 * GAP) / 2;
  } else {
    width = 10;
  }
  if (h &gt; 50) {
    height = (h - 3 * GAP) / 2;
  } else {
    height = 10;
  }

  glutSetWindow(w1);  // mewujudkan tetingkap yang pertama
  glutPositionWindow(GAP, GAP); //menentukan kedudukan tetingkap yang pertama
  glutReshapeWindow(width, height); // menentukan saiz dan juga bentuk tetingkap berdasarkan lebar dan tinggi objek


  glutSetWindow(w2);  // mewujudkan tetingkap yang kedua
  glutPositionWindow(GAP + width + GAP, GAP);  // menentukan kedudukan tetingkap kedua iaitu bertentangan tetingkap pertama
  glutReshapeWindow(width, height); // menentukan saiz dan juga bentuk tetingkap 

  glutSetWindow(w3); // mewujudakan tetingkap yang ketiga
  glutPositionWindow(GAP, GAP + height + GAP);  // menentukan kedudukan tetingkap ketiga, bersebelahan tetingkap pertama
  glutReshapeWindow(width, height); // menentukan saiz dan juga bentuk tetingkap 

  glutSetWindow(w4);  // mewujudkan tetingkap yang keempat
  glutPositionWindow(GAP + width + GAP, GAP + height + GAP); // kedudukan tetingkap keempat bertentangan tetingkap ketiga
  glutReshapeWindow(width, height);  // menentukan saiz dan juga bentuk tetingkap 

}

int
main(int argc, char **argv)  // pembolehubah argc mengandungi beberapa arguments yang diluluskan oleh program , manakala argv adalah petunjuk kepada argument.


{
  glutInit(&amp;argc, argv);  // nilai awal glut dalam rangka kerja

  glutInitDisplayMode(GLUT_RGB);  // menyediakan mod paparan

  glutInitWindowSize(210, 210);  // menetapkan nilai awal pada saiz setiap subwindows

  main_w = glutCreateWindow(&quot;4 subwindows&quot;);  // mencipta 4 subwindows
  glutDisplayFunc(display);  // berfungsi untuk memaparkan setiap subwindows 
  glutVisibilityFunc(vis);  // keterlihatan fungsi untuk setiap objek
  glutReshapeFunc(reshape);  // menentukan bentuk dan saiz setiap subwindows
  glClearColor(1.0, 1.0, 1.0, 1.0);  // menetapkan warna bagi setiap subwindows

  w1 = glutCreateSubWindow(main_w, 10, 10, 90, 90);
  glutDisplayFunc(display);
  glutVisibilityFunc(vis);
  glClearColor(1.0, 0.0, 0.0, 1.0);
  w2 = glutCreateSubWindow(main_w, 110, 10, 90, 90);
  glutDisplayFunc(display);
  glutVisibilityFunc(vis);
  glClearColor(0.0, 1.0, 0.0, 1.0);
  w3 = glutCreateSubWindow(main_w, 10, 110, 90, 90);
  glutDisplayFunc(display);
  glutVisibilityFunc(vis);
  glClearColor(0.0, 0.0, 1.0, 1.0);
  w4 = glutCreateSubWindow(main_w, 110, 110, 90, 90);
  glutDisplayFunc(display);
  glutVisibilityFunc(vis);
  glClearColor(1.0, 1.0, 0.0, 1.0);

  glutMainLoop();  // proses pengulangan looping
  return 0;             /* ANSI C memerlukan laman utama untuk mengembalikan int. */

}
&lt;/source&gt;

[[Kategori:OpenGL|Empat subwindows]]</text>
      <sha1>paoxdkiovxr8h7i3vrunxrie8xninr5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>OpenGL/Kiub Berputar</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2916</id>
    <revision>
      <id>9576</id>
      <parentid>6734</parentid>
      <timestamp>2014-08-19T08:21:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>/* Lihat juga */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10035" xml:space="preserve">Kod sumber berikut adalah untuk memaparkan sebuah kiub yang berputar.
&lt;source lang=&quot;c&quot;&gt;
#include &lt;stdio.h&gt; 
#include &lt;GL/glut.h&gt;

static GLfloat theta[]= {0.0, 0.0, 0.0};
static GLint axis = 2;

GLfloat vertices[][3] = {
	{-1.0, -1.0, -1.0},
	{ 1.0, -1.0, -1.0},
	{ 1.0,  1.0, -1.0},
	{-1.0,  1.0, -1.0},
	{-1.0, -1.0,  1.0},
	{ 1.0, -1.0,  1.0},
	{ 1.0,  1.0,  1.0},
	{-1.0,  1.0,  1.0}

};

GLfloat colors[][3] = {		
	{0.0, 0.0, 0.0},
	{1.0, 0.0, 0.0},
	{0.0, 1.0, 0.0},
	{0.0, 0.0, 1.0},
	{1.0, 1.0, 0.0},
	{1.0, 0.0, 1.0},
	{0.0, 1.0, 1.0},
	{1.0, 1.0, 1.0}

};

void polygon (int a, int b, int c, int d){

		glColor3fv(colors[a]);
		glVertex3fv(vertices[a]);

		glColor3fv(colors[b]);
		glVertex3fv(vertices[b]);

		glColor3fv(colors[c]);
		glVertex3fv(vertices[c]);

		glColor3fv(colors[d]);
		glVertex3fv(vertices[d]);

	glEnd();

}

void colorcube(void){

	polygon(0, 3, 2, 1);
	polygon(2, 3, 7, 6);
	polygon(0, 4, 7, 3);
	polygon(1, 2, 6, 5);
	polygon(4, 5, 6, 7);
	polygon(0, 1, 5, 4);
}

void display(void){
	glClear(GL_COLOR_BUFFER_BIT | GL_DEPTH_BUFFER_BIT);
	glLoadIdentity();			

	glRotatef(theta[0], 1.0, 0.0, 0.0);
	glRotatef(theta[1], 0.0, 1.0, 0.0);
	glRotatef(theta[2], 0.0, 0.0, 1.0);

	colorcube();

	glFlush();				

	glutSwapBuffers();			
}


void spinCube(void){

	
	theta[axis] += 0.05;
	if(theta[axis] &gt; 360.0){
		theta [axis] -= 360.0;
	}

	display();

}

void mouse(int btn, int state, int x, int y){

	
	if(btn == GLUT_LEFT_BUTTON &amp;&amp; state == GLUT_DOWN){axis = 0;}
	if(btn == GLUT_RIGHT_BUTTON &amp;&amp; state == GLUT_DOWN){axis = 1;}
	if(btn == GLUT_MIDDLE_BUTTON &amp;&amp; state == GLUT_DOWN){axis = 3;}

}

void myReshape(int w, int h){

	glMatrixMode(GL_PROJECTION);
	glLoadIdentity();	
	if( w &lt;= h){
		glOrtho( -2.0, 2.0, -2.0*((GLfloat)h/(GLfloat)w), 
			2.0*((GLfloat)h/(GLfloat)w), -10.0, 10.0);

	}else{
		glOrtho( -2.0*((GLfloat)w/(GLfloat)h), 2.0*((GLfloat)w/(GLfloat)h), -2.0,
			2.0, -10.0, 10.0);
	}

	glMatrixMode(GL_MODELVIEW);	

}

int main(int argc, char **argv){

		glutInit(&amp;argc, argv);

		glutInitDisplayMode(GLUT_DOUBLE | GLUT_RGB | GLUT_DEPTH);
		glutInitWindowSize( 500, 500);
		glutCreateWindow(&quot;Kiub Berputar&quot;);
		glutReshapeFunc(myReshape);
		glutDisplayFunc(display);
		glutIdleFunc(spinCube);
		glutMouseFunc(mouse);
		glEnable(GL_DEPTH_TEST);			

		glutMainLoop();

		return 0;

}
&lt;/source&gt;

'''''Penerangan Selanjutnya'''''
&lt;source lang=&quot;c&quot;&gt;
#include &lt;stdio.h&gt;
&lt;/source&gt;
'''Kod di atas bertujuan untuk mengambil kandungan fail yang dinamakan “stdio.h “dan melekatkannya di dalam fail sumber.'''
'''Pada asasnya, ia memberitahu pengkompil untuk membuat perpustakaan “stdio.h” disediakan supaya fungsi-fungsi boleh digunakan dalam kod.'''
'''Stdio.h termasuk semua fungsi standard I / O (seperti membenarkan input keyboard, dll)'''
&lt;source lang=&quot;c&quot;&gt;
#include &lt;GL/glut.h&gt;&lt;br&gt;
&lt;/source&gt;
'''Begitu juga dengan kod di atas. Bezanya ianya diambil dari fail “glut.h”.'''

''' Berikut adalah untuk menetapkan putaran sudut awal.'''
&lt;source lang=&quot;c&quot;&gt;
static GLfloat theta[]= {0.0, 0.0, 0.0};
&lt;/source&gt;
'''Di bawah pula adalah untuk menetapkan paksi awal putaran.'''
&lt;source lang=&quot;c&quot;&gt;
static GLint axis = 2;
&lt;/source&gt;

'''Kod berikut pula adalah untuk mencipta 8 bucu atau mercu sesebuah kiub.'''

&lt;source lang=&quot;c&quot;&gt;
GLfloat vertices[][3] = {		
	{-1.0, -1.0, -1.0},
	{ 1.0, -1.0, -1.0},
	{ 1.0,  1.0, -1.0},
	{-1.0,  1.0, -1.0},
	{-1.0, -1.0,  1.0},
	{ 1.0, -1.0,  1.0},
	{ 1.0,  1.0,  1.0},
	{-1.0,  1.0,  1.0}

};
&lt;/source&gt;
'''Kod seterusnya pula adalah untuk memberi warna kepada setiap bucu. Warna adalah berdasarkan RGB-Merah, Hijau, dan Biru.'''

&lt;source lang=&quot;c&quot;&gt;
GLfloat colors[][3] = {			 
       {0.0, 0.0, 0.0},  // -hitam
	{1.0, 0.0, 0.0}, // -merah
	{0.0, 1.0, 0.0}, // -hijau
	{0.0, 0.0, 1.0}, // -biru
	{1.0, 1.0, 0.0}, // -kuning
	{1.0, 0.0, 1.0}, // -magenta merah jambu keunguan
	{0.0, 1.0, 1.0}, // -cyan atau biru hijau
	{1.0, 1.0, 1.0}  // -putih

};
&lt;/source&gt;

'''Kod-kod di bawah pula untuk melukis sisi kiub dan menetapkan warna.'''

&lt;source lang=&quot;c&quot;&gt;
void polygon (int a, int b, int c, int d){

	glBegin(GL_POLYGON);

		glColor3fv(colors[a]);
		glVertex3fv(vertices[a]);

		glColor3fv(colors[b]);
		glVertex3fv(vertices[b]);

		glColor3fv(colors[c]);
		glVertex3fv(vertices[c]);

		glColor3fv(colors[d]);
		glVertex3fv(vertices[d]);

	glEnd();

}
&lt;/source&gt;

'''Seterusnya adalah untuk menetapkan peta dan koordinat bucu. Diingatkan bahawa susunannya amat penting bagi menetapkan bentuk kiub tersebut.'''

&lt;source lang=&quot;c&quot;&gt;
void colorcube(void){
	polygon(0, 3, 2, 1);
	polygon(2, 3, 7, 6);
	polygon(0, 4, 7, 3);
	polygon(1, 2, 6, 5);
	polygon(4, 5, 6, 7);
	polygon(0, 1, 5, 4);
}
&lt;/source&gt;

'''Berikut adalah untuk memanggil balik paparan, menghilangkan penampan rangka dan penampan ''z'', memutarkan kiub dan melukis kiub tersebut. '''
&lt;source lang=&quot;c&quot;&gt;
void display(void){
&lt;/source&gt;

'''Berikut pula untuk menhilangkan penampan pusat pandangan iaitu penampan warna dan kedalaman.'''

&lt;source lang=&quot;c&quot;&gt;
	glClear(GL_COLOR_BUFFER_BIT | GL_DEPTH_BUFFER_BIT);
&lt;/source&gt;

'''Kod di bawah pula untuk menggantikan matrix semasa dengan matrix persamaan(identiti). atau untuk melihat bayang-bayang imej terakhir.'''
&lt;source lang=&quot;c&quot;&gt;
	glLoadIdentity();			
&lt;/source&gt;

'''Kod seterusnya adalah untuk menggandakan matrix semasa dengar matrix putaran, theta, x, y, z.'''

&lt;source lang=&quot;c&quot;&gt;
	glRotatef(theta[0], 1.0, 0.0, 0.0);
	glRotatef(theta[1], 0.0, 1.0, 0.0);
	glRotatef(theta[2], 0.0, 0.0, 1.0);

	colorcube();
&lt;/source&gt;

'''Pelaksanaan berkuat kuasa arahan GL dalam masa yang yang terbatas adalah seperti berikut.'''
&lt;source lang=&quot;c&quot;&gt;
	glFlush();
&lt;/source&gt;

'''Bertujuan meletakkan imej untuk dilukis di penampan sebagai paparan.'''
&lt;source lang=&quot;c&quot;&gt;
	glutSwapBuffers();			

}
&lt;/source&gt;
'''Berikut pula adalah unuk memanggil balik idle dan memutar kiub sebanyak 2 darjah.'''
&lt;source lang=&quot;c&quot;&gt;
void spinCube(void){

	theta[axis] += 0.05; 
&lt;/source&gt;
'''Meletakkan darjah rangka lebih kecil bermaksud memperlahankan pusingan kiub.'''
&lt;source lang=&quot;c&quot;&gt;
	if(theta[axis] &gt; 360.0){
		theta [axis] -= 360.0;
	}

	display();

}
&lt;/source&gt;
	
'''Kod di bawah pula adalah untuk memilih satu paksi untuk berputar.'''
&lt;source lang=&quot;c&quot;&gt;
void mouse(int btn, int state, int x, int y){

	if(btn == GLUT_LEFT_BUTTON &amp;&amp; state == GLUT_DOWN){axis = 0;}
	if(btn == GLUT_RIGHT_BUTTON &amp;&amp; state == GLUT_DOWN){axis = 1;}
	if(btn == GLUT_MIDDLE_BUTTON &amp;&amp; state == GLUT_DOWN){axis = 3;}


}
&lt;/source&gt;

&lt;source lang=&quot;c&quot;&gt;
void myReshape(int w, int h){
&lt;/source&gt;

'''glViewport( 0, 0, w, h);	//Menetapkan pusat pandangan. Tidak diperlukan untuk kod sumber ini.'''

'''Untuk memilih matrik timbunan tertentu untuk melaksanakan operasi berikutnya.'''
&lt;source lang=&quot;c&quot;&gt;
	glMatrixMode(GL_PROJECTION);
&lt;/source&gt;
'''Mengurangkan kelip-kelip tetapi tidak meninggalkan impak besar di dalam program ini.'''
&lt;source lang=&quot;c&quot;&gt;
	glLoadIdentity();

	if( w &lt;= h){
		glOrtho( -2.0, 2.0, -2.0*((GLfloat)h/(GLfloat)w), 
			2.0*((GLfloat)h/(GLfloat)w), -10.0, 10.0);

	}else{
		glOrtho( -2.0*((GLfloat)w/(GLfloat)h), 2.0*((GLfloat)w/(GLfloat)h), -2.0,
			2.0, -10.0, 10.0);
	}
&lt;/source&gt;
'''Bertukar kepada operasi matrix pandangan model.'''
&lt;source lang=&quot;c&quot;&gt;
	glMatrixMode(GL_MODELVIEW);

}
&lt;/source&gt;

&lt;source lang=&quot;c&quot;&gt;
int main(int argc, char **argv){

		glutInit(&amp;argc, argv);

&lt;/source&gt;
'''Tetapkan mod paparan penciptaan tingkap. Ia juga membolehkan anda untuk mengawal cara tingkap openGL berikutnya.'''&lt;br&gt;
'''GLUT_DOUBLE penting untuk animasi yang lancar. GLUT_RGB untuk warna default. GLUT_DEPTH untuk penampan kedalaman.'''
&lt;source lang=&quot;c&quot;&gt;
		glutInitDisplayMode(GLUT_DOUBLE | GLUT_RGB | GLUT_DEPTH); //paparan penampan berganda, rgb dan kedalaman
&lt;/source&gt;
'''Menetapkan saiz tingkap ukuran 500x500'''
&lt;source lang=&quot;c&quot;&gt;
		glutInitWindowSize( 500, 500);
&lt;/source&gt;
'''Memmberi nama kepada tingkap iaitu &quot;Kiub Berputar&quot; '''
&lt;source lang=&quot;c&quot;&gt;
		glutCreateWindow(&quot;Kiub Berputar&quot;);
&lt;/source&gt;

'''glutReshapeFunc set panggil balik membentuk semula bagi tetingkap semasa.Panggil balik membentuk semula dicetuskan apabila tingkap membentuk semula.'''&lt;br&gt;
'''Sebuah panggil balik membentuk semula adalah juga dicetuskan sebaik sebelum panggil balik pertama dipaparkan tetingkap selepas tingkap yang diwujudkan atau bila-bila masa lapisan untuk tingkap ditubuhkan.'''&lt;br&gt;
'''Parameter lebar dan ketinggian panggil balik yang menentukan saiz tetingkap baru dalam piksel.Sebelum panggil balik, tetingkap semasa ke tingkap yang telah membentuk semula.'''
&lt;source lang=&quot;c&quot;&gt;
		glutReshapeFunc(myReshape);
&lt;/source&gt;
'''glutDisplayFunc set panggil balik paparan tetingkap semasa. Apabila GLUT menentukan bahawa satah biasa untuk tingkap perlu dipaparkan semula, panggil balik paparan untuk tingkap dipanggil.'''
&lt;source lang=&quot;c&quot;&gt;
		glutDisplayFunc(display);
&lt;/source&gt;
'''glutIdleFunc menetapkan panggil balik idle global supaya program GLUT boleh melaksanakan tugas pemprosesan latar belakang atau animasi berterusan apabila peristiwa sistem tetingkap tidak diterima.'''&lt;br&gt;
'''Jika diaktifkan, panggilan balik idle terus dipanggil apabila peristiwa tidak diterima. Rutin panggil balik tidak mempunyai parameter. Tetingkap semasa dan menu semasa tidak akan berubah sebelum panggil balik idle.'''
&lt;source lang=&quot;c&quot;&gt;
		glutIdleFunc(spinCube);
&lt;/source&gt;
'''glutMouseFunc set panggil balik tetikus untuk tingkap semasa.'''
&lt;source lang=&quot;c&quot;&gt;
		glutMouseFunc(mouse);
&lt;/source&gt;
'''Membolehkan pembuangan permukaan tersembunyi.'''
&lt;source lang=&quot;c&quot;&gt;
		glEnable(GL_DEPTH_TEST);
&lt;/source&gt;
''' glutMainLoop memasukkan pemprosesan GLUT gelung. Rutin ini harus dipanggil paling banyak sekali dalam program GLUT. Sebaik sahaja dipanggil, rutin ini tidak akan kembali. Ia akan memanggil perlu apa-apa panggilan balas yang telah berdaftar.'''
&lt;source lang=&quot;c&quot;&gt;			
		glutMainLoop();


		return 0;

}
&lt;/source&gt;

Diharapkan penjelasan di atas dapat membantu sedikit sebanyak pemahaman anda ke atas kod sumber openGL kiub berputar.

== Lihat juga ==
* [[OpenGL/Kiub_berputar_warna-warni|Kiub berputar warna-warni]]

[[Kategori:OpenGL|Kiub berputar]]</text>
      <sha1>q5szacpud4jwukf46x5kk2jdk99ijbm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>OpenGL/Penerangan Kod OpenGL</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2917</id>
    <revision>
      <id>8517</id>
      <parentid>8516</parentid>
      <timestamp>2013-10-18T15:28:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>kategori</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6066" xml:space="preserve">     #include &lt;GL/glut.h&gt;
// dalam semua program grafik, ia memerlukan fail utama (''header file'') untuk perpustakaan utama (''core library'') [[OpenGL]]. Kebanyakan aplikasi juga memerlukan GLU dan kebanyakan sistem memerlukan fail utama untuk sistem tingkap (''window system'').

void init(void)

{
     glClearColor(1.0,1.0,1.0,0.0); //set display window color to white
//Menggunakan RGB nilai-nilai warna, kita mengesetkan warna latarbelakang untuk paparan tingkap kepada putih
     glMatrixMode(GL_PROJECTION); //set projection parameters
     gluOrtho2D(0.0,200.0,0.0,150.0);
//Kedua-dua fungsi ini diperlukan untuk mengeset jenis unjuran(projection type) dan penglihatan parameter lain yang diperlukan. Spesifik unjuran ortogon ialah digunakan untuk isi kandungan peta 2-dimensi kawasan segi empat tepat kepada dunia koordinat di skrin, dan nilai x-koordinat didalam segi empat tepat ini dari 0.0 kepada 200.0 dengan nilai y-koordiant dalam jarak dari 0.0 kepada 150.0. Apa-apa projek yang dimaksudkan didalam dunia koordinat segi empat tepat yang ditunjukkan didalam paparan tingkap. Apa-apa diluar jarak koordinat tidak akan dipaparkan. Oleh itu, fungsi GLU gluOrtho2D menerangkan lingkungan rujukan koordinat dalam paparan tingkap menjadi (0.0,0.0) di bawah-kiri selekoh paparan tingkap dan (200.0,150.0) diatas-kanan selekoh tingkap. Disebabkan kita hanya menerangkan tentang objek 2-dimensi, unjuran ortogon tidak mempunyai kesan lebih untuk “paste” gambar kepada paparan tingkap yang diterangkan terdahulu.kita menggunakan dunia-koordinat segi empat tepat dengan aspek nisbah yang sama seperti paparan tingkap. Jadi, tiada pemutarbelitan kepada gambar. Kita akan menitikberatkan bagaimana untuk mengekalkan aspek nisbah yang tidak bergantung spesifik paparan tingkap.

}

void lineSegment(void)

{
     glClear(GL_COLOR_BUFFER_BIT); //Clear display window
//Untuk mengarahkan paparan warna tingkap, kita perlu memohon fungsi ini.Perbincangan ini ialah OpenGL simbol untuk spesifikkan nilai di dalam “colour buffer” yang perlu di set kepada nilai-nilai yang menunjukkan dalam fungsi glClearColor.

     glColor3f(0.1, 1.1,1.1); //Set line segment color 
//3f akhiran pada fungsi glColor menunjukkan kespesifikasi 3 komponen warna RGB menggunakan nilai “floating-point(f)”. fungsi ini memerlukan nilai dalam lingkungan dari 0.0 kepada 1.0

       glBegin(GL_LINES);
          glVertex2i(5,5);
          glVertex2i(195,5);
       glEnd();
//kod ini menyatakan bahagian 2-dimensi garis lurus dengan integer titik pengakhiran “cartesian” (5,5) and (195,5)
      glBegin(GL_LINES);
          glVertex2i(5,140);
          glVertex2i(195,140);
      glEnd();
// kod ini menyatakan bahagian 2-dimensi garis lurus dengan integer titik pengakhiran “cartesian” (5,140) and (195,140)
       glBegin(GL_POLYGON);
          glVertex3f (25.0, 25.0, 0.0);
          glVertex3f (75.0, 25.0, 0.0);
          glVertex3f (75.0, 75.0, 0.0);
          glVertex3f (25.0, 75.0, 0.0);
       glEnd();
// kod ini menyatakan bahagian 2-dimensi “”polygon dengan integer titik pengakhiran “cartesian” (25.0, 25.0, 0.0), (75.0, 25.0, 0.0), (75.0, 75.0, 0.0) and (25.0, 75.0, 0.0).

       glBegin(GL_TRIANGLES);
          glVertex3f(100.0f, 100.0f, 0.0f);
          glVertex3f(150.0f, 100.0f, 0.0f);
          glVertex3f(125.0f, 50.0f, 0.0f);
      glEnd( );
// kod ini menyatakan bahagian 2-dimensi “”polygon dengan integer titik pengakhiran “cartesian” (25.0, 25.0, 0.0), (75.0, 25.0, 0.0), (75.0, 75.0, 0.0) and (25.0, 75.0, 0.0).
      glFlush();

//Untuk memproses kesemua rutin OpenGL secepat mungkin yang boleh.

}

void main(int argc, char** argv)

{
     glutInit(&amp;argc, argv);     //initialize GLUT
//Langkah pertama adalah untuk meletakkan awalan(initialize) GLUT. Fungsi permulaan boleh memproses mana-mana ayat perintah alasan (arguments) tetapi tidak memerlukan parameters untuk contoh program pertama.
     glutInitDisplayMode(GLUT_SINGLE|GLUT_RGB);  //set display mode
//kita boleh mengubah posisi dan saiz. Kita juga boleh mengeset nombor pilihan lain untuk memaparkan window(display window), contohnya penampan(buffering) dan pilihan jenis warna dengan glutInitDisplayMode fungsi. Alas an (arguments) untuk rutin diarahkan simbolik GLUT malar(constant). Untuk contoh, arahan yang spesifik yang satu-satunya menyegarkan penampan adalah digunakan untuk memaparkan tingkap dan hendak menggunakan jenis warna yang digunakan adalah merah, hijau dan biru (RGB) komponen untuk dipilih nilainya
     glutInitWindowPosition(50,100); //set top left display window position
// Memberi nilai pengawalan tempat untuk dibelah atas kiri corner dipaparan window. Posisi ialah spesifik dalam integer skrin koordinat, yang menjadi titik asalan di atas kiri corner untuk dipaparan tingkap. Sepatutnya di 50 pixels ke kanan kepada pinggir kiri di skrin dan 100 pixels bawah daripada atas pinggiran skrin.
    glutInitWindowSize(400,300); //set display window width and height
//Digunakan untuk mengeset pixel awalan lebar dan tinggi untuk paparan tingkap dengan nilai awalan lebar 400 dan tinggi 300 pixels.
    glutCreateWindow(&quot;My First OpenGL program&quot;); //create window display
//Menyatakan bahawa paparan tingkap adalah untuk dicipta pada skrin dengan pemberian sarikata untuk tajuk.
    init(); //Execute initialize procedure
// Untuk melaksanakan pengawalan prosedur. Permulaan untuk “one-time” parameter penetapan
    glutDisplayFunc(lineSegment); //send graphics to display window
//Untuk spesifikkan kandungan tingkap. Untuk ini, kita mencipta gambar menggunakan OpenGL fungsi dan hantar gambar definisi kepada tingkap (window). Contohnya, sepatutnya kita memerlukan OpenGL kod untuk menggambarkan satu garis sekmen dalam prosedur yang dipanggil lineSegment.
    glutMainLoop(); //display everything and wait
//Ini diperlukan untuk menyempurnakan tingkap-pemprosesan operasi dan pelaksanaan penyataan tersebut, kesemua paparan tingkap yang dicipta termasuk kandungan grafik akan diaktifkan.

}

[[Kategori:OpenGL|Penerangan Kod OpenGL]]</text>
      <sha1>qx8mys2nmxkqsn72xf0rxyuhtltl18w</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>OpenGL/OpenGl- Kiub Berputar</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2918</id>
    <redirect title="OpenGL/Kiub Berputar" />
    <revision>
      <id>6735</id>
      <timestamp>2011-10-29T12:48:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kurniasan</username>
        <id>241</id>
      </contributor>
      <comment>[[OpenGL/OpenGl- Kiub Berputar]] dipindahkan ke [[OpenGL/Kiub Berputar]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="33" xml:space="preserve">#LENCONG [[OpenGL/Kiub Berputar]]</text>
      <sha1>sbte3otsftutt11fsm3x394yjfas1s3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>OpenGL/OpenGl - 4 subwindows</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2919</id>
    <redirect title="OpenGL/Empat subwindows" />
    <revision>
      <id>6739</id>
      <timestamp>2011-10-29T12:50:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kurniasan</username>
        <id>241</id>
      </contributor>
      <comment>[[OpenGL/OpenGl - 4 subwindows]] dipindahkan ke [[OpenGL/Empat subwindows]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="36" xml:space="preserve">#LENCONG [[OpenGL/Empat subwindows]]</text>
      <sha1>e3qoapxqo95p8ea10ji9ue4mt42gumw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>OpenGL/OpenGL - Kiub Berputar Warna Warni</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2920</id>
    <redirect title="OpenGL/Kiub berputar warna-warni" />
    <revision>
      <id>6743</id>
      <timestamp>2011-10-29T12:53:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kurniasan</username>
        <id>241</id>
      </contributor>
      <comment>[[OpenGL/OpenGL - Kiub Berputar Warna Warni]] dipindahkan ke [[OpenGL/Kiub berputar warna-warni]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="45" xml:space="preserve">#LENCONG [[OpenGL/Kiub berputar warna-warni]]</text>
      <sha1>hdr294h4ndrs7ej9niag7pdh3xnhhi7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad Rumi</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2948</id>
    <revision>
      <id>7219</id>
      <parentid>6941</parentid>
      <timestamp>2012-11-19T06:59:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>26 Ramadan</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>26 Ramadan memindahkan laman [[Wikijunior:Abjad/Rumi]] ke [[Wikijunior:Abjad Rumi]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="404" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;width: 100%; text-align: center&quot;&gt;&lt;big&gt;&lt;big&gt;'''Abjad (Rumi)'''&lt;/big&gt;&lt;/big&gt;&lt;/div&gt;


{{center|[[Fail:TransMilenio Estacion A Caracas.svg|200px]]  [[Fail:TransMilenio Estacion B Autonorte.svg|200px]]  [[Fail:TransMilenio Estacion C Suba.svg|200px]]}}

&lt;noinclude&gt;

{{ {{BOOKTEMPLATE}} }}

{| style=&quot;width: 100%;&quot;
|style=&quot;vertical-align: bottom;&quot;|Penulis: [[:ms:Pengguna:26 Ramadan|26 Ramadan]]
|}</text>
      <sha1>4g590ot3v1100oybs3i4x56h3vyq1b2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:BOOKTEMPLATE</title>
    <ns>10</ns>
    <id>2949</id>
    <revision>
      <id>6809</id>
      <parentid>6808</parentid>
      <timestamp>2011-12-15T04:40:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>26 Ramadan</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="91" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;Templat:{{ROOTBOOKNAME}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;{{documentation}}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>70hytk1hqqjflat22u28lkjdf4hq42o</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:ROOTBOOKNAME</title>
    <ns>10</ns>
    <id>2950</id>
    <revision>
      <id>6810</id>
      <timestamp>2011-12-15T04:41:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>26 Ramadan</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '&lt;includeonly&gt;{{#switch:{{ARTICLESPACE:{{{1|{{FULLPAGENAME}}}}}}}|Template=|Category=|User=|=|{{ARTICLESPACE:{{{1|{{FULLPAGENAME}}}}}}}:}}{{BOOKNAME|{{{1|{{F...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="228" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;{{#switch:{{ARTICLESPACE:{{{1|{{FULLPAGENAME}}}}}}}|Template=|Category=|User=|=|{{ARTICLESPACE:{{{1|{{FULLPAGENAME}}}}}}}:}}{{BOOKNAME|{{{1|{{FULLPAGENAME}}}}}}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;{{documentation}}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>q8uoroh26vwids268eyjjweb9hdpw8a</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Wikijunior:Abjad Rumi</title>
    <ns>10</ns>
    <id>2951</id>
    <revision>
      <id>7228</id>
      <parentid>7227</parentid>
      <timestamp>2012-11-19T07:08:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>26 Ramadan</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>26 Ramadan memindahkan laman [[Templat:Wikijunior:Abjad]] ke [[Templat:Wikijunior:Abjad Rumi]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="930" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;font-size: x-large; text-align: center; margin: 0px auto 0px auto;&quot;&gt;– 
[[Wikijunior:Abjad Rumi/A|A]]  [[Wikijunior:Abjad Rumi/B|B]]  [[Wikijunior:Abjad Rumi/C|C]]  [[Wikijunior:Abjad Rumi/D|D]]  [[Wikijunior:Abjad Rumi/E|E]]  [[Wikijunior:Abjad Rumi/F|F]]  [[Wikijunior:Abjad Rumi/G|G]]  [[Wikijunior:Abjad Rumi/H|H]]  [[Wikijunior:Abjad Rumi/I|I]]  [[Wikijunior:Abjad Rumi/J|J]]  [[Wikijunior:Abjad Rumi/K|K]]  [[Wikijunior:Abjad Rumi/L|L]]  [[Wikijunior:Abjad Rumi/M|M]]  [[Wikijunior:Abjad Rumi/N|N]]  [[Wikijunior:Abjad Rumi/O|O]]  [[Wikijunior:Abjad Rumi/P|P]]  [[Wikijunior:Abjad Rumi/Q|Q]]  [[Wikijunior:Abjad Rumi/R|R]]  [[Wikijunior:Abjad Rumi/S|S]]  [[Wikijunior:Abjad Rumi/T|T]]  [[Wikijunior:Abjad Rumi/U|U]]  [[Wikijunior:Abjad Rumi/V|V]]  [[Wikijunior:Abjad Rumi/W|W]]  [[Wikijunior:Abjad Rumi/X|X]]  [[Wikijunior:Abjad Rumi/Y|Y]]  [[Wikijunior:Abjad Rumi/Z|Z]] –&lt;/div&gt;

[[Kategori:Wikijunior:Abjad]]</text>
      <sha1>sw7obisbjynvmto85xgcp1vcw7eir37</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad Rumi/A</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2952</id>
    <revision>
      <id>7221</id>
      <parentid>6849</parentid>
      <timestamp>2012-11-19T07:01:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>26 Ramadan</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>26 Ramadan memindahkan laman [[Wikijunior:Abjad/Rumi/A]] ke [[Wikijunior:Abjad Rumi/A]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="228" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''A''' untuk '''A'''rnab&lt;/div&gt;


[[Fail:Rabbit small.JPG|center|400px|border|link=w:Arnab]]


{{ {{BOOKTEMPLATE}} }}

[[Kategori:Wikijunior:Abjad]]

[[en:Wikijunior:Alphabet/A]]</text>
      <sha1>tdx9hj11xv8n5khaaeakoltre0ujl5p</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad Rumi/B</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2953</id>
    <revision>
      <id>7223</id>
      <parentid>6914</parentid>
      <timestamp>2012-11-19T07:02:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>26 Ramadan</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>26 Ramadan memindahkan laman [[Wikijunior:Abjad/Rumi/B]] ke [[Wikijunior:Abjad Rumi/B]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="193" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''B''' untuk '''B'''ola&lt;/div&gt;


[[Fail:Soccer ball.svg|center|400px|border|link=w:Bola]]

{{ {{BOOKTEMPLATE}} }}

[[en:Wikijunior:Alphabet/B]]</text>
      <sha1>1fd9sb940p7o1z5nqqtd47c9cqfdfwc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad Rumi/C</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2954</id>
    <revision>
      <id>7225</id>
      <parentid>6917</parentid>
      <timestamp>2012-11-19T07:02:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>26 Ramadan</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>26 Ramadan memindahkan laman [[Wikijunior:Abjad/Rumi/C]] ke [[Wikijunior:Abjad Rumi/C]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="205" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''C''' untuk '''C'''endawan&lt;/div&gt;


[[Fail:Mushroom Twins.jpg|center|400px|border|link=w:Cendawan]]


{{ {{BOOKTEMPLATE}} }}

[[en:Wikijunior:Alphabet/C]]</text>
      <sha1>ioqbiw6l0kd144atk2ijytbzcslf3up</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad Rumi/D</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2955</id>
    <revision>
      <id>7230</id>
      <parentid>6918</parentid>
      <timestamp>2012-11-19T07:09:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>26 Ramadan</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>26 Ramadan memindahkan laman [[Wikijunior:Abjad/Rumi/D]] ke [[Wikijunior:Abjad Rumi/D]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="196" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''D''' untuk '''D'''aun&lt;/div&gt;


[[Fail:Autumn leaves.jpg|center|400px|border|link=w:Daun]]


{{ {{BOOKTEMPLATE}} }}

[[en:Wikijunior:Alphabet/D]]</text>
      <sha1>4lfbm4ex8slm8q72q1w61wwkd6g23ce</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad Rumi/E</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2956</id>
    <revision>
      <id>7232</id>
      <parentid>6919</parentid>
      <timestamp>2012-11-19T07:09:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>26 Ramadan</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>26 Ramadan memindahkan laman [[Wikijunior:Abjad/Rumi/E]] ke [[Wikijunior:Abjad Rumi/E]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="192" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''E''' untuk '''E'''pal&lt;/div&gt;


[[Fail:Red Apple.jpg|center|400px|border|link=w:Epal]]


{{ {{BOOKTEMPLATE}} }}

[[en:Wikijunior:Alphabet/E]]</text>
      <sha1>tgsew8a4m3iwi65n0ji7v6054fq5d01</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad Rumi/F</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2957</id>
    <revision>
      <id>7234</id>
      <parentid>6920</parentid>
      <timestamp>2012-11-19T07:09:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>26 Ramadan</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>26 Ramadan memindahkan laman [[Wikijunior:Abjad/Rumi/F]] ke [[Wikijunior:Abjad Rumi/F]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="202" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''F''' untuk '''F'''eri&lt;/div&gt;


[[Fail:Dartmouth III Ferry.JPG|center|400px|border|link=w:Feri]]


{{ {{BOOKTEMPLATE}} }}

[[en:Wikijunior:Alphabet/F]]</text>
      <sha1>b5lyk4wf4mvzqmumh4f814jugpt6u1w</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad Rumi/G</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2958</id>
    <revision>
      <id>7236</id>
      <parentid>6921</parentid>
      <timestamp>2012-11-19T07:10:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>26 Ramadan</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>26 Ramadan memindahkan laman [[Wikijunior:Abjad/Rumi/G]] ke [[Wikijunior:Abjad Rumi/G]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="206" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''G''' untuk '''G'''ajah&lt;/div&gt;


[[Fail:African Bush Elephant.jpg|center|350px|border|link=w:Gajah]]


{{ {{BOOKTEMPLATE}} }}

[[en:Wikijunior:Alphabet/G]]</text>
      <sha1>i9w1txarsjs90fo9p69ep1htu1n31ht</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad Rumi/H</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2959</id>
    <revision>
      <id>7238</id>
      <parentid>6922</parentid>
      <timestamp>2012-11-19T07:10:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>26 Ramadan</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>26 Ramadan memindahkan laman [[Wikijunior:Abjad/Rumi/H]] ke [[Wikijunior:Abjad Rumi/H]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="232" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''H''' untuk '''H'''elikopter&lt;/div&gt;


[[Fail:RAN squirrel helicopter at melb GP 08.jpg|center|350px|border|link=w:Helikopter]]


{{ {{BOOKTEMPLATE}} }}

[[en:Wikijunior:Alphabet/H]]</text>
      <sha1>jh5zvp8zrqkj34u4d44np3uvcw894ry</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad Rumi/I</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2960</id>
    <revision>
      <id>7240</id>
      <parentid>6923</parentid>
      <timestamp>2012-11-19T07:11:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>26 Ramadan</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>26 Ramadan memindahkan laman [[Wikijunior:Abjad/Rumi/I]] ke [[Wikijunior:Abjad Rumi/I]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="200" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''I''' untuk '''I'''tik&lt;/div&gt;


[[Fail:Mandarin.duck.arp.jpg|center|400px|border|link=w:Itik]]


{{ {{BOOKTEMPLATE}} }}

[[en:Wikijunior:Alphabet/I]]</text>
      <sha1>h2s4j5tltg0weiy17xtz2tyfsef0ts2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad Rumi/J</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2961</id>
    <revision>
      <id>7242</id>
      <parentid>6924</parentid>
      <timestamp>2012-11-19T07:11:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>26 Ramadan</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>26 Ramadan memindahkan laman [[Wikijunior:Abjad/Rumi/J]] ke [[Wikijunior:Abjad Rumi/J]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="194" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''J''' untuk '''J'''agung&lt;/div&gt;


[[Fail:VegCorn.jpg|center|400px|border|link=w:Jagung]]


{{ {{BOOKTEMPLATE}} }}

[[en:Wikijunior:Alphabet/J]]</text>
      <sha1>dmqmkorhf3w5u3kw6alw5dm8yockkr8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad Rumi/K</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2962</id>
    <revision>
      <id>7244</id>
      <parentid>6925</parentid>
      <timestamp>2012-11-19T07:11:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>26 Ramadan</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>26 Ramadan memindahkan laman [[Wikijunior:Abjad/Rumi/K]] ke [[Wikijunior:Abjad Rumi/K]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="204" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''K''' untuk '''K'''upu-kupu&lt;/div&gt;


[[Fail:Pieris sp 3.jpg|center|400px|border|link=w:Kupu-kupu]]


{{ {{BOOKTEMPLATE}} }}

[[en:Wikijunior:Alphabet/K]]</text>
      <sha1>qofmfzhz6v5tru8bedisr0jy8153p23</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad Rumi/L</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2963</id>
    <revision>
      <id>7246</id>
      <parentid>6926</parentid>
      <timestamp>2012-11-19T07:11:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>26 Ramadan</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>26 Ramadan memindahkan laman [[Wikijunior:Abjad/Rumi/L]] ke [[Wikijunior:Abjad Rumi/L]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="208" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''L''' untuk '''L'''imau&lt;/div&gt;


[[Fail:Citrus hystrix dsc07772.jpg|center|400px|border|link=w:Limau]]


{{ {{BOOKTEMPLATE}} }}

[[en:Wikijunior:Alphabet/L]]</text>
      <sha1>62kvfgeeoi4isk0dg1i2a9lz4xjxfkj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad Rumi/M</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2964</id>
    <revision>
      <id>7248</id>
      <parentid>6927</parentid>
      <timestamp>2012-11-19T07:11:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>26 Ramadan</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>26 Ramadan memindahkan laman [[Wikijunior:Abjad/Rumi/M]] ke [[Wikijunior:Abjad Rumi/M]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="199" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''M''' untuk '''M'''usang&lt;/div&gt;


[[Fail:AfricanCivet.jpg|center|400px|border|link=w:Musang]]


{{ {{BOOKTEMPLATE}} }}

[[en:Wikijunior:Alphabet/M]]</text>
      <sha1>lxhv36olal7052s5ct24v37gyu0fc81</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad Rumi/N</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2965</id>
    <revision>
      <id>7250</id>
      <parentid>6928</parentid>
      <timestamp>2012-11-19T07:12:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>26 Ramadan</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>26 Ramadan memindahkan laman [[Wikijunior:Abjad/Rumi/N]] ke [[Wikijunior:Abjad Rumi/N]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="211" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''N''' untuk '''N'''angka&lt;/div&gt;


[[Fail:Jackfruit Bangladesh (3).JPG|center|400px|border|link=w:Nangka]]


{{ {{BOOKTEMPLATE}} }}

[[en:Wikijunior:Alphabet/N]]</text>
      <sha1>qo3z5vl0hsh2e1pqrsyni5qzoep5j41</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad Rumi/O</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2966</id>
    <revision>
      <id>7252</id>
      <parentid>6930</parentid>
      <timestamp>2012-11-19T07:12:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>26 Ramadan</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>26 Ramadan memindahkan laman [[Wikijunior:Abjad/Rumi/O]] ke [[Wikijunior:Abjad Rumi/O]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="214" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''O''' untuk '''O'''ren&lt;/div&gt;


[[Fail:Orange and cross section.jpg|center|500px|border|link=w:Oren (buah)]]


{{ {{BOOKTEMPLATE}} }}

[[en:Wikijunior:Alphabet/O]]</text>
      <sha1>kubwxcb23aqwiklorqemhc2fdyx8rzj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad Rumi/P</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2967</id>
    <revision>
      <id>7254</id>
      <parentid>6931</parentid>
      <timestamp>2012-11-19T07:12:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>26 Ramadan</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>26 Ramadan memindahkan laman [[Wikijunior:Abjad/Rumi/P]] ke [[Wikijunior:Abjad Rumi/P]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="193" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''P''' untuk '''P'''isang&lt;/div&gt;


[[Fail:Banana.png|center|300px|border|link=w:Pisang]]


{{ {{BOOKTEMPLATE}} }}

[[en:Wikijunior:Alphabet/P]]</text>
      <sha1>8zwivtwuyfcw7fz8tgkstjeojnfck3q</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad Rumi/Q</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2968</id>
    <revision>
      <id>7256</id>
      <parentid>6929</parentid>
      <timestamp>2012-11-19T07:13:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>26 Ramadan</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>26 Ramadan memindahkan laman [[Wikijunior:Abjad/Rumi/Q]] ke [[Wikijunior:Abjad Rumi/Q]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="198" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''Q''' untuk '''Q'''uran&lt;/div&gt;


[[Fail:Opened Qur'an.jpg|center|400px|border|link=w:Quran]]


{{ {{BOOKTEMPLATE}} }}

[[en:Wikijunior:Alphabet/Q]]</text>
      <sha1>mxqt6it3sbjuljqdovw3qkfmebsncld</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad Rumi/R</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2969</id>
    <revision>
      <id>7258</id>
      <parentid>6932</parentid>
      <timestamp>2012-11-19T07:13:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>26 Ramadan</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>26 Ramadan memindahkan laman [[Wikijunior:Abjad/Rumi/R]] ke [[Wikijunior:Abjad Rumi/R]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="196" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''R''' untuk '''R'''adio&lt;/div&gt;


[[Fail:Radio Marea.jpg|center|400px|border|link=w:Radio]]


{{ {{BOOKTEMPLATE}} }}

[[en:Wikijunior:Alphabet/R]]</text>
      <sha1>64tjjp20l4nqn2egmz6h3jf7qaoj8ll</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad Rumi/S</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2970</id>
    <revision>
      <id>7260</id>
      <parentid>6933</parentid>
      <timestamp>2012-11-19T07:14:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>26 Ramadan</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>26 Ramadan memindahkan laman [[Wikijunior:Abjad/Rumi/S]] ke [[Wikijunior:Abjad Rumi/S]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="202" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''S''' untuk '''S'''inga&lt;/div&gt;


[[Fail:Lions &amp; Lion Cubs.jpg|center|400px|border|link=w:Singa]]


{{ {{BOOKTEMPLATE}} }}

[[en:Wikijunior:Alphabet/S]]</text>
      <sha1>4lp94s7s5yfk3cbboby2xe4pv1ugaav</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad Rumi/T</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2971</id>
    <revision>
      <id>7262</id>
      <parentid>6934</parentid>
      <timestamp>2012-11-19T07:14:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>26 Ramadan</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>26 Ramadan memindahkan laman [[Wikijunior:Abjad/Rumi/T]] ke [[Wikijunior:Abjad Rumi/T]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="197" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''T''' untuk '''T'''upai&lt;/div&gt;


[[Fail:Red Squirrel.jpg|center|400px|border|link=w:Tupai]]


{{ {{BOOKTEMPLATE}} }}

[[en:Wikijunior:Alphabet/T]]</text>
      <sha1>sqj2hn4upgw5hos0fudqy37amjf6eje</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad Rumi/U</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2972</id>
    <revision>
      <id>7264</id>
      <parentid>6935</parentid>
      <timestamp>2012-11-19T07:14:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>26 Ramadan</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>26 Ramadan memindahkan laman [[Wikijunior:Abjad/Rumi/U]] ke [[Wikijunior:Abjad Rumi/U]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="233" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''U''' untuk '''U'''nta&lt;/div&gt;


[[Fail:07. Camel Profile, near Silverton, NSW, 07.07.2007.jpg|center|300px|border|link=w:Unta]]


{{ {{BOOKTEMPLATE}} }}

[[en:Wikijunior:Alphabet/U]]</text>
      <sha1>j3n67j6e7q36wptm147fk1f0kiradsh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad Rumi/V</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2973</id>
    <revision>
      <id>10339</id>
      <parentid>7266</parentid>
      <timestamp>2017-02-05T14:19:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>42</id>
      </contributor>
      <comment>Removing [[:c:File:Canadian_visa.JPG|Canadian_visa.JPG]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Srittau|Srittau]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/File:Canadian visa.JPG|]].</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="138" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''V''' untuk '''V'''isa&lt;/div&gt;


{{ {{BOOKTEMPLATE}} }}

[[en:Wikijunior:Alphabet/V]]</text>
      <sha1>clp2y46kw4t957ij1hz3i66utonxntt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad Rumi/W</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2974</id>
    <revision>
      <id>7268</id>
      <parentid>6937</parentid>
      <timestamp>2012-11-19T07:14:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>26 Ramadan</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>26 Ramadan memindahkan laman [[Wikijunior:Abjad/Rumi/W]] ke [[Wikijunior:Abjad Rumi/W]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="198" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''W''' untuk '''W'''ang&lt;/div&gt;


[[Fail:Billets de 5000.jpg|center|250px|border|link=w:Wang]]


{{ {{BOOKTEMPLATE}} }}

[[en:Wikijunior:Alphabet/W]]</text>
      <sha1>99io4i9c9i9omhvomlh8yps830p6bja</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad Rumi/X</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2975</id>
    <revision>
      <id>7270</id>
      <parentid>6940</parentid>
      <timestamp>2012-11-19T07:14:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>26 Ramadan</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>26 Ramadan memindahkan laman [[Wikijunior:Abjad/Rumi/X]] ke [[Wikijunior:Abjad Rumi/X]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="208" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''X''' untuk '''X'''ilofon&lt;/div&gt;


[[Fail:Kulintang_a_Kayo_01.jpg|center|350px|border|link=w:Xilofon]]


{{ {{BOOKTEMPLATE}} }}

[[en:Wikijunior:Alphabet/X]]</text>
      <sha1>754e5y59n71km7wdywdvvmmugljgdj0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad Rumi/Y</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2976</id>
    <revision>
      <id>7272</id>
      <parentid>6939</parentid>
      <timestamp>2012-11-19T07:14:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>26 Ramadan</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>26 Ramadan memindahkan laman [[Wikijunior:Abjad/Rumi/Y]] ke [[Wikijunior:Abjad Rumi/Y]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="198" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''Y''' untuk '''Y'''o-yo&lt;/div&gt;


[[Fail:Mexican yoyos.jpg|center|400px|border|link=w:Yo-yo]]


{{ {{BOOKTEMPLATE}} }}

[[en:Wikijunior:Alphabet/Y]]</text>
      <sha1>ea1escypm9sxgi32atihojd64vleb78</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad Rumi/Z</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2977</id>
    <revision>
      <id>7274</id>
      <parentid>6938</parentid>
      <timestamp>2012-11-19T07:15:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>26 Ramadan</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>26 Ramadan memindahkan laman [[Wikijunior:Abjad/Rumi/Z]] ke [[Wikijunior:Abjad Rumi/Z]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="196" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''Z''' untuk '''Z'''irafah&lt;/div&gt;


[[Fail:Giraffe.JPG|center|400px|border|link=w:Zirafah]]


{{ {{BOOKTEMPLATE}} }}

[[en:Wikijunior:Alphabet/Z]]</text>
      <sha1>rzmdqtsj4jaygufk5be67xjy7hh3g8y</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategori:Wikijunior:Abjad</title>
    <ns>14</ns>
    <id>2978</id>
    <revision>
      <id>9771</id>
      <parentid>7628</parentid>
      <timestamp>2015-03-01T13:41:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dexbot</username>
        <id>1814</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: removing existed iw links in Wikidata</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="42" xml:space="preserve">[[Kategori:Wikijunior]]
[[Kategori:Abjad]]</text>
      <sha1>k1a60s8s028arrxo4oos5h17om4ysu8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:NUMBEROFBOOKS</title>
    <ns>10</ns>
    <id>2979</id>
    <revision>
      <id>6846</id>
      <timestamp>2011-12-15T06:50:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>26 Ramadan</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '&lt;includeonly&gt;{{#expr: {{PAGESINCAT:Alphabetical/0}} + {{PAGESINCAT:Alphabetical/1}} + {{PAGESINCAT:Alphabetical/2}} + {{PAGESINCAT:Alphabetical/3}} + {{PAGE...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1228" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;{{#expr:
{{PAGESINCAT:Alphabetical/0}} +
{{PAGESINCAT:Alphabetical/1}} +
{{PAGESINCAT:Alphabetical/2}} +
{{PAGESINCAT:Alphabetical/3}} +
{{PAGESINCAT:Alphabetical/4}} +
{{PAGESINCAT:Alphabetical/5}} +
{{PAGESINCAT:Alphabetical/6}} +
{{PAGESINCAT:Alphabetical/7}} +
{{PAGESINCAT:Alphabetical/8}} +
{{PAGESINCAT:Alphabetical/9}} +
{{PAGESINCAT:Alphabetical/A}} +
{{PAGESINCAT:Alphabetical/B}} +
{{PAGESINCAT:Alphabetical/C}} +
{{PAGESINCAT:Alphabetical/D}} +
{{PAGESINCAT:Alphabetical/E}} +
{{PAGESINCAT:Alphabetical/F}} +
{{PAGESINCAT:Alphabetical/G}} +
{{PAGESINCAT:Alphabetical/H}} +
{{PAGESINCAT:Alphabetical/I}} +
{{PAGESINCAT:Alphabetical/J}} +
{{PAGESINCAT:Alphabetical/K}} +
{{PAGESINCAT:Alphabetical/L}} +
{{PAGESINCAT:Alphabetical/M}} +
{{PAGESINCAT:Alphabetical/N}} +
{{PAGESINCAT:Alphabetical/O}} +
{{PAGESINCAT:Alphabetical/P}} +
{{PAGESINCAT:Alphabetical/Q}} +
{{PAGESINCAT:Alphabetical/R}} +
{{PAGESINCAT:Alphabetical/S}} +
{{PAGESINCAT:Alphabetical/T}} +
{{PAGESINCAT:Alphabetical/U}} +
{{PAGESINCAT:Alphabetical/V}} +
{{PAGESINCAT:Alphabetical/W}} +
{{PAGESINCAT:Alphabetical/X}} +
{{PAGESINCAT:Alphabetical/Y}} +
{{PAGESINCAT:Alphabetical/Z}}
}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;{{documentation}}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>kqnt4phwx1dih8t16w9x5dxkba1viy0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategori:Islam</title>
    <ns>14</ns>
    <id>3013</id>
    <revision>
      <id>11151</id>
      <parentid>9762</parentid>
      <timestamp>2021-08-31T00:16:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Chongkian</username>
        <id>2495</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="35" xml:space="preserve">{{utama|Islam}}

[[Kategori:Agama]]</text>
      <sha1>0bjv69yokjx30r1pgdb7n63u4i7ltzn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Wikijunior:Abjad/Rumi</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3017</id>
    <redirect title="Templat:Wikijunior:Abjad Rumi" />
    <revision>
      <id>7279</id>
      <parentid>6916</parentid>
      <timestamp>2012-11-26T18:43:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>タチコマ robot</username>
        <id>970</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Memperbetulkan pelencongan berganda ke [[Templat:Wikijunior:Abjad Rumi]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="42" xml:space="preserve">#LENCONG [[Templat:Wikijunior:Abjad Rumi]]</text>
      <sha1>3hlrfkpieh8hmghe1goclmzca856620</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Sandwic telur</title>
    <ns>100</ns>
    <id>3026</id>
    <revision>
      <id>10707</id>
      <parentid>10706</parentid>
      <timestamp>2020-03-02T03:33:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Chongkian</username>
        <id>2495</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1025" xml:space="preserve">{{Resipi|Roti|Sandwic telur}}
{{Ringkasan resipi
| Kategori     = Roti
| Hidangan     = 2-3
| Masa         = 15 minit
| Tahap        = 3
| Tenaga       = 
| Imej         = [[Fail:Egg salad sandwich - cropped.jpg|250px]]
}}

== Bahan-bahan ==
* ½ buku roti sandwic
* Mentega atau marjerin (diputar)
* 2 biji telur
* 1-2 camca mayonis
* Garam
* Lada sulah
* 5 cm timun
* 1 biji tomato merah
* 2 helai daun salad
* Daun parsli
* Cili kerinting

== Cara ==
=== Inti ===
* Rebus telur hingga keras dan lecekkannya.
* Masukkan mayonis, lada sulah dan garam secukup rasa.
* Gaul bahan inti itu sampai rata.

=== Sandwic ===
* Potong roti sama tebal atau guna roti yang siap dipotong dan letakkannya berpasangan.
* Sapukan mentega atau marjerin pada setiap keping roti.
* Bahagikan inti sama banyak bagi setiap kepingan roti dan ratakan pada roti.
* Aturkan hirisan timun, tomato dan salad.
* Tindankan semua kepingan sandwic dan tekan.
* Hiaskan sandwich itu dengan daun parsli dan cili kerinting.

[[Kategori:Roti|Sandwich telur]]</text>
      <sha1>ilie4o42t9cjimmrogip4lby2knp89n</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Ringkasan resipi</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3027</id>
    <revision>
      <id>7023</id>
      <parentid>6965</parentid>
      <timestamp>2012-04-03T06:32:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>113.210.98.34</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1702" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;&lt;div style=&quot;width:300px; clear:both; float:right; padding:0px; margin:1em 0em 1em 1em;&quot;&gt;
&lt;table class=&quot;wikitable&quot; align=&quot;right&quot; style=&quot;margin: 1em 1em 1em 1em; background-color: #FFFFDD; width: 300px&quot;&gt;
&lt;tr&gt;
  &lt;th colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align: center; background-color: #DDDDBB; font-size: 95%&quot;&gt;Ringkasan resipi&lt;/th&gt;
&lt;/tr&gt;
{{ #if: {{{Imej|{{{Imej|{{{5|}}}}}}}}}|&lt;tr&gt;&lt;td colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align: center; font-size: 95%&quot;&gt;{{{Imej|{{{Imej|{{{5|}}}}}}}}}{{ #if: {{{Noincludecat|{{{noincludecat|}}}}}}||[[Kategori:Resipi dengan imej|{{PAGENAME}}]]}}&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}
{{ #if: {{{Kategori|{{{Kategori|{{{1|}}}}}}}}}|&lt;tr&gt;&lt;td&gt;Kategori:&lt;/td&gt;&lt;td&gt;[[:Kategori:{{{Kategori|{{{Kategori|{{{1}}}}}}}}}|{{{Kategori|{{{Kategori|{{{1}}}}}}}}}]]&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}
{{ #if: {{{Hidangan|{{{Hidangan|{{{2|}}}}}}}}}|&lt;tr&gt;&lt;td&gt;Hidangan:&lt;/td&gt;&lt;td&gt;{{{Hidangan|{{{Hidangan|{{{2}}}}}}}}}&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;|{{ #if: {{{Noincludecat|{{{noincludecat|}}}}}}||[[Category:Resipi tanpa hidangan|{{PAGENAME}}]]}}}}
{{ #if: {{{Tenaga|{{{Tenaga|{{{6|}}}}}}}}}|&lt;tr&gt;&lt;td&gt;Tenaga:&lt;/td&gt;&lt;td&gt;{{{Tenaga|{{{Tenaga|{{{6}}}}}}}}}&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}
{{ #if: {{{Masa|{{{Masa|{{{3|}}}}}}}}}|&lt;tr&gt;&lt;td&gt;Masa:&lt;/td&gt;&lt;td&gt;{{{Masa|{{{Masa|{{{3}}}}}}}}}&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;|{{ #if: {{{Noincludecat|{{{noincludecat|}}}}}}||[[Category:Resipi tanpa masa memasak|{{PAGENAME}}]]}}}}
{{ #if: {{{Tahap|{{{Tahap|{{{4|}}}}}}}}}|&lt;tr&gt;&lt;td&gt;Kesukaran:&lt;/td&gt;&lt;td align=&quot;center&quot;&gt;[[Fail:{{{Tahap|{{{Tahap|{{{4}}}}}}}}}o5dots.svg|{{ #switch: {{{Tahap|{{{Tahap|{{{4|}}}}}}}}}|1=Sangat Mudah|2=Mudah|3=Sederhana|4=Sukar|5=Sangat Sukar}}]]{{ #if: {{{Noincludecat|{{{noincludecat|}}}}}}||{{ #if: {{{Tahap|{{{Tahap|{{{4|}}}}}}}}}
}}}}
&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}
&lt;/table&gt;&lt;/div&gt;&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;{{documentation}}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>jjbb5z2k2uo3cz4ao9dikcq4pq95cjd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Ringkasan resipi/doc</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3028</id>
    <revision>
      <id>10367</id>
      <parentid>6964</parentid>
      <timestamp>2017-06-28T01:47:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Jeluang Terluang</username>
        <id>2150</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Contoh */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1180" xml:space="preserve">{{Sublaman pendokumenan}}

== Penggunaan ==
* Templat ringkasan resipi ini digunakan bagi memberi maklumat ringkas terhadap sesuatu resipi. Templat ini boleh digunakan dengan menggunakan kod templat di bawah: 

=== Kod ===
&lt;div style=&quot;width:350px;background:#dddddd;border: 1px solid black;padding:0.5em  1em 0.5em 1em&quot;&gt;&lt;pre&gt;
{{Ringkasan resipi
| Kategori     = 
| Hidangan     = 
| Masa         =
| Tahap        = 
| Tenaga       = 
| Imej         =
}}
&lt;/pre&gt;&lt;/div&gt;

=== Contoh ===
{{Ringkasan resipi
| Kategori     = Roti
| Hidangan     = 2-3
| Masa         = 15 minit
| Tahap        = 3
| Tenaga       = 
| Imej         =
}}

&lt;includeonly&gt;
&lt;!-- CATEGORIES AND INTERWIKIS HERE --&gt;
[[Kategori:Templat resipi|{{PAGENAME}}]]
[[hy:Կաղապար:Բաղադրատոմս]]
[[ru:Шаблон:Рецепт]]
&lt;/includeonly&gt;
* Berikut ialah contoh cara templat ini digunakan. Templat tersebut akan dipaparkan di sebelah kanan.
&lt;div style=&quot;width:350px;background:#dddddd;border: 1px solid black;padding:0.5em  1em 0.5em 1em&quot;&gt;&lt;pre&gt;

{{Ringkasan resipi
| Kategori     = Roti
| Hidangan     = 2-3
| Masa         = 15 minit
| Tahap        = 3
| Tenaga       = 
| Imej         =
}}
&lt;/pre&gt;&lt;/div&gt;</text>
      <sha1>34o7dnmwqtx4a2gineuyxydvzmiomtu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Sublaman pendokumenan</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3029</id>
    <revision>
      <id>6963</id>
      <timestamp>2012-02-28T00:53:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>26 Ramadan</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '&lt;includeonly&gt;{{   #ifeq: {{lc:{{SUBPAGENAME}}}} | {{{override|doc}}}   | &lt;!-- doc page --&gt; &lt;/includeonly&gt;{{     #ifeq: {{{doc-notice|show}}} | show     | &lt;d...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1180" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;{{
  #ifeq: {{lc:{{SUBPAGENAME}}}} | {{{override|doc}}}
  | &lt;!-- doc page --&gt;
&lt;/includeonly&gt;{{
    #ifeq: {{{doc-notice|show}}} | show
    | &lt;div class=&quot;messagebox&quot; id=&quot;template_doc_page_viewed_directly&quot; style=&quot;padding-left:1ex;&quot;&gt;[[Fail:Edit-copy green.svg|30px|left]] '''Ini merupakan [[Wikipedia:Dokumentasi templat|dokumentasi]] [[Wikipedia:Sublaman|sublaman]] untuk {{{1|[[{{SUBJECTSPACE}}:{{BASEPAGENAME}}]]}}}''' &lt;small&gt;(sila lihat laman tersebut untuk {{ #if: {{SUBJECTSPACE}} | {{lc:{{SUBJECTSPACE}}}} | rencana }} asal)&lt;/small&gt;.&lt;br /&gt;Ia mengandungi maklumat penggunaan, [[Wikipedia:Kategori|kategori]] dan kandungan lain yang bukan sebahagian daripada {{ #if: {{SUBJECTSPACE}} |{{lc:{{SUBJECTSPACE}}}} halaman}} asal. &lt;/div&gt;
  }}{{DEFAULTSORT:{{PAGENAME}}}}{{
    #if: {{{inhibit|}}}
    | &lt;!-- skip --&gt;
    | [[Kategori:Dokumentasi {{
      #if: {{SUBJECTSPACE}}
      | templat
      | halaman
    }}&lt;noinclude&gt;| &lt;/noinclude&gt;]]
  }}&lt;includeonly&gt;
|&lt;!-- if not on a /doc subpage, do nothing --&gt;
}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;

{{pp-semi-template|small=yes}}
----
{{documentation}}&lt;!--
Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here!
--&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>ce7q7b60ez8neh95u9e819j7rb07wbr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Round corners</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3030</id>
    <revision>
      <id>6971</id>
      <timestamp>2012-02-28T01:28:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>26 Ramadan</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '&lt;includeonly&gt;{{border-radius|1em}} {{box-shadow|0.1em|0.1em|0.5em|rgba(0,0,0,0.75)}}&lt;/includeonly&gt;&lt;!-- --&gt;&lt;noinclude&gt;  &lt;!-- ADD CATEGORIES AND INTERWIKIS TO...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="223" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;{{border-radius|1em}} {{box-shadow|0.1em|0.1em|0.5em|rgba(0,0,0,0.75)}}&lt;/includeonly&gt;&lt;!--
--&gt;&lt;noinclude&gt;

&lt;!-- ADD CATEGORIES AND INTERWIKIS TO THE /doc PAGE, NOT HERE, THANKS --&gt;
{{documentation}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>f6kaot7f4szb8piw92vkc7kd8fkv2i8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Border-radius</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3031</id>
    <revision>
      <id>6986</id>
      <parentid>6984</parentid>
      <timestamp>2012-02-28T02:26:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>26 Ramadan</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="123" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;-moz-border-radius: {{{1|2px}}}; -webkit-border-radius: {{{1|2px}}}; border-radius: {{{1|2px}}};&lt;/includeonly&gt;</text>
      <sha1>2ptmifjyyfvdfybo3agqisksze1ydcb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Box-shadow</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3032</id>
    <revision>
      <id>6983</id>
      <parentid>6982</parentid>
      <timestamp>2012-02-28T02:23:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>26 Ramadan</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="225" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;-moz-box-shadow: {{{1|2px}}} {{{2|2px}}} {{{3|2px}}} {{{4|#CCC}}}; -webkit-box-shadow: {{{1|2px}}} {{{2|2px}}} {{{3|2px}}} {{{4|#CCC}}}; box-shadow: {{{1|2px}}} {{{2|2px}}} {{{3|2px}}} {{{4|#CCC}}};&lt;/includeonly&gt;</text>
      <sha1>0zoosdbpmaon6uushc1297vhqg2kzx7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Clear</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3033</id>
    <revision>
      <id>6985</id>
      <timestamp>2012-02-28T02:25:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>26 Ramadan</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '&lt;div style=&quot;clear: both&quot;&gt;&lt;/div&gt;'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="31" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;clear: both&quot;&gt;&lt;/div&gt;</text>
      <sha1>63bpwu6gph5fs8lm2b97dv43gxjp7yi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Documentation</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3048</id>
    <redirect title="Templat:Pendokumenan" />
    <revision>
      <id>7025</id>
      <timestamp>2012-04-03T06:34:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>26 Ramadan</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <comment>26 Ramadan memindahkan laman [[Templat:Documentation]] ke [[Templat:Pendokumenan]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="33" xml:space="preserve">#LENCONG [[Templat:Pendokumenan]]</text>
      <sha1>61xln63f5jfuopnt7dhgs8f9nfixy5q</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Abuk-abuk</title>
    <ns>100</ns>
    <id>3049</id>
    <revision>
      <id>9510</id>
      <parentid>7029</parentid>
      <timestamp>2014-07-09T08:49:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>gambar tanpa lesen</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="911" xml:space="preserve">{{Resipi|Kuih|Abuk-abuk}}
{{Ringkasan resipi
| Kategori     = Kuih
| Hidangan     = 4 orang
| Masa         = 1 jam
| Tahap        = 3
| Tenaga       = 
| Imej         = 
}}

== Bahan-bahan ==
* 120gm biji sagu
* 100gm gula pasir
* 60gm kelapa parut
* 1/2 camt. pewarna hijau
* 1/4 camt. garam
* 1 helai daun pandan (dipotong 2cm panjang)
* 8 helai daun pisang dilayur (untuk kelongsong)

== Cara membuat ==
* Sediakan pengukus.
* Cuci sagu di bawah air yang mengalir dalam penapis dan toskan hingga kering.
* Masukkan sagu ke dalam mangkuk dan campurkan garam dan kelapa parut. Tambahkan pewarna jika suka.
* Letakkan 1 camca sedang sagu ke dalam kelongsong.
* Letakkan pula 1 camca sedang campuran gula di atas sagu dan tambah 1 camca sedang sagu di atasnya.
* Letakkan kepingan daun pandan di atas sagu dan tutup kelongsong.
* Kukus selama 15-20 minit sehingga masak.
* Angkat dan sejukkan.

[[Kategori:Kuih]]</text>
      <sha1>idavwkve03nnok4jilrxg5rmjrop5tx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Lemang</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3108</id>
    <redirect title="Resipi:Lemang" />
    <revision>
      <id>7127</id>
      <parentid>7118</parentid>
      <timestamp>2012-07-14T12:08:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>alih</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="27" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Resipi:Lemang]]</text>
      <sha1>gbrahs7mh2k2xdixnkpnj5oer65wtfn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Layang-layang</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3153</id>
    <revision>
      <id>10816</id>
      <parentid>8518</parentid>
      <timestamp>2020-11-02T13:29:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Wiki Farazi</username>
        <id>2620</id>
      </contributor>
      <comment>/* Kandungan */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1130" xml:space="preserve">[[Fail:Chinese dragon kite (Berkeley, California - 2000).jpg|220px|thumb|Wau naga China]]
[[Fail:YosriWauBulan.jpg|200px|thumb|Wau bulan Malaysia]]
'''Layang-layang''' atau '''wau''' ialah sejenis alat permainan yang boleh terbang ditiup angin di udara. Ia dipercayai dicipta di China, dan telah dimainkan sejak dahulu kala di banyak tempat di dunia.

Objektif [[Wikibooks:Rak permainan dan sukan|permainan]] layang-layang biasanya ialah menerbangkan layang-layang selama mungkin. Permainan wau juga diadakan untuk pertandingan. Selain tempoh terbang, ada juga pertandingan yang melihat bentuk kecantikan wau. Ia diukur daripada segi keindahan kepada bentuk, corak ciptaan, warna, keaslian ciptaan dan ukurannya. Buku ini akan menceritakan serba sedikit tentang cara bermain layang-layang.

== Kandungan ==
#[[/Jenis/]]
#[[/Cara bermain/]]
#[[/Membuat wau/]]

{{-}}
{{Wikimedia|Layang-layang
|Commons             = Kite
|Commons category    = Kites
|Wikipedia           = Layang-layang
|Wikipedia category  = Wau
|Wikipedia portal    = 
|Wiktionary          = layang-layang
}}

[[Kategori:Layang-layang | ]]
[[Kategori:Permainan]]</text>
      <sha1>ovwy4rz9y5s3og11zxw83bpzawfqvpc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Sisterprojects</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3161</id>
    <redirect title="Templat:Projek saudara" />
    <revision>
      <id>7214</id>
      <parentid>7213</parentid>
      <timestamp>2012-11-19T04:30:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>26 Ramadan</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Membatalkan semakan 7213 oleh [[Special:Contributions/26 Ramadan|26 Ramadan]] ([[User talk:26 Ramadan|Perbincangan]])</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="35" xml:space="preserve">#LENCONG [[Templat:Projek saudara]]</text>
      <sha1>la6wtctx7958p0yhyeqs0as7b6f8h5u</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Kotak info/baris</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3162</id>
    <revision>
      <id>7216</id>
      <timestamp>2012-11-19T06:34:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>26 Ramadan</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '{{#if:{{{Pengepala|}}}  |&lt;tr&gt;&lt;th colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:center; {{{Gaya pengepala|}}}&quot;&gt;{{{Pengepala|}}}&lt;/th&gt;&lt;/tr&gt;  |{{#if:{{{Data|}}}{{#ifeq:{{{Nama|...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="451" xml:space="preserve">{{#if:{{{Pengepala|}}}
 |&lt;tr&gt;&lt;th colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:center; {{{Gaya pengepala|}}}&quot;&gt;{{{Pengepala|}}}&lt;/th&gt;&lt;/tr&gt;
 |{{#if:{{{Data|}}}{{#ifeq:{{{Nama|}}}|{{#titleparts:{{PAGENAME}}|1}}|Contoh}}
  |&lt;tr&gt;{{#if:{{{Label|}}}
   |&lt;th style=&quot;{{{Gaya label|}}}&quot;&gt;{{{Label|}}}&lt;/th&gt;
    &lt;td class=&quot;{{{Kelas|}}}&quot; style=&quot;{{{Gaya data|}}}&quot;&gt;
   |&lt;td colspan=&quot;2&quot; class=&quot;{{{Kelas|}}}&quot; style=&quot;text-align:center; {{{Gaya data|}}}&quot;&gt;
  }}{{{Data|}}}&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
 }}
}}</text>
      <sha1>c613l3qbcgbdfc91folipqy6x2jawnf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Kotak info</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3163</id>
    <revision>
      <id>7217</id>
      <timestamp>2012-11-19T06:53:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>26 Ramadan</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '&lt;table class=&quot;infobox {{{Kelas badan|}}}&quot; cellspacing=&quot;5&quot; style=&quot;width:22em; text-align:left; font-size:88%; line-height:1.5em; {{{Gaya badan|}}}&quot;&gt;&lt;!--  Kap...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4397" xml:space="preserve">&lt;table class=&quot;infobox {{{Kelas badan|}}}&quot; cellspacing=&quot;5&quot; style=&quot;width:22em; text-align:left; font-size:88%; line-height:1.5em; {{{Gaya badan|}}}&quot;&gt;&lt;!--
 Kapsyen
--&gt;{{#if:{{{Tajuk|}}}|&lt;caption class=&quot;{{{Kelas tajuk|}}}&quot; style=&quot;font-size:125%; font-weight:bold; {{{Gaya tajuk|}}}&quot;&gt;{{{Tajuk}}}&lt;/caption&gt;}}&lt;!--
 Pengepala
--&gt;{{#if:{{{Atas|}}}|{{Kotak info/baris
 |Pengepala={{{Atas}}} |Gaya pengepala=text-align:center; font-size:125%; font-weight:bold; {{{Gaya atas|}}}
 |Kelas={{{Kelas atas|}}} |Kelas baris={{{Kelas baris atas|}}}
}} }}&lt;!--
 Subpengepala1
--&gt;{{#if:{{{Subpengepala|}}}|{{Kotak info/baris
 |Data={{{Subpengepala}}}     |Gaya data={{{Gaya subpengepala|}}}
 |Kelas={{{Kelas subpengepala|}}}   |Kelas baris={{{Kelas baris subpengepala1|}}}
}} }}&lt;!--
 Subpengepala2
--&gt;{{#if:{{{Subpengepala2|}}}|{{Kotak info/baris
 |Data={{{Subpengepala2}}}     |Gaya data={{{Gaya subpengepala|}}}
 |Kelas={{{Kelas subpengepala|}}}   |Kelas baris={{{Kelas baris subpengepala2|}}}
}} }}&lt;!--
 Image1
--&gt;{{#if:{{{Imej|{{{Imej1|}}}}}}|{{Kotak info/baris
 |Data={{{Imej|{{{Imej1}}} }}}{{#if:{{{Kapsyen|{{{Kapsyen1|}}}}}}|&lt;br /&gt;&lt;span style=&quot;{{{Gaya kapsyen|}}}&quot;&gt;{{{Kapsyen|{{{Kapsyen1}}}}}}&lt;/span&gt;}}     |Gaya data={{{Gaya imej|}}}
 |Kelas={{{Kelas imej|}}}   |Kelas baris={{{Kelas baris imej1|}}}
}} }}&lt;!--
 Image2
--&gt;{{#if:{{{Imej2|}}}|{{Kotak info/baris
 |Data={{{Imej2}}}{{#if:{{{Kapsyen2|}}}|&lt;br /&gt;&lt;span style=&quot;{{{Gaya kapsyen|}}}&quot;&gt;{{{Kapsyen2}}}&lt;/span&gt;}}     |datastyle={{{Gaya imej|}}}
 |Kelas={{{Kelas imej|}}}   |Kelas baris={{{Kelas baris imej2|}}}
}} }}&lt;!--
--&gt;{{Kotak info/baris
 |Pengepala={{{Pengepala1|}}} |Gaya pengepala={{{Gaya pengepala|}}}
 |Label={{{Label1|}}}   |Gaya label={{{Gaya label|}}}
 |Data={{{Data1|}}}     |Gaya data={{{Gaya data|}}}
 |Kelas={{{Kelas1|}}}   |Kelas baris={{{Kelas baris1|}}}
}}{{Kotak info/baris
 |Pengepala={{{Pengepala2|}}} |Gaya pengepala={{{Gaya pengepala|}}}
 |Label={{{Label2|}}}   |Gaya label={{{Gaya label|}}}
 |Data={{{Data2|}}}     |Gaya data={{{Gaya data|}}}
 |Kelas={{{Kelas2|}}}   |Kelas baris={{{Kelas baris2|}}}
}}{{Kotak info/baris
 |Pengepala={{{Pengepala3|}}} |Gaya pengepala={{{Gaya pengepala|}}}
 |Label={{{Label3|}}}   |Gaya label={{{Gaya label|}}}
 |Data={{{Data3|}}}     |Gaya data={{{Gaya data|}}}
 |Kelas={{{Kelas3|}}}   |Kelas baris={{{Kelas baris3|}}}
}}{{Kotak info/baris
 |Pengepala={{{Pengepala4|}}} |Gaya pengepala={{{Gaya pengepala|}}}
 |Label={{{Label4|}}}   |Gaya label={{{Gaya label|}}}
 |Data={{{Data4|}}}     |Gaya data={{{Gaya data|}}}
 |Kelas={{{Kelas4|}}}   |Kelas baris={{{Kelas baris4|}}}
}}{{Kotak info/baris
 |Pengepala={{{Pengepala5|}}} |Gaya pengepala={{{Gaya pengepala|}}}
 |Label={{{Label5|}}}   |Gaya label={{{Gaya label|}}}
 |Data={{{Data5|}}}     |Gaya data={{{Gaya data|}}}
 |Kelas={{{Kelas5|}}}   |Kelas baris={{{Kelas baris5|}}}
}}{{Kotak info/baris
 |Pengepala={{{Pengepala6|}}} |Gaya pengepala={{{Gaya pengepala|}}}
 |Label={{{Label6|}}}   |Gaya label={{{Gaya label|}}}
 |Data={{{Data6|}}}     |Gaya data={{{Gaya data|}}}
 |Kelas={{{Kelas6|}}}   |Kelas baris={{{Kelas baris6|}}}
}}{{Kotak info/baris
 |Pengepala={{{Pengepala7|}}} |Gaya pengepala={{{Gaya pengepala|}}}
 |Label={{{Label7|}}}   |Gaya label={{{Gaya label|}}}
 |Data={{{Data7|}}}     |Gaya data={{{Gaya data|}}}
 |Kelas={{{Kelas7|}}}   |rowclass={{{Kelas baris7|}}}
}}{{Kotak info/baris
 |Pengepala={{{Pengepala8|}}} |Gaya pengepala={{{Gaya pengepala|}}}
 |Label={{{Label8|}}}   |Gaya label={{{Gaya label|}}}
 |Data={{{Data8|}}}     |Gaya data={{{Gaya data|}}}
 |Kelas={{{Kelas8|}}}   |Kelas baris={{{Kelas baris8|}}}
}}{{Kotak info/baris
 |Pengepala={{{Pengepala9|}}} |Gaya pengepala={{{Gaya pengepala|}}}
 |Label={{{Label9|}}}   |Gaya label={{{Gaya label|}}}
 |Data={{{Data9|}}}     |Gaya data={{{Gaya data|}}}
 |Kelas={{{Kelas9|}}}   |Kelas baris={{{Kelas baris9|}}}
}}{{Kotak info/baris
 |Pengepala={{{Pengepala10|}}} |Gaya pengepala={{{Gaya pengepala|}}}
 |Label={{{Label10|}}}   |Gaya label={{{Gaya label|}}}
 |Data={{{Data10|}}}     |Gaya data={{{Gaya data|}}}
 |Kelas={{{Kelas10|}}}   |Kelas baris={{{Kelas baris10|}}}
}}&lt;!-- Below
--&gt;{{#if:{{{Bawah|}}}|&lt;tr&gt;&lt;td colspan=&quot;2&quot; class=&quot;{{{Kelas bawah|}}}&quot; style=&quot;text-align:center; {{{Gaya bawah|}}}&quot;&gt;{{{Bawah}}}&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}&lt;!--
 Navbar
--&gt;{{#if:{{{Nama|}}}|&lt;tr&gt;&lt;td colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:right&quot;&gt;{{navbar|{{{Nama}}}|mini=1}}&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;}}
&lt;/table&gt;&lt;noinclude&gt;{{Pendokumenan}}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>4fj23tzxyxwv7oqeyxi4s44b1lyqlzy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad/Rumi</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3164</id>
    <redirect title="Wikijunior:Abjad Rumi" />
    <revision>
      <id>7220</id>
      <timestamp>2012-11-19T06:59:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>26 Ramadan</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <comment>26 Ramadan memindahkan laman [[Wikijunior:Abjad/Rumi]] ke [[Wikijunior:Abjad Rumi]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="35" xml:space="preserve">#LENCONG [[Wikijunior:Abjad Rumi]]
</text>
      <sha1>s96prtgl10ijfgl5a9ssklzvyo24nlf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad/Rumi/A</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3165</id>
    <redirect title="Wikijunior:Abjad Rumi/A" />
    <revision>
      <id>7222</id>
      <timestamp>2012-11-19T07:01:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>26 Ramadan</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <comment>26 Ramadan memindahkan laman [[Wikijunior:Abjad/Rumi/A]] ke [[Wikijunior:Abjad Rumi/A]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="37" xml:space="preserve">#LENCONG [[Wikijunior:Abjad Rumi/A]]
</text>
      <sha1>s1cyfso7mrjty3u7ftel859nnmeukqx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad/Rumi/B</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3166</id>
    <redirect title="Wikijunior:Abjad Rumi/B" />
    <revision>
      <id>7224</id>
      <timestamp>2012-11-19T07:02:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>26 Ramadan</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <comment>26 Ramadan memindahkan laman [[Wikijunior:Abjad/Rumi/B]] ke [[Wikijunior:Abjad Rumi/B]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="37" xml:space="preserve">#LENCONG [[Wikijunior:Abjad Rumi/B]]
</text>
      <sha1>datxy0wg1xaxzqyqdviyfl3vb8efnh4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad/Rumi/C</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3167</id>
    <redirect title="Wikijunior:Abjad Rumi/C" />
    <revision>
      <id>7226</id>
      <timestamp>2012-11-19T07:02:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>26 Ramadan</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <comment>26 Ramadan memindahkan laman [[Wikijunior:Abjad/Rumi/C]] ke [[Wikijunior:Abjad Rumi/C]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="37" xml:space="preserve">#LENCONG [[Wikijunior:Abjad Rumi/C]]
</text>
      <sha1>f0ujwdk8oz2wruhuukprvvqxp8x02xc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Wikijunior:Abjad</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3168</id>
    <redirect title="Templat:Wikijunior:Abjad Rumi" />
    <revision>
      <id>7229</id>
      <timestamp>2012-11-19T07:08:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>26 Ramadan</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <comment>26 Ramadan memindahkan laman [[Templat:Wikijunior:Abjad]] ke [[Templat:Wikijunior:Abjad Rumi]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43" xml:space="preserve">#LENCONG [[Templat:Wikijunior:Abjad Rumi]]
</text>
      <sha1>fd8xqed3srcx0v03r0vbuq0mu4xrur0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad/Rumi/D</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3169</id>
    <redirect title="Wikijunior:Abjad Rumi/D" />
    <revision>
      <id>7231</id>
      <timestamp>2012-11-19T07:09:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>26 Ramadan</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <comment>26 Ramadan memindahkan laman [[Wikijunior:Abjad/Rumi/D]] ke [[Wikijunior:Abjad Rumi/D]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="37" xml:space="preserve">#LENCONG [[Wikijunior:Abjad Rumi/D]]
</text>
      <sha1>hnmj8avxmyabjhc7yey24u0s5z2fk10</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad/Rumi/E</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3170</id>
    <redirect title="Wikijunior:Abjad Rumi/E" />
    <revision>
      <id>7233</id>
      <timestamp>2012-11-19T07:09:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>26 Ramadan</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <comment>26 Ramadan memindahkan laman [[Wikijunior:Abjad/Rumi/E]] ke [[Wikijunior:Abjad Rumi/E]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="37" xml:space="preserve">#LENCONG [[Wikijunior:Abjad Rumi/E]]
</text>
      <sha1>3qgmvsp3zv4rgxjvnwh68d784edqu7n</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad/Rumi/F</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3171</id>
    <redirect title="Wikijunior:Abjad Rumi/F" />
    <revision>
      <id>7235</id>
      <timestamp>2012-11-19T07:09:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>26 Ramadan</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <comment>26 Ramadan memindahkan laman [[Wikijunior:Abjad/Rumi/F]] ke [[Wikijunior:Abjad Rumi/F]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="37" xml:space="preserve">#LENCONG [[Wikijunior:Abjad Rumi/F]]
</text>
      <sha1>fjwdp4a4furon7sz9xbzkqb42y1dyfk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad/Rumi/G</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3172</id>
    <redirect title="Wikijunior:Abjad Rumi/G" />
    <revision>
      <id>7237</id>
      <timestamp>2012-11-19T07:10:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>26 Ramadan</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <comment>26 Ramadan memindahkan laman [[Wikijunior:Abjad/Rumi/G]] ke [[Wikijunior:Abjad Rumi/G]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="37" xml:space="preserve">#LENCONG [[Wikijunior:Abjad Rumi/G]]
</text>
      <sha1>nq1aucd7t33ne5ft981h1c6nehz0odi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad/Rumi/H</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3173</id>
    <redirect title="Wikijunior:Abjad Rumi/H" />
    <revision>
      <id>7239</id>
      <timestamp>2012-11-19T07:10:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>26 Ramadan</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <comment>26 Ramadan memindahkan laman [[Wikijunior:Abjad/Rumi/H]] ke [[Wikijunior:Abjad Rumi/H]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="37" xml:space="preserve">#LENCONG [[Wikijunior:Abjad Rumi/H]]
</text>
      <sha1>35cx55elzq6aphdntowznm342hgvuew</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad/Rumi/I</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3174</id>
    <redirect title="Wikijunior:Abjad Rumi/I" />
    <revision>
      <id>7241</id>
      <timestamp>2012-11-19T07:11:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>26 Ramadan</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <comment>26 Ramadan memindahkan laman [[Wikijunior:Abjad/Rumi/I]] ke [[Wikijunior:Abjad Rumi/I]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="37" xml:space="preserve">#LENCONG [[Wikijunior:Abjad Rumi/I]]
</text>
      <sha1>g58nhv0xg1rppaw5tde8cn1l1ne8qsg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad/Rumi/J</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3175</id>
    <redirect title="Wikijunior:Abjad Rumi/J" />
    <revision>
      <id>7243</id>
      <timestamp>2012-11-19T07:11:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>26 Ramadan</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <comment>26 Ramadan memindahkan laman [[Wikijunior:Abjad/Rumi/J]] ke [[Wikijunior:Abjad Rumi/J]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="37" xml:space="preserve">#LENCONG [[Wikijunior:Abjad Rumi/J]]
</text>
      <sha1>nvt591gf0fg51iywg25f4js1j8e2rdd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad/Rumi/K</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3176</id>
    <redirect title="Wikijunior:Abjad Rumi/K" />
    <revision>
      <id>7245</id>
      <timestamp>2012-11-19T07:11:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>26 Ramadan</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <comment>26 Ramadan memindahkan laman [[Wikijunior:Abjad/Rumi/K]] ke [[Wikijunior:Abjad Rumi/K]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="37" xml:space="preserve">#LENCONG [[Wikijunior:Abjad Rumi/K]]
</text>
      <sha1>9epul1ni1doa96fzpm374hkinachj2w</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad/Rumi/L</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3177</id>
    <redirect title="Wikijunior:Abjad Rumi/L" />
    <revision>
      <id>7247</id>
      <timestamp>2012-11-19T07:11:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>26 Ramadan</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <comment>26 Ramadan memindahkan laman [[Wikijunior:Abjad/Rumi/L]] ke [[Wikijunior:Abjad Rumi/L]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="37" xml:space="preserve">#LENCONG [[Wikijunior:Abjad Rumi/L]]
</text>
      <sha1>bgchbtjnefmahw871hws7tnr33qhkil</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad/Rumi/M</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3178</id>
    <redirect title="Wikijunior:Abjad Rumi/M" />
    <revision>
      <id>7249</id>
      <timestamp>2012-11-19T07:11:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>26 Ramadan</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <comment>26 Ramadan memindahkan laman [[Wikijunior:Abjad/Rumi/M]] ke [[Wikijunior:Abjad Rumi/M]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="37" xml:space="preserve">#LENCONG [[Wikijunior:Abjad Rumi/M]]
</text>
      <sha1>ggyk3e6gew3r2cxnenh8lrccnun73a1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad/Rumi/N</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3179</id>
    <redirect title="Wikijunior:Abjad Rumi/N" />
    <revision>
      <id>7251</id>
      <timestamp>2012-11-19T07:12:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>26 Ramadan</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <comment>26 Ramadan memindahkan laman [[Wikijunior:Abjad/Rumi/N]] ke [[Wikijunior:Abjad Rumi/N]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="37" xml:space="preserve">#LENCONG [[Wikijunior:Abjad Rumi/N]]
</text>
      <sha1>mrhpbtcbwbw19nc6htscke3halr7ih5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad/Rumi/O</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3180</id>
    <redirect title="Wikijunior:Abjad Rumi/O" />
    <revision>
      <id>7253</id>
      <timestamp>2012-11-19T07:12:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>26 Ramadan</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <comment>26 Ramadan memindahkan laman [[Wikijunior:Abjad/Rumi/O]] ke [[Wikijunior:Abjad Rumi/O]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="37" xml:space="preserve">#LENCONG [[Wikijunior:Abjad Rumi/O]]
</text>
      <sha1>o95xpx7id1wv5q9ko48qe3s8xrfwy2c</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad/Rumi/P</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3181</id>
    <redirect title="Wikijunior:Abjad Rumi/P" />
    <revision>
      <id>7255</id>
      <timestamp>2012-11-19T07:12:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>26 Ramadan</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <comment>26 Ramadan memindahkan laman [[Wikijunior:Abjad/Rumi/P]] ke [[Wikijunior:Abjad Rumi/P]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="37" xml:space="preserve">#LENCONG [[Wikijunior:Abjad Rumi/P]]
</text>
      <sha1>jcotyh54bc4aixj5kbs5or0mrsp1hmr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad/Rumi/Q</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3182</id>
    <redirect title="Wikijunior:Abjad Rumi/Q" />
    <revision>
      <id>7257</id>
      <timestamp>2012-11-19T07:13:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>26 Ramadan</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <comment>26 Ramadan memindahkan laman [[Wikijunior:Abjad/Rumi/Q]] ke [[Wikijunior:Abjad Rumi/Q]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="37" xml:space="preserve">#LENCONG [[Wikijunior:Abjad Rumi/Q]]
</text>
      <sha1>1f51npyswfisuc1hlaa4xb2rbn4aqg0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad/Rumi/R</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3183</id>
    <redirect title="Wikijunior:Abjad Rumi/R" />
    <revision>
      <id>7259</id>
      <timestamp>2012-11-19T07:13:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>26 Ramadan</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <comment>26 Ramadan memindahkan laman [[Wikijunior:Abjad/Rumi/R]] ke [[Wikijunior:Abjad Rumi/R]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="37" xml:space="preserve">#LENCONG [[Wikijunior:Abjad Rumi/R]]
</text>
      <sha1>087sfm6eofi37kl5xvlbqbspk9sog0m</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad/Rumi/S</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3184</id>
    <redirect title="Wikijunior:Abjad Rumi/S" />
    <revision>
      <id>7261</id>
      <timestamp>2012-11-19T07:14:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>26 Ramadan</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <comment>26 Ramadan memindahkan laman [[Wikijunior:Abjad/Rumi/S]] ke [[Wikijunior:Abjad Rumi/S]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="37" xml:space="preserve">#LENCONG [[Wikijunior:Abjad Rumi/S]]
</text>
      <sha1>rbyr6c8zhonesycn5g6bc5c06xt333b</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad/Rumi/T</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3185</id>
    <redirect title="Wikijunior:Abjad Rumi/T" />
    <revision>
      <id>7263</id>
      <timestamp>2012-11-19T07:14:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>26 Ramadan</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <comment>26 Ramadan memindahkan laman [[Wikijunior:Abjad/Rumi/T]] ke [[Wikijunior:Abjad Rumi/T]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="37" xml:space="preserve">#LENCONG [[Wikijunior:Abjad Rumi/T]]
</text>
      <sha1>pp2t4moal1aa02evjiddohcix2vkd6o</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad/Rumi/U</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3186</id>
    <redirect title="Wikijunior:Abjad Rumi/U" />
    <revision>
      <id>7265</id>
      <timestamp>2012-11-19T07:14:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>26 Ramadan</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <comment>26 Ramadan memindahkan laman [[Wikijunior:Abjad/Rumi/U]] ke [[Wikijunior:Abjad Rumi/U]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="37" xml:space="preserve">#LENCONG [[Wikijunior:Abjad Rumi/U]]
</text>
      <sha1>qrqoxdf77h8u50wadq4p6kjtc78evh3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad/Rumi/V</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3187</id>
    <redirect title="Wikijunior:Abjad Rumi/V" />
    <revision>
      <id>7267</id>
      <timestamp>2012-11-19T07:14:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>26 Ramadan</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <comment>26 Ramadan memindahkan laman [[Wikijunior:Abjad/Rumi/V]] ke [[Wikijunior:Abjad Rumi/V]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="37" xml:space="preserve">#LENCONG [[Wikijunior:Abjad Rumi/V]]
</text>
      <sha1>pne0ef6sxdf311pr6fp27lt5nvcnja4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad/Rumi/W</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3188</id>
    <redirect title="Wikijunior:Abjad Rumi/W" />
    <revision>
      <id>7269</id>
      <timestamp>2012-11-19T07:14:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>26 Ramadan</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <comment>26 Ramadan memindahkan laman [[Wikijunior:Abjad/Rumi/W]] ke [[Wikijunior:Abjad Rumi/W]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="37" xml:space="preserve">#LENCONG [[Wikijunior:Abjad Rumi/W]]
</text>
      <sha1>bl33qpggnrnv6ovd50vfw9xne7saio5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad/Rumi/X</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3189</id>
    <redirect title="Wikijunior:Abjad Rumi/X" />
    <revision>
      <id>7271</id>
      <timestamp>2012-11-19T07:14:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>26 Ramadan</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <comment>26 Ramadan memindahkan laman [[Wikijunior:Abjad/Rumi/X]] ke [[Wikijunior:Abjad Rumi/X]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="37" xml:space="preserve">#LENCONG [[Wikijunior:Abjad Rumi/X]]
</text>
      <sha1>abzz95nk79dt5qym5s44ula1ektfchs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad/Rumi/Y</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3190</id>
    <redirect title="Wikijunior:Abjad Rumi/Y" />
    <revision>
      <id>7273</id>
      <timestamp>2012-11-19T07:14:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>26 Ramadan</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <comment>26 Ramadan memindahkan laman [[Wikijunior:Abjad/Rumi/Y]] ke [[Wikijunior:Abjad Rumi/Y]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="37" xml:space="preserve">#LENCONG [[Wikijunior:Abjad Rumi/Y]]
</text>
      <sha1>bcvnotoztz1muxzzidmo60ptb0d9uea</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad/Rumi/Z</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3191</id>
    <redirect title="Wikijunior:Abjad Rumi/Z" />
    <revision>
      <id>7275</id>
      <timestamp>2012-11-19T07:15:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>26 Ramadan</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <comment>26 Ramadan memindahkan laman [[Wikijunior:Abjad/Rumi/Z]] ke [[Wikijunior:Abjad Rumi/Z]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="37" xml:space="preserve">#LENCONG [[Wikijunior:Abjad Rumi/Z]]
</text>
      <sha1>drp9yhdo4pygd22ylj3kzn4liy93n9i</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Hello, World</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3215</id>
    <revision>
      <id>8770</id>
      <parentid>8764</parentid>
      <timestamp>2014-01-09T01:12:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>tipo</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9772" xml:space="preserve">{{ambox
| type  = move
| image = [[Imej:Merge-arrows.svg|Gabung]]
| text  =  Adalah disarankan bahawa rencana ini digabungkan dengan ''[[Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Hello World]]''.}}

=== Apa yang anda perlu tahu ===
Anda perlu tahu bagaimana menyunting program dengan penyunting teks atau IDLE, menyimpan fail dan menjalankan fail sebaik sahaja fail disimpan pada cakera.

=== Pencetakan ===

Semenjak zaman dulu tutorial pengaturcaraan bermula dengan program kecil bergelar &quot;Hello World!&quot; (Hello Dunia!)&lt;ref&gt; [[w:en:Computer Programming/Hello world|(Inggeris) List of &quot;Hello, world!&quot; programs in many programming languages]]&lt;/ref&gt; Sintaks cetak (&lt;tt&gt;print&lt;/tt&gt;) diubah dalam Python 3.0. Jika anda mengguna Python 3.0, anda harus membaca ''Non-Programmer's Tutorial for Python 3'' (belum diterjemah). Ini ialah sampel Python 2.6 atau 2.7: 

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
print &quot;Hello, World!&quot;
&lt;/source&gt;

Sekiranya anda menggunakan garis perintah bagi menjalankan program, anda boleh menaipnya dengan penyunting teks, simpan sebagai &lt;code&gt;hello.py&lt;/code&gt; dan jalankannya dengan perintah &lt;code&gt;python hello.py&lt;/code&gt;

Jika tidak, buka IDLE, buat tetingkap baharu, dan buat program sebagai diperikan dalam [[../Pengenalan#Creating_and_Running_Programs|Creating and Running Programs]].

Apabila program ini dijalankan, ia akan mencetak:

 Hello, World!

Saya tidak akan memberitahu anda setiap masa, tetapi bila saya menunjuk anda program, saya sarankan anda menaipnya dan menjalankannya. Saya belajar dengan lebih baik sekiranya saya menaip kod dan anda pun mungkin sama.

Ini program yang lebih rumit:

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
print &quot;Dua tiga kucing berlari&quot;
print &quot;mana nak sama sikucing belang;&quot;
print &quot;Dua tiga boleh kucari&quot;
print &quot;mana nak sama anda seorang.&quot;
&lt;/source&gt;

Bila anda menjlankan program ini, ia akan mencetak:

 Dua tiga kucing berlari
 mana nak sama sikucing belang;
 Dua tiga boleh kucari
 mana nak sama anda seorang.

Apabila komputer melaksanakan program, ia melihat baris:

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
print &quot;Dua tiga kucing berlari&quot;
&lt;/source&gt;

jadi komputer mencetak:

 Dua tiga kucing berlari

Kemudian komputer turun ke barisan kedua dan melihat:

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
print &quot;mana nak sama sikucing belang;&quot;
&lt;/source&gt;

jadi komputer pun mencetak pada skrin:

 mana nak sama sikucing belang;

Komputer terus melihat setiap baris, menatuhi perintah dan kemudiannya pergi ke barisan selepasnya. Komputer kekal melaksanakan perintah sehinggalah ia tiba di akhir program.

==== Istilah ====
Sekarang mungkin masa yang sesuai untuk emebri anda sedikit penerangan tentang apa yang berlaku&amp;ndash;dan sedikit istilah pengaturcaraan.

Apa yang kita lakukan di atas ialah mengguna satu ''perintah'' yang disebut  &lt;code&gt;print&lt;/code&gt;.  Perintah &lt;code&gt;print&lt;/code&gt; di ikuti satu atau lebih ''argumen''. Jadi dalam contoh ini

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
print &quot;Hello, World!&quot;
&lt;/source&gt;

terdapat satu ''argumen'', yakni &lt;code&gt;&quot;Hello, World!&quot;&lt;/code&gt;.  Perhatikan bahawa argumen ini merupakan kumpulan aksara yang dikelilingi tanda petik berganda (&quot;).  Ini lazimnya dipanggil ''string of characters'' (rentetan aksara), atau panggilan pendeknya, ''string''. Satu lagi contoh ''string'' ialah  &lt;code&gt;&quot;Dua tiga kucing berlari&quot;&lt;/code&gt;.

Perintah dan argumennya digelar secara kolektif sebagai sebuah ''statement'' (pernyataan); justeru,

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
print &quot;Hello, World!&quot;
&lt;/source&gt;

ialah satu contoh pernyataan.

Istilah yang telah diperikan di atas mungkin mencukupi buat masa ini.

=== Ungkapan ===
Berikut ialah satu lagi program:

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
print &quot;2 + 2 ialah&quot;, 2 + 2
print &quot;3 * 4 ialah&quot;, 3 * 4
print &quot;100 - 1 ialah&quot;, 100 - 1
print &quot;(33 + 2) / 5 + 11.5 ialah&quot;, (33 + 2) / 5 + 11.5
&lt;/source&gt;

Ini output program:

 2 + 2 ialah 4
 3 * 4 ialah 12
 100 - 1 ialah 99
 (33 + 2) / 5 + 11.5 ialah 18.5

Seperti anda dapat lihat, Python mampu menjadikan komputer anda yang berharga dua atau tiga ribu ringgit sebuah kalkulator berharga 15 ringgit.

Dalam contoh ini, perintah &lt;tt&gt;print&lt;/tt&gt; disusuli dua argumen, dengan setiap argumen dipisahkan dengan tanda koma. Jadi dengan baris pertama program

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
print &quot;2 + 2 ialah&quot;, 2 + 2
&lt;/source&gt;

Argumen pertama ialah string &lt;code&gt;&quot;2 + 2 ialah&quot;&lt;/code&gt; dan argumen kedua ialah ''mathematical expression'' (ungkapan matematik) &lt;code&gt;2 + 2&lt;/code&gt;, yang lazimnya disebut ''expression'' atau ungkapan.

Apa yang perlu diperhatikan ialah sebuah rentetan atau &lt;code&gt;string&lt;/code&gt; dicetak seperti yang tertulis (rentetan ialah apa yang terkandung dalam kurungan dua tanda petikan tetapi tidak termasuk tanda petikan itu sendiri. Jadi rentetan dicetak tanpa tanda petikan berganda). Akan tetapi, sebuah ''ungkapan'' akan dinilai (dalam kata lain, ditukar) kepada nilai sebenarnya.

Python mempunyai enam operasi asas bagi nombor:

{| class=&quot;wikitable&quot;
! Operasi
! Simbol 
! Contoh
|-
|Kuasa (eksponen)
| &lt;code&gt;**&lt;/code&gt; 
| &lt;code&gt;5 ** 2 == 25&lt;/code&gt;
|-
|Darab 
| &lt;code&gt;*&lt;/code&gt; 
|&lt;code&gt;2 * 3 == 6&lt;/code&gt;
|-
|Bahagi
| &lt;code&gt;/&lt;/code&gt; 
| &lt;code&gt;14 / 3 == 4&lt;/code&gt; 
|-
|Baki (''modulo'')
| &lt;code&gt;%&lt;/code&gt; 
| &lt;code&gt;14 % 3 == 2&lt;/code&gt; 
|-
|Tambahan
| &lt;code&gt;+&lt;/code&gt; 
| &lt;code&gt;1 + 2 == 3&lt;/code&gt; 
|-
|Penolakan 
| &lt;code&gt;-&lt;/code&gt; 
| &lt;code&gt;4 - 3 == 1&lt;/code&gt;
|}

Perhatikan bahawa bahagi mematuhi peraturan, '''sekiranya tidak ada perpuluhan pada mula, maka tiada perpuluhan pada akhir'''. Program berikut menunjukkan pelaksanaan perturan ini:

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
print &quot;14 / 3 = &quot;, 14 / 3
print &quot;14 % 3 = &quot;, 14 % 3
print
print &quot;14.0 / 3.0 =&quot;, 14.0 / 3.0
print &quot;14.0 % 3.0 =&quot;, 14.0 % 3.0
print
print &quot;14.0 / 3 =&quot;, 14.0 / 3
print &quot;14.0 % 3 =&quot;, 14.0 % 3
print
print &quot;14 / 3.0 =&quot;, 14 / 3.0
print &quot;14 % 3.0 =&quot;, 14 % 3.0
print 
&lt;/source&gt;

Dengan output:

 14 / 3 = 4
 14 % 3 = 2
 
 14.0 / 3.0 = 4.66666666667
 14.0 % 3.0 = 2.0
 
 14.0 / 3 = 4.66666666667
 14.0 % 3 = 2.0
 
 14 / 3.0 = 4.66666666667
 14 % 3.0 = 2.0

Perhatikan bagaimana Python memberi jawapan yang berlainan untuk beberapa masalah bergantung sama ada nilai perpuluhan digunakan atau tidak.

Tertib (aturan atau giliran) operasi sama dengan matematik:
* tanda kurungan &lt;code&gt;()&lt;/code&gt;
* eksponen &lt;code&gt;**&lt;/code&gt;
* darab &lt;code&gt;*&lt;/code&gt;, bahagi &lt;code&gt;/&lt;/code&gt;, dan baki &lt;code&gt;%&lt;/code&gt; 
* tambahan &lt;code&gt;+&lt;/code&gt; dan penolakan &lt;code&gt;-&lt;/code&gt;
Jadi gunakan tanda kurungan bagi memberi struktur kepada formula anda apabila perlu.

=== Bercakap dengan manusia (dan kehidupan cerdas lain) ===

Semasa menulis program, anda sering melakukan sesuatu yang rumit dan berkemungkinan anda akan lupa apa yang anda lakukan. Apabila ini berlaku, program itu patu diulas dengan secukupnya. ''Ulasan'' ialah nota kepada diri anda dan para pengatur cara lain buta menerangkan apa yang berlaku. Misalnya:

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
# Bukan PI, tetapi simulasi yang luar biasa.
print 22.0 / 7.0    # 355/113 ialah penghampiran rasional PI yang lebih luar biasa
&lt;/source&gt;

Output:

 3.14285714286

Perhatikan bahawa ulasan bermual dengan ''hash'': &lt;code&gt;#&lt;/code&gt;. Ulasan digunakan bagi menerangkan kepada orang lain yang membaca program dan juga diri anda pada hari-hari mendatang sesuatu yang rumit.

Juga perhatikan bahawa apa jua teks boleh menyusuli ulasan, dan apabila program dilaksanakan, teks selepas   &lt;code&gt;#&lt;/code&gt; sehingga ke akhir barisan diabaikan.  Kod &lt;code&gt;#&lt;/code&gt; tidak perlu berada di bahagian permulaan baris baharu:

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
# Output PI pada skrin
print 22.0 / 7.0 # OK, hanya penghampiran yang bagus
&lt;/source&gt;

=== Contoh ===
Setiap bab (pada kesudahannya) akan mengandungi contoh-contoh ciri pengaturcaraan yang diperkenalkan dalam bab tersebut. Anda seharusnya melihat contoh-contoh tersebut dan lihat sama ada anda faham. Sekiranya tidak, anda mungkin mahu menaip kod dan lihat apa yang terjadi. Cuba tukar kod, ubah, dan lihat apa terjadi.

'''Pepatah.py'''

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
print &quot;Alah bisa buat biasa.&quot;
print &quot;                -- Pepatah&quot;
&lt;/source&gt;

Output:

 Alah bisa buat biasa.
                 -- Pepatah

'''School.py'''

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
# Contoh ini berlandaskan pengalaman penulis asal tutorial
# This is not quite true outside of USA
# and is based on my dim memories of my younger years
print &quot;First Grade&quot;
print &quot;1 + 1 =&quot;, 1 + 1
print &quot;2 + 4 =&quot;, 2 + 4
print &quot;5 - 2 =&quot;, 5 - 2
print
print &quot;Third Grade&quot;
print &quot;243 - 23 =&quot;, 243 - 23
print &quot;12 * 4 =&quot;, 12 * 4
print &quot;12 / 3 =&quot;, 12 / 3
print &quot;13 / 3 =&quot;, 13 / 3, &quot;R&quot;, 13 % 3
print
print &quot;Junior High&quot;
print &quot;123.56 - 62.12 =&quot;, 123.56 - 62.12
print &quot;(4 + 3) * 2 =&quot;, (4 + 3) * 2
print &quot;4 + 3 * 2 =&quot;, 4 + 3 * 2
print &quot;3 ** 2 =&quot;, 3 ** 2
print
&lt;/source&gt;

Output:

 First Grade
 1 + 1 = 2
 2 + 4 = 6
 5 - 2 = 3
 
 Third Grade
 243 - 23 = 220
 12 * 4 = 48
 12 / 3 = 4
 13 / 3 = 4 R 1
 
 Junior High
 123.56 - 62.12 = 61.44
 (4 + 3) * 2 = 14
 4 + 3 * 2 = 10
 3 ** 2 = 9

=== Latihan ===

# Tulis program yang mencetak nam penuh anda serta hari jadi sebagai string berasingan.
# Tulis program yang menampilkan keenam-enam fungsi &lt;tt&gt;math&lt;/tt&gt;.

Penyelesaian di bawah.

----
==== Penyelesaian ====

1. Tulis program yang mencetak nama penuh anda serta hari jadi sebagai string berasingan.

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
print &quot;Si Fulan&quot;, &quot;lahir pada&quot;, &quot;27 November, 1852&quot;
&lt;/source&gt; 

2. Tulis program yang menampilkan keenam-enam fungsi &lt;tt&gt;math&lt;/tt&gt;.

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
#Apa-apa yang hampir dengan berikut dapat diterima:

#Penambahan
print &quot;2 + 5 = &quot;, 2 + 5

#penolakan
print &quot;9 - 3 = &quot;, 9 - 3

#darab
print &quot;3 * 3 = &quot;, 3 * 3

#bahagi
print &quot;90 / 5 = &quot;, 90 / 5

#eksponen 
print &quot;7 pada kuasa 2 (kuasa dua) = &quot;, 7 ** 2

#baki
print &quot;baki 22 / 9 = &quot;, 22 % 9
&lt;/source&gt;&quot;

=== Nota kaki ===
&lt;references/&gt;

{{Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Kandungan|Pengenalan|Siapa di sana?}}

[[Kategori:Python]]

[[en:Non-Programmer's Tutorial for Python 2.6/Hello, World]]</text>
      <sha1>0rkd30dp5qksdkxrmf28c0o0aedgnod</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Pengarang</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3216</id>
    <revision>
      <id>8424</id>
      <parentid>7397</parentid>
      <timestamp>2013-09-17T02:42:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>/* Terjemahan */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1246" xml:space="preserve">Buku ini ialah terjemahan buku berjudul ''[[:en:Non-Programmer's Tutorial for Python 2.6|Non-Programmer's Tutorial for Python 2.6]]'' yang pada asalnya ditulis oleh:
; Josh Cogliati
: [[:en:User:Jrincayc|Jrincayc]], jjcogliati-jan2007 AT yahoo.com

dengan sumbangan para pengguna yang tersenarai di bawah.

=== Penyumbang === 
* Kiah Morante ([[:en:User:greenmanwitch|greenmanwitch]])
*Elizabeth Cogliati
*James A. Brown
*Joe Oppegaard
*Benjamin Hell ([[:en:User:Siebengang|Siebengang]])

&lt;!--{{BookCat}}--&gt;

== Terjemahan ==
Sumbangan para penterjemah bahasa Melayu dapat dilihat pada laman [{{fullurl:Tutorial_Python_untuk_bukan_pengatur_cara|action=history}} sejarah buku ini].

&lt;div class=&quot;noprint PrettyTextBox&quot; style=&quot;background-color:#ffffe0; padding:0 0.5em; border:1px solid grey&quot;&gt;
{| width=100% cellspacing=0 cellpadding=2 
| width=33% bgcolor=#ffffe0 | [[Tutorial Python untuk bukan pengatur cara|'''Kembali:''']]
| width=33% bgcolor=#ffffe0 align=center | [[Tutorial Python untuk bukan pengatur cara|'''Muka Depan''']]
| width=33% bgcolor=#ffffe0 align=right | [[Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Bahan Awal|'''Seterusnya:''' Bahan Awal]]
|}
&lt;/div&gt;

[[Kategori:Python]]

[[en:Non-Programmer's Tutorial for Python 2.6/Authors]]</text>
      <sha1>k5fi3uwpwfaq3imgmdlb7xqetl8tt8z</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Penyelesaian</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3218</id>
    <revision>
      <id>7514</id>
      <parentid>7507</parentid>
      <timestamp>2013-02-25T08:28:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1197" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;clear:both;width:{{{width|100%}}};color:#000000;&quot; class=&quot;collapsible&quot;&gt;
&lt;div class=&quot;title&quot; align=&quot;{{{alignT|center}}}&quot;&gt;{{{tajuk}}}&lt;/div&gt;
&lt;div class=&quot;body&quot; align=&quot;{{{align|left}}}&quot;&gt;
{{{teks}}}
&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt; 
&lt;!-- test &lt;div style=&quot;clear:both;width:{{{width|100%}}};color:#000000;&quot; class=&quot;collapsible&quot;&gt;
&lt;div class=&quot;title&quot; align=&quot;{{{alignT|center}}}&quot;&gt;{{{title}}}&lt;/div&gt;
&lt;div class=&quot;body&quot; align=&quot;{{{align|left}}}&quot;&gt;
{{{text}}}
&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt; --&gt;
&lt;noinclude&gt;
&lt;br /&gt;

= Dokumentasi =
== Penggunaan ==
Templat ini dipanggil ''penyelesaian'' dengan argumen pertamanya &quot;Tajuk&quot; dan argumen kedua, &quot;Teks&quot;.

== Contoh ==
Katakan masalah ialah, '''1) 2x=4, selesaikan bagi x.''' 

Dalam contoh ini, masalah ialah '''Masalah Satu: Penyelesaian''' dan teks ialah penyelesaian kepada masalah tadi. Pastikan argumen dikurung dengan tanda petikan.

  &lt;nowiki&gt;{{penyelesaian|tajuk=&quot;Masalah Satu: Penyelesaian&quot;|teks=&quot;Bahagi kedua belah dengan 2 untuk mendapatkan x=2&quot;}}&lt;/nowiki&gt;

Hasilan: {{penyelesaian|title=&quot;Masalah Satu: Penyelesaian&quot;|teks=&quot;Bahagi kedua belah dengan 2 untuk mendapatkan x=2&quot;}}

[[Kategori:Templat runtuh|{{PAGENAME}}]]

[[ca:Template:Caixa ocultable]]
[[en:Template:Solution]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>qd6v08su3526g567t633af13t2xup71</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Tajuk</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3219</id>
    <revision>
      <id>7339</id>
      <timestamp>2013-01-23T04:36:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '&lt;span title=&quot;{{{1}}}&quot;&gt;{{{2}}}&lt;/span&gt;&lt;noinclude&gt;[[Category:Text formatting templates|{{PAGENAME}}]]&lt;/noinclude&gt;'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="110" xml:space="preserve">&lt;span title=&quot;{{{1}}}&quot;&gt;{{{2}}}&lt;/span&gt;&lt;noinclude&gt;[[Category:Text formatting templates|{{PAGENAME}}]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>r4laqt7zm1i9b2h1lwzk0dneqe3thqo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Pendahuluan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3220</id>
    <redirect title="Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Bahan Awal" />
    <revision>
      <id>7362</id>
      <timestamp>2013-01-24T02:58:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>Algazel memindahkan laman [[Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Pendahuluan]] ke [[Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Bahan Awal]]: Tajuk lebih sesuai buat buku</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="65" xml:space="preserve">#LENCONG [[Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Bahan Awal]]</text>
      <sha1>chbmjhgn1w4s87jf5j2m7dh5gcffhkx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Manual Tertinggal Wikipedia</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3221</id>
    <revision>
      <id>11374</id>
      <parentid>11368</parentid>
      <timestamp>2022-06-03T13:51:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Wiki Farazi</username>
        <id>2620</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="570" xml:space="preserve">== Kandungan ==

;[[/Tajuk dan Lesen/]] {{stage short|100%|24-01-2013}}
:Halaman tajuk dan maklumat pelesenan
;[[/Pengarang dan Penerbit/]]{{stage short|100%|25-01-2013}}
:Maklumat pengarang dan penerbit 
[[/Lesen GNU Free Documentation|Lesen Dokumentasi Bebas GNU]]{{stage short|100%|25-01-2013}}
:Lesen GFDL
[[/Tentang Buku Ini/]]
:Maklumat tentang buku ini
;[[/Pengenalan/]]
:Pengenalan
;[[/Lampiran/]] {{stage short|25%|23-01-2013}}
;;[[/Lampiran/Lampiran B: Panduan Buat Pembaca Wikipedia/|Lampiran B: Panduan Buat Pembaca Wikipedia]] {{stage short|25%|25-01-2013}}</text>
      <sha1>93ziuov61cquiksgf1vuwnvn02qn7di</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Manual Tertinggal Wikipedia/Lampiran</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3222</id>
    <revision>
      <id>7371</id>
      <timestamp>2013-01-24T09:27:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan ';[[/Lampiran A/]] ;[[/Lampiran B: Panduan Buat Pembaca Wikipedia/]] ;[[/Lampiran C/]]'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="85" xml:space="preserve">;[[/Lampiran A/]]
;[[/Lampiran B: Panduan Buat Pembaca Wikipedia/]]
;[[/Lampiran C/]]</text>
      <sha1>pw1ofp1vb1ljgeiu6ba5d9hafc2xxpe</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Manual Tertinggal Wikipedia/Lampiran/Lampiran B: Panduan Buat Pembaca Wikipedia</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3223</id>
    <revision>
      <id>11358</id>
      <parentid>11357</parentid>
      <timestamp>2022-05-16T07:39:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Wiki Farazi</username>
        <id>2620</id>
      </contributor>
      <comment>Membatalkan semakan 11357 oleh [[Special:Contributions/183.171.143.171|183.171.143.171]] ([[User talk:183.171.143.171|Perbincangan]])</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21347" xml:space="preserve">&lt;!-- Nota --&gt;
&lt;!-- Beberapa bahagian disorok sementara menunggu penterjahan/gambar bersesuaian --&gt;

Sebahagian besar buku ini ditujukan kepada mereka yang mahu menyunting rencana-rencana Wikipedia dan telah menjadi aktif dalam masyarakat Wikipedia. Namun kembaran ini berkaitan penghayatan Wikipedia sebagai seorang ''pembaca''. Ia memberi anda sedikit latar belakang tentang apa sebenarnya Wikipedia dan bagaimana mendapat faedah daripadanya walaupun anda tidak berniat untuk menyunting rencana.

I needed to thank you for this good read!! I certainly enjoyed every little bit of it. I've got you bookmarked to check out new stuff you post fkbkdegeeddedked

== Wikipedia Bukan ==

Untuk memahami ''apa'' itu Wikipedia, mungkin lebih mudah jika anda memahami apa yang ''bukan'' Wikipedia. Matlamat  Wikipedia bukan, seperti sangkaan orang, menjadi tempat penstoran pengetahuan tuntas. Wikipedia mentakrif dirinya sebagai sebuah ''ensiklopedia''&amp;ndash;sebuah karya rujuk yang mengandungi rencana berkaitan semua jenis subjek, bukan sebagai destinasi akhir, dan bukan sebagai sesuatu yang memuatakan semua butiran dalam dunia (Perputakaan Kongres A.S memiliki lebih kurang 30 juta ''buku'' dalam koleksinya, tidak termasuk berpuluh juta bahan lain, berbanding hampir lima juta ''rencana'' dalam Wikipedia bahasa Inggeris. Namun, masih terdapat banayak kekeliruan tentang skop Wikipedia.

Wikipedia memiliki dasar masyhur (sekurang-kurangnya pada para penyunting berpengalaman) yang menyatakan maklumat jenis apa yang harus terdapat dalam ensiklopedia itu. Projek-projek saudara, seperti Wiktionary dan Wikibooks, yang didokong Yayasan Wikimedia memainkan peranan yang tidak dimainkan Wikipedia.

=== Projek-projek Saudara Wikipedia ===

Yayasan Wikimedia memiliki lebih daripada tujuh projek yang selari dengan Wikipedia, tambah satu projek yang dipanggil ''Commons'' di mana semua gambar dan media disimpan bagi kegunaan semua projek dalam semua bahasa ('''Rajah 22-1''').

[[File:Wikipedia-The Missing Manual_I_mediaobject_d1e29299.png|frame|right|Yayasan Wikimedia memiliki lebih daripada lapan projek selari; yang paling tua Wikipeida, dengan tambahan ''Commons'' tempat penstoran gambar dan bahantara lain.]]

Beberapa projek yang tersenarai dalam ''Rajah 22-1'' bertindih (atau mungkin bertindih) dengan Wikipedia: 

* '''Wiktionary''' ialah sebuah kamus bebas pelbagai bahasa takrif, etimologi, sebutan, sampel petikan, sinonim, antonim dan terjemahan. Ia merupakan &quot;rakan leksikal&quot; Wikipedia. Sudah menjadi kebiasaan di Wikipedia untuk memindahkan (''transwiki'') rencana ke Wiktionary oleh sebab rencana-rencana tersebut pada dasarnya merupaka definisi atau takrifan.
* '''Wikinews''' dan Wikipedia jelas bertindih. Sebuah cerita dalam berita nasional (Taufan Katrina, misalnya) berkemungkinan besar akan hadir dalam kedua-duanya. Berlainan dengan Wikipedia, Wikinews memuatkan rencana-rencana penulisan azali, tetapi sebahagian besar diambil daripada sumber lain. Oleh sebab kedua-duanya bertindih, Wikinews sukar menarik penyunting. Jika diberi pilihan,kebanyakan penyunting lebih gemar menyunting Wikipedia kerana ia lebih dibaca.
* '''Wikisource''' ialah arkib &quot;karya seni dan intelek yang direka sepanjang sejarah, yang bebas.&quot; Melainkan anotasi dan terjemahan, rencana-rencana ini merupakan dokumen bersejarah (fiksyen dan bukan fiksyen) yang berada dalam domain awam ataupun sudah luput hak cipta.

=== Dasar: Apa yang Bukan Wikipedia ===

Dasar Wikipedia, ''Apa yang bukan Wikipedia'' panjang, jadi bahagaian ini hanya menonjolkan beberapa perkara penting. Selain daripada apa yang ketara pada penyunting Wikipedia yang lebih berpengalaman (&quot;Wikipedia bukan blog, penyedia ruang Sesawang, rangkaian sosial, tapak memorial&quot;, atau &quot;wikipedia bukan cermin atau tempat penstoran pautan, imej,, atau fail media&quot;) dan alasan yang menyusuli projek saudara berpunca (&quot;Wikipedia bukan kamus&quot;, &quot;Wikipedia bukan buku teks&quot;), di sini dipaparkan beberapa dasar yang sering disalah takrif oleh para pembanaca dan penyumbang:

* '''Wikipedia bukan penerbit pemikiran asli'''. Anda tidak akan ketemu analisis baharu, laporan asal, atau apa jua yang belum diterbitkan di tempat lain. (Jika pun anada ketemu perkara-perkara sedemikian, ia merupakan pelanggaran peraturan dan berkemungkinan besar akan dibuang oleh penyunting yang menemuinya.) Beribu-ribu wiki mengalu-alukan penyelidikan dan penulisan asli, tetapi Wikipeida bukan satu daripadanya. (Anda boleh menjumpai beratus wiki sedemikian di [http://WikiIndex.org WikiIndex.org], tapak yang tiada kaitan dengan Wikipedia.)
* '''Wikipedia bukan direktori'''. Rencana-rencan tidak bertujuan untuk membantu anda menjelajah birokrasi tempatan, mencari restoran Itali yang paling dekat, atau menyediakan maklumat yang sedang dilakukan oleh halaman Web dengan baik.
* '''Wikipedia bukan manual atau buku panduan'''. Rencana-rencana Wikipedia tidak bertujuan memberi nasihat, ataupun memuatkan tutorial, bahan-bahan latihan, panduan permainan, resipi atau panduan perjalanan dan lain-lain.
* Sebenarnya ada wiki tentang &quot;bagaimana membuat&quot; ([http://wikiHow.com wikiHow.com]) dan bagi perjalanan ([[voy:Main Page|Wikivoyage.org]]), tapi hanya yang keuda itu berkait dengan Yayasan Wikimedia dan projek-projeknya.
* '''Wikipedia bukan himpunan maklumat sembarangan'''. Ia bukan tempat senarai soalan lazim (FAQ), himpunan lirik, senarai panjang berkaitan statistik, liputan berita biasa, dan &quot;bahan-bahan yang tidak memiliki ciri-ciri ensiklopedia, seperti hebahan, sukan, desas-desus, gosip atau mengumpat, dan penulisan berita murahan.&quot;

== Apa Standard Wikipedia? ==

Jawapan terbaik mungkin &quot;Berbanding dengan apa?&quot; Wikipedia tidak mungkin menjadi antara 10 tapak Web yang paling dilawati (termasuk kesemua lebih daripada 250 versi bahasa, bukan sahaja Wikipedia Inggeris) sekiranya para pembaca tidak menilainya sebagai lebih baik daripada pilihan lain. Sudah tentu, Wikipedia ialah sebuah ensiklopedia yang sedang dibina. Seperti dipaparkan dalam penafian am (lihat Penafian di penghujung setiap laman), &quot;WIKIPEDIA TIDAK MEMBUAT JAMINAN TENTANG KESAHIHAN. Sila maklum bahawa tidak ada apa-apa yang diketemu di sini yang semestinya disemak oleh pakar bagi memberi anda dengan maklumat yang lengkap, tepat atau yang boleh diharap.&quot;

Sebaliknya, Wikipedia sudah disemak oleh beberapa pakar luar, yang paling masyhur dalam sebuah rencana yang diterbitkan dalam ''Nature'' pada bulan Disember 2005. Dalam rencana tersebut, sekumpulan pakar membandingkan 42 rencana Wikipedia dengan rencana setara dalam ''Encyclopaedia Britannica''. Kesimpulan mereka: &quot;Bilangan kesilapan dan sebuah rencana sains tipikal Wikipedia tidak ketara lebih daripada Encyclopaedia Britannica.&quot; (Hitungan sebenar adalah 162 kesilapan lawan 123.) Perbandingan itu sekarang sudah lebih 2 tahun [P: buku ini ditulis pada tahun 2008], dan para penyunting berterusan membaiki 42 rencana tersebut dan juag yang lain yang terdapt pada masa itu. (Untuk melihat senarai lengkap semakan luar Wikipedia, lihat laman [[Wikipedia:External peer review]] di Wikipedia Inggeris.)

Ini semua tidaklah bermakna yang para penyunting Wikipedia amat gembira dengan mutu banyak, jika tidak kebanyakan, rencana. Mereka yang amat berpengetahuan tentang Wikipedia berulang kali menyatakan bahawa terdapat keperluan bagi meningkatkan mutu, dan bahawa mutu rencana lebih penting daripada bilangannya. Cabarannya ialah sama ada Wikipedia dapat melaksanakan penggabungan perubahan teknikal dan prosedur yang akan membuat perbezaan ketara oleh sebab sehingga kini, perubahan berdikit-dikit tidak dapat memberi kesan besar terhadap masalah ketepatan rencana.

Jadi, haruskah anda mempercayai Wikipedia? Itu harus bergantung kepada jenis rencana. Jika anda melihat bulan sabit dan bintang (lihat '''Rajah 22-1'''), yang menandakan rencana pilihan, anda boleh pasti yang apa anda baca ialah betul, dan sumber yang petik menyokong apa yang terkandung dalam rencana.

[[File:Wikipedia-The Missing Manual_I_mediaobject_d1e29416.png|frame|right|Featured articles (articles with the highest assessed quality in Wikipedia) have a star in the upper right corner. You can click the star to learn how articles get their featured status ([[Help:Wikipedia: The Missing Manual/Name of Part of the Book/Name of the Chapter#Section heading|the section about xx]]).]]

Anda akan lihat bahawa setiap rencana memilki tanda akan kesahihannya. Sekiranya anda melihat sebuah rencana yang ditulis baik dengan bilangan nota kaki yang berpatutan, anda boleh menganggap yang hampir kesemua maklumat yang terkandung dalam rencana tersebut adalah betul. Jika and melihat banyak ayat yang bersambung-sambung dan templat-templat yang memaklumkan bahawa rencana tidak mempunyai sumber rujukan yang mencukupi, dan sebagainya, anda harus mengambil sikap kurang percaya tentang apa yang anda baca.

Anda boleh dapat petanda tambahan pada laman perbincangan rencana; hanya klik tab &quot;perbincangan&quot;. Di bahagian atas, lihat sama ada rencana telah ditakrif oleh kumpulan penyunting WikiProject Wikipedia. Juga di bahagian atas, cari pautan kepada laman arkib&amp;mdash;ini memebri petanda yang ramai penyunting telah membincangkan rencana, justeru rencana telah disunting berulang kali.

Jika tiada laman arkib, dan tiada pula kegiatan di laman perbincangan, keadaan sebaliknya pula benar&amp;mdash;tidak ramai penyunting yang berminat untuk menyunting rencana tersebut. Ini tidak bermakna rencana itu tidak bagus&amp;mdash;ramai penyunting yang terampil mengusahakan rencana yang tidak menonjol dan mewujudkan penulisan baik tanpa banyak perbincangan dengan penyunting lain. Namun demikian, ketiadaan kegiatan penyunting sepatutnya membuat anda berasa curiga yang anda telah ketemu bahan terbaik Wikipedia.

Kesimpulan: Lihat Wikipedia sebagai tempat permulaan. Jikalau anda hanya berminat untuk mendapatkan gambaran am pantas tentang sesuatu topik, ia mungkin menjadi tempat pengakhir. Tetapi ideal Wikipedia ialah agar rencana-rencana memetik sumber kandungan supaya pembaca yang betul-betul berminat dapat menggunakan sumber tersebut untuk mendapatkan maklumat lanjut. Jika para penyunting membuat kerja mereka dengan betul, ''sumber-sunber tersebut'' merupakan bahan yang boleh diharapkan bagi mendapatkan maklumat penuh dan tepat.

== Pandu arah Wikipedia ==

Ada dua cara asas bagi mencari rencana-rencana menarik di Wikipedia: Lakukan gelintar, atau membelek, bermula dengan Laman Utama.  Wikipedia memiliki banyak ciri-ciri pengaturan, seperti gambaran am, portal, senarai, indeks, dan kategori, bergantung bagaimana anda mahu membelek. Tetapi untuk sedikit hiburan, anda juga boleh mencuba beberapa cara luar biasa untuk pergi dari satu rencana ke rencana yang lain, serti dibincangkan dalam bahagian ini.

=== Menggelintar Wikipedia ===

Pada sisi kiri atau sisi atas setiap laman Wikipedia, anda akan berjumpa kotak yang dilabel ''Cari'', dengan dua butang&amp;ndash;Pergi dan Cari. Enjin gelintar Wikipedia diakui umum sebagai tidak memuaskan. Cara terbaik anda untuk mencari apa yang anada mahu ialah dengan menaip tajuk perkara yang dicari ke dalam kotak gelintar, dan kemudian memetik Pergi (atau tekan ''Enter'' [P:di papan kekunci]). Jika anda betul, dan Wikipedia menjumpai padanan ''tepat'', anda akan berada di rencana yang dicari. Sekira ia tidak menjumpai padanan tepat,  Wikipedia menyediakan anda dengan pautan bagi anda &quot;mencipta laman ini&quot;, yang harus anda abaikan sekiranya anda mencari hanya untuk membaca. Ia juga memberikan anda beberapa keputusan gelintar. ('''Rajah 22-1''' memaparkan keputasan gelintar yang gagal bagi tajuk ''Placeholder'', termasuklah permulaan keputusan tekaan terbaik).

&lt;!--
&lt;note&gt;Jika anda memetik &quot;Cari&quot; kerana ingin tahu, anda akan mendapat keputusan gelintar yang lebih kurang.  For example, if you search for ''Reagan wife'', the article ''Nancy Reagan'' shows up 6th and ''Jane Wyman'' shows up 16th. Worse, the context Wikipedia's result page shows is terrible. With a Google search, by contrast, you can get these two names from the context shown for the first result without even having to click a link.}}

[[File:Wikipedia-The Missing Manual_I_mediaobject_d1e29485.png|frame|right|When Wikipedia can't find an exact match to a Go request, it provides search results, but it also offers a link to create an article with the same name as the word or phrase you entered.]]
--&gt;

Sekiranya anda tidak tiba di laman rencana apabila anda memetik Pergi, dan anda tidak menjumpai apa yang anda cari dalam keputusan carian pada bahagian bawah laman, tindakan anda seterusnya ialah dengan menggunakan enjin gelintar lain.
&lt;!--
[[File:Wikipedia-The Missing Manual_I_mediaobject_d1e29497.png|350px|right|Wikipedia makes it easy to pick another search engine. Here Google's being selected, but other search engines are available. Take advantage of this option if your initial Go attempt doesn't succeed.]]

'''Figure 22-1''' shows the search done again using Google. To those familiar with the Wikipedia search engine, it's not surprising that the top results are completely different.

[[File:Wikipedia-The Missing Manual_I_mediaobject_d1e29508.png|frame|right|The same search for &quot;Institute for Institutional Research&quot; as in Figure C-1, but this time searching with Google. The search results are completely different.]]

{{WTMM-sidebar|Searching from Outside Wikipedia|'''Figure 22-1''' shows how to use an outside search engine to search Wikipedia, once your initial attempt to find an article has failed. You can do the same thing (get the same results as '''Figure 22-1''', for example) without using a Wikipedia page initially, which may be easier.

To do so, type [http://site:en.wikipedia.org http://site:en.wikipedia.org] into the search engine's search box, along with whatever word or phrase you were looking for. (The &quot;en&quot; prefix restricts results to the English Wikipedia, otherwise you could get results from a version in the other 250 or so languages.) This technique works for the big three: Google, Yahoo, and MSN searches. If you use another search engine, look at the &quot;advanced search&quot; option (often available only after you do a search) for how to specify that the results should come only from one domain.

You generally ''don't'' want to initiate an internal Wikipedia search via your browser. If you see a pull-down menu that lets you pick Wikipedia as your search engine, ignore that choice. It just gets you to Wikipedia's internal search engine, which, as discussed earlier, just isn't very good.

The single exception to all the above is if what you're searching has been added to Wikipedia in the last day or two. If so, only the Wikipedia search engine is likely to give you a successful search, because that engine is the only one using the live database for its searches. Everyone else has a not quite up-to-date ''list'' of Wikipedia pages, and not-quite up-to-date ''versions'' of Wikipedia pages.}}
--&gt;
=== Pandu arah dari Laman Utama ===

Anda juga boleh meninjau Wikipedia melalui beberapa titik permulaan berlainan. Cara yang baik untuk mendapatkan mereka ialah melalui pautan yang terletak di bahagian atas Laman Utama, seperti ditunjukkan dalam '''Rajah 22-1'''. Setiap laman Wikipedia memiliki pautan kepada Laman Utama pada sebelah kiri, di bawah glob Wikipedia. Dari Laman Utama, anda boleh lihat betapa luasnya Wikipedia melalui tiga pendekatan: kategori, portal, dan index A-Z.
&lt;!--
[[File:Wikipedia-The Missing Manual_I_mediaobject_d1e29561.png|frame|right|Wikipedia's Main Page is accessible via a single click from any other page in Wikipedia. At the top are three links to starting points within Wikipedia that provide different top-down views.]]
--&gt;
==== Kategori ====

Apa jua rencana akan menjadi ahli satu atau lebih kategori ([[Manual Tertinggal Wikipedia/Membina Ensiklopedia Yang Lebih Kukuh|Bab 17, Mengkategorikan Rencana]]) yang anda boleh ketemu di bawah rencana. Seperti perkara-perkara lain dalam rencana, para penyunting yang menambahkan kategori, jadi kategori akan hanaya setepat penyunting yang memuatkannya; dan seperti perkara lain juga, jika seseorang melihat kesilapan, mereka boleh membetulkannya. Apabila anda memetik pautan Kategori seperti di '''Rajah 22-1''', anda akan melihat index induk (lihat '''Rajah 22-1''').
&lt;!--
[[File:Wikipedia-The Missing Manual_I_mediaobject_d1e29590.png|frame|right|Here's the top-level list of categories. It's the starting point for drilling down to find all articles in any particular subcategory.]]
--&gt;
Teks dalam '''Rajah 22-1''' ditulis tangan, bukan dijana komputer, tetapi sebaik sahaja anda meninggalkan laman melalui pautan, anda kan melihat senarai yang dijana komputer dan keran itu yang kemas kini. Misalnya, apabila anda memetik Geografi di bahagian atas indeks, anda kan dibawa ke bahagian laman itu yang digelar &quot;Geografi dan tempat&quot;, dengan kategori utaa dipanggil Geografi. Klik perkataan itu, dan anda akan melihat '''Rajah 22-1'''. Jika anda minat Geografi, anda boleh pergi ke mana-mana subkategori yang anda mahu sehinggalah anda sampai kepada pautan sebenar kepada rencana, dan anda boleh mengikuti pautan-pautan tersebut.
&lt;!--
[[File:Wikipedia-The Missing Manual_I_mediaobject_d1e29608.png|frame|right|The category ''Geography'' had 28 subcategories when this screenshot was taken. In the &quot;B&quot; section, you see an expansion of one of those subcategories, Branches of Geography, displaying all the sub-subcategories until there are no further ones, along one line of that subcategory.]]

{{WTMM-note|Not every article in Wikipedia is intricately categorized. For example, at the bottom of the ''Category:Geography'' page, you see articles in that category which are ''not'' in any subcategory (you can't see them in '''Figure 22-1'''). Those may be truly unique articles, or articles just waiting for further categorization work.}}
--&gt;
==== Portal ====
[[File:Wikipedia-The Missing Manual_I_mediaobject_d1e29638.png|thumb|350x450px|right|Portal mungkin cara yang paling diketahui ramai tentang bagaimana mahu mencari rencana di Wikipedia. Jika anda khususnya minat tentang sesuatu rencana di Wikipedia, satu daripada banyak-banyak portal mungkin merupakan laman yang bagus jika dimasukkan ke dalam penanda buku pelayar. (Gambar daripada Wikipedia Inggeris).]]

Dari Laman Utama, anda juga boleh mengikut pautan teks tebal &quot;Portal&quot; untuk pergi ke laman utama bagi portal. ('''Rajah 22-1''') Sama juga dengan kategori, portal boleh membantu mengurangkan bilangan rencana yang anda mungkin berminat untuk membaca, ataupun menunjukkan anda rencana-rencana yang mungkin anda tidak tahu wujud.
{{clear}}
==== Indeks A-Z ====

Pautan kemasukan ketiga yang terdapat pada Laman Utama ialah indeks A-Z. Indeks ini sama dengan membelek rak-rak di perputakaan, dengan buku-buku disusun mengikut abjad. '''Rajah 22-1''' menampilkan apa yang anda akan lihat jika anda pautan klik &quot;indeks A&amp;ndash;Z&quot; di bahagian atas Laman Utama.

[[File:Wikipedia-The Missing Manual_I_mediaobject_d1e29668.png|thumb|450x350px|right|''Indeks A-Z '' (juga dipanggil ''Indeks Pantas'') membolehkan anda pergi terus ke senarai rencana yang bermula dengan apa jua pasangan aksara:Ts atau Hc atau apa-apa kombinasi. (Gambar menunjukkan Indeks A&amp;ndash;Z Wikipedia Inggeris).]]

Misalnya, sekiranya anda mencari rencana yang mempunyai sepasang hruf yang ganjil (katalah ''Ts''), indeks A&amp;ndash;Z mungkin berguna kepada anda (lihat '''Rajah 22-1''').
&lt;!--
[[File:Wikipedia-The Missing Manual_I_mediaobject_d1e29688.png|frame|right|If you pick a two-letter starting pair, in '''Figure 22-1''', and click that link, here's what you see. The links in regular text are articles; the links in italics (the majority) are ''redirects'', which take you to an article with a different name. Redirects are used for misspellings, for less common variants of a particular name, and for subjects that don't (yet) have their own articles, and are related to an existing article to which the reader will be directed.]]
--&gt;
Aturan abjad indeks rencana sebenarnya lebih berguna jika anda sudah turun ke satu tahap yang lebih rendah. Kini anda mempunyai pilihan mencari rencana-rencana yang bermula deng tiga atau empat ataupun lebih aksara.


==== Tempat masuk lain ====
&lt;!--
You may have noticed, in '''Figure 22-1''' and '''Figure 22-1''', a top-level row of links: Contents, Overviews, Academia, Topics, Basic Topics, and so on. Three of these (Overviews, Topics, Basic Topics) are also high-level entry points into Wikipedia that you might want to check out to see if one or more are interesting.
--&gt;
=== Kategori ===

Anda dapat melihat hierarki kategori Wikipedia penuh dengan memetik pautan Kategori di Laman Utama di bahagian atas seperti dipaparkan dalam Rajah B-7. Tetapi anda juga boleh menggunakan sistem pengkategorian untuk membelek Wikipedia dengan beberapa cara, dengan menggunakan perkakas yang terdapat di dalam dan di luar Wikipedia. Misalnya, terdapat pautan di bahagian bawah setiap rencana yang membolehkan anda mencari rencana dalam kategori berkaitan. You juga boleh mencari rencana  yang jatuh ke dalam dua kategori berlainan. Malah, anda juga boleh menumpukan carian anda dengan kategori apabila anda mengguan enjin gelintar luar.

=== Cara Pandu arah Lain ===

== Imej ==

=== Commons ===

== Anda Boleh Bantu ==

=== Rencana Bermaslah ===

=== Rencana Hilang ===</text>
      <sha1>dlhrj7507rjs0sjs4qtnx8vcmsxdvxw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Manual Tertinggal Wikipedia/Tajuk dan Lesen</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3224</id>
    <revision>
      <id>7374</id>
      <timestamp>2013-01-24T11:04:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan 'The title of this book is &quot;Wikipedia: The Missing Manual&quot;.  Copyright © 2008 John Broughton.  Permission is granted to copy, distribute and/or modify this ...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1227" xml:space="preserve">The title of this book is &quot;Wikipedia: The Missing Manual&quot;.

Copyright © 2008 John Broughton.

Permission is granted to copy, distribute and/or modify this document under the terms of the GNU Free Documentation License, Version 1.2 or any later version published by the Free Software Foundation; with the Invariant Section being the [[Help:Wikipedia: The Missing Manual/Author and Publisher Information|&quot;Author and Publisher Information&quot;]] and no Front-Cover Texts and no Back-Cover Texts. A copy of the license is included in the section entitled [[Help:Wikipedia: The Missing Manual/GNU Free Documentation License|&quot;GNU Free Documentation License&quot;]].

== Terjemahan ==

Tajuk buku ini ialah &quot;Manual Tertinggal Wikipedia&quot;

Hak cipta © 2008 John Broughton.

Kebenaran diberikan bagi menyalin, mengedar dan/atau mengubah suai dokumen ini di bawah terma Lesen Dokumentasi Bebas GNU, Versi 1.2 atau versi yang terkemudian yang di terbitkan Yayasan Perisian Bebas; dengan Bahagian Tetapnya [[../Maklumat Pengarang dan Penerbit/]] dan tanpa Teks Kulit Hadapan dan Teks Kulit Belakang. Salinan lesen dimuatkan dalan bahagian yang digelar [[../Lesen Dokumentasi Bebas/]].


(Lihat [[w:Lesen Dokumentasi Bebas GNU|GFDL]] di Wikipedia).</text>
      <sha1>84k2xkh1eolx725cqeh3xs18hwsujhy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Manual Tertinggal Wikipedia/Pengarang dan Penerbit</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3225</id>
    <revision>
      <id>7376</id>
      <parentid>7375</parentid>
      <timestamp>2013-01-24T22:34:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="370" xml:space="preserve">[[w:en:User:John Broughton|John Broughton]] seorang penyunting berdaftar di Wikipedia semenjak Ogos 2005, dengan lebih 15,000 sunting semasa beliau menulis buku ini.

Semenjak tahun 1978, [[w:O'Reilly Media|O'Reilly Media]] telah menyebarkan ilmu para pembawa pembaharuan melalui buku-buku, perkhidmatan-perkhidmatan dalam talian, majalah dan persidangan-persidangannya.</text>
      <sha1>qlo56ivlvy13jomrk82d7qhox5iirwp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Manual Tertinggal Wikipedia/Lesen GNU Free Documentation</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3226</id>
    <revision>
      <id>7393</id>
      <parentid>7378</parentid>
      <timestamp>2013-02-02T15:12:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>Wikipedia</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19274" xml:space="preserve">Di bawah ini ialah Lesen GFDL dalam bahasa asal.
{{Wikipedia|Wikipedia:Teks Lesen Dokumentasi Bebas GNU}}

=The GNU Free Documentation License=

Version 1.2, November 2002 

:Copyright (C) 2000,2001,2002  Free Software Foundation, Inc.
:51 Franklin St., Fifth Floor, Boston, MA  02110-1301  USA
:Everyone is permitted to copy and distribute verbatim copies
:of this license document, but changing it is not allowed.

==0. PREAMBLE==

The purpose of this License is to make a manual, textbook, or other functional and useful document &quot;free&quot; in the sense of freedom: to assure everyone the effective freedom to copy and redistribute it, with or without modifying it, either commercially or noncommercially. Secondarily, this License preserves for the author and publisher a way to get credit for their work, while not being considered responsible for modifications made by others. 

This License is a kind of &quot;copyleft&quot;, which means that derivative works of the document must themselves be free in the same sense. It complements the GNU General Public License, which is a copyleft license designed for free software. 

We have designed this License in order to use it for manuals for free software, because free software needs free documentation: a free program should come with manuals providing the same freedoms that the software does. But this License is not limited to software manuals; it can be used for any textual work, regardless of subject matter or whether it is published as a printed book. We recommend this License principally for works whose purpose is instruction or reference. 

==1. APPLICABILITY AND DEFINITIONS ==

This License applies to any manual or other work, in any medium, that contains a notice placed by the copyright holder saying it can be distributed under the terms of this License. Such a notice grants a world-wide, royalty-free license, unlimited in duration, to use that work under the conditions stated herein. The &quot;Document&quot;, below, refers to any such manual or work. Any member of the public is a licensee, and is addressed as &quot;you&quot;. You accept the license if you copy, modify or distribute the work in a way requiring permission under copyright law. 

A &quot;Modified Version&quot; of the Document means any work containing the Document or a portion of it, either copied verbatim, or with modifications and/or translated into another language. 

A &quot;Secondary Section&quot; is a named appendix or a front-matter section of the Document that deals exclusively with the relationship of the publishers or authors of the Document to the Document's overall subject (or to related matters) and contains nothing that could fall directly within that overall subject. (Thus, if the Document is in part a textbook of mathematics, a Secondary Section may not explain any mathematics.) The relationship could be a matter of historical connection with the subject or with related matters, or of legal, commercial, philosophical, ethical or political position regarding them. 

The &quot;Invariant Sections&quot; are certain Secondary Sections whose titles are designated, as being those of Invariant Sections, in the notice that says that the Document is released under this License. If a section does not fit the above definition of Secondary then it is not allowed to be designated as Invariant. The Document may contain zero Invariant Sections. If the Document does not identify any Invariant Sections then there are none. 

The &quot;Cover Texts&quot; are certain short passages of text that are listed, as Front-Cover Texts or Back-Cover Texts, in the notice that says that the Document is released under this License. A Front-Cover Text may be at most 5 words, and a Back-Cover Text may be at most 25 words. 

A &quot;Transparent&quot; copy of the Document means a machine-readable copy, represented in a format whose specification is available to the general public, that is suitable for revising the document straightforwardly with generic text editors or (for images composed of pixels) generic paint programs or (for drawings) some widely available drawing editor, and that is suitable for input to text formatters or for automatic translation to a variety of formats suitable for input to text formatters. A copy made in an otherwise Transparent file format whose markup, or absence of markup, has been arranged to thwart or discourage subsequent modification by readers is not Transparent. An image format is not Transparent if used for any substantial amount of text. A copy that is not &quot;Transparent&quot; is called &quot;Opaque&quot;. 

Examples of suitable formats for Transparent copies include plain ASCII without markup, Texinfo input format, LaTeX input format, SGML or XML using a publicly available DTD, and standard-conforming simple HTML, PostScript or PDF designed for human modification. Examples of transparent image formats include PNG, XCF and JPG. Opaque formats include proprietary formats that can be read and edited only by proprietary word processors, SGML or XML for which the DTD and/or processing tools are not generally available, and the machine-generated HTML, PostScript or PDF produced by some word processors for output purposes only. 

The &quot;Title Page&quot; means, for a printed book, the title page itself, plus such following pages as are needed to hold, legibly, the material this License requires to appear in the title page. For works in formats which do not have any title page as such, &quot;Title Page&quot; means the text near the most prominent appearance of the work's title, preceding the beginning of the body of the text. 

A section &quot;Entitled XYZ&quot; means a named subunit of the Document whose title either is precisely XYZ or contains XYZ in parentheses following text that translates XYZ in another language. (Here XYZ stands for a specific section name mentioned below, such as &quot;Acknowledgements&quot;, &quot;Dedications&quot;, &quot;Endorsements&quot;, or &quot;History&quot;.) To &quot;Preserve the Title&quot; of such a section when you modify the Document means that it remains a section &quot;Entitled XYZ&quot; according to this definition. 

The Document may include Warranty Disclaimers next to the notice which states that this License applies to the Document. These Warranty Disclaimers are considered to be included by reference in this License, but only as regards disclaiming warranties: any other implication that these Warranty Disclaimers may have is void and has no effect on the meaning of this License. 

==2. VERBATIM COPYING ==

You may copy and distribute the Document in any medium, either commercially or noncommercially, provided that this License, the copyright notices, and the license notice saying this License applies to the Document are reproduced in all copies, and that you add no other conditions whatsoever to those of this License. You may not use technical measures to obstruct or control the reading or further copying of the copies you make or distribute. However, you may accept compensation in exchange for copies. If you distribute a large enough number of copies you must also follow the conditions in section 3. 

You may also lend copies, under the same conditions stated above, and you may publicly display copies. 

==3. COPYING IN QUANTITY ==

If you publish printed copies (or copies in media that commonly have printed covers) of the Document, numbering more than 100, and the Document's license notice requires Cover Texts, you must enclose the copies in covers that carry, clearly and legibly, all these Cover Texts: Front-Cover Texts on the front cover, and Back-Cover Texts on the back cover. Both covers must also clearly and legibly identify you as the publisher of these copies. The front cover must present the full title with all words of the title equally prominent and visible. You may add other material on the covers in addition. Copying with changes limited to the covers, as long as they preserve the title of the Document and satisfy these conditions, can be treated as verbatim copying in other respects. 

If the required texts for either cover are too voluminous to fit legibly, you should put the first ones listed (as many as fit reasonably) on the actual cover, and continue the rest onto adjacent pages. 

If you publish or distribute Opaque copies of the Document numbering more than 100, you must either include a machine-readable Transparent copy along with each Opaque copy, or state in or with each Opaque copy a computer-network location from which the general network-using public has access to download using public-standard network protocols a complete Transparent copy of the Document, free of added material. If you use the latter option, you must take reasonably prudent steps, when you begin distribution of Opaque copies in quantity, to ensure that this Transparent copy will remain thus accessible at the stated location until at least one year after the last time you distribute an Opaque copy (directly or through your agents or retailers) of that edition to the public. 

It is requested, but not required, that you contact the authors of the Document well before redistributing any large number of copies, to give them a chance to provide you with an updated version of the Document. 

==&lt;span id=&quot;Modifications&quot;/&gt;4. MODIFICATIONS ==

You may copy and distribute a Modified Version of the Document under the conditions of sections 2 and 3 above, provided that you release the Modified Version under precisely this License, with the Modified Version filling the role of the Document, thus licensing distribution and modification of the Modified Version to whoever possesses a copy of it. In addition, you must do these things in the Modified Version: 
&lt;ol type=&quot;A&quot;&gt;
&lt;li&gt;Use in the Title Page (and on the covers, if any) a title distinct from that of the Document, and from those of previous versions (which should, if there were any, be listed in the History section of the Document). You may use the same title as a previous version if the original publisher of that version gives permission.&lt;/li&gt;
&lt;li&gt;List on the Title Page, as authors, one or more persons or entities responsible for authorship of the modifications in the Modified Version, together with at least five of the principal authors of the Document (all of its principal authors, if it has fewer than five), unless they release you from this requirement.&lt;/li&gt;
&lt;li&gt;State on the Title page the name of the publisher of the Modified Version, as the publisher.&lt;/li&gt;
&lt;li&gt;Preserve all the copyright notices of the Document.&lt;/li&gt;
&lt;li&gt;Add an appropriate copyright notice for your modifications adjacent to the other copyright notices.&lt;/li&gt;
&lt;li&gt;Include, immediately after the copyright notices, a license notice giving the public permission to use the Modified Version under the terms of this License, in the form shown in the Addendum below.&lt;/li&gt;
&lt;li&gt;Preserve in that license notice the full lists of Invariant Sections and required Cover Texts given in the Document's license notice.&lt;/li&gt;
&lt;li&gt;Include an unaltered copy of this License.&lt;/li&gt;
&lt;li&gt;Preserve the section Entitled &quot;History&quot;, Preserve its Title, and add to it an item stating at least the title, year, new authors, and publisher of the Modified Version as given on the Title Page. If there is no section Entitled &quot;History&quot; in the Document, create one stating the title, year, authors, and publisher of the Document as given on its Title Page, then add an item describing the Modified Version as stated in the previous sentence.&lt;/li&gt;
&lt;li&gt;Preserve the network location, if any, given in the Document for public access to a Transparent copy of the Document, and likewise the network locations given in the Document for previous versions it was based on. These may be placed in the &quot;History&quot; section. You may omit a network location for a work that was published at least four years before the Document itself, or if the original publisher of the version it refers to gives permission.&lt;/li&gt;
&lt;li&gt;For any section Entitled &quot;Acknowledgements&quot; or &quot;Dedications&quot;, Preserve the Title of the section, and preserve in the section all the substance and tone of each of the contributor acknowledgements and/or dedications given therein.&lt;/li&gt;
&lt;li&gt;Preserve all the Invariant Sections of the Document, unaltered in their text and in their titles. Section numbers or the equivalent are not considered part of the section titles.&lt;/li&gt;
&lt;li&gt;Delete any section Entitled &quot;Endorsements&quot;. Such a section may not be included in the Modified Version.&lt;/li&gt;
&lt;li&gt;Do not retitle any existing section to be Entitled &quot;Endorsements&quot; or to conflict in title with any Invariant Section.&lt;/li&gt;
&lt;li&gt;Preserve any Warranty Disclaimers.&lt;/li&gt;
&lt;/ol&gt;
If the Modified Version includes new front-matter sections or appendices that qualify as Secondary Sections and contain no material copied from the Document, you may at your option designate some or all of these sections as invariant. To do this, add their titles to the list of Invariant Sections in the Modified Version's license notice. These titles must be distinct from any other section titles. 

You may add a section Entitled &quot;Endorsements&quot;, provided it contains nothing but endorsements of your Modified Version by various parties--for example, statements of peer review or that the text has been approved by an organization as the authoritative definition of a standard. 

You may add a passage of up to five words as a Front-Cover Text, and a passage of up to 25 words as a Back-Cover Text, to the end of the list of Cover Texts in the Modified Version. Only one passage of Front-Cover Text and one of Back-Cover Text may be added by (or through arrangements made by) any one entity. If the Document already includes a cover text for the same cover, previously added by you or by arrangement made by the same entity you are acting on behalf of, you may not add another; but you may replace the old one, on explicit permission from the previous publisher that added the old one. 

The author(s) and publisher(s) of the Document do not by this License give permission to use their names for publicity for or to assert or imply endorsement of any Modified Version. 

==5. COMBINING DOCUMENTS ==

You may combine the Document with other documents released under this License, under the terms defined in section 4 above for modified versions, provided that you include in the combination all of the Invariant Sections of all of the original documents, unmodified, and list them all as Invariant Sections of your combined work in its license notice, and that you preserve all their Warranty Disclaimers. 

The combined work need only contain one copy of this License, and multiple identical Invariant Sections may be replaced with a single copy. If there are multiple Invariant Sections with the same name but different contents, make the title of each such section unique by adding at the end of it, in parentheses, the name of the original author or publisher of that section if known, or else a unique number. Make the same adjustment to the section titles in the list of Invariant Sections in the license notice of the combined work. 

In the combination, you must combine any sections Entitled &quot;History&quot; in the various original documents, forming one section Entitled &quot;History&quot;; likewise combine any sections Entitled &quot;Acknowledgements&quot;, and any sections Entitled &quot;Dedications&quot;. You must delete all sections Entitled &quot;Endorsements.&quot; 

==6. COLLECTIONS OF DOCUMENTS ==

You may make a collection consisting of the Document and other documents released under this License, and replace the individual copies of this License in the various documents with a single copy that is included in the collection, provided that you follow the rules of this License for verbatim copying of each of the documents in all other respects. 

You may extract a single document from such a collection, and distribute it individually under this License, provided you insert a copy of this License into the extracted document, and follow this License in all other respects regarding verbatim copying of that document. 

==7. AGGREGATION WITH INDEPENDENT WORKS ==

A compilation of the Document or its derivatives with other separate and independent documents or works, in or on a volume of a storage or distribution medium, is called an &quot;aggregate&quot; if the copyright resulting from the compilation is not used to limit the legal rights of the compilation's users beyond what the individual works permit. When the Document is included in an aggregate, this License does not apply to the other works in the aggregate which are not themselves derivative works of the Document. 

If the Cover Text requirement of section 3 is applicable to these copies of the Document, then if the Document is less than one half of the entire aggregate, the Document's Cover Texts may be placed on covers that bracket the Document within the aggregate, or the electronic equivalent of covers if the Document is in electronic form. Otherwise they must appear on printed covers that bracket the whole aggregate. 

==8. TRANSLATION ==

Translation is considered a kind of modification, so you may distribute translations of the Document under the terms of section 4. Replacing Invariant Sections with translations requires special permission from their copyright holders, but you may include translations of some or all Invariant Sections in addition to the original versions of these Invariant Sections. You may include a translation of this License, and all the license notices in the Document, and any Warranty Disclaimers, provided that you also include the original English version of this License and the original versions of those notices and disclaimers. In case of a disagreement between the translation and the original version of this License or a notice or disclaimer, the original version will prevail. 

If a section in the Document is Entitled &quot;Acknowledgements&quot;, &quot;Dedications&quot;, or &quot;History&quot;, the requirement (section 4) to Preserve its Title (section 1) will typically require changing the actual title.

==9. TERMINATION ==

You may not copy, modify, sublicense, or distribute the Document except as expressly provided for under this License. Any other attempt to copy, modify, sublicense or distribute the Document is void, and will automatically terminate your rights under this License. However, parties who have received copies, or rights, from you under this License will not have their licenses terminated so long as such parties remain in full compliance. 

==10. FUTURE REVISIONS OF THIS LICENSE ==

The Free Software Foundation may publish new, revised versions of the GNU Free Documentation License from time to time. Such new versions will be similar in spirit to the present version, but may differ in detail to address new problems or concerns. See http://www.gnu.org/copyleft/. 

Each version of the License is given a distinguishing version number. If the Document specifies that a particular numbered version of this License &quot;or any later version&quot; applies to it, you have the option of following the terms and conditions either of that specified version or of any later version that has been published (not as a draft) by the Free Software Foundation. If the Document does not specify a version number of this License, you may choose any version ever published (not as a draft) by the Free Software Foundation.</text>
      <sha1>sfomd3ahyxoekyw34b3ba6h7talhfce</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategori:Python</title>
    <ns>14</ns>
    <id>3231</id>
    <revision>
      <id>8345</id>
      <parentid>7395</parentid>
      <timestamp>2013-07-20T15:58:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vaslav</username>
        <id>1501</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="303" xml:space="preserve">{{center|Kategori ini mengandungi buku mengenai '''[[bahasa pengaturcaraan Python]]'''.}}

[[Kategori:Bahasa pengaturcaraan]]

[[en:Category:Python programming language]]
[[es:Category:Inmersión_en_Python]]
[[fr:Catégorie:Python]]
[[it:Categoria:Python]]
[[pt:Categoria:Python]]
[[uk:Category:Python]]</text>
      <sha1>fuibzb411ezbiui15vv5xnhf4nbo531</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Senarai</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3234</id>
    <revision>
      <id>8437</id>
      <parentid>7556</parentid>
      <timestamp>2013-09-17T02:59:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>/* Latihan */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17902" xml:space="preserve">=== Pemboleh ubah yang memiliki lebih daripada satu nilai ===
Anda sudah melihat pemboleh ubah biasa yang menstor nilai tunggal. Walau bagaimanapun pemboleh ubah jenis lain dapat menstor lebih daripada satu nilai. Jenis yang paling ringkas atau mudah dipanggil &lt;code&gt;list&lt;/code&gt; atau senarai. Ini contoh penggunaan &lt;code&gt;list&lt;/code&gt;:
&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
mana_satu = input(&quot;Bualan apa (1-12)? &quot;)
bulan = ['Januari', 'Februari', 'Mac', 'April', 'Mei', 'Jun', 'Julai',
          'Ogos', 'September', 'Oktober', 'November', 'Disember']

if 1 &lt;= mana_satu &lt;= 12:
    print &quot;Bulan ialah&quot;, bulan[mana_satu - 1]
&lt;/source&gt;

dan outputnya:

 Bulan apa (1-12)? '''3'''
 Bulan ialah Mac

Dalam contoh ini &lt;code&gt;bulan&lt;/code&gt; ialah &lt;code&gt;list&lt;/code&gt;. Pemboleh ubah &lt;code&gt;bulan&lt;/code&gt; ditakrifkan dengan baris &lt;code&gt; bulan = ['Januari', 'Februari', 'Mac', 'April', 'Mei', 'Jun', 'Julai',&lt;/code&gt; dan &lt;code&gt;'Ogos', 'September', 'Oktober', 'November', 'Disember']&lt;/code&gt; (perhatikan bahawa sebuah &lt;code&gt;\&lt;/code&gt; juga boleh digunakan untuk membahagikan sebuah baris yang panjang, namun ia tidak perlu oleh sebab Python pintar dan tahu bahawa semua yang terkandung dalam kurungan harus disatukan).  Tanda &lt;code&gt;[&lt;/code&gt; dan &lt;code&gt;]&lt;/code&gt; memula dan mengakhiri &lt;code&gt;list&lt;/code&gt; dengan koma (&lt;code&gt;,&lt;/code&gt;) yang mengasingkan kandungan atau item &lt;code&gt;list&lt;/code&gt; atau senarai. &lt;code&gt;list&lt;/code&gt; digunakan dalam &lt;code&gt;bulan[mana_satu - 1]&lt;/code&gt;.  

Sebuah &lt;code&gt;list&lt;/code&gt; terdiri daripada item yang diberi bilangan bermula dengan sifar (0).  Dalam kata lain, jika anda mahu Januari anda akan mengguna &lt;code&gt;bulan[0]&lt;/code&gt;.  Berikan nombor kepada &lt;code&gt;list&lt;/code&gt; dan ia akan memulangkan nilai yang terstor pada lokasi itu.

Kenyataan &lt;code&gt; if 1 &lt;= mana_satu &lt;= 12:&lt;/code&gt; hanya akan menjadi ''true'' (benar) jika &lt;code&gt; mana_satu&lt;/code&gt; antara satu dan dua belas inklusif (dalam kata lain, ia adalah apa yang anda sangkakan sekiranya anda melihat kod seakan-akan itu dalam algebra).

&lt;code&gt;List&lt;/code&gt; juga boleh difikirkan sebagi siri kotak. setiap kotak memiliki nilai berlainan. Misalnya kotak-kotak yang dijana  &lt;code&gt;demolist = ['hayat', 42, 'alam', 6, 'dan', 7]&lt;/code&gt; akan kelihatan demikian:

{| class=&quot;wikitable&quot; 
!nombor kotak 
!0 
!1  
!2 
!3 
!4 
!5 
|-
|demolist 
|&quot;hayat&quot; 
|42 
|&quot;alam&quot; 
|6 
|&quot;dan&quot;
|7
|}

Setiap kotak dirujuk dengan nombornya agar kenyataan &lt;code&gt;demolist[0]&lt;/code&gt; akan mendapat &lt;code&gt;'hayat'&lt;/code&gt;, &lt;code&gt;demolist[1]&lt;/code&gt; akan mendapat &lt;code&gt;42&lt;/code&gt; dan seterusnya sehinggalah  &lt;code&gt;demolist[5]&lt;/code&gt; yang mendapat &lt;code&gt;7&lt;/code&gt;.

=== Lagi tentang ciri-ciri &lt;tt&gt;list&lt;/tt&gt; ===
Contoh berikut ialah untuk mempamerkan operasi-operasi lain yang dapat dilakukan &lt;code&gt;list&lt;/code&gt; (buat kali ini saya tidak memerlukan anda menaipnya, tetapi anda patut mencuba-cuba &lt;code&gt;list&lt;/code&gt; sehingga anda berasa selesa dengannya.). Ini dia:

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
demolist = [&quot;hayat&quot;, 42, &quot;alam&quot;, 6, &quot;dan&quot;, 7]
print &quot;demolist = &quot;,demolist
demolist.append(&quot;semua&quot;)
print &quot;selepas 'semua' ditambah, demolist sekarang ialah:&quot;
print demolist
print &quot;len(demolist) =&quot;, len(demolist)
print &quot;demolist.index(42) =&quot;, demolist.index(42)
print &quot;demolist[1] =&quot;, demolist[1]

# Kemudian kita akan masuk gelung &lt;code&gt;list&lt;/code&gt;
c = 0
while c &lt; len(demolist):
    print &quot;demolist[&quot;, c, &quot;] =&quot;, demolist[c]
    c = c + 1

del demolist[2]
print &quot;Selepas 'alam' dibuang, demolist sekarang ialah:&quot;
print demolist
if &quot;hayat&quot; in demolist:
    print &quot;'hayat' hadir dalam demolist&quot;
else:
    print &quot;'hayat' tidak hadir dalam demolist&quot;

if &quot;amoeba&quot; in demolist:
    print &quot;'amoeba' hadir dalam demolist&quot;

if &quot;amoeba&quot; not in demolist:
    print &quot;'amoeba' tidak hadir dalam demolist&quot;

demolist.sort()
print &quot;Demolist yang sudah sort ialah&quot;, demolist
&lt;/source&gt;

Output ialah:

 demolist =  ['hayat', 42, 'alam', 6, 'dan', 7]
 selepas 'semua' ditambah, demolist sekarang ialah:
 ['hayat', 42, 'alam', 6, 'dan', 7, 'semua']
 len(demolist) = 7
 demolist.index(42) = 1
 demolist[1] = 42
 demolist[ 0 ] = hayat
 demolist[ 1 ] = 42
 demolist[ 2 ] = alam
 demolist[ 3 ] = 6
 demolist[ 4 ] = dan
 demolist[ 5 ] = 7
 demolist[ 6 ] = semua
 Selepas 'alam' dibuang, demolist sekarang ialah:
 ['hayat', 42, 6, 'dan', 7, 'semua']
 'hayat' hadir dalam demolist
 'amoeba' tidak hadir dalam demolist
 Demolist yang sudah sort ialah [6, 7, 42, 'dan', 'semua', 'hayat']

{{Nota penterjemah|Dalam kod di atas, &lt;code&gt;sort&lt;/code&gt; ialah sebuah ''method'' untuk &lt;code&gt;list&lt;/code&gt;
}}


Contoh di atas menggunakan beberapa fungsi baharu. Perhatikan bahawa anda boleh &lt;code&gt;print&lt;/code&gt; sebuah &lt;code&gt;list&lt;/code&gt;.  Kemudian fungsi &lt;code&gt;append&lt;/code&gt; digunakan untuk menambah item baharu pada penghujung &lt;code&gt;list&lt;/code&gt;.  &lt;code&gt;len&lt;/code&gt; memulangkan bilangan item yang terdapat dalam &lt;code&gt;list&lt;/code&gt;. &lt;code&gt;Index&lt;/code&gt; yang sah (seperti nombor yang boleh digunakan dalam &lt;code&gt;[]&lt;/code&gt;) sebuah list memiliki julat daripada 0 hingga ke &lt;code&gt;len - 1&lt;/code&gt;. Fungsi &lt;code&gt;index&lt;/code&gt; memberitahu di mana lokasi item pertama dalam list. Perhatikan bagaimana &lt;code&gt;demolist.index(42)&lt;/code&gt; memulangkan 1, dan apabila &lt;code&gt;demolist[1]&lt;/code&gt; dilaksanakan ia memulangkan 42.  Baris &lt;code&gt;# Kemudian kita akan masuk gelung list&lt;/code&gt; hanya sebuah peringatan kepada pengatur cara (juga digelar ''ulasan''). Python akan mengabaikan apa jua baris yang bermula dengan &lt;code&gt;#&lt;/code&gt;.  Kemudian baris-baris:
&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
c = 0
while c &lt; len(demolist):
    print 'demolist[', c, '] =', demolist[c]
    c = c + 1
&lt;/source&gt;

menjana pemboleh ubah &lt;code&gt;c&lt;/code&gt;, yang bermula daripada 0 dan ditokok (''increment'') sehingga ia sampai kepada indeks terakhir senarai.  Sementara itu kenyataan &lt;code&gt;print&lt;/code&gt; mencetak setiap unsur yang terdapat dalam senarai tersebut. Perintah &lt;code&gt;del&lt;/code&gt; dapat digunakan bagi menyingkir sesuatu unsur daripada senarai.  Baris-baris berikutnya mengguna operator &lt;code&gt;in&lt;/code&gt; untuk menguji sama ada sesuatu unsur itu berada dalam senarai atau tidak. Fungsi &lt;code&gt;sort&lt;/code&gt; mengisih senarai. Ini amat berguna sekiranya anda memerlukan senarai yang bermula dengan angka paling kecil sehingga yang paling besar, ataupun sekirannya anda memerlukan senarai mengikut abjad.  Perhatikan bahawa ini akan mengatur semula senarai. Secara ringkas, bagi senarai, operasi-operasi berikut berlaku:

{| class=&quot;wikitable&quot;
!contoh 
!penjelasan
|-
|&lt;code&gt;demolist[2]&lt;/code&gt; 
|mengakses unsur di indeks 2
|-
|&lt;code&gt;demolist[2] = 3&lt;/code&gt; 
|menetapkan unsur di indeks 2 pada 3
|-
|&lt;code&gt;del demolist[2]&lt;/code&gt; 
|menyingkir unsur pada indeks 2
|-
|&lt;code&gt;len(demolist)&lt;/code&gt; 
|memulangkan panjang &lt;code&gt;demolist&lt;/code&gt;
|-
|&lt;code&gt;&quot;nilai&quot; dalam demolist&lt;/code&gt; 
|ialah ''Benar'' jika &lt;tt&gt;&quot;nilai&quot;&lt;/tt&gt; ialah unsur dalam &lt;code&gt;demolist&lt;/code&gt;
|-
|&lt;code&gt;&quot;nilai&quot; tiada dalam demolist&lt;/code&gt; 
|ialah ''Benar'' jika &lt;tt&gt;&quot;nilai&quot;&lt;/tt&gt; bukan unsur dalam &lt;code&gt;demolist&lt;/code&gt;
|-
|&lt;code&gt;demolist.sort()&lt;/code&gt; 
|mengisih &lt;code&gt;demolist&lt;/code&gt;
|-
|&lt;code&gt;demolist.index(&quot;nilai&quot;)&lt;/code&gt; 
|memulangkan indeks tempat pertama berlakunya &lt;tt&gt;&quot;nilai&quot;&lt;/tt&gt;
|-
|&lt;code&gt;demolist.append(&quot;nilai&quot;)&lt;/code&gt; 
|menambah &lt;code&gt;&quot;nilai&quot;&lt;/code&gt; unsur pada penghujung senarai
|-
|&lt;code&gt;demolist.remove(&quot;nilai&quot;)&lt;/code&gt;
|menyingkir kejadian pertama nilai daripada &lt;code&gt;demolist&lt;/code&gt; (sama dengan &lt;code&gt;del demolist[demolist.index(&quot;nilai&quot;)]&lt;/code&gt;)
|}

Contoh berikutnya menggunakan ciri-ciri ini dalam cara yang lebih berguna:
&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
item_menu = 0
senarainama = []
while item_menu != 9:
    print &quot;--------------------&quot;
    print &quot;1. Cetak senarai&quot;
    print &quot;2. Tambah nama pada senarai&quot;
    print &quot;3. Singkir nama daripada senarai&quot;
    print &quot;4. Tukar item dalam senarai&quot;
    print &quot;9. Berhenti&quot;
    item_menu = input(&quot;Pilih item daripada menu: &quot;)
    if item_menu == 1:
        semasa = 0
        if len(senarainama) &gt; 0:
            while semasa &lt; len(senarainama):
                print semasa, &quot;.&quot;, senarainama[semasa]
                semasa = semasa + 1
        else:
            print &quot;Senarai kosong&quot;
    elif item_menu == 2:
        nama = raw_input(&quot;Taip nama yang mahu ditambah: &quot;)
        namelist.append(nama)
    elif item_menu == 3:
        buang_nama = raw_input(&quot;Taip nama yang mahu dibuang: &quot;)
        if buang_nama in senarainama:
            # senarainama.remove(buang_nama) juga boleh diguna
            nombor_item = senarainama.index(buang_nama)
            del senarainama[nombor_item]
            # Kod di atas hanya menyingkirkan kejadian pertama 
            # nama. Kod di bawah daripada Gerald menyingkirkan semua.
            # while buang_nama in senarainama:
            #       nombor_item = senarainama.index(buang_nama)
            #       del senarainama[nombor_item]
        else:
            print buang_nama, &quot;tidak diketemu&quot;
    elif item_menu == 4:
        nama_lama = raw_input(&quot;Nama apa yang ingin anda ubah: &quot;)
        if nama_lama in senarainama:
            nombor_item = senarainama.index(nama_lama)
            nama_baru = raw_input(&quot;Apa nama baharu: &quot;)
            senarainama[nombor_item] = nama_baru
        else:
            print nama_lama, &quot;tidak diketemu&quot;

print &quot;Sayonara&quot;
&lt;/source&gt;

Dan ini sebahagian daripada output:

 --------------------
 1. Cetak senarai
 2. Tambah nama pada senarai
 3. Singkir nama daripada senarai
 4. Tukar item dalam senarai
 9. Berhenti
 
 Pilih item daripada menu: '''2'''
 Taip nama yang mahu ditambah: '''Jack'''
 
 Pilih item daripada menu: '''2'''
 Taip nama yang mahu ditambah: '''Jill'''
 
 Pilih item daripada menu: '''1'''
 0 . Jack
 1 . Jill
 
 Pilih item daripada menu: '''3'''
 Taip nama yang mahu dibuang: '''Jack'''
 
 Pilih item daripada menu: '''4'''
 Nama apa yang ingin anda ubah: '''Jill'''
 Apa nama baharu: '''Jill Kuppusamy'''
 
 Pilih item daripada menu: '''1'''
 0 . Jill Kuppusamy
 
 Pilih item daripada menu: '''9'''
 Sayonara

Itu satu atur cara yang panjang. Mari kita lihat kod sumber.  Baris &lt;code&gt;senarainama = []&lt;/code&gt; membuat pemboleh ubah &lt;code&gt;senarainama&lt;/code&gt; sebuah senarai yang tidak mengandungi item (ataupun unsur).  Baris penting berikutnya ialah &lt;code&gt;while item_menu != 9:&lt;/code&gt;.  Baris ini memulakan gelung yang membolehkan sistem menu bagi program ini.  Baris-baris selanjutnya menampilkan menu dan membuat keputusan bahagian mana atur cara akan dilaksanakan (P: bergantung pada pilihan pengguna).

Bahagian
&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
semasa = 0
if len(senarainama) &gt; 0:
    while semasa &lt; len(senarainama):
        print semasa, &quot;.&quot;, senarainama[semasa]
        semasa = semasa + 1
else:
    print &quot;Senarai kosong&quot;
&lt;/source&gt;
memperlelar senarai dan mencetak setaip nama.  &lt;code&gt;len(namelist)&lt;/code&gt; memberitahu bilangan item dalam senarai. Jika &lt;code&gt;len&lt;/code&gt; memulangkan &lt;code&gt;0&lt;/code&gt;, senarai tidak mengandungi apa-apa item.

Beberapa baris kemudian, penyataan &lt;code&gt;senarainama.append(nama)&lt;/code&gt; pula muncul.  Ia menggunakan fungsi  &lt;code&gt;append&lt;/code&gt; untuk menambah item pada penghujung senarai.  Langkah dua baris lagi dan lihat kod berikut:
&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
nombor_item = senarainama.index(buang_nama)
del senarainama[nombor_item]
&lt;/source&gt;

Di sini, fungsi &lt;code&gt;index&lt;/code&gt; digunakan untuk mencari nilai indeks yang akan digunakan kemudian bagi menyingkir item berkenaan.  &lt;code&gt;del senarainama[nombor_item]&lt;/code&gt; digunakan bagi menyingkir sebuah unsur senarai. 

Bahagian berikut
&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
nama_lama = raw_input(&quot;Nama apa yang ingin anda ubah: &quot;)
        if nama_lama in senarainama:
            nombor_item = senarainama.index(nama_lama)
            nama_baru = raw_input(&quot;Apa nama baharu: &quot;)
            senarainama[nombor_item] = nama_baru
        else:
            print nama_lama, &quot;tidak diketemu&quot;
&lt;/source&gt;
mengguna &lt;code&gt;index&lt;/code&gt; untuk mencari &lt;code&gt;nombor_item&lt;/code&gt; dan kemudian meletakkan &lt;code&gt;nama_baru&lt;/code&gt; di tempat terletaknya &lt;code&gt;nama_lama&lt;/code&gt;.

Tahniah, memandangkan sekarang anda sudah memahami senarai atau &gt;code&gt;list&lt;/code&gt;, anda sudahpun mengetahui sebahagian yang mencukupi tentang bahasa ini dan anda sekarang boleh melakukan pengkomputan yang dapat dilakukan sesebuah komputer (secara teknikal, ini dikenali sebagai ''Turing-Completeness'').  Sudah tentu masih ada lagi ciri-ciri lain yang boleh digunakan yang dapat memudahkan tugas anda.

=== Contoh ===
'''ujian.py'''
&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
## Program ini melaksana ujian pengetahuan

# Mula-mula dapatkan soalan ujian
# Kemudian ini akan diubah suai
# untuk mengguna io fail.
def dapat_soalan():
    # perhatikan bagaimana data distor sebagai senarai beberapa senarai
    return [[&quot;Apakah warna langit pada siang hari? &quot;, &quot;biru&quot;],
            [&quot;Apakah jawapan kepada persoalan tentang alam semesta dan semuanya? &quot;, &quot;42&quot;],
            [&quot;Apakah perkataan 6 huruf yang merujuk kepada perangkap tikus? &quot;, &quot;kucing&quot;]]

# Ini akan menguji soalan tunggal
# ia mengutarakan satu soalan 
# dan memulangkan True jika jawapan yang dimasukkan pengguna itu betul,
# jika tidak, False

def periksa_soalan(soal_jawab):
    # sari soalan dan jawapan daripada senarai
    soalan = soal_jawab[0]
    jawapan = soal_jawab[1]
    # berikan jawapan kepada pengguna
    jawapan_diberi = raw_input(soalan)
    # bandingkan jawapan pengguna dengan jawapan tukang uji
    if jawapan == jawapan_diberi:
        print &quot;Betul&quot;
        return True
    else:
        print &quot;Tidak betul, jawapannya ialah:&quot;, jawapan
        return False

# Ini akan melaksanakan semua soalan
def laksana_ujian(soalan):
    if len(soalan) == 0:
        print &quot;Tiada soalan diberikan.&quot;
        # &quot;return&quot; akan menghentikan fungsi
        return
    index = 0
    betul = 0
    while index &lt; len(soalan):
        # Semak soalan 
        if periksa_soalan(soalan[index]):
            betul = betul + 1
        # pergi ke soalan berikutnya
        index = index + 1
    # perhatikan urutan pengkomputan, mula-mula darab,
    # kemudian bahagi
    print &quot;Anda mendapat&quot;, betul * 100 / len(soalan),\
           &quot;% jawapan betul daripada&quot;, len(soalan), &quot;soalan yang dikemukakan.&quot;

# laksana soalan

laksana_ujian(dapat_soalan())
&lt;/source&gt;

Nilai-nilai &lt;code&gt;True&lt;/code&gt; dan &lt;code&gt;False&lt;/code&gt; masing-masing merujuk kepada 1 dan 0.  Nilai-nilai ini sering digunakan dalam &quot;ujian kewarasan&quot;, syarat-syarat gelung, dll. Anda akan mempelajari lebih lanjut tentang perkara ini kemudian (bab [[../Ungkapan Boolean/]]).

Sampel Output:

 Apakah warna langit pada siang hari? '''hijau'''
 Tidak betul, jawapannya ialah: biru
 Apakah jawapan kepada persoalan tentang alam semesta dan semuanya? '''42'''
 Betul
 Apakah perkataan 6 huruf yang merujuk kepada perangkap tikus? '''kucing'''
 Betul
 Anda mendapat 66 % jawapan betul daripada 3 soalan yang dikemukakan.

=== Latihan ===
Kembangkan program ''ujian.py'' agar ia memiliki menu yang memberikan pilihan mengambil ujian, membelek senarai soalan dan jawapan, dan pelihan untuk berhenti.  Lagi, tambah soalan baharu yang menanyakan, &quot;Apakah bunyi yang dibuat mesin yang betul-betul maju?&quot; dengan jawapannya &quot;ping&quot;.

{{Penyelesaian|tajuk=Penyelesaian|teks=

Kembangkan program ujian.py agar ia memiliki menu yang memberikan pilihan mengambil ujian, membelek senarai soalan dan jawapan, dan pelihan untuk berhenti.  Lagi, tambah soalan baharu yang menanyakan, &quot;Apakah bunyi yang dibuat mesin yang betul-betul maju?&quot; dengan jawapannya &quot;ping&quot;.
&lt;!-- Kod OK --&gt;
&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
## Program ini merupakan ujian pengetahuan

soalan = [[&quot;Apakah warna langit pada siang hari? &quot;, &quot;biru&quot;],
            [&quot;Apakah jawapan kepada persoalan tentang alam semesta dan semuanya? &quot;, &quot;42&quot;],
            [&quot;Apakah perkataan 6 huruf yang merujuk kepada perangkap tikus? &quot;, &quot;kucing&quot;],
            [&quot;Apakah bunyi yang dibuat mesing yang paling maju? &quot;, &quot;ping&quot;]]

# Ini akan menguji soalan tunggal
# ia mengutarakan satu soalan 
# dan memulangkan True jika jawapan yang dimasukkan pengguna itu betul,
# jika tidak, False

def periksa_soalan(soal_jawab):
    # sari soalan dan jawapan daripada senarai
    soalan = soal_jawab[0]
    jawapan = soal_jawab[1]
    # berikan jawapan kepada pengguna
    jawapan_diberi = raw_input(soalan)
    # bandingkan jawapan pengguna dengan jawapan tukang uji
    if jawapan == jawapan_diberi:
        print &quot;Betul&quot;
        return True
    else:
        print &quot;Tidak betul, jawapannya ialah:&quot;, jawapan
        return False

# This will run through all the questions

def laksana_ujian(soalan):
    if len(soalan) == 0:
        print &quot;Tiada soalan diberikan.&quot;
        # &quot;return&quot; akan menghentikan fungsi
        return
    index = 0
    betul = 0
    while index &lt; len(soalan):
        # Semak soalan 
        if periksa_soalan(soalan[index]):
            betul = betul + 1
        # pergi ke soalan berikutnya
        index = index + 1
    # perhatikan urutan pengkomputan, mula-mula darab,
    # kemudian bahagi
    print &quot;Anda mendapat&quot;, betul * 100 / len(soalan),\
           &quot;% jawapan betul daripada&quot;, len(soalan), &quot;soalan yang dikemukakan.&quot;
 

#memaparkan senarai soalan dan jawapan

def papar_soalan():
    s = 0
    while s &lt; len(soalan):
        j = 0
        print &quot;S:&quot; , soalan[s][j]
        j = 1
        print &quot;J:&quot; , soalan[s][j]
        s = s + 1

# sekarang kita beri definisi fungsi menu
def menu():
    print &quot;-----------------&quot;
    print &quot;Menu:&quot;
    print &quot;1 - Ambil ujian&quot;
    print &quot;2 - Belek senarai soalan dan jawapan&quot;
    print &quot;3 - Belek menu&quot;
    print &quot;5 - Berhenti&quot;
    print &quot;-----------------&quot;

pilih = &quot;3&quot;
while pilih != &quot;5&quot;:
    if pilih == &quot;1&quot;:
        laksana_ujian(soalan)
    elif pilih == &quot;2&quot;:
        papar_soalan()
    elif pilih == &quot;3&quot;:
        menu()
    print
    pilih = raw_input(&quot;Nyatakan pilihan anda daripada menu di atas: &quot;) 
&lt;/source&gt;

{{Nota penterjemah|Perhatikan perubahan kecil, tetapi penting, pada beberapa bahagian kod berbanding kod asal ujian.py}}
}}


{{Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Kandungan|Contoh Fungsi Lanjutan|Gelung For}}

[[Kategori:Python]]

[[en:Non-Programmer's Tutorial for Python 2.6/Lists]]</text>
      <sha1>9403jzxb7hdorj9ajytraf4j7djdeb3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Nota penterjemah</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3235</id>
    <revision>
      <id>8760</id>
      <parentid>7811</parentid>
      <timestamp>2014-01-08T14:33:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>ubah saiz fon ==&gt; 0.8em</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="340" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;
For documentation, see [[Template talk:Translator note]].
----
&lt;/noinclude&gt;
{| style=&quot;background: #FFFFF0; border: 1px solid #aaaaaa; padding: 0.5em; margin: 1em 8%; width: 60%; margin: auto; font-size:0.8em;&quot; class=&quot;&quot;
 | style=&quot;width: 58px;&quot; | [[Image:Clipboard.svg|45 px|left|TODO]]
 |
'''Nota penterjemah:'''&lt;br/&gt;
{{{1}}}
 |}</text>
      <sha1>l9weeqdyed5cyn6qj3n3yrftp9ba5jd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Gelung For</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3236</id>
    <revision>
      <id>10769</id>
      <parentid>8440</parentid>
      <timestamp>2020-06-01T21:59:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Samuele2002</username>
        <id>2584</id>
      </contributor>
      <comment>fix [[Special:LintErrors]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6834" xml:space="preserve">Dan ini satu lagi latihan menaip bagi bab ini:
&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
onetoten = range(1, 11)
for count in onetoten:
    print count
&lt;/source&gt;

dan output yang sering dilihat:

 1
 2
 3
 4
 5
 6
 7
 8
 9
 10

Outputnya kelihatan sama tapi kod programnya kelihatan lain. Baris pertama menggunakan fungsi &lt;code&gt;range&lt;/code&gt;. Fungsi &lt;code&gt;range&lt;/code&gt; mengguna dua argumen seperti ini &lt;code&gt;range(start, finish)&lt;/code&gt;. Kata &quot;start&quot; ialah nombor pertama yang dijana. Kata &quot;finish&quot; pula lebih besar daripada nombor terakhir.  Perhatikan bahawa program ini boleh dilakukan dengan cara yang lebih pendek:
&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
for count in range(1, 11):
    print count
&lt;/source&gt;

Berikut beberapa contoh bagi menunjukkan apa yang berlaku dengan perintah &lt;code&gt;range&lt;/code&gt;:

 &gt;&gt;&gt; '''range(1, 10)'''
 [1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9]
 &gt;&gt;&gt; '''range(-32, -20)'''
 [-32, -31, -30, -29, -28, -27, -26, -25, -24, -23, -22, -21]
 &gt;&gt;&gt; '''range(5,21)'''
 [5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20]
 &gt;&gt;&gt; '''range(5)'''
 [0, 1, 2, 3, 4]
 &gt;&gt;&gt; '''range(21, 5)'''
 []

Baris berikut, &lt;code&gt;for count in onetoten:&lt;/code&gt; mengguna struktur kawalan &lt;code&gt;for&lt;/code&gt;. Struktur kawalan &lt;code&gt;for&lt;/code&gt; berupa begini: &lt;code&gt;for variable in list:&lt;/code&gt; (''bagi pemboleh ubah dalam list:'').  &lt;code&gt;list&lt;/code&gt; dihurai bermula dengan unsur pertama list hingga yang terakhir. Semasa &lt;code&gt;for&lt;/code&gt; memeriksa setiap unsur dalam list, ia meletakkan setiap unsur tersebut ke dalam &lt;code&gt;variable&lt;/code&gt; atau pemboleh ubah.  Ini membolehkan penggunaan &lt;code&gt;variable&lt;/code&gt; setiap kali gelung &lt;code&gt;for&lt;/code&gt; dilaksana. Ini satu lagi contoh (anda tidak perlu taip kod ini) bagi menunjukkan penggunaan ini:
&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
demolist = ['hayat', 42, 'alam', 6, 'dan', 9, 'semua']
for item in demolist:
    print &quot;Item semasa ialah:&quot;,
    print item
&lt;/source&gt;

Outputnya ialah:

 Item semasa ialah: hayat
 Item semasa ialah: 42
 Item semasa ialah: alam
 Item semasa ialah: 6
 Item semasa ialah: dan
 Item semasa ialah: 9
 Item semasa ialah: semua


Perhatikan bagaimana gelung &lt;code&gt;for&lt;/code&gt; menghurai setiap item dan meletakkan setiap item kepada unsur yang terdapat dalam list. Perhatikan juga bahawa sekiranya anda tidak mahu &lt;code&gt;print&lt;/code&gt; berada di baris berikutnya, anda boleh tambah koma di penghujung kenyataan (iaitu, sekiranya anda mahu mencetak perkara lain pada baris itu). Jadi, apa gunanya &lt;code&gt;for&lt;/code&gt;?  Penggunaan pertama ialah untuk menghurai setiap unsur sesebuah list dan melakukan sesuatu dengan unsur tersebut.   Ini satu cara bagi menghitung kesemua unsur:

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
list = [2, 4, 6, 8]
jumlah = 0
for num in list:
    jumlah = jumlah + num

print &quot;Jumlah ialah:&quot;, jumlah
&lt;/source&gt;

dengan outputnya:

 Jumlah ialah: 20

Ataupun anda boleh menulis program untuk memastikan sama ada terdapat pendua dalam sebuah senarai, seperti yang dilakukan program ini:

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
list = [4, 5, 7, 8, 9, 1, 0, 7, 10]
list.sort()
sebelum = list[0]
del list[0]
for item in list:
    if sebelum == item:
        print &quot;Pendua atau duplicate &quot;, sebelum, &quot;dijumpai&quot;
    sebelum = item
&lt;/source&gt;

dan untuk mendapatkan kepastian: 

 Pendua atau duplicate 7 dijumpai

Okey, jadi bagaimana kod ini bekerja?  Ini sebuah versi nyahpepijat bagi membantu anda memahami (anda tidak perlu menaipnya):

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
l = [4, 5, 7, 8, 9, 1, 0, 7, 10]
print &quot;l = [4, 5, 7, 8, 9, 1, 0, 7, 10]&quot;, &quot;\t\tl:&quot;, l
l.sort()
print &quot;l.sort()&quot;, &quot;\t\tl:&quot;, l
sebelum = l[0]
print &quot;sebelum = l[0]&quot;, &quot;\t\tsebelum:&quot;, sebelum
del l[0]
print &quot;del l[0]&quot;, &quot;\t\tl:&quot;, l
for item in l:
    if sebelum == item:
        print &quot;Pendua atau duplicate &quot;, sebelum, &quot;dijumpai&quot;
    print &quot;if sebelum == item:&quot;, &quot;\t\tprev:&quot;, sebelum, &quot;\titem:&quot;, item
    sebelum = item
    print &quot;sebelum = item&quot;, &quot;\t\tsebelum:&quot;, sebelum, &quot;\titem:&quot;, item
&lt;/source&gt;

Dengan output:

 l = [4, 5, 7, 8, 9, 1, 0, 7, 10]        l: [4, 5, 7, 8, 9, 1, 0, 7, 10]
 l.sort()                l: [0, 1, 4, 5, 7, 7, 8, 9, 10]
 sebelum = l[0]          sebelum: 0
 del l[0]                l: [1, 4, 5, 7, 7, 8, 9, 10]
 if sebelum == item:     sebelum: 0          item: 1
 sebelum = item          sebelum: 1         item: 1
 if sebelum == item:     sebelum: 1         item: 4
 sebelum = item          sebelum: 4         item: 4
 if sebelum == item:     sebelum: 4         item: 5
 sebelum = item          sebelum: 5         item: 5
 if sebelum == item:     sebelum: 5         item: 7
 sebelum = item          sebelum: 7         item: 7
 Pendua atau duplicate 7 dijumpai
 if sebelum == item:     sebelum: 7         item: 7
 sebelum = item          sebelum: 7         item: 7
 if sebelum == item:     sebelum: 7         item: 8
 sebelum = item          sebelum: 8         item: 8
 if sebelum == item:     sebelum: 8         item: 9
 sebelum = item          sebelum: 9         item: 9
 if sebelum == item:     sebelum: 9         item: 10
 sebelum = item          sebelum: 10        item: 10

Saya memuatkan banyak kenyataan &lt;code&gt;print&lt;/code&gt; dalam kod agar anda dapat melihat apa yang berlaku pada setiap baris.  (Oh ya, jika anda tidak faham kenapa program tidak berjalan dengan betul, anda boleh cuba memuatkan banyak kenyataan &lt;code&gt;print&lt;/code&gt; agar anda boleh lihat apa yang sedang berlaku).  Mula-mula sekali program berjalan dengan menjana list. Kemudian program  mengisih list. Ini dilakukan agar apa jua pendua akan diletakkan bersebelahan. Program kemudian mengasal pemboleh ubah &lt;code&gt;sebelum&lt;/code&gt;.  Selepas itu unsur pertama list dihapus agar item pertama tidak disalah anggap sebagai sebuah pendua. Kemudian program memasuki gelung &lt;code&gt;for&lt;/code&gt;. Setiap item dalam list diperiksa untuk memastikan sama ada ia sama dengan item sebelumnya.  Jika ya, ini bermakna sebuah pendua telah dijumpai.  Nilai &lt;code&gt;sebelum&lt;/code&gt; kemudiannya diubah supaya &lt;code&gt;sebelum&lt;/code&gt; menjadi item sebelum kepada item semasa apabila gelung &lt;code&gt;for&lt;/code&gt; dilaksanakan sekali lagi. Dan sudah tentu, 7 didapati sebagai pendua. (Lihat juga bagaimana &lt;code&gt;\t&lt;/code&gt; digunakan bagi mencetak &quot;tab&quot;.)  

Cara lain bagi menggunakan gelung &lt;code&gt;for&lt;/code&gt; ialah untuk melakukan sesuatu buat beberapa kali tertentu.  Ini kod bagi mencetak 9 angka pertama siri Fibonacci:
&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
a = 1
b = 1
for c in range(1, 10):
    print a,
    n = a + b
    a = b
    b = n
&lt;/source&gt;

dengan output yang tidak dijangka:

 1 1 2 3 5 8 13 21 34

Setiap perkara yang dapat dilakukan dengan gelung &lt;code&gt;for&lt;/code&gt; boleh juga dilakukan dengan gelung  &lt;code&gt;while&lt;/code&gt; tetapi gelung &lt;code&gt;for&lt;/code&gt; menyediakan cara mudah bagi menghurai kesemua unsur dalam sesebuah list atau melakukan sesuatu buat beberapa kali tertentu.

{{Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Kandungan|Senarai|Ungkapan Boolean}}

[[Kategori:Python]]

[[en:Non-Programmer's Tutorial for Python 2.6/For Loops]]</text>
      <sha1>f2tkbwiv09qmnknjzbsov6nsezuem1i</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Ungkapan Boolean</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3237</id>
    <revision>
      <id>8441</id>
      <parentid>8372</parentid>
      <timestamp>2013-09-17T03:05:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Latihan */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15200" xml:space="preserve">{{Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Kandungan|Gelung For|Kamus}}

Berikut contoh ungkapan boolean (anda tidak perlu menaipnya):
&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
a = 6
b = 7
c = 42
print 1, a == 6
print 2, a == 7
print 3, a == 6 and b == 7
print 4, a == 7 and b == 7
print 5, not a == 7 and b == 7
print 6, a == 7 or b == 7
print 7, a == 7 or b == 6
print 8, not (a == 7 and b == 6)
print 9, not a == 7 and b == 6
&lt;/source&gt;

Dengan output:

 1 True
 2 False
 3 True
 4 False
 5 True
 6 True
 7 False
 8 True
 9 False

{{XNote|Python hanya pandai berbahasa Inggeris. Jadi anda perlu menggunakan &quot;and&quot; dan bukan &quot;dan&quot; dalam kod ungakapan anda. Juga Python akan memulangkan nilai ungkapan Boolean dalam bahasa Inggeris: &quot;True&quot; (benar) atau &quot;False&quot; (palsu)}}

Apa yang berlaku? Program ini terdiri daripada kenyataan &lt;code&gt;print&lt;/code&gt; yang aneh.  Setiap kenyataan &lt;code&gt;print&lt;/code&gt; mencetak sebuah nombor dan sebuah ungkapan.  Nombor membantu saya menjejak kenyataan mana yang sedang saya guna. Perhatikan bagaimana kenyataan berakhir sama ada dengan &lt;code&gt;False&lt;/code&gt; atau &lt;code&gt;True&lt;/code&gt;.  Dengan Python, &lt;code&gt;false&lt;/code&gt; juga boleh ditulis sebagai 0 dan &lt;code&gt;true&lt;/code&gt; sebagai 1.
&lt;!-- For example: --&gt;
&lt;!-- &lt;source lang=&quot;python&quot;&gt; --&gt;
&lt;!-- &gt;&gt;&gt; if 1: --&gt;
&lt;!-- ...     print &quot;true&quot; --&gt;
&lt;!-- ... else: --&gt;
&lt;!-- ...     print &quot;false&quot; --&gt;
&lt;!-- ...  --&gt;
&lt;!-- true --&gt;
&lt;!-- &gt;&gt;&gt; if 0: --&gt;
&lt;!-- ...     print &quot;true&quot; --&gt;
&lt;!-- ... else: --&gt;
&lt;!-- ...     print &quot;false&quot; --&gt;
&lt;!-- ...  --&gt;
&lt;!-- false --&gt;
&lt;!-- &lt;/source&gt; --&gt;

Baris-baris:

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
print 1, a == 6
print 2, a == 7
&lt;/source&gt;

mencetak masing-masing &lt;code&gt;True&lt;/code&gt; dan &lt;code&gt;False&lt;/code&gt; seperti yang disangkakan oleh sebab kenyataan pertama benar dan yang kedua palsu.  Cetakan ketiga, &lt;code&gt;print 3, a == 6 and b == 7&lt;/code&gt;, berlainan sedikit.  Operator &lt;code&gt;and&lt;/code&gt; membawa makna jika kedua-dua kenyataan sebelum dan kenyataan selepas benar, seluruh ungkapan itu benar, dan jika tidak, ia bermakna seluruh ungkapan itu palsu. Baris berikutnya,  &lt;code&gt;print 4, a == 7 and b == 7&lt;/code&gt;, menunjukkan bagaimana jika sebahagian ungkapan  &lt;code&gt;and&lt;/code&gt; itu palsu, seluruh perkara itu palsu. Fiil &lt;code&gt;and&lt;/code&gt; dapat diringkaskan begini:

{| class=&quot;wikitable&quot;
!ungkapan
!hasil 
|-  
|true &lt;code&gt;and&lt;/code&gt; true 
|true 
|-
|true &lt;code&gt;and&lt;/code&gt; false 
|false 
|-
|false &lt;code&gt;and&lt;/code&gt; true 
|false
|-
|false &lt;code&gt;and&lt;/code&gt; false 
|false
|}

Perhatikan bahawa sekiranya ungkapan pertama itu palsu, Python tidak akan memeriksa ungkapan kedua kerana ia tahu bahawa seluruh ungkapan itu palsu.

Baris berikut, &lt;code&gt;print 5, not a == 7 and b == 7&lt;/code&gt;, mengguna operator &lt;code&gt;not&lt;/code&gt;.  Hasil &lt;code&gt;not&lt;/code&gt; ialah lawan ungkapan tersebut. (Ungkapan boleh ditulis semula sebagai &lt;code&gt; print 5, a != 7 and b == 7&lt;/code&gt;).  Ini rajahnya:

{| class=&quot;wikitable&quot;
!ungkapan
!hasil
|-
|&lt;code&gt;not&lt;/code&gt; true 
|false 
|-
|&lt;code&gt;not&lt;/code&gt; false 
|true
|}

Dua baris berikutan itu, &lt;code&gt;print 6, a == 7 or b == 7&lt;/code&gt; dan &lt;code&gt;print 7, a == 7 or b == 6&lt;/code&gt;, mengguna operator &lt;code&gt;or&lt;/code&gt;.  Operator &lt;code&gt;or&lt;/code&gt; memulangkan &lt;code&gt;true&lt;/code&gt; jika ungkapan pertama benar, dan jika ungkapan kedua benar atau kedua-duanya benar. Jika kedua-duanya tidak benar (yakni, palsu), ia akan memulangkan &lt;code&gt;false&lt;/code&gt;. Ini rajahnya:

{| class=&quot;wikitable&quot;
!ungkapan 
!hasil
|-  
|true &lt;code&gt;or&lt;/code&gt; true 
| true
|-
|true &lt;code&gt;or&lt;/code&gt; false 
|true
|-
|false &lt;code&gt;or&lt;/code&gt; true 
| true  
|-
|false &lt;code&gt;or&lt;/code&gt; false 
| false 
|}

Perhatikan bahawa sekiranya ungkapan pertama itu &lt;code&gt;true&lt;/code&gt; Python tidak akan memeriksa ungkapan kedua oleh sebab ia tahu bahawa seluruh ungkapan itu benar.  Ini dapat dilakukan kerana &lt;code&gt;or&lt;/code&gt; itu benar jika sekurang-kurangnya separuh ungkapan itu benar. Bahagian pertama itu benar, jadi bahagian kedua mungkin palsu atau benar, akan tetapi seluruh ungkapan itu tetap benar.

Dua baris berikutnya, &lt;code&gt;print 8, not (a == 7 and b == 6)&lt;/code&gt; dan &lt;code&gt;print 9, not a == 7 and b == 6&lt;/code&gt;, menunjukkan bahawa tanda kurungan boleh digunakan untuk mengumpul ungkapan dan memaksa sebahagiannya dinilai dahulu. Perhatikan bahawa tanda kurungan menukar ungkapan daripada &lt;code&gt;false&lt;/code&gt; kepada &lt;code&gt;true&lt;/code&gt;.  Ini berlaku kerana tanda kurungan memaksa &lt;code&gt;not&lt;/code&gt; dikenakan terhadap seluruh ungkapan dan tidak hanya pada bahagian &lt;code&gt;a == 7&lt;/code&gt;.

Ini satu contoh penggunaan ungkapan boolean:
&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
list = [&quot;Hayat&quot;, &quot;Alam&quot;, &quot;Semua&quot;, &quot;Jack&quot;, &quot;Jill&quot;, &quot;Hayat&quot;, &quot;Jill&quot;]

# buat salinan list. Lihat bab Tambahan tentang List untuk mendapatkan penerangan tentang [:].
salinan = list[:]
# isih salinan
salinan.sort()
sebelum = salinan[0]
del salinan[0]

count = 0

# hurai list untuk mencari padanan
while count &lt; len(salinan) and salinan[count] != sebelum:
    sebelum = salinan[count]
    count = count + 1

# Jika padanan tidak ditemu, tak mungkin count &lt; len
# oleh sebab gelung berterusan selagi count &lt; len
# dan tiada padanan ditemui

if count &lt; len(salinan):
    print &quot;Padanan Pertama:&quot;, sebelum
&lt;/source&gt;

Dan ini outputnya:

 Padanan Pertama: Hayat

{{XNote|Anda sudah tentu dapat lihat bahawa bahasa dalam kod di atas bercampur aduk bahasa Inggeris dan bahasa Melayu. Bahagian yang dikekalkan dalam bahasa Inggeris diguna oleh Python dan setakat ini hanya pemboleh ubah (''variable'') dan &lt;code&gt;string&lt;/code&gt; dalam kenyataan &lt;code&gt;print&lt;/code&gt; dialih bahasa. Kaedah ini digunakan dalam buku ini.}}

Program ini terlaksana dengan ia sentiasa mencari padanan selagi &lt;code&gt;while count &lt; len(salinan) dan salinan[count] tidak sama dengan sebelum&lt;/code&gt;.  Apabila sama ada &lt;code&gt;count&lt;/code&gt; lebih daripada indeks terakhir &lt;code&gt;salinan&lt;/code&gt; ataupun padanan ditemui justeru &lt;code&gt;and&lt;/code&gt; tidak lagi benar, gelung akan berhenti atau keluar.  Operator &lt;code&gt;if&lt;/code&gt; hanya memeriksa untuk memastikan yang &lt;code&gt;while&lt;/code&gt; keluar kerana tiada padanan ditemui.

&quot;Muslihat&quot; kedua &lt;code&gt;and&lt;/code&gt; digunakan dalam contoh ini. Jika anda lihat rajah bagi &lt;code&gt;and&lt;/code&gt; anda akan dapati bahawa entri ketiga ialah &quot;palsu, dan tidak akan memeriksa&quot;. Jika &lt;code&gt;count &gt;= len(salinan)&lt;/code&gt; (dalam kata lain &lt;code&gt;count &lt; len(copy)&lt;/code&gt; ialah palsu), bahagian &lt;code&gt;salinan[count]&lt;/code&gt; tidak akan diperiksa.  Ini kerana Python tahu yang sekiranya yang pertama itu palsu, sudah semestinya kedua-duanya tidak boleh menjadi benar. Ini dikenali sebagai litar pintas dan berguna jika bahagian kedua &lt;code&gt;and&lt;/code&gt; menyebabkan ralat jika sesuatu tidak kena. Saya mengguna ungkapan pertama (&lt;code&gt;count &lt; len(copy)&lt;/code&gt;) untuk mendapat kepastian sama ada &lt;code&gt;count&lt;/code&gt; ialah indeks sah bagi &lt;code&gt;salinan&lt;/code&gt;.  (Jika anda tak percaya anda boleh buang padanan &quot;Hayat&quot; dan &quot;Jill&quot; dan periksa sama ada program masih bekerja dan kemudian terbalikkan urutan &lt;code&gt;count &lt; len(salinan) and salinan[count] != sebelum&lt;/code&gt; ke &lt;code&gt;salinan[count] != sebelum and count &lt; len(salinan)&lt;/code&gt;.)

Ungkapan Boolean boleh digunakan apabila anda mahu memeriksa dua atau lebih perkara sekaligus.

=== Nota berkaitan dengan operator Boolean ===
Satu kesilapan yang sering dibuat prang yang baru mengatur cara adalah menyalah faham bagaimana operator Boolean bekerja, yang berpunca daripada cara pentafsir Python membaca ungkapan-ungkapan ini.  Misalnya, selepas mempelajari kenyataan-kenyataan &lt;code&gt;and&lt;/code&gt; dan &lt;code&gt;or&lt;/code&gt;, seseorang itu mungkin membuat tanggapan bahawa ungkapan &lt;code&gt;x == ('a' or 'b')&lt;/code&gt; akan memeriksa sama ada pemboleh ubah &lt;code&gt;x&lt;/code&gt; sama dengan rentetan &lt;code&gt;'a'&lt;/code&gt; atau &lt;code&gt;'b'&lt;/code&gt;.  Ia tidak begitu.  Untuk melihat apa yang saya maksudkan, mulakan sesi interaktif dengan pentafsir dan masukkan ungkapan-ungkapan berikut:

 &gt;&gt;&gt; 'a' == ('a' or 'b')
 &gt;&gt;&gt; 'b' == ('a' or 'b')
 &gt;&gt;&gt; 'a' == ('a' and 'b')
 &gt;&gt;&gt; 'b' == ('a' and 'b')

Dan ini hasil kurang intuitifnya:

 &gt;&gt;&gt;''' 'a' == ('a' or 'b')'''
 True
 &gt;&gt;&gt;''' 'b' == ('a' or 'b')'''
 False
 &gt;&gt;&gt;''' 'a' == ('a' and 'b')'''
 False 
 &gt;&gt;&gt;''' 'b' == ('a' and 'b')'''
 True

Pada peringkat ini, operator-operator &lt;code&gt;and&lt;/code&gt; dan &lt;code&gt;or&lt;/code&gt; kelihatan seperti rosak.  Tidak masuk akal yang, buat dua ungkapan terdahulu, &lt;code&gt;'a'&lt;/code&gt; sama dengan &lt;code&gt;'a'&lt;/code&gt; atau &lt;code&gt;'b'&lt;/code&gt; sementara &lt;code&gt;'b'&lt;/code&gt; tidak.  Tambah lagi, tidak masuk akal yang 'b' sama dengan  &lt;code&gt;'a'&lt;/code&gt; dan &lt;code&gt;'b'&lt;/code&gt;.  Namun, selepas meneliti apa yang dilakukan pentafsir terhadap operator-operator Boolean, keputusan yang dipaparkan sebenarnya membuat apa yang anda minta, hanya ia tidak sama dengan apa yang anda ''fikir'' yang anda minta.

Apabila pentafsir Python melihat ungkapan &lt;code&gt;or&lt;/code&gt;, ia mengambil kenyataan pertama dan memeriksa sama ada ia &lt;code&gt;true&lt;/code&gt; atau benar.  Jika kenyataan pertama benar, Python memulangkan nilai objek tanpa memeriksa kenyataan kedua.  Ini kerana untuk ungkapan &lt;code&gt;or&lt;/code&gt;, keseluruhan kenyataan itu benar jika satu daripada nilainya benar; program tidak perlu memeriksa bahagian kedua.  Sebaliknya, jika nilai pertama dinilai sebagai &lt;code&gt;false&lt;/code&gt; atau palsu,  Python akan memeriksa bahagian kedua dan memulangkan nilai itu. Bahagian kedua itu menentukan nilai benar keseluruhan ungkapan oleh sebab bahagian pertama palsu.  &quot;Kemalasan&quot; pentafsir ini digelar ''short circuiting''  (litar pintas) dan adalah cara penilaian ungkapan Boolean yang sering terjumpa dalam banyak bahasa pengaturcaraan.

Sama juga, bagi ungkapan &lt;code&gt;and&lt;/code&gt;, Python menggunakan jalan pintas bagi mempercepatkan evaluasi nilai benar.  Jika kenyataan pertama itu palsu, pada kiraan Python kesemua ungkapan itu palsu dan ia memulangkan nilai tersebut (yakni, &lt;code&gt;false&lt;/code&gt;).  Sebaliknya jika kenyataan pertama itu benar, Python akan memeriksa kenyataan kedua dan memulangkan nilainya.

Satu perkara yang harus anda maklum di sini adalah bahawa ungkapan Boolean memulangkan nilai yang menunjukkan &lt;code&gt;True&lt;/code&gt; ataupun &lt;code&gt;False&lt;/code&gt;, akan tetapi Python menganggap beberapa perkara yang berlainan sebagai memiliki nilai kebenaran yang terkait.  Bagi memeriksa nilai kebenaran mana-mana objek &lt;code&gt;x&lt;/code&gt;, anda boleh menggunakan fungsi &lt;code&gt;bool(x)&lt;/code&gt; bagi melihat nilai kebenarannya.  Jadual yang mengandungi contoh nilai kebenaran dihuraikan di bawah:

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
!True !!False
|-
|True ||False
|-
|1 ||0
|-
|Nombor selain daripada sifar ||Rentetan 'None'
|-
|Rentetan yang tak kosong ||Rentetan kosong
|-
|Senarai yang tak kosong ||Senarai kosong
|-
|Kamus yang tak kosong ||Kamus kosong
|}

Sekarang kita dapat memahami keputusan yang mengelirukan yang kita peroleh semasa menguji ungkapan-ungkapan Boolean sebelum ini.  Mari kita tengok apa yang &quot;dilihat&quot; pentafsir Python semasa ia mengendalikan kod:

'''Kes pertama:'''
 &gt;&gt;&gt;''' 'a' == ('a' or 'b')'''  # Lihat tanda kurungan dahulu,  menilai ungkapan &quot;('a' or 'b')&quot;
                         # 'a' sebuah rentetan tak kosong, jadi nilai pertamanya True
                         # Memulangkan nilai pertama: 'a'
 &gt;&gt;&gt;''' 'a' == 'a' '''   # rentetan 'a' setara dengan rentetan 'a', jadi ungkapan menjadi True
 True

'''Kes kedua:'''
 &gt;&gt;&gt;''' 'b' == ('a' or 'b')'''  # Lihat tanda kurungan dahulu, menilai ungkapan &quot;('a' or 'b')&quot;
                            # 'a' sebuah rentetan tak kosong, jadi nilai pertamanya True
                            # Memulangkan nilai pertama: 'a'
 &gt;&gt;&gt;''' 'b' == 'a' '''      # rentetan 'b' tidak setara dengan rentetan 'a', 
                            # jadi ungkapan menjadi False
 False 

'''Kes ketiga'''
 &gt;&gt;&gt;''' 'a' == ('a' and 'b')''' # Lihat tanda kurungan dahulu, menilai ungkapan &quot;('a' and 'b')&quot;
                            # 'a' sebuah rentetan tak kosong, jadi nilai pertamanya True, 
                            # periksa nilai kedua
                            # 'b' sebuah rentetan tak kosong, jadi nilai keduanya True
                            # Memulangkan nilai kedua hasil ungkapan penuh: 'b'
 &gt;&gt;&gt;''' 'a' == 'b' '''      # rentetan 'a' tidak setara dengan rentetan 'b', 
                            # jadi ungkapan adalah False
 False

'''Kes keempat:'''
 &gt;&gt;&gt;''' 'b' == ('a' and 'b')''' # Lihat tanda kurungan dahulu, menilai ungkapan &quot;('a' and 'b')&quot;
                            # 'a' sebuah rentetan tak kosong, jadi nilai pertamanya True, 
                            # periksa nilai kedua
                            # 'b' sebuah rentetan tak kosong, jadi nilai keduanya True
                            # Memulangkan nilai kedua hasil ungkapan penuh: 'b'
 &gt;&gt;&gt;''' 'b' == 'b' '''      # rentetan 'b' setara dengan rentetan 'b', 
                            #jadi ungkapan adalah True
 
 True 


Jadi sebenarnya Python menjalankan tugasnya apabila ia mengembalikan keputusan yang sekali imbas kelihatan palsu.  Seperti yang dinyatakan dahulu, perkara yang penting adalah pemastian nilai yang akan dipulangkan ungkapan Boolean selepas ia dinilai, oleh sebab operasi ini kadang kalanya tidak berapa jelas. 

Berpulang kepada ungkapan-ungkapan awal, ini cara yang harus digunakan agar ungkapan-ungkapan tersebut bertindak dengan cara yang anda mahu:

 &gt;&gt;&gt;''' 'a' == 'a' or 'a' == 'b' '''
 True
 &gt;&gt;&gt;''' 'b' == 'a' or 'b' == 'b' '''
 True
 &gt;&gt;&gt;''' 'a' == 'a' and 'a' == 'b' '''
 False
 &gt;&gt;&gt; 'b' == 'a' and 'b' == 'b'
 False

Apabila perbandingan-perbandingan ini dinilai,  ungkapan-ungkapan Boolean akan memulangkan nilai kebenaran dalam bentuk &lt;code&gt;True&lt;/code&gt; atau &lt;code&gt; False&lt;/code&gt;, bukannya rentetan,  jadi kita mendapat keputusan yang betul.

=== Contoh ===
'''kata_laluan1.py'''

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
## Program ini meminta nama pengguna dan kata laluan 
# Kemudian ia memeriksa kedua-dua bagi 
# memastikan pengguna dibenar masuk.

nama = raw_input(&quot;Siapa gerangan yang datang malam-malam begini?&quot;)
kata_laluan = raw_input(&quot;Apa kata laluan? &quot;)
if nama == &quot;Jefri&quot; and kata_laluan == &quot;Jambul&quot;:
    print &quot;Selamat datang Jefri&quot;
elif nama == &quot;Zain&quot; and kata_lauan == &quot;Brylcreem&quot;:
    print &quot;Selamat datang Zain&quot;
else:
    print &quot;Maaf, saya tidak mengenali anda.&quot;
&lt;/source&gt;

Pengendalian sampel

 Siapa gerangan yang datang malam-malam begini? '''Jefri'''
 Apa kata laluan? '''Jambul'''
 Selamat datang Jefri

 Siapa gerangan yang datang malam-malam begini? '''Jins'''
 Apa kata laluan? '''Yankee'''
 Maaf, saya tidak mengenali anda.

=== Latihan ===
Tulis satu program yang meminta pengguna meneka nama anda, namun mereka cuma mendapat 3 peluang
sebelum program itu tamat.

{{Penyelesaian|tajuk=Penyelesaian|teks=

Tulis satu program yang meminta pengguna meneka nama anda, namun mereka cuma mendapat 3 peluang
sebelum program itu tamat.

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
print &quot;Cuba teka nama saya!&quot;
kiraan = 0
nama = &quot;Ahmad&quot;
tekaan = raw_input(&quot;Apa nama saya? &quot;)
while kiraan &lt; 3 and tekaan != nama:
    print &quot;Anda silap!&quot;
    tekaan = raw_input(&quot;Apa nama saya? &quot;)
    kiraan = kiraan + 1

if tekaan != nama:
    print &quot;Anda silap!&quot; # pesanan ini tidak dicetak pada cubaan ketiga, jadi kita cetak sekarang
    print &quot;Anda kehabisan peluang.&quot;
    quit
else:
    print &quot;Ya! Nama saya&quot;, nama + &quot;!&quot;
&lt;/source&gt;

}}
{{-}}
{{Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Kandungan|Gelung For|Kamus}}

[[Kategori:Python]]

[[en:Non-Programmer's Tutorial for Python 2.6/Boolean Expressions]]</text>
      <sha1>to9z8bojnwp9ev3rky1l5k9j1vzoe9x</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Kamus</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3244</id>
    <revision>
      <id>8442</id>
      <parentid>8309</parentid>
      <timestamp>2013-09-17T03:08:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kemas</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11843" xml:space="preserve">{{Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Kandungan|Ungkapan Boolean|Mengguna Modul}}
Bab ini berkaitan dengan kamus. Jika anda membuka sebuah kamus, anda anda melihat bahawa setiap entri terkandung daripada dua bahagian, sebuah perkataan dan takrif perkataan tersebut. Perkataan merupakan kunci kepada pencarian maksud sebuah perkataan itu, dan maksud perkataan itu pula dianggap nilai bagi kunci tersebut. Dengan Python, kamus memiliki kunci dan nilai. Kunci digunakan bagi mencari nilai.  Berikut adalah contoh penggunaan kamus:

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
def menu_cetak():
    print '1. Cetak Kamus'
    print '2. Tambah takrif'
    print '3. Buang perkataan'
    print '4. Cari perkataan'
    print '5. Berhenti'
    print

perkataan = {}
pilihan_menu = 0
menu_cetak()

while pilihan_menu != 5:
    pilihan_menu = input(&quot;Taipkan nombor (1-5): &quot;)
    if pilihan_menu == 1:
        print &quot;Takrif:&quot;
        for x in perkataan.keys():
            print x, &quot;: &quot;, perkataan[x]
        print
    elif pilihan_menu == 2:
        print &quot;Tambah takrif&quot;
        nama = raw_input(&quot;Perkataan: &quot;)
        maksud = raw_input(&quot;Takrif: &quot;)
        perkataan[nama] = maksud
    elif pilihan_menu == 3:
        print &quot;Buang perkataan&quot;
        nama = raw_input(&quot;Perkataan: &quot;)
        if nama in perkataan:
            del perkataan[nama]
            print nama, &quot; dibuang.&quot;
        else:
            print nama, &quot; tidak terjumpa.&quot;
    elif pilihan_menu == 4:
        print &quot;Cari Perkataan&quot;
        nama = raw_input(&quot;Perkataan: &quot;)
        if nama in perkataan:
            print &quot;Takrif &quot;, nama, &quot; ialah: &quot;, perkataan[nama]
        else:
            print nama, &quot;Tiada takrif bagi &quot;, nama, &quot; dijumpai.&quot;
    elif pilihan_menu != 5:
        cetak_menu()
&lt;/source&gt;

Dan ini output saya:

 1. Cetak Kamus
 2. Tambah takrif
 3. Buang perkataan
 4. Cari perkataan
 5. Berhenti
 
 Taipkan nombor (1-5): '''2'''
 Tambah takrif
 Perkataan: '''Python'''
 Takrif: '''Sejenis ular, sebuah bahasa pengaturcaraan, dan sebuah komedi British.'''
 Taipkan nombor (1-5): '''2'''
 Tambah takrif
 Perkataan: '''Kamus'''
 Takrif: '''Buku yang mengandungi takrif perkataan.'''
 Taipkan nombor (1-5): '''1'''
 Takrif:
 Python: Sejenis ular, sebuah bahasa pengaturcaraan, dan sebuah komedi British.
 Kamus: Buku yang mengandungi takrif perkataan.
 
 Taipkan nombor (1-5): '''4'''
 Cari Perkataan
 Perkataan: '''Python'''
 Takrif Python ialah: Sejenis ular, sebuah bahasa pengaturcaraan, dan sebuah komedi British.
 Taipkan nombor (1-5): '''3'''
 Buang Perkataan
 Perkataan: '''Kamus'''
 Kamus dibuang.
 Taipkan nombor (1-5): '''1'''
 Takrif:
 Python: Sejenis ular, sebuah bahasa pengaturcaraan, dan sebuah komedi British. 
 Taipkan nombor (1-5): '''5'''

Program ini seakan-akan dengan &lt;code&gt;list&lt;/code&gt; nama daripada bab terawal tentang list (perhatikan bahawa list menggunakan index sementara kamus tidak). Ini caranya program ini dilaksanakan: 

* Mula-mula ''function'' atau fungsi &lt;code&gt;menu_cetak&lt;/code&gt; diberi definisi. &lt;code&gt;menu_cetak&lt;/code&gt; hanya mencetak sebuah menu yang kemudiannya digunakan sebanyak dua kali oleh program.
* Kemudian muncul baris yang kelihatan aneh, &lt;code&gt;perkataan = {}&lt;/code&gt;.  Tugas baris ini ialah memberitahu Python bahawa &lt;code&gt;perkataan&lt;/code&gt; ialah sebuah ''dictionary'' atau kamus. 
* Baris-baris berikutnya bertugas untuk melaksanakan program.

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
for x in perkataan.keys():
    print x, &quot;: &quot;, perkataan[x]
&lt;/source&gt;

* Ini menghurai kamus dan mencetak kesemua maklumat.  Fungsi &lt;code&gt; perkataan.keys()&lt;/code&gt; memulangkan sebuah ''list'' atau senarai yang kemudiannya diguna oleh ''loop'' atau gelung &lt;code&gt;for&lt;/code&gt;.  Senarai yang dipulangkan oleh &lt;code&gt;keys()&lt;/code&gt; tidak berada dalam aturan tertentu, jadi jika anda mahu ia berada dalam aturan mengikut abjad anda perlu membuat &lt;code&gt;sort&lt;/code&gt; atau pengisihan.  Sama dengan senarai, kenyataan &lt;code&gt;perkataan[x]&lt;/code&gt; digunakan untuk mendapatkan ahli tertentu kamus.  Sudah tentunya dalam kes ini, &lt;code&gt;x&lt;/code&gt; ialah sebuah &lt;code&gt;string&lt;/code&gt;. 
* Kemudian baris &lt;code&gt;words[name] = means&lt;/code&gt; menambah perkataan dan definisi pada kamus.  Jika &lt;code&gt;name&lt;/code&gt; sudah terdapat dalam kamus, &lt;code&gt;means&lt;/code&gt; akan menggantikannya.

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
if nama in perkataan:
    del perkataan[nama]
&lt;/source&gt;

* Lihat sama ada nama terdapat dalam perkataan, dan buangkan jika ada.  Ungkapan &lt;code&gt;nama in perkataan&lt;/code&gt; memulangkan &lt;code&gt;true&lt;/code&gt; jika &lt;code&gt;nama&lt;/code&gt; merupakan kunci dalam &lt;code&gt;perkataan&lt;/code&gt;, tetapi akan memulangkan &lt;code&gt;false&lt;/code&gt; jika sebaliknya. Baris &lt;code&gt;del perkataan[nama]&lt;/code&gt; membuang kunci &lt;code&gt;nama&lt;/code&gt; dan nilai yang terpaut dengan kunci tersebut.

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
if nama in perkataan:
    print &quot;Definisi &quot;, nama, &quot; ialah: &quot;, perkataan[nama]
&lt;/source&gt;

* Periksa sama ada perkataan memiliki kunci tertentu dan jika ya, mencetak definis yang berkaitan dengannya.
* Akhir sekali, jika pilihan menu tidak sah, ia akan mencetak semula menu buat tatapan anda.

&lt;!-- \label{firstgrades}--&gt;
Ulang kaji: Kamus, ''Dictionaries'' memiliki kunci dan nilai. Kunci boleh hadir dalam bentuk rentetan atau nombor. Kunci menunjuk kepada nilai. Nilai boleh terdiri daripada apa-apa jenis pemboleh ubah (termasuk senarai dan juga kamus (dan kamus atau senarai tersebut sudah tentu boleh mengandungi kamus atau senarai  (menakutkan, betul tak? :-)
)).  Ini contoh penggunaan senarai dalam kamus:

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
markah_maksimum = [25, 25, 50, 25, 100]
kerja_rumah = ['hw ch 1', 'hw ch 2', 'kuiz   ', 'hw ch 3', 'ujian']
pelajar = {'#Max': markah_maksimum}

def menu_cetak():
    print &quot;1. Tambah pelajar&quot;
    print &quot;2. Buang pelajar&quot;
    print &quot;3. Cetak gred&quot;
    print &quot;4. Catat gred&quot;
    print &quot;5. Cetak Menu&quot;
    print &quot;6. Keluar&quot;

def cetak_semua_gred():
    print '\t',
    for i in range(len(kerja_rumah)):
        print kerja_rumah[i], '\t',
    print
    keys = pelajar.keys()
    keys.sort()
    for x in keys:
        print x, '\t',
        gred = pelajar[x]
        cetak_gred(gred)

def cetak_gred(gred):
    for i in range(len(gred)):
        print gred[i], '\t', '\t',
    print

menu_cetak()
pilihan_menu = 0
while pilihan_menu != 6:
    print
    pilihan_menu = input(&quot;Pilihan Menu (1-6): &quot;)
    if pilihan_menu == 1:
        nama = raw_input(&quot;Pelajar yang ditambah: &quot;)
        pelajar[nama] = [0] * len(markah_maksimum)
    elif pilihan_menu == 2:
        nama = raw_input(&quot;Pelajar yang dibuang: &quot;)
        if nama in pelajar:
            del pelajar[nama]
        else:
            print &quot;Pelajar:&quot;, nama, &quot;tidak terjumpa&quot;
    elif pilihan_menu == 3:
        cetak_semua_gred()
    elif pilihan_menu == 4:
        print &quot;Catat Gred&quot;
        nama = raw_input(&quot;Pelajar: &quot;)
        if nama in pelajar:
            gred = pelajar[nama]
            print &quot;Taipkan nombor gred yang mahu dicatat&quot;
            print &quot;Taip 0 (sifar) untuk keluar&quot;
            for i in range(len(kerja_rumah)):
                print i + 1, kerja_rumah[i], '\t',
            print
            cetak_gred(gred)
            mana = 1234
            while mana != -1:
                mana = input(&quot;Tukar gred yang mana: &quot;)
                mana = mana - 1
                if 0 &lt;= mana &lt; len(gred):
                    gred_baru = input(&quot;Gred: &quot;)
                    gred[mana] = gred_baru
                elif mana != -1:
                    print &quot;Nombor Gred Tidak Sah&quot;
        else:
            print &quot;Pelajar tidak terjumpa&quot;
    elif pilihan_menu != 6:
        menu_cetak()
&lt;/source&gt;

dan ini sampel output:

 1. Tambah pelajar
 2. Buang pelajar
 3. Cetak gred
 4. Catat gred
 5. Cetak Menu
 6. Keluar
 
 Pilihan Menu (1-6): '''3'''
        hw ch 1         hw ch 2         kuiz            hw ch 3         ujian 
 #Max    25              25              50              25              100 
 
 Pilihan Menu (1-6): '''5'''
 1. Tambah pelajar
 2. Buang pelajar
 3. Cetak gred
 4. Catat gred
 5. Cetak Menu
 6. Keluar
 
 Pilihan Menu (1-6): '''1'''
 Pelajar yang ditambah: '''Ramlee'''
 
 Pilihan Menu (1-6): '''4'''
 Catat Gred
 Pelajar: '''Ramlee'''
 Taipkan nombor gred yang mahu dicatat
 Taip 0 (sifar) untuk keluar
 1   hw ch 1     2   hw ch 2     3   kuiz        4   hw ch 3     5   ujian 
 0               0               0               0               0 
 Tukar gred yang mana: '''1'''
 Grade: '''25'''
 Tukar gred yang mana: '''2'''
 Grade: '''24'''
 Tukar gred yang mana: '''3'''
 Grade: '''45'''
 Tukar gred yang mana: '''4'''
 Grade: '''23'''
 Tukar gred yang mana: '''5'''
 Grade: '''95'''
 Tukar gred yang mana: '''0'''
 
 Pilihan Menu (1-6): '''3'''
        hw ch 1         hw ch 2         kuiz            hw ch 3         ujian 
 #Max    25              25              50              25              100
 Ramlee  25              24              45              23              95 
 
 Pilihan Menu (1-6): '''6'''

Ini caranya bagaimana program ini bekerja. Secara asasnya, pemboleh ubah &lt;code&gt;pelajar&lt;/code&gt; adalah sebuah kamus dengan nama pelajar sebagai kunci dan gred sebagai nilai. Dua baris pertama hanya mewujudkan dua senarai.
Baris berikut, &lt;code&gt;pelajar = {'#Max': markah_maksimum}&lt;/code&gt; mewujudkan sebuah kamus baharu dengan kunci {&lt;code&gt;#Max&lt;/code&gt;} dan nilai ditetapkan sebagai &lt;code&gt;[25, 25, 50, 25, 100]&lt;/code&gt;, memandangkan itulah  &lt;code&gt;markah_maksimum&lt;/code&gt; apabila kerja rumah diberi (saya guna kunci &lt;code&gt;#Max&lt;/code&gt; kerana &lt;code&gt;#&lt;/code&gt; diisih sebelum aksara abjad). Kemudian &lt;code&gt;cetak_menu&lt;/code&gt; ditetapkan [diberi definisi]. Kemudian fungsi &lt;code&gt;cetak_semua_gred&lt;/code&gt; diberi definisi dalam baris-baris:

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
def cetak_semua_gred():
    print '\t',
    for i in range(len(kerja_rumah)):
        print kerja_rumah[i], '\t',
    print
    keys = pelajar.keys()
    keys.sort()
    for x in keys:
        print x, '\t',
        gred = pelajar[x]
        cetak_gred(gred)
&lt;/source&gt;

Perhatikan bagaimana mula-mula kunci diperoleh daripada kamus &lt;code&gt;pelajar&lt;/code&gt; dengan fungsi &lt;code&gt;keys&lt;/code&gt; dalam baris &lt;code&gt;keys = students.keys()&lt;/code&gt;.  &lt;code&gt;keys&lt;/code&gt; adalah satu senarai, jadi semua fungsi senarai dapat digunakan terhadapnya.  Kemudian, memandangkan ia sebuah senarai,  kunci diisih pada baris &lt;code&gt;keys.sort()&lt;/code&gt;.  &lt;code&gt;for&lt;/code&gt; digunakan untuk menggelintar semua kunci. Gred-gred distor sebagai sebuah senarai dalam kamus, justeru  umpukan &lt;code&gt;gred = pelajar[x]&lt;/code&gt; memberi&lt;code&gt;gred&lt;/code&gt; senarai yang distor pada kunci &lt;code&gt;x&lt;/code&gt;.  Fungsi &lt;code&gt;cetak_gred&lt;/code&gt; mencetak sebuah senarai dan diberi definisinya beberapa baris kemudian.

Baris-baris terkemudian program ini melaksanakan pilihan menu.  Baris &lt;code&gt;pelajar[nama] = [0] * len(markah_maksimum)&lt;/code&gt; menambah pelajar pada kunci nama mereka. Notasi &lt;code&gt;[0] * len(markah_maksimum)&lt;/code&gt; mencipta sebuah senarai yang mengandungi '0' yang sama panjang dengan senarai &lt;code&gt;markah_maksimum&lt;/code&gt;.  

Entri bagi 'buang pelajar' menyingkir pelajar sama dengan cara yang dibuat dalam contoh buku telefon.  Pilihan 'catatan gred' sedikit kompleks.  Gred-gred diperoleh dalam baris &lt;code&gt;gred = pelajar[nama]&lt;/code&gt; mendapat rujukan kepada gred &lt;code&gt;nama&lt;/code&gt; pelajar.  Satu gred kemudiannya dicatat pada baris &lt;code&gt;gred[mana] = gred_baru&lt;/code&gt;.  Anda mungkin perasan yang &lt;code&gt;gred&lt;/code&gt; tidak dimasukkan semula ke dalam kamus pelajar (tiada &lt;code&gt;pelajar[nama] = gred&lt;/code&gt;).  Sebabnya ialah &lt;code&gt;gred&lt;/code&gt; sebenarnya sama dengan &lt;code&gt;pelajar[nama]&lt;/code&gt;, jadi mengubah &lt;code&gt;gred&lt;/code&gt; akan mengubah &lt;code&gt;pelajar[nama]&lt;/code&gt;.  

Kamus menyediakan cara yang mudah untuk mengaitkan kunci dengan nilai. Ini dapat digunakan untuk mengesan data tang dikaitkan dengan pelbagai kunci.

{{Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Kandungan|Ungkapan Boolean|Mengguna Modul}}

[[Kategori:Python]]

[[en:Non-Programmer's Tutorial for Python 2.6/Dictionaries]]</text>
      <sha1>4lgrydpfgtqudao757s9r397iucvu7d</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Mengguna Modul</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3245</id>
    <revision>
      <id>11232</id>
      <parentid>11225</parentid>
      <timestamp>2021-09-09T22:05:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Atcovi</username>
        <id>1759</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Membalikkan suntingan oleh [[Special:Contributions/114.4.212.221|114.4.212.221]] ([[User talk:114.4.212.221|Perbincangan]]) kepada versi terakhir oleh [[User:Aurora|Aurora]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4750" xml:space="preserve">Ini latihan menaip bab ini (namakannya cal.py). &lt;code&gt;import&lt;/code&gt; sebenarnya mencari fail bernama calender.py dan membacanya ke dalam program. Jika fail ini dinamakan calender.py dan ia melihat &quot;import calendar&quot; ia akan cuba membaca dirinya, yang tidak dapat dilakukannya dengan baik). :):

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
import calendar
tahun = input(&quot;Taipkan nombor tahun: &quot;)
calendar.prcal(tahun)
&lt;/source&gt;

Dan ini sebahagian output yang saya dapat:

 Taipkan nombor tahun: 2001
 
                                  2001                                  
 
        January                  February                    March      
 
 Mo Tu We Th Fr Sa Su      Mo Tu We Th Fr Sa Su      Mo Tu We Th Fr Sa Su
 1  2  3  4  5  6  7                1  2  3  4                1  2  3  4     
 8  9 10 11 12 13 14       5  6  7  8  9 10 11       5  6  7  8  9 10 11
 15 16 17 18 19 20 21      12 13 14 15 16 17 18      12 13 14 15 16 17 18     
 22 23 24 25 26 27 28      19 20 21 22 23 24 25      19 20 21 22 23 24 25     
 29 30 31                  26 27 28                  26 27 28 29 30 31        
{{XNote|Ingat, Python hanya boleh berbahasa Inggeris. Itu sebab dalam outputnya, Python mengeja bulan dan hari dalam bahasa itu.}}

(Saya mengabaikan sebahagian daripada output tapi saya fikir anda dapat bayangannya.) Jadi, apa yang dilakukan oleh program ini? Baris pertama &lt;code&gt;import calendar&lt;/code&gt; mengguna perintah baharu, &lt;code&gt;import&lt;/code&gt;.  Perintah &lt;code&gt;import&lt;/code&gt; memuatkan modul (dalam kes ini modul &lt;code&gt;calendar&lt;/code&gt;).  Untuk melihat perintah-perintah yang terdapat dalam modul-modul standard, lihat dalam rjukan perpustakaan python (sekiranya anda memuat turunnya) atauapun pergi ke to http://docs.python.org/library/.  Jika anda melihat dokumentasi bagi modul &lt;code&gt;calendar&lt;/code&gt;, ia menyenaraikan sebuah fungsi bergelar &lt;code&gt;prcal&lt;/code&gt; yang mencetak kalendar bagi setahun. Baris &lt;code&gt;calendar.prcal(year)&lt;/code&gt; mengguna fungsi ini. Secara ringkas, untuk mengguna modul, guna &lt;code&gt;import&lt;/code&gt; untuk mengimportnya dan kemudian guna &lt;code&gt;module_name.function&lt;code&gt; bagi fungsi-fungsi dalam modul itu. Cara lain untuk menulis program ini adalah:

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
from calendar import prcal

tahun = input(&quot;Taipkan nombor tahun: &quot;)
prcal(tahun)
&lt;/source&gt; 

Versi ini mengimport fungsi khusus daripada sesuatu modul. Ini satu lagi program yang mengguna ''Python Library'' (Perpustakaan Python). Berikan  ia nama clock.py (tekan kekunci Ctrl dan 'c' serentak untuk mematikan program):

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
from time import time, ctime

masa_lampau = &quot;&quot;
while True:
    waktu = ctime(time())
    if masa_lampau != waktu:
        print &quot;Waktu ialah:&quot;, ctime(time())
        masa_lampau = waktu
&lt;/source&gt;

Dengan output seperti:

 Waktu ialah: Sun Aug 20 13:40:04 2000
 Waktu ialah: Sun Aug 20 13:40:05 2000
 Waktu ialah: Sun Aug 20 13:40:06 2000
 Waktu ialah: Sun Aug 20 13:40:07 2000
 
 Traceback (innermost last):
  File &quot;clock.py&quot;, line 5, in ?
     waktu = ctime(time())
 
 KeyboardInterrupt

Output sydah tentunya tidak terbatas, jadi saya batalkan (ataupun outputnya berjalan sekurang-kurangnya sehingga saya menekan 'Ctrl+C'). Program ini melaksanakan gelung tak terbatas. (&lt;code&gt;True&lt;/code&gt; sentiasa benar, jadi &lt;code&gt;while True:&lt;/code&gt; berjalan tanpa henti) dan setiap kali ia memeriksa sama ada masa sudah berubah dan mencetaknya sekira ya. Perhatikan bagaimana nama berganda selepas kenyataan &lt;code&gt;import&lt;/code&gt; digunakan pada baris  &lt;code&gt;from time import time, ctime&lt;/code&gt;.  

Python Library mengandungi banyak fungsi berguna. Fungsi-fungsi ini memberi program-program anda kebolehan lebih dan kebanyakannya dapat memudahkan pengaturcaraan Python.

=== Latihan ===
Tulis semula program Tinggi_rendah.py daripada bahagian [[../Membuat keputusan|Membuat keputusan]] agar mengguna integer rawak di antara 0 dan 99 dan tidak 78 yang berkod keras. Guna dokumentasi Python untuk mencari modul dan fungsi yang bersesuaian untuk melakukan ini.


{{Penyelesaian|tajuk=Penyelesaian|teks=

Tulis semula program Tinggi_rendah.py daripada bahagian [[../Membuat keputusan|Membuat keputusan]] agar mengguna integer rawak di antara 0 dan 99 dan tidak 78 yang berkod keras. Guna dokumentasi Python untuk mencari modul dan fungsi yang bersesuaian untuk melakukan ini.

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
from random import randint
nombor = randint(0, 99)
teka = -1
while teka != nombor: 
    teka = input (&quot;Teka nombor: &quot;)
    if teka &gt; nombor:
        print &quot;Terlalu tinggi&quot;
    elif guess &lt; nombor:
            print &quot;Terlalu rendah&quot;
print &quot;Ngam-ngam&quot;

&lt;/source&gt;
}}

{{Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Kandungan|Kamus|Tambahan tentang List}}

[[Kategori:Python]]

[[en:Non-Programmer's Tutorial for Python 2.6/Using Modules]]</text>
      <sha1>5fsafau9v2e53mxh078xd3twba24qx4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Tambahan tentang List</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3246</id>
    <revision>
      <id>8444</id>
      <parentid>8396</parentid>
      <timestamp>2013-09-17T03:12:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kemas</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11665" xml:space="preserve">Kita sudah melihat &lt;code&gt;list&lt;/code&gt; dan bagaimana ia dapat diguna. Sekarang melihatkan anda sudah memiliki pengetahuan latar tambahan, saya akan memberikan perincian tentang &lt;code&gt;list&lt;/code&gt;. Kita mula dengan melihat cara-cara mendapatkan unsur-unsur dalam senarai dan kemudian kita akan membincangkan cara menyalin unsur-unsur tersebut. 

Ini contoh penggunaan &lt;code&gt;index&lt;/code&gt; untuk mendapatkan sebuah unsur yang terdapat dalam &lt;code&gt;list&lt;/code&gt;:

 &gt;&gt;&gt; '''beberapa_nombor = ['sifar', 'satu', 'dua', 'tiga', 'empat', 'lima']'''
 &gt;&gt;&gt; '''beberapa_nombor[0]'''
 'sifar'
 &gt;&gt;&gt; '''beberapa_nombor[4]'''
 'empat'
 &gt;&gt;&gt; '''beberapa_nombor[5]'''
 'lima'

Seharusnya kesemua contoh-contoh di atas tidak asing bagi anda. Jika anda mahukan item pertama dalam senarai atau &lt;code&gt;list&lt;/code&gt; anda hanya perlu melihat &lt;code&gt;index&lt;/code&gt; 0.  Item kedua ialah &lt;code&gt;index&lt;/code&gt; 1 dan seterusnya sehingga ke akhir senarai.  Namun, bagaimana pula jika anda mahukan item terakhir dalam senarai?   Satu cara ialah dengan mengguna fungsi &lt;code&gt;len()&lt;/code&gt;  &lt;code&gt;beberapa_nombor[len(beberapa_nombor) - 1]&lt;/code&gt;.  Kaedah ini terlaksana kerana fungsi &lt;code&gt;len()&lt;/code&gt; sentiasa memulangkan nilai &lt;code&gt;index&lt;/code&gt; terakhir ''tambah'' satu. Item kedua dari akhir pula boleh didapatkan seperti berikut  &lt;code&gt;beberapa_nombor[len(beberapa_nombor) - 2]&lt;/code&gt;.  Ada cara yang lebih mudah bagi melakukan ini.  Dengan Python item terakhir sentiasa &lt;code&gt;index&lt;/code&gt; -1. Item kedua dari akhir ialah &lt;code&gt;index&lt;/code&gt; -2 dan seterusnya. Berikut beberapa contoh:

 &gt;&gt;&gt; '''beberapa_nombor[len(beberapa_nombor) - 1]'''
 'lima'
 &gt;&gt;&gt; '''beberapa_nombor[len(beberapa_nombor) - 2]'''
 'empat'
 &gt;&gt;&gt; '''beberapa_nombor[-1]'''
 'lima'
 &gt;&gt;&gt; '''beberapa_nombor[-2]'''
 'empat'
 &gt;&gt;&gt; '''beberapa_nombor[-6]'''
 'sifar'

Justeru apa jua item dapat diindekskan dengan dua cara: dari hadapan, dan dari belakang.

Satu lagi cara berguna untuk mendapatkan sebahagian senarai ialah dengan menggunakan &lt;code&gt;slice&lt;/code&gt; atau hirisan.  Ini satu lagi contoh yang dapat memberikan anda idea kegunaan &lt;code&gt;slice&lt;/code&gt;:

 &gt;&gt;&gt; '''benda = [0, 'Fred', 2, 'S.P.A.M.', 'Stokin', 42, &quot;Jack&quot;, &quot;Jill&quot;]'''
 &gt;&gt;&gt; '''benda[0]'''
 0
 &gt;&gt;&gt; '''benda[7]'''
 'Jill'
 &gt;&gt;&gt; '''benda[0:8]'''
 [0, 'Fred', 2, 'S.P.A.M.', 'Stokin', 42, 'Jack', 'Jill']
 &gt;&gt;&gt; '''benda[2:4]'''
 [2, 'S.P.A.M.']
 &gt;&gt;&gt; '''benda[4:7]'''
 ['Stokin', 42, 'Jack']
 &gt;&gt;&gt; '''benda[1:5]'''
 ['Fred', 2, 'S.P.A.M.', 'Stokin']

Penghirisan digunakan bagi memulangkan sebahagian &lt;code&gt;list&lt;/code&gt; atau senarai.  Operator penghiris ditulis dalam bentuk &lt;code&gt;barang[indeks_pertama:indeks_terakhir]&lt;/code&gt;.  Penghirisan memotong senarai sebelum &lt;code&gt;indeks_pertama&lt;/code&gt; dan sebelum &lt;code&gt;indeks_terakhir&lt;/code&gt;, dan memulangkan bahagian di antara kedua-duanya.  Anda boleh gunakan kedua-dua jenis indeks:

 &gt;&gt;&gt; '''benda[-4:-2]'''
 ['Stokin', 42]
 &gt;&gt;&gt; '''benda[-4]'''
 'Stokin'
 &gt;&gt;&gt; '''benda[-4:6]'''
 ['Stokin', 42]

Satu lagi helah yang boleh digunakan dengan penghirisan ialah menghiris tanpa tetapan indeks.  Jika indeks pertama tidak ditetapkan, Python akan membuat tanggapan bahawa permulaan senarai telah dipilih.  Jika indeks terakhir pula tidak ditetapkan, tanggapannya ialah semua ''baki'' senarai dipilih.  Ini beberapa contoh:

 &gt;&gt;&gt; '''benda[:2]'''
 [0, 'Fred']
 &gt;&gt;&gt; '''benda[-2:]'''
 ['Jack', 'Jill']
 &gt;&gt;&gt; '''benda[:3]'''
 [0, 'Fred', 2]
 &gt;&gt;&gt; '''benda[:-5]'''
 [0, 'Fred', 2]

Ini sebuah program (diilhamkan HTML) (salin dan tampal dalam definisi pantun jika anda mahu):

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
pantun = [&quot;&lt;B&gt;&quot;, &quot;Bertanak&quot;, &quot;nasi&quot;, &quot;si anak&quot;, &quot;Cina&quot;, &quot;&lt;/B&gt;&quot;, 
          &quot;Belah&quot;, &quot;buluh&quot;, &quot;di atas&quot;, &quot;batu;&quot;,
        &quot;&lt;B&gt;&quot;, &quot;Tuan&quot;, &quot;bijak&quot;, &quot;saya&quot;, &quot;bertanya&quot;, &quot;&lt;/B&gt;&quot;,
        &quot;Apa&quot;, &quot;benda&quot;, &quot;telinganya&quot;, &quot;satu&quot;, ]

def dapatkan_tebal(teks):
    true = 1
    false = 0
    ## dapatkan_tebal memberitahu sama ada kita 
    ## sedang membaca teks tebal
    ialah_tebal = false
    ## blok_mula ialah indeks permulaan teks yang 
    ## tebal ataupun tidak.
    blok_mula = 0
    for index in range(len(teks)):
        ## Kendali permulaan teks tebal
        if teks[index] == &quot;&lt;B&gt;&quot;:
            if ialah_tebal:
                print &quot;Ralat: Bold tambahan&quot;
            ## cetak  &quot;Tidak Tebal:&quot;, teks[blok_mula:index]
            ialah_tebal = true
            blok_mula = index + 1
        ## Kendali penghujung teks tebal
        ## Ingat bahawa bilangan terakhir dalam penghirisan ialah indeks
        ## selepas indeks terakhir yang digunakan.
        if teks[index] == &quot;&lt;/B&gt;&quot;:
            if not ialah_tebal:
                print &quot;Ralat: Penutup Bold tambahan&quot;
            print &quot;Tebal [&quot;, blok_mula, &quot;:&quot;, index, &quot;]&quot;, teks[blok_mula:index]
            ialah_tebal = false
            blok_mula = index + 1

dapatkan_tebal(pantun)

&lt;/source&gt;

dan outputnya:

 Tebal [ 1 : 5 ] ['Bertanak', 'nasi', 'si anak', 'Cina']
 Tebal [ 11 : 15 ] ['Tuan', 'bijak', 'saya', 'bertanya']

Fungsi &lt;code&gt;dapatkan_tebal()&lt;/code&gt; mengambil senarai yang dipisahkan kepada perkataan dan token.  Token yang dicarinya ialah &lt;nowiki&gt;&lt;B&gt;&lt;/nowiki&gt; yang memulakan teks tebal dan &lt;nowiki&gt;&lt;/B&gt;&lt;/nowiki&gt; yang mengakhiri teks tebal.  Fungsi &lt;code&gt;dapatkan_tebal()&lt;/code&gt; menggelintar dan mencari token-token permulaan dan pengakhir.

Ciri berikut senarai ialah ciri bagi menalin sesebuah senarai. Jika anda mencuba sesuatu yang mudah seperti ini:

 &gt;&gt;&gt; '''a = [1, 2, 3]'''
 &gt;&gt;&gt; '''b = a'''
 &gt;&gt;&gt; '''print b'''
 [1, 2, 3]
 &gt;&gt;&gt; '''b[1] = 10'''
 &gt;&gt;&gt; '''print b'''
 [1, 10, 3]
 &gt;&gt;&gt; '''print a'''
 [1, 10, 3]

Keputusan ini mungkin memeranjatkan kerana pengubahsuaian pada &lt;code&gt;b&lt;/code&gt; menghasilkan perubahan pada &lt;code&gt;a&lt;/code&gt; sekali.  Apa yang terjadi ialah kenyataan &lt;code&gt;b = a&lt;/code&gt; membuat &lt;code&gt;b&lt;/code&gt; sebagai ''rujukan'' bagi &lt;code&gt;a&lt;/code&gt;.

Ini bermakna &lt;code&gt;b&lt;/code&gt; boleh difikirkan sebagai satu lagi nama buat &lt;code&gt;a&lt;/code&gt;.  Justeru, apa jua perubahan yang dilakukan pada &lt;code&gt;b&lt;/code&gt; juga mengubah &lt;code&gt;a&lt;/code&gt;. Walau bagaimanapun, ada juga umpukan yang tidak membuat dua nama bagi satu senarai:

 &gt;&gt;&gt; '''a = [1, 2, 3]'''
 &gt;&gt;&gt; '''b = a * 2'''
 &gt;&gt;&gt; '''print a'''
 [1, 2, 3]
 &gt;&gt;&gt; '''print b'''
 [1, 2, 3, 1, 2, 3]
 &gt;&gt;&gt; '''a[1] = 10'''
 &gt;&gt;&gt; '''print a'''
 [1, 10, 3]
 &gt;&gt;&gt; '''print b'''
 [1, 2, 3, 1, 2, 3]

Dalam kes ini &lt;code&gt;b&lt;/code&gt; bukan rujukan kepada &lt;code&gt;a&lt;/code&gt; kerana ungkapan &lt;code&gt;a * 2&lt;/code&gt; mewujudkan sebuah senarai baru.  Kemudian kenyataan &lt;code&gt;b = a * 2&lt;/code&gt; memberi &lt;code&gt;b&lt;/code&gt; sebuah rujukan kepada &lt;code&gt;a * 2&lt;/code&gt; dan tidak kepada &lt;code&gt;a&lt;/code&gt;.  Semua operasi umpukan mewujudkan rujukan.  Apabila anda menggunakan senarai sebagai sebuah argumen kepada sebuah fungsi, anda juga mewujudkan sebuah rujukan.  Dalam kebanyakan masa anda tidak perlu risau tentang hakikat yang anda mencipta rujukan dan bukan salinan.  Namun, apabila anda perlu membuat perubahan pada satu senarai tanpa mengubah nama lain senarai tersebut, anda harus memastikan yang anda telah membuat sebuah salinan.

Terdapat beberapa cara untuk membuat salinan sebuah senarai. Yang paling mudah ialah penghirisan oleh sebab operasi ini sentiasa akan membuat senarai baharu mahupun bahagian yang diris itu hanya sebahagian daripada sebuah senarai:

 &gt;&gt;&gt; '''a = [1, 2, 3]'''
 &gt;&gt;&gt; '''b = a[:]'''
 &gt;&gt;&gt; '''b[1] = 10'''
 &gt;&gt;&gt; '''print a'''
 [1, 2, 3]
 &gt;&gt;&gt; '''print b'''
 [1, 10, 3]

Membuat hirisan &lt;code&gt;[:]&lt;/code&gt; akan mencipta sebuah salinan baru sesebuah senarai.  Walau bagaimanpun, ia hanya akan membuat salinan senarai luaran.  Mana-mana subsenarai measih kekal menjadi rujukan kepada subsenarai dalam senarai asal.  Jadi, jika sesebuah senarai itu mengandungi sebuah lagi senarai, senarai dalaman ini juga perlu disalin sekali.  Anda boleh melakukan itu secara insani, akan tetapi Python mempunyai sebuah modul yang dapat melakukannya. Anda boleh menggunakan fungsi &lt;code&gt;deepcopy&lt;/code&gt; daripada modul &lt;code&gt;copy&lt;/code&gt;:

 &gt;&gt;&gt; '''import copy'''
 &gt;&gt;&gt; '''a = [[1, 2, 3], [4, 5, 6]]'''
 &gt;&gt;&gt; '''b = a[:]'''
 &gt;&gt;&gt; '''c = copy.deepcopy(a)'''
 &gt;&gt;&gt; '''b[0][1] = 10'''
 &gt;&gt;&gt; '''c[1][1] = 12'''
 &gt;&gt;&gt; '''print a'''
 [[1, 10, 3], [4, 5, 6]]
 &gt;&gt;&gt; '''print b'''
 [[1, 10, 3], [4, 5, 6]]
 &gt;&gt;&gt; '''print c'''
 [[1, 2, 3], [4, 12, 6]]

Perhatikan, pertama sekali, bahawa &lt;code&gt;a&lt;/code&gt; ialah senarai yang mengandungi senarai.  Kemudian perhatikan apabila &lt;code&gt;b[0][1] = 10&lt;/code&gt; dilaksanakan, kedua-dua &lt;code&gt;a&lt;/code&gt; dan &lt;code&gt;b&lt;/code&gt; diubah, akan tetapi &lt;code&gt;c&lt;/code&gt; tidak berubah.  Ini berlaku kerana tatasusunan dalaman masih kekal sebagai rujukan apabila operator hirisan digunakan.  Walau bagaimanapun dengan &lt;code&gt;deepcopy&lt;/code&gt;,  &lt;code&gt;c&lt;/code&gt; disalin sepenuhnya.

Jadi, perlukah saya risau tentang rujukan setiap kali saya menggunakan fungsi atau &lt;code&gt;=&lt;/code&gt;?  Berita baiknya ialah anda hanya perlu risaukan tentang rujukan apabila menggunakan kamus dan senarai.  Nombor dan rentetan mencipta rujukan apabila diumpukkan akan tetapi setiap operasi terhadap nombor dan rentetan yang mengubah mereka akan mencipta salinan baru dan dengan itu anda akan tidak boleh menukarnya tanpa disangka-sangka. Anda perlu berfikir tentang rujukan jika mengubah sebuah senarai ataupun sebuah kamus.

Pada saat ini anda mungkin berfikir mengapa rujukan digunakan.  Alasan asalnya ialah kelajuan. Membuat rujukan kepada senarai yang mengandungi seribu unsur lebih pantas daripada menyalin kesemua unsur. Alasan yang lagi satu ialah ia membolehkan anda untuk membuat fungsi yang dapat mengubah senarai ataupun kamus yang digunakan sebagai input. Hanya, anda perlu ingat tentang rujukan jika anda berhadapan dengan masalah aneh yang data diubah bila sepatutnya ia tidak berubah.

&lt;!--  On Sun, Sep 09, 2001 at 02:46:06PM +0100, Hamish Lawson wrote: --&gt;
&lt;!--  Hello Josh --&gt;
&lt;!--   --&gt;
&lt;!--  I think it's great that you have undertaken to write a non-programmer's --&gt;
&lt;!--  tutorial on Python. However may I suggest that a different approach to --&gt;
&lt;!--  the discussion of variables and references may make things easier for --&gt;
&lt;!--  both you and the reader, and lead to less potential confusion for the --&gt;
&lt;!--  novice when they explore Python further? --&gt;
&lt;!--   --&gt;
&lt;!--  Programming introductions that use a language like C or Pascal as the --&gt;
&lt;!--  medium often discuss variables in terms of boxes that store data. But --&gt;
&lt;!--  for a language like Python, I think this approach ends up making the --&gt;
&lt;!--  whole subject of variables and references more complicated than it need --&gt;
&lt;!--  be and means that the reader has a lot to unlearn later. --&gt;
&lt;!--  --&gt;
&lt;!--  Saying that &quot;a = []&quot; stores an empty list in 'a' and that &quot;b = a&quot; makes --&gt;
&lt;!--  'b' a reference to 'a' makes it appear that assignment is --&gt;
&lt;!--  context-dependent when it isn't really. Things get even trickier when --&gt;
&lt;!--  you have statements like &quot;b = f()&quot;. Instead a more coherent approach --&gt;
&lt;!--  might be to say that assignment to a variable stores a reference to --&gt;
&lt;!--  some object. The difference between &quot;a = []&quot; and &quot;b = a&quot; then lies in --&gt;
&lt;!--  whether it is a newly created object that you are storing a reference --&gt;
&lt;!--  to (as produced by '[]') or an existing object (as produced by 'a'), --&gt;
&lt;!--  *not* in whether or not a reference gets stored in the variable - it --&gt;
&lt;!--  always does. I believe this approach leads to much less confusion --&gt;
&lt;!--  overall and less need for special explanations. --&gt;
&lt;!--   --&gt;
&lt;!--  Fredrik Lundh has a good explanation of objects and references in --&gt;
&lt;!--  Python at http://www.effbot.org/guides/python-objects.htm. --&gt;
&lt;!--   --&gt;
&lt;!--  I hope you have found this useful. --&gt;
{{Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Kandungan|Mengguna Modul|Dendam String}}

[[Kategori:Python]]

[[en:Non-Programmer's Tutorial for Python 2.6/More on Lists]]</text>
      <sha1>5tygshpbq0nbtfoofwmy824betkjnag</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Dendam String</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3247</id>
    <revision>
      <id>8445</id>
      <parentid>8317</parentid>
      <timestamp>2013-09-17T03:12:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Contoh */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11308" xml:space="preserve">{{Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Kandungan|Tambahan tentang List|IO Fail}}
Dan sekarang kita persembahkan muslihat licik yang boleh dilakukan dengan &lt;code&gt;string&lt;/code&gt;:
&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
def jerit(string):
    for aksara in string:
        print &quot;Beri saya &quot; + aksara
        print &quot;'&quot; + aksara + &quot;'&quot;
jerit(&quot;Menang&quot;)
 
def tengah(string):
    print &quot;Aksara tengah ialah:&quot;, string[len(string) / 2]
 
tengah(&quot;abcdefg&quot;)
tengah(&quot;Pasukan Bola Sepak&quot;)
tengah(&quot;Malaya&quot;)

&lt;/source&gt;

Dan outputnya ialah:

 Beri saya M
 'M'
 Beri saya e
 'e'
 Beri saya n
 'n'
 Beri saya a
 'a'
 Beri saya n
 'n'
 Beri saya g
 'g'

 Aksara tengah ialah: d
 Aksara tengah ialah: o
 Aksara tengah ialah: a

Apa yang ditunjukkan program-program ini ialah &lt;code&gt;string&lt;/code&gt; seakan-akan &lt;code&gt;list&lt;/code&gt; dalam banyak segi. Fungsi &lt;code&gt;jerit()&lt;/code&gt; menunjukkan gelung &lt;code&gt;for&lt;/code&gt; boleh digunakan dengan &lt;code&gt;string&lt;/code&gt; sama seperti &lt;code&gt;list&lt;/code&gt;.  Prosedur &lt;code&gt;tengah&lt;/code&gt; menunjukkan &lt;code&gt;string&lt;/code&gt; juga boleh menggunakan fungsi &lt;code&gt;len()&lt;/code&gt; dan menyusun indeks dan hirisan. Kebanyakan ciri &lt;code&gt;list&lt;/code&gt; juga bekerja dengan &lt;code&gt;string&lt;/code&gt;.

Ciri seterusnya menunjukkan sebahagian ciri khusus &lt;code&gt;string&lt;/code&gt;:
&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
def jadi_huruf_besar(rentetan):
    ## Mengubah rentetan (&quot;string&quot;) kepada huruf besar
    huruf_besar = &quot;&quot;
    for aksara in rentetan:
        if 'a' &lt;= aksara &lt;= 'z':
            lokasi = ord(aksara) - ord('a')
            ascii_baru = lokasi + ord('A')
            aksara = chr(ascii_baru)
        huruf_besar = huruf_besar + aksara
    return huruf_besar

print jadi_huruf_besar(&quot;Ini adalah Teks&quot;)

&lt;/source&gt;

dengan outputnya menjadi:

 INI ADALAH TEKS 

Ini bekerja kerana komputer mewakilkan aksara-aksara sesuatu rentetan sebagai nombor dari 0 ke 255.  Python mempunyai fungsi digelar &lt;code&gt;ord()&lt;/code&gt; (pendek untuk ''ordinal'') yang memulangkan sesuatu aksara sebagai nombor. Juga terdapat fungsi sepadan yang dipanggil &lt;code&gt;chr()&lt;/code&gt; yang menukar sesebuah nombor kepada aksara. Dengan ini, program seharusnya menjadi lebih jelas.  Perincian pertama adalah baris: &lt;code&gt;if 'a' &lt;= aksara &lt;= 'z':&lt;/code&gt; yang memeriksa sama ada sebuah huruf itu huruf kecil atau tidak. Jika ya, program bergerak ke baris berikutnya. Pertama, ia diubah menjadi lokasi agar a&amp;nbsp;=&amp;nbsp;0, b&amp;nbsp;=&amp;nbsp;1, c&amp;nbsp;=&amp;nbsp;2 dan seterusnya dengan baris: &lt;code&gt;lokasi = ord(aksara) - ord('a')&lt;/code&gt;. Kemudian, nilai baharu ditemui dengan &lt;code&gt;ascii_baru = lokasi + ord('A')&lt;/code&gt;.  Nilai ini ditukar kembali menjadi aksar yang berbentuk huruf besar.

Sekarang kita berlatih menaip secara interaktif:

 &gt;&gt;&gt; '''# Integer ke Rentetan'''
 &gt;&gt;&gt; '''2'''
 2
 &gt;&gt;&gt; '''repr(2)'''
 '2'
 &gt;&gt;&gt; '''-123'''
 -123
 &gt;&gt;&gt; '''repr(-123)'''
 '-123'
 &gt;&gt;&gt; '''`123`'''
 '123'
 &gt;&gt;&gt; '''# Rentetan ke Integer'''
 &gt;&gt;&gt; '''&quot;23&quot;'''
 '23'
 &gt;&gt;&gt; '''int(&quot;23&quot;)'''
 23
 &gt;&gt;&gt; '''&quot;23&quot; * 2'''
 '2323'
 &gt;&gt;&gt; '''int(&quot;23&quot;) * 2'''
 46
 &gt;&gt;&gt; '''# Nombor apung ke Rentetan'''
 &gt;&gt;&gt; '''1.23'''
 1.23
 &gt;&gt;&gt; '''repr(1.23)'''
 '1.23'
 &gt;&gt;&gt; '''# Nombor apung ke Integer'''
 &gt;&gt;&gt; '''1.23'''
 1.23
 &gt;&gt;&gt; '''int(1.23)'''
 1
 &gt;&gt;&gt; '''int(-1.23)'''
 -1
 &gt;&gt;&gt; '''# Rentetan ke Nombor apung'''
 &gt;&gt;&gt; '''float(&quot;1.23&quot;)'''
 1.23
 &gt;&gt;&gt; '''&quot;1.23&quot;''' 
 '1.23'
 &gt;&gt;&gt; '''float(&quot;123&quot;)'''
 123.0
 &gt;&gt;&gt; '''`float(&quot;1.23&quot;)`'''
 '1.23'

Jika anda belum mengagaknya lagi, fungsi &lt;code&gt;repr()&lt;/code&gt; boleh mengubah integer kepada rentetan dan fungsi &lt;code&gt;int()&lt;/code&gt; melakukan operasi sebaliknya. Fungsi &lt;code&gt;float()&lt;/code&gt; boleh mengubah rentetan kepada ''floating point number'' atau nombor titik apung.  Fungsi &lt;code&gt;repr()&lt;/code&gt; memulangkan wakil sesuatu yang dapat dicetak. Kod &lt;code&gt;`...`&lt;/code&gt; juga  mengubah hampir semua kepada rentetan.  Berikut beberapa contoh:

 &gt;&gt;&gt; '''repr(1)'''
 '1'
 &gt;&gt;&gt; '''repr(234.14)'''
 '234.14'
 &gt;&gt;&gt; '''repr([4, 42, 10])'''
 '[4, 42, 10]'
 &gt;&gt;&gt; '''`[4, 42, 10]`'''
 '[4, 42, 10]'

Fungsi &lt;code&gt;int()&lt;/code&gt; cuba mengubah rentetan (atau nombor apung) kepada integer.  Juga terdapat fungsi yang sama yang dipanggil &lt;code&gt;float()&lt;/code&gt; yang akan mengubah integer atau rentetan kepada nombor apung.  Satu lagi fungsi yang dimiliki Python adalah fungsi &lt;code&gt;eval()&lt;/code&gt;.  Fungsi &lt;code&gt;eval()&lt;/code&gt; mengambil rentetan dan memulangkan data jenis yang difikirkan Python telah ditemuinya.  Contoh:

 &gt;&gt;&gt; '''v = eval('123')'''
 &gt;&gt;&gt; '''print v, type(v)'''
 123 &lt;type 'int'&gt;
 &gt;&gt;&gt; '''v = eval('645.123')'''
 &gt;&gt;&gt; '''print v, type(v)'''
 645.123 &lt;type 'float'&gt;
 &gt;&gt;&gt; '''v = eval('[1, 2, 3]')'''
 &gt;&gt;&gt; '''print v, type(v)'''
 [1, 2, 3] &lt;type 'list'&gt;

Jika anda mengguna fungsi &lt;code&gt;eval()&lt;/code&gt; anda harus pastikan yang ia memulangkan jenis yang anda sangka.

Satu fungsi rentetan atau &lt;code&gt;string&lt;/code&gt; adalah kaedah &lt;code&gt;split()&lt;/code&gt; (pisah). Ini contoh:

 &gt;&gt;&gt; '''&quot;Ini adalah beberapa perkataan&quot;.split()'''
 ['Ini', 'adalah', 'beberapa', 'perkataan']
 &gt;&gt;&gt; '''text = &quot;Kelompok pertama, kelompok kedua, ketiga, keempat&quot;'''
 &gt;&gt;&gt; '''text.split(&quot;,&quot;)'''
 ['Kelompok pertama', ' kelompok kedua', ' ketiga', ' keempat']

Perhatikan bagaimana &lt;code&gt;split()&lt;/code&gt; mengubah rentetan menjadi satu senarai rentetan.  Rentetan dipisah dengan ruang putih secara lalai atau dengan argumen pilihan (dalam kes ini, tanda koma). Anda juga boleh menambah argumen yang memberitahu  &lt;code&gt;split()&lt;/code&gt; berapa kali pemisah akan digunakan bagi memisah teks. Contoh:

 &gt;&gt;&gt; '''list = text.split(&quot;,&quot;)'''
 &gt;&gt;&gt; '''len(list)'''
 4
 &gt;&gt;&gt; '''list[-1]'''
 ' keempat'
 &gt;&gt;&gt; '''list = text.split(&quot;,&quot;, 2)'''
 &gt;&gt;&gt; '''len(list)'''
 3
 &gt;&gt;&gt; '''list[-1]'''
 ' ketiga, keempat'

&lt;!-- TODO add more on strings --&gt;

=== Menghiris &lt;code&gt;string&lt;/code&gt; (dan &lt;code&gt;list&lt;/code&gt;) ===

&lt;code&gt;String&lt;/code&gt; atau rentetan dapat dihiris &amp;mdash; dengan cara yang sama yang ditunjukan dengan &lt;code&gt;list&lt;/code&gt; atau senarai dalam bab sebelum ini &amp;mdash; dengan menggunakan &quot;operator&quot; ''penghiris'' &lt;code&gt;[:]&lt;/code&gt;.  Operator penghiris bekerja dengan cara yang sama seperti dahulu: teks[indeks_pertama:indeks_terakhir] (dalam kes-kes yang jarang diketemu, sebuah tanda titik berganda dan argumen ketiga boleh digunakan, seperti dipaparkan dalam contoh berikut).

Agar kita tidak terkeliru dengan angka indeks, paling mudah jika kita melihatnya sebagai ''tempat ketip'', di mana kita dapat menghiris rentetan kepada bahagian-bahagiannya. Ini satu contoh yang menunjukkan tempat ketip (kuning) dan nombor-nombor indeks (merah dan biru) buat rentetan teks:

&lt;tt&gt;
{| style=&quot;text-align:center&quot; cellspacing=&quot;0px&quot;
|
| style=&quot;width:2ex&quot; |
| style=&quot;width:2ex;color:red&quot; |0
| style=&quot;width:2ex&quot; |
| style=&quot;width:2ex;color:red&quot; |1
| style=&quot;width:2ex&quot; |
| style=&quot;width:2ex;color:red&quot; |2
| style=&quot;width:2ex&quot; |
| style=&quot;width:2ex&quot; | ...
| style=&quot;width:2ex&quot; |
| style=&quot;width:2ex;color:blue&quot; | -2
| style=&quot;width:2ex&quot; |
| style=&quot;width:2ex;color:blue&quot; | -1
| style=&quot;width:2ex&quot; |
| style=&quot;width:2ex&quot; |
| style=&quot;width:2ex&quot; |
|-
|
|
| style=&quot;background:#FFFF88&quot; |&amp;darr;
|
| style=&quot;background:#FFFF88&quot; |&amp;darr;
|
| style=&quot;background:#FFFF88&quot; |&amp;darr;
|
| style=&quot;background:#FFFF88&quot; |&amp;darr;
|
| style=&quot;background:#FFFF88&quot; |&amp;darr;
|
| style=&quot;background:#FFFF88&quot; |&amp;darr;
|
| style=&quot;background:#FFFF88&quot; |&amp;darr;
|
|-
| text = 
|&quot;
| style=&quot;background:#FFFF88&quot; |
!S 
| style=&quot;background:#FFFF88&quot; |
!T
| style=&quot;background:#FFFF88&quot; |
!R
| style=&quot;background:#FFFF88&quot; |
!I
| style=&quot;background:#FFFF88&quot; |
!N
| style=&quot;background:#FFFF88&quot; |
!G
| style=&quot;background:#FFFF88&quot; |
|&quot;
|-
|
|
| style=&quot;background:#FFFF88&quot; |&amp;uarr;
|
| style=&quot;background:#FFFF88&quot; |
|
| style=&quot;background:#FFFF88&quot; |
|
| style=&quot;background:#FFFF88&quot; |
|
| style=&quot;background:#FFFF88&quot; |
|
| style=&quot;background:#FFFF88&quot; |
|
| style=&quot;background:#FFFF88&quot; |&amp;uarr;
|
|-
|
|
|[:
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|:]
|
|}
&lt;/tt&gt;

Perhatikan bahawa indeks merah dikira bermula dari permulaan string dan yang biru pula dari akhir string (perhatikan bahawa tiada -0 biru, dan ini logik jika dilihat dari segi akhir rentetan). Oleh sebab &lt;tt&gt;-0 == 0&lt;/tt&gt;, (-0 juga bermaksud &quot;permulaan rentetan&quot;). Sekarang kita bersedia untuk menggunakan indeks buat operasi hirisan:

&lt;tt&gt;
{|
|-
|text[1:4] || style=&quot;width:3em;text-align:center&quot; | &amp;rarr; || &quot;TRI&quot;
|-
|text[:5] || style=&quot;width:3em;text-align:center&quot; | &amp;rarr; || &quot;STRIN&quot;
|-
|text[:-1] || style=&quot;width:3em;text-align:center&quot; | &amp;rarr; || &quot;STRIN&quot;
|-
|text[-4:] || style=&quot;width:3em;text-align:center&quot; | &amp;rarr; || &quot;RING&quot;
|-
|text[2] || style=&quot;width:3em;text-align:center&quot; | &amp;rarr; || &quot;R&quot;
|-
|text[:] || style=&quot;width:3em;text-align:center&quot; | &amp;rarr; || &quot;STRING&quot;
|-
|text[::-1] || style=&quot;width:3em;text-align:center&quot; | &amp;rarr; || &quot;GNIRTS&quot;
|}
&lt;/tt&gt;

*&lt;tt&gt;text[1:4]&lt;/tt&gt; memberikan semua rentetan &lt;tt&gt;text&lt;/tt&gt; di antara tempat ketip 1 dan 4, &quot;&lt;tt&gt;TRI&lt;/tt&gt;&quot;. Jika anda abaikan satu daripada argumen [indeks_pertama:indeks_akhir], anda akan mendapat permulaan atau akhir rentetan sebagai lalai: &lt;tt&gt;text[:5]&lt;/tt&gt; memberi &quot;&lt;tt&gt;STRIN&lt;/tt&gt;&quot;. 
*Bagi kedua-dua &lt;tt&gt;indeks_pertama&lt;/tt&gt; dan &lt;tt&gt;indeks_akhir&lt;/tt&gt;, kita boleh menggunakan kedua-dua skema penomboran merah dan biru: &lt;tt&gt;text[:-1]&lt;/tt&gt; memberikan rentetan yang sama dengan &lt;tt&gt;text[:5]&lt;/tt&gt;, kerana indeks -1 berada pada tempat yang sama dengan 5 dalam kes ini.
*Jika kita tidak menggunakan argumen yang mengandungi tanda ttik berganda (&lt;code&gt;&quot;:&quot;&lt;/code&gt;), nombor akan dikendalikan dengan cara lain: &lt;tt&gt;text[2]&lt;/tt&gt; memberi kita satu aksara selepas tempat ketip, &quot;&lt;tt&gt;R&lt;/tt&gt;&quot;. 
*Operasi hirisan khas &lt;tt&gt;text[:]&lt;/tt&gt; bermakna&quot; dari permulaan hingga ke akhir&quot; dan mewujudkan salinan rentetan (atau senarai).

Akhir sekali, operasi hirisan boleh mengandungi tanda titik berganda kedua dan argumen ketiga yang ditakrifkan sebagai &quot;saiz tingkat&quot;: &lt;tt&gt;text[::-1]&lt;/tt&gt; bermakna &lt;tt&gt;text&lt;/tt&gt; dari permulaan sehingga ke akhir, dengan saiz tingkat -1. Angka -1  bermaksud &quot;setiap aksara, akan tetapi dari arah sebaliknya&quot;.  &quot;&lt;tt&gt;STRING&lt;/tt&gt;&quot; terbalik adalah &quot;&lt;tt&gt;GNIRTS&lt;/tt&gt;&quot; (uji saiz tingkat 2 jika anda masih musykil).

Semua operasi hiris bekerja dengan senarai atau &lt;code&gt;list&lt;/code&gt;. Dalam hal ini, rentetan boleh dikatakan  sebentuk senarai yang istimewa dan unsur-unsur &lt;code&gt;list&lt;/code&gt; merupakan aksara-aksara individu. Anda hanya perlu ingat konsep ''tempat ketip'' dan indeks bagi menghiris akan kelihatan lebih jelas.

=== Contoh ===
&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
# Program ini memerlukan pemahaman nombor perpuluhan 
def to_string(in_int):
    &quot;&quot;&quot;Mengubah integer kepada string&quot;&quot;&quot;
    out_str = &quot;&quot;
    prefix = &quot;&quot;
    if in_int &lt; 0:
        prefix = &quot;-&quot;
        in_int = -in_int
    while in_int / 10 != 0:
        out_str = chr(ord('0') + in_int % 10) + out_str
        in_int = in_int / 10
    out_str = chr(ord('0') + in_int % 10) + out_str
    return prefix + out_str

def to_int(in_str):
    &quot;&quot;&quot;Mengubah string kepada integer&quot;&quot;&quot;
    out_num = 0
    if in_str[0] == &quot;-&quot;:
        multiplier = -1
        in_str = in_str[1:]
    else:
        multiplier = 1
    for x in range(0, len(in_str)):
        out_num = out_num * 10 + ord(in_str[x]) - ord('0')
    return out_num * multiplier

print to_string(2)
print to_string(23445)
print to_string(-23445)
print to_int(&quot;14234&quot;)
print to_int(&quot;12345&quot;)
print to_int(&quot;-3512&quot;)
&lt;/source&gt;

Outputnya:

 2
 23445
 -23445
 14234
 12345
 -3512

{{Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Kandungan|Tambahan tentang List|IO Fail}}

[[Kategori:Python]]

[[en:Non-Programmer's Tutorial for Python 2.6/Revenge of the Strings]]</text>
      <sha1>c7bcsk87xd103azh4qg0c5vizmsdcpv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/IO Fail</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3248</id>
    <revision>
      <id>8446</id>
      <parentid>8329</parentid>
      <timestamp>2013-09-17T03:13:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Latihan */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11615" xml:space="preserve">{{Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Kandungan|Dendam String|Menangani kecacatan}}
&lt;br /&gt;
Ini sebuah contoh ringkas IO (input/output) fail:
&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
# Tulis fail
fail_keluar = open(&quot;ujian.txt&quot;, &quot;w&quot;)
fail_keluar.write(&quot;Teks ini akan dimuatkan ke dalam fail\nBuka dan lihat!&quot;)
fail_keluar.close()

# Baca fail
fail_masuk = open(&quot;ujian.txt&quot;, &quot;r&quot;)
teks = fail_masuk.read()
fail_masuk.close()

print teks
&lt;/source&gt;

Output dan kandungan fail &lt;code&gt;ujian.txt&lt;/code&gt; adalah:

 Teks ini akan dimuatkan ke dalam fail
 Buka dan lihat!

Perhatikan bahawa program ini menulis sebuah fail yang dipanggil &lt;code&gt;ujian.txt&lt;/code&gt; dalam direktori yang anda guna untuk melaksanakan program. Kod  &lt;code&gt;\n&lt;/code&gt; dalam &lt;code&gt;string&lt;/code&gt; memberitahu Python untuk menaruh sebuah baris baharu ('' '''n'''ewline'') di mana ia terletak.

Gambaran am tugas IO fail adalah:
* Mendapatkan objek fail dengan fungsi &lt;code&gt;open&lt;/code&gt;.
* Baca atau tulis pada objek fail (bergantung kepada bagaimana ia dibuka)
* Tutup fail

Langkah pertama adalah mendapatkan objek fail. Cara membuatnya adalah dengan menggunakan fungsi &lt;code&gt;open&lt;/code&gt;.  Formatnya ialah &lt;code&gt;objek_fail = open(nama_fail, mod)&lt;/code&gt;  di mana &lt;code&gt;objek_fail&lt;/code&gt; ialah pemboleh ubah untuk dimasukkan objek fail, &lt;code&gt;filename&lt;/code&gt; ialah  &lt;code&gt;string&lt;/code&gt; yang mengandungi nama fail, dan &lt;code&gt;mod&lt;/code&gt;nya adalah &lt;code&gt;&quot;r&quot;&lt;/code&gt; untuk membaca (daripada bahasa Inggeris: '''r'''ead a file) atau &lt;code&gt;&quot;w&quot;&lt;/code&gt; untuk menulis kepada fail (Inggeris: '''w'''rite a file)  (dan beberapa lagi yang kita tidak akan bincangkan di sini).  Kemudian, fungsi objek-objek fail dapat dipanggil.  Dua fungsi yang paling kerap adalah &lt;code&gt;read&lt;/code&gt; dan &lt;code&gt;write&lt;/code&gt;.  Fungsi &lt;code&gt;write&lt;/code&gt; menambah &lt;code&gt;string&lt;/code&gt; pada penghujung fail. Fungsi &lt;code&gt;read&lt;/code&gt; membaca kandungan fail dan memulangkannya sebagai &lt;code&gt;string&lt;/code&gt;. Jika tiada argumen dibekalkan, ia kan memulangkan keseluruhan fail (seperti yang dilakukan dalam contoh kita tadi).

{{XNote|Ingat, huruf &quot;r&quot; dan &quot;w&quot; adalah mod pemproses dan tidak boleh diubah}}

Ini versi program nombor telefon:
&lt;!-- Periksa: kod BM OK --&gt;
&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
def cetak_nombor(nombor):
    print &quot;Nombor Telefon:&quot;
    for x in nombor.keys():
        print &quot;Nama:&quot;, x, &quot;\tNombor:&quot;, nombor[x]
    print

def tambah_nombor(nombor, nama, nombor_baru):
    nombor[nama] = nombor_baru

def cari_nombor(nombor, nama):
    if nama in nombor:
        return &quot;Nombor adalah &quot; + nombor[nama]
    else:
        return nama + &quot; tidak terjumpa&quot;

def buang_nombor(nombor, nama):
    if nama in nombor:
        del nombor[nama]
    else:
        print nama,&quot; tidak terjumpa&quot;

def muat_nombor(nombor, nama_fail):
    fail_muat = open(nama_fail, &quot;r&quot;)
    while True:
        dalam_baris = fail_muat.readline()
        if not dalam_baris:
            break
        dalam_baris = dalam_baris[:-1]
        nama, nombor_muat = dalam_baris.split(&quot;,&quot;)
        nombor[nama] = nombor_muat
    fail_muat.close()

def simpan_nombor(nombor, nama_fail):
    fail_simpan = open(nama_fail, &quot;w&quot;)
    for x in nombor.keys():
        fail_simpan.write(x + &quot;,&quot; + nombor[x] + &quot;\n&quot;)
    fail_simpan.close()

def cetak_menu():
    print '1. Cetak Nombor Telefon'
    print '2. Tambah Nombor Telefon'
    print '3. Buang Nombor Telefon'
    print '4. Cari Nombor Telefon'
    print '5. Muat nombor'
    print '6. Simpan nombor'
    print '7. Keluar'
    print

senarai_telefon = {}
pilihan_menu = 0
cetak_menu()
while True:
    pilihan_menu = input(&quot;Taipkan nombor (1-7): &quot;)
    if pilihan_menu == 1:
        cetak_nombor(senarai_telefon)
    elif pilihan_menu == 2:
        print &quot;Tambah Nama dan Nombor&quot;
        nama = raw_input(&quot;Nama: &quot;)
        fon = raw_input(&quot;Nombor: &quot;)
        tambah_nombor(senarai_telefon, nama, fon)
    elif pilihan_menu == 3:
        print &quot;Buang Nama dan Nombor&quot;
        nama = raw_input(&quot;Nama: &quot;)
        buang_nombor(senarai_telefon, nama)
    elif pilihan_menu == 4:
        print &quot;Cari Nombor&quot;
        nama = raw_input(&quot;Nama: &quot;)
        print cari_nombor(senarai_telefon, nama)
    elif pilihan_menu == 5:
        nama_fail = raw_input(&quot;Nama fail untuk dimuat: &quot;)
        muat_nombor(senarai_telefon, nama_fail)
    elif pilihan_menu == 6:
        nama_fail = raw_input(&quot;Nama fail untuk disimpan: &quot;)
        simpan_nombor(senarai_telefon, nama_fail)
    elif pilihan_menu == 7:
        break
    else:
        cetak_menu()

print &quot;Selamat tinggal&quot; 
&lt;/source&gt;

Program ini mengandungi perintah untuk menyimpan dan memuatkan fail. Ini output apabila saya melaksanakannya sebanyak dua kali:

 1. Cetak Nombor Telefon
 2. Tambah Nombor Telefon
 3. Buang Nombor telefon
 4. Cari Nombor Telefon
 5. Muatkan Nombor
 6. Simpan Nombor
 7. Keluar
 
 Taipkan nombor (1-7): '''2'''
 Tambah Nama dan Nombor
 Nama: '''Jill'''
 Nombor: '''1234'''
 Taipkan nombor (1-7): '''2'''
 Tambah Nama dan Nombor
 Nama: '''Arip'''
 Nombor: '''4321'''
 Tambah Nama dan Nombor: '''1'''
 Nombor Telefon:
 Nama: Jill     Nombor: 1234
 Nama: Arip     Nombor: 4321
 
 Taipkan nombor (1-7): '''6'''
 Nama fail untuk disimpan: '''nombor_telefon.txt'''
 Taipkan nombor (1-7): '''7'''
 Selamat tinggal

 1. Cetak Nombor Telefon
 2. Tambah Nombor Telefon
 3. Buang Nombor telefon
 4. Cari Nombor Telefon
 5. Muatkan Nombor
 6. Simpan Nombor
 7. Keluar
 
 Taipkan nombor (1-7): '''5'''
 Nama fail untuk dimuat: '''nombor_telefon.txt'''
 Taipkan nombor (1-7): '''1'''
 Nombor Telefon:
 Nama: Jill     Nombor: 1234
 Nama: Arip     Nombor: 4321
 
 Taipkan nombor (1-7): '''7'''
 Selamat tinggal

Bahagian program yang berkait dengan I/O fail adalah:

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
def load_numbers(numbers, filename):
         break
        dalam_baris = dalam_baris[:-1]
        nama, nombor_muat = dalam_baris.split(&quot;,&quot;)
        nombor[nama] = nombor_muat
    fail_muat.close()
 
def simpan_nombor(nombor, nama_fail):
    fail_simpan = open(nama_fail, &quot;w&quot;)
    for x in nombor.keys():
        fail_simpan.write(x + &quot;,&quot; + nombor[x] + &quot;\n&quot;)
    fail_simpan.close()
&lt;/source&gt;

Mula-mula sekali kita lihat bahagian &quot;simpan&quot; program.  Pertama, program membuat objek fail dengan perintah  &lt;code&gt;open(filename, &quot;w&quot;)&lt;/code&gt;.  Kemudian, ia menggelintar dan mewujudkan satu baris bagi setiap nombor telefon melalui perintah &lt;code&gt;out_file.write(x + &quot;,&quot; + numbers[x] + &quot;\n&quot;)&lt;/code&gt;.  Ini pula menulis baris yang mengandungi nama, koma, nombor dan menyusulinya dengan baris baharu atau &lt;code&lt;newline&lt;/code&gt;.

Bahagian yang memuatkan fail lebih rumit. Ia bermula dengan mendapatkan objek fail.  Kemudian ia mengguna gelung &lt;code&gt;while True:&lt;/code&gt; untuk terus menggelung sehingga kenyataan &lt;code&gt;break&lt;/code&gt; ditemui. Selepas itu ia memperoleh baris melalui baris  &lt;code&gt;dalam_baris = fail_muat.readline()&lt;/code&gt;.  Fungsi &lt;code&gt;readline&lt;/code&gt; (baca baris) akan memulangkan rentetan kosong apabila sampai ke akhir fail. Kenyataan &lt;code&gt;if&lt;/code&gt; memastikan ini dan &lt;code&gt;break&lt;/code&gt; (putus) daripada gelung &lt;code&gt;while&lt;/code&gt; apabila ini berlaku.  Sudah tentunya, jika fungsi &lt;code&gt;readline&lt;/code&gt; tidak memulangkan &lt;code&gt;newline&lt;/code&gt; pada penghujung baris, kita tidak akan tahu sama ada rentetan kosong itu baris kosong atau penghujung fail, justeru &lt;code&gt;newline&lt;/code&gt; ditinggalkan dalam pulangan &lt;code&gt;readline&lt;/code&gt;.  Jadi, kita perlu buang &lt;code&gt;newline&lt;/code&gt;.  Baris &lt;code&gt;dalam_baris = dalam_baris[:-1]&lt;/code&gt; melakukan ini untuk kita dengan menggugurkan aksar terakhir.  Seterusnya baris &lt;code&gt;nama, nombor_muat = dalam_baris.split(&quot;,&quot;)&lt;/code&gt; memisahkan baris di lokasi koma kepada nama dan nombor.  Ini kemudiannya ditambah pada kamus &lt;code&gt;nombor&lt;/code&gt;.

=== Latihan ===
Sekarang ubah program &quot;gred&quot; daripada bahagian [[../Kamus/]] agar ia mengguna IO fail bagi menyimpan catatan tentang pelajar.

{{Penyelesaian|tajuk=Penyelesaian|teks=
Sekarang ubah program &quot;gred&quot; daripada bahagian [[../Kamus/]] agar ia mengguna IO fail bagi menyimpan catatan tentang pelajar.
&lt;!-- Periksa: Kod BM OK --&gt;
&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
&quot;&quot;&quot; Untuk menguji pelaksanaan kod ini, ikut urutan kemasukan data:
1.Masukkan/tambah nama pelajar dahulu
2.Masukkan catatan gred
3.Simpan gred dan beri nama fail, misalnya &quot;gred.txt&quot; apabila diminta.
&quot;&quot;&quot;
kerja_rumah = ['kr 1', 'kr 2', 'kuiz', 'kr 3', 'ujian']
pelajar = { }

def muat_gred(failgred):
    fail_input = open(failgred, &quot;r&quot;)
    gred = [ ]
    while True:
        pelajar_dan_gred = fail_input.readline()
        pelajar_dan_gred = pelajar_dan_gred[:-1]
        if not pelajar_dan_gred:
            break
        else:
            namapelajar, gredpelajar = pelajar_dan_gred.split(&quot;,&quot;)
            gredpelajar = gredpelajar.split(&quot; &quot;)
            pelajar[namapelajar] = gredpelajar
    fail_input.close()
    print &quot;Gred-gred dimuatkan.&quot;

def simpan_gred(failgred):
    fail_output = open(failgred, &quot;w&quot;)
    for i in pelajar.keys():
        fail_output.write(i + &quot;,&quot;)
        for x in pelajar[i]:
            fail_output.write(x  + &quot; &quot;)
        fail_output.write(&quot;\n&quot;)
    fail_output.close()
    print &quot;Gred-gred disimpan.&quot;

def cetak_menu():
    print &quot;1. Tambah pelajar&quot;
    print &quot;2. Buang pelajar&quot;
    print &quot;3. Muatkan gred&quot;
    print &quot;4. Catat gred&quot;
    print &quot;5. Cetak gred&quot;
    print &quot;6. Simpan gred&quot;
    print &quot;7. Cetak Menu&quot;
    print &quot;9. Keluar&quot;

def cetak_semua_gred():
    kunci = pelajar.keys()
    if kunci:
        kunci.sort()
        print '\t',
        for i in range(len(kerja_rumah)):
            print kerja_rumah[i], '\t',
        print
        for x in kunci:
            print x, '\t',
            gred = pelajar[x]
            cetak_gred(gred)
    else:
        print &quot;Tiada gred untuk dicetak.&quot;

def cetak_gred(gred):
    for i in range(len(gred)):
        print gred[i], '\t',
    print

cetak_menu()
pilihan_menu = 0 
while pilihan_menu != 9:
    print
    pilihan_menu = input(&quot;Pilihan Menu: &quot;)
    if pilihan_menu == 1:
        nama = raw_input(&quot;Pelajar yang ditambah: &quot;)
        pelajar[nama] = [0] * len(kerja_rumah)
    elif pilihan_menu == 2:
        nama = raw_input(&quot;Pelajar yang dibuang: &quot;)
        if nama in pelajar:
            del pelajar[nama]
        else:
            print &quot;Pelajar: &quot;, nama, &quot;tidak terjumpa&quot;
    elif pilihan_menu == 3:
        failgred = raw_input(&quot;Muatkan gred daripada fail mana? &quot;)
        muat_gred(failgred)
    elif pilihan_menu == 4:
        print &quot;Catat Gred&quot;
        nama = raw_input(&quot;Pelajar: &quot;)
        if nama in pelajar:
            gred = pelajar[nama]
            print &quot;Taipkan angka gred yang mahu dicatat&quot;
            print &quot;Taip 0 (sifar) untuk keluar&quot;
            for i in range(len(kerja_rumah)):
                print i + 1, kerja_rumah[i], '\t',
            print
            cetak_gred(gred)
            mana = 1234
            while mana != -1:
                mana = input(&quot;Ubah Gred yang mana: &quot;)
                mana = mana - 1
                if 0 &lt;= mana &lt; len(gred):
                    gred_baru = raw_input(&quot;Gred: &quot;) # Tukar drp input() kpd raw_input() 
                    gred[mana] = gred_baru          # pemboleh ubah baharu: gred_baru
                    
                elif mana != -1:
                    print &quot;Nombor Gred tidak sah&quot;
        else:
            print &quot;Pelajar tidak terjumpa&quot;
    elif pilihan_menu == 5:
        cetak_semua_gred()
    elif pilihan_menu == 6:
        failgred = raw_input(&quot;Simpan gred pada fail mana? &quot;)
        simpan_gred(failgred)
    elif pilihan_menu != 9:
        cetak_menu()

&lt;/source&gt;
}}

{{Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Kandungan|Dendam String|Menangani kecacatan}}

[[Kategori:Python]]

[[en:Non-Programmer's Tutorial for Python 2.6/File IO]]</text>
      <sha1>0053z0napfp7z7l7r3rqt5lcfj84yp4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Contoh Fungsi Lanjutan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3249</id>
    <revision>
      <id>8438</id>
      <parentid>8342</parentid>
      <timestamp>2013-09-17T03:00:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Contoh */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11932" xml:space="preserve">{{Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Kandungan|Fungsi|Senarai}}
&lt;br /&gt;
Ada pembaca yang mendapati bahagian ini berguna dan sebilangan pula akan mendapatinya mengelirukan. Jika anda mendapatinya mengelirukan, tinggalkan (ataupun lihat contoh-contohnya) dahulu. sekarang kita akan membincangkan program berikut satu persatu:
&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
def mult(a, b):
    if b == 0:
        return 0
    baki = mult(a, b - 1)
    nilai = a + baki
    return nilai
print &quot;3 * 2 = &quot;, mult(3, 2)
&lt;/source&gt;

{{Penyelesaian|tajuk=Output|teks= 
&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
3 * 2 =  6
&lt;/source&gt;
}}

Secara amnya program ini mewujudkan satu fungsi darab integer positif (yang lebih perlahan daripada fungsi darab bina dalam) dan kemudian menunjukkan fungsi ini melalui penggunaannya.  Atur cara ini menunjukkan penggunaan rekursi, sebuah bentuk lelaran (ulangan) yang menyebabakan fungsi ini memanggil dirinya sendiri sehinggalah sebuah syarat tamat dilunaskan.  Ia mengguna tambahan berulang bagi memulangkan keputusan yang sama dengan darab: contoh, 3 + 3 (tambah) memberikan keputusan yang sama dengan 3 * 2 (darab) 

'''PELAKSANAAN 1'''
; ''Soalan:'' Apakah perkara pertama yang dilakukan atur cara?
: ''Jawapan:'' Perkara pertama yang dilakukan adalah fungsi &quot;mult&quot; diberi definisi dengan semua baris melainkan baris yang terakhir.

{{Penyelesaian|tajuk=definisi fungsi mult|teks=
&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
def mult(a, b):
    if b == 0:
        return 0
    baki = mult(a, b - 1)
    nilai = a + baki
    return nilai
&lt;/source&gt;
}}
: Ini mewujudkan sebuah fungsi yang mengambil dua parameter dan memulangkan nilai apabila ia selesai. Fungsi ini dapat dilaksanakan kemudian.

----
; Apa yang jadi kemudian?
: Baris selepas fungsi, &lt;code&gt;print &quot;3 * 2 = &quot;, mult(3, 2)&lt;/code&gt; dilaksanakan.
----
; Dan apa yang dilakukannya?
: Ia mencetak &lt;code&gt;3 * 2 = &lt;/code&gt; dan memulangkan nilai &lt;code&gt;mult(3, 2)&lt;/code&gt;
----
; Dan apa yang dipulangkan &lt;code&gt;mult(3, 2)&lt;/code&gt; ?
: Kita perlu melihat fungsi &lt;code&gt;mult&lt;/code&gt; satu persatu jika kita ingin tahu.
----

'''PELAKSANAAN 2'''
; Apa yang berlaku kemudiannya?
: Pemboleh ubah &lt;code&gt;a&lt;/code&gt; menerima nilai 3 yang diumpukkan kepadanya dan pemboleh ubah &lt;code&gt;b&lt;/code&gt; menerima nilai 2.
----
; Kemudian?
: Baris &lt;code&gt;if b == 0:&lt;/code&gt; dilaksanakan.  Oleh sebab &lt;code&gt;b&lt;/code&gt; mempunyai nilai 2, ini bermaksud Palsu, jadi baris &lt;code&gt;return 0&lt;/code&gt; dilangkau.
----
; Dan kemudian?
: Baris &lt;code&gt;baki = mult(a, b - 1)&lt;/code&gt; dilaksanakan.  Baris ini menetapkan pemboleh ubah lokal &lt;code&gt;baki&lt;/code&gt; kepada nilai &lt;code&gt;mult(a, b - 1)&lt;/code&gt;.  Nilai &lt;code&gt; a&lt;/code&gt; adalah 3 dan nilai &lt;code&gt; b&lt;/code&gt; adalah 2 jadi panggilan fungsi adalah &lt;code&gt;mult(3,1)&lt;/code&gt;
----
; Jadi apa pula nilai &lt;code&gt;mult(3, 1)&lt;/code&gt; ?
: Kita perlu melaksanakan fungsi &lt;code&gt; mult&lt;/code&gt; dengan parameter 3 dan 1.
{{Penyelesaian|tajuk=PELAKSANAAN 2|teks=
&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
def mult(3, 2):
    if b == 0:
        return 0
    baki = mult(3, 2 - 1)
    baki = mult(3, 1)
    nilai = 3 + baki
    return nilai
&lt;/source&gt;
}}

----
'''PELAKSANAAN 3'''
; Apa yang berlaku seterusnya?
: Pemboleh ubah lokal dalam pelaksanaan ''baru'' fungsi ditetapkan agar &lt;code&gt;a&lt;/code&gt; memiliki nilai 3 dan &lt;code&gt; b&lt;/code&gt; memiliki nilai 1. Memandangkan bahawa ini adalah nilai-nilai lokal, nilai-nilai ini tidak menjejaskan nilai-nilai &lt;code&gt;a&lt;/code&gt; dan &lt;code&gt;b&lt;/code&gt; sebelum ini.
----
; Kemudian?
: Oleh sebab &lt;code&gt; b&lt;/code&gt; memiliki nilai 1, kenyataan &lt;code&gt;if&lt;/code&gt; menjadi Palsu, jadi baris berikutnya menjadi &lt;code&gt;baki = mult(a, b - 1)&lt;/code&gt;.
----
; Apa yang dilakukan baris ini?
: Baris ini akan mengumpukkan nilai &lt;code&gt;mult(3, 0)&lt;/code&gt; kepada baki.
----
; Apakah nilai itu?
: Kita perlu melaksanakan kod sekali lagi bagi mendapatkan jawapannya. Kali ini nilai &lt;code&gt;a&lt;/code&gt; adalah 3 dan nilai &lt;code&gt;b&lt;/code&gt; adalah 0.
----
; Apa yang berlaku seterusnya?
: Baris pertama yang dilaksanakan fungsi adalah &lt;code&gt;if b == 0:&lt;/code&gt;. &lt;code&gt; b&lt;/code&gt; mempunyai nilai 0, jadi baris yang dilaksanakan berikutan ini adalah &lt;code&gt;return 0&lt;/code&gt; 
----
; Dan pa yang dilakukan baris &lt;code&gt;return 0&lt;/code&gt;?
: Baris ini memulangkan nilai 0 daripada fungsi.
----
; Jadi?
: Jadi sekarang kita tahu yang &lt;code&gt;mult(3, 0)&lt;/code&gt; memiliki nilai 0.  Sekarang kita tahu apa yang dilakukan &lt;code&gt;rest = mult(a, b - 1)&lt;/code&gt; selepas terlaksananya fungsi &lt;code&gt;mult&lt;/code&gt; dengan parameter-parameter 3 dan 0.  Kita sudah selesai melaksanakan &lt;code&gt;mult(3, 0)&lt;/code&gt; dan kini pulang kepada pelaksanaan semula &lt;code&gt; mult(3, 1)&lt;/code&gt;.  Pemboleh ubah &lt;code&gt;rest&lt;/code&gt; menerima umpukan nilai 0.
----
; Baris mana yang dilaksanakn selepas ini?
: Baris &lt;code&gt;value = a + baki&lt;/code&gt; dilaksanakan.  Dalam pelaksanaan ini, &lt;code&gt;a = 3&lt;/code&gt; dan &lt;code&gt;baki = 0&lt;/code&gt;, jadi sekarang &lt;code&gt;nilai = 3&lt;/code&gt;.  
----
; Seterusnya?
: Baris &lt;code&gt;return nilai&lt;/code&gt; dilaksanakan.  Ini memulangkan 3 daripada fungs.  Ini juga keluar daripada fungsi &lt;code&gt; mult(3, 1)&lt;/code&gt;.  Selepas &lt;code&gt;return&lt;/code&gt; dipanggil, kita pulang kembali kepada pelaksanaan &lt;code&gt; mult(3, 2)&lt;/code&gt;.
----
; Di mana kita dalam &lt;code&gt; mult(3, 2)&lt;/code&gt;?
: Kita ada pemboleh ubah  &lt;code&gt;a = 3&lt;/code&gt; dan &lt;code&gt;b = 2&lt;/code&gt; dan sedang meneliti baris &lt;code&gt;baki = mult(a, b - 1)&lt;/code&gt;.
----
; Apa yang berlaku kini??
: Pemb oleh ubah &lt;code&gt;baki&lt;/code&gt; diumpukkan nilai 3.  Bari berikutnya &lt;code&gt;value = a + baki&lt;/code&gt; menetapkan &lt;code&gt;nilai&lt;/code&gt; kepada &lt;code&gt;3 + 3&lt;/code&gt; atau 6.  
----
; Jadi selepas ini apa yang berlaku?
: Baris berikutnya dilaksanakan, ini memulangkan 6 daripada fungsi.  Kita kini pulang kepada pelaksanaan &lt;code&gt;print &quot;3 * 2 = &quot;, mult(3, 2)&lt;/code&gt; yang sekarang boleh mencetak 6.
----
; Apa yang berlaku secara keseluruhan?
: Secara asasnya kita mengguna dua fakta untuk mengira gandaan dua nombor.  Yang pertama adalah, apa jua nombor yang didarab dengan 0 adalah 0 (&lt;code&gt;x * 0 = 0&lt;/code&gt;).  Yang kedua adalah sesuatu nombor didarab dengan nombor lain sama dengan nombor pertama ditambah nombor pertama kali sekali kurang dari nombor kedua  (&lt;code&gt;x * y = x + x * (y - 1)&lt;/code&gt;).  Jadi apa yang berlaku adalah &lt;code&gt;3 * 2&lt;/code&gt; mula-mual diubah menjadi &lt;code&gt; 3 + 3 * 1&lt;/code&gt;.  Kemudian &lt;code&gt;3 * 1&lt;/code&gt; diubah kepada &lt;code&gt;3 + 3 * 0&lt;/code&gt;.  Kemudian kita tahu bahawa apa jua nombor didarab dengan 0 adalah 0, jadi so &lt;code&gt;3 * 0&lt;/code&gt; adalah 0.  Kemudian kita dapat kira bahawa &lt;code&gt;3 + 3 * 0&lt;/code&gt; adalah &lt;code&gt;3 + 0&lt;/code&gt; yang sama dengan &lt;code&gt;3&lt;/code&gt;.  Sekarang kita tahu apa makna &lt;code&gt;3 * 1&lt;/code&gt;, jadi kita dapat membuat perkiraan bahawa  &lt;code&gt;3 + 3 * 1&lt;/code&gt; adalah &lt;code&gt;3 + 3&lt;/code&gt; yang sama dengan  &lt;code&gt;6&lt;/code&gt;.
----
Ini caranya kod bekerja:

 3 * 2
 3 + 3 * 1
 3 + 3 + 3 * 0
 3 + 3 + 0
 3 + 3
 6

Lihat proses ini cara terbalik jika anda masih menemui kesulitan dengan contoh ini. Apakah langkah terakhir yang berlaku? Kita dapat kira bahawa keputusan &lt;code&gt;mult(3, 0)&lt;/code&gt; adalah
&lt;code&gt;0&lt;/code&gt;. Oleh sebab &lt;code&gt;b&lt;/code&gt; adalah &lt;code&gt;0&lt;/code&gt;, fungsi &lt;code&gt;mult(3, 0)&lt;/code&gt; 
akan memulangkan &lt;code&gt;0&lt;/code&gt; dan berhenti. 

Apa pula yang dilakukan langkah sebelumnya? &lt;code&gt;mult(3, 1)&lt;/code&gt; tidak memulangkan &lt;code&gt;0&lt;/code&gt;
kerana &lt;code&gt;b&lt;/code&gt; bukan &lt;code&gt;0&lt;/code&gt;. Justeru baris-baris berikutnya dilaksanakan:
&lt;code&gt;baki = mult (a, b - 1)&lt;/code&gt;, yang sama dengan &lt;code&gt;rest = mult (3, 0)&lt;/code&gt;, 
yang juga sama dengan &lt;code&gt;0&lt;/code&gt; seperti yang kita kira tadi. Jadi sekarang pemboleh ubah &lt;code&gt;baki&lt;/code&gt; ditetapkan sebagai &lt;code&gt;0&lt;/code&gt;.

Baris berikutnya menambah nilai &lt;code&gt;rest&lt;/code&gt; kepada &lt;code&gt;a&lt;/code&gt;, dan oleh sebab &lt;code&gt;a&lt;/code&gt; adalah &lt;code&gt;3&lt;/code&gt; dan  &lt;code&gt;rest&lt;/code&gt; adalah &lt;code&gt;0&lt;/code&gt;, keputusannya adalah &lt;code&gt;3&lt;/code&gt;.

Kita tahu bahawa fungsi &lt;code&gt;mult(3, 1)&lt;/code&gt; memulangkan &lt;code&gt;3&lt;/code&gt;. Tetapi kita mahu tahu keputusan &lt;code&gt;mult(3,2)&lt;/code&gt;. Justeru, kita perlu melompat kembali kepada permulaan program dan laksanakannya sekali lagi:
&lt;code&gt;mult(3, 2)&lt;/code&gt; menetapkan &lt;code&gt;baki&lt;/code&gt; kepada keputusan &lt;code&gt;mult(3, 1)&lt;/code&gt;. Kita tahu daripada pusingan terakhir bahawa keputusan ini adalah &lt;code&gt;3&lt;/code&gt;. Kemudian &lt;code&gt;nilai&lt;/code&gt; menghitung &lt;code&gt;a + baki&lt;/code&gt;, iaitu &lt;code&gt;3 + 3&lt;/code&gt;. Kemudian keputusan 3 * 2 dicetak sebagai 6.

Pengajaran daripada contoh ini adalah fungsi &lt;code&gt;mult(a, b)&lt;/code&gt; memulakan dirinya sendiri dalam dirinya.  Fungsi ini melakukan ini sehingga  &lt;code&gt;b&lt;/code&gt; mencapai &lt;code&gt;0&lt;/code&gt; dan kemudiannya menghitung keputusan seperti dijelaskan di atas. 

==== Rekursi ====

Binaan pengaturcaraan jenis ini dipanggil ''rekursi'' dan mungkin definisi intuitif ''rekursi'' adalah:
----
; Rekursi
: Jika anda masih tidak faham, lihat ''rekursi''.
----

Bahagian-bahagian terakhir ini baru ditulis. Jika anda mempunyai ulasan, terjumpa kesilapan, ataupun berfikiran bahawa saya perlu memberi lebih banyak penjalasan atau penjelasan yang lebih terang, sila kirim e-mel.  Saya pernah membuat perkara yang senang menjadi rumit dan sukar/tidak dapat difahami.
Sekiranya baki tutorial ini jelas tetapi bahagian ini tidak, ia mungkin disebabkan kesilapan saya dan saya ingin tahu. 
Terima kasih.

=== Contoh ===
'''faktorial.py'''
&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
# mentakrif fungsi yang mengira faktorial

def faktorial(n):
    if n &lt;= 1:
        return 1
    return n * faktorial(n - 1)

print &quot;2! =&quot;, faktorial(2)
print &quot;3! =&quot;, faktorial(3)
print &quot;4! =&quot;, faktorial(4)
print &quot;5! =&quot;, faktorial(5)
&lt;/source&gt;

Output:
 
 2! = 2
 3! = 6
 4! = 24
 5! = 120

'''kira_detik.py'''
&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
def kira_detik(n):
    print n
    if n &gt; 0:
        return kira_detik(n-1)

kira_detik(5)
&lt;/source&gt;

Output:
 5
 4
 3
 2
 1
 0

Ulasan fungsi_menarik.py
&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
# Ulasan di bawah diberi nombor tingkat agar 
# penjelasan kod lebih terang. Sila baca mengikut tingakatan.
# (tingkat 1, contohnya, ada di bawah)


def mult(a, b): # (2.) Fungsi ini akan berulang kerana ...
    if b == 0:
        return 0
    baki = mult(a, b - 1) # (3.)...Apabila sampai ke SINI, jujukan bermula kembali dari atas! 
    value = a + baki
    return value # (4.) justeru, &quot;return value&quot; tidak akan berlaku
                 # sehingga tingkat 3 dilewati program.
print &quot;3 * 2 = &quot;, mult(3, 2) # (1.) Fungsi &quot;mult&quot; berasal di sini
                             

# Peristiwa &quot;return value&quot; di penghujung hanya boleh berlaku
# sebaik sahaja b sama dengan sifar (b mengurang dengan bilangan 1 setiap kali tingkat 3 berlaku).
# Dan hanya pada masa itu baharu perintah &quot;print&quot; dipaparkan.

# Lihatnya sebagai kesan &quot;lompatan&quot;. Amnya apa yang anda perlu faham 
# adalah fungsi dimulakan semual 
# DALAM DIRINYA pada tingkat 3. Justeru, jujukan &quot;melompat&quot; 
# ke atas.
&lt;/source&gt;

Ulasan faktorial.py
&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
# Satu lagi contoh fungsi &quot;lompatan&quot;:

def faktorial(n): # (2.) Fungsi ini akan MENGULANGI dirinya...
    if n &lt;= 1:
        return 1
    return n * faktorial(n - 1) # (3.) Kerana ia MENGASAL semula di sini,
                                # dan pulang ke atas.
 
print &quot;2! =&quot;, faktorial(2) # (1.) Fungsi &quot;faktorial&quot; berasal dengan baris ini
print &quot;3! =&quot;, faktorial(3)
print &quot;4! =&quot;, faktorial(4)
print &quot;5! =&quot;, faktorial(5)
&lt;/source&gt;

Ulasan kira_detik.py
&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
# Satu lagi &quot;lompatan&quot;, mudah dan ringkas:


def kira_detik(n): # (2.) Jujukan ini mengulangi dirinya...
    print n
    if n &gt; 0:
        return kira_detik(n-1) # (3.) Kerana ia bermula SEMULA di sini, dan pergi ke atas

kira_detik(5) # (1.) Fungsi &quot;kira_detik&quot; berasal di sini
&lt;/source&gt;

&lt;!--Now try replacing the &quot;if&quot; with &quot;while&quot; (you are still typing these out, right?).  Now you've managed to turn your computer into a calculator which can't correctly count down from four.  In essence, &quot;while&quot; acts as combined &quot;if&quot; and &quot;repeat.&quot;  Throwing in two recursions makes for some interesting counting.--&gt;

{{Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Kandungan|Fungsi|Senarai}}

[[Kategori:Python]]

[[en:Non-Programmer's Tutorial for Python 2.6/Advanced Functions Example]]</text>
      <sha1>ayqi8z12x26nv4kwliqlg0hlelggebq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Menangani kecacatan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3251</id>
    <revision>
      <id>8454</id>
      <parentid>8453</parentid>
      <timestamp>2013-09-18T00:09:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>/* ...atau bagaimana harus menangani ralat */ kembang</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6412" xml:space="preserve">{{Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Kandungan|IO Fail|Tamat}}
{{-}}
=== ...atau bagaimana harus menangani ralat ===

Jadi, sekarang anda memiliki program yang sempurna, ia berjalan lancar melainkan satu perkara, ia runtuh apabila input tak sah dimasukkan pengguna.  Jangan bimbang, kerana Python mempunyai sebuah struktur kawalan istimewa untuk anda. Ia digelar &lt;code&gt;try&lt;/code&gt; dan ia cuba melakukan sesuatu. Ini satu contoh sebuah program yang bermasalah:
&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
print &quot;Taip Control C atau -1 untuk keluar&quot;
nombor = 1
while nombor != -1:
    nombor = int(raw_input(&quot;Masukkan sebuah nombor: &quot;))
    print &quot;Anda memasukkan: &quot;, nombor
&lt;/source&gt;

Perhatikan apabila anda memasukkan &lt;code&gt;@#&amp;&lt;/code&gt; outputnya berupa ini:

 Traceback (innermost last):
  File &quot;try_less.py&quot;, line 4, in ?
     number = int(raw_input(&quot;Masukkan sebuah nombor: &quot;))&lt;/source&gt;
 
 ValueError: invalid literal for int(): @#&amp;

Seperti yang anda dapat lihat fungsi &lt;code&gt;int()&lt;/code&gt; tidak berapa gemar dengan nombor &lt;code&gt;@#&amp;&lt;/code&gt; (dan memang sepatutnya demikian).  Baris terakhir menunjukkan apa masalahnya;  Python telah menemui  &lt;code&gt;ValueError&lt;/code&gt; (Ralat nilai).  Bagaimana harus program kita menangani masalah ini?  Apa yang harus kita buat ialah, pertamanya: letakkan kod yang menimbulkan ralat itu dalam blok &lt;code&gt;try&lt;/code&gt; (cuba), dan keduanya: beritahu Python bagaimana kita mahu ralat &lt;code&gt;ValueError&lt;/code&gt; dikendalikan.

Program berikut melakukan ini:

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
print &quot;Taip Control C atau -1 untuk keluar&quot;
nombor = 1
while nombor != -1:
    try:
        nombor = int(raw_input(&quot;Masukkan nombor: &quot;))
        print &quot;Anda telah memasukkan: &quot;, nombor
    except ValueError:
        print &quot;Itu bukan nombor.&quot;
&lt;/source&gt;

Sekarang bila kita laksanakan program baru dan memberinya input seperti &lt;code&gt;@#&amp;&lt;/code&gt;, program itu akan memberitahu kita bahawa &quot;Itu bukan nombor.&quot; dan meneruskan apabila yang dilakukannya sebelum itu.

Apabila program anda kerap mengalami ralat yang dapat anda perbetulkan, letakkan kod dalam blok &lt;code&gt;try&lt;/code&gt;, dan letakkan cara untuk mengendalikan ralat itu dalam blok &lt;code&gt;except&lt;/code&gt; (kecuali).

Berikut ini sebuah contoh Pengendalian Ralat yang lebih kompleks.

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
# Program by Mitchell Aikens 2012
# No copyright.
import math

def utama():
	berjaya = 0
	while (berjaya == 0):
		try:
			epak()
			berjaya = 1
		except ValueError:
			print &quot;Ralat. Sila masukkan nilai integer.&quot;
			tahun = 0
		except NameError:
			print &quot;Ralat. Sila masukkan nilai integer.&quot;
			tahun = 0
		except SyntaxError:
			print &quot;Ralat. Sila masukkan nilai integer.&quot;
			tahun = 0
		finally:
			print &quot;Program Selesai&quot;

def epak():
    ## P: epak ialah cara menghitung umur Bulan
    ## pada satu Januari
    tahun = int(input(&quot;Ini tahun apa?\n&quot;))
    C = tahun/100
    nilai_epak = (8 + (C/4) - C + ((8*C + 13)/25) + 11 * (tahun%19))%30
    print &quot;Epak ialah: &quot;, nilai_epak

utama()
&lt;/source&gt;

Pengaturcaraan di atas menggunakan konsep-konsep daripada pelajaran dahulu dan juga pelajaran semasa.

Mari kita lihat bahgian-bahagian program di atas.

Selepas kita memberi definisi fungsi bernama &quot;utama&quot;, kita memberitahu program bahawa kita mahu ia &quot;mencuba&quot; fungsi yang bernama &quot;epak&quot;.  Ia melakukannya &quot;sementara&quot; (''while'') ia tidak &quot;berjaya&quot;.  Pentafsir kemudian pergi ke baris &lt;code&gt;tahun = int(input(&quot;Ini tahun apa?\n&quot;))&lt;/code&gt;.  Pentafsir kemudiannya mengambil nilai yang dimasukkan pengguna dan menstor nilai tersebut dalam sebuah pemboleh ubah bernama &quot;tahun&quot;.

Jika nilai yang dimasukkan bukan integer atau nombor apung (yang akan diubah menjadi interpreter oleh penaksir), sebuah pengecualian atau ''exception'' akan dizahirkan, dan pelaksanaan blok &lt;code&gt;try&lt;/code&gt; berakhir, sejurus sebelum &lt;code&gt;berjaya&lt;/code&gt; diumpukkan dengan nilai &lt;Maricode&gt;1&lt;/code&gt;.

Mari kita lihat beberapa pengecualian:  

Program di atas tidak memiliki klausa &lt;code&gt;except&lt;/code&gt; bagi setiap pengecualian yang mungkin timbul oleh sebab banyak penyebab pengecualian.

Jika nilai yang dimasukkan untuk &quot;tahun&quot; aksara abjad, sebuah pengecualian &lt;code&gt;NameError&lt;/code&gt; akan ditimbulkan. Dalam program di atas, ini dilakukan oleh baris &lt;code&gt;except NameError:&lt;/code&gt;, dan pentafsir akan melaksanakan kenyataan &lt;code&gt;print&lt;/code&gt; di bawah &lt;code&gt;except NameError:&lt;/code&gt;, kemudian ia menetapkan nilai &quot;tahun&quot; kepada 0 sebagai tindakan berjaga-jaga, lalu mengosongkannya daripada mengandungi nombor yang bukan angka.  Pentafsir kemudiannya pulang kepada baris pertama gelung &lt;code&gt;while&lt;/code&gt;, dan proses bermula sekali lagi.

Pengecualian lain yang mungkin kita milik akan menjalani proses yang sama dengan yang di atas.  Jika sebuah pengecualian timbul, dan terdapat pula klausa &quot;except&quot; dalam program kita, pentafsir akan pergi ke kenyataan di bawah klausa yang berkaitan dan melaksanakan klausa-klausa tersebut.

Kenyataan &lt;code&gt;finally&lt;/code&gt; kadang-kalanya digunakan bagi mengendali pengecualian. 
Lihatnya sebagai sebagai perkara istimewa.  Kenyataan-kenyataan di bawah klausa &lt;code&gt;finally&lt;/code&gt; akan terlaksana tidak kira sama ada kita menimbulkannya atau tidak.  Kenyataan &lt;code&gt;finally&lt;/code&gt; akan terlaksana selepas setiap klausa &lt;code&gt;try&lt;/code&gt; atau &lt;code&gt;except&lt;/code&gt; sebelumnya. 

Di bawah ini ialah contoh lebih ringkas.  Kita tidak berada dalam gelung dan klausa &lt;code&gt;finally&lt;/code&gt; terlaksana tanpa mengambil kira kehadiran pengecualian.
&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
#Program By Mitchell Aikens 2012
#Not copyright.

def main():
    try:
        nombor = int(input(&quot;Sila masukkan nombor:\n&quot;))
        separuh = nombor/2
        print &quot;Nilai separuh nombor yang anda masukkan ialah &quot;,separuh
    except NameError:
        print &quot;Ralat.&quot;
    except ValueError:
        print &quot;Ralat.&quot;
    except SyntaxError:
        print &quot;Ralat.&quot;
    finally:
        print &quot;Saya melaksanakan klausa 'finally'.&quot;
        
main()
&lt;/source&gt;

Jika kita masukkan nilai abjad bagi baris  &lt;code&gt;nombor = int(input(&quot;Sila masukkan nombor:\n&quot;))&lt;/code&gt;, outputnya kelihatan seperti berikut:
 Sila masukkan nombor:
 t
 Error.
 Saya melaksanakan klausa 'finally'.

=== Latihan ===
Tingkat naik program nombor telefon (dalam bahagian [[../IO Fail/]]) supaya ia tidak nahas jika pengguna tidak memasukkan sebarang data di menu.

{{Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Kandungan|IO Fail|Tamat}}

[[Kategori:Python]]

[[en:Non-Programmer's Tutorial for Python 2.6/Dealing with the imperfect]]</text>
      <sha1>4lx2zh681vklqv09u7c2wq87n015eq0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Sorok</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3260</id>
    <revision>
      <id>7517</id>
      <timestamp>2013-02-25T08:46:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '{{#if:{{{noprint|}}}|&lt;div class=&quot;noprint&quot;&gt;|}} &lt;div class=&quot;collapsible&quot; style=&quot;border:none; {{{style|{{{css|}}}}}}&quot;&gt; &lt;div class=&quot;title&quot; style=&quot;font-weight:{{...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="579" xml:space="preserve">{{#if:{{{noprint|}}}|&lt;div class=&quot;noprint&quot;&gt;|}}
&lt;div class=&quot;collapsible&quot; style=&quot;border:none; {{{style|{{{css|}}}}}}&quot;&gt;
&lt;div class=&quot;title&quot; style=&quot;font-weight:{{{fw1|bold}}}; background:{{{bg1|transparent}}}; text-align:{{{ta1|
center}}}; {{{headercss|{{{headerstyle|}}}}}}&quot;&gt;{{{header|{{{1}}}}}}&lt;/div&gt;
&lt;div class=&quot;body&quot; style=&quot;font-weight:{{{fw2|normal}}}; background-color:{{{bg2|transparent}}}; text-align:{{{ta2|left}}}; {{{contentcss|{{{contentstyle|}}}}}}&quot;&gt;
{{{content|{{{contents|{{{2}}}}}}}}}
&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;
{{#if:{{{noprint|}}}|&lt;/div&gt;|}}&lt;noinclude&gt;{{documentation}}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>6zdcta67108loxwdk1f5hkalibef6h7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>MediaWiki:Common.css/Nav.css</title>
    <ns>8</ns>
    <id>3261</id>
    <revision>
      <id>7518</id>
      <timestamp>2013-02-25T08:50:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '/* CSS placed here will be applied to all skins */  /* Collapsible Containers */ .collapsible { margin:0px; padding:0px; } .collapsible .title, .collapsible...'</comment>
      <model>css</model>
      <format>text/css</format>
      <text bytes="619" xml:space="preserve">/* CSS placed here will be applied to all skins */

/* Collapsible Containers */
.collapsible { margin:0px; padding:0px; }
.collapsible .title, .collapsible tr:first-child th, .collapsible tr:first-child td { cursor:pointer; padding-right:16px; color:#4D4D4D; }
.collapsible.selected .title, .collapsible.selected tr:first-child th, .collapsible.selected tr:first-child td { color:#0645AD; }
.collapsible span.action { display:block; float:left; white-space:nowrap; text-align:left; height:16px; margin:auto 5px auto 0px; padding:0px; }
.collapsible span.action img { height:16px; width:16px; margin:0px; padding:0px; }</text>
      <sha1>lga0f9fv04wcfbva9rivuy0rp9fwh49</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>MediaWiki:Common.js/CollapseElements.js</title>
    <ns>8</ns>
    <id>3262</id>
    <revision>
      <id>7520</id>
      <timestamp>2013-02-25T08:57:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '/* Any JavaScript here will be loaded for all users on every page load. */ //Di ambil daripada en.wikibooks MediaWiki:Common.js/CollapseElements.js   //&lt;sou...'</comment>
      <model>javascript</model>
      <format>text/javascript</format>
      <text bytes="2416" xml:space="preserve">/* Any JavaScript here will be loaded for all users on every page load. */
//Di ambil daripada en.wikibooks MediaWiki:Common.js/CollapseElements.js 

//&lt;source lang=&quot;javascript&quot;&gt;
// Faster Collapsible Containers
// Maintainer: [[User:Darklama]]

// images to use for hide/show states
var collapse_action_hide = '//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/10/MediaWiki_Vector_skin_action_arrow.png';
var collapse_action_show = '//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/41/MediaWiki_Vector_skin_right_arrow.png';
 
// toggle state of collapsible boxes
function collapsible_boxes()
{
	$('div.collapsible').each( function() {
		var $that = $(this), css_width = $that.css('width'), attr_width = $that.attr('width');
		var which = $that.hasClass('selected') ? collapse_action_show : collapse_action_hide;

		if ( (!css_width || css_width == 'auto') &amp;&amp; (!attr_width || attr_width == 'auto') ) {
			$that.css('width', $that.width() );
		}

		$(this).children('.title').each( function() {
			$(this).prepend('&lt;span class=&quot;action&quot;&gt;&lt;a&gt;&lt;img src=&quot;'+which+'&quot; /&gt;&lt;/a&gt;&lt;/span&gt;').click( function() {
				var which = $that.toggleClass('selected').hasClass('selected')
					? collapse_action_show : collapse_action_hide;
				$(this).find('span.action img').attr('src', which);
				if ( which == collapse_action_show ) {
					$(this).siblings(':not(.title)').stop(true, true).fadeOut();
				} else {
					$(this).siblings(':not(.title)').stop(true, true).fadeIn();
				}
			}).click();
		});
	});

	$( &quot;table.collapsible&quot; ).each( function() {
		var $table = $(this), rows = this.rows, cell = rows.item(0).cells.item(0);
		var which = $table.hasClass('selected') ? collapse_action_show : collapse_action_hide;
		var css_width = $table.css('width'), attr_width = $table.attr('width');

		if ( (!css_width || css_width == 'auto') &amp;&amp; (!attr_width || attr_width == 'auto') ) {
			$table.css('width', $table.width() );
		}

		$(cell).prepend('&lt;span class=&quot;action&quot;&gt;&lt;a&gt;&lt;img src=&quot;'+which+'&quot; /&gt;&lt;/a&gt;&lt;/span&gt;');
		$(rows.item(0)).click( function() {
			var which = $table.toggleClass('selected').hasClass('selected')
				? collapse_action_show : collapse_action_hide;
			$(cell).find('span.action img').attr('src', which);
			if ( which == collapse_action_show ) {
				$(rows).next().stop(true, true).fadeOut();
			} else {
				$(rows).next().stop(true, true).fadeIn();
			}
		}).click();
	});
}

$(document).ready( collapsible_boxes );

//&lt;/source&gt;</text>
      <sha1>d4x4ob4jvooz94lslvyungt0lv8c880</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>MediaWiki:Common.js</title>
    <ns>8</ns>
    <id>3266</id>
    <revision>
      <id>7534</id>
      <timestamp>2013-02-27T09:28:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '/* Any JavaScript here will be loaded for all users on every page load. */  /* Skrip import */ importScript('MediaWiki:Common.js/CollapseElements.js');'</comment>
      <model>javascript</model>
      <format>text/javascript</format>
      <text bytes="151" xml:space="preserve">/* Any JavaScript here will be loaded for all users on every page load. */

/* Skrip import */
importScript('MediaWiki:Common.js/CollapseElements.js');</text>
      <sha1>rf54uoclcw4gawjrpecxbqd6nz5e4s0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Pengepala perisian</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3267</id>
    <revision>
      <id>7547</id>
      <parentid>7545</parentid>
      <timestamp>2013-02-27T11:35:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Kemas</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1998" xml:space="preserve">&lt;table style=&quot;
	padding:1px;
	width: 80%;
        margin:0px auto 0px auto;
        border-width:2px 2px 2px 10px;
        border-style:solid;
	border-color:{{#switch: {{{type}}}
		| &gt;&gt; = #2a7fff 
		| &gt; = #006622 
		| ~{{=}} = #e8b900 
		| {{=}}{{=}} = #aa8800 
		| &lt; = #712119 
		| &lt;&lt; = #454545  
		| #969696}};
	background-color:{{#switch: {{{type}}} 
		| &gt;&gt; = #d7eef4
		| &gt; = #ddeedd 
		| ~{{=}} = #fff7d5 
		| {{=}}{{=}} = #fff6d5 
		| &lt; = #e8c1bd 
		| &lt;&lt; = #d3d3d3 
		| #dcdcdc}};
	&quot;&gt;
	&lt;tr&gt;&lt;td style=&quot;margin: 2px; padding-left: 1px; padding-right: 1px; width: 54px; text-align: center;&quot;&gt;
		[[File:Symbol {{#switch: {{{type}}}
			| &gt;&gt; = version future 
			| &gt; = version newer 
			| ~{{=}} = version generic 
			| {{=}}{{=}} = version specific 
			| &lt; = version older 
			| &lt;&lt; = version obsolete
			| comment vote}}.svg|48px|link=]]&lt;/td&gt;&lt;td align=&quot;center&quot;&gt;
	{{{scope|Buku ini}}} {{#ifeq: {{{uses}}} | true | uses | berkaitan {{#switch: {{{type}}} 
		| {{=}}{{=}} = '''sahaja''' 
		| }}  }} '''{{{name|[[{{ROOTBOOKNAME}}]]}}}''' versi '''{{{version}}}''' .{{#ifeq: {{{multi}}} | true | &lt;br /&gt;Pelbagai versi '''{{{name}}}''' dibincangkan dalam {{{scope|buku ini}}}. | }}
	{{#switch: {{{type}}} 
		| &gt;&gt; = &lt;br /&gt;{{{scope|Buku ini}}} berkaitan '''versi baharu'''  '''{{{name|[[{{ROOTBOOKNAME}}]]}}}'''. 
		| &gt; = 
		| ~{{=}} = 
		| {{=}}{{=}} = 
		| &lt; = &lt;br /&gt;&lt;small&gt;This version is considered '''deprecated'''. If you are using a current version, this information may not apply to you.&lt;/small&gt; 
		| &lt;&lt; = &lt;br /&gt;This version is considered '''obsolete''' and some or all of this information does not apply to any current version of this software.&lt;br /&gt;&lt;small&gt;Please help out and update this information by [{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|action=edit}} editing] this page.&lt;/small&gt;
		| &lt;br /&gt;&lt;small&gt;The usage of this template includes no type parameter. Please correct this by [{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|action=edit}} editing] this page.&lt;/small&gt;}}
&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;&lt;/table&gt;&lt;noinclude&gt;
{{documentation}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>7gqb8r967nqel47l84oq0x9fhv49a7k</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>JavaScript</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3268</id>
    <revision>
      <id>7745</id>
      <parentid>7713</parentid>
      <timestamp>2013-04-02T11:26:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Betul pautan</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2795" xml:space="preserve">{{Pengepala perisian|name=JavaScript|version=1.6 dan terkemudian|type=&gt;|multi=true}}

Buku ini ialah panduan kepada JavaScript, sebuah bahasa penskripan yang diguna secara meluas dalam halaman web dan juga aplikasi sesawang seperti aplikasi e-mel. JavaScript tidak seharusnya dikelirukan dengan  [[Java]], yang merupakan sebuah bahasa berasingan yang digunakan untuk membuat aplikasi berdiri sendiri.

== Selamat Datang ==
{{book search}}
{{print version}}
{{wikipedia}}
{{wikiversity|Web Design/An Introduction to Programming with JavaScript|JavaScript}}
* [[/Pengenalan/]] {{stage short|100%|05-03-2013}}
* [[/Atur cara Pertama/]] {{stage short|100%|05-03-2013}}

== Bahasa Teras ==
* [[/Meletakkan Kod/]] {{stage short|100%|21-03-2013}}
* [[/Struktur Leksikal/]] {{stage short|100%|21-03-2013}}
** [[/Kata Simpanan/]] {{stage short|100%|21-03-2013}}
* [[/Pemboleh Ubah dan Jenis/]] {{stage short|100%|31-03-2013}}
** [[/Nombor/]]
** [[/String/]]
** [[/Haribulan/]]
** [[/Tatasusunan/]]
** [[/Ungkapan Nalar/]]
* [[/Operator/]]
* [[/Struktur Kawalan/]]
* [[/Fungsi dan Objek/]] (''[[/Object Oriented Programming/]]'')
*: [[/Fungsi Anonymous/]]
*: [[/Pembina dan Prototaip/]]
*: [[/Warisan/]]
*: [[/Kawalan Capaian/]]
* [[/Nyahpepijat/]]
* [[/Pengoptimuman/]]

== [[/Pengenalan Model Objek Dokumen (DOM)|Model Objek Dokumen (DOM)]] dan [[/DHTML|Tapak Sesawang Dinamik]] ==
* [[/Manipulasi Dokumen Waktu Jalan/]]
** [[/Mencari Unsur/]]
** [[/Menambah Unsur/]]
** [[/Mengubah Unsur/]]
** [[/Menyingkir Unsur/]]
** [[/Mengubah Gaya Unsur/]]
* [[/Mengendali Peristiwa/]]
* [[/Pengendali Peristiwa W3C/]]
* [[/Bekerja dengan Tetikus/]]
* [[/Borang/]]
* [[/Imej/]]
* [[/Kuki/]]
* [[/Mode Reka/]]
* [[/Penanda Laman (''Bookmarklets'')/]]

== Pengaturcaraan Klien-Pelayan dengan AJAX ==
* [[/XMLHttpRequest/]]
* [[/Mengendali HTML/]]
* [[/Mengendali JSON/]]
* [[/Mengendali XML/]]
* [[/Mengendali Fail/]]

== Pelbagai ==
* [[/JScript dalam Microsoft WSH/]]

== Lampiran ==
* [[/Indeks/]]
* [[/Pautan/]]
* [[/Perkakas Perisian Berguna/]]
* [[/Sejarah JavaScript/]]
* [[/Amalan Baik/]]
* [[/Struktur Kod/]]
* [[/Penyumbang/]] {{stage short|100%|05-03-2013}}

== Buku-buku Berkaitan ==
* [[Mengarang Laman Sesawang]]
* [[Pengembangan Sesawang]]
* [[Pengaturcaraan Ajax]]
* [[ActionScript]]
* [[Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)]]
* [[Lembaran Gaya Lata|Lembaran Gaya Lata (CSS)]]
* [[:Kategori:ResipiKod/Bahasa/JavaScript|Resipi Kod: JavaScript]]

{{subjects|bahasa penskripan}}
{{alphabetical|J}}
{{status|50%}}
__NOTOC__ __NOEDITSECTION__
[[de:Websiteentwicklung: JavaScript]]
[[en:JavaScript]]
[[es:Programación en JavaScript]]
[[fr:Programmation JavaScript]]
[[is:JavaScript]]
[[it:JavaScript]]
[[he:JavaScript]]
[[ja:JavaScript]]
[[pl:JavaScript]]
[[pt:Javascript]]
[[vi:JavaScript]]
[[zh:JavaScript]]</text>
      <sha1>lai1nzpl49j1rnc79ed9t1kneeykls1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>JavaScript/Struktur Leksikal</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3269</id>
    <revision>
      <id>7772</id>
      <parentid>7762</parentid>
      <timestamp>2013-04-03T03:14:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Rujukan */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4730" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;{{prognav|JavaScript|Meletakkan Kod|Kata Simpanan}}&lt;/noinclude&gt;
==Kesensitifan Huruf==

JavaScript sensitif huruf. Ini bermakna &lt;code&gt;Helo()&lt;/code&gt; tidak sama dengan &lt;code&gt;HELO()&lt;/code&gt; atau &lt;code&gt;helo()&lt;/code&gt;

== Ruang putih ==
Ruang putih boleh terdiri daripada inden tambahan, baris putus dan ruang.  Javascript mengabaikan ruang putih, tetapi ia memudahkan pembaccan kod.

Berikut ialah JavaScript yang memiliki amat sedikit ruang putih.

&lt;source lang=&quot;javascript&quot;&gt;
function filterEmailKeys(evt){
evt=evt||window.event;
var charCode=evt.charCode||evt.keyCode;
var char=String.fromCharCode(charCode);
if(/[a-zA-Z0-9_\-\.@]/.exec(char))
return true;
return false;
}
&lt;/source&gt;

Berikut ialah kod yang sama dengan kandungan ruang putih yang tipikal.

&lt;source lang=&quot;javascript&quot;&gt;
function filterEmailKeys(evt) {
    evt = evt || window.event;
    var charCode = evt.charCode || evt.keyCode;
    var char = String.fromCharCode(charCode);
    if (/[a-zA-Z0-9_\-\.@]/.exec(char)) {
        return true;
    }
    return false;
}
&lt;/source&gt;

Berikut pula ialah kod yang sama dengan ruang putih yang banyak.

&lt;source lang=&quot;javascript&quot;&gt;
function filterEmailKeys( evt )
  {
    evt = evt || window.event;

    var charCode = evt.charCode || evt.keyCode;
    var char = String.fromCharCode ( charCode );

    if ( /[a-zA-Z0-9_\-\.@]/.exec ( char ) )
      {
        return true;
      }

    return false;
  }
&lt;/source&gt;

==Ulasan==
Ulasan membolehkan anda menulis nota dalam kod anda agar dapat membantu orang lain untuk memahaminya. Ulasan-ulasan juga membolehkan anda untuk mengulas keluar kod yang ingin anda sorok daripada pengurai tanpa membuang kod tersebut.

'''Ulasan satu baris'''

Slash ganda, &lt;code&gt;//&lt;/code&gt;, menjadikan semua teks menyusul yang sebaris dengannya sebagai ulasan. Justeru ia tidak akan diproses oleh pentafsir JavaScript.

&lt;source lang=&quot;javascript&quot;&gt;
// Menampilkan pesanan selamat datang
alert(&quot;Helo, Dunia!&quot;)
&lt;/source&gt;

'''Ulasan Melebihi Satu Baris'''

Ulasan yang memelbihi satu baris dimualakan dengan slash dan asterisk, &lt;code&gt;/*&lt;/code&gt;, dan diakhiri dengan aksara songsang, yakni asterisk dan slash, &lt;code&gt;*/&lt;/code&gt;.

Ini contoh bagaimana jenis-jenis teknik ulasan digunakan:

&lt;source lang=&quot;javascript&quot;&gt;
/* Ini ulasan melebihi satu baris
yang mengandungi beberapa baris
teks ulasan. */
var a = 1;
/* diulas keluar bagi tujuan ujian lanjut 
a = a + 2;
a = a / (a - 3); // ada yang tak betul di sini?
*/
alert('a: ' + a);
&lt;/source&gt;

==Koma bertitik==
Koma bertitik pada penghujung penyataan kod digunakan dalam banyak bahasa komputer. Dengan JavaScript penggunaan koma bertitik ialah tidak wajib ataupun pilihan, oleh sebab baris baharu menandakan hujung penyataan. Ini merupakan penyisipan koma bertitik secara automatik dan perturannya agak kompleks.&lt;ref&gt;[http://www.ecma-international.org/publications/files/ECMA-ST/Ecma-262.pdf Standard ECMA-262]
 ECMAScript Language Specification, Chapter 7.9 - Automatic Semicolon Insertion&lt;/ref&gt;. Meninggalkan koma bertitik dan membiarkan penghurai menyisipkan koma bertitik secara automatik boleh menimbulkan masalah kompleks.

&lt;source lang=&quot;javascript&quot;&gt;
a = b + c
(d + e).print()
&lt;/source&gt;

Kod di atas tidak ditakrif sebagai dua kenyataan. Oleh sebab tanda kurungan yang terdapat pada baris kedua, JavaScript mentakrif kod di atas sebagai

&lt;source lang=&quot;javascript&quot;&gt;
a = b + c(d + e).print();
&lt;/source&gt;

walhal anda mahu kod itu ditakrifkan sebagai 

&lt;source lang=&quot;javascript&quot;&gt;
a = b + c;
(d + e).print();
&lt;/source&gt;

Mahupun tanda koma bertitik ialah pilihan, lebih baik jika setiap penyataan diakhiri dengan koma bertitik agar tidak timbu kekeliruan.

==Literal==
Sebuah literal itu mewakili nilai tetap, berbanding dengan pemboleh ubah ataupun ''variable''. 

Terdapat beberapa jenis literal. Yang paling biasa ialah literal &lt;code&gt;string&lt;/code&gt;; namun terdapat juga literal integer dan titik terapung, serta literal-literal tatasusunan, Boolean dan objek.

Perinciantentang jenis-jenis berlainan ini dibincangkan dalam bab [[JavaScript/Pemboleh ubah dan Jenis/Pemboleh ubah dan Jenis]]

== Pengenal pasti ==
Peneganl pasti ialah nama bagi sesebuah cebisan data seperti pemboleh ubah, tatasusunan, atau fungsi.

=== Peraturan Pengenal pasti ===
* Huruf, tanda dolar, garis bawah, dan angka dibenarkan sebagai pengenal pasti.
* Aksara pertama tidak boleh terdiri daripada angka.

Contoh-contoh pengenal pasti sah:
*&lt;code&gt;u&lt;/code&gt;
*&lt;code&gt;$helo&lt;/code&gt;
*&lt;code&gt;_Helo&lt;/code&gt;
*&lt;code&gt;helo90&lt;/code&gt;

== Rujukan ==
&lt;references/&gt;

&lt;noinclude&gt;{{prognav|JavaScript|Meletakkan Kod|Kata Simpanan}}&lt;/noinclude&gt;
[[Kategori:JavaScript|Struktur Leksikal]]

[[en:JavaScript/Lexical Structure]]
[[it:JavaScript/Il nostro primo programma]]
[[pl:JavaScript/Składnia języka]]</text>
      <sha1>f2xhrbf18fy5s0rjx07tn3pm0s486tz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>JavaScript/Penyumbang</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3271</id>
    <revision>
      <id>7771</id>
      <parentid>7707</parentid>
      <timestamp>2013-04-03T03:14:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>/* Senarai Penyumbang Buku Sumber */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1215" xml:space="preserve">{{prognav|JavaScript|Sejarah JavaScript}}
== Prakata Penterjemah ==

Buku ialah terjemahan buku [[:en:JavaScript|JavaScript]] bahasa Inggeris. Nama penyumbang-penyumbang buku asal disenaraikan di bawah.

== Senarai Penyumbang Buku Sumber ==

* [[:en:User:Extremecircuitz|Extremecircuitz]] 20:55, 29 September 2007 (UTC) -- ''Adding a page here and there''
* [[:en:User:Pranakhan|Pranakhan]] 16:39, 6 November 2007 (UTC) -- ''Slowly reworking and adding content to this book''
* [[:en:User:Cuckooman4|cuckooman4]] 04:26, 20 December 2007 (UTC) -- ''Might make some contributions''
* [[:en:User:Cparker|Cparker]] ([[User talk:Cparker|talk]]) 18:26, 17 March 2008 (UTC)
* [[:en:User:Jaymac407|Jaymac407]] ([[User talk:Jaymac407|talk]]) 20:35, 21 July 2008 (UTC) -- ''Hopefully going to do extensive changes''.
* [[:en:User:Pmw57|Pmw57]] ([[User talk:Pmw57|talk]]) 10:28, 21 February 2009 (UTC) ''Am performing extensive updates''
* [[:en:User:Jesdisciple|Jesdisciple]] ([[User talk:Jesdisciple|talk]]) 08:37, 11 May 2010 (UTC) ''Looking into a restructuring of the chapter order to be more newbie-friendly.''

{{prognav|JavaScript|Sejarah JavaScript}}
[[Kategori:JavaScript|Penyumbang]]

[[en:JavaScript/Contributors]]</text>
      <sha1>6m9kqoo08jaa2ben4kdkw653we5g0kr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Prognav</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3272</id>
    <revision>
      <id>7563</id>
      <timestamp>2013-03-05T00:51:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '{| style=&quot;border:1px solid #BBB; white-space:nowrap; width:100%; background:#ffffe8; margin-top: 7px; margin-bottom: 7px&quot; class=&quot;noprint&quot;  | style=&quot;width:33...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="601" xml:space="preserve">{| style=&quot;border:1px solid #BBB; white-space:nowrap; width:100%; background:#ffffe8; margin-top: 7px; margin-bottom: 7px&quot; class=&quot;noprint&quot;
 | style=&quot;width:33%;&quot; | {{#if:{{{2|}}}|[[{{existlist|{{{1}}} Pengatur caraan/{{{2}}}|{{{1}}}/{{{2}}}|else={{{2}}}}}|Sebelum: {{{2}}}]]|&amp;nbsp;}}
 | style=&quot;width:33%; text-align:center;&quot; | [[{{existlist|{{{1}}} Pengatur caraan|{{{1}}}|else={{BOOKNAME}}}}|Indeks]]
 | style=&quot;width:33%; text-align:right;&quot; | {{#if:{{{3|}}}|[[{{existlist|{{{1}}} Programming/{{{3}}}|{{{1}}}/{{{3}}}|else={{{3}}}}}|Berikut: {{{3}}}]]|&amp;nbsp;}}
 |}&lt;noinclude&gt;{{documentation}}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>k2ujc1jmyeiadtis68tgmf4b6rbj1c7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Existlist</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3273</id>
    <revision>
      <id>7564</id>
      <timestamp>2013-03-05T00:52:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '&lt;includeonly&gt;&lt;!-- --&gt;{{#ifeq:{{{1|}}}|{{{1|+}}}|{{#ifexist:{{#rel2abs:{{{1}}}}}|{{#rel2abs:{{{1}}}}}|&lt;!-- --&gt;{{#ifeq:{{{2|}}}|{{{2|+}}}|{{#ifexist:{{#rel2ab...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1663" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{1|}}}|{{{1|+}}}|{{#ifexist:{{#rel2abs:{{{1}}}}}|{{#rel2abs:{{{1}}}}}|&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{2|}}}|{{{2|+}}}|{{#ifexist:{{#rel2abs:{{{2}}}}}|{{#rel2abs:{{{2}}}}}|&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{3|}}}|{{{3|+}}}|{{#ifexist:{{#rel2abs:{{{3}}}}}|{{#rel2abs:{{{3}}}}}|&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{4|}}}|{{{4|+}}}|{{#ifexist:{{#rel2abs:{{{4}}}}}|{{#rel2abs:{{{4}}}}}|&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{5|}}}|{{{5|+}}}|{{#ifexist:{{#rel2abs:{{{5}}}}}|{{#rel2abs:{{{5}}}}}|&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{6|}}}|{{{6|+}}}|{{#ifexist:{{#rel2abs:{{{6}}}}}|{{#rel2abs:{{{6}}}}}|&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{7|}}}|{{{7|+}}}|{{#ifexist:{{#rel2abs:{{{7}}}}}|{{#rel2abs:{{{7}}}}}|&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{8|}}}|{{{8|+}}}|{{#ifexist:{{#rel2abs:{{{8}}}}}|{{#rel2abs:{{{8}}}}}|&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{9|}}}|{{{9|+}}}|{{#ifexist:{{#rel2abs:{{{9}}}}}|{{#rel2abs:{{{9}}}}}|&lt;!--
--&gt;{{#ifeq:{{{10|}}}|{{{10|+}}}|{{#ifexist:{{#rel2abs:{{{10}}}}}|{{#rel2abs:{{{10}}}}}|&lt;!--
--&gt;{{{else|}}}}}|{{{else|}}}}}|{{{else|}}}}}|{{{else|}}}}}|{{{else|}}}}}|{{{else|}}}}}|&lt;!--
--&gt;{{{else|}}}}}|{{{else|}}}}}|{{{else|}}}}}|{{{else|}}}}}|{{{else|}}}}}|{{{else|}}}}}|&lt;!--
--&gt;{{{else|}}}}}|{{{else|}}}}}|{{{else|}}}}}|{{{else|}}}}}|{{{else|}}}}}|{{{else|}}}}}|&lt;!--
--&gt;{{{else|}}}}}|{{{else|}}}}}&lt;!--
--&gt;&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;
{{esoteric}}

;Example Usage: [[{{tlx|existlist|A|B|C|Wikibooks:Sandbox|E|F|G}}]]
;Result: [[{{existlist|A|B|C|Wikibooks:Sandbox|E|F|G}}]]

;Example Usage: [[{{tlx|existlist|A|B|C|Wikibooks:Sandbox|E|F|G}}|click here]]
;Result: [[{{existlist|A|B|C|Wikibooks:Sandbox|E|F|G}}|click here]]

;What it does: returns the name of the first page which exists up to 10 max.
[[Category:Utility templates|{{PAGENAME}}]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>ky5n5d7c3w6km147ef9nw9iawcrdar3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Esoteric</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3274</id>
    <revision>
      <id>7565</id>
      <timestamp>2013-03-05T00:53:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '{{ombox | type = style | image = [[File:Ambox warning yellow.svg|40px|link=|alt=]] | text ='''This template employs intricate features of template syntax.''...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1628" xml:space="preserve">{{ombox
| type = style
| image = [[File:Ambox warning yellow.svg|40px|link=|alt=]]
| text ='''This template employs intricate features of template syntax.''' {{nowrap|{{{1|}}}}}&lt;div style=&quot;font-size:95%; padding-bottom:2px;&quot;&gt;You are encouraged to familiarize yourself with its setup and [[mw:Help:Extension:ParserFunctions|parser functions]] before editing the template. If your edit causes unexpected problems, please [[Help:Editing#Undo|undo]] it quickly. Remember that you can conduct experiments, and should test all improvements, in either the {{nowrap|{{#switch:
{{#ifexist:{{FULLPAGENAME}}/sandbox     |sandbox     |
{{#ifexist:{{FULLPAGENAME}}/Sandbox     |Sandbox     |
{{#ifexist:{{FULLPAGENAME}}/test sandbox|test sandbox|
{{#ifexist:{{FULLPAGENAME}}/Test sandbox|Test sandbox|
{{#ifexist:{{FULLPAGENAME}}/test        |test        |
{{#ifexist:{{FULLPAGENAME}}/Test        |Test        |
}} }} }} }} }} }}
 | sandbox      = [[Template:{{PAGENAME}}/sandbox     |local /sandbox          ]]
 | Sandbox      = [[Template:{{PAGENAME}}/Sandbox     |local /Sandbox          ]]
 | test sandbox = [[Template:{{PAGENAME}}/test sandbox|local /test sandbox     ]]
 | Test sandbox = [[Template:{{PAGENAME}}/Test sandbox|local /Test sandbox     ]]
 | test         = [[Template:{{PAGENAME}}/test        |local /test             ]]
 | Test         = [[Template:{{PAGENAME}}/Test        |local /Test             ]]
 | #default     = [[Template:Template sandbox         |general template sandbox]]
&lt;!--ENDswitch--&gt;}}&lt;!--ENDnowrap--&gt;}} or your user space before changing anything here.&lt;/div&gt;
}}&lt;noinclude&gt;
{{documentation}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>stas2hto98ra0kgcafbmldpzidg2tbj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Ombox</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3275</id>
    <revision>
      <id>7566</id>
      <timestamp>2013-03-05T00:55:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '{{#ifeq:{{{small|}}}|yes | {{ombox/core   | small = yes   | type  = {{{type|}}}   | image = {{#if:{{{smallimage|}}}| {{{smallimage}}} | {{{image|}}} }}   | ...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="676" xml:space="preserve">{{#ifeq:{{{small|}}}|yes
| {{ombox/core
  | small = yes
  | type  = {{{type|}}}
  | image = {{#if:{{{smallimage|}}}| {{{smallimage}}} | {{{image|}}} }}
  | imageright = {{#if:{{{smallimageright|}}} | {{{smallimageright}}} | {{{imageright|}}} }}
  | style = {{{style|}}}
  | textstyle = {{{textstyle|}}}
  | text  = {{#if:{{{smalltext|}}}| {{{smalltext}}} | {{{text}}} }}
  }}
| {{ombox/core
  | type  = {{{type|}}}
  | image = {{{image|}}}
  | imageright = {{{imageright|}}} 
  | style = {{{style|}}}
  | textstyle = {{{textstyle|}}}
  | text  = {{{text}}}
  }}
}}&lt;noinclude&gt;
{{documentation}}
&lt;!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --&gt;
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>0vny1zhwz82la4y098t255kpeag7iys</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Ombox/core</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3276</id>
    <revision>
      <id>7567</id>
      <timestamp>2013-03-05T00:56:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '&lt;table class=&quot;plainlinks ombox {{#ifeq:{{{small}}}|yes|mbox-small}}  {{#switch:{{{type|}}} | speedy     = ombox-speedy | delete     = ombox-delete | content...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1762" xml:space="preserve">&lt;table class=&quot;plainlinks ombox {{#ifeq:{{{small}}}|yes|mbox-small}} 
{{#switch:{{{type|}}}
| speedy     = ombox-speedy
| delete     = ombox-delete
| content    = ombox-content
| style      = ombox-style
| move       = ombox-move
| protection = ombox-protection
| notice          &lt;!-- notice = default --&gt;
| #default   = ombox-notice
}}&quot; style=&quot;{{{style|}}}&quot;&gt;
&lt;tr&gt;
{{#ifeq:{{{image|}}}|none
| &lt;!-- No image. Cell with some width or padding necessary for text cell to have 100% width. --&gt;&lt;td class=&quot;mbox-empty-cell&quot;&gt;&lt;/td&gt;
| &lt;td class=&quot;mbox-image&quot;&gt;
  {{#if:{{{image|}}}
  | {{{image}}}
  | [[File:{{#switch:{{{type|}}}
    | speedy     = Ambox warning pn.svg
    | delete     = Ambox warning pn.svg
    | content    = Ambox Content.svg
    | style      = Edit-clear.svg
    | move       = Merge-split-transwiki default.svg
    | protection = Padlock-silver-medium.svg
    | notice          &lt;!-- notice = default --&gt;
    | #default   = Information icon4.svg
    }} | {{#ifeq:{{{small|}}}|yes
    | 30x30px
    | 40x40px
    }}|link=|alt=]]
  }}&lt;/td&gt;
}}
&lt;td class=&quot;mbox-text&quot; style=&quot;{{{textstyle|}}}&quot;&gt; {{{text}}} &lt;/td&gt;
{{#if:{{{imageright|}}}
| {{#ifeq:{{{imageright|}}}|none
  | &lt;!-- No image. --&gt;
  | &lt;td class=&quot;mbox-imageright&quot;&gt; {{{imageright}}} &lt;/td&gt;
  }}
}}
&lt;/tr&gt;
&lt;/table&gt;&lt;!-- Detect and report usage with faulty &quot;type&quot; parameter:
--&gt;{{#switch:{{{type|}}}
|   &lt;!-- No type fed, is also valid input --&gt;
| speedy
| delete
| content
| style
| move
| protection
| notice     =    &lt;!-- Do nothing, valid &quot;type&quot; --&gt;
| #default   = &lt;div style=&quot;text-align: center;&quot;&gt;This message box is using an invalid &quot;type={{{type|}}}&quot; parameter and needs fixing.&lt;/div&gt;
}}&lt;noinclude&gt;
{{documentation}}
&lt;!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --&gt;
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>8u95ns9sow79kjkzhwg61l1fyn1mpby</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>JavaScript/Pengenalan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3277</id>
    <revision>
      <id>7763</id>
      <parentid>7572</parentid>
      <timestamp>2013-04-03T03:02:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>pautan</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2989" xml:space="preserve">{{prognav|JavaScript|JavaScript|Atur cara Pertama}}

[[JavaScript]] ialah bahasa pengaturcaraan komputer tertafsir yang diformalkan dalam piawai bahasa ECMAScript. Enjin JavaScript mentafsir dan melaksanakan JavaScript.  Enjin-enjin JavaScript dapat direka bagi kegunaan sebagai pentafsir berdiri sendiri, dibenam dalam aplikasi, atau kedua-duanya sekali. Enjin JavaScript yang pertama direka Netscape bagi dibenam dalam pelayar sesawang mereka. V8 ialah enjin JavaScript yang direka bagi Google Chrome dan boleh juga digunakan sebagai pentafsir berdiri sendiri. Adobe Flash menggunakan enjin JavaScript yang disebut ActionScript, bagi kerja-kerja pembangunan atur cara Flash.

=== Pertalian dengan Java ===

JavaScript tidak aka pertalian dengan Java selain daripada sintaks yang menyerupai sintaks bahasa C.  Netscape membangunkan JavaScript sementara Java dibangunkan Sun Microsystems. Bahagian berikutnya mengandaikan latar belakang pengaturcaraan, dan anda boleh melangkah ke bahagian berikut jika anda mahu.

Pemboleh ubah memiliki type pegun (misalnya integer atau string), yang tetap sama selama pelaksanaan program dalam Java, dan memiliki type dinamik (misalnya Number atau String) yang dapat berubah sepanjang hayat program dalam JavaScript. Pemboleh ubah mesti diisytiharkan sebelum dapt diguna dalam Java; dalam JavaScript, pemboleh ubah memiliki nilai &lt;code&gt;undefined&lt;/code&gt; apabila dirujuk sebelum diberikan umpukan.

Java memiliki himpunan pustakaan yang luas yang dapat diimport bagi kegunaan dalam atur cara. JavaScript tidak menyediaka cara bagi mengimport pustakaan ataupun kod JavaScript luar. Enjin-enjin JavaScript perlu memanjangkan bahasa JavaScript melampaui piawai bahasa ECMAScript sekiranya memerlukan kefungsian tambahan; mislanya tambahan kefungsian yang disediakan V8, atau Document Object Model yang terdapat pada banyak pelayar web.

Java mengandungi kelas dan tika objek; JavaScript menggunakan prototaip.

== Tentang Buku ini ==

Buku ini ditulis sebagai tutorial dalam erti kata semua konsep penting diterangkan dalamnya. Justeru, ia juga memuatkan latihan-latihan yang ditanda dengan jelas, pada penghujung halaman atau bab. Jawapan bagi solan juga dimuatkan.

Buku ini juga dapat digunakan sebagai buku rujukan. Oleh sebab itu semua kata kunci disebut dan diperikan.

== Audiens ==
Buku ini bertanggapan bahawa pembaca mempunyai pengalaman melakukan pengaturcaraan. Kami juga membuat andaian bahawa anda memiliki pengetahuan baik serta pengalaman tentang pembangunan halaman sesawang. Buku ini tidak akan menerangkan kepada anda apa itu halaman web, bagaimana rupanya tag HTML,mahupun fungsi-fungsi tag tersebut. Jika anda mahu mempelajari HTML, sila rujuk buku [[Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)‎‎]].

&lt;noinclude&gt;{{prognav|JavaScript|JavaScript|Atur cara Pertama}}&lt;/noinclude&gt;

{{BookCat}}

[[es:Programación en JavaScript/Introducción]]
[[fr:Programmation JavaScript/Introduction]]
[[it:JavaScript/Introduzione]]
[[pt:Javascript/Introdução]]</text>
      <sha1>h7mjs4jc231dogq3lc3fd2xwq6s613d</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategori:Bot Wikibooks</title>
    <ns>14</ns>
    <id>3279</id>
    <revision>
      <id>9767</id>
      <parentid>7579</parentid>
      <timestamp>2015-03-01T13:41:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dexbot</username>
        <id>1814</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: removing existed iw links in Wikidata</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" xml:space="preserve">[[Kategori:Pengguna]]</text>
      <sha1>mumnfe7158xs7fx1tqr4lch1jhqovva</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>JavaScript/Atur cara Pertama</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3280</id>
    <revision>
      <id>7773</id>
      <parentid>7590</parentid>
      <timestamp>2013-04-03T03:15:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Latihan 1-2 */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2273" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;{{prognav|JavaScript|Pengenalan|Meletakkan Kod}}&lt;/noinclude&gt;

Ini kenyataan tunggal JavaScript statement, yang membuat dialog kotak timbul yang memaparkan &quot;Helo Dunia!&quot;:
   alert(&quot;Helo Dunia!&quot;);

Untuk membolehkan pelayar melaksanakan kenyataan, ia perlu diletakkan dalam unsur  &lt;code&gt;&lt;script&gt;&lt;/code&gt;. Unsur ini memerikan bahagian kod HTML yang menganduungi kod boleh laksana, dan akan diperikan dengan terperinci kemudian. 
&lt;code&gt;
    &lt;script type=&quot;text/javascript&quot;&gt;
      alert(&quot;Helo Dunia!&quot;);
    &lt;/script&gt;
&lt;/code&gt;
Unsur &lt;code&gt;&lt;script&gt;&lt;/code&gt; kemudian perlu disarangkan dalam unsur &lt;code&gt;&lt;head&gt;&lt;/code&gt; dokumen HTML. Jika diandaikan halaman ini dilihat dengan pelayar yang memuatkan JavaScript, pelayar itu akan melaksanakan penyataan semasa halaman itu dimuatkan ke dalam pelayar.
&lt;pre&gt;
&lt;!DOCTYPE html&gt;
&lt;html lang=&quot;en&quot;&gt;
  &lt;head&gt;
    &lt;title&gt;Sesuatu Halaman&lt;/title&gt;
    &lt;script type=&quot;text/javascript&quot;&gt;
      alert(&quot;Helo Dunia!&quot;);
    &lt;/script&gt;
  &lt;/head&gt;
  &lt;body&gt;
    &lt;p&gt;Kandungan laman sesawang&lt;/p&gt;
  &lt;/body&gt;
&lt;/html&gt;
&lt;/pre&gt;

Atur cara asal helo dunia ini dapat digunakan sebagai titik tolak sebarang program yang mahu anda buat.

== Latihan ==
&lt;!--{{javascript-exercise 1}} --&gt;
=== Latihan 1-1 ===
Salin dan tampal program asas dalam fail dan simpan di cakera keras anda sebagai &quot;latihan 1-1.html&quot;. Anda boleh melaksankannya dengan dua cara:
# Buka fail dengan [[w:File manager|file manager]], dan kemudian menggunakan pelayar web (misalnya, dengan [[w:Windows Explorer|Windows Explorer]] ia dibuka dengan dua klik)
# Hidupkan pelayr dan kemudian buka dari menu. Bagi Firefox, caranya ialah: Pilih ''File'', kemudian ''Open File'', dan seterusnya pilih fail.

Apa yang terjadi?

=== Latihan 1-2 ===
&lt;!--{{javascript-exercise 2}}--&gt;
Simpan fail di atas sebagai &quot;latihan 1-2.html&quot;. Ganti tanda petikan ganda (&quot;) dalam baris &lt;code&gt;alert(&quot;Helo Dunia!&quot;);&lt;/code&gt; dengan tanda petikan tunggal (') agar ia tertulis &lt;code&gt;alert('Helo Dunia!');&lt;/code&gt; dan simpan fail. Apa terjadi apabila anda membuka fail ini?

[[Kategori:JavaScript|Atur cara Pertama]]

[[en:JavaScript/First Program]]
[[it:JavaScript/Il nostro primo programma]]
[[pl:JavaScript/Składnia języka]]
[[zh:JavaScript/Hello World!]]

&lt;noinclude&gt;{{prognav|JavaScript|Pengenalan|Meletakkan Kod}}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>n7yl8p1ntm0l7yrcplwwsm6viefkrlv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>JavaScript/Meletakkan Kod</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3281</id>
    <revision>
      <id>7769</id>
      <parentid>7643</parentid>
      <timestamp>2013-04-03T03:11:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>/* Rujukan */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7770" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;{{prognav|JavaScript|Atur cara Pertama|Struktur Leksikal}}&lt;/noinclude&gt;

== Unsur {{HTML:element|Skrip}} ==
Semua kod JavaScript, apabila diletakkan ke dalam dokumen HTML, perlu diletakkan di dalam unsur {{HTML:element|skrip}}. Unsur {{HTML:element|skrip}} digunakan untuk memaut fail JavaScript luar ataupun memuatkan kod penskripan sebaris (yakni cebisan skrip di dalam fail HTML).  Sebuah unsur {{HTML:element|skrip}} yang memaut fail JavaScript luar berupa sedemikian:

&lt;source lang=&quot;html4strict&quot;&gt;
&lt;script type=&quot;text/javascript&quot; src=&quot;script.js&quot;&gt;&lt;/script&gt;
&lt;/source&gt;

sementara sebuah unsur {{HTML:element|skrip}} yang memuatkan JavaScript sebaris berupa demikian:

&lt;source lang=&quot;html4strict&quot;&gt;
&lt;script type=&quot;text/javascript&quot;&gt;
    // Kod JavaScript di sini
&lt;/script&gt;
&lt;/source&gt;

Penskripan sebaris memiliki kelebihan kerana kedua-dua HTML dan JavaScript anda berada dalam satu fail dan ini memudahkan kerja-kerja pembangunan dan ujian. Namun demikian, disarankan JavaScript yang mengandungi fungsi JavaScript diletakkan dalam fail berasingan. Ini kerana ia dapat digunakan dalam lebih daripada satu halaman dan juga untuk mengasingkan kandungan halaman daripada fiilnya.

=== Bahasa Penskripan ===

Unsur {{HTML:element|skrip}} akan bekerja dalam kebanyakan pelayar oleh sebab pada masa ini JavaScript ialah bahasa penskripan lalai. Namun, disaranakan anda menetapkan jenis skrip yang anda guna kerana berkemungkinan bahasa penskripan lalai ini bertukar.

Bahasa penskripan dapat ditetapkan secara bersendiri dalam unsur {{HTML:element|skrip}}, dan anda juga boleh mengguna tag meta pada pengepala dokumen bagi menetapkan bahasa penskripan lalai bagi keseluruhan halaman.

&lt;source lang=&quot;html4strict&quot;&gt;
&lt;meta http-equiv=&quot;Content-Script-Type&quot; content=&quot;text/javascript&quot; /&gt;
&lt;/source&gt;

Mahupun &lt;code&gt;text/javascript&lt;/code&gt; diluputkan secara formal pada April 2006 oleh [bahasa Inggeris]  [http://www.ietf.org/rfc/rfc4329.txt RFC 4329] &lt;ref&gt;[http://www.ietf.org/rfc/rfc4329.txt RFC 4329]: Scripting Media Types&lt;/ref&gt; dan digantikan &lt;code&gt;application/javascript&lt;/code&gt;, penggunaan &lt;code&gt;text/javascript&lt;/code&gt; masih diutamakan oleh sebab kehadiran pengesah HTML dan peleyar sesawang yang lama yang tidak mampu memahami &lt;code&gt;application/javascript&lt;/code&gt;. &lt;ref&gt;[https://connect.microsoft.com/IE/feedback/ViewFeedback.aspx?FeedbackID=338278 &quot;application/javascript&quot; and &quot;application/ecmasscript&quot; media types not recognized.]&lt;/ref&gt;

== JavaScript Sebaris ==
JavaScript sebaris membolehkan anda bekerja dengan HTML dan JavaScript dengan mudah pada laman yang sama. Cara ini kerap digunakan bagi menguji idea-idea dan juga apabila kod skrip itu khusus bagi laman tertentu.

&lt;source lang=&quot;html4strict&quot;&gt;
&lt;script type=&quot;text/javascript&quot;&gt;
    // Kod JavaScript di sini
&lt;/script&gt;
&lt;/source&gt;

=== Penanda ulasan HTML Sebaris  ===
Ulasan sebaris HTML berfungsi bagi menindas paparan kod skrip dalam bentuk teks biasa oleh pelayar-pelayar sesawang lama yang tidak memahami unsur {{HTML:element|script}}.

&lt;source lang=&quot;html4strict&quot;&gt;
&lt;script type=&quot;text/javascript&quot;&gt;
    &lt;!--
    // Kod JavaScript di sini
    // --&gt;
&lt;/script&gt;
&lt;/source&gt;

Pelayar-pelayar lama yang tidak memahami unsur {{HTML:element|script}} akan mentakrif kesemua kandungan unsur  {{HTML:element|script}} di atas sebagai satu ulasan HTML, bermula dengan &quot;&lt;code&gt;&amp;lt;!--&lt;/code&gt;&quot; dan  berakhir dengan &quot;&lt;code&gt;--&amp;gt;&lt;/code&gt;&quot;; dengan membawa kesan skrip itu diabaikan sepenuhnya. Sekiranya ulasan HTML tidak hadir, kod akan dipaparkan dalam bentuk teks biasa oleh pelayar-pelayar ini.

Pelayar-pelayar semasa yang memahami unsur {{HTML:element|script}} akan mengabaikan baris ''pertama'' unsur  {{HTML:element|script}} jika ia bermula dengan &quot;&lt;code&gt;&amp;lt;!--&lt;/code&gt;&quot;. Dalam kes di atas, baris pertama JavaScript sebenar ialah baris &quot;&lt;code&gt;// Kod JavaScript di sini&lt;/code&gt;&quot;.

Baris terakhir skrip, &quot;&lt;code&gt;// --&amp;gt;&lt;/code&gt;&quot;, ialah ulasan JavaScript satu baris yang menghalang tag akhir ulasan  HTML &quot;&lt;code&gt;--&amp;gt;&lt;/code&gt;&quot; daripada ditakrif sebagai JavaScript.

Penggunaan penanda ulasan jarang sekali diperlukan pada hari ini kerana pelayar yang tidak memahami unsur  {{HTML:element|script}} sudah jarang ada. element are virtually non-existent. Pelayar-pelayar awal ini adalah  Mosaic, Netscape 1, dan Internet Explorer 2. Bermula dengan Netscape 2.0 pada Disember 1995 dan Internet Explorer 3.0 pada Ogos 1996, pelayar-pelayar dapat mentakrif JavaScript&lt;ref&gt;[[w:JavaScript#Sejarah dan penamaan]].&lt;/ref&gt; Walau bagaimanapun, apa jua pelayar moden yang tidak mendokong JavaScript dapat mengenali tag &amp;lt;script&amp;gt; dan tidak memaparkannya kepada pengguna.

=== JavaScript Sebaris XHTML ===
Dengan XHTML, kaedahnya berlainan sedikit:

&lt;source lang=&quot;html4strict&quot;&gt;
&lt;script type=&quot;text/javascript&quot;&gt;
    // &lt;![CDATA[
    // Kod JavaScript di sini
    // ]]&gt;
&lt;/script&gt;
&lt;/source&gt;

Perhatikan bahawa kedua-dua tag &lt;code&gt;&amp;lt;![CDATA[&lt;/code&gt; diulaskan keluar (tidak dipaparkan). Kod&lt;code&gt;//&lt;/code&gt; menghalang pelayar daripada menyalah tafsir &lt;code&gt;&amp;lt;![CDATA[&lt;/code&gt; sebagai penyataan JavaScript (yang merupakan ralat sintaks).

== Pautan ke skrip luar ==
JavaScript sering distor dalam sebuah fail agar ia dapat digunakan oleh banyak laman di tapak web anda. Ini memudahkan kerja-kerja mengemas kini kod disamping mengurangkan penggunaan ruang pelayan anda. Kaedah ini disarankan bagi [Inggeris] [http://alistapart.com/articles/behavioralseparation mengasingkan fiil] (JavaScript) daripada kandungan ((X)HTML) dan ia dapat mengelakkan isu ketidakserasian dengan ulasan sebaris dalam XHTML dan HTML.

Tambah &lt;code&gt;src=&quot;&lt;var&gt;script.js&lt;/var&gt;&quot;&lt;/code&gt; kepada tag pembukaan &lt;code&gt;script&lt;/code&gt;. Gantikan &lt;var&gt;script.js&lt;/var&gt; dengan laluan ke fail .js yang mengandungi JavaScript.

Oleh sebab pelayan menyediakan jenis kandungan apabila fail diminta (oleh pelayar), penetapan jenis fail tidak wajib dilakukan apabila memautkan laman ke skrip-skrip luar. Walau bagaimanapun, disarankan penetapan  jenis sebagai  &lt;tt&gt;text/javascript&lt;/tt&gt;, kerana khuatir pelayan tidak dipasang dengan betul dan juga bagi mengelak masalah dengan pengesahsahihan HTML.
 
&lt;source lang=&quot;html4strict&quot;&gt;
&lt;script type=&quot;text/javascript&quot; src=&quot;script.js&quot;&gt;&lt;/script&gt;
&lt;/source&gt;

== Tempat letak Unsur Skrip ==
Unsur &lt;code&gt;script&lt;/code&gt; boleh diletakkan hampir di mana-mana tempat dalam fail HTML.

Lokasi piawai ialah di dalam unsur {{HTML:element|head}}. Namun, peletakan di dalam  {{HTML:element|body}} masih dibenarkan.

&lt;source lang=&quot;html5&quot;&gt;
&lt;!DOCTYPE html&gt;
&lt;html&gt;
&lt;head&gt;
    &lt;title&gt;Tajuk laman Web&lt;/title&gt;
    &lt;script type=&quot;text/javascript&quot; src=&quot;script.js&quot;&gt;&lt;/script&gt;
&lt;/head&gt;
&lt;body&gt;
&lt;!-- Kod HTML di sini --&gt;
&lt;/body&gt;
&lt;/html&gt;
&lt;/source&gt;

Namun demikian, terdapat beberapa amalan baik bagi mempercepatkan tapak sesawang anda [Inggeris] &lt;ref&gt;Yahoo: [http://developer.yahoo.com/performance/rules.html best practices for speeding up your web site]&lt;/ref&gt; (amalan baik bagi memperceptakan laman web anda) daripada ''Yahoo! Developer Network'' yang menetapkan peletakan berlainan bagi skrip-skrip, sehingglah [Inggeris] [http://developer.yahoo.com/performance/rules.html#js_bottom put scripts at the bottom], (letak skrip di bahagian bawah) sebelum tag &lt;code&gt;&lt;/body&gt;&lt;/code&gt;. Ini akan mempercepatkan muat turun, dan juga membolehkan manipulasi DOM secara langsung, semasa laman dimuatkan.

&lt;source lang=&quot;html5&quot;&gt;
&lt;!DOCTYPE html&gt;
&lt;html&gt;
&lt;head&gt;
    &lt;title&gt;Tajuk laman Web&lt;/title&gt;
&lt;/head&gt;
&lt;body&gt;
&lt;!-- Kod HTML di sini --&gt;
&lt;script type=&quot;text/javascript&quot; src=&quot;script.js&quot;&gt;&lt;/script&gt;
&lt;/body&gt;
&lt;/html&gt;
&lt;/source&gt;

== Rujukan ==
&lt;references/&gt;

&lt;noinclude&gt;{{prognav|JavaScript|Atur cara Pertama|Struktur Leksikal}}&lt;/noinclude&gt;

[[Kategori:JavaScript|Meletakkan Kod]]

[[en:JavaScript/Placing the Code]]
[[de:Websiteentwicklung: JavaScript: Der script-Tag]]
[[pl:JavaScript/Skrypt w przeglądarce]]</text>
      <sha1>d8z1252noupevck8da7t9ighe5ni7mg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:HTML:element</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3282</id>
    <revision>
      <id>7593</id>
      <timestamp>2013-03-06T23:34:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>OK</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="80" xml:space="preserve">&lt;code&gt;{{{1}}}&lt;/code&gt;&lt;noinclude&gt;[[Kategori:Templat kod|{{PAGENAME}}]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>fy58sol74ijhrsgn36mxx27i79ymye3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Nasi ayam Hainan</title>
    <ns>100</ns>
    <id>3283</id>
    <revision>
      <id>10622</id>
      <parentid>10603</parentid>
      <timestamp>2019-05-24T18:11:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Resepiasia</username>
        <id>2439</id>
      </contributor>
      <comment>/* Resepi Nasi Ayam Hainan */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2658" xml:space="preserve">=='''Resepi Nasi Ayam Hainan'''==
&lt;br&gt;
Boleh rujuk terus ke pautan esepi gred premium di akhir artikel atas sebab limitasi gambar yang dibenarkan oleh wikibuku. Ada gambar baru puas tengok.

[[Fail:Hainanese Chicken.JPG|thumb|Ayam Hainan]]
&lt;br&gt;

== Bahan-bahan untuk menyiapkan '''Nasi Ayam Hainan'''==
&lt;br&gt;

===Bahan A (ayam)===
&lt;br&gt;
* 1 ekor [[Resipi:Ayam|ayam]] (1 kg lebih)
* 3 biji bawang putih dicincang halus atau dikisar
* 1/2 buku halia saiz sederhana (dipotong nipis)
* 1 kiub pati ayam maggi
* Sedikit garam
&lt;br&gt;
===Bahan B (sambal lada)===
&lt;br&gt;

* 1 biji lada benggala merah
* 2 biji bawang putih
* 1/2 biji bawang besar
* 3/4 buku halia saiz sederhana
* 1 sudu kecil minyak bijan
* 1 sudu besar gula
* 2 sudu besar sos cili maggi atau sos cili thai
* 1 sudu besar cuka makan
&lt;br&gt;

===Bahan C (nasi)===
&lt;br&gt;

* 4 cawan beras biasa atau beras jasmine
* 2 sudu besar minyak
* 2 biji bawang putih
* 2 inci halia (dihiris nipis)
* 1 sudu besar minyak bijan
* daun pandan (kalau nak untuk tambah wangi)
&lt;br&gt;

===Bahan D (sup ayam)===
&lt;br&gt;

* 1/2 bahagian air rebusan ayam tadi
* 1/2 bahagian bahan tumis nasi ayam
* Daun sup
&lt;br&gt;

=Hidangan sampingan=
&lt;br&gt;

* Salad
* Timun 
* Tomato
&lt;br&gt;

== Cara membuat ==
&lt;br&gt;

===Untuk ayam===
&lt;br&gt;

* Mula-mula letak ayam dalam periuk dan masukkan air, biar ayam tenggelam, masukkan juga bawang putih dan halia, kemudian masukkan garam dan kiub pati ayam, rebus ayam hingga masak lebih kurang 1/2 jam. Angkat ayam dan ketepikan.
* Air rebusan ayam itu bahagi dua, akan digunakan untuk sup dan nasi ayam nanti.
* Bila nak makan baru potong ayam dan letakkan sedikit kicap cair, renjis minyak bijan dan hias dengan hirisan daun sup.
&lt;br&gt;

===Untuk sambal lada===
&lt;br&gt;

* Kisar semua Bahan B dan masak hingga agak pekat.
&lt;br&gt;

===Untuk sup dan nasi===
&lt;br&gt;

* Panaskan minyak dan tumis bahan kisar bagi Bahan C iaitu bawang putih dan halia.
* Setelah agak garing separuh bahan tumis itu dicurah dalam periuk nasi ayam, separuh lagi akan digunakan untuk sup ayam nanti.
* Masukkan separuh air rebusan ayam tadi, masak nasi seperti biasa dan masukkan juga sedikit minyak bijan.
* Di dalam periuk lain masak sup ayam hingga mendidih dan masukkan separuh bahagian bahan tumis nasi ayam tadi.
* Akhir sekali masukkan pula daun sup, tutup api. 
* Hidang bersama daun salad, hirisan timun dan hirisan tomato sebagai pelengkap menu.
&lt;br&gt;

=Dapatkan resepi yang lebih detail, rujuk url dibawah=
&lt;br&gt;
* [http://carabuatresep.blogspot.com/2014/11/cara-membuat-nasi-hainam-komplit.html Resep Nasi Hainan]
&lt;br&gt;
* [https://resepiasia.com/nasi-ayam-hainan/ Resepi Nasi Ayam Hainan Gred Premium]
&lt;br&gt;

[[Kategori:Nasi|Ayam Hainan]]</text>
      <sha1>394mddknp0hqpnxncoc3gii03hf6rez</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>MediaWiki:Gadget-navpop.css</title>
    <ns>8</ns>
    <id>3286</id>
    <revision>
      <id>7607</id>
      <timestamp>2013-03-13T00:52:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan 'a.popupMoreLink { display: block; text-align: right; cursor: pointer; }  ins.popupDiff { background: #AFE; } del.popupDiff { background: #FFE6E6; }  #select...'</comment>
      <model>css</model>
      <format>text/css</format>
      <text bytes="3631" xml:space="preserve">a.popupMoreLink { display: block; text-align: right; cursor: pointer; }

ins.popupDiff { background: #AFE; }
del.popupDiff { background: #FFE6E6; }

#selectionPreview { /* overflow: auto; max-height: 16ex; */
                    border: 2px solid #DDD;
                    background-color: #EEF;
                    padding: 6px;
                    }

.navpopup 
{ 
  border: solid #FFBE20 1px;
  background-color: #FFFAEF;
  padding: 5px;
  font-size: 8pt;
  /* opacity: 0.9; */
}

.popupDragHandle {  /* background-color: #D2FEFA; */
                   cursor: move; }

/* menu magic - many thanks to [[User:Zocky]]! */

/* popups */
.popup_menu li {
 margin: 3px;
}

.popup_menu
{
  display:none;
  position:absolute;
  left:0;
  margin: 0;
  margin-top: 1em;
  line-height: 1.25em;
  list-style-type: none; 
  /*top:1.6ex; */
  z-index:2;
  width:10em; 
  background:white; 
  border:solid 1px grey;
  padding: 0.5em !important;
  margin-left: -6px;
  margin-top: 1em;
  border-width: 1px 1px 1px 6px;
}
.popup_menu a {display:block;}
.popup_menu_row a {display:inline;}
.popup_menu_row { list-style: none;
                  padding: 0;
                  margin: 0;
                  /*)border: solid 1px red;*/
                  }
.popup_drop {display:inline; position:relative}
.popup_drop:hover .popup_menu,
.popup_drop .popup_menu:hover {display:inline; background:White; padding:2px 2px 2px 2px}

.popup_drop:hover { background:#CCF; color:#44f; }

/* other colours, styles and so on */
.popup_menu a:hover {background:#CCf; color:#44f}
.popup_mainlink {font-size: 140%; font-weight: bold}

.popup_change_title_link { color: #152; }

.popup_diff_dates { 
                    font-style: italic; 
                    background: none;
                    }

.popup_menu_item { 
                  list-style: none;
                  padding: 0;
                  margin: 0;
                   /*border: solid 1px green;*/
}
/* .popup_menu_item a:hover {  */
/*                            background:#CCf; */
/*                            color:#44f; */
/*                            } */
.popup_menu_item a{ display:block; }

.popup_history_row_even { background: #eee;  }
.popup_history_date { font-weight: bold; font-size: 120%; }

/* copied from monobook #bodyContent declarations */

.popupPreview a.external,
.popupPreview a[href ^=&quot;gopher://&quot;] {
	background: url(//en.wikipedia.org/skins/monobook/external.png) center right no-repeat;
	padding-right: 13px;
}
.popupPreview a[href ^=&quot;https://&quot;],
.link-https {
	background: url(//en.wikipedia.org/skins/monobook/lock_icon.gif) center right no-repeat;
	padding-right: 16px;
}
.popupPreview a[href ^=&quot;mailto:&quot;],
.link-mailto {
	background: url(//en.wikipedia.org/skins/monobook/mail_icon.gif) center right no-repeat;
	padding-right: 18px;
}
.popupPreview a[href ^=&quot;news://&quot;] {
	background: url(//en.wikipedia.org/skins/monobook/news_icon.png) center right no-repeat;
	padding-right: 18px;
}
.popupPreview a[href ^=&quot;ftp://&quot;],
.link-ftp {
	background: url(//en.wikipedia.org/skins/monobook/file_icon.gif) center right no-repeat;
	padding-right: 18px;
}
.popupPreview a[href ^=&quot;irc://&quot;],
.link-irc {
	background: url(//en.wikipedia.org/skins/monobook/discussionitem_icon.gif) center right no-repeat;
	padding-right: 18px;
}
/* disable interwiki styling */
.popupPreview a.extiw,
.popupPreview a.extiw:active {
	color: #36b;
	background: none;
	padding: 0;
}
.popupPreview a.external {
	color: #36b;
}
/* this can be used in the content area to switch off
special external link styling */
.popupPreview .plainlinks a {
	background: none !important;
	padding: 0 !important;
}</text>
      <sha1>93qku25rgzrawpaxj0fqejn3bfe9ksj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>MediaWiki:Gadget-navpop.js</title>
    <ns>8</ns>
    <id>3287</id>
    <revision>
      <id>7608</id>
      <timestamp>2013-03-13T01:46:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan 'mw.loader.load(&quot;//en.wikibooks.org/w/index.php?title=MediaWiki:Gadget-navpop.js&amp;action=raw&amp;ctype=text/javascript&quot;);'</comment>
      <model>javascript</model>
      <format>text/javascript</format>
      <text bytes="115" xml:space="preserve">mw.loader.load(&quot;//en.wikibooks.org/w/index.php?title=MediaWiki:Gadget-navpop.js&amp;action=raw&amp;ctype=text/javascript&quot;);</text>
      <sha1>4swps3g56ry81pm0vgtpt7qypewjrcd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>MediaWiki:Gadget-Navpop</title>
    <ns>8</ns>
    <id>3288</id>
    <revision>
      <id>7611</id>
      <timestamp>2013-03-13T02:00:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan 'Navigation popup'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16" xml:space="preserve">Navigation popup</text>
      <sha1>hir60gfarlqjefsnrp7ar5uop1thszl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>OpenGL/Pengenalan Penggunaan OpenGL</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3289</id>
    <revision>
      <id>8533</id>
      <parentid>7646</parentid>
      <timestamp>2013-11-06T15:07:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>/* Rujukan */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6358" xml:space="preserve">Laman ini disunting untuk memberi penerangan mengenai atur cara menggunakan [[OpenGL]].

Aturcara ini adalah untuk menunjukkan penggunaan ringkas OpenGl untuk membuat animasi gerakan.

Apabila aturcara ini dijalankan, ia akan menghasilkan animasi putaran segi tiga yang bertindih.

== Cara penggunaan ==
Tekan kekunci &quot;r&quot; untuk memulakan animasi atau menghentikannya.

Tekan kekunci &quot;s&quot; untuk mengaktifkan animasi satu langkah.

Tekan kekunci anak panah atas dan bawah untuk mengawal kelajuan animasi putaran.

Tekan kekunci &quot;esc&quot; untuk keluar.


== Atur cara ==
&lt;source lang=&quot;c&quot;&gt;
#include &lt;math.h&gt;		// untuk penggunaan fungsi matematik.
#include &lt;stdio.h&gt;        // fail kepala bagi membolehkan penggunaan Library &quot;C&quot;
#include &lt;stdlib.h&gt;	// untuk fungsi keluar
#include &lt;GL/glut.h&gt;	// OpenGL Graphics Utility Library
#include &quot;SimpleAnim.h&quot;   // fail kepala bagi membolehkan animasi berlaku

int RunMode = 1;		// diguna sebagai boolean (1 atau 0) untuk &quot;buka&quot; dan &quot;tutup&quot;

// pembolehubah global yang mengawal keadaan dan kelajuan animasi.

float CurrentAngle = 0.0f;		// sudut dalam darjah
float AnimateStep = 3.0f;			// kadar putaran

// pembolehubah bagi dimensi kawasan yang nampak.
const double Xmin = 0.0, Xmax = 3.0;
const double Ymin = 0.0, Ymax = 3.0;

//glutKeyboardFunc merupakan fungsi yang dipanggil untuk mengendalikan input daripada pengguna.

void myKeyboardFunc( unsigned char key, int x, int y )
{
	switch ( key ) {
	case 'r':
		RunMode = 1-RunMode;		// memberikan nilai yang berlawanan
		if ( RunMode==1 ) {
			glutPostRedisplay();
		}
		break;
	case 's':
		RunMode = 1;
		drawScene();
		RunMode = 0;
		break;
	case 27:	// kekunci &quot;esc&quot;
		exit(1);
	}
}

// glutSpecialFunc adalah fungsi yang dpanggil untuk mengendalikan input dari pengguna untuk anak panah atas dan bawah.

void mySpecialKeyFunc( int key, int x, int y )
{
	switch ( key ) {
	case GLUT_KEY_UP:		
		if ( AnimateStep &lt; 1.0e3) {			// mengelakkan masalah overflow
			AnimateStep *= sqrt(2.0);		// menaikkan penambahan sudut
		}
		break;
	case GLUT_KEY_DOWN:
		if (AnimateStep&gt;1.0e-6) {		// mengelakkan masalah overflow
			AnimateStep /= sqrt(2.0);	// mengurangkan penambahan sudit
		}
		break;
	}
}
&lt;/source&gt;

'''drawScene() merupakan fungsi yang mengendalikan animasi dan pelukisan semula grafik.'''

&lt;source lang=&quot;c&quot;&gt; 
void drawScene(void)
{
	//mengosongkan tingkap
    glClear(GL_COLOR_BUFFER_BIT | GL_DEPTH_BUFFER_BIT);

    if (RunMode==1) {
		// mengira parameter animasi 
        CurrentAngle += AnimateStep;
		if ( CurrentAngle &gt; 360.0 ) {
			CurrentAngle -= 360.0*floor(CurrentAngle/360.0);	// bagi mengelakkan overflow
		}
	}
	
	// '''memusingkan imej'''
	glMatrixMode( GL_MODELVIEW );			// posisi objek semasa
	glLoadIdentity();						// menghasilkan imej
	glTranslatef( 1.5, 1.5, 0.0 );					// translasi putaran pusat dari asalan
	glRotatef( CurrentAngle, 0.0, 0.0, 1.0 );		// putaran sudut animasi
	glTranslatef( -1.5, -1.5, 0.0 );				// translasi putaran pusat dari asalan

	// membina tiga segitiga bertindih yang berlainan warna
	glBegin( GL_TRIANGLES );
	glColor3f( 1.0, 0.0, 0.0 );
	glVertex3f( 0.3, 1.0, 0.5 );
	glVertex3f( 2.7, 0.85, 0.0 );
	glVertex3f( 2.7, 1.15, 0.0 );

	glColor3f( 0.0, 1.0, 0.0 );
	glVertex3f(2.53, 0.71, 0.5 );
	glVertex3f(1.46, 2.86, 0.0 );
	glVertex3f(1.2, 2.71, 0.0 );

	glColor3f( 0.0, 0.0, 1.0 );
	glVertex3f(1.667, 2.79, 0.5);
	glVertex3f(0.337, 0.786, 0.0);
	glVertex3f(0.597, 0.636, 0.0);
	glEnd();

	// menukar pemampan (buffer)
    glFlush();
    glutSwapBuffers();

	if ( RunMode==1 ) {
		glutPostRedisplay();	// menyebabkan penghasilan semula grafik untuk animasi
	}

}

// memulakan mode render OpenGL
void initRendering()
{
    glShadeModel( GL_FLAT );	// nilai cadangan yang telah ditetap
    glEnable( GL_DEPTH_TEST );	// pengujian kedalaman mesti diaktif
}

// dipanggil apabila saiz tingkap diubah
void resizeWindow(int w, int h)
{
	double scale, center;
	double windowXmin, windowXmax, windowYmin, windowYmax;

	// menyatakan bahagian yang diguna untuk OpenGL rendering.
	glViewport( 0, 0, w, h );	// View port megguna keseluruhan tingkap\

  //menetapkan nilai w dan h untuk projection view matrix
	w = (w==0) ? 1 : w;
	h = (h==0) ? 1 : h;
	if ( (Xmax-Xmin)/w &lt; (Ymax-Ymin)/h ) {
		scale = ((Ymax-Ymin)/h)/((Xmax-Xmin)/w);
		center = (Xmax+Xmin)/2;
		windowXmin = center - (center-Xmin)*scale;
		windowXmax = center + (Xmax-center)*scale;
		windowYmin = Ymin;
		windowYmax = Ymax;
	}
	else {
		scale = ((Xmax-Xmin)/w)/((Ymax-Ymin)/h);
		center = (Ymax+Ymin)/2;
		windowYmin = center - (center-Ymin)*scale;
		windowYmax = center + (Ymax-center)*scale;
		windowXmin = Xmin;
		windowXmax = Xmax;
	}

	//memulakan projection matrix apabila mendapat nilai.
    glMatrixMode( GL_PROJECTION );
    glLoadIdentity();
    glOrtho( windowXmin, windowXmax, windowYmin, windowYmax, -1, 1 );

}


// memulakan loop utama
int main( int argc, char** argv )
{
	glutInit(&amp;argc,argv);

	// pemampan berganda disebabkan berlaku animasi 
    glutInitDisplayMode(GLUT_DOUBLE | GLUT_RGB | GLUT_DEPTH );

	// kedudukan tingkap
    glutInitWindowPosition( 10, 60 );
    glutInitWindowSize( 360, 360 );
    glutCreateWindow( &quot;Animasi 3 segitiga&quot; ); //nama tingkap

	// memulakan OpenGL
    initRendering();

	// menetapkan fungsi apabila kunci ditekan
	glutKeyboardFunc( myKeyboardFunc );			// mengendalikan simbol ascii yang biasa
	glutSpecialFunc( mySpecialKeyFunc );		        // mengendali kekunci khas

	// menetapkan panggilan fungsi untuk menukar saiz tingkap
    glutReshapeFunc( resizeWindow );

	// memanggil fungsi ini apabila tiada arahan untuk pemprosesan
	  glutIdleFunc( myIdleFunction );

	// memanggil fungsi ini apabila tingkap memerlukan penghasilan semula grafik
    glutDisplayFunc( drawScene );

	fprintf(stdout, &quot;Kekunci Anak Panah untuk mengawal kelajuan.Tekan \&quot;r\&quot; untuk mula,  \&quot;s\&quot; untuk langkah demi langkah.\n&quot;);
	
	// memulakan ulangan utama (main)
	glutMainLoop(  );

    return(0);	// akhir dari aturcara
}
&lt;/source&gt;

== Rujukan ==
* 3D Computer Graphics: A Mathematical Introduction with OpenGL,by S. Buss, Cambridge University Press, 2003.
* Laman web: http://math.ucsd.edu/~sbuss/MathCG
* Gambar contoh aplikasi: http://imageshack.us/photo/my-images/100/simpleanim.jpg/

Oleh :
:A134440
:Asas Teknik Rekabentuk Berkomputer
:Universiti Kebangsaan Malaysia

[[Kategori:OpenGL|Pengenalan Penggunaan OpenGL]]</text>
      <sha1>988q7ozj1vcweysstxbt7umnneixgnq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>JavaScript/Kata Simpanan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3290</id>
    <revision>
      <id>7768</id>
      <parentid>7655</parentid>
      <timestamp>2013-04-03T03:10:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>/* Kata Simpanan JavaScript Buat Masa Hadapan */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1366" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;{{prognav|JavaScript|Struktur Leksikal|Pemboleh Ubah dan Jenis}}&lt;/noinclude&gt;

Laman ini mengandungi senarai kata-kata simpanan JavaScript. Kata-kata ini tidak boleh diguna sebagai nama pemboleh ubah, fungsi ataupun apa jua objek lain.

== Kata Kunci Simpanan JavaScript ==
Kemas kini bermula Piawai ECMA Versi 5.1 [http://www.ecma-international.org/ecma-262/5.1/Ecma-262.pdf]
*break
*case
*catch
*continue
*debugger
*default
*delete
*do
*else
*&lt;s&gt;false&lt;/s&gt;
*finally
*for
*function
*if
*in
*instanceof
*new
*&lt;s&gt;null&lt;/s&gt;
*return
*switch
*this
*throw
*&lt;s&gt;true&lt;/s&gt;
*try
*typeof
*var
*void
*while
*with

== Kata Simpanan JavaScript Buat Masa Hadapan== 
Senarai mengikut Versi 5.1 [http://www.ecma-international.org/ecma-262/5.1/Ecma-262.pdf ECMA]
*&lt;s&gt;abstract&lt;/s&gt;
*&lt;s&gt;boolean&lt;/s&gt;
*&lt;s&gt;byte&lt;/s&gt;
*&lt;s&gt;char&lt;/s&gt;
*class
*const
*&lt;s&gt;double&lt;/s&gt;
*enum
*export
*extends
*&lt;s&gt;final&lt;/s&gt;
*&lt;s&gt;float&lt;/s&gt;
*&lt;s&gt;goto&lt;/s&gt;
*implements
*import
*&lt;s&gt;int&lt;/s&gt;
*interface
*let
*&lt;s&gt;long&lt;/s&gt;
*&lt;s&gt;native&lt;/s&gt;
*package
*private
*protected
*public
*&lt;s&gt;short&lt;/s&gt;
*static
*super
*&lt;s&gt;synchronized&lt;/s&gt;
*&lt;s&gt;throws&lt;/s&gt;
*&lt;s&gt;transient&lt;/s&gt;
*&lt;s&gt;volatile&lt;/s&gt;

&lt;noinclude&gt;{{prognav|JavaScript|Struktur Leksikal|Pemboleh Ubah dan Jenis}}&lt;/noinclude&gt;

[[Kategori:JavaScript|Kata Simpanan]]

[[en:JavaScript/Reserved Words]]
[[fr:Programmation JavaScript/Mots réservés]]
[[pl:JavaScript/Słowa zarezerwowane]]</text>
      <sha1>nbiby54hxdmvv1zig5t2uggjcfwf93t</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>JavaScript/Pemboleh Ubah dan Jenis</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3291</id>
    <revision>
      <id>7686</id>
      <parentid>7685</parentid>
      <timestamp>2013-03-31T01:11:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>/* Object Types */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5679" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;{{prognav|JavaScript|Kata Simpanan|Nombor}}&lt;/noinclude&gt;

JavaScript ialah bahasa pengaturcaraan yang memiliki penjenisan renggang. Ini bermaksud bahawa anda boleh guna pemboleh ubah yang sama bagi jenis maklumat berlainan, akan tetapi anda perlu memeriksa sendiri jenis apa pemboleh ubah tersebut sekirannya perbezaan maklumat itu penting. Sebagai contoh, jika anda mahu menambah dua nombor, tetapi satu daripada pemboleh ubahnya jenis &lt;code&gt;string&lt;/code&gt;, keputusan yang anda dapat tidak semestinya keputusan yang anda sangka.

== Deklarasi Pemboleh Ubah ==

Pemboleh ubah diisytiharkan secara tersurat dengan penyataan &lt;code&gt;var&lt;/code&gt; seperti dipaparkan di bawah:

&lt;source lang=&quot;javascript&quot;&gt;
var c;
&lt;/source&gt;

Pemboleh ubah di atas diwujudkan tetapi memiliki nilai &lt;code&gt;undefined&lt;/code&gt; (tak tertakrif). Agar ia dapat diberi nilai, pemboleh ubah perlu diasalkan: 

&lt;source lang=&quot;javascript&quot;&gt;
var c = 0;
&lt;/source&gt;

Selepas diisytihar, sesebuah pemboleh ubah itu boleh diberi nilai baharau yang akan mengganti nilai lama:
&lt;source lang=&quot;javascript&quot;&gt;
c = 1;
&lt;/source&gt;

Pastikan yang pemboleh ubah disiytihar dengan &lt;code&gt;var&lt;/code&gt; sebelum (atau semasa) diperuntukkan; jika tidak, anda akan menjana &quot;pepijat skop&quot;.

&lt;!-- TODO: What is scope? --&gt;

=== Penamaan Pemboleh Ubah ===
Apabila memilih nama bagi pemboleh ubah, kita harus mematuhi beberapa peraturan:

* Huruf besar, huruf kecil abjad, garis bawah dan tanda dolar boleh diguna
* Nombor dibenarkan selepas aksara pertama
* Aksara-aksara lain tidak dibenarkan
* Nama pemboleh ubah peka huruf: huruf (besar atau kecil) memberi makna berlainan
* Pemboleh ubah tidak boleh mengguna nama kata simpanan

== Jenis-jenis Primitif ==

Jenis-jenis primitif adalah jenis-jenis yang disediakan sistem, dalam kes ini disediakan JavaScript. Jenis-jenis primitif JavaScript adalah Boolean, nombor dan teks. Pengguna dapat mewujudkan kelas sebagai tambahan kepada jenis primitif.

Jenis-jenis primitif diproses JavaScript sebagai jenis-jenis nilai dan diproses sebagai nilai. Beberpa jenis, misalnya &lt;code&gt;string&lt;/code&gt;, juga membenarkan panggilan method.

=== Jenis Boolean ===

Pemboleh ubah Boolean hanya boleh meiliki dua nilai, yakni &lt;code&gt;true&lt;/code&gt; atau &lt;code&gt;false&lt;/code&gt;.

&lt;source lang=&quot;javascript&quot;&gt;
var mayday = false;
var hari_jadi = true;
&lt;/source&gt;

=== Jenis Angka ===

Anda boleh mengguna jenis-jenis Integer dan Double pada pemboleh ubah anda, akan tetapi jenis-jenis ini diproses sebagai jenis angka.

&lt;source lang=&quot;javascript&quot;&gt;
var sal = 20;
var pal = 12.1;
&lt;/source&gt;

Dalam JavaScript ECMA angka literal anda boleh terdiri daripada 0 sehingga -+1.79769e+308. Dan oleh sebab 5e-324 merupakan infinitesimal yang dapat diperoleh, angka yang lebih kecil dibulatkan kepada 0.

=== Jenis String ===

Jenis String dan aksara lain merupakan &lt;code&gt;string&lt;/code&gt;, jadi anda dapat membina apa jua literal string yang anda perlu.

&lt;source lang=&quot;javascript&quot;&gt;
var myName = &quot;Sesuatu Nama&quot;;
var myChar = 'f';
&lt;/source&gt;

== Jenis Kompleks ==

Jenis kompleks merupakan sebuah objek, samada piawai ataupun buatan khusus. Ia terletak pada &quot;heap&quot; dan perlu dirujuk di mana-mana.

=== Jenis Tatasusunan ===
{{main|JavaScript/Arrays}}

Dengan Javascript, semua Tatasusunan (''Array'') tak berjenis. Justeru, anda dapat meletakkan kesemua yang anda mahu ke dalam Array dan atur penggunaannya kemudian.
Array ialah objek. Array memiliki kaedah (''method'') dan sifat (''property'') yang anda boleh panggil pada bila-bila masa. (Sifat &lt;code&gt;&quot;.length&quot;&lt;/code&gt; memerikan berapa item terdapat dalam array. Nilai &quot;.length&quot; bertambah sekiranya anda menambah item kepada array).  Anda dapat membuat array anda sendiri dengan mengguna penyataan &lt;code&gt;new&lt;/code&gt; disusuli dengan &lt;code&gt;Array&lt;/code&gt;, seperti dipaparkan di bawah:

&lt;source lang=&quot;javascript&quot;&gt;
var arraySaya = new Array(0, 2, 4);
var arrayLain = new Array();
&lt;/source&gt;

Array juga dapat diwujudkan dengan notasi array, yang menggunakan tanda kurung siku:

&lt;source lang=&quot;javascript&quot;&gt;
var arraySaya = [0, 2, 4];
var arrayLain = [];
&lt;/source&gt;

Array diakses menggunakan tanda kurung siku:

&lt;source lang=&quot;javascript&quot;&gt;
arraySaya[2] = &quot;Helo&quot;;
var teks = arraySaya[2];
&lt;/source&gt;

Tiada had terhadap bilangan item yang dapat distor dalam sesebuah array.

=== Jenis Objek ===

Dengan JavaScript, sebuah objek diwujudkan dengan mengguna operator baharu:
&lt;source lang=Javascript&gt;
var objekSaya = new Objek();
&lt;/source&gt;

Objek juga dapat diwujudkan dengan notasi objek yang mengguna ''curly braces'' &lt;code&gt;&quot;{  }&quot;&lt;/code&gt;:
&lt;source lang=Javascript&gt;
var objekSaya = {};
&lt;/source&gt;

Objek-objek JavaScript dapat dibina mengguna warisan dan pembatal, dan anda juga boleh mengguna polimorfisme. Tiada pengubah suai skop dan semua sifat dan metode dapat dicapai awam. Maklumat lanjut dapat dilihat dalam bab [[JavaScript/Object Oriented Programming|Pengaturcaraan Berorientasi Objek]].

Anda dapat mengakses objek-objek binaan dalaman pelayar dan juga objek-objek yang disediakan melalui pemanjang Javascript pelayar.

&lt;!-- Can I have Objects in Javascript? Yes, you can!
The syntax for implementing Objects in Javascript looks a bit different than the syntax in Java, C++, C#, or PHP, so don't let that confuse you.
Contrary to popular belief, JavaScript Objects can be built using inheritance and overriding, and you can use polymorphism. There are no scope modifiers. You can access browser built-in objects and objects provided through browser extensions.--&gt;

&lt;noinclude&gt;{{prognav|JavaScript|Kata Simpanan|Nombor}}&lt;/noinclude&gt;
{{BookCat}}

[[es:Programación en JavaScript/Variables]]
[[fr:Programmation JavaScript/Variables]]
[[it:JavaScript/Tipi di dati e variabili]]
[[pt:Javascript/Variáveis]]</text>
      <sha1>k0h0z00ijaoentziwjnz6nkglsl3c82</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategori:JavaScript</title>
    <ns>14</ns>
    <id>3300</id>
    <revision>
      <id>9763</id>
      <parentid>7675</parentid>
      <timestamp>2015-02-25T20:56:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dexbot</username>
        <id>1814</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: removing existed iw links in Wikidata</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="103" xml:space="preserve">{{center|Kategori ini mengandungi buku mengenai '''[[JavaScript]]'''.}}

[[Kategori:Bahasa penskripan]]</text>
      <sha1>siz9hz1k90vlcaf9mibikw3ti5xhcqc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>JavaScript/Pengenalan Model Objek Dokumen (DOM)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3307</id>
    <revision>
      <id>7765</id>
      <parentid>7692</parentid>
      <timestamp>2013-04-03T03:07:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>pautan</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3408" xml:space="preserve">{{prognav|JavaScript|JavaScript/Manipulasi Dokumen Waktu Jalan|JavaScript/Mencari Unsur}}

Model Objek Dokumen ataupun ''Document-Object Model'', atau '''DOM''', ialah alat JavaScript yang paling berguna. Dengan DOM, anda dapat bergerak dalam serta mengubah suai seluruh halaman web, daripada membuat tugas mudah seperti menambah unsur hinggalah mengatur semula beberpa bahagian laman tersebut.

==Nod==
DOM meleraikan sesuatu dokumen kepada ''pepohon'' atau himpunan berhierarki ''nod''.  Misalnya, lihat cebisan HTML ini:

&lt;source lang=&quot;html4strict&quot;&gt;
&lt;div id=&quot;exampleDiv&quot;&gt;Ini ialah &lt;br&gt;contoh cebisan HTML.&lt;/div&gt;
&lt;/source&gt;

Melalui DOM, JavaScript melihat ini sebagai cebisan yang mengandungi empat nod. Unsur &lt;code&gt;div&lt;/code&gt;, bermula dengan tag pemula sehingga tag penamat, ialah satu nod. &lt;code&gt;Div&lt;/code&gt; ini memiliki ''sifat'' yang diberikan kepadanya di dalam tag pemula. Sifat ini digelar &quot;id&quot; dan mempunyai ''nilai'' &quot;exampleDiv&quot;.

Tiga lagi nod dalam contoh ini terletak di dalam &lt;code&gt;div&lt;/code&gt;. Nod-nod ini dipanggil kod anak (''child nodes'') kepada &lt;code&gt;div&lt;/code&gt; oleh sebab dirangkumi unsur &lt;code&gt;div&lt;/code&gt;; dan disebabkan itu, &lt;code&gt;div&lt;/code&gt; juga dikenali sebagai ''nod induk''. Anak pertama &lt;code&gt;div&lt;/code&gt; ialah ''nod teks'', yang memiliki nilai &quot;Ini ialah&quot;. Nod teks hanya mengandungi teks; nod ini tidak mengandungi tag dan kerana itu, ia berakhir di sini.  Tag &amp;lt;br&amp;gt; ialah sebuah lagi nod, dan teks yang lain merupakan nod teks. Oleh sebab nod teks dan tag &amp;lt;br&amp;gt; berkongsi induk yang sama, nod-nod ini digelar ''nod saudara''.

== Contoh ==
 &lt;b&gt;&lt;html&gt;&lt;/b&gt;
 &lt;b&gt;&lt;head&gt;&lt;/b&gt;
 &lt;b&gt;&lt;/head&gt;&lt;/b&gt;
 &lt;b&gt;&lt;body&gt;&lt;/b&gt;
 &lt;b&gt;&amp;lt;p&lt;/b&gt; id=&quot;&lt;font color=&quot;blue&quot;&gt;DOMEx&lt;/font&gt;&quot;&lt;b&gt;&amp;gt;&amp;lt;/p&amp;gt;&lt;/b&gt;
 &lt;b&gt;&amp;lt;div&lt;/b&gt; id=&quot;&lt;font color=&quot;blue&quot;&gt;ContohDOM&lt;/font&gt;&quot;&lt;b&gt;&amp;gt;&amp;lt;/div&amp;gt;&lt;/b&gt;
 &lt;b&gt;&lt;script type=&quot;text/javascript&quot;&gt;&lt;/b&gt;
 &lt;b&gt;var&lt;/b&gt; div=document.getElementById(&quot;&lt;font color=&quot;blue&quot;&gt;ContohDOM&lt;/font&gt;&quot;); &lt;font color=&quot;green&quot;&gt;// Mencari div di atas &lt;/font&gt;
 &lt;b&gt;var&lt;/b&gt; p=document.getElementById(&quot;&lt;font color=&quot;blue&quot;&gt;DOMEx&lt;/font&gt;&quot;); &lt;font color=&quot;green&quot;&gt;// Mencari p di atas&lt;/font&gt;
 p.appendChild(div);
 &lt;b&gt;&lt;/script&gt;&lt;/b&gt;
 &lt;b&gt;&lt;/body&gt;&lt;/b&gt;
 &lt;b&gt;&lt;/html&gt;&lt;/b&gt;

Apa yang berlaku dalam contoh di atas seakan-akan kod berikut:
 &lt;b&gt;&lt;html&gt;
 &lt;head&gt;
 &lt;/head&gt;
 &lt;body&gt;
 &amp;lt;p &lt;/b&gt;id=&quot;&lt;font color=&quot;blue&quot;&gt;DOMEx&lt;/font&gt;&quot;&lt;b&gt;&amp;gt;&amp;lt;div&lt;/b&gt; id=&quot;&lt;font color=&quot;blue&quot;&gt;ContohDOM&lt;/font&gt;&quot;&lt;b&gt;&amp;gt;&amp;lt;/div&amp;gt;&amp;lt;/p&gt;
 &lt;/body&gt;
 &lt;/html&gt;&lt;/b&gt;

== Penerangan ==
Kod ini mengatur semula HTML, dan menggerakkan tag &lt;code&gt;&amp;lt;''div''&amp;gt;&lt;/code&gt; daripada tag saudara &lt;code&gt;&amp;lt;''p''&amp;gt;&lt;/code&gt; menjadi anaknya. Berikut cara ia bekerja:

Pertama, keuda-dua nod dijumpai melalui fungsi DOM, &lt;code&gt;document.getElementById()&lt;/code&gt;.  Nod ditugaskan (''assign'') kepada dua pemboleh ubah. Pemboleh ubah &lt;code&gt;div&lt;/code&gt; mencari tag yang pertama yang mengandungi sifat ID &lt;code&gt;ContohDOM&lt;/code&gt;. Pemboleh ubah &lt;code&gt;p&lt;/code&gt; pula mencari tag yang pertama yang memiliki ID &lt;code&gt;DOMEx&lt;/code&gt;, yang dalam contoh ini ialah tag &lt;code&gt;&amp;lt;''p''&amp;gt;&lt;/code&gt;.

Kod &lt;code&gt;p.appendChild()&lt;/code&gt; mengguna fungsi &lt;code&gt;appendChild&lt;/code&gt; untuk meletakkan nilai &lt;code&gt;div&lt;/code&gt; di bawah nod yang terkait dengan &quot;p&quot;, sebagi anaknya yang terakhir. Dalam kata lain, ia meletakkan tag &lt;code&gt;''div''&lt;/code&gt; ke dalam tag &lt;code&gt;''p''&lt;/code&gt;.

{{prognav|JavaScript|JavaScript/Manipulasi Dokumen Waktu Jalan|JavaScript/Mencari Unsur}}

{{BookCat}}

[[ja:JavaScript/DOM]]</text>
      <sha1>bet1ze50v4vlq3siyqclzu2fsbrfzqs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:BookCat</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3308</id>
    <revision>
      <id>7693</id>
      <timestamp>2013-03-31T02:30:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>Salinan en:T:BookCat</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1022" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;{{#switch:{{NAMESPACE}}
|{{TALKSPACE}}=
|Template={{#ifeq: {{{template-filing|}}} | deep
|[[Category:{{BOOKNAME}}/Templates{{#if:{{#titleparts:{{PAGENAME}}||3}}|/{{#titleparts:{{PAGENAME}}|-1|2}}}}|{{{1|{{#if:{{CHAPTERNAME}}|{{#titleparts:{{PAGENAME}}||-1}}}}}}} ]][[Category:Pages with deep filing]]
|[[Category:{{BOOKNAME}}/Templates|{{{1|{{#titleparts:{{FULLPAGENAME}}||2}}}}} ]]
}}
|Category={{#ifeq: {{FULLCHAPTERNAME}} | {{FULLBOOKNAME}}
|
|[[Category:{{#titleparts:{{PAGENAME}}|-1}}|{{{1|{{#titleparts:{{PAGENAME}}||-1}}}}} ]]
{{#ifeq: {{FULLCHAPTERNAME}} | Templates
| [[Category:Book-specific templates|{{{1|{{PAGENAME}}}}} ]]
}}
}}
|#default={{#ifeq: {{{filing|}}} | deep
|[[Category:{{#if:{{CHAPTERNAME}}|{{#titleparts:{{FULLPAGENAME}}|-1}}|{{FULLPAGENAME}}}}|{{{1|{{#if:{{CHAPTERNAME}}|{{#titleparts:{{PAGENAME}}||-1}}}}}}} ]][[Category:Pages with deep filing]]
|[[Category:{{FULLBOOKNAME}}|{{{1|{{#titleparts:{{FULLPAGENAME}}||2}}}}} ]]
}}
}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;{{documentation}}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>mjwb94g3rjkwis2kjfa4oi4jmuwcu56</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>JavaScript/DHTML</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3310</id>
    <revision>
      <id>7764</id>
      <parentid>7705</parentid>
      <timestamp>2013-04-03T03:06:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>pautan</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8862" xml:space="preserve">{{prognav|JavaScript|JavaScript/Nyahpepijat|JavaScript/Manipulasi Dokumen Waktu Jalan}}

DHTML ('''D'''ynamic '''HTML''') ialah gabungan JavaScript, CSS dan HTML.

== Pesanan &lt;code&gt;alert&lt;/code&gt; ==

&lt;source lang=&quot;html4strict&quot;&gt;
&lt;script type=&quot;text/javascript&quot;&gt;
    alert('Helo Dunia!');
&lt;/script&gt;
&lt;/source&gt;

Kod ini akan menampilkan pesanan &lt;code&gt;alert&lt;/code&gt;.

&lt;source lang=&quot;html4strict&quot;&gt;
&lt;script type=&quot;text/javascript&quot;&gt;
    prompt('Apa nama anda?');
&lt;/script&gt;
&lt;/source&gt;

Ini menampilkan pesanan prom.

&lt;source lang=&quot;html4strict&quot;&gt;
&lt;script type=&quot;text/javascript&quot;&gt;
confirm('Adakah anda pasti?');
&lt;/script&gt;
&lt;/source&gt;
Ini menampilkan pesanan pengesahan.

== Contoh Butang dan Pesanan &lt;code&gt;alert&lt;/code&gt; JavaScript ==
Ada kalanya lebih baik jika kita terus membuat kod. Ini contoh kod pendek:

&lt;source lang=&quot;html4strict&quot;&gt;
&lt;!DOCTYPE html PUBLIC &quot;-//W3C//DTD HTML 4.01//EN&quot; &quot;http://www.w3.org/TR/html4/strict.dtd&quot;&gt;
&lt;html lang=&quot;en&quot;&gt;
 &lt;head&gt;
  &lt;title&gt;&quot;BUTANG&quot; - Javascript&lt;/title&gt;
    &lt;script type=&quot;text/javascript&quot;&gt;
      x = 'Anda belum menekan &quot;BUTANG&quot; '
      function bom() {
        alert('TOLONG!!!, KITA AKAN MUSNAH!!');
        alert('10');
        alert('9');
        alert('8');
        alert('7');
        alert('6');
        alert('5');
        alert('4');
        alert('3');
        alert('2');
        alert('1');
        alert('!BOOM!');
        alert('Selamat sejahtera. :-)');
        x = 'Anda menekan &quot;BUTANG&quot;!';
      }
    &lt;/script&gt;
    &lt;style type=&quot;text/css&quot;&gt;
      body {
        background-color:#00aac5;
        color:#000
      }
    &lt;/style&gt;
  &lt;/head&gt;
  &lt;body&gt;
    &lt;div&gt;
      &lt;input type=&quot;button&quot; value=&quot;BUTANG - Jangan Petik&quot; onclick=&quot;bom()&quot;&gt;&lt;br /&gt;
      &lt;input type=&quot;button&quot; value=&quot;Petik di sini dan Lihat sama ada anda memetik ''BUTANG''&quot; onclick=&quot;alert(x)&quot;&gt;
    &lt;/div&gt;
    &lt;p&gt;
      Skrip ini dilesenkan di bawah kedua-dua lesen 
&lt;a href=&quot;http://www.wikipedia.org/wiki/GNU_Free_Documentation_License&quot;&gt;GFDL&lt;/a&gt;  
dan &lt;a href=&quot;GNU General Public License&quot;&gt;GPL&lt;/a&gt;. 
Lihat &lt;a href=&quot;http://ms.wikibooks.org/wiki/JavaScript&quot;&gt;Wikibuku&lt;/a&gt;
    &lt;/p&gt;
  &lt;/body&gt;
&lt;/html&gt;
&lt;/source&gt;

Apa yang dilakukan kod? Sebenarnya kod memberitahu nilai apa yang harus dimiliki pemboleh ubah &quot;x&quot; semasa laman dimuatkan. Cebisan kod seterusnya merupakan fungsi bernama &quot;bom&quot;. Badan fungsi ini menyebabkan beberapa pesanan &lt;code&gt;alert&lt;/code&gt; dipaparkan dan mengubah nilai &quot;x&quot;.

Bahagian seterusnya terdiri daripada HTML dengan sediki JavaScript yang dikepilkan bersama-sama tag INPUT. Sifat &lt;code&gt;onclick&lt;/code&gt; memberitahu induknya apa yang perlu dibuat apabila dipetik. Fungsi &lt;code&gt;bom&lt;/code&gt; ditugaskan kepada butang pertama; butang kedua hanya memaparkan pesanan &lt;code&gt;alert&lt;/code&gt; yang mengandungi nilai pemboleh ubah &quot;x&quot;.

== Contoh &lt;code&gt;if() &amp;ndash; else&lt;/code&gt; JavaScript ==

&lt;source lang=&quot;html4strict&quot;&gt;
&lt;!DOCTYPE html PUBLIC &quot;-//W3C//DTD HTML 4.01//EN&quot; &quot;http://www.w3.org/TR/html4/strict.dtd&quot;&gt;
&lt;html lang=&quot;en&quot;&gt;
  &lt;head&gt;
    &lt;title&gt;Pesanan Selamat Datang - Javascript&lt;/title&gt;
    &lt;script type=&quot;text/javascript&quot;&gt;
      function wlcmmsg() {
        nama = prompt('Apa nama anda?', '');
        betul = confirm('Anda pasti nama anda ialah ' + nama + ' ?');
        if (betul == true) {
          alert('Selamat datang ' + nama);
        } else {
          wlcmmsg();
        }
      }
    &lt;/script&gt;
    &lt;style type=&quot;text/css&quot;&gt;
      body {
        background-color:#00aac5;
        color:#000
      }
    &lt;/style&gt;
  &lt;/head&gt;
  &lt;body onload=&quot;wlcmmsg()&quot; onunload=&quot;alert('Selamat tinggal ' + nama)&quot;&gt;
    &lt;p&gt;
      Skrip ini dilesenkan di bawah lesen-lesen &lt;a href=&quot;http://www.wikipedia.org/wiki/GNU_Free_Documentation_License&quot;&gt;GFDL&lt;/a&gt; 
dan &lt;a href=&quot;GNU General Public License&quot;&gt;GPL&lt;/a&gt;. 
Lihat &lt;a href=&quot;http://textbook.wikipedia.org/wiki/Programming:Javascript&quot;&gt;Wikibooks&lt;/a&gt;
    &lt;/p&gt;
  &lt;/body&gt;
&lt;/html&gt;
&lt;/source&gt;

== Dua Skrip ==

Kita akan melihat contoh pertama tadi, akan tetapi kita akan menambah bahan pada skrip. Kali ini kita akan meminta pengguna memasukkan namanya. Pengguna juga akan ditanya sama ada mahu melawat tapak. Sediki CSS juga ditambah pada butang.

&lt;source lang=&quot;html4strict&quot;&gt;
&lt;!DOCTYPE html PUBLIC &quot;-//W3C//DTD HTML 4.01//EN&quot; &quot;http://www.w3.org/TR/html4/strict.dtd&quot;&gt;
&lt;html lang=&quot;en&quot;&gt;
  &lt;head&gt;
    &lt;title&gt;&quot;BUTANG&quot; - JavaScript&lt;/title&gt;
    &lt;script type=&quot;text/javascript&quot;&gt;
      // pemboleh ubah global x
      x = 'Anda tidak menekan &quot;BUTANG&quot; '

      function bom() {
        alert('ALAMAK! KITA AKAN MUSNAH!!');
        alert('10');
        alert('9');
        alert('8');
        alert('7');
        alert('6');
        alert('5');
        alert('4');
        alert('3');
        alert('2');
        alert('1');
        alert('!BOOM!');
        alert('Selamat sejahtera :-)');
        x = 'Anda telah menekan &quot;BUTANG&quot;';
      }
    &lt;/script&gt;
    &lt;style type=&quot;text/css&quot;&gt;
      body {
        background-color:#00aac5;
        color:#000
      }
    &lt;/style&gt;
  &lt;/head&gt;
  &lt;body onload=&quot;selamat_datang()&quot;&gt;
    &lt;script type=&quot;text/javascript&quot;&gt;
      function selamat_datang() {
        var nama = prompt('Siapa nama anda?', '');
        if (nama == &quot;&quot; || nama == &quot;null&quot;) { 
          alert('Anda belum memasukkan nama');
          selamat_datang();
          return false;
        }
        var lawat = confirm('Anda mahu melawat tapak web ini?')
        if (lawat == true) {
          alert('Selamat datang ' + nama);
        } else {
          window.location=history.go(-1);
        }
      }
    &lt;/script&gt;
    &lt;div&gt;
      &lt;input type=&quot;button&quot; value=&quot;BUTANG - Jangan Klik&quot; onclick=&quot;bom()&quot; STYLE=&quot;color: #ffdd00; background-color: #ff0000&quot;&gt;&lt;br&gt;
      &lt;input type=&quot;button&quot; value=&quot;Klik di sini dan lihat sama ada anda telah memetik ''BUTANG''&quot;Click Here onclick=&quot;alert(x)&quot;&gt;
    &lt;/div&gt;
    &lt;p&gt;
     Skrip ini dilesenkan di bawah lesen-lesen &lt;a href=&quot;http://www.wikipedia.org/wiki/GNU_Free_Documentation_License&quot;&gt;GFDL&lt;/a&gt; 
dan &lt;a href=&quot;GNU General Public License&quot;&gt;GPL&lt;/a&gt;. 
Lihat &lt;a href=&quot;http://textbook.wikipedia.org/wiki/Programming:Javascript&quot;&gt;Wikibooks&lt;/a&gt;,
    &lt;/p&gt;
  &lt;/body&gt;
&lt;/html&gt;
&lt;/source&gt;
&lt;source lang=&quot;html4strict&quot;&gt;
&lt;!DOCTYPE html PUBLIC &quot;-//W3C//DTD HTML 4.01//EN&quot; &quot;http://www.w3.org/TR/html4/strict.dtd&quot;&gt;
&lt;html lang=&quot;en&quot;&gt;
  &lt;head&gt;
    &lt;title&gt;Kalkulator&lt;/title&gt; 
    &lt;script type=&quot;text/javascript&quot;&gt; 
    function multi() { 
      var a = document.Kalkulator.no1.value;
      var b = document.Kalkulator.no2.value;
      var p = (a*b);
      document.Kalkulator.hasil.value = p;
    }
 
    function divi() {
      var d = document.Kalkulator.dividend.value;
      var e = document.Kalkulator.divisor.value;
      var q = (d/e);
      document.Kalkulator.quotient.value = q;
    }
 
    function circarea() { 
      var r = document.Kalkulator.jejari.value;
      pi = 3.1415926535897932384626433832795028841971693993751058209749445923078164062862089986280348253421170679821480865132823066470938446095505822317253594081284811174502841027019385211055596446229489549303819644288109756659334461284756
48233786783165;
      var a = pi*(r*r);
      document.Kalkulator.luas.value = a;
      var c = 2*pi*r;
      document.Kalkulator.lilitan.value = c;
    }
    &lt;/script&gt;
    &lt;style type=&quot;text/css&quot;&gt;
      body {
        background-color:#00aac5;
        color:#000
      }
 
      label {
        float:left;
        width:7em
      }
    &lt;/style&gt;
  &lt;/head&gt; 
  &lt;body&gt; 
    &lt;h1&gt;Kalkulator&lt;/h1&gt; 
    &lt;form name=&quot;Kalkulator&quot; action=&quot;&quot;&gt;
      &lt;fieldset&gt;
        &lt;legend&gt;Darab&lt;/legend&gt;
        &lt;input type=&quot;text&quot; name=&quot;no1&quot;&gt; × &lt;input type=&quot;text&quot; name=&quot;no2&quot;&gt; 
        &lt;input type=&quot;button&quot; value=&quot;=&quot; onclick=&quot;multi()&quot;&gt;
        &lt;input type=&quot;text&quot; name=&quot;hasil&quot;&gt;
      &lt;/fieldset&gt;
      &lt;fieldset&gt;
        &lt;legend&gt;Bahagi&lt;/legend&gt;
        &lt;input type=&quot;text&quot; name=&quot;dividend&quot;&gt; ÷ &lt;input type=&quot;text&quot; name=&quot;divisor&quot;&gt; 
        &lt;input type=&quot;button&quot; value=&quot;=&quot; onclick=&quot;divi()&quot;&gt;
        &lt;input type=&quot;text&quot; name=&quot;quotient&quot;&gt;
      &lt;/fieldset&gt;
      &lt;fieldset&gt;
        &lt;legend&gt;Luas dan Lilitan Bulatan &lt;/legend&gt;
        &lt;p&gt;(Mengguna pi sehingga 240 d.p)&lt;/p&gt;
        &lt;div&gt;
          &lt;label for=&quot;radius&quot;&gt;Taipkan jejari&lt;/label&gt; &lt;input type=&quot;text&quot; name=&quot;jejari&quot; id=&quot;jejari&quot; value=&quot;&quot;&gt; 
        &lt;/div&gt;
        &lt;div&gt;
          &lt;input type=&quot;button&quot; value=&quot;=&quot; onclick=&quot;circarea()&quot;&gt;
        &lt;/div&gt;
        &lt;div&gt;
          &lt;label for=&quot;area&quot;&gt;Luas&lt;/label&gt; &lt;input type=&quot;text&quot; name=&quot;luas&quot; id=&quot;luas&quot; value=&quot;&quot;&gt;
        &lt;/div&gt;
        &lt;div&gt;
          &lt;label for=&quot;lilitan&quot;&gt;Lilitan&lt;/label&gt; &lt;input type=&quot;text&quot; name=&quot;lilitan&quot; id=&quot;lilitan&quot; value=&quot;&quot;&gt;
        &lt;/div&gt;
      &lt;/fieldset&gt;
    &lt;/form&gt; 
    &lt;p&gt;Kod dilesenkan di bawah &lt;a href=&quot;http://www.gnu.org/licenses/gpl.html&quot;&gt;GNU GPL&lt;/a&gt;.&lt;/p&gt;
  &lt;/body&gt; 
&lt;/html&gt;

&lt;/source&gt;

{{Nota penterjemah|''Mencuba kod'': Seperti biasa, anda boleh menaip kod ini dalam fail html dan mencuba pelaksanaan kod dengan membuka fail dengan pelayar anda}}

{{prognav|JavaScript|JavaScript/Nyahpepijat|JavaScript/Manipulasi Dokumen Waktu Jalan}}

{{BookCat}}</text>
      <sha1>pxt983nru93ef0m9zkfph6as84i11qo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>JavaScript/Manipulasi Dokumen Waktu Jalan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3311</id>
    <revision>
      <id>7710</id>
      <parentid>7709</parentid>
      <timestamp>2013-04-01T00:31:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>Selesai</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1913" xml:space="preserve">{{prognav|JavaScript|JavaScript/DHTML|JavaScript/Pengenalan Model Objek Dokumen (DOM)}}


&lt;u&gt;'''Manipulasi Dokumen Waktu Jalan'''&lt;/u&gt;&lt;br /&gt;
(Runtime Document Manipulation)

{{Nota penterjemah|Seperti biasa anda boleh mencuba kod yang dipaparkan dengan membuat fail HTML dan membukanya dengan pelayar}}

JavaScript dapat memanipulasi dokumen HTML yang telah dimuatkan ke dalam pelayar dengan menggunakan DOM (Model Objek Dokumen). Ini contohnya:

&lt;source lang=&quot;javascript&quot;&gt;
&lt;html&gt;
&lt;head&gt;
&lt;script type=&quot;text/javascript&quot;&gt;
      function tunjukPesanan() 
      {
          var divObj = document.getElementById(&quot;teksPesanan&quot;);
          if(divObj) {
             divObj.innerHTML=&quot;&lt;b&gt;Ini pesanan baharu daripada Javascript&lt;/b&gt;&quot;;
          }
      }
&lt;/script&gt;
&lt;/head&gt;
   &lt;body&gt;
         &lt;input type=&quot;button&quot; value=&quot;Tunjuk Pesanan&quot; onclick=&quot;tunjukPesanan();&quot; /&gt;
         &lt;div id=&quot;teksPesanan&quot; style=&quot;width:400px; height:200px;color:#00FF00&quot;&gt;&lt;/div&gt; 
   &lt;/body&gt;
&lt;/html&gt;
&lt;/source&gt;

Apabila dimuatkan ke dalam pelayar, dokumen HTML akan menunjukkan satu butang &quot;Tunjuk Pesanan&quot;. Kita dapat melihat pesanan yang dipaprkan di bawah butang dengan memetik butang itu.

Jika kita lihat kod JavaScript di atas, kita dapat lihat bahawa fungsi JavaScript &lt;code&gt;tunjukPesanan()&lt;/code&gt; dipanggil setiap kali kita memetik butang &quot;Tunjuk Pesanan&quot;.

&lt;source lang=&quot;javascript&quot;&gt;  
var divObj = document.getElementById(&quot;teksPesanan&quot;);
&lt;/source&gt;

Objek '''''document''''' ialah objek DOM yang merujuk kepada HTML yang dimuatkan. Dengan mengguna metode   '''''getElementById()''''' dan dengan mengunjukkan &lt;code&gt;id/name&lt;/code&gt; unsur HTML berkaitan, kita dapat mengakses perwakilan DOM unsur tersebut (dalam kes ini, tag &lt;code&gt;div&lt;/code&gt;). Kita tambah unsur HTMK yang baharu kepada dokumen HTML dengan menggunakan sifat '''''innerHTML'''''.


{{prognav|JavaScript|JavaScript/DHTML|JavaScript/Pengenalan Model Objek Dokumen (DOM)}}

{{BookCat}}</text>
      <sha1>1h5ld9mbpttpikr67g7shzxrw8wx76z</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>JavaScript/Mencari Unsur</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3312</id>
    <revision>
      <id>7712</id>
      <parentid>7711</parentid>
      <timestamp>2013-04-01T00:53:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>Selesai</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1788" xml:space="preserve">{{prognav|JavaScript|Pengenalan Model Objek Dokumen (DOM)|Menambah Unsur}}

Kaedah yang paling biasa bagi mengenal pasti unsur-unsur laman dalam DOM ialah dengan mengguna metode  &lt;code&gt;document.getElementById(id)&lt;/code&gt;.

== Penggunaaan Mudah ==
Katakan kita ada kod di bawah pada sesuatu laman:

&lt;source lang=&quot;html4strict&quot;&gt;
&lt;div id=&quot;myDiv&quot;&gt;kandungan&lt;/div&gt;
&lt;/source&gt;
Cara yang mudah untuk mencari unsur ini dengan JavaScript adalah:

&lt;source lang=&quot;javascript&quot;&gt;
var myDiv = document.getElementById(&quot;myDiv&quot;); // Akan mencari unsur DIV melalui ID; dalam kes ini, 'myDiv'.
&lt;/source&gt;

== Penggunaan &lt;code&gt;getElementsByTagName&lt;/code&gt; ==

Cara lain bagi mencari unsur pada laman web ialah dengan mengguna metode &lt;code&gt;ElementsByTagName(name)&lt;/code&gt;.&lt;br /&gt;
Metode ini akan memulangkan &lt;code&gt;array&lt;/code&gt; semua unsur ''nama'' yang terdapat dalam nod.

{{Nota penterjemah|Perhatikan dengan teliti kod &quot;ElementsByTagName(name)&quot;. Pemboleh ubah &quot;(name)&quot; sebenarnya dapat diubah, mengikut pilihan kita}} 

Katakan kita ada kod ini pada halaman:
&lt;source lang=&quot;html4strict&quot;&gt;
&lt;div id=&quot;myDiv&quot;&gt;
    &lt;p&gt;Perenggan 1&lt;/p&gt;
    &lt;p&gt;Perenggan 2&lt;/p&gt;
    &lt;h1&gt;Pengepala HTML&lt;/h1&gt;
    &lt;p&gt;Perenggan 3&lt;/p&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;/source&gt;
Dengan menggunakan metode &lt;code&gt;getElementsByTagName&lt;/code&gt;, kita memperoleh sebuah &lt;code&gt;array&lt;/code&gt; kesemua unsur  &lt;nowiki&gt;&lt;p&gt;&lt;/nowiki&gt; dalam unsur &lt;code&gt;div&lt;/code&gt;:
&lt;source lang=&quot;javascript&quot;&gt;
var myDiv = document.getElementById(&quot;myDiv&quot;); // dapatkan div
var myPerenggan = myDiv.getElementsByTagName('P'); //dapatkan semua perenggan dalam 'div'

// sebagai contoh, anda boleh mendapatkan perenggan kedua (indeks array bermula daripada 0)
var mySecondPar = myParagraphs[1]
&lt;/source&gt;

{{prognav|JavaScript|Pengenalan Model Objek Dokumen (DOM)|Menambah Unsur}}
[[Kategori:JavaScript|Mencari Unsur]]</text>
      <sha1>da4r6rlrpuwmuvixo1bis2jd2sqpmdu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategori:Bahasa penskripan</title>
    <ns>14</ns>
    <id>3313</id>
    <revision>
      <id>9761</id>
      <parentid>7759</parentid>
      <timestamp>2015-02-25T20:56:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dexbot</username>
        <id>1814</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: removing existed iw links in Wikidata</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="91" xml:space="preserve">Laman ini mengandungi senarai bahasa-bahasa penskripan.

[[Kategori:Bahasa pengaturcaraan]]</text>
      <sha1>8o6mobxz38fclq9p87uyco0yzv0ylcf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>JavaScript/Menambah Unsur</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3314</id>
    <revision>
      <id>7715</id>
      <timestamp>2013-04-01T01:12:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>Selesai, kod BM OK</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2031" xml:space="preserve">{{prognav|JavaScript|Mencari Unsur|Mengubah Unsur}}

== Penggunaan Asas ==
Dengan mengguna ''Model Objek Dokumen'' (DOM), kita dapat membuat unsur-unsur HTML pada dokumen. Mari kita reka &lt;code&gt;div&lt;/code&gt;.

&lt;source lang=&quot;javascript&quot;&gt;
var myDiv = document.createElement(&quot;div&quot;);
&lt;/source&gt;

Bagaimana sekiranya anda mahu &lt;code&gt;div&lt;/code&gt; yang mengandungi &lt;code&gt;id&lt;/code&gt; atau &lt;code&gt;class&lt;/code&gt;?
&lt;source lang=&quot;javascript&quot;&gt;
var myDiv = document.createElement(&quot;div&quot;);
myDiv.id = &quot;myDiv&quot;;
myDiv.class = &quot;main&quot;;
&lt;/source&gt;

Dan jika anda mahu menambahnya pada laman? Mari kita guna DOM sekali lagi...

&lt;source lang=&quot;javascript&quot;&gt;
var myDiv = document.createElement(&quot;div&quot;);
myDiv.id = &quot;myDiv&quot;;
myDiv.class = &quot;main&quot;;
document.documentElement.appendChild(myDiv);
&lt;/source&gt;

== Kegunaan Lanjut ==
Katakan kita ada sebuah laman HTML ringkas...

&lt;source lang=&quot;html4strict&quot;&gt;
&lt;html&gt;
&lt;head&gt;
&lt;/head&gt;
&lt;body bgcolor=&quot;white&quot; text=&quot;blue&quot;&gt;
&lt;h1&gt; Butang ringkas buatan JavaScript &lt;/h1&gt;
&lt;div id=&quot;butang&quot;&gt;&lt;/div&gt;
&lt;/body&gt;
&lt;/html&gt;
&lt;/source&gt;

Di mana &lt;code&gt;div&lt;/code&gt; memiliki &lt;code&gt;id&lt;/code&gt; &quot;butang&quot;. mari kita tambah butang:

&lt;source lang=&quot;javascript&quot;&gt;
myButton = document.createElement(&quot;input&quot;);
myButton.type = &quot;button&quot;;
myButton.value = &quot;butang saya&quot;;
placeHolder = document.getElementById(&quot;butang&quot;);
placeHolder.appendChild(myButton);
&lt;/source&gt;

Kod HTML kelihatan demikian:
&lt;source lang=&quot;html4strict&quot;&gt;
&lt;html&gt;
&lt;head&gt;
&lt;/head&gt;
&lt;body bgcolor=&quot;white&quot; text=&quot;blue&quot;&gt;
&lt;h1&gt; Butang ringkas buatan JavaScript &lt;/h1&gt;
&lt;div id=&quot;butang&quot;&gt;&lt;/div&gt;
&lt;/body&gt;
&lt;script&gt;
myButton = document.createElement(&quot;input&quot;);
myButton.type = &quot;button&quot;;
myButton.value = &quot;butang saya&quot;;
placeHolder = document.getElementById(&quot;butang&quot;);
placeHolder.appendChild(myButton);
&lt;/script&gt;
&lt;/html&gt;
&lt;/source&gt;

Sekarang laman akan memaparkan butang yang dijana oleh JavaScript.

{{Nota penterjemah|Perhatikan kod dengan teliti. Lihat di mana &quot;button&quot; boleh diubah kepada &quot;butang&quot; dan di mana ia tidak boleh diubah}}


{{prognav|JavaScript|Mencari Unsur|Mengubah Unsur}}
[[Kategori:JavaScript|Menambah Unsur]]</text>
      <sha1>r4k9dy4bknltqqln5lwtp926pw4a970</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>JavaScript/Mengubah Unsur</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3315</id>
    <revision>
      <id>7717</id>
      <parentid>7716</parentid>
      <timestamp>2013-04-02T01:35:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>Selesai</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="937" xml:space="preserve">{{prognav|JavaScript|Menambah Unsur|Mengubah Gaya Unsur}}
{{tunas}}

Bagi mengubah unsur, anda boleh menggunakan nama argumen sebagai nilai yang anda mahu ubah.

Misalnya, katakan kita ada butang, dan kita mahu mengubah nilainya.

&lt;source lang=&quot;html4strict&quot;&gt;
&lt;input type=&quot;button&quot; id=&quot;butangSaya&quot; value=&quot;Saya sebuah butang!&quot;&gt;
&lt;/source&gt;
Kemudian, kita dapat mengguna JavaScript dalam laman dan lakukan ini bagi mengubah nilai butang: 

&lt;source lang=&quot;javascript&quot;&gt;
butangSaya = document.getElementById(&quot;butangSaya&quot;); //mencari dan mengenal pasti unsur input buta id 'butangSaya;.
butangSaya.value = &quot;Saya butang yang ditukar!&quot;; //menukar nilai
&lt;/source&gt;

Bagi menukar ''jenis'' input (misalnya, butang kepada teks), gunakan:

&lt;source lang=&quot;javascript&quot;&gt;
butangSaya.type = &quot;teks&quot;; //menukar jenis input daripada 'butang' kepada 'teks'.
&lt;/source&gt;

{{prognav|JavaScript|Menambah Unsur|Mengubah Gaya Unsur}}
[[Kategori:JavaScript|Mengubah Unsur]]</text>
      <sha1>k3geunovmte25fbhlmbdto0jd1lmroa</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Tunas</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3316</id>
    <revision>
      <id>7728</id>
      <parentid>7718</parentid>
      <timestamp>2013-04-02T02:08:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>Kemas</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="831" xml:space="preserve">{{ambox|type=content|text='''Seorang pembaca telah mengenal pasti bahawa {{is book|book|halaman atau bahagian}} ini sebagai sebuah draf atau kerangka.'''&lt;br/&gt;Anda boleh membantu [{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|action=edit}} mengembangkan kerja ini], atau anda boleh meminta bantuan di [[WB:PROJECTS|bilik projek]].}}&lt;includeonly&gt;{{#ifeq:{{{example|no}}}|no|[[Category:{{#ifeq:{{ARTICLESPACE}}|Wikijunior|Tunas Wikijunior|Tunas}}|{{#ifeq:{{ARTICLESPACE}}|Wikijunior|{{PAGENAME}}|{{FULLPAGENAME}}}}]]}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;

Templat ini menambah laman ke [[:Kategori:Tunas]], melainkan jika laman terkandung dalam ruang nama  Wikijunior. Jika demikian, ia akan menambah laman ke [[:Kategori:Tunas Wikijunior]].

[[en:Template:Stub]]
[[nl:Sjabloon:Beg]]
[[vi:Tiêu bản:Sơ khai]]
[[Kategori:Templat tunas {{PAGENAME}}]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>lm7w292u18pamo8c6kxvrby4rloyaty</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Ambox/core</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3317</id>
    <revision>
      <id>7719</id>
      <timestamp>2013-04-02T01:45:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>Salin en:T:Ambox/core</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2195" xml:space="preserve">&lt;table class=&quot;metadata plainlinks ambox {{#switch:{{{small|}}}
| left = mbox-small-left
}} {{#switch:{{{type|}}}
| speedy     = ambox-speedy
| delete     = ambox-delete
| content    = ambox-content
| style      = ambox-style
| move       = ambox-move
| protection = ambox-protection
| notice     &lt;!-- notice = default --&gt;
| #default   = ambox-notice
}}&quot; style=&quot;{{{style|}}}&quot;&gt;
&lt;tr&gt;
{{#switch:{{{image|}}}
| blank    &lt;!-- Fall back to &quot;none&quot;, since deprecated. --&gt;
| none = &lt;td class=&quot;mbox-empty-cell&quot;&gt;&lt;/td&gt;   &lt;!-- No image. Cell with some width or padding necessary for text cell to have 100% width. --&gt;
| #default = 
  &lt;td class=&quot;mbox-image&quot;&gt;{{
  #switch:{{{small|}}}
  | left = &lt;!-- Don't use the DIV --&gt; 
  | #default = &lt;div style=&quot;width: 52px;&quot;&gt; 
  }}
  {{#if:{{{image|}}}
  | {{{image}}}
  | [[File:{{#switch:{{{type|}}}
    | speedy     = Ambox warning pn.svg
    | delete     = Ambox warning pn.svg
    | content    = Book important2.svg
    | style      = Edit-clear.svg
    | move       = Merge-split-transwiki default.svg
    | protection = Padlock-silver-medium.svg
    | notice          &lt;!-- notice = default --&gt;
    | #default   = Information icon4.svg
    }} | {{#switch:{{{small|}}} 
      | left = 20x20px 
      | #default = 40x40px 
      }} |link=|alt=]]
  }}{{#switch:{{{small|}}}
  | left = &lt;!-- Don't use the /DIV --&gt;
  | #default = &lt;/div&gt; 
  }}&lt;/td&gt;
}}
&lt;td class=&quot;mbox-text&quot; style=&quot;{{{textstyle|}}}&quot;&gt; {{{text}}} &lt;/td&gt;
{{#if:{{{imageright|}}}
| {{#ifeq:{{{imageright|}}}|none
  | &lt;!-- No image. --&gt;
  | &lt;td class=&quot;mbox-imageright&quot;&gt;{{#switch:{{{small|}}}
    | left = {{{imageright}}}
    | #default = &lt;div style=&quot;width: 52px;&quot;&gt; {{{imageright}}} &lt;/div&gt;
    }}&lt;/td&gt;
  }}
}}
&lt;/tr&gt;
&lt;/table&gt;&lt;!-- 
Detect and report usage with faulty &quot;type&quot; parameter:
--&gt;{{#switch:{{{type|}}}
|   &lt;!-- No type fed, is also valid input --&gt;
| speedy
| delete
| content
| style
| move
| protection
| notice     = &lt;!-- Do nothing, valid &quot;type&quot; --&gt;
| #default   = &lt;div style=&quot;text-align: center;&quot;&gt;This message box is using an invalid &quot;type={{{type|}}}&quot; parameter and needs fixing.&lt;/div&gt;
}}&lt;noinclude&gt;
{{documentation}}
&lt;!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --&gt;
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>tb1vy56jqr2f8rxcta3c3zxkitwyn88</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Ambox</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3319</id>
    <revision>
      <id>7721</id>
      <timestamp>2013-04-02T01:48:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '&lt;!--{{Ambox}} begin--&gt;{{#switch:{{{small|}}} | left =    {{Ambox/core   | small      = left   | type       = {{{type|}}}   | image      = {{#if:{{{smallimag...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="944" xml:space="preserve">&lt;!--{{Ambox}} begin--&gt;{{#switch:{{{small|}}}
| left = 
  {{Ambox/core
  | small      = left
  | type       = {{{type|}}}
  | image      = {{#if:{{{smallimage|}}}
                 | {{{smallimage}}}
                 | {{{image|}}}
                 }}
  | imageright = {{#if:{{{smallimageright|}}}
                 | {{{smallimageright}}}
                 | {{{imageright|}}}
                 }}
  | style      = {{{style|}}}
  | textstyle  = {{{textstyle|}}}
  | text       = {{#if:{{{smalltext|}}}
                 | {{{smalltext}}} 
                 | {{{text}}} 
                 }}
  }}
| #default = 
  {{Ambox/core
  | type       = {{{type|}}}
  | image      = {{{image|}}}
  | imageright = {{{imageright|}}}
  | style      = {{{style|}}}
  | textstyle  = {{{textstyle|}}}
  | text       = {{{text}}}
  }}
}}&lt;!--{{Ambox}} end--&gt;&lt;noinclude&gt;
{{Documentation}}
&lt;!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --&gt;
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>71dedvqsi5zx5gybeme7bvom2cuhqki</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Is book</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3320</id>
    <revision>
      <id>7722</id>
      <timestamp>2013-04-02T01:50:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '&lt;includeonly&gt;{{#ifeq:{{#titleparts:{{FULLPAGENAME}}}}|{{#titleparts:{{FULLPAGENAME}}|1}}|{{{book|{{{1|}}}}}}|{{{page|{{{2|}}}}}}}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt; ...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="240" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;{{#ifeq:{{#titleparts:{{FULLPAGENAME}}}}|{{#titleparts:{{FULLPAGENAME}}|1}}|{{{book|{{{1|}}}}}}|{{{page|{{{2|}}}}}}}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;
Adakah ini buku atau halaman?
[[Kategori:Templat utiliti|{{PAGENAME}}]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>83ibwr5iek7m5i14lwkf0usezu6nbt5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>JavaScript/Menyingkir Unsur</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3322</id>
    <revision>
      <id>7767</id>
      <parentid>7766</parentid>
      <timestamp>2013-04-03T03:10:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>sortkey</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="479" xml:space="preserve">{{prognav|JavaScript|Mengubah Gaya Unsur|Pengendali Peristiwa}}
{{tunas}}

Anda dapat menyingkir unsur daripada dokumen dengan cari ini:

&lt;source lang=&quot;javascript&quot;&gt;
//dapatkan nod unsur
element = document.getElementById(&quot;element&quot;);

//singkir unsur daripada dokumen
document.removeChild(element);
&lt;/source&gt;
Ini akan membuang unsur yang mempunyai &lt;code&gt;id&lt;/code&gt; 'element'.

{{prognav|JavaScript|Mengubah Gaya Unsur|Pengendali Peristiwa}}

[[Kategori:JavaScript|Menyingkir Unsur]]</text>
      <sha1>ckfpdtjmtvn3xt3ylo3v7x5mq0bvobc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Lembaran Gaya Lata</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3323</id>
    <revision>
      <id>9388</id>
      <parentid>8280</parentid>
      <timestamp>2014-06-18T15:11:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>kemas</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3331" xml:space="preserve">&lt;!-- Tunjuk kegunaan CSS dalam buku tentang CSS --&gt;
{{CSS:rendered-no-border|1=
&lt;div style=&quot;margin:0; padding:0; border-bottom-left-radius:5em; border-top-right-radius:5em; border:3px green solid; width:100%; align:center; background-color:LightBlue&quot;&gt;
&lt;h1 style=&quot;margin-bottom:0; letter-spacing;2px; font-family:Verdana, Geneva, sans-serif; font-size:5em; font-variant:small-caps; font-weight:bold;  text-align:left; padding:0.25em;&quot;&gt;
&lt;span style=&quot;color:MidnightBlue&quot;&gt;L&lt;/span&gt;&lt;span style=&quot;color:SlateBlue&quot;&gt;embaran&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;color:DarkSlateBlue&quot;&gt;G&lt;span style=&quot;color:RoyalBlue&quot;&gt;aya&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;color:MediumBlue&quot;&gt;L&lt;/span&gt;&lt;span style=&quot;color:DodgerBlue&quot;&gt;ata&lt;span&gt; &lt;/h1&gt;
&lt;p style=&quot;margin-top:0; margin-bottom:0; font-size: 4.5em; font-style:italic; color: white; text-shadow: black 0.1em 0.1em 0.2em; text-align:right; padding-right:2em;&quot;&gt;CSS&lt;/p&gt;
&lt;/div&gt;
}}

__NOTOC__
Buku ini ialah panduan bagi Lembaran Gaya Lata, ''Cascading Style Sheets'', atau lebih dikenali dengan singkatan '''CSS'''. Teknik ini diguna secara meluas dalam laman-laman sesawang termasuk Wikipedia, bagi menentukan gaya visual dan penampilan laman-laman.

== Kandungan ==
{{Print version|Cascading Style Sheets/Print version}}
{{wikipedia|Lembaran Gaya Lata}}
{{prerequisite|Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)}}

# [[/Prakata Penterjemah/]]
# [[/Pengenalan/]] {{stage short|100%}}
# [[/Mengguna CSS pada HTML dan XHTML/]] &amp;ndash; pautan, pembenaman dan sebaris {{stage short|100%}}
# [[/Mengguna CSS pada XML/]] {{stage short|100%}}
# Pembinaan CSS 
## [[/Sintaks/]] {{stage short|100%|21-06-2013}}
## [[/Mentakrif Peraturan Gaya/]] {{stage short|25%}}
## [[/Panjang dan Unit/]] {{stage short|25%}}
## [[/Pemilih/]] {{stage short|50%}}
## [[/Peraturan Warisan/]]
## [[/Important/|Kata Kunci ''Important'']]
# Tampilan CSS 
## [[/Warna/]]
## [[/Fon dan Teks/]]
## [[/Pautan/]] {{stage short|100%|06-07-2013}}
## [[/Pseudounsur dan Pseudokelas/]]
## [[/Pengetipan/]]
## [[/Senarai/]]
## [[/Model Kotak/]] — menentukan saiz dan bentuk unsur
## [[/Sempadan/]]
## [[/Latar Belakang/]]
## [[/Shorthand Properties/]]
## [[/Cursor/]]
## [[/Gradients/]]
## [[/Sprites/]]
# CSS Layout
## [[/Centering/]]
## [[/Positioning/]]
## [[/Tables/]]
## [[/Floating Elements/]]
## [[/Typography/]]
## [[/Media Types/]]
## [[/Multi-Column Layout/]]
## [[/z-index/]]
# CSS URI Schemes
## [[/MHTML URIs/]]
## [[/Data URIs/]]
# CSS Applications
## [[/CSS Menus/]]
## [[/Breadcrumbs/]]
## [[/User Style Sheets/]]
# Troubleshooting
## [[/Standards Mode and Quirks Mode/|Standards Mode and Quirks Mode]]
## [[/Compatibility/|Browser Compatibility]]
## [[/Troubleshoot Order/|CSS Source Order]] (Troubleshooting the cascade of repeated selectors)
# Appendices
## [[/Hacks and Filters/]]
## [[/Browser Extensions/]]
## [[/Links/]]
## [[/Index of Properties/]]
## [[/Index/]]
## [[/Glossary/]]
## [[/Detailed TOC/]]
## [[/Penyumbang/]]
## [[/To Do/]]

== Wikibuku Berkaitan ==
* [[HTML]]
* [[HTML5]]
* [[XHTML]]
* [[JavaScript]]
* [[Lata CSS]]

{{Subject|Markup languages}}
{{alphabetical|C}}
{{status|75%}}

[[Kategori:Lembaran Gaya Lata| ]]

[[id:Pemrograman CSS]]
[[de:Websiteentwicklung: CSS]]
[[et:CSS]]
[[en:Cascading Style Sheets]]
[[fr:Le langage CSS]]
[[gl:CSS]]
[[it:CSS]]
[[he:CSS]]
[[nl:Cascading Style Sheets]]
[[ja:CSS]]
[[ka:CSS]]
[[pl:CSS]]
[[zh:CSS]]
[[ru:CSS]]</text>
      <sha1>89qvvv0bwzeiwmg6b5recb8xxlr3x36</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>JavaScript/Mengubah Gaya Unsur</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3324</id>
    <revision>
      <id>7770</id>
      <parentid>7732</parentid>
      <timestamp>2013-04-03T03:12:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>/* Gaya Bertanda Sengkang */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1820" xml:space="preserve">{{prognav|JavaScript|Mengubah Unsur|Menyingkir Unsur}}

Bagi mengubah sifat gaya sesebuah unsur, tukar nilai berkaitan dengan sifat tersebut di bawah argumen &quot;style&quot;. 

Mari kita terus menggunakan contoh butang:

&lt;source lang=&quot;html4strict&quot;&gt;
&lt;input type=&quot;button&quot; id=&quot;myButton&quot; value=&quot;Saya butang!&quot;&gt;
&lt;/source&gt;
Katakan kita mahu menyorok butang dengan sifat &quot;display&quot; (paparan). Dengan [[Lembaran Gaya Lata|CSS]], ini dapat dilakukan dengan:

&lt;source lang=&quot;css&quot;&gt;
#myButton { display: none; }
&lt;/source&gt;

Sekiranya butang itu pada awalnya dapat kelihatan akan tetapi kita mahu menyoroknya kemudian dengan JavaScript, kita dapat lakukannya dengan kod (JavaScript) berikut:

&lt;source lang=&quot;javascript&quot;&gt;
myButton = document.getElementById(&quot;myButton&quot;); //mencari dan mengenal pasti unsur input daripada 'id' 'myButton' 
myButton.style.display = &quot;none&quot;; //menyorok unsur
&lt;/source&gt;

== Gaya Bertanda Sengkang ==

Beberapa sifat gaya bersengkang. Dalam kes-kes ini, sifat JavaScript yang berkaitan tidak memiliki tanda sengkang akan tetapi huruf yang muncul selepas tanda sengkang ditulis dengan huruf besar (Ini dikenali sebagai ''camel-case'' atau &quot;huruf unta&quot;).

Misalnya, katakan anda mahu teks dalam butang ditulis dalam huruf tebal. Dengan CSS, ini dapat dilakukan dengan:
&lt;source lang=&quot;css&quot;&gt;
#myButton { font-weight: bold; }
&lt;/source&gt;

Sekiranya pasa asalnya butang ditulis dengan huruf biasa, akan tetapi anda mahu mengubahnya menjadi tebal dengan mengguna JavaScript:

&lt;source lang=&quot;javascript&quot;&gt;
myButton = document.getElementById(&quot;myButton&quot;); //mencari dan mengenal pasti unsur input daripada 'id' 'myButton' 
myButton.style.fontWeight = &quot;bold&quot;; //menjadikan teks tebal
&lt;/source&gt;

{{prognav|JavaScript|Mengubah Unsur|Menyingkir Unsur}}

[[Kategori:JavaScript|Mengubah Gaya Unsur]]

[[en:JavaScript/Changing Element Styles]]</text>
      <sha1>o1l3vqntmtacxu3bnr7lcz3stk5ld6p</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Lembaran Gaya Lata/Penyumbang</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3325</id>
    <revision>
      <id>7927</id>
      <parentid>7735</parentid>
      <timestamp>2013-04-12T11:07:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>/* Para Penyumbang */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="508" xml:space="preserve">== Para penyumbang ==

Senarai penyumbang buku sumber di Wikibooks (Inggeris):

:[[:en:User:Monkeymatt|Monkeymatt]]: Put in all of the linked pages on wikibooks up to the selectors, may come back and do more later
:[[:en:User:Sydius|Sydius]]: Work on introduction
:[[:en:User:CyberSkull|CyberSkull]]: Added some color stuff and the cursors page, CSS3.
:[[:en:User:Psweatte|Psweatte]]: Added centering, MHTML, etc.

[[Kategori:{{FULLBOOKNAME}}|{{FULLCHAPTERNAME}}]]

[[en:Cascading Style Sheets/Contributors]]</text>
      <sha1>bfizxhv7xm8fab7028vsa20bk60hj9l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3326</id>
    <revision>
      <id>7963</id>
      <parentid>7906</parentid>
      <timestamp>2013-04-23T03:37:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>/* Wikibuku Lain */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2477" xml:space="preserve">Buku ini merupakan panduan bagi Bahasa Penanda Hiperteks ataupun dalam bahasa Inggeris, Hypertext Markup Language. Bahasa penanda ini lebih sering dikenali dengan akronimnya, '''HTML'''. Buku ini hanya menerangkan sintaks HTML, bukan cara-cara menjadikannya dinamik; bagi tujuan itu anda perlu melihat [[JavaScript]].   [[Lembaran Gaya Lata]] ataupun CSS, satu cara yang dapat memberi gaya pada penanda, dibincangkan secara ringkas dalam buku ini.

== Kandungan ==
{{print version}}
{{wikiversity|Web design}}
{{wikipedia|HTML|HTML element}}
# [[/Prakata/]] {{stage short|100%}}
# [[/Pengenalan/]] {{stage short|100%}}
# [[/Kepala dan Badan|Unsur-unsur Kepala dan Badan]] {{stage short|100%}}
# [[/Perenggan dan Pengepala|Perenggan dan Pengepala]] {{stage short|100%}}
# [[/Memformat Teks/]] {{stage short|100%|05-04-2013}}
# [[/Hiperpautan|Hiperpautan]] {{stage short|100%}}
# [[/Imej/]] {{stage short|100%|09-04-2013}}
# [[/Senarai/]] {{stage short|100%|09-04-2013}}
# [[/Jadual/]] {{stage short|50%}}
# [[/Petikan/]] {{stage short|100%|09-04-2013}}
# [[/Ulasan/]] {{stage short|100%|09-04-2013}}
# [[/Borang/]] {{stage short|25%}}
# [[/Lembaran Gaya Lata/|CSS]] {{stage short|100%|10-04-2013}}
# [[/Pengesahsahihan HTML/]] {{stage short|100%|09-04-2013}}
# Teknik yang Diharamkan
## [[/Bingkai|Mengguna Bingkai]] {{stage short|100%|11-04-2013}}
## [[/Lapisan|Mengguna Lapisan]] {{stage short|100%|11-04-2013}}
## [[/Muzik|Menambah Muzik pada Laman]] {{stage short|100%|11-04-2013}}
# Pemanjang Pelayar
## [[/Ulasan Bersyarat/]] (berkaitan perisian proprietari)
# Lampiran
## [[/Senarai Tag|Senarai Unsur-unsur HTML 4.01/XHTML 1.0 Mengikut Abjad]] {{stage short|25%|11-04-2013}}
## [[/Senarai Atribut Piawai/]] {{stage short|25%}}
## [[/Indeks/]] {{stage short|25%}}
## [[/Glosari/]] {{stage short|25%|11-04-2013}}
## [[/Pautan/]] (pautan ke laman berhak cipta)
## [[/Kerja Lanjut/]] {{stage short|25%}}
# [[Penyumbang]]

==Wikibuku lain==
* [[Lembaran Gaya Lata|Lembaran Gaya Lata (CSS)]]
* [[JavaScript]]
* [[Mengarang Laman Sesawang]]
* [[XHTML]]

{{Subjects|Bahasa penanda}}
{{alphabetical|H}}
{{status|25%}}

[[af:HTML]]
[[ca:Llenguatge html]]
[[cs:HTML]]
[[da:Lær HTML]]
[[de:Websiteentwicklung: XHTML]]
[[en:HyperText Markup Language]]
[[et:HTML]]
[[es:Lenguaje HTML]]
[[fr:Le langage HTML]]
[[gl:HTML]]
[[is:HTML]]
[[it:HTML]]
[[he:HTML]]
[[nl:HTML]]
[[ja:HTML]]
[[ka:HTML]]
[[pl:HTML]]
[[pt:Web para curiosos/A web do lado cliente/Linguagens de marcação/(X)HTML]]</text>
      <sha1>ggwt5qadrn5toww2tk2l0dwl7n43h1f</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Prerequisite</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3328</id>
    <revision>
      <id>7749</id>
      <parentid>7748</parentid>
      <timestamp>2013-04-02T11:35:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1295" xml:space="preserve">{{mbox-side
|type=notice
|text=Buku ini memerlukan pembacaan {{#if:{{{2|}}}|:
* '''[[{{{1}}}]]'''
* '''[[{{{2}}}]]'''
{{#if:{{{3|}}}|* '''[[{{{3}}}]]'''}}
{{#if:{{{4|}}}|* '''[[{{{4}}}]]'''}}
{{#if:{{{5|}}}|* '''[[{{{5}}}]]'''}}
{{#if:{{{6|}}}|* '''[[{{{6}}}]]'''}}
{{#if:{{{7|}}}|* '''[[{{{7}}}]]'''}}
{{#if:{{{8|}}}|* '''[[{{{8}}}]]'''}}
{{#if:{{{9|}}}|* '''[[{{{9}}}]]'''}}
{{#if:{{{10|}}}|* '''[[{{{10}}}]]'''}}|
&amp;nbsp;'''[[{{{1}}}]]'''.}}}}&lt;noinclude&gt;

Use this template to specify which books, or which chapters of books, are required prior reading.
[[Category:Internal link templates|{{PAGENAME}}]]

Related templates:
* {{tl|corequisite}}
* {{tl|Signals and Systems/Prerequisite}}
* {{tl|ay prerequisite}} and {{tl|Adventist Adventurer Awards/Prerequisite}}

To suggest that someone read book A first, then book B,
Wikibookians often
* put this {{tl|prerequisite}} template on the main page of book B, linking to book A
* Somewhere near the end of book A, mention a link to book B, perhaps in a &quot;Where to Go From Here&quot; section ([[Signals_and_Systems/Introduction#Where_to_Go_From_Here | 1]]), or a &quot;Further Reading&quot; section of the &quot;Resources&quot; appendix ([[Signals_and_Systems/Resources#Further_Reading | 2 ]]).

[[en:Template:Prerequisite]]
[[fr:Modèle:Lecture nécessaire]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>64fqtj1g7b9cd3vt1g6qykw80ogthfo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Mbox-side</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3329</id>
    <revision>
      <id>7747</id>
      <timestamp>2013-04-02T11:28:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '&lt;table class=&quot;plainlinks noprint messagebox {{{type|notice}}}&quot; style=&quot;width:250px; float:right; clear:right; margin:0px; margin-left:10px;&quot;&gt;   &lt;tr style=&quot;ve...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1453" xml:space="preserve">&lt;table class=&quot;plainlinks noprint messagebox {{{type|notice}}}&quot; style=&quot;width:250px; float:right; clear:right; margin:0px; margin-left:10px;&quot;&gt;  
&lt;tr style=&quot;vertical-align:middle;&quot;&gt;{{#ifeq:{{{image|yes}}}|none
 |&lt;!-- no image cell --&gt;
 |&lt;td style=&quot;padding:0.1em; text-align:center; vertical-align:middle; width:45px; border:none;&quot;&gt;
{{#if:{{{image|}}}|[[Image:{{{image}}}|{{{size|40x40px}}}|link=]]|{{#switch:{{{type|notice}}}
 | warning  = [[Image:Nuvola apps important.svg|{{{size|40x40px}}}|link=]]
 | serious  = [[Image:Stop hand nuvola.svg|{{{size|40x40px}}}|link=]]
 | content  = [[Image:Book important2.svg|{{{size|45x45px}}}|link=]]
 | style    = [[Image:Applications-office.svg|{{{size|40x40px}}}|link=]]
 | merge    = [[Image:Merge-split-transwiki default.svg|{{{size|40x40px}}}|link=]]
 | move     = [[Image:Merge-split-transwiki default.svg|{{{size|40x40px}}}|link=]]
 | notice   = [[Image:Warning icon WikiBooks.svg|{{{size|40x40px}}}|link=]]
 | growth   = [[Image:Nuvola apps bookcase.svg|{{{size|40x40px}}}|link=]]
 | idea     = [[Image:Dialog-information on.svg|{{{size|40x40px}}}|link=]]
 | query    = [[Image:Emblem-question.svg|{{{size|40x40px}}}|link=]]
 | blank    = &lt;!-- empty image cell --&gt;}}}}&lt;/td&gt;}}
&lt;td style=&quot;{{{text style|color:black; text-align:left; vertical-align:middle; padding:0.5em; padding-left:0em; border:none;}}}&quot;&gt;
{{{1|{{{msg|{{{text|Enter a message}}}}}}}}}
&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;&lt;/table&gt;&lt;noinclude&gt;{{documentation}}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>sqzshy81a0z1bewsjiyas59niao0fw1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)/Prakata</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3330</id>
    <revision>
      <id>7967</id>
      <parentid>7966</parentid>
      <timestamp>2013-04-23T03:44:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Tambahan */ iw</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="919" xml:space="preserve">{{prognav|Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)||Pengenalan}}

==Prakata penterjemah==
Buku ini ialah hasil terjemahan buku sumber, [[:en:HyperText Markup Language|HyperText Markup Language]], yang diterbitkan di Wikibuku bahasa Inggeris.

==Senarai Penyumbang==

Senarai penyumbang buku sumber dapat diperoleh dengan mengikuti pautan &lt;span class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[http://en.wikibooks.org/w/index.php?title=HyperText_Markup_Language&amp;action=history sejarah]&lt;/span&gt; buku sumber.

==Tambahan==

Tidak terdapat banyak tambahan pada terjemahan ini melainkan pautan kepada rencana di Wikipedia bahasa Melayu. 

Kadang kala penterjemah memuatkan nota atau ulasan tentang kandungan bagi menerangkan kandungan (lazimnya berkaitan kod) tersebut. Nota penterjemah ditulis seperti ini: {{Nota penterjemah|Contoh ulasan oleh penterjemah}}

{{prognav|Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)||Pengenalan}}

[[Kategori:Bahasa Penanda Hiperteks|Prakata]]</text>
      <sha1>i2x6d6x12oiokoq6eh326bcncge1kxb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)/Pengenalan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3331</id>
    <revision>
      <id>7968</id>
      <parentid>7778</parentid>
      <timestamp>2013-04-23T03:45:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>perbaiki</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5955" xml:space="preserve">{{prognav|Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)|Prakata|Kepala dan Badan}}
HTML ialah bahasa penanda yang digunakan dalam kebanyakan halaman yang terdapt dalam Jaringan Sejagat (WWW). Fail HTML adalah fail teks yang, berlainan dengan teks biasa, memiliki jujukan penanda tambahan yang memberitahu pelayar web bahagaian mana teks harus dipaparkan tebal, di mana letaknya pengepala, atau jadual, ataupun di mana mula dan akhirnya lajur dan baris jadual. HTML dapat dipaparkan oleh pelayar visual, pelayar yang membacakan teks laman kepada pengguna, pembaca Braille yang mengubah laman ke dalam format braille, pelanggan e-mel, ataupun peranti wayarles seperti telefon selular.

=== Sebelum kita mula ===

Anda memerlukan penyunting dan pelayar sesawang jika anda ingin mengarang dan menguji halaman HTML. HTML dapat disunting dengan menggunakan perisian [&lt;small&gt;pautan ke Wikipedia&lt;/small&gt;] [[w:penyunting teks|penyunting teks]] biasa, termasuklah perisian yang mewarnakan penanda HTML agar lebih mudah dibaca.  Terdapat juga apa yang digelar penyunting [&lt;small&gt;pautan ke Wikipedia&lt;/small&gt;] HTML [[w:WYSIWYG|WYSIWYG]] (''What You See Is What You Get'', Apa yang anda lihat ialah apa yang anda dapat) dan juga perisian WYSIWYG yang kompleks yang mampu mengendali projek tapak web dan sekitaran pembangunan.

(Disarankan anda mempelajari XHTML, [[JavaScript]], ASP.NET dan/atau PHP jika anda mahu membuat tapak web yang bermutu).

Penyunting teks biasa termasuklah Notepad (atau Notepad++) bagi Microsoft&amp;reg; Windows, TextEdit bagi Mac, atau Vim, Emacs dan lain buat Linux.

Penyunting HTML komersil termasuk Adobe Contribute CS5 dan Dreamweaver CS5 (kedua-dua Win/Mac), dan Visual Web Developer Microsoft (Win). Juga terdapat penyunting HTML yang bebas dan percuma termasuk Evrsoft First Page (Win), Mozilla KompoZer (Win/Mac/Linux) dan Quanta Plus (Linux). Namun, adalah disarankan bahawa lebih baik jika anda memperoleh pengetahuan asas tentang HTML dengan mengguna penyunting HTML berlandaskan kod sebelum anda mengguna penyunting WYSIWYG.

Anda memerlukan pelayar web bagi melihat dokumen-dokumen anda. Bagi memastikan dokumen atau laman anda itu dapat kelihatan elok pada seramai pengguna mungkin, uji dokumen anda dengan seberapa bilangan pelayar yang mungkin. Setiap pelayar mempunyai cara penampilan dan keanehannya tersendiri, yang menyebabkan beberpa jujukan HTML yang ditulis betul menjadi paparan yang berlainan.

Microsoft Internet Explorer merupakan pelayar yang paling banyak diguna (46% pasaran pada November 2010). Pelayar-pelayar lain termasuk  Mozilla Firefox, Google Chrome, Safari, dan Opera.  Untuk memastikan dokumen anda dapat dibaca dalan sekitaran teks sahaja, anda boleh menggunakan pelayar teks seperti Lynx.

=== Sebuah Dokumen Ringkas ===
Mari kita mula dengan sebuah dokumen ringkas. Tulis kod ini dalam penyunting anda (ataupun salin dan tampal) dan simpannya sebagai fail yang memiliki akhiran &quot;.html&quot; atau &quot;.htm&quot;, misalnya sebagai &quot;indeks.html&quot; atau &quot;indeks.htm&quot;. Fail perlu disimpan dengan akhiran sedemikian agar dapat dibuka dan dipaparkan dengan betul (langkah ini perlu buat platform Windows. Mac dan Linux tidak memerlukan penamaan fail atau demikian demikian cara).

&lt;!--
 Please keep this example to the bare minimum needed to validate as HTML 4.01 Strict.
 All element names should be in lowercase and all optional tags should be present.
 No attributes should be used.
 Additional features can be introduced in later sections.
--&gt;
&lt;source lang=&quot;html4strict&quot;&gt;
&lt;!DOCTYPE HTML PUBLIC &quot;-//W3C//DTD HTML 4.01//EN&quot; &quot;http://www.w3.org/TR/html4/strict.dtd&quot;&gt;
&lt;html&gt;
 &lt;head&gt;
  &lt;title&gt; Dokumen ringkas &lt;/title&gt;
 &lt;/head&gt;
 &lt;body&gt;
  &lt;p&gt;Teks dokumen diletakkan di sini.&lt;/p&gt;
 &lt;/body&gt;
&lt;/html&gt;
&lt;/source&gt;

Sekarang buka dokumen ataupun fail ini dengan pelayar anda dan lihat hasilnya. Daripada contoh di atas  kita dapat simpulkan beberapa perkara pokok berkaitan dokumen HTML:

* Baris pertama sesuatu dokumen HTML yang ''sah'' (&quot;valid&quot;) perlu memuatkan versi HTML yang diguna dokumen. Contoh ini mengguna sebuah variasi HTML, yakni HTML versi 4.01 yang ditulis seperti berikut:&lt;br /&gt; &lt;code&gt;&lt;!DOCTYPE HTML PUBLIC &quot;-//W3C//DTD HTML 4.01//EN&quot; &quot;http://www.w3.org/TR/html4/strict.dtd&quot;&gt;&lt;/code&gt;
* Dokumen HTML bermula dengan tag &lt;code&gt;&amp;lt;html&amp;gt;&lt;/code&gt; dan berakhir dengan rakannya, tag &lt;code&gt;&amp;lt;/html&amp;gt;&lt;/code&gt;.
* Terkandung dalam tag-tag &lt;code&gt;&amp;lt;html&amp;gt;&amp;lt;/html&amp;gt;&lt;/code&gt;, terdapat sepasang tag, &lt;code&gt;&amp;lt;head&amp;gt;&amp;lt;/head&amp;gt;&lt;/code&gt; dan &lt;code&gt;&amp;lt;body&amp;gt;&amp;lt;/body&amp;gt;&lt;/code&gt;.
* Terkandung dalam tag-tag &lt;code&gt;&amp;lt;head&amp;gt;&amp;lt;/head&amp;gt;&lt;/code&gt;, juga terdapat tag-tag &lt;code&gt;&amp;lt;title&amp;gt;&amp;lt;/title&amp;gt;&lt;/code&gt; yang merangkumi judul teks yang akan dipaparkan pada bar tajuk pelayar web.
* Terkandung tag-tag &lt;code&gt;&amp;lt;body&amp;gt;&amp;lt;/body&amp;gt;&lt;/code&gt; ialah satu perenggan yang ditanda dengan pasangan tag &lt;code&gt;&amp;lt;p&amp;gt;&amp;lt;/p&amp;gt;&lt;/code&gt;.
* Kebanyakan tag perlu ditulis dengan pasangan masing-masing. Kesan tag ditulis antara tag-tag tersebut.
** &lt;nowiki&gt;&lt;em&gt;Teks ini ditekankan &lt;/em&gt;&lt;/nowiki&gt; &amp;#8211; &lt;em&gt;Teks ini ditekankan&lt;/em&gt;
** &lt;nowiki&gt;Teks ini memuatkan &lt;code&gt;kod komputer&lt;/code&gt;&lt;/nowiki&gt; &amp;#8211; Teks ini memuatkan &lt;code&gt;kod komputer&lt;/code&gt;
** &lt;nowiki&gt;&lt;em&gt;Ini memuatkan teks yang ditekankan beserta &lt;code&gt;kod komputer&lt;/code&gt;&lt;/em&gt;&lt;/nowiki&gt; &amp;#8211; &lt;em&gt;Ini memuatkan teks yang ditekankan beserta &lt;code&gt;kod komputer&lt;/code&gt;&lt;/em&gt;&lt;br&gt;
* Pasangan tag HTML perlu diselaraskan agar merangkumi tag-tag lain, contoh:
** &lt;nowiki&gt;&lt;code&gt;&lt;em&gt;Teks ini adalah kod dan ditekankan&lt;/em&gt;&lt;/code&gt;&lt;/nowiki&gt; &amp;#8211; &lt;code&gt;&lt;em&gt;Teks ini adalah kod dan ditekankan&lt;/em&gt;&lt;/code&gt;&lt;br&gt;
** &lt;strong&gt;Satu kesilapan: &lt;/strong&gt; &amp;#8211; &lt;nowiki&gt;&lt;em&gt;&lt;code&gt;Penanda ini mengandungi ralat&lt;/em&gt;&lt;/code&gt;&lt;/nowiki&gt;

{{prognav|Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)|Prakata|Kepala dan Badan}}

[[Kategori:Bahasa Penanda Hiperteks|Pengenalan]]

[[ca:Llenguatge html/Introducció]]
[[en:Hypertext markup Language/Introduction]]
[[es:Lenguaje HTML / Introducción]]
[[gl:HTML/Introdución]]</text>
      <sha1>dm37nql2xmgu7gvgky6ktnqyidlnr8b</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategori:Bahasa pengaturcaraan</title>
    <ns>14</ns>
    <id>3332</id>
    <revision>
      <id>7758</id>
      <timestamp>2013-04-03T02:47:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>baharu</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="540" xml:space="preserve">[[Wikibooks:Rak bahasa pengaturcaraan]]

[[Kategori:Pengaturcaraan komputer]]

[[de:Kategorie:Programmiersprachen]]
[[en:Category:Computer programming languages]]
[[fr:Catégorie:Langages de programmation]]
[[ka:კატეგორია:კომპიუტერის პროგრამირების ენები]]
[[ko:분류:컴퓨터 프로그래밍 언어]]
[[ru:Категория:Языки программирования]]
[[ta:பகுப்பு:கணினி நிரலாக்க மொழிகள்]]</text>
      <sha1>kwd7n5jtddk2upt1nzf5vpu7xlijepp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)/Kepala dan Badan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3334</id>
    <revision>
      <id>7969</id>
      <parentid>7797</parentid>
      <timestamp>2013-04-23T03:47:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Unsur body */ kat</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4976" xml:space="preserve">{{prognav|Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)|Pengenalan|Perenggan dan Pengepala}}
Sesebuah fail ataupun dokumen HTML dibahagikan pada dua bahagian asas: ''pengepala'' dan ''badan''. Setiap bahagian ini dibezakan dengan tag masing-masing. Justeru, struktur pokok dokumen HTML berupa sebegini:

&lt;source lang=&quot;html4strict&quot;&gt;
&lt;!DOCTYPE html PUBLIC &quot;-//W3C//DTD HTML 4.01//EN&quot; &quot;http://www.w3.org/TR/html4/strict.dtd&quot;&gt;
&lt;html lang=&quot;...&quot;&gt; 
   &lt;head&gt;
        ...
   &lt;/head&gt;
   &lt;body&gt;
        ...
   &lt;/body&gt;
&lt;/html&gt;
&lt;/source&gt;

== Unsur &lt;code&gt;head&lt;/code&gt; ==

Data yang terdapat pada bahagian pengepala dokumen HTML dikira &quot;meta-data&quot;, yakni &quot;data berkaitan data&quot;. Maklumat yang terkandung dalam bahagian ini tidak secara lazimnya dipaparkan secara langsung. Sebaliknya unsur-unsur seperti {{HTML:element|style}} mempengaruhi tampilan unsur-unsur lain di dalam dokumen.

Unsur {{HTML:element|head}} perlu mengandungi unsur {{HTML:element|title}} element. Unsur ini digunakan bagi menetapkan tajuk dokumen HTML, yang dipamerkan pada bar tajuk tetingkap pelayar.  Ini contoh penggunaan unsur {{HTML:element|title}}:
&lt;source lang=&quot;html4strict&quot;&gt;
&lt;head&gt;
   &lt;title&gt;Ini Tajuk Dokumen&lt;/title&gt;
&lt;/head&gt;
&lt;/source&gt;

Hanya satu {{HTML:element|title}} dibenarkan dalam bahagian pengepala.

Unsur {{HTML:element|head}} membenarkan penggunaan unsur-unsur berikut tanpa had:
; style : Diguna untuk membenam peraturan gaya dalam sesebuah dokumen. Namun, tapak web yang memerlukan tampilan yang sama pada laman web berganda perlu menentukan gaya dalam sebuah lembaran gaya yang berasingan, yang dipautkan dengan unsur {{HTML:element|link}}. 
; link : Diguna untuk memautkan laman ke fail-fail luaran, termasukllah lembaran gaya, atau lokasi suapan RSS (''Rich Site Summary'') laman tersebut.  Jenis pautan ditetapkan dengan mengguna atribut &lt;code&gt;rel&lt;/code&gt;. Atribut &lt;code&gt;type&lt;/code&gt; menetapkan [[w:Jenis MIME|jenis MIME]] dokumen yang terdapat pada lokasi yang diberikan atribut &lt;code&gt;href&lt;/code&gt;. Ini membolehkan pelayar untuk mengabaikan pautan ke jenis MIME yang tidak didokongnya.  Contoh-contoh:&lt;source lang=&quot;html4strict&quot;&gt;&lt;link rel=&quot;stylesheet&quot; type=&quot;text/css&quot; href=&quot;style.css&quot;&gt;&lt;/source&gt;&lt;source lang=&quot;html4strict&quot;&gt;&lt;link rel=&quot;alternate&quot; type=&quot;application/rss+xml&quot; href=&quot;rss.aspx&quot; title=&quot;RSS 2.0&quot;&gt;
&lt;/source&gt;
; script : Digunakan bagi memaut ke fail luaran JavaScript atau untuk membenam JavaScript dalam dokumen atau laman. Teknik yang diutamakan ialah memaut ke fail luaran mahupun banyak contoh membenam skrip dalam dokumen kerana teknik ni lebih ringkas.
; meta : Digunakan bagi menetapkan sifat-sifat meta-data buat dokumen HTML, seperti kata kunci dan sebagainya. Contoh: &lt;source lang=&quot;html4strict&quot;&gt;&lt;meta http-equiv=&quot;Content-Type&quot; content=&quot;text/html; charset=utf-8&quot;&gt;&lt;/source&gt;&lt;source lang=&quot;html4strict&quot;&gt;&lt;meta name=&quot;keywords&quot; content=&quot;web, HTML, markup, hypertext&quot;&gt;
&lt;/source&gt;  
; object : Membenam objek generik. Unsur ini jarang digunakan dalam bahagian kepala dan lazimnya diguna dalam pada badan dokumen.

Juga terdapat satu unsur {{HTML:element|base}}. Unsur ini menetapkan ''base URI'' (URI pangkalan) bagi resolusi URI relatif. Unsur ini jarang sekali digunakan.

== Unsur &lt;code&gt;body&lt;/code&gt; ==

Berlainan dengan unsur {{HTML:element|head}}, apa jua teks biasa yang diletakkan di antara tag-tag &lt;code&gt;&amp;lt;body&amp;gt;&lt;/code&gt; akan dipaparkan pada laman sesawang oleh pelayar.

'''Apa yang harus dielak'''. Cara mengekod dalam contoh berikut eloknya jangan digunakan:
&lt;source lang=&quot;html4strict&quot;&gt;
&lt;body text='black' link='red' alink='pink' vlink='blue'
      bgcolor='#DDDDDD' background='wallpaper.gif'&gt;
   ...
&lt;/body&gt;
&lt;/source&gt;
Tag-tag dengan atribut &lt;code&gt;text&lt;/code&gt;, &lt;code&gt;link&lt;/code&gt;, &lt;code&gt;alink&lt;/code&gt;, &lt;code&gt;vlink&lt;/code&gt;, &lt;code&gt;bgcolor&lt;/code&gt; dan &lt;code&gt;background&lt;/code&gt; semuanya sudah ''dikecam'' dalam HTML 4. Ini bermaksud tag-tag sedemikian tidak harus digunakan dalam dokumen-dokumen baharu. Tag-tag ini sudah diganti dengan peraturan CSS yang diberikan di bawah ini (penggunaan CSS dibincang dalam bahagian lain, [[Mengaturcara HTML /CSS]]). Nilai-nilai daripada contoh sebelum ini digunakan sebagai contoh penggunaan peraturan CSS.

; text : &lt;code&gt;body { color:&lt;var&gt;black&lt;/var&gt; }&lt;/code&gt;
; bgcolor : &lt;code&gt;body { background-color:&lt;var&gt;#DDDDDD&lt;/var&gt; }&lt;/code&gt;
; background : &lt;code&gt;body { background-image: url(&lt;var&gt;wallpaper.gif&lt;/var&gt;) }&lt;/code&gt;
; link : &lt;code&gt;a:link { color:&lt;var&gt;red&lt;/var&gt; }&lt;/code&gt;
; alink : &lt;code&gt;a:active { color:&lt;var&gt;pink&lt;/var&gt; }&lt;/code&gt; (pautan aktif ialah pautan yang dipetik ataupun mempunyai fokus pada kekunci)
; vlink : &lt;code&gt;a:visited { color:&lt;var&gt;blue&lt;/var&gt; }&lt;/code&gt;
; hover (bukan atribut HTML) : &lt;code&gt;a:hover { color:&lt;var&gt;green&lt;/var&gt; }&lt;/code&gt; ('hover' ialah gaya yang dipaparkan pautan apabila kursur atau penunjuk tetikus diletakkan di atasnya).

{{prognav|Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)|Pengenalan|Perenggan dan Pengepala}}

[[Kategori:Bahasa Penanda Hiperteks|Kepala dan Badan]]

[[en:HyperText Markup Language/Head and Body Elements]]
[[it:HTML/Fondamenti]]</text>
      <sha1>s199fxjj70rbyuwbo3ezltgoh969d21</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Copyvio</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3338</id>
    <revision>
      <id>7794</id>
      <parentid>7793</parentid>
      <timestamp>2013-04-04T01:27:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1888" xml:space="preserve">{| style=&quot;border:1px solid black; background:white; color:black; border-collapse:collapse; border-spacing:3px; width:90%; margin:0.5em auto;&quot;
 | colspan=&quot;2&quot; style=&quot;color:white; background:black; padding:1em; text-align:center;&quot; | &lt;big&gt;'''BERKEMUNGKINAN MELANGGAR HAK CIPTA'''&lt;/big&gt;
 |-
 | style=&quot;padding:1em; vertical-align:middle;&quot; | [[File:Copyrightstatusquestion.svg|left|90px|]]
 | Seorang pengguna Wikibuku mempercayai karya ini menggunakan bahan berhak cipta '''tanpa kebenaran tersurat''' daripada pemegang hak cipta. Anda boleh membantu dengan [[Wikibooks:Boilerplate request for permission|memohon kebenaran daripada pemegang hak cipta]] di bawah lesen {{#switch:{{NAMESPACE}}|File=a [[Project:Media|compatible license]].|[[WB:CC-BY-SA|terma-terma pelesenan]] kami.}} Sekiranya ''diberi'' kebenaran, sila tinggalkan pesanan pada [[{{TALKPAGENAME}}|halaman perbincangan]]. Jika tiada kebenaran dinyatakan '''selepas 7 hari''' karya ini mungkin dipadamkan.
|}
&lt;!-- Perlu dibaiki kemudian --&gt;
&lt;!-- {{plainlinks|{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|action=delete&amp;wpReason={{urlencode:[[WB:COPYVIO|copyright violation]]}}{{#if:{{{1|}}}|{{urlencode:: {{{1}}}}}}}}}|deleted}} mengikut  [[WB:DP|dasar]] projek ini.'''{{#if:{{{1|}}}|&lt;br/&gt;&lt;br&gt;Seorang pengguna  Wikibuku mempercayai karya ini melanggar hak cipta:--&gt;

&lt;!--
&lt;div style=&quot;font-size:smaller&quot;&gt;Sila juga beri amaran kepada penyumbang primer dengan:
:''{{tlxs|nothanks|{{FULLPAGENAME}}|&lt;nowiki&gt;~~~~&lt;/nowiki&gt;}}''&lt;/div&gt;
 |}&lt;includeonly&gt;
{{#ifeq:{{{example|no}}}|no|[[Category:{{event trigger|Candidates for speedy deletion|Copyright violations}}|{{PAGENAME}}]]}}&lt;/includeonly&gt;
--&gt;

&lt;noinclude&gt;

&lt;!--''This adds a page to [[:Category:Copyright violations]] and after 7 days to [[:Category:Candidates for speedy deletion]].''--&gt;
[[es:Plantilla:Plagio]]
[[pt:Predefinição:VDA]]
[[Kategori:Templat berkaitan hak cipta|{{PAGENAME}}]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>j9dka1uxwp7fa9pp9d2utn9ik7fi5wu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)/Perenggan dan Pengepala</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3339</id>
    <revision>
      <id>7970</id>
      <parentid>7798</parentid>
      <timestamp>2013-04-23T03:48:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Contoh */ kat</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4506" xml:space="preserve">{{prognav|Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)|Kepala dan Badan|Memformat Teks}}

Sebahagian besar laman web terdiri daripada perenggan, yang diberi struktur dengan penggunaan pengepala. Kedua-dua jenis unsur ini diperikan dengan berikut.

== Perenggan ==
Unsur {{HTML:element|p}} digunakan bagi membahagi teks ke dalam perenggan.

&lt;source lang=&quot;html4strict&quot;&gt;
  &lt;p&gt;Perenggan pengenalan awal.&lt;/p&gt;
  &lt;p&gt;Satu lagi perenggan pengenalan.&lt;/p&gt;
&lt;/source&gt;

== Pengepala ==
Terdapat enam tahap pengepala. Dalam sesuatu dokumen, pengepala-pengepala yang paling penting seharusnya berada pada tahap satu. Subkepala (''sub-heading'') harus berada pada tahap dua. Subsubkepala (''sub-sub-heading'') pula pada tahap tiga, dan seterusnaya hingga ke tahap enam.  Jangan langkau tahap. Sekiranya saiz lalai tidak serasi dengan dokumen anda, guna CSS untuk mengubahnya. Pengepala harus digunakan dengan cara berkesan bagi memberi garis bentuk kandungan anda. Dengan berbuat demikian, pengguna dapat mencari maklumat lebih cepat (misalnya, di Wikipedia) dan terdapat beberapa enjin gelintar yang menggunakan pengepala bagi memberi pangkat pada kandungan laman.

&lt;!--
The examples have been rewritten using div tags to avoid the problems mentioned below. The styles are taken from Appendix D of the CSS2 specification.

Please note, as [[w:Mediawiki|Mediawiki]] has it's own [[w:Cascading_Style_Sheets|CSS]] used to display this page, the examples below may include things which one would not normally see, such as a line underneath the header.  These can be added with a custom CSS file, but that will not be covered on this page.
--&gt;

&lt;source lang=&quot;html4strict&quot;&gt;
  &lt;h1&gt;Ini Tahap 1&lt;/h1&gt;
&lt;/source&gt;

&lt;div style=&quot;font-weight:bolder; font-size:2em; margin:.67em 0&quot;&gt;Ini Tahap 1&lt;/div&gt;

&lt;source lang=&quot;html4strict&quot;&gt;
  &lt;h3&gt;Ini Tahap 3&lt;/h3&gt;
&lt;/source&gt;

&lt;div style=&quot;font-weight:bolder; font-size:1.17em; margin:.83em 0&quot;&gt;Ini Tahap 3&lt;/div&gt;

&lt;source lang=&quot;html4strict&quot;&gt;
  &lt;h5&gt;Ini Tahap 5&lt;/h5&gt;
&lt;/source&gt;

&lt;div style=&quot;font-weight:bolder; font-size:.83em; margin:1.5em 0&quot;&gt;Ini Tahap 5&lt;/div&gt;

== Contoh ==
Contoh ini akan digunakan dalam bahagian yang menyusul di mana kita akan dapat melihat perubahan pada penampilan dokumen.

&lt;source lang=&quot;html4strict&quot;&gt;
&lt;!DOCTYPE HTML PUBLIC &quot;-//W3C//DTD HTML 4.01//EN&quot; &quot;http://www.w3.org/TR/html4/strict.dtd&quot;&gt;
&lt;html lang=&quot;en&quot;&gt;
  &lt;head&gt;
    &lt;title&gt;Jam Matahari&lt;/title&gt;
  &lt;/head&gt;
  &lt;body&gt;
    &lt;h1&gt;Ular&lt;/h1&gt;
    &lt;p&gt;Daripada Wikipedia, ensiklopedia bebas.&lt;/p&gt;
    &lt;p&gt;Ular merupakan reptilia karnivor yang panjang dan tidak berkaki dalam suborder Serpentes. Seperti semua spesies Squamata, ular merupakan vertebrat amniot ektoterma yang berkulitkan sisik yang bertindan-tindih. 
    &lt;/p&gt;
    &lt;p&gt;Ular ditemui hidup di setiap benua (kecuali Antartika), Lautan Pasifik dan Lautan Hindi, serta kebanyakan daratan yang lebih kecil — antara yang terkecuali ialah beberapa pulau besar seperti Ireland dan New Zealand, serta kebanyakan pulau kecil di Lautan Atlantik dan tengah Lautan Pasifik.[
    &lt;/p&gt;
    &lt;h2&gt;Evolusi&lt;/h2&gt;
    &lt;p&gt;Rekod fosil ular agak berkurangan kerana rangka ular biasanya kecil dan rapuh, oleh itu jarang mengalami pemfosilan. Fosil-fosil yang sedia ada boleh dicamkan sebagai ular (biarpun sering memelihara kaki belakang) mula-mula muncul dalam rekod fosil pada Usia Kapur.
    &lt;/p&gt;
    &lt;p&gt;Semua ular yang diketahui tiada anggota kaki depan. Ini disebabkan oleh evolusi gen Hox yang mengawal morfogenesis anggota kaki. Rangka paksi yang terdapat pada leluhur sepunya ular-ular, seperti mana haiwan-haiwan tetrapod yang lain, mempunyai pengkhususan setempat yang terdiri daripada vertebra serviks (leher), torasik (dada), lumbar (pinggang), sakrum (pelvis), dan kaudal (ekor). 
    &lt;/p&gt;
    &lt;h3&gt;Asal-usul&lt;/h3&gt;
    &lt;p&gt;Asal-usul ular masih belum dipastikan. Terdapat dua hipotesis utama yang bersaing merebut penerimaan.
    &lt;/p&gt;
    &lt;h4&gt;Hipotesis Cicak Mengorek Tanah&lt;/h4&gt;
    &lt;p&gt;Terdapat bukti fosil yang membayangkan bahawa ular mungkin berevolusi daripada cicak yang mengorek tanah, seperti Varanidae (atau kelompok seumpamanya) sewaktu Usia Kapur.[11] Sejenis ular fosil terawal, Najash rionegrina, berupa haiwan mengorek berkaki dua dengan sakrum, yang hidup di daratan sahaja.
    &lt;/p&gt;
    
  &lt;/body&gt;
&lt;/html&gt;
&lt;/source&gt;

{{prognav|Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)|Kepala dan Badan|Memformat Teks}}

[[Kategori:Bahasa Penanda Hiperteks|Perenggan dan Pengepala]]

[[en:HyperText Markup Language/Paragraphs and Headings]]
[[fr:Le langage HTML/Titres et paragraphes]]
[[gl:HTML/Parágrafos e títulos]]</text>
      <sha1>5wintmb8i1jujpvlkrjvjkglw1bbsbq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)/Memformat Teks</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3340</id>
    <revision>
      <id>7972</id>
      <parentid>7971</parentid>
      <timestamp>2013-04-23T03:51:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>/* Lihat juga */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17308" xml:space="preserve">{{prognav|Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)|Perenggan dan Pengepala|Hiperpautan}}

Unsur-unsur pemformatan teks memberikan struktur logikal pada dokumen HTML anda. Struktur ini lazimnya dipaparkan pada pengguna dengan mengubah penampilan teks.

Kita sudah melihat dalam bab [[Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)/Pengenalan|Pengenalan]] buku ini cara bagi kita ''menekankan'' teks dengan mengguna tag   &lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;&lt;em&gt;&lt;/em&gt;&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt;. Pelayar-pelayar grafikal lazimnya memaparkan teks yang ditekankan dalam huruf condong. Beberapa [&lt;small&gt;pautan ke Wikipedia&lt;/small&gt;] [[w:Pembaca skrin|pembaca skrin]], perisian utiliti yang membacakan kandungan laman pada pengguna, mungkin menyuarakan perktaan-perkataan yang ditekankan dengan infleksi berbeza. 

Satu kesilapan yang sering dibuat ialah mengelirukan penampilan pada pelayar anda dengan maksud sesuatu unsur. Inilah sebabnya anda perlu mengguna lebih daripada satu pelayar bagi menguji laman anda. Cara yang paling baik ialah menguji laman dengan menggunakan pelayar grafikal, pelayar teks, dan pembaca skrin.

Anda dapat menukar paparan lalai buat apa jua unsur dengan mengguna [[Lembaran Gaya Lata|Lembaran Gaya Lata (CSS)]]. Misalnya, jika anda mahu menjadikan semua teks yang ditekankan kelihatan merah, anda boleh menggunakan perturan CSS seperti berikut:
&lt;pre&gt;
 em { font-style:normal; color:red; }
&lt;/pre&gt;

Dalam bahagian ini kita akan melihat cara-cara bagaimana anda dapat menandakan struktur logikal dokumen HTML anda.

== Penekanan ==
HTML memiliki unsur bagi dua darjah penekanan:
* Unsur {{HTML:element|em}} buat teks yang ditekankan, lazimnya dipaparkan dalam teks sendeng atau condong.
* Unsur {{HTML:element|strong}} buat teks yang ditekankan dengan kuat, lazimnya dipaparkan dengan teks tebal.

Contoh teks yang ditekankan:
&lt;source lang=&quot;html4strict&quot;&gt;
Amat penting yang anda bukan sahaja meneka, akan tetapi &lt;em&gt;melihat&lt;/em&gt; keputusan ujian.
&lt;/source&gt;

Contoh penampilan:

{{CSS:rendered|1=Amat penting yang anda bukan sahaja meneka, akan tetapi &lt;em&gt;melihat&lt;/em&gt; keputusan ujian.}}

Contoh teks yang amat ditekankan:
&lt;source lang=&quot;html4strict&quot;&gt;
Mari kita tumpukan pada  &lt;strong&gt;penanda struktur&lt;/strong&gt;.
&lt;/source&gt;

Contoh paparan:

{{CSS:rendered|1=Mari kita tumpukan pada  &lt;strong&gt;penanda struktur&lt;/strong&gt;.}}

== Teks  Praformat ==
Teks praformat ditampilkan dengan mengguna fon ''fixed-width'' (lebar tetap), dan tanpa mengecilkan ruang-ruang berganda menjadi satu ruang, yang menghasilkan ruang terpelihara. Baris baharu dipaparkan sebagai baris baharu. Berlaianan dengan teks biasa, penanda HTML yang terdapat dalam teks praformat masih ditakrifkan oleh pelayar seperti biasa, bermakna  &quot;&lt;nowiki&gt;&lt;em&gt;a&lt;/em&gt;&lt;/nowiki&gt;&quot; akan masih dipaparkan sebagai &quot;&lt;em&gt;a&lt;/em&gt;&quot;.

Untuk menjana teks praformat, mulakannya dengan &amp;lt;pre&amp;gt; dan akhiri dengan &amp;lt;/pre&amp;gt;.

Contoh:

&lt;source lang=&quot;html4strict&quot;&gt;
&lt;pre&gt;
,-----------------------,
| No. | Orang           |
|-----------------------|
| 1.  | Mat Sabun       |
| 2.  | Karen Muniandy  |
'-----------------------'
&lt;/pre&gt;
&lt;/source&gt;

Paparan hasilan:

&lt;pre&gt;
,-----------------------,
| No. | Orang           |
|-----------------------|
| 1.  | Mat Sabun       |
| 2.  | Karen Muniandy  |
'-----------------------'
&lt;/pre&gt;

Membuang tag-tag praformat akan menyebabkan teks yang sama dipaparkan dalam satu baris.

,-----------------------,
| No. | Orang           |
|-----------------------|
| 1.  | Mat Sabun       |
| 2.  | Karen Muniandy  |
'-----------------------'

== Aksara Khas ==

&lt;!--&lt;span class=&quot;noprint&quot;&gt;{{todo|Cleanup special character table, left column needs &quot;sorting&quot;.}}--&gt;
: ''Lihat juga {{en}} [[meta:Help:Special characters]].''&lt;/span&gt;

Sebuah rujukan aksara perlu bagi menyisipkan aksara yang tak piawai atau aksara yang memiliki maksud khas ke dalam HTML. Sebagai contoh, untuk memasukkan ampersan, &quot;&amp;&quot;, perlu ditapikan &quot;&amp;amp;amp;&quot;.  Aksara juga boleh dimasukkan dengan menggunakan kod nombor ASCII atau UNICODE masing-masing.

&lt;!--
{{col-begin}}
{{col-2}}
--&gt;
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Kod Nama 
!Kod Nombor
!Glif
!Pemerian
|-
| &amp;amp;quot;
| &amp;amp;#34;
| '''&quot;''' 
| double quotation mark
|-
| &amp;amp;amp;
| &amp;amp;#38;
| '''&amp;''' 
| ampersand
|-
| &amp;amp;frasl;
| &amp;amp;#47;
| '''&amp;#47;''' 
| slash
|-
| &amp;amp;lt;
| &amp;amp;#60;
| '''&amp;#60;''' 
| less-than sign
|-
| &amp;amp;gt;
| &amp;amp;#62;
| '''&amp;#62;''' 
| greater-than sign
|-
| &amp;amp;ndash;
| &amp;amp;#150;
| '''&amp;#150;''' 
| en dash
|-
| &amp;amp;mdash;
| &amp;amp;#151;
| '''&amp;#151;''' 
| em dash
|-
| &amp;amp;nbsp;
| &amp;amp;#160;
| &amp;nbsp; 
| nonbreaking space (invisible)
|-
| &amp;amp;iexcl;
| &amp;amp;#161;
| '''&amp;#161;''' 
| inverted exclamation
|-
| &amp;amp;cent;
| &amp;amp;#162;
| '''&amp;#162;''' 
| cent sign
|-
| &amp;amp;pound;
| &amp;amp;#163;
| '''&amp;#163;''' 
| pound sterling
|-
| &amp;amp;curren;
| &amp;amp;#164;
| '''&amp;#164;''' 
| general currency sign
|-
| &amp;amp;yen;
| &amp;amp;#165;
| '''&amp;#165;''' 
| yen sign
|-
| &amp;amp;brvbar; or &amp;amp;brkbar;
| &amp;amp;#166;
| '''&amp;#166;''' 
| broken vertical bar
|-
| &amp;amp;sect;
| &amp;amp;#167;
| '''&amp;#167;''' 
| section sign
|-
| &amp;amp;uml; or &amp;amp;die;
| &amp;amp;#168;
| '''&amp;#168;''' 
| umlaut
|-
| &amp;amp;copy;
| &amp;amp;#169;
| '''&amp;#169;''' 
| copyright
|-
| &amp;amp;ordf;
| &amp;amp;#170;
| '''&amp;#170;''' 
| feminine ordinal
|-
| &amp;amp;laquo;
| &amp;amp;#171;
| '''&amp;#171;''' 
| left angle quote
|-
| &amp;amp;not;
| &amp;amp;#172;
| '''&amp;#172;''' 
| not sign
|-
| &amp;amp;shy;
| &amp;amp;#173;
| '''&amp;#173;''' 
| soft hyphen
|-
| &amp;amp;reg;
| &amp;amp;#174;
| '''&amp;#174;''' 
| registered trademark
|-
| &amp;amp;macr; or &amp;amp;hibar;
| &amp;amp;#175;
| '''&amp;#175;''' 
| macron accent
|-
| &amp;amp;deg;
| &amp;amp;#176;
| '''&amp;#176;''' 
| degree sign
|-
| &amp;amp;plusmn;
| &amp;amp;#177;
| '''&amp;#177;''' 
| plus or minus
|-
| &amp;amp;sup2;
| &amp;amp;#178;
| '''&amp;#178;''' 
| superscript two
|-
| &amp;amp;sup3;
| &amp;amp;#179;
| '''&amp;#179;''' 
| superscript three
|-
| &amp;amp;acute;
| &amp;amp;#180;
| '''&amp;#180;''' 
| acute accent
|-
| &amp;amp;micro;
| &amp;amp;#181;
| '''&amp;#181;''' 
| micro sign
|-
| &amp;amp;para;
| &amp;amp;#182;
| '''&amp;#182;''' 
| paragraph sign
|-
| &amp;amp;middot;
| &amp;amp;#183;
| '''&amp;#183;''' 
| middle dot
|-
| &amp;amp;cedil;
| &amp;amp;#184;
| '''&amp;#184;''' 
| cedilla
|-
| &amp;amp;sup1;
| &amp;amp;#185;
| '''&amp;#185;''' 
| superscript one
|-
| &amp;amp;ordm;
| &amp;amp;#186;
| '''&amp;#186;''' 
| masculine ordinal
|-
| &amp;amp;raquo;
| &amp;amp;#187;
| '''&amp;#187;''' 
| right angle quote
|-
| &amp;amp;frac14;
| &amp;amp;#188;
| '''&amp;#188;''' 
| one-fourth
|-
| &amp;amp;frac12;
| &amp;amp;#189;
| '''&amp;#189;''' 
| one-half
|-
| &amp;amp;frac34;
| &amp;amp;#190;
| '''&amp;#190;''' 
| three-fourths
|-
| &amp;amp;iquest;
| &amp;amp;#191;
| '''&amp;#191;''' 
| inverted question mark
|-
| &amp;amp;lsquo;
|
| '''&amp;lsquo;''' 
| left single quote
|-
| &amp;amp;rsquo; 
|
| '''&amp;rsquo;''' 
| right single quote
|-
| &amp;amp;sbquo;
|
| '''&amp;sbquo;''' 
| single low-9 quote
|-
| &amp;amp;ldquo;
|
| '''&amp;ldquo;''' 
| left double quote
|-
| &amp;amp;rdquo;
|
| '''&amp;rdquo;''' 
| right double quote
|-
| &amp;amp;bdquo;
|
| '''&amp;bdquo;''' 
| double low-9 quote
|-
| &amp;amp;dagger;
|
| '''&amp;dagger;''' 
| dagger
|-
| &amp;amp;Dagger;
|
| '''&amp;Dagger;''' 
| double dagger
|-
| &amp;amp;permil;
|
| '''&amp;permil;''' 
| per mill sign
|-
| &amp;amp;lsaquo;
|
| '''&amp;lsaquo;''' 
| single left-pointing angle quote
|-
| &amp;amp;rsaquo;
|
| '''&amp;rsaquo;''' 
| single right-pointing angle quote
|-
| &amp;amp;spades;
|
| '''&amp;spades;''' 
| black spade suit
|-
| &amp;amp;clubs;
|
| '''&amp;clubs;''' 
| black club suit
|-
| &amp;amp;hearts;
|
| '''&amp;hearts;''' 
| black heart suit
|-
| &amp;amp;diams;
|
| '''&amp;diams;''' 
| black diamond suit
|-
| &amp;amp;oline;
|
| '''&amp;oline;''' 
| overline, = spacing overscore
|-
| &amp;amp;larr;
|
| '''&amp;larr;''' 
| leftward arrow
|-
| &amp;amp;uarr;
|
| '''&amp;uarr;''' 
| upward arrow
|-
| &amp;amp;rarr;
|
| '''&amp;rarr;''' 
| rightward arrow
|-
| &amp;amp;darr;
|
| '''&amp;darr;''' 
| downward arrow
|-
| &amp;amp;trade;
|
| '''&amp;trade;''' 
| trademark sign
|-
| &amp;amp;times;
| &amp;amp;#215;
| '''&amp;#215;''' 
| multiplication sign
|-
| &amp;amp;divide;
| &amp;amp;#247;
| '''&amp;#247;''' 
| division sign
|-
|}
&lt;!--{{col-2}}--&gt;
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
!Kod Nama 
!Kod Nombor
!Glif
!Pemerian
|-
| &amp;amp;Agrave;
| &amp;amp;#192;
| '''&amp;#192;''' 
| uppercase A, grave accent
|-
| &amp;amp;Aacute;
| &amp;amp;#193;
| '''&amp;#193;''' 
| uppercase A, acute accent
|-
| &amp;amp;Acirc;
| &amp;amp;#194;
| '''&amp;#194;''' 
| uppercase A, circumflex accent
|-
| &amp;amp;Atilde;
| &amp;amp;#195;
| '''&amp;#195;''' 
| uppercase A, tilde
|-
| &amp;amp;Auml;
| &amp;amp;#196;
| '''&amp;#196;''' 
| uppercase A, umlaut
|-
| &amp;amp;Aring;
| &amp;amp;#197;
| '''&amp;#197;''' 
| uppercase A, ring
|-
| &amp;amp;AElig;
| &amp;amp;#198;
| '''&amp;#198;''' 
| uppercase AE
|-
| &amp;amp;Ccedil;
| &amp;amp;#199;
| '''&amp;#199;''' 
| uppercase C, cedilla
|-
| &amp;amp;Egrave;
| &amp;amp;#200;
| '''&amp;#200;''' 
| uppercase E, grave accent
|-
| &amp;amp;Eacute;
| &amp;amp;#201;
| '''&amp;#201;''' 
| uppercase E, acute accent
|-
| &amp;amp;Ecirc;
| &amp;amp;#202;
| '''&amp;#202;''' 
| uppercase E, circumflex accent
|-
| &amp;amp;Euml;
| &amp;amp;#203;
| '''&amp;#203;''' 
| uppercase E, umlaut
|-
| &amp;amp;Igrave;
| &amp;amp;#204;
| '''&amp;#204;''' 
| uppercase I, grave accent
|-
| &amp;amp;Iacute;
| &amp;amp;#205;
| '''&amp;#205;''' 
| uppercase I, acute accent
|-
| &amp;amp;Icirc;
| &amp;amp;#206;
| '''&amp;#206;''' 
| uppercase I, circumflex accent
|-
| &amp;amp;Iuml;
| &amp;amp;#207;
| '''&amp;#207;''' 
| uppercase I, umlaut
|-
| &amp;amp;ETH;
| &amp;amp;#208;
| '''&amp;#208;''' 
| uppercase Eth, Icelandic
|-
| &amp;amp;Ntilde;
| &amp;amp;#209;
| '''&amp;#209;''' 
| uppercase N, tilde
|-
| &amp;amp;Ograve;
| &amp;amp;#210;
| '''&amp;#210;''' 
| uppercase O, grave accent
|-
| &amp;amp;Oacute;
| &amp;amp;#211;
| '''&amp;#211;''' 
| uppercase O, acute accent
|-
| &amp;amp;Ocirc;
| &amp;amp;#212;
| '''&amp;#212;''' 
| uppercase O, circumflex accent
|-
| &amp;amp;Otilde;
| &amp;amp;#213;
| '''&amp;#213;''' 
| uppercase O, tilde
|-
| &amp;amp;Ouml;
| &amp;amp;#214;
| '''&amp;#214;''' 
| uppercase O, umlaut
|-
| &amp;amp;Oslash;
| &amp;amp;#216;
| '''&amp;#216;''' 
| uppercase O, slash
|-
| &amp;amp;Ugrave;
| &amp;amp;#217;
| '''&amp;#217;''' 
| uppercase U, grave accent
|-
| &amp;amp;Uacute;
| &amp;amp;#218;
| '''&amp;#218;''' 
| uppercase U, acute accent
|-
| &amp;amp;Ucirc;
| &amp;amp;#219;
| '''&amp;#219;''' 
| uppercase U, circumflex accent
|-
| &amp;amp;Uuml;
| &amp;amp;#220;
| '''&amp;#220;''' 
| uppercase U, umlaut
|-
| &amp;amp;Yacute;
| &amp;amp;#221;
| '''&amp;#221;''' 
| uppercase Y, acute accent
|-
| &amp;amp;THORN;
| &amp;amp;#222;
| '''&amp;#222;''' 
| uppercase THORN, Icelandic
|-
| &amp;amp;szlig;
| &amp;amp;#223;
| '''&amp;#223;''' 
| lowercase sharps, German
|-
| &amp;amp;agrave;
| &amp;amp;#224;
| '''&amp;#224;''' 
| lowercase a, grave accent
|-
| &amp;amp;aacute;
| &amp;amp;#225;
| '''&amp;#225;''' 
| lowercase a, acute accent
|-
| &amp;amp;acirc;
| &amp;amp;#226;
| '''&amp;#226;''' 
| lowercase a, circumflex accent
|-
| &amp;amp;atilde;
| &amp;amp;#227;
| '''&amp;#227;''' 
| lowercase a, tilde
|-
| &amp;amp;auml;
| &amp;amp;#228;
| '''&amp;#228;''' 
| lowercase a, umlaut
|-
| &amp;amp;aring;
| &amp;amp;#229;
| '''&amp;#229;''' 
| lowercase a, ring
|-
| &amp;amp;aelig;
| &amp;amp;#230;
| '''&amp;#230;''' 
| lowercase ae
|-
| &amp;amp;ccedil;
| &amp;amp;#231;
| '''&amp;#231;''' 
| lowercase c, cedilla
|-
| &amp;amp;egrave;
| &amp;amp;#232;
| '''&amp;#232;''' 
| lowercase e, grave accent
|-
| &amp;amp;eacute;
| &amp;amp;#233;
| '''&amp;#233;''' 
| lowercase e, acute accent
|-
| &amp;amp;ecirc;
| &amp;amp;#234;
| '''&amp;#234;''' 
| lowercase e, circumflex accent
|-
| &amp;amp;euml;
| &amp;amp;#235;
| '''&amp;#235;''' 
| lowercase e, umlaut
|-
| &amp;amp;igrave;
| &amp;amp;#236;
| '''&amp;#236;''' 
| lowercase i, grave accent
|-
| &amp;amp;iacute;
| &amp;amp;#237;
| '''&amp;#237;''' 
| lowercase i, acute accent
|-
| &amp;amp;icirc;
| &amp;amp;#238;
| '''&amp;#238;''' 
| lowercase i, circumflex accent
|-
| &amp;amp;iuml;
| &amp;amp;#239;
| '''&amp;#239;''' 
| lowercase i, umlaut
|-
| &amp;amp;eth;
| &amp;amp;#240;
| '''&amp;#240;''' 
| lowercase eth, Icelandic
|-
| &amp;amp;ntilde;
| &amp;amp;#241;
| '''&amp;#241;''' 
| lowercase n, tilde
|-
| &amp;amp;ograve;
| &amp;amp;#242;
| '''&amp;#242;''' 
| lowercase o, grave accent
|-
| &amp;amp;oacute;
| &amp;amp;#243;
| '''&amp;#243;''' 
| lowercase o, acute accent
|-
| &amp;amp;ocirc;
| &amp;amp;#244;
| '''&amp;#244;''' 
| lowercase o, circumflex accent
|-
| &amp;amp;otilde;
| &amp;amp;#245;
| '''&amp;#245;''' 
| lowercase o, tilde
|-
| &amp;amp;ouml;
| &amp;amp;#246;
| '''&amp;#246;''' 
| lowercase o, umlaut
|-
| &amp;amp;oslash;
| &amp;amp;#248;
| '''&amp;#248;''' 
| lowercase o, slash
|-
| &amp;amp;ugrave;
| &amp;amp;#249;
| '''&amp;#249;''' 
| lowercase u, grave accent
|-
| &amp;amp;uacute;
| &amp;amp;#250;
| '''&amp;#250;''' 
| lowercase u, acute accent
|-
| &amp;amp;ucirc;
| &amp;amp;#251;
| '''&amp;#251;''' 
| lowercase u, circumflex accent
|-
| &amp;amp;uuml;
| &amp;amp;#252;
| '''&amp;#252;''' 
| lowercase u, umlaut
|-
| &amp;amp;yacute;
| &amp;amp;#253;
| '''&amp;#253;''' 
| lowercase y, acute accent
|-
| &amp;amp;thorn;
| &amp;amp;#254;
| '''&amp;#254;''' 
| lowercase thorn, Icelandic
|-
| &amp;amp;yuml;
| &amp;amp;#255;
| '''&amp;#255;''' 
| lowercase y, umlaut
|}
&lt;!--{{col-end}}--&gt;

== Singkatan ==
Satu lagi unsur berguna ialah &lt;code&gt;abbr&lt;/code&gt;. Unsur ini digunakan bagi memberi takrif sesuatu singkatan, misalnya,

&lt;source lang=&quot;html4strict&quot;&gt;
 &lt;abbr title=&quot;Bahasa Penanda Hiperteks&quot;&gt;HTML&lt;/abbr&gt;
&lt;/source&gt;

Pelayar-pelayar grafikal lazimnya menunjukkan singkatan dengan baris bawah bertitik. Tajuk dokumen, yakni  &lt;code&gt;title&lt;/code&gt; kelihatan sebagai &quot;tooltip&quot;. Pembaca skrin mungkin membaca &lt;code&gt;title&lt;/code&gt; atas permintaan pengguna.

Malangnya, Internet Explorer versi 6 ke bawah tidak mendokong &lt;code&gt;abbr&lt;/code&gt;. Walau bagaimanapun, ia mendokong unsur berkaitan, &lt;code&gt;acronym&lt;/code&gt; yang menyebabkan unsur ini digunakan bagi semua singkatan, dan tidak terhad pada akronim sahaja.

Akronim ialah satu singkatan khas huruf yang disebutkan dan justeru, menjadi satu &quot;kata&quot; baharu (contoh,  radar - RAdio Detection And Ranging).

== Pemformatan Yang Tidak Digalakkan ==

HTML mendokong beberapa unsur-unsur pemformatan yang kegunaannya tidak digalakkan dan harus diganti oleh CSS. Mari kita lihat pemformatan sedemikian agar anda maklum apa ia sebenarnya dan agar anda dapat membuat pembetulan dengan CSS jika menjumpai pemformatan sedemikian. Sesetengah daripada unsur ini hanya tidak digalakkan, sementara yang lainnya tidak digalakkan dan dikecam (''deprecated''). Pemformatan HTML lazimnya digunakan dengan pelayar-pelayar lama yang tidak mendokong CSS.

{| class=&quot;wikitable&quot;
! Unsur
! Kesan
! Contoh
! Pilihan CSS 
! Nota
|-
| &lt;code&gt;b&lt;/code&gt;
| tebal
| &lt;b&gt;bold&lt;/b&gt;
| font-weight: bold;
|
|-
| &lt;code&gt;i&lt;/code&gt;
| condong
| &lt;i&gt;italics&lt;/i&gt;
| font-style: italics;
|
|-
| &lt;code&gt;u&lt;/code&gt;
| garis bawah 
| &lt;u&gt;underlined&lt;/u&gt;
| text-decoration: underline
| ''dikecam''
|-
| &lt;code&gt;tt&lt;/code&gt;
| muka mesin taip 
| &lt;tt&gt;typewriter face&lt;/tt&gt;
| font-family: monospace
|
|-
| &lt;code&gt;s&lt;/code&gt;
| garisan tengah
| &lt;s&gt;strikethrough&lt;/s&gt;
| text-decoration: line-through
| ''dikecam''
|-
| &lt;code&gt;strikethrough&lt;/code&gt;
| garisan tengah
| &lt;strikethrough&gt;strikethrough&lt;/strikethrough&gt;
| text-decoration: line-through
| ''dikecam''
|-
| &lt;code&gt;big&lt;/code&gt;
| fon besar
| &lt;big&gt;big&lt;/big&gt;
| font-size: larger
|
|-
| &lt;code&gt;small&lt;/code&gt;
| fon kecil
| &lt;small&gt;small&lt;/small&gt;
| font-size: smaller
|
|-
| &lt;code&gt;font&lt;/code&gt;
| saiz fon
| &lt;font size=1&gt;size=1&lt;/font&gt;
| font-size:(value)
| ''dikecam''
|-
| &lt;code&gt;center&lt;/code&gt;
| letak blok ditengah
| 
| &lt;code&gt;&amp;lt;div align=&quot;center&quot;&amp;gt;&lt;/code&gt;
| ''dikecam''
|}

== Lembaran Gaya Lata (CSS) ==

Penggunaan unsur-unsur gaya seperti &amp;lt;b&amp;gt; bagi '''bold''' atau &amp;lt;i&amp;gt; bagi ''italic'' mudah, akan tetapi ia menggabungkan lapisan penampilan dengan lapisan kandungan. Dengan mengguna Lembaran Gaya Lata atau CSS, pengarang HTML dan memisahkan bahagian-bahagian yang berlainan ini kepada bahagian-bahagiannya tersendiri. Ini akan membolehkan sesuatu dokumen itu dipaparkan dengan pelbagai cara sementara dokumen iru sendiri tidak berubah. Justeru, sebagai misalan, jika seseorang pengarang itu mahu menukar petikan rujukan agar kelihatan '''tebal''' daripada ''condong'', pengarang hanya perlu menukar lembaran gaya dan tidak perlu mengharungi setiap dokumen dan menukar setiap &amp;lt;b&amp;gt; ke &amp;lt;i&amp;gt; dan sebaliknya. CSS juga membolehkan si pembaca itu sendiri untuk membuat pilihan-pilihan ini dan mengatasi pilihan si pengarang.

Bersambung dengan contoh di atas, katakan pengarang telah menanda dokumen dengan betul dengan menggunakan petikan rujukan yang sahih (misalnya, tajuk buku) dengan menggunakan tag &lt;tt&gt;&amp;lt;cite&amp;gt;&lt;/tt&gt;:

&lt;tt&gt;&amp;lt;cite&amp;gt;Masyarakat Melayu&amp;lt;/cite&amp;gt;  oleh Khoo Kay Kim &lt;/tt&gt;

Kemudian jika pengarang mahu membuat semua petikan ditulis dengan muka tebal, pengaranga akan meletakkan peraturan CSS ini ke dalam lembaran gayanya:

  cite { font-weight: bold; }

dan ia akan kelihatan:
&lt;!--Kod di bawah hanya untuk mendapatkan paparan, bukan penggunaan sebenar tag &quot;cite&quot;--&gt;
{{CSS:rendered|1=&lt;cite style=&quot;font-weight: bold;&quot;&gt;Masyarakat Melayu&lt;/cite&gt;  oleh Khoo Kay Kim }}

Kemudian, pengarang diberitahu bahawa semua rujukan perlu ditulis dalam muka condong. Sebelum adanya CSS, pengarang terpaksa mengelintar semua dokumen dan mengubah kod satu persatu, menukar &amp;lt;b&amp;gt; dan &amp;lt;/b&amp;gt; ke &amp;lt;i&amp;gt; dan &amp;lt;/i&amp;gt; (akan tetapi berhati-hati tidak menukar perkataan yang bukan rujukan akan tetapi yang sememangnya ditebalkan).

Dengan CSS, ia semudah menukar hanya satu baris dalam lembaran gaya kepada:

  cite { font-style: italic; }

Hasilan:
&lt;!--Kod di bawah hanya untuk mendapatkan paparan, bukan penggunaan sebenar tag &quot;cite&quot;--&gt;
{{CSS:rendered|1=&lt;cite style=&quot;font-style: italic;&quot;&gt;Masyarakat Melayu&lt;/cite&gt;  oleh Khoo Kay Kim }}

&lt;noinclude&gt;

== Lihat juga ==
* [[W:Unsur HTML]]
* [[Lembaran Gaya Lata|Lembaran Gaya Lata (CSS)]] 
&lt;/noinclude&gt;

{{prognav|Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)|Perenggan dan Pengepala|Hiperpautan}}

[[Kategori:Bahasa Penanda Hiperteks|Memformat Teks]]

[[en:HyperText Markup Language/Text Formatting]]
[[it:HTML/Formattare il testo]]</text>
      <sha1>jzzdak7qyxj5cxv8tkx0jntdpkdrvje</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:CSS:rendered</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3341</id>
    <revision>
      <id>7851</id>
      <parentid>7803</parentid>
      <timestamp>2013-04-09T10:09:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="399" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;&lt;div style=&quot;background: white; border: 1px dotted green; padding: 0.2em; width: 100%; margin-bottom:1.5em&quot;&gt;{{{1}}}&lt;/div&gt;&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;This template is used to format examples of rendered CSS.  Usage: &lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;{{CSS:rendered|&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt; &amp;hellip;HTML &amp; CSS code here&amp;hellip; &lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt;[[Kategori:Lembaran Gaya Lata/Templat|Rendered]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>fnc75p5iy5erdct49nie1n5n4wqlbp7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)/Hiperpautan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3343</id>
    <revision>
      <id>7894</id>
      <parentid>7816</parentid>
      <timestamp>2013-04-11T04:09:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>+cat</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6170" xml:space="preserve">{{prognav|Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)|Memformat Teks|Imej}}

Hiperpautan merupakan asas pandu arah Internet. Hiperpautan digunakan dalam semua tindakan, daripada bergerak dari satu penanda laman ke penanda lain, memuat turun aplikasi dan melompat daripada satu laman ke laman yang lain yang dihos oleh pelayan lain. Mari kita lihat contoh ringkas:

&lt;source lang=&quot;html4strict&quot;&gt;
Untuk maklumat lanjut, sila layari &lt;a href=&quot;http://ms.wikipedia.org/wiki/Laman_Utama&quot;&gt;Wikipedia&lt;/a&gt;.
&lt;/source&gt;
&lt;br /&gt;
== Mutlak lawan Relatif ==

Sebelum kita membuat hiperpautan atau &quot;pautan&quot;, kita perlu bincangkan perbezaan antara URL Mutlak (''Absolute URL'') dengan URL Relatif (''Relative URL'').  Pertama, URL mutlak dapat digunakan bagi mengarah pelayar kepada mana-mana lokasi. Sebagai contoh, sebuah URL mutlak mungkin ditulis sedemikian:

 http://www.google.co.za/

Walau bagaimanapun, apabila timbul situasi yang memerlukan kewujudan pelbagai objek dalam direktori yang sama dengan halaman sesawang (atau dokumen HTML), prosedur menaip URL penuh setiap objek ke dalam dokumen rumit dan memenatkan. Juga usaha yang sama diperkuan sekiranya dokumen dipindahkan ke lokasi baharu. Dalam keadaan inilah penggunaan URL relatif memainkan peranannya: URL relatif menuding kepada laluan relatif kepada direktori semasa dokumen HTML itu. Misalnya,

 home.html
 ./home.html
 ../home.html

Ini URL relatif yang menunjukkan fail HTML yang dipanggil &quot;home.html&quot; yang terletak di dalam direktori  (atau ''folder'') yang sama dengan laman web yang mengandungi pautan tersebut. Sama juga:

 images/top_banner.jpg

Ini ialah URL relatif yang menunjuk kepada sebuah subdirektori yang digelar &quot;images&quot; yang mengandungi fail imej bergelar &quot;top_banner.jpg&quot;.

== Memaut Lokasi Di Dalam Dokumen Dengan Tag &lt;code&gt;anchor&lt;/code&gt; ==

Sometimes specifying a link to a page isn't enough. You might want to link to a specific place within a document. The book analogue of references of this type would be saying &quot;Third paragraph on page 32&quot; as opposed to just saying &quot;page 32&quot;. The anchor tag (&lt;a&gt;) can be used for this too. Let's assume that you want a link from document '''a.html''' to a specific location in a document '''b.html'''. Then you start by naming the interesting location in '''b.html'''. This is done by adding a 
&lt;code&gt;&lt;a name=&quot;some_name&quot;&gt;&lt;/code&gt; (where ''some_name'' is a string of your choice) tag at the interesting place in '''b.html'''. Now that location can be referenced to with &lt;code&gt;&lt;a href=&quot;b.html#some_name&quot;&gt;&lt;/code&gt; from document '''a.html'''.

== Target Links ==

Now we are ready to create a hyperlink. Here is the basic syntax :

 &lt;a href=&quot;URL location&quot; target=&quot;target&quot;&gt;Alias&lt;/a&gt;;  

In the above syntax &quot;URL location&quot; is either the absolute or relative path of the object being linked to. &quot;target&quot; is an optional attribute which specifies where the object being linked to is to be opened / displayed. For example :

 &amp;lt;a href=&quot;&lt;nowiki&gt;http://www.google.co.za&lt;/nowiki&gt;&quot; target=0&amp;gt;Google Search Engine&amp;lt;/a&amp;gt;

The above example uses an Absolute URL of http://www.google.co.za, and specifies a target of &quot;0&quot; (which would cause the URL to be opened in a new browser window). If frames are used, the name of a frame could be specified as the target for the URL to open in. This is useful if you have one frame containing a navigation bar with important links, and then another frame which is used to display the linked pages/objects.

==Special targets==
; _blank: A new blank window is opened to load the linked document into. The location in the address bar (if shown in the new window) gives the hyperlink location of the new resource requested by the user's clicking on the hyperlink.
; _self: The current frame that contains the document and the link to be clicked on is used to load the linked document; if the link is part of a document that occupies a whole window then the new document is loaded into the whole window, but in the case of a frame, the linked document is loaded into the current frame. The location won't be shown in the address bar unless the linked document was loaded into the main window as opposed to a child frame of a frameset.
; _parent: The linked document is loaded into the parent frame of the one containing the link to be clicked on; this is only important in nested framesets. If window W contains frameset F consisting of a child frame A and also a child frame B that is itself a frameset FF with &quot;grandchildren&quot; frames C and D (giving us Window W with three visible panes A, C and D), then clicking a hyperlink in the page in frame D with a target=_parent will load the linked document into D's parent frame, that is, into frame B, so replacing frameset FF that was previously defined as the content of frame B. Documents C and D that were the frames of this frameset FF in B will be entirely replaced and this will leave only frame A and the new document from the hyperlink left in frame B, all inside the main frameset F in window W. The location is only shown in the address bar of the window if the parent frame happened to be the window itself.
; _top: The linked document is loaded into the window, replacing all files currently displayed in the window in whatever frames they may be found in. The location at the top of the window, in the address/location bar is seen to point to the linked document once the hyperlink is clicked.

==Hyperlinks on images==

An example:

&lt;source lang=&quot;html4strict&quot;&gt;
&lt;a href=&quot;http://en.wikipedia.org/wiki/HTML&quot;&gt;
&lt;img src=&quot;http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Html-source-code2.png&quot;&gt;&lt;/a&gt;
&lt;/source&gt;

Example rendering:

&lt;a href=&quot;http://en.wikipedia.org/wiki/HTML&quot;&gt;
&lt;img src=&quot;http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Html-source-code2.png&quot;&gt;&lt;/a&gt;

{{CSS:rendered|1=[[Image:Html-source-code2.png|link=w:HTML]]
}}

As you can see, placing hyperlinks on images is in complete analogy to placing them on text. Instead of putting text inside the &lt;code&gt;a&lt;/code&gt; element, you place there an image.

{{prognav|Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)|Memformat Teks|Imej}}

[[en:HyperText Markup Language/Hyperlinks]]
[[it:HTML/Links]]
[[nl:HTML/Basiscursus/Links]]

[[Kategori:Bahasa Penanda Hiperteks|Hiperpautan]]</text>
      <sha1>mlz80fpju265qmou3t3umzc0am34peb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>HTML</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3344</id>
    <redirect title="Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)" />
    <revision>
      <id>7819</id>
      <timestamp>2013-04-05T23:41:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>Melencong ke [[Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="44" xml:space="preserve">#REDIRECT[[Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)]]</text>
      <sha1>pw1vo2bezxeelu4mw7r1qz5ft3suawq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)/Imej</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3345</id>
    <revision>
      <id>7978</id>
      <parentid>7973</parentid>
      <timestamp>2013-04-23T04:06:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Semua Atribut */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6075" xml:space="preserve">{{prognav|Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)|Hiperpautan|Senarai}}

Mari kita mulakan bab ini dengan satu contoh mudah:

&lt;source lang=&quot;html4strict&quot;&gt;
&lt;img src=&quot;penguin.jpeg&quot; /&gt;
&lt;/source&gt;

Dan mari juga kita lihat satu contoh yang lebih lengkap pengekodannya:

&lt;source lang=&quot;html4strict&quot;&gt;
&lt;img src=&quot;penguin.jpeg&quot; alt=&quot;Gambar seekor penguin&quot;
     title=&quot;Gambar seekor penguin&quot; /&gt;
&lt;/source&gt;

Imej-imej lazimnya distor dalam fail berasingan dan tidak di dalam dokumen HTML (HTML sumber) itu sendiri.  Untuk meletakkan imej ke dalam HTML sumber, gunakan tag &lt;code&gt;img&lt;/code&gt; bersama-sama atribut  &lt;code&gt;src&lt;/code&gt; yang mengandungi URL fail imej. Bagi mendokong pelayar yang tidak memapar imej, anda boleh membekalkan atribut  &lt;code&gt;alt&lt;/code&gt; yang mengandungi pemerian teks berkaitan imej tersebut. Dan bagi menyediakan ''tooltip'' buat imej, gunakan atribut &lt;code&gt;title&lt;/code&gt;.

Ruang sebelum &lt;code&gt;/&amp;gt;&lt;/code&gt; dalam contoh-contoh di atas dimuatkan kerana ada sebab &amp;ndash; beberapa pelayar tua tidak akan berfungsi dengan betul sekiranya ia tidak hadir.

== Tempat letak ==

Secara lalainya, imej-imej diletakkan ''sebaris'' dengan sekitarannya. Untuk meletakkan imej sebagai ''blok'' atau ''apungan'', anda boleh menggunakan perturan [[Lembaran Gaya Lata]] ataupun CSS.

{{Perkara untuk anda lakukan|Bagaimana meletak imej menggunakan CSS.}}

==Teks Alternatif dan ''Tooltip'' ==

Spesifikasi HTML memerlukan semua imej mempunyai atribut &lt;code&gt;alt&lt;/code&gt;. Atribut ini memuatkan apa yang dipanggil &lt;code&gt;alt text&lt;/code&gt; (teks gantian). 

Imej-imej dapat dibahagikan kepada dua kategori:

*Imej yang menambah kepada kandungan halaman,
*Imej yang berfungsi sebagai perhiasan halaman, misalnya, sempadan, penambah ruang, dan &quot;peluru&quot;.

Imej-imej perhiasan seharusnya memiliki &lt;code&gt;alt text&lt;/code&gt; kosong, yakni, &lt;code&gt;alt=&quot;&quot;&lt;/code&gt;. Imej yang digunakan sebagai tanda peluru boleh menggunakan tanda asterisk, &lt;code&gt;alt=&quot;*&quot;&lt;/code&gt;.

Imej-imej lain perlu dibekalkan dengan teks (''alt text'') bermakna. &lt;code&gt;Alt text&lt;/code&gt; bukan pemerian imej, akan tetapi sesuatu yang akan dibaca sebagai gantian kepada gambar. Untuk pemerian ''tentang'' imej, anda boleh gunakan atribut &lt;code&gt;title&lt;/code&gt; buat pemerian pendek dan &lt;code&gt;longdesc&lt;/code&gt; untuk memautkan imej ke pemerian yang lebih panjang.

Contoh:

&lt;pre&gt;
 &amp;lt;img src=&quot;logo_syarikat.png&quot; alt=&quot;???&quot;&amp;gt; pembuat kopi terbaik dalam dunia.
&lt;/pre&gt;

&lt;code&gt;Alt text&lt;/code&gt; seharusnya memuatkan nama syarikat dan bukan &quot;Logo kami&quot;. Ini kerana sekiranya laman ini dibaca oleh pelayar teks, paparan akan berbunyi, &quot;Logo kami pembuat kopi terbaik dalam dunia&quot;.

Atribut &lt;code&gt;alt&lt;/code&gt; bermaksud ''alternate'' (ganti) yang digunakan pelayar teks atau pelayar bukan grafik (misalnya, Lynx) untuk membolehkan penggunanya menegrti maksud ataupun tujuan imej. Banyak pelayar, seperti Internet Explorer, mentakrifkan atribut &lt;code&gt;alt&lt;/code&gt; tag bagi menjana ''tooltip'' imej. namun demikian, atribut &lt;code&gt;title&lt;/code&gt; sepatutnya digunakan bagi tujuan ini. Pelayar-pelayar lain, seperti Firefox, memaparkan ''tooltips'' hanya apabila  tag &lt;code&gt;title&lt;/code&gt; hadir dalam dokumen.

== Lebar dan Tinggi ==

Untuk memaparkan imej agar kelihatan lebih kecil daripada saiz sebenarnya, gunakan atribut &lt;code&gt;width&lt;/code&gt; (lebar) dan &lt;code&gt;height&lt;/code&gt; (tinggi).

Tambahan In addition, you can help web browsers layout your web pages more quickly by always supplying the ''width'' and ''height'' attributes. Make sure you give the correct values or your images will be distorted.

{{todo|Bincang nisbah bidang &quot;width&quot; dan &quot;height&quot;, dalam kes-kes hanya satu atribut diberikan.}}

== Semua Atribut == 

Kita sudah membincangkan beberapa atribut penting dalam unusr &lt;code&gt;img&lt;/code&gt;. Berikut adalah senarai semua atribut yang dibenarkan dalam unsur &lt;code&gt;img&lt;/code&gt; seperti termaktub dalam ''HTML 4 DTD'':

{| 
|+ Atribut unsur IMG 
! Atribut
! Pemerian
|-
|&lt;code&gt;src&lt;/code&gt;
|[[w:URL | URL]] imej yang harus dipaparkan pelayar.
|-
|&lt;code&gt;alt&lt;/code&gt;
|gantian teks pendek buat imej yang dapat digunakan pelayar bagi memaparkan teks sebagai gantian kepada imej, misalnya, bagi pengguna buta, pengguna pelayar teks, atau pengguna yang mematikan pemuatan imej pada pelayar grafik mereka..
|-
|&lt;code&gt;longdesc&lt;/code&gt;
|satu [[w:URL | URL]] yang menyediakan pemerian panjang berkaitan imej.
|-
|&lt;code&gt;name&lt;/code&gt;
|''bagi keserasian ke belakang, guna tag &lt;code&gt;id&lt;/code&gt; dalam dokumen-dokumen baharu '' &amp;ndash; nama imej yang dapat digunakan bahasa-bahasa penskripan.
|-
|&lt;code&gt;id&lt;/code&gt;
|pengenal pasti unik imej yang dapat digunakan bahasa-bahasa penskripan.
|-
|&lt;code&gt;class&lt;/code&gt;
|menhugaskan satu atau lebih kelas [[Lembaran Gaya Lata|CSS]] pada imej bagi mengawal penampilan gaya.
|-
|&lt;code&gt;lang&lt;/code&gt;
|maklumat bahasa
|-
|&lt;code&gt;dir&lt;/code&gt;
|arah teks
|-
|&lt;code&gt;title&lt;/code&gt;
|tajuk imej, yang dipaprkan oleh sesetengah pelayar dalam kotak terkatung-katung (''hover box'') sebagai ''tooltip'', lebih lagi apabila pengguna meletakkan tetikus pada imej.
|-
|&lt;code&gt;style&lt;/code&gt;
|maklumat [[Lembaran Gaya Lata|CSS]] sebaris
|-
|&lt;code&gt;ismap&lt;/code&gt;
|(belum ditulis)
|-
|&lt;code&gt;usemap&lt;/code&gt;
|(belum ditulis)
|-
|&lt;code&gt;align&lt;/code&gt;
|''dikecam, gunakan CSS dalam dokumen-dokumen baharu'' &amp;ndash; penjajaran imej, yakni,  ''bottom'' (bawah), ''middle'' (tengah), ''top'' (atas), ''left'' (kiri) atau ''right'' (kanan)
|-
|&lt;code&gt;width&lt;/code&gt;
|lebar imej, buat imej pet bit, arahn ini harus diberikan dalam angka biasa, misalnya, &quot;200&quot;, yang akan menghasilkan lebar sebanyak 200 piksel
|-
|&lt;code&gt;height&lt;/code&gt;
|tinggi imej, lihat &quot;width&quot; bagi maklumat penggunaan
|-
|&lt;code&gt;border&lt;/code&gt;
|''dikecam, gunakan CSS dalam dokumen-dokumen baharu'' &amp;ndash; lebar sempadan apabila imej dipautkan kepada sesuatu, lazimnya ditetapkan pada &quot;0&quot; (sifar)
|-
|&lt;code&gt;hspace&lt;/code&gt;
|''dikecam, gunakan CSS dalam dokumen-dokumen baharu'' 
|-
|&lt;code&gt;vspace&lt;/code&gt;
|''dikecam, gunakan CSS dalam dokumen-dokumen baharu''
|}

{{prognav|Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)|Hiperpautan|Senarai}}

[[Kategori:Bahasa Penanda Hiperteks|Imej]]

[[en:HyperText Markup Language/Images]]
[[it:HTML/Immagini]]</text>
      <sha1>803jozy9ozjeuzpe56ngo3io6ue164x</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)/Senarai</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3346</id>
    <revision>
      <id>7974</id>
      <parentid>7855</parentid>
      <timestamp>2013-04-23T04:02:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>/* Contoh */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6989" xml:space="preserve">{{prognav|Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)|Imej|Jadual}}

HTML memiliki tiga jenis senarai, setiap satunya bersesuaian dengan jenis maklumat khusus:
* &quot;Senarai peluru&quot; atau ''bullet list'', untuk maklumat yang tidak memiliki hierarki dibuat dengan menggunakan tag-tag mula dan akhiran &lt;nowiki&gt;&lt;ul&gt; dan &lt;/ul&gt;&lt;/nowiki&gt;. 
* Senarai bernombor, ''bullet list'', bagi maklumat yang mempunyai hierarki atau pangkat, seperti jujukan tindakan misalnya, dibuat dengan tag-tag &lt;nowiki&gt;&lt;ol&gt; dan &lt;/ol&gt;&lt;/nowiki&gt;. 
* Senarai definisi, dibuat dengan tag-tag &lt;nowiki&gt;&lt;dl&gt; dan &lt;/dl&gt;&lt;/nowiki&gt;.

== Senarai Tak Berhierarki ==

Senarai tak berhierarki atau senarai tak teratur (''undordered list'') menampilkan senarai item yang didahului oleh tanda &quot;peluru&quot;.

Sampel HTML:

&lt;source lang=&quot;html4strict&quot;&gt;
  &lt;ul&gt;
    &lt;li&gt;Item pertama&lt;/li&gt;
    &lt;li&gt;Item kedua&lt;/li&gt;
    &lt;li&gt;Item ketiga&lt;/li&gt;
  &lt;/ul&gt;
&lt;/source&gt;

Paparan:
{{CSS:rendered|1=&lt;ul&gt;
    &lt;li&gt;Item pertama&lt;/li&gt;
    &lt;li&gt;Item kedua&lt;/li&gt;
    &lt;li&gt;Item ketiga&lt;/li&gt;
  &lt;/ul&gt;
}}

== Senarai Berhierarki ==

Senarai berhierarki atau senarai bernombor (''ordered list'') menyediakan senarai item, setiap satunya didahului oleh nombor yang bertambah dengan bilangan 1.

Sampel HTML:

&lt;source lang=&quot;html4strict&quot;&gt;
  &lt;ol&gt;
    &lt;li&gt;Item pertama&lt;/li&gt;
    &lt;li&gt;Item kedua&lt;/li&gt;
    &lt;li&gt;Item ketiga&lt;/li&gt;
  &lt;/ol&gt;
&lt;/source&gt;

Penampilan:
{{CSS:rendered|1=&lt;ol&gt;
&lt;li&gt;Item pertama&lt;/li&gt;
    &lt;li&gt;Item kedua&lt;/li&gt;
    &lt;li&gt;Item ketiga&lt;/li&gt;
&lt;/ol&gt;
}}

== Senarai definisi ==

Senarai definisi memaparkan senarai perkataan yang ditebalkan, disusuli oleh baris baharu dan didahului tatatanda prefiks (lalai).

Sampel HTML:

&lt;source lang=&quot;html4strict&quot;&gt;
  &lt;dl&gt;
    &lt;dt&gt;Perkataan 1&lt;/dt&gt;
    &lt;dd&gt;Definisi Perkataan 1&lt;/dd&gt;
    &lt;dt&gt;Perkataan 2&lt;/dt&gt;
    &lt;dd&gt;Definisi Perkataan 2&lt;/dd&gt;
  &lt;/dl&gt;
&lt;/source&gt;

Contoh paparan:
&lt;!--Kod perlu ditaip tanpa ruang putih untuk mendapat paparan betul--&gt;
{{CSS:rendered|1=&lt;dl&gt;&lt;dt&gt;Perkataan 1&lt;/dt&gt;
&lt;dd&gt;Definisi Perkataan 1&lt;/dd&gt;&lt;dt&gt;Perkataan 2&lt;/dt&gt;&lt;dd&gt;Definisi Perkataan 2&lt;/dd&gt;&lt;/dl&gt;
}}

Jika dua perkataan berkongsi definisi yang sama, perkataan-perkataan tersebut boleh dikumpulkan bersama seperti berikut:

&lt;source lang=&quot;html4strict&quot;&gt;
  &lt;dl&gt;
    &lt;dt&gt;Lembaran Gaya Lata&lt;/dt&gt;
    &lt;dt&gt;CSS&lt;/dt&gt;
    &lt;dd&gt;Takrif Lembaran gaya Lata (CSS)&lt;/dd&gt;
    &lt;dt&gt;Perkataan 2&lt;/dt&gt;
    &lt;dd&gt;Takrif Perkataan 2&lt;/dd&gt;
  &lt;/dl&gt;
&lt;/source&gt;

Contoh paparan:
{{CSS:rendered|1=&lt;dl&gt;&lt;dt&gt;Lembaran Gaya Lata&lt;/dt&gt;&lt;dt&gt;CSS&lt;/dt&gt;&lt;dd&gt;Takrif Lembaran gaya Lata (CSS)&lt;/dd&gt;    &lt;dt&gt;Perkataan 2&lt;/dt&gt;&lt;dd&gt;Takrif Perkataan 2&lt;/dd&gt;&lt;/dl&gt;
}}

Jika sesebuah perkataan itu memiliki dua definisi, gunakan unsur &lt;code&gt;dd&lt;/code&gt; bagi setiap definisi, misalnya, .

&lt;source lang=&quot;html4strict&quot;&gt;
  &lt;dl&gt;
    &lt;dt&gt;Gnu&lt;/dt&gt;
    &lt;dd&gt;Antelop besar&lt;/dd&gt;
    &lt;dd&gt;&quot;GNU is not Unix&quot;&lt;/dd&gt;
  &lt;/dl&gt;
&lt;/source&gt;

Example rendering:
{{CSS:rendered|1=&lt;dl&gt;&lt;dt&gt;Gnu&lt;/dt&gt;&lt;dd&gt;Antelop besar&lt;/dd&gt;
    &lt;dd&gt;&quot;GNU is not Unix&quot;&lt;/dd&gt;&lt;/dl&gt;
}}

Definisi atau takrifa yang lebih panjang dapat dibahagikan kepada perenggan dengan menggunakan unusr-unsur sarang &lt;code&gt;p&lt;/code&gt; dalam unsur &lt;code&gt;dd&lt;/code&gt;.

&lt;source lang=&quot;html4strict&quot;&gt;
  &lt;dl&gt;
    &lt;dt&gt;Perkataan 2&lt;/dt&gt;
    &lt;dd&gt;
      &lt;p&gt;Perenggan pertama definisi&lt;/p&gt;
      &lt;p&gt;Perenggan kedua definisi&lt;/p&gt;
    &lt;/dd&gt;
  &lt;/dl&gt;
&lt;/source&gt;

Contoh paparan:
{{CSS:rendered|1=&lt;dl&gt;&lt;dt&gt;Perkataan 2&lt;/dt&gt;
    &lt;dd&gt;&lt;p&gt;Perenggan pertama definisi&lt;/p&gt;
    &lt;p&gt;Perenggan kedua definisi&lt;/p&gt;&lt;/dd&gt;
  &lt;/dl&gt;
}}

== Senarai Sarang ==

Senarai boleh ditulis bersarang. Contoh:

&lt;source lang=&quot;html4strict&quot;&gt;
&lt;ul&gt;
  &lt;li&gt;Senarai    
    &lt;ul&gt;
      &lt;li&gt;Senarai bernombor&lt;/li&gt;
      &lt;li&gt;Senarai tak bernombor&lt;/li&gt;
    &lt;/ul&gt;
  &lt;/li&gt;
&lt;/ul&gt;
&lt;/source&gt;

Contoh paparan:
{{CSS:rendered|1=&lt;ul&gt;
&lt;li&gt;Senarai
&lt;ul&gt;
&lt;li&gt;Senarai bernombor&lt;/li&gt;
&lt;li&gt;Senarai tak bernombor&lt;/li&gt;
&lt;/ul&gt;
&lt;/li&gt;
&lt;/ul&gt;
}}

Apabila ditulis bersarang, unsur yang bersarang perlu diletakkan dalam unsur induk &lt;code&gt;li&lt;/code&gt;.

Contoh senarai bersarang yang ''silap:''

&lt;source lang=&quot;html4strict&quot;&gt;
&lt;ul&gt;
  &lt;li&gt;Senarai&lt;/li&gt;
  &lt;ul&gt;
    &lt;li&gt;Senarai bernombor&lt;/li&gt;
    &lt;li&gt;Senarai tak bernombor&lt;/li&gt;
  &lt;/ul&gt;
&lt;/ul&gt;
&lt;/source&gt;

Satu lagi contoh senarai yang tidak bersarang dengan betul, yang mengandungi dua unsur &lt;code&gt;ul&lt;/code&gt; berturut-turut:

&lt;source lang=&quot;html4strict&quot;&gt;
&lt;ul&gt;
   &lt;li&gt;
      Item senarai luar
      &lt;ul&gt;
        &lt;ul&gt;
          &lt;li&gt;
            Item senarai dalam dengan dua unsur &quot;ul&quot; berturut-turut
          &lt;/li&gt;
        &lt;/ul&gt;
      &lt;/ul&gt;
   &lt;/li&gt;
&lt;/ul&gt;
&lt;/source&gt;

== Nota Berkaitan Pemformatan ==

Pemerian berkaitan tiga jenis senarai yang diperikan di atas merujuk kepada paparan lalai setiap kod HTML oleh pelyar web. Namun demikian, dengan menggunakan CSS, anda dapat mengubah pemformatan senarai. Misalnya, dengan CSS, anda dapat membuat senarai itu memdatar berbanding menegak.

== Contoh ==

Sebuah resipi membuat lempeng yang menggunakan senarai:

&lt;source lang=&quot;html4strict&quot;&gt;
&lt;!DOCTYPE html PUBLIC &quot;-//W3C//DTD HTML 4.01//EN&quot; &quot;http://www.w3.org/TR/html4/strict.dtd&quot;&gt;
&lt;html lang=&quot;ms&quot;&gt;
  &lt;head&gt;
    &lt;title&gt;Lempeng&lt;/title&gt;
  &lt;/head&gt;
  &lt;body&gt;
    &lt;h1&gt;Resipi membuat Lempeng&lt;/h1&gt;
    &lt;p&gt;Terjemahan &lt;a href=&quot;http://en.wikibooks.org/wiki/Cookbook:Pancake&quot;&gt;Resipi Wikibooks Cookbook Bahasa Inggeris&lt;/a&gt;.&lt;/p&gt;
    &lt;p&gt;Lempeng-lempeng ini amat sesuai buat sarapan seluruh keluarga.
       Lempeng amat sedap dengan sirap mapel.
       Lempeng ini makanan sihat (selagi anda tidak mengguna sirap berlebihan)
       oleh sebab tepung gandum penuh membekalkan keperluan serat semula jadi anda.
    &lt;/p&gt;
    &lt;h2&gt;Ramuan&lt;/h2&gt;
    &lt;ul&gt;
      &lt;li&gt;1 cawan tepung gandum penuh&lt;/li&gt;
      &lt;li&gt;1 sudu besar gula&lt;/li&gt;
      &lt;li&gt;2 camca serbuk penaik&lt;/li&gt;
      &lt;li&gt;1/4 camca garam&lt;/li&gt;
      &lt;li&gt;1 biji telur&lt;/li&gt;
      &lt;li&gt;1 cawan susu&lt;/li&gt;
      &lt;li&gt;2 sudu besar minyak&lt;/li&gt;
      &lt;li&gt;sedikit minyak goreng&lt;/li&gt;
    &lt;/ul&gt;
    &lt;h2&gt;Prosedur&lt;/h2&gt;
    &lt;ol&gt;
      &lt;li&gt;Minyak ke dalam kuali.&lt;/li&gt;
      &lt;li&gt;Campurkan ramuan kering di dalam satu mangkuk.&lt;/li&gt;
      &lt;li&gt;Di dalam mangkuk yang lain, pecahkan telur, kemudian tambah bahan-bahan basah yang lain, termasuk 2 sudu minyak&lt;/li&gt;
      &lt;li&gt;Campurkan ramuan-ramuan kering dan basah agar menghilangkan kekeringan, tapi tidak lebih daripada itu.&lt;/li&gt;
      &lt;li&gt;Panaskan kuali sehingga panas sederhana.
          Kuali dikira panas apabila setitik air mendidih.&lt;/li&gt;
      &lt;li&gt;Curahkan sebiji lempeng, lebih kurang bulatan 10 sentimeter dengan menggunakan 1/4 cawan tepung sadur.&lt;/li&gt;
      &lt;li&gt;Lempeng akan berbuih-buih. Apabila buih berhenti, dan bibir lempeng kekeringan sedikit, terbalikkannya.&lt;/li&gt;
      &lt;li&gt;Apabila lempeng kelihatan sudah dimasak, keluarkannya dari kuali dan mulakan pemasakan satu lagi.&lt;/li&gt;
    &lt;/ol&gt;
    &lt;h2&gt;Hias Atas&lt;/h2&gt;
    &lt;p&gt;Secara tradisinya, lempeng dihias dengan mentega dan sirap mapel.
    &lt;/p&gt;
 &lt;/body&gt;
&lt;/html&gt;
&lt;/source&gt;

{{Nota penterjemah|Anda boleh menaip kod ini dalam fail HTML anda dan buka fail dengan pelayar kesukaan anda bagi melihat paparan resipi ini. }}.

{{prognav|Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)|Imej|Jadual}}

[[Kategori:Bahasa Penanda Hiperteks|Senarai]]

[[en:HyperText Markup Language/Lists]]</text>
      <sha1>3gvtwre17g5m1vs9gf1u952t13pq831</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)/Jadual</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3347</id>
    <revision>
      <id>8000</id>
      <parentid>7999</parentid>
      <timestamp>2013-04-27T04:19:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>kembang</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16818" xml:space="preserve">{{prognav|Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)|Senarai|Petikan}}
{{Perkara untuk anda lakukan|Lengkapkan COLGROUP dan COL.}}

Jadual digunakan bagi memaparkan data. Sering kali, jadual juga disalah guna bagi membuat susun atur laman. Jadual boleh disisipkan di mana sahaja dalam laman, termasuklah ke dalam sebuah jadual yang lain. Kita akan membincangkan bagaimana membuat jadual asas dan juga bagaimana menambah tag pada jadual. Anda digalakkan membuat ujian dalam pembinaan jadual.

Tag-tag yang berguna bagi membuat jadual adalah &lt;nowiki&gt;&lt;table&gt; - table, &lt;tr&gt; - table row, &lt;td&gt; - table data, dan &lt;th&gt; - table heading.&lt;/nowiki&gt;

== Jadual Paling Minimum ==

Mari kita lihat contoh mudah dan ringkas:
{{Kod:Asas
|&lt;source lang=&quot;html4strict&quot;&gt;
 &lt;table&gt;
 &lt;tr&gt;&lt;th&gt;Makanan&lt;/th&gt;&lt;th&gt;Harga&lt;/th&gt;&lt;/tr&gt;
 &lt;tr&gt;&lt;td&gt;Roti&lt;/td&gt;&lt;td&gt;$2.99&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
 &lt;tr&gt;&lt;td&gt;Teh&lt;/td&gt;&lt;td&gt;$1.40&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
 &lt;/table&gt;
&lt;/source&gt;
|Kod asas buat Jadual. Setiap jadual bermula dengan tag &amp;lt;table&amp;gt; dan berakhir dengan tag &amp;lt;/table&amp;gt;. Dalam tag jadual, anda boleh memberi definisi atribut jadual tersebut seperti yang akan ditunjukkan kemudian.
}}


Sesebuah jadual itu mengandungi baris-baris, setiap satunya bermula dengan tag baris jadual &amp;lt;tr&amp;gt; dan berakhir dengan tag &amp;lt;/tr&amp;gt;. Tag akhiran ini ialah pilihan. Baris perlu diletakkan di dalam jadual.

Baris mengandungi sel, setiap satu sel jadual bermula dengan tag data jadual &amp;lt;td&amp;gt; dan secara pilihan diakhiri dengan tag &amp;lt;/td&amp;gt;. Sel mesti diletakkan di dalam baris.

Jika anda letakkan sebuah sel jadual di luar baris, ataupun anda lupa menutup sel, atau baris, atau jadual, hasilnya mungkin tidak seperti yang anda sangka. Teks yang dirancang diletak di dalam jadual mungkin dipaparkan pada tempat yang lain, di luar jadual. Paling teruk, jadual mungkin tidak dipaparkan langsung.

Sebagai contoh, dengan IE dan Firefox:
*Sel yang diletakkan di luar baris dianggap baris berasingan sebagai satu baris pada posisi menegak yang berkaitan.
*Semua kandungan yang diletak di luar sel, sama ada di dalam baris atau tidak, diletkkan mendahului seluruh jadual, mengikut jujukan ia berlaku. IE meletakkan setiap item pada baris baharu sementara Firefox pula meletakkan ruang kosong di antara item.

Sekiranya tag pilihan &lt;nowiki&gt;&lt;/td&gt; dan &lt;/tr&gt;&lt;/nowiki&gt; tidak ditulis, masalah di atas akan berlaku pada kandungan yang diletak sebelum baris pertama, dan pada baris-baris sebelum unsur pertama. Perhatikan bahawa &lt;nowiki&gt;&lt;/table&gt;&lt;/nowiki&gt; diperlukan; jika ia tidak hadir, semua kandungan yang menyusul dianggap sebagai kandungan sel terakhir, termasuklah jadual lain.

=== Membuat Jadual ===

1. Buat sebuah fail HTML, berikan nama yang bermakna (contoh, &quot;{{anchor|jadual}}jadual.html&quot;) dan masukkan kod di bawah ke dalam bahagian &lt;code&gt;body&lt;/code&gt; fail:

{{Kod:Output
|Kod HTML
|&lt;source lang=&quot;html4strict&quot;&gt;
 &lt;table&gt;
 &lt;tr&gt;&lt;th&gt;Makanan&lt;/th&gt;&lt;th&gt;Harga&lt;/th&gt;&lt;/tr&gt;
 &lt;tr&gt;&lt;td&gt;Roti&lt;/td&gt;&lt;td&gt;$2.99&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
 &lt;tr&gt;&lt;td&gt;Susu&lt;/td&gt;&lt;td&gt;$1.40&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
 &lt;/table&gt;
&lt;/source&gt;
|&lt;table&gt;
&lt;tr&gt;&lt;th&gt;Makanan&lt;/th&gt;&lt;th&gt;Harga&lt;/th&gt;&lt;/tr&gt;
 &lt;tr&gt;&lt;td&gt;Roti&lt;/td&gt;&lt;td&gt;$2.99&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td&gt;Susu&lt;/td&gt;&lt;td&gt;$1.40&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;/table&gt;
|Simpan fail dan buka dengan pelayar kesukaan anda. 
}}

Ia tidak kelihatan macam jadual yang sempurna buat masa ini, tapi kita akan tambah beberapa perkara lagi.

{{XNote| Jadual ini terdiri daripada dua baris (perhatikan dua tag &amp;lt;tr&amp;gt;) dan dalam setiap baris  terdapat dua entri data (dua tag &amp;lt;td&amp;gt;) }}

Anda boleh andaikan sesebuah jadual itu sebagai satu hamparan atau ''spreadsheet''.  Yang ini memiliki dua baris dan dua lajur yang membuat 4 sel yang mengandungi data (2 baris x 2 lajur = 4 sel).

== Kapsyen dan Pengepala ==

Mari kita mula dengan contoh ringkas:
{{Kod:Asas
|&lt;source lang=&quot;html4strict&quot;&gt;
&lt;table&gt;
&lt;tr&gt;&lt;th&gt;Formula&lt;/th&gt;&lt;th&gt;Hasil&lt;/th&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td&gt;1 + 1&lt;/td&gt;&lt;td&gt;2&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td&gt;3 * 5&lt;/td&gt;&lt;td&gt;15&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;/table&gt;
&lt;/source&gt;
|Kod asas pengepala
}}

'''Kapsyen''' berguna jika kita mahu memberi definisi atau pemerian berkaitan kandungan jadual. Kapsyen adalah pilihan. 

Untuk menambah kapsyen pada jadual, masukkan unsur &lt;code&gt;caption&lt;/code&gt; selepas tag pemula &lt;code&gt;table&lt;/code&gt;, dengan teks kapsyen dilteka di dalam unsur, seperti diberikan di bawah:

{{Kod:Output
|Kod meletakkan kapsyen dan pengepala pada jadual
|&lt;source lang=&quot;html4strict&quot;&gt;
&lt;table&gt;
&lt;caption&gt;Formula dan Hasil&lt;/caption&gt;
&lt;tr&gt;&lt;th&gt;Formula&lt;/th&gt;&lt;th&gt;Hasil&lt;/th&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td&gt;1 + 1&lt;/td&gt;&lt;td&gt;2&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td&gt;3 * 5&lt;/td&gt;&lt;td&gt;15&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;/table&gt;
&lt;/source&gt;
|&lt;table&gt;
&lt;caption&gt;Formula dan Hasil&lt;/caption&gt;
&lt;tr&gt;&lt;th&gt;Formula&lt;/th&gt;&lt;th&gt;Hasil&lt;/th&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td&gt;1 + 1&lt;/td&gt;&lt;td&gt;2&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td&gt;3 * 5&lt;/td&gt;&lt;td&gt;15&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;/table&gt;
|Paparan kapsyen dan pengepala
}}

Kapsyen lazimnya dipaparkan di luar sempadan jadual, pada bahagian atas. Paparan dan tempat letak sebenar kapsyen bergantung kepada penggayaan CSS.

'''Pengepala''' jadual adalah satu cara bagi memerikan kandungan sesebuah lajur jadual.  kapsyen lazimnya diletakkan pada baris pertama &amp;lt;tr&amp;gt;.

Kita menggunakan &amp;lt;th&amp;gt; bagi sel dan tidak &amp;lt;td&amp;gt;.

Secara lalai, teks di dalam pengepala jadual diparkan dengan teks tebal dan diletakkan di bahagian tengah jadual.

'''''Sintaks'''''nya adalah: &amp;lt;tr&amp;gt;&amp;lt;th&amp;gt;teks&amp;lt;/th&amp;gt;&amp;lt;th&amp;gt;teks&amp;lt;/th&amp;gt;&amp;lt;/tr&amp;gt;

=== Membuat Kapsyen dan Pengepala Jadual ===

# Buka fail [[#jadual|jadual.html]] anda
# Tambah kapsyen anda pada jadual
# Lihat hasilan 
# Tambah pengepala Item dan  $ Harga pada jadual
# Lihat hasilan

== Sempadan ==

Sempadan adalah pilihan: kadang kala sempadan dapat menjadikan jadual kelihatan lebih jelas dan kemas, dan ada masanya sempadan lebih elok ditinggalkan sahaja.

Namun, demikian mewujudkan sempadan ''semasa'' anda mencipta jadual ialah satu idea yang baik: ia membuat jadual lebih jelas dan memudahkan penciptaannya. Anda boleh membuang sempadan itu selepas anda selesai membuat jadual.

=== Membuat Sempadan ===

{{Kod:Asas
|&lt;source lang=&quot;html4strict&quot;&gt;
&lt;table border=&quot;1&quot; cellspacing=&quot;0&quot;&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td&gt;
Sempadan jadual ini seluas 1 piksel.
&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;/table&gt;
&lt;/source&gt;
|Kod asas untuk membuat sempadan Jadual.
}}

{{Kod:Asas
|Kod untuk sempadan seluas 5 piksel
|&lt;source lang=&quot;html4strict&quot;&gt;
 &lt;table border=&quot;5&quot; cellspacing=&quot;0&quot;&gt;&lt;tr&gt;&lt;td&gt;
Sempadan jadual ini seluas 5 piksel.
&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;/table&gt;
&lt;/source&gt;
}}
&lt;!--Kadang2 templat &quot;Kod&quot; tak bekerja dengan betul, jadi guna format wiki bagi output --&gt;

'''Output:'''

&lt;table border=&quot;5&quot; cellspacing=&quot;0&quot;&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td&gt;
Sempadan jadual ini seluas 5 piksel.
&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;/table&gt;

Nilai ''lalai'' adalah 0 (yakni, sifar, tiada sempadan).

&lt;code&gt;Border&lt;/code&gt; ialah sebuah atribut tag &lt;code&gt;table&lt;/code&gt;. 

'''''Sintaks''''' adalah seperti berikut:

&lt;tt&gt;&amp;lt;table border=X&amp;gt;&lt;/tt&gt; di mana &quot;x&quot; adalah saiz sempadan dalam unit piksel.

Anda dapat menggunakan [[Pengaturcaraan CSS|CSS]] bagi menetapkan warna sempadan.

=== Membuat Sempadan keliling Jadual === 

# Buka fail [[#jadual|jadual.html]] anda 
# Dalam tag &amp;lt;table&amp;gt;, tambah &lt;code&gt;border=2&lt;/code&gt;&lt;br&gt;yakni, &amp;lt;table border=2&amp;gt;
# Simpan dan tonton fail
# Ubah saiz sempadan (cuba angka 0, 10, atau apa jua angka)
# Simpana dan tonton

Adakah anda perasan bahawa hanya sempadan luar yang bertambah besar?

== Tinggi dan Lebar ==

Secara lalai, saiz sebuah jadual itu hanya mengikut saiz data yang dimasukkan ke dalamnya.

Kita dapat mengubah ketinggian (&lt;code&gt;height&lt;/code&gt;) dan kelebaran (&lt;code&gt;width&lt;/code&gt;) sesbuah jadual mengikut saiz ketetapan kita.

Saiz dapat ditetapkan mengikut saiz piksel mutlak, atau relatif berbanding saiz tetingkap atau skrin.

'''''Sintaks''''' seperti berikut:

&amp;lt;&lt;code&gt;table height=*** width=***&lt;/code&gt;&amp;gt;&lt;br /&gt;
di mana *** adalah saiz dalam piksel ataupun peratusan saiz skrin.

Juga, kita dapat menentukan saiz sel atau baris, satu persatu.

;Contoh sintaks:

&amp;lt;&lt;code&gt;tr height=80&lt;/code&gt;&amp;gt;
&amp;lt;&lt;code&gt;td width=&quot;50%&quot;&lt;/code&gt;&amp;gt;

Perhatikan bahawa:
*Kita dapat mencampuradukkan unit-unit ketinggian dan kelebaran.
*Kita juga dapat melakukan perkara yang sama dengan [[Pengaturcaraan CSS|CSS]] dengan mengubah peraturan &lt;code&gt;padding&lt;/code&gt;.

=== Tentukan Saiz Jadual ===

# Buka fail [[#jadual|jadual.html]] anda
# Dalam tag &lt;code&gt;&amp;lt;table border=2&amp;gt;&lt;/code&gt;, masukkan parameter bagi &lt;code&gt;height&lt;/code&gt; dan &lt;code&gt;width&lt;/code&gt;, contoh &lt;code&gt;&amp;lt;table border=2 height=200 width=300&amp;gt;&lt;/code&gt;
# Simpan fail dan kemudian buka dan tontonnya. Ubah saiz tetingkap pelayar dan perhatikan apa yang jadi &amp;mdash; saiz jadual tetap sama dan tidak berubah.
# Cuba tukar parameter dan lihat fail sekali lagi.
# Kemudian tukar unit piksel dengan peratus, misalnya, &lt;code&gt;&amp;lt;table border=2 height=&quot;40%&quot; width=&quot;50%&quot;&amp;gt;&lt;/code&gt;
# Simpan fail dan buka dengan pelayar. Ubah saiz tetingkap pelayar dan perhatikan perbezaan yang berlaku apabila anda mengguna saiz mengikut peratus.  Saiz jadual berubah apbila saiz tetingkap pelayar berubah.

== Penjarakan Sel dan Penebal Sel ==

&lt;!--[[Image:ProgrammingHTML-tables-cellpadding.gif|right|the difference between cellpadding and cellspacing]]--&gt;

'''Penjarakan''' sel adalah bilangan piksel di antara sel.

'''Penebal''' sel adalah ruang piksel di dalam sel, iaitu, jarak antara data dan tepi sel dalam jadual.

Kedua-dua pilihan ini merupakan atribut tag &lt;code&gt;&amp;lt;table&amp;gt;&lt;/code&gt;

; Contoh:
{{Kod:Asas
|&lt;source lang=&quot;html4strict&quot;&gt;
&lt;table border=1 cellspacing=0 cellpadding=0&gt;&lt;/table&gt;
&lt;/source&gt;
|Contoh sintaks yang menggunakan kedua-dua atribut &lt;code&gt;cellspacing&lt;/code&gt; dan &lt;code&gt;cellpadding&lt;/code&gt;. Nilai lalai bagi keduanya adalah 2}}

=== Menentukan Penjarakan dan Penebalan Sel ===

# Buka fail [[#jadual|jadual.html]] anda. Pastikan jadual anda mempunyai penetapan saiz yang besar, misalnya 300x200 (&lt;code&gt;height&lt;/code&gt; x &lt;code&gt;width&lt;/code&gt;).  Anda tidak akan dapat melihat perubahan jika jadual terlalu kecil.
# Uji dengan menukar saiz sempadan, penjarakan dan penebalan sel jadual. Cuba dengan kombinasi dimensi seperti 0, 1, 5, 10, dan sebagainya.
# Simpan dan lihat perubahan

== Penjajaran Sel-sel Jadual ==

Penjaran lalai bagi kandungan sel jadual adalah ke sebelah kiri dan diletak menegak tengah.

Jika anda mahu mengubah penjajaran sel, ia perlu dilakukanbagi setiap sel satu persatu. Perintah &lt;code&gt;align&lt;/code&gt; dibekalkan dalam tag &amp;lt;td&amp;gt;.  Anda juga  dapat menukar penjajaran seluruh baris dengan menetapkan penjajaran dalam tag &amp;lt;tr&amp;gt;.
 

;Penjajaran mendatar (''Horizontal alignment'')&lt;br /&gt;
'''''Sintaks:'''''&lt;br /&gt;
&amp;lt;td align=&quot;position&quot;&amp;gt; di mana posisi adalah di kiri (''left'') tengah (''center''), atau kanan (''right'') &lt;br&gt;
atau&lt;br&gt;
&amp;lt;tr align=&quot;position&quot;&amp;gt; di mana posisi adalah di kiri (''left'') tengah (''center''), atau kanan (''right'')

;Penjajaran menegak (''Vertical alignment'')&lt;br&gt;
'''''Sintaks:'''''&lt;br&gt;
&amp;lt;td valign=&quot;position&quot;&amp;gt; di mana posisi adalah di atas (''top''), tengah (''middle'') atau bawah (''bottom'')&lt;br&gt;
atau&lt;br&gt;
&amp;lt;tr valign=&quot;position&quot;&amp;gt; di mana posisi adalah di atas (''top''), tengah (''middle'') atau bawah (''bottom'')

Anda juga boleh memasukkan perintah-perintah &lt;code&gt;align&lt;/code&gt; dan &lt;code&gt;valign&lt;/code&gt; ke dalam baris jadual dan dalam tag &lt;code&gt;table&lt;/code&gt;.

{{XNote|1=Memuatkan &lt;code&gt;align=&quot;left&quot;&lt;/code&gt; atau &lt;code&gt;align=&quot;right&quot;&lt;/code&gt; ke dalam tag  &lt;code&gt;table&lt;/code&gt; TIDAK menjajarkan kandungan jadual. Sebaliknya, ia menjajarkan seluruh jadual pada halaman, yakni ia menjadikan teks yang diluar teks meliputi jadual.}}


=== Penjajaran Sel Jadual ===

# Buka fail [[#jadual|jadual.html]] anda
# Ubah penjajaran sel-sel jadual agar sel-sel kelihatan seperti:

&lt;table&gt;&lt;tr&gt;&lt;td&gt;
&lt;table border=1 cellspacing=0 cellpadding=5 width=223 height=138 bordercolor=&quot;#000000&quot;&gt;
&lt;tr height=69&gt;&lt;td valign=top&gt;roti&lt;/td&gt;&lt;td align=right valign=top&gt;$2.99&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;tr height=69&gt;&lt;td valign=bottom&gt;susu&lt;/td&gt;&lt;td valign=bottom align=right&gt;$1.40&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;/table&gt;&lt;/td&gt;
&lt;td width=50 align=center&gt;&lt;P&gt;&lt;font size=&quot;+3&quot;&gt;atau&lt;/p&gt;&lt;/td&gt;
&lt;td bordercolor=&quot;#000000&quot;&gt; 
&lt;table border=1 cellspacing=0 cellpadding=5 width=223 height=138 bordercolor=&quot;#000000&quot;&gt;
&lt;tr height=69&gt;&lt;td align=right valign=bottom&gt;roti&lt;/td&gt;&lt;td valign=bottom&gt;$2.99&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;tr height=69&gt;&lt;td valign=top align=right&gt;susu&lt;/td&gt;&lt;td valign=top&gt;$1.40&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;&lt;/table&gt;
&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;&lt;/table&gt;

# Cuba ubah penjajaran menegak dan mendatar lain
# Lihat perubahan yang anda buat

==Rentang Baris dan Rentang Jalur ==

Every row must have the same number of table datas, occasionally table datas have to span more than one column or row. In this case the tags colspan and/or rowspan are used - where they are set to a number.
{| width=&quot;70%&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background:none;font-variant:small-caps&quot;
|-
| style=&quot;background:black&quot; width=&quot;5%&quot;|&lt;br/&gt;
| style=&quot;background:black&quot; width=&quot;5%&quot;|&lt;br/&gt;
| style=&quot;background:black&quot; width=&quot;5%&quot;|&lt;br/&gt;
| border=&quot;none&quot;|&lt;-- ''This row has three'' '''table datas'''
|-
|colspan=&quot;2&quot; style=&quot;background:blue;&quot;|&lt;br/&gt;
| style=&quot;background:black&quot;|&lt;br/&gt;
| border=&quot;none&quot;|&lt;-- ''This row has two. The first uses'' '''&lt;code&gt;colspan=&quot;2&quot;&lt;/code&gt;'''
|-
|rowspan=&quot;2&quot; style=&quot;background:maroon&quot;|&lt;br/&gt;
| style=&quot;background:black&quot;|&lt;br/&gt;
| style=&quot;background:black&quot;|&lt;br/&gt;
|border=&quot;none&quot;|&lt;-- ''This row has three table datas, but one spans two rows because it uses'' '''&lt;code&gt;rowspan=&quot;2&quot;&lt;/code&gt;'''
|-
| style=&quot;background:black&quot;|&lt;br/&gt;
| style=&quot;background:black&quot;|&lt;br/&gt;
|border=&quot;none&quot;|&lt;-- ''This row has only two table datas, because its first is being taken up.
|}

Syntax:
*&amp;lt;td colspan=X&amp;gt; where X is the number of columns that the cell spans across.
*&amp;lt;td rowspan=X&amp;gt; where X is the number of rows that the cell spans across.

'''Task - Row span and column span'''

# Open your table.htm file.
# Experiment with making one table cell span across multiple rows.
# Experiment with making one table cell span across multiple columns.
# View the result each time.

==Background colour and images==

It is possible to give each table cell, (or row, or table) a different background colour.

&lt;table width=&quot;50%&quot; border=&quot;1&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;23&quot;&gt;&lt;tr&gt;
&lt;td bgcolor=&quot;#FF9A9C&quot;&gt;&amp;nbsp;&lt;/td&gt;
&lt;td bgcolor=&quot;#CCFFCC&quot;&gt;&amp;nbsp;&lt;/td&gt;
&lt;td bgcolor=&quot;#CCCCFF&quot;&gt;&amp;nbsp;&lt;/td&gt;
&lt;/tr&gt;&lt;tr&gt;
&lt;td bgcolor=&quot;#996666&quot;&gt;&amp;nbsp;&lt;/td&gt;
&lt;td bgcolor=&quot;#996666&quot;&gt;&amp;nbsp;&lt;/td&gt;
&lt;td bgcolor=&quot;#996666&quot;&gt;&amp;nbsp;&lt;/td&gt;
&lt;/tr&gt;&lt;tr&gt;
&lt;td bgcolor=&quot;#990033&quot;&gt;&amp;nbsp;&lt;/td&gt;
&lt;td bgcolor=&quot;#FF9933&quot;&gt;&amp;nbsp;&lt;/td&gt;
&lt;td bgcolor=&quot;#FF9933&quot;&gt;&amp;nbsp;&lt;/td&gt;
&lt;/tr&gt;&lt;/table&gt;


Syntax:
&lt;source lang=&quot;html4strict&quot;&gt;
&lt;td bgcolor=&quot;colour&quot;&gt;
&lt;tr bgcolor=&quot;colour&quot;&gt;
&lt;table bgcolor=&quot;colour&quot;&gt;
&lt;/source&gt;
where colour is a colour name or hexadecimal code.

Note: table background colours only display in version 3 browsers and above, and they may not print correctly.

Note: it is not recommended to specify background colours using HTML - it is much better to use [[Cascading Style Sheets]] for this purpose.

A '''background image''' is another modification of the appearance of a cell, row, or a complete table. Again these only display in version 3 browsers and above, and they may not print correctly.

Syntax:
&lt;source lang=&quot;html4strict&quot;&gt;
&lt;td background=&quot;filename&quot;&gt;
&lt;tr background=&quot;filename&quot;&gt;
&lt;table background=&quot;filename&quot;&gt;
&lt;/source&gt;
where filename is the path and filename of the background image.

Note: it is not recommended to specify background images using HTML - it is much better to use [[CSS Programming|CSS]] for this purpose.

'''Task - Background colour and images'''

# Open your table.htm file.
# Experiment with changing the background colour of a table cell, a table row, and the table itself.
# Add a background image to a table cell, a table row, and the table itself.
# View the result each time.

== Column groups ==

To specify a given format for a table column, you can use the &lt;nowiki&gt;&lt;col&gt; and &lt;colgroup&gt;&lt;/nowiki&gt; tags. These tags are located at the top of the table, and specify the default format for the given column. 

With the &amp;lt;col&amp;gt; tag, the first instance indicates the formatting for the first column, the second for the second column, and so on.  &amp;lt;colgroup&amp;gt; works similarly, but also includes the span tag to cover multiple columns.

&lt;table&gt;
 &lt;caption&gt;Project Completion&lt;/caption&gt;
 &lt;colgroup&gt;
  &lt;col span=&quot;3&quot; style=&quot;background-color:red&quot;&gt;
  &lt;col style=&quot;background-color:yellow&quot;&gt;
  &lt;col span=&quot;2&quot; style=&quot;background-color:green&quot;&gt;
 &lt;/colgroup&gt;
 &lt;tr&gt;&lt;th&gt;Jan&lt;/th&gt;&lt;th&gt;Feb&lt;/th&gt;&lt;th&gt;Mar&lt;/th&gt;&lt;th&gt;Apr&lt;/th&gt;&lt;th&gt;May&lt;/th&gt;&lt;th&gt;Jun&lt;/th&gt;&lt;/tr&gt;
 &lt;tr&gt;&lt;td&gt;3%&lt;/td&gt;&lt;td&gt;17%&lt;/td&gt;&lt;td&gt;40%&lt;/td&gt;&lt;td&gt;55%&lt;/td&gt;&lt;td&gt;86%&lt;/td&gt;&lt;td&gt;100&amp;&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;/table&gt;

{{Nota penyunting|Chrome, Firefox, dan Safari hanya mendokong unsur span dan width tag-tag ini}}

==Summary==

In this module you learn how to:

* Create and customise HTML tables,
* Control their dimensions and appearance,
* Add a caption to a table,
* Control the alignment of the table contents,
* Various attributes of the table tags.

{{prognav|Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)|Senarai|Petikan}}

[[Kategori:Bahasa Penanda Hiperteks|Jadual]]

[[en:HyperText Markup Language/Tables]]
[[it:HTML/Tabelle]]</text>
      <sha1>4gfszdus15ihmc44jawhruqyakgi0w3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)/Petikan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3348</id>
    <revision>
      <id>7976</id>
      <parentid>7833</parentid>
      <timestamp>2013-04-23T04:04:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>/* Petikan blok */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1749" xml:space="preserve">{{prognav|Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)|Jadual|Ulasan}}

HTML mendokong dua jenis petikan: petikan sebaris dan petikan blok.

== Petikan sebaris ==
Contoh:

&lt;source lang=&quot;html4strict&quot;&gt;
&lt;q&gt;Sebuah petikan yang agak panjang (katakan, 25 perkataan) terletak di sini ...&lt;/q&gt;.
&lt;/source&gt;


Paparan:
&lt;!--Perisian wikimedia memerlukan templat &quot;quote&quot; bagi memaparkan petikan dan tidak menampilkan tag petikan secara langsung. Terpaksa guna workaround--&gt;
 Sebuah petikan yang agak panjang (katakan, 25 perkataan) terletak di sini ...

== Petikan blok ==

Contoh:

&lt;source lang=&quot;html4strict&quot;&gt;
&lt;blockquote&gt;Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipisicing elit,
  sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua.
  Ut enim ad minim veniam, quis nostrud exercitation ullamco laboris
  nisi ut aliquip ex ea commodo consequat. Duis aute irure dolor in
  reprehenderit in voluptate velit esse cillum dolore eu fugiat
  nulla pariatur. Excepteur sint occaecat cupidatat non proident, sunt
  in culpa qui officia deserunt mollit anim id est laborum.
&lt;/blockquote&gt;
&lt;/source&gt;

Paparan:
&lt;!--Blockquote OK dengan wikimedia--&gt;
&lt;blockquote&gt;Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipisicing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Ut enim ad minim veniam, quis nostrud exercitation ullamco laboris nisi ut aliquip ex ea commodo consequat. Duis aute irure dolor in reprehenderit in voluptate velit esse cillum dolore eu fugiat nulla pariatur. Excepteur sint occaecat cupidatat non proident, sunt in culpa qui officia deserunt mollit anim id est laborum.&lt;/blockquote&gt;

{{prognav|Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)|Jadual|Ulasan}}

[[Kategori:Bahasa Penanda Hiperteks|Petikan]]

[[en:HyperText Markup Language/Quotations]]</text>
      <sha1>noddev7sbpf47db6edu9efo7nllzj5x</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)/Ulasan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3349</id>
    <revision>
      <id>7977</id>
      <parentid>7834</parentid>
      <timestamp>2013-04-23T04:05:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kat iw</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1557" xml:space="preserve">{{prognav|Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)|Petikan|Borang}}

HTML membenarkan penulisan ulasan dalam sesebuah dokumen. Untuk menyisipkan ulasan, gunakan kod berikut: mula dengan &amp;lt;!-- dan tutup dengan  --&amp;gt;. Contoh:

&lt;source lang=&quot;html4strict&quot;&gt;
    &lt;p&gt;Perenggan pertama.&lt;/p&gt;
    &lt;!-- Ulasan ini merintang sepanjang baris dan tidak akan dipaparkan pelayar. --&gt;
    &lt;p&gt;Perenggan kedua.&lt;/p&gt;
    &lt;!--
       Ulasan ini menggunakan dua atau lebih baris
       dan juga tidak akan dipaparkan pelayar.
    --&gt;
    &lt;p&gt;Perenggan ketiga.&lt;/p&gt;
&lt;/source&gt;

Paparan dalam pelayar:

   &lt;p&gt;Perenggan pertama.&lt;/p&gt;
    &lt;!-- Ulasan ini merintang sepanjang baris dan tidak akan dipaparkan pelayar. --&gt;
    &lt;p&gt;Perenggan kedua.&lt;/p&gt;
    &lt;!--
       Ulasan ini menggunakan dua atau lebih baris
       dan juga tidak akan dipaparkan pelayar.
    --&gt;
    &lt;p&gt;Perenggan ketiga.&lt;/p&gt;

Berlainan dengan &quot;nota&quot; yang digunakan dalam perisian pejabat, ulasan-ulasan HTML diabaikan pelayar, justeru pembaca tidak mengetahui kehadiran ulasan dan apa yang ditulis. Ulasan dapat dibaca melalui pemeriksaan sumber laman ataupun dokumen sumber.

Anda seharusnya mengelak daripada membuat ''ulasan sarang'' kerana kod sedemikian boleh mengganggu fungsi pelayar. Contoh:

&lt;source lang=&quot;html4strict&quot;&gt;
    &lt;p&gt;Perenggan kedua.&lt;/p&gt;
    &lt;!--
      &lt;!--
       Ulasan sarang begini harus dielak.
        --&gt;
    --&gt;
    &lt;p&gt;Perenggan ketiga.&lt;/p&gt;
&lt;/source&gt;

{{prognav|Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)|Petikan|Borang}}

[[Kategori:Bahasa Penanda Hiperteks|Ulasan]]

[[en:HyperText Markup Language/Comments]]</text>
      <sha1>tqf49pa1wty4dpcx5c0p772j7spxbsw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)/Borang</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3350</id>
    <revision>
      <id>8054</id>
      <parentid>7979</parentid>
      <timestamp>2013-06-02T03:48:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>Sambung penterjemahan</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5866" xml:space="preserve">{{prognav|Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)|Ulasan|Lembaran Gaya Lata}}

Borang HTML merupakan cara yang mudah bagi mengumpul data atau maklumat daripada pengguna. Pemprosesan borang memerlukan kehadiran bahasa penskripan pada pelayan atau ''server-side scripting language'', misalnya [[PHP]]. Dalam kes-kes yang hanya memerlukan interaksi ringkas yang dapat dilakukan pada laman itu sendiri, borang HTML boleh digunakan dengan bahasa penskripan klien atau ''client-side scripting language'', seperti [[JavaScript]].

Berikut kod borang yang ringkas:

{{Kod:Asas
|&lt;source lang=&quot;html4strict&quot;&gt;
&lt;form id=&quot;&quot; action=&quot;&quot; method=&quot;post&quot;&gt;
 &lt;fieldset&gt;
  &lt;legend&gt;Maklumat peribadi&lt;/legend&gt;

  &lt;label for=&quot;first&quot;&gt;Nama sebenar&lt;/label&gt;
  &lt;input type=&quot;text&quot; name=&quot;sebenar&quot; id=&quot;sebenar&quot;&gt;&lt;br /&gt;

  &lt;label for=&quot;family&quot;&gt;Nama timangan&lt;/label&gt;
  &lt;input type=&quot;text&quot; name=&quot;timangan&quot; id=&quot;timangan&quot;&gt;&lt;br /&gt;

  &lt;input type=&quot;submit&quot; name=&quot;peribadi&quot;&gt;

 &lt;/fieldset&gt;
&lt;/form&gt;
&lt;/source&gt;
|Perhatikan atribut-atribut yang terdapat pada unsur-unsur &lt;code&gt;form&lt;/code&gt;, &lt;code&gt;label&lt;/code&gt; dan &lt;code&gt;input&lt;/code&gt;
}}

Penjelasan:

; id : Nama borang atau pengawal.
; action : URL skrip pada pihak pelayan yang dapat memperoses data.
; method : Kaedah yang digunakan bagi mengirim maklumat. Dua kaedah didokong, POST dan GET. POST (harfiah, kirim) adalah kaedah yang diutamakan melainkan bagi membuat gelintaran ringkas yang lazimnya menggunakan kaedah GET (harfiah, peroleh). Gunakan dengan bahasa-bahasa pihak pelayan.
; fieldset : Pengawal borang lazimnya didapati pada unsur &lt;code&gt;fieldset&lt;/code&gt;. Borang-borang yang kompleks boleh mengandungi &lt;code&gt;fieldset&lt;/code&gt; berganda. &lt;code&gt;Fieldset&lt;/code&gt; boleh mengandungi fieldset lain. 
; legend : Setiap &lt;code&gt;fieldset&lt;/code&gt; bermula dengan unsur &lt;code&gt;legend&lt;/code&gt;.  Kandungan unsur &lt;code&gt;legend&lt;/code&gt; digunakan sebagai tajuk yang diletakkan pada sempadan &lt;code&gt;fieldset&lt;/code&gt;.
; input type=&quot;&quot; name =&quot;&quot; id=&quot;&quot; : Pelbagai jenis pengawal input.  Jenis-jenis yang didokong adalah: &lt;code&gt; submit&lt;/code&gt;, &lt;code&gt;text&lt;/code&gt;, &lt;code&gt;password&lt;/code&gt;, &lt;code&gt;checkbox&lt;/code&gt;, &lt;code&gt;radio&lt;/code&gt;, &lt;code&gt;reset&lt;/code&gt;, &lt;code&gt;file&lt;/code&gt;, &lt;code&gt;hidden&lt;/code&gt;, &lt;code&gt;image&lt;/code&gt; dan &lt;code&gt;button&lt;/code&gt;. 
;; &lt;code&gt;name&lt;/code&gt; &lt;span style=&quot;font-weight:normal&quot;&gt;digunakan pelayan bagi mengenal pasti bahagian data yang mana yang dimasukkan ke dalam sesebuah kotak yang terdapat pada borang.&lt;/span&gt; 
;; &lt;code&gt;id&lt;/code&gt; &lt;span style=&quot;font-weight:normal&quot;&gt; digunakan bagi memadankan sesuatu input dengan &lt;code&gt;label&lt;/code&gt;nya. &lt;/span&gt;
Atribut-atribut &lt;code&gt;name&lt;/code&gt; dan &lt;code&gt;id&lt;/code&gt; &lt;span style=&quot;font-weight:normal&quot;&gt;lazimnya mempunyai nilai yang sama bagi input jenis teks akan tetapi nilai berlainan bagi input-input jenis &lt;code&gt;checkbox&lt;/code&gt; dan &lt;code&gt;radio&lt;/code&gt;.&lt;/span&gt;
; label for=&quot;&quot; : Sebuah label bagi mengawal sesbuah borang. Nilai atribut &lt;code&gt;for&lt;/code&gt; perlu serasi dengan atribut &lt;code&gt;id&lt;/code&gt; yang ada pada pengawal borang dalam borang yang sama.
; select : Terdapat juga unsur SELECT (&quot;pilih&quot;) buat senarai-senarai runtuh dan juga unsur TEXTAREA (&quot;kawasan teks&quot;) bagi input yang barisnya berganda.

Contoh ringkas ini menggunakan tag &amp;lt;br /&amp;gt; untuk memaksa penjanaan barisan baharu di antara pengawal. Borang yang digunakan dalam laman sebenar akan menggunkan bahasa penanda yang lebih teratur strukturnya bagi meletakkan pengawal agar lebih kemas. 

==Formatting with CSS==
===The HTML===
The HTML for this form is amazingly simple and you do not have to create hundreds of divs all aligned left and right; this will cause a lot of frustration and a lot of debugging as various browsers still interpret CSS code differently. 

&lt;source lang=&quot;html4strict&quot;&gt;
&lt;form&gt;

	&lt;label for=&quot;name&quot;&gt;Name&lt;/label&gt;
	&lt;input id=&quot;name&quot; name=&quot;name&quot;&gt;&lt;br /&gt;

	&lt;label for=&quot;address&quot;&gt;Address&lt;/label&gt;
	&lt;input id=&quot;address&quot; name=&quot;address&quot;&gt;

&lt;/form&gt;
&lt;/source&gt;

===The CSS===
The CSS for this code is a little bit more interesting:

&lt;source lang=&quot;css&quot;&gt;
label,input {
	float: left;
	width: 150px;
	display: block;
	margin-bottom: 10px;
}

label {
	width: 75px;
	text-align: right;
	padding-right: 20px;
}

br {
	clear: left;
}

&lt;/source&gt;

Let's explain the code
&lt;source lang=&quot;css&quot;&gt;label,input {
	float: left;
	width: 150px;
	display: block;
	margin-bottom: 10px;
}&lt;/source&gt;

The CSS for the label has four sections to it:
# float: the float command is used to establish that the label is floated to the left hand side of the form 
# width: this defines how big the label must be, keeping all the labels at a fixed width keeps everything in a nice ordered line.
# display: the element will be displayed as a block-level element, with a line break before and after the element 
# margin-bottom: by adding a margin to the bottom of this label it insures that labels are positioned nicely one under another with a nice padding between each

&lt;source lang=&quot;css&quot;&gt;label {
	width: 75px;
	text-align: right;
	padding-right: 20px;
}&lt;/source&gt;

# width: again this is to define a fixed width giving everything a nice defined unity. 
# Text-align: align the text right keeps everything away from the left aigned labels again keeping things in unison.
# Padding-right: this means that there is a nice padding on the right keeping things once again fine tuned. 

&lt;source lang=&quot;css&quot;&gt;br {
	clear: left;
}&lt;/source&gt;

# clear: this is the most important part without the clear:left nothing will align properly this basically makes everything within each element sequence align underneath each other and to the left.

== Rujukan ==
Bagi rujukan bagus dan lengkap mengenai borang, lihat [http://www.w3.org/TR/html4/interact/forms.html the official W3 Technical Recommendation for forms].

{{prognav|Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)|Ulasan|Lembaran Gaya Lata}}

[[Kategori:Bahasa Penanda Hiperteks|Borang]]
__NOTOC__
[[en:HyperText Markup Language/Forms]]
[[fr:Le langage HTML/Formulaires]]
[[it:HTML/Moduli]]</text>
      <sha1>so162gues5td9hk6vak1ck31ko7o6wj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)/Lembaran Gaya Lata</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3351</id>
    <revision>
      <id>7980</id>
      <parentid>7876</parentid>
      <timestamp>2013-04-23T04:10:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>/* CSS Dalam Fail Luaran */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15530" xml:space="preserve">{{prognav|Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)|Borang|Pengesahsahihan HTML}}

Sehingga kini kita dapat melihat bagaimana cara membahagikan teks ke dalam perenggan serta bagaimana membuat pengepala bahagian dengan HTML. Sementara HTML membolehkan kita untuk memberi bentuk atau struktur kepada dokumen-dokumen kita, dalam hal penampilan dokumen, HTML hanya menyediakan kawalan yang terbatas terhadap penampilan tersebut. [[Lembaran Gaya Lata]] atau ''Cascading Style Sheets'' (CSS) merupakan bahasa yang memerikan cara sesuatu dokumen itu dipaparkan. Anda dapat mengguna CSS bagi mengubah penampilan dokumen-dokumen HTML anda.

Bahagian ini hanya memberikan pengenalan kepada penggayaan ataupun pencorakan HTML dengan CSS. Subjek CSS sendiri dibincang dengan lebih terperinci dalam wikibuku berjudul [[Lembaran Gaya Lata]].

{{Nota penterjemah|Sepanjang buku ini, istilah yang digunakan ialah CSS dan tidak &quot;Lembaran Gaya Lata&quot;,   kerana CSS istilah kebiasaan.}}

== Apa Tugas CSS? ==

CSS dapat melakukan tiga fungsi:

* Menetapkan fon teks sesebuah halaman
* Menetapkan sebuah lapisan dan menetapkan tempat letaknya pada halaman
* Mengubah tag HTML

Ini ialah halaman contoh daripada Wikipedia, yang digunakan dalam bab [[Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)/Perenggan dan Pengepala|Perenggan dan Pengepala]]. 

Kita akan pinjam beberapa perenggan dan gambar daripada rencana pilihan, [[w:Ular|Ular]], di Wikipedia. Sila maklum bahawa teks rencana hanya digunakan sebagai contoh, justeru tidak mengikut sususan di Wikipedia.

Tanpa CSS, paparannya kelihatan seperti di bawah:

{{CSS:rendered|1=
&lt;div style=&quot;padding:0.2em;background:#fff;color:#000;font-family:serif&quot;&gt;
&lt;div style=&quot;font-size:200%;font-weight:bold;margin:1.2em 0&quot;&gt;Ular&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin:1em 0&quot;&gt;Daripada Wikipedia, ensiklopedia bebas.&lt;/div&gt;
[[Fail:Red milk snake.JPG|thumb|''Lampropeltis triangulum'' (Ular susu) sering disilap sangka sebagai &quot;ular karang&quot; yang bisanya membahayakan manusia.]]
&lt;div style=&quot;margin:1em 0&quot;&gt;Ular merupakan reptilia karnivor yang panjang dan tidak berkaki dalam suborder Serpentes. Seperti semua spesies Squamata, ular merupakan vertebrat amniot ektoterma yang berkulitkan sisik yang bertindan-tindih. Kebanyakan spesies ular mempunyai tengkorak yang lebih banyak sendinya berbanding leluhur cicaknya supaya mudah untuk menelan mangsa yang lebih besar daripada kepalanya dengan rahang yang amat mudah gerak. Untuk menampung badan ular yang sempit, organ-organ yang berpasangan (seperti ginjal) tersusun secara berikut-ikut, bukan bersebelahan, apalagi kebanyakan ular hanya mempunyai sebatang paru-paru. Sesetengah spesies mempunyai girdel pelvis dengan sepasang cakar vestij di sebelah kloaka. Juga terdapat jenis reptilia yang tidak berkaki tetapi bukan ular, iaitu cicak tanpa kaki; bezanya adalah, ular tiada kelopak mata dan telinga luaran.&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;font-size:150%;font-weight:bold;margin:1.5em 0&quot;&gt;Evolusi&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin:1em 0&quot;&gt;Rekod fosil ular agak berkurangan kerana rangka ular biasanya kecil dan rapuh, oleh itu jarang mengalami pemfosilan. Fosil-fosil yang sedia ada boleh dicamkan sebagai ular (biarpun sering memelihara kaki belakang) mula-mula muncul dalam rekod fosil pada Usia Kapur. Fosil-fosil ular terawal yang diketahui datang dari tapak-tapak di Utah dan Algeria, masing-masing diwakili oleh genus Coniophis dan Lapparentophis. Tapak-tapak fosil ini dipercayai bertarikh pada kala Albia atau Senomania pada akhir Zaman Batu Kapur, sekitar 112–94 juta tahun dahulu. Bagaimanapun, terdapat satu fosil dari tapak di Algeria yang dikatakan lebih lama, iaitu mungkin seawal kala Aptia, iaitu 125–112 juta tahun dahulu.&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;font-size:150%;font-weight:bold;margin:1.5em 0&quot;&gt;Saiz&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin:1em 0&quot;&gt;Ular Titanoboa cerrejonensis yang kini pupus didapati mencapai panjang 12–15 meter (39–49 ka). Sebagai perbandingan, ular terbesar yang masih wujud ialah ular sawa yang menjangkau kepanjangan 9 meter (30 ka), dan anakonda yang berukuran sekitar 7.5 meter (25 ka) dan dianggap sebagai ular yang paling berat di Bumi.&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin:1em 0&quot;&gt;Sebaliknya, ular terkecil yang masih wujud ialah Leptotyphlops carlae, dengan panjang sekitar 10 sentimeter (4 in). Kebanyakan ular merupakan haiwan yang agak kecil, dengan panjang kira-kira 1 meter.&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;font-size:150%;font-weight:bold;margin:1.5em 0&quot;&gt;Bisa&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin:1em 0&quot;&gt;Ular tedung, ular kapak, dan spesies-spesies yang sebagainya menggunakan bisa untuk melumpuhkan atau membunuh mangsa. Bisa itu merupakan air liur terubah suai yang disampaikan melalui siungnya. Siung ular berbisa yang &quot;maju&quot; seperti ular kapak dan ular tedung berongga untuk menyuntikkan bisa dengan lebih berkesan, sementara siung ular bersiung belakang seperti Dispholidus typus sekadar mempunyai alur di hujung depan untuk menyalurkan bisa ke dalam luka. Keberkesanan bisa ular lazimnya tertakluk pada spesies mangsa—peranannya dalam pertahanan diri sekadar sampingan.&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;
}}


Dengan menambah lembaran gaya, penampilan rencana yang menggunakan teks yang sama boleh ditukar kepada:

{{CSS:rendered|1=&lt;div style=&quot;padding:0.2em; line-height:2em; background-color:cornsilk; color:#000;font-family:serif&quot;&gt;
&lt;div style=&quot;font-size:200%;background-color:darkblue; color:white; font-weight:bold;margin:1.2em 0; padding:0 1.0em&quot;&gt;Ular&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin:1em 0; padding:0 1.0em; background-color:lightblue; color:#000&quot;&gt;Daripada Wikipedia, ensiklopedia bebas.&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;float:left; padding-right:2.0em&quot;&gt;[[Fail:Red milk snake.JPG|thumb|''Lampropeltis triangulum'' (Ular susu) sering disilap sangka sebagai &quot;ular karang&quot; yang bisanya membahayakan manusia.]]&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin:1em 2em; text-indent:25px;&quot;&gt;&lt;span style=&quot;font-family:sans-serif; font-weight:bold&quot;&gt;Ular&lt;/span&gt; merupakan reptilia karnivor yang panjang dan tidak berkaki dalam suborder Serpentes. Seperti semua spesies Squamata, ular merupakan vertebrat amniot ektoterma yang berkulitkan sisik yang bertindan-tindih. Kebanyakan spesies ular mempunyai tengkorak yang lebih banyak sendinya berbanding leluhur cicaknya supaya mudah untuk menelan mangsa yang lebih besar daripada kepalanya dengan rahang yang amat mudah gerak. Untuk menampung badan ular yang sempit, organ-organ yang berpasangan (seperti ginjal) tersusun secara berikut-ikut, bukan bersebelahan, apalagi kebanyakan ular hanya mempunyai sebatang paru-paru. Sesetengah spesies mempunyai girdel pelvis dengan sepasang cakar vestij di sebelah kloaka. Juga terdapat jenis reptilia yang tidak berkaki tetapi bukan ular, iaitu cicak tanpa kaki; bezanya adalah, ular tiada kelopak mata dan telinga luaran.&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;float:left; width:45%;&quot;&gt;
&lt;div style=&quot;font-size:150%;font-weight:bold; margin:1.5em 0; padding:0 1.0em; background-color:lightblue; color:white;&quot;&gt;Evolusi&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin:1em 0; text-indent:25px;&quot;&gt;Rekod fosil ular agak berkurangan kerana rangka ular biasanya kecil dan rapuh, oleh itu jarang mengalami pemfosilan. Fosil-fosil yang sedia ada boleh dicamkan sebagai ular (biarpun sering memelihara kaki belakang) mula-mula muncul dalam rekod fosil pada Usia Kapur. Fosil-fosil ular terawal yang diketahui datang dari tapak-tapak di Utah dan Algeria, masing-masing diwakili oleh genus Coniophis dan Lapparentophis. Tapak-tapak fosil ini dipercayai bertarikh pada kala Albia atau Senomania pada akhir Zaman Batu Kapur, sekitar 112–94 juta tahun dahulu. Bagaimanapun, terdapat satu fosil dari tapak di Algeria yang dikatakan lebih lama, iaitu mungkin seawal kala Aptia, iaitu 125–112 juta tahun dahulu.&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;float:right; width:45%&quot;&gt;
&lt;div style=&quot;font-size:150%;font-weight:bold;margin:1.5em 0; padding:0 1.0em; background-color:lightblue; color:white&quot;&gt;Saiz&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin:1em 0; text-indent:25px;&quot;&gt;Ular Titanoboa cerrejonensis yang kini pupus didapati mencapai panjang 12–15 meter (39–49 ka). Sebagai perbandingan, ular terbesar yang masih wujud ialah ular sawa yang menjangkau kepanjangan 9 meter (30 ka), dan anakonda yang berukuran sekitar 7.5 meter (25 ka) dan dianggap sebagai ular yang paling berat di Bumi.&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin:1em 0; text-indent:25px;&quot;&gt;Sebaliknya, ular terkecil yang masih wujud ialah Leptotyphlops carlae, dengan panjang sekitar 10 sentimeter (4 in). Kebanyakan ular merupakan haiwan yang agak kecil, dengan panjang kira-kira 1 meter.&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;
{{clear}}
&lt;div style=&quot;font-size:150%;font-weight:bold;margin:1.5em 0; padding:0 1.0em; background-color:lightblue; color:white&quot;&gt;Bisa&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin:1em 0; text-indent:25px;&quot;&gt;Ular tedung, ular kapak, dan spesies-spesies yang sebagainya menggunakan bisa untuk melumpuhkan atau membunuh mangsa. Bisa itu merupakan air liur terubah suai yang disampaikan melalui siungnya. Siung ular berbisa yang &quot;maju&quot; seperti ular kapak dan ular tedung berongga untuk menyuntikkan bisa dengan lebih berkesan, sementara siung ular bersiung belakang seperti Dispholidus typus sekadar mempunyai alur di hujung depan untuk menyalurkan bisa ke dalam luka. Keberkesanan bisa ular lazimnya tertakluk pada spesies mangsa—peranannya dalam pertahanan diri sekadar sampingan.&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;
}}
{{clear}}

== Bagaimana Mahu Menambah Lembaran CSS ==

CSS dapat diletakkan di dalam dokumen HTML itu sendiri ataupun dipautkan ke dokumen HTML tersebut. CSS lazimnya disimpan berasingan daripada dokumen HTML. Ini akan membolehkan lembaran gaya yang sama digunakan pada dokumen-dokumen berlainan. Unsur  {{HTML:element|link}} digunakan bagi mengenakan peraturan CSS pada sesebuah dokumen. 

Sintaks asas berupa:

&lt;syntaxhighlight lang=&quot;html4strict&quot;&gt;
    &lt;link rel=&quot;stylesheet&quot; type=&quot;text/css&quot; href=&quot;gaya.css&quot;&gt;
&lt;/syntaxhighlight&gt;

di mana ''gaya.css'' ialah URL lembaran gaya.

=== CSS Dalam Dokumen HTML ===

Sebelum kita melihat penggunaan CSS dari fail luaran, mari kita lihat bagaimana mahu menulis peraturan CSS dalam dokumen HTML itu sendiri:

&lt;syntaxhighlight lang=&quot;html4strict&quot;&gt;
&lt;!DOCTYPE HTML PUBLIC &quot;-//W3C//DTD HTML 4.01//EN&quot; &quot;http://www.w3.org/TR/html4/strict.dtd&quot;&gt;
&lt;html lang=&quot;ms&quot;&gt;
  &lt;head&gt;
  &lt;title&gt;Contoh Lembaran Gaya&lt;/title&gt;
  &lt;style type=&quot;text/css&quot;&gt;
   .teksBesar { font-family:sans-serif;
               font-weight:bold;
               font-style:italic;
               font-size:30px;
               color:blue;}

   .teksHijau { color:green;
                font-weight:normal;}

   .teksHalus { font-size:8px;
                font-style:normal;}
   &lt;/style&gt;
  &lt;/head&gt;
  
  &lt;body&gt;
  Ini teks biasa

  &lt;p&gt;&lt;span class=&quot;teksBesar&quot;&gt;Ini teks besar&lt;/span&gt;&lt;/p&gt;
  &lt;p&gt;&lt;span class=&quot;teksHijau&quot;&gt;Ini teks berwarna hijau&lt;/span&gt;&lt;/p&gt;
  &lt;p&gt;&lt;span class=&quot;teksHalus&quot;&gt;Ini teks halus&lt;/span&gt;&lt;/p&gt;
  &lt;/body&gt;
 &lt;/html&gt;
&lt;/syntaxhighlight&gt;

Dokumen di atas akan dipaparkan seperti di bawah:

{{CSS:rendered|1=Ini teks biasa
  &lt;p&gt;&lt;span style=&quot;font-family:sans-serif; font-weight:bold; font-style:italic; font-size:30px;color:blue;&quot;&gt;Ini teks besar&lt;/span&gt;&lt;/p&gt;
  &lt;p&gt;&lt;span style=&quot;color:green; font-weight:normal;&quot;&gt;Ini teks berwarna hijau&lt;/span&gt;&lt;/p&gt;
  &lt;p&gt;&lt;span style=&quot;font-size:8px; font-style:normal;&quot;&gt;Ini teks halus&lt;/span&gt;&lt;/p&gt;
}}
               
=== CSS Dalam Fail Luaran ===

Seperti dikatakan di atas, CSS lazimnya diletakkan dalam fail berasingan daripada dokumen HTML. Fail CSS buat contoh rencana di atas mengandungi peraturan-peraturan berikut:

&lt;syntaxhighlight lang=&quot;css&quot;&gt;
body {
  background:cornsilk;
  color:#000;
  font-family:cursive
}

h1 {
  color:white;
  background-color:darkblue;
  font-size:1.2em;
  font-weight:bold;
  margin:0 1.0em;
}

h2 {
  text-align:center;
  font-size:1em;
  background-color:lightblue;
  color:white;
  font-weight:bold;
  margin:1em 0 0
}

p {
  text-indent:25px;
  text-align:justify;
  margin:0
}
&lt;/syntaxhighlight&gt;

Simpan ini sebagai fail {{HTML:filename|ular.css}}.

Dokumen HTML yang mengandungi pautan ke fail CSS diberikan di bawah. Simpan dokumen ini sebagai fail {{HTML:filename|ular2.html}} dalam direktori yang sama dengan fail CSS (ular.css) anda.

&lt;syntaxhighlight lang=&quot;html4strict&quot;&gt;
&lt;!DOCTYPE HTML PUBLIC &quot;-//W3C//DTD HTML 4.01//EN&quot; &quot;http://www.w3.org/TR/html4/strict.dtd&quot;&gt;
&lt;html lang=&quot;ms&quot;&gt;
  &lt;head&gt;
    &lt;title&gt;Ular&lt;/title&gt;
    &lt;link rel=&quot;stylesheet&quot; type=&quot;text/css&quot; href=&quot;ular.css&quot;&gt;
  &lt;/head&gt;
  &lt;body&gt;
    &lt;h1&gt;Ular&lt;/h1&gt;
    &lt;p&gt;Daripada Wikipedia, ensiklopedia bebas.&lt;/p&gt;
     
    &lt;p&gt;&lt;img src=&quot;http://commons.wikimedia.org/wiki/File%3ARed_milk_snake.JPG&quot;&gt; Ular merupakan 
reptilia  karnivor yang panjang dan tidak berkaki dalam suborder Serpentes. 
Seperti semua spesies Squamata, ular merupakan vertebrat amniot ektoterma 
yang berkulitkan sisik yang bertindan-tindih. Kebanyakan spesies ular mempunyai 
tengkorak yang lebih banyak sendinya berbanding leluhur cicaknya supaya mudah 
untuk menelan mangsa yang lebih besar daripada kepalanya dengan rahang yang 
amat mudah gerak. Untuk menampung badan ular yang sempit, organ-organ yang 
berpasangan (seperti ginjal) tersusun secara berikut-ikut, bukan bersebelahan, 
apalagi kebanyakan ular hanya mempunyai sebatang paru-paru. Sesetengah spesies 
mempunyai girdel pelvis dengan sepasang cakar vestij di sebelah kloaka. Juga 
terdapat jenis reptilia yang tidak berkaki tetapi bukan ular, iaitu cicak tanpa kaki; 
bezanya adalah, ular tiada kelopak mata dan telinga luaran.
    &lt;/p&gt;
    &lt;h2&gt;Evolusi&lt;/h2&gt;
    &lt;p&gt;Rekod fosil ular agak berkurangan kerana rangka ular biasanya kecil dan rapuh, 
oleh itu jarang mengalami pemfosilan. Fosil-fosil yang sedia ada boleh dicamkan sebagai
 ular (biarpun sering memelihara kaki belakang) mula-mula muncul dalam rekod fosil 
pada Usia Kapur. Fosil-fosil ular terawal yang diketahui datang dari tapak-tapak di Utah
dan Algeria, masing-masing diwakili oleh genus Coniophis dan Lapparentophis. Tapak-tapak 
fosil ini dipercayai bertarikh pada kala Albia atau Senomania pada akhir Zaman 
Batu Kapur, sekitar 112–94 juta tahun dahulu. Bagaimanapun, terdapat satu fosil dari 
tapak di Algeria yang dikatakan lebih lama, iaitu mungkin seawal kala Aptia, 
iaitu 125–112 juta tahun dahulu.
    &lt;/p&gt;
    &lt;h2&gt;Saiz&lt;/h2&gt;
    &lt;p&gt;Ular Titanoboa cerrejonensis yang kini pupus didapati mencapai panjang 12–15 meter 
(39–49 ka). Sebagai perbandingan, ular terbesar yang masih wujud ialah ular sawa yang 
menjangkau kepanjangan 9 meter (30 ka), dan anakonda yang berukuran sekitar 7.5 meter 
(25 ka) dan dianggap sebagai ular yang paling berat di Bumi.
    &lt;/p&gt;
    &lt;p&gt;Sebaliknya, ular terkecil yang masih wujud ialah Leptotyphlops carlae, dengan 
panjang sekitar 10 sentimeter (4 in). Kebanyakan ular merupakan haiwan yang agak kecil, 
dengan panjang kira-kira 1 meter.
    &lt;/p&gt;
    &lt;h2&gt;Bisa&lt;/h2&gt;
    &lt;p&gt;Ular tedung, ular kapak, dan spesies-spesies yang sebagainya menggunakan 
bisa untuk melumpuhkan atau membunuh mangsa. Bisa itu merupakan air liur terubah 
suai yang disampaikan melalui siungnya. Siung ular berbisa yang &quot;maju&quot; seperti ular 
kapak dan ular tedung berongga untuk menyuntikkan bisa dengan lebih berkesan, 
sementara siung ular bersiung belakang seperti Dispholidus typus sekadar mempunyai 
alur di hujung depan untuk menyalurkan bisa ke dalam luka. Keberkesanan bisa ular 
lazimnya tertakluk pada spesies mangsa—peranannya dalam pertahanan diri sekadar sampingan.
    &lt;/p&gt;
  &lt;/body&gt;
&lt;/html&gt;
&lt;/syntaxhighlight&gt;

Buka fail {{HTML:filename|ular2.html}} dengan pelayar anda dan anda akan melihat laman yang berlatar belakang kekuningan serta beberapa perubahan lain.

{{prognav|Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)|Borang|Pengesahsahihan HTML}}

[[Kategori:Bahasa Penanda Hiperteks|Lembaran Gaya Lata]]

[[en:HyperText Markup Language/CSS]]</text>
      <sha1>1shi1bnwm4jzcm1iqnmhke8lzhkntv5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)/Pengesahsahihan HTML</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3352</id>
    <revision>
      <id>7981</id>
      <parentid>7842</parentid>
      <timestamp>2013-04-23T04:12:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kemas</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2649" xml:space="preserve">{{prognav|Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)|Lembaran Gaya Lata|Bingkai}}

Terdapat peraturan tetap yang mentaakrifkan bagaimana tag-tag HTML boleh digunakan dalam sesebuah dokumen HTML. Kesukaran bagi memastikan penggunaan tag HTML dengan cara yang betul mungkin bertambah sukar bila dokumen anda bertambah panjang dan rumit. Namun, terdapat perkakas yang dapat melakukan pemeriksaan tag-tag HTML demi memastikan semuanya terletak dengan betul dalam dokumen anda. Alat-alat ini disebut alat pengesahsahihan ataupun ''validator'' dalam bahasa Inggeris. Terdapat beberapa jenis alat pengesahsahihan percuma yang boleh anda guna, termasuk:

*[http://www.htmlhelp.com/tools/validator/upload.html.en Alat Pengesahsahihan HTML Web Design Group]
*[http://validator.w3.org/ Perkhidmatan Pengesahsahihan Penanda W3C]

Cuba anda muat naikkan fail ''indeks.html'' atau ''indeks.htm'' yang anda buat dahulu ke dalam satu daripada alat pengesahsahihan di atas. Secara pilihan, kedua-dua alat juga menawarkan pilihan bagi anda untuk memasukkan HTML secara langsung dan anda dapat menyalin dan tampal contoh yang terdapat dalam laman ini ke dalam alat-alat tersebut.

Juga, pelayar Firefox mempunyai pemanjang yang dapat mengesahsahih HTML sama ada melalui penggunaan alat HTML Tidy atau Penghurai SGML (alat pengesahsahihan W3C menggunakan perisian ini). Alat pemanjang Firefox ini boleh diperoleh daripada [http://users.skynet.be/mgueury/mozilla/ laman Mozilla] buat semua platform.

Mengesahsahihkan setiap dokumen HTML yang anda anda cipta merupakan amalan yang baik. Sila maklum bahawa banyak alat reka visual akan membenarkan anda mencipta dokumen HTML yang ''tidak sah'', justeru adalah penting yang anda memeriksa dokumen-dokumen yang dicipta dengan perisian-perisian ini.

Sebuah dokumen HTML yang sah bermakna dokumen tersebut akan dipaparkan dalam pelayar sesawang patuh W3C sebagaimana yang anda niatkan melalui pengaturcaraan HTML anda. Dalam kes pelayar teks seperti Lynx, teks yang anda tulis akan dipaparkan dengan pemformatan yang betul agar ia dapat mudah dibaca oleh pengguna. Pengetahuan pengekodan HTML juga bermakna anda dapat memperbetulkan laman-laman yang dicipta dengan penyunting WYSIWYG secara insani. Nilainya kepada anda ialah, penyunting-penyunting sedemikian akan memuatkan kod-kod lewah yang akan memperlahankan penampilan dokumen anda. Pembersihan kod akan mempercepatkan pemuatan dokumen anda, dan dokumen kemudiannya dapat dipaparkan dengan pantas.

{{prognav|Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)|Lembaran Gaya Lata|Bingkai}}

[[Kategori:Bahasa Penanda Hiperteks|Pengesahsahihan HTML]]

[[en:HyperText Markup Language/Validating HTML]]</text>
      <sha1>jjstj3wi7waqk3j4jd21hivpcjf55gt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Todo</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3353</id>
    <redirect title="Templat:Perkara untuk anda lakukan" />
    <revision>
      <id>7846</id>
      <timestamp>2013-04-09T04:28:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>Melencong ke [[Templat:Perkara untuk anda lakukan]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="47" xml:space="preserve">#REDIRECT[[Templat:Perkara untuk anda lakukan]]</text>
      <sha1>k5hsf1p0ltu1hn665lg92k4rf74af6m</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:HTML:filename</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3354</id>
    <revision>
      <id>7869</id>
      <timestamp>2013-04-10T02:27:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '''{{{1}}}''&lt;noinclude&gt;[[Kategori:Templat kod|{{PAGENAME}}]]&lt;/noinclude&gt;'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="71" xml:space="preserve">''{{{1}}}''&lt;noinclude&gt;[[Kategori:Templat kod|{{PAGENAME}}]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>j9jbebhz7i35wjtra824djf0yftr0eh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Print version</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3355</id>
    <revision>
      <id>7874</id>
      <timestamp>2013-04-10T03:10:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '{{mbox-side|type=growth|image=Printer.svg|text=Sebuah versi ''''':{{existlist|{{{1}}}|/Versi cetak|/Boleh cetak|../Versi cetak|../Boleh cetak|{{FULLPAGENA...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="513" xml:space="preserve">{{mbox-side|type=growth|image=Printer.svg|text=Sebuah versi '''''[[:{{existlist|{{{1}}}|/Versi cetak|/Boleh cetak|../Versi cetak|../Boleh cetak|{{FULLPAGENAME}}}}|boleh cetak]]''''' buku {{{3|{{BOOKNAME}}}}} dapat diperoleh. &lt;small&gt;{{{2|}}} ([{{fullurl:{{existlist|{{{1}}}|/cetak|/Versi cetak|../Cetak|../Versi cetak|{{FULLPAGENAME}}}}|action=edit}} sunting  ])&lt;/small&gt;}}&lt;includeonly&gt;{{#ifeq:{{{example|no}}}|no|[[Kategori:Buku boleh cetak|{{SUBPAGENAME}}]]}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;{{documentation}}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>grvdedugi7q50sbvaqf2nrb8ndpr79x</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)/Bingkai</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3356</id>
    <revision>
      <id>7982</id>
      <parentid>7887</parentid>
      <timestamp>2013-04-23T04:12:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>/* Bingkai Selari */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2032" xml:space="preserve">{{prognav|Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)|Pengesahsahihan HTML|Lapisan}}

Penggunaan bingkai (''Frame'') memboleh sesebuah bahagian laman sentiasa kelihatan dalam sebuah lajur atau seksyen, dengan menyediakan paparan beberapa halaman di dalam &quot;subtetingkap&quot;.  Penggunaan bingkai dikecam dalam spesifikasi HTML 4.0, dan hanya boleh digunakan dalam mod ''Transitional'' atau ''Frameset''.  Bingkai sudah diganti oleh [[Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)/Lembaran Gaya Lata|CSS]] dan penskripan [[Pengaturcaraan Ajax|AJAX]] oleh sebab kaedah-kaedah ini lebih sesuai bagi tugas mengemas kini kandungan laman.

== Pembingkaian ==

Bingkai bermula dengan tag &lt;code&gt;&amp;lt;frameset&amp;gt;&lt;/code&gt;, dan berakhir dengan tag &lt;code&gt;&amp;lt;/frameset&amp;gt;&lt;/code&gt;.  ''Frameset'' memiliki dua paramaeter pilihan bagi menentukan bilangan baris dan lajur serta saiz (misal, &lt;code&gt;rows=&quot;2&quot;&lt;/code&gt;).  Sesebuah frameset dapat bersarang dalam tag lain bagi membolehkan tatasusunan yang kompleks.

Anda boleh menentukan frameset baharu atau atau menambah unsur &lt;nowiki&gt;&lt;frame&gt;&lt;/nowiki&gt; dalam frameset.  Unsur &lt;code&gt;frame&lt;/code&gt; juga dapat digunakan sebagai atribut unsur-unsur &lt;code&gt;src&lt;/code&gt; dan &lt;code&gt;name&lt;/code&gt; bagi menetapkan lokasi dokumen, dan nama yang digunakan bagi menghubungkaitkan dokumen dengan pautan-pautan lain.

Oleh sebab beberapa pelayar tidak dapat memaparkan bingkai dengan betul, anda perlu menetapkan kandungan pilihan atau alternatif buat pelayar-pelayar sedemikian dengan unsur &lt;code&gt;noframes&lt;/code&gt; di dalam unsur &lt;code&gt;frameset&lt;/code&gt; itu sendiri.

== Bingkai Selari ==

Bingkai selari bermula dengan tag &lt;code&gt;&amp;lt;iframe&amp;gt;&lt;/code&gt; dan berakhir dengan tag &lt;code&gt;&amp;lt;/iframe&amp;gt;&lt;/code&gt;.  Sama seperti unsur &lt;code&gt;frame&lt;/code&gt;, anda dapat menggunakan atribut &lt;code&gt;src&lt;/code&gt; dan &lt;code&gt;name&lt;/code&gt;.

{{prognav|Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)|Pengesahsahihan HTML|Lapisan}}

[[Kategori:Bahasa Penanda Hiperteks|Bingkai]]

[[en:HyperText Markup Language/Frames]]
[[fr:Le langage HTML/Cadres]]
[[it:HTML/Frames]]
[[nl:HTML/Basiscursus/Frames]]</text>
      <sha1>g2r4370isdgdpp8rirpddkq1v9cvq97</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)/Lapisan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3357</id>
    <revision>
      <id>7983</id>
      <parentid>7888</parentid>
      <timestamp>2013-04-23T04:14:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kat iw</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="710" xml:space="preserve">{{prognav|Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)|Lapisan|Muzik}}

Lapisan (''Layers'') bukan sebahagian daripada HTML 4.01 mahupun XHTML. Unsur ini merupakan unsur proprietari yang dibuat Netscape. Anda dapat mencapai kesan yang sama dengan lapisan dengan menggunakan [[Pengaturcaraan CSS|CSS]] dengan sifat &lt;code&gt;z-index&lt;/code&gt; CSS.

Lebih mengelirukan, &quot;Dreamweaver&quot;, sebuah perisian WYSIWYG HTML dan CSS, memiliki ciri yang agak sama dengan lapisan, akan tetapi menggunakan unsur-unsur &lt;code&gt;div&lt;/code&gt; yang digayakan dengan CSS serta dianimasi dengan [[JavaScript]].

{{prognav|Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)|Lapisan|Muzik}}

[[Kategori:Bahasa Penanda Hiperteks|Lapisan]]

[[en:HyperText Markup Language/Layers]]</text>
      <sha1>2aaujx4yfxngpsxftvhoaympbalk92p</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)/Muzik</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3358</id>
    <revision>
      <id>7984</id>
      <parentid>7891</parentid>
      <timestamp>2013-04-23T04:16:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kemas</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1726" xml:space="preserve">{{prognav|Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)|Lapisan|Ulasan Bersyarat}}

Para pengguna seharusnya mempunyai pilihan terhadap bunyi atau muzik latar; justeru, alat kawalan pemain media seharusnya sentiasa kelihatan. Jangan cuba membuat skrip alat kawalan anda sendiri kerana skrip tersebut mungkin tidak dapat berfungsi dalam semua sekitaran.

Satu cara yang sah (''valid'') bagi memulakan permaian bunyi latar secara automatik ialah dengan menggunakan &quot;Windows Media Player ActiveX&quot; bagi IE. Pelayar-pelayar lain, seperti Firefox, Opera dan Safari, menggunakan alat generik yang tidak menetapkan pemalam mana yang perlu digunakan. Pemalam mungkin terdiri daripada &quot;QuickTime&quot; (Windows, Mac) atau &quot;MPlayer&quot; (GNU/Linux). Jika pemain tidak ada, mungkin anda perlu menggunakan pautan biasa sahaja.

Salin kod berikut pada tapak anda dan pastikan anda mematuhi arahan-arahan berikut:

*Gantikan semua fail &quot;clip.mp3&quot; dengan nama fail media anda. Format fail lain yang didokong adalah midi dan wav.  
*Jika anda menggunakan format-format ini, jangan lupa menukar atribut fail seperti berikut:
**audio/midi untuk midi 
**audio/x-wav untuk wav 

&lt;pre&gt;
&lt;!--[if IE]&gt;
&lt;object id=&quot;player&quot; classid=&quot;clsid:6BF52A52-394A-11d3-B153-00C04F79FAA6&quot; width=&quot;288&quot; height=&quot;69&quot;&gt;
  &lt;param name=&quot;URL&quot; value=&quot;clip.mp3&quot;&gt;
&lt;/object&gt;
&lt;![endif]--&gt;
&lt;!--[if!IE]&gt; &lt;--&gt;
&lt;object id=&quot;player&quot; type=&quot;audio/mpeg&quot; data=&quot;clip.mp3&quot; width=&quot;288&quot; height=&quot;69&quot;&gt;
  &lt;param name=&quot;src&quot; value=&quot;clip.mp3&quot;&gt;
  &lt;a href=&quot;clip.mp3&quot;&gt;Mainkan muzik latar - tajuk lagu [MP3]&lt;/a&gt;
&lt;/object&gt;
&lt;!--&gt; &lt;![endif]--&gt; 
&lt;/pre&gt;

{{prognav|Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)|Lapisan|Ulasan Bersyarat}}

[[en:HyperText Markup Language/Music]]
[[it:HTML/Multimedia]]

[[Kategori:Bahasa Penanda Hiperteks|Muzik]]</text>
      <sha1>kj68uf02jt4xkw7q06m8r92kc77bhw1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)/Senarai Tag</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3359</id>
    <revision>
      <id>7986</id>
      <parentid>7985</parentid>
      <timestamp>2013-04-23T04:18:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>pandu arah</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5045" xml:space="preserve">{{prognav|Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)|Ulasan Bersyarat|Senarai Atribut Piawai}}
The following is a list of all elements in HTML 4, in alphabetical order. Click on a element for its description. XHTML 1.0 has the same elements but the attributes differ slightly.

The official list of elements is at [http://www.w3.org/TR/html4/index/elements.html Index of the HTML 4 Elements].

You can also view a [[../Standard Attributes List|list of standard attributes]]

* [[/a|a]]  
* [[/abbr|abbr]]  
* [[/acronym|acronym]] &amp;#8211; in most instances use &lt;code&gt;abbr&lt;/code&gt; instead. See [http://www.alistapart.com/articles/hattrick The Accessibility Hat Trick: Getting Abbreviations Right] for some advice on using these elements.
* [[/address|address]]  
* ([[/applet|applet]] &amp;#8211; deprecated, use &lt;code&gt;object&lt;/code&gt; instead.)
* [[/area|area]]  
* [[/b|b]] &amp;#8211; use &lt;code&gt;strong&lt;/code&gt; or the CSS property &lt;code&gt;font-weight&lt;/code&gt; set to the value &lt;code&gt;bold&lt;/code&gt; instead.
* [[/base|base]]  
* ([[/basefont|basefont]] &amp;#8211; deprecated, set the CSS property &lt;code&gt;font&lt;/code&gt; on the &lt;code&gt;body&lt;/code&gt; element instead.) 
* [[/bdo|bdo]]  
* [[/bgsound|bgsound]] Used for inserting background sounds.
* [[/big|big]] &amp;#8211; the CSS property &lt;code&gt;font-size&lt;/code&gt; set to the value &lt;code&gt;larger&lt;/code&gt; or a percentage greater than 100% may be more appropriate.
* [[/blink|blink]] used to make the text blink (Depreciated).
* [[/blockquote|blockquote]]  
* [[/body|body]] Identifies the main content of a Web Page.
* [[/br|br]] &amp;#8211; use the &lt;code&gt;p&lt;/code&gt; element for paragraphs. Use the CSS properties &lt;code&gt;margin&lt;/code&gt; and &lt;code&gt;padding&lt;/code&gt; to increase or decrease the space between paragraphs. Consider using structured elements such as lists or tables instead.
* [[/button|button]]  
* [[/caption|caption]]  
* ([[/center|center]] &amp;#8211; deprecated, use a &lt;code&gt;div&lt;/code&gt; element instead and set the CSS property &lt;code&gt;text-align&lt;/code&gt; to the value &lt;code&gt;center&lt;/code&gt;.)
* [[/cite|cite]]  
* [[/code|code]]  
* [[/col|col]]  
* [[/colgroup|colgroup]]  
* [[/dd|dd]]  
* [[/del|del]]  
* [[/dfn|dfn]]  
* ([[/dir|dir]] &amp;#8211; deprecated, use &lt;code&gt;ul&lt;/code&gt;.)
* [[/div|div]]  
* [[/dl|dl]]  
* [[/dt|dt]]  
* [[/em|em]]  
* [[/fieldset|fieldset]]  
* ([[/font|font]] &amp;#8211; deprecated, use the CSS property &lt;code&gt;font&lt;/code&gt;. For finer control use the CSS properties &lt;code&gt;font-style&lt;/code&gt;, &lt;code&gt;font-variant&lt;/code&gt;, &lt;code&gt;font-weight&lt;/code&gt;, &lt;code&gt;font-size&lt;/code&gt;, &lt;code&gt;line-height&lt;/code&gt; and &lt;code&gt;font-family&lt;/code&gt;.)
* [[/form|form]] Creates a form.
* [[/frame|frame]] Specifies information for one frame.
* [[/frameset|frameset]] &amp;#8211; avoid using frames if possible.
* [[/head|head]] Contains information about a Web Page.
* [[/hr|hr]]  
* [[/html|html]]  
* [[/h1|h1]]  
* [[/h2|h2]]  
* [[/h3|h3]]  
* [[/h4|h4]]  
* [[/h5|h5]]  
* [[/h6|h6]]  
* [[/i|i]] &amp;#8211; use &lt;code&gt;em&lt;/code&gt; or the CSS property &lt;code&gt;font-style&lt;/code&gt; set to the value &lt;code&gt;italic&lt;/code&gt; instead.
* [[/iframe|iframe]]  
* [[/img|img]]  
* [[/input|input]]  
* [[/ins|ins]]  
* ([[/isindex|isindex]] &amp;#8211; deprecated, use &lt;code&gt;input&lt;/code&gt;.)
* [[/kbd|kbd]]  
* [[/label|label]]  
* [[/legend|legend]]  
* [[/li|li]]  
* [[/link|link]]  
* [[/map|map]]  
* ([[/menu|menu]] &amp;#8211; deprecated, use &lt;code&gt;ul&lt;/code&gt;.)
* [[/meta|meta]]  
* '''nobr''' is a proprietary element type supported by some web browsers. It is used to prevent automatic wrapping of lines.
* [[/noframes|noframes]]  
* [[/noscript|noscript]] Specifies what should be done if there is no javascript found on the browser.
* [[/object|object]]  
* [[/ol|ol]]  
* [[/optgroup|optgroup]]  
* [[/option|option]]  
* [[/p|p]]  
* [[/param|param]]  
* [[/pre|pre]]  
* [[/q|q]]  
* ([[/s|s]] &amp;#8211; deprecated, use &lt;code&gt;del&lt;/code&gt; to indicate deleted text. If the text isn't 'deleted' use the CSS property &lt;code&gt;text-decoration&lt;/code&gt; set to the value &lt;code&gt;line-through&lt;/code&gt;.)
* [[/samp|samp]]  
* [[/script|script]]  
* [[/select|select]]  
* [[/small|small]] &amp;#8211; the CSS property &lt;code&gt;font-size&lt;/code&gt; set to the value &lt;code&gt;smaller&lt;/code&gt; or a percentage less than 100% may be more appropriate.
* [[/span|span]]  
* ([[/strike|strike]] &amp;#8211; deprecated, use &lt;code&gt;del&lt;/code&gt; to indicate deleted text. If the text isn't 'deleted' use the CSS property &lt;code&gt;text-decoration&lt;/code&gt; set to the value &lt;code&gt;line-through&lt;/code&gt;.)
* [[/strong|strong]]  
* [[/style|style]]  
* [[/sub|sub]]  
* [[/sup|sup]]  
* [[/table|table]]  
* [[/tbody|tbody]]  
* [[/td|td]]  
* [[/textarea|textarea]]  
* [[/tfoot|tfoot]]  
* [[/th|th]]  
* [[/thead|thead]]  
* [[/title|title]]  
* [[/tr|tr]]  
* [[/tt|tt]]  
* ([[/u|u]] &amp;#8211; deprecated, use the CSS property &lt;code&gt;text-decoration&lt;/code&gt; set to the value &lt;code&gt;underline&lt;/code&gt; instead.)
* [[/ul|ul]]  
* [[/var|var]]

{{prognav|Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)|Ulasan Bersyarat|Senarai Atribut Piawai}}

[[Kategori:Bahasa Penanda Hiperteks|Senarai Tag]]

[[en:HyperText Markup Language/Tag List]]
[[nl:HTML/Overzicht tags]]</text>
      <sha1>oazk4231t75zm8vxi8g7kddh0bf3tfs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)/Glosari</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3360</id>
    <revision>
      <id>7988</id>
      <parentid>7884</parentid>
      <timestamp>2013-04-23T04:22:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kemas</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="660" xml:space="preserve">{{prognav|Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)|Indeks|Pautan}}
Berikut merupakan glosari buku ini.

{{CompactTOC}}

==B==

; block element : TODO

==E==

; element : A part of a document starting with an opening tag and ending with a closing tag, such as &quot;&lt;nowiki&gt;&lt;p&gt;&lt;b&gt;keyword&lt;/b&gt; is important&lt;/p&gt;&lt;/nowiki&gt;&quot;.

==I==

; inline element : TODO

==T==

; tag : The opening and closing sequence of characters of an element, such as &quot;&lt;nowiki&gt;&lt;p&gt;&lt;/nowiki&gt;&quot; or &quot;&lt;nowiki&gt;&lt;/p&gt;&lt;/nowiki&gt;&quot;. To be distinguished from ''element''.

{{prognav|Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)|Indeks|Pautan}}

[[Kategori:Bahasa Penanda Hiperteks|Glosari]]

[[en:HyperText Markup Language/Glossary]]</text>
      <sha1>jsuk32kblwu8y6c5kw0tufszeqcogih</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Pengaturcaraan CSS</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3361</id>
    <redirect title="Lembaran Gaya Lata" />
    <revision>
      <id>7889</id>
      <timestamp>2013-04-11T00:03:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>Melencong ke [[Lembaran Gaya Lata]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="31" xml:space="preserve">#REDIRECT[[Lembaran Gaya Lata]]</text>
      <sha1>l7hi47hlnzzvrx4gohwia72zsz6uhnn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategori:Bahasa Penanda Hiperteks</title>
    <ns>14</ns>
    <id>3362</id>
    <revision>
      <id>9756</id>
      <parentid>8294</parentid>
      <timestamp>2015-02-25T20:21:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dexbot</username>
        <id>1814</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: removing existed iw links in Wikidata</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="133" xml:space="preserve">Kategori ini memuatkan laman yang merangkumi Wikibuku [[Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)|{{PAGENAME}}]].
 
[[Kategori:Bahasa penanda]]</text>
      <sha1>q2irxi6b2qrnw0m06lvzgtpxo7muk24</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)/Senarai Atribut Piawai</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3365</id>
    <revision>
      <id>7987</id>
      <parentid>7900</parentid>
      <timestamp>2013-04-23T04:20:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kemas</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3360" xml:space="preserve">{{prognav|Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)|Senarai Tag|Indeks}}
{{Nota penyunting|Sila jangan cipta subhalaman baharu dan kekalkan laman ini agar ia leper. Gunakan pengepala bahagian bagi mengstruktur laman.}}

Below is a list of all attributes which are available for most elements in HTML.

You can also view a [[../Tag List|list of HTML elements]].

==Attributes==

===class===
This attribute allows you to designate an element to be a member of a given class. Multiple elements can be assigned to the same class (eg. &lt;code&gt;&amp;lt;p ''class=&quot;foo&quot;''&amp;gt; ... &amp;lt;/p&amp;gt; &amp;lt;p ''class=&quot;foo&quot;''&amp;gt; ... &amp;lt;/p&amp;gt;/code&gt;), as well as a single element belonging to multiple classes (eg. &lt;code&gt;&amp;lt;p ''class=&quot;foo bar&quot;''&amp;gt; ... &amp;lt;/p&lt;/code&gt;).

===code===

===codebase===

===dir===
With this attribute you can define which direction the text is written for a given element, either &lt;code&gt;ltr&lt;/code&gt; for left-to-right or &lt;code&gt;rtl&lt;/code&gt; for right-to-left.

===height===
Setting this attribute with a numerical value defines the height of an element in pixels (eg. &lt;code&gt;&amp;lt;div ''height=&quot;150&quot;''&amp;gt; ... &amp;lt;/div&amp;gt;&lt;/code&gt;)

===id===
This attribute allows you to define a unique identifier for each element. This would be useful for hyperlinks that link to a specific section of a page or when styling using a style sheet.

===lang===
With this attribute you can specify a language that is used for an element.

===style===
This attribute allows you to apply specific styling to a given element.

===title===

With this attribute you can define what will be displayed when a user hovers the element. It is not available for [[../Tag List/base|base]], [[../Tag List/head|head]], [[../Tag List/html|html]], [[../Tag List/meta|meta]], [[../Tag List/param|param]], [[../Tag List/script|script]], [[../Tag List/style|style]], and [[../Tag List/title|title]].

===width===
Setting this attribute with a numerical value defines the width of an element in pixels (eg. &lt;code&gt;&amp;lt;div ''width=&quot;230&quot;''&amp;gt; ... &amp;lt;/div&amp;gt;&lt;/code&gt;)

==More attributes==

===accesskey===

The &lt;code&gt;accesskey&lt;/code&gt; attribute defines a keyboard shortcut for a hyperlink or form element.
The combination of keys need to activate the shortcut varies from browser to browser. In Microsoft Internet Explorer the user must press Alt+''accesskey''. If the shortcut is for a link the user must then press Enter to follow the link. The choice of Alt+''accesskey'' means that access keys can clash with shortcuts built-in to the browser.

It is quite common to use numbers for the access keys since these don't clash with any major browser's built-in shortcuts, e. g.
* 1 = Home Page
* 0 = List of access keys on this website.

&lt;pre&gt;
  &lt;div id=&quot;navigation&quot;&gt;
    &lt;h2&gt;Navigation&lt;/h2&gt;
    &lt;ul&gt;
      &lt;li&gt;&lt;a accesskey=&quot;1&quot; href=&quot;/&quot;&gt;Home page&lt;/a&gt;&lt;/li&gt;
      &lt;li&gt;&lt;a accesskey=&quot;2&quot; href=&quot;/about&quot;&gt;About&lt;/a&gt;&lt;/li&gt;
      &lt;li&gt;&lt;a accesskey=&quot;0&quot; href=&quot;/accesskeys&quot;&gt;Access keys&lt;/a&gt;&lt;/li&gt;
    &lt;/ul&gt;
  &lt;/div&gt;
&lt;/pre&gt;

There is no standard way to let users know the access keys that are available on the page. Some suggestions can be found in [http://www.alistapart.com/articles/accesskeys Accesskeys: Unlocking Hidden Navigation].

===tabindex===

{{prognav|Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)|Senarai Tag|Indeks}}

[[Kategori:Bahasa Penanda Hiperteks|Senarai Atribut Piawai]]

[[en:HyperText Markup Language/Standard Attributes List]]</text>
      <sha1>px8ga45qck5b6z62bnsq6n4isla4dnt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Nota penyunting</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3366</id>
    <revision>
      <id>7899</id>
      <timestamp>2013-04-11T23:30:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '&lt;noinclude&gt; For documentation, see [[Template talk:Editor note]]. ---- &lt;/noinclude&gt;{| style=&quot;background: #dfd; border: 1px solid #aaaaaa; padding: 6pt; marg...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="402" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;
For documentation, see [[Template talk:Editor note]].
----
&lt;/noinclude&gt;{| style=&quot;background: #dfd; border: 1px solid #aaaaaa; padding: 6pt; margin: 12pt 8%; width: 60%; margin: auto;&quot; class=&quot;notice noprint notice-todo&quot;
 | style=&quot;width: 58px;&quot; | [[Image:Clipboard.svg|45 px|left|TODO]]
 |
'''Nota penyunting:'''&lt;br/&gt;
{{{1}}}
 |}&lt;noinclude&gt;
[[Kategori:Templat Nota|{{PAGENAME}}]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>kt6uwuaeqh51ja5yn4dcr8i3elwkyzr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)/Kerja Lanjut</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3367</id>
    <revision>
      <id>7990</id>
      <parentid>7989</parentid>
      <timestamp>2013-04-23T04:25:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>/* To Do */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="768" xml:space="preserve">{{prognav|Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)|Pautan|Penyumbang}}

==To Do==
* Discuss COLGROUP and COL, [[../Jadual|Jadual]].
* Show how to place images using CSS, in [[../Imej|Imej]].
* Discuss aspect ratio of width and height in case that only one of the two is specified, in [[../Imej|Imej]].
* Show how to embed images directly into HTML, in [[../Imej|Imej]].
* List image types (JPEG, PNG) typically supported by browsers, in [[../Imej|Imej]].
* Treat SPAN and DIV elements.
* Clean up and rewrite the [[../Hiperpautan|Hiperpautan]] chapter. The order of parts seems to be confused.
* Cover DOCTYPE
* Cover CODE

{{prognav|Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)|Pautan|Penyumbang}}

[[Kategori:Bahasa Penanda Hiperteks|Kerja Lanjut]]

[[en:HyperText Markup Language/To Do]]</text>
      <sha1>swu3ginfad008gdyt4jlqceixdfwe0b</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)/Indeks</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3368</id>
    <revision>
      <id>7992</id>
      <parentid>7991</parentid>
      <timestamp>2013-04-23T04:28:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>pengenalan</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1368" xml:space="preserve">{{prognav|Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)|Senarai Atribut Piawai|Glosari}}
Ini merupakan indeks buku ini mengikut abjad.

{{CompactTOC}}

==A==
* [[../Images#Alternative_text_and_tooltip|&lt;code&gt;alt&lt;/code&gt;]]
* [[../Images#Alternative_text_and_tooltip|Alternative text]]

==B==
* [[../Text_Formatting#Bold.2C_Italics.2C_Underline|Bold]]
* [[../Quotations|&lt;code&gt;blockquote&lt;/code&gt;]]

==C==
* [[../Tables#Caption_and_headings|Caption]]
* [[../Comments|Comments]]
* [[../Conditional Comments|Conditional Comments]]

==D==
* [[../Lists#Definition Lists|Definition Lists]]

==H==
* [[../Hyperlinks|Hyperlinks]]

==F==
* [[../Forms|Forms]]
* [[../Forms|&lt;code&gt;form&lt;/code&gt;]]
* [[../Forms|&lt;code&gt;label&lt;/code&gt;]]
* [[../Forms|&lt;code&gt;input&lt;/code&gt;]]

==I==
* [[../Images|&lt;tt&gt;img&lt;/tt&gt;]]
* [[../Images|Images]]
* [[../Text_Formatting#Bold.2C_Italics.2C_Underline|Italics]]

==L==

* [[../Lists|Lists]]

==M==
* [[../Head and Body|&lt;tt&gt;meta&lt;/tt&gt;]]

==N==
* [[../Tag List|&lt;tt&gt;nobr&lt;/tt&gt;]]

==Q==
* [[../Quotations|&lt;code&gt;q&lt;/code&gt;]]
* [[../Quotations|Quotations]]

==S==
* [[../Text_Formatting#Discouraged_Formatting|Strikethrough]]

==T==
* [[../Tables|Tables]]

==U==
* [[../Text_Formatting#Bold.2C_Italics.2C_Underline|Underline]]

{{prognav|Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)|Senarai Atribut Piawai|Glosari}}

[[Kategori:Bahasa Penanda Hiperteks|Indeks]]

[[en:HyperText Markup Language/Index]]</text>
      <sha1>nrb316repcydiycz1z1memv8hzdz7ha</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:CompactTOC</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3369</id>
    <revision>
      <id>7903</id>
      <timestamp>2013-04-11T23:39:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>salin en:T:CompactTOC</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="541" xml:space="preserve">{| id=&quot;toc&quot; class=&quot;toc&quot; summary=&quot;Contents&quot;
! {{MediaWiki:Toc}}:
| [[#top|Top]] - [[#0–9|0–9]]  [[#A|A]] [[#B|B]] [[#C|C]] [[#D|D]] [[#E|E]] [[#F|F]] [[#G|G]] [[#H|H]] [[#I|I]] [[#J|J]] [[#K|K]] [[#L|L]] [[#M|M]] [[#N|N]] [[#O|O]] [[#P|P]] [[#Q|Q]] [[#R|R]] [[#S|S]] [[#T|T]] [[#U|U]] [[#V|V]] [[#W|W]] [[#X|X]] [[#Y|Y]] [[#Z|Z]] __NOTOC__
|}&lt;noinclude&gt;
==See also==
*[[Template:CompactTOC8]] for a more full-featured version with many options.

[[Category:Table of contents templates|{{PAGENAME}}]]
[[is:Snið:Efnisyfirlit]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>0gmpqzp6nkzg3h3wqwmrktjp40c4f0u</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:XNote</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3371</id>
    <revision>
      <id>8103</id>
      <parentid>8102</parentid>
      <timestamp>2013-06-16T11:15:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="625" xml:space="preserve">{| style=&quot;padding:2px; margin:2px;&quot;
|-valign=&quot;top&quot;
| [[Image:Note.svg|30px| Note]]
|  style=&quot;background-color:#fffff0; border-left: 4px solid yellow; padding-left: 6px; font-size:.8em &quot; | {{{1}}}
|}&lt;noinclude&gt;
__NOTOC__


A simple template for marking a note in the text.

Usage:

 &lt;nowiki&gt;{{XNote|Content of the note.}}&lt;/nowiki&gt;

 &lt;nowiki&gt;{{XNote|1=A note, which contains formatting characters as =, must be preceded with &quot;1=&quot; in the template.}}&lt;/nowiki&gt;

There are also similar: [[Template:XWarning]], [[Template:XCode]] and [[Template:XExample]].

[[Category:Note templates|{{PAGENAME}}]]
[[de:Vorlage:Notiz]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>3a5f1b5igjcfueerb4crsdm6jzaomxw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Kod</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3372</id>
    <revision>
      <id>9220</id>
      <parentid>7911</parentid>
      <timestamp>2014-05-16T00:12:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>kemas</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="848" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;&lt;div class=&quot;collapsible&quot; style=&quot;border:1px solid #aaaaaa; width:{{{width|50%}}}; background:{{{bg|#ccccff}}};&quot;&gt;
&lt;div class=&quot;title&quot; style=&quot;text-align:left; padding:0.5em; background:{{{bg|#ccccff}}}; color:{{{fg|black}}};&quot;&gt;{{#if:{{{icon|}}}|[[File:{{{icon}}}|24x24px]]&amp;emsp;}}{{{header|Contoh Kod}}}&lt;/div&gt;
&lt;div class=&quot;NavContent&quot; style=&quot;margin:0.5em; margin-top:0em; background:white; border:1px solid #aaaaaa;&quot;&gt;
{{#ifeq:{{{showlinenumbers|false}}}|true
|{{#tag:source|{{{source|{{{1|}}}}}}|lang=&quot;{{{lang|xml}}}&quot;|enclose=&quot;div&quot;|line=&quot;true&quot;}}
|{{#tag:source|{{{source|{{{1|}}}}}}|lang=&quot;{{{lang|xml}}}&quot;|enclose=&quot;div&quot;}}
}}
&lt;/div&gt;
{{#if:{{{result|}}}|&lt;div class=&quot;NavContent&quot; style=&quot;margin:0.5em; margin-top:0em; background:white; border:1px solid #aaaaaa;&quot;&gt;
{{{result}}}
&lt;/div&gt;
}}
&lt;/div&gt;&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;
{{dokumentasi}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>n8a2v8s3oqdofbi3930edrvuoz85elz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Kod:Output</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3373</id>
    <revision>
      <id>7913</id>
      <parentid>7912</parentid>
      <timestamp>2013-04-12T00:31:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Kemas</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="559" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;border: #7777FF solid 1px; text-align: left; padding:5px; clear: both; background-color: #DDDDFF&quot;&gt;{{{1}}}
[[Image:Crystal_Clear_app_terminal.png|20px]] '''Kod:'''
&lt;div style=&quot;border: #7777FF solid 1px; text-align: left; padding:5px; clear: both; background-color: #FFFFFF;&quot;&gt;{{{2}}}&lt;/div&gt;
[[Image:Crystal_Clear_app_kscreensaver.png|20px]] '''Output:'''
&lt;div style=&quot;border: #7777FF solid 1px; text-align: left; padding:5px; clear: both; background-color: #FFFFFF;&quot;&gt;{{{3}}}&lt;/div&gt;{{{4}}}&lt;/div&gt;
&lt;noinclude&gt;[[Category:Code templates|Output]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>3zu1sppwh6iw9xq5hja8uotbugolmqz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Kod:Asas</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3374</id>
    <revision>
      <id>7915</id>
      <timestamp>2013-04-12T00:34:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>salin en:T:Code:Basic</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="312" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;border: #7777FF solid 1px; text-align: left; padding:5px; clear: both; background-color: #DDDDFF&quot;&gt;{{{1}}}&lt;div style=&quot;border: #7777FF solid 1px; text-align: left; padding:5px; clear: both; background-color: #FFFFFF;&quot;&gt;{{{2}}}&lt;/div&gt;{{{3|}}}&lt;/div&gt;
&lt;noinclude&gt;[[Category:Code templates|Basic]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>e2wt5wsk4zg0iumf6n1cm9ir3qvzdkr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Kod/doc</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3375</id>
    <revision>
      <id>9297</id>
      <parentid>7920</parentid>
      <timestamp>2014-05-27T12:48:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>/* Code:Transclude */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7797" xml:space="preserve">{{sublaman pendokumenan}}
== Documentation ==
The purpose of this series of templates is to increase the readability of code examples in programming books.  Each template includes a div with an colored outline and colored background, and a second div with a colored outline and white background.  Inside the first div is a space which allows a comment or other instruction; inside the second div is the code space.  The include code is used along with two arguments, the first being the comment and the second being the code.

Due to parsing limitations, the current version of the code template requires the user to include &amp;lt;pre&amp;gt;&amp;lt;/pre&amp;gt; tags around the code sample.  (Inclusion of the &amp;lt;pre&amp;gt;&amp;lt;/pre&amp;gt; tags causes the wiki parser to render the wiki include code as plain text instead of parsing it.)  This may change if I am able to hack around the parser and insert the include tag manually. (Note you can now do this using &lt;nowiki&gt;{{#tag:pre|content}}&lt;/nowiki&gt; [[User:YanWong|Yan]] ([[User talk:YanWong|talk]]) 21:38, 13 November 2008 (UTC))

Templates initially created by [[User:Banzaimonkey|banzaimonkey]] 01:04, 6 August 2006 (UTC) for the [[PHP Programming|PHP wikibook]].  These templates are intended to be usable in all programming wikibooks, but specific alterations or exceptions may be required for a particular programming language.  Please be extremely careful when modifying these templates, as your changes may be propagated across a large number of pages unbeknownst to you.  If you'd like to use a code template that is not described below, feel free to add your own and include it in the list (please also include the &quot;Code Template&quot; category on each new template's page, inside &amp;lt;noinclude&amp;gt;&amp;lt;/noinclude&amp;gt; tags; see an existing template as an example).

Another concern I have is that these will add large sections of color to &quot;Print&quot; pages on wikibooks that use them, thus vastly increasing printing costs.  If anyone has a suggestion on how to filter these to white (see template Misc2, below), please leave a note on the discussion page.

== Why Use Code Templates? ==

''Why use code templates?  Isn't there already a blue box around code?''

The design presentation using the code template / code box highlights the code much more obviously, allowing the reader to see the code much more easily.  Thus, the user is able to focus his or her energy on parsing the code ''only'', rather than having to parse the wiki page to figure out which sections actually ''are'' code.  Because there is room for comment text inside the code template, it is easier to attach a specific note, instruction, or link to a particular piece of code.  This affords the author greater clarity when making reference to code examples.  The code template also allows the code to be easily recognized and edited inside the wiki source because it has distinct bracketing (from the template code itself).  Finally, some of the alternate stylesheets to not designate code with anything more than monospace font.

== Usage Notes ==

*I highly recommend the use of &amp;lt;pre&amp;gt;&amp;lt;/pre&amp;gt; tags to format code inside the code template.  This allows code to break lines and allows additional code to be added easily.  It also allows authors to establish an indentation scheme, which increases readability.
*With the inclusion of the [[mw:Extension:Highlight|Highlight extension]] to wikibooks, you can now use &amp;lt;source lang=&quot;x&quot;&amp;gt; &amp;lt;/source&amp;gt; which is automatically converted to &amp;lt;pre&amp;gt;&amp;lt;/pre&amp;gt; with colour-formatted code.
*All code templates must include the correct number of vertical lines '''|''', even if the argument is blank.  If you don't want to enter text after a particular argument, that's fine, but you still need the vertical line.

== Code Templates ==

*[[Templat:Kod:Asas]]  - Show basic programming example without any other features
*[[Template:Code:Valid]]  - Show valid programming example with green box and checkmark icon
*[[Template:Code:Error]]  - Show errors, invalid or otherwise broken programming example with red box and x-mark icon
*[[Templat:Kod:Output]] - Show basic programming example with resulting output
*[[Template:Code:Interpreted]] - Show basic programming example for an interpreted language, with many styles
*[[Template:Code:Tip]]    - Show a useful programming tip with yellow box and star icon
*[[Template:Code:Transclude]] - Show a programming example by transcluding a programming example template

*[[Template:Code:Alt]] - Compare two programming examples using logical &quot;or&quot;/&quot;and&quot; connector.

== Example Template Usage ==

=== Kod:Asas ===

{{Kod:Asas
|This box can show code or simply be used to highlight a particular section of text with a blue outline.
|Pie
#Cherry
#Apple
#Peach
&lt;source lang=&quot;perl&quot;&gt;$array_pie = {Cherry, Apple, Peach};&lt;/source&gt;
|The explanation can be continued after the code sample.
}}

The code for the above code box can be seen here:

&lt;pre&gt;{{Kod:Asas
|This box can show code or simply be used to highlight a particular section of text with a blue outline.
|Pie
#Cherry
#Apple
#Peach
&amp;lt;source lang=&quot;perl&quot;&amp;gt;$array_pie = {Cherry, Apple, Peach};&amp;lt;/source&amp;gt;
|The explanation can be continued after the code sample.
}}&lt;/pre&gt;

=== Code:Valid ===

{{Code:Valid
|The following code is valid:
|&lt;pre&gt;$valid; #code example&lt;/pre&gt;
|The explanation can be continued after the code sample.
}}

The code for the above code box can be seen here:

&lt;pre&gt;{{Code:Valid
|The following code is valid:
|&amp;lt;pre&amp;gt;$valid code example;&amp;lt;/pre&amp;gt;
|The explanation can be continued after the code sample.
}}&lt;/pre&gt;

=== Code:Error ===

{{Code:Error
|The following code contains an error:
|&lt;pre&gt;$this line does not end with a semicolon&lt;/pre&gt;
|The explanation can be continued after the code sample.
}}

The code for the above code box can be seen here:

&lt;pre&gt;{{Code:Error
|The following code contains an error:
|&amp;lt;pre&amp;gt;$this line does not end with a semicolon&amp;lt;/pre&amp;gt;
|The explanation can be continued after the code sample.
}}&lt;/pre&gt;

=== Code:Alt ===

{{Code:Alt
|You can use either &quot;echo&quot; or &quot;print&quot; to output text.
|&lt;pre&gt;echo &quot;Hello World.&quot;;&lt;/pre&gt;
|and / or / not / etc.
|&lt;pre&gt;print &quot;Hello World.&quot;;&lt;/pre&gt;
|The explanation can be continued after the code sample.
}}

The code for the above code box can be seen here:

&lt;pre&gt;{{Code:Alt
|You can use either &quot;echo&quot; or &quot;print&quot; to output text.
|&amp;lt;pre&amp;gt;echo &quot;Hello World.&quot;;&amp;lt;/pre&amp;gt;
|and / or / not / etc.
|&amp;lt;pre&amp;gt;print &quot;Hello World.&quot;;&amp;lt;/pre&amp;gt;
|The explanation can be continued after the code sample.
}}&lt;/pre&gt;

=== Kod:Output ===

{{Kod:Output
|In this example, you'll be able to see the code and the output it generates.
|&lt;pre&gt;print &quot;Hello World.&quot;;&lt;/pre&gt;
|&lt;pre&gt;Hello World.&lt;/pre&gt;
|The explanation can be continued after the code sample.
}}

The code for the above code box can be seen here:

&lt;pre&gt;{{Code:Output
|In this example, you'll be able to see the code and the output it generates.
|&amp;lt;pre&amp;gt;print &quot;Hello World.&quot;;&amp;lt;/pre&amp;gt;
|&amp;lt;pre&amp;gt;Hello World.&amp;lt;/pre&amp;gt;
|The explanation can be continued after the code sample.
}}&lt;/pre&gt;

{{Code:Interpreted/doc}}

=== Code:Tip ===

{{Code:Tip
|It's a good idea to add comments to your code.
|&lt;pre&gt;//This variable controls the loop
$loopvar1;&lt;/pre&gt;
|The explanation can be continued after the code sample.
}}

The code for the above code box can be seen here:

&lt;pre&gt;{{Code:Tip
|It's a good idea to add comments to your code.
|&amp;lt;pre&amp;gt;//This variable controls the loop
$loopvar1;&amp;lt;/pre&amp;gt;
|The explanation can be continued after the code sample.
}}&lt;/pre&gt;

=== Code:Transclude ===

This can be used to create a transcluded, titled page, like so
{{Code:Transclude
|Template_talk:Code:Transclude
}}
&lt;includeonly&gt;
[[Kategori:Templat kod|{{PAGENAME}}]]
[[en:Template:Code]]
&lt;/includeonly&gt;</text>
      <sha1>3483zuizx3by6d9pn3eoufc02nb243r</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:FULLCHAPTERNAME</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3378</id>
    <revision>
      <id>7926</id>
      <timestamp>2013-04-12T11:05:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>baharu</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="202" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;{{#if:{{#titleparts:{{{1|{{FULLPAGENAME}}}}}||2}}|{{#titleparts:{{{1|{{FULLPAGENAME}}}}}||2}}|{{{1|{{FULLPAGENAME}}}}}}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;
[[en:Template:FULLCHAPTERNAME]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>5123fpi0xxgs6y6y1wcntl0oexssyfs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kimia: Asas</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3380</id>
    <revision>
      <id>8042</id>
      <parentid>8041</parentid>
      <timestamp>2013-05-23T08:10:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>/* Isi kandungan */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1214" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;border:2px solid #FFF575; background:#FFFFA8; padding:3px 3px 3px 3px; font-size:20px; font-weight:600;&quot;&gt;[[Fail:Nuvola apps edu science.svg|20px|link=]]&amp;nbsp;Kimia: Asas&lt;/div&gt;
'''Kimia: Asas''' akan merangkumi perkara-perkara asas yang disentuh oleh kimia seperti [[/Atom|atom]], [[/Unsur kimia|unsur kimia]], [[/Jirim|jirim]], [[/Ikatan kimia|ikatan kimia]] dan sebagainya. Ia bertujuan untuk memberikan penerangan secara am bagi cabang sains ini.

==Isi kandungan==
'''Bab 1''': [[/Pengenalan kepada kimia|Pengenalan kepada kimia]]

'''Bab 2''': [[/Jirim|Jirim]]

'''Bab 3''': [[/Atom|Atom]]

'''Bab 4''': [[/Jadual berkala|Jadual berkala]]

'''Bab 5''': [[/Formula dan persamaan kimia|Formula dan persamaan kimia]]

'''Bab 6''': [[/Sebatian kimia|Sebatian kimia]]

'''Bab 7''': [[/Ikatan kimia|Ikatan kimia]]

'''Bab 8''': [[/Asid dan bes|Asid dan bes]]

'''Bab 9''': [[/Garam|Garam]]

{{Wikimedia|Biologi
|Commons category    = Chemistry
|Wikipedia           = Kimia
|Wikipedia category  = Kimia
|Wikipedia portal    = 
|Wikiquote           = 
|Wikiquote category  = 
|Wikisource          = 
|Wikisource category = 
|Wiktionary          = kimia
|Wiktionary category = Kimia
}}

[[Kategori:Kimia| ]]</text>
      <sha1>8c7qz3xjezpu954bfmc5jpgl5ih74u5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kimia: Asas/Pengenalan kepada kimia</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3381</id>
    <revision>
      <id>8043</id>
      <parentid>7931</parentid>
      <timestamp>2013-05-23T08:11:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kategori</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4042" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;border:2px solid #FFF575; background:#FFFFA8; padding:3px 3px 3px 3px; font-size:20px; font-weight:600;&quot;&gt;[[Fail:Nuvola apps edu science.svg|20px|link=]]&amp;nbsp;Bab 1: Pengenalan kepada Kimia&lt;/div&gt;

==Apa itu kimia?==
[[Fail:Chemicals in flasks.jpg|200px|right|link=]]
Lihat di sekeliling anda. Apa yang boleh anda lihat? Jika anda berada di dalam rumah, pasti anda dapat melihat skrin komputer, papan kekunci, dinding, almari, meja, buku-buku, alat permainan, dan sebagainya. Anda mungkin mempunyai segelas air bersama anda, ataupun semangkuk snek. Namun, apa yang kita jarang fikirkan adalah apa yang membentuk semua benda di sekeliling kita. Jika rumah diperbuat daripada batu-bata, batu-bata diperbuat daripada tanah, dan tanah diperbuat daripada pasir, pasir diperbuat daripada apa? Apa sebenarnya yang ada dalam udara? Lihat lampu yang terdekat dengan anda; bagaimana ia boleh terus menyala? sedangkan api yang biasa akan terus terpadam apabila bahan bakarnya habis? Mengapa air boleh mendidih dan membeku? Malah, bagaimana anggota-anggota badan kita sendiri boleh terbentuk?

Kimia mencari jawapan kepada soalan-soalan ini. Menurut Kamus Dewan Edisi Keempat, kimia adalah &quot;''ilmu sains asas yang berkaitan dengan struktur, kelakuan, komposisi dan sifat tindak balas yang berlaku antara atom, ion, unsur, atau sebatian serta hukum-hukum yang menerangkan fenomena kimia''&quot;. Dengan erti kata yang mudah, ia mengkaji tentang sifat-sifat dan tindak balas [[Kimia: Asas/Jirim|jirim]] dan menjelaskan kejadian-kejadian semula jadi daripada sudut pandangan kimia. Istilah-istilah daripada takrifan kamus di atas mungkin mengelirukan bagi yang baru dengan kimia, tetapi anda akan fahaminya nanti.

==Apa kepentingan kimia?==
Daripada segi sains, kimia berkait rapat dengan hampir semua cabang [[sains]] yang lain, dan disebabkan inilah ia mendapat gelaran &quot;sains pertengahan&quot; atau &quot;''central science''&quot;. Namun, bidang sains lain yang paling rapat dengan kimia ialah [[fizik]]. Tidak seperti kimia, fizik lebih menyentuh berkenaan tenaga dan jirim sama ada dalam skala besar ataupun dalam skala kecil.

Ilmu kimia telah digunakan sejak manusia pertama kali menemui cara menghasilkan api. ''Alkimia'', satu bidang separa kimia yang dipelopori oleh orang Yunani, Rom, Islam dan Eropah, melibatkan pencarian &quot;''Philosopher's Stone''&quot; yang dikatakan boleh menukarkan logam biasa menjadi emas dan perak, dan penghasilan ubat-ubat yang dikatakan boleh menghidupkan seseorang itu selamanya. Kini, ''kimia moden'' mempunyai pelbagai kegunaan dalam kehidupan kita, daripada memasak dan membasuh pakaian, ke ubat-ubatan yang menyelamatkan nyawa dan automobil, sehinggalah ke penghasilan keluli dan konkrit untuk pembinaan bangunan, dan juga penyejukan gas-gas untuk menghasilkan bahan bakar roket. Kimia memainkan peranan yang amat besar kepada kehidupan kita. Andainya ilmu kimia tidak pernah diceburi, anda mungkin tidak akan membaca ayat ini pada hari ini.

==Bidang apa yang menggunakan ilmu kimia?==
Seperti yang diterangkan di atas, kimia adalah sains pertengahan. Ia sentiasa mempunyai sangkut paut dengan bidang sains yang lain. Biologi menggunakan kimia dalam memahami struktur protin, DNA dan proses-proses hidup seperti pernafasan dan penghadaman. Untuk mengetahui usia batuan, geologi menggunakan separuh hayat unsur yang disebut dalam kimia. Fizik dan kimia boleh diibaratkan seperti isi dengan kuku; kedua-duanya merangkumi aspek yang hampir sama. Bidang perubatan sudah pastinya memerlukan kimia untuk menghasilkan ubat dengan bahan-bahan kimia yang betul. Pembina bangunan dan arkitek perlu memastikan setiap batang keluli yang digunakan mempunyai campuran logam yang boleh menahan tekanan yang tinggi. Ahli bomba menggunakan pemadam api karbon dioksida untuk memadamkan api. Pada hari-hari istimewa (seperti 4 Julai di Amerika Syarikat), ahli piroteknik menggunakan kemahiran kimia untuk menghasilkan bunga api pelbagai warna.

Pendek kata, kimia terlalu banyak digunakan dalam bidang-bidang ''selain'' kimia.

[[Kategori:Kimia]]</text>
      <sha1>ebm9jmcfxx6g24el9hei95c0eet99ns</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kimia: Asas/Atom</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3382</id>
    <revision>
      <id>8044</id>
      <parentid>7943</parentid>
      <timestamp>2013-05-23T08:13:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>/* Sejarah teori atom */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5267" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;border:2px solid #FFF575; background:#FFFFA8; padding:3px 3px 3px 3px; font-size:20px; font-weight:600;&quot;&gt;[[Fail:Nuvola apps edu science.svg|20px|link=]]&amp;nbsp;Bab 3 - Atom&lt;/div&gt;
Dalam [[Bahasa Melayu]], kita kadang kala akan berjumpa dengan perkataan [[wikt:zarah|zarah]]. Zarah adalah perkataan Bahasa Arab yang membawa maksud &quot;''habuk yang halus sekali''&quot;. Ia juga membawa maksud &quot;''bahagian kecil sesuatu jirim''&quot;. Bahagian kecil inilah yang disebut sebagai '''atom'''.

==Apa itu atom?==
Atom adalah bahagian terkecil sesuatu jirim. Semua benda yang berada di sekeliling kita terdiri daripada atom. Saiz sebuah atom adalah jauh lebih kecil daripada mana-mana hidupan di Bumi.

Kimia mengkaji interaksi antara atom-atom: bagaimana sifatnya secara tunggal dan bagaimana ia bergabung dan berpisah antara atom-atom lain. Sesetengah atom boleh bergabung dengan mudah dengan atom lain, dan sesetengah yang lain tidak boleh bertindak balas langsung dengan mana-mana atom. Ada atom yang boleh mengalirkan cas elektrik, ada yang tidak. Jarak antara atom berbeza mengikut fasa sesuatu jirimnya. Kelakuan sesuatu atom menentukan kelakuan sesuatu jirim.

==Bahagian-bahagian atom==
&lt;div style=&quot;float:left; padding:5px 5px 5px 5px;&quot;&gt;
[[Fail:Atom.svg|220px|link=]]
{| class=wikitable style=&quot;width:220px; font-size:10px; text-align:center;&quot;
! Zarah !! Jisim (kg) !! Jisim relatif !! Cas
|-
| style=&quot;background:red&quot; | Proton || 1.67 &amp;times; 10&lt;sup&gt;-27&lt;/sup&gt; || 1840 || +
|-
| style=&quot;background:lime&quot; | Neutron || 1.67 &amp;times; 10&lt;sup&gt;-27&lt;/sup&gt; || 1840 || 0
|-
| style=&quot;background:yellow&quot; | Elektron || 9.11 &amp;times; 10&lt;sup&gt;-31&lt;/sup&gt; || 1 || -
|}
&lt;span style=&quot;font-size:11px;&quot;&gt;'''Rajah 3.1''' Gambar rajah ringkas atom [[w:Helium-4|helium-4]].&lt;/span&gt;
&lt;/div&gt;
Atom terdiri daripada tiga zarah iaitu proton, neutron dan elektron. Zarah-zarah ini membentuk dua bahagian atom ini, nukleus atom dan petala-petala elektron di sekelilingnya.

'''Proton''' (p&lt;sup&gt;+&lt;/sup&gt;) ialah salah satu daripada dua zarah yang membentuk [[w:nukleus atom|nukleus]] sebuah atom. Proton memiliki cas positif dan memegang elektron pada orbitnya. Jumlah proton yang terdapat dalam sebuah atom menentukan nombor atom, dan oleh itu unsur atom itu.

'''Neutron''' (n&lt;sup&gt;0&lt;/sup&gt;) ialah satu lagi zarah yang membentuk nukleus atom. Neutron mempunyai berat yang sama dengan proton, tetapi ia tidak memiliki sebarang cas (dengan erti kata lain, ia bercas ''neutral''). Jumlah neutron dalam satu atom menentukan isotop sesuatu atom. Setiap atom mempunyai neutron kecuali atom [[w:hidrogen-1|hidrogen-1]] yang hanya mempunyai 1 proton di nukleusnya.

Bersama-sama, proton dan neutron dipanggil ''nukleon'', iaitu zarah yang membentuk nukleus.

'''Elektron''' (e&lt;sup&gt;-&lt;/sup&gt;) pula adalah zarah yang mengelilingi nukleus atom. Ia merupakan zarah terkecil dalam sistem ini dengan berat 1/1840 daripada berat nukleon, dan ia membawa cas negatif. Dalam satu atom neutral (bukan ion), jumlah elektron di sekeliling atom adalah sama dengan jumlah proton di nukleus. Tidak seperti proton dan neutron, elektron boleh keluar masuk atom dengan mudah, dan perubahan dalam jumlah elektron menentukan cas sebuah atom. Elektron adalah bahagian atom yang terlibat dalam pengikatan kimia dan penghasilan sebatian-sebatian kimia.

Elektron-elektron mengelilingi nukleus atom pada jarak tertentu yang tetap, dan laluan ini dikenali sebagai ''petala elektron'' (''electron shell''). Ia boleh terus mengelilingi nukleus kerana ia mempunyai tenaganya sendiri yang mengelakkannya terus jatuh ke nukleus, sama seperi Bulan yang tidak jatuh ke Bumi kerana ia mempunyai tenaga kinetiknya sendiri. Tenaga ini juga mengekalkan laluan elektron dan mengelakkannya daripada berubah.


==Sejarah teori atom==
{{Utama|/Sejarah teori atom|l1=Sejarah teori atom}}
Teori atom telah bermula sejak zaman Yunani purba lagi. Konsep ''atomisme'' dan kewujudan atom telah dicadangkan oleh [[w:Democritus|Democritus]], seorang ahli falsafah Yunani. Beliau menganggap bahawa semua benda dibentuk oleh atom yang tidak boleh dimusnahkan dan terdapat dalam pelbagai bentuk. Atom-atom ini bergerak dalam satu &quot;ruang kosong&quot; dan kadang kala berhimpun dengan atom lain untuk membentuk sekumpulan atom yang menjadi sebatian.

Model atom pertama telah dicadangkan oleh [[w:John Dalton|John Dalton]] pada tahun 1805-1808. Beliau mengatakan bahawa atom terdiri daripada zarah-zarah sfera sangat kecil yang tidak boleh dibahagi yang dipanggil atom. Atom-atom unsur yang sama adalah serupa dan ia bergabung dengan atom yang lain dalam nisbah nombor bulat. Beliau juga menjelaskan bahawa atom tidak diciptakan dan tidak dimusnahkan, dan dalam satu tindak balas kimia, atom-atom hanya dipindahkan daripada satu bahan ke bahan yang lain. &quot;Hukum keringkasan terhebat&quot; yang berkait dengan model atomnya menimbulkan kontroversi dan ia akhirnya digantikan lebih kurang seabad kemudian.

Pada tahun 1897, [[w:J.J. Thomson|J.J. Thomson]] telah menemui elektron. Berdasarkan penemuan ini, beliau telah mencadangkan model atom yang baru pada tahun 1904, iaitu '''model ''plum-pudding'''''. Thomson mengatakan bahawa atom terdiri daripada satu sfera bercas positif (&quot;''pudding''&quot;) dan di dalamnya terdapat elektron-elektron bercas negatif (&quot;''plum''&quot;).

[[Kategori:Kimia]]</text>
      <sha1>fwgv1yjy4xjfpimo73y8wvbly52x7cb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Utama</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3383</id>
    <revision>
      <id>7942</id>
      <timestamp>2013-04-13T12:50:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>SyahirSQRT2</username>
        <id>1179</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan ':&lt;div class=&quot;noprint relarticle mainarticle&quot;&gt;''{{{laman|Bab}}} utama{{#if:{{{2|}}}|}}: [[{{{1}}}|{{{l1|{{{1}}}}}}]]{{#if:{{{2| }}}  |{{#if:{{{3|}}}|,&amp;#32;|&amp;...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1033" xml:space="preserve">:&lt;div class=&quot;noprint relarticle mainarticle&quot;&gt;''{{{laman|Bab}}} utama{{#if:{{{2|}}}|}}: [[{{{1}}}|{{{l1|{{{1}}}}}}]]{{#if:{{{2| }}}
 |{{#if:{{{3|}}}|,&amp;#32;|&amp;#32;dan&amp;#32;}}[[{{{2}}}|{{{l2|{{{2}}}}}}]]}}{{#if:{{{3|}}}
 |{{#if:{{{4|}}}|,&amp;#32;|,&amp;#32;dan&amp;#32;}}[[{{{3}}}|{{{l3|{{{3}}}}}}]]}}{{#if:{{{4|}}}
 |{{#if:{{{5|}}}|,&amp;#32;|,&amp;#32;dan&amp;#32;}}[[{{{4}}}|{{{l4|{{{4}}}}}}]]}}{{#if:{{{5|}}}
 |{{#if:{{{6|}}}|,&amp;#32;|,&amp;#32;dan&amp;#32;}}[[{{{5}}}|{{{l5|{{{5}}}}}}]]}}{{#if:{{{6|}}}
 |{{#if:{{{7|}}}|,&amp;#32;|,&amp;#32;dan&amp;#32;}}[[{{{6}}}|{{{l6|{{{6}}}}}}]]}}{{#if:{{{7|}}}
 |{{#if:{{{8|}}}|,&amp;#32;|,&amp;#32;dan&amp;#32;}}[[{{{7}}}|{{{l7|{{{7}}}}}}]]}}{{#if:{{{8|}}}
 |{{#if:{{{9|}}}|,&amp;#32;|,&amp;#32;dan&amp;#32;}}[[{{{8}}}|{{{l8|{{{8}}}}}}]]}}{{#if:{{{9|}}}
 |{{#if:{{{10|}}}|,&amp;#32;|,&amp;#32;dan&amp;#32;}}[[{{{9}}}|{{{l9|{{{9}}}}}}]]}}{{#if:{{{10|}}}
 |, dan [[{{{10}}}|{{{l10|{{{10}}}}}}]]}}''{{#if:{{{11| }}}|&amp;#32; (terlalu banyak parameter dalam &amp;#123;&amp;#123;[[Templat:utama|utama]]&amp;#125;&amp;#125;)}}&lt;/div&gt;&lt;noinclude&gt;
{{pp-template|small=yes}}
{{template doc}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>ejtuh4sq6ktd1009jsnhty7ie0teran</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategori:Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)</title>
    <ns>14</ns>
    <id>3384</id>
    <redirect title="Kategori:Bahasa Penanda Hiperteks" />
    <revision>
      <id>7965</id>
      <parentid>7964</parentid>
      <timestamp>2013-04-23T03:41:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>alih</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="47" xml:space="preserve">#LENCONG [[:Kategori:Bahasa Penanda Hiperteks]]</text>
      <sha1>lsl0xbftvez0aovxy0w4sbqedkel4qx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Anchor</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3387</id>
    <revision>
      <id>7950</id>
      <timestamp>2013-04-18T03:57:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>salin en:T:Anchor</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="948" xml:space="preserve">{{#if: {{{1|}}}|&lt;span id=&quot;{{anchorencode:{{{1|}}}}}&quot;&gt;&lt;/span&gt;&lt;!--
--&gt;{{#if: {{{2|}}}|&lt;span id=&quot;{{anchorencode:{{{2|}}}}}&quot;&gt;&lt;/span&gt;&lt;!--
--&gt;{{#if: {{{3|}}}|&lt;span id=&quot;{{anchorencode:{{{3|}}}}}&quot;&gt;&lt;/span&gt;&lt;!--
--&gt;{{#if: {{{4|}}}|&lt;span id=&quot;{{anchorencode:{{{4|}}}}}&quot;&gt;&lt;/span&gt;&lt;!--
--&gt;{{#if: {{{5|}}}|&lt;span id=&quot;{{anchorencode:{{{5|}}}}}&quot;&gt;&lt;/span&gt;&lt;!--
--&gt;{{#if: {{{6|}}}|&lt;span id=&quot;{{anchorencode:{{{6|}}}}}&quot;&gt;&lt;/span&gt;&lt;!--
--&gt;{{#if: {{{7|}}}|&lt;span id=&quot;{{anchorencode:{{{7|}}}}}&quot;&gt;&lt;/span&gt;&lt;!--
--&gt;{{#if: {{{8|}}}|&lt;span id=&quot;{{anchorencode:{{{8|}}}}}&quot;&gt;&lt;/span&gt;&lt;!--
--&gt;{{#if: {{{9|}}}|&lt;span id=&quot;{{anchorencode:{{{9|}}}}}&quot;&gt;&lt;/span&gt;&lt;!--
--&gt;{{#if: {{{10|}}}|&lt;span id=&quot;{{anchorencode:{{{10|}}}}}&quot;&gt;&lt;/span&gt;&lt;!--
--&gt;{{#if: {{{11|}}}|&lt;span class=&quot;error&quot;&gt;[[Template:Anchor]] (or Anchors): too many anchors, maximum is 10.&lt;/span&gt;&lt;!--
--&gt;}} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }}&lt;noinclude&gt;
{{Documentation}}
&lt;!-- PLEASE ADD CATEGORIES AND INTERWIKIS TO THE /doc SUBPAGE, THANKS --&gt;
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>gsa6yziysxggkwvxym4to010ihs2mso</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Anchor/doc</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3388</id>
    <revision>
      <id>7952</id>
      <parentid>7951</parentid>
      <timestamp>2013-04-18T04:07:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2914" xml:space="preserve">{{Sublaman pendokumenan}}
&lt;!-- PLEASE ADD CATEGORIES AND INTERWIKIS AT THE BOTTOM OF THIS PAGE --&gt;
&lt;!--{{TOCright}}--&gt;

The template {{tl|anchor}} inserts one or more [[w:HTML element#Anchor|HTML anchor]]s in a page. Those locations can then be linked to using &lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;[[#link|...]]&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt; syntax.

===Examples===

1. &lt;code style=&quot;color:green;&quot;&gt;&lt;nowiki&gt;{{&lt;/nowiki&gt;{{lc:{{BASEPAGENAME}}}}|foo&lt;nowiki&gt;}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt;
: could be linked to with &lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;[[#foo|...]]&lt;/nowiki&gt;&lt;/tt&gt; from within the same page, 
: or it could be linked to with &lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;[[&lt;/nowiki&gt;''&lt;small&gt;pagename&lt;/small&gt;''#foo|...&lt;nowiki&gt;]]&lt;/nowiki&gt;&lt;/tt&gt; from other pages and from redirects.

2. Anchors can be more suitable for inter-page linking than section titles are. For example,
:&lt;code style=&quot;color:green;&quot;&gt;&lt;nowiki&gt;=={{&lt;/nowiki&gt;{{lc:{{BASEPAGENAME}}}}|foo&lt;nowiki&gt;}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt;&lt;code style=&quot;color:gray;&quot;&gt; Section title &lt;nowiki&gt;==&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt;
:Here, links via &lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;[[&lt;/nowiki&gt;''articlename''#foo&lt;nowiki&gt;]]&lt;/nowiki&gt;&lt;/tt&gt; would remain valid even if the section were renamed.

3. The template can be used to create up to ten anchors with a single call. For example,
: &lt;code style=&quot;color:green;&quot;&gt;&lt;nowiki&gt;{{&lt;/nowiki&gt;{{lc:{{BASEPAGENAME}}}}|foo|bar|baz&lt;nowiki&gt;}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt; 
:will create three anchors that can then be linked to with &lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;[[#foo]]&lt;/nowiki&gt;&lt;/tt&gt;, &lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;[[#bar]]&lt;/nowiki&gt;&lt;/tt&gt; and &lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;[[#baz]]&lt;/nowiki&gt;&lt;/tt&gt;. 
:Specifying more than 10 anchors will cause an error message to be displayed.

===Limitations===
* Anchor names that contain [[w:Number sign|&amp;#35;]] (hash), [[w:Vertical_bar|&amp;#124;]] (pipe), [[w:Equals sign|&amp;#61;]] (equal) will not work as expected. Most other characters, including white space and punctuation are not a problem.
* The template can create a maximum of 10 anchors. Specifying more than 10 anchors will result in an error message.
* Putting each anchor name on separate lines, for example
:&lt;code style=&quot;color:green;&quot;&gt;&lt;nowiki&gt;{{&lt;/nowiki&gt;{{lc:{{BASEPAGENAME}}}}
:|humpty&lt;br /&gt;|dumpty&lt;nowiki&gt;}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt; 
:will probably not work as expected.
* Anchor names should be unique on a page, and should not duplicate any heading titles. Duplicate anchors won't work as expected since the #links go to the first anchor with that name. Duplicate anchors also result in invalid HTML, so you can check for duplicate anchors by consulting the [[w:W3C Markup Validation Service|W3C Markup Validation Service]].
* If the template is added to a section title then the code will appear in the edit summary when that section is edited, as in &lt;nowiki&gt;&quot;/* {{anchor|Issues}}Limitations */ New issue&quot;&lt;/nowiki&gt;. This can be fixed by deleting the template code from the edit summary before the changes are saved.
&lt;includeonly&gt;&lt;!-- CATEGORIES AND INTERWIKIS HERE, THANKS --&gt;
{{DEFAULTSORT:{{PAGENAME}}}}
[[Category:Internal link templates|{{PAGENAME}}]]
&lt;/includeonly&gt;</text>
      <sha1>afskhm8qt63gf31uk7e32g2cw1k19f9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Rak kimia</title>
    <ns>4</ns>
    <id>3391</id>
    <revision>
      <id>10505</id>
      <parentid>7993</parentid>
      <timestamp>2018-12-31T09:32:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CyberTroopers</username>
        <id>2323</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="230" xml:space="preserve">[[Wikibooks:Rak buku|Rak buku]] ini memuatkan buku-buku berkenaan [[w:kimia|Kimia]].

* [[Kimia: Asas]]
**[[Kimia: Sebatian hidrokarbon]]

[[Kategori:Rak Wikibooks|Kimia]]
[[Kategori:Kimia| ]]

[[en:Wikibooks:Chemistry bookshelf]]</text>
      <sha1>6q8lpmp6xbrvqdie06iiqtvvbrleesv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategori:Lembaran Gaya Lata</title>
    <ns>14</ns>
    <id>3395</id>
    <revision>
      <id>8006</id>
      <timestamp>2013-04-30T02:20:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>baharu</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="146" xml:space="preserve">Lihat [[Lembaran Gaya Lata]].

[[Kategori:Bahasa penanda]]

[[en:Category:Cascading Style Sheets]]
[[gl:Categoría:CSS]]
[[he:קטגוריה:CSS]]</text>
      <sha1>elmmhsyz9aqnk0parelccrq1j7z3r07</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Sd-awanama</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3400</id>
    <revision>
      <id>11083</id>
      <parentid>8023</parentid>
      <timestamp>2021-07-28T05:56:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Chongkian</username>
        <id>2495</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2042" xml:space="preserve">Hai, dan [[Wikibooks:Selamat datang pengguna baru|selamat datang]] ke Wikibooks Bahasa Melayu! Terima kasih atas [[Khas:Sumbangan/{{ {{{|safesubst:}}}ROOTPAGENAME}}|sumbangan anda]]{{ {{{|safesubst:}}}#if:{{{art|}}}|, seperti yang anda lakukan di {{ {{{|safesubst:}}}linked|{{{art}}}}}}}. Saya berharap anda menyukai tempat ini dan membuat keputusan untuk terus menyunting. Di bawah ini disenaraikan beberapa laman yang mungkin anda berminat untuk layari:

* [[Bantuan:Kandungan|Bantuan umum]]
* [[Wikibooks:Polisi dan garis panduan|Dasar dan panduan]]
* [[Wikibooks:Menyunting|Bagaimana menyunting]] 
* [[Wikibooks:FAQ|Soalan lazim]]

Wikibooks membenarkan anda untuk meneruskan sumbangan tanpa [[Khas:Userlogin|log masuk]], tetapi anda '''sangat digalakkan''' untuk '''&lt;span class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[{{fullurl:Khas:Userlogin|type=signup}} membuka sebuah akaun]&lt;/span&gt;'''. Proses membuka akaun adalah sangat mudah dan percuma tanpa memerlukan anda untuk mendedahkan maklumat peribadi. Sila [[w:Wikipedia:Kenapa buka akaun?|rujuk di sini]] untuk garis panduan penuh mengenai kelebihan membuka sebuah akaun. Jika anda membuat suntingan tanpa log masuk, alamat IP akan digunakan untuk mengenalpasti anda.

Saya berharap anda gembira menyunting di sini dan menjadi seorang anggota Wikibuku! Sila tandatangani mesej anda di laman perbincangan dengan menaip empat tilde (&lt;nowiki&gt;~~~~&lt;/nowiki&gt;); ini akan secara automatik menghasilkan alamat IP anda (ataupun nama pengguna jika anda log masuk) berserta tarikh suntingan. Jika anda memerlukan sebarang bantuan, sila rujuk pada [[Bantuan:Kandungan|laman bantuan]] atau bertanya di [[Wikibooks:Kedai Kopi|kedai kopi]], ataupun anda juga boleh mengajukan soalan terus kepada saya di laman perbualan saya. Selamat menyumbang dan sekali lagi selamat datang!
&lt;br /&gt;{{{1}}}

&lt;noinclude&gt;
== Cara penggunaan==
Letakkan &lt;nowiki&gt;{{subst:sd-awanama|~~~~}}&lt;/nowiki&gt; atau &lt;nowiki&gt;{{subst:sd-awanama|art=nama laman|~~~~}}&lt;/nowiki&gt; di laman perbualan pengguna IP.
[[Kategori:Templat]]
[[en:Template:Joinus]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>gy19nyoux968troog8imtlcgcrbyr86</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Linked</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3401</id>
    <revision>
      <id>8022</id>
      <timestamp>2013-05-08T03:11:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>baharu</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="696" xml:space="preserve">{{ {{{|safesubst:}}}#switch:{{ {{{|safesubst:}}}str left|{{{1}}}}}
 | [ = {{{1|}}}
 | { = [[:{{{1}}}]]
 | {{ {{{|safesubst:}}}#switch:{{ {{{|safesubst:}}}str left|{{{1}}}|7}}
  | http://|https:/=[{{ {{{|safesubst:}}}str trim|{{{1}}}}}{{ {{{|safesubst:}}}#if:{{{2|}}}|&lt;nowiki/&gt; {{{2}}}}}]
  | #default={{ {{{|safesubst:}}}#switch: {{ {{{|safesubst:}}}NAMESPACE:{{{1|}}}}}
   | {{ {{{|safesubst:}}}ns:File}} | {{ {{{|safesubst:}}}ns:Kategori}} = [[:{{ {{{|safesubst:}}}FULLPAGENAME:{{{1|}}}}}{{ {{{|safesubst:}}}#if:{{{2|}}}|{{ {{{|safesubst:}}}!}}{{{2}}}}}]]
   | #default=[[{{ {{{|safesubst:}}}FULLPAGENAME:{{{1|}}}}}{{ {{{|safesubst:}}}#if:{{{2|}}}|{{ {{{|safesubst:}}}!}}{{{2}}}}}]]
  }}
 }}
}}</text>
      <sha1>s6f0rweemj6ykmcl5lrlz0l526blmrg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>HTML5</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3402</id>
    <revision>
      <id>10498</id>
      <parentid>8215</parentid>
      <timestamp>2018-12-15T09:22:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CyberTroopers</username>
        <id>2323</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1180" xml:space="preserve">{{CSS:rendered-no-border|1=
&lt;div style=&quot;padding:0.5em; align:center; width:75%&quot;&gt;
[[File:HTML5_logo_and_wordmark.svg|200x350px|center]]
&lt;/div&gt;
}}

'''HTML5''' ialah versi [[Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)]] yang terbaharu, menggantikan HTML 4.01. Ia hasilan kerjasama antara ''World Wide Web Consortium'' (W3C) dan ''Web Hypertext Application Technology Working Group'' (WHATWG). Piawai ini dimulakan dalam tahun 2004 oleh WHATWG dan dijangka siap sepenuhnya pada 2014. Namun, HTML5 masih dalam peringkat pembangunan; banyak pelayar sudah menyokongya.

Penggunaan HTML5 dalam laman web membenarkan kandungan multimedia dipapar tanpa ''plugin'' ataupun API. Semua pelayar web akan memaparkan kandungan yang sama walaupun pada berlainan platform termasuk telefon pintar dan tablet.
{{wikipedia|HTML5}}

== Ciri-ciri HTML5 ==
* [[HTML5/video|&lt;video&gt;]]
* &lt;audio&gt;
* &lt;canvas&gt;
* &lt;article&gt;
* &lt;svg&gt;
* &lt;header&gt;
* &lt;footer&gt;
* &lt;output&gt;
* &amp;lt;source&amp;gt;
* &amp;lt;time&amp;gt;
* Jenis - jenis borang HTML ditambah 
* Drag &amp; drop
* Web storage
* Geo-location
* Aplikasi web bukan dalam talian (''offline'')
* Pengendalian ralat atau kesilapan

== Lihat juga ==
* [[Menyelami HTML5]]

[[Kategori:HTML5| ]]</text>
      <sha1>pz8pfev98q685kid9d7u19oagjbs57z</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>HTML5/video</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3403</id>
    <revision>
      <id>8059</id>
      <parentid>8034</parentid>
      <timestamp>2013-06-06T07:13:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kembangkan</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="346" xml:space="preserve">'''Unsur video HTML5''', ditandakan dengan tag &lt;video&gt;, digunakan sebagai cara untuk memaparkan video tanpa menggunakan ''plugin'' tambahan. Selain itu, [[JavaScript]] digunakan sebagai alat kawalan video tersebut. Ia secara separa menggantikan [[Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)/Senarai Tag|tag ''object'']] dalam HTML4.

[[Kategori:HTML5|Video]]</text>
      <sha1>oayxonzjh0dvib4swpt3e6psvyz8gdq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kimia: Asas/Jirim</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3405</id>
    <revision>
      <id>8050</id>
      <timestamp>2013-05-23T10:23:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>SyahirSQRT2</username>
        <id>1179</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '&lt;div style=&quot;border:2px solid #FFF575; background:#FFFFA8; padding:3px 3px 3px 3px; font-size:20px; font-weight:600;&quot;&gt;Fail:Nuvola apps edu science.svg|20px...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3428" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;border:2px solid #FFF575; background:#FFFFA8; padding:3px 3px 3px 3px; font-size:20px; font-weight:600;&quot;&gt;[[Fail:Nuvola apps edu science.svg|20px|link=]]&amp;nbsp;Bab 2 - Jirim&lt;/div&gt;
'''Jirim''' adalah apa-apa &quot;benda&quot; dalam alam semesta ini yang mempunyai jisim dan memakan ruang. Ia terdiri daripada satu kelas [[w:zarah asas|zarah asas]], &quot;zarah jirim&quot;, dan ia terdiri daripada [[w:kuark|kuark]] dan [[w:lepton|lepton]]. Zarah-zarah ini membentuk [[Kimia: Asas/Atom|atom]].

==Sifat jirim==
===Bahan binaan jirim===
{{Utama|Atom|l1=Kimia: Asas/Atom}}
Jirim dibentuk oleh atom. Atom adalah zarah kecil yang memainkan peranan dalam tindak balas kimia. Atom teramatlah kecil dan tidak boleh dilihat dengan mata kasar.

Terdapat 92 jenis atom yang wujud secara semula jadi di dalam alam ini. Setiap satu daripada 92 jenis atom ini mempunyai ciri-ciri yang berbeza, dan atom-atom yang berbeza menghasilkan jirim-jirim dengan ciri-ciri yang berbeza. Kebanyakan atom adalah atom logam, oleh itu jirim yang terhasil adalah logam juga. Atom-atom yang berbeza juga cenderung untuk tersusun dalam cara yang berbeza; sama ada bergabung dengan satu sama lain, tersusun rapat-rapat, bergerak rapat-rapat atau bergerak bebas. Atom-atom yang bergabung membentuk sebatian kimia seperti [[w:air|air]] (hidrogen monoksida) dan [[w:garam|garam]] (natrium klorida).

===Fasa-fasa jirim===
Cara atom-atom bergerak menentukan '''fasa jirim'''nya. Terdapat tiga fasa jirim ''asas''; pepejal, cecair dan gas.

'''Pepejal''' adalah fasa jirim kebanyakan bahan di dunia. Lihat di sekeliling anda dan anda akan lihat pepejal. Dinding rumah anda pepejal, lantai anda pepejal, malahan kebanyakan daripada tubuh anda juga pepejal. Secara asas, bahan pepejal adalah nyata dan boleh dipegang. Ia mengekalkan bentuknya jika tidak dikenakan daya luaran. Jika dilihat dari segi susunan zarah, zarah jirim pepejal bersusun rapat dan tidak bergerak. Ia hanya bergetar di tempatnya. Semua logam kecuali [[w:Raksa|raksa]] dan sesetengah bukan logam adalah pepejal dalam suhu dan tekanan piawai, atau suhu bilik. Begitu juga dengan kebanyakan sebatian, terutama sekali [[Kimia: Asas/Sebatian kimia|sebatian antara logam dan bukan logam]] yang biasanya mempunyai struktur kristal tersendiri.

'''Cecair''', seperti namanya, adalah fasa jirim utama bagi air. Sebarang jirim yang boleh mengalir dan tidak mempunyai bentuk tetap adalah cecair. Cecair adalah sejenis ''bendalir'' yang, seperti namanya juga, boleh mengalir. Zarah-zarah cecair tidak kekal dalam posisinya, sebaliknya ia boleh bergerak bebas. [[w:Air|Air]], [[w:raksa|raksa]] dan sesetengah [[w:hidrokarbon|hidrokarbon]] seperti [[w:Alkohol|alkohol]], [[w:Alkana|alkana]] dan [[w:Alkena|alkena]] memiliki bentuk cecair dalam suhu bilik. Jirim pepejal boleh dijadikan cecair dengan menambahkan tenaga kepada jirim itu dalam bentuk haba.

'''Gas''' adalah fasa jirim [[w:Udara|udara]]. Ia juga adalah sejenis bendalir, tetapi ia mempunyai kelikatan yang sangat rendah. Zarah-zarah gas bergerak dengan sangat pantas dan hampir tidak berlanggar antara satu sama lain. Jarak antara zarah-zarah gas adalah jauh dan oleh itu, ia boleh bergerak bebas. Dalam [[Kimia: Atom/Jadual berkala|jadual berkala]], [[Kimia:Atom/Jadual berkala/Gas adi|kumpulan 18 atau gas adi]] adalah satu-satunya kumpulan jadual berkala yang setiap unsurnya berada dalam keadaan gas dalam suhu dan tekanan piawai.

[[Kategori:Kimia]]</text>
      <sha1>it202otewzoe7nff0om741ocsdf13qk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategori:HTML5</title>
    <ns>14</ns>
    <id>3408</id>
    <revision>
      <id>8060</id>
      <timestamp>2013-06-06T07:14:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>baharu</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="104" xml:space="preserve">Kategori ini memuatkan laman yang merangkumi Wikibuku [[HTML5]].
 
[[Kategori:Bahasa Penanda Hiperteks]]</text>
      <sha1>4nod7a9yzzdbhkcdqm26l9qwkkiu79n</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Lembaran Gaya Lata/Pengenalan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3410</id>
    <revision>
      <id>8189</id>
      <parentid>8165</parentid>
      <timestamp>2013-06-21T11:36:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>kemas</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3256" xml:space="preserve">{{Prognav|Lembaran Gaya Lata||Mengguna CSS pada HTML dan XHTML}}
[[w:Cascading Style Sheets|CSS]], atau lembaran gaya lata, digunakan bagi memerikan gaya (''style'') visual dan persembahan sesebuah dokumen, lazimnya halaman sesawang. Satu daripada tujuan CSS adalah bagi mengasingkan penyampaian sesebuah dokumen daripada struktur dan kandungannya (mahupun CSS masih dapat dimuatkan di dalam struktur dokumen). CSS adalah sebuah syor [[w:W3C|W3C]].  Pengasingan gaya daripada struktur dan kandungan memudahkan senggaraan sesebuah dokumen selain memudahkan ketercapaian dokumen tersebut buat para pembacanya.   CSS sering kali dikenakan pada dokumen-dokumen HTML, XHTML dan XML. Ia juga dapat dikenakan pada dokumen-dokumen lain mahupun ini jarang dilakukan.

CSS adalah satu cara bagi memerikan &quot;gaya&quot; &amp;mdash; warna, fon, letak atur dan aspek-aspek lain &quot;penyampaian &quot; sesebuah dokumen. Sebuah fail CSS dapat memerikan satu &quot;gaya&quot; seragam yang dapat dikenakan pada banyak dokumen [[Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)|HTML]], XHTML, dan XML (bahasa-bahasa ini memerikan kandungan dan strukturunsur-unsur setiap dokumen). Biasanya sebuah unsur dokumen fail HTML/XHTML/XML itu mendapat sebuah &quot;lata&quot; peraturan gaya CSS yang dikenakan terhadapnya. Peraturan gaya yang tertinggi dikenakan terhadap setiap unsur.

== Mengapa guna CSS? ==

Mengapa harus saya guna CSS dan tidak teknologi lain?

CSS ialah sebuah perkakas berkuasa yang dapat memberikan kefleksibelan dan kemodularan kepada pereka sesawang dalam lapisan penyampaian tapak sesawang.

CSS membolehkan anda untuk menentukan ''setiap'' format yang dapat digunakan pada masa hadapan (di sini, &quot;format&quot; merujuk kepada bagaimana laman kelihatan). Justeru, jika anda menulis sebuah tapak sesawang yang besar dan anda mahukan keseragaman pada setiap tajuk, sub-tajuk, cebisan kod, letak atur perenggan dan sebagainya, anda perlukan CSS.

Katalah anda menjana tapak sesawang yang mengandung 1,200 halaman dan anda telah menghabiskan masa berbulan-bulan untuk menyediakannya. Bos anda pula dinaikkan pangkat dan tempatnya diganti oleh orang lain. Bos baharu ini memerlukan pertukaran fon, saiz, latar belakang, penampilan jadual dan sebagainya pada setiap halaman tapak anda. Jika anda telah menggunakan CSS semasa menjana tapak, anda boleh menggunakan hanya satu fail CSS (yang dimuatkan semua peraturan penampilan anda) yang dipautkan kepada kesemua halaman; ataupun, anda boleh menyusahkan diri anda dan membuat perubahan pada ''setiap'' halaman dalam tapak anda yang mengandungi 1,200 halaman HTML tersebut. Dengan CSS, perubahan dapat dilakukan dengan pantas dengan hanya menyunting sedikit peraturan CSS yang terdapat dalam lembaran gaya anda. Sebelum kemunculan CSS, perubahan-perubahan sedemikian amat sukar, mahal dan mengambil masa yang lama.

Beberapa sistem templat pihak pelayan dapat juga digunakan bagi tujuan yang sama. Namun, berlainan dengan CSS, sistem-sistem ini lazimnya mengasingkan struktur daripada kandungan dan tidak struktur daripada penampilan. Ini menyukarkan pengguna yang ingin melumpuh atau tidak mengendahkan gaya penampilan.

{{Prognav|Lembaran Gaya Lata||Mengguna CSS pada HTML dan XHTML}}

[[Kategori:Lembaran Gaya Lata|Pengenalan]]

[[en:Cascading Style Sheets/Introduction]]</text>
      <sha1>iqg2frs74sjfp1hm59zv77erg4s66m4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Lembaran Gaya Lata/Mengguna CSS pada HTML dan XHTML</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3411</id>
    <revision>
      <id>8170</id>
      <parentid>8169</parentid>
      <timestamp>2013-06-20T12:58:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>betulkan ralat</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6183" xml:space="preserve">{{Prognav|Lembaran Gaya Lata|Pengenalan|Mengguna CSS pada XML}}
CSS dapat digunakan pada dokumen HTML atau XHTML dengan menggunakan tiga kaedah: pautan, pembenaman, dan sebaris. 

;Pautan. 
Peraturan CSS distor dalam dokumen berasingan dan tidak dalam dokumen HTML secara langsung.  

;Pembenaman.
Dengan kaedah pembenaman, CSS distor (di bahagian &quot;header&quot; dokumen) sebagai sebahagian daripada halaman HTML.

;Sebaris.
Dengan kaedah ini, CSS distor secara langsung dan atribut &lt;code&gt;style&lt;/code&gt; tag HTML seperti berikut: &lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;&lt;div style=&quot;font-weight:bold&quot;&gt;Bold Font&lt;/div&gt;&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt;.

Kaedah pautan mungkin merupakan kaedah yang paling kemas, akan tetapi kaedah-kaedah yang lain merupakan cara yang cepat dan mudah apabila kita membuat prototaip halaman sesawang. Kaedah pembenaman dan sebaris tidak memerlukan fail berasingan. Kaedah sebaris juga memudahkan kerja kerana anda tidak perlu memikirkan kelas CSS yang diperlukan dalam dokumen anda. Namun, buat tapak yang besar di mana banyak halaman memerlukan keseragaman, kaedah pautan merupakan kaedah pilihan.

Kaedah-kaedah yang diperkatakan di atas dibincangkan dengan lebih terperinci dalam bahagian-bahagian berikut.

==Pautan==

Dengan CSS yang dipautkan, peraturan CSS distor dalam fail berasingan. Bagi merujuk kepada fail tersebut dari fail HTML, tambah unsur &lt;code&gt;link&lt;/code&gt; (dalam dokumen XHTML, anda juga perlu menambah unsur penutupnya) pada unsur &lt;code&gt;head&lt;/code&gt;, seperti tertera dalam contoh berikut. Anggap lembaran gaya distor dalam fail CSS bernama &quot;gaya.css&quot;.

&lt;source lang=&quot;html4strict&quot;&gt;
  &lt;head&gt;
    &lt;title&gt;Halaman Sesawang Contoh&lt;/title&gt;
    &lt;link rel=&quot;stylesheet&quot; type=&quot;text/css&quot; href=&quot;gaya.css&quot;&gt;
  &lt;/head&gt;
&lt;/source&gt;

Unsur &lt;code&gt;link&lt;/code&gt; dalam contoh ini memiliki tiga atribut. Pertama, atribut &lt;code&gt;rel&lt;/code&gt; memberitahu pelayar jenis sasaran pautan. Atribut kedua, &lt;code&gt;type&lt;/code&gt;, memberitahu pelayar lembaran gaya jenis apa, dan yang ketiga, &lt;code&gt;href&lt;/code&gt;, memberitahu pelayar URL lembaran gaya tersebut. Dalam contoh yang diberi, URL adalah URL relatif, akan tetapi fail &quot;gaya.css&quot; juga dapat dipautkan dengan URL mutlak. 

{{Nota penterjemah|Perhatikan bahawa kod pertama (&quot;rel&quot;) dan kedua (&quot;type&quot;) tidak 
boleh ditukar isi mahupun bahasa. Kod ketiga bebas dari segi isi/nama 
tetapi memerlukan akhiran &quot;.css&quot; }}

Fail &quot;gaya.css&quot; mempunyai hanya satu peraturan dengan teks berikut:

&lt;source lang=&quot;css&quot;&gt;
 p {
   font-weight:bold;
 }
&lt;/source&gt;

Peraturan ini memberitahu pelayar bahawa teks dalam unsur perenggan (&lt;code&gt;p&lt;/code&gt;) harus ditebalkan (&quot;bold&quot;).

Contoh penampilan:
{{CSS:rendered|1=&lt;p style=&quot;font-weight:bold;&quot;&gt;Teks ini diformatkan dan mengikut peraturan CSS.&lt;/p&gt;}}

Kod sumber buat dokumen HTML lengkap adalah seperti berikut:

&lt;source lang=&quot;html4strict&quot;&gt;
&lt;!DOCTYPE HTML PUBLIC &quot;-//W3C//DTD HTML 4.01//EN&quot;
 &quot;http://www.w3.org/TR/html4/strict.dtd&quot;&gt;
&lt;html lang=&quot;en&quot;&gt;
  &lt;head&gt;
    &lt;title&gt;Halaman Sesawang Contoh&lt;/title&gt;
    &lt;link rel=&quot;stylesheet&quot; type=&quot;text/css&quot; href=&quot;gaya.css&quot;&gt;
  &lt;/head&gt;
  &lt;body&gt;
    &lt;p&gt;Teks ini diformatkan dan mengikut peraturan CSS.&lt;/p&gt;
  &lt;/body&gt;
&lt;/html&gt;
&lt;/source&gt;

==Pembenaman==

Halaman-halaman yang dijana cara dinamik mungkin perlu menggunakan CSS terbenam akan tetapi penggunaan ini harus diguna dengan minimum. CSS serupa yang diguna pakai secara meluas dalam banyak halaman lazimnya harus diletakkan dalam lembaran gaya yang dipautkan.

CSS terbenam ialah CSS yang diletakkan pada pengepala mana-mana dokumen HTML yang perlu digayakan. Misalnya, kita mahukan teks dokumen HTML ini ditebalkan:

&lt;source lang=&quot;html4strict&quot;&gt;
 &lt;!DOCTYPE HTML PUBLIC &quot;-//W3C//DTD HTML 4.01//EN&quot; &quot;http://www.w3.org/TR/html4/strict.dtd&quot;&gt;
 &lt;html lang=&quot;ms&quot;&gt;
  &lt;head&gt;
   &lt;title&gt;Halaman Sesawang Contoh&lt;/title&gt;
  &lt;/head&gt;
  &lt;body&gt;
   &lt;p&gt;
    Teks ini akan diformat.
   &lt;/p&gt;
  &lt;/body&gt;
 &lt;/html&gt;
&lt;/source&gt;

CSS perlu diletakkan pada bahagian pengepala dokumen:

&lt;source lang=&quot;html4strict&quot;&gt;
  &lt;head&gt;
   &lt;title&gt;Halaman Sesawang Contoh&lt;/title&gt;
   &lt;style type=&quot;text/css&quot;&gt;
    p {
     font-weight:bold;
    }
   &lt;/style&gt;
  &lt;/head&gt;
&lt;/source&gt;

Peraturan CSS diletakkan dalam unsur &lt;code&gt;style&lt;/code&gt;. Atribut &lt;code&gt;type&lt;code&gt; unsur &lt;code&gt;style&lt;/code&gt; yang ditentukan sebagai &lt;code&gt;text/css&lt;/code&gt; memberitahu pelayar bahawa lembaran gaya yang terkandung ditulis dalam CSS dan harus digunakan bagi pemformatan dokumen. Sekiranya atribut &lt;code&gt;type&lt;code&gt; is tidak hadir ataupun diset kepada nilai yang tidak diterima atau dikenali, peraturan CSS tidak akan dikenakan pada dokumen.

CSS dalam contoh ini akan memberitahu pelayar untuk menampilkan semua teks yang terdapat dalam unsur perenggan (&lt;code&gt;p&lt;/code&gt;) sebagai teks tebal. Teks akan kelihatan seperti berikut: 

{{CSS:rendered|1=&lt;p style=&quot;font-weight:bold&quot; title=&quot;Teks ini tebal&quot;&gt;Teks ini tebal.&lt;/p&gt;}}

Berikut dokumen yang dilengkapi CSS:

&lt;source lang=&quot;html4strict&quot;&gt;
 &lt;!DOCTYPE HTML PUBLIC &quot;-//W3C//DTD HTML 4.01//EN&quot; &quot;http://www.w3.org/TR/html4/strict.dtd&quot;&gt;
 &lt;html lang=&quot;ms&quot;&gt;
  &lt;head&gt;
   &lt;title&gt;Halaman Sesawang Contoh&lt;/title&gt;
   &lt;style type=&quot;text/css&quot;&gt;
    p {
     font-weight:bold;
    }
   &lt;/style&gt;
  &lt;/head&gt;
  &lt;body&gt;
   &lt;p&gt;
    Teks ini tebal.
   &lt;/p&gt;
  &lt;/body&gt;
 &lt;/html&gt;
&lt;/source&gt;

Ingat, anda harus menggunakan lembaran gaya yang dipautkan lebih daripada lembaran gaya terbenam di mana mungkin. Ini akan membolehkan anda mengubah maklumat gaya am tanpa perlu menjejak gaya yang terkandung dalam pelbagai fail dan dokumen.

==Sebaris==

CSS sebaris ditentukan peraturannya terus pada tag pemula unsur. CSS dimuatkan dalam  atribut &lt;code&gt;style&lt;/code&gt; dalam HTML atau XHTML 1.1.

Contoh:

&lt;source lang=&quot;html4strict&quot;&gt;
 &lt;div style=&quot;font-weight:bold; color:blue;&quot;&gt;Fon biru tebal&lt;/div&gt;
&lt;/source&gt;

dipaparkan sebagai:

{{CSS:rendered|1=&lt;div style=&quot;font-weight: bold; color: blue;&quot;&gt;Fon biru tebal&lt;/div&gt;}}

Seperti yang diterangkan terdahulu, anda harus menggunakan CSS yang dipaut lebih daripada CSS sebaris.

== Lihat juga ==
* [[Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)/Lembaran Gaya Lata]]

{{Prognav|Lembaran Gaya Lata|Pengenalan|Mengguna CSS pada XML}}

[[Kategori:Lembaran Gaya Lata|Mengguna CSS pada HTML dan XHTML]]

[[en:Cascading Style Sheets/Applying CSS to HTML and XHTML]]
[[nl:Cascading Style Sheets/Inline CSS]]</text>
      <sha1>1u8tdhduu6a2263z6yi5k8iopuac5lg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Lembaran Gaya Lata/Mengguna CSS pada XML</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3413</id>
    <revision>
      <id>8175</id>
      <parentid>8160</parentid>
      <timestamp>2013-06-20T13:29:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Kemas</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1485" xml:space="preserve">{{Prognav|Lembaran Gaya Lata|Mengguna CSS pada HTML dan XHTML|Sintaks}}

Bagi mengenakan sebuah lembaran gaya pada dokumen XML, letakkan kod berikut pada bahagian prolog XML.

&lt;source lang=&quot;xml&quot;&gt;
 &lt;?xml-stylesheet href=&quot;gaya.css&quot; type=&quot;text/css&quot;?&gt;
&lt;/source&gt;

Apa jua ''XML Declaration'', seperti &lt;code&gt;&lt;?xml version=&quot;1.0&quot; encoding=&quot;UTF-8&quot;?&gt;&lt;/code&gt;, perlu diletakkan terdahulu daripada arahan pemprosesan lembaran gaya.

Keperluan ini juga diguna pakai bagi dokumen XHTML sekiranya ia disediakan dengan jenis MIME yang betul yakni: &lt;code&gt;application/xhtml+xml&lt;/code&gt;.

Contoh lengkap, sebuah dokumen XML bagi aplikasi ''Rich Site Summary, RSS'' (&quot;suapan RSS&quot;)  dengan ''Deklarasi XML'' dan arahan lembaran gaya: 

&lt;source lang=&quot;xml&quot;&gt;
&lt;?xml version=&quot;1.0&quot; encoding=&quot;UTF-8&quot;?&gt;
&lt;?xml-stylesheet href=&quot;rss_style.css&quot; type=&quot;text/css&quot;?&gt;
&lt;rss version=&quot;2.0&quot;&gt;
  &lt;channel&gt;
    &lt;title&gt;Suapan berita saya&lt;/title&gt;
    &lt;link&gt;http://my.news/&lt;/link&gt;
    &lt;description&gt;Berita mutakhir&lt;/description&gt;
    &lt;language&gt;ms&lt;/language&gt;
    &lt;copyright&gt;Saya&lt;/copyright&gt;
    &lt;pubDate&gt;Wed, 06 Sep 2006 00:00:00 GMT&lt;/pubDate&gt;
    &lt;docs&gt;http://blogs.law.harvard.edu/tech/rss&lt;/docs&gt;
  &lt;/channel&gt;
&lt;/rss&gt;
&lt;/source&gt;


==Bibliografi==

* [[:en:XML - Managing Data Exchange/XSLT and Style Sheets|XML - Managing Data Exchange/XSLT and Style Sheets]]


{{Prognav|Lembaran Gaya Lata|Mengguna CSS pada HTML dan XHTML|Sintaks}}
[[Kategori:Lembaran Gaya Lata|Mengguna CSS pada XML]]

[[en:Cascading Style Sheets/Applying CSS to XML]]</text>
      <sha1>isz0q3q0lx7063rx98g9elg0v2kfb4m</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Lembaran Gaya Lata/Sintaks</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3414</id>
    <revision>
      <id>8233</id>
      <parentid>8194</parentid>
      <timestamp>2013-06-27T06:49:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>/* Sifat */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5016" xml:space="preserve">{{Prognav|Lembaran Gaya Lata|Mengguna CSS pada XML|Mentakrif Peraturan Gaya}}

CSS paling kerap dipautkan pada sebuah laman sesawang agar dapat digunakan pada keseluruhan tapak web. Oleh sebab ini, CSS lazimnya diletakkan dalam fail tersendiri dan memiliki gaya bentuk struktur sendiri.

__TOC__

==Deklarasi Set (Pengekodan) Aksara==

Sebuah lembaran gaya perlu bermula dengan deklarasi:

&lt;source lang=&quot;css&quot;&gt;@charset &quot;UTF-8&quot;;&lt;/source&gt;

Selepas deklarasi ini, setiap peraturan CSS berdiri sendiri dan dibahagikan kepada tiga bahagian: pemilih (''selector''), sifat (''property'') dan argumen, yakni nilai (''value''):

'''Contoh:'''
{{XNote|Kod perlu ditulis dalam bahasa Inggeris}}

&lt;source lang=&quot;css&quot;&gt;

 @charset &quot;UTF-8&quot;;

 body {
 background-color : #000000;
 font-family : Georgia, &quot;Times New Roman&quot;, Times, serif;
 font-size : 100%;
 color : #ffffff;
 margin : 0;
 padding : 0;
 text-align : center;
 }

 h1 {
 font-family : Georgia, &quot;Times New Roman&quot;, Times, serif;
 font-size : 16px;
 color : #ffffff;
 font-style : normal;
 font-weight : normal;
 letter-spacing : 0.1em;
 }

 h2 {
 font-family : Georgia, &quot;Times New Roman&quot;, Times, serif;
 font-size : 12px;
 font-style : italic;
 font-weight : bold;
 color : #ffffff;
 text-decoration : underline;
 }

 p {
 font-family : Georgia, &quot;Times New Roman&quot;, Times, serif;
 font-size : 12px;
 font-style : normal;
 color : #ffffff;
 }

 ... dan seterusnya
&lt;/source&gt;

{{anchor|kod1}}Terjemahan pecahan kod ini adalah seperti berikut:

&lt;source lang=&quot;css&quot;&gt;
@peraturan argumen {
	pemilih {
		sifat: argumen;
		sifat-lain: argumen;
		sifat-ketiga: argumen;
		sifat-keempat: argumen;
	}
}
&lt;/source&gt;

Setiap pemilih boleh memiliki sebanyak sifat yang diperlukan. Sifat dan nilai dikurung dalam tag { }.

== Peraturan ==

Peraturan (''rule'') CSS didahului simbol {{CSS:rule|@}} dan sering kali memulai blok kod. Setiap peraturan menerima sekurang-kurangnya satu argumen. Beberapa contoh peraturan adalah {{CSS:rule|@charset}}, bagi mentakrif set aksara dokumen; {{CSS:rule|@media}}, bagi menetapkan sifat jenis media, kerap kali {}{CSS:rule|all}} (&quot;semua&quot;), {{CSS:rule|screen}} (&quot;skrin&quot;) dan  {{CSS:rule|print}} (&quot;cetak&quot;); dan {{CSS:rule|@font}} (&quot;fon&quot;) bagi menetapkan [[../Fon dan Teks#Fon Sesawang|fon sesawang]].

== Pemilih ==

Kuasa CSS kebanyakannya terletak pada pemilih. Pemilih membolehkan pengarang untuk mensasarkan unsur tertentu bagi mengenakan apa jua sifat. Pelbagai jenis pemilih dapat digabungkan bagi mewujudkan gaya yang lebih halus.

=== Unsur ===
Unsur yang ditetapkan dalam definisi CSS sepadan dengan unsur-unsur (X)HTML atau XML dalam dokumen. Dengan HTML atau XHTML, unsur yang sering ditemui termasuk &lt;code&gt;p&lt;/code&gt;, &lt;code&gt;span&lt;/code&gt;, dan &lt;code&gt;div&lt;code&gt;. Dengan XML, nama unsur akan berubah, bergantung kepada jenis dokumen yang akan dipaparkan.

=== Kelas===
Kelas adalah pemilih yang paling asas. Operator kelas ialah &quot;&lt;code&gt;.&lt;/code&gt;&quot; (titik) dan sintaksnya adalah  &lt;code&gt;.nama_kelas&lt;/code&gt;.

{{XNote|Kelas sentiasa didahului oleh &quot;.&quot; Tanda titik perlu kerana ia mengasingkan pemilih kelas daripada apa jua perkara yang boleh digabungkan dengannya.}}

=== ID ===
ID menetapkan unsur ''unik'' dalam dokumen. Dengan (X)HTML ia juga menjadi pengecam cebisan atau ''fragment identifier''. Operator ID ialah &quot;&lt;code&gt;#&lt;/code&gt;&quot; dan sintaksnya &lt;code&gt;#nama_id&lt;/code&gt;.

{{XNote|Perhatikan bahawa fungsi 'kelas' dan 'ID' hampir sama, yakni kedua-dua bertindak sebagai pemilih. Hanya, ID pemilih unik}}

=== Atribut ===
Pilihan atribut ialah ciri baharu CSS yang membolehkan pilihan dibuat berlandaskan apa jua atribut sesebuah unsur. Sintaksnya adalah  &lt;code&gt;[Atribut=&quot;nilai&quot;]&lt;/code&gt;. Atribut mendokong beberpa operator yang berlainan, termasuk &lt;code&gt;=&lt;/code&gt;, &lt;code&gt;!=&lt;/code&gt;, &lt;code&gt;~=&lt;/code&gt;, &lt;code&gt;^=&lt;/code&gt; dan &lt;code&gt;$=&lt;/code&gt;.

=== Pseudokelas ===
Pseudokelas (''pseudo-class'') adalah kelas istimewa berlandaskan keadaan unsur dan memiliki operator  &lt;code&gt;:&lt;/code&gt;. Sintaks adalah  &lt;code&gt;:pseudokelas&lt;/code&gt;. Pseudokelas yang sering ditemui termasuk &lt;code&gt;:hover&lt;/code&gt; (&quot;hover&quot; harfiah terbang terkantung-kantung), &lt;code&gt;:link&lt;/code&gt; (&quot;pautan&quot;) dan &lt;code&gt;:visited&lt;/code&gt; (&quot;telah dilawati&quot;).

== Blok ==
Blok kod terdapat di merata tempat dengan CSS.  Blok bermula dengan  &lt;code&gt;{&lt;/code&gt; dan berakhir dengan   &lt;code&gt;}&lt;/code&gt;. Blok digunakan untuk menghimpun penyataan CSS dalam kumpulan logikal bergantung kepada keperluan pengarang. Blok paling sering diguna bersama-sama peraturan dan bagi menghimpun sekumpulan sifat pada sesuatu pemilih.

== Sifat ==
Sifat (''property'') merupakan inti CSS. Sintaksnya mudah, yakni &lt;code&gt;property: argument(s);&lt;/code&gt; (lihat [[#kod1|kod]] di atas). Sifat sentiasa diletakkan selepas sesuatu pemilih dan sentiasa di dalam blok &lt;code&gt;{}&lt;/code&gt;. Sesuatu sifat perlu diakhiri atau ditutup dengan koma bernoktah (&lt;code&gt;;&lt;/code&gt;). 

{{Prognav|Lembaran Gaya Lata|Mengguna CSS pada XML|Mentakrif Peraturan Gaya}}
[[Kategori:Lembaran Gaya Lata|Sintaks]]

[[en:Cascading Style Sheets/Syntax]]
[[it:CSS/Regole e sintassi]]</text>
      <sha1>l242xi8ak5x9jkx18r9bhk723t3ecnq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:CSS:rule</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3415</id>
    <revision>
      <id>8079</id>
      <parentid>8078</parentid>
      <timestamp>2013-06-14T20:05:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="131" xml:space="preserve">&lt;code class=&quot;source-css&quot;&gt;&lt;span class=&quot;co1&quot;&gt;{{{1}}}&lt;/span&gt;&lt;/code&gt;&lt;noinclude&gt;[[Kategori:Lembaran Gaya Lata/Templat|Rule]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>flctdvsdm3wn22kamz9tmx93uljqc9x</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategori:Lembaran Gaya Lata/Templat</title>
    <ns>14</ns>
    <id>3416</id>
    <revision>
      <id>8080</id>
      <timestamp>2013-06-14T20:06:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan 'Templat yang digunakan dalam buku [[Lembaran Gaya Lata]].'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="57" xml:space="preserve">Templat yang digunakan dalam buku [[Lembaran Gaya Lata]].</text>
      <sha1>thydsiraghcu90hpo2xbhmum9tbwbe8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Lembaran Gaya Lata/Mentakrif Peraturan Gaya</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3418</id>
    <revision>
      <id>8185</id>
      <parentid>8086</parentid>
      <timestamp>2013-06-20T15:32:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kemas</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2766" xml:space="preserve">{{Prognav|Lembaran Gaya Lata|Sintaks|Panjang dan Unit}}

Kita dapat mengaitkan arahan pemformatan pada halaman sesawang dengan memberi definisi peraturan CSS dalam lembaran gaya sama ada dengan [[../Mengguna CSS pada HTML dan XHTML#Pautan|pautan]], [[../Mengguna CSS pada HTML dan XHTML#Pembenaman|pembenaman]], atau peraturan [[../Mengguna CSS pada HTML dan XHTML#Sebaris|sebaris]]. Walaupun terdapat banyak cara untuk memberi definisi gaya, perbezaan yang paling utama antara mereka adalah di mana definisi tersebut diletakkan.  Lembaran gaya yang dipautkan diutamakan bagi tapak sesawang yang langsung. Lembaran gaya yang terbenam atau sebaris amat berguna bagi tujuan membuat prototaip akan tetapi tidak dapat membantu banyak dengan penyelenggaraan.

==Sintaks==
Sesebuah lembaran gaya mempunyai satu atau lebih peraturan.

Setiap peraturan pula memiliki dua bahagian: pemilih (''selector'') dan sekumpulan satu atau lebih deklarasi  (''declaration/s'') yang terkandung di dalam tanda kurung keriting (&lt;code&gt;{...}&lt;/code&gt;):

::pemilih { deklarasi; deklarasi2; ...}

Setiap deklarasi terbentuk seperti berikut:

::sifat:nilai (&quot;property: value&quot;)

Ingat bahawa boleh terdapat beberapa deklarasi dalam sebuah peraturan. Kesilapan yang lazim dibuat adalah mencampuradukkan tanda titik bertindih (&lt;code&gt;:&lt;/code&gt;) yang sebenarnya mengasingkan sifat daripada nilai sesuatu deklarasi; dan tanda koma bernoktah (&lt;code&gt;;&lt;/code&gt;) yang mengasingkan deklarasi.

Pemilih akan memilih unsur-unsur yang berkaitan dengan peraturan sementara deklarasi menetapkan nilai-nilai pelbagai sifat unsur yang dipilih.

Sifat adalah satu daripada banyak sifat-sifat lain. [Pautan luar, Inggeris] [http://www.w3.org/ w3.org] memuatkan senarai semua [http://www.w3.org/TR/REC-CSS2/propidx.html sifat CSS].

==Penggunaan asas==
Ini contoh bagaimana membuat semua unsur &lt;code&gt;span&lt;/code&gt; kelihatan tebal:

{{XNote|Seperti biasa, kod ditulis dalam bahasa Inggeris}}

&lt;source lang=&quot;css&quot;&gt;
span {
	font-weight: bold;
}
&lt;/source&gt;

Deklarasi &lt;code&gt;font-weight: bold;&lt;/code&gt; memiliki sifat &lt;code&gt;font-weight&lt;/code&gt; dan nilai &lt;code&gt;bold&lt;/code&gt;. Ini membuatkan fon menjadi tebal.

Paparannya seperti berikut:

{{CSS:rendered|1=&lt;span style=&quot;font-weight:bold;&quot;&gt;Teks tebal&lt;/span&gt;}}

Contoh yang lebih kompleks:

&lt;source lang=&quot;css&quot;&gt;
span {
	font-weight: bold;
	color: yellow;
	background-color: black;
}
&lt;/source&gt;

Paparan:

{{CSS:rendered|1=&lt;span style=&quot;font-weight: bold; color: yellow; background-color: black;&quot;&gt;Teks tebal berwarna kuning&lt;/span&gt;
}}

Anda dapat menggunakan banyak lagi sifat dan nilai; ini hanya pengenalan penggunaan CSS.

{{Prognav|Lembaran Gaya Lata|Sintaks|Panjang dan Unit}}
[[Kategori:Lembaran Gaya Lata|Mentakrif Peraturan Gaya]]

[[en:Cascading Style Sheets/Defining Style Rules]]</text>
      <sha1>8roahi5tmc52tyiz652gov6d7xbvzu6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:CSS:property</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3419</id>
    <revision>
      <id>8088</id>
      <parentid>8087</parentid>
      <timestamp>2013-06-16T04:57:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>kemas kategori</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="91" xml:space="preserve">&lt;code&gt;{{{1}}}&lt;/code&gt;&lt;noinclude&gt;[[Kategori:Lembaran Gaya Lata/Templat|Property]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>rup84o0iy8eq52jw4yhhymw1jtyse3i</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Lembaran Gaya Lata/Panjang dan Unit</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3421</id>
    <revision>
      <id>8234</id>
      <parentid>8094</parentid>
      <timestamp>2013-06-27T06:54:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>tipo</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4237" xml:space="preserve">{{Prognav|Lembaran Gaya Lata|Mentakrif Peraturan Gaya|Pemilih}}

Bagi menetapkan lebar, tinggi dan ukuran lain, kita dapat menggunakan pelbagai unit seperti yang tersenarai dalam jadual berikut.

&lt;!-- Nota: peratusan bukan unit. --&gt;
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+ Unit dalam CSS
! Kod
! Definisi
! Nota
|-
| em
| Ketinggian fon sesuatu unsur.
|
|-
| ex
| Ketinggian huruf 'x' dalam fon unsur.
|
|-
| px
| piksel
|
|-
| mm
| milimeter
|
|-
| cm
| sentimeter
|
|-
| pt
| titik (&quot;point&quot;, 1/72 inci)
|
|-
| pc
| pika (12 point = 1/6 inci)
|
|-
| in
| inci
|
|}

Ukuran panjang boleh ditetapkan sebagai peratusan ukuran panjang yang lain. Penggunaan peratusan boleh menjadi rumit oleh sebab panjang asas (''base length'') berlainan bagi sifat yang berlainan. Sebagai contoh, apabila peratusan digunakan dengan sifat {{CSS:property|margin}} (jidar), pengiraan dilakukan berlandaskan lebar blok yang mengandungi kandungan tersebut. Apabila peratusan digunakan dengan sifat  {{CSS:property|font-size}} (saiz fon) pengiraan berlandaskan {{CSS:property|font-size}} unsur induk akan tetapi dengan {{CSS:property|line-height}} (ketinggian baris) berlandaskan {{CSS:property|font-size}} unsur semasa.

Saiz-saiz fon pada skrin paling baik ditetapkan dengan menggunakan peratusan ataupun dalam unit &lt;code&gt;em&lt;/code&gt;. (Lihat nota  [[../Fon dan Teks#Mengguna ems dengan Internet Explorer|Mengguna em dengan Internet Explorer]].) Ini bermakna laman akan berinteraksi dengan licin dengan keutamaan fon pengguna. Penggunaan piksel (&lt;code&gt;px&lt;/code&gt;) untuk saiz fon mungkin dapat menyebabkan masalah dan harus dielak.

Unit-unit mutlak &amp;ndash; &lt;code&gt;mm&lt;/code&gt;, &lt;code&gt;cm&lt;/code&gt;, &lt;code&gt;pt&lt;/code&gt;, &lt;code&gt;pc&lt;/code&gt; dan &lt;code&gt;in&lt;/code&gt; &amp;ndash; tidak bekerja dengan baik pada skrin dan menimbulkan masalah pada pelayar-pelayar lama. Unit-unit ini hanya harus digunakan bagi media cetak; namun dengan media cetak pun penggunaan unit-unit ini boleh menimbulkan masalah dengan keutamaan fon pengguna.

== Unit-unit Relatif ==
Ketiga-tiga unit &amp;ndash; &lt;code&gt;em&lt;/code&gt;, &lt;code&gt;ex&lt;/code&gt; dan &lt;code&gt;px&lt;/code&gt; are disebut unit-unit relatif. Unit-unit ini tidak menetapkan panjang yang tetap, sebaliknya unit-unit ini mengikut skala kiraan yang lain. Dalam kes &lt;code&gt;em&lt;/code&gt; dan &lt;code&gt;ex&lt;/code&gt;, unit-unit ini berskala relatif kepada saiz fon sesuatu unsur.

=== Piksel skrin, piksel pencetak dan piksel CSS ===
Unit &lt;code&gt;px&lt;/code&gt; menetapkan ukuran panjang dalam ''piksel CSS''.  Uinit piksel ini tidak sama dengan piksel skrin di mana dokumen dipaparkan mahupun titik alat pencetak yang mencetak dokumen. Satu piksel CSS mungkin dibuat sama dengan dua piksel skrin atau lima piksel cetak. Banyak pelayar web menggunakan peraturan bahawa satu piksel skrin sama dengan satu piksel CSS bagi memudahkan kerja akan tetapi anda tidak boleh menganggap ini sebagai penentuan tetap.  Opera dan Internet Explorer versi 7 membenarkan pengguna untuk menukar bilangan piksel skrin bagi setiap piksel CSS. Sering kali pengguna yang terganggu penglihatan yang mengguna pelayar ini bagi memilih lima atau enam piksel skrin bagi setiap piksel CSS.

[http://www.w3.org/TR/CSS21/syndata.html#value-def-length Definisi formal] piksel CSS agak rumit akan tetapi idea asasnya adalah piksel CSS kelihatan sama saiznya apabila dokumen berada pada kejauhan yang membolehkan ia dibaca dengan selesa. Jadi piksel CSS sebenarnya lebih besar pada skrin monitor daripada skrin telefon bimbit oleh sebab monitor lazimnya berada lebih jauh dari mata pembaca berbanding telefon bimbit.

=== Penghitungan ===

bagi mendapatkan ukuran dalam unit &lt;code&gt;em&lt;/code&gt;, bahagikan jidar yang dimahukan dengan lebar/tinggi bekasnya. Darab dengan 100 untuk mengubahnya kepada peratusan.

Bahagikan bekas yang dikehendaki dengan 1.62 untuk mengguna perkiraan Nisbah Keemasan (''Golden Ratio'') sebagai saiz blok kandungan. Tolak lebar kandungan daripada lebar bekas jika mahu menggunakan Nisbah Keemasan sebagai saiz ''side-bar''.

{{Prognav|Lembaran Gaya Lata|Mentakrif Peraturan Gaya|Pemilih}}

[[Kategori:Lembaran Gaya Lata|Panjang dan Unit]]

[[en:Cascading Style Sheets/Lengths and Units]]
[[de:Websiteentwicklung: CSS: Schriftgröße]]
[[it:CSS/Unità di misura, ereditarietà e box model]]
[[pl:CSS/Jednostki miary]]</text>
      <sha1>38wi513pebgncbcn8aw89qd1qjtbh5a</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Lembaran Gaya Lata/Pemilih</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3422</id>
    <revision>
      <id>8278</id>
      <parentid>8277</parentid>
      <timestamp>2013-07-06T02:04:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>kembang</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18360" xml:space="preserve">{{Sedang dibina}}
{{Prognav|Lembaran Gaya Lata|Panjang dan Unit|Peraturan Warisan}}

Dengan CSS, sesuatu pemilih (''selector'') merupakan sebahagian peraturan yang hadir sebelum tanda &quot;{&quot; pertama, seperti kedudukan &quot;p&quot; dalam peraturan &quot;&lt;code&gt; p { font-weight:bold; } &lt;/code&gt;&quot;. Pemilih menetapkan unsur mana yang harus dikenakan peraturan CSS, dengan menamakan jenis unsur, misalnya &quot;div&quot;, kelas unsur, atau kepercaman (&quot;id&quot;) unsur tersebut. Pemilih hanya boleh digunakan dengan CSS yang dipaut atau dibenam; ia tidak boleh digunakan dalam CSS sebaris.

__TOC__

;Gambaran am Pemilih

Jadual berikut memberikan gambaran am tentang pemilih-pemilih. Bahagian-bahagian yang menyusuli jadual memerikan setiap jenis pemilih dengan lebih terperinci.

{{XNote|&lt;b&gt;Nota penterjemah:&lt;/b&gt; Kod yang digunakan pelayar perlu ditulis dalam bahasa Inggeris. Namun nilai boleh ditulis dengan bahasa lain. Lihat cebisan-cebisan kod di bawah }}

{| class=&quot;wikitable&quot;
|+ Gambaran am Pemilih
! Jenis Pemilih 
! Contoh Pemilih
! Peraturan Contoh
! Nota
|-
| jenis (&quot;type&quot;)
| div
| div { margin:7px; padding:7px; }
&lt;/pre&gt;
|
|-
| kelas (&quot;class&quot;)
| .mustahak
| .mustahak { font-weight:bold; color:red; }
|
|-
| kepercaman (&quot;id&quot;)
| #hanyaYangIni
| #hanyaYangIni { font-family:courier; }
|
|-
| sejagat (&quot;universal&quot;)
| *
| * { color:green; }
|
|-
| pseudokelas (&quot;pseudo-class&quot;)
| a:link
| a:link { color:blue; }
|
|-
| pseudounsur (&quot;pseudo-element&quot;)
| p:first-letter
| p:first-letter { color:red }
|
|-
| anak (&quot;descendant&quot;)
| td span
| td span { font-weight:bold; }
|
|-
| terkumpul (&quot;grouped&quot;)
| h1, h2, h3
| h1, h2, h3 {  text-align:center; }
|
|}

==Jenis==
Pemilih-pemilih ini memadankan unsur berlandaskan nama jenis unsur. Contoh di atas menggunakan pemilih jenis untuk membuat setiap teks yang terkandung dalam jenis &lt;code&gt;p&lt;/code&gt; kelihatan tebal. Kita dapat mengguna pemilih jenis dengan apa jua unsur. Di bawah ini diturunkan beberapa contoh:

&lt;pre&gt;
 div{
   margin:7px;
   padding:7px;
 }
&lt;/pre&gt;
&lt;pre&gt;
 body{
   background-image:url(&quot;image.gif&quot;);
   font-size:.9em;
 }
&lt;/pre&gt;

== Kelas ==
&lt;strong&gt;Nota: &lt;/strong&gt; Pemilih kelas bekerja dengan dokumen-dokumen (X)HTML. Ia '''tidak''' bekerja dengan dokumen XML secara amnya melainkan Agen Pengguna (pelayar web ataupun pembaca dokumen lain) dapat menentukan atribut yang mana sebenarnya atribut kelas buat unsur yang terkandung dalam dokumen. Dengan dokumen-dokumen (X)HTML, kelas (&quot;&lt;code&gt;class&lt;/code&gt;&quot;) diberi definisi sebagai atribut kelas.

{{XNote|Nilai &quot;kelas&quot; dan &quot;id&quot; tidak perlu ditulis dalam bahasa Inggeris. Lihat cebisan kod di bawah.}}

HTML membenarkan atribut &lt;code&gt;class&lt;/code&gt; buat semua unsur yang sah dalam bahagian badan (&quot;body&quot;) dokumen HTML, termasuklah unsur &lt;code&gt;body&lt;/code&gt; itu sendiri. Hakikat ini membolehkan pereka sesawang untuk membezakan antara unsur sejenis yang digunakan dalam konteks berlainan. Misalnya, dalam dokumen teknikal tentang HTML, pereka dapat membezakan unsur HTML dengan atribut HTML.

&lt;pre&gt;
Atribut &lt;code class=&quot;atribut&quot;&gt;alt&lt;/code&gt; unsur &lt;code class=&quot;unsur&quot;&gt;img&lt;/code&gt;
&lt;/pre&gt;

Pemilih kelas membolehkan kita mengenakan peraturan CSS berlandaskan kelas unsur.

Cara pertama adalah dengan membuat kelas sejagat (&quot;global class&quot;), yang dapat ditambah pada apa jua unsur. Kita lakukan ini begini:


&lt;pre&gt;
 .mustahak {
   font-weight:bold; color:red;
&lt;/pre&gt;

Peraturan ini akan membuat apa jua unsur yang memiliki kelas ''mustahak'' menjadi tebal dan merah, seperti yang dapat dilihat di bawah ini.

&lt;!-- Perkataan &quot;important&quot; adalah satu ciri CSS (ditulis &quot;!important&quot;). Dalam teks sumber &quot;important&quot; digunakan sebagai kelas dalam kod di bawah, tetapi tidak digunakan di sini (diganti dengan &quot;mustahak&quot;bagi mengelak kekeliruan --&gt;

&lt;pre&gt;
&lt;p class=&quot;mustahak&quot;&gt;Teks Penting&lt;/p&gt;
&lt;p&gt;Teks Biasa&lt;/p&gt;
&lt;div class=&quot;mustahak&quot;&gt;Nota kaki Penting&lt;/div&gt;
&lt;/pre&gt;

Paparan:

{{CSS:rendered|1=&lt;p style=&quot;font-weight:bold; color:red;&quot; title=&quot;Teks ini berwarna merah.&quot;&gt;Teks Penting&lt;/p&gt;
&lt;p&gt;Teks Biasa&lt;/p&gt;
&lt;p style=&quot;font-weight:bold; color:red;&quot; title=&quot;Teks ini berwarna merah.&quot;&gt;Nota kaki Penting&lt;/div&gt;
}}

Cara kedua adalah dengan mengaitkannya pada pemilih jenis. Peraturan ini hanya dikenakan pada unsur-unsur jenis yang ditetapkan dan terdiri daripada kelas yang juga telah ditetapkan.

&lt;pre&gt;
 p.kanan {
   float:right;
   clear:both
&lt;/pre&gt;

Sampel HTML:
&lt;pre&gt;
 &lt;p class=&quot;kanan&quot;&gt;Kanan, kanan&amp;lt;/p&gt;
&lt;/pre&gt;

Contoh paparan (lihat kanan):

{{CSS:rendered|1=&lt;p style=&quot;float:right;&quot;&gt;Kanan, kanan&lt;/p&gt;
&lt;br style=&quot;clear:both&quot;&gt;
}}

Sesuatu unsur boleh menjadi ahli lebih daripada satu kelas, contoh:

&lt;pre&gt;
 &lt;p class=&quot;kanan&quot;&gt;Perenggan ini milik kelas 'right'.&lt;/p&gt;
 &lt;p class=&quot;mustahak&quot;&gt;Perenggan ini milik kelas 'mustahak'.&lt;/p&gt;
 &lt;p class=&quot;kanan mustahak&gt;Perenggan ini milik kedua-dua kelas.&lt;/p&gt;
&lt;/pre&gt;

Contoh paparan:

{{CSS:rendered|1=&lt;p style=&quot;clear:both;float:right; title=&quot;Teks ini ke kanan&quot;&gt;Perenggan ini milik kelas 'kanan'.&lt;/p&gt;
&lt;p style=&quot;font-weight:bold;color:red;&quot; title=&quot;Teks ini merah.&quot;&gt;Perenggan ini milik kelas 'mustahak'.&lt;/p&gt;
&lt;p style=&quot;clear:both;float:right;font-weight:bold;color:red;&quot; title=&quot;Teks ini merah.&quot;&gt;Perenggan ini milik kedua-dua kelas.&lt;/p&gt;
&lt;br style=&quot;clear:both&quot;&gt;
}}

Nama-nama kelas seharusnya memerikan tujuan kelas contoh, &quot;mustahak&quot;, dan bukannya kesan kelas, contoh, &quot;merah&quot;. Jika anda menamakan kelas mengikut kesan dan kemudian anda menukar fikiran tentang penglihatan yang anda mahu, anda mungkin akhirnya menulis peraturan seperti ini:

&lt;pre&gt;
 .merah {color:blue}
&lt;/pre&gt;

Jika perlu pemilih berganda, kelas boleh digunakan untuk memilih hanya unsur yang menjadi ahli kelas-kelas tertentu, misalnya:

&lt;pre&gt;
p.mustahak.kanan {
  border: 2px dashed #666
}
&lt;/pre&gt;

Paparan:
{{CSS:rendered|1=&lt;p style=&quot;clear:both;float:right;&quot;&gt;Perengggan ini milik kelas 'kanan'.&lt;/p&gt;
&lt;p style=&quot;font-weight:bold;color:red;&quot; title=&quot;Teks ini berwarna merah&quot;&gt;Perenggan ini milik kelas 'mustahak'.&lt;/p&gt;
&lt;p style=&quot;clear:both;float:right;font-weight:bold;color:red;border: 2px dashed #666&quot; title=&quot;Teks ini berwarna merah dan mempunyai birai hias&quot;&gt;Perenggan ini dimiliki kedua-dua kelas.&lt;/p&gt;
&lt;br style=&quot;clear:both&quot;&gt;
}}
&lt;!-- Tidak dimuatkan, kemungkinan besar IE 6 tidak digunakan lagi --&gt;
&lt;!--
=== Internet Explorer 6 bug ===
Multiple class selectors as shown in the previous example do not work in Internet Explorer version 6. It treats the selector as though only the last class selector was present, e.g. &lt;code&gt;p.important.right&lt;/code&gt; is treated as equivalent to &lt;code&gt;p.right&lt;/code&gt;.

Previous example rendered in Internet Explorer 6:
{{CSS:rendered|1=&lt;p style=&quot;clear:both;float:right;border: 2px dashed #666&quot; title=&quot;This text is bordered.&quot;&gt;This paragraph belongs to the class 'right'.&lt;/p&gt;
&lt;p style=&quot;font-weight:bold;color:red;&quot; title=&quot;This text is red.&quot;&gt;This paragraph belongs to the class 'important'.&lt;/p&gt;
&lt;p style=&quot;clear:both;float:right;font-weight:bold;color:red;border: 2px dashed #666&quot; title=&quot;This text is red and bordered.&quot;&gt;This paragraph belongs to both classes.&lt;/p&gt;
&lt;br style=&quot;clear:both&quot;&gt;
}}

The complete HTML document and CSS stylesheet to test this bug are given below.

classBug.css:
&lt;pre&gt;
.important {
  font-weight:bold; color:red;
}

p.right {
  float:right;
  clear:both
}

p.important.right {
  border: 2px dashed #666
}
&lt;/pre&gt;

classBug.htm:
&lt;pre&gt;
&lt;!DOCTYPE html PUBLIC &quot;-//W3C//DTD HTML 4.01//EN&quot; &quot;http://www.w3.org/TR/html4/strict.dtd&quot;&gt;
&lt;html lang=&quot;en&quot;&gt;
 &lt;head&gt;
    &lt;title&gt;IE6 multiple class bug&lt;/title&gt;
    &lt;link rel=&quot;stylesheet&quot; type=&quot;text/css&quot; href=&quot;classBug.css&quot;&gt;
  &lt;/head&gt;
  &lt;body&gt;
    &lt;p class=&quot;right&quot;&gt;This paragraph belongs to the class 'right'.&lt;/p&gt;
    &lt;p class=&quot;important&quot;&gt;This paragraph belongs to the class 'important'.&lt;/p&gt;
    &lt;p class=&quot;right important&quot;&gt;This paragraph belongs to both classes.&lt;/p&gt;
  &lt;/body&gt;
&lt;/html&gt;
&lt;/pre&gt;

--&gt;

==ID==
&lt;strong&gt;Nota: &lt;/strong&gt;Pemilih ID bekerja dengan dokumen-dokumen (X)HTML. Ia tidak bekerja dengan dokumen XML biasa melainkan Agen Pengguna (pelayar web atau pembaca dokumen lain) dapat menentukan atribut yang mana menjadi atribut ID buat unsur-unsur yang terdapat dalam dokumen. Dalam dokumen-dokumen (X)HTML, &lt;code&gt;id&lt;/code&gt; ditakrifkan sebagai atribut ID attribute.

Pemilih ID digunakan bagi memilih stau item yang terdapat dalam laman. Ia memadankan atribut &lt;code&gt;id&lt;/code&gt; sesuatu unsur. Atribut &lt;code&gt;id&lt;/code&gt; tidak boleh dikongsi oleh lebih daripada satu unsur.

{{XNote|cf pemilih &quot;Kelas&quot;}}

Walau bagaimanpun, halaman yang berlainan dalam sesuatu tapak sesawang boleh mengguna semula sesuatu &lt;code&gt;id&lt;/code&gt;. Ini sering berlaku dalam bahagian-bahagian besar laman, misalnya &quot;kandunganUtama&quot;, palangNavigasi&quot; dan sebagainya. Ia sering digunakan bersama-sama pemilih turunan, misalnya bagi mengenakan gaya item-item dalam senarai pada palang navigasi tanpa mengganggu senarai yang hadir dalam kandungan utama.

{{XNote| Gaya menulis pemilih adalah bebas, gaya yang digunakan dalam cebisan kod di bawah hanyalah kebiasaan sesetengah pengatur cara}}

Peraturan CSS:
&lt;pre&gt;
 #hanyaYangIni {
   font-family:courier;
 }
&lt;/pre&gt;

HTML:
&lt;pre&gt;
 &lt;p id=&quot;hanyaYangIni&quot;&gt;Courier&lt;/p&gt;
&lt;/pre&gt;

Paparan:
{{CSS:rendered|1=&lt;p style=&quot;font-family:courier;&quot;&gt;Courier&lt;/p&gt;}}

== Sejagat ==
Pemilih-pemilih ini mengenakan gaya pada semua item dalam laman. Contoh, untuk membuat semua teks kelihatan hijau, gunakan peraturan:

&lt;pre&gt;
 * {
   color:green;
 }
&lt;/pre&gt;

== Pseudokelas ==

Pseudokelas dan pseudounsur membolehkan unsur-unsur diformat berlandaskan maklumat selain daripada tempat letak unsur dalam pohon dokumen. Pseudokelas dan pseudounsur didahului oleh tanda titik berganda, &lt;code&gt;:&lt;/code&gt;, dengan CSS1 dan CSS2.1. Dengan CSS3 pseudounsur didahului &lt;code&gt;::&lt;/code&gt;.

CSS tahap 1 mendefinisikan tiga pseudokelas:
;&lt;code&gt;link&lt;/code&gt; : pautan belum dilawati
;&lt;code&gt;visited&lt;/code&gt; : pautan yang sudah dilawati 
;&lt;code&gt;active&lt;/code&gt; : pautan aktif
Ini boleh dikenakan pada unsur-unsur penambat (''anchor'', &lt;code&gt;a&lt;/code&gt;).
&lt;pre&gt;
 a:link{
   color:blue;
 }

 a:visited{
   color:purple;
 }

 a:active{
   color:red;
 }
&lt;/pre&gt;

CSS tahap 2.1 memperkenalkan beberpa pseudokelas tambahan termasuk &lt;code&gt;hover&lt;/code&gt; (terapung).
Pseudokelas &lt;code&gt;hover&lt;/code&gt; dapat digunakan bagi mewujudkan kesan gulung lampau (''rollover'') tanpa mengguna Javascript.

CSS2.1 juga membenarkan &lt;code&gt;active&lt;/code&gt; dikenakan terhadap mana-mana unsur yang dapat menjadi aktif, misalnya, sesuatu butang.

Psudokelas tambahan CSS 2.1 adalah:
;&lt;code&gt;first-child&lt;/code&gt; : memadankan mana-mana unsur yang menjadi anak pertama induknya.
;&lt;code&gt;lang(...)&lt;/code&gt; : memadankan bahasa unsur. Bahasa boleh diset secara langsung pada unsur atau diwarisi daripada unsur leluhur. Kod bahasa yang sah perlu hadir dalam kurungan: &lt;code&gt;en&lt;/code&gt; bagi mana-mana varian bahasa Inggeris atau  &lt;code&gt;en-gb&lt;/code&gt; bagi bahasa Inggeris British.
;&lt;code&gt;hover&lt;/code&gt; : dikenakan apabila tetikus terapung di atas unsur.
;&lt;code&gt;active&lt;/code&gt; : kini dibenarkan buat mana-mana unsur yang dapat menjadi 'aktif' &amp;ndash; dikenakan selagi unsur menjadi aktif.
;&lt;code&gt;focus&lt;/code&gt; : dikenakan selagi unsur mendapat fokus kekunci.

Although CSS2.1 allows &lt;code&gt;hover&lt;/code&gt; on any element Internet Explorer only allows it on anchor elements.

Examples:
&lt;pre&gt;
  p:first-child {
    font-size:120%
  }

  span:lang(la) { /* render Latin text, e.g. per se, in italics */
    font-style:italic
  }

  li:hover { /* doesn't work in Internet Explorer */
    background-color:blue
  }

  input:active {
    color:red
  }

  input:focus {
    background-color:yellow
  }
&lt;/pre&gt;
An example of the &lt;code&gt;first-child&lt;/code&gt; pseudo-class is given at the end of the [[#Descendant|descendant]] selector section.

Multiple pseudo-classes may be specified, e.g. to warn the user that they are hovering over a link they have already visited:
&lt;pre&gt;
a:visited:hover {
  background-color:red
}
&lt;/pre&gt;

Care should be taken over the order of rules using pseudo-classes. For example, if you want visited links to be green except whilst the user hovers over them, when they should be yellow, the rules must be in the following order:
&lt;pre&gt;
 a:visited{
   color:green
 }

 a:hover{
   color:yellow
 }
&lt;/pre&gt;

If the rules were reversed the [[CSS Programming/Important|cascade]] would mean that the visited color would take precedence over the hover color. Visited links would remain green even when the user hovered over them.

==Pseudo-Elements==
Pseudo-classes and pseudo-elements allow elements to be formatted on the basis of information other than the position of the element in the document tree. Pseudo-class and pseudo-element selectors are prefixed by a colon, &lt;code&gt;:&lt;/code&gt;, in CSS1 and CSS2.1. In CSS3 pseudo-elements are prefixed by &lt;code&gt;::&lt;/code&gt;.

CSS level 1 defines two pseudo-elements, &lt;code&gt;first-letter&lt;/code&gt; and &lt;code&gt;first-line&lt;/code&gt;, which select the first letter and line of the rendered element respectively.
These can be used to apply typographic effects, e.g. to create a drop cap at the start of a paragraph.
&lt;pre&gt;
 p:first-letter { color:red } 
&lt;/pre&gt;

Only one pseudo-element selector may be used and it must be the last part of the selector chain. The &lt;code&gt;first-line&lt;/code&gt; selector may only be applied to block-level elements, inline-blocks, table captions and table cells.

CSS2.1 adds two more pseudo-elements, &lt;code&gt;before&lt;/code&gt; and &lt;code&gt;after&lt;/code&gt;.

Starting in CSS3 pseudo-elements are prefixed with &lt;code&gt;::&lt;/code&gt; rather than &lt;code&gt;:&lt;/code&gt;.

==Simple selectors==
The selectors described above (type, class, ID, universal, pseudo-class and pseudo-element) are all examples of simple selectors. The full syntax for a simple selector is:
* a type selector or the universal selector
* zero, one or more class, ID and pseudo-class selectors (CSS2.1 also allows attribute selectors)
* zero or one pseudo-element selectors

The following are all examples of simple selectors:
&lt;pre&gt;
  p
  p.important
  p#navigation
  a:link
  p:first-line
  a:visited#homePage.menu2:first-letter
  *
  *#footer
  *.content.abstract
  *#mainArticle:first-letter
&lt;/pre&gt;

As a shorthand notation the universal selector, &lt;code&gt;*&lt;/code&gt;, may be omitted if it is not the only component of the simple selector. For example, &lt;code&gt;#footer&lt;/code&gt; is equivalent to &lt;code&gt;*#footer&lt;/code&gt; and &lt;code&gt;:first-line&lt;/code&gt; is equivalent to &lt;code&gt;*:first-line&lt;/code&gt;.

Combining simple selectors: Simple selectors can be combined to take the context of the element in to account. For example you might want to apply a rule only to list elements in the navigation bar.

==Descendant==
Descendant selectors allow you to apply style to elements that are nested within another specified element. For example, you could have every &lt;code&gt;span&lt;/code&gt; element inside of every &lt;code&gt;p&lt;/code&gt; element be bold. The &lt;code&gt;span&lt;/code&gt; can be a child element of the &lt;code&gt;p&lt;/code&gt; element, or a grandchild, or a great-grandchild, etc.

CSS rule:
&lt;pre&gt;
 p span{
   font-weight:bold;
 }
&lt;/pre&gt;

Sample HTML:
&lt;pre&gt;
 &amp;lt;p&gt;Start of paragraph. &amp;lt;span&gt;This span is bold.&amp;lt;/span&gt; Rest of paragraph.&amp;lt;/p&gt;
 &amp;lt;div&gt;Start of division. &amp;lt;span&gt;This span is normal.&amp;lt;/span&gt; Rest of division.&amp;lt;/div&gt;
&lt;/pre&gt;

Example rendering:
{{CSS:rendered|1=&lt;p&gt;Start of paragraph. &lt;span style=&quot;font-weight:bold;&quot; title=&quot;This text is bold.&quot;&gt;This span is bold.&lt;/span&gt; Rest of paragraph.&lt;/p&gt;
&lt;div&gt;Start of division. &lt;span&gt;This span is normal.&lt;/span&gt; Rest of division.&lt;/div&gt;
}}

The next example changes the color of visited links in the navigation section. Visited links in other parts of the document would be unaffected.

CSS rule:
&lt;pre&gt;
 ul#navigation a:visited {
   color:red
 }
&lt;/pre&gt;

Sample HTML:
&lt;pre&gt;
 &amp;lt;ul id=&quot;navigation&quot;&gt;
   &amp;lt;li&gt;&amp;lt;a href=&quot;HomePage&quot;&gt;Home&amp;lt;/a&gt;&amp;lt;/li&gt;
   &amp;lt;li&gt;&amp;lt;a href=&quot;AnotherPage&quot;&gt;A page you haven't visited yet.&amp;lt;/a&gt;&amp;lt;/li&gt;
 &amp;lt;/ul&gt;
&lt;/pre&gt;

Example rendering:
{{CSS:rendered|1=&lt;ul&gt;
&lt;li style=&quot;color:red&quot; title=&quot;This text is red.&quot;&gt;Home&lt;/li&gt;
&lt;li style=&quot;color:blue&quot;&gt;A page you haven't visited yet.&lt;/li&gt;
&lt;/ul&gt;
}}

An example using the &lt;code&gt;first-child&lt;/code&gt; selector.

CSS rule:
&lt;pre&gt;
 div.content strong:first-child {
   color:red
 }
&lt;/pre&gt;

Sample HTML:
&lt;pre&gt;
 &lt;div class=&quot;content&quot;&gt;
   &lt;p&gt;Some &lt;em&gt;emphasized&lt;/em&gt; text and some &lt;strong&gt;strongly emphasized&lt;/strong&gt; text.&lt;/p&gt;
   &lt;p&gt;Some &lt;strong&gt;strongly emphasized&lt;/strong&gt; text and some &lt;em&gt;emphasized&lt;/em&gt; text.&lt;/p&gt;
 &lt;/div&gt;
&lt;/pre&gt;

Example rendering:
{{CSS:rendered|1=&lt;p&gt;Some &lt;em&gt;emphasized&lt;/em&gt; text and some &lt;strong&gt;strongly emphasized&lt;/strong&gt; text.&lt;/p&gt;
&lt;p&gt;Some &lt;strong style=&quot;color:red&quot; title=&quot;This text is red.&quot;&gt;strongly emphasized&lt;/strong&gt; text and some &lt;em&gt;emphasized&lt;/em&gt; text.&lt;/p&gt;
}}

Two important points to note:
* an element is still the first child if it is preceded by text, so the &lt;code&gt;em&lt;/code&gt; element in the first paragraph and the &lt;code&gt;strong&lt;/code&gt; element in the second paragraph are the first children of their respective paragraphs.
* a rule is only applied to an element if it matches all parts of the selector. The &lt;code&gt;strong&lt;/code&gt; element in the first paragraph is a second child, so it is not matched by the &lt;code&gt;strong:first-child&lt;/code&gt; selector.

==Grouping selectors==
Selectors can be grouped into comma separated lists.
&lt;pre&gt;
h1, h2, h3 { text-align:center; }
&lt;/pre&gt;
is equivalent to
&lt;pre&gt;
h1 { text-align:center; }
h2 { text-align:center; }
h3 { text-align:center; }
&lt;/pre&gt;

An element may be selected by more than one rule:
&lt;pre&gt;
 h1, h2, h3, h4, h5, h6 { color: white; background-color: red; }
 h1 { color:yellow } 
&lt;/pre&gt;
All headings will have a red background. Level 2&amp;#8211;6 headings will have white text. Level 1 headings will have yellow text.

The order of the rules is significant. In the following example all headings would have white text.
&lt;pre&gt;
 h1 { color:yellow } 
 h1, h2, h3, h4, h5, h6 { color: white; background-color: red; }
&lt;/pre&gt;
When more than one rule applies to an element the [[CSS Programming/Important|cascade]] is used to determine the resulting style applied to the element.

==Later CSS versions==

Additional selectors in CSS 2.1:
* Child selectors
* Adjacent sibling selectors
* Attribute selectors
* More pseudo-classes and pseudo-elements.

Additional selectors in CSS 3:
* More sibling selectors
* More attribute selectors
* More pseudo-classes and pseudo-elements.

{{Prognav|Lembaran Gaya Lata|Panjang dan Unit|Peraturan Warisan}}

[[Kategori:Lembaran Gaya Lata|Pemilih]]

[[en:Cascading Style Sheets/Selectors]]
[[fr:Le langage CSS/Les sélecteurs]]
[[it:CSS/Selettori]]</text>
      <sha1>s1g1wih3dt69wxhykgzmwxrf7lj29oy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Penyunting terakhir</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3423</id>
    <revision>
      <id>8098</id>
      <parentid>8096</parentid>
      <timestamp>2013-06-16T10:22:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>+&quot;timestamp&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="372" xml:space="preserve">&lt;span class=&quot;plainlinks&quot;&gt;Buku ini terakhir kali  [{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|diff=cur}} disunting] oleh [[Pengguna:{{REVISIONUSER}}|{{REVISIONUSER}}]] pada {{REVISIONDAY}} {{REVISIONMONTH}} {{REVISIONYEAR}} (Cop masa UTC: {{REVISIONTIMESTAMP}}) &lt;font size=&quot;1&quot;&gt;''([{{fullurl:{{FULLPAGENAMEE}}|action=purge}} Singkir])''&lt;/font&gt;&lt;/span&gt;&lt;noinclude&gt;{{documentation}}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>f1bkchbu192uhprqmaex1nf820yrbym</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Sedang dibina</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3424</id>
    <revision>
      <id>8097</id>
      <timestamp>2013-06-16T10:19:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>salin ms:w:T:sedang dibina dan ubah sedikit buat wb</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="506" xml:space="preserve">{{ambox
 | type  = notice
 | image = {{#if:{{{altimage|}}}|{{{altimage|}}}|[[Fail:Ambox warning blue construction.svg|50x40px|link=|laman ini sedang dibina]]}} 
 | text  = Buku ini '''sedang melalui proses pengembangan atau pembinaan,''' dan tidak sesuai untuk digunakan buat masa ini. Anda dialu-alukan untuk membantu dengan turut serta menyunting. Jika laman ini tidak disunting untuk beberapa hari, sila padam templat ini.&lt;br /&gt;
&lt;br /&gt;{{Penyunting terakhir}}
}}
&lt;noinclude&gt;
{{pendokumenan}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>ftd89zl9rwefgkqm0j54rl682aj46w5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Menyelami HTML5</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3425</id>
    <revision>
      <id>8268</id>
      <parentid>8265</parentid>
      <timestamp>2013-07-05T15:12:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>/* Kandungan */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1481" xml:space="preserve">{{CSS:rendered-no-border|1=
&lt;div style=&quot;padding:0.5em; align:center; width:75%&quot;&gt;
[[File:HTML5_logo_and_wordmark.svg|200x350px|center]]
&lt;div style=&quot;padding-top:1.0em; text-align:center; font:bold 3.0em sans-serif;&quot;&gt;Menyelami HTML5&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;
}}

Terjemahan Buku ''[http://diveintohtml5.info/index.html Dive Into HTML5]'' oleh  Mark Pilgrim. 

== Kandungan ==
{{wikipedia|HTML5}}
{{prerequisite|Bahasa Penanda Hiperteks (HTML)}}
# [[/Prakata Penterjemah/]] {{stage short|100%|17-06-2013}} Baca ini dahulu &amp;ndash; maklumat tentang teks sumber, pelesenan dan terjemahan. 
# [[/Prakata/]] {{stage short|100%|17-06-2013}}
# [[/Pengenalan:Lima Perkara Yang Anda Harus Tahu Berkaitan HTML5/]] {{stage short|100%|18-06-2013}}
# [[/Sejarah (Berat Sebelah) HTML5/]] {{stage short|25%|17-06-2013}}
# [[/Mengesan Ciri-ciri HTML5: Amat Mudah, Wahai Watson/]]
# [[/Apa Maksudnya Semua Ini?/]] {{stage short|50%}}
# [[/Mari Kita Gelarnya Permukaan Lukisan/]]
# [[/Video dalam Sesawang /]]
# [[/Anda Di Sini (Orang Lain Pun Sama) /]]
# [[/Tempat Untuk Meletak Barang Anda /]]
# [[/Mari Kita Bawa Ini Ke Luar Talian/]]
# [[/Satu Bentuk Kegilaan/]]
# [[/''Distributed,'' ''Extensibility,'' Dan Perkataan-Perkataan Besar Yang Lain/]]
# [[/Memanipulasi Sejarah Untuk Hiburan dan Keuntungan /]]
# [[/Hampir Untuk Semua &amp;ndash; Panduan Mengesan Semua Mengikut Abjad/]]
# [[/Intaian, Jolokan dan Petunjuk HTML5/]]
# [[/Pasukan Penyumbang Teks Sumber/]]

[[Kategori:HTML5]]
[[Kategori:Menyelami HTML5| ]]</text>
      <sha1>7b1282ubflquwqkmcfsselrzg2fp48o</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Quote</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3426</id>
    <revision>
      <id>8106</id>
      <timestamp>2013-06-17T00:04:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>salin en:t:quote</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="502" xml:space="preserve">&lt;blockquote class=&quot;templatequote&quot;&gt;&lt;div&gt;{{{text|{{{1|&lt;noinclude&gt;{{lorem ipsum}}&lt;/noinclude&gt;}}}}}}
&lt;/div&gt;{{#if:{{{sign|{{{2|&lt;noinclude&gt;TRUE&lt;/noinclude&gt;}}}}}}|&lt;div class=&quot;templatequotecite&quot;&gt;&amp;#8212;{{{sign|{{{2|&lt;noinclude&gt;Someone&lt;/noinclude&gt;}}}}}}{{#if:{{{source|{{{3|&lt;noinclude&gt;TRUE&lt;/noinclude&gt;}}}}}}|,&amp;nbsp;&lt;cite&gt;{{{source|{{{3|&lt;noinclude&gt;''Source''&lt;/noinclude&gt;}}}}}}&lt;/cite&gt;}}&lt;/div &gt;}}&lt;/blockquote&gt;&lt;noinclude&gt;
{{documentation}}
&lt;!-- Add cats and interwikis to the /doc subpage, not here! --&gt;
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>tg6tbas6ju9m79uu4ztv8lexjl10jvi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Menyelami HTML5/Pasukan Penyumbang Teks Sumber</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3427</id>
    <revision>
      <id>8293</id>
      <parentid>8292</parentid>
      <timestamp>2013-07-09T15:22:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>pandu arah</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="961" xml:space="preserve">{{Navigate
| Book = Menyelami HTML5
| Curr = Pasukan Penyumbang Teks Sumber
| Prev = Intaian, Jolokan dan Petunjuk HTML5
| Next = 
}}
Teks sumber disumbangkan oleh Mark Pilgrim dan pasukan ''[https://github.com/diveintomark?tab=members Diveintomark]''. Pasukan ini terdiri daripada:

#Jesse Noler
#Jonathan Neal
#Kenneth Reitz
#Paul Irish
#Tantek Çelik

{{quote|text=Dive Into HTML5 elaborates on a hand-picked selection of features from the HTML5 specification and other fine standards. We encourage you to buy the printed work — Mark Pilgrim’s artfully titled “HTML5: Up &amp; Running” — published on paper by O’Reilly, under the Google Press imprint. Your kind and sincere feedback is always welcome, and this work shall remain online under the CC-BY-3.0 license|sign=Pengarang|source=Perenggan pertama &lt;span=&quot;plainlink&quot;&gt;''[http://diveintohtml5.info/index.html Dive Into HTML5]''&lt;/span&gt;}}

[[Kategori:Menyelami HTML5|Pasukan Penyumbang Teks Sumber]]</text>
      <sha1>jvg3me43om1l70xqdegv9l3d0uc2uxk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Menyelami HTML5/Prakata Penterjemah</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3428</id>
    <revision>
      <id>8338</id>
      <parentid>8218</parentid>
      <timestamp>2013-07-17T06:10:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kemas</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3625" xml:space="preserve">{{Navigate
| Book = Menyelami HTML5
| Curr = Prakata Penterjemah
| Prev = 
| Next = Prakata
}}

Karya ini ialah terjemahan buku ''[http://diveintohtml5.info/index.html Dive Into HTML5]'' yang dihasilkan [[:en:w:Mark Pilgrim (software developer)| Mark Pilgrim]] dan [https://github.com/diveintomark?tab=members rakan-rakan pembangun perisian]nya. 

Secara peribadi, penterjemah pertama ingin menyatakan bahawa beliau telah mendapat banyak manfaat daripada membaca buku dan penulisan Mark Pilgrim (berkaitan [[w:Python|Python]]) dan [[:en:w:Tantek Çelik|Tantek Celik]] (berkaitan [[Lembaran Gaya Lata|CSS]]) selama hampir satu dasawarsa. Tantek Celik, yang juga seorang penyumbang buku ini, amat aktif dalam pembangunan CSS bersama-sama [http://www.w3.org/Style/CSS/learning#LieBos1999 Hakon Wium Lie dan Bert Bos] (di W3C) dari awal lagi.

Selama ini pembangun-pembangun teknologi sesawang ini kerap kali menimbulkan rasa kagum penterjemah kerana sikap mereka yang amat pemurah dengan ilmu yang hampir setiap kali diberikan dalam talian tanpa meminta bayaran daripada pelajar. Tutorial dan tunjuk ajar diberikan dengan jelas dan lengkap, menggambarkan keikhlasan mereka untuk mengajar mereka yang berminat dengan teknologi-teknologi tersebut.

Seperti biasa ilmu yang terkandung dalam buku ''Dive Into HTML5'' juga disediakan tanpa bayaran, di bawah lesen [http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/deed.ms CC-BY-3.0] (sama dengan lesen Wikipedia dan Wikibuku). Namun, buku sumber juga diterbitkan dalam bentuk cetak dan para pembaca terjemahan ini dipelawa, jika berkesempatan, untuk [http://www.amazon.com/HTML5-Up-Running-Mark-Pilgrim/dp/0596806027 membeli buku versi cetak].

==Nota tentang kandungan==

=== Teks, imej dan pautan ===
Sebanyak mungkin, terjemahan ini mengekalkan kandungan dan gaya bahasa yang digunakan dalam buku sumber, akan tetapi terdapat juga sedikit perbezaan antaranya dengan buku sumber. Perbezaan ini tidak ketara dan kebanyakannya berpunca kerana perbezaan format yang digunakan: buku ini ditulis dalam format wiki yang menimbulkan ciri pemformatan tersendiri. Perbezaan ini tidak menjejaskan makna kandungan.

Sehubungan dengan itu sebanyak mungkin, istilah diterjemahkan ke dalam bahasa Melayu melainkan istilah yang digunakan dalam kod. Sekiranya istilah tidak dapat diterjemahkan, maksud harfiah akan berikan dalam kurungan.

Selain itu buku sumber juga memuatkan:

*''Imej''. Buku asal memuatkan imej yang tidak dimuatkan dalam versi ini.

*''Pautan luar''. Buku asal juga memuatkan banyak pautan luar. Terjemahan ini hanya memuatkan pautan luar yang difikirkan penting. Pautan luar diberikan sebaris dalam teks. Agar teks kelihatan kemas, pautan luar yang terdapat pada teks asal tetapi tidak dimuatkan dalam terjemahan ini diberikan pada nota kaki di bahagian akhir bab.  

*'' Pemformatan dan penampilan''. Pemformatan buku ini terbatas kepada pemformatan yang terdapat pada format wiki.

=== Resam tipografi ===

Kadang kala teks asal memerlukan penerangan lanjut. Ulasan atau nota penterjemah diberikan seperti berikut:

*&lt;b&gt;Nota:&lt;/b&gt; Ini nota pengarang teks sumber.

*{{XNote|Ini nota/ulasan penterjemah}}

*{{XNote|&lt;b&gt;Nota penterjemah:&lt;/b&gt; Ini juga nota penterjemah}}

* (P: ini ulasan penterjemah sebaris)

* Kod. Kod ditulis seperti berikut

&lt;pre&gt;
Ini kod 
&lt;/pre&gt;


[[Pengguna:Algazel|Algazel]] 2013-06-17

== Senarai penyumbang penterjemahan ==

Senarai penuh penyumbang penterjemahan dapat dilihat dengan mengikuti &lt;span class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[http://ms.wikibooks.org/w/index.php?title=Menyelami_HTML5&amp;action=history pautan ini] dan dengan melihat sejarah setiap bab buku.&lt;/span&gt;</text>
      <sha1>btwpm833w6t1n1vo0xqwecfdsmpg6we</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Menyelami HTML5/Prakata</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3429</id>
    <revision>
      <id>8337</id>
      <parentid>8219</parentid>
      <timestamp>2013-07-17T06:03:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kemas</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1327" xml:space="preserve">{{Navigate
| Book = Menyelami HTML5
| Curr = Prakata
| Prev = Prakata Penterjemah
| Next = Pengenalan:Lima Perkara Yang Anda Harus Tahu Berkaitan HTML5
}}
''Dive Into HTML5'' memerikan ciri-ciri yang dipilih khas daripada spesifikasi HTML5 dan piawai lain. Kami menggalakkan anda untuk [http://www.amazon.com/HTML5-Up-Running-Mark-Pilgrim/dp/0596806027 membeli buku cetak] &amp;mdash; — karya Mark Pilgrim yang bertajuk menarik &quot;HTML5: Up &amp; Running&quot; — diterbitkan atas kertas oleh O’Reilly, di bawah imprin Google Press. Maklum balas anda amat dialu-alukan, dan karya ini akan terus terdapat dalam talian di bawah lesen [http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/deed.ms CC-BY-3.0].

Edisi ''Dive Into HTML5'' ini dikembangkan oleh ''[https://github.com/diveintomark?tab=members diveintomark team]''. Kami bekerja keras untuk menambah dan mengemas kini kandungan, pautan, API, dan menyelenggara secara aktif sumber ini; menyegar dan menggambarkan HTML5 yang relevan dan yang mutakhir, sama seperti yang dilakukan Mark Pilgrim. Kami menyandarkan karya ini kepada cara yang ditetapkan Mark, dan kami membuat perubahan pada kandungan tapak ini. Kami tidak sama sekali mengatakan bahawa beliau mengendors kami ataupun penggunaan karyanya oleh kami. Kami berharap anda akan melakukan demikian.

Copyright MMIX–MMXI Mark Pilgrim</text>
      <sha1>tdfjy81fuvzo19nyjf7763554ox10rj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Menyelami HTML5/Pengenalan:Lima Perkara Yang Anda Harus Tahu Berkaitan HTML5</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3430</id>
    <revision>
      <id>8339</id>
      <parentid>8220</parentid>
      <timestamp>2013-07-17T06:21:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kemas</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6547" xml:space="preserve">{{Navigate
| Book = Menyelami HTML5
| Curr = Pengenalan:Lima Perkara Yang Anda Harus Tahu Berkaitan HTML5
| Prev = Prakata
| Next = Sejarah (Berat Sebelah) HTML5
}}

__NOTOC__
==1. Ia bukan sekelompok yang besar ==

Anda mungkin bertanya: &quot;Bagaimana dapat saya mengguna HTML5 jika pelayar-pelayar lama tidak menyokongnya?&quot; Namun soalan itu tidak berapa tepat; HTML5 ialah himpunan beberapa ciri. Jadi anda tidak dapat mengesan '' HTML5 support,'' (&quot;sokongan buat HTML5&quot;) kerana itu tidak membawa apa-apa makna. Akan tetapi anda dapat mengesan sokongan bagi ciri tertentu, seperti ''canvas'', video atau ''geolocation'' (pengecaman tempat mengikut lokasi geografi).

Anda mungkin berfikir bahawa HTML itu adalah tag dan tanda kurungan sudut. Itu sebahagian yang penting, tetapi ia bukan cerita sebenar. Spesifikasi HTML5 juga menetapkan bagaimana tanda kurungan sudut itu berinteraksi dengan JavaScript, melalui Model Objek Dokumen (''Document Object Model, DOM)''. HTML5 bukan sahaja menetapkan tag &lt;video&gt;; terdapat juga antara muka atur cara aplikasi (API) DOM (''DOM API'')  sepadan buat objek video dalam DOM tersebut. Anda dapat mengguna API ini bagi mengesan dokongan buat pelbagai format video, main video, jeda, bisu, jejak berapa banyak video sudah dimuat turun, dan perkara lain yang anda perlu bagi menimbulkan pengalaman pengguna yang kaya dengan tag &lt;video&gt; itu sendiri.

Bab 2 dan Lampiran A akan mengajar anda bagaimana mahu mengesan sokongan buat setiap ciri baharu HTML5.

==2. Anda tidak perlu buang apa-apa ==

Sama ada anda sukakannya atau tidak, anda tidak dapat menafikan bahawa HTML 4 adalah bahasa penanda yang paling berjaya. HTML5 memanjangkan kejayaan itu.  Anda tidak perlu membuang bahasa penanda yang sedia ada. Anda tidak perlu mempelajari semula perkara yang anda sudahpun tahu. Sekiranya aplikasi sesawang anda bekerja semalam dalam HTML 4, ia juga akan bekerja hari ini dalam HTML5. Noktah.

Baiklah, sekiranya anda mahu memperbaiki aplikasi sesawang anda, anda telah pergi ke tempat yang betul. Ini contoh kuat: HTML5 mendokong semua pengawal borang daripada HTML 4, akan tetapi ia juga memuatkan pengawal baharu input. Beberapa tambahan ini yang sudah lama diperlukan seperti lungsur dan pemilih hari bulan; yang lain pula lebih halus. Misalnya, jenis input e-mel kelihatan sama dengan kotak teks, akan tetapi pelayar peranti bimbit akan menyesuaikan kekunci skrin mereka agar lebih mudah menaip alamat-alamat e-mel. Pelayar-pelayar lama yang tidak mendokong jenis input e-mel akan menganggapnya sebagai medan teks biasa, dan borang akan bekerja tanpa perubahan pada bahasa penanda ataupun godaman skrip. Ini bermakna anda dapat memperbaiki borang-borang sesawang anda hari ini, mahupun sebilanagan pelawat anda masih terlekat dengan IE 6.

Baca semua perincian berkaitan borang HTML5 dalam Bab 9.

== 3. Amat mudah untuk mula ==

&quot;Menaik taraf&quot; kepada HTML5 semudah menukar ''doctype'' anda. Doctype seharusnya sudah hadir pada baris pertama setiap halaman HTML. Versi-versi HTML yang terdahulu memberi definisi banyak doctype, dan kadang agak sukar untuk memilih doctype yang betul. Dengan HTML5, hanya terdapat satu doctype:

&lt;nowiki&gt;
    &lt;!DOCTYPE html&gt; 
&lt;/nowiki&gt;

Menaik taraf ke doctype HTML5 tidak akan merosakkan penanda yang sedia ada oleh sebab unsur-unsur yang jumud yang ditetapkan dalam HTML 4 akan masih dipaparkan dalam HTML5. Akan tetapi HTML5 akan membolehkan anda untuk mengguna  &amp;ndash; dan mengesahkan &amp;ndash; unsur-unsur semantik baharu seperti: &lt;nowiki&gt;&lt;article&gt;,&lt;section&gt;, &lt;header&gt;, dan &lt;footer&gt;.&lt;/nowiki&gt; Anda akan mempelajari semua unsur baharu ini dalam Bab 3.

== 4. Ia sudahpun bekerja ==

Sama ada anda melukis pada kanvas, memain video, mereka borang yang lebih baik, atau membina aplikasi sesawang yang bekerja di luar talian, anda akan mendapati bahawa HTML5 sudahpun memiliki sokongan yang baik. Firefox, Safari, Chrome, Opera, dan pelayar peranti bimbit sudahpun mendokong kanvas  (Bab 4), video (Bab 5), ''geolocation'' (Bab 6), penstoran lokal (Bab 7), dan banyak lagi. Google sudah mendokong anotasi mikrodata (Bab 10). Malah, Microsoft pun — jarang sekali dikira sebagai pelopor dokongan piawai — mendokong kebanyakan ciri HTML5 dengan Internet Explorer 9.

Setiap bab buku ini memuatkan carta (yang sering ditemui) berkaitan keserasian pelayar. Tapi lebih penting, setiap bab mengandungi perbincangan terbuka tentang pilihan sekiranya anda perlu mendokong pelayar-pelayar tua. Ciri-ciri HTML5 seperti ''geolocation'' (Bab 6) dan video (Bab 5) pada mulanya disediakan oleh pemalam (''plug-in'') pelayar, seperti &quot;Gears&quot; atau &quot;Flash&quot;. Ciri-ciri lain, seperti kanvas (Bab 4), dapat dilagak dengan JavaScript. Buku ini akan mengajar anda bagaimana mahu mensasar ciri yang sedia ada pada pelayar, tanpa mengabaikan pelayar lama.

== 5. Ia berkekalan ==

Tim Berners-Lee mencipta jaringan sejagat pada awal 1990-an. Beliau kemudiannya mengasaskan W3C untuk bertidandak sebagai pemandu piawai-piawai sesawang, yang telah dilakukan organisasi itu selama 15 tahun. Di bawah ini ialah apa yang diperkatakan W3C tentang masa depan piawai sesawang pada bulan Julai 2009:

    {{quote|text=Pada hari ini Pengarah memaklumkan bahawa apabila piagam Kumpulan Kerja XHTML 2 (''XHTML 2 Working Group'') seperti direncanakan pada penghujung tahun 2009, piagam itu tidak akan dilanjutkan. Dengan berbuat demikian, dan dengan menambah sumber dalam Kumpulan Kerja HTML, W3C berharap dapat mempercepatkan kemajuan HTML5 dan menjernihkan kedudukan W3C tentang masa hadapan HTML.}}

[[HTML5]] akan kekal. Mari kita menyelaminya.

{{CSS:rendered|1= 
&lt;div  style=&quot;margin:5em 10% 10em 10%&gt;
&lt;h3 style=&quot;padding:0 5em 0 0; font-size: 1.2em; font-variant:small-caps; color:white; background-color: #000;&quot;&gt;Tahukah Anda?&lt;/h3&gt;

&lt;p style=&quot;padding:0.8em; 5em 0 0; margin-top:0;&quot;&gt; Bersama-sama dengan Google Press, O’Reilly mengedarkan buku ini dalam pelbagai format, termasuk kertas, ePub, Mobi, dan PDF bebas DRM. Edisi berbayar bertajuk &quot;HTML5: Up &amp; Running&quot;, dan dapat diperoleh sekarang. &lt;br /&gt;
&lt;br/&gt;
Jika anda meminati pengenalan ini dan ingin menzahirkan penghargaan anda, anda boleh membeli &quot;HTML5: Up &amp; Running&quot; melalui pautan afiliasi ini [ke Amazon, lihat Prakata] atau [http://oreilly.com/catalog/9780596806033 membeli edisi elektronik secara langsung daripada O’Reilly]. Anda akan mendapat buku dan saya akan mendapat sedikit wang. Saya tidak akan menerima sumbangan sumbangan secara langsung buat masa ini.
&lt;/p&gt;
&lt;/div&gt;
}}
{{Prognav|Menyelami HTML5|Prakata|Sejarah (Berat Sebelah) HTML5}}</text>
      <sha1>mphopvrzyszrch47093w45d1rl1jz9p</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Menyelami HTML5/Sejarah (Berat Sebelah) HTML5</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3431</id>
    <revision>
      <id>8346</id>
      <parentid>8221</parentid>
      <timestamp>2013-07-22T13:47:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>sunting kopi</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="39872" xml:space="preserve">{{Navigate
| Book = Menyelami HTML5
| Curr = Sejarah 
| Prev = Pengenalan:Lima Perkara Yang Anda Harus Tahu Berkaitan HTML5
| Next = Mengesan Ciri-ciri HTML5: Amat Mudah, Wahai Watson
}}

__TOC__

=No1. Bagaimana Kita Boleh Sampai Ke Sini?=

== Menyelam Masuk ==

Baru-baru ini, saya terserempak dengan petikan seorang pembangun Mozilla tentang keadaan tegang yang terdapat dalam penggubalan piawai sesawang:

{{quote|text=Implementasi dan spesifikasi terpaksa menari secara halus sesama sendiri. Anda tidak mahu implementasi dilakukan sebelum spesifikasi selesai, oleh sebab orang ramai akan mula bergantung pada perincian implementasi dan itu menghambat spesifikasi.  Namun, kita juga tidak mahu spesifikasi selesai sebelum terdapat implementasi dan pengalaman pengarang dengan implementasi-implementasi tersebut, kerana kita perlukan maklum balas. Terdapat ketegangan yang tidak dapat dielakkan di sini, akan tetapi kita perlu teruskan dengan harapan semua akan berkesudahan dengan baik.}} 

Ingat petikan ini dan benarkan saya menerangkan bagaimana HTML5 wujud.

==Jenis-jenis MIME== 

Buku ini berkaitan HTML5 dan bukannya versi HTML terdahulu, dan bukan apa jua versi XHTML. Namun, bagi memahami sejarah HTML5 dan motivasi-motivasi yang mendorongnya, kita perlu memahami beberapa perincian teknikal lebih dulu. Khususnya, jenis-jenis MIME.

Setiap kali pelayar sesawang anda meminta halaman, pelayan sesawang mengirim &quot;pengepala&quot; sebelum ia mengirim penanda laman sebenar. Pengepala-pengepala ini lazimnya tidak kelihatan, mahupun terdapat alat pembangunan sesawang yang dapat memperlihatkan pengepala sekiranya anda berminat. Namun pengepala penting oleh sebab pengepala ini akan memaklumkan pelayar bagaimana ia harus mentafsir bahasa penanda yang menyusul. Pengepala yang paling penting digelar ''Content-Type'', dan ia kelihatan begini:

   &lt;pre&gt; Content-Type: text/html&lt;/pre&gt;

&lt;code&gt;text/html&lt;/code&gt; dipanggil &quot;content type&quot; ataupun &quot;MIME type&quot; ([[w:jenis media Internet|jenis MIME]]) laman itu. Pengepala inilah satu-satunya yang menetapkan jenis sebenar sesuatu sumber dan dengan itu bagaimana ia harus dipaparkan. Imej memiliki jenis MIME sendiri (image/jpeg buat imej JPEG, image/png untuk imej PNG, dan seterusnya). Fail-fail JavaScript memiliki jenis MIME. Lembaran gaya CSS juga memiliki jenis MIME. Semua memiliki jenis MIME. Sesawang berfungsi atas jenis MIME.

Sudah tentu, realiti lebih rumit daripada itu. Generasi pertama pelayan sesawang (dan saya bercakap tentang pelayan web dari tahun 1993) tidak mengirim pengepala Content-Type kerana ia belum wujud lagi pada masa itu. (Ia tidak direka sehingga tahun 1994). Atas sebab-sebab keserasian yang bermula dari tahun 1993, beberapa pelayar web popular mengabaikan pengepala Content-Type dalam beberapa keadaan tertentu. (Ini disebut ''content sniffing'' harfiah, &quot;penghiduan kandungan&quot;). Namun sebagai congak am, semua yang pernah anda lihat dalam sesawang — laman HTML, imej, skrip, video, PDF, semua yang mempunyai URL — telah disarikan kepada anda dengan MIME type spesifik yang terkandung dalam pengepala Content-Type.

Jangan lupa apa yang telah diperkatakan. Kita akan melawatinya semula.

Penyimpangan panjang tentang bagaimana piawai dibuat.

Mengapa kita ada unsur &lt;img&gt;? Ini bukan soalan yang anda kita dengar setiap hari. Jelas sekali ada orang yang telah menciptanya. Perkara-perkara sedemikian tidak muncul begitu sahaja.  Setiap unsur, setiap atribut, setiap ciri HTML yang pernah kita guna — ada orang yang mencipta, menetapkan bagaimana ia harus bekerja, dan menulisnya. Mereka ini bukan tuhan, dan mereka tidak bebas daripada kesilapan. Mereka hanya manusia. Manusia pintar, memang betul. Tapi hanya manusia.

Satu daripada perkara hebat tentang piawai yang dibangunkan &quot;secara terbuka&quot; ialah kita boleh berundur ke masa lampau dan menjawab soalan-soalan demikian rupa. Perbincangan berlaku dalam senarai mel, yang selalunya diarkib dan dapat digelintar. Justeru saya mengambil keputusan untuk membuat sedikit &quot;arkeologi e-mel&quot; demi menjawab soalan, &quot;Mengapa kita ada unsur &lt;img&gt;?&quot; Saya terpaksa melangkah ke belakang sehingga ke satu waktu sebelum wujudnya satu organisasi yang dikenali sebagai World Wide Web Consortium (W3C). Saya pulang ke zaman terawal sesawang, satu waktu bila kita dapat kira bilangan pelayan web dengan dua belah tangan dan mungkin dua jari kaki.

Pada 25 Februari 1993, [http://1997.webhistory.org/www.lists/www-talk.1993q1/0182.html Marc Andreessen] menulis:

{{quote|text=
 &lt;p&gt;Saya ingin menyusulkan satu tag HTML pilihan yang baharu:&lt;/p&gt;
 &lt;p&gt;IMG &lt;/p&gt;
 &lt;p&gt; Argumen yang diperlukan ialah SRC=&quot;url&quot;.&lt;/p&gt;
 &lt;p&gt; Ini menamakan fail peta bit atau pixmap bagi pelayar untuk mencuba menariknya melalui sesawang dan mentafsirnya sebagai sebuah imej, dan dibenamkan dalam teks pada titik tag ditemui. &lt;/p&gt;
 &lt;p&gt; Satu contoh:
 &lt;p&gt;&lt;IMG SRC=&quot;file://foobar.com/foo/bar/blargh.xbm&quot;&gt;
 &lt;p&gt;(Tiada tag penutup; ini tag tunggal.)
 &lt;p&gt; Tag ini boleh dibenamkan dalam penambat seperti yang lain; apabila itu berlaku, ia menjadi ikon yang sensitif pada pengaktifan sama seperti penambat teks.
&lt;p&gt; Pelayar-pelayar harus diberi kebebasan tentang format imej mana yang mereka dokong. Xbm dan Xpm adalah format yang sesuai, misalnya. Jika pelayar tidak dapat mentafsir sesuatu format, ia dibenarkan melakukan apa yang ia suka (X Mosaic akan timbul sebagai peta bit lalai dan bertindak sebagai pemegang tempat).
&lt;p&gt; Ini adalah kefungsian wajib buat X Mosaic; kami sudah berjaya membuat ini bekerja, dan sekurang-kurangya kami akan menggunakannya pada tahap dalaman. Saya terbuka kepada cadangan bagaimana ini harus dikendali dalam HTML; jika anda mempunyai idea yang lebih baik daripada apa yang saya cadangkan, sila beritahu. Saya tahu ini format imej wrt kabur, tetapi saya tidak melihat pilihan selain daripada menyatakan &quot;biar pelayar melakukan apa yang ia mampu&quot; dan tunggu penyelesaian yang sempurna muncul (MIME, satu hari nanti, mungkin).
}}

Xbm dan Xpm adalah format grafik popular pada sistem-sistem Unix.

&quot;Mosaic&quot; adalah pelayar web yang terawal sekali. (&quot;X Mosaic&quot; merupakan versi yang bekerja dalam sistem-sistem Unix.) Apabila beliau menulis pesanan ini pada awal tahun 1993, Marc Andreessen belum lagi menubuhkan syarikat yang membuatnya masyhur, yakni Mosaic Communications Corporation, dan juga belum memulakan kerja ke atas produk perdana syarikat itu,  &quot;Mosaic Netscape.&quot; (Anda mungkin lebih mengenali perkara-perkara ini dengan nama-nama baharu, &quot;Netscape Corporation&quot; dan &quot;Netscape Navigator.&quot;)

&quot;MIME, satu hari nanti, mungkin&quot; ialah rujukan kepada rundingan kandungan, satu ciri HTTP &amp;ndash; sesuatu klien (misalnya pelayar sesawang) memberitahu pelayan (misalnya pelayan sesawang) apa jenis sumber yang didokongnya (misalnya image/jpeg) agar pelayan dapat memulangkan sesuatu dalam format yang dikehendaki klien. HTTP Asal telah ditetapkan pada tahun 1991 (satu-satunya versi yang diimplementasi pada Februari 1993) dan tidak memiliki cara bagi klien untuk memberitahu pelayan apa jenis imej yang didokong, justeru timbullah dilema yang dihadapi Marc.

Beberapa jam kemudian, Tony Johnson menjawab:
{{quote|text=
   &lt;p&gt; Saya ada sesuatu yang agak sama dengan Midas 2.0 (di masa ini digunakan di SLAC, dan dijadual untuk terbitan awam dalam masa terdekat), melainkan perbezaan dengan semua nama yang digunakan, dan ia juga mempunyai argumen tambahan NAME=&quot;name&quot;. Ia memiliki kefungsian yang hampir sama dengan tag yang anda usulkan, tag IMG. contoh:

   &lt;p&gt; &lt;ICON name=&quot;NoEntry&quot; href=&quot;http://note/foo/bar/NoEntry.xbm&quot;&gt;

    &lt;p&gt;The idea of the name parameter was to allow the browser to have a set of “built in” images. If the name matches a “built in” image it would use that instead of having to go out and fetch the image. The name could also act as a hint for “line mode” browsers as to what kind of a symbol to put in place of the image.

&lt;p&gt; Saya tidak berapa pedulikan parameter atau nama tag, akan tetapi lebih sesuai jika kita mengguna perkara yang sama. Saya tidak berapa pedulikan singkatan, yakni kenapa tidak IMAGE= dan SOURCE=. Saya agak lebih cenderung mengguna ICON kerana ia memberi implikasi bahawa IMEJ itu harus kecil, namun mungkin ia merupakan perkataan yang lampau sarat?
}}

Midas ada sebuah lagi pelayar sesawang awal, sezaman dengan X Mosaic. Ia pelayar silang platform; ia bekerja dengan kedua-dua Unix dan VMS. &quot;SLAC&quot; merujuk kepada ''Stanford Linear Accelerator Center'', sekarang dikenali sebagai ''SLAC National Accelerator Laboratory,'' yang menjadi hos kepada pelayan sesawang pertama di Amerika Syarikat (malah pelayan sesawang pertama di luar Eropah). Apabila Tony menulis pesananan ini, SLAC sudah menjadi orang lama dalam WWW, dengan menjadi hos kepada lima halaman sesawang dalam pelayan webnya selama 441 hari.

Tony meneruskan:

{{quote|text=
  &lt;p&gt; Sementara kita membincangkan tag-tag baharu, saya ada satu lagi tag yang agak sama, yang saya ingin didokongi Midas 2.0. Pada prinsipnya ia adalah:

  &lt;p&gt;  &lt;INCLUDE HREF=&quot;...&quot;&gt;

   &lt;p&gt; Tujuannya di sini adalah dokumen kedua dimuatkan sekali dengan dokumen pertama pada tempat di mana tag itu ditemui. Pada prinsipnya, dokumen yang dirujuk itu mungkin terdiri daripada apa sahaja, tetapi tujuan utamanya adalah untuk membenarkan imej (dalam kes ini disaiz secara sembarangan) dibenamkan ke dalam dokumen. Sekali lagi niatnya adalah apabila HTTP2 muncul format dokumen yang diselitkan itu boleh dirunding semula secara berasingan.
}}

&quot;HTTP2&quot; merujuk kepada Basic HTTP, menurut definisinya pada tahun 1992. Pada titik masa ini, pada awal tahun 1993, ia masih belum dilaksanakan. Draf yang dikenali sebagai &quot;HTTP2&quot; berubah dan akhirnya terpiawai sebagai &quot;HTTP 1.0&quot; (mahupun dalam masa tiga tahun kemudian).  HTTP 1.0 tidak memuatkan pengepala permintaan buat rundingan kandungan, juga dikenali sebagai &quot;MIME, satu hari nanti, mungkin&quot;.

Tony menyambung:

    An alternative I was considering was:

    &lt;A HREF=&quot;...&quot; INCLUDE&gt;See photo&lt;/A&gt;

    I don’t much like adding more functionality to the &lt;A&gt; tag, but the idea here is to maintain compatibility with browsers that can not honour the INCLUDE parameter. The intention is that browsers which do understand INCLUDE, replace the anchor text (in this case “See photo”) with the included document (picture), while older or dumber browsers ignore the INCLUDE tag completely. 

This proposal was never implemented, although the idea of providing text if an image is missing is an important accessibility technique that was missing from Marc’s initial &lt;IMG&gt; proposal. Years later, this feature was bolted on as the &lt;img alt&gt; attribute, which Netscape promptly broke by erroneously treating it as a tooltip.

A few hours after Tony posted his message, Tim Berners-Lee responded:

    I had imagined that figues would be reprented as

    &lt;a name=&quot;fig1&quot; href=&quot;fghjkdfghj&quot; REL=&quot;EMBED, PRESENT&quot;&gt;Figure &lt;/a&gt;

    where the relation ship values mean

    EMBED	 Embed this here when presenting it
    PRESENT	 Present this whenever the source document is presented

    Note that you can have various combinations of these, and if the browser doesn’t support either one, it doesn’t break.

    [I] see that using this as a method for selectable icons means nesting anchors. Hmmm. But I hadn’t wanted a special tag. 

This proposal was never implemented, but the rel attribute is still around.

Jim Davis added:

    It would be nice if there was a way to specify the content type, e.g.

    &lt;IMG HREF=&quot;http://nsa.gov/pub/sounds/gorby.au&quot; CONTENT-TYPE=audio/basic&gt;

    But I am completely willing to live with the requirement that I specify the content type by file extension. 

This proposal was never implemented, but Netscape did later add support for embedding of media objects with the &lt;embed&gt; element.

Jay C. Weber asked:

    While images are at the top of my list of desired medium types in a WWW browser, I don’t think we should add idiosyncratic hooks for media one at a time. Whatever happened to the enthusiasm for using the MIME typing mechanism? 

Marc Andreessen replied:

    This isn’t a substitute for the upcoming use of MIME as a standard document mechanism; this provides a necessary and simple implementation of functionality that’s needed independently from MIME. 

Jay C. Weber responded:

    Let’s temporarily forget about MIME, if it clouds the issue. My objection was to the discussion of “how are we going to support embedded images” rather than “how are we going to support embedded objections in various media”.

    Otherwise, next week someone is going to suggest ‘lets put in a new tag &lt;AUD SRC=&quot;file://foobar.com/foo/bar/blargh.snd&quot;&gt;‘ for audio.

    There shouldn’t be much cost in going with something that generalizes. 

With the benefit of hindsight, it appears that Jay’s concerns were well founded. It took a little more than a week, but HTML5 did finally add new &lt;video&gt; and &lt;audio&gt; elements.

Responding to Jay’s original message, Dave Raggett said:

    True indeed! I want to consider a whole range of possible image/line art types, along with the possibility of format negotiation. Tim’s note on supporting clickable areas within images is also important. 

Later in 1993, Dave Raggett proposed HTML+ as an evolution of the HTML standard. The proposal was never implemented, and it was superseded by HTML 2.0. HTML 2.0 was a “retro-spec,” which means it formalized features already in common use. “This specification brings together, clarifies, and formalizes a set of features that roughly corresponds to the capabilities of HTML in common use prior to June 1994.”

Dave later wrote HTML 3.0, based on his earlier HTML+ draft. Outside of the W3C’s own reference implementation, Arena, HTML 3.0 was never implemented, and it was superseded by HTML 3.2, another “retro-spec”: “HTML 3.2 adds widely deployed features such as tables, applets and text flow around images, while providing full backwards compatibility with the existing standard HTML 2.0.”

Dave later co-authored HTML 4.0, developed HTML Tidy, and went on to help with XHTML, XForms, MathML, and other modern W3C specifications.

Getting back to 1993, Marc replied to Dave:

    Actually, maybe we should think about a general-purpose procedural graphics language within which we can embed arbitrary hyperlinks attached to icons, images, or text, or anything. Has anyone else seen Intermedia’s capabilities wrt this? 

Intermedia was a hypertext project from Brown University. It was developed from 1985 to 1991 and ran on A/UX, a Unix-like operating system for early Macintosh computers.

The idea of a “general-purpose procedural graphics language” did eventually catch on. Modern browsers support both SVG (declarative markup with embedded scripting) and &lt;canvas&gt; (a procedural direct-mode graphics API), although the latter started as a proprietary extension before being “retro-specced” by the WHATWG.

Bill Janssen replied:

    Other systems to look at which have this (fairly valuable) notion are Andrew and Slate. Andrew is built with _insets_, each of which has some interesting type, such as text, bitmap, drawing, animation, message, spreadsheet, etc. The notion of arbitrary recursive embedding is present, so that an inset of any kind can be embedded in any other kind which supports embedding. For example, an inset can be embedded at any point in the text of the text widget, or in any rectangular area in the drawing widget, or in any cell of the spreadsheet. 

“Andrew” is a reference to the Andrew User Interface System (although at that time it was simply known as the Andrew Project).

Meanwhile, Thomas Fine had a different idea:

    Here’s my opinion. The best way to do images in WWW is by using MIME. I’m sure postscript is already a supported subtype in MIME, and it deals very nicely with mixing text and graphics.

    But it isn’t clickable, you say? Yes your right. I suspect there is already an answer to this in display postscript. Even if there isn’t the addition to standard postscript is trivial. Define an anchor command which specifies the URL and uses the current path as a closed region for the button. Since postscript deals so well with paths, this makes arbitrary button shapes trivial. 

Display Postscript was an on-screen rendering technology co-developed by Adobe and NeXT.

This proposal was never implemented, but the idea that the best way to fix HTML is to replace it with something else altogether still pops up from time to time.

Tim Berners-Lee, March 2, 1993:

    HTTP2 allows a document to contain any type which the user has said he can handle, not just registered MIME types. So one can experiment. Yes I think there is a case for postscript with hypertext. I don’t know whether display postcript has enough. I know Adobe are trying to establish their own postscript-based “PDF” which will have links, and be readable by their proprietory brand of viewers.

    I thought that a generic overlaying language for anchors (Hytime based?) would allow the hypertext and the graphics/video standards to evolve separately, which would help both.

    Let the IMG tag be INCLUDE and let it refer to an arbitrary document type. Or EMBED if INCLUDE sounds like a cpp include which people will expect to provide SGML source code to be parsed inline — not what was intended. 

HyTime was an early, SGML-based hypertext document system. It loomed large in early discussions of HTML, and later XML.

Tim’s proposal for an &lt;INCLUDE&gt; tag was never implemented, although you can see echoes of it in &lt;object&gt;, &lt;embed&gt;, and the &lt;iframe&gt; element.

Finally, on March 12, 1993, Marc Andreessen revisited the thread:

    Back to the inlined image thread again — I’m getting close to releasing Mosaic v0.10, which will support inlined GIF and XBM images/bitmaps, as mentioned previously. …

    We’re not prepared to support INCLUDE/EMBED at this point. … So we’re probably going to go with &lt;IMG SRC=&quot;url&quot;&gt; (not ICON, since not all inlined images can be meaningfully called icons). For the time being, inlined images won’t be explicitly content-type’d; down the road, we plan to support that (along with the general adaptation of MIME). Actually, the image reading routines we’re currently using figure out the image format on the fly, so the filename extension won’t even be significant. 

An unbroken line

I am extraordinarily fascinated with all aspects of this almost-19-year-old conversation that led to the creation of an HTML element that has been used on virtually every web page ever published. Consider:

pine tree

    HTTP still exists. HTTP successfully evolved from 0.9 into 1.0 and later 1.1. And still it evolves.
    HTML still exists. That rudimentary data format — it didn’t even support inline images! — successfully evolved into 2.0, 3.2, 4.0. HTML is an unbroken line. A twisted, knotted, snarled line, to be sure. There were plenty of “dead branches” in the evolutionary tree, places where standards-minded people got ahead of themselves (and ahead of authors and implementors). But still. Here we are, in 2012, and web pages from 1990 still render in modern browsers. I just loaded one up in the browser of my state-of-the-art Android mobile phone, and I didn’t even get prompted to “please wait while importing legacy format…”
    HTML has always been a conversation between browser makers, authors, standards wonks, and other people who just showed up and liked to talk about angle brackets. Most of the successful versions of HTML have been “retro-specs,” catching up to the world while simultaneously trying to nudge it in the right direction. Anyone who tells you that HTML should be kept “pure” (presumably by ignoring browser makers, or ignoring authors, or both) is simply misinformed. HTML has never been pure, and all attempts to purify it have been spectacular failures, matched only by the attempts to replace it.
    None of the browsers from 1993 still exist in any recognizable form. Netscape Navigator was abandoned in 1998 and rewritten from scratch to create the Mozilla Suite, which was then forked to create Firefox. Internet Explorer had its humble “beginnings” in “Microsoft Plus! for Windows 95,” where it was bundled with some desktop themes and a pinball game. (But of course that browser can be traced back further too.)
    Some of the operating systems from 1993 still exist, but none of them are relevant to the modern web. Most people today who “experience” the web do so on a PC running Windows 2000 or later, a Mac running Mac OS X, a PC running some flavor of Linux, or a handheld device like an iPhone. In 1993, Windows was at version 3.1 (and competing with OS/2), Macs were running System 7, and Linux was distributed via Usenet. (Want to have some fun? Find a graybeard and whisper “Trumpet Winsock” or “MacPPP.”)
    Some of the same people are still around and still involved in what we now simply call “web standards.” That’s after almost 20 years. And some were involved in predecessors of HTML, going back into the 1980s and before.
    Speaking of predecessors… With the eventual popularity of HTML and the web, it is easy to forget the contemporary formats and systems that informed its design. Andrew? Intermedia? HyTime? And HyTime was not some rinky-dink academic research project; it was an ISO standard. It was approved for military use. It was Big Business. And you can read about it yourself… on this HTML page, in your web browser. 

But none of this answers the original question: why do we have an &lt;img&gt; element? Why not an &lt;icon&gt; element? Or an &lt;include&gt; element? Why not a hyperlink with an include attribute, or some combination of rel values? Why an &lt;img&gt; element? Quite simply, because Marc Andreessen shipped one, and shipping code wins.

That’s not to say that all shipping code wins; after all, Andrew and Intermedia and HyTime shipped code too. Code is necessary but not sufficient for success. And I certainly don’t mean to say that shipping code before a standard will produce the best solution. Marc’s &lt;img&gt; element didn’t mandate a common graphics format; it didn’t define how text flowed around it; it didn’t support text alternatives or fallback content for older browsers. And 17 years later, we’re still struggling with content sniffing, and it’s still a source of crazy security vulnerabilities. And you can trace that all the way back, 17 years, through the Great Browser Wars, all the way back to February 25, 1993, when Marc Andreessen offhandedly remarked, “MIME, someday, maybe,” and then shipped his code anyway.

The ones that win are the ones that ship.

A timeline of HTML development from 1997 to 2004

In December 1997, the World Wide Web Consortium (W3C) published HTML 4.0 and promptly shut down the HTML Working Group. Less than two months later, a separate W3C Working Group published XML 1.0. A mere three months after that, the people who ran the W3C held a workshop called “Shaping the Future of HTML” to answer the question, “Has W3C given up on HTML?” This was their answer:

    In discussions, it was agreed that further extending HTML 4.0 would be difficult, as would converting 4.0 to be an XML application. The proposed way to break free of these restrictions is to make a fresh start with the next generation of HTML based upon a suite of XML tag-sets. 

The W3C re-chartered the HTML Working Group to create this “suite of XML tag-sets.” Their first step, in December 1998, was a draft of an interim specification that simply reformulated HTML in XML without adding any new elements or attributes. This specification later became known as “XHTML 1.0.” It defined a new MIME type for XHTML documents, application/xhtml+xml. However, to ease the migration of existing HTML 4 pages, it also included Appendix C, that “summarizes design guidelines for authors who wish their XHTML documents to render on existing HTML user agents.” Appendix C said you were allowed to author so-called “XHTML” pages but still serve them with the text/html MIME type.

Their next target was web forms. In August 1999, the same HTML Working Group published a first draft of XHTML Extended Forms. They set the expectations in the first paragraph:

    After careful consideration, the HTML Working Group has decided that the goals for the next generation of forms are incompatible with preserving backwards compatibility with browsers designed for earlier versions of HTML. It is our objective to provide a clean new forms model (“XHTML Extended Forms”) based on a set of well-defined requirements. The requirements described in this document are based on experience with a very broad spectrum of form applications. 

A few months later, “XHTML Extended Forms” was renamed “XForms” and moved to its own Working Group. That group worked in parallel with the HTML Working Group and finally published the first edition of XForms 1.0 in October 2003.

Meanwhile, with the transition to XML complete, the HTML Working Group set their sights on creating “the next generation of HTML.” In May 2001, they published the first edition of XHTML 1.1, that added only a few minor features on top of XHTML 1.0, but also eliminated the “Appendix C” loophole. Starting with version 1.1, all XHTML documents were to be served with a MIME type of application/xhtml+xml.

Everything you know about XHTML is wrong

Why are MIME types important? Why do I keep coming back to them? Three words: draconian error handling. Browsers have always been “forgiving” with HTML. If you create an HTML page but forget the &lt;/head&gt; tag, browsers will display the page anyway. (Certain tags implicitly trigger the end of the &lt;head&gt; and the start of the &lt;body&gt;.) You are supposed to nest tags hierarchically — closing them in last-in-first-out order — but if you create markup like &lt;b&gt;&lt;i&gt;&lt;/b&gt;&lt;/i&gt;, browsers will just deal with it (somehow) and move on without displaying an error message.

three birds laughing

As you might expect, the fact that “broken” HTML markup still worked in web browsers led authors to create broken HTML pages. A lot of broken pages. By some estimates, over 99% of HTML pages on the web today have at least one error in them. But because these errors don’t cause browsers to display visible error messages, nobody ever fixes them.

The W3C saw this as a fundamental problem with the web, and they set out to correct it. XML, published in 1997, broke from the tradition of forgiving clients and mandated that all programs that consumed XML must treat so-called “well-formedness” errors as fatal. This concept of failing on the first error became known as “draconian error handling,” after the Greek leader Draco who instituted the death penalty for relatively minor infractions of his laws. When the W3C reformulated HTML as an XML vocabulary, they mandated that all documents served with the new application/xhtml+xml MIME type would be subject to draconian error handling. If there was even a single well-formedness error in your XHTML page — such as forgetting the &lt;/head&gt; tag or improperly nesting start and end tags — web browsers would have no choice but to stop processing and display an error message to the end user.

This idea was not universally popular. With an estimated error rate of 99% on existing pages, the ever-present possibility of displaying errors to the end user, and the dearth of new features in XHTML 1.0 and 1.1 to justify the cost, web authors basically ignored application/xhtml+xml. But that doesn’t mean they ignored XHTML altogether. Oh, most definitely not. Appendix C of the XHTML 1.0 specification gave the web authors of the world a loophole: “Use something that looks kind of like XHTML syntax, but keep serving it with the text/html MIME type.” And that’s exactly what thousands of web developers did: they “upgraded” to XHTML syntax but kept serving it with a text/html MIME type.

Even today, millions of web pages claim to be XHTML. They start with the XHTML doctype on the first line, use lowercase tag names, use quotes around attribute values, and add a trailing slash after empty elements like &lt;br /&gt; and &lt;hr /&gt;. But only a tiny fraction of these pages are served with the application/xhtml+xml MIME type that would trigger XML’s draconian error handling. Any page served with a MIME type of text/html — regardless of doctype, syntax, or coding style — will be parsed using a “forgiving” HTML parser, silently ignoring any markup errors, and never alerting end users (or anyone else) even if the page is technically broken.

XHTML 1.0 included this loophole, but XHTML 1.1 closed it, and the never-finalized XHTML 2.0 continued the tradition of requiring draconian error handling. And that’s why there are billions of pages that claim to be XHTML 1.0, and only a handful that claim to be XHTML 1.1 (or XHTML 2.0). So are you really using XHTML? Check your MIME type. (Actually, if you don’t know what MIME type you’re using, I can pretty much guarantee that you’re still using text/html.) Unless you’re serving your pages with a MIME type of application/xhtml+xml, your so-called “XHTML” is XML in name only.

A competing vision

In June 2004, the W3C held the Workshop on Web Applications and Compound Documents. Present at this workshop were representatives of three browser vendors, web development companies, and other W3C members. A group of interested parties, including the Mozilla Foundation and Opera Software, gave a presentation on their competing vision of the future of the web: an evolution of the existing HTML 4 standard to include new features for modern web application developers.

    The following seven principles represent what we believe to be the most critical requirements for this work.

    Backwards compatibility, clear migration path
        Web application technologies should be based on technologies authors are familiar with, including HTML, CSS, DOM, and JavaScript.
        Basic Web application features should be implementable using behaviors, scripting, and style sheets in IE6 today so that authors have a clear migration path. Any solution that cannot be used with the current high-market-share user agent without the need for binary plug-ins is highly unlikely to be successful.
    Well-defined error handling
        Error handling in Web applications must be defined to a level of detail where User Agents do not have to invent their own error handling mechanisms or reverse engineer other User Agents’.
    Users should not be exposed to authoring errors
        Specifications must specify exact error recovery behaviour for each possible error scenario. Error handling should for the most part be defined in terms of graceful error recovery (as in CSS), rather than obvious and catastrophic failure (as in XML).
    Practical use
        Every feature that goes into the Web Applications specifications must be justified by a practical use case. The reverse is not necessarily true: every use case does not necessarily warrant a new feature.
        Use cases should preferably be based on real sites where the authors previously used a poor solution to work around the limitation.
    Scripting is here to stay
        But should be avoided where more convenient declarative markup can be used.
        Scripting should be device and presentation neutral unless scoped in a device-specific way (e.g. unless included in XBL).
    Device-specific profiling should be avoided
        Authors should be able to depend on the same features being implemented in desktop and mobile versions of the same UA.
    Open process
        The Web has benefited from being developed in an open environment. Web Applications will be core to the web, and its development should also take place in the open. Mailing lists, archives and draft specifications should continuously be visible to the public.

In a straw poll, the workshop participants were asked, “Should the W3C develop declarative extension to HTML and CSS and imperative extensions to DOM, to address medium level Web Application requirements, as opposed to sophisticated, fully-fledged OS-level APIs? (proposed by Ian Hickson, Opera Software)” The vote was 11 to 8 against. In their summary of the workshop, the W3C wrote, “At present, W3C does not intend to put any resources into the third straw-poll topic: extensions to HTML and CSS for Web Applications, other than technologies being developed under the charter of current W3C Working Groups.”

Faced with this decision, the people who had proposed evolving HTML and HTML forms had only two choices: give up, or continue their work outside of the W3C. They chose the latter and registered the whatwg.org domain, and in June 2004, the WHAT Working Group was born.

WHAT Working Group?

big sandwich

What the heck is the WHAT Working Group? I’ll let them explain it for themselves:

    The Web Hypertext Applications Technology Working Group is a loose, unofficial, and open collaboration of Web browser manufacturers and interested parties. The group aims to develop specifications based on HTML and related technologies to ease the deployment of interoperable Web Applications, with the intention of submitting the results to a standards organisation. This submission would then form the basis of work on formally extending HTML in the standards track.

    The creation of this forum follows from several months of work by private e-mail on specifications for such technologies. The main focus up to this point has been extending HTML4 Forms to support features requested by authors, without breaking backwards compatibility with existing content. This group was created to ensure that future development of these specifications will be completely open, through a publicly-archived, open mailing list. 

The key phrase here is “without breaking backward compatibility.” XHTML (minus the Appendix C loophole) is not backwardly compatible with HTML. It requires an entirely new MIME type, and it mandates draconian error handling for all content served with that MIME type. XForms is not backwardly compatible with HTML forms, because it can only be used in documents that are served with the new XHTML MIME type, which means that XForms also mandates draconian error handling. All roads lead to MIME.

Instead of scrapping over a decade’s worth of investment in HTML and making 99% of existing web pages unusable, the WHAT Working Group decided to take a different approach: documenting the “forgiving” error-handling algorithms that browsers actually used. Web browsers have always been forgiving of HTML errors, but nobody had ever bothered to write down exactly how they did it. NCSA Mosaic had its own algorithms for dealing with broken pages, and Netscape tried to match them. Then Internet Explorer tried to match Netscape. Then Opera and Firefox tried to match Internet Explorer. Then Safari tried to match Firefox. And so on, right up to the present day. Along the way, developers burned thousands and thousands of hours trying to make their products compatible with their competitors’.

If that sounds like an insane amount of work, that’s because it is. Or rather, it was. It took five years, but (modulo a few obscure edge cases) the WHAT Working Group successfully documented how to parse HTML in a way that is compatible with existing web content. Nowhere in the final algorithm is there a step that mandates that the HTML consumer should stop processing and display an error message to the end user.

While all that reverse-engineering was going on, the WHAT working group was quietly working on a few other things, too. One of them was a specification, initially dubbed Web Forms 2.0, that added new types of controls to HTML forms. (You’ll learn more about web forms in A Form of Madness.) Another was a draft specification called “Web Applications 1.0,” that included major new features like a direct-mode drawing canvas and native support for audio and video without plugins.

Back to the W3C

cat and dog holding an umbrella

For two and a half years, the W3C and the WHAT Working Group largely ignored each other. While the WHAT Working Group focused on web forms and new HTML features, the W3C HTML Working Group was busy with version 2.0 of XHTML. But by October 2006, it was clear that the WHAT Working Group had picked up serious momentum, while XHTML 2 was still languishing in draft form, unimplemented by any major browser. In October 2006, Tim Berners-Lee, the founder of the W3C itself, announced that the W3C would work together with the WHAT Working Group to evolve HTML.

    Some things are clearer with hindsight of several years. It is necessary to evolve HTML incrementally. The attempt to get the world to switch to XML, including quotes around attribute values and slashes in empty tags and namespaces all at once didn’t work. The large HTML-generating public did not move, largely because the browsers didn’t complain. Some large communities did shift and are enjoying the fruits of well-formed systems, but not all. It is important to maintain HTML incrementally, as well as continuing a transition to well-formed world, and developing more power in that world.

    The plan is to charter a completely new HTML group. Unlike the previous one, this one will be chartered to do incremental improvements to HTML, as also in parallel xHTML. It will have a different chair and staff contact. It will work on HTML and xHTML together. We have strong support for this group, from many people we have talked to, including browser makers.

    There will also be work on forms. This is a complex area, as existing HTML forms and XForms are both form languages. HTML forms are ubiquitously deployed, and there are many implementations and users of XForms. Meanwhile, the Webforms submission has suggested sensible extensions to HTML forms. The plan is, informed by Webforms, to extend HTML forms. 

One of the first things the newly re-chartered W3C HTML Working Group decided was to rename “Web Applications 1.0” to “HTML5.” And here we are, diving into HTML5.

Postscript

In October 2009, the W3C shut down the XHTML 2 Working Group and issued this statement to explain their decision:

    When W3C announced the HTML and XHTML 2 Working Groups in March 2007, we indicated that we would continue to monitor the market for XHTML 2. W3C recognizes the importance of a clear signal to the community about the future of HTML.

    While we recognize the value of the XHTML 2 Working Group’s contributions over the years, after discussion with the participants, W3C management has decided to allow the Working Group’s charter to expire at the end of 2009 and not to renew it. 

The ones that win are the ones that ship.

Further Reading

    The History of the Web, an old draft by Ian Hickson
    HTML/History, by Michael Smith, Henri Sivonen, and others
    A Brief History of HTML, by Scott Reynen 

This has been “How Did We Get Here?” The full table of contents has more if you’d like to keep reading.
Did You Know?

    In association with Google Press, O’Reilly is distributing this book in a variety of formats, including paper, ePub, Mobi, and DRM-free PDF. The paid edition is called “HTML5: Up &amp; Running,” and it is available now. This chapter is included in the paid edition.

    If you liked this chapter and want to show your appreciation, you can buy “HTML5: Up &amp; Running” with this affiliate link or buy an electronic edition directly from O’Reilly. You’ll get a book, and I’ll get a buck. I do not currently accept direct donations. 

Copyright MMIX–MMXI Mark Pilgrim</text>
      <sha1>rm3e37c2vg0rg7irb27rs3pfr7cgkxa</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Navigate</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3432</id>
    <revision>
      <id>8131</id>
      <parentid>8129</parentid>
      <timestamp>2013-06-18T02:15:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>ubah + kecilkan saiz fon</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="849" xml:space="preserve">{| class=&quot;noprint&quot; style=&quot;margin:0.5em auto; font-size:0.75em; border:0px; background:#aaaaaa; border-spacing:1px; text-align:center; width:90%;&quot;
 |-
 | style=&quot;padding:0.25em; background:#6699dd;&quot; colspan=&quot;3&quot; | '''[[{{{Book|{{FULLBOOKNAME}}}}}|&lt;span style=&quot;color:#ddddff;&quot;&gt;{{{Book|{{FULLBOOKNAME}}}}}&lt;/span&gt;]]'''
 |- style=&quot;background:white;&quot;
 | style=&quot;width:30%; padding:0.25em;&quot; | {{#if:{{{Prev|}}} |'''[[{{{Book|{{FULLBOOKNAME}}}}}/{{{Prev}}}|{{{PrevText|{{{Prev}}}}}}]]'''}}
 | style=&quot;width:40%; padding:0.25em;&quot; | '''{{{Curr|{{SUBPAGENAME}}}}}'''
 | style=&quot;width:30%; padding:0.25em;&quot; | {{#if:{{{Next|}}} |'''[[{{{Book|{{FULLBOOKNAME}}}}}/{{{Next}}}|{{{NextText|{{{Next}}}}}}]]'''}}
 |}
&lt;includeonly&gt;{{#ifeq:{{{example|no}}}|no|[[Category:{{{Book|{{FULLBOOKNAME}}}}}|{{FULLCHAPTERNAME}}]]}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;{{documentation}}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>kpnhzm8mkjr5zarlw68adxm3i36iqyn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Navigate/doc</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3433</id>
    <revision>
      <id>8130</id>
      <timestamp>2013-06-18T02:05:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>Doku</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2012" xml:space="preserve">{{Documentation subpage}}
&lt;!-- PLEASE ADD CATEGORIES AND INTERWIKIS AT THE BOTTOM OF THIS PAGE --&gt;

=== Usage ===
This template takes six optional variables.

{| style=&quot;width:100%&quot;
 ! style=&quot;width: 50%&quot; | MediaWiki syntax !! Displays as
 |-
 | &lt;pre style=&quot;border:0px&quot;&gt;{{Navigate
 | Book = Geometry for Elementary School
 | Curr = Introduction
 | Next = Our tools: Ruler and compass}}&lt;/pre&gt;
 | {{Navigate|Book=Geometry for Elementary School|Curr=Introduction||Next=Our tools: Ruler and compass|example=yes}}
 |-
 | &lt;pre  style=&quot;border:0px&quot;&gt;{{Navigate
 | Book = Geometry for Elementary School
 | Curr = Copying a triangle
 | Prev = Copying a line segment
 | Next = Copying an angle}}&lt;/pre&gt;
 | {{Navigate|Book=Geometry for Elementary School|Curr=Copying a triangle|Prev=Copying a line segment|Next=Copying an angle|example=yes}}
 |-
 | &lt;pre  style=&quot;border:0px&quot;&gt;{{Navigate
 | Book = Geometry for Elementary School
 | Curr = Copying a triangle
 | Prev = Copying a line segment
 | Next = Copying an angle}}
 | PrevText = Prev: Copying a line segment
 | NextText = Next: Copying an angle}}&lt;/pre&gt;
 | {{Navigate|Book=Geometry for Elementary School|Curr=Copying a triangle|Prev=Copying a line segment|PrevText=Prev: Copying a line segment|Next=Copying an angle|NextText=Next: Copying an angle|example=yes}}
 |-
 | &lt;pre  style=&quot;border:0px&quot;&gt;{{Navigate
 | Book = Geometry for Elementary School
 | Curr = Angles
 | Prev = Lines}}&lt;/pre&gt;
 | {{Navigate|Book=Geometry for Elementary School|Curr=Angles|Prev=Lines|example=yes}}
 |}

Note that the &lt;code&gt;Book&lt;/code&gt; and &lt;code&gt;Curr&lt;/code&gt; variables default to the book and current sub-page names, respectively. Most cases should not require setting these.

Note that the &lt;code&gt;PrevText&lt;/code&gt; and &lt;code&gt;NextText&lt;/code&gt; variables override the default display of the target so an alternative text may be substituted.
&lt;includeonly&gt;
&lt;!-- CATEGORIES AND INTERWIKIS HERE, THANKS --&gt;
[[Category:Navigational templates|{{PAGENAME}}]]
[[Category:Exclude in print|{{PAGENAME}}]]
&lt;/includeonly&gt;</text>
      <sha1>00l26d6j9f89jm11mcb2ymx1gdga3ap</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Menyelami HTML5/Apa Maksudnya Semua Ini?</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3435</id>
    <revision>
      <id>8358</id>
      <parentid>8357</parentid>
      <timestamp>2013-08-01T01:27:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>format</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="55667" xml:space="preserve">{{Navigate
| Book = Menyelami HTML5
| Curr = Apa maksudnya Semua Ini?
| Prev = Mengesan Ciri-ciri HTML5: Amat Mudah, Wahai Watson
| Next = Mari Kita Gelarnya Permukaan Lukisan
}}

=Apa maksudnya Semua Ini?=

== Menyelam Masuk ==

Bab ini akan mengambil sebuah halaman HTML, yang tidak ada apa jua kecacatan, dan memperbaikinya. Ada bahagian yang akan menjadi pendek. Ada yang menjadi lebih panjang. Semua akan menjadi semantik. Ia akan mengagumkan. 

[http://diveintohtml5.info/examples/blog-original.html Ini laman] yang dimaksudkan. Pelajarinya. Hayatinya. Minatinya. Bukanya dengan tab baharu dan jangan pulang ke mari sehinggalah anda memetik &quot;Lihat Sumber&quot; sekurang-kurangnya sekali.

Ini disebut &quot;doctype.&quot; Ada sejarah panjang — dan ilmu hitam — di belakang doctype. Semasa mereka membangunkan  Internet Explorer 5 untuk Mac, para pembangun di Microsoft terserempak masalah yang mengejutkan. Versi pelayar yang bakal diedarkan mereka memiliki dokongan yang lebih sempurna buat piawai hinggakan halaman-halaman lama tidak dapat dipaparkan dengan betul. Atau, dalam kata lain, halaman-halaman tersebut dipaparkan dengan betul (mengikuti spesifikasi), akan tetapi orang ramai mengharapkan laman tersebut dipaparkan secara tidak betul. Halaman-halaman itu sendiri telah ditulis berdasarkan &quot;keanehan&quot; (''quirks'') pelayar-pelayar utama masa itu, khususnya Netscape 4 dan Internet Explorer 4. IE5/Mac terlalu maju sehinggakan ia sebenarnya merosakkan sesawang.

Microsoft muncul dengan penyelesaian baharu. Sebelum menampilkan sesuatu halaman, IE5/Mac melihat &quot;doctype,&quot; yang secara tipikalnya dijumpai pada baris pertama sumber HTML (sebelum unsur &lt;html&gt;). Halaman-halaman lama (yang bergantung paparannya pada keanehan paparan pelayar lama) selalunya tidak mempunyai doctype langsung.  IE5/Mac menampilkan halaman-halaman ini sama seperti yang dilakukan pelayar-pelayar lama. Bagi &quot;menghidupkan&quot; dokongan bagi piawai baharu, pengarang halaman sesawang perlu ''opt-in'' (&quot;memilih masuk&quot;), dengan membekalkan doctype yang betul sebelum unsur &lt;html&gt;.

Idea ini merebak dengan cepat, dan tidak lama kemudian, semua pelayar utama memiliki dua mod: ''quirks mode'' (&quot;mod aneh&quot; ) dan ''standards mode'' (&quot;mod piawai&quot;). Seperti biasa, memandangkan kita bercakap tentang sesawang, keadaan menjadi kelam kabut.  Apabila Mozilla cuba mengedarkan versi 1.1 pelayar mereka, mereka mendapati bahawa terdapat laman yang dipaparkan dalam &quot;mod piawai&quot; yang sebenarnya bergantung kepada satu keanehan yang spesifik. Mozilla baru sahaja membetulkan enjin penampilnya untuk menyingkirkan keanehan ini, dan beribu halaman menjadi rosak sekali gus. Maka wujudlah &amp;ndash; dan ini bukan rekaan saya &amp;ndash; ''almost standards mode'' (&quot;mod hampir piawai&quot;).

Dalam karyanya yang amat berpengaruh, bertajuk ''Activating Browser Modes with Doctype'' (&quot;Menghidupkan Mod Pelayar dengan Doctype&quot;), Henri Sivonen memberikan ringkasan mod-mod yang berbeza:

;''Quirks Mode''
Dalam mod aneh, pelayar melanggar spesifikasi kontemporari format Sesawang dengan tujuan untuk mengelak daripada &quot;merosakkan&quot; laman yang dikarang mengikut amalan yang terdapat pada hujung tahun 1990-an.
;''Standards Mode''
Dalam mod piawai, pelayar-pelayar cuba untuk memberi dokumen yang menuruti spesifikasi paparan yang betul terbatas kepada kebolehan sesuatu pelayar itu.  HTML5 menggelar mod ini ''no quirks mode'' (&quot;mod tanpa keanehan&quot;). 
;''Almost Standards Mode''
Firefox, Safari, Chrome, Opera (semenjak 7.5) dan IE8 juga mempunyai mod yang dikenali sebagai ''Almost Standards mode'' (&quot;mod Hampir Piawai&quot;), yang melaksanakan pensaizan menegak sel jadual secara tradisional, dan tidak dengan ketat mengikuti spesifikasi CSS2. HTML5 menggelar mod ini ''limited quirks mode'' (&quot;mod aneh terbatas&quot;). 

(Anda seharusnya membaca rencana Henri sepenuhnya, kerana saya hanya meringkaskan penulisan tersebut.  Mahupun dengan IE5/Mac, terdapat beberapa doctype lama yang tidak diambil kira bagi tujuan memilih masuk dokongan piawai. Dengan peredaran masa, senarai keanehan bertambah, dan begitu juga senarai doctype yang mencetuskan &quot;mod aneh&quot;. Kali terakhir saya cuba mengiranya, terdapat lima doctype yang mencetuskan ''almost standards mode,'' dan 73 yang mencetuskan ''quirks mode.'' Namun berkemungkinan ada yang saya terlepas pandang, dan saya tidak mahu bercakap tentang perkara gila yang dilakukan Internet Explorer 8 untuk menukar mod &amp;ndash; empat — empat! — mod paparan yang berbeza.  Ini carta alir. Bunuhnya. Bunuhnya dengan api).

Baiklah. di mana kita tadi? Oh ya, bersama doctype:

&lt;pre&gt;
&lt;!DOCTYPE html
          PUBLIC &quot;-//W3C//DTD XHTML 1.0 Strict//EN&quot;
          &quot;http://www.w3.org/TR/xhtml1/DTD/xhtml1-strict.dtd&quot;&gt;
&lt;/pre&gt;

Ini adalah satu daripada 15 doctype yang mencetuskan ''standards mode'' dalam kesemua pelayar moden. Tidak ada apa celanya. Jika anda suka, anda boleh menyimpannya. Atau anda boleh menukarnya kepada doctype HTML5, yang lebih pendek dan manis dan yang juga akan mencetuskan ''standards mode'' dengan semua pelayar moden.

Ini doctype HTML5:

&lt;pre&gt;
&lt;!DOCTYPE html&gt;
&lt;/pre&gt;

Itu saja. Hanya 15 aksara. Amat senang, anda boleh menaipnya secara insani tanpa membuat kesilapan.

== Unsur Akar ==

Sebuah halaman HTML merupakan sebuah siri unsur-unsur yang bersarang. struktur keseluruhan halaman menyerupai sebatang pokok. Beberapa unsur merupakan &quot;saudara&quot;, sama seperti ranting yang tumbuh dari batang pokok. Beberapa unsur pula merupakan &quot;anak&quot; unsur lain, sama seperti sebuah ranting kecil yang tumbuh daripada ranting yang lebih besar. (Cara terbalik pun betul; sesuatu unsur yang mengandungi unsur-unsur lain digelar nod &quot;induk&quot; unsur-unsur anaknya, dan &quot;moyang&quot; cucunya).  Unsur yang tidak mempunyai anak digelar nod &quot;daun&quot;. Unsur yang paling luar, yang merupakan moyang kepada kesemua unsur lain yang terkandung dalam halaman, digelar &quot;unsur akar&quot; ataupun ''root element'' Unsur akar laman HTML senantiasa &lt;html&gt;.

Dalam laman contoh, unsur akar kelihatan sedemikian:

&lt;pre&gt;
&lt;html xmlns=&quot;http://www.w3.org/1999/xhtml&quot;
      lang=&quot;en&quot;
      xml:lang=&quot;en&quot;&gt;
&lt;/pre&gt;

Tidak ada cela dengan penanda ini. sekali lagi, jika anda suka, anda boleh menyimpannya. Ia adalah HTML5 sah. Akan tetapi beberapa bahagian tidak diperlukan dengan HTML5 dan anda dapat mengurangkan bait dengan membuang bahagian-bahagian itu.

Perkara pertama yang akan dibincangkan ialah atribut &quot;xmlns&quot;. Ini peninggalan XHTML 1.0. Ia mengatakan bahawa unsur dalam laman ini terletak di dalam ruang nama XHTML, &quot;http://www.w3.org/1999/xhtml&quot;.  Tetapi unsur-unsur HTML5 senantiasa berada di dalam ruang nama tersebut, justeru anda tidak perlu mengisytiharnya secara tersurat. Laman HTML5 akan bekerja macam biasa dengan semua pelayar, sama ada atribut ini hadir atau tidak.

Membuang atribut xmlns meninggalkan kita dengan unsur akar ini:
&lt;pre&gt;
&lt;html lang=&quot;en&quot; xml:lang=&quot;en&quot;&gt;
&lt;/pre&gt;

Dua atribut ini, &lt;code&gt;lang&lt;/code&gt; dan &lt;code&gt;xml:lang&lt;/code&gt;, memberi definisi bahasa halaman HTML ini. (&quot;en&quot; ialah untuk bahasa Inggeris. Tidak menulis dalam bahasa Inggeris? Cari kod bahasa anda.) Mengapa terdapat dua atribut buat benda yang sama? Sekali lagi, ini ialah peninggalan XHTML. Hanya atribut &lt;code&gt;lang&lt;/code&gt; yang berkesan dengan HTML5. Anda boleh simpan atribut &lt;code&gt;xml:lang&lt;/code&gt; jika anda suka tetapi, jika anda berbuat demikian, anda perlu pastikan yang ia mengandungi nilai yang sama dengan atribut &lt;code&gt;lang&lt;/code&gt;.

Bagi memudahkan perpindahan ke dan daripada XHTML, para pengarang boleh menetapkan sebuah atribut tanpa ruang nama dan awalan, dan dengan nama lokal harfiah &quot;xml:lang&quot; pada unsur HTML dalam dokumen HTML, akan tetapi hanya perlu ditetapkan sekiranya atribut &quot;lang&quot; tanpa ruang nama juga ditetapkan, dan kedua-dua atribut perlu memiliki nilai yang sama apabila dibandingkan cara yang tidak mengambil kira kes ASCII. Atribut yang tidak memiliki ruang nama dan dengan nama lokal harfiah &quot;xml:lang&quot; tidak memiliki kesan terhadap pemprosesan bahasa.

Anda sudah bersedia untuk mengabaikannya? OK, lepaskan saja. Pergi, pergi... hilang! Dan sekarang kita tinggal dengan unsur akar:

&lt;pre&gt;
&lt;html lang=&quot;en&quot;&gt;
&lt;/pre&gt;

Itu sahaja yang perlu perkatakan tentang itu.

== Unsur &lt;head&gt; ==

Anak pertama unsur akar lazimnya unsur &lt;head&gt;. Unsur &lt;head&gt; mengandungi metadata &amp;ndash; maklumat berkaitan halaman, bukan badan halaman itu sendiri.  (Badan halaman, dan ini tidak mengejutkan, terkandung dalam unsur &lt;body&gt;). Dengan sendirinya, unsur &lt;head&gt; itu sendiri agak membosankan, dan tidak berubah dalam cara yang menarik dalam HTML5. Perkara yang penting terkandung dalam unsur &lt;head&gt;. Dan untuk itu, kita kalih semula kepada laman contoh kita:

&lt;pre&gt;
&lt;head&gt;
  &lt;meta http-equiv=&quot;Content-Type&quot; content=&quot;text/html; charset=utf-8&quot; /&gt;
  &lt;title&gt;Weblog saya&lt;/title&gt;
  &lt;link rel=&quot;stylesheet&quot; type=&quot;text/css&quot; href=&quot;style-original.css&quot; /&gt;
  &lt;link rel=&quot;alternate&quot; type=&quot;application/atom+xml&quot;
                        title=&quot;Suapan Weblog saya&quot;
                        href=&quot;/feed/&quot; /&gt;
  &lt;link rel=&quot;search&quot; type=&quot;application/opensearchdescription+xml&quot;
                        title=&quot;Gelintar Weblog saya&quot;
                        href=&quot;opensearch.xml&quot;  /&gt;
  &lt;link rel=&quot;shortcut icon&quot; href=&quot;/favicon.ico&quot; /&gt;
&lt;/head&gt;
&lt;/pre&gt;

Mula-mula sekali: unsur &lt;meta&gt;.

== Pengekodan Aksara ==

Apabila kita berfikir tentang &quot;teks&quot;, berkemungkinan besar kita membayangkan &quot;aksara dan simbol yang saya lihat pada skrin komputer saya.&quot;  Akan tetapi komputer tidak mengendali aksara dan simbol; komputer mengendali bit dan bait. Setiap cebisan teks yang pernah kita lihat pada skrin komputer sebenarnya distor dalam pengekodan aksara tertentu. Terdapat beratus pengekodan aksara, sebahagiannya dioptimumkan untuk bahasa tertentu seperti bahasa Rusia, atau Cina atau Inggeris, dan yang lain yang boleh digunakan untuk pelbagai bahasa. Secara kasar, pengekodan aksara menyediakan pemetaan antara benda yang kita lihat pada skrin dan benda yang sebenarnya distor oleh komputer dalam ingatan dan dalam cakera.

Sebenarnya, ia lebih rumit daripada itu. Aksara yang sama mungkin kelihatan dalam banyak pengekodan, akan tetapi setiap pengekodan mungkin menggunakan jujukan bait berbeza untuk menstor aksara itu dalam ingatan atau cakera.  Jadi, kita boleh pengekodan aksara sebagai sejenis kunci nyahsulit buat teks. Apabila seseorang itu memberi kita jujukan bait dan mendakwa ia &quot;teks&quot;, kita perlu tahu apa jenis pengekodan aksara yang digunakan agar kita dapat menyahsulit bait ke dalam aksara dan memaparnya (atau memproses, atau melakukan tindakan lain).

Jadi, bagaimana pelayar menetapkan pengekodan aksara strim bait yang dikirim pelayan sesawang? Terima kasih kerana bertanya. Jika anda biasa dengan pengepala HTTP, akan mungkin telah terserempak dengan pengepala seperti berikut:

&lt;pre&gt;
Content-Type: text/html; charset=&quot;utf-8&quot;
&lt;/pre&gt;

Secara ringkas, ini menyatakan bahawa pelayan sesawang berkira bahawa ia mengirimkan kita sebuah dokumen HTML, dan bahawa ia fikir yang dokumen itu menggunakan pengekodan aksara UTF-8. Malangnya, dalam sup hebat Sesawang Sejagat, tidak ramai pengarang yang sebenarnya mengawal pelayan HTTP mereka. Bayangkan Blogger: kandungan disediakan oleh individu, tetapi pelayan dikendali Google. Jadi, HTML 4 menyediakan satu cara untuk menetapkan pengekodan aksara dalam dokumen HTML itu sendiri. Anda mungkin juga pernah melihat ini:

&lt;pre&gt;
&lt;meta http-equiv=&quot;Content-Type&quot; content=&quot;text/html; charset=utf-8&quot;&gt;
&lt;/pre&gt;

Secara ringkas, ini mengatakan bahawa pengarang sesawang itu berfikir yang beliau telah mengarang sebuah dokumen HTML mengguna pengekodan aksara UTF-8.

Kedua-dua teknik ini masih bekerja dalam HTML5. Pengepala HTTP ialah kaedah yang diutamakan, dan ia mengatasi tag &lt;meta&gt; sekiranya tag itu hadir. Tetapi tidak semua orang dapat melihat pengepala HTTP, jadi tag &lt;meta&gt; masih kekal. Dan sebenarnya ia bertambah lebih mudah dengan HTML5. Sekarang ia kelihatan seperti ini:

&lt;pre&gt;
&lt;meta charset=&quot;utf-8&quot; /&gt;
&lt;/pre&gt;

Ini bekerja untuk semua pelayar. Bagaimana kependekan sintaks ini boleh wujud? Ini penjelasan terbaik yang dapat saya cari:

Rasional buat kombinasi atribut &lt;meta charset&gt; ialah UA (''user agent,''  agen pengguna) sudahpun mengimplementasinya, kerana orang awam sering kali meninggalkan tanda petikan, seperti berikut:

&lt;pre&gt;
&lt;META HTTP-EQUIV=&quot;Content-Type&quot; CONTENT=&quot;text/html;&quot; charset=&quot;ISO-8859-1&quot;&gt; 
&lt;/pre&gt;

Malah, terdapat beberapa [http://simon.html5.org/test/html/parsing/encoding/kes ujian &lt;meta charset&gt;] sekiranya anda tidak percaya yang pelayar sedang melakukan ini.

{{CSS:rendered|1= 
&lt;div  style=&quot;margin:5em 10% 10em 10%&gt;
&lt;h3 style=&quot;padding:0 5em 0 0; font-size: 1.2em; font-variant:small-caps; color:white; background-color: #000;&quot;&gt;Tanya Profesor Penanda&lt;/h3&gt;

&lt;p style=&quot;padding-left:2em;&quot;&gt;&lt;b&gt;S:&lt;/b&gt; Saya tidak pernah mengguna aksara pelik. Masihkah saya perlu menyatakan pengekodan aksara?&lt;/p&gt;

&lt;p style=&quot;padding-left:2em;&quot;&gt;&lt;b&gt;J:&lt;/b&gt; Ya! Anda perlu senantiasa menyatakan pengekodan aksara dalam setiap laman HTML yang anda karang. Tidak menetapkan pengekodan dapat menimbulkan kelemahan keselamatan.&lt;/p&gt;
&lt;/div&gt;
}}

Sebagai kesimpulan: pengekodan aksara itu rumit, dan tidak dibantu oleh perisian yang tidak ditulis dengan baik oleh pengarang jenis salin-dan-tampal selama berdekad-dekad. Kita sepatutnya menetapkan satu jenis pengekodan aksara pada setiap dokumen HTML; jika tidak perkara yang tidak diingini akan berlaku. Kita dapat melakukannya dengan pengepala HTTP Content-Type, deklarasi &lt;meta http-equiv&gt;, atau dengan deklarasi &lt;meta charset&gt; yang lebih pendek. Sila lakukannya. Sesawang mengucapkan banyak terima kasih kepada.

== Rakan-rakan &amp; Perhubungan (Pautan) ==

Pautan biasa (&lt;code&gt;&lt;a href&gt;&lt;/code&gt;) hanya merujuk kepada laman yang lain. Perhubungan pautan ialah satu cara bagi menerangkan mengapa kita merujuk kepada laman itu. Perhubungan itu melengkapkan ayat &quot;Saya merujuk kepada laman itu kerana...&quot;

*...ia sebuah lembaran gaya yang mengandungi peraturan yang harus dikenakan pelayar anda pada dokumen ini.
*...ia sebuah suapan yang mengandungi kandungan yang sama dengan halaman ini, akan tetapi dalam format yang piawai dan dapat dilanggani.
*...ia terjemahan halaman ini dalam bahasa lain.
*...ia memuatkan kandungan yang sama dengan halaman ini tetapi dalam format PDF.
*...ia bab berikutan bab ini dalam buku dalam talian dan bab ini juga sebahagian daripada buku itu.

Dan seterusnya. HTML5 membahagikan perhubungan atau pertalian pautan ke dalam dua kategori&lt;ref&gt;Lihat [http://www.whatwg.org/specs/web-apps/current-work/multipage/semantics.html#attr-link-rel whatwg.org &amp;ndash; pertalian pautan]&lt;/ref&gt;:

{{quote|Dua kategori pautan dapat diwujudkan dengan mengguna unsur &lt;code&gt;link&lt;/code&gt;. Pautan kepada sumber luar ialah pautan yang digunakan untuk menyokong dokumen, dan pautan hiperpautan ialah pautan kepada dokumen-dokumen lain ...&lt;br /&gt;
Kelakuan pautan kepada sumber luar bergantung pada pertalian sebenar, seperti ditetapkan dalam jenis pautan berkaitan.}}

Daripada contoh-contoh yang saya kemukakan, hanya yang pertama (rel=&quot;stylesheet&quot;) merupakan pautan kepada sumber luar. Yang lain adalah hiperpautan kepada dokumen-dokumen lain. Anda dapat mengikuti pautan-pautan tersebut, atau mungkin tidak, akan tetapi pautan tersebut tidak perlu hadir bagi membolehkan anda melihat halaman semasa. 

Lebih sering lagi, pertalian pautan dijumpai pada unsur &lt;code&gt; &lt;link&gt; &lt;/code&gt; dalam &lt;code&gt;&lt;head&gt; &lt;/code&gt; sesuatu laman. Sesetengah pertalian pautan dapat juga digunakan pada unsur &lt;code&gt;&lt;a&gt;&lt;/code&gt;, tetapi ini jarang berlaku mahupun bila dibenarkan.  HTML5 juga membenarkan pertalian pada unsur &lt;code&gt; &lt;area&gt; &lt;/code&gt;, tapi lagi jarang (HTML 4 tidak membenarkan atribut &lt;code&gt;rel&lt;/code&gt; pada unsur &lt;code&gt; &lt;area&gt; &lt;/code&gt;). Lihat carta penuh pertalian pautan bagi mendapatkan penjelasan di aman anda boleh menggunakan nilai &lt;code&gt;rel&lt;/code&gt; spesifik&lt;ref&gt;[http://www.whatwg.org/specs/web-apps/current-work/multipage/links.html#linkTypes whatwg.org &amp;ndash;Jenis pautan]&lt;/ref&gt; 


Tanya Profesor Penanda

&lt;p style=&quot;padding-left:2em;&quot;&gt;&lt;b&gt;S:&lt;/b&gt; Can I make up my own link relations?&lt;/p&gt;

&lt;p style=&quot;padding-left:2em;&quot;&gt;&lt;b&gt;J:&lt;/b&gt; There seems to be an infinite supply of ideas for new link relations. In an attempt to prevent people from just making stuff up, the microformats community maintains a registry of proposed rel values and the HTML specification defines the process for getting them accepted.&lt;/p&gt;

rel = stylesheet

Let’s look at the first link relation in our example page:

&lt;link rel=&quot;stylesheet&quot; href=&quot;style-original.css&quot; type=&quot;text/css&quot; /&gt;

This is the most frequently used link relation in the world (literally). &lt;link rel=&quot;stylesheet&quot;&gt; is for pointing to CSS rules that are stored in a separate file. One small optimization you can make in HTML5 is to drop the type attribute. There’s only one stylesheet language for the web, CSS, so that’s the default value for the type attribute. This works in all browsers. (I suppose someone could invent a new stylesheet language someday, but if that happens, just add the type attribute back.)

&lt;link rel=&quot;stylesheet&quot; href=&quot;style-original.css&quot; /&gt;

rel = alternate

Continuing with our example page:

&lt;link rel=&quot;alternate&quot;
       type=&quot;application/atom+xml&quot;
       title=&quot;My Weblog feed&quot;
       href=&quot;/feed/&quot; /&gt;

This link relation is also quite common. &lt;link rel=&quot;alternate&quot;&gt;, combined with either the RSS or Atom media type in the type attribute, enables something called “feed autodiscovery.” It allows syndicated feed readers (like Google Reader) to discover that a site has a news feed of the latest articles. Some browsers also support feed autodiscovery by displaying a special icon next to the URL. (Unlike with rel=&quot;stylesheet&quot;, the type attribute matters here. Don’t drop it!)

The rel=&quot;alternate&quot; link relation has always been a strange hybrid of use cases, even in HTML 4. In HTML5, its definition has been clarified and extended to more accurately describe existing web content. As you just saw, using rel=&quot;alternate&quot; in conjunction with type=application/atom+xml indicates an Atom feed for the current page. But you can also use rel=&quot;alternate&quot; in conjunction with other type attributes to indicate the same content in another format, like PDF.

HTML5 also puts to rest a long-standing confusion about how to link to translations of documents. HTML 4 says to use the lang attribute in conjunction with rel=&quot;alternate&quot; to specify the language of the linked document, but this is incorrect. The HTML 4 Errata document lists four outright errors in the HTML 4 specification. One of these outright errors is how to specify the language of a document linked with rel=&quot;alternate&quot; The correct way, described in the HTML 4 Errata and now in HTML5, is to use the hreflang attribute. Unfortunately, these errata were never re-integrated into the HTML 4 spec, because no one in the W3C HTML Working Group was working on HTML anymore.
Other Link Relations in HTML5

rel=&quot;author&quot; is used to link to information about the author of the page. This can be a mailto: address, though it doesn’t have to be. It could simply link to a contact form or “about the author” page.

girl feeding birds

HTML 4 defined rel=&quot;start&quot;, rel=&quot;prev&quot;, and rel=&quot;next&quot; to define relations between pages that are part of a series (like chapters of a book, or even posts on a blog). The only one that was ever used correctly was rel=&quot;next&quot;. People used rel=&quot;previous&quot; instead of rel=&quot;prev&quot;; they used rel=&quot;begin&quot; and rel=&quot;first&quot; instead of rel=&quot;start&quot;; they used rel=&quot;end&quot; instead of rel=&quot;last&quot;.

Oh, and — all by themselves — they made up rel=&quot;up&quot; to point to a “parent” page. The best way to think of rel=&quot;up&quot; is to look at your breadcrumb navigation (or at least imagine it). Your home page is probably the first page in your breadcrumbs, and the current page is at the tail end. rel=&quot;up&quot; points to the next-to-last page in the breadcrumbs.

HTML5 includes rel=&quot;next&quot; and rel=&quot;prev&quot;, just like HTML 4, and supports rel=&quot;previous&quot; for backward compatibility. The specification once had rel=&quot;first&quot;, rel=&quot;last&quot;, and rel=&quot;up&quot;, too. However, “based on the lack of interest from implementors and users” the HTML Working Group decided to drop these values from the specification.

rel=&quot;icon&quot; is the second most popular link relation, after rel=&quot;stylesheet&quot;. It is usually found together with shortcut, like so:

&lt;link rel=&quot;shortcut icon&quot; href=&quot;/favicon.ico&quot;&gt;

All major browsers support this usage to associate a small icon with the page. Usually it’s displayed in the browser’s location bar next to the URL, or in the browser tab, or both.

Also new in HTML5: the sizes attribute can be used in conjunction with the icon relationship to indicate the size of the referenced icon.

rel=&quot;license&quot; was invented by the microformats community. It “indicates that the referenced document provides the copyright license terms under which the current document is provided.”

rel=&quot;nofollow&quot; “indicates that the link is not endorsed by the original author or publisher of the page, or that the link to the referenced document was included primarily because of a commercial relationship between people affiliated with the two pages.” It was invented by Google and standardized within the microformats community. WordPress adds rel=&quot;nofollow&quot; to links added by commenters. The thinking was that if “nofollow” links did not pass on PageRank, spammers would give up trying to post spam comments on weblogs. That didn’t happen, but rel=&quot;nofollow&quot; persists.

rel=&quot;noreferrer&quot; “indicates that no referrer information is to be leaked when following the link.” WebKit supports rel=&quot;noreferrer&quot; so it works on Google Chome and Safari (and hopefully on other WebKit-based browsers). [rel=&quot;noreferrer&quot; test case]

dog on chair

rel=&quot;prefetch&quot; “indicates that preemptively fetching and caching the specified resource is likely to be beneficial, as it is highly likely that the user will require this resource.” Search engines sometimes add &lt;link rel=&quot;prefetch&quot; href=&quot;URL of top search result&quot;&gt; to the search results page if they feel that the top result is wildly more popular than any other. For example: using Firefox, search Google for CNN, view the page source, and search for the keyword prefetch. Mozilla Firefox is the only current browser that supports rel=&quot;prefetch&quot;.

rel=&quot;search&quot; “indicates that the referenced document provides an interface specifically for searching the document and its related resources.” Specifically, if you want rel=&quot;search&quot; to do anything useful, it should point to an OpenSearch document that describes how a browser could construct a URL to search the current site for a given keyword. OpenSearch (and rel=&quot;search&quot; links that point to OpenSearch description documents) has been supported in Internet Explorer since version 7, Mozilla Firefox since version 2, and Google Chrome.

rel=&quot;tag&quot; “indicates that the tag that the referenced document represents applies to the current document.” Marking up “tags” (category keywords) with the rel attribute was invented by Technorati to help them categorize blog posts. Early blogs and tutorials thus referred to them as “Technorati tags.” (You read that right: a commercial company convinced the entire world to add metadata that made the company’s job easier. Nice work if you can get it!) The syntax was later standardized within the microformats community, where it was simply called rel=&quot;tag&quot;. Most blogging systems that allow associating categories, keywords, or tags with individual posts will mark them up with rel=&quot;tag&quot; links. Browsers do not do anything special with them; they’re really designed for search engines to use as a signal of what the page is about.

New Semantic Elements in HTML5

HTML5 is not just about making existing markup shorter (although it does a fair amount of that). It also defines new semantic elements.

&lt;section&gt;
    The section element represents a generic document or application section. A section, in this context, is a thematic grouping of content, typically with a heading. Examples of sections would be chapters, the tabbed pages in a tabbed dialog box, or the numbered sections of a thesis. A Web site's home page could be split into sections for an introduction, news items, contact information. 
&lt;nav&gt;
    The nav element represents a section of a page that links to other pages or to parts within the page: a section with navigation links. Not all groups of links on a page need to be in a nav element — only sections that consist of major navigation blocks are appropriate for the nav element. In particular, it is common for footers to have a short list of links to common pages of a site, such as the terms of service, the home page, and a copyright page. The footer element alone is sufficient for such cases, without a nav element. 
&lt;article&gt;
    The article element represents a component of a page that consists of a self-contained composition in a document, page, application, or site and that is intended to be independently distributable or reusable, e.g. in syndication. This could be a forum post, a magazine or newspaper article, a Web log entry, a user-submitted comment, an interactive widget or gadget, or any other independent item of content. 
&lt;aside&gt;
    The aside element represents a section of a page that consists of content that is tangentially related to the content around the aside element, and which could be considered separate from that content. Such sections are often represented as sidebars in printed typography. The element can be used for typographical effects like pull quotes or sidebars, for advertising, for groups of nav elements, and for other content that is considered separate from the main content of the page. 
&lt;hgroup&gt;
    The hgroup element represents the heading of a section. The element is used to group a set of h1–h6 elements when the heading has multiple levels, such as subheadings, alternative titles, or taglines. 
&lt;header&gt;
    The header element represents a group of introductory or navigational aids. A header element is intended to usually contain the section’s heading (an h1–h6 element or an hgroup element), but this is not required. The header element can also be used to wrap a section’s table of contents, a search form, or any relevant logos. 
&lt;footer&gt;
    The footer element represents a footer for its nearest ancestor sectioning content or sectioning root element. A footer typically contains information about its section such as who wrote it, links to related documents, copyright data, and the like. Footers don’t necessarily have to appear at the end of a section, though they usually do. When the footer element contains entire sections, they represent appendices, indexes, long colophons, verbose license agreements, and other such content. 
&lt;time&gt;
    The time element represents either a time on a 24 hour clock, or a precise date in the proleptic Gregorian calendar, optionally with a time and a time-zone offset. 
&lt;mark&gt;
    The mark element represents a run of text in one document marked or highlighted for reference purposes. 

I know you’re anxious to start using these new elements, otherwise you wouldn’t be reading this chapter. But first we need to take a little detour.

A long digression into how browsers handle unknown elements

Every browser has a master list of HTML elements that it supports. For example, Mozilla Firefox’s list is stored in nsElementTable.cpp. Elements not in this list are treated as “unknown elements.” There are two fundamental problems with unknown elements:

    How should the element be styled? By default, &lt;p&gt; has spacing on the top and bottom, &lt;blockquote&gt; is indented with a left margin, and &lt;h1&gt; is displayed in a larger font. But what default styles should be applied to unknown elements?
    What should the element’s DOM look like? Mozilla’s nsElementTable.cpp includes information about what kinds of other elements each element can contain. If you include markup like &lt;p&gt;&lt;p&gt;, the second paragraph element implicitly closes the first one, so the elements end up as siblings, not parent-and-child. But if you write &lt;p&gt;&lt;span&gt;, the span does not close the paragraph, because Firefox knows that &lt;p&gt; is a block element that can contain the inline element &lt;span&gt;. So, the &lt;span&gt; ends up as a child of the &lt;p&gt; in the DOM.

Different browsers answer these questions in different ways. (Shocking, I know.) Of the major browsers, Microsoft Internet Explorer’s answer to both questions is the most problematic, but every browser needs a little bit of help here.

The first question should be relatively simple to answer: don’t give any special styling to unknown elements. Just let them inherit whatever CSS properties are in effect wherever they appear on the page, and let the page author specify all styling with CSS. And that works, mostly, but there’s one little gotcha you need to be aware of.

Profesor Penanda Berkata

    All browsers render unknown elements inline, i.e. as if they had a display:inline CSS rule. 

There are several new elements defined in HTML5 which are block-level elements. That is, they can contain other block-level elements, and HTML5-compliant browsers will style them as display:block by default. If you want to use these elements in older browsers, you will need to define the display style manually:

article,aside,details,figcaption,figure,
footer,header,hgroup,menu,nav,section {
    display:block;
}

(This code is lifted from Rich Clark’s HTML5 Reset Stylesheet, which does many other things that are beyond the scope of this chapter.)

But wait, it gets worse! Prior to version 9, Internet Explorer did not apply any styling on unknown elements. For example, if you had this markup:

&lt;style type=&quot;text/css&quot;&gt;
  article { display: block; border: 1px solid red }
&lt;/style&gt;
...
&lt;article&gt;
&lt;h1&gt;Welcome to Initech&lt;/h1&gt;
&lt;p&gt;This is your &lt;span&gt;first day&lt;/span&gt;.&lt;/p&gt;
&lt;/article&gt;

Internet Explorer (up to and including IE 8) will not treat the &lt;article&gt; element as a block-level element, nor will it put a red border around the article. All the style rules are simply ignored. Internet Explorer 9 fixes this problem.

The second problem is the DOM that browsers create when they encounter unknown elements. Again, the most problematic browser is older versions of Internet Explorer (before version 9, which fixes this problem too). If IE 8 doesn’t explicitly recognize the element name, it will insert the element into the DOM as an empty node with no children. All the elements that you would expect to be direct children of the unknown element will actually be inserted as siblings instead.

Here is some righteous ASCII art to illustrate the difference. This is the DOM that HTML5 dictates:

article
|
+--h1 (child of article)
|  |
|  +--text node &quot;Welcome to Initech&quot;
|
+--p (child of article, sibling of h1)
   |
   +--text node &quot;This is your &quot;
   |
   +--span
   |  |
   |  +--text node &quot;first day&quot;
   |
   +--text node &quot;.&quot;

But this is the DOM that Internet Explorer actually creates:

article (no children)
h1 (sibling of article)
|
+--text node &quot;Welcome to Initech&quot;
p (sibling of h1)
|
+--text node &quot;This is your &quot;
|
+--span
|  |
|  +--text node &quot;first day&quot;
|
+--text node &quot;.&quot;

There is a wonderous workaround for this problem. If you create a dummy &lt;article&gt; element with JavaScript before you use it in your page, Internet Explorer will magically recognize the &lt;article&gt; element and let you style it with CSS. There is no need to ever insert the dummy element into the DOM. Simply creating the element once (per page) is enough to teach IE to style the element it doesn’t recognize.

&lt;html&gt;
&lt;head&gt;
&lt;style&gt;
  article { display: block; border: 1px solid red }
&lt;/style&gt;
&lt;script&gt;document.createElement(&quot;article&quot;);&lt;/script&gt;
&lt;/head&gt;
&lt;body&gt;
&lt;article&gt;
&lt;h1&gt;Welcome to Initech&lt;/h1&gt;
&lt;p&gt;This is your &lt;span&gt;first day&lt;/span&gt;.&lt;/p&gt;
&lt;/article&gt;
&lt;/body&gt;
&lt;/html&gt;

This works in all versions of Internet Explorer, all the way back to IE 6! We can extend this technique to create dummy copies of all the new HTML5 elements at once — again, they’re never inserted into the DOM, so you’ll never see these dummy elements — and then just start using them without having to worry too much about non-HTML5-capable browsers.

Remy Sharp has done just that, with his aptly named HTML5 enabling script. The script has gone through more than a dozen revisions since I started writing this book, but this is the basic idea:

&lt;!--[if lt IE 9]&gt;
&lt;script&gt;
  var e = (&quot;abbr,article,aside,audio,canvas,datalist,details,&quot; +
    &quot;figure,footer,header,hgroup,mark,menu,meter,nav,output,&quot; +
    &quot;progress,section,time,video&quot;).split(',');
  for (var i = 0; i &lt; e.length; i++) {
    document.createElement(e[i]);
  }
&lt;/script&gt;
&lt;![endif]--&gt;

The &lt;!--[if lt IE 9]&gt; and &lt;![endif]--&gt; bits are conditional comments. Internet Explorer interprets them like an if statement: “if the current browser is a version of Internet Explorer less than version 9, then execute this block.” Every other browser will treat the entire block as an HTML comment. The net result is that Internet Explorer (up to and including version 8) will execute this script, but other browsers will ignore the script altogether. This makes your page load faster in browsers that don’t need this hack.

The JavaScript code itself is relatively straightforward. The variable e ends up as an array of strings like &quot;abbr&quot;, &quot;article&quot;, &quot;aside&quot;, and so on. Then we loop through this array and create each of the named elements by calling document.createElement(). But since we ignore the return value, the elements are never inserted into the DOM. But this is enough to get Internet Explorer to treat these elements the way we want them to be treated, once we actually use them later in the page.

That “later” bit is important. This script needs to be at the top of your page, preferably in your &lt;head&gt; element, not at the bottom. That way, Internet Explorer will execute the script before it parses your tags and attributes. If you put this script at the bottom of your page, it will be too late. Internet Explorer will have already misinterpreted your markup and constructed the wrong DOM, and it won’t go back and adjust it just because of this script.

Remy Sharp has “minified” this script and hosted it on Google Project Hosting. (In case you were wondering, the script itself is open source and MIT-licensed, so you can use it in any project.) If you like, you can even “hotlink” the script by pointing directly to the hosted version, like this:

&lt;head&gt;
  &lt;meta charset=&quot;utf-8&quot; /&gt;
  &lt;title&gt;My Weblog&lt;/title&gt;
  &lt;!--[if lt IE 9]&gt;
  &lt;script src=&quot;http://html5shiv.googlecode.com/svn/trunk/html5.js&quot;&gt;&lt;/script&gt;
  &lt;![endif]--&gt;
&lt;/head&gt;

Now we’re ready to start using the new semantic elements in HTML5.

Headers

newsboy hawking newspaper

Let’s go back to our example page. Specifically, let’s look at just the headers:

&lt;div id=&quot;header&quot;&gt;
  &lt;h1&gt;My Weblog&lt;/h1&gt;
  &lt;p class=&quot;tagline&quot;&gt;A lot of effort went into making this effortless.&lt;/p&gt;
&lt;/div&gt;

…

&lt;div class=&quot;entry&quot;&gt;
  &lt;h2&gt;Travel day&lt;/h2&gt;
&lt;/div&gt;

…

&lt;div class=&quot;entry&quot;&gt;
  &lt;h2&gt;I'm going to Prague!&lt;/h2&gt;
&lt;/div&gt;

There is nothing wrong with this markup. If you like it, you can keep it. It is valid HTML5. But HTML5 provides some additional semantic elements for headers and sections.

First off, let’s get rid of that &lt;div id=&quot;header&quot;&gt;. This is a common pattern, but it doesn’t mean anything. The div element has no defined semantics, and the id attribute has no defined semantics. (User agents are not allowed to infer any meaning from the value of the id attribute.) You could change this to &lt;div id=&quot;shazbot&quot;&gt; and it would have the same semantic value, i.e., nothing.

HTML5 defines a &lt;header&gt; element for this purpose. The HTML5 specification has real-world examples of using the &lt;header&gt; element. Here is what it would look like on our example page:

&lt;header&gt;
  &lt;h1&gt;My Weblog&lt;/h1&gt;
  &lt;p class=&quot;tagline&quot;&gt;A lot of effort went into making this effortless.&lt;/p&gt;
  …
&lt;/header&gt;

That’s good. It tells anyone who wants to know that this is a header. But what about that tagline? Another common pattern, which up until now had no standard markup. It’s a difficult thing to mark up. A tagline is like a subheading, but it’s “attached” to the primary heading. That is, it’s a subheading that doesn’t create its own section.

Header elements like &lt;h1&gt; and &lt;h2&gt; give your page structure. Taken together, they create an outline that you can use to visualize (or navigate) your page. Screenreaders use document outlines to help blind users navigate through your page. There are online tools and browser extensions that can help you visualize your document’s outline.

In HTML 4, &lt;h1&gt;–&lt;h6&gt; elements were the only way to create a document outline. The outline on the example page looks like this:

My Weblog (h1)
   |
   +--Travel day (h2)
   |
   +--I'm going to Prague! (h2)

That’s fine, but it means that there’s no way to mark up the tagline “A lot of effort went into making this effortless.” If we tried to mark it up as an &lt;h2&gt;, it would add a phantom node to the document outline:

My Weblog (h1)
   |
   +--A lot of effort went into making this effortless. (h2)
   |
   +--Travel day (h2)
   |
   +--I'm going to Prague! (h2)

But that’s not the structure of the document. The tagline does not represent a section; it’s just a subheading.

Perhaps we could mark up the tagline as an &lt;h2&gt; and mark up each article title as an &lt;h3&gt;? No, that’s even worse:

My Weblog (h1)
   |
   +--A lot of effort went into making this effortless. (h2)
         |
         +--Travel day (h3)
         |
         +--I'm going to Prague! (h3)

Now we still have a phantom node in our document outline, but it has “stolen” the children that rightfully belong to the root node. And herein lies the problem: HTML 4 does not provide a way to mark up a subheading without adding it to the document outline. No matter how we try to shift things around, “A lot of effort went into making this effortless” is going to end up in that graph. And that’s why we ended up with semantically meaningless markup like &lt;p class=&quot;tagline&quot;&gt;.

HTML5 provides a solution for this: the &lt;hgroup&gt; element. The &lt;hgroup&gt; element acts as a wrapper for two or more related heading elements. What does “related” mean? It means that, taken together, they only create a single node in the document outline.

Given this markup:

&lt;header&gt;
  &lt;hgroup&gt;
    &lt;h1&gt;My Weblog&lt;/h1&gt;
    &lt;h2&gt;A lot of effort went into making this effortless.&lt;/h2&gt;
  &lt;/hgroup&gt;
  …
&lt;/header&gt;

…

&lt;div class=&quot;entry&quot;&gt;
  &lt;h2&gt;Travel day&lt;/h2&gt;
&lt;/div&gt;

…

&lt;div class=&quot;entry&quot;&gt;
  &lt;h2&gt;I'm going to Prague!&lt;/h2&gt;
&lt;/div&gt;

This is the document outline that is created:

My Weblog (h1 of its hgroup)
   |
   +--Travel day (h2)
   |
   +--I'm going to Prague! (h2)

You can test your own pages in the HTML5 Outliner to ensure that you’re using the heading elements properly.

Articles

Continuing with our example page, let’s see what we can do about this markup:

&lt;div class=&quot;entry&quot;&gt;
  &lt;p class=&quot;post-date&quot;&gt;October 22, 2009&lt;/p&gt;
  &lt;h2&gt;
    &lt;a href=&quot;#&quot;
       rel=&quot;bookmark&quot;
       title=&quot;link to this post&quot;&gt;
       Travel day
    &lt;/a&gt;
  &lt;/h2&gt;
  …
&lt;/div&gt;

Again, this is valid HTML5. But HTML5 provides a more specific element for the common case of marking up an article on a page — the aptly named &lt;article&gt; element.

&lt;article&gt;
  &lt;p class=&quot;post-date&quot;&gt;October 22, 2009&lt;/p&gt;
  &lt;h2&gt;
    &lt;a href=&quot;#&quot;
       rel=&quot;bookmark&quot;
       title=&quot;link to this post&quot;&gt;
       Travel day
    &lt;/a&gt;
  &lt;/h2&gt;
  …
&lt;/article&gt;

Ah, but it’s not quite that simple. There is one more change you should make. I’ll show it to you first, then explain it:

&lt;article&gt;
  &lt;header&gt;
    &lt;p class=&quot;post-date&quot;&gt;October 22, 2009&lt;/p&gt;
    &lt;h1&gt;
      &lt;a href=&quot;#&quot;
         rel=&quot;bookmark&quot;
         title=&quot;link to this post&quot;&gt;
         Travel day
      &lt;/a&gt;
    &lt;/h1&gt;
  &lt;/header&gt;
  …
&lt;/article&gt;

Did you catch that? I changed the &lt;h2&gt; element to an &lt;h1&gt;, and wrapped it inside a &lt;header&gt; element. You’ve already seen the &lt;header&gt; element in action. Its purpose is to wrap all the elements that form the article’s header (in this case, the article’s publication date and title). But…but…but… shouldn’t you only have one &lt;h1&gt; per document? Won’t this screw up the document outline? No, but to understand why not, we need to back up a step.

In HTML 4, the only way to create a document outline was with the &lt;h1&gt;–&lt;h6&gt; elements. If you only wanted one root node in your outline, you had to limit yourself to one &lt;h1&gt; in your markup. But the HTML5 specification defines an algorithm for generating a document outline that incorporates the new semantic elements in HTML5. The HTML5 algorithm says that an &lt;article&gt; element creates a new section, that is, a new node in the document outline. And in HTML5, each section can have its own &lt;h1&gt; element.

This is a drastic change from HTML 4, and here’s why it’s a good thing. Many web pages are really generated by templates. A bit of content is taken from one source and inserted into the page up here; a bit of content is taken from another source and inserted into the page down there. Many tutorials are structured the same way. “Here’s some HTML markup. Just copy it and paste it into your page.” That’s fine for small bits of content, but what if the markup you’re pasting is an entire section? In that case, the tutorial will read something like this: “Here’s some HTML markup. Just copy it, paste it into a text editor, and fix the heading tags so they match the nesting level of the corresponding heading tags in the page you’re pasting it into.”

Let me put it another way. HTML 4 has no generic heading element. It has six strictly numbered heading elements, &lt;h1&gt;–&lt;h6&gt;, which must be nested in exactly that order. That kind of sucks, especially if your page is “assembled” instead of “authored.” And this is the problem that HTML5 solves with the new sectioning elements and the new rules for the existing heading elements. If you’re using the new sectioning elements, I can give you this markup:

&lt;article&gt;
  &lt;header&gt;
    &lt;h1&gt;A syndicated post&lt;/h1&gt;
  &lt;/header&gt;
  &lt;p&gt;Lorem ipsum blah blah…&lt;/p&gt;
&lt;/article&gt;

and you can copy it and paste it anywhere in your page without modification. The fact that it contains an &lt;h1&gt; element is not a problem, because the entire thing is contained within an &lt;article&gt;. The &lt;article&gt; element defines a self-contained node in the document outline, the &lt;h1&gt; element provides the title for that outline node, and all the other sectioning elements on the page will remain at whatever nesting level they were at before.

Profesor Penanda Berkata

    As with all things on the web, reality is a little more complicated than I’m letting on. The new “explicit” sectioning elements (like &lt;h1&gt; wrapped in &lt;article&gt;) may interact in unexpected ways with the old “implicit” sectioning elements (&lt;h1&gt;–&lt;h6&gt; by themselves). Your life will be simpler if you use one or the other, but not both. If you must use both on the same page, be sure to check the result in the HTML5 Outliner and verify that your document outline makes sense. 

Dates and Times

clock tower

This is exciting, right? I mean, it’s not “skiing down Mount Everest naked while reciting the Star Spangled Banner backwards” exciting, but it’s pretty exciting as far as semantic markup goes. Let’s continue with our example page. The next line I want to highlight is this one:

&lt;div class=&quot;entry&quot;&gt;
  &lt;p class=&quot;post-date&quot;&gt;October 22, 2009&lt;/p&gt;
  &lt;h2&gt;Travel day&lt;/h2&gt;
&lt;/div&gt;

Same old story, right? A common pattern — designating the publication date of an article — that has no semantic markup to back it up, so authors resort to generic markup with custom class attributes. Again, this is valid HTML5. You’re not required to change it. But HTML5 does provide a specific solution for this case: the &lt;time&gt; element.

&lt;time datetime=&quot;2009-10-22&quot; pubdate&gt;October 22, 2009&lt;/time&gt;

There are three parts to a &lt;time&gt; element:

    A machine-readable timestamp
    Human-readable text content
    An optional pubdate flag 

In this example, the datetime attribute only specifies a date, not a time. The format is a four-digit year, two-digit month, and two-digit day, separated by dashes:

&lt;time datetime=&quot;2009-10-22&quot; pubdate&gt;October 22, 2009&lt;/time&gt;

If you want to include a time too, add the letter T after the date, then the time in 24-hour format, then a timezone offset.

&lt;time datetime=&quot;2009-10-22T13:59:47-04:00&quot; pubdate&gt;
  October 22, 2009 1:59pm EDT
&lt;/time&gt;

(The date/time format is pretty flexible. The HTML5 specification contains examples of valid date/time strings.)

Notice I changed the text content — the stuff between &lt;time&gt; and &lt;/time&gt; — to match the machine-readable timestamp. This is not actually required. The text content can be anything you like, as long as you provide a machine-readable date/timestamp in the datetime attribute. So this is valid HTML5:

&lt;time datetime=&quot;2009-10-22&quot;&gt;last Thursday&lt;/time&gt;

And this is also valid HTML5:

&lt;time datetime=&quot;2009-10-22&quot;&gt;&lt;/time&gt;

The final piece of the puzzle here is the pubdate attribute. It’s a Boolean attribute, so just add it if you need it, like this:

&lt;time datetime=&quot;2009-10-22&quot; pubdate&gt;October 22, 2009&lt;/time&gt;

If you dislike “naked” attributes, this is also equivalent:

&lt;time datetime=&quot;2009-10-22&quot; pubdate=&quot;pubdate&quot;&gt;October 22, 2009&lt;/time&gt;

What does the pubdate attribute mean? It means one of two things. If the &lt;time&gt; element is in an &lt;article&gt; element, it means that this timestamp is the publication date of the article. If the &lt;time&gt; element is not in an &lt;article&gt; element, it means that this timestamp is the publication date of the entire document.

Here’s the entire article, reformulated to take full advantage of HTML5:

&lt;article&gt;
  &lt;header&gt;
    &lt;time datetime=&quot;2009-10-22&quot; pubdate&gt;
      October 22, 2009
    &lt;/time&gt;
    &lt;h1&gt;
      &lt;a href=&quot;#&quot;
         rel=&quot;bookmark&quot;
         title=&quot;link to this post&quot;&gt;
         Travel day
      &lt;/a&gt;
    &lt;/h1&gt;
  &lt;/header&gt;
  &lt;p&gt;Lorem ipsum dolor sit amet…&lt;/p&gt;
&lt;/article&gt;

Navigation

a man navigating a sailboat on the water

One of the most important parts of any web site is the navigation bar. CNN.com has “tabs” along the top of each page that link to the different news sections — “Tech,” “Health,” “Sports,” &amp;c. Google search results pages have a similar strip at the top of the page to try your search in different Google services — “Images,” “Video,” “Maps,” &amp;c. And our example page has a navigation bar in the header that includes links to different sections of our hypothetical site — “home,” “blog,” “gallery,” and “about.”

This is how the navigation bar was originally marked up:

&lt;div id=&quot;nav&quot;&gt;
  &lt;ul&gt;
    &lt;li&gt;&lt;a href=&quot;#&quot;&gt;home&lt;/a&gt;&lt;/li&gt;
    &lt;li&gt;&lt;a href=&quot;#&quot;&gt;blog&lt;/a&gt;&lt;/li&gt;
    &lt;li&gt;&lt;a href=&quot;#&quot;&gt;gallery&lt;/a&gt;&lt;/li&gt;
    &lt;li&gt;&lt;a href=&quot;#&quot;&gt;about&lt;/a&gt;&lt;/li&gt;
  &lt;/ul&gt;
&lt;/div&gt;

Again, this is valid HTML5. But while it’s marked up as a list of four items, there is nothing about the list that tells you that it’s part of the site navigation. Visually, you could guess that by the fact that it’s part of the page header, and by reading the text of the links. But semantically, there is nothing to distinguish this list of links from any other.

Who cares about the semantics of site navigation? For one, people with disabilities. Why is that? Consider this scenario: your motion is limited, and using a mouse is difficult or impossible. To compensate, you might use a browser add-on that allows you to jump to (or jump past) major navigation links. Or consider this: if your sight is limited, you might use a dedicated program called a “screenreader” that uses text-to-speech to speak and summarize web pages. Once you get past the page title, the next important pieces of information about a page are the major navigation links. If you want to navigate quickly, you’ll tell your screenreader to jump to the navigation bar and start reading. If you want to browse quickly, you might tell your screenreader to jump over the navigation bar and start reading the main content. Either way, being able to determine navigation links programmatically is important.

So, while there’s nothing wrong with using &lt;div id=&quot;nav&quot;&gt; to mark up your site navigation, there’s nothing particularly right about it either. It’s suboptimal in ways that affect real people. HTML5 provides a semantic way to mark up navigation sections: the &lt;nav&gt; element.

&lt;nav&gt;
  &lt;ul&gt;
    &lt;li&gt;&lt;a href=&quot;#&quot;&gt;home&lt;/a&gt;&lt;/li&gt;
    &lt;li&gt;&lt;a href=&quot;#&quot;&gt;blog&lt;/a&gt;&lt;/li&gt;
    &lt;li&gt;&lt;a href=&quot;#&quot;&gt;gallery&lt;/a&gt;&lt;/li&gt;
    &lt;li&gt;&lt;a href=&quot;#&quot;&gt;about&lt;/a&gt;&lt;/li&gt;
  &lt;/ul&gt;
&lt;/nav&gt;

Tanya Profesor Penanda

&lt;p style=&quot;padding-left:2em;&quot;&gt;&lt;b&gt;S:&lt;/b&gt; Are skip links compatible with the &lt;nav&gt; element? Do I still need skip links in HTML5?&lt;/p&gt;

&lt;p style=&quot;padding-left:2em;&quot;&gt;&lt;b&gt;J:&lt;/b&gt; Skip links allow readers to skip over navigation sections. They are helpful for disabled users who use third-party software to read a web page aloud and navigate it without a mouse. (Learn how and why to provide skip links.)&lt;/p&gt;

    Once screenreaders are updated to recognize the &lt;nav&gt; element, skip links will become obsolete, since the screenreader software will be able to automatically offer to skip over a navigation section marked up with the &lt;nav&gt; element. However, it will be a while before all the disabled users on the web upgrade to HTML5-savvy screenreader software, so you should continue to provide your own skip links to jump over &lt;nav&gt; sections. 

Footers

At long last, we have arrived at the end of our example page. The last thing I want to talk about is the last thing on the page: the footer. The footer was originally marked up like this:

&lt;div id=&quot;footer&quot;&gt;
  &lt;p&gt;&amp;#167;&lt;/p&gt;
  &lt;p&gt;&amp;#169; 2001&amp;#8211;9 &lt;a href=&quot;#&quot;&gt;Mark Pilgrim&lt;/a&gt;&lt;/p&gt;
&lt;/div&gt;

This is valid HTML5. If you like it, you can keep it. But HTML5 provides a more specific element for this: the &lt;footer&gt; element.

&lt;footer&gt;
  &lt;p&gt;&amp;#167;&lt;/p&gt;
  &lt;p&gt;&amp;#169; 2001&amp;#8211;9 &lt;a href=&quot;#&quot;&gt;Mark Pilgrim&lt;/a&gt;&lt;/p&gt;
&lt;/footer&gt;

What’s appropriate to put in a &lt;footer&gt; element? Probably whatever you’re putting in a &lt;div id=&quot;footer&quot;&gt; now. OK, that’s a circular answer. But really, that’s it. The HTML5 specification says, “A footer typically contains information about its section such as who wrote it, links to related documents, copyright data, and the like.” That’s what’s in this example page: a short copyright statement and a link to an about-the-author page. Looking around at some popular sites, I see lots of footer potential.

    CNN has a footer that contains a copyright statement, links to translations, and links to terms of service, privacy, “about us,” “contact us,” and “help” pages. All totally appropriate &lt;footer&gt; material.
    Google has a famously sparse home page, but at the bottom of it are links to “Advertising Programs,” “Business Solutions,” and “About Google”; a copyright statement; and a link to Google’s privacy policy. All of that could be wrapped in a &lt;footer&gt;.
    My weblog has a footer with links to my other sites, plus a copyright statement. Definitely appropriate for a &lt;footer&gt; element. (Note that the links themselves should not be wrapped in a &lt;nav&gt; element, because they are not site navigation links; they are just a collection of links to my other projects on other sites.) 

“Fat footers” are all the rage these days. Take a look at the footer on the W3C site. It contains three columns, labeled “Navigation,” “Contact W3C,” and “W3C Updates.” The markup looks like this, more or less:

&lt;div id=&quot;w3c_footer&quot;&gt;
  &lt;div class=&quot;w3c_footer-nav&quot;&gt;
    &lt;h3&gt;Navigation&lt;/h3&gt;
    &lt;ul&gt;
      &lt;li&gt;&lt;a href=&quot;/&quot;&gt;Home&lt;/a&gt;&lt;/li&gt;
      &lt;li&gt;&lt;a href=&quot;/standards/&quot;&gt;Standards&lt;/a&gt;&lt;/li&gt;
      &lt;li&gt;&lt;a href=&quot;/participate/&quot;&gt;Participate&lt;/a&gt;&lt;/li&gt;
      &lt;li&gt;&lt;a href=&quot;/Consortium/membership&quot;&gt;Membership&lt;/a&gt;&lt;/li&gt;
      &lt;li&gt;&lt;a href=&quot;/Consortium/&quot;&gt;About W3C&lt;/a&gt;&lt;/li&gt;
    &lt;/ul&gt;
  &lt;/div&gt;
  &lt;div class=&quot;w3c_footer-nav&quot;&gt;
    &lt;h3&gt;Contact W3C&lt;/h3&gt;
    &lt;ul&gt;
      &lt;li&gt;&lt;a href=&quot;/Consortium/contact&quot;&gt;Contact&lt;/a&gt;&lt;/li&gt;
      &lt;li&gt;&lt;a href=&quot;/Help/&quot;&gt;Help and FAQ&lt;/a&gt;&lt;/li&gt;
      &lt;li&gt;&lt;a href=&quot;/Consortium/sup&quot;&gt;Donate&lt;/a&gt;&lt;/li&gt;
      &lt;li&gt;&lt;a href=&quot;/Consortium/siteindex&quot;&gt;Site Map&lt;/a&gt;&lt;/li&gt;
    &lt;/ul&gt;
  &lt;/div&gt;
  &lt;div class=&quot;w3c_footer-nav&quot;&gt;
    &lt;h3&gt;W3C Updates&lt;/h3&gt;
    &lt;ul&gt;
      &lt;li&gt;&lt;a href=&quot;http://twitter.com/W3C&quot;&gt;Twitter&lt;/a&gt;&lt;/li&gt;
      &lt;li&gt;&lt;a href=&quot;http://identi.ca/w3c&quot;&gt;Identi.ca&lt;/a&gt;&lt;/li&gt;
    &lt;/ul&gt;
  &lt;/div&gt;
  &lt;p class=&quot;copyright&quot;&gt;Copyright © 2009 W3C&lt;/p&gt;
&lt;/div&gt;

To convert this to semantic HTML5, I would make the following changes:

    Convert the outer &lt;div id=&quot;w3c_footer&quot;&gt; to a &lt;footer&gt; element.
    Convert the first two instances of &lt;div class=&quot;w3c_footer-nav&quot;&gt; to &lt;nav&gt; elements, and the third instance to a &lt;section&gt; element.
    Convert the &lt;h3&gt; headers to &lt;h1&gt;, since they’ll now each be inside a sectioning element. The &lt;nav&gt; element creates a section in the document outline, just like the &lt;article&gt; element. 

The final markup might look something like this:

&lt;footer&gt;
  &lt;nav&gt;
    &lt;h1&gt;Navigation&lt;/h1&gt;
    &lt;ul&gt;
      &lt;li&gt;&lt;a href=&quot;/&quot;&gt;Home&lt;/a&gt;&lt;/li&gt;
      &lt;li&gt;&lt;a href=&quot;/standards/&quot;&gt;Standards&lt;/a&gt;&lt;/li&gt;
      &lt;li&gt;&lt;a href=&quot;/participate/&quot;&gt;Participate&lt;/a&gt;&lt;/li&gt;
      &lt;li&gt;&lt;a href=&quot;/Consortium/membership&quot;&gt;Membership&lt;/a&gt;&lt;/li&gt;
      &lt;li&gt;&lt;a href=&quot;/Consortium/&quot;&gt;About W3C&lt;/a&gt;&lt;/li&gt;
    &lt;/ul&gt;
  &lt;/nav&gt;
  &lt;nav&gt;
    &lt;h1&gt;Contact W3C&lt;/h1&gt;
    &lt;ul&gt;
      &lt;li&gt;&lt;a href=&quot;/Consortium/contact&quot;&gt;Contact&lt;/a&gt;&lt;/li&gt;
      &lt;li&gt;&lt;a href=&quot;/Help/&quot;&gt;Help and FAQ&lt;/a&gt;&lt;/li&gt;
      &lt;li&gt;&lt;a href=&quot;/Consortium/sup&quot;&gt;Donate&lt;/a&gt;&lt;/li&gt;
      &lt;li&gt;&lt;a href=&quot;/Consortium/siteindex&quot;&gt;Site Map&lt;/a&gt;&lt;/li&gt;
    &lt;/ul&gt;
  &lt;/nav&gt;
  &lt;section&gt;
    &lt;h1&gt;W3C Updates&lt;/h1&gt;
    &lt;ul&gt;
      &lt;li&gt;&lt;a href=&quot;http://twitter.com/W3C&quot;&gt;Twitter&lt;/a&gt;&lt;/li&gt;
      &lt;li&gt;&lt;a href=&quot;http://identi.ca/w3c&quot;&gt;Identi.ca&lt;/a&gt;&lt;/li&gt;
    &lt;/ul&gt;
  &lt;/section&gt;
  &lt;p class=&quot;copyright&quot;&gt;Copyright © 2009 W3C&lt;/p&gt;
&lt;/footer&gt;

Further Reading

Example pages used throughout this chapter:

    Original (HTML 4)
    Modified (HTML5) 

On character encoding:

    The Absolute Minimum Every Software Developer Absolutely, Positively Must Know About Unicode and Character Sets (No Excuses!) by Joel Spolsky
    On the Goodness of Unicode, On Character Strings, and Characters vs. Bytes by Tim Bray 

On enabling new HTML5 in Internet Explorer:

    How to style unknown elements in IE by Sjoerd Visscher
    HTML5 shiv by John Resig
    HTML5 enabling script by Remy Sharp
    The Story of the HTML5 Shiv by Paul Irish 

On standards modes and doctype sniffing:

    Activating Browser Modes with Doctype by Henri Sivonen. This is the only article you should read on the subject. Any article on doctypes that doesn’t reference Henri’s work is guaranteed to be out of date, incomplete, or wrong. 

HTML5-aware validator:

    html5.validator.nu 

This has been “What Does It All Mean?” The full table of contents has more if you’d like to keep reading.
Did You Know?

== Nota kaki ==
{{reflist}}

    In association with Google Press, O’Reilly is distributing this book in a variety of formats, including paper, ePub, Mobi, and DRM-free PDF. The paid edition is called “HTML5: Up &amp; Running,” and it is available now. This chapter is included in the paid edition.

    If you liked this chapter and want to show your appreciation, you can buy “HTML5: Up &amp; Running” with this affiliate link or buy an electronic edition directly from O’Reilly. You’ll get a book, and I’ll get a buck. I do not currently accept direct donations. 

Copyright MMIX–MMXI Mark Pilgrim</text>
      <sha1>s3v5qpn9wgsjk0677gnzi7ol4tdr6c5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Menyelami HTML5/Apa maksudnya Semua Ini?</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3436</id>
    <redirect title="Menyelami HTML5/Apa Maksudnya Semua Ini?" />
    <revision>
      <id>8140</id>
      <timestamp>2013-06-19T00:52:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>Algazel telah memindahkan halaman [[Menyelami HTML5/Apa maksudnya Semua Ini?]] ke [[Menyelami HTML5/Apa Maksudnya Semua Ini?]]: Tajuk bab</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="53" xml:space="preserve">#LENCONG [[Menyelami HTML5/Apa Maksudnya Semua Ini?]]</text>
      <sha1>314lkh8xmwuxopiazdyws4afvyo2fo4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:CSS:rendered-no-border</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3437</id>
    <revision>
      <id>8147</id>
      <timestamp>2013-06-20T01:09:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>modifikasi: ubah &quot;border&quot; kpd none</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="387" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;&lt;div style=&quot;background: white; border: none; padding: 0.2em; width: 100%; margin-bottom:1.5em&quot;&gt;{{{1}}}&lt;/div&gt;&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;This template is used to format examples of rendered CSS.  Usage: &lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;{{CSS:rendered|&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt; &amp;hellip;HTML &amp; CSS code here&amp;hellip; &lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt;[[Kategori:Lembaran Gaya Lata/Templat|Rendered]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>68kmw6rkrv2mrtvn77xi835n94azw64</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Penyelia/Pengundian/Algazel sebagai penyelia 20 Jun 2013</title>
    <ns>4</ns>
    <id>3441</id>
    <revision>
      <id>8272</id>
      <parentid>8267</parentid>
      <timestamp>2013-07-06T00:33:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>/* Keputusan */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1730" xml:space="preserve">{{Pengundian selesai}}
&lt;big&gt;'''[[Pengguna:Algazel|Algazel]]'''&lt;/big&gt; ([[Perbincangan Pengguna:Algazel|Perbualan]] • [[Khas:Sumbangan/Algazel|Sumbangan]] • &lt;span class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[http://toolserver.org/~river/cgi-bin/count_edits?user=Algazel&amp;dbname=mswikibooks_p Statistik]&lt;/span&gt; • &lt;span class=&quot;plainlinks&quot;&gt;  [http://toolserver.org/~vvv/sulutil.php?user=Algazel Akaun Sejagat])&lt;/span&gt;
:{| class=wikitable
|- 
| '''Diusulkan oleh''' 
| [http://ms.wikibooks.org/w/index.php?title=Wikibooks:Penyelia/Permohonan&amp;curid=2661&amp;diff=8171&amp;oldid=8159 Algazel] (sendiri)
|- 
| '''Jumlah suntingan'''
| 567 setakat 15:15, 20 Jun 2013 (UTC)
|- 
| '''Mekanisme''' 
|
Waktu pengundian:
* Bermula pada 20 Jun 2013.
* Berakhir pada 4 Julai 2013 (2 minggu).
Syarat pengundian:
* Pengguna yang menyokong minimum sebanyak dua (2) orang.
* Dipersetujui minimum 70% pengundi. Undian 'berkecuali' tidak diambil kira.
* Semua [[Wikibooks:Penyelia/Pengundian#Nota|pengguna berdaftar sah]] boleh mengundi.
|}
== Undian ==
* {{Undi|Y}} Bagus juga jika ada dua orang. [[Pengguna:Aurora|...Aurora...]] ([[Perbincangan pengguna:Aurora|bincang]]) 06:46, 27 Jun 2013 (UTC)
&lt;!-- * {{Undi|T}} --&gt;

== Komen ==

== Keputusan ==
Hanya seorang pengguna yang mengundi. Syarat lantikan minimum dua sokongan tidak dipenuhi. Algazel tidak dapat dilantik sebagai penyelia tetap. [[Pengguna:Aurora|...Aurora...]] ([[Perbincangan pengguna:Aurora|bincang]]) 15:10, 5 Julai 2013 (UTC)

p/s: Saya cadangkan anda memohon sebagai penyelia sementara sekali lagi.

:Ya, keputusan seperti yang saya jangka. Mungkin saya akan pohon di Meta nanti. [[Pengguna:Algazel|&lt;tt&gt;--Algazel&lt;/tt&gt;]] &lt;sup&gt;[[Perbincangan pengguna:Algazel|&lt;tt&gt;(bincang)&lt;/tt&gt;]]&lt;/sup&gt; 00:33, 6 Julai 2013 (UTC)</text>
      <sha1>bctlt5e1d5b79bm0tvs74jenzpahz2o</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>MediaWiki:Watchlist-details</title>
    <ns>8</ns>
    <id>3442</id>
    <revision>
      <id>8269</id>
      <parentid>8183</parentid>
      <timestamp>2013-07-05T15:13:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>tamat</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="54" xml:space="preserve">$1 laman dipantau (tidak termasuk laman perbincangan).</text>
      <sha1>owx2pemip1ptgek00btbuyxwn7ktmph</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Lembaran Gaya Lata/Peraturan Warisan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3443</id>
    <revision>
      <id>8402</id>
      <parentid>8356</parentid>
      <timestamp>2013-09-09T14:39:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>/* Lihat juga */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="26932" xml:space="preserve">{{Terjemahan}}
&lt;table style=&quot;float:left;margin-right:10px;&quot;&gt;&lt;tr&gt;&lt;td&gt;__TOC__&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;&lt;/table&gt;
&lt;h2 style=&quot;border-bottom:none;margin-bottom:-0.17em &quot;&gt;CSS Styles and Tags&lt;/h2&gt;
----
The term ''CSS cascade'' refers to the decision process, the software within web browsers that decides which of the many CSS (cascading style sheet) styles to apply to each part of a web page.   It is complex because there are many places that styles are written, and there are errors, conflicts, and duplicates to contend with, not to mention the  hierarchy of browser, user, and author rights that always exists.  The browser's software has to decide which style to use for every format on the page.

There are several places that the software always looks for styles.   The browser itself has the ''default'' styles located in its own ''client'' style-sheet, and these are used only when no other formats have been specified.  ''User-styles'' are contained in style sheets within the user's computer.   ''Author-styles'' arise from three locations and are treated as one category; styles written in the ''head section'' of the web-page, all of the ''imported'' style-sheets, and the ''in-line'' styles within the body-content of the page.   In addition to these three categories, both the user and author styles can be marked in a way that gives them additional priority, the so-called ''important'' marking, and these can be considered as separate categories, with distinct priorities, making five in all.   See the figures below for consolidation on these five main ''sources''.    

Web pages are text files, and the formats to apply are notified to the browser software by the addition of special pairs of markings called ''tags''.   For example ''&lt;nowiki&gt;&lt;p&gt;&lt;/nowiki&gt;'' would denote that paragraph formats were required between that tag and its closing tag, ''&lt;nowiki&gt;&lt;/p&gt;&lt;/nowiki&gt;''.  When the software encounters such a tag, it looks for ''style declarations'' within the five category spaces, (those mentioned above), that contain the paragraph tag, and lists them in the order that it finds them.   There is a full set of tags for every purpose and the software makes such lists for every tag-pair, or ''HTML element'' as they are called, that it finds on the web-page.   Having made lists of the relevant styles for each element on the page, the software must then decide which of the many to apply.

==CSS and HTML Attributes==
Before the introduction of CSS style-sheets the formatting of web page elements was carried out with so-called ''HTML attributes''.   These are styling rules, specific for each HTML element, and they are themselves capable of formatting a page.  They were, and ''are'' available for use in web pages, and can be added to tags in much the same way as CSS in-line styles.   Some HTML attributes, (''&lt;nowiki&gt;STYLE=&lt;/nowiki&gt;'', ''&lt;nowiki&gt;ID=&lt;/nowiki&gt;'' and ''&lt;nowiki&gt;CLASS=&lt;/nowiki&gt;''), have been designed to interface with CSS; these allow the writing of in-line styles, and the declaration of IDs and CLASSES within the tags of the page. 

Because HTML attributes and CSS styles might be found together in web pages it is as well to comment on their relative precedence in use.   CSS values supersede simple HTML attribute values when they apply to the same style on the same element.   In fact, it is only when no CSS style has been expressed that an HTML attribute could apply its formats.

Some other HTML attributes have long had no convenient equivalent in CSS, so are still much used.   Examples include the  display of block elements like tables at a page's center with the attribute expression ''&lt;nowiki&gt;align=center&lt;/nowiki&gt;'', and other attributes for the merging of table cells.

The CSS cascade applies only to the resolution of CSS styles, while listings of HTML attributes and ''their'' element defaults are to be found in texts on HTML code itself.

==A CSS Cascade Summary==
{{noframeleft|cwidth=400px|padding=0.5em 2em 0.75em 2em|margin=10px|background=white|border=1px solid gray|1=[[image:CSSsyntax3.JPG|400px|center]]|2=Figure 1:   The CSS terminology for a typical styles block.   It describes the format &lt;br&gt; to use for an ''unordered list'' found within a ''division'' block element. }}
The cascade primarily makes use of the notion of ''precedence''.   That is to say, it depends on  an in-built set of priorities at each of the main stages of the selection process.   It does this in two main stages; it sets the sources (origins) of the styles into a prioritized list, for example, ''normal author's styles'' have more precedence than ''normal user styles'', and the ''browser's defaults'' least of all.   Then ''within'' these individual style-locations, some styles are given higher priority than others.  

The browser works its way through all of the web-page's element-tags, one by one, and uses their tag-names to find any style declarations that might apply to them.   Say the browser has come to a paragraph tag, a tag composed of a letter ''p'' within angled brackets.    The browser checks ''all'' of the likely sources of styles for declarations written with the ''p'' inclusion, simple or compound (mentioned with other terms).   These include ''user styles'', and ''author styles'', (itself comprised of downloaded style-sheets, head-styles, and in-line styles).    Additionally, if there are  ''class'' or ''id'' declarations within the tag, then their styles are found and included.  The browser keeps the relevant styles that it finds in one of five categories according to ''where'' they were found, (so-called ''origins'' or ''sources'').

An important point is that the browser '''always lists styles within a source category in the exact ''order'' that they were encountered in its travels from top to bottom of the web page, and from the top to the bottom of each style-sheet'''.  It also honors the style sheet sequence found in the heading of the web page when adding to its lists.   These latter facts have consequences for the browser's resolution of conflicts.  Recall again that all of this listing activity takes place for ''each'' tag on the page.     

Style declarations can have a special marking to give them added priority over ''normal'' declarations; they use the ''!Important'' keyword to identify them, and so they are called ''!Important'' declarations.    In making the separate categories the browser segregates the !important declarations from any ''normal'' declarations to make the five origin-categories in total.   Notice that the browser takes all of the ''head styles'', the ''external style sheets'' and ''in-line styles'' as one composite set of ''author's styles''.  The browser recognizes the following source categories, in descending order of precedence, when searching  for relevant styles.        
&lt;br clear=all&gt;
{{noframeright|cwidth=550px|padding=0 2em 1em 2em|background=white|margin=10px|border=1px solid gray|1=[[image:CascadeOfStyles5.JPG|600px]]|2=Figure 2.   A CSS styles cascade.   Notice that the user's style declarations have the highest precedence &lt;br&gt; provided that they carry an !Important marking.   Notice also that sources with a ''lower'' precedence &lt;br&gt; ''can'' impose on the outcome, but only if ''higher'' sources have not specified for that property.}}
#'''The user's !Important style declarations'''.   These style expressions consist of all ''user'' style-sheet entries with the !Important keyword appended to them.   User style-sheets are local to the computer, and identified to the browser with a path statement in its settings.  
#'''The author's !Important style declarations'''.   The three style sources attributable to the author are in the first instance treated as a single group.   These are; in-line styles, document head styles, and linked style-sheets.   Again, this set consists only of those declarations where the !Important keyword is added.           
#'''The author's Normal style declarations'''.   Those in the author's set without an !Important marking.
#'''The user's Normal style declarations'''.      Those in the user style-sheet without an !Important marking.
#'''The Browser default styles'''.  Styles in the  [http://www.iecss.com/ User Agent (UA) Style Sheet]&amp;nbsp;&lt;ref&gt;[http://www.iecss.com/ Browser User Agent Style-sheet Listings]&lt;/ref&gt; and the selectable default settings of the browser..

Within each of these five ''origins'' (see the list above), the relevant styles are then assigned weights according to their ''specificity'' for the tag in question.   Specificity in this context means the extent to which the style definition has narrow latitude; for example, when finding styles for a paragraph that is nested within some part of a table, a style-sheet entry that is written specially for that purpose would be given a higher specificity than a more general style entry for paragraphs; (more on this later).   Continuing with the paragraph example, after filtering for specificity within each source-list there may still be several competing styles in some or all of the source-lists for the same paragraph, so the precedence of the origin levels themselves is used to decide which of them will be applied in this paragraph's final format. 

Notice that in the above hierarchy that the user's styles with the !Important keyword marking are given the highest priority of all, and that they can only fail by omission. That is to say, other styles can be used but only when a format was not specified there. In general the styles selected to represent an origin-level in the cascade can only impose on the eventual outcome if no source above it in priority has set a value of its own.   (Refer to Figure 1 for the structure of a typical style-block, and Figure 2 for a depiction of the final selection process.)

==CSS Tutorials ==
A selection of brief tutorials is given below.   The intention is to provide short pieces that instruct in the basics of the subject matter, rather than indulging in lengthy discourse.

===Selector Types===
{{dropimage|cp=3em|ff=tahoma|width=800px|background=transparent|align=center|1=Selector Types in the Style-sheet|2={{hiddenh2|Common Style-sheet Terminology}}

;Tag Selectors: In general, a selector is the left-most part of a style expression, up to but not including the first curly bracket.   It is sometimes just the text-part of the HTML tag whose style is being defined.   It can also be compounded with other terms too, and a few examples of the most common tag selectors is given here.   A simple style with a paragraph tag's selector looks like this: 

{{block|ff='Courier New'|fs=1.2em|&lt;nowiki&gt;p {font-size: 10pt;}&lt;/nowiki&gt;}}

:and the above style could be applied automatically to all simple paragraphs on a web-page.   Sometimes the selectors are grouped to save typing; then the same styles can be made to apply to the entire comma-separated group, like this: 

{{block|ff='Courier New'|fs=1.2em|&lt;nowiki&gt;p, div, table, ul {padding: 1em} &lt;/nowiki&gt;}}

:When we intend to write declarations for ''every'' tag on the page, we can use the ''universal'' selector, the asterisk, like this:

{{block|ff='Courier New'|fs=1.2em|&lt;nowiki&gt;* {font-family; Arial, Sans-serif}&lt;/nowiki&gt;}}

:We can also conditionally style paragraphs.   Say that the styles must only apply when the paragraph tags are nested within div tags, we can write:

{{block|ff='Courier New'|fs=1.2em|&lt;nowiki&gt;div p {line-height:1.8em;}&lt;/nowiki&gt;}}   


;Class Selectors: A class-selector is a selector that is allied with a class.   That is, the class name must be declared within the associated tag in the document for the styles to apply.  It has more specificity than a simple selector, but less than an ID selector.  The class can be used as many times as necessary throughout a page. In the style-sheet we write:

{{block|ff='Courier New'|fs=1.2em|&lt;nowiki&gt;p.firstpara {font-family: Arial;}&lt;/nowiki&gt;}}

:And to apply these styles to a tag in a document we must write in the HTML text:

{{block|ff='Courier New'|fs=1.2em|&lt;nowiki&gt;&lt;p class=&quot;firstpara&quot;&gt; Some paragraph text goes here &lt;/p&gt; &lt;/nowiki&gt;}}


;ID Selectors: These can only be used once in a page.   They have the greatest specificity, second only to inline-styles.   We can write in the style-sheet:

{{block|ff='Courier New'|fs=1.2em|&lt;nowiki&gt;#Tailpiece {color:gray;}&lt;/nowiki&gt;}}

:and we call the ID styles into use on the HTML page by typing:

{{block|ff='Courier New'|fs=1.2em|&lt;nowiki&gt;&lt;div id=&quot;Tailpiece&quot; &gt;This is the text &lt;/div&gt;&lt;/nowiki&gt;}}


;Contextual Selectors: These describe the styles to apply when tags are nested within one another.  In this example the style will only be applied to paragraph tags within division tags.   We write:

{{block|ff='Courier New'|fs=1.2em|&lt;nowiki&gt;div p {padding: 1em;}&lt;/nowiki&gt;}}

:and we use it on a page with: 

{{block|ff='Courier New'|fs=1.2em|&lt;nowiki&gt;&lt;div&gt;&lt;p&gt;The is the text&lt;/p&gt;&lt;/div&gt;&lt;/nowiki&gt;}}

:or combining these ideas, here are the styles for classes and IDs in a paragraph that is nested within a div:

{{block|ff='Courier New'|fs=1.2em|&lt;poem&gt;div p.firstpara {background:green}
div p#tailpiece {font-size:30pt}&lt;/poem&gt;}}


;Attribute Selectors: These are selectors that have an attribute in square brackets modifying their action in a conditional way.  To color all items with a title of &quot;CSS Work&quot; we might write in the style-sheet:

{{block|ff='Courier New'|fs=1.2em|&lt;nowiki&gt;[title=CSS Work] {color: blue}&lt;/nowiki&gt;}}


;Pseudo Classes:  These are classes that condition behavior, like that of selecting links on the page.   We might write:

{{block|ff='Courier New'|fs=1.2em|&lt;nowiki&gt;a:active {color:purple}&lt;/nowiki&gt;}}
  

;Pseudo Elements:   These are elements such as 'first-line' and  'last-line' that allow additional control in the page. To make the first letter of all paragraphs bold, we could write:     

{{block|ff='Courier New'|fs=1.2em|&lt;nowiki&gt;p:first-letter {font-weight:bold}&lt;/nowiki&gt;}}


;Important styles:   These are declarations in user or author style-sheets with high priority. See page for details:e.g.     

{{block|ff='Courier New'|fs=1.2em|&lt;nowiki&gt;p{font-weight:bold !important;}&lt;/nowiki&gt;}}
&lt;br&gt;&lt;br&gt;
&amp;nbsp;&amp;nbsp;
}}

===Calculate Specificity===
{{dropimage|width=800px|ff=tahoma|fs=1em|cp=3em|background=transparent|align=center|1=How to Calculate Specificity|2=&lt;br&gt;&lt;br&gt;
{{hiddenh2|Style Declaration Specificity}}

Specificity relates to the extent to which declarations lack generality; the extent to which they apply to a tag on the page as opposed to their applying to tags in general.   The method of deciding such a matter has been developed to a considerable extent.

The method that is used calculates a weighted sum that represents the specificity.  The way to calculate specificity is as follows:

For any given style-sheet entry, examine its selector, for example, &lt;nowiki&gt;''div.p''&lt;/nowiki&gt;.   The selector is sometimes simple, having only one element, or like this, complex, with more than one.   Construct a value for its specificity by adding to a total as follows: 
*'''For a universal selector (*) or an inherited value, add zero to the specificity total. '''
*'''For an in-line style, add 1000 to the total.'''   These are found only on the document.
*'''For every ID selector mentioned, add 100 to the total.'''
*'''For every class, pseudo-class, or attribute, add 10 to the total'''. 
*'''For every simple tag element and pseudo-element, add 1 to the total.'''

The highest value of specificity among competing style declarations '''within any one level''' results in its representing that level in the overall cascade.   (See the graphic within the main page). 

{{hiddenh2|Specificity - Calculated Examples}}

{{CodeAndNote|1=&lt;nowiki&gt;p { }&lt;/nowiki&gt;|2=Total=1, because there is only one simple tag element for the selector.}}

{{CodeAndNote|1=&lt;nowiki&gt;div p { }&lt;/nowiki&gt;|2=Total=2, because there are two tag elements (2).}}

{{CodeAndNote|1=&lt;nowiki&gt;p.topsection { }&lt;/nowiki&gt;|2=Total=11, because there is one tag element (1), plus one class (10).}}

{{CodeAndNote|1=&lt;nowiki&gt;#toppara { }&lt;/nowiki&gt;|2=Total=100, because there is one ID selector (100)}}

{{CodeAndNote|1=&lt;nowiki&gt;div table p#green { }&lt;/nowiki&gt;|2=Total=103, because there are three tag selectors (3), plus one ID (100).}}

{{CodeAndNote|1=&lt;nowiki&gt;style=&quot;float:left;&quot;&lt;/nowiki&gt;|2=Total=1000, because there is an inline style (1000)}}

{{CodeAndNote|1=&lt;nowiki&gt;a:hover { }&lt;/nowiki&gt;|2=Total=11, because there is one tag element (1), plus one pseudo-class (10).}}

{{CodeAndNote|1=&lt;nowiki&gt;p:first-line { }&lt;/nowiki&gt;|2=Total=2, because there is one tag element (1), plus one pseudo-element(1).}}

{{CodeAndNote|1=&lt;nowiki&gt;p[title] { }&lt;/nowiki&gt;|2=Total=11, because there is one tag element (1), plus one attribute(10).}}
}}

===Detailed Example===
{{dropimage|cp=2em|align=center|width=800px|background=white|1= A Detailed Cascade Example|2=
{{hiddenh2| Resolving a Cascade of Styles}}
This drop-box provides a worked example for the resolution of styles, starting from inspection of the HTML entry and proceeding through specificity estimates to the displayed style choices.

{{hiddenh3|A Test Web-page}}
It is assumed that the browser is attempting to resolve the styles for the paragraph tag in the body-section of the HTML page-listing below.   
{{block|ta=left|ff='Courier New'|fs=1em|&lt;poem&gt;&lt;nowiki&gt;
&lt;!--   This is the test web-page - to resolve &lt;p&gt; styles --&gt; 
&lt;html&gt;
 &lt;head&gt;
 &lt;title&gt;Test_the_Precedence&lt;/title&gt;
    &lt;style type=&quot;text/css&quot;&gt;
       p {font-size:2em;font-family:courier;}
    &lt;/style&gt; 
&lt;link  rel=&quot;stylesheet&quot; href=&quot;Ext_Author.css&quot; type=&quot;text/css&quot; media=&quot;screen&quot;&gt; 
    
 &lt;/head&gt;
 &lt;body&gt;
   &lt;div&gt;
    &lt;p id=&quot;bigpara&quot; class=&quot;TahomaClass&quot; style=&quot;font-size:20px;&quot;&gt;Text&lt;/p&gt;
   &lt;/div&gt;
 &lt;/body&gt;
&lt;/html&gt;
&lt;/nowiki&gt;
&lt;/poem&gt;}}

On inspection of the paragraph tag above, it is apparent that it might be affected by any or all of the styles defined for the tag, the ID 'bigpara', the class 'TahomaClass',  the inline-style, or any relevant styles found that relate to nesting the paragraph tag itself.(&lt;nowiki&gt;&lt;head&gt;, &lt;body&gt;, or &lt;div&gt;&lt;/nowiki&gt;).  In addition to the ''linked'' style-sheet that is referenced in the document, there is always the ''default'' style-sheet of the browser, and it could have a high-precedence ''user'' style-sheet too. 

{{hiddenh3|Style Origins to Consider}}
In fact, the possible style sources or ''origins'' are fivefold, and styles relevant to this paragraph tag might be found in any of them.   The styles found in these places might contradict one another, or might be mis-spelled, and some usually are; the cascade's methods must resolve any confusions that writers might make.  The origins of styles to consider are listed here, in order of descending precedence: 

#'''The user's !Important style declarations'''.   These style expressions consist of all user style-sheet entries with the !Important keyword appended to them. 
#'''The author's !Important style declarations'''.   The three style sources attributable to the author are in the first instance treated as a single group.   These are; in-line styles, document head styles, and linked style-sheets.   Again, this set consists only of those declarations where the !Important keyword is added.           
#'''The author's Normal style declarations'''.   Those in the author's set without an !Important marking.
#'''The user's Normal style declarations'''.      Those in the user style-sheet without an !Important marking.
#'''The Browser default styles'''.  Styles in the browser's user agent style-sheet and the user-selectable default settings of the browser.. 

Within each of the above categories (''origins''), the relevant styles for the paragraph are located, but  are not permitted to overlap or cross category boundaries.    Then, still within their own categories the styles are filtered to find a set with the highest specificity.   (See the drop-box in the main page on specificity.)   For example, there might be several declarations for the tag's ''color'' at each level, but only one color value can be returned from each category.    In this way each category performs selection at its ''own'' level before further resolution of these results in the ''cascade''.

Of course, not every category will ''find'' a color style, because it might not have been specified.   Some will find competing values of equal specificity, and duplicate entries. 

Assume for now that all of the relevant styles have been found, then  separated to place them in their precedence categories (origins).   These relevant style declarations are listed below.  Notice that the entries are color-banded to separate the categories, and that the items of greatest specificity have been marked.   The selected styles from each category are displayed on the graphic that follows the listing.  

{{hiddenh3|The Relevant Styles to Filter}}
{{block|background=seashell|ta=left|padding=0|&lt;pre style=&quot;border:1px solid gray; font-family:'Courier New', monospace; font-size:1em; background:transparent; margin:0;&quot;&gt;
/*    From the browser UA style-sheet defaults  */

p 
{
margin: 1em 0;         (max margin specificity= 1) 
}     
&lt;/pre&gt;}}
{{block|background=rgb(255,252,234)|ta=left|padding=0|&lt;pre style=&quot;border:1px solid gray; font-family:'Courier New', monospace; font-size:1.1em; background:transparent; margin:0;&quot;&gt;
/*    From the user's normal declarations  */

div p
{
font-family: Times;    (max font-family specificity= 2)
font-style: italic;    (max font-style specificity= 2)
font-weight: normal    (max font-weight specificity= 2)
}
div
{
color: blue;           (max color specificity= 1) 
font-family: garamond;
}
div p.times
{
font-family: Arial;    
}
&lt;/pre&gt;}}
{{block|background=rgb(245,245,245)|ta=left|padding=0|&lt;pre style=&quot;border:1px solid gray; font-family:'Courier New', monospace; font-size:1.1em; background:transparent; margin:0;&quot;&gt;
/*    From the author's normal declarations  */

p                          (1 of 2 duplicates)
{
font-size: 2em;
font-family:courier;
}   

p                          (2 of 2 duplicates)   
{
font-family: Garamond; (max font-family specificity= 1)    
font-weight: normal;
{

div p
{
font-weight: bold;      (max font-weight specificity= 2)   
}

div p.bigpara
{
font-size: 10px;                 
}

div p#bigpara
{
font-size: 16px;       
}

&lt;p style=&quot;font:size:20px;&quot;&gt; (max font-size specificity= 1000) 
&lt;/pre&gt;}}
{{block|background=mintcream|ta=left|padding=0|&lt;pre style=&quot;border:1px solid gray; font-family:'Courier New', monospace; font-size:1.1em; background:transparent; margin:0;&quot;&gt;
/*    From the author's !Important declarations  */

p
{
font-family: Calibri !important; (max font-family specificity= 1)
font-style: normal !important; (highest font-style specificity= 1)
color:blue !important;
}

div p
{
color:black !important; (max color specificity= 2)
}
&lt;/pre&gt;}}
{{block|background=aliceblue|ta=left|padding=0|&lt;pre style=&quot;border:1px solid gray; font-family:'Courier New', monospace; font-size:1.1em; background:transparent; margin:0;&quot;&gt;
/*    From the user's !Important declarations   */

p
{
font-size: 30px !important; (max font-size specificity= 1)
}

p.TahomaClass
{
font-family: Tahoma !important; (max font-family specificity= 11)
}
&lt;/pre&gt;}}       

{{hiddenh3|Summary of Selections}}
The styles now listed in each category are subjected to the precedences of the cascade to decide which of them should be used to display the text of the paragraph.   When the specificity selections from the relevant styles are returned, they are related to their categories in the way of the graphic below.  

[[image:CascadeOfStyles5.JPG|700px|thumb|center|The starting entries for these levels were found by first selecting for highest specificity, and by returning the ''latest'' of any duplicates with the ''same'' specificity.      Notice that sources with a ''lower'' precedence ''can'' impose on the outcome, but only if ''higher'' sources have not specified for that property.]]

Notice from the graphic that the styles with greatest specificity found in the above panels are the ones shown at each level.   They are further subject to the priority (or precedence) given to the categories themselves.   In the graphic, it is clear that an origin can only influence the outcome if no origin with higher precedence than it has proposed a value.  The selections use this algorithm until the style set for display is found.   The process is repeated for the properties of ''every'' tag in the web-page.

The emergent formats for this example, reduce to a paragraph set that appears '''equivalent''' to:

{{block|ff='Courier New'|ta=left|fs=1.2em|&lt;poem&gt;&lt;nowiki&gt;p 
{
font-family: Tahoma;
color: black;
font-style: normal;
margin: 1em 0;
font-size: 30px;
font-weight: bold;
}&lt;/nowiki&gt;&lt;/poem&gt;}}

{{hiddenh3|Contests and Duplicates}}
When styles are written with errors in spelling, then the style-rule or the declaration is ignored in whole or in part, depending upon the extent of the error.

Other confusions can arise owing to the ''sequence'' of the browser's source handling.  Not surprisingly, the browser processes the web page itself, its heading styles, the list of its referenced style-sheets, and each individual style-sheet, from the top down, and when there are contesting styles of equal specificity '''within a source level''', (or indeed duplicates), then the ones encountered by the browser ''last''  will prevail.   (Authors making a quick change to a style-sheet might therefore make it at the end of the last referenced sheet, or in a user sheet, rather than the one that is referenced first in the heading).  

This further means that the choice between two competing styles with equal specificity ''might'' have variable outcomes, depending upon whether the document's head styles were written ''above'' the links to the style-sheets for importation, or ''below'' them on the page.    It also means that when there are ''several'' linked, external style sheets listed in the head of the HTML document, that their sequence ''might'' be significant to the eventual format.

Although in-line styles are given such a high specificity, and always supersede other NORMAL ''author'' styles, they still cannot prevail over IMPORTANT ''user'' or IMPORTANT ''author'' styles.     

The example has deliberately reduced the number of styles for the paragraph, since there would otherwise be too many properties to illustrate in graphics.   The principles illustrated by the examples are however sound, and representative of the methods used by the browser in resolving the cascade.  
&lt;br clear=all&gt;
&amp;nbsp;&amp;nbsp;
}}

== Rujukan ==
&lt;references /&gt;

== Lihat juga ==
*[http://www.w3.org/Style/CSS/Overview.en.html '''W3 - Cascading Style Sheets''']:   Cascading style sheet standards and imminent change notices.
*[http://www.w3schools.com/css/ '''W3 - CSS Tutorial Page''']:   An invaluable resource for CSS syntax and use.
{{BookCat}}

{{Prognav|Lembaran Gaya Lata|Pemilih|Important}}

[[en:The CSS Cascade]]</text>
      <sha1>518we4ydfa2g2kh45pu2wm1ggu8uze0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Menyelami HTML5/Mengesan Ciri-ciri HTML5: Amat Mudah, Wahai Watson</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3444</id>
    <revision>
      <id>10414</id>
      <parentid>8366</parentid>
      <timestamp>2018-02-26T11:19:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2405:3800:80:C214:0:0:0:1</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Video */Retype</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="34843" xml:space="preserve">{{Navigate
| Book = Menyelami HTML5
| Curr = Mengesan Ciri-ciri HTML5: Amat Mudah, Wahai Watson
| Prev = Sejarah (Berat Sebelah) HTML5
| Next = Apa Maksudnya Semua Ini?
}}

= No 3. Mengesan Ciri-ciri HTML5 =

== Menyelam Masuk ==

Anda mungkin bertanya: &quot;Bagaimana dapat saya mengguna HTML5 jika ia tidak disokong pelayar-pelayar lama?&quot; Akan tetapi soalan itu sendiri mengelirukan. HTML5 bukan satu benda yang besar; ia himpunan ciri-ciri individu. Jadi anda tidak dapat mengesan &quot;sokongan HTML5&quot;, kerana itu tidak ada makna. Akan tetapi, anda dapat mengesan ciri-ciri individu seperti kanvas, video atau ''geolocation''.

== Teknik-teknik Mengesan ==

Apabila pelayar anda memaparkan sebuah halaman sesawang, ia membina Model Objek Dokumen (''Document Object Model (DOM)''), himpunan objek-objek yang mewakili kesemua unsur HTML yang terkandung dalam dokumen. Setiap unsur — setiap &lt;nowiki&gt;&lt;p&gt;, setiap &lt;div&gt;, setiap &lt;span&gt;&lt;/nowiki&gt; — diwakili dalam DOM oleh objek berlainan.  (Terdapat juga objek global, seperti tetingkap (''window'') dan dokumen (''document'') yang tidak terikat dengan unsur spesifik.)

Semua objek DOM berkongsi satu set sifat yang sama, akan tetapi sebahagian objek memiliki lebih banyak sifat berbanding yang lain. Dengan pelayar yang menyokong ciri HTML5, objek-objek tertentu mempunyai sifat yang unik. Intaian ringkas DOM akan dapat memberi tahu kita ciri yang mana disokong.

Terdapat empat teknik asas yang digunakan untuk mengesan sama ada sesuatu pelayar itu menyokong sesuatu ciri. Daripada paling mudah hingga ke paling rumit:

#Periksa sama ada sesuatu sifat itu wujud pada objek global (seperti tetingkap atau pemandu arah).&lt;br /&gt;Contoh: menguji [[#Geolocation|sokongan geolocation]]
#Wujudkan unsur, kemudian periksa sama ada sesuatu sifat itu wujud pada unsur tersebut. &lt;br&gt;Contoh: menguji [[#Kanvas|sokongan kanvas]]
#Wujudkan unsur, periksa sama ada kaedah (''method'') tertentu wujud, kemudian panggil kaedah tersebut dan periksa nilai yang dipulanginya.&lt;br&gt; Contoh: menguji [[#Format Video|sokongan format video]]
#Wujudkan sebuah unsur, tetapkan sifat kepada nilai tertentu, kemudian periksa sama ada ia mengekalkan nilai tersebut.&lt;br&gt;Contoh: menguji [[#Jenis Input|sokongan &lt;code&gt;&lt;input&gt;&lt;/code&gt;]].

== Modernizr, Perpustakaan Pengesan HTML5 ==

Modernizr (P: ejaan betul) ialah sebuah perpustakaan [[JavaScript]] sumber terbuka di bawah lesen MIT yang mengesan sokongan bagi banyak ciri HTML5 dan CSS3. Anda seharusnya menggunakan versi mutakhir. Untuk menggunanya, masukkan unsur &lt;nowiki&gt; &lt;script&gt; &lt;/nowiki&gt; di bahagian atas dokumen anda.

&lt;!-- Ironik, guna html4 untuk memaparkan html5 :D --&gt;

&lt;source lang=&quot;html4strict&quot;&gt;
&lt;!DOCTYPE html&gt;
&lt;html&gt;
&lt;head&gt;
  &lt;meta charset=&quot;utf-8&quot;&gt;
  &lt;title&gt;Menyelami HTML5&lt;/title&gt;
  &lt;script src=&quot;modernizr.min.js&quot;&gt;&lt;/script&gt;
&lt;/head&gt;
&lt;body&gt;
  ...
&lt;/body&gt;
&lt;/html&gt;
&lt;/source&gt;

Ia dimuatkan ke dalam &lt;nowiki&gt;&lt;head&gt;&lt;/nowiki&gt;.

Modernizr berjalan secara automatik. Tiada fungsi &lt;code&gt;modernizr_init()&lt;/code&gt; yang perlu dipanggil.  Apabila ia dijalankan, ia mewujudkan sebuah objek global yang dipanggil &quot;Modernizr&quot;, yang mengandungi satu set sifat Boolean bagi setiap ciri yang dapat dikesani. Misalnya, jika pelayar anda menyokong API kanvas (''canvas API''), sifat &lt;code&gt;Modernizr.canvas&lt;/code&gt; menjadi benar. Jika pelayar anda tidak menyokong API kanvas, sifat &lt;code&gt;Modernizr.canvas&lt;/code&gt; menjadi palsu.

&lt;source lang=&quot;JavaScript&quot;&gt;
if (Modernizr.canvas) {
  // mari kita lukis beberapa bentuk!
} else {
  // tiada sokongan natif buat kanvas :(
}
&lt;/source&gt;

== Kanvas == 

HTML5 memberi definisi &lt;code&gt;&lt;canvas&gt;&lt;/code&gt; sebagai &quot;kanvas peta bit bebas peleraian yang dapat digunakan bagi memaparkan graf, grafik permainan, atau imej-imej visual lain secara layang.&quot; Kanvas ialah sebuah segi empat tepat di mana anda dapat menggunakan JavaScript untuk melukis apa saja yang anda mahu. HTML5 mentakrifkan seset fungsi (&quot;API kanvas&quot;) bagi melukis bentuk, laluan, curam, dan mengenakan transformasi.

Memeriksa API kanvas menggunakan teknik #2. Jika pelayar anda menyokong API kanvas, objek DOM yang direkanya untuk mewakili unsur &lt;code&gt;&lt;canvas&lt;/code&gt; akan mempunyai kaedah &lt;code&gt;getContext() &lt;/code&gt;. Jika pelayar anda ''tidak'' menyokong API kanvas, objek DOM yang direka buat unsur &lt;code&gt; &lt;canvas&gt;&lt;/code&gt; akan memiliki hanya set sifat guna sama, tetapi tiada yang spesifik untuk kanvas.

&lt;source lang=&quot;JavaScript&quot;&gt;
&lt;function supports_canvas() {
  return !!document.createElement('canvas').getContext;
}
&lt;/source&gt;

Fungsi ini bermula dengan membuat unsur &lt;code&gt;&lt;canvas&gt;&lt;/code&gt; olok-olok. Akan tetapi unsur ini tidak dikepilkan pada laman anda, jadi tiada siapa yang akan melihatnya. Ia hanya akan berada dalam ingatan, tidak ke mana dan tidak berbuat apa-apa, seperti sebuah perahu yang terapung-apung di dalam sungai.
{{CSS:rendered|1=
&lt;p style=&quot;font-family:monospace; font-size:1.5em&quot;&gt;return !!document.&lt;span style=&quot;background-color:yellow;&quot;&gt;createElement('canvas')&lt;/span&gt;.getContext;&lt;/p&gt;
}}

Sebaik sahaja anda membuat unsur &lt;code&gt;&lt;canvas&gt;&lt;/code&gt; olok-olok, anda periksa kehadiran kaedah &lt;code&gt; getContext()&lt;/code&gt;. Kaedah ini akan hanya wujud jika pelayar anda menyokong API kanvas.
{{CSS:rendered|1=
&lt;p style=&quot;font-family:monospace; font-size:1.5em&quot;&gt;return !!document.createElement('canvas').&lt;span style=&quot;background-color:yellow;&quot;&gt;getContext&lt;/span&gt;;&lt;/p&gt;
}}

Akhir sekali, anda guna helah negatif ganda untuk memaksa hasil kepada nilai Boolean (benar atau palsu).
{{CSS:rendered|1=
&lt;p style=&quot;font-family:monospace; font-size:1.5em&quot;&gt;return &lt;span style=&quot;background-color:yellow;&quot;&gt;!!&lt;/span&gt;document.createElement('canvas').getContext;&lt;/p&gt;
}}

Fungsi ini akan mengesan sokongan buat kebanyakan API kanvas, termasuk bentuk, laluan, curam dan pola. Ia tidak akan mengesan perpustakaan pihak ketiga, ''explorercanvas'', yang melaksanakan API kanvas dalam Internet Explorer Microsoft.

Daripada anda menulis fungsi ini sendiri anda boleh menggunakan Modernizr untuk mengesan sokongan buat API kanvas.

Menentukan sokongan buat kanvas:

&lt;source lang=&quot;JavaScript&quot;&gt;
if (Modernizr.canvas) {
  // mari kita lukis beberapa bentuk!
} else {
  // tiada sokongan natif buat kanvas :(
}
&lt;/source&gt;

Terdapat ujian berlainan bagi API teks kanvas, yang akan saya tunjukkan di bawah.

== Teks Kanvas ==

Mahupun pelayar anda menyokong API kanvas, ia mungkin tidak menyokong API teks kanvas. API kanvas berkembang dengan peredaran masa, dan fungsi-fungsi teks ditambah pada waktu yang agak lambat. Ada beberapa pelayar diedarkan dengan sokongan buat kanvas sebelum API teks dapat disempurnakan.

Memeriksa kehadiran  API teks kanvas menggunakan teknik #2. Jika pelayar anda menyokong API kanvas, objek DOM yang dibuatnya untuk mewakili unsur &lt;code&gt;&lt;canvas&gt;&lt;/code&gt; akan mengandungi kaedah &lt;code&gt; getContext() &lt;/code&gt;. Jika pelayar anda tidak menyokong API kanvas, objek DOM yang dibuatnya untuk unsur &lt;code&gt;,canvas&lt;/code&gt; hanya akan memiliki set sifat guna sama tetapi tiada yang khusus untuk kanvas.

&lt;source lang=&quot;JavaScript&quot;&gt;
function supports_canvas_text() {
  if (!supports_canvas()) { return false; }
  var dummy_canvas = document.createElement('canvas');
  var context = dummy_canvas.getContext('2d');
  return typeof context.fillText == 'function';
}
&lt;/source&gt;

Fungsi ini bermula dengan memeriksa sokongan kanvas, menggunakan fungsi supports_canvas() yang anda lihat dalam bahagian sebelum ini. Sekiranya pelayar anda tidak menyokong API kanvas, ia tentu sekali tidak menyokong API teks kanvas!

if (!supports_canvas()) { return false; }

Next, you create a dummy &lt;canvas&gt; element and get its drawing context. This is guaranteed to work, because the supports_canvas() function already checked that the getContext() method exists on all canvas objects.

  var dummy_canvas = document.createElement('canvas');
  var context = dummy_canvas.getContext('2d');

Finally, you check whether the drawing context has a fillText() function. If it does, the canvas text API is available. Hooray!

  return typeof context.fillText == 'function';

Instead of writing this function yourself, you can use Modernizr to detect support for the canvas text API.

check for canvas text support

if (Modernizr.canvastext) {
  // let's draw some text!
} else {
  // no native canvas text support available :(
}

== Video == 

HTML5 mendefinisi unsur baharu digelar &lt;code&gt;&lt;video&gt;&lt;/code&gt; bagi pembenaman video dalam halaman sesawang.  Pembenaman video dahulu kala tidak dapat dilakukan tanpa penggunaan ''plugin'' (palam) pihak ketiga seperti  Apple QuickTime® atau Adobe Flash®.

Unsur &lt;code&gt; &lt;video&gt;&lt;/code&gt; direka agar dapat digunakan tanpa mengguna skrip pengesan. Anda dapat menetapkan pelbagai format video dan pelayar yang menyokong video HTML5 akan memilih satu berlandaskan format video yang disokong (lihat ''[http://diveintomark.org/archives/2008/12/18/give-part-1-container-formats A gentle introduction to video encoding part 1: container formats]'' dan ''[http://diveintomark.org/archives/2008/12/19/give-part-2-lossy-video-codecs part 2: lossy video codecs]'' untuk mempelajari jenis-jenis format video).

Pelayar-pelyar yang tidak menyokong video HTML5 akan mengabaikan &lt;code&gt;&lt;video&gt;&lt;/code&gt;, tetapi anda boleh memfaatkan hakikat ini dan memberitahu pelayar untuk memainkan video dengan mengguna plugin pihak ketiga.  Kroc Camen mencipta satu penyelesaian bergelar ''Video for Everybody!'' (Video untuk Semua) yang menggunakan video HTML5 di mana boleh, akan tetapi akan mengguna QuickTime atau Flash dengan pelayar-pelayar laman. Penyelesaian ini tidak mengguna JavaScript, dan bekerja dalam hampir semua pelayar, termasuk pelayar mudah alih. 

Jika anda mahu mengguna video lebih lanjut daripada hanya untuk memainkannya, anda perlu mengguna  JavaScript. Memeriksa kehadiran sokongan video menggunakan teknik#2. Jika pelayar anda menyokong video HTML5, objek DOM yang diwujudkannya bagi mewakili unsur &lt;code&gt;&lt;video&gt;&lt;/code&gt; akan memiliki kaedah &lt;code&gt;canPlayType()&lt;/code&gt; (harfiah, bolehMainJenis() ). Jika pelayar anda tidak menyokong video HTML5, objek DOM yang dibuat untuk unsur &lt;code&gt;&lt;video&gt;&lt;/code&gt; akan hanya memiliki set sifat-sifat guna sama yang terdapat pada semua unsur. Anda dapat mengesan sokongan video dengan fungsi ini: 

&lt;source lang=&quot;JavaScript&quot;&gt;
function supports_video() {
  return !!document.createElement('video').canPlayType;
}
&lt;/source&gt;

Anda boleh menggunakan Modernizr untuk megesan sokongan video HTML5 dengan tanpa perlu menulis kod ini sendiri.

Menegsan sokongan buat video HTML5:

&lt;source lang=&quot;JavaScript&quot;&gt;
if (Modernizr.video) {
  // mari main video!
} else {
  // tiada sokongan natif buat video  :(
  // cuba kesan QuickTime atau Flash 
}
&lt;/source&gt;

Dalam bab tentang video, saya akan menerangkan penyelesaian lain yang menggunakan teknik-teknik mengesan ini untuk mengalih unsur-unsur &lt;code&gt; &lt;video&gt; &lt;/code&gt; kepada pemain-pemain video berasaskan Flash, buat pelayar-pelayar yang tidak menyokong video HTML5.

Terdapat ujian berasingan bagi mengesan format video apa yang dapat dimainkan pelayar anda, yang akan saya tunjuk berikutnya.

== Format-format Video ==

Format-format video mirip bahasa tertulis. Surat khabar Inggeris mungkin menyampaikan maklumat yang sama dengan akhbar Sepanyol, tetapi jika anda hanya boleh membaca bahasa Inggeris, hanya satu yang berguna buat anda! Untuk memainkan sesuatu video, pelayar anda perlu memahami &quot;bahasa&quot; penulisan video tersebut.

&quot;Bahasa&quot; sesuatu video itu digelar &quot;codec&quot; — inilah algoritma yang digunakan bagi mengekod video ke dalam strim bit. Terdapat berdozen codec yang digunakan merata dunia. Yang mana satu harus anda guna? Malangnya, hakikat video HTML5 adalah pelayar tidak dapat bersetuju tentang codec tunggal. Walau bagaimanapun, peleyar-pelayar ini nampaknya telah mengecilkan  pilihan kepada satu atau dua. Satu codec memerlukan wang (kerana lesen paten), tetapi ia bekerja dengan Safari dan iPhone (yang ini juga bekerja dengan Flash sekiranya anda mengguna penyelesaian seperti Video for Everybody!). Codec yang lagi satu percuma dan bekerja dengan pelayar sumber terbuka seperti Chromium dan Mozilla Firefox.

Pengesanan sokongan format video menggunakan teknik mengesan #3. Jika pelayar anda mengesan video HTML5, objek DOM yang diciptanya bagi mewakili unsur &lt;code&gt;&lt;video&gt;&lt;/code&gt; akan memiliki kaedah &lt;code&gt;canPlayType() &lt;/code&gt;. Kaedah ini akan memberitahu anda sama ada pelayar menyokong format video tertentu.

Fungsi ini mengesan format yang terikat paten yang disokong Mac dan iPhone.

&lt;source lang=&quot;JavaScript&quot;&gt;
function supports_h264_baseline_video() {
  if (!supports_video()) { return false; }
  var v = document.createElement(&quot;video&quot;);
  return v.canPlayType('video/mp4; codecs=&quot;avc1.42E01E, mp4a.40.2&quot;');
}
&lt;/source&gt;

Fungsi ini bermula dengan mengesan [[#Video|sokongan video HTML]], dengan mengguna fungsi &lt;code&gt; supports_video() &lt;/code&gt; yang baharu anda lihat. Jika pelayar anda tidak menyokong video HTML5, ia tidak akan menyokong apa jua format video!

{{CSS:rendered|1=
&lt;p style=&quot;font-family:monospace; font-size:1.5em&quot;&gt;if (&lt;span style=&quot;background-color:yellow;&quot;&gt;!supports_video()&lt;/span&gt;) { return false; }&lt;/p&gt;
}}
  
Kemudian fungsi ini mewujudkan unsur &lt;code&gt; &lt;video&gt; &lt;/code&gt; semu (tetapi tidak melampirkannya pada halaman, jadi ia tidak kelihatan) dan memanggil kaedah &lt;code&gt;canPlayType()&lt;/code&gt;. Kaedah ini pasti hadir kerana fungsi &lt;code&gt; supports_video()&lt;/code&gt; baharu sahaja memeriksa kehadirannya. 

{{CSS:rendered|1=
&lt;p style=&quot;font-family:monospace; font-size:1.5em&quot;&gt;var &lt;span style=&quot;background-color:yellow;&quot;&gt;
v &lt;/span&gt; = document.createElement(&quot;video&quot;);
}}

&quot;Format video&quot; sebenarnya gabungan beberapa perkara. Dalam erti kata teknikal, anda menanya pelayar sama ada ia dapat memainkan video H.264 Baseline dan audio AAC LC dalam kontena atau bekas MPEG-4 container (Saya akan menerangkan apa maksud semua ini dalam bab [[Menyelami_HTML5/Video_dalam_Sesawang|Video]]. &lt;!--You might also be interested in reading A gentle introduction to video encoding.--&gt; &lt;!--Pautan luput--&gt;)
&lt;!-- Paparan kod JavaScript comot sikit kerana CSS tak sama dengan JavaScript, tapi paparan latar kuning memperjelaskan kod JS berkaitan --&gt;

{{CSS:rendered|1=
&lt;p style=&quot;font-family:monospace; font-size:1.5em&quot;&gt;return v.canPlayType
(&lt;span style=&quot;background-color:yellow;&quot;&gt;'video/mp4; codecs=&quot;avc1.42E01E, mp4a.40.2&quot;&lt;/span&gt;');
}}

Fungsi &lt;code&gt;canPlayType()&lt;/code&gt; ( bolehMainJenis () ) tidak memulangkan nilai benar atau palsu. Memandang format-format video itu kompleks, fungsi ini memulangkan rentetan:

*&quot;probably&quot; (barangkali) jika pelayar agak yakin ia dapat memainkan format
*&quot;maybe&quot; (mungkin) jika pelayar berasa ia mungkin dapat memainkan format 
*&quot;&quot; (rentetan kosong) jika pelayar pasti ia tidak memainkan format 

Fungsi kedua ini mencari format video terbuka yang disokong Mozilla Firefox dan pelayar sumber terbuka lain. Prosesnya sama; perbezaan hanya dengan rentetan yang anda beri kepada fungsi &lt;code&gt; canPlayType()&lt;/code&gt;. Dari segi teknikal, anda menanya pelayar sama ada ia dapat memainkan video Theora dan audio Vorbis dalam kontena Ogg.
&lt;!-- Godam CSS sikit; sekurang2nya tampilan JS nampak macam good JS coding practice --&gt;
{{CSS:rendered|1=
&lt;p style=&quot;margin:0; font-family:monospace; font-size:1.5em&quot;&gt;function supports_ogg_theora_video() {
&lt;p style=&quot;margin:0; padding-left:1em;  font-family:monospace; font-size:1.5em&quot;&gt;if (!supports_video()) { return false; }
&lt;p style=&quot;margin:0; padding-left:1em; font-family:monospace; font-size:1.5em&quot;&gt;var v = document.createElement(&quot;video&quot;);
&lt;p style=&quot;margin:0; padding-left:1em;font-family:monospace; font-size:1.5em&quot;&gt;return v.canPlayType(&lt;span style=&quot;background-color:yellow;&quot;&gt;'video/ogg; codecs=&quot;theora, vorbis&quot;'&lt;/span&gt;);
&lt;p style=&quot;margin:0; font-family:monospace; font-size:1.5em&quot;&gt;}

}}

Finally, WebM is a newly open-sourced (and non-patent-encumbered) video codec that will be included in the next version of major browsers, including Chrome, Firefox, and Opera. You can use the same technique to detect support for open WebM video.

function supports_webm_video() {
  if (!supports_video()) { return false; }
  var v = document.createElement(&quot;video&quot;);
  return v.canPlayType('video/webm; codecs=&quot;vp8, vorbis&quot;');
}

Instead of writing this function yourself, you can use Modernizr (1.5 or later) to detect support for different HTML5 video formats.

check for HTML5 video formats

if (Modernizr.video) {
  // let's play some video! but what kind?
  if (Modernizr.video.webm) {
    // try WebM
  } else if (Modernizr.video.ogg) {
    // try Ogg Theora + Vorbis in an Ogg container
  } else if (Modernizr.video.h264){
    // try H.264 video + AAC audio in an MP4 container
  }
}

Local Storage

filing cabinet with drawers of different sizes
Your browser supports HTML5 storage.

HTML5 storage provides a way for web sites to store information on your computer and retrieve it later. The concept is similar to cookies, but it’s designed for larger quantities of information. Cookies are limited in size, and your browser sends them back to the web server every time it requests a new page (which takes extra time and precious bandwidth). HTML5 storage stays on your computer, and web sites can access it with JavaScript after the page is loaded.
Ask Professor Markup

    Q: Is local storage really part of HTML5? Why is it in a separate specification?
    A: The short answer is yes, local storage is part of HTML5. The slightly longer answer is that local storage used to be part of the main HTML5 specification, but it was split out into a separate specification because some people in the HTML5 Working Group complained that HTML5 was too big. If that sounds like slicing a pie into more pieces to reduce the total number of calories… well, welcome to the wacky world of standards. 

Checking for HTML5 storage support uses detection technique #1. If your browser supports HTML5 storage, there will be a localStorage property on the global window object. If your browser doesn’t support HTML5 storage, the localStorage property will be undefined. Due to an unfortunate bug in older versions of Firefox, this test will raise an exception if cookies are disabled, so the entire test is wrapped in a try..catch statement.

function supports_local_storage() {
  try {
    return 'localStorage' in window &amp;&amp; window['localStorage'] !== null;
  } catch(e){
    return false;
  }
}

Instead of writing this function yourself, you can use Modernizr (1.1 or later) to detect support for HTML5 local storage.

check for HTML5 local storage

if (Modernizr.localstorage) {
  // window.localStorage is available!
} else {
  // no native support for local storage :(
  // try a fallback or another third-party solution
}

Note that JavaScript is case-sensitive. The Modernizr attribute is called localstorage (all lowercase), but the DOM property is called window.localStorage (mixed case).
Ask Professor Markup

    Q: How secure is my HTML5 storage database? Can anyone read it?
    A: Anyone who has physical access to your computer can probably look at (or even change) your HTML5 storage database. Within your browser, any web site can read and modify its own values, but sites can’t access values stored by other sites. This is called a same-origin restriction. 

Web Workers

Your browser supports web workers.

Web Workers provide a standard way for browsers to run JavaScript in the background. With web workers, you can spawn multiple “threads” that all run at the same time, more or less. (Think of how your computer can run multiple applications at the same time, and you’re most of the way there.) These “background threads” can do complex mathematical calculations, make network requests, or access local storage while the main web page responds to the user scrolling, clicking, or typing.

Checking for web workers uses detection technique #1. If your browser supports the Web Worker API, there will be a Worker property on the global window object. If your browser doesn’t support the Web Worker API, the Worker property will be undefined.

function supports_web_workers() {
  return !!window.Worker;
}

Instead of writing this function yourself, you can use Modernizr (1.1 or later) to detect support for web workers.

check for web workers

if (Modernizr.webworkers) {
  // window.Worker is available!
} else {
  // no native support for web workers :(
  // try a fallback or another third-party solution
}

Note that JavaScript is case-sensitive. The Modernizr attribute is called webworkers (all lowercase), but the DOM object is called window.Worker (with a capital “W” in “Worker”).

Offline Web Applications

cabin in the woods
Your browser supports offline web applications.

Reading static web pages offline is easy: connect to the Internet, load a web page, disconnect from the Internet, drive to a secluded cabin, and read the web page at your leisure. (To save time, you may wish to skip the step about the cabin.) But what about web applications like Gmail or Google Docs? Thanks to HTML5, anyone (not just Google!) can build a web application that works offline.

Offline web applications start out as online web applications. The first time you visit an offline-enabled web site, the web server tells your browser which files it needs in order to work offline. These files can be anything — HTML, JavaScript, images, even videos. Once your browser downloads all the necessary files, you can revisit the web site even if you’re not connected to the Internet. Your browser will notice that you’re offline and use the files it has already downloaded. When you get back online, any changes you’ve made can be uploaded to the remote web server.

Checking for offline support uses detection technique #1. If your browser supports offline web applications, there will be an applicationCache property on the global window object. If your browser doesn’t support offline web applications, the applicationCache property will be undefined. You can check for offline support with the following function:

function supports_offline() {
  return !!window.applicationCache;
}

Instead of writing this function yourself, you can use Modernizr (1.1 or later) to detect support for offline web applications.

check for offline support

if (Modernizr.applicationcache) {
  // window.applicationCache is available!
} else {
  // no native support for offline :(
  // try a fallback or another third-party solution
}

Note that JavaScript is case-sensitive. The Modernizr attribute is called applicationcache (all lowercase), but the DOM object is called window.applicationCache (mixed case).

Geolocation

Geolocation is the art of figuring out where you are in the world and (optionally) sharing that information with people you trust. There is more than one way to figure out where you are — your IP address, your wireless network connection, which cell tower your phone is talking to, or dedicated GPS hardware that calculates latitude and longitude from information sent by satellites in the sky.

man with a globe for a head
Ask Professor Markup

    Q: Is geolocation part of HTML5? Why are you talking about it?
    A: Geolocation support is being added to browsers right now, along with support for new HTML5 features. Strictly speaking, geolocation is being standardized by the Geolocation Working Group, which is separate from the HTML5 Working Group. But I’m going to talk about geolocation in this book anyway, because it’s part of the evolution of the web that’s happening now. 

Checking for geolocation support uses detection technique #1. If your browser supports the geolocation API, there will be a geolocation property on the global navigator object. If your browser doesn’t support the geolocation API, the geolocation property will not be present inside of navigator. Here’s how to check for geolocation support:

function supports_geolocation() {
  return 'geolocation' in navigator;
}

Instead of writing this function yourself, you can use Modernizr to detect support for the geolocation API.

check for geolocation support

if (Modernizr.geolocation) {
  // let's find out where you are!
} else {
  // no native geolocation support available :(
  // try geoPosition.js or another third-party solution
}

If your browser does not support the geolocation API natively, there is still hope. GeoPosition.js is a JavaScript library that aims to provide Geolocation support in older browsers like Blackberry, Palm OS, and Microsoft Internet Explorer 6, 7, and 8. It’s not quite the same as the navigator.geolocation API, but it serves the same purpose.

There are also device-specific geolocation APIs on older mobile phone platforms, including BlackBerry, Nokia, Palm, and OMTP BONDI.

The chapter on geolocation will go into excruciating detail about how to use all of these different APIs.

Input Types

manual typewriter

You know all about web forms, right? Make a &lt;form&gt;, add a few &lt;input type=&quot;text&quot;&gt; elements and maybe an &lt;input type=&quot;password&quot;&gt;, and finish it off with an &lt;input type=&quot;submit&quot;&gt; button.

You don’t know the half of it. HTML5 defines over a dozen new input types that you can use in your forms.

    &lt;input type=&quot;search&quot;&gt; for search boxes
    &lt;input type=&quot;number&quot;&gt; for spinboxes
    &lt;input type=&quot;range&quot;&gt; for sliders
    &lt;input type=&quot;color&quot;&gt; for color pickers
    &lt;input type=&quot;tel&quot;&gt; for telephone numbers
    &lt;input type=&quot;url&quot;&gt; for web addresses
    &lt;input type=&quot;email&quot;&gt; for email addresses
    &lt;input type=&quot;date&quot;&gt; for calendar date pickers
    &lt;input type=&quot;month&quot;&gt; for months
    &lt;input type=&quot;week&quot;&gt; for weeks
    &lt;input type=&quot;time&quot;&gt; for timestamps
    &lt;input type=&quot;datetime&quot;&gt; for precise, absolute date+time stamps
    &lt;input type=&quot;datetime-local&quot;&gt; for local dates and times 

Checking for HTML5 input types uses detection technique #4. First, you create a dummy &lt;input&gt; element in memory. The default input type for all &lt;input&gt; elements is &quot;text&quot;. This will prove to be vitally important.

  var i = document.createElement(&quot;input&quot;);

Next, set the type attribute on the dummy &lt;input&gt; element to the input type you want to detect.

  i.setAttribute(&quot;type&quot;, &quot;color&quot;);

If your browser supports that particular input type, the type property will retain the value you set. If your browser doesn’t support that particular input type, it will ignore the value you set and the type property will still be &quot;text&quot;.

  return i.type !== &quot;text&quot;;

Instead of writing 13 separate functions yourself, you can use Modernizr to detect support for all the new input types defined in HTML5. Modernizr reuses a single &lt;input&gt; element to efficiently detect support for all 13 input types. Then it builds a hash called Modernizr.inputtypes, that contains 13 keys (the HTML5 type attributes) and 13 Boolean values (true if supported, false if not).

check for native date picker

if (!Modernizr.inputtypes.date) {
  // no native support for &lt;input type=&quot;date&quot;&gt; :(
  // maybe build one yourself with Dojo or jQueryUI
}

Placeholder Text

linotype model 25 - one of the machines that helped create a demand for lorem ipsum placeholder text in exhibiting fonts

Besides new input types, HTML5 includes several small tweaks to existing forms. One improvement is the ability to set placeholder text in an input field. Placeholder text is displayed inside the input field as long as the field is empty and not focused. As soon you click on (or tab to) the input field, the placeholder text disappears. The chapter on web forms has screenshots if you’re having trouble visualizing it.

Checking for placeholder support uses detection technique #2. If your browser supports placeholder text in input fields, the DOM object it creates to represent an &lt;input&gt; element will have a placeholder property (even if you don’t include a placeholder attribute in your HTML). If your browser doesn’t support placeholder text, the DOM object it creates for an &lt;input&gt; element will not have a placeholder property.

function supports_input_placeholder() {
  var i = document.createElement('input');
  return 'placeholder' in i;
}

Instead of writing this function yourself, you can use Modernizr (1.1 or later) to detect support for placeholder text.

check for placeholder text

if (Modernizr.input.placeholder) {
  // your placeholder text should already be visible!
} else {
  // no placeholder support :(
  // fall back to a scripted solution
}

Form Autofocus

angry guy with arms up

Web sites can use JavaScript to focus the first input field of a web form automatically. For example, the home page of Google.com will autofocus the input box so you can type your search keywords without having to position the cursor in the search box. While this is convenient for most people, it can be annoying for power users or people with special needs. If you press the space bar expecting to scroll the page, the page will not scroll because the focus is already in a form input field. (It types a space in the field instead of scrolling.) If you focus a different input field while the page is still loading, the site’s autofocus script may “helpfully” move the focus back to the original input field upon completion, disrupting your flow and causing you to type in the wrong place.

Because the autofocusing is done with JavaScript, it can be tricky to handle all of these edge cases, and there is little recourse for people who don’t want a web page to “steal” the focus.

To solve this problem, HTML5 introduces an autofocus attribute on all web form controls. The autofocus attribute does exactly what it says on the tin: it moves the focus to a particular input field. But because it’s just markup instead of a script, the behavior will be consistent across all web sites. Also, browser vendors (or extension authors) can offer users a way to disable the autofocusing behavior.

Checking for autofocus support uses detection technique #2. If your browser supports autofocusing web form controls, the DOM object it creates to represent an &lt;input&gt; element will have an autofocus property (even if you don’t include the autofocus attribute in your HTML). If your browser doesn’t support autofocusing web form controls, the DOM object it creates for an &lt;input&gt; element will not have an autofocus property. You can detect autofocus support with this function:

function supports_input_autofocus() {
  var i = document.createElement('input');
  return 'autofocus' in i;
}

Instead of writing this function yourself, you can use Modernizr (1.1 or later) to detect support for autofocused form fields.

check for autofocus support

if (Modernizr.input.autofocus) {
  // autofocus works!
} else {
  // no autofocus support :(
  // fall back to a scripted solution
}

Microdata

alphabetized folders

Microdata is a standardized way to provide additional semantics in your web pages. For example, you can use microdata to declare that a photograph is available under a specific Creative Commons license. As you’ll see in the distributed extensibility chapter, you can use microdata to mark up an “About Me” page. Browsers, browser extensions, and search engines can convert your HTML5 microdata markup into a vCard, a standard format for sharing contact information. You can also define your own microdata vocabularies.

The HTML5 microdata standard includes both HTML markup (primarily for search engines) and a set of DOM functions (primarily for browsers). There’s no harm in including microdata markup in your web pages. It’s nothing more than a few well-placed attributes, and search engines that don’t understand the microdata attributes will just ignore them. But if you need to access or manipulate microdata through the DOM, you’ll need to check whether the browser supports the microdata DOM API.

Checking for HTML5 microdata API support uses detection technique #1. If your browser supports the HTML5 microdata API, there will be a getItems() function on the global document object. If your browser doesn’t support microdata, the getItems() function will be undefined.

function supports_microdata_api() {
  return !!document.getItems;
}

Modernizr does not yet support checking for the microdata API, so you’ll need to use the function like the one listed above.

History API

demon reading book

The HTML5 history API is a standardized way to manipulate the browser history via script. Part of this API — navigating the history — has been available in previous versions of HTML. The new part in HTML5 is a way to add entries to the browser history, and respond when those entries are removed from the stack by the user pressing the browser’s back button. This means that the URL can continue to do its job as a unique identifier for the current resource, even in script-heavy applications that don’t ever perform a full page refresh.

Checking for HTML5 history API support uses detection technique #1. If your browser supports the HTML5 history API, there will be a pushState() function on the global history object. If your browser doesn’t support the history API, the pushState() function will be undefined.

function supports_history_api() {
  return !!(window.history &amp;&amp; history.pushState);
}

Instead of writing this function yourself, you can use Modernizr (1.6 or later) to detect support for the HTML5 history API.

check for history API support

if (Modernizr.history) {
  // history management works!
} else {
  // no history support :(
  // fall back to a scripted solution like History.js
}

Further Reading

Specifications and standards:

    the &lt;canvas&gt; element
    the &lt;video&gt; element
    &lt;input&gt; types
    the &lt;input placeholder&gt; attribute
    the &lt;input autofocus&gt; attribute
    HTML5 storage
    Web Workers
    Offline web applications
    Geolocation API
    Session history and navigation 

JavaScript libraries:

    Modernizr, an HTML5 detection library
    geo.js, a geolocation API wrapper
    HTML5 Cross-browser Polyfills 

Other articles and tutorials:

    Video for Everybody!
    A gentle introduction to video encoding
    Video type parameters
    The All-In-One Almost-Alphabetical Guide to Detecting Everything
    Internet Explorer 9 Guide for Developers 

This has been “Detecting HTML5 Features.” The full table of contents has more if you’d like to keep reading.
Did You Know?

    In association with Google Press, O’Reilly is distributing this book in a variety of formats, including paper, ePub, Mobi, and DRM-free PDF. The paid edition is called “HTML5: Up &amp; Running,” and it is available now. This chapter is included in the paid edition.

    If you liked this chapter and want to show your appreciation, you can buy “HTML5: Up &amp; Running” with this affiliate link or buy an electronic edition directly from O’Reilly. You’ll get a book, and I’ll get a buck. I do not currently accept direct donations. 

Copyright MMIX–MMXI Mark Pilgrim</text>
      <sha1>6ghw15j6fpkr3q5p5t2qfwv6mngqpb8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ReStructuredText:Buku Pengenalan Asas</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3448</id>
    <revision>
      <id>9093</id>
      <parentid>8379</parentid>
      <timestamp>2014-04-21T13:47:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>pembetulan. namalaman baharu lebih tepat</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="951" xml:space="preserve">{{CSS:rendered-no-border|1=
&lt;div style=&quot;margin:1.5em 5em; align:center; border:dotted 2px gray;&quot;&gt;
&lt;div style=&quot;padding:1.5em 0; text-align:center;&quot;&gt;
&lt;span style=&quot;font:italic bold 2.5em sans-serif;&quot;&gt;re&lt;/span&gt;&lt;span style=&quot;font:bold 3.5em serif;&quot;&gt;Structured&lt;/span&gt;&lt;span style=&quot;font:italic bold 2.5em sans-serif;&quot;&gt;Text&lt;/span&gt;
&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;
}}

Buku berkaitan sebahagian perisian pemprosesan teks sumber terbuka [http://docutils.sourceforge.net/ Docutils] bagi pemprosesan dokumen teks biasa ke dalam format-format berguna seperti [[HTML]], LaTeX, laman manual, open-document dan XML. 

# [[/Bahan Awal/]] {{stage short|100%|2013-07-04}} &amp;ndash; Maklumat tentang teks sumber dan lesen.
# [[/Pengenalan/]] {{stage short|100%|2013-07-04}}
# [[/Buku Pengenalan Asas/]] {{stage short|100%|2013-07-04}}
== Wikibuku berkaitan ==
* [[HTML]]
* [[HTML5]]
* [[XHTML]]

{{status2|100%}}
[[Kategori:Python]]
[[Kategori:Bahasa pengaturcaraan]]
[[Kategori:Bahasa penanda]]</text>
      <sha1>lyu6942tisl5tc0ltqptz5wgkrw9xvn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ReStructuredText:Buku Pengenalan Asas/Bahan Awal</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3449</id>
    <revision>
      <id>9091</id>
      <parentid>8383</parentid>
      <timestamp>2014-04-21T13:46:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Algazel telah memindahkan halaman [[ReStructuredText:Buku Pengenalan Asas/Prakata Penterjemah]] ke [[ReStructuredText:Buku Pengenalan Asas/Bahan Awal]]: lebih sesuai</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1564" xml:space="preserve">Buku ini ialah terjemahan dokumen penggunaan [http://docutils.sourceforge.net/rst.html ReStructuredText] (ReST), satu bahasa penanda yang menjadi sebahagian daripada peralatan Docutils yang digunakan bagi pemprosesan teks.

Buku sebenar bermula dengan Bab [[ReStructuredText:Buku Pengenalan Asas/Buku Pengenalan Asas|Buku Pengenalan Asas]]. Buku ini hanya membincangkan secara ringkas binaan yang digunakan dalam bahasa penanda ReStructuredText. Namun demikian, sesuai dengan tajuknya, kandungan buku ini mencukupi untuk digunakan sebagai panduan untuk sesiapa yang mahu mula mengguna ReST dan memproses dokumen ReST bagi menghasilkan dokumen HTML, LaTeX, dan sebagainya.

== Teks sumber dan lesen ==
[http://docutils.sourceforge.net/docs/user/rst/quickstart.html Teks sumber] ditulis Richard Jones dan diletakkan ke dalam Domain Awam.

== Nota tentang kandungan ==
* Pautan luar. Dokumen asal memuatkan banyak pautan luar. Pautan-pautan tersebut digunakan untuk memaut laman-laman yang mengandungi perincian lanjut tentang penanda. Terjemahan ini ''tidak'' memuatkan pautan-pautan tersebut kerana ini pautan-pautan luar akan melancarkan perisian anti-spam Wikibuku. Walau bagaimanapun dirasakan ketidakhadiran pautan-pautan tidak menghalang pemahaman buku. Para pembaca boleh meneliti perincian pada dokumen sumber dengan mengikuti pautan di atas.

* Pemformatan dan penampilan. Pemformatan buku ini terbatas kepada pemformatan yang terdapat pada format wiki.

== Tipografi ==
{{XNote|Dalam teks, ulasan penterjemah ditanda dengan kotak ini}}

[[Kategori:Python]]</text>
      <sha1>ey55i5ouvxlsm3h76nwhds1haaufqtm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ReStructuredText:Buku Pengenalan Asas/Pengenalan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3450</id>
    <revision>
      <id>8384</id>
      <parentid>8381</parentid>
      <timestamp>2013-08-23T02:31:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kategori</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2522" xml:space="preserve">{{XNote|Teks di bawah ini tidak terkandung dalam dokumen sumber. Ia dimuatkan di sini sebagai penjelasan am tentang ReSructuredText}}

Docutils ialah sebuah sistem pemprosesan teks sumber terbuka yang digunakan bagi memproses dokumen-dokumen yang ditulis dengan teks biasa kepada format-format yang berguna, seperti  [[HTML]], LaTeX, laman manual, open-document dan XML. Docutils menyedia dan menggunakan ReStructuredText (atau reStructuredText, '''ReST'''), bahasa penanda teks biasa yang mudah dibaca, mudah diguna, dan apa-yang-dilihat-itu-yang-dapat (WYSIWYG).

Dengan demikian, penulis tidak perlu membuat banyak salinan dokumen sekiranya beliau ingin menerbitkan dokumen yang sama dalam format berlainan, misalnya dalam format HTML atau PDF &amp;ndash; penulis hanya perlu menyiapkan teks induk dengan menggunakan bahasa penanda ReST dan kemudian jelmakan dokumen yang sama dalam format yang dikehendaki dengan memproses dokumen induk menggunakan peralatan yang dibekalkan Docutils.
Docutils ditulis dengan bahasa pengaturacaraan [[Python]].

ReST menggunakan binaan ringkas dan intuitif untuk menanda struktur sesuatu dokumen. Binaan-binaan ini mudah dibaca sama ada dalam bentuk mentah ataupun sesudah diproses. Penghurai ReST ialah sebahagian daripada Docutils.

Penanda yang ringkas dan tersurat digunakan untuk menanda binaan khas, seperti pengepala bahagian, senarai titik dan penegasan. Sebanyak mungkin, penanda yang digunakan adalah minimum dan tak menonjol. Binaan yang kurang sering digunakan dan sambungan pada sintaks ReST asas boleh memiliki penanda yang lebih rumit atau lebih tersirat.

ReST dapat digunakan bagi membuat dokumen tanpa mengira panjang dokumen tersebut, dari dokumen amat pendek (seperti cebisan dokumentasi sebaris) sehinggalah dokumen sepanjang buku ini.

Penggunaan Docutils dan ReST memerlukan dua perisian:

* [[w:Python|Python]]
* Perisan Docutils yang boleh dimuat turun dari [http://docutils.sourceforge.net/docs/dev/repository.html repositori] dengan menggunakan Subversion (svn), di laman ini: &lt;span style=&quot;font-size:0.85em;&quot;&gt;docutils.svn.sourceforge.net.&lt;/span&gt; Sebagai pilihan, Docutils juga dapat dimuat turun dengan menggunakan klon Git: &lt;span style=&quot;font-size:0.85em;&quot;&gt;repo.or.cz/docutils.git.&lt;/span&gt; Panduan tentang bagaimana mengguna Subversion buat semua platform, Unix/Linux, Mac dan Windows, terdapat di laman berkaitan repositori yang dipautkan di atas.

[http://docutils.sourceforge.net/README.html#usage Panduan cara mengguna] ReST dan Docutils.

[[Kategori:Python]]</text>
      <sha1>fj9ggw3uvjg4m9ubg1hxb59mzh9y2g5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ReStructuredText:Buku Pengenalan Asas/Buku Pengenalan Asas</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3451</id>
    <revision>
      <id>10429</id>
      <parentid>10428</parentid>
      <timestamp>2018-03-15T13:57:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>183.171.181.17</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9288" xml:space="preserve">Dokumen ini ialah pengenalan tak formal kepada ReStructerdText (atau reStructuredText).  Bahagian [[#Selepas ini?|Selepas ini?]] di bahagian bawah mengandungi pautan-pautan ke sumber-sumber lain termasuk satu rujukan formal.

__TOC__

== Senarai ==

Senarai terdapat dalam tiga bentuk utama: ''enumerated'' (bernombor), ''bulleted'' (titik) dan ''definitions'' (definisi).  Dalam semua kes senarai, anda boleh meletakkan sebanyak subperenggan, subsenarai dll., yang anda mahu, selagi sisi kiri perenggan sebaris dengan baris pertama teks item senarai.

Senarai perlu bermula dengan perenggan baharu &amp;ndash; yakni senarai perlu hadir hanya selepas baris kosong.

=== Senarai bernombor (angka, huruf atau angka romawi) ===

Mulakan baris dengan nombor atau huruf diikuti noktah &lt;code&gt;&quot;.&quot;&lt;/code&gt;, tanda kurungan kanan &lt;code&gt;&quot;)&quot;&lt;/code&gt; atau di kelilingi tanda kurungan &lt;code&gt;&quot;( )&quot;&lt;/code&gt; &amp;ndash; apa jua bentuk yang anda berasa selesa. Kesemua bentuk ini diterima:

&lt;pre&gt;
    1. nombor

    A. huruf besar
       dan ia boleh merangkumi banyak baris

       dengan dua perenggan!!

    a. huruf kecil 

       3. dengan subsenarai yang mula dengan nombor lain
       4. pastikan nombor berada dalam jujukan betul!

    I. nombor romawi besar

    i. nombor romawi kecil 

    (1) nombor, lagi

    1) dan lagi

&lt;/pre&gt;

Hasil:

{{CSS:rendered|1=

&lt;p style=&quot;padding-left:1.0em;&quot;&gt;   1. nombor&lt;/p&gt;

&lt;p style=&quot;padding-left:1.0em;&quot;&gt;    A. huruf besar &lt;br /&gt;
       dan ia boleh merangkumi banyak baris &lt;/p&gt;

&lt;p style=&quot;padding-left:1.0em;&quot;&gt;dengan dua perenggan!!&lt;/p&gt;

&lt;p style=&quot;padding-left:1.0em;&quot;&gt;a. huruf kecil &lt;/p&gt;

&lt;p style=&quot;padding-left:2.0em;&quot;&gt;3. dengan subsenarai yang mula dengan nombor lain&lt;br /&gt;
       4. pastikan nombor berada dalam jujukan betul!&lt;/p&gt;

&lt;p style=&quot;padding-left:1.0em;&quot;&gt;I. nombor romawi besar &lt;br /&gt;

    i. nombor romawi kecil &lt;br/&gt;

    (1) nombor, lagi &lt;br /&gt;

    1) dan lagi &lt;/p&gt;
}}

=== Senarai titik ===

Sama seperti senarai bernombor, mulakan baris dengan aksara titik &amp;ndash; sama ada &lt;code&gt;&quot;-&quot;, &quot;+&quot;&lt;/code&gt; atau &lt;code&gt;&quot;*&quot;&lt;/code&gt;:

&lt;pre&gt;
 * titik menggunakan &quot;*&quot;

    - subsenarai menggunakan &quot;-&quot;

        + satu lagi subsenarai 

    - satu lagi item 
&lt;/pre&gt;


Hasil:

*titik menggunakan &lt;code&gt;&quot;*&quot;&lt;/code&gt;
** subsenarai menggunakan &lt;code&gt;&quot;-&quot;&lt;/code&gt;
*** satu lagi subsenarai 
* satu lagi item

{{XNote|&lt;b&gt;Nota penterjemah:&lt;/b&gt; Paparan titik tidak berubah kerana hambatan pada format wiki}} 

=== Senarai definisi ===

Berlainan dengan dua senarai di atas, senarai definisi terdiri daripada nama, dan takrif nama itu. Format senarai definisi adalah seperti berikut:
&lt;pre&gt;
    istilah
      Senarai definisi mengaitkan nama dengan definisinya

    ''bagaimana''
      Istilah merupakan frasa satu baris, dan definisinya terdiri daripada satu atau lebih 
      perenggan ataupun unsur badan, yang terengsot relatif kepada istilah. Baris kosong 
      tidak dibenarkan di antara istilah dan definisi.
&lt;/pre&gt;

Hasil:

{{CSS:rendered|1=
&lt;p style=&quot;padding-left:1.0em;&quot;&gt;istilah&lt;/p&gt;
&lt;p style=&quot;padding-left:2.0em;&quot;&gt;Senarai definisi mengaitkan nama dengan definisinya&lt;/p&gt;

&lt;p style=&quot;padding-left:1.0em;&quot;&gt;''bagaimana''&lt;/p&gt;
&lt;p style=&quot;padding-left:2.0em;&quot;&gt;Istilah merupakan frasa satu baris, dan definisinya terdiri daripada satu atau lebih perenggan ataupun unsur badan, yang terengsot relatif kepada istilah.&lt;br /&gt; Baris kosong todak dibenarkan di antara istilah dan definisi.&lt;/p&gt;
}}
    
== Prapemformatan (sampel kod) ==

Untuk memuatkan teks prapemformatan, akhiri perenggan sebelumnya dengan &lt;code&gt; &quot;::&quot;.&lt;/code&gt; Blok prapemformatan diakhiri apabila teks pulang kepada aras pengengsotan sebagai perenggan yang hadir sebelum blok prapemformatan. Misalnya:

&lt;pre&gt;

  Contoh::

      Ruang putih, baris baharu, baris kosong, dan semua jenis penanda  
        (seperti *ini* atau \ini) dikekalkan oleh blok literal.
    Tengok, saya telah gugurkan satu aras pengengsotan
    (tetapi tak berapa dalam)

  tiada lagi contoh
&lt;/pre&gt;

Hasil:
{{CSS:rendered|1=

&lt;p style=&quot;padding-left:1.0em;&quot;&gt;Contoh:&lt;/p&gt;
&lt;p style=&quot;padding-left:3.0em; margin:0;&quot;&gt; Ruang putih, baris baharu, baris kosong, dan semua jenis penanda &lt;/p&gt;
&lt;p style=&quot;padding-left:4.0em;margin:0;&quot;&gt; (seperti *ini* atau \ini) dikekalkan oleh blok literal.&lt;/p&gt;
&lt;p style=&quot;padding-left:1.7em;margin:0;&quot;&gt; Tengok, saya telah gugurkan satu aras pengengsotan &lt;br /&gt;
    (tetapi tak berapa dalam) &lt;/p&gt;
&lt;p style=&quot;padding-left:1.0em;&quot;&gt; tiada lagi contoh&lt;/p&gt;
}}

Perhatikan sekiranya perenggan hanya mengandungi &lt;code&gt;&quot;::&quot;&lt;/code&gt;, ia akan dibuang daripada output:

&lt;pre&gt;
  ::

      Ini teks prapemformatan, dan 
      perenggan &quot;::&quot; terakhir dibuang
&lt;/pre&gt;

Hasil:

{{CSS:rendered|1=
&lt;p style=&quot;padding-left:1.0em;&quot;&gt;Ini teks prapemformatan, dan &lt;br /&gt;
perenggan &quot;::&quot; terakhir dibuang&lt;/p&gt;
}}

== Bahagian ==

Gunakan '''pengepala bahagian''' bagi mengasingkan teks panjang ke dalam bahagian lebih kecil. Pengepala bahagian adalah sebaris teks (satu atau lebih perkataan) dengan hiasan: tanda baris bawah, atau tanda baris bawah dan tanda baris atas (''overline'') seiring, dengan tanda sempang &quot;-----&quot;, tanda sama dengan &quot;======&quot;, tilde &lt;nowiki&gt;&quot;~~~~~&quot;&lt;/nowiki&gt; atau mana-mana aksara bukan angka abjad &lt;code&gt;= - ` : ' &quot; ~ ^ _ * + # &lt; &gt;&lt;/code&gt; yang anda berasa selesa.  Hiasan tanda baris bawah tunggal berlainan daripada tanda baris bawah yang seiring dengan tanda baris atas yang menggunakan aksara yang sama. Tanda baris, sama ada bawah atau atas, perlu sama panjang dengan teks tajuk. Gunakan tanda-tanda ini secara tekal, oleh sebab semua bahagian ditandai dengan gaya hiasan yang sama dan dianggap seperti berada pada aras yang sama:

&lt;pre&gt;
  Bab 1 Tajuk
  ===========

  Bahagian 1.1 Tajuk
  ------------------

  Subseksyen 1.1.1 Tajuk
  ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

  Bahagian 1.2 Tajuk
  ------------------

  Bab 2 Tajuk
  ===========
&lt;/pre&gt;

Ini menghasilkan struktur berikut, yang diperikan dengan pseudo-XML mudah:
&lt;syntaxhighlight lang=&quot;XML&quot;&gt;
  &lt;?xml version=&quot;1.0&quot; encoding=&quot;UTF-8&quot;?&gt;

    &lt;section&gt;
        &lt;title&gt;
            Bab 1 Tajuk
        &lt;section&gt;
            &lt;title&gt;
                Bahagian 1.1 Tajuk
            &lt;section&gt;
                &lt;title&gt;
                    Subseksyen 1.1.1 Tajuk
        &lt;section&gt;
            &lt;title&gt;
                Bahagian 1.2 Tajuk
    &lt;section&gt;
        &lt;title&gt;
            Bab 2 Tajuk
&lt;/syntaxhighlight&gt;

(Pseudo-XML menggunakan pengengsotan bagi penyarangan dan tidak mempunyai tag pengakhiran. Output terproses sebenar tidak dapat dipaparkan, sama dengan contoh-contoh lain, kerana bahagian tidak boleh wujud di dalam petikan blok).

Perhatikan yang pengepala bahagian disediakan sebagai sasaran pautan, dengan hanya menggunakan nama masing-masing. Untuk memaut kepada pengepala [[#SenaraiSenarai]], saya tulis &lt;code&gt; &quot;Senarai_&quot;&lt;/code&gt;. Jika pengepala mempunyai ruang seperti yang terdapat pada [[#Gaya Teks|Gaya Teks]], kita perlu gunakan tanda petikan pada pengepala seperti ini &lt;code&gt;&quot;`Gaya Teks_`&quot;&lt;/code&gt;.

== Tajuk/Tajuk kecil Dokumen==

Tajuk dokumen keseluruhan berlainan daripada tajuk-tajuk bahagian dan diformatkan berlainan sedikit (misalnya, perisian penulis HTML memaparkannya sebagai pengapal tengah secara lalai).

Bagi menandakan tajuk dokumen dalam ReStructuredText, gunakan hiasan unik pada permulaan dokumen. Bagi menandakan tajuk kecil dokumen, gunakan satu lagi hiasan unik betul-betul selepas tajuk dokumen. Contoh:

&lt;pre&gt;
    ================
     Tajuk Dokumen
    ================
    --------------
     Tajuk kecil
    --------------

    Tajuk Bahagian
    ==============

    ...
&lt;/pre&gt;

Perhatikan bahawa kedua-dua &quot;Tajuk Dokumen&quot; dan &quot;Tajuk Bahagian&quot; menggunakan tanda dengan, akan tetapi merupakan gaya yang berlainan antara satu sama lain. Teks tajuk yang menggunakan tanda garis bawah dah garis atas (tetapi tidak tanda garis bawah sahaja) boleh diengsotkan atas sebab-sebab estetika.

== Imej ==

Untuk memuatkan imej ke dalam dokumen, anda perlu mengguna direktif &lt;code&gt;`image&lt;/code&gt;

Contoh:

&lt;pre&gt;
  .. image:: File:Biohazard symbol.svg
&lt;/pre&gt;

menghasilkan:

[[File:Biohazard symbol.svg|left|150x150px]]
{{-}}

Bahagian &lt;codeFile:Biohazard symbol.svg&lt;/code&gt; menandakan fail imej yang anda mahu letakkan ke dalam dokumen. Tidak ada hambatan terhadap penggunaan imej (format, saiz, dll). Jika imej itu disasarkan untuk paparan HTML dan anda berniat membekalkan maklumat tambahan, anda boleh masukkan:
&lt;pre&gt;
  .. image:: File:Biohazard symbol.svg
     :height: 100
     :width: 200
     :scale: 50
     :alt: teks pilihan
&lt;/pre&gt;

== Selepas ini? ==

Buku pengenalan asas ini memperkenalkan ciri-ciri yang sering terjumpa dengan ReStructuredText, akan tetapi terdapat banyak lagi perkara yang perlu dijelajahi. Dokumen rujukan pengguna, [bahasa Inggeris]  [http://docutils.sourceforge.net/docs/user/rst/quickref.html Quick reStructuredText] merupakan tempat yang baik untukselepas ini. Untuk mendapatkan perincian lengkap, pergi ke [http://docutils.sourceforge.net/docs/ref/rst/restructuredtext.html reStructuredText Markup Specification] (Spesifikasi Penanda reStructuredText) .

== Lihat juga ==

* [[HTML]]
* [[HTML5]]
* [[w:Python|Python]] di Wikipedia

== Pautan luar ==

* Laman [http://docutils.sourceforge.net/ Docutils] di Sourceforge.net
* Laman rasmi [http://www.python.org Python]

[[Kategori:Bahasa pengaturcaraan]]
[[Kategori:Python]]</text>
      <sha1>silrbuv9lbk1pke0ns9q5nxdyjblg5r</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Lembaran Gaya Lata/Pautan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3453</id>
    <revision>
      <id>8401</id>
      <parentid>8400</parentid>
      <timestamp>2013-09-09T14:36:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>/* Nota kaki */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1939" xml:space="preserve">[[Lembaran Gaya Lata/Pemilih|Pemilih]] &lt;code&gt;a&lt;/code&gt; memadankan pautan. Terdapat empat pseudokelas yang sering digunakan bersama-samanya: &lt;code&gt;link&lt;/code&gt;, &lt;code&gt;visited&lt;/code&gt;, &lt;code&gt;hover&lt;/code&gt; dan &lt;code&gt;active&lt;/code&gt;. Peraturan yang menggunakan pseudokelas perlu ditulis mengikut urutan ini agar kesan dinamik mendahului keadaan ''visited/unvisited''. Contoh berikut akan memaparkan pautan yang hitam, bertukar menjadi hijau apabila tetikus berada di atasnya, dan bertukar menjadi merah jambu apabila aktif (apabila tetikus ditekan semasa berada di atasnya).

&lt;pre&gt;
a:link
 { color:white; background:gray }
a:visited
 { color:black; background:red }
a:hover
 { color:green }
a:active
 { color:pink }
&lt;/pre&gt;

Paparan:

{{XNote|Perisian Wikimedia tidak menyokong peraturan CSS &lt;code&gt;a&lt;/code&gt; atau pseudokelas di ruang nama Rencana, tapi anda boleh mencuba CSS dengan menampal kod di atas dan mengubah suai fail CSS &quot;skin&quot; anda}}


Apabila tetikus diapungkan di atas pautan yang belum dilawati, kedua-dua pemilih &lt;code&gt;a:link&lt;/code&gt; dan pemilih &lt;code&gt;a:hover&lt;/code&gt; dipadankan. Oleh sebab peraturan hadir terakhir sekali, deklarasi &lt;code&gt;color&lt;/code&gt;nya mendahului peraturan buat &lt;code&gt;link&lt;/code&gt;. Dan oleh sebab perturan &lt;code&gt;hover&lt;/code&gt; tidak mengubah sifat &lt;code&gt;background&lt;/code&gt;, hasilnya ialah teks hijau berlatarkan warna ''gray'' (warna kelabu). 

Pseudokelas &lt;code&gt;:link&lt;/code&gt; dan &lt;code&gt;:visited&lt;/code&gt; hanya dapat digunakan dengan pemilih &lt;code&gt;a&lt;/code&gt;. CSS2.1 membenarkan penggunaan pseudokelas &lt;code&gt;:hover&lt;/code&gt; dan &lt;code&gt;:active&lt;/code&gt; dengan unsur-unsur lain. Namun, Internet Explorer&lt;ref&gt;Penterjemah: Keadaan ini mungkin sudah berubah pada tahun 2013&lt;/ref&gt; hanya membenarkan &lt;code&gt;:hover&lt;/code&gt; pada unsur-unsur penambat atau ''anchor''.

== Nota kaki ==
{{reflist}}

{{Prognav|Lembaran Gaya Lata|Fon dan Teks|Pseudounsur dan Pseudokelas}}

[[Kategori:Lembaran Gaya Lata]]

[[en:Cascading Style Sheets/Hyperlinks]]</text>
      <sha1>9euizp09v5aa67iakn7evat850mstnx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Status2</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3454</id>
    <revision>
      <id>8377</id>
      <parentid>8284</parentid>
      <timestamp>2013-08-23T02:06:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>terjemah</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="958" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;{{#switch:{{#titleparts:{{FULLPAGENAME}}}}|Wikijunior:{{BOOKNAME}}|{{BOOKNAME}}=[[Category:{{#switch: {{{1|}}}
 |0|00|0%|00% = Buku baru mula
 |25|25% = Buku berkembang
 |50|50% = Buku separuh siap
 |75|75% = Buku matang
 |100|100% = Buku siap
 |#default = Buku baru mula
}}]][[Kategori:Buku menurut status siap/semua buku]]|#default = }}{{#if:{{{2|}}}||&lt;div class=&quot;metadata topicon&quot; id=&quot;status-icon&quot;&gt;[[Fail:{{#switch: {{{1|}}}
 |0|00|0%|00% = 00
 |25|25% = 25
 |50|50% = 50
 |75|75% = 75
 |100|100% = 100
 |#default = 00
}}%.svg|24px|{{#switch: {{{1|}}}
 |0|00|0%|00% = 0%
 |25|25% = 25%
 |50|50% = 50%
 |75|75% = 75%
 |100|100% = 100%
 |#default = 0%
}} developed|link=Bantuan:Tahap perkembangan]]&lt;/div&gt;}}{{#switch: {{{1|}}}
 |0|00|0%|00%|25|25%|50|50%|75|75%|100|100% = 
 |#default = &lt;br /&gt;&lt;span style=&quot;color:red; font-weight:bold;&quot;&gt;Tahap siap mesti 0%, 25%, 50%, 75%, atau 100%!&lt;/span&gt;
}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;{{Pendokumenan}}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>18egqyb2rigvr99uxvz9le7m73oxddj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Lampiran</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3459</id>
    <revision>
      <id>8423</id>
      <parentid>8299</parentid>
      <timestamp>2013-09-17T02:41:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kemas</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="833" xml:space="preserve">{{XNote|Bahagian ini bukan sebahagian daripada teks asal. Ia dimuatkan sebagai pelengkap kepada buku ini.}}

Perbezaan antara Python 2.x dan Python 3.x tidak banyak. 

== Fungsi &lt;code&gt;print()&lt;/code&gt; dan kenyataan &lt;code&gt;print&lt;/code&gt; ==
Dengan Python 3, &lt;code&gt;print()&lt;/code&gt; merupakan fungsi sama seperti &lt;code&gt;input()&lt;/code&gt; atau &lt;code&gt;len()&lt;/code&gt;. Versi fungsi memerlukan kurungan sama seperti panggilan fungsi yang lain (mahupun anda boleh memilih untuk menambah kurungan kepada kenyataan &lt;code&gt;print&lt;/code&gt;).

== Fungsi &lt;code&gt;input()&lt;/code&gt; dan &lt;code&gt;raw_input()&lt;/code&gt; ==
Dengan Python 2, fungsi untuk mendapatkan input dari papan kekunci adalah &lt;code&gt;raw_input()&lt;/code&gt;. Dengan Python 3, fungsi &lt;code&gt;input()&lt;/code&gt; melakukan tugas ini.

{{Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Kandungan|FAQ|Pengarang}}

[[Kategori:Python]]</text>
      <sha1>b2w45mfh7g7by5r7izxxew5d8k07i62</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Tamat</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3460</id>
    <revision>
      <id>8422</id>
      <parentid>8303</parentid>
      <timestamp>2013-09-17T02:39:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kemas</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1813" xml:space="preserve">&lt;!-- Road map\\ --&gt;
&lt;!-- boolean expressions\\ --&gt;
&lt;!-- defining functions\\ --&gt;
&lt;!-- more on lists --&gt;
&lt;!-- modules\\ --&gt;
&lt;!-- dictionaries --&gt;
&lt;!-- the end\\ --&gt;
&lt;!-- ######################################################################### --&gt;
&lt;!-- ##############        THE END OF THE BOOK           ##################### --&gt;
&lt;!-- ######################################################################### --&gt;
Buat masa ini saya syorkan anda lihat [http://docs.python.org/tut/tut.html ''The Python Tutorial''] oleh [http://www.python.org/~guido/ Guido van Rossum] untuk mendapatkan topik-topik lain. Jika anda telah membuat tutorial ini, anda akan dapat memahami sebahagian besar tutorial tersebut. Jika anda ingin mempelajari Python dengan lebih mendalam, satu buku teks dalam talian yang bagus adalah [http://www.diveintopython.org/ Dive Into Python], mahupun ia disasarkan kepada mereka yang lebih berpengalaman dalam pengaturcaraan.  Anda juga boleh membaca Wikibuku Inggeris [[:en:Python Programming|Python Programming]].

Tutorial ini adalah tutorial yang sentiasa berubah. Terima kasih kepada mereka yang telah mengirim e-mel berkaitannya. Saya suka membaca e-mel tersebut walaupun saya ini bukan seseorang yang rajin menjawab e-mel.

Selamat mengatur cara, mudah-mudahan ia akan mengubah kehidupan dan dunia anda.

'''Perkara yang perlu dibuat:'''
&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
ralat,
bagaimana membuat modul,        
maklumat lanjut tentang gelung,        
maklumat lanjut tentang rentetan,        
maklumat lanjut tentang dictionary,       
i/o fail,
bagaimana mengguna bantuan dalam talian,
cuba, ('try'),
'pickle',
'break and continue' 
&lt;/source&gt;

{{Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Kandungan|Menangani kecacatan|FAQ}}

[[Kategori:Python]]

[[en:Non-Programmer's Tutorial for Python 2.6/The End]]</text>
      <sha1>ppx8y7zeo4nt8n3iq9xpjtm6opnffz7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Sd2</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3461</id>
    <revision>
      <id>11085</id>
      <parentid>8304</parentid>
      <timestamp>2021-07-28T05:57:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Chongkian</username>
        <id>2495</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3192" xml:space="preserve">{| style=&quot;margin: 1em 0; background: #E8E8FF; border: 1px #9191FF solid; font-size: 95%; padding: 1px&quot; width=100%
! style=&quot;background:#C4C4FF; border:1px solid #9191FF; padding:2px&quot; | [[Wikipedia:Selamat datang|Selamat datang]] ke [[Wikipedia Bahasa Melayu]]!
|-
| '''Salam sejahtera {{PAGENAME}}! Terima kasih kerana mendaftar di Wikipedia Bahasa Melayu!'''&lt;br/&gt;Berikut merupakan beberapa pautan yang dapat anda layari jika masih baru di [[Wikipedia]]:

*[[Wikipedia:Pengenalan|Pengenalan tentang Wikipedia]]
*[[Wikipedia:Dasar dan garis panduan|Dasar dan garis panduan yang diamalkan]].
*[[Wikipedia:Bagaimana memulakan laman baru|Bagaimana memulakan laman baru]].
*[[Wikipedia:Menyunting|Cara menyunting rencana]].
*[[Wikipedia:Kelaziman penamaan tajuk rencana|Petunjuk dalam memberikan nama rencana]].
*[[Wikipedia:Memohon rencana|Memohon rencana baru]].
*[[Wikipedia:Kedai Kopi|Kedai Kopi bagi berbincang mengenai Wikipedia]].
*''[[Wikipedia:Babel/ms-0|You don't speak Malay?]]''

Lihat juga [[Wikipedia:Tutorial|tutorial]] dan [[Wikipedia:Meja bantuan|meja bantuan]] Wikipedia. Untuk menandatangani pesanan anda pada laman perbualan, seperti laman ini, letakkan &lt;nowiki&gt;~~~~&lt;/nowiki&gt; (empat kali tanda gelombang) atau klik butang [[imej:Insert-signature.png|Tandatangan dan cap waktu]] pada laman penyuntingan.&lt;br/&gt;
Semoga anda menikmati kunjungan anda di Wikipedia Bahasa Melayu. Selamat menyumbang! 
|}

{| style=&quot;margin: 1em 0; background: #E8E8dd; border: 1px #9191FF solid; font-size: 95%; padding: 1px&quot; width=100%
! style=&quot;background:#C4C4FF; border:1px solid #9191FF; padding:2px&quot; | Welcome to the [[:en:Malay language|Malay]] Wikipedia!
|-
| '''Hello {{PAGENAME}}! Thanks for registering in Malay Wikipedia!'''
|-
| The following are relevant wiki links for users based here mainly for InterWiki purposes.

*[[Wikipedia:Kedutaan|The Malay Wikipedia Embassy]]
*[[Wikipedia:Babel|Babel Template Page]] (not yet complete at present time)
*[[Wikipedia:Babel/ms-0|Babel Template for non-Malay speakers]]

See also our [[Wikipedia:Penyelia|list of local administrators]]. Should you require any assistance here, you may contact me or any one of our ambassadors listed at our embassy. You may also leave a message there for the attention of the whole Malay Wikipedia community. Should the assistance you require be technical in nature, please leave a note with one of our administrators.

To sign your message, please type four tildes (&lt;nowiki&gt;~~~~&lt;/nowiki&gt;) after it if you are using your local Malay Wikipedia account, (or click on [[imej:Insert-signature.png|Tandatangan dan cap waktu]]) or the InterWiki link '''&lt;nowiki&gt;{{:[Wikipedia language code]: [Name of your page] | [Your personal ID] }}&lt;/nowiki&gt;''', followed by five tildes (&lt;nowiki&gt;~~~~~&lt;/nowiki&gt;) to allow for the date to accompany your message if you are using your foreign Wikipedia account. It would be preferable if you could indicate which Wikipedia language version you are from (meaning the one you most regularly use) to simplify any referencing or liaison that may follow. Enjoy your stay here at the Malay Wikipedia. Cheers!
|}
&lt;hr&gt;&lt;br /&gt; {{{1}}}
&lt;br /&gt;
&lt;hr&gt;
&lt;br /&gt;

&lt;noinclude&gt;
[[Kategori:Templat]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>78crun25kfzkdjgyqfyk4h4p8pn90pf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bantuan:Log masuk</title>
    <ns>12</ns>
    <id>3464</id>
    <revision>
      <id>8340</id>
      <timestamp>2013-07-17T06:26:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>baharu, daripada Wikipedia</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1827" xml:space="preserve">Sememangnya anda tidak perlu log masuk untuk melihat dan menyunting sebarang laman di Wikibooks dan projek Wikimedia yang lain. Bagaimanapun, log masuk memberikan [[w:Wikipedia:Kenapa buka akaun?|ciri-ciri tambahan]] dan oleh itu disyorkan. Jika anda tidak ingin mempunyai [[w:alamat IP|alamat IP]] yang boleh dikenalpasti, maka anda haruslah log masuk. Ini kerana ia cepat dan mudah untuk membuat akaun pengguna.

== Log masuk ==
Membuat satu [[w:Pengguna (pengkomputan)|akaun pengguna]] bermaksud anda perlu memberikan satu [[w:Wikipedia:Dasar nama pengguna|nama pengguna]] (sama ada nama sebenar atau nama samaran) dan satu [[w:kata laluan|kata laluan]] untuk akaun tersebut. Sebarang nama pengguna yang telah wujud terlebih dahulu dan digunakan oleh pengguna lain akan ditolak oleh sistem secara automatik. Akaun pengguna perlu dibuat sekali sahaja dan kemudian anda boleh &quot;log masuk&quot;. Jika anda ingin melog masuk akaun pada waktu yang lain, anda hanya perlu menaip nama pengguna dan kata laluan anda. Anda juga diingatkan supaya tidak berkongsi kata laluan tersebut dengan orang lain kerana ini boleh membawa kepada penyalahgunaan akaun dan boleh menyebabkan akaun anda disekat.

=== Cara log masuk ===
# Aktifkan kuki pada [[w:pelayar web|pelayar web]] anda.
# Klik butang [[Khas:Log masuk|Log masuk]] di bahagian kanan atas laman.
# Masukkan nama pengguna dan kata laluan anda pada ruangan yang disediakan.
# Kemudian, tekan pada butang &quot;Log masuk&quot;.
# Jika anda ingin melog masuk secara automatik, sila klik pada kotak &quot;Biar saya kekal log masuk&quot; sebelum menekan butang &quot;Log masuk&quot;.
# Jika anda telah mempunyai sebuah akaun dan terlupa kata laluan anda, sila tekan butang &quot;Set semula kata laluan anda&quot;.

Jika anda menghadapi masalah, cuba [[Bantuan:Kandungan#Hubungi kami|minta bantuan]].

[[Kategori:Bantuan Wikibooks]]</text>
      <sha1>p4161lirwxtn8lgijjnyefgv1mmu1ln</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/FAQ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3483</id>
    <revision>
      <id>8488</id>
      <parentid>8458</parentid>
      <timestamp>2013-10-01T02:35:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kat iw</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19804" xml:space="preserve">; ''Soalan:'' Tidak dapat menggunakan program dengan input. : ''Jawapan:'' Jika anda mengguna IDLE, cuba guna garis perintah.  Masalah ini nampaknya sudah ditangani dalam IDLE 0.6 dan yang lebih baru. Jika anda mengguna IDLE versi yang lama, cuba naik taraf perisian anda kepada Python 2.0 atau yang lebih baru.
; Adakah versi yang dapat dicetak? : Ya, lihat soalan berikut.
; Adakah terdapat versi PDF atau zip? : Ya, pergi ke http://www.honors.montana.edu/~jjc/easytut untuk mendapatkan beberapa versi.  Sila maklum bahawa versi-versi di sana tidak dikemas kini seperti versi Wikibuku. Wikibuku boleh dicetak daripada [[../Versi cetak|versi cetak]].
; Dengan perisian apakah tutorial ini ditulis? : Asalnya dengan LaTex, lihat fail &lt;code&gt;easytut.tex&lt;/code&gt;. 
; Saya tidak dapat menaip program yang melebihi satu baris. : Jika program yang anda taip itu terlaksana sebaik sahaja anda menaipnya, anda perlu sunting fail dan tidak menaip kod ke dalam pentafsir interaktif.  (Bayangan: mod interaktif ialah mod yang mempunyai prom &lt;code&gt;&gt;&gt;&gt;&lt;/code&gt; di hadapannya.)
; My question is not answered here. : Ask on the talk page.  Please post source code if at all relevant (even, (or maybe especially) if it doesn't work). Helpful things to include are what you were trying to do, what happened, what you expected to happen, error messages, version of Python, Operating System, and whether or not your cat was stepping on the keyboard. (The cat in my house has a fondness for space bars and control keys.)
; I want to read it in a different language. : There are several translations that I know of.  One is in Korean and is available at http://home.hanmir.com/~johnsonj/easytut/easytut.html. Another is in Spanish and at http://www.honors.montana.edu/~jjc/easytut/easytut_es/.  Another is in Italian and is available at http://www.python.it/doc/tut_begin/index.html. Another is in Greek and available at http://www.honors.montana.edu/~jjc/easytut/easytut_gr/. Several people have said they are doing a translation in other languages such as French, but I never heard back from them.  If you have done a translation or know of any translations, please either send it to me or send me a link.
; How do I make a GUI in Python? : You can use either TKinter at http://www.python.org/topics/tkinter/ or WXPython at http://www.wxpython.org/
; How do I make a game in Python? : The best method is probably to use PYgame at http://pygame.org/
; How do I make an executable from a Python program? : Short answer: Python is an interpreted language so that is impossible. Long answer is that something similar to an executable can be created by taking the Python interpreter and the file and joining them together and distributing that.  For more on that problem see http://www.python.org/cgi-bin/faqw.py?req=all#4.28. A project that does make executable python files is py2exe - see http://www.py2exe.org.
; I need help with the exercises : Hint, the password program requires two variables, one to keep track of the number of times the password was typed in, and another to keep track of the last password typed in. Also you can download solutions from http://www.honors.montana.edu/~jjc/easytut/ 
; What and when was the last thing changed?

* 2000-Dec-16, added error handling chapter.
* 2000-Dec-22, Removed old install procedure.
* 2001-Jan-16, Fixed bug in program, Added example and data to lists section.
* 2001-Apr-5,  Spelling, grammar, added another how to break programs, url fix for PDF version.
* 2001-May-13, Added chapter on debugging.
* 2001-Nov-11, Added exercises, fixed grammar, spelling, and hopefully improved explanations of some things.
* 2001-Nov-19, Added password exercise, revised references section.
* 2002-Feb-23, Moved 3 times password exercise, changed l to list in list examples question.  Added a new example to Decisions chapter, added two new exercises.
* 2002-Mar-14, Changed abs to my_abs since python now defines a abs function.
* 2002-May-15, Added a faq about creating an executable.  Added a comment from about the list example.  Fixed typos from Axel Kleiboemer.
* 2002-Jun-14, Changed a program to use while true instead of while 1 to be more clear.
* 2002-Jul-5, Rewrote functions chapter.  Modified fib program to hopefully be clearer.
* 2003-Jan-3, Added average examples to the decisions chapter.
* 2003-Jan-19, Added comment about value of a_var.  Fixed mistake in average2.py program.
* 2003-Sep-5, Changed idle instruction to Run-&gt;Run Module.
* 2004-Jun-1, Put on Wikibooks
* Since then all changes are visible through the Wikibooks version keeping system.
&lt;!----&gt;
&lt;!-- == Command Line Install == --&gt;
&lt;!--  --&gt;
&lt;!-- This is here purely for historical reasons.   --&gt;
&lt;!--  --&gt;
&lt;!-- === Running Python === --&gt;
&lt;!-- This section is somewhat vague since I am trying to explain how to run Python in general and not on a specific machine (though I am writing from a Unix viewpoint).  If you have a Microsoft(tm) Windows machine see the next section for details.  If you have a Macintosh see http://www.python.org for other documentation. --&gt;
&lt;!--  --&gt;
&lt;!-- First you should check to see if you can run Python in interactive mode.  To do this go to a command prompt and type &lt;code&gt; python&lt;/code&gt;.  If everything is working you should see something like this: --&gt;
&lt;!-- &lt;source lang=&quot;python&quot;&gt; --&gt;
&lt;!-- Python 1.5.1 (#1, Dec 17 1998, 20:58:15)  [GCC 2.7.2.3] on linux2 --&gt;
&lt;!-- Copyright 1991-1995 Stichting Mathematisch Centrum, Amsterdam --&gt;
&lt;!-- &gt;&gt;&gt; --&gt;
&lt;!-- &lt;/source&gt; --&gt;
&lt;!-- The &lt;code&gt; &gt;&gt;&gt;&lt;/code&gt; is Python's way of telling you it is waiting for you to type something in.   --&gt;
&lt;!--  --&gt;
&lt;!-- If you did not get the &lt;code&gt; &gt;&gt;&gt;&lt;/code&gt; prompt then something is wrong.  Check and make sure that you properly installed Python.  Check to see that the python executable is in the path.   --&gt;
&lt;!--  --&gt;
&lt;!-- Once you got the Python interpreter running you can play around with it.  Here are some things you could try: --&gt;
&lt;!-- &lt;source lang=&quot;python&quot;&gt; --&gt;
&lt;!-- &gt;&gt;&gt; 1+1 --&gt;
&lt;!-- 2 --&gt;
&lt;!-- &gt;&gt;&gt; 3*4+5  --&gt;
&lt;!-- 17 --&gt;
&lt;!-- &gt;&gt;&gt; a=12 --&gt;
&lt;!-- &gt;&gt;&gt; a      --&gt;
&lt;!-- 12 --&gt;
&lt;!-- &gt;&gt;&gt; &quot;Hi&quot; --&gt;
&lt;!-- 'Hi' --&gt;
&lt;!-- &gt;&gt;&gt;  --&gt;
&lt;!-- &lt;/source&gt; --&gt;
&lt;!--  --&gt;
&lt;!-- To exit try typing Ctrl+Z or Ctrl+D or if neither of those works type &lt;code&gt;import sys; sys.exit(0)&lt;/code&gt;.  Next, how to run Python programs.  First you need create a Python program.  To do that you should type in the following in a text editor:\footnote{A text editor is just a program that edits text.  If you are in Windows I recommend that you use Notepad or Editpad (http://www.jgsoft.com).  If you are in Unix I recommend that you use a text editor that you are comfortable with (if you haven't found one yet use pico, ae, or (x)emacs (emacs has a very nice Python mode BTW)).  } --&gt;
&lt;!-- &lt;source lang=&quot;python&quot;&gt; --&gt;
&lt;!-- print &quot;Hello, World!&quot; --&gt;
&lt;!-- &lt;/source&gt; --&gt;
&lt;!--  --&gt;
&lt;!-- Now save the file in some convenient location as hello.py.  Next go to directory with the file that you save the file in and type &lt;code&gt; python hello.py&lt;/code&gt;.  The screen should look something like this: --&gt;
&lt;!-- &lt;source lang=&quot;python&quot;&gt; --&gt;
&lt;!-- &gt;python hello.py --&gt;
&lt;!-- Hello, World! --&gt;
&lt;!-- &lt;/source&gt; --&gt;
&lt;!--  --&gt;
&lt;!-- If you get some error message check to make sure you saved the file in the right place.   --&gt;
&lt;!--  --&gt;
&lt;!-- From now on I will mainly give you programs to type in that you should save and then run.   --&gt;
&lt;!-- %%If you didn't get that and get some error message like bad command or filename or command not found then either Python is not installed or the Python interpreter is not in your path.  With Windows you need to have the python.exe file locate in your path.  For example, if python.exe is in the directory &lt;code&gt;C:\PROGRA~1\PYTHON\&lt;/code&gt; then if you add &lt;code&gt;PATH=C:\PROGRA~1\PYTHON\;%PATH%&lt;/code&gt; to the end of your &lt;code&gt;AUTOEXEC.BAT&lt;/code&gt; file the next time you reboot your computer python.exe will be found in your path.  For Unix find Python with locate and add the directory to the path (or move python). --&gt;
&lt;!--  --&gt;
&lt;!-- %%There, you now should be able to type in and run a Python program.  The later chapters will show you more about how to create a Python program. --&gt;
&lt;!--  --&gt;
&lt;!-- === Windows === --&gt;
&lt;!-- First install Python.  Then go to a command line which can be done one of two ways: Click ''' Start&gt;&gt;Programs&gt;&gt;MS-DOS Prompt''', or click ''' Start&gt;&gt;Run''', then type ''' command''' and hit ''' Enter'''. --&gt;
&lt;!--  --&gt;
&lt;!-- This will open up a DOS screen with a prompt that probably looks like this: --&gt;
&lt;!--  --&gt;
&lt;!-- &lt;source lang=&quot;python&quot;&gt; --&gt;
&lt;!-- C:\WINDOWS&gt;    --&gt;
&lt;!-- &lt;/source&gt; --&gt;
&lt;!--  --&gt;
&lt;!-- Type ''' python''' and hit ''' Enter'''.  If you get &lt;code&gt; Bad command or file name&lt;/code&gt; then either you forgot to install Python or &lt;code&gt; python.exe&lt;/code&gt; is not in the &lt;code&gt; PATH&lt;/code&gt; variable (to see what the &lt;code&gt; PATH&lt;/code&gt; variable has in it type ''' PATH''').   --&gt;
&lt;!--  --&gt;
&lt;!-- To fix the problem click ''' Start&gt;&gt;Find&gt;&gt;Files or Folders''' and then look for a file ''' Named''' &lt;code&gt; python.exe&lt;/code&gt;.  If it is found then the problem is the &lt;code&gt; PATH&lt;/code&gt;, otherwise Python was not properly installed.   --&gt;
&lt;!--  --&gt;
&lt;!-- To fix the &lt;code&gt; PATH&lt;/code&gt; problem the directory that includes &lt;code&gt; python.exe&lt;/code&gt; needs to be added to &lt;code&gt; PATH&lt;/code&gt;.  The directory that &lt;code&gt; python&lt;/code&gt; is in is the folder that &lt;code&gt; Find&lt;/code&gt; shows to the left of the name.  If the whole name is not shown Right click on the python icon and go to ''' Properties'''.  The &lt;code&gt; Properties&lt;/code&gt; dialog will have a line called &lt;code&gt; Location:&lt;/code&gt; that shows the directory where &lt;code&gt; python.exe&lt;/code&gt; is at.  Next go to the command prompt and type in &lt;code&gt;PATH=&quot;C:\Location of Python\&quot;;%PATH%&lt;/code&gt;.  For Example: --&gt;
&lt;!-- &lt;source lang=&quot;python&quot;&gt; --&gt;
&lt;!-- C:\WINDOWS&gt;python --&gt;
&lt;!-- Bad command or file name --&gt;
&lt;!--  --&gt;
&lt;!-- C:\WINDOWS&gt;PATH=&quot;C:\Programe Files\Python&quot;;%PATH% --&gt;
&lt;!--  --&gt;
&lt;!-- C:\WINDOWS&gt;python --&gt;
&lt;!-- Python 1.5.1 (#0, Apr 13 1998, 20:22:04) [MSC 32 bit (Intel)] on win32 --&gt;
&lt;!-- Copyright 1991-1995 Stichting Mathematisch Centrum, Amsterdam --&gt;
&lt;!-- &gt;&gt;&gt; --&gt;
&lt;!-- &lt;/source&gt; --&gt;
&lt;!-- Type Ctrl+Z to get out of interactive mode (i.e. hold down the Ctrl Key and then press down on the Z key at the same time, then release both.). --&gt;
&lt;!--  --&gt;
&lt;!-- Next type this program in a text editor (such as Notepad): --&gt;
&lt;!-- &lt;source lang=&quot;python&quot;&gt; --&gt;
&lt;!-- print &quot;Hello, World!&quot; --&gt;
&lt;!-- &lt;/source&gt; --&gt;
&lt;!-- and save it in a convenient location such as &lt;code&gt;C:\python\hello.py&lt;/code&gt;. --&gt;
&lt;!--  --&gt;
&lt;!-- From here you need to change the path to the Python directory where you saved your first program.  The command to do this is (Hit Enter): --&gt;
&lt;!-- &lt;source lang=&quot;python&quot;&gt; --&gt;
&lt;!-- cd \python       --&gt;
&lt;!-- &lt;/source&gt;  --&gt;
&lt;!-- which should give you a prompt like: --&gt;
&lt;!-- &lt;source lang=&quot;python&quot;&gt; --&gt;
&lt;!-- C:\Python&gt; --&gt;
&lt;!-- &lt;/source&gt; --&gt;
&lt;!--  --&gt;
&lt;!-- Now you are ready to run your first program.  Just type python hello.py --&gt;
&lt;!--  --&gt;
&lt;!-- &lt;source lang=&quot;python&quot;&gt; --&gt;
&lt;!-- &gt;python hello.py --&gt;
&lt;!-- Hello, World! --&gt;
&lt;!-- &lt;/source&gt; --&gt;
&lt;!--  --&gt;
&lt;!-- From now on in the tutorial I will assume that you know how to create and run programs. --&gt;
&lt;!--  --&gt;
&lt;!--  --&gt;
&lt;!-- === Longer Windows install === --&gt;
&lt;!-- %%\newcommand{\file}[1]{&lt;code&gt;#1&lt;/code&gt;} --&gt;
&lt;!-- %%\newcommand{\url}[1]{&lt;code&gt;#1&lt;/code&gt;} --&gt;
&lt;!--  --&gt;
&lt;!-- \subsection{Download Python} --&gt;
&lt;!--  --&gt;
&lt;!-- Download &lt;code&gt;py152.exe&lt;/code&gt; from [http://www.python.org/download/download\_windows.html http://www.python.org/download/download\_windows.html]   The file is located at [ftp://ftp.python.org/pub/python/win32/py152.exe ftp://ftp.python.org/pub/python/win32/py152.exe]   Download this file and save it to your computer. --&gt;
&lt;!--  --&gt;
&lt;!-- \subsection{Install Python} --&gt;
&lt;!--  --&gt;
&lt;!-- Run &lt;code&gt;py152.exe&lt;/code&gt; by double clicking on the executable.  This will start the Python installation process.  Use the defaults for the install.  The computer will restart after this is done. --&gt;
&lt;!--  --&gt;
&lt;!-- %%The Python installation creates a folder &lt;code&gt;Python 1.5&lt;/code&gt;.  Go to Start$\to$ Programs$\to$ Python~1.5 --&gt;
&lt;!--  --&gt;
&lt;!-- \subsection{Add Python to Path} --&gt;
&lt;!--  --&gt;
&lt;!-- The next step is to add the Python executable to the path.  The path specifies how DOS finds commands.  First you will find where the Python executable was installed.  Next create a &lt;code&gt;PATH&lt;/code&gt; command to tell DOS where to find Python.  Lastly add the &lt;code&gt;PATH&lt;/code&gt; command to the autoexec.bat so that it will be permanent.  The following tells how to do this. --&gt;
&lt;!--  --&gt;
&lt;!-- This is what you should do to add Python to the path. First get to an MS-DOS Prompt.  The way to get to a MS-DOS Prompt is go to Start$\to$Run.  When the Run dialog pops up type &lt;code&gt;command&lt;/code&gt; and press Enter (Note: don't type the ``quotation marks'', just type the stuff between them)  (Note two: type Enter after everything that I put in this &lt;code&gt;font&lt;/code&gt;).  A window titled MS-DOS Prompt should appear.   --&gt;
&lt;!--  --&gt;
&lt;!-- Type &lt;code&gt;cd \textbackslash{&lt;/code&gt;}.  The command &lt;code&gt;cd&lt;/code&gt; stands for change directory.  When &lt;code&gt;cd&lt;/code&gt; is followed by a &lt;code&gt;\textbackslash{&lt;/code&gt;} it means change to the root directory.  The &lt;code&gt;C:\textbackslash{&lt;/code&gt;&gt;} prompt tells you that you are in the root directory.  Once in the root directory the next task is to find Python.  --&gt;
&lt;!--  --&gt;
&lt;!-- Type &lt;code&gt;dir /s python.exe&lt;/code&gt;  This should give you some output like: --&gt;
&lt;!-- &lt;source lang=&quot;python&quot;&gt; --&gt;
&lt;!--  --&gt;
&lt;!--  Volume in drive C is WIN 95 --&gt;
&lt;!--  Volume Serial Number is 283F-12D9 --&gt;
&lt;!--  --&gt;
&lt;!-- Directory of C:\Program Files\Python --&gt;
&lt;!--  --&gt;
&lt;!-- PYTHON   EXE         5,120  04-13-99 11:31a python.exe --&gt;
&lt;!--          1 file(s)          5,120 bytes --&gt;
&lt;!--  --&gt;
&lt;!-- Total files listed: --&gt;
&lt;!--          1 file(s)          5,120 bytes --&gt;
&lt;!--          0 dir(s)     344,498,176 bytes free --&gt;
&lt;!--  --&gt;
&lt;!-- &lt;/source&gt; --&gt;
&lt;!-- The important part of this is the line: --&gt;
&lt;!-- &lt;source lang=&quot;python&quot;&gt; --&gt;
&lt;!-- Directory of C:\Program Files\Python --&gt;
&lt;!-- &lt;/source&gt;  --&gt;
&lt;!-- which shows the directory that &lt;code&gt;python.exe&lt;/code&gt; is located in. This can be used to create a &lt;code&gt;PATH&lt;/code&gt; variable that allows &lt;code&gt;python&lt;/code&gt; to be run from anywhere on the system.  The syntax is  &lt;code&gt;PATH=\%PATH\%;&quot;directory&quot;&lt;/code&gt; where directory is the directory that &lt;code&gt;python.exe&lt;/code&gt; is in.  For this example the command is: --&gt;
&lt;!-- &lt;source lang=&quot;python&quot;&gt; --&gt;
&lt;!-- PATH=%PATH%;&quot;C:\Program Files\Python&quot; --&gt;
&lt;!-- &lt;/source&gt; --&gt;
&lt;!--  --&gt;
&lt;!-- Type this in at the DOS Prompt and then you should be able to run Python with the &lt;code&gt;python&lt;/code&gt; command.  If you did everything right you should see (version numbers and dates may be different): --&gt;
&lt;!-- &lt;source lang=&quot;python&quot;&gt; --&gt;
&lt;!-- Python 1.5.2 (#4, Dec 16 1999, 18:55:39)  [GCC 2.7.2.3] on Win 95 --&gt;
&lt;!-- Copyright 1991-1995 Stichting Mathematisch Centrum, Amsterdam --&gt;
&lt;!-- &gt;&gt;&gt;  --&gt;
&lt;!-- &lt;/source&gt; --&gt;
&lt;!-- If you get the &lt;code&gt;$&gt;&gt;&gt;$&lt;/code&gt; prompt you have gotten into Python.  Try typing in it &lt;code&gt;print &quot;Hello&quot;&lt;/code&gt;.  You should see &lt;code&gt;Hello&lt;/code&gt; printed.  Try tying &lt;code&gt;print 1+1&lt;/code&gt;.  You should see &lt;code&gt;2&lt;/code&gt; printed.  Type &lt;code&gt;Ctrl-Z&lt;/code&gt; (i.e. type z while holding down the Ctrl key) to get out of Python's interactive mode.   --&gt;
&lt;!--  --&gt;
&lt;!-- If there is some problem with the &lt;code&gt;PATH&lt;/code&gt; then you will see something like: --&gt;
&lt;!-- &lt;source lang=&quot;python&quot;&gt; --&gt;
&lt;!-- C:\&gt;python --&gt;
&lt;!-- Bad command or file name --&gt;
&lt;!-- &lt;/source&gt; --&gt;
&lt;!--  --&gt;
&lt;!-- Right now the change you made is only temporary.  To get Python to be in the &lt;code&gt;PATH&lt;/code&gt; every time the computer starts you need to add it to the &lt;code&gt;autoexec.bat&lt;/code&gt; file.  The &lt;code&gt;autoexec.bat&lt;/code&gt; file is run every time the computer starts.  To do this open the &lt;code&gt;autoexec.bat&lt;/code&gt; in a text editor like &lt;code&gt;notepad&lt;/code&gt;.  Type the command &lt;code&gt;notepad c:\textbackslash{&lt;/code&gt;autoexec.bat} on the DOS Prompt.  If you don't have a &lt;code&gt;autoexec.bat&lt;/code&gt; notepad will ask you if you want to create one (say yes).  Add the line that you used above (i.e. something like: &lt;code&gt;PATH=\%PATH\%;&quot;C:\textbackslash{&lt;/code&gt;Program Files\textbackslash{}Python&quot;}) to the &lt;code&gt;autoexec.bat&lt;/code&gt;.  Add the line as close to the bottom as you can, just don't add the line after a line that tells windows to load: --&gt;
&lt;!-- &lt;source lang=&quot;python&quot;&gt; --&gt;
&lt;!-- PATH=%PATH%;&quot;C:\Program Files\Python&quot; --&gt;
&lt;!-- win --&gt;
&lt;!-- &lt;/source&gt;  --&gt;
&lt;!-- The &lt;code&gt;win&lt;/code&gt; loads Windows so I added the path line above it.  If you don't see a &lt;code&gt;win&lt;/code&gt; line add the path line to the end.  Save the &lt;code&gt;autoexec.bat&lt;/code&gt; file, reboot your computer and it should be install. --&gt;
&lt;!--  --&gt;
&lt;!-- When your computer boots again go to the DOS Prompt and try to run &lt;code&gt;python&lt;/code&gt; again to see if the change was successful. --&gt;
&lt;!--  --&gt;
&lt;!-- \subsection{Running Programs} --&gt;
&lt;!--  --&gt;
&lt;!-- Now that Python is set up we need to use it to run programs.  Go to a DOS Prompt (Start$\to$Run, then type &lt;code&gt;command&lt;/code&gt;).  Change to the root directory (&lt;code&gt;cd \textbackslash{&lt;/code&gt; }).  Now make a directory with the command &lt;code&gt;mkdir prg&lt;/code&gt; which makes the directory &lt;code&gt;prg&lt;/code&gt;.  Switch into that directory with the &lt;code&gt;cd prg&lt;/code&gt; command.  Create a file there by typing the &lt;code&gt;notepad hello.py&lt;/code&gt; command.  That will open a &lt;code&gt;notepad&lt;/code&gt; window.  In Notepad type: --&gt;
&lt;!-- &lt;source lang=&quot;python&quot;&gt; --&gt;
&lt;!-- print &quot;Hello, World!&quot; --&gt;
&lt;!-- &lt;/source&gt; --&gt;
&lt;!-- Save the file and then go back to the DOS Prompt.  Now type &lt;code&gt;python hello.py&lt;/code&gt; in at the DOS Prompt.  Python should reply with &lt;code&gt;Hello, World!&lt;/code&gt; if everything is working right.  If you get the error:  --&gt;
&lt;!-- &lt;source lang=&quot;python&quot;&gt; --&gt;
&lt;!-- Bad command or file name --&gt;
&lt;!-- &lt;/source&gt; --&gt;
&lt;!-- check to see if the path is correct.  Also check to make sure that you spelled &lt;code&gt;python&lt;/code&gt; correctly.  If you get the error: --&gt;
&lt;!-- &lt;source lang=&quot;python&quot;&gt; --&gt;
&lt;!-- C:\PROGRA~1\PYTHON\PYTHON.EXE: can't open file 'hello.py' --&gt;
&lt;!-- &lt;/source&gt; --&gt;
&lt;!-- check to see that you properly saved the &lt;code&gt;hello.py&lt;/code&gt; file and that you are in the correct directory. --&gt;
&lt;!--  --&gt;
&lt;!-- Once you have that working create another file with the &lt;code&gt;notepad ask.py&lt;/code&gt; command.  Put the following text in the file: --&gt;
&lt;!-- &lt;source lang=&quot;python&quot;&gt; --&gt;
&lt;!-- data = raw_input(&quot;Type something here:&quot;) --&gt;
&lt;!-- print &quot;You typed:&quot;,data --&gt;
&lt;!-- &lt;/source&gt;  --&gt;
&lt;!-- Save and then run with the &lt;code&gt;python ask.py&lt;/code&gt; command.  The program should ask you to type in data and after you hit Enter it will tell you what you type.  You should get something like this: --&gt;
&lt;!-- &lt;source lang=&quot;python&quot;&gt; --&gt;
&lt;!-- Type something here:Hi --&gt;
&lt;!-- You typed: Hi --&gt;
&lt;!-- &lt;/source&gt; --&gt;
&lt;!-- If you got that, congratulations, you now have a working Python environment. --&gt;
&lt;!----&gt;
&lt;!----&gt;
&lt;!-- == ... == --&gt;
&lt;!----&gt;
&lt;!-- My appendix. --&gt;
&lt;!----&gt;
&lt;!-- The \code{\e appendix} mark-up need not be repeated for additional --&gt;
&lt;!-- appendices. --&gt;
&lt;!----&gt;
&lt;!----&gt;
&lt;!--  --&gt;
&lt;!--   The ugly &quot;%begin{latexonly}&quot; pseudo-environments are really just to --&gt;
&lt;!--   keep LaTeX2HTML quiet during the \renewcommand{} macros; they're --&gt;
&lt;!--   not really valuable. --&gt;
&lt;!--  --&gt;
&lt;!--   If you don't want the Module Index, you can remove all of this up --&gt;
&lt;!--   until the second \input line. --&gt;
&lt;!--  --&gt;
&lt;!-- begin{latexonly} --&gt;
&lt;!-- \renewcommand{\indexname}{Module Index} --&gt;
&lt;!-- end{latexonly} --&gt;
&lt;!-- \input{mod\jobname.ind}                % Module Index --&gt;
&lt;!----&gt;

{{Tutorial Python untuk bukan pengatur cara/Kandungan|Tamat|Lampiran}}
[[Kategori:Python]]
[[en:Non-Programmer's Tutorial for Python 2.6/FAQ]]</text>
      <sha1>rvowbvdb4z74frucp01um0bbexc49wl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Apa itu Wikibooks</title>
    <ns>4</ns>
    <id>3507</id>
    <revision>
      <id>8542</id>
      <parentid>8532</parentid>
      <timestamp>2013-11-09T09:41:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>/* Wikibooks bukanlah */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3062" xml:space="preserve">Laman ini menceritakan secara ringkas apa itu [[Wikibooks:Perihal|BukuWiki]] atau ''Wikibooks'', dan apa yang membezakannya dengan projek Wikimedia lain. Disenaraikan juga perkara-perkara yang tidak termasuk dalam ruang lingkup Wikibooks.

== Apa itu Wikibooks ==
Secara ringkas, '''Wikibooks''' ialah suatu himpunan [[w:buku teks|buku teks]] [[w:kandungan terbuka|kandungan terbuka]].

=== Kandungan Wikibooks ===
Wikibooks ialah untuk meletakkan buku teks, teks beranotasi, panduan pembelajaran dan manual. Bahan-bahan ini boleh digunakan dalam kelas tradisional, institusi diiktiraf atau dihormati, suasana sekolah-rumah, atau sebagai sebahagian daripada kursus [[BetaWikiversity:Laman Utama|Wikiversity]] bagi pembelajaran kendiri. Sebagai panduan am, hanya buku pelajaran dan pembelajaran yang diterima di sini. Kebanyakan jenis buku, sama dada cereka atau tidak, tidak dibenarkan di Wikibooks, melainkan ia bersifat mendidik. Penggunaan unsur kesusasteraan, seperti cerita ibarat atau cerita tamsilan boleh dibenarkan dalam sesetengah keadaan.

Bahan yang tidak sesuai bagi Wikibooks boleh dihapuskan mengikut [[Wikibooks:Memadam laman|dasar penghapusan]].

=== Teks beranotasi ===
Walaupun salinan kata demi kata karya sedia ada tidak dibenarkan di sini, teks beranotasi diperbolehkan, iaitu teks yang disertakan dengan huraian atau tafsir yang membantu memahami teks asal. Edisi teks beranotasi yang pernah diterbitkan hendaklah serasi dengan [[Wikibooks:Hak cipta|lesen projek ini]].

Ini sedikit bertindan dengan projek [[oldwikisource:Main Page/Bahasa Melayu|Wikisource]] yang juga membenarkan teks beranotasi. Sebagai panduan, sekiranya anotasi itu ringkas-ringkas belaka, pertimbangkan meletakkannya di Wikisource.

== Wikibooks bukanlah ==
Berikut ialah senarai '''apa yang bukan Wikibooks''':
* Wikibooks bukanlah hos wiki percuma atau penyedia ruang web.
* Wikibooks bukanlah tempat berucap atau beriklan.
* Wikibooks bukanlah gedung teks atau cermin.
* Wikibooks bukanlah buku kertas.
* Wikibooks bukanlah ensiklopedia.
* Wikibooks bukanlah perkhidmatan berita.
* Wikibooks bukanlah kamus.
* Wikibooks bukanlah tempat mencuba projek Wikimedia baharu.
* Wikibooks bukanlah panduan strategi permainan video.

== Lihat juga ==
* [[w:Wikipedia:Wikipedia bukanlah]]

[[Kategori:Polisi dan panduan Wikibooks]]

[[de:Hilfe:Was Wikibooks ist]]
[[en:Wikibooks:What is Wikibooks?]]
[[es:Wikibooks:Lo que Wikilibros no es]]
[[fa:ویکی‌نسک:ویکی‌نسک چیست]]
[[hy:Վիքիգրքեր:Ինչ է Վիքիգրքերը]]
[[it:Wikibooks:Cosa mettere su Wikibooks]]
[[ja:Wikibooks:ウィキブックスは何でないか]]
[[ko:Wikibooks:위키책에서 착각하는 점]]
[[nl:Wikibooks:Wat Wikibooks niet is]]
[[no:Wikibøker:Hva er Wikibøker]]
[[pl:Wikibooks:Czym jest Wikibooks]]
[[ta:விக்கிநூல்கள்:விக்கிநூல்கள் என்றால் என்ன?]]
[[pt:Wikibooks:O que não somos]]
[[th:Wikibooks:วิกิตำราคืออะไร]]
[[zh:Wikibooks:维基教科书是什么]]</text>
      <sha1>iv0q0i4blmtwqehviu0d3h0ys7n4q1d</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Penafian umum</title>
    <ns>4</ns>
    <id>3508</id>
    <redirect title="Wikibooks:Penolak tuntutan umum" />
    <revision>
      <id>8496</id>
      <timestamp>2013-10-01T03:07:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>Aurora telah memindahkan halaman [[Wikibooks:Penafian umum]] ke [[Wikibooks:Penolak tuntutan umum]]: nama lain</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="44" xml:space="preserve">#LENCONG [[Wikibooks:Penolak tuntutan umum]]</text>
      <sha1>1rpo1k0fxyteps2ii80d927n0a9o75f</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Bootcentos.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3537</id>
    <revision>
      <id>9516</id>
      <parentid>9364</parentid>
      <timestamp>2014-08-07T05:08:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>lesen</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" xml:space="preserve">{{Tampilan-perisian}}</text>
      <sha1>7rfv0rdttzmktujazfosem911007x43</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Centos1.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3538</id>
    <revision>
      <id>9517</id>
      <parentid>9365</parentid>
      <timestamp>2014-08-07T05:09:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>lesen</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" xml:space="preserve">{{Tampilan-perisian}}</text>
      <sha1>7rfv0rdttzmktujazfosem911007x43</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Centos2.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3539</id>
    <revision>
      <id>9518</id>
      <parentid>9376</parentid>
      <timestamp>2014-08-07T05:10:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>lesen</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" xml:space="preserve">{{Tampilan-perisian}}</text>
      <sha1>7rfv0rdttzmktujazfosem911007x43</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Centos3.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3540</id>
    <revision>
      <id>9519</id>
      <parentid>9398</parentid>
      <timestamp>2014-08-07T05:11:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>lesen</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" xml:space="preserve">{{Tampilan-perisian}}</text>
      <sha1>7rfv0rdttzmktujazfosem911007x43</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Centos4.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3541</id>
    <revision>
      <id>9556</id>
      <parentid>9404</parentid>
      <timestamp>2014-08-07T05:40:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>lesen</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" xml:space="preserve">{{Tampilan-perisian}}</text>
      <sha1>7rfv0rdttzmktujazfosem911007x43</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Centos5.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3542</id>
    <revision>
      <id>9520</id>
      <parentid>9403</parentid>
      <timestamp>2014-08-07T05:12:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>lesen</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" xml:space="preserve">{{Tampilan-perisian}}</text>
      <sha1>7rfv0rdttzmktujazfosem911007x43</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Centos6.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3543</id>
    <revision>
      <id>9521</id>
      <parentid>9402</parentid>
      <timestamp>2014-08-07T05:12:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>lesen</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" xml:space="preserve">{{Tampilan-perisian}}</text>
      <sha1>7rfv0rdttzmktujazfosem911007x43</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Centos7.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3544</id>
    <revision>
      <id>9522</id>
      <parentid>9401</parentid>
      <timestamp>2014-08-07T05:13:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>lesen</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" xml:space="preserve">{{Tampilan-perisian}}</text>
      <sha1>7rfv0rdttzmktujazfosem911007x43</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Centos8.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3545</id>
    <revision>
      <id>9523</id>
      <parentid>9400</parentid>
      <timestamp>2014-08-07T05:13:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>lesen</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" xml:space="preserve">{{Tampilan-perisian}}</text>
      <sha1>7rfv0rdttzmktujazfosem911007x43</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Centos9.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3546</id>
    <revision>
      <id>9524</id>
      <parentid>9399</parentid>
      <timestamp>2014-08-07T05:14:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>lesen</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" xml:space="preserve">{{Tampilan-perisian}}</text>
      <sha1>7rfv0rdttzmktujazfosem911007x43</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Centos10.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3547</id>
    <revision>
      <id>9557</id>
      <parentid>9366</parentid>
      <timestamp>2014-08-07T05:41:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>lesen</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" xml:space="preserve">{{Tampilan-perisian}}</text>
      <sha1>7rfv0rdttzmktujazfosem911007x43</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Centos11.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3548</id>
    <revision>
      <id>9525</id>
      <parentid>9367</parentid>
      <timestamp>2014-08-07T05:16:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>lesen</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" xml:space="preserve">{{Tampilan-perisian}}</text>
      <sha1>7rfv0rdttzmktujazfosem911007x43</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Centos12.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3549</id>
    <revision>
      <id>9526</id>
      <parentid>9368</parentid>
      <timestamp>2014-08-07T05:17:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>lesen</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" xml:space="preserve">{{Tampilan-perisian}}</text>
      <sha1>7rfv0rdttzmktujazfosem911007x43</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Centos13.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3550</id>
    <revision>
      <id>9527</id>
      <parentid>9369</parentid>
      <timestamp>2014-08-07T05:18:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>lesen</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" xml:space="preserve">{{Tampilan-perisian}}</text>
      <sha1>7rfv0rdttzmktujazfosem911007x43</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Centos14.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3551</id>
    <revision>
      <id>9528</id>
      <parentid>9370</parentid>
      <timestamp>2014-08-07T05:18:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>lesen</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" xml:space="preserve">{{Tampilan-perisian}}</text>
      <sha1>7rfv0rdttzmktujazfosem911007x43</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Centos15.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3552</id>
    <revision>
      <id>9529</id>
      <parentid>9371</parentid>
      <timestamp>2014-08-07T05:20:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>lesen</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" xml:space="preserve">{{Tampilan-perisian}}</text>
      <sha1>7rfv0rdttzmktujazfosem911007x43</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Centos16.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3553</id>
    <revision>
      <id>9530</id>
      <parentid>9372</parentid>
      <timestamp>2014-08-07T05:20:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>lesen</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" xml:space="preserve">{{Tampilan-perisian}}</text>
      <sha1>7rfv0rdttzmktujazfosem911007x43</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Centos17.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3554</id>
    <revision>
      <id>9531</id>
      <parentid>9373</parentid>
      <timestamp>2014-08-07T05:21:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>lesen</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" xml:space="preserve">{{Tampilan-perisian}}</text>
      <sha1>7rfv0rdttzmktujazfosem911007x43</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Centos18.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3555</id>
    <revision>
      <id>9532</id>
      <parentid>9374</parentid>
      <timestamp>2014-08-07T05:22:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>lesen</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" xml:space="preserve">{{Tampilan-perisian}}</text>
      <sha1>7rfv0rdttzmktujazfosem911007x43</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Centos19.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3556</id>
    <revision>
      <id>9533</id>
      <parentid>9375</parentid>
      <timestamp>2014-08-07T05:23:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>lesen</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" xml:space="preserve">{{Tampilan-perisian}}</text>
      <sha1>7rfv0rdttzmktujazfosem911007x43</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Centos20.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3557</id>
    <revision>
      <id>9534</id>
      <parentid>9377</parentid>
      <timestamp>2014-08-07T05:23:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>lesen</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" xml:space="preserve">{{Tampilan-perisian}}</text>
      <sha1>7rfv0rdttzmktujazfosem911007x43</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Centos21.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3558</id>
    <revision>
      <id>9535</id>
      <parentid>9378</parentid>
      <timestamp>2014-08-07T05:24:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>lesen</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" xml:space="preserve">{{Tampilan-perisian}}</text>
      <sha1>7rfv0rdttzmktujazfosem911007x43</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Centos22.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3559</id>
    <revision>
      <id>9536</id>
      <parentid>9379</parentid>
      <timestamp>2014-08-07T05:24:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>lesen</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" xml:space="preserve">{{Tampilan-perisian}}</text>
      <sha1>7rfv0rdttzmktujazfosem911007x43</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Centos23.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3560</id>
    <revision>
      <id>9537</id>
      <parentid>9380</parentid>
      <timestamp>2014-08-07T05:25:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>lesen</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" xml:space="preserve">{{Tampilan-perisian}}</text>
      <sha1>7rfv0rdttzmktujazfosem911007x43</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Centos24.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3561</id>
    <revision>
      <id>9538</id>
      <parentid>9381</parentid>
      <timestamp>2014-08-07T05:25:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>lesen</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" xml:space="preserve">{{Tampilan-perisian}}</text>
      <sha1>7rfv0rdttzmktujazfosem911007x43</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Centos25.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3562</id>
    <revision>
      <id>9539</id>
      <parentid>9382</parentid>
      <timestamp>2014-08-07T05:26:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>lesen</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" xml:space="preserve">{{Tampilan-perisian}}</text>
      <sha1>7rfv0rdttzmktujazfosem911007x43</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Centos26.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3563</id>
    <revision>
      <id>9540</id>
      <parentid>9383</parentid>
      <timestamp>2014-08-07T05:27:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>lesen</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" xml:space="preserve">{{Tampilan-perisian}}</text>
      <sha1>7rfv0rdttzmktujazfosem911007x43</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Failmaya.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3564</id>
    <revision>
      <id>9541</id>
      <parentid>9405</parentid>
      <timestamp>2014-08-07T05:29:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>lesen</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" xml:space="preserve">{{Tampilan-perisian}}</text>
      <sha1>7rfv0rdttzmktujazfosem911007x43</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Fizikalmaya.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3565</id>
    <revision>
      <id>9542</id>
      <parentid>9406</parentid>
      <timestamp>2014-08-07T05:29:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>lesen</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" xml:space="preserve">{{Tampilan-perisian}}</text>
      <sha1>7rfv0rdttzmktujazfosem911007x43</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Kompmaya1.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3566</id>
    <revision>
      <id>9543</id>
      <parentid>9407</parentid>
      <timestamp>2014-08-07T05:30:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>lesen</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" xml:space="preserve">{{Tampilan-perisian}}</text>
      <sha1>7rfv0rdttzmktujazfosem911007x43</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Kompmaya2.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3567</id>
    <revision>
      <id>9544</id>
      <parentid>9408</parentid>
      <timestamp>2014-08-07T05:31:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>lesen</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" xml:space="preserve">{{Tampilan-perisian}}</text>
      <sha1>7rfv0rdttzmktujazfosem911007x43</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Kompmaya3.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3568</id>
    <revision>
      <id>9545</id>
      <parentid>9409</parentid>
      <timestamp>2014-08-07T05:32:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>lesen</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" xml:space="preserve">{{Tampilan-perisian}}</text>
      <sha1>7rfv0rdttzmktujazfosem911007x43</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Kompmaya4.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3569</id>
    <revision>
      <id>9546</id>
      <parentid>9362</parentid>
      <timestamp>2014-08-07T05:32:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>lesen</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" xml:space="preserve">{{Tampilan-perisian}}</text>
      <sha1>7rfv0rdttzmktujazfosem911007x43</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Kompmaya5.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3570</id>
    <revision>
      <id>9547</id>
      <parentid>9410</parentid>
      <timestamp>2014-08-07T05:33:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>lesen</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" xml:space="preserve">{{Tampilan-perisian}}</text>
      <sha1>7rfv0rdttzmktujazfosem911007x43</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Kompmaya6.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3571</id>
    <revision>
      <id>9548</id>
      <parentid>9411</parentid>
      <timestamp>2014-08-07T05:33:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>lesen</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" xml:space="preserve">{{Tampilan-perisian}}</text>
      <sha1>7rfv0rdttzmktujazfosem911007x43</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Kompmaya7.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3572</id>
    <revision>
      <id>9549</id>
      <parentid>9412</parentid>
      <timestamp>2014-08-07T05:34:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>lesen</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" xml:space="preserve">{{Tampilan-perisian}}</text>
      <sha1>7rfv0rdttzmktujazfosem911007x43</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Virtualbox1.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3573</id>
    <revision>
      <id>9550</id>
      <parentid>9446</parentid>
      <timestamp>2014-08-07T05:36:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>lesen</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" xml:space="preserve">{{Tampilan-perisian}}</text>
      <sha1>7rfv0rdttzmktujazfosem911007x43</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Virtualbox2.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3574</id>
    <revision>
      <id>9551</id>
      <parentid>9448</parentid>
      <timestamp>2014-08-07T05:37:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>lesen</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" xml:space="preserve">{{Tampilan-perisian}}</text>
      <sha1>7rfv0rdttzmktujazfosem911007x43</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Virtualbox3.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3575</id>
    <revision>
      <id>9552</id>
      <parentid>9449</parentid>
      <timestamp>2014-08-07T05:37:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>lesen</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" xml:space="preserve">{{Tampilan-perisian}}</text>
      <sha1>7rfv0rdttzmktujazfosem911007x43</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Virtualbox4.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3576</id>
    <revision>
      <id>9553</id>
      <parentid>9450</parentid>
      <timestamp>2014-08-07T05:38:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>lesen</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" xml:space="preserve">{{Tampilan-perisian}}</text>
      <sha1>7rfv0rdttzmktujazfosem911007x43</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Virtualbox5.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3577</id>
    <revision>
      <id>9554</id>
      <parentid>9451</parentid>
      <timestamp>2014-08-07T05:38:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>lesen</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" xml:space="preserve">{{Tampilan-perisian}}</text>
      <sha1>7rfv0rdttzmktujazfosem911007x43</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Virtualbox6.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3578</id>
    <revision>
      <id>9555</id>
      <parentid>9452</parentid>
      <timestamp>2014-08-07T05:40:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>lesen</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" xml:space="preserve">{{Tampilan-perisian}}</text>
      <sha1>7rfv0rdttzmktujazfosem911007x43</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Virtualbox7.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3579</id>
    <revision>
      <id>9558</id>
      <parentid>9453</parentid>
      <timestamp>2014-08-07T05:43:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>lesen</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" xml:space="preserve">{{Tampilan-perisian}}</text>
      <sha1>7rfv0rdttzmktujazfosem911007x43</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Virtualbox8.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3580</id>
    <revision>
      <id>9559</id>
      <parentid>9454</parentid>
      <timestamp>2014-08-07T05:43:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>lesen</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" xml:space="preserve">{{Tampilan-perisian}}</text>
      <sha1>7rfv0rdttzmktujazfosem911007x43</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Virtualbox9.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3581</id>
    <revision>
      <id>9560</id>
      <parentid>9455</parentid>
      <timestamp>2014-08-07T05:44:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>lesen</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" xml:space="preserve">{{Tampilan-perisian}}</text>
      <sha1>7rfv0rdttzmktujazfosem911007x43</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Virtualbox10.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3582</id>
    <revision>
      <id>9561</id>
      <parentid>9447</parentid>
      <timestamp>2014-08-07T05:44:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>lesen</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" xml:space="preserve">{{Tampilan-perisian}}</text>
      <sha1>7rfv0rdttzmktujazfosem911007x43</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Mfauzy.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3583</id>
    <revision>
      <id>8615</id>
      <timestamp>2013-11-21T08:07:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Mfauzy</username>
        <id>1522</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="0" />
      <sha1>phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Putty01.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3584</id>
    <revision>
      <id>9562</id>
      <parentid>9435</parentid>
      <timestamp>2014-08-07T05:45:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>lesen</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" xml:space="preserve">{{Tampilan-perisian}}</text>
      <sha1>7rfv0rdttzmktujazfosem911007x43</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Putty02.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3585</id>
    <revision>
      <id>9466</id>
      <parentid>9464</parentid>
      <timestamp>2014-06-18T19:31:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>MGA73</username>
        <id>1666</id>
      </contributor>
      <comment>{{NowCommons}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="32" xml:space="preserve">{{PD-ineligible}}
{{NowCommons}}</text>
      <sha1>aok4hegh8cuguogke2hh1vamows7uxd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Putty03.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3586</id>
    <revision>
      <id>9563</id>
      <parentid>9436</parentid>
      <timestamp>2014-08-07T05:46:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>lesen</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" xml:space="preserve">{{Tampilan-perisian}}</text>
      <sha1>7rfv0rdttzmktujazfosem911007x43</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Tetapancentos1.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3588</id>
    <revision>
      <id>9580</id>
      <parentid>9437</parentid>
      <timestamp>2014-08-19T08:32:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>{{Tampilan-perisian}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" xml:space="preserve">{{Tampilan-perisian}}</text>
      <sha1>7rfv0rdttzmktujazfosem911007x43</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Tetapancentos2.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3589</id>
    <revision>
      <id>9581</id>
      <parentid>9438</parentid>
      <timestamp>2014-08-19T08:33:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>lesen</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" xml:space="preserve">{{Tampilan-perisian}}</text>
      <sha1>7rfv0rdttzmktujazfosem911007x43</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Tetapancentos3.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3590</id>
    <revision>
      <id>9582</id>
      <parentid>9439</parentid>
      <timestamp>2014-08-19T08:33:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>lesen</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" xml:space="preserve">{{Tampilan-perisian}}</text>
      <sha1>7rfv0rdttzmktujazfosem911007x43</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Tetapancentos4.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3591</id>
    <revision>
      <id>9583</id>
      <parentid>9440</parentid>
      <timestamp>2014-08-19T08:33:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>lesen</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" xml:space="preserve">{{Tampilan-perisian}}</text>
      <sha1>7rfv0rdttzmktujazfosem911007x43</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Tetapanmaya1.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3592</id>
    <revision>
      <id>9584</id>
      <parentid>9441</parentid>
      <timestamp>2014-08-19T08:34:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>lesen</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" xml:space="preserve">{{Tampilan-perisian}}</text>
      <sha1>7rfv0rdttzmktujazfosem911007x43</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Tetapanmaya2.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3593</id>
    <revision>
      <id>9585</id>
      <parentid>9442</parentid>
      <timestamp>2014-08-19T08:34:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>lesen</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" xml:space="preserve">{{Tampilan-perisian}}</text>
      <sha1>7rfv0rdttzmktujazfosem911007x43</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Tetapanmaya3.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3594</id>
    <revision>
      <id>9586</id>
      <parentid>9443</parentid>
      <timestamp>2014-08-19T08:34:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>lesen</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" xml:space="preserve">{{Tampilan-perisian}}</text>
      <sha1>7rfv0rdttzmktujazfosem911007x43</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Tetapanmaya4.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3595</id>
    <revision>
      <id>9587</id>
      <parentid>9444</parentid>
      <timestamp>2014-08-19T08:34:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>lesen</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" xml:space="preserve">{{Tampilan-perisian}}</text>
      <sha1>7rfv0rdttzmktujazfosem911007x43</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Tetapanmaya5.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3596</id>
    <revision>
      <id>9588</id>
      <parentid>9445</parentid>
      <timestamp>2014-08-19T08:34:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>lesen</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" xml:space="preserve">{{Tampilan-perisian}}</text>
      <sha1>7rfv0rdttzmktujazfosem911007x43</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Penyediaan Komputer Maya</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3597</id>
    <revision>
      <id>11359</id>
      <parentid>11055</parentid>
      <timestamp>2022-05-20T23:18:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>42</id>
      </contributor>
      <comment>Replacing CC-BY-NC-ND-icon-88x31.png with [[File:CC_BY-NC-ND_icon-88x31.png]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:c:COM:FR|File renamed]]: [[:c:Commons:Administrators'_noticeboard/Archive_87#Move_rename_some_CC-related_images|]]).</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12589" xml:space="preserve">== Pendahuluan ==

Bismillahirahmanirrahim.&lt;br/&gt;
Assalamu'alaikum Warahmatullahi Wabarakatuh dan Salam Sejahtera.


Terlebih dahulu penulis ingin mengucapkan syukur kehadrat Allah s.w.t kerana dengan izin dan rahmatNya panduan ini dapat disiapkan. Ia ditulis khas untuk sesiapa saja yang berminat dalam bidang Teknologi Maklumat. Panduan yang dihasilkan melalui sedikit pengalaman diharap dapat dikongsi bersama dan memberi manfaat kepada kita semua.


Wassalam.


[[File:mfauzy.jpg]]

== Pengenalan ==

Komputer maya merupakan satu komputer rekaan yang dihasilkan oleh perisian seperti VirtualBox dan VMware. Walaupun bersifat maya, ia mampu berfungsi seperti komputer fizikal. Panduan ini akan menerangkan secara ringkas cara untuk menyediakan komputer maya yang dipasang dengan sistem operasi Linux di atas platform Windows.

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:fizikalmaya.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

== Muat turun Fail  ==

=== Perisian VirtualBox ===

Bagi proses penyediaan komputer maya, penulis memilih menggunakan perisian VirtualBox kerana ia adalah percuma. Laman web utama perisian ini adalah seperti berikut:-

https://www.virtualbox.org/


Sila ke laman di bawah untuk muat turun perisian yang diperlukan bergantung kepada platform atau versi yang anda kehendaki.

https://www.virtualbox.org/wiki/Downloads


Penulis memilih platform Windows dengan versi terkini iaitu 4.3.2. Klik pautan di bawah untuk muat turun VirtualBox 4.3.2.

http://download.virtualbox.org/virtualbox/4.3.2/VirtualBox-4.3.2-90405-Win.exe

=== Sistem Operasi CentOS ===

Komputer maya yang akan dibina akan dipasang sistem operasi CentOS 6.4 64bit yang boleh didapati dari laman berikut:-

ftp://lug.mtu.edu/centos/6.4/isos/x86_64/ 


Sila muat turun dua fail iso di bawah:-

# CentOS-6.4-x86_64-bin-DVD1.iso - ftp://lug.mtu.edu/centos/6.4/isos/x86_64/CentOS-6.4-x86_64-bin-DVD1.iso (mandatori)
# CentOS-6.4-x86_64-bin-DVD2.iso - ftp://lug.mtu.edu/centos/6.4/isos/x86_64/CentOS-6.4-x86_64-bin-DVD2.iso


Pilihan bagi versi lain boleh didapati di ftp://lug.mtu.edu/centos/6.4/isos/


Tempatkan ketiga-tiga fail yang sudah dimuat turun ke dalam satu direktori misalnya dalam &lt;tt&gt;C:\komputermaya&lt;/tt&gt;.

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:failmaya.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

== Langkah-langkah ==


=== Pemasangan VirtualBox ===


* Klik dua kali fail '''VirtualBox-4.3.2-90405-Win'''.

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:virtualbox1.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Tetingkap di atas akan dipaparkan, klik '''Next'''.

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:virtualbox2.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Klik '''Next'''.

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:virtualbox3.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Klik '''Next'''.

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:virtualbox4.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Klik '''Yes'''.

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:virtualbox5.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Klik '''Install'''.

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:virtualbox6.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Klik '''Install'''.

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:virtualbox7.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Klik '''Install'''.

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:virtualbox8.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Klik '''Install'''.

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:virtualbox9.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Klik '''Finish'''.

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:virtualbox10.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

Pemasangan perisian VirtualBox selesai dengan paparan di atas.

&lt;br/&gt;
=== Pembinaan Komputer Maya ===

* Dalam tetingkap utama VirtualBox, klik ikon '''New''' untuk bina komputer maya.

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:kompmaya1.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Namakan komputer maya anda '''komputer01'''.
* Pilih jenis sistem operasi '''Linux'''. 
* Memandangkan CentOS tiada dalam senarai, sila pilih versi '''Other Linux (64-bit)'''.
* Klik '''Next'''.

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:kompmaya2.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Tukar saiz ingatan kepada '''1024 MB''' (512 MB tidak mencukupi untuk Tetingkap X).
* Klik '''Next'''.

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:kompmaya3.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Pilih '''Create a virtual hard drive now'''.
* Klik '''Create'''.

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:kompmaya4.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Pilih '''VDI (VirtualBox Disk Image)'''.
* Klik '''Next'''.

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:kompmaya5.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Pilih '''Dynamically allocated'''.
* Klik '''Next'''.

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:kompmaya6.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Anda boleh tukar lokasi fail ke &lt;tt&gt;C:\komputermaya&lt;/tt&gt; atau kekal di lokasi asal.
* Tukar saiz cakera keras kepada '''10.00 GB''' (pastikan ada ruang kosong yang mencukupi).
* Klik '''Create'''.

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:kompmaya7.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Pembinaan komputer maya selesai dengan paparan di atas.
* Lihat maklumat Sistem sama ada komputer maya anda mempunyai ciri '''PAE'''. Jika tidak, anda mungkin akan menghadapi masalah untuk memasang sistem operasi versi terkini. Anda mungkin perlu versi lama.
&lt;br/&gt;

=== Pemasangan Sistem Operasi CentOS ===

Tetapan perlu diubah supaya apabila komputer maya dihidupkan, ia akan membaca fail iso. Sila ikut langkah berikut:-


* Dalam tetingkap utama VirtualBox, klik '''Settings'''.

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:tetapanmaya1.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Dalam tetingkap Settings klik '''Storage'''.
* Pada '''Controller:IDE''' klik butang kanan, kemudian pilih menu '''Add CD/DVD Device'''.

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:tetapanmaya2.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Klik '''Choose disk'''.

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:tetapanmaya3.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Pilih &lt;tt&gt;CentOS-6.4-x86_64-bin-DVD1.iso&lt;/tt&gt; kemudian klik '''Open'''.

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:tetapanmaya4.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Klik '''OK'''.
* Klik ikon '''Start''' pada tetingkap utama VirtualBox untuk memula atau menghidupkan komputer maya.

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:bootcentos.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Tekan '''Enter''' untuk mula memasang sistem operasi CentOS. 

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:centos1.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Tekan '''Tab''' untuk pilih '''Skip''' kemudian tekan '''Enter'''.

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:centos2.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Klik '''Next'''.

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:centos3.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Pilih '''English'''.
* Klik '''Next'''.

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:centos4.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Pilih '''U.S English'''.
* Klik '''Next'''.

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:centos5.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Pilih '''Basic Storage Devices'''.
* Klik '''Next'''.

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:centos6.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Klik '''Yes, discard any data'''.

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:centos7.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Taip &lt;tt&gt;komputer01&lt;/tt&gt; pada '''Hostname:'''
* Klik '''Next'''.

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:centos8.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Tukar '''Selected city:''' kepada &lt;tt&gt;Asia/Kuala Lumpur&lt;/tt&gt;.
* Klik '''Next'''.

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:centos9.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Taip kata laluan dua kali (panjang kata laluan sekurang-kurangnya 6 aksara).
* Klik '''Next'''.

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:centos10.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Jika keluar paparan di atas klik '''Use Anyway'''.

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:centos11.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Pilih '''Use All Space'''.
* Klik '''Next'''.

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:centos12.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Klik '''Write changes to disk'''.

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:centos13.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Pilih '''Desktop'''.
* Klik '''Next'''.

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:centos14.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Proses pemasangan bermula. Tunggu sehingga proses selesai.

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:centos15.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Klik '''Reboot'''.

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:centos16.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Klik '''Forward'''.

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:centos17.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Klik '''Forward'''.

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:centos18.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Klik '''Forward'''.

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:centos19.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Klik '''Yes'''.

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:centos20.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Klik '''Forward'''.

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:centos21.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Klik '''OK'''.

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:centos22.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Klik '''Finish'''.

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:centos23.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Klik '''Other'''. Ruang &lt;tt&gt;Username&lt;/tt&gt; akan dipaparkan.
* Taip &lt;tt&gt;root&lt;/tt&gt;.
* Klik '''Log In'''. Ruang &lt;tt&gt;Password&lt;/tt&gt; akan dipaparkan.
* Taip kata laluan anda.
* Klik '''Log In'''.

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:centos24.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Jika &lt;tt&gt;Username&lt;/tt&gt; dan &lt;tt&gt;Password&lt;/tt&gt; yang ditaip adalah betul, anda akan dapat log masuk ke dalam sistem.
* Klik '''Close'''.

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:centos25.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Proses pemasangan sistem operasi CentOS 6.4 selesai.

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:centos26.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Di atas adalah paparan melalui tetingkap utama VirtualBox.

&lt;br/&gt;

=== Penyambungan Ke Rangkaian ===

Contoh yang diberi boleh dilakukan jika komputer fizikal mempunyai kad rangkaian dan sudah bersambung dengan rangkaian.

==== Tetapan dalam VirtualBox ====

* Klik '''Settings''' pada tetingkap utama VirtualBox.

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:tetapanmaya5.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Klik '''Network'''.
* Pada Tab Adapter 1, klik '''Enable Network Adapter'''.
* Untuk Attached to, pilih '''Bridged Adapter'''.
* Untuk Promiscuous Mode, pilih '''Allow All'''.
* Klik '''Cable Connected'''.
* Klik '''OK'''.
&lt;br/&gt;

==== Tetapan dalam CentOS ====

Lakukan langkah berikut selepas log masuk ke dalam sistem.

* Klik menu '''System''', '''Preferences''', '''Network Connections'''.

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:tetapancentos1.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Klik '''eth0''', klik '''Edit'''.

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:tetapancentos2.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Klik '''Connect automatically'''.

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:tetapancentos3.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Pilih tab '''IPv4 Settings'''.
* Tukar Method kepada '''Manual'''.
* Klik '''Add''' untuk tetapkan alamat IP, Netmask dan Gateway kepada komputer maya ini.
* Diandaikan komputer fizikal mempunyai alamat IP 192.168.1.1, maka komputer maya akan menggunakan alamat IP 192.168.1.2. Pastikan tiada komputer lain guna alamat yang sama.
* Klik '''Apply'''.
* Pada tetingkap Network Connections, klik '''Close'''.
* Anda perlu '''reboot''' sistem untuk aktifkan tetapan yang baru dibuat.
* Pilih menu '''System''', '''Shutdown...'''

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:tetapancentos4.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]
 
* Klik '''Restart'''.

&lt;br/&gt;
==== Uji Sambungan ====

* Anda boleh guna PuTTY untuk menguji sambungan dari komputer fizikal ke komputer maya.

: http://www.chiark.greenend.org.uk/~sgtatham/putty/

* Muat turun fail &lt;tt&gt;putty.exe&lt;/tt&gt;.

: http://the.earth.li/~sgtatham/putty/latest/x86/putty.exe

* Klik dua kali fail &lt;tt&gt;putty.exe&lt;/tt&gt;.

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:putty01.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Isi alamat IP komputer maya iaitu '''192.168.1.2'''.
* Klik '''Open'''.

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:putty02.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Klik '''Yes'''.

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:putty03.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Taip &lt;tt&gt;root&lt;/tt&gt; pada '''login as:''' kemudian tekan '''Enter'''.
* Taip kata laluan bagi pengguna &lt;tt&gt;root&lt;/tt&gt; kemudian tekan '''Enter'''.
* Jika kata laluan betul anda akan dapat log masuk seperti paparan di atas.

&lt;br/&gt;

== Penafian dan Lesen ==

Maklumat yang terkandung dalam panduan ini adalah untuk tujuan pembelajaran dan tidak dapat dijamin sentiasa ketepatan dan kesahihannya. Sebarang kerugian atau kerosakan yang timbul akibat daripada penggunaan panduan ini adalah atas risiko pengguna sendiri. Di dalam apa jua keadaan, penulis tidak boleh dipertanggungjawabkan oleh pengguna sama ada secara langsung atau tidak.

&lt;br/&gt;

Kandungan panduan disediakan dengan lesen [http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/deed.ms Pengiktirafan-BukanKomersial-TiadaTerbitan]

[[file:CC BY-NC-ND icon-88x31.png]]

[[Kategori:Komputer]]</text>
      <sha1>1xnbv4tvku72cu9wlvcnlva1a0nu5w2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Imbox</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3600</id>
    <revision>
      <id>8702</id>
      <parentid>8638</parentid>
      <timestamp>2013-12-07T16:05:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kat</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2087" xml:space="preserve">&lt;table class=&quot;plainlinks imbox 
{{#switch:{{{type|}}}
| speedy     = imbox-speedy
| delete     = imbox-delete
| content    = imbox-content
| style      = imbox-style
| move       = imbox-move
| protection = imbox-protection
| license    = imbox-license
| featured   = imbox-featured
| notice       &lt;!-- notice = default --&gt;
| #default   = imbox-notice
}}&quot; style=&quot;{{{style|}}}&quot;&gt;
&lt;tr&gt;
{{#ifeq:{{{image|}}}|none
| &lt;!-- No image. Cell with some width or padding necessary for text cell to have 100% width. --&gt;&lt;td class=&quot;mbox-empty-cell&quot;&gt;&lt;/td&gt;
| &lt;td class=&quot;mbox-image&quot;&gt;
  {{#if:{{{image|}}}
  | {{{image}}}
  | {{#switch:{{{type|}}}
    | speedy     = [[Fail:Ambox warning pn.svg|40x40px|alt=|link=]] 
    | delete     = [[Fail:Ambox warning pn.svg|40x40px|alt=|link=]] 
    | content    = [[Fail:Ambox Content.svg|40x40px|alt=|link=]]
    | style      = [[Fail:Edit-clear.svg|40x40px|link=]]
    | move       = [[Fail:Merge-split-transwiki default.svg|40x40px|alt=|link=]]
    | protection = [[Fail:Padlock-silver-medium.svg|40x40px|alt=|link=]]
    | license    = [[Fail:Imbox license.png|40x40px|alt=|link=]]
    | featured   = [[Fail:Featured article star.svg|40x40px|link=]]
    | notice       &lt;!-- notice = default --&gt;
    | #default   = [[Fail:Information icon4.svg|40x40px|alt=|link=]]
    }}
  }}&lt;/td&gt;
}}
&lt;td class=&quot;mbox-text&quot; style=&quot;{{{textstyle|}}}&quot;&gt; {{{text}}} &lt;/td&gt;
{{#if:{{{imageright|}}}
| &lt;td class=&quot;mbox-imageright&quot;&gt; {{{imageright}}} &lt;/td&gt;
}}
&lt;/tr&gt;
{{#if:{{{below|}}}
| &lt;tr&gt;&lt;td colspan={{#if:{{{imageright|}}}|3|2}} class=&quot;mbox-text&quot; style=&quot;{{{textstyle|}}}&quot;&gt; {{{below}}} &lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
}}
&lt;/table&gt;&lt;!-- Detect and report usage with faulty &quot;type&quot; parameter:
--&gt;{{#switch:{{{type|}}}
|   &lt;!-- No type fed, is also valid input --&gt;
| speedy
| delete
| content
| style
| move
| protection
| license
| featured
| notice     = &lt;!-- Do nothing, valid &quot;type&quot; --&gt;
| #default   = &lt;div style=&quot;text-align: center;&quot;&gt;This message box is using an invalid &quot;type={{{type|}}}&quot; parameter and needs fixing.&lt;/div&gt;
}}&lt;noinclude&gt;
[[Kategori:Templat meta|{{PAGENAME}}]]
[[en:Template:Imbox]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>js26mti8uw161xxy8ze63g9wcb2uexw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:File other</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3605</id>
    <revision>
      <id>8639</id>
      <timestamp>2013-11-25T15:28:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>baharu</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="371" xml:space="preserve">{{#switch:
  &lt;!--If no or empty &quot;demospace&quot; parameter then detect namespace--&gt;
  {{#if:{{{demospace|}}} 
  | {{lc: {{{demospace}}} }}    &lt;!--Use lower case &quot;demospace&quot;--&gt;
  | {{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{ns:6}}
    | file
    | other
    }} 
  }}
| file
| image    = {{{1|}}}
| other
| #default = {{{2|}}}
}}&lt;!--End switch--&gt;&lt;noinclude&gt;
[[en:Template:File other]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>gzl3r4pn7x0sp9js8mm3ysh8z7yhdns</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Logo</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3606</id>
    <revision>
      <id>8641</id>
      <parentid>8640</parentid>
      <timestamp>2013-11-25T15:33:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>iw</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1590" xml:space="preserve">{{imbox
 |type  = license
 |image = {{#ifeq:{{{regtrademark}}}|yes
  |[[Fail:NotCommons-emblem-registered-trademark.svg|50px|Tanda dagangan berdaftar|link=]]
  |[[Fail:NotCommons-emblem-copyrighted.svg|50px|Berhakcipta|link=]]
 }}
 |text  = Ini ialah '''[[w:logo|logo]]''' suatu pertubuhan, item, atau acara, dan dilindungi oleh [[w:hak cipta|hak cipta]] dan {{#ifeq:{{{regtrademark}}}|yes||mungkin}} [[w:tanda dagangan|tanda dagangan]]. Dipercayai bahawa penggunaan imej logo '''berleraian rendah''' di [[Laman Utama|Wikibuku]],  dihoskan dalam pelayan di Amerika Syarikat oleh [[wmf:Home|Yayasan Wikimedia]] bukan untung, bagi penggunaan melibatkan pengenalan dan ulasan kritikal layak sebagai '''[[w:kegunaan wajar|kegunaan wajar]]''' mengikut [[w:undang-undang hak cipta Amerika Syarikat|undang-undang hak cipta Amerika Syarikat]]. '''Sebarang penggunaan lain imej ini, di Wikibooks atau tempat lain, mungkin merupakan [[w:pelanggaran hak cipta|pelanggaran hak cipta]].''' Sesetengah penggunaan komersil imej ini juga boleh menjadi pelanggaran tanda dagangan. Lihat [[Wikibooks:Media]] untuk maklumat lanjut.
&lt;hr/&gt;'''Kepada pemuat naik:'''
#Penggunaan logo ini tidak menandakan sokongan pertubuhan tersebut oleh Wikibooks atau [[w:Wikimedia Foundation|Yayasan Wikimedia]], begitu juga sebaliknya.
#Sila tambahkan maklumat kegunaan wajar dengan {{tl|non-free use rationale}}, serta '''sumber''' karya dan maklumat hak ciptanya dengan {{tl|information}}.
}}{{File other
| [[Kategori:Logo|{{PAGENAME}}]]
}}&lt;noinclude&gt;[[Kategori:Templat hak cipta]]
[[en:Template:Non-free logo]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>59szau8ivqfv7hvva4zxe0xbv60t7u8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategori:Templat hak cipta</title>
    <ns>14</ns>
    <id>3607</id>
    <revision>
      <id>8644</id>
      <timestamp>2013-11-25T15:35:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>baharu</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="57" xml:space="preserve">[[Kategori:Templat]]

[[en:Category:Copyright templates]]</text>
      <sha1>3vqbfetlrqr7zzyid146ffmbk0zbw3c</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Rak teknologi maklumat</title>
    <ns>4</ns>
    <id>3608</id>
    <revision>
      <id>11362</id>
      <parentid>11342</parentid>
      <timestamp>2022-05-21T01:18:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>175.143.254.173</ip>
      </contributor>
      <comment>Membatalkan semakan 11342 oleh [[Special:Contributions/203.116.120.36|203.116.120.36]] ([[User talk:203.116.120.36|Perbincangan]])</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="332" xml:space="preserve">[[Wikibooks:Rak buku|Rak buku]] ini memuatkan topik-topik berkenaan teknologi maklumat.

* [[Penyediaan Komputer Maya‎]]
* ICT4D
** [[Buku-Buku UNDP-APDIP]]
* [[Pemasangan MediaWiki]]

[[Kategori:Rak Wikibooks|Teknologi maklumat]]
[[Kategori:Teknologi maklumat]]

[[de:Regal:EDV]]
[[en:Wikibooks:Information technology bookshelf]]</text>
      <sha1>4q54gv62uuywcjoruzdiaihmmrprp7r</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:GFDL</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3609</id>
    <revision>
      <id>8942</id>
      <parentid>8655</parentid>
      <timestamp>2014-01-22T02:54:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>Wikibooks:GFDL</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="760" xml:space="preserve">{{imbox
|type=license
|image=[[Fail:Heckert GNU white.svg|50px|GNU head]]
|text=Kebenaran diberikan untuk menyalin, mengedar dan/atau mengubah dokumen ini di bawah syarat '''[[w:Lesen Dokumentasi Bebas GNU|Lesen Dokumentasi Bebas GNU]]''', versi 1.2 atau mana-mana versi selepasnya, yang diterbitkan oleh [[w:Yayasan Perisian Bebas|Yayasan Perisian Bebas]]; tanpa Seksyen Tak Berubah, tanpa Teks Kulit Depan dan tanpa Teks Kulit Belakang. Salinan lesen ini boleh didapati dalam seksyen yang bertajuk &quot;[[w:Wikipedia:Teks Lesen Dokumentasi Bebas GNU|Teks Lesen Dokumentasi Bebas GNU]]&quot;.
}}
{{#ifeq:{{NAMESPACE}}|Fail|[[Kategori:Imej GFDL|{{PAGENAME}}]]|}}
&lt;noinclude&gt;Lihat juga: [[Wikibooks:GFDL]].
[[Kategori:Templat hak cipta]]
[[en:Template:GFDL]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>kj912338g3wvcotle3kiyl83zvs0l6u</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:GFDL-presumed</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3610</id>
    <revision>
      <id>8658</id>
      <parentid>8654</parentid>
      <timestamp>2013-11-27T14:21:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>perbaiki</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1228" xml:space="preserve">{{imbox
|type=content
|image=[[Imej:Heckert GNU white-question.svg|50px]]
|text='''Fail ini dimuat naik tanpa sebarang maklumat hak cipta atau lesen.'''&lt;br/&gt;[[Pengguna:{{{1}}}|{{{1}}}]] percaya imej ini dicipta oleh pemuat naik dan dengan memuat naiknya ke Wikibuku, memberikan kebenaran untuk menyalin, mengedar dan/atau mengubah fail ini mengikut syarat [[w:Lesen Dokumentasi Bebas GNU|Lesen Dokumentasi Bebas GNU]], versi 1.2 atau mana-mana versi selepasnya yang diterbitkan oleh Yayasan Perisian Bebas; tanpa Seksyen Tak Berubah, tanpa Teks Kulit Depan dan tanpa Teks Kulit Belakang. Tertakluk kepada [[Wikibooks:Penolak tuntutan umum|penafian]].&lt;br&gt;

'''Kepada pemuat naik''': Sila jelaskan status hak cipta fail ini. Sekiranya anda memang mahukan ia dibebaskan mengikut GFDL sila gantikan {{tl|GFDL-presumed}} menjadi {{tl|GFDL-self}} dengan [{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|action=edit}} menyunting laman penerangan fail]. Anda juga mempunyai pilihan lesen bebas lain, atau meminta fail ini dihapuskan dengan menggunakan {{tlx|hapus|permintaan pemuat naik}}.
}}&lt;includeonly&gt;
[[Kategori:Imej GFDL|{{SUBPAGENAME}}]]
&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;
[[Kategori:Templat hak cipta|{{PAGENAME}}]]
[[en:Template:GFDL-presumed]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>m1f6xvi6thy4028fe6b9aucfonvp5h7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:PD-user</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3615</id>
    <revision>
      <id>8670</id>
      <parentid>8668</parentid>
      <timestamp>2013-12-05T02:57:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>contoh</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="970" xml:space="preserve">{{Imbox
|type=license
|image=[[Fail:PD-icon.svg|40px]]
|text=Karya ini telah (atau dengan ini) dibebaskan ke dalam '''[[w:Domain awam|domain awam]]''' oleh penciptanya{{#if:{{{1|}}}|, [[:{{#if:{{{2|}}}|{{{2}}}:}}User:{{{1}}}|{{{1}}}]].|.}} Ini sah di seluruh dunia.&lt;br/&gt;
''Sekiranya ini tidak dibenarkan undang-undang, '''''{{#ifexist:User:{{{1|}}}|[[User:{{{1}}}|{{{1}}}]]|{{{1|penciptanya}}}}}''' membenarkan sesiapa sahaja menggunakan karya ini '''bagi sebarang tujuan''', tanpa sebarang syarat, melainkan syarat sedemikian dikehendaki oleh undang-undang.''
}}&lt;includeonly&gt;{{#ifeq:{{{example|no}}}|no|[[Kategori:Karya domain awam|{{PAGENAME}}]]}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;
''Imej akan ditambah ke [[:Kategori:Karya domain awam]]''

Cara guna: &lt;nowiki&gt;{{PD-user|nama pengguna|kod bahasa wiki}}&lt;/nowiki&gt;. Contoh: &lt;nowiki&gt;{{PD-user|T4bits|en}}&lt;/nowiki&gt;
== Lihat juga ==
* [[Templat:PD-self]]
[[Kategori:Templat hak cipta|{{PAGENAME}}]]
[[en:Template:PD-user]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>0likyqata7haqwk86aaphzvyyt9g5ti</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Pulut lepa</title>
    <ns>100</ns>
    <id>3619</id>
    <revision>
      <id>8694</id>
      <parentid>8693</parentid>
      <timestamp>2013-12-07T15:48:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>/* Resipi */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1608" xml:space="preserve">{{Wikipedia|Pulut lepa}}
[[Imej:YosriPulutLepa.jpg|thumb|Pulut lepa yang berintikan ikan.]]
{{Resipi|Kuih}}
'''Pulut lepa''' ialah sejenis masakan yang diperbuat daripada pulut berinti [[Resipi:Ikan|ikan]]. Masakan ini biasanya dipanggang di atas api. Inti ikan diperbuat daripada ikan, bawang, lada kering dan kelapa. Campuran ini dimasak sehingga kering dan disumbat sebagai inti dalam pulut yang berbentuk batang. Batang pulut itu kemudiannya dibalut dengan daun pisang sebelum dipanggang sampai masak. 

Terdapat juga sejenis kuih yang seumpama dengannya, tetapi menggunakan inti kelapa. Ini dikenali sebagai [[Resipi:Pulut panggang|pulut panggang]].

== Resipi ==
===Bahan-bahan===
# 300 g pulut, direndam semalaman
# 125 ml santan (daripada 1 kelapa)
# sedikit garam
# 10-12 daun pisang (18x18 cm), dilayur
# 20-24 batang lidi (pencucuk)

===Bahan inti===
# 400 g ikan kembung, direbus, ambil isi &amp; tumbuk
# 4 biji bawang merah, dicincang halus
# ½ kelapa parut putih
# 200 ml santan (1/2 kelapa)
# 1/2 kpg asam gelugur (kecil)
# ½ camt serbuk lada hitam
# ½ camt gula
# sedikit garam

===Cara penyediaan===
Jerang pulut, santan dan garam di dalam periuk yang tidak melekat. Pastikan api perlahan dan kacau sekali-sekala hingga kering. Tutup periuk, perlahankan ke tahap minimum dan masak 10 minit lagi. Apabila pulut masak, gemburkan dengan garfu. (Anda juga boleh mengukus pulut, jika mahu).

Untuk inti: Kacau semua bahan di dalam kuali hingga agak kekeringan (masih lembab sedikit). Angkat dan biar sejuk. Jika tidak suka masam, tidak perlu memasukkan asam gelugur.

[[Kategori:Kuih|Pulut lepa]]</text>
      <sha1>hw2z40e6b3myvlczq0na9e4enbqkcx6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Transwiki</title>
    <ns>4</ns>
    <id>3621</id>
    <redirect title="Wikibooks:Log transwiki" />
    <revision>
      <id>8697</id>
      <parentid>8684</parentid>
      <timestamp>2013-12-07T15:52:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>alih</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="36" xml:space="preserve">#LENCONG [[Wikibooks:Log transwiki]]</text>
      <sha1>77qdqeca5g5xtyze0x2838rngfr6s1t</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Log transwiki</title>
    <ns>4</ns>
    <id>3623</id>
    <revision>
      <id>8700</id>
      <parentid>8698</parentid>
      <timestamp>2013-12-07T15:58:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kat iw</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="752" xml:space="preserve">Ini ialah log transwiki Wikibuku. Untuk mendapatkan panduan dan perincian, sila lihat [[m:Help:Transwiki|Help:Transwiki]] di Meta-Wiki. Sila maklum bahawa para pengguna sering membuat transwiki rencana tanpa mengetahui prosedur yang betul, justeru banyak laman yang dibuat secara transwiki mungkin tidak akan kelihatan dalam senarai ini.

Lihat &lt;span class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[{{fullurl:Special:PrefixIndex|from=Transwiki:}} senarai laman transwiki]&lt;/span&gt;.

* [[Transwiki:Risalah Konsep FLOSS]]
* Alih [[w:Pulut lepa]] ke [[Transwiki:Resipi:Pulut lepa]] [[Pengguna:Algazel|&lt;tt&gt;--Algazel&lt;/tt&gt;]] &lt;sup&gt;[[Perbincangan pengguna:Algazel|&lt;tt&gt;(bincang)&lt;/tt&gt;]]&lt;/sup&gt; 00:39, 6 Disember 2013 (UTC)

[[Kategori:Penyelenggaraan Wikibooks]]
[[en:Wikibooks:Transwiki log]]</text>
      <sha1>kup5fy9fliczl7px659l9tpusd56irz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Transwiki:Resipi:Pulut lepa</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3625</id>
    <redirect title="Resipi:Pulut lepa" />
    <revision>
      <id>8690</id>
      <timestamp>2013-12-07T15:42:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>Aurora telah memindahkan halaman [[Transwiki:Resipi:Pulut lepa]] ke [[Resipi:Pulut lepa]] melalui lencongan: ruang nama sepatutnya</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="30" xml:space="preserve">#LENCONG [[Resipi:Pulut lepa]]</text>
      <sha1>akovxfg0uytfetrcmcdff31yk2xyfb0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Pengaturcaraan Lua</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3630</id>
    <revision>
      <id>8927</id>
      <parentid>8816</parentid>
      <timestamp>2014-01-22T02:16:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>/* Kandungan */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3622" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;border-bottom-style:dotted; border-color:blue; padding-bottom:2em; margin-bottom:1.5em&quot;&gt;
&lt;div&gt;[[File:Lua-logo-nolabel.svg|230px|center]]&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border:solid, 1px, blue; text-align:center;&quot;&gt;&lt;span style=&quot;font:bold 2em sans-serif;&quot;&gt;Pengaturcaraan Lua&lt;/span&gt;&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;

Lua (bukan &quot;LUA&quot;, bentuk ejaan yang salah mahupun sering dijumpai) ialah sebuah bahasa pengaturcaraan yang berkuasa , pantas dan yang dapat dibenamkan. Ia digunakan dalam banyak kerangka pengaturcaraan, permainan dan aplikasi-aplikasi lain. 

Matlamat buku ini ialah untuk mengajar pengaturcaraan Lua kepada sesiapa sahaja, tanpa mengambil kira pengalaman pengaturcaraan. Buku ini dapat digunakan sebagai buku pengantar buat pengaturcaraan, untuk seseorang yang tidak pernah mengatur cara, atapun untuk seseorang yang pernah mengatur cara, tapi tidak dengan Lua.  Oleh sebab terdapat banyak platform dan permainan komputer yang menggunakan Lua, buku ini juga dapat digunakan untuk mempelajari Lua dan seterusnya menggunanya dalam platform pembangunan tersesebut.

Buku ini menggunaka versi Lua mutakhir.  Ini bermakna ia akan terus dikemas kini apabila versi-versi baharu Lua diterbitkan (pengeluaran Lua tidak terlalu kerap, jadi tugas ini tidak berapa berat atau susah).  Buat masa ini, buku ini terkemas kini buat Lua versi 5.2.  Jika anda menggunakan Lua dalam sekitaran terbenam yang menggunakan versi Lua yang sedikit lama (Lua 5.0 dan Lua 5.1),  dirasakan bahan-bahan yang terkandung dalam buku ini masih  relevan buat anda.

== Kandungan ==

Buku ini dibahagikan kepada bab-bab berikut:
; [[/Bahan Awal|Bahan Awal]] {{stage|100%|11-01-2014}} 
: Baca ini dahulu &amp;ndash; maklumat tentang teks sumber, pelesenan dan terjemahan. 
; [[/Pengenalan|Pengenalan]] {{stage short|25%}}
: Bab ini memperkenalkan pembaca kepada Lua dan pengaturcaraan.
; [[/Ungkapan|Ungkapan]] {{stage|100%|08-01-2014}}
: Bab ini memerikan jenis-jenis data Lua seperti ''nombor'', ''nil'', ''boolean'' dan ''rentetan''. Ia juga memerikan cara-cara manipulasi nilai, dan perkara-perkara lain yang berkaitan dengan ungkapan.
; [[/Pernyataan|Kenyataan]] {{stage short|25%}}
: Bab ini memerikan jenis-jenis penyataan.
; [[/Fungsi|Fungsi]] {{stage short|50%}}
: Bab ini memerikan fungsi, satu daripada konsep teras pengaturcaraan.
; [[/Jadual|Jadual]] {{stage short|25%}}
: Bab ini memerikan jadual, struktur data tunggal buat Lua, akan tetapi struktur yang berkuasa, kerana ia dapat digunakan untuk mewujudkan tatasusunan (''array''), kamus (''dictionary'') objek, pustaka dan struktur-struktur lain.
; [[/Pustaka standard|Pustaka standard]] {{stage short|25%}}
: Bab ini memerikan pustaka standard Lua, dan juga beberapa ciri bahasa yang dapat dicapai melalui pustaka-pustaka ini.
; [[/Ralat|Ralat]] {{stage short|25%}}
: Bab ini memerikan jenis-jenis ralat.
; [[/Glosari|Glosari]] {{stage short|25%}}
: Glosari ini memuatkan definisi tepat tentang kebanyakan istilah yang digunakan untuk merujuk kepada konsep-konsep yang terkandung dalam buku.  Disarankan yang pembaca menggunakan Indeks dahulu, oleh sebab penerangan yang terkandung dalam buku mungkin lebih mudah difahami daripada takrif yang terkandung dalam bab ini.
; [[/Indeks|Indeks]] {{stage short|25%}}
: Indeks mengandungi senarai semua tajuk yang dibincangkan dalam buku, dan juga rujukan kepada tempat dalam buku yang memerikan tajuk itu.  Ia juga mengandungi senarai fungsi-fungsi Lua dan rujukan kepada tempat-tempat yang membincangkan fungsi-fungsi tersebut.

{{/Nota}}
{{Subjects|Perisian komputer|Pengaturcaraan komputer‏‎}}{{status|75}}&lt;!--{{alphabetical}}--&gt;
[[en:Lua_programming]]</text>
      <sha1>i3y2f3fc1raslfftadqrp5wmt9ulwc6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Pengaturcaraan Lua/Pengenalan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3631</id>
    <revision>
      <id>8955</id>
      <parentid>8777</parentid>
      <timestamp>2014-01-29T04:39:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kemas</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4006" xml:space="preserve">Pengaturcaraan, yang juga disebut penskripan untuk program-program yang terlaksana dalam aplikasi terbenam,  ialah proses penulisan program komputer.  Sebuah bahasa pengaturcaraan ialah bahasa yang digunakan untuk memberi arahan kepada komputer melalui kod komputer yang terkandung dalam sebuah program komputer. Sesebuah bahasa pengaturcaraan itu terdiri daripada dua perkara: sebuah sintaks, yang boleh dipadankan dengan nahu dalam Bahasa Melayu; dan juga pustaka-pustaka, yakni fungsi-fungsi asas yang disediakan bersama-sama bahasa tersebut.  Pustaka-pustaka ini dapat dipadankan dengan kosa kata dalam Bahasa Melayu.

Lua ialah sebuah bahasa penskripan yang berkuasa, pantas dan yang dapat dibenamkan.  Mahupun ia dapat digunakan dengan tersendiri, bahasa ini direka agar mudah dibenamkan dalam aplikasi yang lain.  Ia dilaksanakan dengan ANSI C, (sebuah jenis bahasa pengaturcaraan) yang mudah dialih.  Justeru ini bermakna Lua dapat dilaksanakan dalam pelbagai sistem dan peranti di mana bahasa-bahasa penskripan lain tidak dapat dilaksanakan.

Lua direka dan diselenggara di [[w:Pontifical Catholic University of Rio de Janeiro|''Pontifical Catholic University of Rio de Janeiro'']],  yang terletak di [[w:Brazil|Brazil]].  Pencipta-pencipta bahasa ini adalah Roberto Ierusalimschy, Waldemar Celes dan Luiz Henrique de Figueiredo.

== Mendapatkan Lua ==

Lua boleh diperolehi daripada [http://www.lua.org/download.html laman muat turun] tapak rasminya. Panduan bagi memuat turun perisian terdapat di tapak tersebut:  butang muat turun ialah untuk kod sumber, yang mungkin kod yang anda mahu. Anda mungkin mencari kod dedua, jadi anda harus mencari maklumat tentang kod dedua tersebut (apa yang anda perlukan bergantung pada platform yang anda guna).  

Matlamat buku ini ialah mengajar bahasa Lua, bukan penggunaan perkakas Lua.  Buku ini menganggap anda akan mengguna Lua dalam sekitaran terbenam, akan tetapi ini tidak semestinya wajib untuk anda memanfaatkan buku ini; hanya, buku ini tidak akan memerikan bagaimana menggunakan Lua sebagai bahasa yang berdiri sendiri.

== Helo, dunia! ==

Lua boleh digunakan sama ada sebagai perisian terbenam ataupun dengan tersendiri. Buku ini tidak menerangkan bagaiman anda dapat memasang Lua pada komputer anda, tapi anda dapat melaksanakan kod dengan  [http://codepad.org codepad] atau di [http://www.lua.org/demo.html tapak demo Lua].  Mengikut tradisi, contoh pertama penggunaan kod Lua ialah program &quot;Helo, Dunia!&quot; atau ''Hello, World!''.
&lt;!--
{{quote|A '''&quot;Hello world&quot; program''' is a [[Wikipedia:computer program|computer program]] that outputs &quot;Hello, world&quot; on a [[Wikipedia:display device|display device]]. Because it is typically one of the simplest programs possible in most [[Wikipedia:programming language|programming language]]s, it is by tradition often used to illustrate to beginners the most basic syntax of a programming language, or to verify that a language or system is operating correctly.|Wikipedia|[[Wikipedia:Hello world program|Hello world program]]}}
--&gt;
&lt;source lang=&quot;lua&quot;&gt;
print(&quot;Helo, dunia!&quot;)
&lt;/source&gt;
{{XNote|'''Nota penterjemah:'''  Kod Lua menggunakan Bahasa Inggeris buat ungkapan, pernyataan, fungsi, kata kunci dan sebagainya}}

Kod di atas mencetak teks &lt;samp&gt;&quot;Helo, dunia!&quot;&lt;/samp&gt; kepada output. Kod ini melakukan pencetakan dengan memanggil fungsi cetak (&lt;code&gt;print&lt;/code&gt;) dengan rentetan &quot;Helo, dunia!&quot; sebagai argumen.  Jangan risau jika anda tidak memahami semua ini kerana buku ini akan menerangkan kesemuanya kemudian nanti.

Perhatikan yang biasanya Lua dibenamkan dalam aplikasi tahap lebih rendah.  Ini bermakna fungsi  &lt;code&gt;print&lt;/code&gt; tidak semestinya akan mencetak atau memaparkan teks dalam bahagian yang dapat dilihat pengguna. Dokumentasi antara muka pengaturcaraan aplikasi-aplikasi ini akan lazimnya menerangkan bagaimana pengguna dapat memaparkan teks agar dapat dilihat.

{{auto navigation|Ungkapan|Bahan Awal}}
[[Kategori:Pengaturcaraan Lua|Pengenalan]]
[[en:Lua programming/Introduction]]</text>
      <sha1>8f8kfr0i89pcoghygay632sinzotjn2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Pengaturcaraan Lua/Ungkapan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3632</id>
    <revision>
      <id>10374</id>
      <parentid>8957</parentid>
      <timestamp>2017-09-11T01:26:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Jeluang Terluang</username>
        <id>2150</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14957" xml:space="preserve">Seperti yang diterangkan sebelum ini, ungkapan merupakan cebisan-cebisan kod yang memiliki nilai dan dapat dinilai (''evaluate'').  Fungsi tidak dapat dilaksanakan secara langsung (melainkan panggilan fungsi), dan oleh sebab itu, sebuah skrip yang hanya mengandungi kod berikut (sebuah ungkapan) akan menimbulkan ralat.

&lt;source lang=&quot;lua&quot;&gt;
3 + 5
-- Kod di atas menimbulkan ralat oleh sebab ia hanya mengandungi sebuah ungkapan.
-- Komputer tidak dapat melaksanakan '3 + 5' kerana itu tidak munasabah.
&lt;/source&gt;

Kod perlu terdiri daripada jujukan penyataan.  Penyataan-penyataan ini boleh mengandungi ungkapan yang akan menjadi nilai yang harus dimanipulasi ataupun digunakan oleh penyataan untuk melaksanakan perintah.

Beberapa contoh kod dalam bab ini tidak mengandungi kod sah oleh sebab kod-kod tersebut hanya terdiri daripada ungkapan.  Dalam bab berikutnya, kita akan membincangkan penyataan dan kita akan dapat mula menulis kod yang sah.

== Jenis data (''Data type'') ==

Apabila kita menilai ungkapan, kita sebenarnya menghitung ungkapan itu untuk mendapatkan nilainya.  Hal ini benar dalam bidang-bidang matematik dan sains komputer; kedua-duanya mengandungi ungkapan.  Malah, satu perbezaan utama antara matematik dan sains komputer ialah, bahasa pengaturcaraan mengandungi ungkapan  ''dan'' pernyataan, sementara matematik hanya mempunyai ungkapan.  Apabila ungkapan dinilai, ia perlu dinilai untuk mendapatkan nilai.  Nilai kadangkalanya terdiri daripada nombor, teks dan juga jenis-jenis data lain;  itulah sebabnya nilai dikatakan &quot;memiliki jenis&quot;.

Dengan Lua, dan pengaturcaraan amnya, ungkapan lazimnya terdiri daripada satu atau lebih nilai bersama-sama sifar atau lebih operator. Beberapa operator hanya dapat digunakan dengan jenis data tertentu (tak logik misalnya, untuk membahagikan teks sementara membahagikan nombor adalah munasabah).  Terdapat dua jenis operator:  operator sesatu (''unary'') dan operator dedua (''binary'').  Operator sesatu merupakan operator yang hanya mengambil satu nilai.  Misalnya, operator sesatu (-) hanya mengambil satu nombor sebagai parameter:  -5, -3, -6, dsb.  Ia mengambil ''satu'' nombor atau nilai sebagai parameter dan menjadikan nombor itu negatif.  Sebaliknya, operator dedua, yang bukan merupakan operator yang sama, mengambil ''dua'' nilai dan menolak nilai kedua daripada yang pertama: 5 - 3, 8 - 6, 4 - 9, dsb.

Kita boleh mendapatkan jenis nombor sebagai sebuah rentetan (''string'') dengan fungsi &lt;code&gt;type:&lt;/code&gt; 

&lt;source lang=&quot;lua&quot;&gt;
print(type(32425)) --&gt; number
&lt;/source&gt;

=== Nombor ===

Nombor lazimnya mewakili kuantiti, akan tetapi juga dapat digunakan untuk perkara-perkara lain.  Dengan Lua, jenis nombor lazimnya bekerja seperti nombor nyata (''real number'').  Nombor dapat dibina sebagai integer, nombor perpuluhan, eksponen perpuluhan dan juga dalam bentuk perenambelasan (''hexadecimal''). Berikut ialah nombor-nombor sah:

* 3
* 3.0
* 3.1416
* 314.16e-2
* 0.31416E1
* 0xff
* 0x56

==== Operasi aritmetik ====

Oerator-operator nombor dalam Lua adalah seperti berikut:

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Operasi !! Sintaks !! Pemerian !! Contoh 
|-
! Penafian aritmetik 
| -&lt;var&gt;a&lt;/var&gt; || Menukar tanda &lt;var&gt;a&lt;/var&gt; dan memulangkan nilai || -3.14159
|-
! Penambahan
| &lt;var&gt;a&lt;/var&gt; + &lt;var&gt;b&lt;/var&gt; || Memulangkan nilai &lt;var&gt;a&lt;/var&gt; campur &lt;var&gt;b&lt;/var&gt; || 5.2 + 3.6
|-
! Penolakan 
| &lt;var&gt;a&lt;/var&gt; - &lt;var&gt;b&lt;/var&gt; || Menolak nilai &lt;var&gt;b&lt;/var&gt; daripada &lt;var&gt;a&lt;/var&gt; dan memulangkan hasil || 6.7 - 1.2
|-
! Pendaraban 
| &lt;var&gt;a&lt;/var&gt; * &lt;var&gt;b&lt;/var&gt; || Memulangkan hasil pendaraban &lt;var&gt;a&lt;/var&gt; dengan &lt;var&gt;b&lt;/var&gt; || 3.2 * 1.5
|-
! Pengeksponenan
| &lt;var&gt;a&lt;/var&gt; ^ &lt;var&gt;b&lt;/var&gt; || Memulangkan &lt;var&gt;a&lt;/var&gt; yang dikuasakan dengan &lt;var&gt;b&lt;/var&gt;, atau pengeksponenan &lt;var&gt;a&lt;/var&gt; oleh &lt;var&gt;b&lt;/var&gt; || 5 ^ 2
|-
! Pembahagian
| &lt;var&gt;a&lt;/var&gt; / &lt;var&gt;b&lt;/var&gt; || Membahagikan &lt;var&gt;a&lt;/var&gt; dengan &lt;var&gt;b&lt;/var&gt; dan memulangkan hasil || 6.4 / 2
|-
! Operasi modulo 
| &lt;var&gt;a&lt;/var&gt; % &lt;var&gt;b&lt;/var&gt; || Memulangkan baki pembahagian &lt;var&gt;a&lt;/var&gt; dengan &lt;var&gt;b&lt;/var&gt; || 5 % 3
|}

Anda mungkin sudah tahu semua operator ini (operator-operator ini sama dengan operator-operator asas matematik) melainkan operator yang terakhir.  Operator terakhir dipanggil operator ''modulo'', dan tugasnya hanya menghitung baki pembahagian satu nombor dengan nombor yang lain.  Misalnya, 5 % 3, akan memulangkan 2 kerana 2 merupakan baki apabila 5 dibahagikan dengan 3.  Operator modulo tidak dijumpa sekerap operator-operator lain akan tetapi ia boleh menjadi berguna dalam kes-kes tertentu.

=== Nil ===

Nil ialah jenis data yang memiliki nilai nil.  Ciri utama &quot;nil&quot; berlainan daripada nilai-nilai yang lain;  ia lazimnya mewakili ketiadaan nilai yang berguna.  Sesebuah fungsi akan memulangkan nil jika, sebagai contoh, fungsi itu tidak ada apa-apa nilai berguna yang perlu dipulangkan (kita akan membincangkan fungsi kemudian).

=== Boolean ===

Nilai Boolean boleh terdiri sama ada daripada benar (''true'') ataupun palsu (''false''),  dan bukan nilai lain.  Nilai ini ditulis secara literal dalam Lua sebagai &lt;code&gt;true&lt;/code&gt; atau &lt;code&gt;false&lt;/code&gt;, yang merupakan kata kunci simpanan.  Operator-operator berikut sering digunakan dengan nilai-nilai Boolean, akan tetapi boleh juga digunakan dengan apa jua jenis data:

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Operasi
! Sintaks
! Pemerian
|-
! Penafian Boolean
| not &lt;var&gt;a&lt;/var&gt;
| Jika &lt;var&gt;a&lt;/var&gt; palsu atau nil, memulangkan &lt;code&gt;true&lt;/code&gt;. Jika tidak, memulangkan &lt;code&gt;false&lt;/code&gt;.
|-
! Konjungsi logik
| &lt;var&gt;a&lt;/var&gt; and &lt;var&gt;b&lt;/var&gt;
| Memulangkan argumen pertama jika palsu atau nil.  Jika tidak, memulangkan argumen kedua.
|-
! Disjungsi logik
| &lt;var&gt;a&lt;/var&gt; or &lt;var&gt;b&lt;/var&gt;
| Memulangkan argumen pertama jika bukan palsu mahupun nil. Jika tidak, memulangkan argumen kedua.
|}

Pada asasnya, operator &lt;code&gt;not&lt;/code&gt; (&quot;bukan&quot;) hanya menafikan nilai Boolean (yakni, membuatnya palsu (&lt;code&gt;false&lt;/code&gt;) jika ia benar (&lt;code&gt;true&lt;/code&gt;)  dan membuatnya benar jika ia palsu), operator &lt;code&gt;and&lt;/code&gt; (&quot;dan&quot;) memulangkan benar jika kedua-dua argumen itu benar dan palsu jika tidak. Operator &lt;code&gt;or&lt;/code&gt; (&quot;atau&quot;) pula memulangkan benar jika salah satu argumennya benar, dan memulangkan palsu jika sebaliknya.  Walau bagaimanapun,  cara ini bukan cara pelaksanaan sebenar.  Cara pelaksanaan sebenar adalah seperti yang ditunjukkan dalam jadual di atas.   Dengan Lua, nilai-nilai &lt;code&gt;false&lt;/code&gt; dan &lt;code&gt;nil&lt;/code&gt; dianggap palsu (yakni &lt;code&gt;false&lt;/code&gt;),  sementara yang lain dianggap benar atau &lt;code&gt;true&lt;/code&gt;.  Justeru,  jika anda melakukan taakulan logik, anda akan perhatikan bahawa definisi-definisi yang disampaikan dalam perenggan ini sama dengan jadual di atas, mahupun definisi-defini yang terkandung dalam jadual mungkin tidak akan sentiasa memulangkan nilai Boolean.

=== Rentetan ===

Rentetan (''string'')  merupakan jujukan aksara yang dapat digunakan untuk mewakili teks. Rentetan boleh ditulis dalam Lua dengan meletakkannya dalam tanda petikan berganda, tanda petikan dan tanda kurungan siku atau segi empat (perhatikan yang ulasan dan rentetan tidak ada kesamaan lain melainkan yang kedua-dua boleh dihadkan dengan menggunakan tanda kurungan siku;  dalam kes ulasan, tanda kurungan itu perlu didahului oleh dua tanda sengkang). 

{{XNote|P: Contoh-contoh berikut tiada dalam buku asal. Contoh menunjukkan perbezaan penggunaan tanda kurungan siku untuk pengehadan rentetan dan ulasan.}}
&lt;source lang=&quot;lua&quot;&gt;
x = &quot;hello&quot;
print(x) --&gt; hello
x = 'hello'
print(x) --&gt; hello
x = [[hello]]
print(x) --&gt; hello
--[[Ini ulasan
      dalam dua baris --]]

&lt;/source&gt;

Rentetan yang tidak diletak dalam kurungan akan hanya sah pada satu baris sahaja. Oleh sebab ini, satu-satunya cara untuk membuat rentetan yang menjangkau lebih daripada satu baris adalah dengan menggunakan jujukan lepasan. Cara ini juga caranya untuk memuatkan tanda petikan atau tanda petikan berganda dalam kes-kes tertentu. Jujukan lepasan terdiri daripada dua perkara:  aksara lepasan &amp;ndash; dalam Lua aksara lepasan ini sentiasa dalam bentuk tanda garis condong belakang ('\'), &amp;ndash; dan sebuah pengenal pasti yang menunjukkan aksara yang perlu dilepaskan.

{| class=&quot;wikitable&quot;
|+ Jujukan lepasan dalam Lua
! Jujukan lepasan !! Pemerian
|-
| \n || Baris baharu
|-
| \&quot; || Tanda petikan berganda
|-
| \' || Tanda petikan (atau koma atas)
|-
| \\ || Garis condong belakang
|-
| \t || Tab mendatar
|-
| \### || ### mesti berupa nombor antara 0 hingga 255.  Hasilnya ialah aksara sepadan.
|}

Jujukan lepasan digunakan apabila timbul masalah jika aksara diletakkan secara langsung dalam sesebuah rentetan.  Misalnya, jika anda ada teks rentetan yang dikurung dengan tanda petikan berganda dan tanda petikan berganda perlu hadir dalam teks tersebut,  anda perlu mengurung teks rentetan dengan menggunakan aksara berlainan ataupun dengan melepaskan tanda petikan berganda tersebut.  Kita tidak perlu melepaskan aksara dalam rentetan yang dikurung dengan tanda kurungan segi empat.  Semua aksara yang dibatasi tanda kurung segi empat tidak akan diubah atau dinilai.  Aksara &lt;code&gt;%&lt;/code&gt; juga digunakan dalam pola rentetan bagi melepaskan aksara khas atau aksara magis (''magic characters''),  akan tetapi di sini istilah ''melepaskan'' digunakan dalam konteks berlainan.

Dengan Lua, rentetan memiliki nilai yang tak berubah (''immutable'').  Kita tidak boleh menukar aksara yang terdapat dalam rentetan dan perlu membuat rentetan baharu yang mengandungi perubahan yang dikehendaki.  

&lt;source lang=&quot;lua&quot;&gt;
&quot;Ini satu rentetan sah.&quot;

'Ini juga rentetan sah.'

&quot;Ini \&quot;rentetan sah 'yang mengandungi tanda petikan yang tidak dilepaskan, 
dan tanda petikan berganda yang dilepaskan.&quot;

[[
Ini baris rentetan yang dapat disambung 
pada lebih daripada satu baris

Rentetan ini boleh mengandungi tanda petikan, tanda petikan berganda, dan apa jua aksara
(-- termasuk ulasan).  Lua akan mengabaikan maksud semua (termasuk aksara lepasan)
sehingga tanda penutup ]]

&quot;Ini rentetan sah yang mengandungi tab \t, tanda petikan berganda \&quot; dan garis condong belakang \\&quot;

&quot;Ini &quot;bukan rentetan sah kerana ia mengandungi tanda petikan berganda yang tidak dilepaskan.&quot;
&lt;/source&gt;

{{XNote|P: Kita juga boleh katakan yang tanda pelepasan menyebabkan aksara selepasnya dimasukkan dalam rentetan tanpa mengambil kira apa jenis aksara itu}}


Untuk memudahkan pengekodan, jika sesuatu tanda kurungan segi empat diikuti terus oleh baris baharu, baris itu akan diabaikan, Justeru, rentetan-rentetan berikut setara:

&lt;source lang=&quot;lua&quot;&gt;
[[Ini rentetan yang
bersambung pada beberapa baris.]]

[[
Ini rentetan yang
bersambung pada beberapa baris.]]


-- Oleh sebab tanda kurungan pembuka rentetan kedua diikuti terus oleh baris baharu, 
-- baris baharu tersebut diabaikan.
&lt;/source&gt;

Kita boleh mendapatkan panjang rentetan dalam bentuk nombor dengan menggunakan operator panjang sesatu  ('#'):

&lt;source lang=&quot;lua&quot;&gt;
print(#(&quot;Ini rentetan&quot;)) --&gt; 12
&lt;/source&gt;

==== Penjeraitan ====

Operator penjeraitan rentetan Lua dilambangkan dengan dua titik ('..').  Ini contoh penjeraitan yang menjeraitkan &quot;mata&quot; dan &quot;hari&quot; lalu mencetak hasil penjeraitan tersebut:

&lt;source lang=&quot;lua&quot;&gt;
print(&quot;mata&quot; .. &quot;hari&quot;) --&gt; matahari
&lt;/source&gt;

Kod ini akan menjerait &quot;mata&quot; dan &quot;hari&quot; dan mencetak hasilnya.

=== Jenis-jenis lain ===

Empat jenis asas buat Lua (nombor, boolean, nil dan rentetan) sudah diperikan dalam bahagian-bahagian di atas, akan tetapi masih terdapat empat jenis lagi: fungsi, jadual, data pengguna (''userdata'') dan bebenang (''thread''). &lt;dfn&gt;Fungsi&lt;/dfn&gt; merupakan cebisan kod yang dapat dipanggil, menerima nilai dan memulangkan nilai. &lt;dfn&gt;Jadual&lt;/dfn&gt; ialah struktur data yang dapat digunakan untuk memanipulasi data.  &lt;dfn&gt;Data pengguna&lt;/dfn&gt; digunakan secara dalaman oleh aplikasi-aplikasi di mana Lua dibenamkan untuk membenarkan Lua berhubung dengan program tersebut melalui objek-objek yang dikawal oleh program itu.  Akhir sekali, &lt;dfn&gt;bebenang&lt;/dfn&gt; digunakan oleh korutin, yang membolehkan pelaksanaan banyak fungsi secara serentak.  Semua ini akan diperikan dengan lebih mendalam kemudian nanti, jadi buat masa ini anda hanya perlu ingat yang terdapat jenis data selain nombor, boolean dan sebagainya.

== Literal atau harfiah ==

Literal-literal merupakan notasi bagi mewakili nilai tetap dalam kod sumber. Dengan Lua semua nilai dapat diwakilkan sebagai literal melainkan bebenang dan data pengguna. ''String literals'' (''literals that evaluate to strings''), sebagai contoh, ''consist of the text that the string must represent enclosed into single quotes, double quotes or long brackets. Number literals, on the other hand, consist the number they represent expressed using decimal notation (ex: &lt;code&gt;12.43&lt;/code&gt;), scientific notation (ex: &lt;code&gt;3.1416e-2&lt;/code&gt; and &lt;code&gt;0.31416E1&lt;/code&gt;) or hexadecimal notation (ex: &lt;code&gt;0xff&lt;/code&gt;)''.

== Paksaan ==

Paksaan (''coercion'')  ialah proses penukaran nilai sesebuah jenis kepada jenis yang lain.  Lua menyediakan paksaan automatik antara rentetan dan nombor.  Apa jua operasi aritmetik yang dikenakan terhadap sesebuah rentetan akan menyebabkan percubaan untuk menukar nilai jenis rentetan kepada jenis nombor.  Sebaliknya, apabila nombor digunakan pada tempat di mana rentetan dijangka, nombor akan ditukar kepada rentetan.  Proses ini berlaku dengan operator-operator Lua dan fungsi lalai (yakni, fungsi yang disesiakan bersama-sama Lua).

&lt;source lang=&quot;lua&quot;&gt;
print(&quot;122&quot; + 1) --&gt; 123
print(&quot;Nombor ialah  &quot; .. 5 .. &quot;.&quot;) --&gt; Nombor ialah 5.
&lt;/source&gt;

Paksaan penukaran nombor kepada rentetan dan rentetan kepada nombor juga dapat dilakukan secara insani  dengan menggunakan fungsi-fungsi &lt;code&gt;tostring&lt;/code&gt; (&quot;kepada rentetan&quot;) dan &lt;code&gt;tonumber&lt;/code&gt; (&quot;kepada nombor&quot;).  Fungsi pertama menerima nombor sebagai argumen dan menukarnya menjadi rentetan, sementara yang kedua menerima rentetan dan menukarnya menjadi nombor.

== Keutamaan operator ==

Keutamaan operator dengan Lua bekerja seperti dalam matematik.  Beberapa operator akan dinilai sebelum yang lain, dan tanda kurungan dapat digunakan untuk menukar urutan pelaksanaan operator.  Keutamaan penilaian operator adalah seperti di bawah, bermula daripada keutamaan rendah hingga keutamaan tinggi.  Beberapa operator belum dibincangkan lagi setakat ini dan akan dibincang kemudian.

* Boolean &quot;atau&quot;: &lt;code&gt;or&lt;/code&gt;
* Boolean &quot;dan&quot;: &lt;code&gt;and&lt;/code&gt;
* Operator hubungan: &lt;code&gt;&amp;lt;&lt;/code&gt;, &lt;code&gt;&amp;gt;&lt;/code&gt;, &lt;code&gt;&amp;lt;=&lt;/code&gt;, &lt;code&gt;&amp;gt;=&lt;/code&gt;, &lt;code&gt;~=&lt;/code&gt;, &lt;code&gt;==&lt;/code&gt;
* Penjeraitan: &lt;code&gt;..&lt;/code&gt;
* Operator matematik tahap 1: &lt;code&gt;+&lt;/code&gt;, &lt;code&gt;-&lt;/code&gt;
* Operator matematik tahap 2: &lt;code&gt;*&lt;/code&gt;, &lt;code&gt;/&lt;/code&gt;, &lt;code&gt;%&lt;/code&gt;
* Operator sesatu: &lt;code&gt;not&lt;/code&gt;, &lt;code&gt;#&lt;/code&gt;, &lt;code&gt;-&lt;/code&gt; (di sini tanda '-' ialah '-' sesatu seperti -5, bukan 5 - 3)
* Pengeksponenan: &lt;code&gt;^&lt;/code&gt;

&lt;noinclude&gt;{{auto navigation|Pernyataan|Pengenalan}}&lt;/noinclude&gt;
[[Kategori:Pengaturcaraan Lua|Ungkapan]]
[[en:Lua programming/Expressions]]</text>
      <sha1>lcf4vp8iv244jy99jgq9ajzxz85mo2c</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Pengaturcaraan Lua/Pernyataan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3633</id>
    <revision>
      <id>8959</id>
      <parentid>8958</parentid>
      <timestamp>2014-01-29T04:51:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>/* Pernyataan bersyarat */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8699" xml:space="preserve">{{Pengaturcaraan Lua/Kandungan|Ungkapan|Fungsi}}
&lt;br/&gt;

&lt;dfn&gt;Pernyataan&lt;/dfn&gt; atau ''kenyataan'' adalah cebisan-cebisan kod yang dapat dilaksanakan dan yang mengandungi sebuah perintah dan ungkapan yang diperlukan. Beberapa pernyataan akan juga mengandungi kod yang dapat dilaksanakan dalam keadaan-keadaan tertentu.  Berlainan dengan ''ungkapan'', pernyataan dapat diletakkan dalam kod secara langsung dan akan terlaksana. Lua memiliki hanya sedikit perintah, akan tetapi perintah-perintah ini, apabila digabungkan dengan perintah-perintah lain dan ungkapan-ungkapan kompleks, dapat memberikan kawalan dan kefleksibelan kepada pengguna.

== Umpukan ==

Para pengatur cara sering perlu menstor nilai dalam memori agar dapat menggunakan nilai-nilai itu semula. Ini dapat dilakukan melaui pemboleh ubah. &lt;dfn&gt;Pemboleh ubah&lt;/dfn&gt; ialah rujukan kepada sesuatu nilai yang distor dalam memori komputer. Pemboleh ubah boleh diguna untuk mencapai sesuatu nilai kemudian, selepas pengstoran nilai itu dalam memori. &lt;dfn&gt;Umpukan&lt;/dfn&gt; merupakan arahan yang digunakan untuk mengumpuk nilai kepada pemboleh ubah. Umpukan terdiri daripada nama pemboleh ubah di mana nilai akan distor (P: secara teknikal, yang akan merujuk kepada lokasi memori yang mengandungi nilai), sebuah tanda sama ('='), dan nilai yang akan distor dalam pemboleh ubah:

&lt;source lang=&quot;lua&quot;&gt;
pemboleh ubah  = 43
print(pemboleh ubah) --&gt; 43
&lt;/source&gt;

Seperti ditunjukkan dalam kod di atas, nilai pemboleh ubah dapat dicapai dengan meletakkan nama pemboleh ubah pada tempat di mana nilai perlu diperoleh.  Kita boleh mengumpukkan beberapa pemboleh ubah serentak, seperti dalam contoh berikut:

&lt;source lang=&quot;lua&quot;&gt;
var1, var2 = 54, 87
&lt;/source&gt;

Tambah lagi, berlainan dengan bahasa-bahasa pengaturcaraan lain, Lua juga membolehkan kita membuat umpukan semula pada pemboleh ubah melalui proses permutasi. Misalnya:

&lt;source lang=&quot;lua&quot;&gt;
var1, var2 = 54, 87
var1, var2 = var2, var1
print(var1, var2) --&gt; 87 54
&lt;/source&gt;

=== Pengenal pasti ===

Dengan Lua, pengenal pasti (''identifier'') juga dipanggil nama (''name'').  Pengenal pasti boleh terdiri daripada nama atau teks yang terdiri daripada huruf, angka, dan tanda garis bawah, dan yang tidak bermula dengan angka.   Pengenal pasti digunakan untuk menamakan pemboleh ubah dan medan jadual (jadual dan medan jadual dibincangkan dalam bab [[Pengaturcaraan Lua/Jadual|Jadual]].

Berikut merupakan nama-nama sah:

* &lt;code&gt;nama&lt;/code&gt;
* &lt;code&gt;helo&lt;/code&gt;
* &lt;code&gt;_&lt;/code&gt;
* &lt;code&gt;_kacang&lt;/code&gt;
* &lt;code&gt;me41&lt;/code&gt;
* &lt;code&gt;__&lt;/code&gt;
* &lt;code&gt;_iniIalahNamaSah_23&lt;/code&gt;

Berikut nama tak sah:

* &lt;code&gt;2helo&lt;/code&gt; -- bermula dengan angka
* &lt;code&gt;th$i&lt;/code&gt;  -- mengandungi aksara yang bukan huruf, angka atau tanda garis bawah
* &lt;code&gt;hel!o&lt;/code&gt; -- mengandungi aksara yang bukan huruf, angka atau tanda garis bawah
* &lt;code&gt;563text&lt;/code&gt; -- bermula dengan angka
* &lt;code&gt;#82_sesuatu&lt;/code&gt; -- mengandungi aksara yang bukan huruf, angka atau tanda garis bawah

==== Kata kunci dan kata simpanan ====

Juga, perlu diperhatikan bahawa nama-nama berikut (kata kunci) merupakan nama simpanan Lua dan tidak boleh digunakan sebagai nama: &lt;code&gt;and&lt;/code&gt;, &lt;code&gt;end&lt;/code&gt;, &lt;code&gt;in&lt;/code&gt;, &lt;code&gt;repeat&lt;/code&gt;, &lt;code&gt;break&lt;/code&gt;, &lt;code&gt;false&lt;/code&gt;, &lt;code&gt;local&lt;/code&gt;, &lt;code&gt;return&lt;/code&gt;, &lt;code&gt;do&lt;/code&gt;, &lt;code&gt;for&lt;/code&gt;, &lt;code&gt;nil&lt;/code&gt;, &lt;code&gt;then&lt;/code&gt;, &lt;code&gt;else&lt;/code&gt;, &lt;code&gt;function&lt;/code&gt;, &lt;code&gt;not&lt;/code&gt;, &lt;code&gt;true&lt;/code&gt;, &lt;code&gt;elseif&lt;/code&gt;, &lt;code&gt;if&lt;/code&gt;, &lt;code&gt;or&lt;/code&gt;, &lt;code&gt;until&lt;/code&gt;, &lt;code&gt;while&lt;/code&gt;

Apabila anda menamakan pemboleh ubah ataupun medan jadual,  anda perlulah memilih nama yang sah, seperti yang diperikan di atas.  Juga, perlu diperhatikan bahawa Lua sensitif huruf.  Justeru &lt;code&gt;Helo&lt;/code&gt; dan &lt;code&gt;helo&lt;/code&gt; tidak sama dan merupakan dua nama berlainan.

Oleh sebab Lua sensitif huruf, kita sebenarnya boleh menggunakan nama 'And' atau 'Local' (lihat kata kunci di atas) akan tetapi ini tidak digalakkan kerana boleh menimbulkan kekeliruan dan juga mudah untuk mendapat ralat dan pepijat.

=== Skop ===

==== Global dan lokal ====

Skop ialah bahagian kod sesuatu program di mana pemboleh ubah memiliki makna atau boleh menjadi berguna. Contoh-contoh pemboleh ubah yang anda lihat sebelum ini merupakan contoh-contoh pemboleh ubah ''global'', yakni pemboleh ubah yang dapat dicapai dari mana-mana tempat dalam program. Sebaliknya, pemboleh ubah ''lokal'', hanya dapat digunakan dalam bahagian program di mana pemboleh ubah itu dicipta dan dalam bahagian program yang merangkumi bahagian di mana pemboleh ubah itu dicipta. Pemboleh ubah lokal diberi definisi atau dicipta dengan cara yang sama dengan penciptaan pemboleh ubah global, akan tetapi perlu diberi prefiks kata kunci &lt;code&gt;local&lt;/code&gt;.

Pernyataan &lt;code&gt;do&lt;/code&gt; (disediakan oleh Lua) didapat digunakan untuk menerangkan skop. 

&lt;code&gt;do&lt;/code&gt; (&quot;buat&quot;) ialah sebuah pernyataan yang digunakan untuk membuat sebuah blok kod baharu, dan oleh sebab itu, sebuah skop baharu.  Pernyataan ini berakhir dengan kata kunci &lt;code&gt;end&lt;/code&gt; (&quot;tamat&quot;):

&lt;source lang=&quot;lua&quot;&gt;
local var = 13 -- Ini memberi definisi [P: mencipta] sebuah pemboleh ubah lokal bernama &lt;code&gt;var&lt;/code&gt; 
               -- yang dapat dicapai dari mana-mana tempat dalam kod oleh sebab 
               -- ia diberi definisi dalam bahagian utama.
do
	-- Pernyataan ini mencipta blok baharu dan juga sebuah skop baharu.
	var = var + 5 -- Ini menambah 5 pada pemboleh ubah yang sekarang sama dengan 18.
	local var = 17 -- Ini mencipta pemboleh ubah yang memiliki nama yang sama 
                       -- dengan pemboleh ubah sebelumnya (yakni 'var'),  akan tetapi ia lokal 
                       -- pada skop yang dicipta oleh pernyataan 'do'.
	var = var - 1 -- Ini menolak angka 1 daripada pemboleh ubah lokal, 
                      -- yang sekarang sama dengan 16.
	print(var) --&gt; 16
end
print(var) --&gt; 18
&lt;/source&gt;

Apabila skop berakhir, kesemua pemboleh ubah yang terkandung di dalamnya dihapuskan.  Bahagian-bahagian kod sesuatu program boleh menggunakan pemboleh ubah yang dicipta dalam bahagian kod yang sama, akan tetapi jika pemboleh ubah &quot;ditulis semula&quot; dengan definisi sebuah pemboleh ubah lokal yang memiliki nama yang sama, pemboleh ubah lokal itu akan digunakan dan tidak pemboleh ubah yang dicipta di bahagian lain.  Inilah sebabnya panggilan pertama buat fungsi &lt;code&gt;print&lt;/code&gt;  mencetak &lt;code&gt;16&lt;/code&gt; sementara panggilan kedua yang berada di luar bahagian yang dicipta pernyataan &lt;code&gt;do&lt;/code&gt; itu mencetak  &lt;samp&gt;18&lt;/samp&gt;.

Secara praktikal, kita harus menggunakan pemboleh ubah lokal kerana pemboleh ubah lokal dapat dicipta dan dicapai dengan lebih pantas berbanding pemboleh ubah global oleh sebab pemboleh ubah lokal distor dalam daftar dan tidak dalam sekitaran fungsi seperti yang berlaku untuk pemboleh ubah global.  

Daftar merupakan bahagian-bahagian yang digunakan Lua untuk menstor pemboleh ubah lokal agar dapat dicapai dengan pantas. Daftar hanya dapat mengandungi 200 pemboleh ubah lokal.  Pemproses, sebuah komponen penting dalam semua komputer, juga memiliki daftar, akan tetapi ini tiada kaitan dengan daftar-daftar Lua.  Setiap fungsi (termasuk bebenang utama, teras program yang juga merupakan sebuah fungsi) juga memiliki sekitarannya sendiri.  Sekitaran fungsi terdiri daripada sebuah jadual yang menggunakan indeks buat nama-nama pemboleh ubah dan menstor nilai-nilai pemboleh ubah mengikut indeks.

== Pernyataan bersyarat == 

Pernyataan bersyarat merupakan arahan untuk memeriksa sama ada sesuatu ungkapan itu benar (&lt;code&gt;true&lt;/code&gt;) dan jika ya, melaksanakan secebis kod. Jika sesebuah ungkapan itu tidak benar, pernyataan bersyarat akan melangkau cebisan kod yang berkaitan dan pelaksanaan program akan berjalan terus.  Dengan Lua pernyataan bersyarat menggunakan arahan &lt;code&gt;if&lt;/code&gt;. &lt;code&gt;False&lt;/code&gt; dan &lt;code&gt;nil&lt;/code&gt; dianggap palsu sementara yang lain dianggap benar.

&lt;source lang=&quot;lua&quot;&gt;
local nombor = 6 -- pernyataan umpukan

if nombor &lt; 10 then
	print(&quot;Nombor &quot; .. nombor .. &quot; adalah lebih kecil daripada sepuluh.&quot;)
end

-- Kod-kod lain boleh diletakkan di sini dan kod akan terlaksana
-- tidak kira sama ada kod dalam pernyataan bersyarat terlaksana atau tidak.
&lt;/source&gt;

Dalam kod di atas, pemboleh ubah &lt;code&gt;nombor&lt;/code&gt; diumpukkan pada nombor 6 melalui pernyataan umpukan.  Kemudian, pernyataan bersyarat memeriksa sama ada nilai yang distor dalam pemboleh ubah &lt;code&gt;nombor&lt;/code&gt; lebih kecil daripada 10 atau sebaliknya.  Jika ya, ia mencetak &lt;samp&gt;&quot;Nombor 6 adalah lebih kecil daripada sepuluh.&quot;&lt;/samp&gt;.


{{pengaturcaraan Lua/Kandungan|Ungkapan|Fungsi}}
[[Kategori:Pengaturcaraan Lua|Pernyataan]]
[[en:Lua programming/Statements]]</text>
      <sha1>crilbk0xq7t2ggnwlgl21wb0ivxeuku</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Pengaturcaraan Lua/Fungsi</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3634</id>
    <revision>
      <id>8961</id>
      <parentid>8960</parentid>
      <timestamp>2014-01-29T04:56:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>/* Pemulangan nilai */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6939" xml:space="preserve">[[Fail:Data stack.svg|thumb|Gambar tindanan dan operasi-operasi yang dapat dilaksanakan terhadapnya.|alt=Gambar tindanan dan operasi-operasi yang dapat dilaksanakan terhadapnya]] 

&lt;dfn&gt;Tindanan&lt;/dfn&gt; (''stack'') ialah sebuah senarai item yang dapat ditambah (''push'') atau ditarik keluar (''pop''),  yang beroperasi atas prinsip terakhir-masuk-terdahulu-keluar (''last-in-first-out'', LIFO). Ini bermakna item yang ditambah terakhir sekali akan dikeluarkan terdahulu. Inilah sebabnya senarai-senarai sedemikian disebut tindanan: dalam sebuah tindanan, anda tidak dapat menarik keluar sebuah item tanpa menarik keluar item-item yang berada di atasnya terlebih dahulu. Justeru, semua operasi berlaku pada bahagian atas tindanan. Maksudnya, item 'A' berada di atas item lain ('item B') sekiranya 'A' ditambah selepas 'B', dan 'A' berada di bawah 'B' sekiranya ia ditambah dahulu daripada 'B'.

&lt;dfn&gt;Fungsi&lt;/dfn&gt; (juga dipanggil subrutin, prosedur, rutin atau subprogram dalam bahasa-bahasa pengaturcaraan lain) ialah jujukan arahan yang melaksanakan tugas tertentu, dan dapat ''dipanggil''  dari tempat lain dalam sesuatu program apabila jujukan arahan itu perlu dilaksanakan.  Fungsi juga dapat menerima nilai sebagai input dan memulangkan output selepas memanipulasi input ataupun melaksanakan tugas berlandaskan input tersebut.  Fungsi boleh diberikan definisi [atau dicipta] di mana-mana tempat dalam program, termasuk dalam fungsi yang lain, dan juga boleh dipanggil dari mana-mana bahagian program yang dapat mencapai fungsi itu:  seperti nombor dan rentetan, fungsi merupakan nilai dan oleh sebab itu boleh distor dalam pemboleh ubah dan juga memiliki kesemua ciri yang dikongsi pemboleh ubah. Ciri-ciri ini menjadikan fungsi amat berguna.

Oleh sebab sesuatu fungsi itu boleh dipanggil daripada fungsi-fungsi lain, pentafsir Lua (program yang membaca dan melaksanakan kod Lua) perlu mengetahui fungsi apa yang memanggil fungsi yang sedang dilaksanakannya agar apabila fungsi itu tamat (apabila tiada lagi kod yang perlu dilaksanakan), ia dapat memulangkan hasil fungsi yang betul.  Ini dilakukan dengan tindanan yang dipanggil tindanan panggil (''call stack''): setiap item dalam tindanan panggil merupakan fungsi yang memanggil fungsi yang berada di atasnya dalam tindanan, sehinggalah item terakhir dalam tindanan yakni, fungsi yang sedang dilaksanakan.  Apabila sesuatu fungsi itu tamat, pentafsir menggunakan operasi pop tindanan untuk membuang fungsi terakhir dalam senarai dan kemudian pulang kepada fungsi sebelumnya.

Terdapat dua jenis fungsi: fungsi yang terbina dalam Lua dan fungsi yang direka pengguna. &lt;dfn&gt;Fungsi terbina&lt;/dfn&gt; (''Built-in function'') ialah fungsi yang disediakn Lua dan memuatkan fungsi-fungsi seperti cetak (&lt;code&gt;print&lt;/code&gt;) yang anda sudah kenal. Beberapa fungsi dapat dicapai secara langsung, seperti fungsi &lt;code&gt;print&lt;/code&gt;;  yang lain, seperti &lt;code&gt;math.random&lt;/code&gt; yang memulangkan nombor rawak, perlu dicapai melalui penggunaan pustaka. &lt;dfn&gt;Fungsi rekaan pengguna&lt;/dfn&gt; (''user-defined function'')  merupakan fungsi yang ditetapkan atau diberi definisi oleh pengguna. Fungsi-fungsi rekaan pengguna diberi definisi menggunakan pembina fungsi:

&lt;source lang=&quot;lua&quot;&gt;
local func = function(paramater_pertama, parameter_kedua, parameter_ketiga)
	-- badan fungsi (badan sesebuah fungsi ialah kod yang terkandung di dalamnya)
end
&lt;/source&gt;

Kod yang tercatat di atas mencipta sebuah fungsi yang memiliki tiga parameter dan menstor parameter-parameter tersebut dalam sebuah pemboleh ubah bernama &lt;var&gt;func&lt;/var&gt;. Kod berikut mengandungi pemanis sintaks (''syntactic sugar'') (sintaks yang membuat kod lebih molek) yang melakukan perkara yang sama dengan kod di atas:

&lt;source lang=&quot;lua&quot;&gt;
local function func(paramater_pertama, parameter_kedua, parameter_ketiga)
	-- kod
end
&lt;/source&gt;

{{XNote|P: Bahasa perintah Lua ialah bahasa Inggeris}}

Dalam kedua-dua kes, kita boleh mengabaikan kata kunci &lt;code&gt;local&lt;/code&gt; untuk menstor fungsi dalam pemboleh ubah global.  Parameter bekerja macam fungsi dan membolehkan fungsi untuk menerima nilai.

Parameter-parameter bekerja macam pemboleh ubah dan membenarkan fungsi untuk menerima nilai. Argumen-argumen dapat diberikan kepada fungsi apabila sesebuah fungsi itu dipanggil. Fungsi akan menerima argumen itu sebagai parameter.  Parameter bertindak seolah-olah pemboleh ubah lokal yang ditakrifkan pada bahagian awal fungsi, dan akan diberi umpukan mengikut urutan dalam panggilan fungsi.  Dalam contoh berikut, fungsi menambah dua nombor dan mencetak hasilnya.  Justeru ia akan mencetak &lt;samp&gt;5&lt;/samp&gt; apabila kod dilaksanakan.

&lt;source lang=&quot;lua&quot;&gt;
local function tambah(number_pertama, nombor_kedua)
	print(number_pertama, nombor_kedua)
end

tambah(2, 3)
&lt;/source&gt;

Pada kebiasaannya, panggilan fungsi ditulis dalam bentuk &lt;code&gt;nama(argumen)&lt;/code&gt;.  Walau bagaimanapun tanda kurungan boleh diabaikan jika terdapat hanya satu argumen, dan argumen itu pula merupakan jadual atau rentetan dan bukan merupakan rentetan (yakni ia dibina secara langsung dalam panggilan fungsi sebagai sebuah literal):

&lt;source lang=&quot;lua&quot;&gt;
print &quot;Helo, world!&quot; -- satu argumen, rentetan tak literal
print {4, 5} -- satu argumen, jadual
&lt;/source&gt;

Baris kedua kod dalam contoh kedua akan mencetak alamat memori jadual.  Apabila menukar nilai kepada rentetan, seperti yang dilakukan fungsi &lt;code&gt;print&lt;/code&gt; secara automatik, jenis-jenis kompleks (fungsi, jadual, data pengguna dan bebenang) akan ditukarkan kepada alamat memori masing-masing. Nilai-nilai boolean, nombor, dan nil akan ditukarkan kepada rentetan sepadan.

== Pemulangan nilai ==

Fungsi boleh menerima input, memanipulasinya dan menyerahkan semula output.  Anda sudahpun tahu bagaimana fungsi dapat menerima input (yakni melalui parameter) dan memanipulasinya (melalui badan fungsi).  Fungsi juga boleh memulangkan output dengan memulangkan satu atau lebih nilai pelbagai jenis.  Ini dilakukan dengan pernyataan &lt;code&gt;return&lt;/code&gt;.  Inilah sebabnya panggilan fungsi dianggap pernyataan dan ungkapan:  panggilan-panggilan fungsi boleh dilaksanakan, akan tetapi panggilan fungsi juga boleh dinilai.

&lt;source lang=&quot;lua&quot;&gt;
local function tambah(nombor_pertama, nombor_kedua)
	return nombor_pertama, nombor_kedua   -- pernyataan 'return'
end

print(tambah(5, 6)) -- panggilan fungsi (print) ditulis sebagai 'pernyataan'

&lt;/source&gt;

Kod dalam fungsi di atas akan mula-mula menilai fungsi &lt;code&gt;tambah&lt;/code&gt;.  Kemudian ia akan memanggil fungsi &lt;code&gt;tambah&lt;/code&gt; dengan nombor 5 dan 6 sebagai nilai.  Fungsi akan mencampur nombor-nombor tersebut (5 tambah 6) dan memulangkan hasilnya yang kemudian akan dicetak.  Inilah sebabnya kod di atas akan mencetak &lt;samp&gt;11&lt;/samp&gt;.  Fungsi juga boleh memulangkan banyak nilai jika ungkapan-ungkapan yang terkandung di dalamnya dipisahkan dengan tanda koma.

{{auto navigation|Jadual|Pernyataan}}
[[Kategori:Pengaturcaraan Lua|Fungsi]]
[[en:Lua programming/Functions]]</text>
      <sha1>gf03y93gdytz49l08thwxb2hvdy8f0o</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Pengaturcaraan Lua/Jadual</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3635</id>
    <revision>
      <id>8963</id>
      <parentid>8962</parentid>
      <timestamp>2014-01-29T04:58:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>/* Pautan luar */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3991" xml:space="preserve">{{Pengaturcaraan Lua/Kandungan|Fungsi|Pustaka standard}}
&lt;br/&gt;
Jadual merupakan [[Wikipedia:struktur data|struktur data]] tunggal dalam Lua,  akan tetapi jadual lebih fleksibel daripada struktur data yang terdapat dalam bahasa-bahasa lain. Jadual juga disebut kamus (oleh sebab jadual memadankan nilai dengan indeks, sama seperti padanan istilah dengan takrif dalam kamus biasa), tatasusunan bersekutu (''associative array'') (oleh sebab jadual menyekutukan nilai pada indeks, dan dengan cara itu mewujudkan tatasusunan nilai yang bersekutu dengan indeks), jadual cincangan, jadual simbol, peta cincangan dan peta.  Jadual dicipta dengan menggunakan pembina jadual, yang ditakrifkan sebagai dua tanda kurung panah ('{ }'), yang boleh, ataupun tidak, mengandungi nilai yang dipisahkan dengan tanda koma ataupun koma bernoktah.

Contoh berikut menunjukkan tatasusunan (''array'') dan menunjukkan bagaimana panjang tatasusunan dapat diperoleh.

&lt;source lang=&quot;lua&quot;&gt;
local array = {5, &quot;teks&quot;, {&quot;teks tambahan&quot;, 463, &quot;lagi teks tambahan&quot;}, &quot;lagi teks&quot;}
print(#array) --&gt; 4  --  operator # buat rentetan juga boleh digunakan dengan tatasusunan, 
                     --  dan akan memulangkan bilangan nilai dalam tatasusunan

-- Contoh ini menunjukkan bagaimana jadual dapat bersarang dalam jadual lain. 
-- Jadual boleh mengandungi jadual lain oleh sebab jadual itu sendiri merupakan nilai.
-- Tatasusunan jadual disebut tatsusunan multidimensi.
&lt;/source&gt;

Jadual boleh mengandungi semua jenis nilai melainkan &lt;code&gt;nil&lt;/code&gt;.  Ini logik kerana nil mewakili ketiadaan nilai dan memasukkan &quot;ketiadaan nilai&quot; ke dalam jadual tidak ada makna.  Nilai-nilai dalam jadual dipisahkan dengan tanda koma ataupun koma titik, dan boleh merangkumi banyak baris.  Biasanya koma digunakan untuk pembinaan jadual satu baris dan tanda koma titik untuk jadual banyak baris, akan tetapi ini tidak wajib.

&lt;source lang=&quot;lua&quot;&gt;
local array = {
	&quot;teks&quot;;
	{
		&quot;lagi teks, dalam jadual bersarang&quot;;
		1432
	};
	true -- boolean juga boleh berada dalam jadual
}
&lt;/source&gt;

Jadual terdiri daripada medan, yakni sepasang nilai yang satu daripadanya merupakan indeks (juga dipanggil kunci) yang satu lagi merupakan nilai sepadan untuk indeks.  Dalam tatasusunan,  indeks sentiasa dalam bentuk nombor. Dalam tatasusunan bersekutu, tatasusunan boleh diindeks bukan sahaja dengan nombor, akan tetapi juga dengan rentetan dan apa jua nilai melainkan &lt;code&gt;nil&lt;/code&gt;. Seperti yang dinyatakan dalam perenggan pertama, contoh-contoh tatasusunan bersekutu termasuk kamus, set, baris gilir, jadual simbol, dan sebagainya.

&lt;source lang=&quot;lua&quot;&gt;
local kamus = {
	&quot;teks&quot;;
	teks = &quot;lagi teks&quot;;
	654;
	[8] = {}; -- jadual kosong
	func = function() print(&quot;jadual juga boleh mengandungi fungsi!&quot;) end;
	[&quot;1213&quot;] = 1213
}
&lt;/source&gt;

Seperti yang ditunjukkan dalam contoh di atas, nilai boleh ditambah pada kamus sama seperti tatasusunan dengan hanya meletakkan nilai (dalam kes ini indeksnya ialah nombor),  dengan sebuah pengenal pasti dan tanda sama ('=') sebagai prefiks nilai (dalam kes ini indeks ialah rentetan yang sepadan dengan pengenal pasti)  ataupun dengan nilai yang dikurung dan tanda sama yang menjadi prefiks nilai (dan dalam kes ini indeks ialah nilai yang terkandung dalam tanda kurungan).  

Kita dapat mengakses nilai dalam jadual dengan meletakkan indeks sesuatu nilai dalam tanda kurungan siku seperti dalam contoh di bawah:

&lt;source lang=&quot;lua&quot;&gt;
local kamus  = {nombor = 6}
print(kamus[&quot;nombor&quot;]) --&gt; 6
&lt;/source&gt;

Jika indeks itu dalam bentuk pengenal pasti Lua yang sah, ia boleh dicapai tanpa tanda kurungan siku, yakni dengan meletak prefiks titik:

&lt;source lang=&quot;lua&quot;&gt;
local kamus = {[&quot;nombor&quot;] = 6}
print(kamus.nombor) --&gt; 6
&lt;/source&gt;

== Pautan luar ==
*  [http://www.lua.org/pil/2.5.html Tables] Penerangan lanjut tentang Jadual dalam buku ''Programming in Lua (PIL)'' (Bahasa Inggeris)


{{Pengaturcaraan Lua/Kandungan|Fungsi|Pustaka standard}}
[[Kategori:Pengaturcaraan Lua|Jadual]]
[[en:Lua programming/Tables]]</text>
      <sha1>m01lzi9rskiecc006jxvdxz2g5nuwfn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Pengaturcaraan Lua/Pustaka standard</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3636</id>
    <revision>
      <id>8964</id>
      <parentid>8738</parentid>
      <timestamp>2014-01-29T05:01:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kemas</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1186" xml:space="preserve">Lua ialah sejenis bahasa pengaturcaraan yang dikatakan &quot;tidak dibekalkan dengan bateri&quot; (P: lihat Nota).  Ini bermakna pustakanya dihadkan kepada bilangan yang minimum, hanya cukup sekadar membolehkan Lua membuat beberapa perkara sahaja. Lua bergantung pada komunitinya untuk mereka pustaka yang dapat digunakan tugas-tugas yang lebih spesifik. Terdapat 10 pustaka buat Lua. &quot;Manual Rujukan Lua&quot; (''Lua Reference Manual'') menyediakan dokumentasi buat semua pustaka&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Ierusalimschy|first1=Roberto|authorlink1=Roberto Ierusalimschy|last2=Celes|first2=Waldemar|last3=Henrique de Figueiredo|first3=Luiz|title=Lua 5.2 Reference Manual|url=http://www.lua.org/manual/5.2|accessdate=30 November 2013}}&lt;/ref&gt;, justeru pustaka-pustaka ini hanya akan dibincang sepintas lalu di sini. Semua pustaka melainkan pustaka ''basic'' dan ''package'' menyediakan fungsi dan nilai dalam bentuk medan dalam jadual.

{{XNote|Ungkapan ini digunakan untuk bahasa seperti [[w:Python|Python]] yang mempunyai pustaka yang luas dan lengkap}}

== Rujukan ==
{{reflist}}

{{auto navigation|Ralat|Jadual}}
[[Kategori:Pengaturcaraan Lua|Pustaka standard]]
[[en:Lua programming/Standard libraries]]</text>
      <sha1>ksf2cd89jj3tt1gatn4yk3e9msh9xge</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Pengaturcaraan Lua/Glosari</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3637</id>
    <revision>
      <id>8966</id>
      <parentid>8730</parentid>
      <timestamp>2014-01-29T05:07:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kembang</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="349" xml:space="preserve">Glosari ini mengandungi istilah-istilah yang berkaitan dengan pengaturcaraan dalam konteks Lua. Gunakannya untuk mendapatkan maksud istilah yang tidak difahami.

; ketulan {{anchor|ketulan}}
: Ketulan (''chunk'') ialah satu jujukan pernyataan.

{{auto navigation|Indeks|Ralat}}
[[Kategori:Pengaturcaraan Lua|Glosari]]
[[en:Lua programming/Glossary]]</text>
      <sha1>f59g1nmsuljkqu6ozevsg3dmw6al1fh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Pengaturcaraan Lua/Indeks</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3638</id>
    <revision>
      <id>8967</id>
      <parentid>8731</parentid>
      <timestamp>2014-01-29T05:09:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kemas</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="146" xml:space="preserve">Ini indeks buku mengikut abjad bahasa Inggeris.


{{auto navigation||Glosari}}
[[Kategori:Pengaturcaraan Lua|Indeks]]
[[en:Lua programming/Index]]</text>
      <sha1>btpqk69xi2lc9ubqdowpbpp4onnxada</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Pengaturcaraan Lua/Nota</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3639</id>
    <revision>
      <id>8968</id>
      <parentid>8735</parentid>
      <timestamp>2014-01-29T05:12:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kat iw</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1456" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;Laman ini mengandungi nota tentang pembangunan buku.
[[Kategori:Pengaturcaraan Lua|Nota]]
[[en:Lua programming/Nota]]
&lt;/noinclude&gt;

== Nota ==

* Buku ini berkaitan dengan versi mutakhir Lua (kini Lua 5.2).  Maklumat tentang versi-versi lama perlu ditandakan sebagai tidak relevan buat versi kini, akan tetapi perlu dimuatkan selagi ia menjadi sebahagian daripada cabang utama (dalam kes ini, Lua 5.x). Maklumat boleh dimuatkan sekiranya ia sebahagian daripada bahan sejarah, dengan tidak perlu mengambil kira versinya.

&lt;!--== Writing and style ==

* All headers and titles should use sentence case.
* The book should be self‐contained, but it's fine to add links to other books, Wikipedia or other Wikimedia projects, as long as these links are only used for supplementary material.
* Variable names should be enclosed in {{tag|var}} tags.
* When terms are defined in nearby text, they should be enclosed in {{tag|dfn}} tags.
* Keyboard keys that the user is instructed to press should be enclosed in {{tag|kbd}} tags.
* Emphasis should be marked using {{tag|em}} and {{tag|strong}} tags or using wiki markup for italics or bold.
* Code keywords or in‐line code should be enclosed in {{tag|code}} tags.
* Code examples should use syntax highlighting with the {{tag|source}} tag. Code should be indented and easy to read, and variable names should accurately represent their value.
* Code output should be enclosed in {{tag|samp}} tags.
--&gt;</text>
      <sha1>irpqw71b2xso9e8kkdl3tih2mjgjep4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Tag</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3640</id>
    <revision>
      <id>8736</id>
      <timestamp>2014-01-06T00:37:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>salin en:t:tag</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="484" xml:space="preserve">&lt;code style=&quot;white-space:nowrap;&quot;&gt;{{#switch:{{{2|pair}}}
 |c|close  = &lt;!--nothing--&gt;
 |s|single
 |o|open
 |p|pair   = &amp;lt;{{{1|tag}}}{{#if:{{{params|}}}|&amp;#32;{{{params}}}}}
}}{{#switch:{{{2|pair}}}
 |c|close  = {{{content|}}}
 |s|single = &amp;#32;&amp;#47;&amp;gt;
 |o|open   = &amp;gt;{{{content|}}}
 |p|pair   = &amp;gt;{{{content|...}}}
}}{{#switch:{{{2|pair}}}
 |s|single
 |o|open   = &lt;!--nothing--&gt;
 |c|close
 |p|pair   = &amp;lt;&amp;#47;{{{1|tag}}}&amp;gt;
}}&lt;/code&gt;&lt;noinclude&gt;
{{documentation}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>ejjq0i9zydtnuukbhgobqzwz2uq57ql</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Cite book</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3641</id>
    <revision>
      <id>8737</id>
      <timestamp>2014-01-06T00:38:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>salin en:t:cite book</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4722" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;{{Citation/core
 |Citation class=book
  |AuthorMask = {{{authormask|{{{author-mask|}}}}}}
  |Surname1 = {{{last|{{{surname|{{{last1|{{{surname1|{{{author1|{{{author|{{{authors|{{{author|}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}
  |Surname2 = {{{last2|{{{surname2|{{{author2|}}}}}}}}}
  |Surname3 = {{{last3|{{{surname3|{{{author3|}}}}}}}}}
  |Surname4 = {{{last4|{{{surname4|{{{author4|}}}}}}}}}
  |Surname5 = {{{last5|{{{surname5|{{{author5|}}}}}}}}}
  |Surname6 = {{{last6|{{{surname6|{{{author6|}}}}}}}}}
  |Surname7 = {{{last7|{{{surname7|{{{author7|}}}}}}}}}
  |Surname8 = {{{last8|{{{surname8|{{{author8|}}}}}}}}}
  |Surname9 = {{{last9|{{{surname9|{{{author9|}}}}}}}}}
  |Given1 = {{{first1|{{{given1|{{{first|{{{given|}}}}}}}}}}}}

  |Given2 = {{{first2|{{{given2|}}}}}}
  |Given3 = {{{first3|{{{given3|}}}}}}
  |Given4 = {{{first4|{{{given4|}}}}}}
  |Given5 = {{{first5|{{{given5|}}}}}}
  |Given6 = {{{first6|{{{given6|}}}}}}
  |Given7 = {{{first7|{{{given7|}}}}}}
  |Given8 = {{{first8|{{{given8|}}}}}}
  |Given9 = {{{first9|{{{given9|}}}}}}
  |Authorlink1 = {{{author-link|{{{author1-link|{{{authorlink|{{{authorlink1|}}}}}}}}}}}}
  |Authorlink2 = {{{author2-link|{{{authorlink2|}}}}}}
  |Authorlink3 = {{{author3-link|{{{authorlink3|}}}}}}
  |Authorlink4 = {{{author4-link|{{{authorlink4|}}}}}}
  |Authorlink5 = {{{author5-link|{{{authorlink5|}}}}}}
  |Authorlink6 = {{{author6-link|{{{authorlink6|}}}}}}
  |Authorlink7 = {{{author7-link|{{{authorlink7|}}}}}}
  |Authorlink8 = {{{author8-link|{{{authorlink8|}}}}}}
  |Authorlink9 = {{{author9-link|{{{authorlink9|}}}}}}
  |Coauthors = {{{coauthor|{{{coauthors|}}}}}}
  |Year={{{year|{{    &lt;!-- attempt to derive year from date, if possible --&gt;
             #if: {{{date|}}}
             |{{
                #iferror:{{#time:Y|{{{date|}}} }}
                |{{#iferror:{{#time:Y|{{{publication-date|einval}}} }}||{{#time:Y|{{{publication-date|}}} }}}}
                |{{#time:Y|{{{date|}}} }}
              }}
             |{{{publication-date|}}} &lt;!-- last resort --&gt;
           }}
        }}}
  |YearNote = {{{origyear|}}}
  |Date = {{#if:{{{date|}}}|{{{date}}}|{{{day|}}} {{{month|}}} {{{year|{{{publication-date|}}}}}}}}
  |Title={{{title|}}}
  |TransTitle={{{trans_chapter|}}}
  |TransItalic={{{trans_title|}}}
  |URL={{{url|}}}
  |TitleType={{{type|}}}
  |Series={{{series|}}}
  |Volume = {{{volume|}}}
  |Issue = {{{issue|{{{number|}}}}}}
  |At = {{
          #if: {{{journal|{{{periodical|{{{newspaper|{{{magazine|}}}}}}}}}}}}
          |{{{pages|{{{page|{{{at|}}}}}}}}}
          |{{
             #if: {{{page|}}}
             |{{#if:{{{nopp|}}}||p.&amp;nbsp;}}{{{page}}}
             |{{
                #if: {{{pages|}}}
                |{{#if:{{{nopp|}}}||pp.&amp;nbsp;}}{{{pages}}}
                |{{{at|}}}
              }}
           }}
        }}
  |IncludedWorkTitle = {{{chapter|{{{contribution|}}}}}}
  |IncludedWorkURL = {{{chapter-url|{{{chapterurl|{{{contribution-url|}}}}}}}}}
  |Other = {{{others|}}}
  |Edition = {{{edition|}}}
  |Place = {{{place|{{{location|}}}}}}
  |PublicationPlace = {{{publication-place|{{{place|{{{location|}}}}}}}}}
  |Publisher = {{{publisher|}}}
  |PublicationDate = {{{publication-date|}}}
  |EditorSurname1 = {{{editor-last|{{{editor-surname|{{{editor1-last|{{{editor1-surname|{{{editor|{{{editors|}}}}}}}}}}}}}}}}}}
  |EditorSurname2 = {{{editor2-last|{{{editor2-surname|}}}}}}
  |EditorSurname3 = {{{editor3-last|{{{editor3-surname|}}}}}}
  |EditorSurname4 = {{{editor4-last|{{{editor4-surname|}}}}}}
  |EditorGiven1 = {{{editor-first|{{{editor-given|{{{editor1-first|{{{editor1-given|}}}}}}}}}}}}
  |EditorGiven2={{{editor2-first|{{{editor2-given|}}}}}}
  |EditorGiven3={{{editor3-first|{{{editor3-given|}}}}}}
  |EditorGiven4={{{editor4-first|{{{editor4-given|}}}}}}
  |Editorlink1={{{editor-link|{{{editor1-link|}}}}}}
  |Editorlink2={{{editor2-link|}}}
  |Editorlink3={{{editor3-link|}}}
  |Editorlink4={{{editor4-link|}}}
  |language = {{{language|{{{in|}}}}}}
  |format = {{{format|}}}
  |ID={{{id|{{{ID|}}}}}}
  |ISBN={{{isbn|{{{ISBN|}}}}}}
  |OCLC={{{oclc|{{{OCLC|}}}}}}
  |Bibcode={{{bibcode|}}}
  |DOI={{{doi|{{{DOI|}}}}}}
  |DoiBroken={{{doi_brokendate|}}}
  |AccessDate={{{access-date|{{{accessdate|}}}}}}
  |DateFormat={{{dateformat|none}}}
  |quote = {{{quote|}}}
  |laysummary = {{{laysummary|}}}
  |laydate = {{{laydate|}}}
  |Ref={{{ref|}}}
  |Sep = {{{separator|{{{seperator|.}}}}}}
  |PS = {{#if:{{{quote|}}}||{{{postscript|.}}}}}
  |AuthorSep = {{#ifeq:{{{author-separator|}}}|;|&amp;#059;|{{{author-separator|&amp;#059;}}}}}&amp;#32;
  |NameSep = {{{author-name-separator|,}}}&amp;#32;
  |Trunc = {{{display-authors|8}}}
  |amp = {{{lastauthoramp|}}}
}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;
{{documentation}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>ep7zglljgao7mwwzfm5700o62zprc5r</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Citation/core</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3642</id>
    <revision>
      <id>8739</id>
      <timestamp>2014-01-06T00:40:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>salin en:t:citation/core</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="24993" xml:space="preserve">&lt;span class=&quot;citation {{{Citation class|{{{Citation type|}}}}}}&quot;
{{
  #switch:{{{Ref|}}}
  ||none =
  |#default = id=&quot;{{anchorencode:{{{Ref}}}}}&quot;
  |harv = {{#if:{{{Surname1|}}}{{{EditorSurname1|}}}
    |id=&quot;CITEREF{{anchorencode:{{#if:{{{Surname1|}}}
      |{{{Surname1}}}{{{Surname2|}}}{{{Surname3|}}}{{{Surname4|}}}
      |{{{EditorSurname1|}}}{{{EditorSurname2|}}}{{{EditorSurname3|}}}{{{EditorSurname4|}}}
    }}{{{Year|{{{Date|}}}}}}}}&quot;
  }}
}}&gt;{{
&lt;!--============  Author or editor and date  ============--&gt;
  #if:{{{Surname1|}}}
  |{{
     #if: {{{AuthorMask|}}}
     |{{
        #iferror: {{ #expr: 1*{{{AuthorMask}}} }}
        |{{{AuthorMask}}}
        |&lt;del&gt;{{loop|{{{AuthorMask}}}|2=&amp;emsp;}}&lt;/del&gt;
      }}
     |{{
        #if: {{{Authorlink1|}}}
        |[[w:{{{Authorlink1}}} |{{{Surname1}}}{{
          #if: {{{Given1|}}}
          |{{{NameSep|,&amp;#32;}}}{{{Given1}}}
         }}]]
        |{{{Surname1}}}{{
           #if: {{{Given1|}}}
           |{{{NameSep|,&amp;#32;}}}{{{Given1}}}
         }}
      }}
   }}{{
     #if: {{{Surname2|}}}
     |{{#ifexpr:{{{Trunc|8}}}&lt;2
       |&amp;#32;''et al''.
       |{{
          #iferror: {{ #expr: 1*0.0{{{AuthorMask|}}} }}
          |&amp;#32;&lt;!-- then punctuation should be included in AuthorMask --&gt;
          |{{
            #if: {{{Surname3|}}}
            |{{{AuthorSep|&amp;#059;&amp;#32;}}}
            |{{#if:{{{amp|}}}|&amp;#32;&amp;amp;&amp;#32;|{{{AuthorSep|&amp;#059;&amp;#32;}}}}}
          }}
        }}{{
          #if: {{{Authorlink2|}}}
          |[[w:{{{Authorlink2}}} |{{{Surname2}}}{{
             #if: {{{Given2|}}}
             |{{{NameSep|,&amp;#32;}}}{{{Given2}}}
           }}]]
          |{{{Surname2}}}{{
             #if: {{{Given2|}}}
             |{{{NameSep|,&amp;#32;}}}{{{Given2}}}
           }}
        }}{{
          #if: {{{Surname3|}}}
          |{{#ifexpr:{{{Trunc|8}}}&lt;3
            |&amp;#32;''et al''.
            |{{
               #if: {{{Surname4|}}}
               |{{{AuthorSep|&amp;#059;&amp;#32;}}}
               |{{#if:{{{amp|}}}|&amp;#32;&amp;amp;&amp;#32;|{{{AuthorSep|&amp;#059;&amp;#32;}}}}}
             }}{{
               #if: {{{Authorlink3|}}}
               |[[w:{{{Authorlink3}}} |{{{Surname3}}}{{
                  #if: {{{Given3|}}}
                  |{{{NameSep|,&amp;#32;}}}{{{Given3}}}
                }}]]
               |{{{Surname3}}}{{
                  #if: {{{Given3|}}}
                  |{{{NameSep|,&amp;#32;}}}{{{Given3}}}
                }}
             }}{{
               #if:{{{Surname4|}}}
               |{{#ifexpr:{{{Trunc|8}}}&lt;4
                 |&amp;#32;''et al''.
                 |{{
                    #if: {{{Surname5|}}}
                    |{{{AuthorSep|&amp;#059;&amp;#32;}}}
                    |{{#if:{{{amp|}}}|&amp;#32;&amp;amp;&amp;#32;|{{{AuthorSep|&amp;#059;&amp;#32;}}}}}
                  }}{{
                    #if: {{{Authorlink4|}}}
                    |[[w:{{{Authorlink4}}} |{{{Surname4}}}{{
                       #if: {{{Given4|}}}
                       |{{{NameSep|,&amp;#32;}}}{{{Given4}}}
                     }}]]
                    |{{{Surname4}}}{{
                       #if: {{{Given4|}}}
                       |{{{NameSep|,&amp;#32;}}}{{{Given4}}}
                    }}
                  }}{{
                  #if:{{{Surname5|}}}
                  |{{#ifexpr:{{{Trunc|8}}}&lt;5
                    |&amp;#32;''et al''.
                    |{{
                     #if: {{{Surname6|}}}
                     |{{{AuthorSep|&amp;#059;&amp;#32;}}}
                     |{{#if:{{{amp|}}}|&amp;#32;&amp;amp;&amp;#32;|{{{AuthorSep|&amp;#059;&amp;#32;}}}}}
                    }}{{
                     #if: {{{Authorlink5|}}}
                     |[[w:{{{Authorlink5}}} |{{{Surname5}}}{{
                        #if: {{{Given5|}}}
                        |{{{NameSep|,&amp;#32;}}}{{{Given5}}}
                      }}]]
                     |{{{Surname5}}}{{
                        #if: {{{Given5|}}}
                        |{{{NameSep|,&amp;#32;}}}{{{Given5}}}
                      }}
                   }}{{
                     #if:{{{Surname6|}}}
                     |{{#ifexpr:{{{Trunc|8}}}&lt;6
                     |&amp;#32;''et al''.
                      |{{
                        #if: {{{Surname7|}}}
                        |{{{AuthorSep|&amp;#059;&amp;#32;}}}
                        |{{#if:{{{amp|}}}|&amp;#32;&amp;amp;&amp;#32;|{{{AuthorSep|&amp;#059;&amp;#32;}}}}}
                      }}{{
                        #if: {{{Authorlink6|}}}
                        |[[w:{{{Authorlink6}}} |{{{Surname6}}}{{
                           #if: {{{Given6|}}}
                           |{{{NameSep|,&amp;#32;}}}{{{Given6}}}
                         }}]]
                        |{{{Surname6}}}{{
                           #if: {{{Given6|}}}
                           |{{{NameSep|,&amp;#32;}}}{{{Given6}}}
                         }}
                      }}{{
                        #if:{{{Surname7|}}}
                         |{{#ifexpr:{{{Trunc|8}}}&lt;7
                           |&amp;#32;''et al''.
                        |{{
                           #if: {{{Surname8|}}}
                           |{{{AuthorSep|&amp;#059;&amp;#32;}}}
                           |{{#if:{{{amp|}}}|&amp;#32;&amp;amp;&amp;#32;|{{{AuthorSep|&amp;#059;&amp;#32;}}}}}
                         }}{{
                           #if: {{{Authorlink7|}}}
                           |[[w:{{{Authorlink7}}} |{{{Surname7}}}{{
                              #if: {{{Given7|}}}
                              |{{{NameSep|,&amp;#32;}}}{{{Given7}}}
                            }}]]
                           |{{{Surname7}}}{{
                              #if: {{{Given7|}}}
                              |{{{NameSep|,&amp;#32;}}}{{{Given7}}}
                            }}
                                    }}{{
                                       #if:{{{Surname8|}}}
                                       |{{#ifexpr:{{{Trunc|8}}}&lt;8
                                           |&amp;#32;''et al''.
                                           |{{
                                              #if: {{{Surname9|}}}
                                              |{{{AuthorSep|&amp;#059;&amp;#32;}}}
                                              |{{#if:{{{amp|}}}|&amp;#32;&amp;amp;&amp;#32;|{{{AuthorSep|&amp;#059;&amp;#32;}}}}}
                                            }}{{
                                              #if: {{{Authorlink8|}}}
                                              |[[w:{{{Authorlink8}}} |{{{Surname8}}}{{
                                                 #if: {{{Given8|}}}
                                                 |{{{NameSep|,&amp;#32;}}}{{{Given8}}}
                                               }}]]
                                              |{{{Surname8}}}{{
                                                 #if: {{{Given8|}}}
                                                 |{{{NameSep|,&amp;#32;}}}{{{Given8}}}
                                               }}
                                            }}{{
                                              #if:{{{Surname9|}}}
                                              |&amp;#32;''et al''.
                                            }}
                                         }}
                                      }}
                                   }}
                                }}
                             }}
                          }}
                       }}
                     }}
                  }}
               }}
            }}
         }}
      }}

   }}{{
     #if: {{{Coauthors|}}}
     |{{{AuthorSep|&amp;#059;&amp;#32;}}}{{{Coauthors|}}}|
   }}{{
     #if: {{{Date|}}}
     |&amp;#32;({{{Date}}}){{
       #if:{{{YearNote|}}}
     |&amp;#32;[{{{YearNote}}}]
     }}
   }}
  |{{&lt;!-- ============== No author: display editors first == --&gt;
     #if: {{{EditorSurname1|}}}
     |{{
        #if: {{{Editorlink1|}}}
        |[[w:{{{Editorlink1}}} |{{{EditorSurname1}}}{{
           #if: {{{EditorGiven1|}}}
           |, {{{EditorGiven1}}}
         }}]]
        |{{{EditorSurname1}}}{{
           #if: {{{EditorGiven1|}}}
           |, {{{EditorGiven1}}}
         }}
      }}{{
        #if: {{{EditorSurname2|}}}
        |{{
          #if: {{{EditorSurname3|}}}
          |{{{AuthorSep|&amp;#059;&amp;#32;}}}
          |{{#if:{{{amp|}}}|&amp;#32;&amp;amp;&amp;#32;|{{{AuthorSep|&amp;#059;&amp;#32;}}}}}
        }}{{
           #if: {{{Editorlink2|}}}
           |[[w:{{{Editorlink2}}} |{{{EditorSurname2}}}{{
              #if: {{{EditorGiven2|}}}
              |, {{{EditorGiven2}}}
            }}]]
           |{{{EditorSurname2}}}{{
              #if: {{{EditorGiven2|}}}
              |, {{{EditorGiven2}}}
            }}
         }}{{
           #if: {{{EditorSurname3|}}}
           |{{
              #if: {{{EditorSurname4|}}}
              |{{{AuthorSep|&amp;#059;&amp;#32;}}}
              |{{#if:{{{amp|}}}|&amp;#32;&amp;amp;&amp;#32;|{{{AuthorSep|&amp;#059;&amp;#32;}}}}}
            }}{{
              #if: {{{Editorlink3|}}}
              |[[w:{{{Editorlink3}}} |{{{EditorSurname3}}}{{
                 #if: {{{EditorGiven3|}}}
                 |, {{{EditorGiven3}}}
               }}]]
              |{{{EditorSurname3}}}{{
                 #if: {{{EditorGiven3|}}}
                 |, {{{EditorGiven3}}}
               }}
            }}{{
              #if:{{{EditorSurname4|}}}
              |&amp;#32;et al.
            }}
         }}
       }}, ed{{#if:{{{EditorSurname2|}}}|s}}{{#ifeq:{{{Sep|,}}}|.||.}}{{
        #if: {{{Date|}}}
        |&amp;#32;({{{Date}}}){{
         #if:{{{YearNote|}}}
       |&amp;#32;[{{{YearNote}}}]
       }}
      }}
   }}
}}{{
&lt;!--============  Title of included work  ============--&gt;
  #if: {{{IncludedWorkTitle|}}}{{#if:{{{Periodical|}}}||{{#if:{{{TransItalic|}}}||{{{TransTitle|}}}}}}}
  |{{
     #if:{{{Surname1|}}}{{{EditorSurname1|}}}
     |{{{Sep|,}}}&amp;#32;
   }}{{Citation/make link
     | 1={{
           #if: {{{IncludedWorkURL|}}}
           |{{{IncludedWorkURL}}}
           |{{
              #if: {{{URL|}}}
              |{{{URL}}}
&lt;!-- Only link URL if to a free full text - as at PubMedCentral (PMC)--&gt;
              |{{#ifexpr:{{#time: U}} &gt; {{#time: U | {{{Embargo|2001-10-10}}} }}
                |{{
                   #if: {{{PMC|}}}
                   |http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&amp;artid={{{PMC}}}
                 }}
               }}
            }}
         }}
     | 2={{
           #if: {{{Periodical|}}}
           |''&lt;nowiki /&gt;{{{IncludedWorkTitle}}}&lt;nowiki /&gt;''
           |&quot;{{{IncludedWorkTitle|}}}{{
             #if: {{{TransTitle|}}}
             |{{
                #if: {{{IncludedWorkTitle|}}}
                |&amp;#32;
              }}&amp;#91;{{{TransTitle}}}&amp;#93;
           }}&quot;
         }}
   }}
}}{{
&lt;!--============  Place (if different than PublicationPlace) ============--&gt;
  #if: {{{Place|}}}
  |{{
     #ifeq: {{{Place|}}} | {{{PublicationPlace|}}}
     |
     |{{
        #if: {{{Surname1|}}}{{{EditorSurname1|}}}{{{IncludedWorkTitle|}}}
        |{{{Sep|,}}}&amp;#32;written at {{{Place}}}
      }}
   }}
}}{{
&lt;!--============  Editor of compilation  ============--&gt;
  #if: {{{EditorSurname1|}}}
  |{{
     #if: {{{Surname1|}}}
     |{{{Sep|,}}}&amp;#32;{{
        #if: {{{IncludedWorkTitle|}}}
        |in&amp;#32;
      }}{{
        #if: {{{Editorlink1|}}}
        |[[w:{{{Editorlink1}}} |{{{EditorSurname1}}}{{
           #if: {{{EditorGiven1|}}}
           |, {{{EditorGiven1}}}
         }}]]
        |{{{EditorSurname1}}}{{
           #if: {{{EditorGiven1|}}}
           |, {{{EditorGiven1}}}
         }}}}{{
        #if: {{{EditorSurname2|}}}
        |{{
          #if: {{{EditorSurname3|}}}
            |{{{AuthorSep|&amp;#059;&amp;#32;}}}
            |{{#if:{{{amp|}}}|&amp;#32;&amp;amp;&amp;#32;|{{{AuthorSep|&amp;#059;&amp;#32;}}}}}
          }}{{
           #if: {{{Editorlink2|}}}
           |[[w:{{{Editorlink2}}}|{{{EditorSurname2}}}{{
              #if: {{{EditorGiven2|}}}
              |, {{{EditorGiven2}}}
            }}]]
           |{{{EditorSurname2}}}{{
              #if: {{{EditorGiven2|}}}
              |, {{{EditorGiven2}}}
            }}
         }}{{
           #if: {{{EditorSurname3|}}}
           |{{
              #if: {{{EditorSurname4|}}}
              |&amp;#059;&amp;#32;
              |{{#if:{{{amp|}}}|&amp;#32;&amp;amp;&amp;#32;|{{{AuthorSep|&amp;#059;&amp;#32;}}}}}
            }}{{
              #if: {{{Editorlink3|}}}
              |[[w:{{{Editorlink3}}}|{{{EditorSurname3}}}{{
                 #if: {{{EditorGiven3|}}}
                 |, {{{EditorGiven3}}}
               }}]]
              |{{{EditorSurname3}}}{{
                 #if: {{{EditorGiven3|}}}
                 |, {{{EditorGiven3}}}
               }}
            }}{{
              #if:{{{EditorSurname4|}}}
              |&amp;#32;et al.
            }}
         }}
      }}{{
        #if: {{{IncludedWorkTitle|}}}
        |
        |{{{Sep|,}}}&amp;#32;ed{{#if:{{{EditorSurname2|}}}|s}}{{#ifeq:{{{Sep|,}}}|.||.}}
      }}
   }}
}}{{
  &lt;!--============  Periodicals  ============--&gt;
  #if: {{{Periodical|}}}
  |{{
     #if: {{{Other|}}}
     |{{{Sep|,}}}&amp;#32;{{{Other|}}}
   }}{{
     #if: {{{Surname1|}}}{{{EditorSurname1|}}}{{{IncludedWorkTitle|}}}
     |{{{Sep|,}}}&amp;#32;}}{{
     #if: {{{Title|}}}{{{TransTitle|}}}
     |{{Citation/make link
        | 1={{
              #if: {{{IncludedWorkTitle|}}}
              |{{
                 #if: {{{IncludedWorkURL|}}}
                 |{{
                    #if: {{{URL|}}}
                    |{{{URL}}}
                    |{{
                       #ifexpr: {{#time: U}} &gt; {{#time: U | {{{Embargo|2001-10-10}}} }} | {{
                         #if: {{{PMC|}}}
                         |  http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&amp;artid={{{PMC}}}
                       }}
                     }}
                  }}
               }}
              |{{
                 #if: {{{URL|}}}
                 |{{{URL}}}
                 |{{#ifexpr:{{#time: U}} &gt; {{#time: U | {{{Embargo|2001-10-10}}} }} |{{
                       #if: {{{PMC|}}}
                       |  http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&amp;artid={{{PMC}}}
                    }}
                 }}
               }}
            }}
        | 2=&quot;{{{Title}}}{{
          #if: {{{TransTitle|}}}
          |{{
             #if: {{{Title|}}}
             |&amp;#32;
           }}&amp;#91;{{{TransTitle}}}&amp;#93;
        }}&quot;
      }}{{
        #if: {{{TitleNote|}}}
        |{{{Sep|,}}}&amp;#32;{{{TitleNote}}}
      }}
   }}
}}{{
  #if: {{{language|}}}
  |&amp;#32;(in {{{language}}})
}}{{
  #if: {{{format|}}}
  |&amp;#32;({{{format}}})
}}{{
   #if: {{{Periodical|}}}
   |{{
      #if:{{{IncludedWorkTitle|}}}{{{Title|}}}{{{TransTitle|}}}
      |{{{Sep|,}}}&amp;#32;
    }}''&lt;nowiki /&gt;{{{Periodical}}}&lt;nowiki /&gt;''{{
      #if: {{{Series|}}}
      |{{{Sep|,}}}&amp;#32;{{{Series}}}
    }}{{
      #if: {{{PublicationPlace|}}}
      |{{
         #if: {{{Publisher|}}}
         |&amp;#32;({{{PublicationPlace}}}&lt;nowiki&gt;: &lt;/nowiki&gt;{{{Publisher}}})
         |&amp;#32;({{{PublicationPlace}}})
       }}
      |{{
         #if: {{{Publisher|}}}
         |&amp;#32;({{{Publisher}}})
       }}
    }}{{
      #if: {{{Volume|}}}
      |&amp;#32;'''&lt;nowiki /&gt;{{{Volume}}}&lt;nowiki /&gt;'''{{
         #if: {{{Issue|}}}
         |&amp;#32;({{{Issue}}})
       }}
      |{{
         #if: {{{Issue|}}}
         |&amp;#32;({{{Issue}}})
       }}
    }}{{
      #if: {{{At|}}}
      |&lt;nowiki&gt;: &lt;/nowiki&gt; {{{At}}}
    }}
   |{{
      &lt;!--============ Anything else with a title, including books ============--&gt;
      #if: {{{Title|}}}{{{TransItalic|}}}
      |{{
         #if: {{{Surname1|}}}{{{EditorSurname1|}}}{{{IncludedWorkTitle|}}}{{{Periodical|}}}
         |{{{Sep|,}}}
       }}&amp;#32;{{Citation/make link
         | 1={{
               #if: {{{IncludedWorkTitle|}}}
               |{{
                  #if: {{{IncludedWorkURL|}}}
                  |{{
                     #if: {{{URL|}}}
                     |{{{URL}}}
                     |{{#ifexpr:{{#time: U}} &gt; {{#time: U | {{{Embargo|2001-10-10}}} }}|{{
                        #if: {{{PMC|}}}
                        |  http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&amp;artid={{{PMC}}}
                      }}}}
                   }}
                }}
               |{{
                  #if: {{{URL|}}}
                  |{{{URL}}}
                                |{{#ifexpr:{{#time: U}} &gt; {{#time: U | {{{Embargo|2001-10-10}}} }}|{{
                     #if: {{{PMC|}}}
                     |  http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&amp;artid={{{PMC}}}
                   }}}}
                }}
             }}
         | 2=''&lt;nowiki /&gt;{{{Title|}}}{{
            #if:{{{TransItalic|}}}|&amp;#32;&amp;#91;{{{TransItalic}}}&amp;#93;
          }}&lt;nowiki /&gt;''
       }}
    }}{{
      #if: {{{TitleType|}}}
      |&amp;#32;({{{TitleType}}})
    }}{{
      #if: {{{Series|}}}
      |{{{Sep|,}}}&amp;#32;{{{Series}}}
    }}{{
      #if: {{{Volume|}}}
      |{{{Sep|,}}}&amp;#32;'''&lt;nowiki /&gt;{{{Volume}}}&lt;nowiki /&gt;'''
    }}{{
      #if: {{{Other|}}}
      |{{{Sep|,}}}&amp;#32;{{{Other|}}}
    }}{{
      #if: {{{Edition|}}}
      |&amp;#32;({{{Edition}}} ed.)
    }}{{
      #if: {{{PublicationPlace|}}}
      |{{{Sep|,}}}&amp;#32;{{{PublicationPlace}}}
    }}{{
      #if: {{{Publisher|}}}
      |{{
         #if: {{{PublicationPlace|}}}
         |&lt;nowiki&gt;:&lt;/nowiki&gt;
         |{{{Sep|,}}}
       }}&amp;#32;{{{Publisher}}}
    }}
}}{{
&lt;!--============ Date (if no author/editor) ============--&gt;
  #if: {{{Surname1|}}}{{{EditorSurname1|}}}
  |
  |{{
     #if: {{{Date|}}}
     |{{{Sep|,}}}&amp;#32;{{{Date}}}{{
       #if:{{{YearNote|}}}
     |&amp;#32;[{{{YearNote}}}]
     }}
   }}
}}{{
&lt;!--============ Publication date ============--&gt;
  #if: {{{PublicationDate|}}}
  |{{
     #ifeq: {{{PublicationDate|}}} | {{{Date|}}}
     |
     |{{
        #if: {{{EditorSurname1|}}}
        |{{
           #if: {{{Surname1|}}}
           |{{{Sep|,}}}&amp;#32;{{{PublicationDate}}}
           |&amp;#32;(published {{{PublicationDate}}})
         }}
        |{{
           #if: {{{Periodical|}}}
           |{{{Sep|,}}}&amp;#32;{{{PublicationDate}}}
           |&amp;#32;(published {{{PublicationDate}}})
         }}
      }}
   }}
}}{{
&lt;!--============ Page within included work ============--&gt;
  #if: {{{Periodical|}}}
  |
  |{{
     #if: {{{At|}}}
     |{{{Sep|,}}}&amp;#32;{{{At}}}
   }}
}}{{
&lt;!--===============DOI================--&gt;
#if:{{{DOI|}}}
  |{{{Sep|,}}}&amp;#32;{{citation/identifier  |identifier=doi |input1={{{DOI|}}}  |input2={{{DoiBroken|}}} }}
}}{{
&lt;!--============  Misc. Identifier ============--&gt;
  #if: {{{ID|}}}
  |{{
     #if: {{{Surname1|}}}{{{EditorSurname1|}}}{{{IncludedWorkTitle|}}}{{{Periodical|}}}{{{Title|}}}{{{TransItalic|}}}
     |{{{Sep|,}}}&amp;#32;{{{ID}}}
     |{{{ID}}}
   }}
}}{{
&lt;!--============  ISBN ============--&gt;
  #if: {{{ISBN|}}}
  |{{{Sep|,}}}&amp;#32;{{citation/identifier  |identifier=isbn |input1={{{ISBN|}}} }}
}}{{
&lt;!--============  ISSN ============--&gt;
  #if: {{{ISSN|}}}
  |{{{Sep|,}}}&amp;#32;{{citation/identifier  |identifier=issn |input1={{{ISSN|}}} }}
}}{{
&lt;!--============  OCLC ============--&gt;
  #if: {{{OCLC|}}}
  |{{{Sep|,}}}&amp;#32;{{citation/identifier  |identifier=oclc |input1={{{OCLC|}}} }}
}}{{
&lt;!--============  PMID ============--&gt;
  #if: {{{PMID|}}}
  |{{{Sep|,}}}&amp;#32;{{citation/identifier  |identifier=pmid |input1={{{PMID|}}} }}
}}{{
&lt;!--============  PMC ============--&gt;
  #if: {{{PMC|}}}
  |{{
     #if: {{{URL|}}}
     |{{{Sep|,}}}&amp;#32;{{citation/identifier  |identifier=pmc |input1={{{PMC|}}} }}
     |{{only in  print|{{{Sep|,}}}&amp;#32;{{citation/identifier  |identifier=pmc |input1={{{PMC|}}} }} }}&lt;!--Should  only display by default in print--&gt;
   }}
}}{{
&lt;!--============ BIBCODE ============--&gt;
  #if: {{{Bibcode|}}}
  |{{{Sep|,}}}&amp;#32;{{citation/identifier  |identifier=bibcode |input1={{{Bibcode|}}} }}
}}{{
&lt;!--============  Archive data, etc ===========--&gt;
#if: {{{Archive|}}}
|{{{Sep|,}}}&amp;#32;{{{Archive}}}
|{{
  #if:{{{ArchiveURL|}}}{{{ArchiveDate|}}}
  |{{{Sep|,}}}&amp;#32;{{#ifeq:{{{Sep}}}|.|A|a}}rchived{{
    #if:{{{OriginalURL|}}}{{{IncludedWorkURL|}}}
    |{{#if:{{{ArchiveURL|}}}|&amp;#32;from {{Citation/make link|{{{OriginalURL|{{{IncludedWorkURL|}}}}}}|the original}}}}
    }}{{
    #if:{{{ArchiveDate|}}}
    |&amp;#32;on {{{ArchiveDate}}}
    }}{{
    #if:{{#if:{{{ArchiveURL|}}}||A}}{{#if:{{{OriginalURL|}}}{{{IncludedWorkURL|}}}||B}}{{#if:{{{ArchiveDate|}}}||C}}
    |. {{citation error
       |If you specify &lt;code&gt;&amp;#124;{{#if:{{{ArchiveURL|}}}|archiveurl|archivedate}}&amp;#61;&lt;/code&gt;, you must {{#if:{{{OriginalURL|}}}{{{IncludedWorkURL|}}}| also specify &lt;code&gt;&amp;#124;{{#if:{{{ArchiveURL|}}}|archivedate|archiveurl}}&amp;#61;&lt;/code&gt;|first specify &lt;code&gt;&amp;#124;url&amp;#61;&lt;/code&gt;}}}}
    }}
  }}
}}{{
&lt;!--============ URL and AccessDate ============--&gt;
  #if: {{{URL|}}}{{{IncludedWorkURL|}}}
  |{{
     #if: {{{Title|}}}{{{IncludedWorkTitle|}}}{{{TransTitle|}}}
     |&lt;span class=&quot;printonly&quot;&gt;{{{Sep|,}}}&amp;#32;{{
                                      #if: {{{IncludedWorkURL|}}}
                                      |{{{IncludedWorkURL}}}
                                      |{{{URL}}}
                                    }}&lt;/span&gt;
     |{{{Sep|,}}}&amp;#32;{{
              #if: {{{IncludedWorkURL|}}}
              |{{{IncludedWorkURL}}}
              |{{{URL}}}
            }}
   }}{{
     #if: {{{AccessDate|}}}
     | &lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;{{#ifeq:{{{Sep|,}}}|,|,&amp;#32;r|.&amp;#32;R}}etrieved {{{AccessDate}}}&lt;/span&gt;
     }}
}}{{#if:{{{laysummary|}}}
  |{{{Sep|,}}}&amp;#32;[{{{laysummary}}} Lay summary]{{#if: {{{laysource|}}}|&amp;nbsp;&amp;ndash;&amp;nbsp;''&lt;nowiki /&gt;{{{laysource}}}&lt;nowiki /&gt;''}}
}}{{#if:{{{laydate|}}}
  | &amp;#32;({{{laydate}}})
}}{{#if:{{{quote|}}}
  |{{{Sep|,}}}&amp;#32;&quot;{{{quote}}}&quot;
}}{{{PS|}}}&lt;/span&gt;&lt;!--

=== This is a COinS tag (http://ocoins.info), which allows automated tools to parse the citation information: ===

--&gt;&lt;span
    class=&quot;Z3988&quot;
    title=&quot;ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt={{urlencode:info:ofi/fmt:kev:mtx:}}{{
      #if: {{{Periodical|}}}
      |journal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle={{urlencode:{{{Title|}}}}}&amp;rft.jtitle={{urlencode:{{{Periodical|}}}}}
      |book{{
         #if: {{{IncludedWorkTitle|}}}
         |&amp;rft.genre=bookitem&amp;rft.btitle={{urlencode:{{{IncludedWorkTitle|}}}}}&amp;rft.atitle={{urlencode:{{{Title|}}}}}
         |&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle={{urlencode:{{{Title|}}}}}
       }}
    }}{{
     #if: {{{Surname1|}}} |&amp;rft.aulast={{urlencode:{{{Surname1}}}}}{{
       #if: {{{Given1|}}} |&amp;rft.aufirst={{urlencode:{{{Given1}}}}}
     }}
   }}{{
     #if: {{{Surname1|}}} |&amp;rft.au={{urlencode:{{{Surname1}}}}}{{
       #if: {{{Given1|}}} |{{urlencode:{{{NameSep|,&amp;#32;}}}{{{Given1}}}}}
     }}
   }}{{
     #if: {{{Surname2|}}} |&amp;rft.au={{urlencode:{{{Surname2}}}}}{{
       #if: {{{Given2|}}} |{{urlencode:{{{NameSep|,&amp;#32;}}}{{{Given2}}}}}
     }}
   }}{{
     #if: {{{Surname3|}}} |&amp;rft.au={{urlencode:{{{Surname3}}}}}{{
       #if: {{{Given3|}}} |{{urlencode:{{{NameSep|,&amp;#32;}}}{{{Given3}}}}}
     }}
   }}{{
     #if: {{{Surname4|}}} |&amp;rft.au={{urlencode:{{{Surname4}}}}}{{
       #if: {{{Given4|}}} |{{urlencode:{{{NameSep|,&amp;#32;}}}{{{Given4}}}}}
     }}
   }}{{
     #if: {{{Surname5|}}} |&amp;rft.au={{urlencode:{{{Surname5}}}}}{{
       #if: {{{Given5|}}} |{{urlencode:{{{NameSep|,&amp;#32;}}}{{{Given5}}}}}
     }}
   }}{{
     #if: {{{Surname6|}}} |&amp;rft.au={{urlencode:{{{Surname6}}}}}{{
       #if: {{{Given6|}}} |{{urlencode:{{{NameSep|,&amp;#32;}}}{{{Given6}}}}}
     }}
   }}{{
     #if: {{{Surname7|}}} |&amp;rft.au={{urlencode:{{{Surname7}}}}}{{
       #if: {{{Given7|}}} |{{urlencode:{{{NameSep|,&amp;#32;}}}{{{Given7}}}}}
     }}
   }}{{
     #if: {{{Surname8|}}} |&amp;rft.au={{urlencode:{{{Surname8}}}}}{{
       #if: {{{Given8|}}} |{{urlencode:{{{NameSep|,&amp;#32;}}}{{{Given8}}}}}
     }}
   }}{{
     #if: {{{Surname9|}}} |&amp;rft.au={{urlencode:{{{Surname9}}}}}{{
       #if: {{{Given9|}}} |{{urlencode:{{{NameSep|,&amp;#32;}}}{{{Given9}}}}}
     }}
    }}{{
      #if: {{{Date|}}} |&amp;rft.date={{urlencode:{{{Date}}}}}
    }}{{
      #if: {{{Series|}}} |&amp;rft.series={{urlencode:{{{Series}}}}}
    }}{{
      #if: {{{Volume|}}} |&amp;rft.volume={{urlencode:{{{Volume}}}}}
    }}{{
      #if: {{{Issue|}}} |&amp;rft.issue={{urlencode:{{{Issue}}}}}
    }}{{
      #if: {{{At|}}} |&amp;rft.pages={{urlencode:{{{At}}}}}
    }}{{
      #if: {{{Edition|}}} |&amp;rft.edition={{urlencode:{{{Edition}}}}}
    }}{{
      #if: {{{PublicationPlace|}}}{{{Place|}}} |&amp;rft.place={{urlencode:{{{PublicationPlace|{{{Place}}}}}}}}
    }}{{
      #if: {{{Publisher|}}} |&amp;rft.pub={{urlencode:{{{Publisher}}}}}
    }}{{
      #if: {{{DOI|}}} |&amp;rft_id=info:doi/{{urlencode:{{{DOI}}}}}
    }}{{
      #if: {{{PMID|}}} |&amp;rft_id=info:pmid/{{urlencode:{{{PMID}}}}}
    }}{{
      #if: {{{Bibcode|}}} |&amp;rft_id=info:bibcode/{{urlencode:{{{Bibcode}}}}}
    }}{{
      #if: {{{OCLC|}}} |&amp;rft_id=info:oclcnum/{{urlencode:{{{OCLC}}}}}
    }}{{
      #if: {{{ISBN|}}} |&amp;rft.isbn={{urlencode:{{{ISBN}}}}}
    }}{{
      #if: {{{ISSN|}}} |&amp;rft.issn={{urlencode:{{{ISSN}}}}}
    }}{{
      #if: {{{URL|}}}{{{IncludedWorkURL|}}} |&amp;rft_id={{urlencode:{{{URL|{{{IncludedWorkURL|}}}}}}}}
    }}&amp;rfr_id=info:sid/en.wikibooks.org:{{FULLPAGENAMEE}}&quot;&gt;&lt;span style=&quot;display: none;&quot;&gt;&amp;nbsp;&lt;/span&gt;&lt;/span&gt;&lt;noinclude&gt;
{{Documentation}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>f534q1qq5nzb4bi2ovhzuheo8hfy5pi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Citation/identifier</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3643</id>
    <revision>
      <id>8740</id>
      <timestamp>2014-01-06T00:44:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>salin en:t:citation/identifier</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3568" xml:space="preserve">{{#switch:{{{identifier}}}
 |arxiv={{hide in print
         |[[w:arXiv|arXiv]]:[http://arxiv.org/abs/{{{input1|}}}{{{input2|}}} {{{input1|}}}{{{input2|}}}]&lt;!--
          --&gt;{{#if:{{{input3|}}}
              |&amp;nbsp;[{{{input3|}}}]
              |
             }}
        }}&lt;!--
     --&gt;{{only in print
         |arXiv:{{{input1|}}}{{{input2|}}}&lt;!--
          --&gt;{{#if:{{{input3|}}}
              |&amp;nbsp;[{{{input3|}}}]
              |
             }}
        }}
 |doi={{hide in print
       |{{#if:{{{input2|}}}
         |[[w:Digital object identifier|doi]]:{{{input1|}}} (inactive {{{input2|}}}) {{#ifeq: {{NAMESPACE}} | {{ns:0}}
                   |[[Category:Pages with DOIs broken since {{#time: Y | {{{input2|}}} }}]]
                   |
                  }}
         |[[w:Digital object identifier|doi]]:[http://dx.doi.org/{{urlencode:{{{input1|}}}}} {{{input1|}}}]
        }}
      }}&lt;!--
   --&gt;{{only in print
       |{{#if:{{{input2|}}}
         |doi:{{{input1|}}} (inactive {{{input2|}}})
         |doi:{{{input1|}}}
        }}
      }}
 |asin={{hide in print
        |[[w:Amazon Standard Identification Number|ASIN]]&amp;nbsp;[http://www.amazon.com/dp/{{{input1|}}} {{{input1|}}}]
       }}&lt;!--
    --&gt;{{only in print
        |ASIN&amp;nbsp;{{{input1|}}}
       }}
 |bibcode={{hide in print
           |[[w:Bibcode|Bibcode]]:&amp;nbsp;[http://adsabs.harvard.edu/abs/{{{input1|}}} {{{input1|}}}]
          }}&lt;!--
       --&gt;{{only in print
           |Bibcode:&amp;nbsp;{{{input1|}}}
          }}
 |jfm={{hide in print
       |[[w:Jahrbuch über die Fortschritte der Mathematik|JFM]]&amp;nbsp;[http://www.zentralblatt-math.org/zmath/en/search/?q{{=}}an:{{{input1|}}}&amp;format{{=}}complete {{{input1|}}}]
      }}&lt;!--
   --&gt;{{only in print
       |JFM&amp;nbsp;{{{input1|}}}
      }}
 |jstor={{hide in print
         |[[w:JSTOR|JSTOR]]&amp;nbsp;[http://www.jstor.org/stable/{{{input1|}}} {{{input1|}}}]
        }}&lt;!--
     --&gt;{{only in print
         |JSTOR&amp;nbsp;{{{input1|}}}
         }}
 |isbn={{hide in print
        |[[w:International Standard Book Number|ISBN]]&amp;nbsp;[[Special:BookSources/{{{input1|}}}|{{{input1|}}}]]
       }}&lt;!--
    --&gt;{{only in print
        |ISBN&amp;nbsp;{{{input1|}}}
       }}
 |issn={{hide in print
        |[[w:International Standard Serial Number|ISSN]]&amp;nbsp;[http://www.worldcat.org/issn/{{{input1|}}} {{{input1|}}}]
       }}&lt;!--
    --&gt;{{only in print
        |ISSN&amp;nbsp;{{{input1|}}}
       }}
 |mr={{hide in print
      |[[w:Mathematical Reviews|MR]][http://www.ams.org/mathscinet-getitem?mr{{=}}{{{input1|}}} {{{input1|}}}]
     }}&lt;!--
  --&gt;{{only in print
      |MR{{{input1|}}}
     }}
 |oclc={{hide in print
        |[[w:Online Computer Library Center|OCLC]]&amp;nbsp;[http://www.worldcat.org/oclc/{{{input1|}}} {{{input1|}}}]
       }}&lt;!--
    --&gt;{{only in print
        |OCLC&amp;nbsp;{{{input1|}}}
       }}
 |pmc={{hide in print
       |[[w:PubMed Central|PMC]]&amp;nbsp;[http://www.pubmedcentral.gov/articlerender.fcgi?tool{{=}}pmcentrez&amp;artid{{=}}{{{input1|}}} {{{input1|}}}] 
      }}&lt;!--
   --&gt;{{only in print
       |PMC&amp;nbsp;{{{input1|}}}
      }}
 |pmid={{hide in print
        |[[w:PubMed Identifier|PMID]]&amp;nbsp;[http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/{{{input1|}}} {{{input1|}}}]
       }}&lt;!--
    --&gt;{{only in print
        |PMID&amp;nbsp;{{{input1|}}}
       }}
 |zbl={{hide in print
        |[[w:Zentralblatt MATH|ZBL]]&amp;nbsp;[http://www.zentralblatt-math.org/zmath/en/search/?q{{=}}an:{{{input1|}}}&amp;format{{=}}complete {{{input1|}}}]
       }}&lt;!--
    --&gt;{{only in print
        |ZBL&amp;nbsp;{{{input1|}}}
       }}
}}&lt;noinclude&gt;{{documentation}}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>87h9307qvwh4p44dbglfz1ab3icnnzt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Citation/make link</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3644</id>
    <revision>
      <id>8741</id>
      <timestamp>2014-01-06T00:46:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>salin en:t:citation/make link</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="535" xml:space="preserve">{{#if:{{{1|}}}
 |[{{{1}}} {{{2}}}]
 |{{{2}}}
}}&lt;noinclude&gt;&lt;!--
  Code notes (here so that people /read/ it)
  1. Parameter #2 is always nonempty when called from {{Citation/core}}.
  2. It's up to {{Citation/core}} to stop italicized &quot;'foo' &amp; 'bar'&quot; from becoming
     &quot;'''foo' &amp; 'bar'''&quot;. Citation/core does this by having a &lt;nowiki&gt;&lt;/nowiki&gt;
     at both beginning and end of the call to this template. Since this is only
     needed once, it's more efficient to do it in {{Citation/core}} than here.
--&gt;{{documentation}}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>kpq1iofpfn0fdo5bshpu1vjve3ehx2d</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Auto navigation</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3645</id>
    <revision>
      <id>8751</id>
      <parentid>8750</parentid>
      <timestamp>2014-01-08T10:59:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>terjemah</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="328" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;&lt;div class=&quot;noprint&quot; style=&quot;margin-top: 2em; border-top: 1px solid black&quot;&gt;
''Halaman berikut: [[../{{{1}}}/]]'' {{#if:{{{2|}}}|{{!}} 
&lt;small&gt;Halaman sebelum: [[../{{{2}}}/]]&lt;/small&gt;}}

&lt;small&gt;Rumah: [[../]]&lt;/small&gt;
&lt;/div&gt;{{BookCat|filing={{{filing|{{{3|}}}}}}}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;{{documentation}}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>9bu78lp0d0y3ee8y9f5z898nxi9u4ea</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Stage</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3646</id>
    <revision>
      <id>8754</id>
      <timestamp>2014-01-08T11:08:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>salin en:t:stage</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="493" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;&lt;span class=&quot;noprint&quot;&gt;[[File:{{#switch:{{{1|}}}
 |0|00|0%|00%=00 percents
 |25|25%=25 percents
 |50|50%=50 percents
 |75|75%=75 percents
 |100|100%=100 percents
 |#default=00%
}}.svg|9px|{{#switch:{{{1|}}}
 |0|00|0%|00%=0%
 |25|25%=25%
 |50|50%=50%
 |75|75%=75%
 |100|100%=100%
 |#default=0%
}} developed{{#if:{{{2|}}}|&amp;nbsp; as of {{{2}}}}}|link=Help:Development stages]]{{#if:{{{2|}}}|&lt;small&gt;&amp;nbsp;({{{2}}})&lt;/small&gt;}}&lt;/span&gt;&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;{{documentation}}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>mho16uti0dj8nne5o1yppmtqq5prg4p</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Pengaturcaraan Lua/Ralat</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3647</id>
    <revision>
      <id>8965</id>
      <parentid>8772</parentid>
      <timestamp>2014-01-29T05:04:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kemas</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1187" xml:space="preserve">Secara amnya terdapat tiga jenis ralat: ralat sintaks, ralat semantik dan ralat logik.  Ralat sintaks berlaku apabila kod tidak sah.  Misalnya, kod berikut akan dikesan Lua sebagai tidak sah:

&lt;source lang=&quot;lua&quot;&gt;
print(5 ++ 4 return)
&lt;/source&gt;

Kod di atas tidak munasabah. Dengan Lua, mustahil untuk mendapatkan maknanya. Sebagai perbandingan, ini sama juga dengan frasa Bahasa Melayu, &quot;orang pokok panjat tiga&quot;  yang tidak sah daripada segi sintaks kerana ia tidak ada makna &amp;ndash; ia tidak mengikut lunas-lunas pembinaan ayat.

Ralat semantik berlaku apabila kod itu mengandungi makna, akan tetapi masih tidak munasabah.  Misalnya, jika anda cuba menambah rentetan pada nombor, anda kan menimbulkan ralat semantik kerana mustahil untuk menambah rentetan pada nombor:

&lt;source lang=&quot;lua&quot;&gt;
print(&quot;helo&quot; + 5)
&lt;/source&gt;

Kod di atas mematuhi peraturan sintaks Lua akan tetapi masih tidak munasabah (buat Lua) kerana mustahil untuk manambah rentetan pada nombor atau sebaliknya melainkan rentetan itu mewakili nombor (seperti  &quot;5&quot;,  dan dalam kes ini rentetan akan dipaksa menjadi nombor 5).

{{Pengaturcaraan Lua/Kandungan|Pustaka standard|Glosari}}
[[Kategori:Pengaturcaraan Lua|Ralat]]</text>
      <sha1>pdxz11487qq50zyjhuufh0jcod8rpda</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Pengaturcaraan Lua/Kandungan</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3649</id>
    <revision>
      <id>8784</id>
      <parentid>8771</parentid>
      <timestamp>2014-01-09T10:35:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>betulkan div</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="426" xml:space="preserve">&lt;div class=&quot;noprint PrettyTextBox&quot; style=&quot;background-color:#ffffe0; padding:0 0.5em; border:1px solid grey&quot;&gt;
{| width=100% cellspacing=0 cellpadding=2 
| width=33% bgcolor=#ffffe0 | [[Pengaturcaraan Lua/{{{1}}}|'''Kembali:''' {{{1}}}]]
| width=33% bgcolor=#ffffe0 align=center | [[Pengaturcaraan Lua|'''Muka Depan''']]
| width=33% bgcolor=#ffffe0 align=right | [[Pengaturcaraan Lua/{{{2}}}|'''Seterusnya:''' {{{2}}}]]
|}&lt;/div&gt;</text>
      <sha1>ipyi5hmrql4l7fsfmv05d8r30a252oj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Pengaturcaraan Lua/Bahan Awal</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3650</id>
    <revision>
      <id>8952</id>
      <parentid>8813</parentid>
      <timestamp>2014-01-29T04:29:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>/* Resam tipografi */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2788" xml:space="preserve">
= Perihal Buku =

Buku ini ialah terjemahan buku Bahasa Inggeris [[:en:Lua programming|''Lua programming'']]. 

Senarai penyumbang buku sumber dapat diraih di laman buku sumber.

__TOC__

== Perbezaan dengan buku sumber ==

Terjemahan ini mengandungi beberapa perbezaan kecil daripada buku sumber. Sudah tentu intipati buku sumber tidak berubah, akan tetapi terdapat beberapa tambahan kod dalam beberapa bab. Tambahan kod ini bertujuan untuk menerangkan beberapa konsep yang difikirkan kabur dalam buku asal. Semua kod tambahan ditanda dengan nota penterjemah. (Lihat Resam tipografi untuk melihat tanda nota penterjemah.)
 
Buku sumber ditulis dengan gaya berlainan daripada buku-buku bahasa pengaturcaraan lain dan tidak mengikut resam buku-buku tersebut yang lazimnya membincangkan perkara-perkara asas seperti sintaks, data-data primitif dan sebagainya dalam bab-bab khusus. Justeru terjemahan ini juga mengandungi satu bab tambahan, yakni bab tentang [[Pengaturcaraan Lua/Ralat|Ralat]] yang sebenarnya mengandungi bahan daripada bab lain. Pengasingan bahan tentang ralat ini dirasakan mengikut lunas-lunas buku pengaturcaraan lain dan dapat memudahkan pencarian maklumat tentang sistem ralat Lua oleh para pembaca.

== Resam tipografi ==

* '''Definisi'''
:Buku ini mengandungi definisi buat istilah-istilah yang digunakan. Definisi ditulis seperti ini: &lt;dfn&gt;tindanan&lt;/dfn&gt;

* '''Nota:''' Ini nota pengarang teks sumber.

* '''Ulasan '''

:Kadang kala teks asal memerlukan penerangan lanjut. Ulasan atau nota penterjemah diberikan seperti berikut:

: (P: ini ulasan penterjemah sebaris)

: [P: ini juga ulasan penterjemah sebaris]

:{{XNote|Ini nota/ulasan penterjemah}}

:{{XNote|&lt;b&gt;Nota penterjemah:&lt;/b&gt; Ini juga nota penterjemah}}

* '''Kod'''. Kod ditulis seperti berikut:

: Kod selari
::Kod selari atau sebaris ditulis seperti: &lt;code&gt;if ... then&lt;/code&gt;,  &lt;code&gt;add&lt;/code&gt;,  &lt;code&gt;elseif&lt;/code&gt;,  &lt;var&gt;x&lt;/var&gt;, dsb

: Blok kod
&lt;source lang=&quot;lua&quot;&gt;
print &quot;Ini kod Lua&quot;
&lt;/source&gt;

&lt;source lang=&quot;lua&quot;&gt;
local beritahu = function(print &quot;Ini juga kod Lua&quot;)
end
&lt;/source&gt;

:Dalam contoh kod, hasil penilaian akan diberikan dengan tanda '--&gt; x', seperti di bawah, yang menunjukkan '43' (yang didahului tanda '--&gt;')  sebagai hasil penilaian kod:

&lt;source lang=&quot;lua&quot;&gt;
pemboleh ubah  = 43
print(pemboleh ubah) --&gt; 43
&lt;/source&gt;


&lt;div class=&quot;noprint PrettyTextBox&quot; style=&quot;background-color:#ffffe0; padding:0 0.5em; border:1px solid grey&quot;&gt;
{| width=100% cellspacing=0 cellpadding=2 
| width=33% bgcolor=#ffffe0 | [[Pengaturcaraan Lua|'''Kembali:''']]
| width=33% bgcolor=#ffffe0 align=center | [[Pengaturcaraan Lua|'''Muka Depan''']]
| width=33% bgcolor=#ffffe0 align=right | [[Pengaturcaraan Lua/Pengenalan|'''Seterusnya:''' Pengenalan]]
|}
&lt;/div&gt;
[[Kategori:Pengaturcaraan Lua|Bahan Awal]]</text>
      <sha1>dzjybwvre978yi0k8k9f0nu87lzgrz3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Katedral dan Bazar</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3653</id>
    <revision>
      <id>8978</id>
      <parentid>8843</parentid>
      <timestamp>2014-02-13T03:05:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kemas</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1733" xml:space="preserve">[[Fail:Cathedral-and-the-Bazaar-book-cover.jpg|140px|right]]

Buku ''Katedral dan Bazar'' atau judul penuhnya, ''Katedral dan Bazar: Lamunan Fikiran tentang Linux dan Sumber Terbuka Seorang Revolusioner Kebetulan'',  ataupun dalam bahasa asalnya, ''The Cathedral dan the Bazaar: Musings on Linux and Open Source by an Accidental Revolutionary'' ialah buku yang ditulis oleh seorang pelopor terkemuka pergerakan sumber terbuka, Eric S. Raymond. 

Buku ini mendapat sambutan amat baik di kalangan para pembangun perisian komputer khususnya perisian sumber terbuka dan mengikut seorang pengkritik, buku ini &quot;sumbangan ulung Eric Raymond kepada kejayaan revolusi sumber terbuka, penggunaan sistem operasi barlandaskan [[Linux]], dan kepada kejayaan para pengguna sumber terbuka dan syarikat-syarikat pembekal perisian sumber terbuka.&quot;

== Kandungan ==
{{Wikipedia|Katedral dan Bazar (buku)}}
; [[/Bahan Awal/]] {{stage|100%|17-01-2104}}
; [[/Abstrak|Log Perubahan, Kebenaran dan Abstrak]] {{stage|100%|17-01-2104}}
;[[/Katedral dan Bazar/]] {{stage|100%|17-01-21014}}
;[[/Mel Perlu Sampai/]] {{stage short|75%}}
;  [[/Pentingnya Ada Pengguna/]]
; [[/Keluarkan Awal, Keluarkan Kerap/]]
;  [[/Bagaimana Pemeriksaan Ramai Dapat Menjinakkan Kekompleksan/]]
;  [[/Bila Mawar Itu Bukan Mawar?/]]
; [[/Popclient Menjadi Fetchmail/]]
;  [[/Fetchmail Membesar/]]
; [[/Beberapa Pengajaran Daripada Fetchmail/]]
; [[/Prasyarat Yang Diperlukan Gaya Bazar/]]
;  [[/Konteks Sosial Perisian Sumber Terbuka/]]
;  [[/Tentang Pengurusan dan Barisan Maginot/]]
;  [[/Epilog: Netscape Memeluk Bazaar/]]
;  [[/Nota/]]
;  [[/Bibliografi/]]
;  [[/Penghargaan/]]
; [[/Lesen|Lesen Penerbitan Terbuka]] {{stage|100%|17-01-2014}}

[[Kategori:Katedral dan Bazar| ]]</text>
      <sha1>cbyn9olj3nwr3whau8zor1x6hjz4yw4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Katedral dan Bazar/Abstrak</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3654</id>
    <revision>
      <id>8979</id>
      <parentid>8821</parentid>
      <timestamp>2014-02-13T03:08:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kemas</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4365" xml:space="preserve">== Bahan Awal Dokumen Sumber==

Bahan awal dokumen sumber, kebenaran menterjemah dan [[Katedral dan Bazar/Lesen|lesen]] adalah seperti berikut:

Bahan sumber dapat dicapai di [http://www.catb.org/~esr/writings/homesteading/cathedral-bazaar/ http://www.catb.org/~esr/writings/homesteading/cathedral-bazaar/]

__TOC__
----

'''The Cathedral and the Bazaar'''

'' Eric Steven Raymond ''

Thyrsus_Enterprises
&lt;esr@thyrsus.com&gt;

This is version 3.0

Copyright © 2000 Eric S. Raymond

Copyright

Permission is granted to copy, distribute and/or modify this document under the
terms of the Open Publication License, version 2.0.

$Date: 2002/08/02 09:02:14 $
----

___________________________________________________________________________
|Revision_History___________________________________________________________|
|Revision_1.57|11_September_2000|esr________________________________________|
|New_major_section_``How_Many_Eyeballs_Tame_Complexity''.___________________|
|Revision_1.52|28_August_2000___|esr________________________________________|
|MATLAB is a reinforcing parallel to Emacs. Corbatoó &amp;amp; Vyssotsky got it|
|in_1965.___________________________________________________________________|
|Revision_1.51|24_August_2000___|esr________________________________________|
|First DocBook version. Minor updates to Fall 2000 on the time-sensitive    |
|material.__________________________________________________________________|
|Revision_1.49|5_May_2000_______|esr________________________________________|
|Added_the_HBS_note_on_deadlines_and_scheduling.____________________________|
|Revision_1.51|31_August_1999___|esr________________________________________|
|This_the_version_that_O'Reilly_printed_in_the_first_edition_of_the_book.___|
|Revision_1.45|8_August_1999____|esr________________________________________|
|Added the endnotes on the Snafu Principle, (pre)historical examples of     |
|bazaar_development,_and_originality_in_the_bazaar._________________________|
|Revision_1.44|29_July_1999_____|esr________________________________________|
|Added the ``On Management and the Maginot Line'' section, some insights    |
|about the usefulness of bazaars for exploring design space, and            |
|substantially_improved_the_Epilog._________________________________________|
|Revision_1.40|20_Nov_1998______|esr________________________________________|
|Added_a_correction_of_Brooks_based_on_the_Halloween_Documents._____________|
|Revision_1.39|28_July_1998_____|esr________________________________________|
|I removed Paul Eggert's 'graph on GPL vs. bazaar in response to cogent     |
|aguments_from_RMS_on_______________________________________________________|
|Revision_1.31|February_10_1998_|esr________________________________________|
|Added_``Epilog:_Netscape_Embraces_the_Bazaar!''____________________________|
|Revision_1.29|February_9_1998__|esr________________________________________|
|Changed_``free_software''_to_``open_source''.______________________________|
|Revision_1.27|18_November_1997_|esr________________________________________|
|Added_the_Perl_Conference_anecdote.________________________________________|
|Revision_1.20|7_July_1997______|esr________________________________________|
|Added_the_bibliography.____________________________________________________|
|Revision_1.16|21_May_1997______|esr________________________________________|
|First_official_presentation_at_the_Linux_Kongress._________________________|


== Abstrak ==

Saya kupas sebuah projek, fetchmail, yang dilaksanakan sebagai ujian teori-teori kejuruteraan perisian yang tidak diduga yang timbul daripada sejarah Linux.  Saya bincang teori-teori ini dari segi dua gaya pembangunan yang amat berlainan, model &quot;katedral&quot; yang terdapat dalam bahagian besar dunia komersial lawan model &quot;bazar&quot; dalam dunia Linux.  Saya tunjukkan yang model-model ini timbul daripada tanggapan-tanggapan yang bertentangan tentang ciri-ciri tugas penyahpepijatan.  Kemudian saya buat hujah daripada pengelaman Linux yang menyokong usulan yang &quot;Apabila ramai yang memeriksa, semua pepijat kelihatan cetek&quot;,  mencadang perbandingan produktif dengan sistem-sistem agen kendiri yang membetulkan keadaan sendiri, dan mengakhiri buku dengan sedikit pemeriksaan terhadap implikasi-implikasi pemerhatian terhadap masa hadapan perisian.

[[Kategori: Katedral dan Bazar|Abstrak]]</text>
      <sha1>lsomhlyl88809540yq6lj0h2iczzv4d</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Katedral dan Bazar/Katedral dan Bazar</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3655</id>
    <revision>
      <id>8981</id>
      <parentid>8980</parentid>
      <timestamp>2014-02-13T03:12:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>pautan</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3542" xml:space="preserve">Linux subversif.  Siapa yang terfikir, mahupun hanya lima tahun dahulu (1991), yang sebuah sistem operasi kelas dunia dapat bercantum seolah-olah secara magis daripada usaha godaman separa masa oleh beberapa ribu para pembangun perisian yang bertaburan di seluruh dunia, yang dihubungkan hanya oleh urat-urat rapuh Internet?

Sudah tentu bukan saya.  Pada saat [[Linux]] menarik perhatian saya dalam awal tahun 1993, saya sudah terlibat dengan [[Unix]] dan pembangunan sumber terbuka selama 10 tahun.  Saya seorang daripada para penyumbang pertama GNU dalam pertengahan tahun 1980-an. Saya telah mengeluarkan banyak perisian sumber terbuka dalam ''Net'',  membangun atau membangun bersama beberapa program (nethack, VC dan mod GUD Emacs, xlife, dan lain-lain)  yang masih digunakan secara meluas pada hari ini. Saya ingatkan yang saya tahu bagaimana ia dilakukan. Linux menterbalikan sebahagian besar apa yang saya fikir saya tahu. Saya telah menganjurkan pegangan Unix yang mengutamakan perkakas-perkakas kecil, pemprototaipan pantas dan pengaturcaraan evolusi untuk tempoh bertahun-tahun. Akan tetapi saya juga percaya bahawa terdapat kekompleksan kritikal yang, apabila dilewati, memerlukan pendekatan a priori yang lebih terpusat. Saya mempercayai yang perisian yang paling penting (sistem operasi dan perkakas yang besar seperti penyunting pengaturan Emacs) perlu dibina seperti katedral, dibina dengan rapi oleh individu-individu pintar ataupun kumpulan-kumpulan ahli magis yang bekerja secara berasingan, dengan tiada perisian beta yang dikeluarkan sebelum betul-betul lengkap. Gaya pembangunan Linus Torvalds &amp;ndash; keluarkan awal dan kerap, tugaskan kepada orang lain apa yang dapat ditugaskan, bersikap amat terbuka sehingga hampir-hampir ke tahap sembarangan &amp;ndash; mengejutkan saya.

Tidak ada pembinaan katedral yang penuh hormat di sini &amp;ndash; sebaliknya masyarakat Linux menyerupai bazar yang sibuk dan bising yang menawarkan agenda-agenda dan pendekatan-pendekatan berbeza (digambarkan dengan tepat oleh tapak-tapak arkib Linux yang akan menerima serahan daripada siapa sahaja) yang menghasilkan sebuah sistem yang teratur dan stabil yang nampaknya hanya boleh terhasil dengan keajaiban yang berturut-turut. Malah, hakikat yang gaya bazar ini dapat berfungsi, dan berfungsi dengan baik, datang sebagai satu kejutan. Semasa saya mempelajari selok-beloknya, saya berusaha keras bukan sahaja terhadap projek-projek individu, tetapi juga berusaha untuk memahami bagaimana alam Linux bukan sahaja tidak berpecah-belah dalam kekeliruan, tetapi nampaknya menjadi bertambah kukuh pada kecepatan yang hampir tidak dapat dibayangkan oleh pembina katedral.

Menjelang pertengahan tahun 1996 saya fikirkan yang saya sudah mula memahami.  Kebetulan nasib memberi saya peluang terbaik untuk menguji teori saya, dalam bentuk sebuah projek sumber terbuka yang dapat saya kendalikan dengan cara sengaja dalam gaya bazar.  Jadi saya pun lakukan &amp;ndash; dan ia berjaya.

Ini cerita projek tersebut.  Saya akan menggunakannya untuk mencadangkan beberapa aforisme tentang keberkesanan pembangunan sumber terbuka.  Tidak semua perkara ini yang saya mula-mula pelajari dalam alam Linux, akan tetapi kita akan melihat bagaimana alam Linux menonjolkan aforisme-aforisme tersebut.  Jika  saya betul,  aforisme-aforisme ini akan membantu anda memahami apa yang membuat masyarakat Linux punca perisian bagus &amp;ndash; dan mungkin aforisme-aforisme ini akan dapat membantu anda menjadi lebih produktif.

[[Kategori:Katedral dan Bazar|Katedral dan Bazar]]</text>
      <sha1>pbaeoq4dqp9e7zknmqy3srlptrifd8z</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Katedral dan Bazar/Bahan Awal</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3656</id>
    <revision>
      <id>8982</id>
      <parentid>8844</parentid>
      <timestamp>2014-02-13T03:15:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kemas</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1618" xml:space="preserve">__TOC__

= Catatan penterjemah =

== Perihal buku ==

Ini ialah terjemahan buku [[:w:Katedral dan Bazar (buku)|''The Cathedral and the Bazaar'']] ataupun singkatannya, ''CatB'', karya Eric S Raymond, (esr).  

Buku asal merupakan himpunan esei Raymond tentang perisian sumber terbuka dan membincangkan model pembangunan sistem operasi sumber terbuka, Linux, dan beberapa perisian sumber terbuka yang lain. 

Buku asal diterbitkan oleh [http://shop.oreilly.com/product/9780596001087.do O'Reilly Media] akan tetapi bersesuaian dengan pergerakan sumber terbuka, Raymond juga menyediakan salinan elektronik di laman yang dipetik di atas.

Eric Raymond meletakkan CatB elektronik di bawah Lesen Penerbitan Terbuka (''Open Publication License''). Lesen penuh terkandung dalam [[../Lesen|Bab Lesen]] di penghujung buku.

Buku terjemahan ini menggunakan [http://www.catb.org/~esr/writings/homesteading/cathedral-bazaar/ CatB versi elektronik] sebagai bahan sumber.

== Nota tentang istilah ==

Raymond mengguna perkataan ''hacker'' ([[w:Penggodam|penggodam]]) untuk memerikan seorang pengatur cara yang menggodek-godek kod perisian untuk membaiki atau menambah baik kod, atau untuk niat baik. Beliau membezakan ''hacker'' daripada ''cracker'' (perekah) yakni seorang yang menggodek-godek kod untuk melakukan kerosakan. Dalam penggunaan biasa kadang kala kedua-dua istilah ini dicampuradukkan. Dalam buku ini, perkataan &quot;penggodam&quot; digunakan untuk maksud ''hacker''.

== Resam tipografi ==

Terjemahan ini menggunakan resam berikut bagi menerangkan teks:

* (P: ini nota penterjemah)

[[Kategori:Katedral dan Bazar|Bahan Awal]]</text>
      <sha1>2bs1ra42z59wydith1y7j132g0f2bly</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Katedral dan Bazar/Lesen</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3657</id>
    <revision>
      <id>8983</id>
      <parentid>8825</parentid>
      <timestamp>2014-02-13T03:17:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>kat</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6664" xml:space="preserve">&lt;b&gt;Open Publication License&lt;/b&gt;&lt;/font&gt;&lt;br&gt;
&lt;font size=&quot;-1&quot;&gt; v1.0, 8 June 1999 


&lt;b&gt;I. REQUIREMENTS ON BOTH UNMODIFIED AND MODIFIED VERSIONS&lt;/b&gt;

&lt;br&gt;&lt;br&gt;The Open Publication works may be reproduced and distributed in whole or in part, in any medium physical or electronic, provided that the terms of this license are adhered to, and that
this
license or an incorporation of it by reference (with any options elected by the author(s) and/or publisher) is displayed in the reproduction.

&lt;br&gt;&lt;br&gt;Proper form for an incorporation by reference is as follows:

&lt;blockquote&gt;Copyright (c) &amp;lt;year&amp;gt; by &amp;lt;author's name or
designee&amp;gt;.
This
material may be distributed only subject to the terms and conditions set forth in the Open Publication License, vX.Y or
later (the latest version is presently available at [http://www.opencontent.org/openpub/ http://www.opencontent.org/openpub].

The reference must be immediately followed with any options elected by the author(s) and/or publisher of the document (see section VI).

&lt;br&gt;&lt;br&gt;Commercial redistribution of Open Publication-licensed material is permitted.

&lt;br&gt;&lt;br&gt;Any publication in standard (paper) book form shall require the citation of the original publisher and author. The publisher and author's names shall appear on all outer surfaces of the
book.
On all outer surfaces of the book the original publisher's name shall be as large as the title of the work and cited as possessive with respect to the title.
&lt;br&gt;&lt;br&gt;&lt;br&gt;

&lt;b&gt;II. COPYRIGHT&lt;/b&gt;&lt;br&gt;&lt;br&gt;

The copyright to each Open Publication is owned by its author(s) or designee.
&lt;br&gt;&lt;br&gt;&lt;br&gt;

&lt;b&gt;III. SCOPE OF LICENSE&lt;/b&gt;&lt;br&gt;&lt;br&gt;

The following license terms apply to all Open Publication works, unless otherwise explicitly stated in the document.

&lt;br&gt;&lt;br&gt;Mere aggregation of Open Publication works or a portion of an Open Publication work with other works or programs on the same media shall not cause this license to apply to those other
works.
The aggregate work shall contain a notice specifying the inclusion of the Open Publication material and appropriate copyright notice.

&lt;br&gt;&lt;br&gt;SEVERABILITY. If any part of this license is found to be unenforceable in any jurisdiction, the remaining portions of the license remain in force.

&lt;br&gt;&lt;br&gt;NO WARRANTY. Open Publication works are licensed and provided &quot;as is&quot; without warranty of any kind, express or implied, including, but not limited to, the implied warranties of
merchantability and fitness for a particular purpose or a warranty of non-infringement.
&lt;br&gt;&lt;br&gt;&lt;br&gt;

&lt;b&gt;IV. REQUIREMENTS ON MODIFIED WORKS&lt;/b&gt;

&lt;br&gt;&lt;br&gt;All modified versions of documents covered by this license, including translations, anthologies, compilations and partial documents, must meet the following requirements:
&lt;ol&gt;
&lt;li&gt; The modified version must be labeled as such.
&lt;li&gt; The person making the modifications must be identified and the modifications dated.
&lt;li&gt; Acknowledgement of the original author and publisher if applicable must be retained according to normal academic citation practices.
&lt;li&gt; The location of the original unmodified document must be identified.
&lt;li&gt; The original author's (or authors') name(s) may not be used to assert or imply endorsement of the resulting document without the original author's (or authors') permission.
&lt;/ol&gt;
&lt;br&gt;

&lt;b&gt;V. GOOD-PRACTICE RECOMMENDATIONS &lt;/b&gt;

&lt;br&gt;&lt;br&gt;In addition to the requirements of this license, it is requested from and strongly recommended of redistributors that:
&lt;ol&gt;
&lt;li&gt;If you are distributing Open Publication works on hardcopy or CD-ROM, you provide email notification to the authors of your intent to redistribute at least thirty days before your
manuscript or media freeze, to give the authors time to provide updated documents. This notification should describe modifications, if any, made to the document.

&lt;li&gt;All substantive modifications (including deletions) be either clearly marked up in the document or else described in an attachment to the document.

&lt;li&gt;Finally, while it is not mandatory under this license, it is considered good form to offer a free copy of any hardcopy and CD-ROM expression of an Open Publication-licensed work to its
author(s).
&lt;/ol&gt;
&lt;br&gt;

&lt;b&gt;VI. LICENSE OPTIONS&lt;/b&gt;

&lt;br&gt;&lt;br&gt;The author(s) and/or publisher of an Open Publication-licensed document may elect certain options by appending language to the reference to or copy of the license. These options are
considered part of the license instance and must be included with the license (or its incorporation by reference) in derived works.

&lt;br&gt;&lt;br&gt;A. To prohibit distribution of substantively modified versions without the explicit permission of the author(s). &quot;Substantive modification&quot; is defined as a change to the semantic content
of the document, and excludes mere changes in format or typographical corrections.

&lt;br&gt;&lt;br&gt;To accomplish this, add the phrase `Distribution of substantively modified versions of this document is prohibited without the explicit permission of the copyright holder.' to the license
reference or copy.

&lt;br&gt;&lt;br&gt;B. To prohibit any publication of this work or derivative works in whole or in part in standard (paper) book form for commercial 
purposes unless prior permission is obtained
from the copyright holder.

&lt;br&gt;&lt;br&gt;To accomplish this, add the phrase 'Distribution of the work or derivative of the work in any standard (paper) book form is prohibited unless prior permission is obtained from the
copyright holder.' to the license reference or copy.
&lt;br&gt;&lt;br&gt;&lt;br&gt;

&lt;b&gt;OPEN PUBLICATION POLICY APPENDIX:&lt;/b&gt;

&lt;br&gt;&lt;br&gt;(This is not considered part of the license.)

&lt;br&gt;&lt;br&gt;Open Publication works are available in source format via the Open
Publication home page at [http://works.opencontent.org/ http://works.opencontent.org]

&lt;br&gt;&lt;br&gt;Open Publication authors who want to include their own license on Open Publication works may do so, as long as their terms are not more restrictive than the Open Publication license.

&lt;br&gt;&lt;br&gt;If you have questions about the Open Publication License, please contact 
dw2@opencontent.org&quot; (David Wiley), and/or the Open
Publication Authors' List at opal@opencontent.org, via email.

&lt;br&gt;&lt;br&gt;To &lt;b&gt;subscribe&lt;/b&gt; to the Open Publication Authors' List:&lt;br&gt;
Send E-mail to opal-request@opencontent.org with the word &quot;subscribe&quot; in
the body.
&lt;br&gt;&lt;br&gt;
To &lt;b&gt;post&lt;/b&gt; to the Open Publication Authors' List:&lt;br&gt;
Send E-mail to opal@opencontent.org or simply reply to a previous post.
&lt;br&gt;&lt;br&gt;
To &lt;b&gt;unsubscribe&lt;/b&gt; from the Open Publication Authors' List:&lt;br&gt;
Send E-mail to opal-request@opencontent.org with the word &quot;unsubscribe&quot;
in the body.


&lt;br /&gt;
&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;

[[Kategori:Katedral dan Bazar|Lesen]]</text>
      <sha1>swyo2cda8n69uiijf7532ei2jl3cd0c</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Katedral dan Bazar/Mel Perlu Sampai</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3658</id>
    <revision>
      <id>8984</id>
      <parentid>8842</parentid>
      <timestamp>2014-02-13T03:23:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kemas</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4943" xml:space="preserve">Saya mengendali bahagian teknikal sebuah pembekal Internet akses percuma kecil semenjak tahun 1993 yang dipanggil Chester County InterLink (CCIL) di West Chester, Pennsylvania.  Saya pengasas bersama  CCIL dan menulis perisian papan buletin multipengguna yang unik &amp;ndash; anda boleh periksa perisian tersebut dengan telnet di locke.ccil.org.  Hari ini perisian ini menyokong tiga ribu pengguna dengan 30 talian.  Kerja yang saya buat itu membenarkan saya mengakses ''Net'' 24 jam melalui talian 56K CCIL &amp;ndash; malah tugas saya memerlukannya!.

Saya menjadi biasa dengan e-mel serta Internet.  Saya mendapati keperluan untuk membuat telnet kepada locke untuk memeriksa e-mel menjengkelkan.  Apa yang saya mahu ialah untuk e-mel saya dikirim pada snark (sistem rumah saya) agar saya dapat dimaklumkan apabila ia sampai dan dapat mengendalikannya dengan perkakas lokal saya. Protokol pemajuan mel natif Internet, SMTP (''Simple Mail Transfer Protocol'') (harfiah, &quot;[[w:Protokol Pindahan Mel Mudah|Protokol Pemindahan Mel Mudah]]&quot;), tidak sesuai kerana ia hanya berfungsi dengan baik apabila mesin-mesin dihubungkan sepenuh masa, sementara mesin peribadi saya tidak sentiasa berada di Internet, dan tidak memiliki alamat IP pegun. Apa yang saya perlukan ialah sebuah program yang dapat berhubung melalui talian dailan berjeda dan menarik e-mel saya agar dikirim secara lokal. Saya tahu yang benda sebegini wujud, dan kebanyakannya menggunakan protokol aplikasi mudah yang dipanggil POP (''Post Office Protocol'') (harfiah, &quot;[[w:Protokol Pejabat Pos|Protokol Pejabat Pos]]&quot;). POP sekarang disokong secara luas oleh kebanyakan klien e-mel biasa, tapi pada waktu itu ia tidak terbina dalam pembaca mel yang saya guna.  Saya perlukan sebuah klien POP3. Jadi saya pergi ke Internet dan mengetemui satu. Sebenarnya, saya mengetemui tiga atau empat. Saya mengguna satu daripada klien itu buat seketika, akan tetapi ia tidak memiliki satu ciri yang agak ketara, kebolehan untuk menggodam alamat-alamat yang terdapat pada e-mel yang dikirim agar jawapan atau e-mel balas dapat berfungsi dengan betul. Masalahnya begini: katakan seorang bernama &quot;joe&quot; pada locke menghantar e-mel kepada saya. Jika saya mengambil e-mel itu pada snark dan kemudian mencuba untuk menjawabnya, penghantar mel saya akan dengan gembira cuba mengirimnya kepada seorang &quot;joe&quot; yang tidak wujud di snark. Menyunting alamat balas secara insani agar menyisipkan &lt;@ccil.org&gt; menjadi sebuah kerja yang menjengkelkan dengan cepat.

Dengan semangat yang sama, saya pun pergi mencari utiliti POP yang sudahpun dikod dengan agak baik, untuk digunakan sebagai asas pembangunan.  Tradisi perkongsian kod dalam alam Unix memang mesra dengan penggunaan semula kod (inilah sebabnya projek GNU memilih Unix sebagai sistem operasi (OS), mahupun tidak berapa yakin dengan OS itu sendiri).  Alam Linux sudahpun membawa tradisi ini hampir ke had teknologinya;  ia memiliki beberapa terabait sumber-sumber terbuka yang tersedia.  Justeru, meluangkan masa untuk mencari kod yang &quot;hampir sesuai&quot; hasil usaha orang lain berkemungkinan besar akan mendatangkan hasil baik dalam alam Linux berbanding tempat lain.   Dan ia membuahkan hasil buat saya.  Bersama-sama kod yang saya jumpa sebelum ini, pencarian kedua saya mengetemukan sembilan calon &amp;ndash; 'fetchpop', 'PopTart', 'get-mail', 'gwpop', 'pimp', 'pop-perl', 'popc', 'popmail' dan 'upop'.  Perisian pertama yang saya pilih ialah 'fetchpop' yang ditulis Seung-Hong Oh.  Saya meletakkan ciri penulisan-semula-pengepala ke dalam kodnya, dan membuat beberpa penambahbaikan yang diterima pengarang buat penegeluaran versi 1.9 perisian.  Beberapa minggu kemudian, saya terjumpa kod 'popclient' yang ditulis Carl Harris, dan mendapati bahawa saya ada masalah.  Mahupun 'fetchpop'  mengandungi beberapa idea asli yang baik (misalnya, mod daemon latar), ia hanya dapat mengendalikan POP3 dan dikod dengan cara amatur (pada masa itu Seung-Hong seorang pengatur cara yang cerdik akan tetapi tidak berpengalaman, dan kedua-dua ciri dapat dilihat dalam kod).  Kod Carl lebih baik, agak profesional dan kukuh, akan tetapi programnya kurang beberapa ciri 'fetchpop' yang penting dan agak sukar diimplemtasi (termasuk ciri yang saya kod sendiri).  Teruskan atau tukar?   Jika saya tukar, saya akan membuang kod yang sudahpun saya tulis untuk diganti dengan asas pembangunan yang lebih baik.  Satu motif praktikal untuk menukar program ialah kehadiran sokongan multiprotokol.  POP3  merupakan protokol pelayan ''post-office'' yang paling biasa digunakan, akan tetapi ia bukan protokol yang tunggal. 'Fetchpop' dan pesaing lain tidak melaksanakan  POP2, RPOP, ataupun APOP, dan saya sudahpun memikirkan, mahupun masih kabur, tentang kemungkinan menambah IMAP (''Internet Message Access Protocol'' &quot;Protokol Capaian Mesej Internet&quot;,  protokol post-office yang bahay direka dan yang paling berkuasa) untuk suka-suka.

[[Kategori:Katedral dan Bazar|Mel Perlu Sampai]]</text>
      <sha1>qjz17xapktz5lgp5f8o0e9s7pnqxild</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Katedral dan Bazar/Pentingnya Ada Pengguna</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3659</id>
    <revision>
      <id>8985</id>
      <parentid>8831</parentid>
      <timestamp>2014-02-13T03:23:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>kat</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="873" xml:space="preserve">Jadi saya mewarisi popclient. Tak kurang pentingnya, saya juga mewarisi kumpulan pengguna popclient.  Para pengguna merupakan perkara yang amat baik dimiliki, dan bukan sahaja sebab mereka menunjukkan yang anda sedang melayan satu keperluan, yang anda telah melakukan sesuatu yang betul.  Jika dipupuk dengan betul, mereka dapat menjadi pembangun bersama.  Satu lagi kekuatan tradisi Unix, tradisi yang diguna Linux dengan berkesan, adalah ramai pengguna juga merupakan penggodam.  Oleh sebab kod sumber disediakan, mereka juga dapat menjadi penggodam yang berkesan.  Hakikat ini boleh menjadi amat berguna untuk memendekkan waktu menyahpepijat.  Dengan sedikit rangsangan, pengguna-pengguna anda akan mendiagnosis masalah, mencadang penyelesaian, dan membantu memperbaiki kod jauh lebih cepat daripada anda seorang.

[[Kategori:Katedral dan Bazar|Pentingnya Ada Pengguna]]</text>
      <sha1>engs8xtlbhttgvd3z79uw69ykuz5vec</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Cathedral-and-the-Bazaar-book-cover.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3660</id>
    <revision>
      <id>9058</id>
      <parentid>8833</parentid>
      <timestamp>2014-03-26T04:05:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>lesen</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="452" xml:space="preserve">Pemerian : Kulit hadapan ''The Cathedral and the Bazaar'' karya Eric S. Raymond yang di terbitkan oleh O'Reilly Media.

Sumber: O'Reilly Media

Bahagian : Semua

Peleraian rendah : Ya

Tujuan : Imej digunakan untuk mengenal pasti buku [[Katedral dan Bazar]]

Kebolehgantian : Tiada.

Maklumat tambahan : Imej ini memenuhi syarat penggunaan imej Wikibuku/Wikipedia dan digunakan atas dasar penggunaan wajar.

Lesen: Berhak cipta
{{Kulit bahan bercetak}}</text>
      <sha1>27bbxhxuhytqoez53n7bgh251h8e290</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Katedral dan Bazar/Keluarkan Awal, Keluarkan Kerap</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3661</id>
    <revision>
      <id>8986</id>
      <parentid>8835</parentid>
      <timestamp>2014-02-13T03:25:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kemas</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1771" xml:space="preserve">Pengeluaran awal dan kerap merupakan satu bahagian kritikal model pembangunan Linux.  Kebanyakan pembangun (termasuk saya) mempercayai bahawa ini adalah polisi yang silap buat projek-projek besar dan rumit, kerana versi-versi awal kebiasaannya &amp;ndash; hampir mengikut definisinya &amp;ndash; merupakan versi yang penuh dengan pepijat, dan anda tidak mahu menguji kesabaran para pengguna anda.  Kepercayaan ini mengukuhkan lagi komitmen terhadap model pembangunan gaya katedral.  Jika objektif utama adalah agar para pengguna mengetemui paling sedikit pepijat yang mungkin, maka anda haruslah mengeluarkan sebuah versi setiap enam bulan (atau kurang kerap), dan bekerja keras untuk menghapuskan pepijat antara pengeluaran versi. Inti C Emacs dibangunkan cara ini.  Pustaka Lisp sebenarnya tidak dibangunkan dengan cara ini &amp;ndash; oleh sebab terdapat arkib Lisp yang aktif yang di luar kawalan FSF (P: ''Free Software Foundation'', &quot;Yayasan Perisian Bebas&quot;), di mana anda dapat mencari dan mendapatkan versi-versi kod baharu dan yang sedang dibangunkan,  yang tidak terikat dengan kitaran pengeluaran Emacs [QR].  Arkib yang paling penting, arkib Emacs Lisp Ohio State, menjangka semangat dan ciri-ciri arkib-arkib besar Linux yang terdapat kini.  Namun tidak ramai di kalangan kami yang memikirkan dengan panjang lebar tentang apa yang kami lakukan, ataupun tentang apa yang dibayangkan oleh kewujudan arkib tersebut tentang masalah-masalah yang terdapat dalam model pembinaan gaya katedral yang diamalkan FSF.  Saya membuat percubaan serius sekitar tahun 1992 untuk menggabungkan kod Ohio ke dalam pustaka rasmi Emacs Lisp secara formal.  Saya berhadapan dengan masalah politik dan tidak berjaya melakukannya.

[[Kategori:Katedral dan Bazar|Keluarkan Awal, Keluarkan Kerap]]</text>
      <sha1>phgb5jbbuwppg7dckfeuy48oy70fzr7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Katedral dan Bazar/Bagaimana Pemeriksaan Ramai Dapat Menjinakkan Kekompleksan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3662</id>
    <revision>
      <id>8987</id>
      <parentid>8836</parentid>
      <timestamp>2014-02-13T03:26:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>kat</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1591" xml:space="preserve">Memerhatikan yang secara amnya gaya bazar mempercepatkan penyahpepijtan dan evolusi kod dengan ketara satu perkara;  memahami dengan persis bagaimana dan kenapa gaya ini dapat melakukannya pada tahap mikro kelakuan seharian pembangun dan penguji adalah perkara lain.  Dalam bahagian ini (ditulis tiga tahun selepas kertas asal, menggunakan wawasan para pembangun yang membaca kertas asal dan memeriksa kelakuan mereka sendiri), kita akan memeriksa mekanisme-mekanisme sebenar dengan mendalam.  Para pembaca yang tidak berminat untuk membaca bahan teknikal boleh melangkau ke bahagian berikutnya.  Satu kunci untuk mendapat kefahaman ialah  kesedaran tentang mengapa laporan pepijat yang dikemukakan pengguna yang tidak maklum tentang kod sumber lazimnya tidak berapa berguna. Para pengguna yang tidak tahu akan kod sumber lazimnya melaporkan gejala-gejala permukaan; mereka membuat anggapan yang sekitaran atau platform mereka diketahui umum, justeru mereka (a) tidak memberi data latar yang kritikal, dan (b) jarang mengepilkan resipi terperinci untuk menghasilkan semula pepijat.  Masalah dasarnya ialah model mental program dalam kalangan penguji dan pengguna yang tidak cocok;  penguji yang melihat dari luar, dan pembangun yang melihat dari dalam.  Dalam pembangunan perisian sumber tertutup, kedua-dua terperangkap dalam peranan masing-masing, dan lazimnya  bercakap tanpa mendapat kefahaman daripada pihak sebelah lain dan dengan masing-masing merasakan yang pihak sebelah amat menjengkelkan.

[[Kategori:Katedral dan Bazar|Bagaimana Pemeriksaan Ramai Dapat Menjinakkan Kekompleksan]]</text>
      <sha1>5254yxag7541k0zry6i3241hxasbqrb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Katedral dan Bazar/Bila Mawar Itu Bukan Mawar?</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3663</id>
    <revision>
      <id>8988</id>
      <parentid>8838</parentid>
      <timestamp>2014-02-13T03:27:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>kat</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1118" xml:space="preserve">Selepas mengkaji kelakuan Linus dan membentuk sebuah teori tentang kejayaan kelakuannya, saya membuat keputusan untuk menguji teori ini dengan projek saya (yang sememangnya amat lebih ringkas dan kecil).  Akan tetapi perkara yang pertama yang saya buat adalah mengatur semula dan meringkaskan popclient. Implementasi  Carl Harris teguh, akan tetapi menunjukkan kekompleksan berlebihan yang sering terdapat pada pengatur cara C.  Beliau menganggap kod itu yang paling mustahak dan struktur data sebagai penyokong kod.  Hasilnya kod amat molek akan tetapi reka bentuk struktur data dibuat secara ad-hoc dan tidak berapa kemas (sekurang-kurangnya dari segi standard tinggi penggodam Lisp veteran ini).  Walau bagaimanapun, selain daripada menulis semula kod untuk memperbaikinya serta reka bentuk struktur data, saya juga mempunyai matlamat lain.  Matlamat itu adalah untuk mengubahnya kepada sesuatu yang saya faham sepenuhnya.  Menjadi orang yang bertanggung jawab membaiki pepijat dalam program yang anda tidak faham bukan suatu perkara yang menggembirakan.

[[Kategori:Katedral dan Bazar|Bila Mawar Itu Bukan Mawar?]]</text>
      <sha1>b7cqoxjro8lx0rrhja83f37dgkiuk7c</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>FOSS Pengenalan Am</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3665</id>
    <revision>
      <id>11045</id>
      <parentid>9018</parentid>
      <timestamp>2021-06-29T16:34:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2001:E68:540F:B95B:5049:3B6A:5DE4:F320</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="328" xml:space="preserve">== Maklumat ==
{{Wikipedia|Perisian bebas dan sumber terbuka}}
Buku ini didermakan oleh [http://www.iosn.net International Open Source Network] dan


Wikibuku ini disediakan di bawah syarat-syarat [[GFDL|Lesen Dokumentasi Bebas GNU]] dan [http://creativecommons.org/licenses/by/2.5/legalcode Lesen Atribusi Creative Commons 2.5]</text>
      <sha1>id4bzz04b4zy6mn1ef4bnjtdi3pp4iq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:GFDL</title>
    <ns>4</ns>
    <id>3666</id>
    <revision>
      <id>9000</id>
      <parentid>8933</parentid>
      <timestamp>2014-02-19T06:04:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Melindungi &quot;[[Wikibooks:GFDL]]&quot;: teks lesen ([Sunting=Benarkan pengguna yang diautosahkan sahaja] (tak terbatas) [Pindahkan=Benarkan pengguna yang diautosahkan sahaja] (tak terbatas))</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="23891" xml:space="preserve">__NOEDITSECTION__ __NOTOC__
&lt;noinclude&gt;{{Terjemahan}}
&lt;!-- {{shortcut|WB:GFDL}}&lt;/noinclude&gt;
{{mbox
| type = style
| image =  [[Imej:Ambox warning yellow.svg|40px|Caution|link=]]
| text = As of July 15, 2009 Wikibooks has moved to a dual-licensing system that supersedes the previous GFDL only licensing.  In short, this means that text licensed under the GFDL only can no longer be imported to Wikibooks, retroactive to 1 November 2008.  Additionally, Wikibooks text might or might not now be exportable under the GFDL depending on whether or not any content was added and not removed since July 15.
}} --&gt;

Version 1.3, 3 November 2008
Copyright (C) 2000, 2001, 2002, 2007, 2008 Free Software Foundation, Inc. &lt;http://fsf.org/&gt;

Everyone is permitted to copy and distribute verbatim copies of this license document, but changing it is not allowed.

==0. PREAMBLE==

The purpose of this License is to make a manual, textbook, or other functional and useful document &quot;free&quot; in the sense of freedom: to assure everyone the effective freedom to copy and redistribute it, with or without modifying it, either commercially or noncommercially. Secondarily, this License preserves for the author and publisher a way to get credit for their work, while not being considered responsible for modifications made by others.

This License is a kind of &quot;copyleft&quot;, which means that derivative works of the document must themselves be free in the same sense. It complements the GNU General Public License, which is a copyleft license designed for free software.

We have designed this License in order to use it for manuals for free software, because free software needs free documentation: a free program should come with manuals providing the same freedoms that the software does. But this License is not limited to software manuals; it can be used for any textual work, regardless of subject matter or whether it is published as a printed book. We recommend this License principally for works whose purpose is instruction or reference.

==1. APPLICABILITY AND DEFINITIONS==

This License applies to any manual or other work, in any medium, that contains a notice placed by the copyright holder saying it can be distributed under the terms of this License. Such a notice grants a world-wide, royalty-free license, unlimited in duration, to use that work under the conditions stated herein. The &quot;Document&quot;, below, refers to any such manual or work. Any member of the public is a licensee, and is addressed as &quot;you&quot;. You accept the license if you copy, modify or distribute the work in a way requiring permission under copyright law.

A &quot;Modified Version&quot; of the Document means any work containing the Document or a portion of it, either copied verbatim, or with modifications and/or translated into another language.

A &quot;Secondary Section&quot; is a named appendix or a front-matter section of the Document that deals exclusively with the relationship of the publishers or authors of the Document to the Document's overall subject (or to related matters) and contains nothing that could fall directly within that overall subject. (Thus, if the Document is in part a textbook of mathematics, a Secondary Section may not explain any mathematics.) The relationship could be a matter of historical connection with the subject or with related matters, or of legal, commercial, philosophical, ethical or political position regarding them.

The &quot;Invariant Sections&quot; are certain Secondary Sections whose titles are designated, as being those of Invariant Sections, in the notice that says that the Document is released under this License. If a section does not fit the above definition of Secondary then it is not allowed to be designated as Invariant. The Document may contain zero Invariant Sections. If the Document does not identify any Invariant Sections then there are none.

The &quot;Cover Texts&quot; are certain short passages of text that are listed, as Front-Cover Texts or Back-Cover Texts, in the notice that says that the Document is released under this License. A Front-Cover Text may be at most 5 words, and a Back-Cover Text may be at most 25 words.

A &quot;Transparent&quot; copy of the Document means a machine-readable copy, represented in a format whose specification is available to the general public, that is suitable for revising the document straightforwardly with generic text editors or (for images composed of pixels) generic paint programs or (for drawings) some widely available drawing editor, and that is suitable for input to text formatters or for automatic translation to a variety of formats suitable for input to text formatters. A copy made in an otherwise Transparent file format whose markup, or absence of markup, has been arranged to thwart or discourage subsequent modification by readers is not Transparent. An image format is not Transparent if used for any substantial amount of text. A copy that is not &quot;Transparent&quot; is called &quot;Opaque&quot;.

Examples of suitable formats for Transparent copies include plain ASCII without markup, Texinfo input format, LaTeX input format, SGML or XML using a publicly available DTD, and standard-conforming simple HTML, PostScript or PDF designed for human modification. Examples of transparent image formats include PNG, XCF and JPG. Opaque formats include proprietary formats that can be read and edited only by proprietary word processors, SGML or XML for which the DTD and/or processing tools are not generally available, and the machine-generated HTML, PostScript or PDF produced by some word processors for output purposes only.

The &quot;Title Page&quot; means, for a printed book, the title page itself, plus such following pages as are needed to hold, legibly, the material this License requires to appear in the title page. For works in formats which do not have any title page as such, &quot;Title Page&quot; means the text near the most prominent appearance of the work's title, preceding the beginning of the body of the text.

The &quot;publisher&quot; means any person or entity that distributes copies of the Document to the public.

A section &quot;Entitled XYZ&quot; means a named subunit of the Document whose title either is precisely XYZ or contains XYZ in parentheses following text that translates XYZ in another language. (Here XYZ stands for a specific section name mentioned below, such as &quot;Acknowledgements&quot;, &quot;Dedications&quot;, &quot;Endorsements&quot;, or &quot;History&quot;.) To &quot;Preserve the Title&quot; of such a section when you modify the Document means that it remains a section &quot;Entitled XYZ&quot; according to this definition.

The Document may include Warranty Disclaimers next to the notice which states that this License applies to the Document. These Warranty Disclaimers are considered to be included by reference in this License, but only as regards disclaiming warranties: any other implication that these Warranty Disclaimers may have is void and has no effect on the meaning of this License.

==2. VERBATIM COPYING==

You may copy and distribute the Document in any medium, either commercially or noncommercially, provided that this License, the copyright notices, and the license notice saying this License applies to the Document are reproduced in all copies, and that you add no other conditions whatsoever to those of this License. You may not use technical measures to obstruct or control the reading or further copying of the copies you make or distribute. However, you may accept compensation in exchange for copies. If you distribute a large enough number of copies you must also follow the conditions in section 3.

You may also lend copies, under the same conditions stated above, and you may publicly display copies.

==3. COPYING IN QUANTITY==

If you publish printed copies (or copies in media that commonly have printed covers) of the Document, numbering more than 100, and the Document's license notice requires Cover Texts, you must enclose the copies in covers that carry, clearly and legibly, all these Cover Texts: Front-Cover Texts on the front cover, and Back-Cover Texts on the back cover. Both covers must also clearly and legibly identify you as the publisher of these copies. The front cover must present the full title with all words of the title equally prominent and visible. You may add other material on the covers in addition. Copying with changes limited to the covers, as long as they preserve the title of the Document and satisfy these conditions, can be treated as verbatim copying in other respects.

If the required texts for either cover are too voluminous to fit legibly, you should put the first ones listed (as many as fit reasonably) on the actual cover, and continue the rest onto adjacent pages.

If you publish or distribute Opaque copies of the Document numbering more than 100, you must either include a machine-readable Transparent copy along with each Opaque copy, or state in or with each Opaque copy a computer-network location from which the general network-using public has access to download using public-standard network protocols a complete Transparent copy of the Document, free of added material. If you use the latter option, you must take reasonably prudent steps, when you begin distribution of Opaque copies in quantity, to ensure that this Transparent copy will remain thus accessible at the stated location until at least one year after the last time you distribute an Opaque copy (directly or through your agents or retailers) of that edition to the public.

It is requested, but not required, that you contact the authors of the Document well before redistributing any large number of copies, to give them a chance to provide you with an updated version of the Document.

==4. MODIFICATIONS==

You may copy and distribute a Modified Version of the Document under the conditions of sections 2 and 3 above, provided that you release the Modified Version under precisely this License, with the Modified Version filling the role of the Document, thus licensing distribution and modification of the Modified Version to whoever possesses a copy of it. In addition, you must do these things in the Modified Version:

&lt;ol type=&quot;A&quot;&gt;
&lt;li&gt;Use in the Title Page (and on the covers, if any) a title distinct from that of the Document, and from those of previous versions (which should, if there were any, be listed in the History section of the Document). You may use the same title as a previous version if the original publisher of that version gives permission.&lt;/li&gt;
&lt;li&gt;List on the Title Page, as authors, one or more persons or entities responsible for authorship of the modifications in the Modified Version, together with at least five of the principal authors of the Document (all of its principal authors, if it has fewer than five), unless they release you from this requirement.&lt;/li&gt;
&lt;li&gt;State on the Title page the name of the publisher of the Modified Version, as the publisher.&lt;/li&gt;
&lt;li&gt;Preserve all the copyright notices of the Document.&lt;/li&gt;
&lt;li&gt;Add an appropriate copyright notice for your modifications adjacent to the other copyright notices.&lt;/li&gt;
&lt;li&gt;Include, immediately after the copyright notices, a license notice giving the public permission to use the Modified Version under the terms of this License, in the form shown in the Addendum below.&lt;/li&gt;
&lt;li&gt;Preserve in that license notice the full lists of Invariant Sections and required Cover Texts given in the Document's license notice.&lt;/li&gt;
&lt;li&gt;Include an unaltered copy of this License.&lt;/li&gt;
&lt;li&gt;Preserve the section Entitled &quot;History&quot;, Preserve its Title, and add to it an item stating at least the title, year, new authors, and publisher of the Modified Version as given on the Title Page. If there is no section Entitled &quot;History&quot; in the Document, create one stating the title, year, authors, and publisher of the Document as given on its Title Page, then add an item describing the Modified Version as stated in the previous sentence.&lt;/li&gt;
&lt;li&gt;Preserve the network location, if any, given in the Document for public access to a Transparent copy of the Document, and likewise the network locations given in the Document for previous versions it was based on. These may be placed in the &quot;History&quot; section. You may omit a network location for a work that was published at least four years before the Document itself, or if the original publisher of the version it refers to gives permission.&lt;/li&gt;
&lt;li&gt;For any section Entitled &quot;Acknowledgements&quot; or &quot;Dedications&quot;, Preserve the Title of the section, and preserve in the section all the substance and tone of each of the contributor acknowledgements and/or dedications given therein.&lt;/li&gt;
&lt;li&gt;Preserve all the Invariant Sections of the Document, unaltered in their text and in their titles. Section numbers or the equivalent are not considered part of the section titles.&lt;/li&gt;
&lt;li&gt;Delete any section Entitled &quot;Endorsements&quot;. Such a section may not be included in the Modified version.&lt;/li&gt;
&lt;li&gt;Do not retitle any existing section to be Entitled &quot;Endorsements&quot; or to conflict in title with any Invariant Section.&lt;/li&gt;
&lt;li&gt;Preserve any Warranty Disclaimers.&lt;/li&gt;
&lt;/ol&gt;

If the Modified Version includes new front-matter sections or appendices that qualify as Secondary Sections and contain no material copied from the Document, you may at your option designate some or all of these sections as invariant. To do this, add their titles to the list of Invariant Sections in the Modified Version's license notice. These titles must be distinct from any other section titles.

You may add a section Entitled &quot;Endorsements&quot;, provided it contains nothing but endorsements of your Modified Version by various parties—for example, statements of peer review or that the text has been approved by an organization as the authoritative definition of a standard.

You may add a passage of up to five words as a Front-Cover Text, and a passage of up to 25 words as a Back-Cover Text, to the end of the list of Cover Texts in the Modified Version. Only one passage of Front-Cover Text and one of Back-Cover Text may be added by (or through arrangements made by) any one entity. If the Document already includes a cover text for the same cover, previously added by you or by arrangement made by the same entity you are acting on behalf of, you may not add another; but you may replace the old one, on explicit permission from the previous publisher that added the old one.

The author(s) and publisher(s) of the Document do not by this License give permission to use their names for publicity for or to assert or imply endorsement of any Modified Version.

==5. COMBINING DOCUMENTS==

You may combine the Document with other documents released under this License, under the terms defined in section 4 above for modified versions, provided that you include in the combination all of the Invariant Sections of all of the original documents, unmodified, and list them all as Invariant Sections of your combined work in its license notice, and that you preserve all their Warranty Disclaimers.

The combined work need only contain one copy of this License, and multiple identical Invariant Sections may be replaced with a single copy. If there are multiple Invariant Sections with the same name but different contents, make the title of each such section unique by adding at the end of it, in parentheses, the name of the original author or publisher of that section if known, or else a unique number. Make the same adjustment to the section titles in the list of Invariant Sections in the license notice of the combined work.

In the combination, you must combine any sections Entitled &quot;History&quot; in the various original documents, forming one section Entitled &quot;History&quot;; likewise combine any sections Entitled &quot;Acknowledgements&quot;, and any sections Entitled &quot;Dedications&quot;. You must delete all sections Entitled &quot;Endorsements&quot;.

==6. COLLECTIONS OF DOCUMENTS==

You may make a collection consisting of the Document and other documents released under this License, and replace the individual copies of this License in the various documents with a single copy that is included in the collection, provided that you follow the rules of this License for verbatim copying of each of the documents in all other respects.

You may extract a single document from such a collection, and distribute it individually under this License, provided you insert a copy of this License into the extracted document, and follow this License in all other respects regarding verbatim copying of that document.

==7. AGGREGATION WITH INDEPENDENT WORKS==

A compilation of the Document or its derivatives with other separate and independent documents or works, in or on a volume of a storage or distribution medium, is called an &quot;aggregate&quot; if the copyright resulting from the compilation is not used to limit the legal rights of the compilation's users beyond what the individual works permit. When the Document is included in an aggregate, this License does not apply to the other works in the aggregate which are not themselves derivative works of the Document.

If the Cover Text requirement of section 3 is applicable to these copies of the Document, then if the Document is less than one half of the entire aggregate, the Document's Cover Texts may be placed on covers that bracket the Document within the aggregate, or the electronic equivalent of covers if the Document is in electronic form. Otherwise they must appear on printed covers that bracket the whole aggregate.

==8. TRANSLATION==

Translation is considered a kind of modification, so you may distribute translations of the Document under the terms of section 4. Replacing Invariant Sections with translations requires special permission from their copyright holders, but you may include translations of some or all Invariant Sections in addition to the original versions of these Invariant Sections. You may include a translation of this License, and all the license notices in the Document, and any Warranty Disclaimers, provided that you also include the original English version of this License and the original versions of those notices and disclaimers. In case of a disagreement between the translation and the original version of this License or a notice or disclaimer, the original version will prevail.

If a section in the Document is Entitled &quot;Acknowledgements&quot;, &quot;Dedications&quot;, or &quot;History&quot;, the requirement (section 4) to Preserve its Title (section 1) will typically require changing the actual title.

==9. TERMINATION==

You may not copy, modify, sublicense, or distribute the Document except as expressly provided under this License. Any attempt otherwise to copy, modify, sublicense, or distribute it is void, and will automatically terminate your rights under this License.

However, if you cease all violation of this License, then your license from a particular copyright holder is reinstated (a) provisionally, unless and until the copyright holder explicitly and finally terminates your license, and (b) permanently, if the copyright holder fails to notify you of the violation by some reasonable means prior to 60 days after the cessation.

Moreover, your license from a particular copyright holder is reinstated permanently if the copyright holder notifies you of the violation by some reasonable means, this is the first time you have received notice of violation of this License (for any work) from that copyright holder, and you cure the violation prior to 30 days after your receipt of the notice.

Termination of your rights under this section does not terminate the licenses of parties who have received copies or rights from you under this License. If your rights have been terminated and not permanently reinstated, receipt of a copy of some or all of the same material does not give you any rights to use it.

==10. FUTURE REVISIONS OF THIS LICENSE==

The Free Software Foundation may publish new, revised versions of the GNU Free Documentation License from time to time. Such new versions will be similar in spirit to the present version, but may differ in detail to address new problems or concerns. See http://www.gnu.org/copyleft/.

Each version of the License is given a distinguishing version number. If the Document specifies that a particular numbered version of this License &quot;or any later version&quot; applies to it, you have the option of following the terms and conditions either of that specified version or of any later version that has been published (not as a draft) by the Free Software Foundation. If the Document does not specify a version number of this License, you may choose any version ever published (not as a draft) by the Free Software Foundation. If the Document specifies that a proxy can decide which future versions of this License can be used, that proxy's public statement of acceptance of a version permanently authorizes you to choose that version for the Document.

==11. RELICENSING==

&quot;Massive Multiauthor Collaboration Site&quot; (or &quot;MMC Site&quot;) means any World Wide Web server that publishes copyrightable works and also provides prominent facilities for anybody to edit those works. A public wiki that anybody can edit is an example of such a server. A &quot;Massive Multiauthor Collaboration&quot; (or &quot;MMC&quot;) contained in the site means any set of copyrightable works thus published on the MMC site.

&quot;CC-BY-SA&quot; means the Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 license published by Creative Commons Corporation, a not-for-profit corporation with a principal place of business in San Francisco, California, as well as future copyleft versions of that license published by that same organization.

&quot;Incorporate&quot; means to publish or republish a Document, in whole or in part, as part of another Document.

An MMC is &quot;eligible for relicensing&quot; if it is licensed under this License, and if all works that were first published under this License somewhere other than this MMC, and subsequently incorporated in whole or in part into the MMC, (1) had no cover texts or invariant sections, and (2) were thus incorporated prior to November 1, 2008.

The operator of an MMC Site may republish an MMC contained in the site under CC-BY-SA on the same site at any time before August 1, 2009, provided the MMC is eligible for relicensing.
= How to use this License for your documents =
{{Wikipedia|Wikipedia:Teks Lesen Dokumentasi Bebas GNU}}
To use this License in a document you have written, include a copy of the License in the document and put the following copyright and license notices just after the title page:

: Copyright (c)  YEAR  YOUR NAME.
: Permission is granted to copy, distribute and/or modify this document
: under the terms of the GNU Free Documentation License, Version 1.3
: or any later version published by the Free Software Foundation;
: with no Invariant Sections, no Front-Cover Texts, and no Back-Cover Texts.
: A copy of the license is included in the section entitled &quot;GNU
: Free Documentation License&quot;.

If you have Invariant Sections, Front-Cover Texts and Back-Cover Texts, replace the &quot;with...Texts.&quot; line with this:

: with the Invariant Sections being LIST THEIR TITLES, with the
: Front-Cover Texts being LIST, and with the Back-Cover Texts being LIST.

If you have Invariant Sections without Cover Texts, or some other combination of the three, merge those two alternatives to suit the situation.

If your document contains nontrivial examples of program code, we recommend releasing these examples in parallel under your choice of free software license, such as the GNU General Public License, to permit their use in free software.&lt;noinclude&gt;
[[Kategori:Wikibooks|{{PAGENAME}}]]
[[de:Wikibooks:GNU Free Documentation License]]
[[en:Wikibooks:GNU Free Documentation License]]
[[es:Wikilibros:GNU Free Documentation License]]
[[it:Wikibooks:Testo della GNU Free Documentation License]]
[[ja:Wikibooks:Text of GNU Free Documentation License]]
[[pt:Wikilivros:GNU Free Documentation License]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>41kzz6gnmdjqfwrvt46qxyth3iti986</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Buku-Buku UNDP-APDIP</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3667</id>
    <revision>
      <id>10092</id>
      <parentid>9001</parentid>
      <timestamp>2015-06-28T06:33:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>42</id>
      </contributor>
      <comment>Removing &quot;Logo_UNDP.gif&quot;, it has been deleted from Commons by [[commons:User:INeverCry|INeverCry]] because: Per [[:c:Commons:Deletion requests/File:Logo UNDP.gif|]].</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2918" xml:space="preserve">{{CSS:rendered-no-border|1=
&lt;div style=&quot;margin:1.5em 0 0 0; padding:0; border-radius:.5em; border:5px solid #003399; width:90%; align:center;&quot;&gt;
&lt;h1 style=&quot;padding:0.5em; margin: -0.5em 1em 0.5em 0; font-family:Verdana, Geneva, sans-serif; font-size: 2.5em; font-weight:bold; float:left; text-align:left; background-color: #003399; color: white; border-top: 0.15em solid #003399; border-left: 0.15em solid #003399; border-right: 0.15em solid #003399;&quot;&gt;Buku-Buku UNDP-APDIP&lt;/h1&gt;

&lt;div style=&quot;margin: 2.5em 2.5em 0 2.5em; padding:2.5em 0 2em 0; text-align:justify;&quot;&gt;

&lt;p&gt;&lt;p&gt;&lt;span style=&quot;font-size:2em;&quot;&gt;B&lt;/span&gt;uku-buku ini dihadiahkan kepada Wikibooks oleh  '''Asia-Pacific Development Information Programme (APDIP)''' yang terletak di bawah naungan '''Program Pembangunan PBB (UNDP)'''.

Buku ini diberi pelepasan di bawah [[GFDL]], dan diharapkan komuniti Wikibuku dapat membantu memperbaiki buku-buku ini.   Buku-buku dalam bahagian ini dibahagikan kepada dua subbahagian: buku-buku FOSS dan buku-buku ICT4D.

&lt;p&gt;Buku-buku FOSS memperkenalkan pelbagai aspek dan dimensi isu-isu perisian bebas/sumber terbuka (''Free/Open Source Software'', FOSS), termasuk FOSS dalam pendidikan, FOSS dan dasar kerajaan, penyetempatan, piawai terbuka dan pelesenan.

&lt;p&gt;Buku-buku ICT4D memperincikan konsep-konsep, isu-isu dan trend atau arah aliran yang melingkungi pelbagai aspek teknologi maklumat dan komunikasi untuk pembangunan (''Information and Communications Technology for Development'', ICT4D), termasuk e-kerajaan, e-dagang, ICT untuk pendidikan, ICT untuk pembasmian kemiskinan, tadbir urus Internet, bioteknologi, dan lain-lain.

&lt;p&gt;Untuk mendapatkan maklumat lanjut tentang UNDP-APDIP, sila layari http://www.apdip.net
&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;
}}

{{Ambox|text= '''Tentang terjemahan ini:'''  Buku ini diterjemahkan daripada transkripsi buku asal di Wikibooks Inggeris. Teksnya diperiksa dengan teks asal yang terdapat di tapak APDIP. Lihat '[[Buku-Buku UNDP-APDIP/Nota Penterjemahan|Nota Penterjemahan]]' untuk maklumat lanjut tentang terjemahan ini.}}
&lt;br/&gt;
----

;[[/Nota Penterjemahan|Nota Penterjemahan]] 
: Baca ini dahulu.

== Buku-Buku FOSS ==

* [[FOSS Pengenalan Am]]
* [[FOSS Pendidikan]]
* [[FOSS Dasar Kerajaan]]
* [[FOSS Pelesenan]]
* [[FOSS Penyetempatan]]
* [[FOSS Piawai Terbuka]]
* [[FOSS Infrastruktur Jaringan dan Keselamatan]]
* [[FOSS Kandungan Terbuka]]

== Buku-Buku ICT4D ==

* [[E-dagang dan e-niaga]]
* [[E-kerajaan]]
* [[Jantina dan ICT]]
* [[Gen, Teknologi dan Dasar]]
* [[ICT dalam Pendidikan]]
* [[Teknologi Maklumat dan Komunikasi untuk Pengurangan Kemiskinan]]
* [[Tadbir Urus Internet]]
* [[Isu-Isu Perundangan dan Kawal Selia dalam Ekonomi Maklumat]]
* [[Jaringan, Web dan Infrastruktur Maklumat]]
* [[Zaman Maklumat]]
* [[Industri Kecil dan Sederhana dan ICT]]
* [[ICT untuk Pengurusan Bencana]]

[[Kategori:Buku APDIP| ]]
[[Kategori:Buku FOSS]]
[[Kategori:Buku ICT4D]]

[[en:UNDP-APDIP Books]]</text>
      <sha1>sq1amethv2pvkhkkt0vfipgt1eg9ayr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>FOSS Pendidikan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3668</id>
    <revision>
      <id>9012</id>
      <parentid>8851</parentid>
      <timestamp>2014-02-26T04:50:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>terjemah</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1090" xml:space="preserve">[[Fail:FOSS Education.JPG|right|350px]]
== Kandungan ==
*[[/Prakata/]]
*[[/Penghargaan/]]
*[[/Pengenalan/]]
*[[/Infrastructure/]]
*[[/Administration/]]
*[[/Teaching IT with FOSS/]]
*[[/Open Content/]]
*[[/Research using FOSS/]]
*[[/Training in FOSS/]]
*[[/Policy Issues/]]
*[[/Glossri/]]
*[[/Bacaan Lanjut/]]
*[[/Tentang Penulis/]]
*[[/Tentang APDIP/]]
*[[/Tentang IOSN/]]

== Maklumat ==
Buku ini didermakan oleh [http://www.iosn.net International Open Source Network] dan [http://www.apdip.net UNDP Asia-Pacific Development Information Programme] (UNDP-APDIP) kepada komuniti.  Penerbitan asal dikarang oleh:

Penulis: Tan Wooi Tong&lt;br /&gt;
&amp;#169; UNDP-APDIP, 2004, 40 muka surat&lt;br /&gt;
ISBN 81-8147-565-8

terletak di http://www.iosn.net/education/foss-education-primer/fossPrimer-Education.pdf

Wikibuku ini disediakan di bawah syarat-syarat [[GFDL|Lesen Dokumentasi Bebas GNU]] dan [http://creativecommons.org/licenses/by/2.5/legalcode Lesen Atribusi Creative Commons 2.5]


{{Subjects|Sumber terbuka}}
{{Categories|Buku APDIP|Buku FOSS}}
__NOTOC__ __NOEDITSECTION__
[[en:FOSS Education]]</text>
      <sha1>amlsarjk065natwbi0yjc22qgccdc4i</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>FOSS Dasar Kerajaan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3669</id>
    <revision>
      <id>9013</id>
      <parentid>8853</parentid>
      <timestamp>2014-02-26T04:54:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kemas</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1206" xml:space="preserve">[[Fail:FOSSGov.JPG|350px|right]]
== Kandungan ==
*[[/Kata Pengantar/]]
*[[/Prakata/]]
*[[/Penghargaan/]]
*[[/Gambaran Keseluruhan/]]
*[[/Pengenalan/]]
*[[/Kepentingan Strategik FOSS/]]
*[[/Mengapa Dasar FOSS Diperlukan/]]?
*[[/Pendekatan Perumusan Dasar/]]
*[[/Strategi-Strategi/]]
*[[/Urusan Lintas-Sektor/]]
*[[/Kesimpulan/]]
*[[/Glosari/]]
*[[/Sumber-Sumber Berguna/]]
*[[/Perihal Penulis/]]
*[[/Perihal APDIP/]]
*[[/perihal IOSN/]]

== Maklumat ==
Buku ini didermakan oleh [http://www.iosn.net International Open Source Network] dan [http://www.apdip.net UNDP Asia-Pacific Development Information Programme] (UNDP-APDIP) kepada komuniti.  Penerbitan asal dikarang oleh:

Penulis: Kenneth Wong&lt;br /&gt;
© UNDP-APDIP, 2004, 31 muka surat&lt;br /&gt;
ISBN 81-8147-755-3

terletak di http://www.iosn.net/government/foss-government-primer/foss-govt-policy.pdf 

Wikibuku ini disediakan di bawah syarat-syarat [[GFDL|Lesen Dokumentasi Bebas GNU]] dan [http://creativecommons.org/licenses/by/2.5/legalcode Lesen Atribusi Creative Commons 2.5]


{{Subjects|Sumber terbuka|Pentadbiran awam}}
{{Categories|Buku FOSS|Buku APDIP}}
{{alphabetical|F}}
{{status|00%}}
__NOTOC__ __NOEDITSECTION__
[[en:FOSS Government Policy]]</text>
      <sha1>69k5gif1fzazq57xon4fhhxl6e7tbga</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>FOSS Pengenalan Am/Prakata</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3670</id>
    <revision>
      <id>11044</id>
      <parentid>11043</parentid>
      <timestamp>2021-06-29T16:33:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2001:E68:540F:B95B:5049:3B6A:5DE4:F320</ip>
      </contributor>
      <comment>Mengganti laman dengan '== Rujukan == &lt;references /&gt;  [[Kategori:FOSS Pengenalan Am|Prakata]]  [[en:FOSS A General Introduction/Preface]]'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="113" xml:space="preserve">== Rujukan ==
&lt;references /&gt;

[[Kategori:FOSS Pengenalan Am|Prakata]]

[[en:FOSS A General Introduction/Preface]]</text>
      <sha1>pc39xxb8a7i043ukv412si58ldozxxr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:FOSS Pengenalan Am</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3671</id>
    <revision>
      <id>8938</id>
      <parentid>8857</parentid>
      <timestamp>2014-01-22T02:38:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>iw</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1345" xml:space="preserve">&lt;center&gt;&lt;div style=&quot;width: 90%; float: center; clear: all; background-color: #F9F9F9; border: 1px solid #EEEEEE; padding: 5px; margin: 5px;&quot;&gt;
{{ #if: {{{1|}}} | [[FOSS Pengenalan Am/{{{1}}}|&amp;larr; {{{1}}} ]] &amp;mdash; | }}&amp;nbsp;'''[[FOSS Pengenalan Am]]'''&amp;nbsp;{{ #if: {{{2|}}} | &amp;mdash; [[FOSS Pengenalan Am/{{{2}}}| {{{2}}} &amp;rarr;]] | }}&lt;br&gt;&lt;hr&gt;&lt;small&gt;
[[FOSS Pengenalan Am/Prakata|Prakata]] &amp;mdash;
[[FOSS Pengenalan Am/Pengenalan|Pengenalan]] &amp;mdash;
[[FOSS Pengenalan Am/Mengapa FOSS?|Mengapa FOSS?]] &amp;mdash;
[[FOSS Pengenalan Am/Cerita-Cerita Kejayaan FOSS|Cerita-Cerita Kejayaan FOSS]] &amp;mdash;
[[FOSS Pengenalan Am/Linux|Linux]] &amp;mdash;
[[FOSS Pengenalan Am/Hak Harta Intelektual dan Pelesenan|Hak Harta Intelektual dan Pelesenan]] &amp;mdash;
[[FOSS Pengenalan Am/Penyetempatan dan Pengantarabangsaan|Penyetempatan dan Pengantarabangsaan]] &amp;mdash;
[[FOSS Pengenalan Am/Kajian-Kajian Kes|Kajian-Kajian Kes]] &amp;mdash;
[[FOSS Pengenalan Am/Lampiran I: Glosari|Lampiran I: Glosari]] &amp;mdash;
[[FOSS Pengenalan Am/Lampiran Annex II: Lesen-Lesen Perisian|Lampiran Annex II: Lesen-Lesen Perisian]] &amp;mdash;
[[FOSS Pengenalan Am/Perihal APDIP|Perihal APDIP]] &amp;mdash;
[[FOSS Pengenalan Am/Perihal IOSN|Perihal IOSN]]
&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;&lt;/center&gt;[[Kategori:FOSS Pengenalan Am|{{SUBPAGENAME}}]]&lt;noinclude&gt;
[[en:Template:FOSS A General Introduction]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>89l38g8bnuckud2h9qzihvpwdhx4q4h</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>FOSS Pengenalan Am/Pengenalan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3672</id>
    <revision>
      <id>9029</id>
      <parentid>9028</parentid>
      <timestamp>2014-03-03T04:44:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>/* Rujukan */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6541" xml:space="preserve">{{FOSS Pengenalan Am}}

== Apa itu Perisian Bebas/Sumber Terbuka (FOSS)? ==
&lt;blockquote&gt;
'''David Wheeler:'''
&lt;/blockquote&gt;

&lt;blockquote&gt; ''Secara ringkas, program-program OSS/FS ialah program yang lesennya memberikan para penggunanya kebebasan untuk melaksanakan program untuk apa jua tujuan, untuk meneliti dan mengubah program, dan untuk mengedarkan salinan program asal ataupun yang diubah suai (tanpa perlu membayar royalti kepada para pembangun terdahulu).''&lt;ref&gt;Wheeler, David, “Why OSS/FS? Look at the Numbers!” [home page online]; diambil daripada http://www.dwheeler.com/oss_fs_why.html ; Internet; dicapai pada 7 November 2003.&lt;/ref&gt; 
&lt;/blockquote&gt;

Perisian Bebas dan Sumber Terbuka (FOSS) sudah menjadi fenomena antarabangsa, bergerak daripada kekaburan relatif kepada ''buzzword'' terkini dalam tempoh yang singkat.  Namun demikian, masih terdapat kekurangan kefahaman tentang apa yang sebenarnya ramuan FOSS dan ramifikasi konsep baharu ini.  Bagi menerangkan fenomena ini dengan lebih baik, kami akan meneliti falsafah dan kaedah-kaedah pembangunan yang menjadi landasan FOSS.

=== Falsafah FOSS ===

Terdpat dua falsafah utama dalam alam FOSS: Falsafah ''Free Software Foundation'' (&quot;Yayasan Perisian Bebas&quot;, FSF) dan ''Open Source Initiative'' (&quot;Inisiatif Sumber Terbuka&quot; OSI). Kami mula dengan falsafah FSF, oleh sebab ia lebih terdahulu (lihat bahagian yang menyusul, &quot;[[#Sejarah Ringkas Pergerakan Perisian Bebas/Sumber Terbuka|Sejarah Ringkas FOSS]]&quot;) dan kedudukannya sebagai pelopor pergerakan.

Mengikut FOSS, perisian bebas berkaitan dengan perlindungan empat kebebasan pengguna:
* Kebebasan untuk melaksanakan sebuah program, untuk apa jua tujuan;
* Kebebasan untuk mengkaji bagaimana sesebuah program bekerja and untuk mengubahnya kepada keperluan sesorang itu. Akses kepada kod sumber menjadi prasyarat;
* Kebebasan untuk mengedar semula salinan-salinan agar anda dapat membantu tetangga; dan
* Kebebasan untuk menambah baik program dan mengeluarkan penambahbaikan anda kepada masyarakat am, agar seluruh masyarakat mendapat faedah.  Akses kepada kod sumber menjadi prasyarat. &lt;ref&gt; “The Free Software Definition”[home page online]; disediakan di http://www.fsf.org/philosophy/free-sw.html Internet; capaian pada 9 November 2003.&lt;/ref&gt; 

Terletak pada teras FSF ialah kebebasan untuk bekerja sama. Oleh sebab perisian tak bebas mengehadkan kebebasan untuk bekerja sama, FSF menganggap perisian tak bebas sebagai tidak beretika. FSF juga menentang paten-paten perisian dan hambatan-hambatan tambahan yang ditambah pada undang-undang hak milik yang sedia ada. Semua ini mengehad keempat-empat kebebasan pengguna yang dihuraikan di atas. Untuk mendapatkan penerangan yang lebih terperinci mengapa perisian harus bebas, sila rujuk penerangan FSF, &quot;Why Software Should Be Free&quot;, di [http://www.gnu.org/philosophy/shouldbefree.html http://www.gnu.org/philosophy/shouldbefree.html ]

Falsafah OSI berlainan sedikit:
&lt;blockquote&gt;
''Idea asas di belakang sumber terbuka'' amat mudah:  Apabila para pengatur cara dapat membaca, mengedar semula, dan mengubah suai kod sumber sesebuah perisian, perisian itu akan berubah ansur.  Orang lain memperbaikinya, mengubah suainya, membetulkan pepijat.  Dan ini boleh berlaku pada kecepatan yang, jika seseorang itu sudah biasa dengan kadar pembangunan konvensional perisian yang perlahan, kelihatan menakjubkan. &lt;ref&gt;Open Source Initiative [home page online]; disediakan di http://www.opensource.org; Internet; capaian 8 November 2003.&lt;/ref&gt; 
&lt;/blockquote&gt;

OSI tertumpu pada nilai-nilai teknikal berkaitan dengan pembuatan perisian yang berkuasa dan boleh harap, dan lebih mesra perniagaan daripada FSF. Ia kurang menumpukan isu-isu moral Perisian Bebas dan lebih menumpukan kelebihan-kelebihan praktikal kaedah pembangunan tertabur FOSS.  

Mahupun falsafah-falsafah fundamental kedua-dua pergerakan ini berbeza, kedua-dua FSF dan OSI berkongsi ruang yang sama dan bekerja sama dalam perkara praktikal seperti pembangunan perisian, usaha menentang perisian proprietari, paten-paten perisian, dan sebagainya.  Seperti kata [[:w:Richard Stallman]], Pergerakan Perisian Bebas dan Pergerakan Sumber Terbuka adalah seperti dua parti politik dalam komuniti yang sama.

=== Kaedah Pembangunan FOSS ===

Model pembangunan FOSS unik dan menjadi kenyataan hanya dengan kemunculan Internet dan pengembangan komunikasi yang dicetusnya. Analogi katedral dan bazar digunakan untuk membezakan model pembangunan FOSS dengan kaedah-kaedah pembangunan perisian tradisional. &lt;ref&gt;Raymond, Eric S., [[Katedral dan Bazar|''The Cathedral and the Bazaar'']] [laman dalam talian]; disediakan di http://catb.org/~esr/writings/cathedral-bazaar/cathedral-bazaar/ ; Internet; capaian 7 November 2003.&lt;/ref&gt; 

Pembangunan perisian secara tradisional disamakan dengan cara pembinaan katedral-katedral pada zaman kuno. Kumpulan-kumpulan kecil yang terdiri daripada tukang-tukang terampil merancang reka bentuk dengan rapi secara terasing dan kesemuanya dibina sekaligus. Apa bila siap dibina, katedral-katedral lengkap dan tidak banyak pengubahsuaian perlu dilakukan kemudian. Secara tradisi, perisian juga dibina dengan cara yang sama.  Kumpulan-kumpulan yang terdiri daripada para pengatur cara bekerja secara terasing, dengan perancangan dan pengurusan rapi, sehingga tugas mereka selesai dan program dikeluarkan kepada dunia am.  Apabila dikeluarkan sahaja, program dianggap sudah lengkap dan hanya sedikit kerja dilakukan terhadapnya kemudian.

Sebaliknya, pembangunan FOSS lebih mirip sebuah bazar, yang membangun secara organik.  Pedagang-pedagang awal datang, menubuhkan struktur masing-masing, dan memulakan perdagangan.  Pedagang terkemudian pula datang, dan menubuhkan struktur-struktur mereka, dan bazar pun mengembang dengan cara yang dilihat sebagai kelam-kabut. Para pedagang hanya mengambil kisah tentang pembinaan struktur fungsian agar mereka dapat memulakan perdagangan.  Tambahan-tambahan kemudian ditokok tambah mengikut keadaan.  Sama juga, pembangunan FOSS bermula secara tanpa banyak struktur.  Para pembangun perisian mengeluarkan kod awal yang berfungsi minimum kepada orang ramai dan kemudiannya mengubah suai program-program mereka berasaskan maklum balas.  Para pengatur cara lain pula datang dan mengubah suai ataupun menokok tambah kod sedia ada. Dengan peredaran masa, sebuah sistem operasi dan sebuah suit aplikasi terbina dan sentiasa berkembang.

== Rujukan ==
&lt;references/&gt;

[[Kategori:FOSS Pengenalan Am|Pengenalan]]

[[en:FOSS A General Introduction/Introduction]]</text>
      <sha1>ogzciqld8lbi42h7h4ojg798w9ufv4f</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>FOSS Pengenalan Am/Perihal APDIP</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3673</id>
    <revision>
      <id>9030</id>
      <parentid>8870</parentid>
      <timestamp>2014-03-03T04:49:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kembang</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1330" xml:space="preserve">{{FOSS Pengenalan Am}}
''Asia-Paciﬁc Development Information Programme'' (&quot;Rancangan Maklumat Pembangunan Asia-Pasifik&quot;) (APDIP) ialah sebuah inisiatif [[w:Program Pembangunan Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu|Program Pembangunan PBB]] (''United Nations Development Programme'', UNDP) yang bertujuan untuk mempromosikan pembangunan dan penggunaan Teknologi Maklumat dan Komunikasi (ICT) baharu untuk pengurangan kemiskinan pembangunan manusia lestari di rantau Asia-Pasifik. Ia melakukan ini melalui tiga bahagian teras rancangan, yakni, Pembangunan Dasar dan Dialog; Akses; dan Pembangunan Kandungan dan Pengurusan Pengetahuan.

Dengan usaha sama kerajaan-kerajaan nasional, APDIP bertujuan untuk membantu institusi-institusi nasional dan serantau di Asia-Pasifik melalui aktiviti-aktiviti yang melibatkan peningkatan kesedaran dan penganjuran, pembinaan kebolehan, penganjuran dasar-dasar ICT dan dialog, penganjuran akses saksama kepada perkasasan dan teknologi, perkongsian pengetahuan, perangkaian. Perkongsian strategik sektor awam-swasta dan kesempatan-kesempatan buat kerja sama teknikal di kalangan negara-negara membangun (TCDC) merupakan asas pembinaan utama dalam pembinaan setiap aktiviti rancangan.

http://www.apdip.net

[[Kategori:FOSS Pengenalan Am|Perihal APDIP]]

[[en:FOSS A General Introduction/About APDIP]]</text>
      <sha1>lx5rx7kgv4q5wfuxcv6r3kmn6780r25</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>FOSS Pengenalan Am/Perihal IOSN</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3674</id>
    <revision>
      <id>9031</id>
      <parentid>8871</parentid>
      <timestamp>2014-03-03T04:54:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kembang</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1517" xml:space="preserve">{{FOSS Pengenalan Am}}
''International Open Source Network'' (&quot;Jaringan Sumber Terbuka Antarabangsa&quot;) (IOSN) ialah sebuah inisiatif ''Asia-Paciﬁc Development Information Programme'' (&quot;Rancangan Maklumat Pembangunan Asia-Pasifik&quot;, [[FOSS Pengenalan Am/Perihal APDIP|APDIP]]) di bawah naungan UNDP. Matlamat keseluruhannya ialah untuk berfungsi sebagai Pusat Cemerlang dan Pusat Penyebaran Informasi berkaitan dengan Perisian Bebas dan Sumber Terbuka (FOSS) di rantau Asia-Pasifik. Untuk mempercepatkan penggunaan FOSS sejagat, IOSN berusaha untuk meningkatkan kesedaran, memudahkan perangkaian manusia, memperkukuhkan kebolehan, dan menjalankan Penyelidikan dan Pembangunan (R&amp;D).

Benefisiari-benefisiari IOSN ialah kerajaan-kerajaan, para profesional Teknologi Maklumat (IT), para pembangun perisian, komuniti R&amp;D FOSS, ahli akademik dan komuniti Pertubuhan Bukan Kerajaan (NGO).  IOSN bertindak sebagai pusat sumber untuk membantu pembuat dasar dalam sektor swasta, institusi pendidikan, perniagaan dan lain-lain membuat dasar dan rencana buat penggunaan FOSS dalam organisasi masing-masing. Sebahagian besar aktiviti IOSN dilakukan dalam talian dan portal IOSN dibangunakan untuk tujuan ini dan bertindak sebagai pusat sumber yang menyeluruh berkaitan dengan FOSS. Portal IOSN juga menyediakan cara untuk komuniti FOSS di rantau ini menyumbang kepada usaahanya dan untuk berinteraksi sesama mereka.

http://www.iosn.net

[[Kategori:FOSS Pengenalan Am|Perihal IOSN]]

[[en:FOSS A General Introduction/About IOSN]]</text>
      <sha1>nro1muvjpeq0u1obgg3yk1r5xfbxcur</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>FOSS Pengenalan Am/Kajian-Kajian Kes</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3675</id>
    <revision>
      <id>11377</id>
      <parentid>11346</parentid>
      <timestamp>2022-06-18T20:35:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>NicoScribe</username>
        <id>2343</id>
      </contributor>
      <comment>Membatalkan semakan oleh [[Special:Contributions/113.211.180.66|113.211.180.66]] ([[User talk:113.211.180.66|Perbincangan]]) ?</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10061" xml:space="preserve">{{FOSS Pengenalan Am}}

== Kajian Kes: FOSS dalam Kerajaan ==
=== Pengenalan ===

Bandar Largo merupakan satu daripada kes berprofil tinggi terawal berkaitan dengan pemindahan pentadbiran kerajaan kepada [[FOSS Pengenalan Am/Linux|Linux]] (P: atau GNU/Linux). Sistem IT bandar kecil ini yang terletak di negeri Florida, Amerika Syarikat menggaji 800 kakitangan, termasuk perkhidmatan keselamatan dan kesihatan tempatan. Implementasi bermula dalam tahun 2000 dan semenjak itu pengalaman mereka dengan Linux amat positif.

=== Dorongan pemindahan kepada Linux ===

Dalam tahun 2000, jabatan IT Largo mengkaji pilihan untuk menaik taraf kerana masalah-masalah mula diketemui dengan produk-produk SCO OpenServer dan UnixWare yang diperoleh daripada Santa Cruz Operation.  Pelbagai pilihan dinilai, termasuk Microsoft Windows buat komputer peribadi. Walau bagaimanapun, oleh sebab mereka sudahpun menggunakan infrastruktur pelanggan kecil (''thin-client'') berlandaskan Unix, gabungan kos-kos perkakasan dan perisian yang terlibat dalam pemindahan dikira terlalu mahal.  Tambahan lagi, pasukan IT tidak mahu dikunci dalam kitaran naik taraf setiap 2-3 tahun yang akan memerlukan pembayaran kos menaik taraf mahupun penaikan taraf tidak diperlukan.

Akhirnya, keputusan dibuat untuk menyimpan infrastruktur pelanggan kecil, akan tetapi berpindah kepada sistem-sistem Linux yang berlandaskan edaran Red Hat.

=== Pendekatan implementasi ===

Sebuah penyelesaian diuji dan diimplementasi bermula tahun 2000 dan diselesaikan dalam pertengahan tahun 2001. Dua pelayan pemproses kembar Compaq yang berkuasa tinggi (pada masa itu) menyediakan perkhidmatan-perkhidmatan yang diperlukan kebanyakan pengguna.  Pelbagai aplikasi FOSS dan bukan FOSS digabungkan, termasuk Netscape Navigator (pelayar web), Novell Evolution (pelanggan e-mel) dan WordPerfect 8 (pemproses kata).  Keperluan berat pangkalan data dilaksanakan menggunakan persisian proprietari Oracle Database sementara Microsoft Excel dan Microsoft PowerPoint disediakan untuk para pengguna Linux melalui gabungan Windows NT pelayan Citrix Metaframe.  Pada keseluruhannya, terdapat lebih kurang 20 pelayan berlainan yang bekerja sama, yang melaksanakan campuran sistem operasi Linux, Microsoft Windows dan Unix.

Pada sebelah komputer meja, keadaan lebih mudah. Model pelanggan kecil hanya memerlukan perkakas minimum daripada unit-unit meja.  Justeru, unit-unit meja dapat diperoleh pada kos yang relatif rendah.  Dalam beberapa kes, pasukan IT dapat memperoleh sistem-sistem meja dengan harga serendah AS$5 per unit.  Dengan jangka hayat selama 10 tahun dan hanya sedikit bahagian yang bergerak, unit-unit meja ini jarang rosak dan memiliki jangka hayat berguna yang lebih panjang daripada PC meja biasa.

=== Keputusan ===

Pemindahan kepada Linux dianggarkan dapat menjimatkan perbelanjaan bandar sebanyak AS$1 juta dalam tahun pertama.  Largo buat masa ini mempunyai bajet IT yang hanya sebanyak lebih kurang 40 peratus saiz bajet bandar setara.  Bandar-bandar setara biasanya membelanjakan 3-4 peratus bajet bandar untuk IT akan tetapi pasukan IT Largo hanya membelanjakan 1.3 peratus bajet bandar dengan selesa.  Keberkesanan penggunaan perkakasan oleh Linux juga meraih penjimatan yang amat besar.  pasukan IT menganggarkan yang mereka tidak perlu menaik taraf komputer-komputer meja mereka sehingga tahun 2007.

Pengurangan bilangan kakitangan yang diperlukan juga signifikan. Meja bantuan pengguna akhir hanya memerlukan dua atau tiga orang untuk menyokong kumpulan pengguna seramai 800 kakitangan. Nisbah rendah ini disandarkan kepada keutuhan, kestabilan dan kebolehramalan sistem. Baki 10 orang kakitangan jabatan IT sering dilepaskan untuk melakukan tugasan lain, termasuk membuat penambahbaikan infrastruktur IT.

=== Bacaan lanjut ===
;Bahasa Inggeris

* Haber, Lynn, “City saves with Linux, thin clients”, 10 April 2002, ZDNet; disediakan di [http://techupdate.zdnet.com/techupdate/stories/main/0,14179,2860180,00.html http://techupdate.zdnet.com/techupdate/stories/main/0,14179,2860180,00.html]; Internet; dicapai pada 7 November 2003.
* Harris, Stephen E., “City of Largo Completes Desktop Transition”, 27 August 2001, ConsultingTimes; disediakan di [http://www.consultingtimes.com/articles/desktop/largo.html http://www.consultingtimes.com/articles/desktop/largo.html]; Internet; dicapai pada 7 November 2003.
* Miller, Robin, “Largo loves Linux more than ever”, 9 December 2002, Newsforge.com; disediakan di [http://www.newsforge.com/article.pl?sid=02/12/04/2346215 http://www.newsforge.com/article.pl?sid=02/12/04/2346215]; Internet; dicapai pada 7 November 2003.
* The Dravis Group, “Open Source Software: Case Studies Examining Its Use”, April 2003; disediakan di [http://www.dravis.net/reports.html http://www.dravis.net/reports.html]; Internet; dicapai pada 7 November 2003.

== Kajian Kes: FOSS dalam Pendidikan ==

===Pengenalan ===
''Goa Schools Computer Project'' (&quot;Projek Komputer Sekolah-Sekolah Goa&quot;) (GSCP) dilancarkan di negeri [[w:Goa|Goa]] di India untuk menyediakan makmal-makmal komputer yang mampu dibeli kepada sekolah-sekolah menengah dan menengah tinggi di negeri itu. Projek-projek perintis pertama dilancarkan dalam tahun 2000 dan selepas penilaian, projek kedua yang lebih besar dilancarkan dalam tahun 2002.

GSCP merupakan usaha sama yang melibatkan organisasi-organisasi sektor awam swasta dan NGO.  Jabatan Pendidikan Goa, Red Hat Linux, NGO ''Goa Computers in Schools Project'' dan ''Goa Sudharop Community Development Charity'' (&quot;Amal Pembangunan Masyarakat Sudharop Goa&quot;) semuanya menyumbang kepada kejayaan projek ini.  Dengan menggunakan komputer yang dikitar semula dan sistem FOSS GNU/Linux, sebanyak 125 sekolah menerima komputer yang tidak akan dapat diperoleh dengan cara lain.

=== Dorongan ===

Kos merupakan dorongan utama penggunaan sistem GNU/Linux,  terutama sekali kos pelesenan perisian proprietari.  Oleh sebab projek ini memutuskan dari mula lagi untuk mengitar semula komputer (juga atas dasar kos), mencari perisian yang dapat diletakkan di dalam sistem-sistem ini menjadi isu besar.  Secara tipikalnya sistem-sistem ini diterima dengan cakera keras kosong yang didorong oleh kerisauan tentang keselamatan organisasi-organisasi yang menderma komputer-komputer tersebut.  Pembelian perisian untuk digunakan dengan sistem-sistem ini akan menggandakan kos komputer.

Dengan menggunakan gabungan komputer yang dikitar semula dan Linux, GSCP dapat memasang sistem-sistem dengan kos sedikit, semurah AS$35 per sistem, dengan makmal-makmal komputer lengkap termasuk perangkaian, berharga kurang daripada AS$500. Perisian propietari untuk sebuah komputer sahaja akan menelan belanja sekurang-kurangnya AS$400–500 setiap satu, berkali ganda kos komputer itu sendiri.

Sebuah kajian tentang kos telah dilakukan untuk projek ini.  Berasaskan data daripada projek-projek sebelumnya di negeri-negeri lain di India seperti Andhra Pradesh, Karnataka, Tamil Nadu dan Kerala, dianggarkan bahawa model perkakasan kitar semula/Linux menjimatkan sebanyak 77% kos penyelesaian tradisional (perisian proprietari, perkakasan baharu).  Menggabung Linux dengan perkakasan baharu akan menjimatkan 64 peratus kos model perisian proprietari/perkakasan baharu.

=== Pendekatan pelaksanaan ===

GSCP menggunakan komputer yang dibersihkan, dan diimport dari negara-negara lebih membangun.  Komputer-komputer ini biasanya merupakan model yang sudah lapuk yang diganti semasa kitaran penaikan taraf korporat secara berkala. Selepas ujian dan pemasangan komponen yang perlu, komputer-komputer ini dipasang dengan sistem operasi GNU Linux.  Pemasangan-pemasang yang lebih besar (makmal dengan lebih daripada empat komputer) menggunakan konfigurasi pelanggan kecil dengan GNU Linux.

Secara tipikal, setiap makmal komputer merupakan usaha sama antara GSCP dengan sekolah tempatan. GSCP menyediakan peralatan dan latihan guru sementara pihak sekolah menyediakan bekalan kuasa tanpa gangguan (''uninterruptible power supply'', UPS),  pendawaian dan perabot makmal komputer. Apabila sudah siap dipasang, makmal komputer akan digunakan sekolah-sekolah semasa waktu sekolah dan oleh masyarakat awam selepas di luar waktu sekolah.

=== Hasil ===

Sebuah survei yang dilakukan setahun selepas komputer dibekalkan mendapati 90 peratus PC telah dipasang dan 79 PC beroperasi. Sekolah-sekolah yang mengguna model pelanggan kecil, yang juga merupakan sekolah-sekolah yang menerima empat buah atau lebih PC, merupakan yang terbaik. Prestasi sekolah-sekolah di kawasan bandar lebih baik daripada sekolah-sekolah di luar bandar disebabkan pelbagai faktor, termasuk sokongan yang lebih baik dan bilangan komputer yang lebih (oleh sebab bilangan murid yang lebih ramai).

Sekolah-sekolah sekarang mengenakan bayaran sebanyak AS 20 sen setiap murid untuk dana penyelenggaraan dan capaian Internet.  Uji kaji-uji kaji perintis untuk mengkaji kelestarian mengenakan bayaran terhadap masyarakat awam bagi penggunaan kemudahan pengkomputan dan Internet. Pengalaman projek di negara-negara lain menunjukkan yang ia dapat dilaksanakan dan diharapkan ini juga dapat dijayakan di Goa.

=== Bacaan lanjut ===
;Bahasa Inggeris

* The Goa Schools Computer Project website; disediakan di [http://www.gscp.org/ http://www.gscp.org/]; Internet; dicapai pada 7 November 2003.
* Martyris, Daryl, ‘Community – Government partnerships and open source technology for low cost IT access in India – A case study’, Julai 2003; disediakan di [http://www.developmentgateway.com/node/133831/sdm/blob?pid=5474 http://www.developmentgateway.com/node/133831/sdm/blob?pid=5474]; Internet; dicapai pada 7 November 2003.
* Noronha, Frederick, ‘Linux provides cheaper alternatives for schools in India’, 9 Januari 2002, Newsforge.com; disediakan di [http://www.newsforge.com/article.pl?sid=02/01/09/1252220 http://www.newsforge.com/article.pl?sid=02/01/09/1252220]; Internet; dicapai pada 7 November 2003.

[[Kategori:FOSS Pengenalan Am|Kajian Kes]]

[[en:FOSS A General Introduction/Case Studies]]</text>
      <sha1>69zz2zua54c7arr8flt56zon8wpkexf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Categories</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3676</id>
    <revision>
      <id>8939</id>
      <parentid>8875</parentid>
      <timestamp>2014-01-22T02:41:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>iw</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="477" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;
{{#if:{{{1|}}}|[[Kategori:{{{1}}}]]}}
{{#if:{{{2|}}}|[[Kategori:{{{2}}}]]}}
{{#if:{{{3|}}}|[[Kategori:{{{3}}}]]}}
{{#if:{{{4|}}}|[[Kategori:{{{4}}}]]}}
{{#if:{{{5|}}}|[[Kategori:{{{5}}}]]}}
{{#if:{{{6|}}}|[[Kategori:{{{6}}}]]}}
{{#if:{{{7|}}}|[[Kategori:{{{7}}}]]}}
{{#if:{{{8|}}}|[[Kategori:{{{8}}}]]}}
{{#if:{{{9|}}}|[[Kategori:{{{9}}}]]}}
{{#if:{{{10|}}}|[[Kategori:{{{10}}}]]}}
&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;
{{Pendokumenan}}
[[en:Template:Categories]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>8omw57319mvn9r55z03mmzieqpnnrb3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategori:FOSS Pengenalan Am</title>
    <ns>14</ns>
    <id>3677</id>
    <revision>
      <id>8999</id>
      <parentid>8879</parentid>
      <timestamp>2014-02-19T06:03:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kat iw</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="194" xml:space="preserve">Laman ini mengandungi bab dan rencana tentang buku [[FOSS Pengenalan Am]].

[[Kategori:Buku FOSS]]
[[Kategori:Buku APDIP]]
[[Kategori:Sumber terbuka]]
[[en:Category:FOSS A General Introduction]]</text>
      <sha1>5xsg7ky4k2j51xfqf1r34twj1urjqcf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Buku-Buku UNDP-APDIP/Nota Penterjemahan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3678</id>
    <revision>
      <id>9002</id>
      <parentid>8898</parentid>
      <timestamp>2014-02-19T06:12:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kemas</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1086" xml:space="preserve">;Perihal buku
:Buku-buku ini diterjemahkan daripada transkripsi buku-buku asal di Wikibooks bahasa Inggeris. Teks terjemahan ini juga diperiksa dengan teks buku asal yang terdapat di tapak web APDIP.  Penggunaan teks transkripsi disebabkan oleh format PDF teks asal yang menyukarkan penyalinan teks untuk penterjemahan.

;Istilah
:Terjemahan ini menterjemahkan istilah-istilah bahasa Inggeris seperti nama-nama organisasi, perisian, lesen, dan sebagainya, akan tetapi mengekalkan istilah dan nama singkatan Inggeris seperti UNDP, ICT, PC, IP dan lain-lain, yang dianggap sudah biasa dengan para pembaca. 

:Kadang kala istilah Inggeris diletakkan dalam kurungan selepas istilah Bahasa Melayu. Ini untuk membantu kefahaman istilah-istilah komputer oleh pembaca yang mungkin tidak biasa dengan istilah-istilah Bahasa Melayu.

;Petikan
:Petikan percakapan ataupun penulisan diterjemahkan dalam badan teks dan kata-kata asal diberikan dalam nota kaki.

;Pautan Wikipedia
:Teks juga mengandungi beberapa pautan ke rencana Wikipedia yang berkaitan.

[[Kategori:Buku APDIP|Nota Penterjemahan]]</text>
      <sha1>bo1p7ni4m1vahqn3kif5es6yjwzsf74</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>FOSS Pengenalan Am/Linux</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3679</id>
    <revision>
      <id>10559</id>
      <parentid>10558</parentid>
      <timestamp>2019-03-20T10:48:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>BRPever</username>
        <id>1993</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Membalikkan suntingan oleh [[Special:Contributions/123.136.111.22|123.136.111.22]] ([[User talk:123.136.111.22|Perbincangan]]) kepada versi terakhir oleh [[User:BRPever|BRPever]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7610" xml:space="preserve">{{FOSS Pengenalan Am}}

== Apakah Linux? ==
[[Fail:Linus Torvalds talking.jpeg|thumb|right|Linus Torvalds mencipta inti Linux.]]

Linux ialah ''buzzword'' FOSS yang paling kerap didengar dalam media massa hari ini.  Walaupun demikian, oleh sebab ia biasa digunakan, istilah Linux digunakan dengan maksud yang bertambah luas.  Amat penting yang takrif-takrif berlainan Linux difahami agar perbincangan tentang Perisian Bebas dan Sumber Terbuka (FOSS) dapat difahami.

=== Linux sebagai inti ===

Linux pada mulanya digunakan sebagai nama [[w:Linux (inti)|inti]] (''kernel'') yang dicipta Linux Torvalds. Inti ialah pusat kritikal sesebuah sistem pengendalian (OS) yang mengawal penggunaan CPU, pengurusan memori dan peranti-peranti perkakasan.  Ia juga menjadi pengantara buat komunikasi antara program-program berlainan yang terlaksana dalam sistem operasi.  Terdapat inti-inti FOSS yang lain, termasuk inti Mach yang menjadi teras beberapa edaran sistem  ''Berkeley Software Distribution'' (BSD).

Inti dapat saling bertukar mahupun kebolehan ini terhad.  Kebanyakan aplikasi FOSS akan berfungsi dengan inti Mach, Linux ataupun inti GNU Hurd yang masih eksperimen GNU Hurd tanpa banyak masalah.  Walau bagaimanapun, jenis inti banyak mempengaruhi prestasi dan platform perkakasan yang boleh melaksanakan sistem FOSS. Misalnya, inti kurang matang GNU Hurd hanya dapat berfungsi pada seni reka X86 (PC). Inti Linux sudah diport agar dapat berfungsi pada mana-mana bentuk seni reka komputer, temasuk PlayStation 2 &lt;ref&gt;“Linux for Playstation 2 Community” [laman rumah dalam talian]; disediakan di [http://playstation2-linux.com/ http://playstation2-linux.com/]; Internet; capaian 9 November 2003.&lt;/ref&gt;, komputer kerangka utama dan peranti terbenam.

=== Linux sebagai edaran ===

Cara penggunaan istilah Linux pada hari ini merujuk kepada [[w:Edaran Linux|edaran Linux]], yang merangkumi lebih daripada inti. Edaran Linux (kadang kala disebut edaran GNU/Linux bagi mengiktiraf sumbangan signifikan Projek GNU) mengandungi inti Linux yang berada pada terasnya dan semua komponen FOSS yang diperlukan untuk mewujudkan fungsian sistem operasi sepenuhnya.  Ini termasuk pustaka-pustaka sistem, antara muka pengguna grafik (GUI), pangkalan data, pelayan web, utiliti e-mel, dan lain-lain.  Komponen-komponen yang sama ini juga diketemui pada FOSS lain dan juga sistem-sistem operasi proprietari.  Sebagai contoh, XFree86 ialah GUI landasan lalai GUI buat Linux dan BSD.  XFree86 juga digunakan dalam sistem proprietari Unix seperti Solaris, HP-UX dan sistem AIX IBM.

Laporan-laporan yang menyatakan bahawa &quot;Munich Mungkin Memilih Linux Akhirnya&quot; &lt;ref group=nota&gt;Asal, &quot;Munich May Opt for Linux After All&quot;&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Proffitt, Brian, “Munich May Opt for Linux After All”, 26 Mei 2003, Linuxtoday.com [laman rumah dalam talian]; disediakan di [http://linuxtoday.com/infrastructure/2003052600126NWSWPB http://linuxtoday.com/infrastructure/2003052600126NWSWPB]; Internet; capaian 9 November 2003.&lt;/ref&gt; merujuk kepada edaran Linux, termasuk pemprosesan kata, pencetakan dan perisian e-mel. Walaupun inti Linux menyumbang kurang daripada 0.25 peratus (saiz fail dedua) edaran Linux, kefungsiannya amat kritikal sehinggakan seluruh edaran itu dipanggil Linux.

Tidak ada edaran Linux tunggal.  Sementara semua edaran mengandungi inti Linux secara terasnya, aplikasi-aplikasi FOSS yang dimuatkan dan konfigurasi yang disokong berlainan. Terdapat beberapa edaran komersial, pelbagai edaran percuma, dan banyak edaran istmewa yang disasarkan kepada keperluan-keperluan unik pengguna-pengguna berlainan.  Sementara kandungan FOSS edaran Linux berlainan kebanyakannya sama, edaran-edaran ini dioptimumkan untuk kegunaan berlainan, seperti pelayan atasan (''high-end server''), komputer meja mesra pengguna, malah juga sistem terbenam. Edaran penyetempatan yang paling minimum memuatkan fon, kaedah input dan terjemahan menu yang diperlukan untuk penggunaan perisian dalam bahasa serantau.

== Adakah Linux FOSS? ==

Inti Linux FOSS, dilesenkan di bawah ''GNU General Public License'' (&quot;Lesen Awam Am GNU&quot;). Walau bagaimanapun, edaran Linux berlainan mengandungi komponen yang berlainan, yang sebahagiannya bukan FOSS.  Misalnya, edaran Jerman, SUSE, menyertakan program pemasang YaST (''Yet another Setup Tool'') (&quot;Satu lagi Alat Pemasang&quot;) yang bukan FOSS.

Edaran Debian GNU/Linux&lt;ref&gt;“Debian GNU/Linux -- The Universal Operating System“ [laman rumah dalam talian]; disediakan di [http://www.debian.org http://www.debian.org]; Internet; capaian 9 November 2003. &lt;/ref&gt; merupakan satu-satunya daripada sebilangan kecil edaran yang komited untuk hanya memuatkan komponen FOSS (seperti ditakrifkan oleh ''Open Source Initiative'' (&quot;Inisiatif Sumber Terbuka&quot;) (OSI)) dalam edaran terasnya.

== Dari mana dapat kita peroleh Linux? ==

FOSS, dalam bentuk dedua dan format kod sumber, ialah percuma dan dapat dimuat turun daripada Internet. Inti Linux dapat dimuat turun daripada  http://www.kernel.org,  dan aplikasi-aplikasi lain daripada laman web masing-masing.  Walau bagaimanapun, kebanyakan pengguna biasanya mendapatkan edaran Linux. Berikut ialah jadual yang memaparkan edaran-edaran Linux yang popular:

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! colspan=2 | Edaran Linux Popular
|-
| Ubuntu
| http://www.ubuntu.com
|-
| Debian
| http://www.debian.org
|-
| Red Hat
| http://www.redhat.com
|-
| SuSe
| http://www.suse.com
|-
| Mandriva
| http://www.mandriva.com
|-
| Slackware
| http://www.slackware.com
|-
| TurboLinux
| http://www.turbolinux.com
|-
| Pardus Linux
| http://www.pardus.org.tr
|}

Kelebihan yang terdapat dengan edaran-edaran Linux adalah banyak.  Kelebihan yang paling utama Linux vendor berbanding Linux &quot;kodi&quot; ialah Linux vendor menjimatkan masa para pengguna:

# '''Masa muat turun:''' Sistem operasi Linux dan perisian-perisian bersangkutan melibatkan fail-fail besar dan masa muat turun yang lama. Modem 56kbps standard akan mengambil masa sekurang-kurangnya 45 hari untuk memuat turun struktur 3-cakera standard.  Vendor-vendor juga menyediakan perisian tergabung&amp;mdash;pelayar, aplikasi pelayan, set pejabat, dll&amp;mdash;yang melepaskan para pengguna daripada keperluan untuk mencari dan memuat turun pakej perisian secara individu.
# '''Masa pemasanagn dan pengkompilan:'''  Banyak pakej FOSS hanya dapat dimuat turun dalam bentuk kod sumber. Para pengguna perlu mengkompil dan memasang perisian sendiri, dengan anggapan bahawa mereka berkebolehan untuk melakukannya.  Dengan komputer yang perlahan, pengkompilan kod sumber boleh mengambil masa beberapa hari, malah ada yang mengambil masa berminggu.  Edaran Linux vendor sering menyediakan Linux yang sudah dikompil dan dipakej dengan sebuah sistem pemasangan yang mudah yang mengambil masa kurang dari sejam untuk dipasang pada komputer moden.
# '''Jaminan mutu:''' Vendor-vendor lazimnya melakukan pemeriksaan meluas untuk memastikan yang  semua komponen bekerja dengan baik sesama sendiri. Oleh sebab projek-projek FOSS dibangunkan bersendirian, memang ada kemungkinan yang perubahan pada sesuatu pakej akan lebih maju daripada sesebuah pakej yang lain. Para vendor menyelesaikan masalah kebergantungan untuk para pengguna, dan menyediakan sebuah pakej tersepadu yang bekerja &quot;sebaik keluar dari kotak&quot;.
# '''Masa pembelajaran:''' Para vendor menyediakan buku panduan dan menerbitkan bahan rujukan (untuk jualan) tentang produk-produk mereka, membuat Linux lebih senang dipelajari oleh pengguna biasa.

== Nota kaki ==
{{reflist|group = nota}}

==Rujukan==
&lt;references/&gt;

[[Kategori:FOSS Pengenalan Am|Linux]]

[[en:FOSS A General Introduction/Linux]]</text>
      <sha1>6e8pe5iwhyb6g29ftag6a5vo7zyjsuq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>FOSS Pengenalan Am/Mengapa FOSS?</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3681</id>
    <revision>
      <id>9038</id>
      <parentid>8915</parentid>
      <timestamp>2014-03-03T05:17:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kemas</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3868" xml:space="preserve">{{FOSS Pengenalan Am}}

&lt;blockquote&gt;
'''Andrew Leonard, &quot;Suara Alternatif: Bagaimana Mereka yang Miskin Teknologi Masih Dapat Menjadi Kaya Perisian&quot;'''&lt;ref&gt;Leonard, Andrew, “An Alternative Voice: How the Tech-Poor Can Still Be Software Rich”, 28 Jun 2001, The International Herald Tribune Online; disediakan di http://www.iht.com/cgi-bin/generic.cgi?template=articleprint.tmplh&amp;ArticleId=24330; Internet; capaian 7 November 2003.&lt;/ref&gt;
&lt;/blockquote&gt;

&lt;blockquote&gt;
''Perisian sumber terbuka sudah digelar bermacam-macam: sebuah pergerakan, sebuah ikut-ikutan, sebuah virus, sebuah konspirasi Komunis, malah juga jantung dan roh Internet. Akan tetapi satu perkara sering dilupakan: Perisian sumber terbuka juga merupakan sebuah wahana berkesan buat pemindahan kekayaan dari dunia perindustrian yang sudah maju ke dunia sedang membangun.''&lt;ref group=nota&gt;Asal, &quot;Open-source software has been called many things: a movement, a fad, a virus, a Communist conspiracy, even the heart and soul of the Internet. But one point is often overlooked: Open-source software is also a highly effective vehicle for the transfer of wealth from the industrialized world to developing countries.”&lt;/ref&gt;
&lt;/blockquote&gt;

== Adakah FOSS Bebas/Percuma? ==

Mitos popular yang menyelubungi Perisian Bebas dan Sumber Terbuka (FOSS) adalah ia sentiasa percuma&amp;dash;yakni, &quot;percuma&quot; (P: dalam bahasa Inggeris &quot;free&quot; membawa maksud &quot;percuma&quot; dan &quot;bebas&quot;).  Pada tahap tertentu, tanggapan ini betul.  Tidak ada aplikasi FOSS sejati yang memerlukan pembayaran lesen buat penggunaannya. Kebanyakan edaran Linux FOSS, Red Hat, SuSE, Debian, dll) dapat diperoleh percuma daripada Internet.  Atas asas kos pelesenan, aplikasi-aplikasi FOSS hampir setiap kali lebih murah daripada perisian proprietari.

Walau bagaimanapun, kos pelesenan bukan kos tunggal dalam pakej perisian ataupun infrastruktur. Kos kakitangan, perkakasan, kos kesempatan dan kos latihan juga perlu diambil kira.  Kos-kos ini, yang sering disebut Jumlah Pembelanjaan Pemilikan atau ''Total Cost of Ownership'' (TCO), memberikan gambaran yang paling jelas tentang penjimatan yang dapat diperoleh daripada penggunaan FOSS.&lt;ref&gt;Terdapat beberapa hujah yang kayu pengukur yang lebih sesuai ialah Pulangan Pelaburanon (''Return On Investment'', ROI). Walau bagaimanapun, terdapat hanya sedikit kajian tentang ROI untuk sistem-sistem FOSS, dan pengukuran ROI sama sukarnya dengan pengukuran TCO, malah berkemungkinan lebih sukar.  Satu rencana tentang ROI lawan TCO dapat dilayari di: http://InfoWorld.com/t/platforms/real-cost-switching-linux-544&lt;/ref&gt;

== Berapa besarkah penjimatan dengan FOSS? ==

Terdapat laporan baharu tentang penjimatan besar yang diraih hasil penggunaan FOSS, terutamanya daripada syarikat-syarikat gergasi yang memindahkan sistem-sistem dalaman kepada GNU/Linux. Intel dilaporkan mendapat penjimatan sebanyak AS$200 juta berikutan pemindahan daripa Unix kepada GNU/Linux, dan Amazon melaporkan penjimatan sebanyak AS$17 juta&lt;ref&gt;Shankland, Kane, Lemos, “How Linux saved Amazon Millions”, 30 Oktober 2001, Cnet News.com ; disediakan di http://archive.is/20130628220314/http://news.com.com/2100-1001-275155.html ; Internet; capaian 7 November 2003.&lt;/ref&gt; hasil daripada penggantian pelayan-pelayan kepada pelayan-pelayan GNU/Linux.  Institusi-institusi kewangan besar seperti Credit Suisse First Boston, Morgan Stanley, Goldman Sachs dan Charles Schwab sedang memindahkan sebilangan besar infrastruktur mereka kepada sistem-sistem FOSS untuk meraih penjimatan.&lt;ref&gt;Sisk, Michael, “Linux Woos Wall St.”, Ogos 2003, Bank Technology News; disediakan di http://www.americanbanker.com/btn/16_8/-203330-1.html ; Internet; capaian 7 November 2003.&lt;/ref&gt; 

== Nota ==
{{reflist|group=nota}}

== Rujukan ==
{{reflist}}

[[Kategori:FOSS Pengenalan Am|Mengapa FOSS?]]

[[en:FOSS A General Introduction/Why FOSS?]]</text>
      <sha1>knyet8tq04sj6o3n690hwkqtlw8havm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>FOSS Pengenalan Am/Lampiran Annex II: Lesen-Lesen Perisian</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3682</id>
    <revision>
      <id>9043</id>
      <parentid>8917</parentid>
      <timestamp>2014-03-08T04:35:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kemas</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4819" xml:space="preserve">{{FOSS Pengenalan Am}}

Berikut adalah senarai lesen perisian yang sering dijumpai, dibandingkan dengan [[:w:GPL|GPL]]:

Jadual diambil daripada: http://www.fsf.org/licensing/licenses/license-list.html

(P: Nama-nama asal lesen dikekalkan)

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! colspan=2 | Lesen Perisian Bebas yang Serasi GPL
|-
| The GNU General Public License, atau singkatannya, GNU GPL 
| http://www.fsf.org/licenses/gpl.html
|- 
| The GNU Lesser General Public License, atau singkatannya, GNU LGPL 
| http://www.fsf.org/copyleft/lesser.html
|- 
| Lesen untuk Guile
| -
|- 
| Lesen untuk unit-unit masa jalan pengkompil GNU Ada
| -
|- 
| The X11 license 
| http://www.x.org/terms.htm
|- 
| Expat license 
| http://www.jclark.com/xml/copying.txt
|- 
| Standard ML of New Jersey Copyright License 
| http://cm.bell-labs.com/cm/cs/what/smlnj/license.html
|- 
| Public Domain 
| -
|- 
| The Cryptix General License 
| http://www.cryptix.org/docs/license.html
|- 
| Lesen BSD yang diubah suai
| http://www.xfree86.org/3.3.6/COPYRIGHT2.html#5
|- 
| Lesen untuk ZLib
| http://www.gzip.org/zlib/zlib_license.html
|- 
| Lesen untuk iMatix Standard Function Library
| -
|- 
| The W3C Software Notice and License 
| http://www.w3.org/Consortium/Legal/copyright-software.html
|- 
| The Berkeley Database License
| http://www.sleepycat.com/license.net
|- 
| The OpenLDAP License, Version 2.7 
| http://www.openldap.org/software/release/license.html
|- 
| The License of Python 1.6a2 dan versi-versi awal 
| http://www.python.org/doc/Copyright.html
|- 
| The License of Python 2.0.1, 2.1.1, dan versi-versi baharu
| http://www.python.org/2.0.1/license.html
|- 
| The Perl License
| -
|- 
| The Clarified Artistic License 
| http://www.statistica.unimib.it/utenti/dellavedova/software/artistic2.html
|- 
| The Artistic License, 2.0 
| -
|- 
| The Zope Public License version 2.0 
| http://www.zope.org/Resources/ZPL  
|- 
| The Intel Open Source License (as published by OSI) 
| http://www.opensource.org/licenses/intel-open-source-license.html
|}

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! colspan=2 | Lesen Perisian Bebas, Tak Serasi GPL
|-
| The Arphic Public License 
| ftp://ftp.gnu.org/non-gnu/chinese-fonts-truetype/LICENSE
|-
| Lesen asal BSD
| http://www.xfree86.org/3.3.6/COPYRIGHT2.html#6
|-
| The Apache License, Version 1.0 
| http://www.apache.org/LICENSE-1.0
|-
| The Apache License, Version 1.1 
| http://www.apache.org/LICENSE-1.1
|-
| The Zope Public License version 1 
| http://www.zope.org/Resources/ZPL
|-
| Lesen untuk xinetd
| http://www.xinetd.org/license]
|-
| Lesen untuk Python 1.6b1 dan versi-versi susulan merangkumi 2.0 dan 2.1 
| http://www.handle.net/python_licenses/python1.6_9-5-00.html
|-
| Lesen lama OpenLDAP License, Version 2.3
| -
|-
| Lesen untuk Vim, Version 5.7 
| -
|-
| IBM Public License, Version 1.0 
| http://oss.software.ibm.com/developerworks/opensource/license10.html
|-
| Common Public License Version 0.5 
| http://www.eclipse.org/legal/cpl-v05.html
|-
| The Phorum License, Version 1.2 
| http://phorum.org/license.txt
|-
| The LaTeX Project Public License 
| -
|-
| The Mozilla Public License (MPL) 
| http://www.mozilla.org/MPL/MPL-1.1.html
|-
| The Netizen Open Source License (NOSL), Version 1.0
| http://bits.netizen.com.au/licenses/NOSL/nosl.txt
|-
| The Interbase Public License, Version 1.0 
|  http://www.borland.com/devsupport/interbase/opensource/IPL.html
|-
| The Sun Public License 
| http://www.netbeans.org/spl.html
|-
| The Netscape Public License (NPL) 
| http://www.mozilla.org/NPL/NPL-1.0.html
|-
| The Jabber Open Source License, Version 1.0 
| http://www.jabber.com/license/index.shtml
|-
| The Sun Industry Standards Source License 1.0 
| http://www.openoffice.org/licenses/sissl_license.html
|-
| The Q Public License (QPL), Version 1.0 
| http://www.trolltech.com/developer/licensing/qpl.html
|-
| The FreeType license 
| -
|-
| The PHP License, Version 2.02
| http://www.php.net/license/2_02.txt
|}

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! colspan=2 | Lesen Perisian Tak Bebas
|-
| Artistic License (Asal)
| http://www.perl.com/language/misc/Artistic.html
|-
| The Apple Public Source License (APSL) 
| http://www.publicsource.apple.com/apsl/
|-
| The Sun Community Source License
| -
|-
| The Plan 9 License
| -
|- 
| Open Public License 
| http://koala.ilog.fr/jackaroo/OPL_1_0.TXT
|- 
| The Utah Public License 
| -
|- 
| eCos Public License 
| -
|- 
| The Sun Solaris Source Code (Foundation Release) License, Version 1.1 
| -
|- 
| The YaST License
| -
|- 
| Lesen-lesen Daniel Bernstein
| -
|- 
| The &quot;Aladdin Free Public License&quot; 
| -
|- 
| The Scilab license 
| -
|- 
| The AT&amp;T Public License
| -
|- 
| The Jahia Community Source License 
| -
|}

[[Kategori:FOSS Pengenalan Am|Lampiran Annex II: Lesen-Lesen Perisian]]

[[en:FOSS A General Introduction/Annex II: Software Licenses]]</text>
      <sha1>5lb3646r095bzc5qorv56rcfyujyoyg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>FOSS Pengenalan Am/Cerita-Cerita Kejayaan FOSS</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3691</id>
    <revision>
      <id>9042</id>
      <parentid>9041</parentid>
      <timestamp>2014-03-08T04:32:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kemas</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8393" xml:space="preserve">{{FOSS Pengenalan Am}}

== Apa yang sedang dilakukan kerajaan-kerajaan dengan FOSS? ==

Kerajaan-kerajaan di seluruh dunia sudah mengambil tahu tentang Perisian Bebas dan Sumber Terbuka (FOSS) dan melancarkan inisiatif-inisiatif untuk meraih faedah daripadanya. Banyak daripada inisiatif-inisiatif ini masih berada pada tahap awal, akan tetapi terdapat trend ketara untuk memasukkan FOSS ke dalam dasar pembelian dan pembangunan.  Selain daripada sebilangan besar laporan dan kertas putih yang menyarankan penyelesaian FOSS, terdapat juga lebih kurang 70 buah cadangan undang-undang yang mewajibkan ataupun menggalakkan penggunaan FOSS yang dilaporkan di seluruh dunia.&lt;ref&gt;Miller, Robin, “Open Source: A Case For E-Government”, 21 Oktober 2002, Newsforge [laman rumah dalam talian]; disediakan di http://newsforge.com/newsforge/02/10/20/1746231.shtml?tid=4 ; Internet; capaian 8 November 2003.&lt;/ref&gt;. Terdapat sebilangan di tahap kebangsaan sementara kebanyakannya di tahap lebih rendah (negeri atau bandar). Berikut adalah tonjolan beberapa usaha dari seluruh dunia yang mendapat perhatian.

=== Eropah ===
Selain daripada menjadi tempat tinggal sebilangan ketara pembangun FOSS, Eropah juga merupakan wilayah yang memiliki minat kuat kerajaan terhadap FOSS.  Khususnya, Kesatuan Eropah, Jerman, Perancis dan United Kingdom menjadi perintis dalam pembangunan FOSS.

==== Kesatuan Eropah ====
Kesatuan Eropah telah mengeluarkan sebuah kertas kerja yang menekankan [[FOSS Standard Terbuka|Piawai Terbuka]] dan menggalakkan penggunaan FOSS apabila sesuai digunakan.  Kertas yang berjudul &quot;Menghubungkan Eropah: Pentingnya Saling Kendali untuk Perkhidmatan E-kerajaan&quot;&lt;ref group=nota&gt;Asal, &quot;Linking Up Europe: the Importance of Interoperability for E-government Services&quot;&lt;/ref&gt;,  tertumpu kepada penghubungan sistem-sistem e-kerajaan kebangsaan.  Ia juga mengkritik pembangunan masa lepas yang &quot;menghasilkan sistem maklumat yang tertutup, menegak, tak dapat skala dan sering proprietari&quot;,&lt;ref group=nota&gt;Asal, &quot;Resulted in closed, vertical, un-scalable and frequently proprietary information systems&quot;&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Williams, Peter, “Europe picks Penguin to link government IT”, 18 Julai 2003, VNUNet.com [laman rumah dalam talian]; disediakan di http://web.archive.org/web/20030724183521/http://www.vnunet.com/News/1142411 ; Internet; capaian 8 November 2003.&lt;/ref&gt;. Kertas ini dikeluarkan sebagai sebahagian daripada inisiatif eEurope.  Kesatuan Eropah juga sedang mewujudkan pusat kecekapan FOSS dan pendanaan pembangunan aplikasi-aplikasi berkaitan dengan kesihatan.&lt;ref&gt;Kable Report on Open Source Software – Sponsored by Sun Microsystems”, 17 Mac 2003, Kable Ltd.&lt;/ref&gt;.

==== Jerman ====
Jerman sedang melaksanakan beberapa inisiatif.  Bundestag (P: Parlimen) Jerman mengguna Linux untuk 150 buah pelayannya&lt;ref&gt;Najani, Niranjan, “Free as in Education”; boleh didapati di http://www.maailma.kaapeli.fi/FLOSSReport1.0.html ; Internet; dicapai pada 8 November 2003.&lt;/ref&gt;, sementara kota Munich merancang untuk memindahkan lebih daripada 14,000 buah PC meja kepada Linux, walaupun Microsoft memotong harga pada saat akhir&lt;ref&gt;“LinuxPR: Munich Goes with Open Source Software”, 28 Mei 2003, linuxtoday.com [laman rumah dalam talian]; disediakan di http://linuxtoday.com/infrastructure/2003052802126NWDTPB ; Internet; dicapai  8 November 2003.&lt;/ref&gt;.  Pasukan polis juga sedang memindahkan 11,000 pelanggan kepada Linux.  Yang menarik perhatian ialah harga tidak semestinya menjadi faktor setiap kali pemindahan besar-besaran kepada Linux dilakukan.  Menteri Dalam Negeri Jerman,  Otto Schilly, berkata, &quot;Kami sedang meningkatkan keselamatan komputer dengan mengelak monokultur, dan kami sedang mengurangkan kebergantungan terhadap pembekal tunggal&lt;/ref&gt;,ref group=nota&gt;Asal, &quot;We are raising [[w:Computer security|computer security]] by avoiding a [[w:monoculture|monoculture]], and we are lowering dependence on a single supplier&quot;&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;“IBM signs Linux deal with Germany”, 3 Jun 2002, BBC News; disediakan di http://news.bbc.co.uk/1/hi/business/2023127.stm ; Internet; capaian 8 November 2003.&lt;/ref&gt;. Bundestag memutuskan dalam tahun 2001 yang produk-produk FOSS harus digunakan jika kos dapat dikurangkan dengan penggunaan FOSS&lt;ref&gt;Ghosh, Krieger, Glott, Robles, “Free/Libre and Open Source Software: Survey and Study. Part 2B: Open Source Software in the Public Sector: Policy within the European Union”, Jun 2002; disediakan di http://www.infonomics.nl/FLOSS/report/FLOSSFinal_2b.pdf ; Internet; capaian 8 November 2003.&lt;/ref&gt;. Kementerian Kewangan memiliki sistem intranet berlandaskan Apache/[[../Linux]] yang menyokong 15,000 orang pengguna&lt;ref&gt;Kable Report on Open Source Software – Sponsored by Sun Microsystems”, 17 Mac 2003, Kable Ltd&lt;/ref&gt;.

==== Perancis ====
Badan yang diiktiraf rasmi, Agensi Teknologi Maklumat dan Komunikasi dalam Pentadbiran (''Agency for Technologies of Information and Communication in Administration'', ATICA) menyatakan bahawa sebahagian daripada misinya ialah, &quot;menggalakkan para pentadbir untuk mengguna perisian bebas dan piawai-piawai terbuka&quot;&lt;/&gt;&lt;ref group=nota&gt;Asal, &quot;to encourage administrations to use free software and open standards&quot;.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Najani, Niranjan, “Free as in Education”; disediakan di http://www.maailma.kaapeli.fi/FLOSSReport1.0.html ; Internet; capaian 8 November 2003.&lt;/ref&gt; Lembaga Kastam dan Percukaian Tak Langsung (''The Authority for Customs and Indirect Taxation'') juga sudah berpindah kepada Linux, dengan alasan keselamatan komputer &lt;ref&gt;Ghosh, Krieger, Glott, Robles, “Free/Libre and Open Source Software: Survey and Study. Part 2B: Open Source Software in the Public Sector: Policy within the European Union”, Jun 2002, [http://www.infonomics.nl/FLOSS/report/FLOSSFinal_2b.pdf http://www.infonomics.nl/FLOSS/report/FLOSSFinal_2b.pdf]; Internet; capaian 8 November 2003.&lt;/ref&gt;. Agensi e-kerajaan Perancis telahpun mewajibkan piawai terbuka untuk semua pentadbiran awam demi memastikan saling kendali penuh&lt;ref&gt;“Kable Report on Open Source Software – Sponsored by Sun Microsystems”, 17 Mac 2003, Kable Ltd.&lt;/ref&gt;.

==== United Kingdom ====
United Kingdom (UK) baharu sahaja mula menggubal dasar berkaitan dengan pembelian FOSS akan tetapi dasar-dasar yang sudahpun digubal kini memihak kepada FOSS. UK berhasrat untuk mengelak masalah terkunci (''lock-in'') dan telah mengeluarkan dasar untuk &quot;hanya menggunakan produk buat saling kendali yang menyokong piawai-piawai dan spesifikasi-spesifikasi terbuka dalam semua pembangunan IT yang mendatang&quot;&lt;ref group=nota&gt;Asal, &quot;and only use products for interoperability that support open standards and specifications in all future IT developments&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;“Open Source Software – use within UK Government”, UK Gov Talk, 15 Julai 2002; disediakan di http://www.govtalk.gov.uk/documents/oss_policydocument_2002-07-15.pdf ; Internet; capaian 8 November 2003.&lt;/ref&gt;. Satu daripada pengguna FOSS yang aktif ialah ''National Health Service'' (&quot;Perkhidmatan Kesihatan Kebangsaan&quot;), disebabkan separa oleh kemuflisan vendor perisian proprietari yang memaksa hospital untuk berpindah kepada Linux &lt;ref&gt;Ghosh, Krieger, Glott, Robles, “Free/Libre and Open Source Software: Survey and Study. Part 2B: Open Source Software in the Public Sector: Policy within the European Union”, June 2002; disediakan di [http://www.infonomics.nl/FLOSS/report/FLOSSFinal_2b.pdf http://www.infonomics.nl/FLOSS/report/FLOSSFinal_2b.pdf]; Internet; capaian 8 November 2003.&lt;/ref&gt;.

==== Finland ====
Memang kena yang tanah kelahiran pencipta Linux juga aktif dalam arena FOSS. Satu daripada inisiatif yang yang dikenali ramai ialah pemindahan perlahan-lahan kota Turku kepada Linux dan Open Office.  Semua sistem PC meja akan dipindahkan, dengan projek perintis sebanyak 200 buah komputer yang sedang berjalan sekarang.

Pentadbiran Negara Finland (''Finnish State Administration'')  juga dilaporkan sedang menimbang untuk mengganti semua PC meja miliknya dengan Linux, melibatkan sebanyak 147,000 buah komputer &lt;ref&gt;Najani, Niranjan, “Free as in Education”; disediakan di http://www.maailma.kaapeli.fi/FLOSSReport1.0.html ; Internet; capaian 8 November 2003.&lt;/ref&gt;.

== Nota ==
{{reflist|group=nota}}

== Rujukan ==
{{reflist}}

[[Kategori:FOSS Pengenalan Am|Cerita-Cerita Kejayaan FOSS]]
[[en:FOSS A General Introduction/FOSS Success Stories]]</text>
      <sha1>katbe2j1155u7o69j4imnpm7mx2oiwh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Rak perisian komputer</title>
    <ns>4</ns>
    <id>3695</id>
    <revision>
      <id>8936</id>
      <parentid>8934</parentid>
      <timestamp>2014-01-22T02:33:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kategori</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="368" xml:space="preserve">[[Wikibooks:Rak buku|Rak buku]] ini memuatkan topik-topik berkenaan perisian komputer.

* Linux
** [[Katedral dan Bazar]]
* FOSS
** [[Buku-Buku UNDP-APDIP]]

[[Kategori:Rak Wikibooks|Perisian komputer]]
[[Kategori:Perisian komputer| ]]

[[cy:Silff lyfrau:Meddalwedd gyfrifiadur]]
[[de:Regal:EDV]]
[[en:Wikibooks:Computer software bookshelf]]
[[he:מדף:מחשבים]]</text>
      <sha1>731dfyoe5dx4ih7pks5d220ipwy6zue</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>GFDL</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3696</id>
    <redirect title="Wikibooks:GFDL" />
    <revision>
      <id>8931</id>
      <timestamp>2014-01-22T02:22:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>Aurora telah memindahkan halaman [[GFDL]] ke [[Wikibooks:GFDL]]: teks</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="27" xml:space="preserve">#LENCONG [[Wikibooks:GFDL]]</text>
      <sha1>4nlnsbscdj89kg0abq4dkkoflo78mxh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Non-free media</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3697</id>
    <revision>
      <id>9481</id>
      <parentid>9361</parentid>
      <timestamp>2014-06-23T22:53:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>terjemah</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1206" xml:space="preserve">{{Imbox|type=license|image=[[Fail:NotCommons-emblem-copyrighted.svg|50px|Berhakcipta|link=]]|text='''{{{1|Karya}}} ini (atau bahagiannya) [[w:Hak cipta|berhakcipta]]{{#if:{{{2|}}}|&amp;nbsp;milik {{{2|}}}}}'''.&lt;br&gt;Pemuat naik {{{1|karya}}} ini dan orang yang menggunakannya dalam buku, dengan ini menegaskan penggunaan karya ini layak sebagai kegunaan wajar menurut '''[[w:Undang-undang hak cipta Amerika Syarikat|undang-undang hak cipta Amerika Syarikat]]''' dan mengikut kriteria lebih ketat '''[[Wikibooks:Media#Kegunaan wajar|dasar media tidak bebas]]''' Wikibooks. '''Sebarang penggunaan lain karya ini di luar Wikibooks, mungkin merupakan [[w:Cetak rompak|pelanggaran hak cipta]]'''{{#if:{{{note|}}}|&lt;br/&gt;{{{note}}}}}{{#if:{{{source|}}}|&lt;br/&gt;Pemuat naik mendapat {{{1|karya}}} ini daripada {{{source}}}.}}
---- 
'''Kepada pemuat naik''': sila tambah {{tl|non-free use rationale}} terperinci bagi kegunaan karya ini, seperti mana ditunjukkan di [[:en:Wikibooks:Templates/Files|Wikibooks Inggeris]], serta '''sumber''' karya dan maklumat hak cipta menggunakan {{tl|information}}.
}}[[Kategori:Media tidak bebas]]&lt;noinclude&gt;
[[Kategori:Templat meta|{{PAGENAME}}]]
[[en:Template:Non-free media]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>rvs6c84k0hvxdo4amzudqfeqa355gdg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:!</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3698</id>
    <revision>
      <id>8954</id>
      <parentid>8953</parentid>
      <timestamp>2014-01-29T04:32:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Melindungi &quot;[[Templat:!]]&quot;: Laman yang terlalu ramai pelawat: Templat risiko tinggi ([Sunting=Benarkan pengguna yang diautosahkan sahaja] (tak terbatas) [Pindahkan=Benarkan pengguna yang diautosahkan sahaja] (tak terbatas))</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="56" xml:space="preserve">|&lt;noinclude&gt;
[[en:Template:!]]
[[ko:틀:!]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>gbix7xlju4x7aksrjn5ufgpa2sz2zr7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Kedai Kopi/Arkib 2013</title>
    <ns>4</ns>
    <id>3701</id>
    <revision>
      <id>10220</id>
      <parentid>8991</parentid>
      <timestamp>2015-11-24T08:11:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>/* Call for comments on draft trademark policy */ arkib</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="70257" xml:space="preserve">{{Arkib|Wikibooks:Kedai Kopi}}
== Be a Wikimedia fundraising &quot;User Experience&quot; volunteer! ==
Thank you to everyone who volunteered last year on the Wikimedia fundraising 'User Experience' project. We have talked to many different people in different countries and their feedback has helped us immensely in restructuring our pages. If you haven't heard of it yet, the 'User Experience' project has the goal of understanding the donation experience in different countries (outside the USA) and enhancing the localization of our donation pages. 

I am (still) searching for volunteers to spend some time on a Skype chat with me, reviewing their own country's donation pages. It will be done on a 'usability' format (I will ask you to read the text and go through the donation flow) and will be asking your feedback in the meanwhile. 

The only pre-requisite is for the volunteer to actually live in the country and to have access to at least one donation method that we offer for that country (mainly credit/debit card, but also real time banking like IDEAL, E-wallets, etc...) so we can do a live test and see if the donation goes through. **All volunteers will be reimbursed of the donations that eventually succeed (and they will be very low amounts, like 1-2 dollars)**

By helping us you are actually helping thousands of people to support our mission of free knowledge across the world. If you are interested (or know of anyone who could be) please email ppena@wikimedia.org. All countries needed (excepting USA)!!

Thanks!

[[m:User:Ppena (WMF)|Pats Pena]]&lt;br/&gt;
Global Fundraising Operations Manager, Wikimedia Foundation

: Sent using [[m:Global message delivery|Global message delivery]], 21:08, 8 Januari 2013 (UTC)
&lt;!-- EdwardsBot 331 --&gt;

== Wikimedia sites to move to primary data center in Ashburn, Virginia. Read-only mode expected. ==
(Apologies if this message isn't in your language.) Next week, the Wikimedia Foundation will transition its main technical operations to a new data center in Ashburn, Virginia, USA. This is intended to improve the technical performance and reliability of all Wikimedia sites, including this wiki. There will be some times when the site will be in read-only mode, and there may be full outages; the current target windows for the migration are January 22nd, 23rd and 24th, 2013, from 17:00 to 01:00 UTC (see [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?msg=Wikimedia+data+center+migration&amp;iso=20130122T17&amp;ah=8 other timezones] on timeanddate.com). More information is available [https://blog.wikimedia.org/2013/01/19/wikimedia-sites-move-to-primary-data-center-in-ashburn-virginia/ in the full announcement].

If you would like to stay informed of future technical upgrades, consider [[m:Tech/Ambassadors|becoming a Tech ambassador]] and [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikitech-ambassadors joining the ambassadors mailing list]. You will be able to help your fellow Wikimedians have a voice in technical discussions and be notified of important decisions.

Thank you for your help and your understanding.

[[:m:user:guillom|Guillaume Paumier]], via the [[:m:Global message delivery|Global message delivery system]] &lt;small&gt;([[:m:Distribution list/Global message delivery|wrong page? You can fix it.]])&lt;/small&gt;. 15:31, 19 Januari 2013 (UTC)
&lt;!-- EdwardsBot 0338 --&gt;

== Help turn ideas into grants in the new IdeaLab ==
&lt;div class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
[[File:Wikimedia_Foundation_RGB_logo_with_text.svg|80px|right]]
''I apologize if this message is not in your language. Please help translate it.''

*Do you have an idea for a project to improve this community or website?
*Do you think you could complete your idea if only you had some funding?
*Do you want to help other people turn their ideas into project plans or grant proposals?

Please join us in the [[m:Grants:IdeaLab|IdeaLab]], an incubator for project ideas and Individual Engagement Grant proposals.

The Wikimedia Foundation is seeking new ideas and proposals for Individual Engagement Grants. These grants fund individuals or small groups to complete projects that help improve this community. If interested, please submit a completed proposal by February 15, 2013. Please visit https://meta.wikimedia.org/wiki/Grants:IEG for more information.

Thanks!  --[[m:User:Sbouterse (WMF)|Siko Bouterse, Head of Individual Engagement Grants, Wikimedia Foundation]] 20:40, 30 Januari 2013 (UTC)

&lt;small&gt;Distributed via [[m:Global message delivery|Global message delivery]]. (Wrong page? [[m:Distribution list/Global message delivery|Correct it here]].)&lt;/small&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;!-- EdwardsBot 0344 --&gt;

== Convert complex templates to Lua to make them faster and more powerful ==
&lt;small&gt;(Please consider translating this message for the benefit of your fellow Wikimedians)&lt;/small&gt;

Greetings. As you might have seen on the [https://blog.wikimedia.org/2013/03/11/lua-templates-faster-more-flexible-pages/ Wikimedia tech blog] or the [http://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-ambassadors/2013-March/000171.html tech ambassadors list], a new functionality called &quot;Lua&quot; is being enabled on all Wikimedia sites today. [[mw:Lua|Lua]] is a scripting language that enables you to write faster and more powerful MediaWiki templates.

If you have questions about how to convert existing templates to Lua (or how to create new ones), we'll be holding two support sessions on IRC next week: [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=02&amp;min=00&amp;sec=0&amp;day=20&amp;month=03&amp;year=2013 one on Wednesday] (for Oceania, Asia &amp; America) and [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=18&amp;min=00&amp;sec=0&amp;day=22&amp;month=03&amp;year=2013 one on Friday] (for Europe, Africa &amp; America); see [[m:IRC office hours]] for the details. If you can't make it, you can also get help at [[mw:Talk:Lua scripting]].

If you'd like to learn about this kind of events earlier in advance, consider becoming a [[m:Tech/Ambassadors|Tech ambassador]] by subscribing to the [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikitech-ambassadors mailing list]. You will also be able to help your fellow Wikimedians have a voice in technical discussions and be notified of important decisions.

[[:m:user:guillom|Guillaume Paumier]], via the [[:m:Global message delivery|Global message delivery system]]. 20:10, 13 Mac 2013 (UTC) &lt;small&gt;([[:m:Distribution list/Global message delivery|wrong page? You can fix it.]])&lt;/small&gt;
&lt;!-- EdwardsBot 0379 --&gt;

:Kalau ada orang boleh buat/terjemah tutorial Lua di sini memang bagus. Kita dah ada JavaScript dan Python kan, jadi Lua pula. [[Pengguna:Aurora|...Aurora...]] ([[Perbincangan pengguna:Aurora|bincang]]) 02:06, 20 Mac 2013 (UTC)

== Gaya untuk kod sumber ==
Buat masa ini, kod sumber dipaparkan menggunakan fon yang kecil. Saya mohon penyelia mengubah gayanya kepada fon yang lagi besar. --[[Pengguna:Kurniasan|Kurniasan]] ([[Perbincangan pengguna:Kurniasan|bincang]]) 11:24, 9 April 2013 (UTC)
:Kurniasan, saiz fon telah di hardcoded kpd 14px. Harap saiz ini OK buat anda. [[Pengguna:Algazel|&lt;tt&gt;--Algazel&lt;/tt&gt;]] &lt;sup&gt;[[Perbincangan pengguna:Algazel|&lt;tt&gt;(bincang)&lt;/tt&gt;]]&lt;/sup&gt; 23:58, 9 April 2013 (UTC)

== [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders|Request for comment on inactive administrators]] ==
&lt;small&gt;(Please consider translating this message for the benefit of your fellow Wikimedians. Please also consider translating [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Summary|the proposal]].)&lt;/small&gt;

&lt;small&gt;[[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message|Read this message in English]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/ast|Lleer esti mensaxe n'asturianu]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/bn|বাংলায় এই বার্তাটি পড়ুন]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/ca|Llegiu aquest missatge en català]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/da|Læs denne besked på dansk]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/de|Lies diese Nachricht auf Deutsch]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/egl|Leś cal mesag' chè in Emiliàn]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/es|Leer este mensaje en español]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/fi|Lue tämä viesti suomeksi]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/fr|Lire ce message en français]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/gl|Ler esta mensaxe en galego]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/hi|हिन्दी]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/hr|Pročitajte ovu poruku na hrvatskom]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/id|Baca pesan ini dalam Bahasa Indonesia]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/it|Leggi questo messaggio in italiano]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/kn|ಈ ಸಂದೇಶವನ್ನು ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಓದಿ]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/mt|Aqra dan il-messaġġ bil-Malti]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/nb|norsk (bokmål)]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/nl|Lees dit bericht in het Nederlands]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/pl|Przeczytaj tę wiadomość po polsku]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/ro|Citiți acest mesaj în română]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/ru|Прочитать это сообщение на русском]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/so|Farriintaan ku aqri Af-Soomaali]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/sr|Pročitaj ovu poruku na srpskom (Прочитај ову поруку на српском)]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/th|อ่านข้อความนี้ในภาษาไทย]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/uk|Прочитати це повідомлення українською мовою]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/vi|Đọc thông báo bằng tiếng Việt]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/zh|使用中文阅读本信息。]]&lt;/small&gt;

Hello!

There is [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders|a new request for comment]] on Meta-Wiki concerning the removal of administrative rights from long-term inactive Wikimedians. Generally, this proposal from stewards would apply to wikis without an administrators' review process.

We are also compiling a [[m:Talk:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders|list of projects]] with procedures for removing inactive administrators on the talk page of the request for comment. Feel free to add your project(s) to the list if you have a policy on administrator inactivity.

All input is appreciated. The discussion may close as soon as 21 May 2013 (2013-05-21), but this will be extended if needed.

Thanks, [[m:User:Billinghurst|Billinghurst]] &lt;small&gt;(thanks to all the [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message|translators]]!)&lt;/small&gt; 05:02, 24 April 2013 (UTC)
:&lt;small&gt;Distributed via [[m:Global message delivery|Global message delivery]] (Wrong page? [[m:Distribution list/Global message delivery|You can fix it]].)&lt;/small&gt;
&lt;!-- EdwardsBot 0430 --&gt;

::Usul ini akan memberi kesan kepada BukuWiki. Sesiapa yg ingin memberi komen/undi, anda ada masa sehingga 21 Mei. [[Pengguna:Aurora|...Aurora...]] ([[Perbincangan pengguna:Aurora|bincang]]) 03:01, 8 Mei 2013 (UTC)

== [en] Change to wiki account system and account renaming ==
&lt;div class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
Some accounts will soon be renamed due to a technical change that the developer team at Wikimedia are making. [[m:Single User Login finalisation announcement|More details on Meta]].

&lt;small&gt;(Distributed via [[m:global message delivery|global message delivery]] 03:56, 30 April 2013 (UTC). Wrong page? [[m:Distribution list/Global message delivery|Correct it here]].)&lt;/small&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;!-- EdwardsBot 0437 --&gt;

:Secara ringkasnya, mulai 27 Mei nanti ada akaun yg terpaksa tukar nama sebab sama dengan nama akaun di projek lain. [[Pengguna:Aurora|...Aurora...]] ([[Perbincangan pengguna:Aurora|bincang]]) 03:02, 8 Mei 2013 (UTC)

== [en] Change to section edit links ==
&lt;div class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
The default position of the &quot;edit&quot; link in page section headers is going to change soon. The &quot;edit&quot; link will be positioned adjacent to the page header text rather than floating opposite it.

Section edit links will be to the immediate right of section titles, instead of on the far right. If you're an editor of one of the wikis which already implemented this change, nothing will substantially change for you; however, scripts and gadgets depending on the previous implementation of section edit links will have to be adjusted to continue working; however, nothing else should break even if they are not updated in time.

[[m:Change to section edit links|Detailed information and a timeline]] is available on meta.

Ideas to do this all the way to 2009 at least. It is often difficult to track which of several potential section edit links on the far right is associated with the correct section, and many readers and anonymous or new editors may even be failing to notice section edit links at all, since they read section titles, which are far away from the links.

&lt;small&gt;(Distributed via [[m:global message delivery|global message delivery]] 18:46, 30 April 2013 (UTC). Wrong page? [[m:Distribution list/Global message delivery|Correct it here]].)&lt;/small&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;!-- EdwardsBot 0438 --&gt;

:Nampaknya dah pun berlaku. [[Pengguna:Aurora|...Aurora...]] ([[Perbincangan pengguna:Aurora|bincang]]) 03:03, 8 Mei 2013 (UTC)

== Tech newsletter: Subscribe to receive the next editions ==
&lt;div style=&quot;width:auto; padding: 1em; background:#fdf6e3;&quot; class=&quot;plainlinks&quot; &gt;&lt;big&gt;Latest '''[[m:Tech/News|&lt;span style=&quot;color:#268bd2;&quot;&gt;Tech news&lt;/span&gt;]]''' from the Wikimedia technical community.&lt;/big&gt; ''Please inform other users about these changes.''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;width:auto; padding: 1em; border: 2px solid #fdf6e3;&quot; class=&quot;plainlinks&quot; &gt;
;Recent software changes: ''(Not all changes will affect you.)''

* The latest version of MediaWiki (version [[mw:MediaWiki 1.22/wmf4|1.22/wmf4]]) was added to non-Wikipedia wikis on May 13, and to the English Wikipedia (with a Wikidata software update) on May 20. It will be updated on all other Wikipedia sites on May 22. [https://gerrit.wikimedia.org/r/gitweb?p=operations/mediawiki-config.git;a=commitdiff;h=ed976cf0c14fa3632fd10d9300bb646bfd6fe751;hp=c6c7bb1e5caaddf7325de9eef0e7bf85bcf5cc35] [http://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2013-May/069458.html]
* A software update will perhaps result in temporary issues with images. Please [[m:Tech/Ambassadors|report any problems]] you notice. [http://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2013-May/069458.html]
* MediaWiki recognizes links in twelve new [[:w:en:URI scheme|schemes]]. Users can now link to [[:w:en:SSH|SSH]], [[:w:en:XMPP|XMPP]] and [[:w:en:Bitcoin|Bitcoin]] directly from wikicode. [https://gerrit.wikimedia.org/r/gitweb?p=mediawiki/core.git;a=commitdiff;h=a89d623302b5027dbb2d06941a22372948757685]
* VisualEditor was added to [[bugzilla:48430|all content namespaces]] on mediawiki.org on May 20. [http://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2013-May/069458.html]
* A new extension (&quot;TemplateData&quot;) was added to all Wikipedia sites on May 20. It will allow a future version of VisualEditor to [[bugzilla:44444|edit templates]]. [http://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2013-May/069458.html]
* New sites: [[:voy:el:|Greek Wikivoyage]] and [[:wikt:vec:|Venetian Wiktionary]] joined the Wikimedia family last week; the total number of project wikis is now 794. [https://gerrit.wikimedia.org/r/gitweb?p=operations/mediawiki-config.git;a=commit;h=5d7536b403730bb502580e21243f923c3b79da0e] [https://gerrit.wikimedia.org/r/gitweb?p=operations/mediawiki-config.git;a=commit;h=43c9eebdfc976333be5c890439ba1fae3bef46f7]
* The logo of 18 Wikipedias was changed to [[w:en:Wikipedia:Wikipedia_logos#The_May_2010_logo|version 2.0]] in a [http://lists.wikimedia.org/pipermail/wikimedia-l/2013-May/125999.html third group of updates]. [https://gerrit.wikimedia.org/r/gitweb?p=operations/mediawiki-config.git;a=commitdiff;h=4688adbe467440eea318eecf04839fdd9ffa0565] 
* The [[:commons:Special:UploadWizard|UploadWizard]] on Commons now shows links to the old upload form in 55 languages ([[:bugzilla:33513|bug 33513]]). [https://gerrit.wikimedia.org/r/gitweb?p=operations/mediawiki-config.git;a=commit;h=4197fa18a22660296d0e5b84820d5ebb4cef46d4]

;Future software changes:
* The next version of MediaWiki (version 1.22/wmf5) will be added to Wikimedia sites starting on May 27. [http://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2013-May/069458.html]
* An updated version of [[mw:Echo (Notifications)|Notifications]], with new features and fewer bugs, will be added to the English Wikipedia on May 23. [http://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2013-May/069458.html]
* The [[m:Special:MyLanguage/Single User Login finalisation announcement|final version]] of the &quot;single user login&quot; (which allows people to use the same username on different Wikimedia wikis) is moved to August 2013. The software will [http://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-ambassadors/2013-April/000217.html automatically rename] some usernames. [http://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-ambassadors/2013-May/000233.html]
* A [[m:Special:MyLanguage/Flow|new discussion system]] for MediaWiki, called &quot;Flow&quot;, is under development. Wikimedia designers need your help to inform other users, [http://unicorn.wmflabs.org/flow/ test the prototype] and discuss the interface. [http://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2013-May/069433.html].
* The Wikimedia Foundation is hiring people to act as links between software developers and users for VisualEditor. [http://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-ambassadors/2013-May/000245.html]
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;font-size:90%; font-style:italic; background:#fdf6e3; padding:1em;&quot;&gt;'''[[m:Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Tech/Ambassadors|tech ambassadors]] and posted by [[m:Global message delivery|Global message delivery]] • [[m:Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Tech/News/2013/21|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Unsubscribe]] • 20:57, 20 Mei 2013 (UTC)
&lt;/div&gt;

&lt;div style=&quot;float:left; background:#eee8d5; border: .2em solid #dc322f; border-left: .7em solid #dc322f; padding: 1em; &quot;&gt;&lt;span style=&quot;color:#dc322f;font-weight:bold;&quot;&gt;Important note:&lt;/span&gt; This is the first edition of the [[m:Tech/News|Tech News]] weekly summaries, which help you monitor recent software changes likely to impact you and your fellow Wikimedians.

'''If you want to continue to receive the next issues every week''', please '''[[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|subscribe to the newsletter]]'''. You can  subscribe your personal talk page and a community page like this one. The newsletter can be [[m:Tech/News/2013/21|translated into your language]].

You can also [[m:Tech/Ambassadors|become a tech ambassador]], [[m:Tech/News|help us write the next newsletter]] and [[m:Talk:Tech/News|tell us what to improve]]. Your feedback is greatly appreciated. [[m:user:guillom|guillom]] 20:57, 20 Mei 2013 (UTC)&lt;/div&gt;
&lt;!-- EdwardsBot 0455 --&gt;

== Tumpuan Utama Wikimedia, April 2013 ==
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;''[[m:Wikimedia Highlights|Tumpuan Utama]] dari '''[[m:Wikimedia Foundation Report, April 2013|Laporan Yayasan Wikimedia]]''' dan '''[[mw:Wikimedia engineering report/2013/April|laporan kejuruteraan Wikimedia]]''' untuk Julai 2012, dengan pemilihan beberapa '''peristiwa daripada gerakan Wikimedia''' yang penting.''&lt;/div&gt;[[File:Wikimedia_Foundation_RGB_logo_with_text.svg|80px|right]]
*[[m:Wikimedia_Highlights,_April_2013/ms#Tumpuan utama Yayasan Wikimedia|Tumpuan utama Yayasan Wikimedia]]
**[[m:Wikimedia_Highlights,_April_2013/ms#Sistem pembeeritahuan baru dilancarkan di Wikipedia Bahasa Inggeris|Sistem pembeeritahuan baru dilancarkan di Wikipedia Bahasa Inggeris]]
**[[m:Wikimedia_Highlights,_April_2013/ms#Kandungan Wikidata kini boleh digunakan pada semua Wikipedia|Kandungan Wikidata kini boleh digunakan pada semua Wikipedia]]
**[[m:Wikimedia_Highlights,_April_2013/ms#Wikimedia Commons mengumumkan aplikasi untuk IOS dan Android|Wikimedia Commons mengumumkan aplikasi untuk IOS dan Android]]
**[[m:Wikimedia_Highlights,_April_2013/ms#Jawatankuasa Penghebahan Dana (FDC) menerbitkan cadangan-cadangannya untuk $1.2 juta|Jawatankuasa Penghebahan Dana (FDC) menerbitkan cadangan-cadangannya untuk $1.2 juta]]
**[[m:Wikimedia_Highlights,_April_2013/ms#Garis panduan konflik kepentingan baru|Garis panduan konflik kepentingan baru]]
*[[m:Wikimedia_Highlights,_April_2013/ms#Data dan Trend|Data dan Trend]]
*[[m:Wikimedia_Highlights,_April_2013/ms#Kewangan|Kewangan]]
*[[m:Wikimedia_Highlights,_April_2013/ms#Sorotan pergerakan lain|Sorotan pergerakan lain]]
**[[m:Wikimedia_Highlights,_April_2013/ms#Cabang acara persidangan dan GLAM-Wiki|Cabang acara persidangan dan GLAM-Wiki]]
**[[m:Wikimedia_Highlights,_April_2013/ms#Pelajar mencipta kamus atas talian Arab-Serbia pertama|Pelajar mencipta kamus atas talian Arab-Serbia pertama]]
**[[m:Wikimedia_Highlights,_April_2013/ms#&quot;Wiki Loves Sound&quot; memperkaya Wikipedia dengan rakaman audio|&quot;Wiki Loves Sound&quot; memperkaya Wikipedia dengan rakaman audio]]
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;'''[[m:Wikimedia Highlights|About]]''' &amp;middot; [[m:Global message delivery/Targets/Wikimedia Highlights|Subscribe]] &amp;middot; &lt;small&gt;Distributed via [[m:Global message delivery|Global message delivery]] (wrong page? [[m:Distribution list/Global message delivery|Correct it here]])&lt;/small&gt;, 05:05, 27 Mei 2013 (UTC)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- EdwardsBot 0461 --&gt;

== Trademark discussion ==
Hi, apologies for posting this in English, but I wanted to alert your community to a discussion on Meta about potential changes to the Wikimedia Trademark Policy. Please translate this statement if you can. We hope that you will all participate in the discussion; we also welcome translations of the legal team’s statement into as many languages as possible and encourage you to voice your thoughts there. Please see the [[:m:Trademark practices discussion|Trademark practices discussion (on Meta-Wiki)]] for more information. Thank you! --[[:m:User:Mdennis_(WMF)|Mdennis (WMF)]] ([[:m:User talk:Mdennis_(WMF)|talk]])
&lt;!-- EdwardsBot 0473 --&gt;

== [[:m:Requests_for_comment/X!'s_Edit_Counter|X!'s Edit Counter]] ==
&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;small&gt;(Sorry for writing in English. You can [[:m:Special:MyLanguage/Requests_for_comment/X!%27s_Edit_Counter/Summary|translate the proposal]].)&lt;/small&gt;

Should [[tools:~tparis/pcount|X!'s edit counter]] retain the opt-in requirement? Your input is strongly encouraged. [[:m:Requests_for_comment/X!'s_Edit_Counter|Voice your input here]].—[[:m:w:User:Cyberpower678|&lt;span style=&quot;color:green;font-family:Neuropol&quot;&gt;cyberpower]] [[:m:w:User talk:Cyberpower678|&lt;sup style=&quot;color:purple;font-family:arnprior&quot;&gt;Chat]]&lt;sub style=&quot;margin-left:-4.4ex;color:purple;font-family:arnprior&quot;&gt;Automation&lt;/sub&gt; 04:47, 23 Jun 2013 (UTC)
:&lt;small&gt;Distributed via [[:m:Global message delivery|Global message delivery]]. (Wrong page? [[:m:Distribution list/Global message delivery|Fix here]].)&lt;/small&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;!-- EdwardsBot 0505 --&gt;

== Universal Language Selector will be enabled on 2013-07-09 ==
&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
On July 9, 2013, [[mw:Universal Language Selector|Universal Language Selector]] (ULS) will be enabled on this wiki. The ULS provides a flexible way to configure and deliver language settings like interface language, fonts, and input methods (keyboard mappings). Making it available here is the last phase of making ULS available on all Wikimedia wikis.

Please read the announcement on [[m:Announcement Universal Language Selector|Meta-Wiki]] for more information. [[m:User_talk:Siebrand|Siebrand]] 12:45, 4 Julai 2013 (UTC) &lt;small&gt;(via [[m:Global message delivery|Global message delivery]]).&lt;/small&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;!-- EdwardsBot 0515 --&gt;

== Pywikipedia is migrating to git ==
Hello, Sorry for English but It's very important for bot operators so I hope someone translates this.
[[mw:PWB|Pywikipedia]] is migrating to Git so after July 26, SVN checkouts won't be updated If you're using Pywikipedia you have to switch to git, otherwise you will use out-dated framework and your bot might not work properly. There is a [[mw:Manual:Pywikipediabot/Gerrit|manual]] for doing that and a [https://blog.wikimedia.org/2013/07/23/pywikipediabot-moving-to-git-on-july-26/ blog post] explaining about this change in non-technical language. If you have question feel free to ask in [[mw:Manual talk:Pywikipediabot/Gerrit]], [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/pywikipedia-l mailing list], or in the [irc://irc.freenode.net/#pywikipediabot IRC channel]. Best [[mw:User:Ladsgroup|Amir]] &lt;small&gt;(via [[m:Global message delivery|Global message delivery]]).&lt;/small&gt; 13:33, 23 Julai 2013 (UTC)
&lt;!-- EdwardsBot 0534 --&gt;

== HTTPS for users with an account ==
Greetings. Starting on August 21 (tomorrow), all users with an account will be using [[m:w:en:HTTPS|HTTPS]] to access Wikimedia sites. HTTPS brings better security and improves your privacy. More information is available at [[m:HTTPS]].

If HTTPS causes problems for you, tell us [https://bugzilla.wikimedia.org on bugzilla], [[m:IRC|on IRC]] (in the &lt;code&gt;#wikimedia-operations&lt;/code&gt; channel) or [[m:Talk:HTTPS|on meta]]. If you can't use the other methods, you can also send an e-mail to &lt;code&gt;https@wikimedia.org&lt;/code&gt;.

[[m:User:Greg (WMF)|Greg Grossmeier]] &lt;small&gt;(via the [[m:Global message delivery|Global message delivery]] system)&lt;/small&gt;. 19:27, 20 Ogos 2013 (UTC) &lt;small&gt;(wrong page? [[m:Distribution list/Global message delivery|You can fix it.]])&lt;/small&gt;
&lt;!-- EdwardsBot 0560 --&gt;
:Nampaknya ditangguhkan ke 28 Ogos. [[Pengguna:Aurora|...Aurora...]] ([[Perbincangan pengguna:Aurora|bincang]]) 02:33, 23 Ogos 2013 (UTC)

== [[:m:Community Logo/Request for consultation|Request for consultation on community logo]] ==
&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;

[[File:Wikimedia Community Logo.svg|thumb|Request for consultation on this community logo]]

First, I’d like to apologize for the English. If you can, please help to translate this for other members of your community.

The legal team at the Wikimedia Foundation would greatly appreciate your input on the best way to manage the &quot;community logo&quot; (pictured here) to best balance protection of the projects with community support. Accordingly, they have created a “request for consultation” on Meta where they set out briefly some of the issues to be considered and the options that they perceive. [[:m:Community Logo/Request for consultation|Your input would be invaluable]] in helping guide them in how best to serve our mission.

Thank you! --[[m:User:Mdennis|Mdennis]] ([[m:User talk:Mdennis|talk]]) &lt;small&gt;(via the [[m:Global message delivery|Global message delivery]] system)&lt;/small&gt;. 02:54, 24 September 2013 (UTC) &lt;small&gt;(wrong page? [[m:Distribution list/Global message delivery|You can fix it.]])&lt;/small&gt;

&lt;/div&gt;
&lt;!-- EdwardsBot 0590 --&gt;

== [[mw:Echo|Notifications]] ==
[[File:Notifications-Flyout-Screenshot-08-10-2013-Cropped.png|thumb|300px|Notifications inform you of new activity that affects you -- and let you take quick action.]]
''(This message is in English, please translate as needed)''

Greetings!  

[[mw:Echo|Notifications]] will inform users about new activity that affects them on this wiki in a unified way: for example, this new tool will let you know when you have new talk page messages, edit reverts, mentions or links -- and is designed to augment (rather than replace) the watchlist. The Wikimedia Foundation's editor engagement team developed this tool (code-named 'Echo') earlier this year, to help users contribute more productively to MediaWiki projects. 

We're now getting ready to bring Notifications to almost all other Wikimedia sites, and are aiming for a 22 October deployment, as outlined in [[mw:Echo/Release_Plan_2013|this release plan]]. It is important that notifications is translated for all of the languages we serve.  

There are three major points of translation needed to be either done or checked:
*[https://translatewiki.net/w/i.php?title=Special%3AMessageGroupStats&amp;x=D&amp;group=ext-echo#sortable:3=desc Echo on translatewiki for user interface] - you must have an account on translatewiki to translate
*[https://translatewiki.net/w/i.php?title=Special%3AMessageGroupStats&amp;x=D&amp;group=ext-thanks#sortable:3=desc Thanks on translatewiki for user interface] - you must have an account on translatewiki to translate
*[[mw:Help:Notifications|Notifications help on mediawiki.org]].  This page can be hosted after translation on mediawiki.org or we can localize it to this Wikipedia.  You do not have to have an account to translate on mediawiki, but single-user login will create it for you there if you follow the link.
:*[[mw:Echo/Release Plan 2013#Checklist|Checklist]]

Please let us know if you have any questions, suggestions or comments about this new tool. For more information, visit [[mw:Echo_(Notifications)|this project hub]] and [[mw:Help:Notifications|this help page]]. [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 18:59, 4 Oktober 2013 (UTC)
:&lt;small&gt;(via the [[m:Global message delivery|Global message delivery]] system) (wrong page? [[m:Distribution list/Global message delivery|You can fix it.]])&lt;/small&gt;
&lt;!-- EdwardsBot 0597 --&gt;

== Speak up about the trademark registration of the Community logo. ==
&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;

Hi all, 

Please join the consultation about the Community logo that represents Meta-Wiki: [[:m:Community Logo/Request for consultation]].

This community consultation was commenced on September 24. The following day, two individuals filed a legal opposition against the registration of the Community logo.

The question is whether the Wikimedia Foundation should seek a collective membership mark with respect to this logo or abandon its registration and protection of the trademark. 

We want to make sure that everyone get a chance to speak up so that we can get clear direction from the community.  We would therefore really appreciate the community's help in translating this announcement from English so that everyone is able to understand it.

Thanks, 
[[m:User:Geoffbrigham|Geoff]] &amp; [[m:User:YWelinder (WMF)|Yana]] 20:34, 8 Oktober 2013 (UTC)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- EdwardsBot 0601 --&gt;

== Introducting Beta Features ==
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
''(Apologies for writing in English. Please translate if necessary)''

We would like to let you know about [[mw:About_Beta_Features|Beta Features]], a new program from the Wikimedia Foundation that lets you try out new features before they are released for everyone.

Think of it as a digital laboratory where community members can preview upcoming software and give feedback to help improve them. This special preference page lets designers and engineers experiment with new features on a broad scale, but in a way that's not disruptive.

Beta Features is now ready for testing on [[mw:Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|MediaWiki.org]]. It will also be released on Wikimedia Commons and MetaWiki this Thursday, 7 November. Based on test results, the plan is to release it on all wikis worldwide on 21 November, 2013.

Here are the first features you can test this week:
* [[mw:Multimedia/About_Media_Viewer|Media Viewer]] — view images in large size or full screen
* [[mw:VisualEditor/Beta_Features/Formulae|VisualEditor Formulæ]] (for wikis with [[mw:VisualEditor|VisualEditor]]) — edit algebra or equations on your pages
* [[mw:Typography_Update|Typography Refresh]] —  make text more readable (coming Thursday)

Would you like to try out Beta Features now? After you log in on MediaWiki.org, a small 'Beta' link will appear next to your 'Preferences'. Click on it to see features you can test, check the ones you want, then click 'Save'. Learn more on the [[mw:About_Beta_Features|Beta Features page]].

After you've tested Beta Features, please let the developers know what you think on [[mw:Talk:About_Beta_Features|this discussion page]] -- or report any bugs [http://wmbug.com/new?product=MediaWiki%20extensions&amp;component=BetaFeatures here on Bugzilla]. You're also welcome to join [[m:IRC_office_hours#Upcoming_office_hours|this IRC office hours chat]] on Friday, 8 November at 18:30 UTC. 

Beta Features was developed by the Wikimedia Foundation's Design, Multimedia and VisualEditor teams. Along with other developers, they will be adding new features to this experimental program every few weeks. They are very grateful to all the community members who helped create this project — and look forward to many more productive collaborations in the future.

Enjoy, and don't forget to let developers know what you think!  [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 20:21, 5 November 2013 (UTC)
:&lt;small&gt;Distributed via [[m:Global message delivery|Global message delivery]] (wrong page? [[m:Distribution list/Global message delivery|Correct it here]])&lt;/small&gt;, 20:21, 5 November 2013 (UTC)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- EdwardsBot 0622 --&gt;

== Call for comments on draft trademark policy ==
&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
Hi all, 

The Wikimedia legal team invites you to participate in the development of the new Wikimedia trademark policy.

The [[:wmf:Trademark policy|current trademark policy]] was introduced in 2009 to protect the [[:wmf:Wikimedia trademarks|Wikimedia marks]]. We are now updating this policy to better balance permissive use of the marks with the legal requirements for preserving them for the community. The new draft trademark policy is ready for your review [[:m:Trademark policy|here]], and we encourage you to discuss it [[:m:Talk:Trademark policy|here]].

We would appreciate if someone would translate this message into your language so more members of your community can contribute to the conversation.

Thanks, &lt;br /&gt;
[[:m:User:YWelinder (WMF)|Yana]] &amp; [[:m:User:Geoffbrigham|Geoff]]

&lt;/div&gt;
&lt;!-- EdwardsBot 0657 --&gt;

== Request for comment on Commons: Should Wikimedia support MP4 video? ==
''I apologize for this message being only in English. Please translate it if needed to help your community.''

The Wikimedia Foundation's [[mw:Multimedia|multimedia team]] seeks community guidance on a proposal to support the [[w:MP4|MP4 video format]]. This digital video standard is used widely around the world to record, edit and watch videos on mobile phones, desktop computers and home video devices. It is also known as [[w:MP4|H.264/MPEG-4 or AVC]].

Supporting the MP4 format would make it much easier for our users to view and contribute video on Wikipedia and Wikimedia projects -- and video files could be offered in dual formats on our sites, so we could continue to support current open formats (WebM and Ogg Theora). 

However, MP4 is a patent-encumbered format, and using a proprietary format would be a departure from our current practice of only supporting open formats on our sites -- even though the licenses appear to have acceptable legal terms, with only a small fee required. 

We would appreciate your guidance on whether or not to support MP4. Our Request for Comments presents views both in favor and against MP4 support, based on opinions we’ve heard in our discussions with community and team members. 

[[commons:Commons:Requests for comment/MP4 Video|Please join this RfC -- and share your advice]].

All users are welcome to participate, whether you are active on Commons, Wikipedia, other Wikimedia project -- or any site that uses content from our free media repository.

You are also welcome to join tomorrow's [[m:IRC_office_hours#Upcoming_office_hours|Office hours chat on IRC]],  this Thursday, January 16, at 19:00 UTC, if you would like to discuss this project with our team and other community members.

We look forward to a constructive discussion with you, so we can make a more informed decision together on this important topic. [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 06:47, 16 Januari 2014 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Keegan (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Keegan_(WMF)/MP4_notice_targets&amp;oldid=7105580 --&gt;

== Universal Language Selector will be enabled by default again on this wiki by 21 February 2014 ==
&lt;div class=&quot;mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
On January 21 2014 the MediaWiki extension [[mw:Universal Language Selector|Universal Language Selector]] (ULS) was [[mw:Universal Language Selector/Announcement Jan2014|disabled]] on this wiki. A new preference was added for logged-in users to turn on ULS. This was done to prevent slow loading of pages due to ULS webfonts, a behaviour that had been observed by the Wikimedia Technical Operations team on some wikis. 

We are now ready to enable ULS again. The temporary preference to enable ULS will be removed. A [[commons:File:ULS-font-checkbox.png|new checkbox]] has been added to the Language Panel to enable/disable font delivery. This will be unchecked by default for this wiki, but can be selected at any time by the users to enable webfonts. This is an interim solution while we improve the feature of webfonts delivery.

You can read the [[mw:Universal Language Selector/Announcement Feb2014|announcement]] and the [[mw:Universal Language Selector/Upcoming Development Plan|development plan]] for more information. Apologies for writing this message only in English. Thank you. [[m:User_talk:Runab WMF|Runa]]

&lt;/div&gt;
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Runab WMF@metawiki yang menggunakan senarai di http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ULS_Reenable_2014&amp;oldid=7490703 --&gt;

== Amendment to the Terms of Use ==
&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
Hello all, 

Please join a discussion about a [[:m:Terms of use/Paid contributions amendment|proposed amendment]] to the [[wmf:Terms of Use|Wikimedia Terms of Use]] regarding undisclosed paid editing and we encourage you to voice your thoughts there. Please translate this statement if you can, and we welcome you to translate the proposed amendment and introduction. Please see [[:m:Terms of use/Paid contributions amendment|the discussion on Meta Wiki]] for more information. Thank you! [[:m:User:Slaporte (WMF)|Slaporte (WMF)]] 22:00, 21 Februari 2014 (UTC)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Jalexander@metawiki yang menggunakan senarai di http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=7499312 --&gt;

== Call for project ideas: funding is available for community experiments ==
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;

[[File:IEG_key_blue.png|100px|right]]

''I apologize if this message is not in your language. Please help translate it.''

Do you have an idea for a project that could improve your community? [[m:Grants:IEG|Individual Engagement Grants]] from the Wikimedia Foundation help support individuals and small teams to organize experiments for 6 months. You can get funding to try out your idea for online community organizing, outreach, tool-building, or research to help make {{SITENAME}} better. In March, we’re looking for new project proposals. 

Examples of past Individual Engagement Grant projects:
*[[m:Grants:IEG/Build_an_effective_method_of_publicity_in_PRChina|Organizing social media for Chinese Wikipedia]] ($350 for materials) 
*[[m:Grants:IEG/Visual_editor-_gadgets_compatibility|Improving gadgets for Visual Editor]] ($4500 for developers)
*[[m:Grants:IEG/The_Wikipedia_Library|Coordinating access to reliable sources for Wikipedians]] ($7500 for project management, consultants and materials)
*[[m:Grants:IEG/Elaborate_Wikisource_strategic_vision|Building community and strategy for Wikisource]] (€10000 for organizing and travel)

'''[[m:Grants:IEG#ieg-applying|Proposals]] are due by 31 March 2014.''' There are a number of ways to [[m:Grants:IEG|get involved]]! 

Hope to have your participation,

--[[m:User:Sbouterse (WMF)|Siko Bouterse, Head of Individual
Engagement Grants, Wikimedia Foundation]] 19:44, 28 Februari 2014 (UTC)

&lt;/div&gt;
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:AKoval (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=IEG/MassMessageList&amp;oldid=7675744 --&gt;

== Proposed optional changes to Terms of Use amendment ==
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Hello all, in response to some community comments in the discussion on the amendment to the Terms of Use on undisclosed paid editing,  we have prepared two optional changes. Please [[m:Terms_of_use/Paid_contributions_amendment#Optional_changes|read about these optional changes on Meta wiki]] and share your comments. If you can (and this is a non english project), please translate this announcement. Thanks! [[m:User:Slaporte (WMF)|Slaporte (WMF)]] 21:56, 13 Mac 2014 (UTC) &lt;/div&gt;
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Jalexander@metawiki yang menggunakan senarai di http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=7592057 --&gt;

== Changes to the default site typography coming soon ==
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt; 
This week, the typography on Wikimedia sites will be updated for all readers and editors who use the default &quot;Vector&quot; skin. This change will involve new serif fonts for some headings, small tweaks to body content fonts, text size, text color, and spacing between elements. The schedule is: 

* '''April 1st''': non-Wikipedia projects will see this change live
* '''April 3rd''': Wikipedias will see this change live

This change is very similar to the &quot;Typography Update&quot; Beta Feature that has been available on Wikimedia projects since November 2013. After several rounds of testing and with feedback from the community, this Beta Feature will be disabled and successful aspects enabled in the default site appearance. Users who are logged in may still choose to use another skin, or alter their [[Special:MyPage/vector.css|personal CSS]], if they prefer a different appearance. Local [[MediaWiki:Common.css|common CSS]] styles will also apply as normal, for issues with local styles and scripts that impact all users. 

For more information:
* [[mw:Typography refresh|Summary of changes and FAQ]]
* [[mw:Talk:Typography refresh|Discussion page]] for feedback or questions
* [https://blog.wikimedia.org/2014/03/27/typography-refresh/ Post] on blog.wikimedia.org

-- [[m:User:Steven (WMF)|Steven Walling]] (Product Manager) on behalf of the Wikimedia Foundation's [[mw:Design|User Experience Design]] team
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Steven (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=7990801 --&gt;

== Sorotan Wikimedia, Mac 2014 ==
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Highlights|Sorotan]] daripada '''[[m:Wikimedia_Foundation_Report,_March_2014|Laporan Yayasan Wikimedia]]''' dan '''[[mw:Wikimedia engineering report/2014/March|laporan kejuteraan Wikimedia]]''' bagi Mac 2014, dengan pilihan '''acara daripada gerakan Wikimedia''' penting yang lain''&lt;/div&gt;[[File:Wikimedia_Foundation_RGB_logo_with_text.svg|80px|right]]
*[[m:Wikimedia_Highlights,_March_2014/ms#Sorotan Yayasan Wikimedia|Sorotan Yayasan Wikimedia]]
**[[m:Wikimedia_Highlights,_March_2014/ms#Ciri Beta baru: Kad Apung menunjukkan pratonton-pratonton rencana|Ciri Beta baru: Kad Apung menunjukkan pratonton-pratonton rencana]]
**[[m:Wikimedia_Highlights,_March_2014/ms#Segar semula tatahuruf: Wajah baru bagi teks di laman Wikimedia|Segar semula tatahuruf: Wajah baru bagi teks di laman Wikimedia]]
**[[m:Wikimedia_Highlights,_March_2014/ms#Rancangan draf tahunan diterbitkan untuk maklum balas dari masyarakat dan FDC|Rancangan draf tahunan diterbitkan untuk maklum balas dari masyarakat dan FDC]]
*[[m:Wikimedia_Highlights,_March_2014/ms#Data dan Trend-trend|Data dan Trend-trend]]
*[[m:Wikimedia_Highlights,_March_2014/ms#Kewangan|Kewangan]]
*[[m:Wikimedia_Highlights,_March_2014/ms#Sorotan-sorotan lain daripada gerakan Wikimedia|Sorotan-sorotan lain daripada gerakan Wikimedia]]
**[[m:Wikimedia_Highlights,_March_2014/ms#Gambar Tahunan 2013|Gambar Tahunan 2013]]
**[[m:Wikimedia_Highlights,_March_2014/ms#Wikimedia Rusia mencapai perubahan pada undang-undang hak cipta Rusia|Wikimedia Rusia mencapai perubahan pada undang-undang hak cipta Rusia]]
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;'''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Highlights|About]]''' &amp;middot; [[m:Global message delivery/Targets/Wikimedia Highlights|Subscribe]] &amp;middot; &lt;small&gt;Distributed via [[m:Special:Mylanguage/MassMessage|MassMessage]] (wrong page? [[m:Distribution list/Global message delivery|Correct it here]])&lt;/small&gt;, 05:54, 6 Mei 2014 (UTC)&lt;/div&gt;
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Tbayer (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/ms&amp;oldid=6909956 --&gt;

== Media Viewer ==
&lt;br&gt;
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
Greetings, my apologies for writing in English.

I wanted to let you know that [[mw:Multimedia/About Media Viewer|Media Viewer]] will be released to this wiki in the coming weeks. Media Viewer allows readers of Wikimedia projects to have an enhanced view of files without having to visit the file page, but with more detail than a thumbnail. You can try Media Viewer out now by turning it on in your [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|Beta Features]]. If you do not enjoy Media Viewer or if it interferes with your work after it is turned on you will be able to disable Media Viewer as well in your [[Special:Preferences#mw-prefsection-rendering|preferences]]. I invite you to [[mw:Talk:Multimedia/About Media Viewer|share what you think]] about Media Viewer and how it can be made better in the future.

Thank you for your time. - [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] 21:29, 23 Mei 2014 (UTC)

&lt;small&gt;--This message was sent using [[m:MassMessage|MassMessage]]. Was there an error? [[m:Talk:MassMessage|Report it!]]&lt;/small&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;/br&gt;
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Keegan (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Keegan_(WMF)/MassMessage/Multimedia/Media_Viewer&amp;oldid=8631315 --&gt;

== Using only [[commons:Special:MyLanguage/Commons:Upload Wizard|UploadWizard]] for uploads ==
[[Image:Commons-logo.svg|right|220px|alt=Wikimedia Commons logo]]
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
Hello! Sorry for writing in English. It was noted that on this wiki upload is not fully functional for users, who will experience a very difficult and/or [[wmf:Resolution:Licensing policy|illegal]] uploading. In fact, the [[MediaWiki:Licenses|licenses/copyright tags dropdown]] is empty, making it hard or impossible to comply with copyright requirements during upload itself.

Presumably, you don't have interest nor energies to have [[commons:Category:Licensing templates|hundreds templates]] with the [[mw:Multimedia/Media Viewer/Template compatibility|now required HTML]], even less a local [[m:EDP|EDP]].
I propose to have
* '''[[Special:Upload|local &quot;{{int:upload}}&quot;]] [[commons:Commons:Turning off local uploads|restricted]]''' to the &quot;{{int:group-sysop}}&quot; group (for emergency uploads) and
* the '''sidebar point to [[commons:Special:UploadWizard]]''',
so that you can avoid local maintenance and all users can have a functioning, easy upload interface [[translatewiki:Special:Translate/ext-uploadwizard|in their own language]]. All registered users can upload on Commons and [[Special:ListFiles|existing files]] will not be affected.

All this will get done around 2014-07-03.
# If you disagree with the proposal, just [[m:User:Nemo bis/Unused local uploads|remove your wiki from the list]]. Remember also to create [[MediaWiki:Licenses]] locally with any content (see a [[s:fr:MediaWiki:Licenses|simple example]]), or uploads will be soon disabled anyway by MediaWiki itself (starting in [[mw:MediaWiki_1.24/Roadmap|version 1.24wmf11]]).
# To make the UploadWizard even better, please tell your experience and ideas on [[commons:Commons:Upload Wizard feedback]].

[[m:User:Nemo_bis|Nemo]] 13:09, 19 Jun 2014 (UTC)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Nemo bis@metawiki yang menggunakan senarai di http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User_talk:Nemo_bis/Unused_local_uploads&amp;oldid=8940453 --&gt;

== Media Viewer is now live on this wiki ==
&lt;br&gt;
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
[[File:Media_Viewer_Desktop_-_Large_Image_Opaque_Info.png|thumb|Media Viewer lets you see images in larger size]]

Greetings— and sorry for writing in English, please translate if it will help your community,

The Wikimedia Foundation's [[mw:Multimedia|Multimedia team]] is happy to announce that [[mw:Multimedia/About Media Viewer|Media Viewer]] was just released on this site today. 

Media Viewer displays images in larger size when you click on their thumbnails, to provide a better viewing experience. Users can now view images faster and more clearly, without having to jump to separate pages — and its user interface is more intuitive, offering easy access to full-resolution images and information, with links to the file repository for editing. The tool has been tested extensively across all Wikimedia wikis over the past six months as a [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|Beta Feature]] and has been [[mw:Multimedia/Media_Viewer/Release_Plan#Timeline|released]] to the largest Wikipedias, all language Wikisources, and the English Wikivoyage already.

If you do not like this feature, you can easily turn it off by clicking on &quot;Disable Media Viewer&quot; at the bottom of the screen, pulling up the information panel (or in your [[Special:Preferences#mw-prefsection-rendering|your preferences]]) whether you have an account or not. Learn more [[mw:Help:Multimedia/Media_Viewer#How_can_I_turn_off_this_feature.3F|in this Media Viewer Help page]].

Please let us know if you have any questions or comments about Media Viewer. You are invited to [[mw:Talk:Multimedia/About_Media_Viewer|share your feedback in this discussion on MediaWiki.org]] in any language, to help improve this feature. You are also welcome to [https://www.surveymonkey.com/s/media-viewer-1-all?c=announce-all take this quick survey in English], [https://www.surveymonkey.com/s/media-viewer-1-fr en français], [https://www.surveymonkey.com/s/media-viewer-1-es o español].

We hope you enjoy Media Viewer. Many thanks to all the community members who helped make it possible. - [[mw:User:Fabrice Florin (WMF)|Fabrice Florin (WMF)]]  ([[m:User talk:Fabrice Florin (WMF)|talk]]) 21:54, 19 Jun 2014 (UTC)

&lt;small&gt;--This message was sent using [[m:MassMessage|MassMessage]]. Was there an error? [[m:Talk:MassMessage|Report it!]]&lt;/small&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Keegan (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Keegan_(WMF)/MassMessage/Multimedia/Media_Viewer&amp;oldid=8631315 --&gt;

== Letter petitioning WMF to reverse recent decisions ==
The Wikimedia Foundation recently created a new feature, &quot;superprotect&quot; status. The purpose is to prevent pages from being edited by elected administrators -- but permitting WMF staff to edit them. It has been put to use in only one case: to protect the deployment of the Media Viewer software on German Wikipedia, in defiance of a clear decision of that community to disable the feature by default, unless users decide to enable it.

If you oppose these actions, please add your name to this letter. If you know non-Wikimedians who support our vision for the free sharing of knowledge, and would like to add their names to the list, please ask them to sign an identical version of the letter on change.org.
* [[:m:Letter to Wikimedia Foundation: Superprotect and Media Viewer|Letter to Wikimedia Foundation: Superprotect and Media Viewer]]
* [http://www.change.org/p/lila-tretikov-remove-new-superprotect-status-and-permit-wikipedia-communities-to-enact-current-software-decisions-uninhibited Letter on change.org]

-- [[:m:User:JurgenNL|JurgenNL]] ([[:m:User talk:JurgenNL|talk]]) 17:35, 21 Ogos 2014 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:JurgenNL@metawiki yang menggunakan senarai di http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=9313374 --&gt;

== Process ideas for software development ==
&lt;div class=”mw-content-ltr”&gt;
’’My apologies for writing in English.’’

Hello,

I am notifying you that a brainstorming session has been [[:m:Community Engagement (Product)/Process ideas|started on Meta]] to help the Wikimedia Foundation increase and better affect community participation in software development across all wiki projects. Basically, how can you be more involved in helping to create features on Wikimedia projects?  We are inviting all interested users to voice their ideas on how communities can be more involved and informed in the product development process at the Wikimedia Foundation. It would be very appreciated if you could translate this message to help inform your local communities as well.

I and the rest of [[:m:Community Engagement (Product)|my team]] welcome you to participate. We hope to see you on Meta.

Kind regards,
-- [[m:User:Rdicerb (WMF)|Rdicerb (WMF)]] [[m:User talk:Rdicerb (WMF)|talk]] 22:15, 21 Ogos 2014 (UTC)

&lt;small&gt;--This message was sent using [[m:MassMessage|MassMessage]]. Was there an error? [[m:Talk:MassMessage|Report it!]]&lt;/small&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Keegan (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=9313374 --&gt;

== Grants to improve your project ==
:''Apologies for English.  Please help translate this message.''
Greetings! The [[:m:Grants:IEG|Individual Engagement Grants program]] is accepting proposals for funding new experiments from September 1st to 30th. Your idea could improve Wikimedia projects with a new tool or gadget, a better process to support community-building on your wiki, research on an important issue, or something else we haven't thought of yet. 
Whether you need $200 or $30,000 USD, Individual Engagement Grants can cover your own project development time in addition to hiring others to help you.
*'''[[:m:Grants:IEG#ieg-apply|Submit your proposal]]'''
*'''Get help''': In [[:m:Grants:IdeaLab|IdeaLab]] or an upcoming [[:m:Grants:IdeaLab/Events#Upcoming_events|Hangout session]] [[Pengguna:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Perbincangan pengguna:MediaWiki message delivery|bincang]]) 16:52, 2 September 2014 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:PEarley (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:PEarley_(WMF)/Sandbox&amp;oldid=9730503 --&gt;

== Meta RfCs on two new global groups ==
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Hello all, 

There are currently requests for comment open on meta to create two new global groups. The first is a group for members of the OTRS permissions queue, which would grant them autopatrolled rights on all wikis except those who opt-out. That proposal can be found at [[m:Requests for comment/Creation of a global OTRS-permissions user group]]. The second is a group for Wikimedia Commons admins and OTRS agents to view deleted file pages through the 'viewdeletedfile' right on all wikis except those who opt-out. The second proposal can be found at [[m:Requests for comment/Global file deletion review]].

We would like to hear what you think on both proposals. Both are in English; if you wanted to translate them into your native language that would also be appreciated.

It is possible for individual projects to opt-out, so that users in those groups do not have any additional rights on those projects. To do this please start a local discussion, and if there is consensus you can request to opt-out of either or both at [[m:Stewards' noticeboard]].

Thanks and regards, [[m:User:Ajraddatz|Ajraddatz]] ([[m:User talk:Ajraddatz|talk]]) 18:04, 26 Oktober 2014 (UTC)&lt;/div&gt;
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Ajraddatz@metawiki yang menggunakan senarai di http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=10024331 --&gt;

== Global AbuseFilter ==
Helo,

[[mw:Special:MyLanguage/Extension:AbuseFilter|Abusefilter]] adalah ekstensi MediaWiki digunakan untuk mengesan pola tingkah laku berkemungkinan kasar, seperti pola vandalisme dan spam. Pada tahun 2013, [[m:Special:Mylanguage/Global AbuseFilter|Global AbuseFilters]] telah diaktifkan pada satu set terhad wiki termasuk Meta-Wiki, MediaWiki.org, Wikispecies dan semua &quot;[https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=small.dblist wiki kecil]&quot;. Baru-baru ini, penapis penyalahgunaan global telah diaktifkan pada &quot;[https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=medium.dblist wiki bersaiz sederhana]&quot; juga. Penapis ini sedang diuruskan oleh pelayan di Meta-Wiki dan telah terbukti sangat berkesan dalam mencegah serangan spam besar-besaran di seluruh projek-projek Wikimedia. Walau bagaimanapun, terdapat masa ini tiada dasar mengenai bagaimana AbuseFilters global akan berjaya walaupun terdapat cadangan. Terdapat [[m:Requests for comment/Global AbuseFilter|ulasan permintaan]] yang berterusan mengikut dasar yang mengawal penggunaan AbuseFilters global. Dalam pada itu, wiki tertentu boleh memilih untuk keluar daripada menggunakan Abusefilter global. Semua wiki boleh membuat permintaan ke [[m:Global AbuseFilter/Opt-out wikis| senarai ini]] di Meta-Wiki. Maklumat lanjut boleh didapati di [[m:Special:Mylanguage/Global AbuseFilter/2014 announcement|halaman ini]] di Meta-Wiki. Jika anda mempunyai sebarang pertanyaan, jangan ragu untuk bertanya kepada [[m:Talk:Global AbuseFilter|m:Talk:Global Abusefilter]].

Terima kasih,

[[m:User:PiRSquared17|PiRSquared17]], [[m:User:Glaisher|Glaisher]] — 17:34, 14 November 2014 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Glaisher@metawiki yang menggunakan senarai di http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_AbuseFilter/2014_announcement_distribution_list&amp;oldid=10495115 --&gt;

== VisualEditor coming to this wiki as a Beta Feature ==
&lt;div dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;me-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot;&gt;
[[File:VE_as_BetaFeature.png|right|350px]]

''Hello. Please excuse the English. I would be grateful if you translated this message!''

'''[[:mw:VE|VisualEditor]], a rich-text editor for MediaWiki, will soon be available on this wiki as a [[:mw:Beta Features|Beta Feature]]'''. The estimated date of activation is Wednesday, 26 November. 

To access it, you will need to visit the {{int:Prefs-betafeatures}} [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures page] after the deployment and tick the box next to &quot;{{int:Visualeditor-preference-core-label}}&quot;. (If you have enabled the &quot;{{int:Betafeatures-auto-enroll}}&quot; option, VisualEditor will be automatically available for you.) There will also be a &quot;{{int:Visualeditor-preference-language-label}}&quot; that you can enable if you need it. 

Then, you just have to click on &quot;{{int:Vector-view-edit}}&quot; to start VisualEditor, or on &quot;{{int:Visualeditor-ca-editsource}}&quot; to edit using wikitext markup. You can even begin to edit pages with VisualEditor and then switch to the wikitext editor simply by clicking on its tab at any point, and you can keep your changes when doing so.

[[:mw:Help:VisualEditor/VE as Beta Feature|A guide was just published at mediawiki.org]] so that you can '''learn how to support your community with this transition''': please read and translate it if you can! You will find all the information about the next steps there. Please report any suggestions or issues at [[:mw:VisualEditor/Feedback|the main feedback page]]. You will also receive the next issues of the multilingual monthly newsletter here on this page: if you want it delivered elsewhere, for example at your personal talk page, please add the relevant page [[:m:VisualEditor/Newsletter|here]].  
Thanks for your attention and happy editing, [[:m:User:Elitre (WMF)|Elitre (WMF)]] 18:12, 21 November 2014 (UTC) &lt;/div&gt;
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Elitre (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=VisualEditor/Newsletter/Sister_projects&amp;oldid=10598554 --&gt;

== VisualEditor coming to this wiki as a Beta Feature (errata) ==
&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;it&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
''Please notice the correct direct link to access {{int:Prefs-betafeatures}} [[:Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|is this one]]. Thanks for your understanding! [[:m:User:Elitre (WMF)|Elitre (WMF)]] 18:35, 21 November 2014 (UTC)''
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Elitre (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=VisualEditor/Newsletter/Sister_projects&amp;oldid=10598554 --&gt;

== VisualEditor News #10—2014 ==
&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;div style=&quot;margin:0.5em;{{#switch:ltr|rtl=float:left;margin-left:0;|#default=float:right;margin-right:0;}}width:230px;border:1px solid #AAA;padding:0.5em&quot;&gt;
[[File:VisualEditor-logo.svg|200x70px|center|frameless|alt=VisualEditor]]
[[File:VisualEditor table editing add and remove columns.png|230x230px|center|frameless|alt=Screenshot showing how to add or remove columns from a table]]
'''Did you know?'''
&lt;div class=&quot;thumbcaption&quot; style=&quot;font-size:90%;&quot;&gt;
Basic table editing is now available in VisualEditor. You can add and remove rows and columns from tables at the click of a button.

[[:mw:VisualEditor/User guide|The user guide]] has more information about how to use VisualEditor.
&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;

Since the last newsletter, the [[mw:VisualEditor|Editing Team]] has fixed many bugs and worked on table editing and performance. Their weekly status reports are posted [[mw:VisualEditor/status|on mediawiki.org]]. Upcoming plans are posted at the [[mw:VisualEditor/Roadmap|VisualEditor roadmap]].

'''VisualEditor was deployed to several hundred remaining wikis''' as an opt-in [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|beta feature]] at the end of November, except for most Wiktionaries (which depend heavily upon templates) and all Wikisources (which await integration with [[mw:Extension:Proofread Page|ProofreadPage]]).

=== Recent improvements ===
Basic support for '''editing tables''' is now available. You can add and delete tables, add and remove rows and columns, set or remove a caption for a table, and merge cells together. To change the contents of a cell, double-click inside it. More features will be added in the coming months. In addition, VisualEditor now ignores broken, invalid &lt;code class=&quot;mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;rowspan&lt;/code&gt; and &lt;code class=&quot;mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;colspan&lt;/code&gt; elements, instead of trying to repair them.

You can now use '''find and replace''' in VisualEditor, reachable through the tool menu or by pressing &lt;kbd&gt;&lt;code class=&quot;mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;^ Ctrl&lt;/code&gt;&lt;/kbd&gt;+&lt;kbd&gt;&lt;code class=&quot;mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;F&lt;/code&gt;&lt;/kbd&gt; or &lt;kbd&gt;&lt;code class=&quot;mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;⌘ Cmd&lt;/code&gt;&lt;/kbd&gt;+&lt;kbd&gt;&lt;code class=&quot;mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;F&lt;/code&gt;&lt;/kbd&gt;.

You can now create and edit simple &lt;code class=&quot;mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;&lt;nowiki&gt;&lt;blockquote&gt;&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt; paragraphs for quoting and indenting content. This changes a &quot;{{Int:Visualeditor-formatdropdown-format-paragraph}}&quot; into a &quot;{{Int:Visualeditor-formatdropdown-format-blockquote}}&quot;.

Some '''new keyboard sequences''' can be used to format content. At the start of the line, typing &quot;&lt;code class=&quot;mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;* &lt;/code&gt;&quot; will make the line a bullet list; &quot;&lt;code class=&quot;mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;1.&lt;/code&gt;&quot; or &quot;&lt;code class=&quot;mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;#&lt;/code&gt;&quot; will make it a numbered list; &quot;&lt;code class=&quot;mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;==&lt;/code&gt;&quot; will make it a section heading; &quot;&lt;code class=&quot;mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;: &lt;/code&gt;&quot; will make it a blockquote. If you didn't mean to use these tools, you can press undo to undo the formatting change.

There are also two other keyboard sequences: &quot;&lt;code class=&quot;mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;&lt;nowiki&gt;[[&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt;&quot; for opening the link tool, and &quot;&lt;code class=&quot;mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;&lt;nowiki&gt;{{&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt;&quot; for opening the template tool, to help experienced editors. The existing standard keyboard shortcuts, like &lt;kbd&gt;&lt;code class=&quot;mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;^ Ctrl&lt;/code&gt;&lt;/kbd&gt;+&lt;code class=&quot;mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;K&lt;/code&gt; to open the link editor, still work. 

If you add a category that has been redirected, then VisualEditor now adds its target. Categories without description pages show up as red.

You can again create and edit '''galleries''' as wikitext code.

=== Looking ahead ===
The current VisualEditor design will be replaced with a '''new theme''' designed by the [[mw:Design|User Experience group]]. The new theme will be visible for desktop systems at mediawiki.org in late December and on other sites in early January. (You can see a developer preview of [[toollabs:oojs-ui/oojs-ui/demos/index.html#widgets-apex-vector-ltr|the old &quot;Apex&quot; theme]] and [[toollabs:oojs-ui/oojs-ui/demos/index.html#widgets-mediawiki-vector-ltr|the new &quot;MediaWiki&quot; one]] which will replace it.)

The Editing team [[mw:Cite-from-id|plans to add '''auto-fill features''']] '''for citations''' in January.

Planned changes to the media search dialog will make choosing between possible images easier.

=== Let's work together ===
* Share your ideas and ask questions at [[mw:VisualEditor/Feedback|mw:VisualEditor/Feedback]].
* Translations of the [[mw:Help:VisualEditor/User_guide|user guide]] for most languages are outdated. Only Ukrainian, Portuguese, Spanish, French, and Dutch translations are nearly current. Please help [https://www.mediawiki.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-Help%3AVisualEditor%2FUser+guide&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= complete the current translations] for users who speak your language.
* Talk to the Editing team during the [[:m:IRC office hours|office hours]] via [[:en:IRC|IRC]]. The next session is on Wednesday, 7 January 2015 at [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=22&amp;min=00&amp;sec=0&amp;day=7&amp;month=1&amp;year=2015 22:00 UTC].
* File requests for language-appropriate &quot;{{Int:visualeditor-annotationbutton-bold-tooltip}}&quot; and &quot;{{Int:visualeditor-annotationbutton-italic-tooltip}}&quot; icons for the character formatting menu [https://phabricator.wikimedia.org/maniphest/task/create/?projects=PHID-PROJ-dafezmpv6huxg3taml24 in Phabricator].
* The design research team wants to see how real editors work. Please [https://jfe.qualtrics.com/form/SV_6R04ammTX8uoJFP sign up for their research program].
* If you would like to help with translations of this newsletter, please subscribe to the [[mail:translators-l|Translators mailing list]] or [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User_talk:Elitre_(WMF)&amp;action=edit&amp;section=new contact us] directly, so that we can notify you when the next issue is ready. Subscribe or unsubscribe at [[:m:VisualEditor/Newsletter|Meta]]. Thank you!

— &lt;span class=&quot;mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[:m:User:Elitre (WMF)|Elitre (WMF)]]&lt;/span&gt;
&lt;/div&gt; 
18:59, 26 Disember 2014 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Elitre (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=VisualEditor/Newsletter/Wikis_with_VE&amp;oldid=10823356 --&gt;</text>
      <sha1>swsk4ukwrcifcobjy3s420f26060rhf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Linux Pengguna Akhir</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3709</id>
    <revision>
      <id>11373</id>
      <parentid>11370</parentid>
      <timestamp>2022-06-03T13:47:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Wiki Farazi</username>
        <id>2620</id>
      </contributor>
      <comment>Membatalkan semakan 11370 oleh [[Special:Contributions/113.210.87.190|113.210.87.190]] ([[User talk:113.210.87.190|Perbincangan]])</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="129277" xml:space="preserve">== Pendahuluan ==

Bismillahirahmanirrahim.&lt;br/&gt;
Assalamu'alaikum Warahmatullahi Wabarakatuh dan Salam Sejahtera.


Terlebih dahulu penulis ingin mengucapkan syukur kehadrat Allah s.w.t kerana dengan izin dan rahmatNya panduan ini dapat disiapkan. Ia ditulis khas untuk sesiapa saja yang berminat dengan Sistem Operasi Linux. Semoga panduan yang dihasilkan melalui sedikit pengalaman dapat dikongsi bersama dan memberi manfaat kepada kita semua.


Wassalam.


[[File:mfauzy.jpg]]

== Pengenalan ==

Sebaik selesai membaca panduan ini, pengguna diharap dapat memahami arahan-arahan asas, struktur fail dan direktori, pengurusan fail dan direktori, pengubahsuaian dan pemindahan fail, komunikasi antara pengguna  juga cara mendapat maklumat lanjut arahan-arahan lain yang berkaitan tetapi tidak diterangkan di sini.


Antara kelebihan penggunaan arahan-arahan dalam Linux:-

# Tugasan yang dilakukan dengan menaip selalunya lebih cepat jika dibandingkan dengan klik beberapa menu dan butang.
# Tugasan yang perlu dilaksana berulang kali boleh dilakukan secara automatik.
# Tugasan boleh dibuat mengikut citarasa sendiri tanpa terikat dengan program yang dihasilkan oleh orang lain.
# Beberapa arahan yang digabungkan menjadi satu skrip dapat menyiapkan tugasan dengan cepat dan tepat.

&lt;br/&gt;

== Akaun Linux ==

Sebagai permulaan, setiap pengguna perlu ada akaun sendiri. Pentadbir sistem di tempat anda akan sediakan akaun pengguna (''username/login'') dan kata laluan (''password'') atau anda sendiri perlu mohon daripada mereka. Bagi pengguna yang berjaya memasang sistem operasi Linux, anda sudahpun mempunyai akaun &lt;tt&gt;'''root'''&lt;/tt&gt; (sila rujuk http://ms.wikibooks.org/wiki/Penyediaan_Komputer_Maya#Uji_Sambungan).


Akaun &lt;tt&gt;root&lt;/tt&gt; mempunyai satu keistimewaan iaitu berkuasa untuk membuat semua tugas-tugas penting dalam sistem seperti ''mount'' sistem fail, ''shutdown'' sistem, bina atau hapus akaun pengguna dan ubah konfigurasi sistem. Bagi tujuan pembelajaran, anda digalakkan guna akaun biasa. Guna akaun &lt;tt&gt;root&lt;/tt&gt; hanya apabila perlu melakukan arahan yang tidak boleh dilaksanakan oleh pengguna biasa. 


Arahan &lt;tt&gt;useradd&lt;/tt&gt; seperti di bawah mesti dilakukan oleh &lt;tt&gt;root&lt;/tt&gt; untuk bina akaun biasa iaitu &lt;tt&gt;guest&lt;/tt&gt; dengan kata laluannya &lt;tt&gt;guest&lt;/tt&gt;.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: black;&quot; width=110%&gt;
useradd -c &quot;Guest&quot; -d /home/guest -g 100 -u 101 -m -p fzsrX0bB46eF2 -s /bin/bash guest
&lt;/pre&gt;


Setiap pengguna diberi ruang storan sebagai tempat menyimpan pelbagai fail bagi kegunaan sendiri. Ruang storan ini dikenali sebagai direktori rumah (''home directory''). Pengguna lain tidak boleh capai atau guna direktori anda melainkan mereka mempunyai mod keizinan (''permission mode'') untuk berbuat demikian. Ia adalah sebahagian daripada ciri-ciri keselamatan dalam Linux.


Direktori untuk pengguna tidak semestinya berada dalam sistem fail &lt;tt&gt;/home&lt;/tt&gt;. Ia mungkin berada dalam sistem fail &lt;tt&gt;/users&lt;/tt&gt;, &lt;tt&gt;/data&lt;/tt&gt; dan sebagainya. Lokasinya ditentukan oleh Pentadbir Sistem sewaktu akaun pengguna dibina. Direktori akaun &lt;tt&gt;root&lt;/tt&gt; biasanya ditetapkan di &lt;tt&gt;/root&lt;/tt&gt;. Direktori akaun &lt;tt&gt;guest&lt;/tt&gt; pula telah ditetapkan di &lt;tt&gt;/home/guest&lt;/tt&gt; seperti contoh arahan &lt;tt&gt;useradd&lt;/tt&gt; yang diberikan di atas.

&lt;br/&gt;
=== Masuk/Keluar Sistem - &lt;tt&gt;login&lt;/tt&gt;, &lt;tt&gt;logout&lt;/tt&gt;, &lt;tt&gt;exit&lt;/tt&gt; ===

Untuk tujuan pembelajaran, penulis akan gunakan akaun biasa yang telah dibina sebelum ini iaitu &lt;tt&gt;guest&lt;/tt&gt;. 


Berikut ialah contoh skrin capaian kepada sistem menggunakan program '''PuTTY''':-

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: #EEEEEE;background-color: black&quot; width=110%&gt;
login as: guest
guest@192.168.1.2's password: 
&lt;/pre&gt;

* Pada ''prompt'' &lt;tt&gt;login as:&lt;/tt&gt; taip &lt;tt&gt;guest&lt;/tt&gt; kemudian tekan &lt;tt&gt;[Enter]&lt;/tt&gt;.  
* Pada ''prompt'' &lt;tt&gt;password:&lt;/tt&gt; taip kata laluan &lt;tt&gt;guest&lt;/tt&gt; kemudian tekan &lt;tt&gt;[Enter]&lt;/tt&gt;. 


Semasa mengisi kata laluan, apa yang ditaip tidak kelihatan atas sebab-sebab keselamatan. Anda akan dapat mesej &lt;tt&gt;“Access denied”&lt;/tt&gt; jika akaun tidak wujud atau kata laluan tidak betul. Isi semula kata laluan yang betul. 


Jika akaun dan kata laluan betul, mesej dari sistem serta ''prompt'' Linux akan dipaparkan. 

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: #EEEEEE;background-color: black&quot; width=110%&gt;
Last login: Mon Dec 30 14:35:36 2013 from 192.168.1.1
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;

''Prompt'' Linux (&lt;tt&gt;#&lt;/tt&gt; atau &lt;tt&gt;$&lt;/tt&gt;) menandakan bahawa sistem sudah bersedia untuk menerima sebarang input dari pengguna. Bagi contoh di atas, ''prompt'' Linux untuk pengguna biasa seperti &lt;tt&gt;guest&lt;/tt&gt; ialah &lt;tt&gt;'''[guest@komputer01 ~]$'''&lt;/tt&gt;. ''Prompt'' Linux untuk &lt;tt&gt;root&lt;/tt&gt; pula mungkin &lt;tt&gt;'''[root@komputer01 ~]#'''&lt;/tt&gt;.
 

Untuk keluar dari sistem, gunakan arahan &lt;tt&gt;logout&lt;/tt&gt; atau &lt;tt&gt;exit&lt;/tt&gt; kemudian tekan &lt;tt&gt;[Enter]&lt;/tt&gt;.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: #EEEEEE;background-color: black&quot; width=110%&gt;
Last login: Mon Dec 30 14:35:36 2013 from 192.168.1.1
[guest@komputer01 ~]$ logout
&lt;/pre&gt;

Pada kebanyakan sistem Linux, anda boleh keluar dari sistem dengan menekan kunci &lt;tt&gt;[Ctrl]&lt;/tt&gt; dan &lt;tt&gt;[D]&lt;/tt&gt; serentak.

&lt;br/&gt;

=== Maklumat Pengguna - &lt;tt&gt;finger&lt;/tt&gt;, &lt;tt&gt;id&lt;/tt&gt;, &lt;tt&gt;who&lt;/tt&gt;, &lt;tt&gt;whoami&lt;/tt&gt;, &lt;tt&gt;who am i&lt;/tt&gt; ===

Maklumat pengguna yang sedang menggunakan sistem boleh dilihat dengan menggunakan arahan &lt;tt&gt;finger&lt;/tt&gt;. 

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: #EEEEEE;background-color: black&quot; width=110%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ finger
Login     Name       Tty      Idle  Login Time   Office     Office Phone
guest     Guest      pts/0          Jan  9 13:49 (192.168.1.1)
root      root       tty7       9d  Jan  8 17:09 (:0)
&lt;/pre&gt;

Berdasarkan output di atas, ada dua pengguna ketika ini iaitu &lt;tt&gt;guest&lt;/tt&gt; dan &lt;tt&gt;root&lt;/tt&gt;. 


Cuba arahan &lt;tt&gt;finger guest&lt;/tt&gt; seperti di bawah untuk lihat maklumat lanjut pengguna &lt;tt&gt;guest&lt;/tt&gt;.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: #EEEEEE;background-color: black&quot; width=110%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ finger guest
Login: guest                            Name: Guest
Directory: /home/guest                  Shell: /bin/bash
On since Thu Jan  9 13:49 (MYT) on pts/0 from 192.168.1.1
No mail.
No Plan.
&lt;/pre&gt;


Kita dapat beberapa maklumat seperti berikut:-

{| style=&quot;border: thin solid #81BEF7; color: black&quot; width=450
|-
| style=&quot;background-color: #A9E2F3;&quot; width=50% | &lt;tt&gt;'''Akaun Pengguna'''&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;&quot; | &lt;tt&gt; guest&lt;/tt&gt;
|-
| style=&quot;background-color: #A9E2F3;&quot; | &lt;tt&gt; '''Nama Pengguna'''&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;&quot; | &lt;tt &gt;Guest&lt;/tt&gt;
|-
| style=&quot;background-color: #A9E2F3;&quot; | &lt;tt&gt;'''Direktori Pengguna'''&lt;/tt&gt; 
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;&quot; | &lt;tt&gt; /home/guest&lt;/tt&gt;
|-
| style=&quot;background-color: #A9E2F3;&quot; | &lt;tt&gt;'''Penterjemah Arahan (''Shell'') '''&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;&quot; | &lt;tt&gt; /bin/bash&lt;/tt&gt;
|-
| style=&quot;background-color: #A9E2F3;&quot; | &lt;tt&gt;'''Waktu Masuk Sistem'''&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;&quot; | &lt;tt&gt;13:49, Khamis, 9 Jan 2014 &lt;/tt&gt;
|-
| style=&quot;background-color: #A9E2F3;&quot; | &lt;tt&gt;'''Dari Sistem'''&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;&quot; | &lt;tt&gt;192.168.1.1&lt;/tt&gt;
|}

Kita boleh lihat ''shell'' atau penterjemah arahan Linux yang digunakan ialah ''Bourne-again Shell'' (&lt;tt&gt;/bin/bash&lt;/tt&gt;). 


Di dalam sistem operasi Unix terdapat ''shell'' lain seperti ''Bourne Shell'' (&lt;tt&gt;/bin/sh&lt;/tt&gt;), ''C Shell'' (&lt;tt&gt;/bin/csh&lt;/tt&gt;) dan ''Korn Shell'' (&lt;tt&gt;/bin/ksh&lt;/tt&gt;). ''Shell'' lalai bagi pengguna Linux ialah &lt;tt&gt;bash&lt;/tt&gt;. 


Fungsi ''shell'' hampir sama seperti &lt;tt&gt;command.com&lt;/tt&gt; dalam DOS. ''Prompt'' &lt;tt&gt;#&lt;/tt&gt; biasanya dipaparkan jika anda masuk menggunakan akaun &lt;tt&gt;root&lt;/tt&gt; manakala ''prompt'' &lt;tt&gt;$&lt;/tt&gt; dipaparkan jika anda masuk menggunakan akaun biasa. Selain dari &lt;tt&gt;finger&lt;/tt&gt;, arahan &lt;tt&gt;id&lt;/tt&gt;, &lt;tt&gt;who&lt;/tt&gt;, &lt;tt&gt;whoami&lt;/tt&gt; dan &lt;tt&gt;who am i&lt;/tt&gt; juga boleh digunakan. 


Cuba taip arahan &lt;tt&gt;id&lt;/tt&gt;, &lt;tt&gt;id root&lt;/tt&gt;, &lt;tt&gt;who&lt;/tt&gt;, &lt;tt&gt;whoami&lt;/tt&gt;, dan &lt;tt&gt;who am i&lt;/tt&gt; seperti contoh-contoh berikut.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: #EEEEEE;background-color: black&quot; width=110%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ id
uid=101(guest) gid=100(users) groups=100(users) context=unconfined_u:unconfined_r:unconfined_t:s0-s0:c0.c1023
[guest@komputer01 ~]$ id guest
uid=101(guest) gid=100(users) groups=100(users)
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;

Arahan &lt;tt&gt;id&lt;/tt&gt; akan paparkan &lt;tt&gt;uid&lt;/tt&gt; (''user id'') anda iaitu &lt;tt&gt;101&lt;/tt&gt;. Akaun &lt;tt&gt;guest&lt;/tt&gt; berada dalam kumpulan (''group'') &lt;tt&gt;users&lt;/tt&gt; yang mempunyai &lt;tt&gt;gid&lt;/tt&gt; (''group id'') &lt;tt&gt;100&lt;/tt&gt;. Setiap pengguna mempunyai &lt;tt&gt;uid&lt;/tt&gt; berbeza. 


&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: #EEEEEE;background-color: black&quot; width=110%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ who
root     tty7         2014-01-08 17:09 (:0)
guest    pts/0        2014-01-10 08:06 (192.168.1.1)
[guest@komputer01 ~]$ whoami
guest
[guest@komputer01 ~]$ who am i
guest    pts/0        2014-01-10 08:06 (192.168.1.1)
&lt;/pre&gt;

Arahan &lt;tt&gt;who&lt;/tt&gt; akan paparkan akaun pengguna diikuti dengan tty, tarikh dan masa masuk sistem serta nama atau alamat IP asal komputer yang digunakan. Jika tiada nama komputer atau alamat IP seperti &lt;tt&gt;:0&lt;/tt&gt;, ia bermakna pengguna masuk melalui konsol.


Setiap pengguna diberi tty berlainan bagi setiap sesi terminal. Pengguna yang masuk melalui konsol biasanya menggunakan Tetingkap X (''X Windows''). Setiap kali pengguna buka tetingkap terminal baru, setiap kali itulah ia akan dapat tty baru seperti &lt;tt&gt;tty7&lt;/tt&gt; atau &lt;tt&gt;pts/0&lt;/tt&gt;. 


Kita juga dapat lihat &lt;tt&gt;root&lt;/tt&gt; masuk ke dalam sistem melalui konsol manakala  &lt;tt&gt;guest&lt;/tt&gt; masuk ke dalam sistem melalui komputer lain. Nama komputer yang &lt;tt&gt;guest&lt;/tt&gt; gunakan tidak didaftar dalam sistem. Oleh itu  alamat IP &lt;tt&gt;192.168.1.1&lt;/tt&gt; yang kelihatan dan bukan nama komputer. Nama &lt;tt&gt;:0&lt;/tt&gt; atau &lt;tt&gt;:0.0&lt;/tt&gt; sebenarnya merujuk kepada sistem itu sendiri (&lt;tt&gt;komputer01&lt;/tt&gt;).

&lt;br/&gt;

=== Menukar Kata Laluan - &lt;tt&gt;passwd&lt;/tt&gt; ===

Bagi tujuan keselamatan, anda boleh tukar kata laluan pada bila-bila masa. Gunakan arahan &lt;tt&gt;passwd&lt;/tt&gt; untuk menukarnya.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: #EEEEEE;background-color: black&quot; width=110%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ passwd
Changing password for user guest.
Changing password for guest.
(current) UNIX password:
New password:
Retype new password:
passwd: all authentication tokens updated successfully.
&lt;/pre&gt;

* Untuk &lt;tt&gt;(current) UNIX password:&lt;/tt&gt;, taip kata laluan lama kemudian tekan &lt;tt&gt;[Enter]&lt;/tt&gt;.
* Untuk &lt;tt&gt;New password:&lt;/tt&gt;, taip kata laluan baru kemudian tekan &lt;tt&gt;[Enter]&lt;/tt&gt;.
* Untuk &lt;tt&gt;Retype new password:&lt;/tt&gt;, taip sekali lagi kata laluan baru kemudian tekan &lt;tt&gt;[Enter]&lt;/tt&gt;.


Mesej &quot;&lt;tt&gt;successfully&lt;/tt&gt;&quot; dipaparkan jika pertukaran kata laluan berjaya dilakukan.

&lt;br/&gt;

=== Memilih Kata Laluan ===

Anda tidak digalakkan menggunakan kata laluan yang sama dengan akaun sendiri. Bagi akaun &lt;tt&gt;guest&lt;/tt&gt;, elakkan daripada menggunakan kata laluan &lt;tt&gt;guest&lt;/tt&gt;. Di sini, ia digunakan bagi tujuan pembelajaran sahaja.


Kata laluan boleh terdiri dari gabungan aksara &lt;tt&gt;A-Z&lt;/tt&gt;, &lt;tt&gt;a-z&lt;/tt&gt;,&lt;tt&gt;0-9&lt;/tt&gt;,&lt;tt&gt;!&lt;/tt&gt;,&lt;tt&gt;@&lt;/tt&gt;,&lt;tt&gt;#&lt;/tt&gt; dan sebagainya. Panjang minima biasanya 6 aksara. Sebaik-baiknya gabungkan huruf besar dan kecil serta nombor. Jangan sekali-kali guna kata laluan yang boleh didapati daripada kamus, nama anda, nama komputer atau singkatan nama anda kerana ia mudah diteka. Contoh-contoh kata laluan yang tidak selamat adalah seperti di bawah:- 


* &lt;tt&gt;guest1&lt;/tt&gt;    (nombor 1 selepas akaun pengguna)       
* &lt;tt&gt;guest123&lt;/tt&gt;  (nombor 123 selepas akaun pengguna)  
* &lt;tt&gt;123guest&lt;/tt&gt;  (nombor 123 sebelum akaun pengguna)
* &lt;tt&gt;qwerty&lt;/tt&gt;    (turutan kunci pada papan kunci)
* &lt;tt&gt;wysiwyg&lt;/tt&gt;   (singkatan ''what you see is what you get'')

&lt;br/&gt;

=== Menukar Nama Pengguna - &lt;tt&gt;chfn&lt;/tt&gt; ===

Pengguna boleh menukar maklumat &lt;tt&gt;finger&lt;/tt&gt; mereka dengan menggunakan arahan &lt;tt&gt;chfn&lt;/tt&gt;. Kata laluan perlu diisi ketika melakukan arahan ini.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: #EEEEEE;background-color: black&quot; width=110%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ chfn
Changing finger information for guest.
Password:
Name [Guest]: Tetamu
Office []: KL
Office Phone []: 03 1234567
Home Phone []: 03 7654321

Finger information changed.
&lt;/pre&gt;

Maklumat yang ada dalam kurungan merupakan maklumat semasa. Taip maklumat baru jika anda hendak tukar yang lama. Contoh di atas menunjukkan pertukaran nama &lt;tt&gt;Guest&lt;/tt&gt; kepada &lt;tt&gt;Tetamu&lt;/tt&gt; serta penambahan nombor telefon pejabat dan rumah. Tekan &lt;tt&gt;[Enter]&lt;/tt&gt; jika anda tidak mahu mengubah apa-apa.


Lihat kembali maklumat yang sudah ditukar dengan menggunakan arahan &lt;tt&gt;finger&lt;/tt&gt;.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: #EEEEEE;background-color: black&quot; width=110%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ finger guest
Login: guest                            Name: Tetamu
Directory: /home/guest                  Shell: /bin/bash
Office: KL, 03 1234567                  Home Phone: 03 7654321
On since Mon Jan 27 12:29 (MYT) on pts/0 from 192.168.1.1
No mail.
No Plan.

&lt;/pre&gt;

&lt;br/&gt;

=== Menukar Shell Pengguna - &lt;tt&gt;chsh&lt;/tt&gt; ===

''Shell'' semasa boleh diubah dengan menggunakan arahan &lt;tt&gt;chsh&lt;/tt&gt;. Di bawah ialah cara menukar &lt;tt&gt;/bin/bash&lt;/tt&gt; (''Bourne-again Shell'') kepada &lt;tt&gt;/bin/csh&lt;/tt&gt; (''C Shell''). 

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: #EEEEEE;background-color: black&quot; width=110%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ chsh
Changing shell for guest.
Password:
New shell [/bin/bash]: /bin/csh
Shell changed.
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;

Taip kata laluan terlebih dahulu. Jika tidak mahu mengubah ''shell'', jangan taip apa-apa pada ruangan &lt;tt&gt;New shell&lt;/tt&gt;, cuma tekan &lt;tt&gt;[Enter]&lt;/tt&gt;. 

&lt;br/&gt;

== Kenali Sistem Anda ==

Maklumat sistem yang sedang anda guna seperti nama komputer, alamat IP (''Internet Protocol address''), jenis perkakasan dan sistem operasi boleh diperolehi dengan beberapa arahan.

&lt;br/&gt;
=== Papar Nama Komputer - &lt;tt&gt;hostname&lt;/tt&gt; ===

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: #EEEEEE;background-color: black&quot; width=110%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ hostname
komputer01
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;

Anda mungkin dapat output &lt;tt&gt;localhost&lt;/tt&gt; jika nama komputer belum pernah ditetapkan sebelum ini.

&lt;br/&gt;

=== Papar Maklumat Sistem Komputer - &lt;tt&gt;uname&lt;/tt&gt; ===

Guna arahan &lt;tt&gt;uname&lt;/tt&gt; dengan opsyen &lt;tt&gt;-a&lt;/tt&gt; untuk papar maklumat sistem.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: #EEEEEE;background-color: black&quot; width=110%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ uname -a
Linux komputer01 2.6.32-358.el6.x86_64 #1 SMP Fri Feb 22 00:31:26 UTC 2013 x86_64 x86_64 x86_64 GNU/Linux
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;

Dari maklumat di atas, &lt;tt&gt;Linux&lt;/tt&gt; adalah nama sistem operasi yang digunakan, &lt;tt&gt;komputer01&lt;/tt&gt; ialah nama komputer anda dan &lt;tt&gt;2.6.32-358.el6.x86_64&lt;/tt&gt; adalah versi ''kernel'' sistem operasi. 


Selain &lt;tt&gt;hostname&lt;/tt&gt;, arahan &lt;tt&gt;uname&lt;/tt&gt; dengan opsyen &lt;tt&gt;-n&lt;/tt&gt; juga boleh digunakan untuk mendapatkan output yang sama.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: #EEEEEE;background-color: black&quot; width=110%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ uname -n
komputer01
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;

&lt;br/&gt;

=== Papar Alamat IP - &lt;tt&gt;ifconfig&lt;/tt&gt; ===

Arahan &lt;tt&gt;ifconfig&lt;/tt&gt; digunakan untuk konfigur antaramuka rangkaian. Ia juga boleh digunakan untuk melihat alamat IP.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: #EEEEEE;background-color: black&quot; width=110%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ ifconfig
eth0      Link encap:Ethernet  HWaddr 08:00:27:9D:CD:86
          inet addr:192.168.1.2  Bcast:192.168.1.255  Mask:255.255.255.0
          inet6 addr: fe80::a00:27ff:fe9d:cd86/64 Scope:Link
          UP BROADCAST RUNNING MULTICAST  MTU:1500  Metric:1
          RX packets:222065 errors:0 dropped:0 overruns:0 frame:0
          TX packets:1629 errors:0 dropped:0 overruns:0 carrier:0
          collisions:0 txqueuelen:1000
          RX bytes:18551105 (17.6 MiB)  TX bytes:181428 (177.1 KiB)

lo        Link encap:Local Loopback
          inet addr:127.0.0.1  Mask:255.0.0.0
          inet6 addr: ::1/128 Scope:Host
          UP LOOPBACK RUNNING  MTU:16436  Metric:1
          RX packets:36 errors:0 dropped:0 overruns:0 frame:0
          TX packets:36 errors:0 dropped:0 overruns:0 carrier:0
          collisions:0 txqueuelen:0
          RX bytes:2888 (2.8 KiB)  TX bytes:2888 (2.8 KiB)
&lt;/pre&gt;

Berdasarkan output di atas, alamat IP yang telah ditetapkan pada kad rangkaian &lt;tt&gt;eth0&lt;/tt&gt; ialah &lt;tt&gt;192.168.1.2&lt;/tt&gt; iaitu nilai bagi &lt;tt&gt;inet addr&lt;/tt&gt;.


Setiap komputer yang bersambung dalam rangkaian perlu mempunyai alamat IP sendiri jika ingin berkomunikasi dengan komputer-komputer lain. Kita boleh cari senarai alamat IP  dengan merujuk kepada fail &lt;tt&gt;hosts&lt;/tt&gt;. Fail ini terletak di dalam direktori &lt;tt&gt;/etc&lt;/tt&gt;. Sila gunakan arahan &lt;tt&gt;cat&lt;/tt&gt; seperti di bawah:-

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: #EEEEEE;background-color: black&quot; width=110%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ cat /etc/hosts
127.0.0.1    localhost localhost.localdomain localhost4 localhost4.localdomain4
::1          localhost localhost.localdomain localhost6 localhost6.localdomain6
192.168.1.2  komputer01 komputer01.mydomain.com
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;

&lt;br/&gt;

=== Papar Nama Domain - &lt;tt&gt;domainname&lt;/tt&gt; ===

Nama domain boleh diperolehi dengan arahan &lt;tt&gt;domainname&lt;/tt&gt;. 

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: #EEEEEE;background-color: black&quot; width=110%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ domainname
(none)
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;


Jika nama domain tidak pernah ditetapkan, anda akan dapat output &lt;tt&gt;(none)&lt;/tt&gt;.

&lt;br/&gt;

== Struktur Fail dan Direktori ==

Struktur fail dan direktori dalam Linux berbentuk hirarki. Ia bermula dengan direktori &lt;tt&gt;/&lt;/tt&gt;. Direktori ini mempunyai beberapa subdirektori yang mengandungi fail-fail dan juga subdirektori sendiri di mana pada subdirektori terakhir terdapat fail-fail program, manual dan sebagainya. 

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: #EEEEEE;background-color: black&quot; width=110%&gt;
                                               /
                                               |
     --------------------------------------------------------------------------------------------
     |      |      |      |      |      |      |      |      |      |      |      |      |      |
    bin    boot   dev    etc    home   lib    mnt    opt    proc   root   sbin   tmp    usr    var ---
                                 |                                                              |     |
                               guest                                                           log   mail
                                                                                                             
&lt;/pre&gt;

&lt;br&gt;
=== Fail dan Direktori Sistem ===

Paras atas hirarki fail dalam sistem Linux iaitu &lt;tt&gt;/&lt;/tt&gt; dirujuk sebagai direktori akar (''root directory''). Di dalam direktori akar terdapat subdirektori seperti:- 


* &lt;tt&gt;'''bin'''&lt;/tt&gt; - Mengandungi program-program binari yang diperlukan bagi sistem untuk but (''boot'') dan beroperasi.


* &lt;tt&gt;'''dev'''&lt;/tt&gt; - Fail-fail peranti untuk kegunaan peranti seperti cdrom, kad rangkaian (''network card''), pencetak dan cakera liat (''hard disk'').


* &lt;tt&gt;'''etc'''&lt;/tt&gt; - Mengandungi fail-fail skrip dan konfigurasi untuk sistem.


* &lt;tt&gt;'''lib'''&lt;/tt&gt; - Mengandungi modul-modul ''kernel'' dan ''libraries'' yang diperlukan oleh sistem operasi.


* &lt;tt&gt;'''mnt'''&lt;/tt&gt; - Direktori sementara untuk menyambungkan peranti-peranti seperti cdrom dan cakera liut. 


* &lt;tt&gt;'''sbin'''&lt;/tt&gt; - Mengandungi fail-fail binari dan utiliti untuk Pentadbir Sistem. 


* &lt;tt&gt;'''var'''&lt;/tt&gt; - Mengandungi fail-fail data dan log seperti e-mel pengguna dan maklumat sistem. 


* &lt;tt&gt;'''usr'''&lt;/tt&gt; - Mengandungi pelbagai fail sama ada program binari, ''libraries'', aplikasi-aplikasi dan juga pakej untuk Tetingkap X. Kebanyakan fail arahan terletak dalam direktori &lt;tt&gt;/usr/bin&lt;/tt&gt; dan &lt;tt&gt;/usr/sbin&lt;/tt&gt;.


* &lt;tt&gt;'''opt'''&lt;/tt&gt; - Sesetengah sistem Linux tidak menggunakan atau tidak mempunyai subdirektori &lt;tt&gt;opt&lt;/tt&gt;. Direktori ini biasanya untuk aplikasi seperti Java dan pengkompil.


* &lt;tt&gt;'''tmp'''&lt;/tt&gt; - Lokasi untuk fail-fail sementara. 


Gunakan kombinasi arahan &lt;tt&gt;ls&lt;/tt&gt; dengan opsyen &lt;tt&gt;-al&lt;/tt&gt; serta arahan &lt;tt&gt;grep&lt;/tt&gt; dengan  carian rentetan  &lt;tt&gt;^d&lt;/tt&gt; untuk lihat subdirektori yang ada dalam direktori akar. 

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: #EEEEEE;background-color: black&quot; width=110%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ ls -al / | grep ^d
dr-xr-xr-x.  25 root root  4096 Jan 27 11:56 .
dr-xr-xr-x.  25 root root  4096 Jan 27 11:56 ..
dr-xr-xr-x.   2 root root  4096 Nov 20 16:33 bin
dr-xr-xr-x.   5 root root  1024 Nov 20 15:19 boot
drwx------.   3 root root  4096 Nov 20 15:30 .dbus
drwxr-xr-x.  19 root root  3740 Jan 27 11:56 dev
drwxr-xr-x. 114 root root 12288 Jan 27 14:59 etc
drwxr-xr-x.   3 root root  4096 Jan  9 10:27 home
dr-xr-xr-x.  11 root root  4096 Nov 20 15:15 lib
dr-xr-xr-x.   9 root root 12288 Nov 20 16:33 lib64
drwx------.   2 root root 16384 Nov 20 15:09 lost+found
drwxr-xr-x.   4 root root  4096 Dec 30 14:06 media
drwxr-xr-x.   2 root root     0 Jan 27 11:56 misc
drwxr-xr-x.   2 root root  4096 Sep 23  2011 mnt
drwxr-xr-x.   2 root root     0 Jan 27 11:56 net
drwxr-xr-x.   3 root root  4096 Nov 20 15:18 opt
dr-xr-xr-x. 119 root root     0 Jan 27 11:56 proc
dr-xr-x---.  25 root root  4096 Jan 10 20:58 root
dr-xr-xr-x.   2 root root 12288 Nov 20 16:33 sbin
drwxr-xr-x.   7 root root     0 Jan 27 11:56 selinux
drwxr-xr-x.   2 root root  4096 Sep 23  2011 srv
drwxr-xr-x.  13 root root     0 Jan 27 11:56 sys
drwxrwxrwt.  11 root root  4096 Jan 28 03:15 tmp
drwxr-xr-x.  13 root root  4096 Nov 20 15:10 usr
drwxr-xr-x.  22 root root  4096 Nov 20 15:17 var
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;

Dari output di atas, &lt;tt&gt;.&lt;/tt&gt; (satu titik) ialah direktori semasa (''current directory'') manakala &lt;tt&gt;..&lt;/tt&gt; (dua titik bertindih) merupakan direktori di atas direktori semasa (''parent directory''). 


Nama fail-fail dalam Linux merupakan &quot;''case-sensitive''&quot;. Fail &lt;tt&gt;mbox&lt;/tt&gt; dan &lt;tt&gt;Mbox&lt;/tt&gt; adalah dua fail berbeza. Terdapat juga fail yang bermula dengan &lt;tt&gt;.&lt;/tt&gt; (satu titik) seperti &lt;tt&gt;.bash_profile&lt;/tt&gt;. Ia merupakan fail tersembunyi (''hidden file'') dan tidak dapat dilihat jika menggunakan arahan &lt;tt&gt;ls&lt;/tt&gt; tanpa opsyen &lt;tt&gt;-a&lt;/tt&gt;.

&lt;br/&gt;

=== Fail dan Direktori Aplikasi ===

Aplikasi seperti Java dan pengkompil (''compiler'') seperti &lt;tt&gt;gcc&lt;/tt&gt; dan &lt;tt&gt;perl&lt;/tt&gt; biasanya diletakkan di dalam direktori &lt;tt&gt;/usr/local&lt;/tt&gt;. Sewaktu penyediaan aplikasi atau pengkompil, Pentadbir Sistem boleh tempatkan ia di direktori lain tapi adalah lebih baik jika diletakkan di direktori tersebut untuk memudahkan pengguna mencarinya di situ. Ia juga memudahkan Pentadbir Sistem untuk membuat ''backup'' atau naik taraf aplikasi-aplikasi berkenaan.

&lt;br/&gt;

=== Fail dan Direktori Pengguna ===

Berikut contoh direktori pengguna atau direktori rumah untuk pengguna &lt;tt&gt;guest&lt;/tt&gt; yang mungkin terdapat dalam sistem.

* &lt;tt&gt;/home/guest&lt;/tt&gt;
* &lt;tt&gt;/user/guest&lt;/tt&gt;
* &lt;tt&gt;/staff/guest&lt;/tt&gt;


Ia mengandungi fail-fail atau dokumen pengguna. Bagi akaun &lt;tt&gt;guest&lt;/tt&gt;, semua fail kepunyaan beliau disimpan dalam direktori ini yang ditentukan oleh Pentadbir Sistem sewaktu akaun &lt;tt&gt;guest&lt;/tt&gt; dibina. 

&lt;br/&gt;

== Persekitaran dalam Linux ==

Persekitaran dalam Linux penting bagi setiap pengguna. Ia membantu pengguna melaksanakan tugas dengan mudah. Persekitaran yang disediakan dengan betul membolehkan aplikasi yang dipasang dalam sistem digunakan tanpa sebarang masalah.

&lt;br/&gt;
=== Papar Maklumat Persekitaran - &lt;tt&gt;env&lt;/tt&gt;, &lt;tt&gt;echo&lt;/tt&gt;, &lt;tt&gt;alias&lt;/tt&gt; ===

Guna arahan &lt;tt&gt;env&lt;/tt&gt; untuk paparkan maklumat persekitaran dalam Linux. 

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: #EEEEEE;background-color: black&quot; width=110%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ env
HOSTNAME=komputer01
SELINUX_ROLE_REQUESTED=
TERM=xterm
SHELL=/bin/bash
HISTSIZE=1000
SSH_CLIENT=192.168.1.1 65113 22
SELINUX_USE_CURRENT_RANGE=
QTDIR=/usr/lib64/qt-3.3
OLDPWD=/usr/local
QTINC=/usr/lib64/qt-3.3/include
SSH_TTY=/dev/pts/1
USER=guest
LS_COLORS=rs=0:di=01;34:ln=01;36:mh=00:pi=40;33:so=01;35:do=01;35:bd=40;33;01:cd=40;33;01:or=40;31;01:mi=01;05;37;41:su=37;41:sg=30;43:ca=30;41:tw=30;42:ow=34;42:st=37;44:ex=01;32:*.tar=01;31:*.tgz=01;31:*.arj=01;31:*.taz=01;31:*.lzh=01;31:*.lzma=01;31:*.tlz=01;31:*.txz=01;31:*.zip=01;31:*.z=01;31:*.Z=01;31:*.dz=01;31:*.gz=01;31:*.lz=01;31:*.xz=01;31:*.bz2=01;31:*.tbz=01;31:*.tbz2=01;31:*.bz=01;31:*.tz=01;31:*.deb=01;31:*.rpm=01;31:*.jar=01;31:*.rar=01;31:*.ace=01;31:*.zoo=01;31:*.cpio=01;31:*.7z=01;31:*.rz=01;31:*.jpg=01;35:*.jpeg=01;35:*.gif=01;35:*.bmp=01;35:*.pbm=01;35:*.pgm=01;35:*.ppm=01;35:*.tga=01;35:*.xbm=01;35:*.xpm=01;35:*.tif=01;35:*.tiff=01;35:*.png=01;35:*.svg=01;35:*.svgz=01;35:*.mng=01;35:*.pcx=01;35:*.mov=01;35:*.mpg=01;35:*.mpeg=01;35:*.m2v=01;35:*.mkv=01;35:*.ogm=01;35:*.mp4=01;35:*.m4v=01;35:*.mp4v=01;35:*.vob=01;35:*.qt=01;35:*.nuv=01;35:*.wmv=01;35:*.asf=01;35:*.rm=01;35:*.rmvb=01;35:*.flc=01;35:*.avi=01;35:*.fli=01;35:*.flv=01;35:*.gl=01;35:*.dl=01;35:*.xcf=01;35:*.xwd=01;35:*.yuv=01;35:*.cgm=01;35:*.emf=01;35:*.axv=01;35:*.anx=01;35:*.ogv=01;35:*.ogx=01;35:*.aac=01;36:*.au=01;36:*.flac=01;36:*.mid=01;36:*.midi=01;36:*.mka=01;36:*.mp3=01;36:*.mpc=01;36:*.ogg=01;36:*.ra=01;36:*.wav=01;36:*.axa=01;36:*.oga=01;36:*.spx=01;36:*.xspf=01;36:
MAIL=/var/spool/mail/guest
PATH=/usr/lib64/qt-3.3/bin:/usr/local/bin:/bin:/usr/bin:/usr/local/sbin:/usr/sbin:/sbin:/home/guest/bin
PWD=/home/guest
LANG=en_US.UTF-8
SELINUX_LEVEL_REQUESTED=
SSH_ASKPASS=/usr/libexec/openssh/gnome-ssh-askpass
HISTCONTROL=ignoredups
SHLVL=1
HOME=/home/guest
LOGNAME=guest
QTLIB=/usr/lib64/qt-3.3/lib
CVS_RSH=ssh
SSH_CONNECTION=192.168.1.1 65113 192.168.1.2 22
LESSOPEN=|/usr/bin/lesspipe.sh %s
G_BROKEN_FILENAMES=1
_=/bin/env
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;

Dari maklumat di atas, anda dapat lihat nilai pembolehubah-pembolehubah (''variables'') yang diperolehi daripada sistem dan skrip ''login'' (fail &lt;tt&gt;.bash_profile&lt;/tt&gt;). Pembolehubah tersebut adalah seperti &lt;tt&gt;HOME&lt;/tt&gt;, &lt;tt&gt;PATH&lt;/tt&gt;, &lt;tt&gt;SHELL&lt;/tt&gt; dan &lt;tt&gt;MAIL&lt;/tt&gt;. Kesemua pembolehubah ini penting dalam persekitaran Linux.


Selain itu, anda juga boleh gunakan arahan &lt;tt&gt;echo&lt;/tt&gt; untuk melihat nilai bagi satu pembolehubah tertentu. 

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: #EEEEEE;background-color: black&quot; width=110%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ echo $SHELL
/bin/bash
[guest@komputer01 ~]$ echo $MAIL
/var/spool/mail/guest
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;

Apabila menggunakan arahan &lt;tt&gt;echo&lt;/tt&gt;, simbol &lt;tt&gt;$&lt;/tt&gt; perlu ditambah di hadapan pembolehubah untuk memaparkan nilainya. 


Jika anda perlu pembolehubah baru, ia boleh ditambah di dalam fail &lt;tt&gt;.bash_profile&lt;/tt&gt;. Gunakan arahan &lt;tt&gt;cat&lt;/tt&gt; untuk lihat isi kandungannya.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: #EEEEEE;background-color: black&quot; width=110%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ cat .bash_profile
# .bash_profile

# Get the aliases and functions
if [ -f ~/.bashrc ]; then
        . ~/.bashrc
fi

# User specific environment and startup programs

PATH=$PATH:$HOME/bin

export PATH

[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;


Taip arahan &lt;tt&gt;alias&lt;/tt&gt; pula untuk lihat senarai arahan yang mungkin sudah diringkaskan bagi tujuan tertentu.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: #EEEEEE;background-color: black&quot; width=110%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ alias
alias l.='ls -d .* --color=auto'
alias ll='ls -l --color=auto'
alias ls='ls --color=auto'
alias which='alias | /usr/bin/which --tty-only --read-alias --show-dot --show-tilde'
&lt;/pre&gt;

Arahan asal agak panjang tapi telah diringkaskan dengan &lt;tt&gt;alias&lt;/tt&gt;. 


Arahan &lt;tt&gt;ls -l --color=auto&lt;/tt&gt; misalnya telah diringkaskan menjadi &lt;tt&gt;ll&lt;/tt&gt; sahaja.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: #EEEEEE;background-color: black&quot; width=110%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ ll
total 40
-rw-r--r--. 1 guest users    0 Jan 29 14:33 cuba1
-rw-r--r--. 1 guest users    0 Feb 14 10:13 cuba2
-rw-------. 1 guest users  504 Feb 11 13:57 dead.letter
-rw-r--r--. 1 guest users   59 Feb 14 11:30 failbaru
-rw-r--r--. 1 guest users  331 Feb  5 16:32 fail.tar.gz
-rw-r--r--. 1 guest users   34 Jan 29 13:57 fail.txt.gz
-rw-r--r--. 1 guest users   38 Jan 29 12:30 hello.c
-rw-r--r--. 1 guest users   53 Feb 10 15:23 perkataan.txt
-rwxr-xr-x. 1 guest users    5 Jan 29 12:31 prog.sh
drwxr-xr-x. 2 guest users 4096 Jan 29 12:27 tugasan
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;


Contoh di bawah menunjukkan bagaimana arahan &lt;tt&gt;echo $MAIL&lt;/tt&gt; diringkaskan menjadi &lt;tt&gt;em&lt;/tt&gt;.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: #EEEEEE;background-color: black&quot; width=110%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ echo $MAIL
/var/spool/mail/guest
[guest@komputer01 ~]$ alias em='echo $MAIL'
[guest@komputer01 ~]$ em
/var/spool/mail/guest
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;

&lt;br/&gt;

=== Shell ===
Linux menyediakan satu program penterjemah arahan yang dipanggil ''shell''. ''Shell'' bertindak sebagai antaramuka di antara Linux dan pengguna. Ia membaca arahan yang anda taip, menterjemah arahan tersebut, melaksanakannya kemudian menunggu arahan lain pula. ''Prompt'' Linux dipaparkan menandakan ia bersedia untuk menerima sebarang arahan dari anda. 


Setiap arahan dalam ''shell'' mengandungi nama arahan, pilihan arahan (jika ada) dan juga argumen (jika ada). Nama arahan, pilihan dan argumen dijarakkan dengan ruang kosong.


&lt;tt&gt;'''Sintaks :''' NamaArahan [-Pilihan] [Argumen]&lt;/tt&gt;

&lt;tt&gt;'''Contoh  :''' ls  -al  /home&lt;/tt&gt;


''Shell'' merupakan satu program yang dilaksanakan oleh ''kernel'' Linux untuk pengguna. Satu program dirujuk sebagai satu proses sewaktu ''kernel'' melaksanakannya. ''Kernel'' boleh laksanakan satu program ''shell'' yang sama (atau sebarang program lain) secara serentak untuk ramai pengguna. Setiap program yang dilaksanakan itu pula merupakan proses-proses yang berasingan. 


Kebanyakan arahan-arahan asas ''shell'' adalah subrutin yang dibina dalam program ''shell''. Arahan-arahan yang bukan subrutin dalam ''shell'' perlukan ''kernel'' untuk memulakan satu proses bagi perlaksanaannya. Proses ini dikenali sebagai proses anak (''child process''). Kewujudan proses anak adalah untuk jangkamasa yang mencukupi bagi proses perlaksanaannya. ''Shell'' akan tunggu sehingga proses anak ini selesai sebelum ia bersedia menerima arahan selanjutnya. 


Contoh arahan subrutin dalam ''shell'' ialah prosedur untuk keluar sistem seperti &lt;tt&gt;exit&lt;/tt&gt; dan &lt;tt&gt;logout&lt;/tt&gt;. Jika prosedur keluar sistem tidak dibina dalam ''shell'', ''kernel'' akan mulakan satu proses anak. Apabila proses anak berakhir, kita akan kembali kepada ''shell'' asal. Ini akan menimbulkan masalah kerana kita tidak dapat keluar dan masih berada dalam sistem. Oleh sebab itu &lt;tt&gt;logout&lt;/tt&gt; atau &lt;tt&gt;exit&lt;/tt&gt; mesti dibina sebagai subrutin dalam ''shell''.


Sila lihat manual &lt;tt&gt;bash&lt;/tt&gt; dengan arahan &lt;tt&gt;man bash&lt;/tt&gt; untuk mencari lain-lain arahan subrutin dalam ''shell''. 

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ man bash
SHELL BUILTIN COMMANDS
       Unless otherwise noted, each builtin command documented in this section
       as accepting options preceded by - accepts -- to signify the end of the
       options.   The  :, true, false, and test builtins do not accept options
       and do not treat -- specially.  The exit, logout, break, continue, let,
       and  shift builtins accept and process arguments beginning with - with-
       out requiring --.  Other builtins that accept  arguments  but  are  not
       specified  as accepting options interpret arguments beginning with - as
       invalid options and require -- to prevent this interpretation.
&lt;/pre&gt;

Maklumat berkenaan subrutin dalam ''shell'' boleh diperolehi di bawah tajuk &lt;tt&gt;SHELL BUILTIN COMMANDS&lt;/tt&gt;. 


Arahan subrutin seperti &lt;tt&gt;cd&lt;/tt&gt;, &lt;tt&gt;pwd&lt;/tt&gt;, &lt;tt&gt;echo&lt;/tt&gt;, &lt;tt&gt;exit&lt;/tt&gt; dan &lt;tt&gt;logout&lt;/tt&gt; tidak akan dijumpai dalam direktori &lt;tt&gt;/bin&lt;/tt&gt;, &lt;tt&gt;/usr/bin&lt;/tt&gt; atau &lt;tt&gt;/sbin&lt;/tt&gt; kerana ia dibina dalam ''shell'' &lt;tt&gt;/bin/bash&lt;/tt&gt;. Manakala arahan bukan subrutin seperti &lt;tt&gt;chfn&lt;/tt&gt;, &lt;tt&gt;passwd&lt;/tt&gt;, &lt;tt&gt;hostname&lt;/tt&gt; boleh dijumpai dalam salah satu direktori tersebut. 


Tekan kunci &lt;tt&gt;[Q]&lt;/tt&gt; untuk keluar dari arahan &lt;tt&gt;man&lt;/tt&gt;.

&lt;br/&gt;

=== Skrip ''Login'' ===

Sewaktu pengguna masuk (''login'') ke dalam akaun Linux, satu atau lebih skrip ''login'' akan dibaca. Fail yang dibaca bergantung kepada jenis ''shell'' yang digunakan. Fail-fail tersebut terletak dalam direktori rumah pengguna. Fungsinya samalah seperti fail &lt;tt&gt;autoexec.bat&lt;/tt&gt; dalam DOS. Ia penting dalam  memudahkan penggunaan arahan-arahan Linux serta aplikasi. 


Berikut adalah contoh ''shell'' dan skrip ''login'' masing-masing.

{| style=&quot;border: thin solid #81BEF7; color: black&quot; width=400
|-
| style=&quot;background-color: #A9E2F3;&quot; width=40% | &lt;tt&gt;'' '''Shell''' ''&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #A9E2F3;&quot; | &lt;tt&gt;'''Skrip ''Login'' '''&lt;/tt&gt;
|-
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;&quot; | &lt;tt&gt;Bourne&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;&quot; | &lt;tt&gt;.profile&lt;/tt&gt;
|-
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;&quot; | &lt;tt&gt;C&lt;/tt&gt; 
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;&quot; | &lt;tt&gt;.cshrc&lt;br/&gt;.login&lt;/tt&gt;
|-
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;&quot; | &lt;tt&gt;Korn&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;&quot; | &lt;tt&gt;.profile&lt;/tt&gt;
|-
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;&quot; | &lt;tt&gt;Bourne-again&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;&quot; | &lt;tt&gt;.bash_profile&lt;/tt&gt;
|}

&lt;br/&gt;

== Manipulasi Fail/Direktori ==

=== Papar Direktori Semasa - &lt;tt&gt;pwd&lt;/tt&gt; ===

Untuk mengetahui direktori di mana kita berada,  gunakan arahan &lt;tt&gt;pwd&lt;/tt&gt;.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: #EEEEEE;background-color: black&quot; width=110%&gt;
[guest@komputer01 ~]$  pwd
/home/guest
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;

&lt;br/&gt;

=== Bertukar ke Direktori Lain - &lt;tt&gt;cd&lt;/tt&gt; ===

Anda boleh bertukar ke direktori lain dengan menggunakan arahan &lt;tt&gt;cd&lt;/tt&gt;. 

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: #EEEEEE;background-color: black&quot; width=110%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ cd /           (ke direktori paling atas atau direktori akar)
[guest@komputer01 /]$ cd var         (ke subdirektori var)
[guest@komputer01 var]$ cd mail      (ke subdirektori mail)
[guest@komputer01 mail]$ pwd
/var/mail
[guest@komputer01 mail]$ cd          (kembali ke direktori rumah)
[guest@komputer01 ~]$ pwd
/home/guest
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;

&lt;br/&gt;

=== Lihat Senarai Fail - &lt;tt&gt;ls&lt;/tt&gt; ===

Arahan &lt;tt&gt;ls&lt;/tt&gt; digunakan untuk melihat isi kandungan sesuatu direktori. Sila taip arahan di bawah pada ''prompt'' Linux dan lihat perbezaan hasilnya. 

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: #EEEEEE;background-color: black&quot; width=110%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ ls
hello.c  prog.sh  tugasan
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;


Arahan &lt;tt&gt;ls&lt;/tt&gt; dengan opsyen &lt;tt&gt;-a&lt;/tt&gt; untuk lihat semua sekali termasuk fail tersembunyi.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: #EEEEEE;background-color: black&quot; width=110%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ ls -a
.   .bash_history  .bash_profile  .gnome2  .history  prog.sh
..  .bash_logout   .bashrc        hello.c  .mozilla  tugasan
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;


Arahan &lt;tt&gt;ls&lt;/tt&gt; dengan opsyen &lt;tt&gt;-al&lt;/tt&gt; untuk lihat maklumat lebih terperinci seperti mod keizinan, pemilik fail, kumpulan pemilik dan masa fail dibina atau diubahsuai.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: #EEEEEE;background-color: black&quot; width=110%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ ls -al
total 48
drwx------. 5 guest users 4096 Jan 29 12:31 .
drwxr-xr-x. 3 root  root  4096 Jan  9 10:27 ..
-rw-------. 1 guest users  789 Jan 28 19:24 .bash_history
-rw-r--r--. 1 guest users   18 Feb 22  2013 .bash_logout
-rw-r--r--. 1 guest users  176 Feb 22  2013 .bash_profile
-rw-r--r--. 1 guest users  124 Feb 22  2013 .bashrc
drwxr-xr-x. 2 guest users 4096 Nov 12  2010 .gnome2
-rw-r--r--. 1 guest users   38 Jan 29 12:30 hello.c
-rw-------. 1 guest users  104 Jan 27 15:00 .history
drwxr-xr-x. 4 guest users 4096 Nov 20 15:10 .mozilla
-rwxr-xr-x. 1 guest users    5 Jan 29 12:31 prog.sh
drwxr-xr-x. 2 guest users 4096 Jan 29 12:27 tugasan
[guest@komputer01 ~]$ 
&lt;/pre&gt;


Cuba arahan &lt;tt&gt;ls&lt;/tt&gt; dengan opsyen &lt;tt&gt;-aF&lt;/tt&gt;. Di hujung nama direktori terdapat aksara &lt;tt&gt;/&lt;/tt&gt;. Fail boleh laksana (''executable'') seperti fail &lt;tt&gt;prog.sh&lt;/tt&gt; pula terdapat aksara &lt;tt&gt;*&lt;/tt&gt; dihujungnya.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: #EEEEEE;background-color: black&quot; width=110%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ ls -aF
./             .bash_profile  failbaru       .gnome2/  .mozilla/      tugasan/
../            .bashrc        .failbaru.swp  hello.c   perkataan.txt
.bash_history  cuba1          fail.tar.gz    .history  prog.sh*
.bash_logout   dead.letter    fail.txt.gz    .lesshst  .ssh/
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;

&lt;br/&gt;

=== Mengenalpasti Jenis Fail - &lt;tt&gt;file&lt;/tt&gt; ===

Gunakan arahan &lt;tt&gt;file&lt;/tt&gt; untuk mengetahui jenis fail sama ada ia adalah fail binari, fail teks, direktori dan sebagainya.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: #EEEEEE;background-color: black&quot; width=110%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ file hello.c
hello.c: ASCII text
[guest@komputer01 ~]$ file *
fail.txt.gz: gzip compressed data, was &quot;fail.txt&quot;, from Unix, last modified: Wed Jan 29 13:57:56 2014
hello.c:     ASCII text
prog.sh:     ASCII text
tugasan:     directory
[guest@komputer01 ~]$      
&lt;/pre&gt;


Setelah jenis fail diketahui, kita dapat lakukan sesuatu kepada fail tersebut dengan memilih arahan yang sesuai. Contohnya guna arahan &lt;tt&gt;cat&lt;/tt&gt; atau &lt;tt&gt;more&lt;/tt&gt; untuk melihat kandungan fail teks &lt;tt&gt;hello.c&lt;/tt&gt; dan &lt;tt&gt;prog.sh&lt;/tt&gt;.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: #EEEEEE;background-color: black&quot; width=110%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ cat hello.c
main()
{
  printf(&quot;Hello World\n&quot;);
}
[guest@komputer01 ~]$ 
&lt;/pre&gt;


Sudah tentu anda tidak boleh guna arahan &lt;tt&gt;cd&lt;/tt&gt; terhadap fail &lt;tt&gt;hello.c&lt;/tt&gt; kerana ia bukan direktori.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: #EEEEEE;background-color: black&quot; width=110%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ cd hello.c
-bash: cd: hello.c: Not a directory
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;

&lt;br/&gt;

=== Bina Fail Kosong - &lt;tt&gt;touch&lt;/tt&gt;, &lt;tt&gt;echo&lt;/tt&gt; ===

Anda boleh bina satu fail baru dengan arahan &lt;tt&gt;touch&lt;/tt&gt;. Walau bagaimanapun fail yang dibina adalah kosong atau tiada isi dan bersaiz 0.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: #EEEEEE;background-color: black&quot; width=110%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ touch cuba1
[guest@komputer01 ~]$ ls -al cuba1
-rw-r--r--. 1 guest users 0 Jan 29 14:33 cuba1
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;


Arahan &lt;tt&gt;echo&lt;/tt&gt; juga boleh digunakan untuk membina fail kosong jika digunakan bersama simbol &lt;tt&gt;&gt;&lt;/tt&gt; (''redirect''). Output dari arahan ini akan disimpan ke dalam fail dan tidak dipaparkan di skrin. 

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: #EEEEEE;background-color: black&quot; width=110%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ echo -n &gt; cuba2
[guest@komputer01 ~]$ ls -al cuba2
-rw-r--r--. 1 guest users 0 Jan 29 14:34 cuba2
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;

Arahan &lt;tt&gt;echo&lt;/tt&gt; dengan opsyen &lt;tt&gt;-n&lt;/tt&gt; akan bina fail baru yang kosong isi kandungannya.

&lt;br/&gt;

=== Melihat Kandungan Fail Teks - &lt;tt&gt;cat&lt;/tt&gt; ===

Guna arahan &lt;tt&gt;cat&lt;/tt&gt; untuk melihat kandungan fail teks seperti fail &lt;tt&gt;.bash_profile&lt;/tt&gt;. 

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: #EEEEEE;background-color: black&quot; width=110%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ cat .bash_profile
# .bash_profile

# Get the aliases and functions
if [ -f ~/.bashrc ]; then
        . ~/.bashrc
fi

# User specific environment and startup programs

PATH=$PATH:$HOME/bin

export PATH
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;

&lt;br/&gt;

=== Papar Fail Teks Bermula Dari Atas - &lt;tt&gt;head&lt;/tt&gt; ===

Bagi fail teks bersaiz besar, kita boleh lihat beberapa baris kandungannya bermula dari atas dengan menggunakan arahan &lt;tt&gt;head&lt;/tt&gt;. Untuk melihat 10 baris teratas, gunakan arahan berikut.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: #EEEEEE;background-color: black&quot; width=110%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ head .bash_profile
# .bash_profile

# Get the aliases and functions
if [ -f ~/.bashrc ]; then
        . ~/.bashrc
fi

# User specific environment and startup programs

PATH=$PATH:$HOME/bin
&lt;/pre&gt;

Arahan &lt;tt&gt;head&lt;/tt&gt; tanpa opsyen akan paparkan 10 baris teratas. 


Jika ingin lihat hanya 5 baris teratas gunakan opsyen &lt;tt&gt;-5&lt;/tt&gt;. 

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: #EEEEEE;background-color: black&quot; width=110%&gt;
 [guest@komputer01 ~]$  head -5 .bash_profile
# .bash_profile

# Get the aliases and functions
if [ -f ~/.bashrc ]; then
        . ~/.bashrc
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;

&lt;br/&gt;

=== Papar Fail Teks Bermula Dari Bawah - &lt;tt&gt;tail&lt;/tt&gt; ===

Dengan arahan &lt;tt&gt;tail&lt;/tt&gt; pula, kandungan fail teks boleh dilihat bermula dari bawah. 

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: #EEEEEE;background-color: black&quot; width=110%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ tail -3 .bash_profile
PATH=$PATH:$HOME/bin

export PATH
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;


Seperti arahan &lt;tt&gt;head&lt;/tt&gt;, anda boleh guna opsyen &lt;tt&gt;-3&lt;/tt&gt; untuk lihat 3 baris paling bawah. Secara lalai, ia akan paparkan 10 baris paling bawah.

&lt;br/&gt;

=== Papar Kandungan Fail Teks Semuka Demi Semuka - &lt;tt&gt;more&lt;/tt&gt; ===

Selain dari &lt;tt&gt;cat&lt;/tt&gt; kita boleh gunakan arahan &lt;tt&gt;more&lt;/tt&gt; untuk melihat kandungan fail teks yang besar. Ia membolehkan kita melihat fail berkenaan semuka demi semuka. 

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: #EEEEEE;background-color: black&quot; width=110%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ more .bash_history
finger
finger guest
id
id guest
who
whoami
who am i
passwd
chfn
chsh
echo $SHELL
hostname
uname -a
uname -n
domainname
ifconfig
hostname
--More--(25%)
&lt;/pre&gt;


Kemudian anda boleh tekan kunci &lt;tt&gt;[Enter]&lt;/tt&gt; untuk paparkan baris demi baris atau &lt;tt&gt;[SpaceBar]&lt;/tt&gt; untuk muka demi muka.

&lt;br/&gt;

=== Cetak Maklumat Fail - &lt;tt&gt;wc&lt;/tt&gt; ===

Arahan &lt;tt&gt;wc&lt;/tt&gt; boleh digunakan untuk mengetahui bilangan baris, bilangan perkataan dan saiz fail teks. 

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: #EEEEEE;background-color: black&quot; width=110%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ wc perkataan.txt
 8  8 53 perkataan.txt
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;

Fail &lt;tt&gt;perkataan.txt&lt;/tt&gt; mengandungi 8 baris, 8 perkataan dan bersaiz 53 ''bytes''. 


Gunakan opsyen &lt;tt&gt;-l&lt;/tt&gt; jika anda ingin tahu jumlah baris sahaja.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: #EEEEEE;background-color: black&quot; width=110%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ wc -l perkataan.txt
8 perkataan.txt
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;

&lt;br/&gt;

=== Salin Fail - &lt;tt&gt;cp&lt;/tt&gt; ===

Guna arahan &lt;tt&gt;cp&lt;/tt&gt; untuk menyalin fail &lt;tt&gt;cuba2&lt;/tt&gt; ke fail &lt;tt&gt;cuba3&lt;/tt&gt;. 

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: #EEEEEE;background-color: black&quot; width=110%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ cp cuba2 cuba3
[guest@komputer01 ~]$ ls -al cuba2 cuba3
-rw-r--r--. 1 guest users 1 Jan 29 14:34 cuba2
-rw-r--r--. 1 guest users 1 Jan 29 16:06 cuba3
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;

Kedua-duanya mempunyai nama berlainan tapi isi kandungannya sama. Sekiranya fail &lt;tt&gt;cuba3&lt;/tt&gt; sudah wujud sebelum ini, isinya akan digantikan dengan isi kandungan fail &lt;tt&gt;cuba2&lt;/tt&gt;. 


Secara lalai arahan &lt;tt&gt;cp&lt;/tt&gt; tidak akan memeriksa sama ada fail yang akan dibina dari proses menyalin ini sudah wujud atau tidak. Untuk elakkan daripada terganti isi kandungan fail sedia ada, kita boleh guna arahan &lt;tt&gt;cp&lt;/tt&gt; dengan opsyen &lt;tt&gt;-i&lt;/tt&gt;.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: #EEEEEE;background-color: black&quot; width=110%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ cp -i cuba2 cuba3
cp: overwrite `cuba3'? y
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;

Jawab &lt;tt&gt;y&lt;/tt&gt; jika anda hendak ganti kandungan fail &lt;tt&gt;cuba3&lt;/tt&gt; dengan fail &lt;tt&gt;cuba2&lt;/tt&gt; dan taip &lt;tt&gt;n&lt;/tt&gt; jika sebaliknya.

&lt;br/&gt;

=== Tukar Nama atau Pindah Lokasi Fail - &lt;tt&gt;mv&lt;/tt&gt; ===

Guna arahan &lt;tt&gt;mv&lt;/tt&gt; untuk ubah nama fail misalnya dari &lt;tt&gt;cuba3&lt;/tt&gt; kepada nama fail &lt;tt&gt;cuba4&lt;/tt&gt;.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: #EEEEEE;background-color: black&quot; width=110%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ ls -al cuba*
-rw-r--r--. 1 guest users 0 Jan 29 14:33 cuba1
-rw-r--r--. 1 guest users 1 Jan 29 14:34 cuba2
-rw-r--r--. 1 guest users 1 Jan 29 16:06 cuba3
[guest@komputer01 ~]$ mv cuba3 cuba4 
[guest@komputer01 ~]$ ls -al cuba*
-rw-r--r--. 1 guest users 0 Jan 29 14:33 cuba1
-rw-r--r--. 1 guest users 1 Jan 29 14:34 cuba2
-rw-r--r--. 1 guest users 1 Jan 29 16:06 cuba4
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;


Ia juga boleh digunakan untuk  pindahkan fail ke direktori lain. Misalnya dari lokasi semasa ke lokasi baru.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: #EEEEEE;background-color: black&quot; width=110%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ mv cuba4 /tmp
[guest@komputer01 ~]$ ls -al /tmp
total 52
drwxrwxrwt. 11 root  root  4096 Jan 29 16:24 .
dr-xr-xr-x. 25 root  root  4096 Jan 27 11:56 ..
-rw-r--r--.  1 guest users    1 Jan 29 16:06 cuba4
-r--r--r--.  1 root  root    11 Jan 27 11:56 .X0-lock
drwxrwxrwt.  2 root  root  4096 Jan 27 11:56 .X11-unix
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;

Arahan di atas akan memindahkan fail &lt;tt&gt;cuba4&lt;/tt&gt; dari direktori semasa ke direktori &lt;tt&gt;/tmp&lt;/tt&gt;.

&lt;br/&gt;

=== Bina Direktori - &lt;tt&gt;mkdir&lt;/tt&gt; ===

Guna arahan &lt;tt&gt;mkdir&lt;/tt&gt; untuk bina direktori baru.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: #EEEEEE;background-color: black&quot; width=110%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ mkdir direktori
[guest@komputer01 ~]$ ls -al
total 60
drwx------. 6 guest users 4096 Jan 29 16:28 .
drwxr-xr-x. 3 root  root  4096 Jan  9 10:27 ..
-rw-------. 1 guest users  789 Jan 28 19:24 .bash_history
-rw-r--r--. 1 guest users   18 Feb 22  2013 .bash_logout
-rw-r--r--. 1 guest users  176 Feb 22  2013 .bash_profile
-rw-r--r--. 1 guest users  124 Feb 22  2013 .bashrc
-rw-r--r--. 1 guest users    0 Jan 29 14:33 cuba1
-rw-r--r--. 1 guest users    1 Jan 29 14:34 cuba2
drwxr-xr-x. 2 guest users 4096 Jan 29 16:28 direktori
-rw-r--r--. 1 guest users   34 Jan 29 13:57 fail.txt.gz
drwxr-xr-x. 2 guest users 4096 Nov 12  2010 .gnome2
-rw-r--r--. 1 guest users   38 Jan 29 12:30 hello.c
-rw-------. 1 guest users  104 Jan 27 15:00 .history
drwxr-xr-x. 4 guest users 4096 Nov 20 15:10 .mozilla
-rwxr-xr-x. 1 guest users    5 Jan 29 12:31 prog.sh
drwxr-xr-x. 2 guest users 4096 Jan 29 12:27 tugasan
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;


Pembinaan beberapa subdirektori mengikut tujuan tertentu adalah bagus terutama sekali dalam pengurusan fail. Jika beratus atau beribu fail berada dalam satu direktori sahaja, agak sukar untuk mencari dan menguruskannya.

&lt;br/&gt;

=== Menghapuskan Fail/Direktori - &lt;tt&gt;rm&lt;/tt&gt;, &lt;tt&gt;rmdir&lt;/tt&gt; ===

Gunakan arahan &lt;tt&gt;rm&lt;/tt&gt; untuk hapuskan fail.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: #EEEEEE;background-color: black&quot; width=110%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ rm cuba2
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;

Tiada cara untuk kembalikan fail yang sudah dihapuskan kecuali jika anda ada buat salinan (''backup'') sebelum ini.


Arahan &lt;tt&gt;rm&lt;/tt&gt; dengan opsyen &lt;tt&gt;-i&lt;/tt&gt; akan meminta kepastian terlebih dahulu sama ada anda ingin menghapuskan fail tersebut.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: #EEEEEE;background-color: black&quot; width=110%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ rm -i cuba2
rm: remove regular file `cuba2'? y
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;

Jawab &lt;tt&gt;y&lt;/tt&gt; untuk hapuskan fail atau jawab &lt;tt&gt;n&lt;/tt&gt; jika sebaliknya.


Untuk menghapuskan semua fail dalam satu subdirektori &lt;tt&gt;xyz&lt;/tt&gt; berserta subdirektori tersebut, guna arahan &lt;tt&gt;rm&lt;/tt&gt; dengan opsyen &lt;tt&gt;-r&lt;/tt&gt;.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: #EEEEEE;background-color: black&quot; width=110%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ rm -r xyz
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;


Guna arahan &lt;tt&gt;rmdir&lt;/tt&gt; untuk hapuskan direktori kosong (tidak mengandungi sebarang fail atau subdirektori di dalamnya). 

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: #EEEEEE;background-color: black&quot; width=110%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ mkdir temp
[guest@komputer01 ~]$ rmdir temp
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;

&lt;br/&gt;

=== Tukar Mod Keizinan - &lt;tt&gt;chmod&lt;/tt&gt; ===

Setiap fail atau direktori mempunyai mod keizinannya sendiri. Ia dapat mengelakkan pengguna mengubahsuai fail-fail pengguna lain atau mengubah fail-fail sistem. Sebelum mod keizinan diubah, pengguna perlu lihat terlebih dahulu menggunakan arahan &lt;tt&gt;ls&lt;/tt&gt; dengan opsyen &lt;tt&gt;-al&lt;/tt&gt;. 

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: #EEEEEE;background-color: black&quot; width=110%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ ls -al
total 52
drwx------. 5 guest users 4096 Jan 30 09:12 .
drwxr-xr-x. 3 root  root  4096 Jan  9 10:27 ..
-rw-------. 1 guest users 1876 Jan 29 19:31 .bash_history
-rw-r--r--. 1 guest users   18 Feb 22  2013 .bash_logout
-rw-r--r--. 1 guest users  176 Feb 22  2013 .bash_profile
-rw-r--r--. 1 guest users  124 Feb 22  2013 .bashrc
-rw-r--r--. 1 guest users    0 Jan 29 14:33 cuba1
-rw-r--r--. 1 guest users   34 Jan 29 13:57 fail.txt.gz
drwxr-xr-x. 2 guest users 4096 Nov 12  2010 .gnome2
-rw-r--r--. 1 guest users   38 Jan 29 12:30 hello.c
-rw-------. 1 guest users  104 Jan 27 15:00 .history
drwxr-xr-x. 4 guest users 4096 Nov 20 15:10 .mozilla
-rwxr-xr-x. 1 guest users    5 Jan 29 12:31 prog.sh
drwxr-xr-x. 2 guest users 4096 Jan 29 12:27 tugasan
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;


Dari output di atas, di sebelah kiri sekali terdapat 10 aksara.

* Aksara pertama menunjukkan sama ada ia fail biasa (&lt;tt&gt;-&lt;/tt&gt;), hubungan simbolik (&lt;tt&gt;l&lt;/tt&gt;), fail aksara istimewa (&lt;tt&gt;c&lt;/tt&gt;) atau direktori (d). 

* 9 aksara berikutnya ialah mod keizinan yang dibahagi kepada tiga iaitu untuk pemilik (''owner''), kumpulan (''group'') dan lain-lain (''other'').

* Bagi setiap bahagian tersebut masing-masing mewakili mod keizinan baca (&lt;tt&gt;r&lt;/tt&gt;), tulis (&lt;tt&gt;w&lt;/tt&gt;) dan laksana (&lt;tt&gt;x&lt;/tt&gt;). 

* Simbol tanda sengkang (&lt;tt&gt;-&lt;/tt&gt;) pula menandakan bahawa tiada keizinan baca, tulis atau laksana bagi fail atau direktori berkenaan. 

* Dari output tersebut juga kita dapat lihat &lt;tt&gt;guest&lt;/tt&gt; sebagai pemilik bagi semua fail dan direktori kecuali direktori induk (&lt;tt&gt;..&lt;/tt&gt;). 


Apa yang penting di sini ialah hanya pemilik iaitu &lt;tt&gt;guest&lt;/tt&gt; dan &lt;tt&gt;root&lt;/tt&gt; sahaja yang boleh menukar mod keizinan fail dan direktori. Keizinan untuk pengguna lain baca, tulis atau laksana bergantung kepada mod keizinan fail dan direktori tersebut. 


Untuk penerangan lebih jelas kita ambil contoh direktori &lt;tt&gt;tugasan&lt;/tt&gt;.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: #EEEEEE;background-color: black&quot; width=110%&gt;
drwxr-xr-x. 2 guest users 4096 Jan 29 12:27 tugasan
&lt;/pre&gt;

Mod keizinan untuk &lt;tt&gt;guest&lt;/tt&gt; ialah baca (&lt;tt&gt;r&lt;/tt&gt;), tulis (&lt;tt&gt;w&lt;/tt&gt;) dan laksana (&lt;tt&gt;x&lt;/tt&gt;). Untuk pengguna lain yang sekumpulan dengan &lt;tt&gt;guest&lt;/tt&gt; iaitu kumpulan &lt;tt&gt;users&lt;/tt&gt;, mod keizinannya ialah baca (&lt;tt&gt;r&lt;/tt&gt;) dan laksana (&lt;tt&gt;x&lt;/tt&gt;) sahaja. Begitu juga dengan pengguna lain yang bukan dalam kumpulan &lt;tt&gt;users&lt;/tt&gt; di mana mod keizinannya ialah baca (&lt;tt&gt;r&lt;/tt&gt;) dan laksana (&lt;tt&gt;x&lt;/tt&gt;).


Pengguna selain &lt;tt&gt;guest&lt;/tt&gt; tidak boleh bina fail atau direktori di dalam direktori &lt;tt&gt;tugasan&lt;/tt&gt;. Mereka cuma boleh masuk ke dalam direktori ini untuk melihat dan menyalin fail. Begitupun ia masih tertakluk kepada mod keizinan direktori sebelum &lt;tt&gt;tugasan&lt;/tt&gt; iaitu direktori semasa (&lt;tt&gt;.&lt;/tt&gt;) atau &lt;tt&gt;/home/guest&lt;/tt&gt;.


&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: #EEEEEE;background-color: black&quot; width=110%&gt;
drwx------. 5 guest users 4096 Jan 30 09:12 .
&lt;/pre&gt;

Jika dilihat pada mod keizinan direktori rumah bagi &lt;tt&gt;guest&lt;/tt&gt;, pengguna lain (kecuali &lt;tt&gt;root&lt;/tt&gt;) tidak mempunyai keizinan untuk masuk. Oleh itu pengguna lain juga sudah tentu tidak boleh masuk ke dalam direktori &lt;tt&gt;tugasan&lt;/tt&gt;.


Untuk membolehkan pengguna lain memasuki direktori rumah &lt;tt&gt;guest&lt;/tt&gt;, pengguna &lt;tt&gt;guest&lt;/tt&gt; perlu menukarnya kepada mod &lt;tt&gt;drwxr-xr-x&lt;/tt&gt; dengan arahan &lt;tt&gt;chmod&lt;/tt&gt;.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: #EEEEEE;background-color: black&quot; width=110%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ chmod go+rx .
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;

Apa yang dilakukan arahan di atas ialah memberi kumpulan &lt;tt&gt;users&lt;/tt&gt; (&lt;tt&gt;g&lt;/tt&gt;) dan pengguna lain (&lt;tt&gt;o&lt;/tt&gt;) kebenaran untuk baca (&lt;tt&gt;r&lt;/tt&gt;) dan laksana (&lt;tt&gt;x&lt;/tt&gt;) terhadap direktori semasa (&lt;tt&gt;.&lt;/tt&gt;) bagi &lt;tt&gt;guest&lt;/tt&gt; iaitu &lt;tt&gt;/home/guest&lt;/tt&gt;.


Hasilnya mod keizinan akan bertukar seperti berikut.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: #EEEEEE;background-color: black&quot; width=110%&gt;
drwxr-xr-x. 5 guest users 4096 Jan 30 09:12 .
&lt;/pre&gt;


Hasil yang sama juga boleh diperolehi dengan arahan berikut.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: #EEEEEE;background-color: black&quot; width=110%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ chmod 755 .
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;


Adakalanya pertukaran mod keizinan dengan menggunakan nombor lebih mudah berbanding penggunaan aksara dan simbol.

{| style=&quot;border: thin solid #81BEF7; color: black&quot; width=450
|-
| style=&quot;background-color: #A9E2F3;&quot; width=10% | &lt;tt&gt;'''Nilai'''&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #A9E2F3;text-align:center&quot; width=25% | &lt;tt&gt;'''No. Perduaan '''&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #A9E2F3;text-align:center&quot; width=10% | &lt;tt&gt;'''Mod'''&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #A9E2F3;&quot; | &lt;tt&gt;'''Keizinan'''&lt;/tt&gt;
|-
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;&quot; | &lt;tt&gt;0&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:center&quot; | &lt;tt&gt;0 0 0&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:center&quot; | &lt;tt&gt;---&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;&quot; | &lt;tt&gt;Tiada&lt;/tt&gt;
|-
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;&quot; | &lt;tt&gt;1&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:center&quot; | &lt;tt&gt;0 0 1&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:center&quot; | &lt;tt&gt;--x&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;&quot; | &lt;tt&gt;Laksana sahaja&lt;/tt&gt;
|-
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;&quot; | &lt;tt&gt;2&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:center&quot; | &lt;tt&gt;0 1 0&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:center&quot; | &lt;tt&gt;-w-&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;&quot; | &lt;tt&gt;Tulis sahaja&lt;/tt&gt;
|-
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;&quot; | &lt;tt&gt;3&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:center&quot; | &lt;tt&gt;0 1 1&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:center&quot; | &lt;tt&gt;-wx&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;&quot; | &lt;tt&gt;Tulis dan Laksana sahaja&lt;/tt&gt;
|-
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;&quot; | &lt;tt&gt;4&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:center&quot; | &lt;tt&gt;1 0 0&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:center&quot; | &lt;tt&gt;r--&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;&quot; | &lt;tt&gt;Baca sahaja&lt;/tt&gt;
|-
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;&quot; | &lt;tt&gt;5&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:center&quot; | &lt;tt&gt;1 0 1&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:center&quot; | &lt;tt&gt;r-x&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;&quot; | &lt;tt&gt;Baca dan Laksana sahaja&lt;/tt&gt;
|-
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;&quot; | &lt;tt&gt;6&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:center&quot; | &lt;tt&gt;1 1 0&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:center&quot; | &lt;tt&gt;rw-&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;&quot; | &lt;tt&gt;Baca dan Tulis sahaja&lt;/tt&gt;
|-
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;&quot; | &lt;tt&gt;7&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:center&quot; | &lt;tt&gt;1 1 1&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:center&quot; | &lt;tt&gt;rwx&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;&quot; | &lt;tt&gt;Semua&lt;/tt&gt;
|}


Di bawah ialah contoh nilai mod yang biasa digunakan dengan arahah &lt;tt&gt;chmod&lt;/tt&gt; diikuti dengan mod keizinan yang dilihat dengan arahan &lt;tt&gt;ls -al&lt;/tt&gt; setelah selesai melakukan arahan &lt;tt&gt;chmod&lt;/tt&gt; tersebut.

{| style=&quot;border: thin solid #81BEF7; color: black&quot; width=450
|-
| style=&quot;background-color: #A9E2F3;text-align:center&quot; width=50% | &lt;tt&gt;'''Arahan'''&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #A9E2F3;text-align:center&quot; width=50% | &lt;tt&gt;'''Mod Keizinan'''&lt;/tt&gt;
|-
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:center&quot; | &lt;tt&gt;chmod 000 fail&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:center&quot; | &lt;tt&gt;---------&lt;/tt&gt;
|-
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:center&quot; | &lt;tt&gt;chmod 100 fail&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:center&quot; | &lt;tt&gt;--x------&lt;/tt&gt;
|-
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:center&quot; | &lt;tt&gt;chmod 211 fail&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:center&quot; | &lt;tt&gt;-w---x--x&lt;/tt&gt;
|-
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:center&quot; | &lt;tt&gt;chmod 444 fail&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:center&quot; | &lt;tt&gt;r--r--r--&lt;/tt&gt;
|-
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:center&quot; | &lt;tt&gt;chmod 644 fail&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:center&quot; | &lt;tt&gt;rw-r--r--&lt;/tt&gt;
|-
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:center&quot; | &lt;tt&gt;chmod 700 fail&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:center&quot; | &lt;tt&gt;rwx------&lt;/tt&gt;
|-
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:center&quot; | &lt;tt&gt;chmod 711 fail&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:center&quot; | &lt;tt&gt;rwx--x--x&lt;/tt&gt;
|-
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:center&quot; | &lt;tt&gt;chmod 777 fail&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:center&quot; | &lt;tt&gt;rwxrwxrwx&lt;/tt&gt;
|}

&lt;br/&gt;

=== Pengubahsuaian Fail Teks - &lt;tt&gt;vi&lt;/tt&gt; ===

Linux mempunyai pengubahsuai teksnya sendiri iaitu &lt;tt&gt;vi&lt;/tt&gt; (''Visual Implementation''). Dalam &lt;tt&gt;vi&lt;/tt&gt; terdapat tiga mod berbeza iaitu arahan (''command''), input dan baris terakhir (''last line''). Gunakan arahan berikut untuk menggunakan &lt;tt&gt;vi&lt;/tt&gt; dengan andaian &lt;tt&gt;failbaru&lt;/tt&gt; adalah fail teks baru.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ vi failbaru
&lt;/pre&gt;


Pada permulaan penggunaan &lt;tt&gt;vi&lt;/tt&gt; anda akan berada dalam mod arahan (''command mode''). Pada masa ini anda boleh gerakkan kursor ke seluruh skrin, ubahsuai kandungan fail dan lakukan proses carian rentetan. Bagi fail yang baru dibina, isinya kosong. Anda perlu berada dalam mod input untuk masukkan teks ke dalam fail tersebut. Caranya ialah dengan menekan salah satu kunci berikut.

* Kunci &lt;tt&gt;[I]&lt;/tt&gt; untuk selit (''insert'').
* Kunci &lt;tt&gt;[A]&lt;/tt&gt; untuk tambah (''append'').


&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
-- INSERT --
&lt;/pre&gt;

Di bahagian bawah skrin akan kelihatan &lt;tt&gt;-- INSERT --&lt;/tt&gt; menandakan anda berada dalam mod input. 


Sila taip teks &lt;tt&gt;satu&lt;/tt&gt; hingga &lt;tt&gt;sepuluh&lt;/tt&gt; seperti dibawah.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
satu                  (kemudian tekan [Enter])
dua                   (kemudian tekan [Enter])
tiga                  (kemudian tekan [Enter])
empat                 (kemudian tekan [Enter])
lima                  (kemudian tekan [Enter])
enam                  (kemudian tekan [Enter])
tujuh                 (kemudian tekan [Enter])
lapan                 (kemudian tekan [Enter])
sembilan              (kemudian tekan [Enter])
sepuluh               (kemudian tekan [Esc])
&lt;/pre&gt;

Selepas menekan kunci &lt;tt&gt;[Esc]&lt;/tt&gt; mod input (&lt;tt&gt;--INSERT--&lt;/tt&gt;) akan bertukar kepada mod arahan. 


Simpan (''save'') teks yang telah ditaip dengan menekan aksara &lt;tt&gt;:&lt;/tt&gt; diikuti aksara &lt;tt&gt;w&lt;/tt&gt;. 

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;

:w
&lt;/pre&gt;


Kemudian tekan &lt;tt&gt;[Enter]&lt;/tt&gt;.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;

&quot;failbaru&quot; [New] 10L, 59C written
&lt;/pre&gt;

Perubahan dalam kandungan &lt;tt&gt;failbaru&lt;/tt&gt; telah disimpan.


Dalam mod input anda boleh gerakkan kursor ke atas, ke bawah, ke kiri atau ke kanan dengan menekan kunci berikut.

* Tekan kunci [&lt;tt&gt;↑&lt;/tt&gt;] atau [&lt;tt&gt;K&lt;/tt&gt;] untuk ke atas.
* Tekan kunci [&lt;tt&gt;↓&lt;/tt&gt;] atau [&lt;tt&gt;J&lt;/tt&gt;] untuk ke bawah.
* Tekan kunci [&lt;tt&gt;←&lt;/tt&gt;] atau [&lt;tt&gt;H&lt;/tt&gt;] untuk ke kiri.
* Tekan kunci [&lt;tt&gt;→&lt;/tt&gt;] atau [&lt;tt&gt;L&lt;/tt&gt;] untuk ke kanan.


Andaikan kita ingin menambah perkataan &lt;tt&gt;kosong&lt;/tt&gt; sebelum perkataan &lt;tt&gt;satu&lt;/tt&gt;. Ikut langkah berikut.

* Gerakkan kursor anda supaya berada pada baris pertama pada huruf &lt;tt&gt;s&lt;/tt&gt; perkataan &lt;tt&gt;satu&lt;/tt&gt;.
* Tekan kunci &lt;tt&gt;[Shift]&lt;/tt&gt; dan kunci &lt;tt&gt;[O]&lt;/tt&gt; serentak. Satu baris kosong akan diselitkan di atas baris yang mengandungi teks &lt;tt&gt;satu&lt;/tt&gt;.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;

satu
dua
.
.
-- INSERT --
&lt;/pre&gt;


* Taip perkataan &lt;tt&gt;kosong&lt;/tt&gt; pada baris tersebut kemudian tekan kunci &lt;tt&gt;[Esc]&lt;/tt&gt;.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
kosong
satu
dua
.
.
&lt;/pre&gt;


Sekarang kita ingin menambah perkataan &lt;tt&gt;sebelas&lt;/tt&gt; pula iaitu selepas perkataan &lt;tt&gt;sepuluh&lt;/tt&gt;. Ikut langkah berikut.

* Tekan kunci &lt;tt&gt;[Shift]&lt;/tt&gt; dan &lt;tt&gt;[G]&lt;/tt&gt; serentak. Ia akan gerakkan kursor anda terus ke baris terakhir dalam fail iaitu pada perkataan &lt;tt&gt;sepuluh&lt;/tt&gt;.

* Tekan kunci &lt;tt&gt;[O]&lt;/tt&gt;. Satu baris baru akan ditambah di bawah baris yang mengandungi perkataan &lt;tt&gt;sepuluh&lt;/tt&gt;.
* Taip perkataan &lt;tt&gt;sebelas&lt;/tt&gt; kemudian tekan kunci &lt;tt&gt;[Esc]&lt;/tt&gt;.

Anda sudah selesai menambah perkataan &lt;tt&gt;kosong&lt;/tt&gt; di baris paling atas dan perkataan &lt;tt&gt;sebelas&lt;/tt&gt; di baris paling bawah. 


Simpan perubahan tersebut dengan menaip aksara &lt;tt&gt;:&lt;/tt&gt;,&lt;tt&gt;w&lt;/tt&gt; dan &lt;tt&gt;q&lt;/tt&gt; kemudian tekan &lt;tt&gt;[Enter]&lt;/tt&gt;.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;

:wq
&lt;/pre&gt;

Aksara &lt;tt&gt;w&lt;/tt&gt; untuk tulis (''write'') perubahan kepada fail, manakala aksara &lt;tt&gt;q&lt;/tt&gt; pula untuk keluar (''quit'') dari program &lt;tt&gt;vi&lt;/tt&gt;.


Berikut senarai aksara atau kunci untuk pergerakan kursor di dalam mod arahan.

{| style=&quot;border: thin solid #81BEF7; color: black&quot; width=700
|-
| style=&quot;background-color: #A9E2F3;text-align:center&quot; width=15% | &lt;tt&gt;'''Aksara/Kunci'''&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #A9E2F3;text-align:center&quot; | &lt;tt&gt;'''Tindakan'''&lt;/tt&gt;
|-
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:center&quot; | &lt;tt&gt;l&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:left&quot; | &lt;tt&gt;Bergerak satu aksara ke kanan&lt;/tt&gt;
|-
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:center&quot; | &lt;tt&gt;h&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:left&quot; | &lt;tt&gt;Bergerak satu aksara ke kiri&lt;/tt&gt;
|-
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:center&quot; | &lt;tt&gt;k&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:left&quot; | &lt;tt&gt;Bergerak satu aksara ke atas&lt;/tt&gt;
|-
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:center&quot; | &lt;tt&gt;j&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:left&quot; | &lt;tt&gt;Bergerak satu aksara ke bawah&lt;/tt&gt;
|-
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:center&quot; | &lt;tt&gt;$&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:left&quot; | &lt;tt&gt;Pergi ke aksara terakhir dalam baris semasa&lt;/tt&gt;
|-
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:center&quot; | &lt;tt&gt;0&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:left&quot; | &lt;tt&gt;Pergi ke aksara pertama dalam baris semasa&lt;/tt&gt;
|-
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:center&quot; | &lt;tt&gt;w&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:left&quot; | &lt;tt&gt;Pergi ke aksara pertama bagi perkataan berikut dalam baris semasa&lt;/tt&gt;
|-
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:center&quot; | &lt;tt&gt;b&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:left&quot; | &lt;tt&gt;Pergi ke aksara pertama bagi perkataan sebelum dalam baris semasa&lt;/tt&gt;
|-
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:center&quot; | &lt;tt&gt;^&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:left&quot; | &lt;tt&gt;Pergi ke aksara pertama dalam  baris semasa&lt;/tt&gt;
|-
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:center&quot; | &lt;tt&gt;G&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:left&quot; | &lt;tt&gt;Pergi ke  baris terakhir dalam fail&lt;/tt&gt;
|-
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:center&quot; | &lt;tt&gt;[Ctrl][d]&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:left&quot; | &lt;tt&gt;Bergerak semuka ke bawah (''Page Down'')&lt;/tt&gt;
|-
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:center&quot; | &lt;tt&gt;[Ctrl][b]&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:left&quot; | &lt;tt&gt;Bergerak semuka ke atas (''Page Up'')&lt;/tt&gt;
|-
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:center&quot; | &lt;tt&gt;/abc&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:left&quot; | &lt;tt&gt;Carian kehadapan rentetan abc&lt;/tt&gt;
|-
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:center&quot; | &lt;tt&gt;?abc&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:left&quot; | &lt;tt&gt;Carian kebelakang rentetan abc &lt;/tt&gt;
|-
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:center&quot; | &lt;tt&gt;n&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:left&quot; | &lt;tt&gt;Terus carian kehadapan rentetan abc &lt;/tt&gt;
|-
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:center&quot; | &lt;tt&gt;N&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:left&quot; | &lt;tt&gt;Terus carian kebelakang rentetan abc &lt;/tt&gt;
|}


Berikut senarai aksara atau kunci untuk penyuntingan teks di dalam mod arahan.

{| style=&quot;border: thin solid #81BEF7; color: black&quot; width=700
|-
| style=&quot;background-color: #A9E2F3;text-align:center&quot; width=15% | &lt;tt&gt;'''Aksara/Kunci'''&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #A9E2F3;text-align:center&quot; | &lt;tt&gt;'''Tindakan'''&lt;/tt&gt;
|-
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:center&quot; | &lt;tt&gt;i&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:left&quot; | &lt;tt&gt;Selit aksara sebelum kedudukan kursor berada&lt;/tt&gt;
|-
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:center&quot; | &lt;tt&gt;I&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:left&quot; | &lt;tt&gt;Selit aksara sebelum aksara pertama dalam baris&lt;/tt&gt;
|-
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:center&quot; | &lt;tt&gt;a&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:left&quot; | &lt;tt&gt;Selit aksara selepas kedudukan kursor berada&lt;/tt&gt;
|-
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:center&quot; | &lt;tt&gt;A&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:left&quot; | &lt;tt&gt;Selit aksara selepas hujung baris&lt;/tt&gt;
|-
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:center&quot; | &lt;tt&gt;o&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:left&quot; | &lt;tt&gt;Selit baris kosong di bawah baris kursor berada&lt;/tt&gt;
|-
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:center&quot; | &lt;tt&gt;O&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:left&quot; | &lt;tt&gt;Selit baris kosong di atas baris kursor berada&lt;/tt&gt;
|-
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:center&quot; | &lt;tt&gt;x&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:left&quot; | &lt;tt&gt;Padam 1 aksara&lt;/tt&gt;
|-
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:center&quot; | &lt;tt&gt;5x&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:left&quot; | &lt;tt&gt;Padam 5 aksara&lt;/tt&gt;
|-
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:center&quot; | &lt;tt&gt;dd&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:left&quot; | &lt;tt&gt;Padam baris semasa&lt;/tt&gt;
|-
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:center&quot; | &lt;tt&gt;7dd&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:left&quot; | &lt;tt&gt;Padam 7 baris bermula dari baris semasa dan ke bawah&lt;/tt&gt;
|-
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:center&quot; | &lt;tt&gt;cw&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:left&quot; | &lt;tt&gt;Padam 1 perkataan bermula dari kedudukan kursor untuk diganti teks baru&lt;/tt&gt;
|-
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:center&quot; | &lt;tt&gt;c3w&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:left&quot; | &lt;tt&gt;Padam 3 perkataan bermula dari kedudukan kursor untuk diganti teks baru&lt;/tt&gt;
|-
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:center&quot; | &lt;tt&gt;dw&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:left&quot; | &lt;tt&gt;Padam 1 perkataan bermula dari kedudukan kursor&lt;/tt&gt;
|-
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:center&quot; | &lt;tt&gt;d3w&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:left&quot; | &lt;tt&gt;Padam 3 perkataan bermula dari kedudukan kursor&lt;/tt&gt;
|-
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:center&quot; | &lt;tt&gt;r&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:left&quot; | &lt;tt&gt;Padam aksara semasa untuk diganti dengan aksara baru&lt;/tt&gt;
|-
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:center&quot; | &lt;tt&gt;D&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:left&quot; | &lt;tt&gt;Padam baris semasa dari kedudukan kursor hingga ke hujung baris&lt;/tt&gt;
|-
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:center&quot; | &lt;tt&gt;yy&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:left&quot; | &lt;tt&gt;Padam baris semasa&lt;/tt&gt;
|-
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:center&quot; | &lt;tt&gt;4yy&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:left&quot; | &lt;tt&gt;Padam 4 baris bermula dari baris semasa ke bawah&lt;/tt&gt;
|-
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:center&quot; | &lt;tt&gt;p&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:left&quot; | &lt;tt&gt;Tampal (''paste'') kandungan dari penimbal (''buffer'')&lt;/tt&gt;
|-
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:center&quot; | &lt;tt&gt;u&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:left&quot; | &lt;tt&gt;''Undo'' atau kembalikan keadaan asal sebelum arahan terakhir dilaksanakan&lt;/tt&gt;
|}


Berikut senarai aksara atau kunci yang biasa digunakan dalam mod baris terakhir.

{| style=&quot;border: thin solid #81BEF7; color: black&quot; width=700
|-
| style=&quot;background-color: #A9E2F3;text-align:center&quot; width=20% | &lt;tt&gt;'''Aksara/Kunci'''&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #A9E2F3;text-align:center&quot; | &lt;tt&gt;'''Tindakan'''&lt;/tt&gt;
|-
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:left&quot; | &lt;tt&gt;:1&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:left&quot; | &lt;tt&gt;Pergi ke baris pertama dalam fail&lt;/tt&gt;
|-
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:left&quot; | &lt;tt&gt;:10&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:left&quot; | &lt;tt&gt;Pergi ke baris kesepuluh dalam fail&lt;/tt&gt;
|-
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:left&quot; | &lt;tt&gt;:set nu&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:left&quot; | &lt;tt&gt;Paparkan nombor baris di sebelah kiri bagi tujuan rujukan&lt;/tt&gt;
|-
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:left&quot; | &lt;tt&gt;:set nonu&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:left&quot; | &lt;tt&gt;Hilangkan paparan nombor baris&lt;/tt&gt;
|-
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:left&quot; | &lt;tt&gt;:f&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:left&quot; | &lt;tt&gt;Papar nama fail dan kedudukan kursor di baris keberapa&lt;/tt&gt;
|-
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:left&quot; | &lt;tt&gt;:w&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:left&quot; | &lt;tt&gt;Simpan kandungan fail tanpa keluar dari vi&lt;/tt&gt;
|-
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:left&quot; | &lt;tt&gt;:w xyz.txt&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:left&quot; | &lt;tt&gt;Simpan kandungan fail ke fail baru bernama xyz.txt&lt;/tt&gt;
|-
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:left&quot; | &lt;tt&gt;:wq&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:left&quot; | &lt;tt&gt;Simpan kandungan fail dan keluar dari vi&lt;/tt&gt;
|-
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:left&quot; | &lt;tt&gt;:q!&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:left&quot; | &lt;tt&gt;Keluar dari vi tanpa menyimpan kandungan yang telah diubah&lt;/tt&gt;
|-
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:left&quot; | &lt;tt&gt;:1,10 s/abc/xyz&lt;/tt&gt;
| style=&quot;background-color: #E0F2F7;text-align:left&quot; | &lt;tt&gt;Dari baris 1 hingga 10, tukar rentetan abc kepada xyz&lt;/tt&gt;
|}


Setiap kali selesai arahan dalam mod baris terakhir, mod akan kembali semula ke mod arahan jika masih berada dalam &lt;tt&gt;vi&lt;/tt&gt;. 

&lt;br/&gt;

== Manipulasi Ruang Storan ==

=== Papar Saiz Direktori dan Subdirektori - &lt;tt&gt;du&lt;/tt&gt; ===

Guna arahan &lt;tt&gt;du&lt;/tt&gt; untuk lihat anggaran saiz bagi penggunaan ruang setiap direktori atau subdirektori.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ du -h
8.0K    ./.ssh
4.0K    ./tugasan
92K     .
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;

Jumlah saiz dipaparkan di sebelah kiri direktori. 

&lt;br/&gt;

=== Papar Saiz Fail Sistem - &lt;tt&gt;df&lt;/tt&gt; ===

Arahan &lt;tt&gt;df&lt;/tt&gt; pula dapat beri maklumat saiz fail sistem serta peratus penggunaan semasa. 

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ df -k
Filesystem           1K-blocks      Used Available Use% Mounted on
/dev/mapper/vg_komputer01-lv_root
                       7781012   3273984   4111764  45% /
tmpfs                   510268        72    510196   1% /dev/shm
/dev/sda1               495844     33754    436490   8% /boot
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;

Arahan ini amat berguna kepada Pentadbir Sistem kerana pembinaan direktori atau fail tidak dapat dilakukan jika fail sistem berkenaan telah penuh.  

&lt;br/&gt;

=== Papar Had Penggunaan Sumber - &lt;tt&gt;ulimit&lt;/tt&gt; ===

Dengan arahan &lt;tt&gt;ulimit&lt;/tt&gt; anda dapat lihat had penggunaan sumber dalam sistem seperti masa cpu, saiz fail dan sebagainya. Maklumat dari arahan ini berguna jika anda mengalami masalah terutama sekali bagi aplikasi atau proses yang memerlukan sumber yang sangat besar.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ ulimit -a
core file size          (blocks, -c) 0
data seg size           (kbytes, -d) unlimited
scheduling priority             (-e) 0
file size               (blocks, -f) unlimited
pending signals                 (-i) 7816
max locked memory       (kbytes, -l) 64
max memory size         (kbytes, -m) unlimited
open files                      (-n) 1024
pipe size            (512 bytes, -p) 8
POSIX message queues     (bytes, -q) 819200
real-time priority              (-r) 0
stack size              (kbytes, -s) 10240
cpu time               (seconds, -t) unlimited
max user processes              (-u) 1024
virtual memory          (kbytes, -v) unlimited
file locks                      (-x) unlimited
[guest@komputer01 ~]$   
&lt;/pre&gt;

Guna arahan &lt;tt&gt;ulimit&lt;/tt&gt; dengan opsyen &lt;tt&gt;-a&lt;/tt&gt; untuk lihat semua sumber dan had yang telah ditetapkan oleh sistem.

&lt;br/&gt;

=== Mampat dan Nyahmampat - &lt;tt&gt;gzip&lt;/tt&gt;, &lt;tt&gt;gunzip&lt;/tt&gt; ===

Terdapat banyak faedah jika kita dapat kecilkan saiz fail. Penghantaran fail bersaiz besar ke lokasi yang jauh dapat dilakukan dengan lebih cepat jika saiznya dikecilkan terlebih dahulu. Pengecilan fail juga dapat kurangkan penggunaan storan. Guna arahan &lt;tt&gt;gzip&lt;/tt&gt; untuk kecilkan saiz fail dan arahan &lt;tt&gt;gunzip&lt;/tt&gt; untuk kembalikan fail kepada saiz asal. 


&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ ls -al failbaru
-rw-r--r--. 1 guest users 59 Feb  5 14:26 failbaru
[guest@komputer01 ~]$ gzip failbaru
[guest@komputer01 ~]$ ls -al failbaru
ls: cannot access failbaru: No such file or directory
[guest@komputer01 ~]$ ls -al failbaru.gz
-rw-r--r--. 1 guest users 78 Feb  5 14:26 failbaru.gz
&lt;/pre&gt;

Arahan &lt;tt&gt;gzip&lt;/tt&gt; akan menghasilkan fail berpenambahan &lt;tt&gt;.gz&lt;/tt&gt;. Jika fail terlalu kecil, saiz fail yang sudah dimampat akan menjadi besar sedikit seperti contoh di atas. Arahan ini sesuai digunakan kepada fail bersaiz besar. 


Guna arahan &lt;tt&gt;gunzip&lt;/tt&gt; untuk nyahmampat fail berpenambahan &lt;tt&gt;.gz&lt;/tt&gt;.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ gunzip failbaru.gz
[guest@komputer01 ~]$ ls -al failbaru.gz
ls: cannot access failbaru.gz: No such file or directory
[guest@komputer01 ~]$ ls -al failbaru
-rw-r--r--. 1 guest users 59 Feb  5 14:26 failbaru
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;


Anda tidak boleh melihat kandungan fail &lt;tt&gt;.gz&lt;/tt&gt; dengan menggunakan arahan &lt;tt&gt;cat&lt;/tt&gt; atau &lt;tt&gt;more&lt;/tt&gt;. Gunakan arahan &lt;tt&gt;gunzip&lt;/tt&gt; dengan opsyen &lt;tt&gt;-c&lt;/tt&gt;.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ gunzip -c failbaru.gz
satu
dua
tiga
empat
lima
enam
tujuh
lapan
sembilan
sepuluh
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;

&lt;br/&gt;

=== Satukan Beberapa Fail/Direktori Menjadi Satu Fail - &lt;tt&gt;tar&lt;/tt&gt; ===

Anda boleh kumpulkan beberapa fail atau direktori kepada satu fail dengan arahan &lt;tt&gt;tar&lt;/tt&gt;. Ia memudahkan anda untuk melakukan proses penghantaran fail ke lokasi lain. Arahan ini biasa digunakan Pentadbir Sistem untuk menyimpan fail-fail pengguna ke dalam pita (''tape''). 


Di bawah ialah contoh untuk mengumpulkan fail &lt;tt&gt;cuba1&lt;/tt&gt;, &lt;tt&gt;failbaru&lt;/tt&gt;, &lt;tt&gt;hello.c&lt;/tt&gt;, &lt;tt&gt;prog.sh&lt;/tt&gt; dan subdirektori &lt;tt&gt;tugasan&lt;/tt&gt; kepada satu fail bernama &lt;tt&gt;fail.tar&lt;/tt&gt;. 

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ tar cvf fail.tar cuba1 failbaru hello.c prog.sh tugasan
cuba1
failbaru
hello.c
prog.sh
tugasan/
[guest@komputer01 ~]$ ls -al fail.tar
-rw-r--r--. 1 guest users 10240 Feb  5 16:32 fail.tar
[guest@komputer01 ~]$ gzip fail.tar
[guest@komputer01 ~]$ ls -al fail.tar.gz
-rw-r--r--. 1 guest users 331 Feb  5 16:32 fail.tar.gz
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;

Kemudian kecilkan pula &lt;tt&gt;fail.tar&lt;/tt&gt; dengan arahan &lt;tt&gt;gzip&lt;/tt&gt;.


Lihat kandungan fail tersebut dengan opsyen &lt;tt&gt;tf&lt;/tt&gt; atau opsyen &lt;tt&gt;tvf&lt;/tt&gt;. 

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ tar tvf fail.tar.gz
-rw-r--r-- guest/users       0 2014-01-29 14:33 cuba1
-rw-r--r-- guest/users      59 2014-02-05 14:26 failbaru
-rw-r--r-- guest/users      38 2014-01-29 12:30 hello.c
-rwxr-xr-x guest/users       5 2014-01-29 12:31 prog.sh
drwxr-xr-x guest/users       0 2014-01-29 12:27 tugasan/
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;


Untuk ekstrak fail-fail tersebut gunakan arahan &lt;tt&gt;tar&lt;/tt&gt; dengan opsyen &lt;tt&gt;xvf&lt;/tt&gt;. 

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ tar xvf fail.tar.gz
cuba1
failbaru
hello.c
prog.sh
tugasan/
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;

&lt;br/&gt;

== Aktiviti Pengguna ==

=== Melihat Proses Pengguna - &lt;tt&gt;w&lt;/tt&gt;, &lt;tt&gt;ps&lt;/tt&gt;, &lt;tt&gt;top&lt;/tt&gt; ===

Guna arahan &lt;tt&gt;w&lt;/tt&gt; atau &lt;tt&gt;ps&lt;/tt&gt; untuk melihat proses yang sedang dilaksanakan oleh pengguna.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ w
 10:24:05 up 10 days, 15 min,  3 users,  load average: 0.00, 0.00, 0.00
USER     TTY      FROM              LOGIN@   IDLE   JCPU   PCPU WHAT
guest    pts/1    192.168.1.1      08:54    0.00s  0.11s  0.07s w
root     tty1     :0               11Feb14 10days 15.80s 15.80s /usr/bin/Xorg :
root     pts/0    :0.0             11Feb14  7days  0.85s  0.85s bash
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;


Berikut ialah arahan &lt;tt&gt;ps&lt;/tt&gt;.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ ps
  PID TTY          TIME CMD
 6161 pts/0    00:00:00 bash
 6190 pts/0    00:00:00 ps
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;


Gabungkan arahan &lt;tt&gt;ps&lt;/tt&gt; dan &lt;tt&gt;grep&lt;/tt&gt; untuk kurangkan output yang dihasilkan oleh &lt;tt&gt;ps&lt;/tt&gt; dengan opsyen &lt;tt&gt;-ef&lt;/tt&gt;. Contoh di bawah memaparkan semua proses yang mempunyai rentetan (''string'') &lt;tt&gt;guest&lt;/tt&gt;. 

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ ps -ef|grep guest
root      6156  1541  0 17:21 ?        00:00:00 sshd: guest [priv]
guest     6160  6156  0 17:21 ?        00:00:00 sshd: guest@pts/0
guest     6161  6160  0 17:21 pts/0    00:00:00 -bash
guest     6194  6161  1 17:28 pts/0    00:00:00 ps -ef
guest     6195  6161  0 17:28 pts/0    00:00:00 grep guest
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;


Gunakan arahan &lt;tt&gt;top&lt;/tt&gt; untuk lihat proses yang paling banyak menggunakan sumber dalam sistem. 

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
top - 17:30:17 up 10 days,  5:34,  1 user,  load average: 0.00, 0.00, 0.00
Tasks: 105 total,   1 running, 104 sleeping,   0 stopped,   0 zombie
Cpu(s):  0.0%us,  0.0%sy,  0.0%ni,100.0%id,  0.0%wa,  0.0%hi,  0.0%si,  0.0%st
Mem:   1020540k total,   721156k used,   299384k free,   179996k buffers
Swap:  2064376k total,        0k used,  2064376k free,   321872k cached

  PID USER      PR  NI  VIRT  RES  SHR S %CPU %MEM    TIME+  COMMAND
 6199 guest     20   0 15032 1204  936 R  0.3  0.1   0:00.10 top
    1 root      20   0 19352 1540 1216 S  0.0  0.2   0:01.32 init
    2 root      20   0     0    0    0 S  0.0  0.0   0:00.00 kthreadd
    3 root      RT   0     0    0    0 S  0.0  0.0   0:00.00 migration/0
    4 root      20   0     0    0    0 S  0.0  0.0   0:01.04 ksoftirqd/0
    5 root      RT   0     0    0    0 S  0.0  0.0   0:00.00 migration/0
    6 root      RT   0     0    0    0 S  0.0  0.0   0:04.85 watchdog/0
    7 root      20   0     0    0    0 S  0.0  0.0   4:47.16 events/0
    8 root      20   0     0    0    0 S  0.0  0.0   0:00.00 cgroup
    9 root      20   0     0    0    0 S  0.0  0.0   0:00.00 khelper
   10 root      20   0     0    0    0 S  0.0  0.0   0:00.00 netns
   11 root      20   0     0    0    0 S  0.0  0.0   0:00.00 async/mgr
   12 root      20   0     0    0    0 S  0.0  0.0   0:00.00 pm
   13 root      20   0     0    0    0 S  0.0  0.0   0:07.55 sync_supers
   14 root      20   0     0    0    0 S  0.0  0.0   0:09.10 bdi-default
   15 root      20   0     0    0    0 S  0.0  0.0   0:00.00 kintegrityd/0
   16 root      20   0     0    0    0 S  0.0  0.0   0:10.52 kblockd/0
&lt;/pre&gt;


Arahan ini boleh digunakan jika kita ingin memeriksa mengapa prestasi sistem agak perlahan berbanding biasa. Secara lalai ia akan paparkan proses yang paling banyak menggunakan cpu. Cuba lihat di bawah &lt;tt&gt;%CPU&lt;/tt&gt;. Bagi contoh di atas, arahan &lt;tt&gt;top&lt;/tt&gt; itu sendiri yang paling banyak menggunakan cpu iaitu &lt;tt&gt;0.3%&lt;/tt&gt;. Dalam situasi di mana sistem menjadi sangat perlahan, mungkin ada proses yang menggunakan cpu lebih daripada &lt;tt&gt;90%&lt;/tt&gt;. 


Tekan kunci &lt;tt&gt;[Q]&lt;/tt&gt; untuk tamatkan proses &lt;tt&gt;top&lt;/tt&gt;.

&lt;br/&gt;

=== Menghapuskan Proses - &lt;tt&gt;kill&lt;/tt&gt; ===

Kadangkala terdapat arahan atau aplikasi yang tidak memberi apa-apa output atau tindakbalas sehingga proses lain tidak dapat dilaksanakan. Untuk mengatasi masalah ini kita perlu hapuskan proses berkenaan dengan arahan &lt;tt&gt;kill&lt;/tt&gt;. ID proses tersebut diperlukan untuk menghapuskannya. 


Guna arahan &lt;tt&gt;ps&lt;/tt&gt; dengan opsyen &lt;tt&gt;-U&lt;/tt&gt; diikuti dengan akaun pengguna. 

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ ps -U guest
  PID TTY          TIME CMD
 6160 ?        00:00:17 sshd
 6161 pts/0    00:00:00 bash
 9352 pts/0    00:00:00 vi
 9358 ?        00:00:00 sshd
 9359 pts/1    00:00:00 bash
 9402 pts/1    00:00:00 ps
[guest@komputer01 ~]$        
&lt;/pre&gt;

Setiap proses atau arahan Linux mempunyai ID sendiri. Andaikan proses yang hendak dihapuskan ialah proses &lt;tt&gt;vi&lt;/tt&gt;. Dari output di atas ID bagi proses &lt;tt&gt;vi&lt;/tt&gt; ialah &lt;tt&gt;9352&lt;/tt&gt;. ID proses terletak di sebelah kiri sekali. 


Perlu diingatkan di sini bahawa hanya pengguna itu (&lt;tt&gt;guest&lt;/tt&gt;) atau root sahaja yang boleh menghapuskan proses berkenaan. 

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ kill -9 9352
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;


Periksa sekali lagi untuk memastikan bahawa proses tersebut telah dihapuskan.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ ps -U guest
  PID TTY          TIME CMD
 6160 ?        00:00:17 sshd
 6161 pts/0    00:00:00 bash
 9358 ?        00:00:00 sshd
 9359 pts/1    00:00:00 bash
 9419 pts/1    00:00:00 ps
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;

&lt;br/&gt;

=== Melihat Log Aktiviti - &lt;tt&gt;last&lt;/tt&gt; ===

Guna arahan &lt;tt&gt;last&lt;/tt&gt; untuk lihat log bagi aktiviti sistem atau pengguna.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ last
guest    pts/1        192.168.1.1      Tue Feb 18 08:23   still logged in
guest    pts/3        komputer01       Tue Feb 11 15:55 - 15:56  (00:01)
root     pts/0        :0.0             Tue Feb 11 10:57   still logged in
root     tty1         :0               Tue Feb 11 10:57   still logged in
mfauzy   pts/2        192.168.1.3      Tue Feb 11 10:10 - 17:22  (07:11)
reboot   system boot  2.6.32-358.el6.x Tue Feb 11 10:09 - 10:13 (7+00:04)
root     pts/0        :0.0             Tue Feb 11 08:20 - down   (01:47)
root     tty1         :0               Tue Feb 11 08:20 - down   (01:48)
reboot   system boot  2.6.32-358.el6.x Wed Nov 20 15:30 - 18:39  (03:08)

wtmp begins Wed Nov 20 15:30:32 2013
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;


Jika outputnya terlalu panjang anda boleh gabungkan dengan arahan &lt;tt&gt;more&lt;/tt&gt;.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ last | more
guest    pts/1        192.168.1.1      Tue Feb 18 08:23   still logged in
guest    pts/3        komputer01       Tue Feb 11 15:55 - 15:56  (00:01)
root     pts/0        :0.0             Tue Feb 11 10:57   still logged in
root     tty1         :0               Tue Feb 11 10:57   still logged in
mfauzy   pts/2        192.168.1.3      Tue Feb 11 10:10 - 17:22  (07:11)
reboot   system boot  2.6.32-358.el6.x Tue Feb 11 10:09 - 10:13 (7+00:04)
root     pts/0        :0.0             Tue Feb 11 08:20 - down   (01:47)
root     tty1         :0               Tue Feb 11 08:20 - down   (01:48)
reboot   system boot  2.6.32-358.el6.x Wed Nov 20 15:30 - 18:39  (03:08)

--More--
&lt;/pre&gt;

&lt;br/&gt;

== Manual Dalam Talian ==

=== Melihat Manual Dalam Talian - &lt;tt&gt;man&lt;/tt&gt; ===

Manual arahan-arahan dalam Linux boleh didapati secara dalam talian dengan menggunakan arahan &lt;tt&gt;man&lt;/tt&gt;. Ia mengandungi maklumat lengkap berkenaan arahan tersebut berserta opsyen yang boleh digunakan. Biasanya fail manual  terletak dalam direktori &lt;tt&gt;/usr/share/man&lt;/tt&gt;. 


Jika anda ingin dapatkan manual bagi arahan &lt;tt&gt;cp&lt;/tt&gt; sila taip arahan di bawah.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ man cp
&lt;/pre&gt;


Paparan berikut akan dikeluarkan.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
CP(1)                            User Commands                           CP(1)

NAME
       cp - copy files and directories

SYNOPSIS
       cp [OPTION]... [-T] SOURCE DEST
       cp [OPTION]... SOURCE... DIRECTORY
       cp [OPTION]... -t DIRECTORY SOURCE...

DESCRIPTION
       Copy SOURCE to DEST, or multiple SOURCE(s) to DIRECTORY.

       Mandatory  arguments  to  long  options are mandatory for short options
       too.

       -a, --archive
              same as -dR --preserve=all

       --backup[=CONTROL]
              make a backup of each existing destination file

       -b     like --backup but does not accept an argument
&lt;/pre&gt;


Sekiranya anda ingin mencari manual yang mengandungi rentetan tertentu, gunakan opsyen &lt;tt&gt;-k&lt;/tt&gt;. 

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ man -k transfer
Net::SMTP            (3pm)  - Simple Mail Transfer Protocol Client
bluetooth-sendto     (1)  - GTK application for transfering files over Bluetooth
curl                 (1)  - transfer a URL
ftp                  (1)  - Internet file transfer program
ftp [pftp]           (1)  - Internet file transfer program
httpd                (8)  - Apache Hypertext Transfer Protocol Server
lftp                 (1)  - Sophisticated file transfer program
sendfile             (2)  - transfer data between file descriptors
sftp                 (1)  - secure file transfer program
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;

Contoh di atas akan menyenaraikan manual yang mengandungi arahan berkaitan dengan &lt;tt&gt;transfer&lt;/tt&gt;. Laksanakan arahan &lt;tt&gt;man curl&lt;/tt&gt; jika anda ingin tahu lebih lanjut mengenai arahan &lt;tt&gt;curl&lt;/tt&gt;.

&lt;br/&gt;

Dalam Linux terdapat banyak arahan yang boleh kita guna. Adalah mustahil untuk mahir kesemuanya dalam masa yang singkat. Adalah lebih baik jika kita belajar menggunakan arahan yang berkaitan sahaja. 


Andaikan anda sudah mahir dengan &lt;tt&gt;finger&lt;/tt&gt;. Lihat di hujung manualnya di bahagian &lt;tt&gt;'''SEE ALSO'''&lt;/tt&gt;. Ada tersenarai arahan-arahan Linux yang berkaitan seperti &lt;tt&gt;chfn&lt;/tt&gt;, &lt;tt&gt;passwd&lt;/tt&gt;, &lt;tt&gt;w&lt;/tt&gt; dan &lt;tt&gt;who&lt;/tt&gt;. 

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt; 
[guest@komputer01 ~]$ man finger
.
.
.
SEE ALSO
     chfn(1), passwd(1), w(1), who(1)

HISTORY
     The finger command appeared in 3.0BSD.

Linux NetKit (0.17)             August 15, 1999            Linux NetKit (0.17)
&lt;/pre&gt;


Arahan &lt;tt&gt;chfn&lt;/tt&gt; digunakan untuk menukar nama pengguna. Sudah tentu ada kaitan dengan &lt;tt&gt;finger&lt;/tt&gt; kerana  &lt;tt&gt;finger&lt;/tt&gt; paparkan maklumat pengguna. Begitulah juga dengan tiga arahan lain.


Belajar Linux dengan cara ini adalah lebih baik dan menjimatkan masa. Ia mengelakkan kita daripada mencuba satu persatu arahan yang terdapat di dalam direktori &lt;tt&gt;/bin&lt;/tt&gt;, &lt;tt&gt;/usr/bin&lt;/tt&gt; atau &lt;tt&gt;/usr/sbin&lt;/tt&gt;. Tidak semua arahan tersebut berguna untuk anda kerana sebahagiannya hanya boleh dilaksanakan oleh Pentadbir Sistem.

&lt;br/&gt;

=== Format Dokumen Untuk Paparan - &lt;tt&gt;nroff&lt;/tt&gt; ===

Arahan &lt;tt&gt;nroff&lt;/tt&gt; digunakan untuk melihat fail manual dalam format yang mudah dibaca. Fail ini biasanya berpenambahan &lt;tt&gt;1&lt;/tt&gt;, misalnya fail &lt;tt&gt;awk.1&lt;/tt&gt; yang merupakan fail manual bagi arahan &lt;tt&gt;awk&lt;/tt&gt;. Ia sukar dibaca jika dilihat dengan arahan &lt;tt&gt;more&lt;/tt&gt; atau &lt;tt&gt;cat&lt;/tt&gt;.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ more awk.1
.ds PX \s-1POSIX\s+1
.ds UX \s-1UNIX\s+1
.ds AN \s-1ANSI\s+1
.ds GN \s-1GNU\s+1
.ds AK \s-1AWK\s+1
.de EX
.nf
.ft CW
..
.de EE
.ft R
.fi
..
.ds EP \fIGAWK: Effective AWK Programming\fP
.if !\n(.g \{\
.       if !\w|\*(lq| \{\
.               ds lq ``
.               if \w'\(lq' .ds lq &quot;\(lq
.       \}
.       if !\w|\*(rq| \{\
.               ds rq ''
.               if \w'\(rq' .ds rq &quot;\(rq
.       \}
&lt;/pre&gt;


Arahan &lt;tt&gt;nroff&lt;/tt&gt; dengan opsyen &lt;tt&gt;–man&lt;/tt&gt; boleh digunakan untuk melihatnya dalam format mudah dibaca. 

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ nroff -man awk.1
GAWK(1)                        Utility Commands                        GAWK(1)


NAME
       gawk - pattern scanning and processing language

SYNOPSIS
       gawk [ POSIX or GNU style options ] -f program-file [ -- ] file ...
       gawk [ POSIX or GNU style options ] [ -- ] program-text file ...

       pgawk [ POSIX or GNU style options ] -f program-file [ -- ] file ...
       pgawk [ POSIX or GNU style options ] [ -- ] program-text file ...

DESCRIPTION
       Gawk  is  the  GNU Project’s implementation of the AWK programming lan-
       guage.  It conforms to the definition of  the  language  in  the  POSIX
       1003.1  Standard.   This version in turn is based on the description in
       The AWK Programming Language, by Aho, Kernighan, and  Weinberger,  with
       the additional features found in the System V Release 4 version of UNIX
       awk.  Gawk also provides more recent Bell Laboratories awk  extensions,
       and a number of GNU-specific extensions.
&lt;/pre&gt;


Jika guna arahan &lt;tt&gt;nroff –man awk.1 | more&lt;/tt&gt;, hasil paparan adalah sama seperti arahan &lt;tt&gt;man awk&lt;/tt&gt;.

&lt;br/&gt;

== Utiliti Linux ==

Linux mempunyai pelbagai utiliti yang sangat berguna kepada pengguna. Utiliti ini biasa digunakan dalam pengaturcaraan ''shell''. Ia juga memudahkan kerja-kerja mentadbir sistem seperti penyimpanan fail-fail penting, pengawasan sistem atau pembersihan ruang storan. 

&lt;br/&gt;
=== Kalkulator - bc ===

Guna arahan &lt;tt&gt;bc&lt;/tt&gt; untuk melakukan pengiraan. Anda boleh taip &lt;tt&gt;bc&lt;/tt&gt; sahaja atau berserta opsyen &lt;tt&gt;-lq&lt;/tt&gt;.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ bc -lq
1 + 2                               (kemudian tekan [Enter])
3
5 * 3                               (kemudian tekan [Enter])
15
100 / 7                             (kemudian tekan [Enter])
14.28571428571428571428
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;


Tekan &lt;tt&gt;[Ctrl]&lt;/tt&gt; dan &lt;tt&gt;[D]&lt;/tt&gt; serentak untuk keluar dari &lt;tt&gt;bc&lt;/tt&gt;.

&lt;br/&gt;

=== Papar Tarikh/Masa - &lt;tt&gt;date&lt;/tt&gt;, &lt;tt&gt;cal&lt;/tt&gt; ===

Untuk mengetahui tarikh dan masa ketika ini, taip arahan &lt;tt&gt;date&lt;/tt&gt;. 

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ date
Mon Feb 10 14:20:38 MYT 2014
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;

Output di atas menunjukkan tarikh 10 Februari 2014 bersamaan hari Isnin, 02:20 petang waktu Malaysia (MYT). 


Sekarang paparkan kalendar tahun ini dengan menggunakan utiliti &lt;tt&gt;cal&lt;/tt&gt;. Secara lalai ia akan paparkan bulan dan tahun ketika arahan ini dilaksanakan.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ cal
    February 2014
Su Mo Tu We Th Fr Sa
                   1
 2  3  4  5  6  7  8
 9 10 11 12 13 14 15
16 17 18 19 20 21 22
23 24 25 26 27 28
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;


Jika anda ingin lihat kalendar tahun 1971, taip arahan &lt;tt&gt;cal 1971&lt;/tt&gt;. Perlu diingatkan di sini bahawa arahan &lt;tt&gt;cal 71&lt;/tt&gt; akan paparkan kalendar tahun 0071 dan bukan 1971. 

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ cal 1971
                               1971

       January               February                 March
Su Mo Tu We Th Fr Sa   Su Mo Tu We Th Fr Sa   Su Mo Tu We Th Fr Sa
                1  2       1  2  3  4  5  6       1  2  3  4  5  6
 3  4  5  6  7  8  9    7  8  9 10 11 12 13    7  8  9 10 11 12 13
10 11 12 13 14 15 16   14 15 16 17 18 19 20   14 15 16 17 18 19 20
17 18 19 20 21 22 23   21 22 23 24 25 26 27   21 22 23 24 25 26 27
24 25 26 27 28 29 30   28                     28 29 30 31
31
        April                   May                   June
Su Mo Tu We Th Fr Sa   Su Mo Tu We Th Fr Sa   Su Mo Tu We Th Fr Sa
             1  2  3                      1          1  2  3  4  5
 4  5  6  7  8  9 10    2  3  4  5  6  7  8    6  7  8  9 10 11 12
11 12 13 14 15 16 17    9 10 11 12 13 14 15   13 14 15 16 17 18 19
18 19 20 21 22 23 24   16 17 18 19 20 21 22   20 21 22 23 24 25 26
25 26 27 28 29 30      23 24 25 26 27 28 29   27 28 29 30
                       30 31
        July                  August                September
Su Mo Tu We Th Fr Sa   Su Mo Tu We Th Fr Sa   Su Mo Tu We Th Fr Sa
             1  2  3    1  2  3  4  5  6  7             1  2  3  4
 4  5  6  7  8  9 10    8  9 10 11 12 13 14    5  6  7  8  9 10 11
11 12 13 14 15 16 17   15 16 17 18 19 20 21   12 13 14 15 16 17 18
18 19 20 21 22 23 24   22 23 24 25 26 27 28   19 20 21 22 23 24 25
25 26 27 28 29 30 31   29 30 31               26 27 28 29 30

       October               November               December
Su Mo Tu We Th Fr Sa   Su Mo Tu We Th Fr Sa   Su Mo Tu We Th Fr Sa
                1  2       1  2  3  4  5  6             1  2  3  4
 3  4  5  6  7  8  9    7  8  9 10 11 12 13    5  6  7  8  9 10 11
10 11 12 13 14 15 16   14 15 16 17 18 19 20   12 13 14 15 16 17 18
17 18 19 20 21 22 23   21 22 23 24 25 26 27   19 20 21 22 23 24 25
24 25 26 27 28 29 30   28 29 30               26 27 28 29 30 31
31

[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;


Andaikan anda lahir pada 5 Julai 1976 dan ingin tahu hari pada tarikh tersebut, taip arahan &lt;tt&gt;cal 7 1976&lt;/tt&gt; untuk paparkan bulan Julai sahaja. 

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ cal 7 1976
      July 1976
Su Mo Tu We Th Fr Sa
             1  2  3
 4  5  6  7  8  9 10
11 12 13 14 15 16 17
18 19 20 21 22 23 24
25 26 27 28 29 30 31

[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;

5 Julai 1976 jatuh pada hari Isnin.

&lt;br/&gt;

=== Manipulasi Baris Fail Teks - &lt;tt&gt;sort&lt;/tt&gt;, &lt;tt&gt;uniq&lt;/tt&gt; ===

Utiliti seperti &lt;tt&gt;sort&lt;/tt&gt; membolehkan anda mengisih kandungan fail teks sama ada mengikut susunan menaik atau menurun. 


Katakan anda mempunyai fail teks bernama &lt;tt&gt;perkataan.txt&lt;/tt&gt; dan anda hendak isih kandungan fail tersebut. Guna arahan &lt;tt&gt;cat&lt;/tt&gt; untuk lihat dahulu kandungan fail.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ cat perkataan.txt
batu
zamrud
kucing
batu
astaka
anakanda
barang
tidur
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;

Kandungannya tidak disusun mengikut abjad.


Guna arahan &lt;tt&gt;sort&lt;/tt&gt; untuk mengisihnya mengikut abjad.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ sort perkataan.txt
anakanda
astaka
barang
batu
batu
kucing
tidur
zamrud
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;


Pada fail yang sama, arahan &lt;tt&gt;uniq&lt;/tt&gt; akan pastikan tidak ada baris atau perkataan yang sama berulang. 

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ sort perkataan.txt | uniq
anakanda
astaka
barang
batu
kucing
tidur
zamrud
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;

Arahan &lt;tt&gt;uniq&lt;/tt&gt; perlu dilakukan selepas arahan &lt;tt&gt;sort&lt;/tt&gt; untuk pastikan kandungan fail diisih terlebih dahulu. Dengan itu perkataan &lt;tt&gt;batu&lt;/tt&gt; dalam fail tersebut akan dipaparkan sekali sahaja. 


Arahan &lt;tt&gt;sort&lt;/tt&gt; atau &lt;tt&gt;uniq&lt;/tt&gt; tidak akan mengubah kandungan fail &lt;tt&gt;perkataan.txt&lt;/tt&gt;. Ia hanya paparkan hasil pengisihan pada skrin. Sekiranya hasil tersebut hendak disimpan ke dalam fail baru, gunakan simbol &lt;tt&gt;&gt;&lt;/tt&gt; seperti berikut.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ sort perkataan.txt | uniq  &gt; perkataan_baru.txt
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;

Hasil isihan akan terus dimasukkan ke dalam fail bernama &lt;tt&gt;perkataan_baru.txt&lt;/tt&gt;. Gunakan arahan &lt;tt&gt;cat&lt;/tt&gt; untuk melihatnya.


&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ du 
8       ./.ssh
4       ./tugasan
92      .
[guest@komputer01 ~]$ du | sort -k1n
4       ./tugasan
8       ./.ssh
92      .
&lt;/pre&gt;

Guna opsyen &lt;tt&gt;-n&lt;/tt&gt; untuk mengisih nombor. Opsyen &lt;tt&gt;-k1n&lt;/tt&gt; digunakan kerana kita hendak mengisih saiz direktori. Jika hendak isih direktori pula guna opsyen &lt;tt&gt;-k2&lt;/tt&gt;.

&lt;br/&gt;

=== Cari Rentetan/Perkataan - &lt;tt&gt;grep&lt;/tt&gt; ===

Cari perkataan atau rentetan dalam fail teks dengan menggunakan arahan &lt;tt&gt;grep&lt;/tt&gt;. 

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ cat perkataan.txt
batu
zamrud
kucing
batu
astaka
anakanda
barang
tidur
Barang
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;


Andaikan kita ingin cari perkataan &lt;tt&gt;batu&lt;/tt&gt; di dalam fail &lt;tt&gt;perkataan.txt&lt;/tt&gt;.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ grep batu perkataan.txt
batu
batu
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;

Terdapat dua baris yang mengandungi perkataan &lt;tt&gt;batu&lt;/tt&gt; dalam fail tersebut. 


Cuba cari rentetaan &lt;tt&gt;ba&lt;/tt&gt; pula. Terdapat tiga baris yang mengandungi rentetan &lt;tt&gt;ba&lt;/tt&gt;. 

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ grep ba perkataan.txt
batu
batu
barang
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;


Guna opsyen &lt;tt&gt;-E&lt;/tt&gt; untuk cari perkataan &lt;tt&gt;batu&lt;/tt&gt; atau &lt;tt&gt;barang&lt;/tt&gt; atau &lt;tt&gt;zamrud&lt;/tt&gt;.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ grep -E 'batu|barang|zamrud' perkataan.txt
batu
zamrud
batu
barang
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;


&lt;tt&gt;Barang&lt;/tt&gt; dan &lt;tt&gt;barang&lt;/tt&gt; dianggap berbeza kerana salah satu daripadanya menggunakan huruf besar. 

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ grep -i barang perkataan.txt
barang
Barang
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;

Guna &lt;tt&gt;grep&lt;/tt&gt; dengan opsyen &lt;tt&gt;-i&lt;/tt&gt; sekiranya anda ingin abaikan huruf kecil atau besar.

&lt;br/&gt;

=== Manipulasi Rentetan/Perkataan/Baris - &lt;tt&gt;awk&lt;/tt&gt;, &lt;tt&gt;sed&lt;/tt&gt; ===

Fail &lt;tt&gt;/etc/passwd&lt;/tt&gt; menyimpan maklumat pengguna dalam sistem. Ia adalah satu pangkalan data dalam bentuk fail rata (''flat file database'').


'''Nota''':&lt;br/&gt;
Bagi tujuan pembelajaran penulis hanya paparkan tiga baris sahaja.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ cat /etc/passwd
root:x:0:0:root:/root:/bin/bash
guest:x:101:100:Tetamu,KL,03 1234567,03 7654321:/home/guest:/bin/bash
mfauzy:x:102:100:M Fauzy:/home/mfauzy:/bin/bash
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;

Setiap baris mempunyai tujuh bahagian atau ruang yang dipisahkan dengan aksara &lt;tt&gt;:&lt;/tt&gt; (dua titik bertindih). 


&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ awk -F: '{ print $1 }' /etc/passwd
root
guest
mfauzy
[guest@komputer01 ~]$ 
&lt;/pre&gt;

Guna arahan &lt;tt&gt;awk&lt;/tt&gt; dengan opsyen pemisah ruang aksara &lt;tt&gt;:&lt;/tt&gt; untuk paparkan ruang pertama sahaja iaitu akaun pengguna.


&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ awk -F: '{ print &quot;Akaun: &quot;$1&quot; Nama: &quot;$5 }' /etc/passwd|grep -E 'guest|mfauzy'
Akaun: guest Nama: Tetamu,KL,03 1234567,03 7654321
Akaun: mfauzy Nama: M Fauzy
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;

Contoh di atas adalah gabungan arahan &lt;tt&gt;awk&lt;/tt&gt; dan &lt;tt&gt;grep&lt;/tt&gt;. 


Secara lalai tanpa opsyen &lt;tt&gt;-F&lt;/tt&gt;, pemisah ruangnya adalah ruang kosong.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ echo &quot;daging ayam kampung&quot;
daging ayam kampung
[guest@komputer01 ~]$ echo &quot;daging ayam kampung&quot; | awk '{ print $3&quot; &quot;$2&quot; &quot;$1 }'
kampung ayam daging
[guest@komputer01 ~]$ 
&lt;/pre&gt;

Arahan &lt;tt&gt;awk&lt;/tt&gt; boleh mengambil output dari arahan lain seperti &lt;tt&gt;echo&lt;/tt&gt; untuk dijadikan sebagai input. Ia mencetak ruang ketiga (&lt;tt&gt;kampung&lt;/tt&gt;) terlebih dahulu diikuti ruang kedua (&lt;tt&gt;ayam&lt;/tt&gt;) dan pertama (&lt;tt&gt;daging&lt;/tt&gt;).


Arahan &lt;tt&gt;sed&lt;/tt&gt; pula boleh digunakan untuk mengubah teks.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ echo &quot;daging ayam kampung&quot; | sed -e 's/kampung/bandar/'
daging ayam bandar
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;

Arahan di atas menukar perkataan &lt;tt&gt;kampung&lt;/tt&gt; kepada &lt;tt&gt;bandar&lt;/tt&gt;.


&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ echo &quot;daging ayam kampung&quot; | sed -e 's/kampung/bandar/' -e 's/daging/sate/'
sate ayam bandar
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;

Arahan di atas pula jika anda ingin tukar lebih dari satu perkataan iaitu perkataan &lt;tt&gt;kampung&lt;/tt&gt; ditukar kepada &lt;tt&gt;bandar&lt;/tt&gt; manakala perkataan &lt;tt&gt;daging&lt;/tt&gt; ditukar kepada &lt;tt&gt;sate&lt;/tt&gt;.

&lt;br/&gt;

=== Carian Fail/Direktori - &lt;tt&gt;locate&lt;/tt&gt;, &lt;tt&gt;find&lt;/tt&gt; ===

Guna arahan &lt;tt&gt;locate&lt;/tt&gt; untuk mencari fail atau direktori berdasarkan rentetan yang diberi.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ locate chmod
/bin/chmod
/usr/lib64/perl5/auto/POSIX/chmod.al
/usr/share/man/man1/chmod.1.gz
/usr/share/man/man1p/chmod.1p.gz
/usr/share/man/man2/chmod.2.gz
/usr/share/man/man2/fchmod.2.gz
/usr/share/man/man2/fchmodat.2.gz
/usr/share/man/man3p/chmod.3p.gz
/usr/share/man/man3p/fchmod.3p.gz
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;


Arahan &lt;tt&gt;find&lt;/tt&gt; pula mengandungi pelbagai fungsi dan sangat berguna kepada seorang Pentadbir Sistem.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ find . -print
.
./hello.c
./.bash_profile
./fail.txt.gz
./cuba1
./tugasan
./fail.tar
./cuba2
./.history
./.bashrc
./prog.sh
./.bash_logout
./failbaru
./perkataan.txt
./.bash_history
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;

Arahan &lt;tt&gt;find .&lt;/tt&gt; dan &lt;tt&gt;find -print&lt;/tt&gt; juga menghasilkan output yang sama seperti di atas. Ia akan paparkan semua fail dan direktori bermula dari direktori semasa (&lt;tt&gt;.&lt;/tt&gt;).


Arahan berikut menggunakan opsyen &lt;tt&gt;-type f&lt;/tt&gt; untuk mencari fail bernama &lt;tt&gt;cuba1&lt;/tt&gt;. 

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ find . -type f -name cuba1
./cuba1
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;

Jika &lt;tt&gt;cuba1&lt;/tt&gt; adalah direktori, tiada output akan dipaparkan. Guna opsyen &lt;tt&gt;-type d&lt;/tt&gt; untuk mencari direktori sahaja.


&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ find . -type f -name \*.c -o -name \*.gz
./hello.c
./fail.txt.gz
[guest@komputer01 ~]$ find . -type f \( -name &quot;*.c&quot; -o -name &quot;*.gz&quot; \)
./hello.c
./fail.txt.gz
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;

Dua arahan di atas akan menghasilkan output yang sama.


&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ find /home/guest -type f -exec ls -al {} \;
-rw-r--r--. 1 guest users 38 Jan 29 12:30 /home/guest/hello.c
-rw-r--r--. 1 guest users 176 Feb 22  2013 /home/guest/.bash_profile
-rw-r--r--. 1 guest users 34 Jan 29 13:57 /home/guest/fail.txt.gz
-rw-r--r--. 1 guest users 0 Jan 29 14:33 /home/guest/cuba1
-rw-r--r--. 1 guest users 10240 Feb  5 16:32 /home/guest/fail.tar
-rw-r--r--. 1 guest users 0 Feb 14 10:13 /home/guest/cuba2
-rw-------. 1 guest users 104 Jan 27 15:00 /home/guest/.history
-rw-r--r--. 1 guest users 124 Feb 22  2013 /home/guest/.bashrc
-rwxr-xr-x. 1 guest users 5 Jan 29 12:31 /home/guest/prog.sh
-rw-r--r--. 1 guest users 18 Feb 22  2013 /home/guest/.bash_logout
-rw-r--r--. 1 guest users 79 Feb 17 14:01 /home/guest/failbaru
-rw-r--r--. 1 guest users 53 Feb 10 15:23 /home/guest/perkataan.txt
-rw-------. 1 guest users 9318 Feb 19 12:29 /home/guest/.bash_history
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;

Arahan &lt;tt&gt;find&lt;/tt&gt; mempunyai opsyen &lt;tt&gt;-exec&lt;/tt&gt; yang membolehkan ia melaksanakan arahan lain terhadap fail atau direktori yang dicari. Contoh di atas akan senaraikan fail yang dicari menggunakan arahan &lt;tt&gt;ls -al&lt;/tt&gt;.


&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ find /home/guest -type f -mtime -1 -exec ls -al {} \;
-rw-------. 1 guest users 9318 Feb 19 12:29 /home/guest/.bash_history
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;

Opsyen &lt;tt&gt;-mtime -1&lt;/tt&gt; digunakan untuk mencari fail yang telah diubah suai (''modified'') sejak 1 hari (24 jam) yang lalu. 
Opsyen &lt;tt&gt;-mtime +1&lt;/tt&gt; pula akan paparkan sebaliknya iaitu fail yang telah diubah suai selepas 1 hari.


Antara opsyen lain yang sangat berguna ialah jika kita ingin mencari fail mengikut saiznya.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ find . -size -50c -exec ls -al {} \;
-rw-r--r--. 1 guest users 38 Jan 29 12:30 ./hello.c
-rw-r--r--. 1 guest users 34 Jan 29 13:57 ./fail.txt.gz
-rw-r--r--. 1 guest users 0 Jan 29 14:33 ./cuba1
-rw-r--r--. 1 guest users 0 Feb 14 10:13 ./cuba2
-rwxr-xr-x. 1 guest users 5 Jan 29 12:31 ./prog.sh
-rw-r--r--. 1 guest users 18 Feb 22  2013 ./.bash_logout
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;

Opsyen &lt;tt&gt;-size -50c&lt;/tt&gt; memaparkan fail bersaiz kurang dari 50 ''bytes''. Jika anda mahu cari saiz lebih dari 100 ''bytes'' guna opsyen &lt;tt&gt;-size +100c&lt;/tt&gt;. Anda juga boleh cari fail bersaiz tepat 777 ''bytes'' dengan opsyen &lt;tt&gt;-size 777c&lt;/tt&gt;.

&lt;br/&gt;

== Komunikasi ==

=== Interaksi Masa Sebenar - &lt;tt&gt;write&lt;/tt&gt;, &lt;tt&gt;talk&lt;/tt&gt; ===

Pengguna boleh berinteraksi di antara satu sama lain dengan menggunakan arahan &lt;tt&gt;write&lt;/tt&gt; dan &lt;tt&gt;talk&lt;/tt&gt;. Arahan &lt;tt&gt;write&lt;/tt&gt; digunakan untuk menghantar mesej kepada pengguna yang berada dalam host atau pelayan yang sama. Gunakan arahan &lt;tt&gt;finger&lt;/tt&gt; untuk lihat pengguna yang sedang dalam talian.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ finger
Login     Name       Tty      Idle  Login Time   Office     Office Phone
guest     Tetamu     pts/1          Feb 10 14:15 (192.168.1.2)
mfauzy    M Fauzy    pts/0       6  Feb 10 15:58 (192.168.1.3)
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;

Kelihatan pengguna &lt;tt&gt;mfauzy&lt;/tt&gt; sedang menggunakan sistem yang sama. 


Gunakan arahan &lt;tt&gt;write&lt;/tt&gt; untuk berkomunikasi dengan &lt;tt&gt;mfauzy&lt;/tt&gt;. 

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ write mfauzy
hi
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;

Selepas menaip mesej tekan &lt;tt&gt;[Enter]&lt;/tt&gt;. Kemudian taip mesej baru atau tekan kunci &lt;tt&gt;[Ctrl]&lt;/tt&gt; dan &lt;tt&gt;[D]&lt;/tt&gt; serentak untuk tamatkan komunikasi. 


Berikut adalah apa  yang akan kelihatan dalam skrin komputer yang digunakan oleh &lt;tt&gt;mfauzy&lt;/tt&gt;.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
Message from guest@komputer01 on pts/1 at 16:11 ...
hi
EOF
&lt;/pre&gt;


Arahan &lt;tt&gt;talk&lt;/tt&gt; pula biasa digunakan untuk berinteraksi dengan pengguna dalam pelayan yang sama ataupun dengan pengguna yang berada di pelayan lain. 

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ talk mfauzy
&lt;/pre&gt;


Skrin di bawah akan dipaparkan. Ia menunggu respon dari &lt;tt&gt;mfauzy&lt;/tt&gt;.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
[Waiting for your party to respond]

&lt;/pre&gt;


Pada skrin komputer &lt;tt&gt;mfauzy&lt;/tt&gt; pula akan dipaparkan mesej untuk berbual dari pengguna &lt;tt&gt;guest&lt;/tt&gt;

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
Message from Talk_Daemon@komputer01 at 8:49 ...
talk: connection requested by guest@komputer01.
talk: respond with:  talk guest@komputer01
&lt;/pre&gt;


Pengguna &lt;tt&gt;mfauzy&lt;/tt&gt; perlu menjawab dengan menaip arahan  berikut pada ''prompt''.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
[mfauzy@komputer01 ~]$ talk guest@komputer01
&lt;/pre&gt;


Hasilnya skrin di bawah akan dipaparkan. 

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
[Connection established]


hai
_____________________________________________________________________________


helo
&lt;/pre&gt;

Apa yang anda taip akan keluar di bahagian atas manakala apa yang &lt;tt&gt;mfauzy&lt;/tt&gt; taip akan keluar di bahagian bawah.


Komunikasi boleh ditamatkan dengan menekan kunci &lt;tt&gt;[Ctrl]&lt;/tt&gt; dan &lt;tt&gt;[C]&lt;/tt&gt; serentak. Sila gunakan arahan &lt;tt&gt;man write&lt;/tt&gt; dan &lt;tt&gt;man talk&lt;/tt&gt; untuk dapatkan keterangan lanjut penggunaan arahan-arahan tersebut.

&lt;br/&gt;

=== Mel Elektronik - &lt;tt&gt;mail&lt;/tt&gt;, &lt;tt&gt;mailx&lt;/tt&gt; ===

Pengguna boleh menghantar mel elektronik kepada pengguna lain dan membaca e-mel yang diterima dengan menggunakan arahan &lt;tt&gt;mail&lt;/tt&gt; atau &lt;tt&gt;mailx&lt;/tt&gt;. Cuba taip arahan seperti dibawah. 

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ mail
No mail for guest
[guest@komputer01 ~]$ mailx
No mail for guest
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;

Ia menunjukkan bahawa pengguna &lt;tt&gt;guest&lt;/tt&gt; tidak mempunyai sebarang e-mel. 


Cuba hantar e-mel kepada diri sendiri dengan menggunakan arahan berikut. 

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ mail guest
Subject: hi                       (taip subjek kemudian tekan [Enter])
Hi. Apa khabar?                   (taip mesej kemudian tekan [Enter])
EOT                               (tekan [Ctrl] dan [d] serentak untuk tamatkan mesej)
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;


Selain dari menekan kunci &lt;tt&gt;[Ctrl]&lt;/tt&gt; dan kunci &lt;tt&gt;[D]&lt;/tt&gt; serentak untuk menghantar mesej, anda juga boleh menaip &quot;.&quot; (dot) sahaja di baris baru kemudian tekan kunci &lt;tt&gt;[Enter]&lt;/tt&gt;.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ mail guest
Subject: Helo
Helo. Apa khabar?
.
EOT
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;


Cuba baca e-mel yang dihantar dengan menaip arahan &lt;tt&gt;mail&lt;/tt&gt; atau &lt;tt&gt;mailx&lt;/tt&gt;. E-mel tersebut akan dipaparkan seperti di bawah. Sekiranya anda ada lebih dari satu e-mel dalam peti surat, apa yang dipaparkan adalah kandungan e-mel terbaru.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ mail
Heirloom Mail version 12.4 7/29/08.  Type ? for help.
&quot;/var/spool/mail/guest&quot;: 1 message 1 new
&gt;N  1 Tetamu                Tue Feb 11 13:47  20/808   &quot;Helo&quot;
&amp;
&lt;/pre&gt;


Tekan &lt;tt&gt;[Enter]&lt;/tt&gt; untuk baca email tersebut. 

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
Message  1:
From guest@komputer01.mydomain.com  Tue Feb 11 13:47:15 2014
Return-Path: &lt;guest@komputer01.mydomain.com&gt;
From: Tetamu &lt;guest@komputer01.mydomain.com&gt;
Date: Tue, 11 Feb 2014 13:47:15 +0800
To: guest@komputer01.mydomain.com
Subject: Helo
User-Agent: Heirloom mailx 12.4 7/29/08
Content-Type: text/plain; charset=us-ascii
Status: R

Helo. Apa khabar?

&amp; x
&lt;/pre&gt;

Kemudian tekan taip &lt;tt&gt;x&lt;/tt&gt; untuk keluar dari program &lt;tt&gt;mail&lt;/tt&gt;.


Cuba hantar e-mel kepada pengguna lain yang menggunakan pelayan yang sama. 

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ mail mfauzy
Subject: Hi mfauzy
Hi
.
EOT
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;


Sekarang cuba arahan &lt;tt&gt;finger&lt;/tt&gt; terhadap &lt;tt&gt;mfauzy&lt;/tt&gt;.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ finger mfauzy
Login: mfauzy                           Name: M Fauzy
Directory: /home/mfauzy                 Shell: /bin/bash
On since Tue Feb 11 10:10 (MYT) on pts/2 from 192.168.1.3
   6 minutes 19 seconds idle
New mail received Tue Feb 11 13:53 2014 (MYT)
     Unread since Thu Jan 30 11:31 2014 (MYT)
No Plan.
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;

Kita boleh lihat maklumat &lt;tt&gt;mfauzy&lt;/tt&gt; yang mempunyai e-mel baru pada 11 Febuari. Terdapat juga maklumat bahawa beliau tidak membaca e-mel sejak 30 Januari.


&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ mail cubaan
Subject: cubaan
cubaan 1 2 3
.
EOT
[guest@komputer01 ~]$ /home/guest/dead.letter... Saved message in /home/guest/dead.letter
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;

Sekiranya nama pengguna tidak wujud, e-mel yang dihantar akan disimpan dalam fail bernama &lt;tt&gt;dead.letter&lt;/tt&gt;.

&lt;br/&gt;

== Rangkaian ==

Rangkaian merupakan sekumpulan komputer yang boleh berkomunikasi di antara satu sama lain. Terdapat arahan tertentu dalam Linux yang boleh digunakan untuk mencapai sumber-sumber dalam komputer di tempat lain.

&lt;br/&gt;
=== Uji Sambungan Ke Sistem Lain - &lt;tt&gt;ping&lt;/tt&gt; ===

Guna arahan &lt;tt&gt;ping&lt;/tt&gt; untuk menguji sambungan ke komputer jauh.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ ping 192.168.1.1
PING 192.168.1.1 (192.168.1.1) 56(84) bytes of data.
64 bytes from 192.168.1.1: icmp_seq=1 ttl=249 time=0.984 ms
64 bytes from 192.168.1.1: icmp_seq=2 ttl=249 time=0.695 ms
^C
--- 192.168.1.1 ping statistics ---
2 packets transmitted, 2 received, 0% packet loss, time 1565ms
rtt min/avg/max/mdev = 0.695/0.839/0.984/0.147 ms
[guest@komputer01 ~]
&lt;/pre&gt;

Tekan kunci &lt;tt&gt;[Ctrl]&lt;/tt&gt; dan &lt;tt&gt;[C]&lt;/tt&gt; serentak untuk tamatkan arahan &lt;tt&gt;ping&lt;/tt&gt;. &lt;tt&gt;0% packet loss&lt;/tt&gt; bermakna tahap sambungan adalah baik iaitu tiada kehilangan paket yang dihantar.

&lt;br/&gt;

=== Capaian Ke Sistem Lain - &lt;tt&gt;telnet&lt;/tt&gt;, &lt;tt&gt;ssh&lt;/tt&gt; ===

Berikut ialah penggunaan &lt;tt&gt;telnet&lt;/tt&gt; untuk capaian ke komputer jauh. 

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ telnet komputer01
Trying 192.168.1.2...
Connected to komputer01.
Escape character is '^]'.
CentOS release 6.4 (Final)
Kernel 2.6.32-358.el6.x86_64 on an x86_64
login: guest
Password:
Last login: Tue Feb 11 10:10:30 from 192.168.1.1
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;

Setelah masuk ke dalam sistem berkenaan, kita boleh lakukan arahan-arahan biasa seperti membaca e-mel dan mengubahsuai fail. 


Untuk keluar dari sistem taip &lt;tt&gt;exit&lt;/tt&gt; pada prompt.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ exit
logout
Connection closed by foreign host.
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;


Terdapat arahan dalam &lt;tt&gt;telnet&lt;/tt&gt; yang boleh digunakan bagi tujuan tertentu. Ia boleh dilihat dengan menaip &lt;tt&gt;telnet&lt;/tt&gt; diikuti dengan menekan kunci &lt;tt&gt;[Enter]&lt;/tt&gt;. Pada ''prompt'' &lt;tt&gt;telnet&lt;/tt&gt; taip &lt;tt&gt;?&lt;/tt&gt; kemudian tekan &lt;tt&gt;[Enter]&lt;/tt&gt;.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ telnet
telnet&gt; ?
Commands may be abbreviated.  Commands are:

close           close current connection
logout          forcibly logout remote user and close the connection
display         display operating parameters
mode            try to enter line or character mode ('mode ?' for more)
open            connect to a site
quit            exit telnet
send            transmit special characters ('send ?' for more)
set             set operating parameters ('set ?' for more)
unset           unset operating parameters ('unset ?' for more)
status          print status information
toggle          toggle operating parameters ('toggle ?' for more)
slc             change state of special charaters ('slc ?' for more)
z               suspend telnet
!               invoke a subshell
environ         change environment variables ('environ ?' for more)
?               print help information
telnet&gt;
&lt;/pre&gt;


Jika anda tidak mahu orang lain lihat sistem di tempat lain yang anda masuk, ia boleh dilakukan dengan cara begini. Gunakan arahan &lt;tt&gt;open&lt;/tt&gt; dalam sesi &lt;tt&gt;telnet&lt;/tt&gt; tersebut.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ telnet
telnet&gt; open komputer01
Trying 192.168.1.200...
Connected to komputer01.
Escape character is '^]'.
CentOS release 6.4 (Final)
Kernel 2.6.32-358.el6.x86_64 on an x86_64
login: guest
Password:
Last login: Tue Feb 11 14:17:52 from komputer01
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;


Bila pengguna lain cuba lihat proses anda dengan arahan &lt;tt&gt;ps&lt;/tt&gt;, mereka cuma dapat lihat proses &lt;tt&gt;telnet&lt;/tt&gt; sahaja tanpa ketahui sistem apa yang anda sedang capai.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ ps -ef|grep guest
root      1561  1524  0 10:10 ?        00:00:00 sshd: guest [priv]
guest     1565  1561  0 10:10 ?        00:00:01 sshd: guest@pts/1
guest     1566  1565  0 10:10 pts/1    00:00:00 -bash
guest     3803  1566  0 14:37 pts/1    00:00:00 telnet
root      3805  3804  0 14:37 ?        00:00:00 login -- guest
guest     3809  3805  0 14:38 pts/3    00:00:00 -bash
guest     3831  3809  0 14:39 pts/3    00:00:00 ps -ef
guest     3832  3809  0 14:39 pts/3    00:00:00 grep guest
guest02   3806  3807  0 11:23 pts/2    00:00:00 telnet tiger.itc.univie.ac.at 6667
&lt;/pre&gt;


Arahan &lt;tt&gt;ssh&lt;/tt&gt; pula menyediakan capaian ke komputer jauh yang lebih selamat berbanding &lt;tt&gt;telnet&lt;/tt&gt; kerana komunikasinya dalam bentuk enkrip.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ ssh komputer01
The authenticity of host 'komputer01 (192.168.1.2)' can't be established.
RSA key fingerprint is f3:f6:c4:c7:67:1d:d3:1f:fa:f8:db:64:38:a2:13:eb.
Are you sure you want to continue connecting (yes/no)? yes
Warning: Permanently added 'komputer01,192.168.1.2' (RSA) to the list of known hosts.
guest@komputer01's password:
Last login: Tue Feb 11 14:38:03 2014 from komputer01
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;
&lt;br/&gt;

=== Penghantaran/Pengambilan Fail - &lt;tt&gt;ftp&lt;/tt&gt;, &lt;tt&gt;sftp&lt;/tt&gt; ===

Arahan &lt;tt&gt;ftp&lt;/tt&gt; boleh digunakan untuk mengambil fail dari satu komputer atau menghantar fail ke komputer lain. 


Andaikan anda hendak mengambil fail dari pelayan ftp seperti &lt;tt&gt;ftp.jaring.my&lt;/tt&gt;. Arahannya adalah seperti berikut.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ ftp ftp.jaring.my
Connected to ftp.jaring.my
220  Jaring FTP service.
530 Please login with USER and PASS.
530 Please login with USER and PASS.
KERBEROS_V4 rejected as an authentication type
Name (ftp.jaring.my:guest): ftp
331 Please specify the password.
Password:
230 Login successful.
Remote system type is UNIX.
Using binary mode to transfer files.
ftp&gt;
&lt;/pre&gt;


Untuk mengetahui arahan-arahan yang boleh digunakan dalam program &lt;tt&gt;ftp&lt;/tt&gt;, sila taip &lt;tt&gt;?&lt;/tt&gt; pada ''prompt''. 

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
ftp&gt; ?
Commands may be abbreviated.  Commands are:

!               debug           mdir            sendport        site
$               dir             mget            put             size
account         disconnect      mkdir           pwd             status
append          exit            mls             quit            struct
ascii           form            mode            quote           system
bell            get             modtime         recv            sunique
binary          glob            mput            reget           tenex
bye             hash            newer           rstatus         tick
case            help            nmap            rhelp           trace
cd              idle            nlist           rename          type
cdup            image           ntrans          reset           user
chmod           lcd             open            restart         umask
close           ls              prompt          rmdir           verbose
cr              macdef          passive         runique         ?
delete          mdelete         proxy           send
ftp&gt;
&lt;/pre&gt;


Gunakan arahan &lt;tt&gt;dir&lt;/tt&gt; atau &lt;tt&gt;ls&lt;/tt&gt; untuk melihat direktori atau fail yang ada di dalam pelayan tersebut. Arahan &lt;tt&gt;cd&lt;/tt&gt; untuk masuk ke direktori lain, arahan &lt;tt&gt;get&lt;/tt&gt; dan &lt;tt&gt;send&lt;/tt&gt; untuk mengambil dan menghantar fail. Selepas selesai proses menghantar atau mengambil fail, anda boleh keluar dari program ftp ini dengan arahan &lt;tt&gt;bye&lt;/tt&gt;.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
ftp&gt; dir
227 Entering Passive Mode (192,228,250,71,72,101)
150 Here comes the directory listing.
drwx------    2 0        0              80 Jul 09  2008 etc
drwx--x--x   25 12454    12454        2048 Nov 29 04:18 home
drwxrwxrwt    3 14       1002        74752 Dec 19 03:22 incoming
drwxrwxrwt    2 14       1002           80 Nov 25 07:43 incoming.bad
-rw-r--r--    1 0        0           10240 Jul 04  2013 incoming.bad.tar
drwxr-xr-x    4 0        14           1024 Oct 08 08:30 pub
226 Directory send OK.
ftp&gt; bye
221 Goodbye.
[guest@komputer01 ~]$ 
&lt;/pre&gt;


Arahan &lt;tt&gt;sftp&lt;/tt&gt; pula berfungsi sama seperti &lt;tt&gt;ftp&lt;/tt&gt; cuma tahap keselamatannya lebih baik kerana penghantaran fail dilakukan dalam bentuk enkrip.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ sftp
usage: sftp [-1Cv] [-B buffer_size] [-b batchfile] [-F ssh_config]
            [-o ssh_option] [-P sftp_server_path] [-R num_requests]
            [-S program] [-s subsystem | sftp_server] host
       sftp [user@]host[:file ...]
       sftp [user@]host[:dir[/]]
       sftp -b batchfile [user@]host
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;


Andaikan anda ada akaun &lt;tt&gt;guest&lt;/tt&gt; di komputer jauh yang mempunyai alamat IP &lt;tt&gt;192.168.1.3&lt;/tt&gt;. Taip arahan seperti di bawah.

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ sftp 192.168.1.3
Connecting to 192.168.1.3...
The authenticity of host '192.168.1.3 (192.168.1.3)' can't be established.
RSA key fingerprint is 15:89:5f:0a:42:66:4f:97:5d:18:25:74:1b:13:41:b6.
Are you sure you want to continue connecting (yes/no)? yes
Warning: Permanently added '192.168.1.3' (RSA) to the list of known hosts.
guest@192.168.1.3's password:
sftp&gt;
&lt;/pre&gt;

Jawab &lt;tt&gt;yes&lt;/tt&gt; jika  hendak teruskan capaian kemudian isi kata laluan.


&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: white;background-color: #000000&quot; width=100%&gt;
sftp&gt; ?
Available commands:
bye                                Quit sftp
cd path                            Change remote directory to 'path'
chgrp grp path                     Change group of file 'path' to 'grp'
chmod mode path                    Change permissions of file 'path' to 'mode'
chown own path                     Change owner of file 'path' to 'own'
df [-hi] [path]                    Display statistics for current directory or
                                   filesystem containing 'path'
exit                               Quit sftp
get [-P] remote-path [local-path]  Download file
help                               Display this help text
lcd path                           Change local directory to 'path'
lls [ls-options [path]]            Display local directory listing
lmkdir path                        Create local directory
ln oldpath newpath                 Symlink remote file
lpwd                               Print local working directory
ls [-1aflnrSt] [path]              Display remote directory listing
lumask umask                       Set local umask to 'umask'
mkdir path                         Create remote directory
progress                           Toggle display of progress meter
put [-P] local-path [remote-path]  Upload file
pwd                                Display remote working directory
quit                               Quit sftp
rename oldpath newpath             Rename remote file
rm path                            Delete remote file
rmdir path                         Remove remote directory
symlink oldpath newpath            Symlink remote file
version                            Show SFTP version
!command                           Execute 'command' in local shell
!                                  Escape to local shell
?                                  Synonym for help
sftp&gt;
&lt;/pre&gt;

Dalam ''prompt'' &lt;tt&gt;sftp&lt;/tt&gt; taip &lt;tt&gt;?&lt;/tt&gt; (tanda soal) untuk senaraikan semua arahan yang boleh digunakan. Arahan yang biasa adalah seperti &lt;tt&gt;get&lt;/tt&gt; untuk muat turun fail dan &lt;tt&gt;put&lt;/tt&gt; untuk memuat naik fail. Taip &lt;tt&gt;bye&lt;/tt&gt; atau &lt;tt&gt;quit&lt;/tt&gt; untuk keluar dari &lt;tt&gt;sftp&lt;/tt&gt;.

&lt;br/&gt;

== Masalah dan Penyelesaian ==

=== ''Command not found'' ===

Sekiranya anda cuba laksanakan satu arahan tetapi ia tidak dijumpai di mana mesej &quot;&lt;tt&gt;-bash: arahan: command not found&lt;/tt&gt;&quot; dipaparkan, maka terdapat beberapa kemungkinan.

* Arahan tersebut tidak wujud atau anda tersilap taip.
* Pasang pakej yang mengandungi arahan tersebut atau minta Pentadbir Sistem memasangnya untuk anda.
* Direktori di mana arahan tersebut berada tidak dimasukkan ke dalam pembolehubah &lt;tt&gt;PATH&lt;/tt&gt; dalam skrip ''login''.


Guna arahan &lt;tt&gt;find&lt;/tt&gt; untuk mencari di mana arahan tersebut berada. Andaikan anda ingin mencari arahan &lt;tt&gt;xyz&lt;/tt&gt;, caranya adalah seperti berikut:- 

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: #EEEEEE;background-color: black&quot; width=110%&gt;
[guest@komputer01 ~]$ find / -name xyz -print
 find: `/opt/lost+found': Permission denied
 .
 .
 find: `/usr/lost+found': Permission denied
 /opt/apps/bin/xyz
[guest@komputer01 ~]$
&lt;/pre&gt;

Dari maklumat di atas didapati bahawa arahan &lt;tt&gt;xyz&lt;/tt&gt; terletak dalam direktori &lt;tt&gt;/opt/apps/bin&lt;/tt&gt;. 


Pastikan direktori ini dimasukkan dalam pembolehubah &lt;tt&gt;PATH&lt;/tt&gt; di dalam skrip ''login'' (&lt;tt&gt;.bash_profile&lt;/tt&gt;). Setiap direktori mestilah dijarakkan dengan aksara &lt;tt&gt;:&lt;/tt&gt; (dua titik bertindih) di antara satu sama lain. 

&lt;pre style=&quot;border: medium solid #BDBDBD; color: #EEEEEE;background-color: black&quot; width=110%&gt;
.
PATH=$PATH:$HOME/bin:/opt/apps/bin
.
&lt;/pre&gt;

&lt;br/&gt;
----

=== ''Connection refused'' ===

Cubaan untuk mencapai komputer jauh gagal dengan mesej &quot;&lt;tt&gt;Connection refused&lt;/tt&gt;&quot;.

* Perkhidmatan yang cuba digunakan tidak dipasang atau dihidupkan di komputer tersebut.

&lt;br/&gt;
----

=== ''Destination Host Unreachable'' ===

Ujian sambungan atau capaian ke komputer jauh gagal.

* Komputer jauh tidak hidup atau tidak beroperasi.
* Periksa sama ada berlaku masalah pada rangkaian.


----

=== ''No such file or directory'' ===

Anda akan dapat mesej ini jika arahan dilakukan kepada fail atau direktori yang tidak wujud.

* Periksa dengan arahan &lt;tt&gt;ls&lt;/tt&gt; untuk melihat sama ada fail atau direktori tersebut wujud.

&lt;br/&gt;
----

=== ''No such process'' ===

Biasanya berlaku bila anda cuba hapuskan proses yang tidak wujud menggunakan arahan &lt;tt&gt;kill&lt;/tt&gt;.

* Periksa sekali lagi menggunakan arahan &lt;tt&gt;ps&lt;/tt&gt; sama ada ID proses adalah betul.

&lt;br/&gt;
----

=== ''Permission denied'' ===

Berlaku ketika cuba baca fail, masuk ke dalam direktori, melaksanakan arahan tertentu dan sebagainya.

* Anda memang tidak diberikan kebenaran sama sekali untuk melakukan aktiviti tersebut.
* Pemilik atau Pentadbir Sistem perlu ubah mod keizinan pada fail atau direktori berkenaan.

&lt;br/&gt;
----

=== ''Unknown host'' ===

Komputer yang anda cuba capai tidak dikenali oleh sistem.

* Gunakan alamat IP sebagai ganti kepada nama komputer.
* Tambah alamat IP dan nama komputer berkenaan ke dalam fail &lt;tt&gt;/etc/hosts&lt;/tt&gt;.

&lt;br/&gt;

== Penafian dan Lesen ==

&lt;br/&gt;
{| style=&quot;color: black; border: thin solid #F7BE81; background-color: #F7F2E0;&quot; width=&quot;100%&quot;
| 

Maklumat yang terkandung di dalam panduan ini adalah untuk tujuan pembelajaran dan tidak dapat dijamin ketepatan dan kesahihannya. Sebarang kerugian atau kerosakan yang timbul akibat daripada penggunaan panduan ini adalah di atas risiko pengguna sendiri. Di dalam apa jua keadaan, penulis tidak boleh dipertanggungjawabkan oleh pengguna sama ada secara langsung atau tidak.

|}

&lt;br/&gt;

Kandungan panduan disediakan dengan lesen [http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/deed.ms Pengiktirafan-BukanKomersial-TiadaTerbitan]

[[file:CC BY-NC-ND icon-88x31.png]]

[[Kategori:Sistem pengendalian]]</text>
      <sha1>hrdt6vin6pn7ch51hiptjfxk2arxbwe</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Rak sistem pengendalian</title>
    <ns>4</ns>
    <id>3710</id>
    <revision>
      <id>11297</id>
      <parentid>11241</parentid>
      <timestamp>2021-12-16T11:30:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Mfauzy</username>
        <id>1522</id>
      </contributor>
      <comment>Membatalkan semakan 11241 oleh [[Special:Contributions/114.4.212.8|114.4.212.8]] ([[User talk:114.4.212.8|Perbincangan]])</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="202" xml:space="preserve">[[Wikibooks:Rak buku|Rak buku]] ini memuatkan topik-topik berkenaan sistem pengendalian (OS).

* [[Linux Pengguna Akhir]]

[[Kategori:Rak Wikibooks|Sistem pengendalian]]
[[Kategori:Sistem pengendalian]]</text>
      <sha1>b9m47a2oltn62mgu54wocj4aur8a5e1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Kulit bahan bercetak</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3728</id>
    <revision>
      <id>9056</id>
      <parentid>9055</parentid>
      <timestamp>2014-03-26T04:01:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>iw</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1306" xml:space="preserve">{{Imbox
| type       = license
| image      = [[Fail:NotCommons-emblem-copyrighted.svg|52px|Berhakcipta|link=]]
| imageright = 
| text       = Ini ialah imej '''kulit bahan bercetak''', dan hak ciptanya kemungkinan besar adalah milik syarikat yang mengedarkannya atau pencetak yang menerbitkannya. Adalah dipercayai bahawa penggunaan imej kulit bahan bercetak '''berleraian rendah'''
* '''untuk menerangkan bahan bercetak yang dibincangkan'''
* di [[Laman Utama|Wikibooks Bahasa Melayu]], yang dihoskan pelayan di Amerika Syarikat oleh [[wmf:Home|Yayasan Wikimedia]] bukan untung,
layak sebagai '''[[w:Kegunaan wajar|kegunaan wajar]]''' mengikut [[w:Undang-undang hak cipta Amerika Syarikat|undang-undang hak cipta Amerika Syarikat]]. '''Sebarang penggunaan lain imej ini, di Wikibooks atau tempat lain, mungkin merupakan [[w:Pelanggaran hak cipta|pelanggaran hak cipta]]'''. Lihat [[Wikibooks:Media]] untuk maklumat lanjut.&lt;br /&gt;
'''Kepada pemuat naik''': sila tambahkan maklumat kegunaan wajar dengan {{tl|non-free use rationale}}, serta '''sumber''' karya dan maklumat hak ciptanya dengan {{tl|information}}.
}}{{File other
| [[Kategori:Kulit produk|{{PAGENAME}}]]
}}&lt;noinclude&gt;
Lihat juga: {{tl|Kulit bahan elektronik}}
[[Kategori:Templat hak cipta]]
[[en:Template:Non-free product cover]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>d5l3ad3iifmmagmfjr4bzs03bmnmwpa</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Kulit bahan elektronik</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3729</id>
    <revision>
      <id>9057</id>
      <timestamp>2014-03-26T04:03:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>baharu</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1296" xml:space="preserve">{{Imbox
| type       = license
| image      = [[Fail:NotCommons-emblem-copyrighted.svg|52px|Berhakcipta|link=]]
| imageright = 
| text       = Ini ialah imej '''kulit bahan elektronik''', dan hak ciptanya kemungkinan besar adalah milik syarikat yang mengedarkannya atau menerbitkannya. Adalah dipercayai bahawa penggunaan imej kulit bahan elektronik '''berleraian rendah'''
* '''untuk menerangkan bahan elektronik yang dibincangkan'''
* di [[Laman Utama|Wikibooks Bahasa Melayu]], yang dihoskan pelayan di Amerika Syarikat oleh [[wmf:Home|Yayasan Wikimedia]] bukan untung,
layak sebagai '''[[w:Kegunaan wajar|kegunaan wajar]]''' mengikut [[w:Undang-undang hak cipta Amerika Syarikat|undang-undang hak cipta Amerika Syarikat]]. '''Sebarang penggunaan lain imej ini, di Wikibooks atau tempat lain, mungkin merupakan [[w:Pelanggaran hak cipta|pelanggaran hak cipta]]'''. Lihat [[Wikibooks:Media]] untuk maklumat lanjut.&lt;br /&gt;
'''Kepada pemuat naik''': sila tambahkan maklumat kegunaan wajar dengan {{tl|non-free use rationale}}, serta '''sumber''' karya dan maklumat hak ciptanya dengan {{tl|information}}.
}}{{File other
| [[Kategori:Kulit produk|{{PAGENAME}}]]
}}&lt;noinclude&gt;
Lihat juga: {{tl|Kulit bahan bercetak}}
[[Kategori:Templat hak cipta]]
[[en:Template:Non-free product cover]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>hgt6io54o4265teh0gsr95cdahgpng5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ReStructuredText:Buku Pengenalan Asas/Prakata Penterjemah</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3755</id>
    <redirect title="ReStructuredText:Buku Pengenalan Asas/Bahan Awal" />
    <revision>
      <id>9092</id>
      <timestamp>2014-04-21T13:46:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>Algazel telah memindahkan halaman [[ReStructuredText:Buku Pengenalan Asas/Prakata Penterjemah]] ke [[ReStructuredText:Buku Pengenalan Asas/Bahan Awal]]: lebih sesuai</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="61" xml:space="preserve">#LENCONG [[ReStructuredText:Buku Pengenalan Asas/Bahan Awal]]</text>
      <sha1>7ie7t89jnz379n02lq2ckwnrlh0bcu9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Penggodaman Segera</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3756</id>
    <revision>
      <id>9138</id>
      <parentid>9133</parentid>
      <timestamp>2014-04-30T08:08:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kemas</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="797" xml:space="preserve">{{CSS:rendered-no-border|1=
&lt;div style=&quot;margin:1.5em 10em; align:center; border:dotted 2px gray;&quot;&gt;
&lt;div style=&quot;padding:1.5em 0; text-align:center;&quot;&gt;
&lt;span style=&quot;font:bold 2.5em sans-serif;&quot;&gt;Penggodaman Segera&lt;/span&gt;
[[Fail:Glider rubik.jpg|100px|center]]
&lt;span style=&quot;font:italic bold 1.5em sans-serif;&quot;&gt;Instant Hacking&lt;/span&gt;

&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;
}}
----

Buku ini berkaitan dengan [[Wikibooks:Rak pengaturcaraan|pengaturcaraan]]. Ia amat ringkas tetapi sesuai sebagai tutorial permulaan ataupun pengantar buat sesiapa sahaja yang ingin mempelajari pengaturcaraan komputer.

# [[/Bahan Awal/]] &amp;ndash; Maklumat tentang teks sumber dan lesen.
# [[/Penggodaman Segera/]] {{stage| 100%}}  (30-04-2014)


= Buku berkaitan =
* [[Python Segera]]

[[Kategori:Pengaturcaraan komputer]]
[[Kategori:Penggodaman]]</text>
      <sha1>14utneeakdb4ok3t05hwwgw9htc9y0x</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Penggodaman Segera/Bahan Awal</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3757</id>
    <revision>
      <id>9139</id>
      <parentid>9095</parentid>
      <timestamp>2014-04-30T08:10:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kategori</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="293" xml:space="preserve">Buku ini ialah terjemahan rencana [http://hetland.org/writing/instant-hacking.html Instant Hacking] yang dikarang oleh Magnus Lie Hetland.

Karya sumber diletakkan di bawah [http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/ Lesen Creative Commons CC-BY-3.0] oleh pengarang.

[[Kategori:Penggodaman]]</text>
      <sha1>915nvptippqcpy5a8bptojgxl3s64ks</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Penggodaman Segera/Penggodaman Segera</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3758</id>
    <revision>
      <id>9140</id>
      <parentid>9134</parentid>
      <timestamp>2014-04-30T08:11:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Pengabstrakan tambahan — Objek dan Pengaturcaraan Berorientasi Objek */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="34987" xml:space="preserve">Rencana ini ialah sebuah pengenalan tentang seni pengaturcaraan, dengan contoh-contoh yang ditulis dalam bahasa pengaturcaraan [[w:Python|Python]].  (Jika anda sudahpun tahu bagaimana mahu membuat pengaturcaraan, akan tetapi anda mahukan pengenalan ringkas tentang Python, anda mungkin mahu membaca rencana saya [[Python Segera]].

Rencana ini bukan tentang bagaimana mahu menceroboh sistem-sistem komputer orang lain dan sebagainya.  Saya tidak berminat tentang pekerjaan itu, jadi sila '''jangan''' hantar e-mel kepada saya untuk bertanyakan tentang perkara itu. 

''Nota:'' Agar contoh-contoh yang terkandung dalam rencana ini dapat terlaksana dengan betul, tuliskan  program dalam fail teks dan kemudian laksanakanfail tersebut dengan pentafsir; '''jangan''' cuba untuk melaksanakan program secara langsung dalam pentafsir interaktif &amp;ndash; tidak semua akan terlaksana dengan betul. (Sila jangan tanya saya tentang perincian perkara ini.  Semak dokumentasi di http://www.python.org/doc, ataupun kirimkan e-mel kepada help@python.org.

__TOC__

== Sekitaran ==
Anda perlu memasang pentafsir Python untuk mengaturcara dengan Python. Pentafsir ini terdapat buat kebanyakan platform (termasuk Macintosh, Unix dan Windows). Maklumat lanjut tentang ini dapat diperoleh di tapak Python, www.python.org. Anda juga perlukan [[w:penyunting teks|penyunting teks]] (seperti [[w:Emacs|Emacs]], notepad, notepad++ atau yang sama dengannya.

== Apa itu Pengaturcaraan? ==
Mengaturcara komputer bermakna memberinya satu set suruhan tentang apa yang perlu dilakukannya. Dalam banyak cara, pengaturcaraan komputer menyerupai resipi, sama seperti resipi yang kita gunakan untuk memasak. Sebagai contoh [1]: 

&lt;code&gt;Salad Fiesta 

Ramuan:

Perap:

1/4 cawan air limau nipis

1/4 cawan kicap rendah garam

1/4 cawan air

1 sudu besar minyak sayuran

3/4 camca jintan putih

1/2 camca oregano

1/4 camca sos cili pedas

2 ulas bawang putih, dikisar

Salad:

1 tin (12-auns) daging, dihiris

1 ulas bawang, diricih

1 cili kembung, diricih 

Salad

12 biji tomato ceri, dibahagi dua

Arahan:

Campurkan semua bahan perap di dalam sebuah jar yang ditutp ketat; goncang. 
Letakkan ricihan daging di dalam beg plastik. Tuangkan perapan. Tutup beg; perap selama 30 minit di dalam peti sejuk.  Keluarkan daging dari beg; ketepikan dua sudu besar perapan.
Panaskan perapan yangdiketepikan di dalam kuali. Tambahkan daging, bawang, dan lada hijau.
Masak selama 3 ke 4 minit atau sehingga daging panas.

Letak salad ke dalam empat pinggan salad. Sudukan campuran salad yang panas ke atas salad.
Hidangan untuk 4 orang.
&lt;/code&gt;

Sudah tentu tidak ada komputer yang akan memahami arahan ini.  Dan kebanyakan komputer tidak akan dapat membuat salad mahupun dapat memahami resipi.  Jadi, apa yang harus kita lakukan untuk membuat resipi ini lebih mesra komputer?   Sebenarnya dua perkara asas.  Kita perlu (1) &quot;bercakap&quot; dengan cara yang dapat difahami komputer, dan (2) bercakap tentang perkara yang dapat digunakan komputer.

Hujah pertama bermaksud kita perlu menggunakan bahasa &amp;ndash; sebuah '''bahasa pengaturcaraan''' yang memiliki program pentafsir, dan hujah kedua bermaksud kita tidak boleh mengharapkan komputer untuk membuat salad &amp;ndash; akan tetapi kita dapat mengharapkan komputer itu untuk mencampurkan nombor, menulis pada skrin, dan sebagainya.

== Helo…==

Terdapat satu tradisi tutorial-tutorial pengaturcaraan yang menyatakan bahawa tutorail harus bermula dengan aturcara atau program yang mencetak &quot;[[w:Hello world|Hello, world!]]&quot; (Helo, dunia!) pada skrin. Dengan Python, ini agak mudah:

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
print &quot;Hello, World!&quot;
&lt;/source&gt;

Pada asasnya ini sama dengan resipi di atas (meskipun ia jauh leibh ringkas!). Ia memberitahu komputer apa yang perlu dilakukan: mencetak &quot;Hello, world!&quot;. Mudah sahaja. Bagaimana kiranya jika kita mahukan ia melakukan perkara lain?

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;print &quot;Helo, dunia!&quot;
print &quot;Selamat tinggal, dunia!&quot;
&lt;/source&gt;

Tidak terlalu susah bukan? Dan juga tida terlalu menarik.  Kita mahu ''melakukan'' sesuatu dengan bahan ''ramuan'', sama seperti salad daging.  Jadi &amp;ndash; apakah ramuan yang kita miliki?  Pertama, kita ada rentetan teks, seperti &lt;code&gt;&quot;Hello, world!&quot;&lt;/code&gt;; tapi kita juga memiliki ''nombor''.  Katakan kita mahu komputer mencongakkan kawasan segi empat tepat.  Kita dapat berikan resipi berikut kepada komputer:&lt;/p&gt;

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
# Keluasan Segi Empat Tepat

# Ramuan:

lebar = 20
tinggi = 30

# Arahan:

keluasan = lebar*tinggi
print keluasan
&lt;/source&gt;

Anda mungkin dapat lihat persamaan (mahupun sedikit) dengan resipi salad tadi.  Bagaimana ia bertindak?  Pertama sekali semua baris yang bermula dengan &lt;code&gt;#&lt;/code&gt; disebut ulasan (''comments'') dan sebenarnya tidak diendahkan oleh komputer. Walau bagaimanapun, menyisipkan keterangan kecil seperti ini mungkin penting buat menjadikan program anda mudah dibaca oleh manusia.

Baris-baris yang menyerupai &lt;code&gt;foo = bar&lt;/code&gt; dipanggil umpukan (''assignment''). Dalam kes &lt;code&gt;lebar = 20&lt;/code&gt; kita memberitahu komputer yang lebar seharusnya mempunyai nilai 20 bermula dari titik ini.  Apakah maksudnya &quot;lebar ialah 20&quot;?  Ia bermaksud pemboleh ubah (''variable'') dengan nama &quot;lebar&quot; diwujudkan (jika ia sudah wujud, diguna kembali) dan diberi nilai 20. Justeru, jika kita mengguna pemboleh ini kemudian, komputer akan mengetahui nilainya. Jadi,

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
lebar*tinggi
&lt;/source&gt;

pada asasnya sama dengan 

&lt;source lang = &quot;python&quot;&gt;
20*30
&lt;/source&gt;

yang dihitung sebagai 600, yang kenudiannya diumpukkan kepada pemboleh ubah yang bernama &quot;keluasan&quot;.  Penyataan terakhir program mencetak nilai pemboleh ubah &quot;keluasan&quot;, jadi apabila anda melaksanakan program ini, anada hanya akan melihat &lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;600
&lt;/source&gt;

''Nota'':  Dengan beberapa bahasa pengaturcaraan, anda perlu memberitahu komputer pemboleh ubah yang diperlukan pada permulaan program (sama seperti ramuan untuk salad) &amp;ndash; Python pintar dan dapat menentukan ini semasa melaksankan sesuatu program.

== Suap balik ==

OK. Sekarang anda dapat melakukan perhitungan mudah danjuga yang agak rumit. Misalnya, anda mungkin mahu menulis program untuk menghitung keluasan bulatan dan tidak segi empat tepat:

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
jejari = 30

print jejari*jejari*3.14
&lt;/source&gt;

Walau bagaimanapun, ini tidaklah lebih menarik daripada program segi empat tepat. Sekurang-kurangnya pada pendapat saya.  Ia agak ketat dan tidak fleksibel.  Bagaimana kalau jejari bulatan kita itu adalah 31?  Bagaimana komputer akan tahu? Ia agak serupa dengan bahagian resipi salad yang berbunyi, &quot;masak selama 3 ke 4 minit atau sehingga daging panas.&quot;  Untuk mengetahui bila ia sudah masak, kita perlu ''periksa''.  Kita perlukan ''suapan balik'' atau ''input''. Bagaiman komputer tahu tentang jejari bulatan kita? Ia juga memerlukan input. Apa yang kita dapat buat adalah memberitahunya untuk memeriksa jejari:

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;jejari = input(&quot;Apakah nilai jejari?&quot;)

print jejari*jejari*3.14
&lt;/source&gt;

OK, sekarang sudah menjadi rancak sedikit...&lt;code&gt;input&lt;/code&gt; ialah sesuatu yang dipanggil &quot;fungsi&quot; (''function''). (Anda akan belajar membuat fungsi anda sendiri tidak lama lagi. &lt;code&gt;input&lt;/code&gt; ialah fungsi yang terbina dalam Python.  Hanya menulis 

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
input
&lt;/source&gt; 

sahaja tidak memadai. Anda perlu letak sepasang tanda kurungan pada hujungnya.  Jadi &lt;code&gt;input()&lt;/code&gt; akan bekerja &amp;ndash; ia akan menunggu pengguna untuk memasukkan jejari (yakni, input).  Versi di atas mungkin agak lebih mesra pengguna kerana ia mencetak soalan terdahulu. Apabila kita memasukkan sesuatu seperti rentetan soalan &quot;Apakah nilai jejari?&quot; di dalam tanda kurungan sebuah &quot;panggilan fungsi&quot; (''function call'') ia dipanggil &quot;penghuluran parameter&quot; (''passing a parameter'') kepada fungsi.  Perkara di dalam tanda kurungan merupakan &quot;parameter&quot;. Dalam kes ini, kita menghulurkan soalan sebagai parameter agar&lt;code&gt;input&lt;/code&gt; tahun apa yang perlu  dicetak sebelum mendapatkan jawapan daripada pengguna.

Tetapi, bagaimanakah jawapan disampaikan kepada pemboleh ubah &lt;code&gt;jejari&lt;/code&gt;? Apabila dipanggil, fungsi &lt;code&gt;input&lt;/code&gt;, memulangkan (''return'') sesuatu nilai (sama seperti fungsi-fungsi lain).  Anda tidak perlu menggunakan nilai ini, akan tetapi dalam kes ini, kita mahu menggunakannya. Justeru, pernayataan-pernyataan berikut memiliki maksud yang berlainan:

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
foo = input

bar = input()
&lt;/source&gt;

&lt;code&gt;foo&lt;/code&gt; sekarang mengandungi ''dirinya'' sebagai fungsi input (agar ia dapat digunakan seperti  &lt;code&gt;foo(&quot;Berapa umur anda?&quot;)&lt;/code&gt;; ini dikenali sebagai ''fungsi dinamik'' sementara &lt;code&gt;bar&lt;/code&gt; mengandungi apa saja yang dimasukkan oleh pengguna.

== Aliran ==

Anda boleh menulis program yang melakukan tindakan mudah (aritmetik dan cetak) dan yang boleh menerima input daripada pengguna.  Ini berguna, akan tetapi kita masih terbatas pada apa yang dikenali sebagai &quot;pelaksanaan berjujukan&quot; (''sequential execution'') perintah-perintah, yakni perintah dilaksanakan mengikut aturan tetap. Sebahagian besar resipi salad kita dilaksanakan secara berjujukan atau linear macam ini. Tetapi apa kata kalau kita mahu memberitahu komputer bagai mahu memeriksa daging yang masak? Jika ia dipanaskan, ia seharusnya dialih dari ketuhar &amp;ndash; jika tidak, ia seharusnya dipanaskan untuk seminit atau dua lagi. Jadi, bagaimana harus kita mengungkapkannya?

Apa yang perlu kita buat ialah mengawal ''aliran'' program.  Aliran ini boleh bergerak dalam dua arah &amp;ndash; sama ada mengalihkan daging, atau terus meninggalkannya di dalam ketuhar.Kita bolehmembuat pilihan, dan ''syarat'' adalah sama ada ia dipanaskan dengan cukup ataupun tidak. Ini dipanggil &quot;pelaksanaan bersyarat&quot; (''conditional execution''). We dapat mealkukannya seperti berikut: 

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt; suhu = input(&quot;Apakah suhu daging?&quot;)

if suhu &gt; 50:
    print &quot;Salad sudah cukup masak.&quot;
else:
    print &quot;Masak lagi.&quot;
&lt;/source&gt;

Maksud suruhan ini seharusnya jelas:  Jika suhu melebihi 50 (Celcius), cetak pesanan yang memaklumkan pengguna yang salad sudah cukup masak, jika tidak, maklumkan pengguna agar memasakinya lagi.

''Nota:''  Pengengsotan penting dengan Python. Blok yang terdapat dalam pelaksanaan bersyarat (dan &quot;gelung&quot; serta &quot;definisi fungsi&quot;, lihat bawah) ''mesti'' diengsotkan (dan diengsotkan dengan jumlah ruang putih yang sama; tab dikira sebagai 8 ruang) agar pentafsir dapat di mana titik mula dan akhir blok.  Ia juga memudahkan pembacaan kod oleh manusia.

Mari kita pulang kepada penghitungan keluasan kita.  Dapatkah anda lihat apa yang dilakukan program?

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
# Program penghitung keluasan

print &quot;Selamat datang ke program penghitungan keluasan&quot;
print &quot;---------------------------------------&quot;
print

# Cetak menu:
print &quot;Sila pilih bentuk:&quot;
print &quot;1  Segi empat tepat&quot;
print &quot;2  Bulatan&quot;

# Dapatkan pilihan pengguna:
bentuk = input(&quot;&amp;gt; &quot;)

# Hitung keluasan:
# Blok 1 dengan 'if'
if bentuk == 1:
    tinggi = input(&quot;Sila masukkan tinggi: &quot;)
    lebar = input(&quot;Sila masukkan lebar: &quot;)
    keluasan = tinggi*lebar
    print &quot;Keluasan ialah &quot;, keluasan 
#Blok 2 dengan 'else'
else:
    jejari = input(&quot;Sila masukkan jejari: &quot;)
    keluasan = 3.14*(jejari**2)
    print &quot;Keluasan ialah&quot;, keluasan
&lt;/source&gt;

Perkara-perkara baharu dalam contoh ini:
&lt;ol&gt;
 &lt;li&gt;
     &lt;code&gt;print&lt;/code&gt; yang digunakan dengan tersendiri akan mencetak baris kosong
 &lt;/li&gt;

 &lt;li&gt;
     &lt;code&gt;==&lt;/code&gt; memeriksa sama ada dua perkara/benda sama, berbanding dengan  &lt;code&gt;=&lt;/code&gt;, yang mengumpukkan nilai di sebelah kanan kepada pemboleh ubah di sebelah kirinya.  Perbezaan ini ''amat''penting.!
 &lt;/li&gt;

 &lt;li&gt;
     &lt;code&gt;**&lt;/code&gt; ialah operator &quot;kuasa&quot; Python. Justeru jejari yang digandakan ditulis &lt;code&gt;radius**2&lt;/code&gt;.
 &lt;/li&gt;

 &lt;li&gt;
     &lt;code&gt;print&lt;/code&gt; boleh mencetak lebih daripada satu perkara. Asingkan perkara-perkara tersebut dengan koma. (Perkara-perkara itu akan diasingkan dengan ruang tungal dalam output.)
 &lt;/li&gt;
&lt;/ol&gt;

Program ini agak mudah:  Ia meminta sebuah nombor, yang memberitahunya sama ada pengguna mahu menghitung keluasan segi empat tepat atau bulatan.  Kemudian ia mengguna pernyataan &lt;code&gt;if&lt;/code&gt; (pelaksanaan bersyarat) bagi membuat keputusan blok mana (Blok 1 atu 2, lihat kod) yang harus digunakan untuk menghitung keluasan.  Pada asasnya blok-blok ini sama dengan blok yang digunakan untuk contoh-contoh penghitungan keluasan terdahulu. Perhatikan bagaimana komen menjadikan kod lebih mudah untuk dibaca. Dikatakan bahawa rukun pertama pengaturcaraan adalah: &quot;Anda akan sentiasa menulis komen!&quot;  Apapun menulis komen ialah sesuatu yang harus diamalkan.

===Latihan 1===

Kembangkan program di atas untuk merangkumi penghituan keluasan buat segi empat sama, yang memerlukan pengguna untuk memasukkan nilai untuk hanya satu sisi.  Anda perlu tahu satu perkara untuk melakukan ini:  Sekiranya anada memiliki lebih dari dua pilihan, anda boleh menulis kod mirip cebisan kod berikut:

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
if foo == 1:
    # Lakukan ini...
elif foo == 2:
    # Lakukan benda lain...
elif foo == 3:
    # Lakukan sesuatu yang berbeza...
else:
    # Jika semua gagal...
&lt;/source&gt;

Di sini &lt;code&gt;elif&lt;/code&gt; merupakan kod misteri yang bermaksud ''else if'' (&quot;jika tidak&quot;)  &lt;code&gt;:)&lt;/code&gt;.  Jadi, jika &lt;code&gt;foo&lt;/code&gt; ialah satu, lakukan sesuatu; jika tidak, jika &lt;code&gt;foo&lt;/code&gt; dua, lakukan sesuatu yang berlainan, danseterusnya. Anda mungkin mahu menambah pilihan lain program, seperti segi tida, poligon dan sebagainya. Ia terpulang pada anda.

== Gelung ==

Pelaksanaan berjujukan dan bersyarat adalah hanya ''dua'' daripada ''tiga'' blok pembinaan asas pengaturcaraan. Yang ketiga ialah &quot;gelung&quot; (''loop'').  Dalam bahagian terdahulu, saya telah mencadangkan penyelesaian untuk memeriksa sama ada daging dipanaskan, akan tetapi nyata bahawa ia tidak berapa mencukupi. Bagiamankalau daging tidak cukuppasa apabila kita memeriksa buat kali kedua dan berikutnya? Bagaimana dapat kita tahu berapakali kita harus memeriksannya?  Hakikatnya adalah kita tidak dapatmelakukannya. Dan seharusnya kita tidak melakukannya. Kita seharusnya dapat menyuruh komputer untuk terus memeriksa sehinggalah daging itu masak.  Bagaimana harus kita mealkukannya? Anda sudah agak &amp;ndash; kita gunakan gelung atau &quot;pelaksanaan berulang-ulang&quot; (''repeated execution''). 

Python memiliki dua jenis gelung: ''while'' (&quot;sementara masih&quot;) dan ''for'' (&quot;untuk&quot;).  Gelung &lt;code&gt;for&lt;/code&gt; mungkin gelung yang paling mudah. Misalnya:

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;for makanan in &quot;daging&quot;, &quot;telur&quot;, &quot;tomato&quot;:
    print &quot;Saya meminati&quot;, makanan
&lt;/source&gt;

Ini bermaksud: Untuk (''for'') setiap unsur dalam senarai (''list'') &lt;code&gt;&quot;daging&quot;, &quot;telur&quot;, &quot;tomato&quot;&lt;/code&gt;, cetakkan yang anda meminatinya.  Blok dalam gelung dilaksanakan sekali buat setiap unsur, dan setiap kali ini berlaku, unsur semasa diumpukkan kepada pemboleh ubah &lt;code&lt;makanan&lt;/code&gt; (dalam kes ini).  Satu lagi contoh:

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
for nombor in range(1,100):
    print &quot;Hello, world!&quot;
    print &quot;Hanya&quot;, 100 - nombor, &quot;lagi sebelum selesai...&quot;

print &quot;Hello, world&quot;
print &quot;Itu yang terakhir... Phew!&quot;
&lt;/source&gt;

Fungsi &lt;code&gt;range&lt;/code&gt; (&quot;julat&quot;) memulangkan sebuah senarai nombor dalam julat yang diberikan (termasuk yang pertama, tidak termasuk yang terakhir...dalam kes ini, [1 ... 99].  Jadi, dengan kata lain:

*Kandungan dalam gelung dilaksanakan ''untuk setiap'' nombor dalam ''julat'' nombor bermula dari (dan termasuk) ''1'' sehinggalah (dan tidak termasuk) ''100''. (Apa yang dilakukan oleh kod dalam badan gelung dan pernyataan-pernyataan berikutnya ditinggalkan sebagai latihan.)

Namun, sebenarnya ini tidak membantu kita dengan masalah masakan kita. Jika kita mahu memeriksa daging seratus kali, ia merupakan penyelesaian yang baik; akan tetapi kita tidak tahu sama ada ia memadai &amp;ndash; atau ia terlalu banyak.  Kita hanya mahu terus memeriksa selagi ia tidak cukup panas (ataupun sehingga ia cukup panas).  Jadi, kita gunakan &lt;code&gt;while:&lt;/code&gt;

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
# Program untuk memasak daging 

# Ambil fungsi *sleep* (&quot;tidur&quot;)
from time import sleep  # P: Import fungsi &quot;tidur&quot; daripada modul &quot;time&quot; atau masa

print &quot;Sila mulakan masakan. (Saya akan kembali dalam masa 3 minit.)&quot;

# Tunggu selama 3 minit (yakni, 3*60 saat)...
sleep(180)

print &quot;Saya sudah kembali :)&quot;

# Berapa panaskah panas?
cukup_panas = 50

suhu = input(&quot;Berapa panaskah daging? &quot;)
while suhu &lt; cukup_panas:
    print &quot;Tidak cukup panas... Masak sikit lagi...&quot;
    sleep(30)
    suhu = input(&quot;OK. Berapa panaskah sekarang? &quot;)

print &quot;Sudah cukup panas - Siap!!&quot;

&lt;/source&gt;

Perkara-perkara baharu dalam contoh ini:

#  Beberapa fungsi berguna distor dalam modul dan dapat diimport.  Dalam kes ini kita import fungsi &lt;code&gt;sleep&lt;/code&gt; (yang tidur buat beberapa saat yang ditentukan) daripada modul &quot;time&quot; yang terbina dalam Python. (Anda boleh membuat modul anda sendiri...).

=== Latihan 2 ===

Tulis sebuah program yang membaca nombor daripada pengguna secara berterusan sehinggalah mencapai jumlah 100.  Tulis ebuah program lagi yang membaca 100 nombor daripada pengguna dan mencetak jumlahnya.

== Program-program yang lebih besar — Pengabstrakan ==

Jika anda perlukan gambaran menyeluruh tentang kandungan sebuah buku, anda tidak membaca seluruh buku &amp;ndash; anda lihat jadual isi kandungan, betul tak? Ia secara ringkasnya menyenaraikan topik-topik utama buku.  Sekarang &amp;ndash; bayangkan anda menulis sebuah buku memasak.  Kebanyakan resipi, seperti, &quot;Nasi Lemak Lauk Daging&quot;  dan &quot;Nasi Lmak Sambal Sotong&quot; mungkin mengandungi bahan yang sama, seperti nasi dalam kes ini. Namun anda tidak mahu menulis tentang bagaimana mahu memasak nasi.  Jadi anda sebenarnya tidak menulis tentang memasak nasi lemak dalam setiap bab.  Anda menulis resipi nasi lemak dalam bab berasingan, dan hanya merujuk kepadanya dalam bab-bab berkaitan.  Jadi, anda hanya menulis nama bab tentang nasi lemak dan tidak menulis resipi nasi lemak setiap kali anda menulis tentang masakan nasi lemak.  Dalam pengaturcaraan komputer, ini disebut pengabstrakan atau ''abstraction''.

Adakah kita sudah terlintas dengan sesuatu seperti ini? Ya. Daripada memberitahu komputer bagaimana caranya untuk mendapatkan jawapan daripada pengguna, kita menggunakan &lt;code&gt;input&lt;/code&gt; &amp;ndash; sebuah fungsi.  Kita sebenarnya boleh membuat fungsi kita sendiri bagi penggunaan pengabstrakan seperti ini.

Katakan kita mahu mendapatkan integer terbesar yang kurang daripad nilai sebuah nombor positif. Misalnya, apabila diberi nombor 2.7, nilai integer adalah 2.  Ini sering disebut &quot;lantai&quot; (''floor'') nombor tersebut.  (ini sebenarnya dapat dilaksanakan dengan sebuah fungsi terbina Python, &lt;code&gt;int&lt;/code&gt;, tapi sekali lagi, biar saya jelaskan lebih lanjut...)  Bagaiman dapat kita lakukan ini? Penyelesaian yang mudah ialah dengan mencuba semua kemungkinan bermula dengan sifar:

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
nombor = input(&quot;Apakah nombor? &quot;)

lantai = 0
while lantai &lt;= nombor:
    lantai = lantai+1
lantai = lantai-1

print &quot;Lantai buat&quot;, nombor, &quot;adalah&quot;, lantai

&lt;/source&gt;

Perhatikan yang gelung berakhir sebaik sahaja lantai tidak lagi kurang daripada (atau sama dengan) nombor; kita telah menambah satu lebih. Justeru kita kena tolak satu kemudiannya. Bagaimana kalau kita mahu &quot;lantai&quot; ini dalam sebuah ungkaapan matematik yang kompleks?  Kita perlu menulis kesemua gelung buat setiap nombor yang memerlukan &quot;lantai&quot;.  Tidak  berapa menarik...Anda mungkin sudah meneka apa yang perlu kita lakukan sebaliknya: Letakkan semua dalam sebuah fungsi yang dipanggil &quot;lantai&quot;:

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;

def lantai(nombor):
    hasil = 0
    while hasil &lt;= nombor:
        hasil = hasil+1
    hasil = hasil-1
    return hasil

&lt;/source&gt;

Perkara-perkara baharu dalam contoh ini:

# Fungsi diberi definisi dengan kata kunci &lt;code&gt;def&lt;/code&gt;, diikuti oleh nama fungsi dan parameter-parameter yang diletakkan dalam kurungan.   
# Jika fungsi itu perlu memulangkan nilai, ini dilakukan dengan kata kunci &lt;code&gt;return&lt;/code&gt; (yang secaraautomatik akan menamatkan fungsi).

Baiklah, sekarang kita sudah memberikan definisi kepada fungsi. Kiat dapat menggunakannya seperti ini:

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;

x = 2.7
y = lantai(2.7)

&lt;/source&gt;

Selepas ini &lt;code&gt;y&lt;/code&gt; seharusnya memiliki nilai 2. Kita juga boleh membuat fungsi yang meiliki lebih daripada satu parameter:

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;

def tambah(x,y):
    return x+y

&lt;/source&gt;

=== Tambahan tentang fungsi ===
&lt;!-- Sorok sementara, latihan 3 belum ditulis --&gt;
&lt;!-- Bagaimana dengan latihan tadi? Susah? Masih keliru tentang fungsi? Jangan risau, topik ini belum selesai lagi. --&gt; 

Pengabkstrakan yang kita gunakan apabila membina fungsi sering dipanggil &quot;pengabstrakan prosedur&quot; (''procedural abstraction''), dan banyak bahasa menggunakan prosedur kata (''word procedure'') selain fungsi kata. Sebenarnya, kedua-dua konsep ini berlainan, akan tetapi dengan Python, kedua-duanya dipanggil &quot;fungsi&quot; (oleh sebab kedua-duanya diberi definisi dan digunakan dengan cara yang lebih kurang sama).

Dalam bahasa-bahasa pengaturcaraan lain, apa perbezaan antara ''fungsi'' dan ''prosedur''? Anda telah lihat dalam bahagian terdahulu yang fungsi memulangkan nilai. Perbezaan terletak pada hakikat yang prosedur tidak memulangkan nilai. Dalam banyak keadaan, pembahagian fungsi kepada dua jenis &amp;ndash; yang memulangkan nilai dan yang tidak memulangkan nilai &amp;ndash; amat berguna.

Sebuah fungsi yang tidak memulangkan nilai (yakni, &quot;prosedur&quot;) digunakan sebagai subprogram atau subrutin. Kita panggil fungsi, dan program akan melakukan sebuah tugas. Kiat dapat menggunakan fungsi ini di banyak tempat tanpa menulis kod semula. (Ini dipanggil penggunaan semula kod (''code reuse'') &amp;ndash; maklumat lanjut kemudian.)

Kebergunaan fungsi (ataupun prosedur) sedemikian terletak pada kesan sampingannya &amp;ndash; ia mengubah sektarannya. Mari kita lihat sebuah contoh:

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;

def helo(siapa):
    print &quot;Helo,&quot;, siapa

helo(&quot;dunia&quot;)
# Mencetak &quot;Hello, dunia&quot;

&lt;/source&gt;

Pencetakan dikira sebagai kesan sampingan, dan oleh sebab itu sahajayang dilakukan fungsi ini, ia sama dengan prosedur.  Tetapi... ia tidak menukar sekir=tarannya bukan? Bagaiman dapat ia melakukan itu? Mari kita cuba:

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;

# Cara yang *salah* untuk melakukannya 
umur = 0

def tetapUmur(a):
    umur = a

tetapUmur(100)
print umur
# Mencetak &quot;0&quot;

&lt;/source&gt;

Apa yang tak kena di sini? Masalahnya ialah fungsi &lt;code&gt;tetapUmur&lt;/code&gt; membuat pemboleh ubah lokalnya sendiri, juga dinamakan &lt;code&gt;umur&lt;/code&gt; yang hanya dilihat dalam tetapUmur. bagaimana dapat kita mengelakkan itu daripada berlaku? Kita guna sesuatu yang disebut &quot;pemboleh ubah global&quot; (''global variable'').

Nota: Pemboleh ubah global tidak banyak digunakan dengan Python. Pemboleh ubah sedemikian boleh membawa kepada struktur salah, atau apa yang dipanggil kod spageti. Saya gunakan pemboleh ubah global di sini kerana mahu mengutarakan teknik-teknik yang kompleks &amp; ndash; tolong elakkan pemboleh ubuh global jika boleh.

Dengan memberitahu pentafsir yang sesuatu pemboleh ubah itu global (melalui sebuah pernyataan seperti &lt;code&gt;global umur&lt;/code&gt;) kita sebenarnya memberitahu pentafsir untuk menggunakan pemboleh ubah yang berada di luar fungsi;  sepatutnya fungsi tersebut membuat pemboleh ubah lokal baru.  (Jadi, ia menjadi global, dan bukan lokal.) Program dapat ditulis semual seperti ini:

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;

# Cara betul, tapi tak sempurna
umur = 0

def tetapUmur(a):
    global umur
    umur = a

tetapUmur(100)
print umur
# Mencetak &quot;100&quot;

&lt;/source&gt;

Apabila anda mempelajari objek (lihat bawah), anda akan melihat yang cara yang lebih sesuai untuk melakukan ini adalah dengan menggunakan objek dengan sifat (''property'') umur dan kaedah (''method'') tetapUmur.  Dalam bahagian tentang struktur data, anda juga akan ketemu beberapa contoh fungsi yang mengubah sekitarannya.

Baiklah, bagaimana pula dengan fungsi sebenar? Apakah fungsi sebenarnya? Fungsi matematik mirip sebuah &quot;mesin&quot; yang mendapatkan input dan menghitung hasilnya.  Ia akan memulangkan hasil yang sama selagi ia diberikan input yang sama. Misalnya:

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;

def kuasa_dua(x):
    return x*x

&lt;/source&gt;

Ini sama dengan fungsi matematik &lt;code&gt;f(x)=x^2. &lt;/code&gt;.  Ia bertindak seperti fungsi yang sebenar, kerana ia hanya bergantung pada inputnya dan ia tidak menukar sekitarannyadalam apa jua cara.

Jadi &amp;ndash; saya sudah menggariskan dua cara untuk membuat fungsi: Satu jenis lebih mirip prosedur, dan tidak memulangkan hasilnya;  satu lagi lebih mirip fungsi matematik dan tidak melakukan apa-apa selain memulangkan hasilnya (hampir kesemuanya).  Sudah tentu tidak mustahil untuk melakukan sesuatu di antara kedua-dua pelaksanaan yang bertentangan ini, mahupun apabila fungsi mengubah keadaan, perlulah jelas yang ia mengubahnya.  Anda dapat melakukan ini dengan namanya, misalnya dengan menggunakan kata nama buat fungsi &quot;tulen&quot; (misalnya &lt;code&gt;umur&lt;/code&gt;) dan kata bentuk imperatif untuk fungsi yang mirip prosedur, seperti &lt;code&gt;tetapUmur&lt;/code&gt;.

== Ramuan tambahan — struktur data ==

Baik — setakat ini anda sudahpun banyak yang anda tahu:  bagaimana mendapatkan input dan memberi output, bagaimana membina algoritme kompleks (program) dan bagaimana melaksanakan hitungan aritmetik; bamun, yang paling baik masih belum diselami.

Apakah jenis bahan yang telah kita gunakan sehingga sekarang? Nombor dan rentetan. Betul? agak membosankan... Baik, mari kita perkenalkan beberapa bahan yang lebih menarik.

Struktur-struktur data adalah ramuan yang memberi struktur ataupun membina data (amat memeranjatkan... :) ) Sebuah nombor tunggal sebenarnya tidak mempunyai struktur, bukan begitu?  Tapi katalah kita mahu meletakkan lebih banyak nombor dalam sebuah bahan &amp;ndash; itu akan memiliki sedikit struktur. Misalnya kita mungkin mahu sebuah senarai nombor. Itu mudah:

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;

[3,6,78,93]

&lt;/source&gt;

Saya ada menyebut senarai dalam bahagian yang berkaitan dengan gelung, akan tetapi saya tidak bercakap banyak tentang senarai. Baiklah &amp;ndash; ini caranya anda membuat senarai. Senaraikan sahaja unsur-unsur yang dibezakan oleh tanda koma dan letakkan dalam tanda kurungan siku seperti di atas.

Mari kita selami sebuah contoh yang menghitung nombor perdana (nombor yang hanya dapat dibahagikan sendiri ataupun 1):

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
# Hitung semua nombor perdana yang kurang daripada 1000
# (Bukan cara yang terbaik melakukannya, tetapi...)

keputusan = [1]
calon = range(3,1000)
base = 2
hasil = base

while calon:
    while hasil &lt; 1000:
        if hasil in calon:
            calon.remove(hasil)
        hasil = hasil+base
    keputusan.append(base)
    base = calon[0]
    hasil = base
    del calon[0]

keputusan.append(base)
print keputusan

&lt;/source&gt;

Perkara-perkara baharu dalam contoh ini...

# Fungsi yang terbina dalam Python, &lt;code&gt;range&lt;/code&gt; (&quot;julat&quot;) sebenarnya memulangkan sebuah senarai yang dapat digunakan sama seperti senarai lain. (Ini termasuk indeks pertama, akan tetapi bukan yang terakhir.)
# Sebuah senarai boleh digunakan sebagai pemboleh ubah logik.  Jika ia tidak kosong, ia dikira benar.  Jika ia kosong, ia palsu. Justeru, ungkapan &quot;while calon&quot; bermaksud &quot;sementara senarai bernama calon tidak kosong&quot; atau lebih mudah lagi, &quot;sementara masih ada calon&quot;.
# Anda boleh menulis &quot;if ('jika') sebuahUnsur in ('ada dalam') sebuahSenarai untuk memeriksa sama ada sesuatu unsur terdapat dalam sesebuah senarai. 
# Anda boleh tulis sesuatuSenarai.remove(sesuatuUnsur) untuk menyingkir (P: 'remove' yang bermaksud buang atau singkir) sesuatuUnsur daripada sesuatuSenarai.
# Anda boleh tambah (''append'') sebuah unsur pada senarai dengan menggunakan sesuatuSenarai.append(sesuatu benda). Sebenarnya, anda juga boleh menggunakan fungsi &lt;code&gt;+&lt;/code&gt; (seperti dalam cebisan kod sesuatuSenarai = sesuatuSenarai+[sesuatu benda]) namun cara begini tidak berapa cekap.
# Anda boleh dapatkan unsur sesebuah senarai dengna memberikan posisinya sebagai nombor (perhatikan yang unsur pertama terletak pada posisi 0) dalam kurungan siku selepas nama senarai.  Justeru sesuatuSenarai[3] menunjuk kepada unsur keempat dalam senarai yang bernama sesuatuSenarai. (Lebih banyak tentang ini di bawah.)
# Anda boleh membuang atau menyingkir pemboleh ubah dengan menggunakan kata kunci &lt;code&gt;del&lt;/code&gt;. Ia juga boleh digunakan (seperti di sini) untuk menyingkir unsur daripada senarai. Justeru sesuatuSenarai[0] menyingkirkan unsur pertama daripada sesuatuSenarai. Jika senarai berupa [1,2,3] sebelum penyingkiran, ia menjadi [2,3] selepasnya.

Sebelum kita menerangkan misteri-misteri pengindeksan senarai, saya akan berikan penerangan ringkas tentang contoh.

Ini adalah versi sebuah logaritme kuno bergelar ''Sieve of Erastothenes'' (&quot;Penapis Erastothenes&quot;). Ia memeriksa sebuah set (atau dalam kes ini, sebuah senarai) calon-calon nombor, dan kemudian membuang nombor yang diketahui bukan nombor perdana secara sistematik. Bagaimana kita tahu? Oleh sebab calon nombor ini adalah hasil dua nombor lain.

Kita bermula dengan senarai calon yang mengandungi nombor [2..999] — kita tahu yang 1 adalah nombor perdana dan kita mahukan sebuah nombor perdana yang kurang daripada 1000. (Sebenarnya, senarai calon kita adalah [3..999], akan tetapi 2 juga calon, memandangkan yang ia merupakan asas (''base'') pertama kita.  Kita juga ada sebuah senarai yang dipanggil &quot;keputusan&quot; yang sentiasa mengandungi keptusan mutakhir. Sebagi permulaan, senarai ini hanya mengandungi nombor 1. Kita juga ada pemboleh ubah yang dipanggil &quot;asas&quot;. Bagi setiap lelaran (&quot;pusingan&quot;) algoritme, kita buang semua nombor yang merupakan angka kandungan nombor asas ini (yang sentiasa yang paling kecil dalam kalangan calon). Selepas etiap lelaran, kita tahu yang nombor terkecil yang tinggal ialah nombor perdana (oleh sebab semua nombor yang merupakan hasilan nombor-nombor kecil sudah disingkirkan — dapat tak?).  Justeru, kita tambahkannya pada keputusan , tetapkan asas pada nombor ini, dan buangnya daripada senarai calon (agar kita tidak memprosesnya sekali lagi.)  Apabila senarai calon menjadi kosong, senarai keputusan akan mengandungi kesemua nombor perdana. Pintar, bukan?

Perkara-perkara yang harus difikirkan:  Apa yang istimewa tentang lelaran pertama?  Di sini asasnya adalah 2, akan tetapi ia juga dibuang dalam proses &quot;penapisan&quot;.  Mengapa?  Kenapa ini tidak berlaku dengan asas-asas lain?  Bolehkah kita pasti yang keputusan sentiasa berada dalam senarai calon semasa kita mahu membuangnya?

Sekarang — apa berikutnya? Ah, ya... Pengindeksan. Dan penghirisan. Ini merupakan cara-cara untuk mendapatkan unsur individu dalam senarai Python.  Anda sudahpun melihat pengindeksan biasa. Ia mudah sahaja, an sebenarnya saya sudahpun memaklumkan anda semua perihalnya melainkan satu perkara:  Indeks negatif bermula dari penghujung senarai.  Jadi, sesuatuSenarai[-1] ialah unsur terakhir sesuatuSenarai, sesuatuSenarai[-2] ialah unsur sebelumnya, dan seterusnya.

Walau bagaimanapun, penghirisan seharusnya merupakan perkara baharu buat anda.  Ia mirip pengindeksan, melainkan, dengan penghirisan anda boleh menyasarkan kesemua hirisan senarai, dan bukan sahaja sebuah unsur.  Bagaimana ia dilakukan? Seperti ini:

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;

makanan = [&quot;sosej&quot;,&quot;sosej&quot;,&quot;telur&quot;,&quot;burger&quot;,&quot;sosej&quot;]

print makanan[2:4]
# Mencetak &quot;[ʼtelurʼ, ʼsosejʼ]&quot;

&lt;/source&gt;

=== Pengabstrakan tambahan — Objek dan Pengaturcaraan Berorientasi Objek ===

Ini ungkapan yang amat popular: &quot;Pengaturcaraan Berorientasi Objek.&quot;

Sebagai yang dibayangkan oleh tajuk bahagian ini, pengaturcaraan berorientasi objek (OOP) tidak lebih daripada satu lagi cara untuk pengabstrakan dan mengurangkan butir-butir semasa menulis program.  Prosedur-prosedur mengabstrak pernyataan mudah kepada operasi-operasi kompleks dengan memberi pernyataan-pernyataan ini sebuah nama. Dalam OOP, kita bukan sahaja mengendali operasi-operasi sebagai operasi, tetapi sebagai objek. Misalnya, jika kita ingin membuat program yang memasak daging, daripada menulis banyak prosedur yang berkaitan dengan suhu, masa, bahan dll, kita boleh menggabungkannya ke dalam sebuah objek-daging. ataupun, mungkin kita boleh membuat objek-ketuhar dan objek-jam... dengan cara ini suhu boleh menjadi atribut objek-daging, sementara masa boleh dibaca dari objek-jam.  Dan agar program kita dapat melakukan sesuatu, kita boleh objek kita beberapa kaedah; misalnya ketuhar mungkin tahu bagaimana memasak daging, dll.

Jadi, bagaimana kita laksanakan ini dengan Python?  Kita tidak boleh membuat objek secara langsung. daripada membuat ketuhar, kita buat resipi yang memerikan ketuhar.  Resipi ini kemudian memerikan kelas objek-objek yang kita panggil ketuhar.  Kelas ketuhar yang paling mudah mungkin:

&lt;source lang=&quot;Python&quot;&gt;
class Ketuhar:
    def masukkanSate(self, sate):
        self.sate = sate

    def dapatkanSate(self):
        return self.sate

&lt;/source&gt;

Nah, adakah ini kelihatan pelik?

Perkara-perkara baharu dalam contoh ini... 

# Kelas objek diberi definisi dengan kata kunci &lt;code&gt;class&lt;/code&gt;.
# Nama-nama kelas lazimnya bermula dengan huruf besar, sementara nama-nama fungsi dan pemboleh ubah (dan juga kaedah dan atribut) bermula dengan huruf kecil.
# ''Method'' (yakni fungsi atau operasi yang digunakan ibjek) diberi definisi dengan cara yang sama,akan tetapi dalam blok kelas.
# Semua kaedah objek perlu ada parameter pertama yang dipanggil &lt;code&gt;self&lt;/code&gt; (ataupun sesuatu yang agak sama, misalnya &lt;code&gt;diri&lt;/code&gt;).  Sebabnya akan kelihatan jelas sebentar lagi.
# Atribut dan kaedah sesebuah objek dicapai seperti berikut: &lt;code&gt; sateSaya.suhue = 2, atau sate.dengan_ketupat().&lt;/code&gt;

Saya agak masih ada perkara yang masih kabur tentang contoh di atas.  Misalnya, apakah benda yang dipanggil &quot;self&quot;?  Dan, sekarang kita ada resipi objek (yakni, &lt;code&gt;class&lt;/code&gt;), bagaimana kita membuat objek?

Mari kita tangani hujah terakhir itu dulu. Sebuah objek diwujudkan dengan memanggil nama kelas (''classname'') sama seolah-olah ia sebuah fungsi:

&lt;source lang=&quot;Python&quot;&gt;

ketuharSaya = Ketuhar()

&lt;/source&gt;

ketuharSaya sekarang mengandungi sebuah objek Ketuhar, lazimnya dipanggil tika (''instance'') kelas Ketuhar.  Katakan kita juga sudah membuat sebuah kelas bernama Sate; kita boleh lakukan seperti berikut:

&lt;source lang=&quot;Python&quot;&gt;
sateSaya = Sate()
ketuharSaya.masukkanSate(sateSaya)

&lt;/source&gt;

ketuharSaya.sate sekarang akan mengandungi sateSaya.  Mengapa? Kerana, apabila kita memanggil satu daripada kaedah sesuatu objek, parameter pertama, lazimnya dipanggil &quot;self&quot; [P: boleh juga dipanggil &quot;diri&quot;, &quot;gua&quot; dan sebagainya, tetapi lebih mudah jika dikekalkan &quot;self&quot;] sentiasa mengandungi objek itu sendiri. (Bijak, bukan?)  Jadi, baris &lt;code&gt;self.sate = sate &lt;/code&gt; menetapkan atribut sate milik objek Ketuhar semasa pada nilai parameter sate.  Perhatikan bahawa benda-benda ini berbeza, mahupun memiliki nama &quot;sate&quot; dalam contoh ini.

[[Kategori:Penggodaman]]</text>
      <sha1>54n0021gqo53cd6mbv0tj07uxyt7ftg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Python Segera</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3759</id>
    <revision>
      <id>9345</id>
      <parentid>9339</parentid>
      <timestamp>2014-06-04T03:23:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>+pautan nota python 3</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1176" xml:space="preserve">{{CSS:rendered-no-border|1=
&lt;div style=&quot;margin:1.5em 5em; align:center; border:dotted 2px gray;&quot;&gt;
&lt;div style=&quot;padding:1.5em 0; text-align:center;&quot;&gt;
&lt;span style=&quot;font:bold 2.5em sans-serif;&quot;&gt;Python Segera&lt;/span&gt;
[[Imej:Python-logo-notext.svg|100px|center]]
&lt;span style=&quot;font:italic bold 1.5em sans-serif;&quot;&gt;&quot;Instant Python&quot;&lt;/span&gt;
&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;
}}

----


Buku ini berkaitan dengan pengaturcaraan [[w:Python| Python]]. Ia amat ringkas, akan tetapi sesuai sebagai tutorial permulaan ataupun pengantar buat sesiapa sahaja yang ingin mempelajari pengaturcaraan komputer dengan menggunakan Python.

&lt;span style=&quot;padding:2px; background-color:yellow;&quot;&gt; Python 3:&lt;/span&gt;
Pengguna Python 3 sila [[Python Segera/Bahan Awal#python 3|baca maklumat]] ini.

# [[/Bahan Awal/]] &amp;ndash; Maklumat tentang teks sumber dan lesen.
# [[/Python Segera/]] {{stage|100%|04-06-2014}}  
# -- [[/Python Segera/Quicksort|Kod Contoh (quicksort.py)]] 

== Buku-buku berkaitan ==
{{Wikipedia|Python}}
* [[Penggodaman Segera]] &amp;ndash; untuk mempelajari asas-asas pengaturcaraan
* [[Tutorial Python untuk bukan pengatur cara]] &amp;ndash; tutorial yang lebih lengkap
{{subjects|python}}
[[Kategori:Pengaturcaraan]]</text>
      <sha1>n6ej2lzq7osbr7ay72hkulu75kwvzbf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Python Segera/Python Segera</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3760</id>
    <revision>
      <id>9342</id>
      <parentid>9338</parentid>
      <timestamp>2014-06-04T02:19:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>/* Objek dan Perkara Lain */ kemas, +pautan kpd kod contoh</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="22088" xml:space="preserve">Ini adalah kursus segera tentang bahasa pengaturcaraan Python. Untuk pelajaran lenbih lanjut, baca dokumentasi yang terdapat di tapak [http://www.python.org Python], khususnya [http://www.python.org/doc/tut tutorial rasmi].  Jika anda bertanya mengapa anda harus berminat tentangnya lihat [http://www.python.org/doc/Comparisons perbandingan] Python dengan bahasa-bahasa pengaturcaraan lain.

Pengenalan ataupun pengantar ini sudahpun diterjemahkan ke dalam beberapa bahasa, termasuk bahasa Portugis, Itali, Sepanyol, Rusia, Perancis, Lithuania, Jepun, Jerman, dan Yunani. Buat masa ini ia juga sedang diterjemahkan ke dalam bahasa Norway, Poland dan Korea.  Oleh sebab dokumen ini masih mungkin berubah, terjemahan-terjemahan tersebut berkemungkinan tidak merupakan terjemahan mutakhir.

''Nota :''  Agar contoh-contoh yang diberikan dapat berfungsi dengan betul, tulis program-program dalam fail [w:teks biasa teks biasa] dan laksanakan programdengan pentafsir; jangan laksanakan secara langsung dengan pentafsir &amp;ndash; bukan semua yang akan bekerja. (Sila jangan tanya saya tentang butirannya! Saya mendapat terlalu banyak e-mel tentang perkara ini ... Periksa dokumentasi, ataukirimkan e-mel kepada help@python.org).

__TOC__

== Asas ==

Sebagai permulaan, fikirkan Python sebagai sebuah pseudokod.  Ini hampir benar.  Pemboleh ubah tidak memiliki jenis (''type'') jadi anda tidak perlu mengisytiharkannya. Pemboleh ubah muncul apabila anda mengumpukkannya, dan lenyap jika anda tidak menggunnya lagi. Umpukkan dilakukan dengan operator &lt;code&gt;=&lt;/code&gt;. Kesamaan diuji dengan operator &lt;code&gt;==&lt;/code&gt;.  Anda dapat mengumpukkan beberapa pemboleh ubah sekali gus:

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
x,y,z = 1,2,3

pertama, kedua = kedua, pertama

a = b = 123

&lt;/source&gt;

Blok kod dibatasi oleh '''''pengengsotan''''', dan hanya oleh pengengsotan. (Tidak ada BEGIN/END atau tanda kurungan).

Struktur kawalan yang sering diketemui termasuk:

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
if x &lt; 5 or (x &gt; 10 and x &lt; 20):
    print &quot;Nilainya OK.&quot;

if x &lt; 5 or 10 &lt; x &lt; 20:
    print &quot;Nilainya OK.&quot;

for i in [1,2,3,4,5]:
    print &quot;Ini bilangan lelaran nombor&quot;, i

x = 10
while x &gt;= 0:
    print &quot;x masih bukan negatif.&quot;
    x = x-1

&lt;/source&gt;

Contoh-contoh pertama dan kedua sama.

Pemboleh ubah indeks yang diberikan dalam gelung &lt;code&gt;for&lt;/code&gt; melakukan lelaran unsur-unsur sesebuah senarai (''list'') (seperti yang diberikan dalam contoh). Untuk membuat gelung &quot;biasa&quot; (yakni sebagai gelung penghitung), gunakan &quot;fungsi&quot; (''function'') &lt;code&gt;range()&lt;/code&gt; (''julat'').

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
# Cetak nilai-nilai dari 0 hingga 99 terangkum.

for nilai in range(100):
    print nilai
&lt;/source&gt;

(Baris yang bermula dengan &lt;code&gt;#&lt;/code&gt; ialah ulasan atau (''comment''), dan diabaikan oleh pentafsir.)

OK; sekarang anda sudah pengetahun yang mencukupi (dalam teori) untuk melaksanakan apa jua algoritme dengan Python.  Mari kita tambah sedikit interaksi pengguna.  Untuk mendapatkan input (dari prom teks), gunakan fungsi &lt;code&gt;input&lt;/code&gt; yang terbina dalam Python. 

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;

x = input(&quot;Sila masukkan nombor: &quot;)
print &quot;Kuasa dua nombor itu adalah&quot;, x*x

&lt;/source&gt;

Fungsi &lt;code&gt;input&lt;/code&gt; memaparkan prom yang diberikan (yang mungkin tidak mengandungi apa-apa) dan yang membolehkan si pengguna untuk memasukkan apa jua nilai Python yang sah.  Dalam kes ini kita menjangkakan nombor &amp;ndash; jika terdapat sesuatu yang lain (seperti rentetan atau ''string'') dimasukkan, program akan terhenti.  Bagi mengelakkan itu, kita perlukan pemeriksaan ralat.  Saya tidak akan membincangkan itu dengan panjang lebar di sini; memadai dengan berkata yang jika anda mahukan input pengguna distor secara verbatim sebagai sebuah rentetan (agar apa jua dapat menjadi input) gunakan fungsi &lt;code&gt;raw_input&lt;/code&gt;.  Jika anda mahu menukar rentetan ''s'' kepada integer, anda boleh menggunakan &lt;code&gt;int(s)&lt;/code&gt;.

''Nota:'' Jika anda mahu memasukkan rentetan sebagai input, si pengguna perlu menggunakan tanda petikan [P: &lt;code&gt; ', atau &quot;&lt;/code&gt; secara tersurat. Dengan Python, rentetan boleh dikurung dengan tanda kurungan tunggal atau berganda.

Jadi, kita sudah membincangkan struktur kawalan, input dan output &amp;ndash; sekarang kita perlukan struktur data. Yang paling mustahak adalah &quot;senarai&quot; dan &quot;kamus&quot; (''dictionary''). Senarai ditulis dengan menggunakan tanda kurung siku, dan boleh (sudah tentunya) disarangkan:

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
nama = [&quot;Sabun&quot;, &quot;Mat&quot;]

x = [[1,2,3],[y,z],[[[]]]]
&lt;/source&gt;

Satu perkara yang menarik dengan senarai adalah anda dapat mencapai unsur-unsur senarai berasingan, atupun secara berkumpulan, dengan menggunakan pengindeksan (''indexing'') dan penghirisan (''slicing'').  Pengindeksan dilakukan (seperti dilakukan dengan banyak bahasa lain) dengan menambah indeks dalam tanda kurung pada senarai. (Perhatikan bahawa unsur pertama memiliki indeks 0). 

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;

print nama[1], name[0] # Mencetak &quot;Mat Sabun&quot;

nama[0] = &quot;Kulop&quot;

&lt;/source&gt;

Penghirisan hampir sama dengan pengindeksan, melainkan anda memberi kedua-dua indeks permulaan dan pengakhiran keputusan dengan tanda titik bertindih (':') yang mengasingkan indeks-indek tersebut:

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
x = [&quot;sate&quot;,&quot;sate&quot;,&quot;sate&quot;,&quot;sate&quot;,&quot;sate&quot;,&quot;timun&quot;,&quot;dan&quot;,&quot;sate&quot;]

print x[5:7] # Mencetak senarai [&quot;timun&quot;,&quot;dan&quot;]
&lt;/source&gt;

Perhatikan yang pengakhirannya tidak terangkum. Jika satu daripada indek digugurkan, Python akan menganggap yang mahu mahukan kesemua yang terdapat dalam arah itu. Yakni, list[:3] bermaksud &quot;setiap unsur dalam senarai sehinggalah unsur ketiga (3), tidak terangkum.&quot;  (Boleh dikatakan yang ia sebenarnya bermaksud unsur 4, memandangkan pengiraan bermula dengan 0...aduhai.)  Sebaliknya, list[3:] akan bermaksud, &quot;setiap unsur dari senarai, bermula dengan unsur 3 (terangkum) sehingga, dan termasuk, yang akhir.&quot;  Untuk mendapatkan keputusan yang menarik, anda juga boleh menggunakan nombor negatif: list[-3] adalah unsur ketiga dari akhir senarai...

Sambil kita membincangkan pengindeksan, anda mungkin juga berminat untuk mengetahui yang fungsi terbina &lt;code&gt;len&lt;/code&gt; memberikan anda panjang senarai.

Baiklah, sekarang &amp;ndash; bagaimana pula dengan kamus? Secara mudah, kamus mirip senarai, hanya kandaungan kamus tidak tertib.  Bagaimana pula anda melakukan pengindeksan terhadap kamus?  jawapannya adalah, setiap unsur mempunyai kinci (''key''), atau &quot;nama&quot; yang dapat digunakan untuk menggelintar unsur, sama dengan kamus sebenar.

Beberapa contoh kamus:

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
{ &quot;Alice&quot; : 23452532, &quot;Boris&quot; : 252336,
  &quot;Clarice&quot; : 2352525, &quot;Doris&quot; : 23624643}

orang = { ʼnama pertamaʼ: &quot;Hang&quot;, ʼnama akhirʼ: &quot;Tuah&quot;,
           ʼpekerjaanʼ: &quot;Laksamana&quot; }

&lt;/source&gt;

Untuk mendapatkan pekerjaan seseorang itu, kita gunakan ungkapan &lt;code&gt;orang[&quot;pekerjaan&quot;]&lt;/code&gt;.  Jika kita mahu menukar nama keduanya, kita boleh tulis:

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
orang[ʼnama terakhirʼ] = &quot;Jebat&quot;
&lt;/source&gt;

Mudah, bukan?  Sama dengan senarai, kamus juga boleh mengandungi kamus lain. Ataupun senarai. Dan tentulahlah senarai juga boleh mengandungi kamus.  Dengan cara ini, anda dapat membina struktur data yang agak maju.

== Fungsi ==

Langkah selanjutnya: Pengabstrakan. Kita mahu memberikan nama kepada sesebuah kod, dan memanggilnya dengan beberapa parameter.  Dengan kata lain, kita mahu memberi definisi pada sesuah fungsi (ataupun &quot;prosedur&quot;).  Ini mudah. Gunakan kata kunci &lt;code&gt;def&lt;/code&gt; seperti di bawah:

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
def segi_empat_sama(x):
    return x*x

print segi_empat_sama(2) # Mencetak angka 4 

&lt;/source&gt;

Buat anda yang memahaminya: Apabila anda menghulurkan parameter kepada fungsi, anda mengikat (''bind'') parameter pada nilai, justeru mewujudkan sebuah rujukan baharu.  Jika anda mengubah &quot;kandungan&quot; nama parameter ini (yakni, mengikat semula,  ''rebind''), anda tidak mengusik yang asal.  Ini bekerja macam dengan [[w:Java|Java],misalnya. Mari kita lihat sebuah contoh:

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;

x = [1,2,3] # Senarai

def ubah(sebuah_senarai):
    sebuah_senarai[1] = 4

ubah(x)
print x # Mencetak [1,4,3]
&lt;/source&gt;

Seperti anda dapat lihat, senarai asal dihulurkan kepada fungsi, dan jika fungi mengubahnya, perubahan ini dibawa ke tempat fungsi itu dipanggil. Bagaimanapun, perhatikan kelakuan dalam contoh berikut:

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
def tak_tukar(x):
    x = 0

y = 1
tak_tukar(y)
print y # Mencetak angka 1

&lt;/source&gt;

Mengapa sekarang tidak ada perubahan? Oleh sebab kita tidak menukar nilai! Nilai yang dihulurkan ialah angka 1 &amp;ndash; kita tidak boleh mengubah nombor sama seperti kita mengubah senarai.  Nombor 1 adalah (dan akan kekal) nombor 1.  Apa yang telah kita lakukan adalah mengubah kandungan p[emboleh ubah lokal (parameter) x, dan ini tidak di bawa kepada sekitaran.

Buat sesiapa yang tidak memahami ini: Jangan risau &amp;ndash; ia agak mudah jika anda tidak terlalu memikirkannya :)

Python memiliki banyak perkara pintar seperti argumen ternama dan argumen lalai dan dapat menggalas beberapa argumen buat fungsi tunggal.  Untuk maklumat lebih tentang ini, lihat [http://www.python.org/doc/current/tut/node6.html#SECTION006700000000000000000 tutorial] rasmi Python (seksyen 4.7).

Jika anda mengetahui bagaimana mahu menggunakan fungsi secara am, asasnya ini adalah apa yang anda perlu tahu tentang fungsi dengan Python. (Oh, ya... katakunci &lt;code&gt;return&lt;/code&gt; menghentikan pelaksanaan fungsi dan memulangkan nilai yang diberikan.) Namun, satu perkara yang mungkin berguna diketahui adalah hakikat yang fungsi merupakan nilai dengan Python. Jadi, jika anda ada fungsi seperi &lt;code&gt;kuasa_dua&lt;/code&gt;, and boleh melakukan sesuatu seperti ini:

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;

queeble = kuasa_dua
print queeble(2) # Mencetak angka 4

&lt;/source&gt;

Untuk memanggil fungsi tanpa argumen, anda perlu ingat untuk menulis &quot;fungsi_lakukan()&quot; dan tidak &quot;fungsi_lakukan&quot;.  Yang terkemudian itu, seperi yang ditunjukkan, hanya memulangkan fungsi itu sendiri, sebagai sebuah nilai.  (Ini juga sama dengan ''methods'' dengan objek...Sila lihat di bawah.)

== Objek dan Perkara Lain ==

Saya anggap yang anda tahu bagaimana pengaturcaraan berorientasi objek bekerja. (Jika tidak, bahagian ini mungkin tidak akan bermakna buat anda.  Tidak ada masalah...Mulakan bermain dengan objek-objek ini :).) Dengan Python, anda memberi definisi kelas dengan (berteriak!) kata kunci &lt;code&gt;class&lt;/code&gt; seperti berikut:

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;

# P: Jangan lupa memastikan pengengsotan kod

class Bakul:

    # Jangan lupa dengan argumen *self* 
    def __init__(self,kandungan=None):
        self.kandungan = kandungan or []

    def add(self,unsur):
        self.kandungan.append(unsur)

    def cetak_saya(self):
        keputusan = &quot;&quot;
        for unsur in self.kandungan:
            keputusan = keputusan + &quot; &quot; + `unsur`
        print &quot;Mengandungi:&quot;+keputusan

&lt;/source&gt;

Perkara-perkara baharu di sini:

# Semua kaedah atau ''method'' (fungsi dalam sesebuah objek) menerima argumen tambahan pada permulaan senarai argumen, yang mengandungi objek itu sendiri. (Disebut &quot;self&quot; dalam contoh ini, mengikut kelazimannya.)
# ''Method'' dipanggil macam ini: objek.kaedah(arg1, arg2) (&lt;code&gt; object.method(arg1,arg2)&lt;/code&gt;.
# Beberapa nama method, seperti &lt;code&gt;__init__&lt;/code&gt; (dengan dua tanda garisan bawah sebelum dan selepas), diberi definisi dalam bahasa, dan membawa maksud khusus.  __init__ ialah nama pembina (''constructor'') kelas, yakni ia merupakan fungsi yang dipanggil apabila anda membuat tika.  
# Beberapa argumen menjadi opsyen dan diberi nilai lalai (seperti disebutkan sebelum ini, di bawah bahagian  fungsi).  Ini dilakukan  dengan menulis definisi fungsi seperti: &lt;code&gt;def contoh(umur=32): ...&lt;/code&gt;. Di sini, contoh dapat dipanggil dengan sifar atau satu parameter. Jika tiada parameter digunakan, parameter ''umur'' akan mengambil nilai ''32''.
# &quot;Logik pintas.&quot;  Ini bahagian yang pintar... Lihat bawah.
# Tanda ''backquote'' (&lt;code&gt;`&lt;/code&gt;) mengubah sesuatu objek kepada wakil rentetannya. (Jadi, jika sesuatu unsur itu mengandungi nombor 1, &lt;code&gt;`unsur`&lt;/code&gt; sama dengan &quot;1&quot;, sementara &lt;code&gt;'unsur'&lt;/code&gt; adalah rentetan literal.
# Tanda tambah (&lt;code&gt; + &lt;/code&gt;) digunakan untuk menjerait (''conctenate'') senarai, dan rentetan sebenarnya senarai aksara (yang bermaksud anda boleh menggunakan pengindeksan dan penghirisan dan juga fungsi &lt;code&gt;len&lt;/code&gt; terhadap rentetan. ''Cool!'' bukan?)

Tidak ada method atau pemboleh ubah ahli (''member variable'') yang dilindungi (''protected'') mahupun persendirian (''private'' atau seumpamanya) dengan Python.  Dengan Python pengkapsulan lebih pada gaya pengaturcaraan. (Jika nada betul-betul memerlukannya, terdapat beberapa resam penamaan yang boleh membenarkan pengkapsulan :)).

Sekarang, tentang logik pintas...

Dengan Python, semua nilai boleh digunakan sebagai nilai logik. Beberapa nilai yang &quot;kosong&quot;, seperti &lt;code&gt;[], 0 &quot;&quot;&lt;/code&gt; dan &lt;code&gt; None&lt;/code&gt; mewakili kepalsuan logikal (''logical falsity''), sementara nilai-nilai lain (seperti &lt;code&gt; [0], 1 atau &quot;Helo, dunia&quot;&lt;/code&gt;) mewakili kebenaran logikal (''logical truth'').

Sekarang, ungkapan logik seperti &lt;code&gt; a and b&lt;/code&gt; dinilai seperti berikut: Pertama, periksa sama ada a benar. Jika tidak benar, pulangkannya. Jika benar, pulangkan b(yang akan mewakili nilai kebenaran ungkapan.)  Logik sepadan buat &lt;code&gt; a or b&lt;/code&gt; adalah: Jika a benar, pulangkannya. Jika tidak benar, pulangkan b.

Mekanisme ini membuat &lt;code&gt;and&lt;/code&gt; dan&gt; &lt;code&gt;or&lt;/code&gt; berfungsi seperti operator boolean yang sepatutnya dilaksanakan operator-operator tersebut, akan tetapi operator-operator ini juga membolehkan anda menulis ungkapan bersyarat yang pendek dan manis.   Misalnya, pernyataan

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
if a:
    print a
else:
    print b
&lt;/source&gt;

dapat ditulis:

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
print a or b
&lt;/source&gt;

Sebenarnya, ini merupakan idiom Python, jadi eloklah anda membiasakan diri dengannya. Inilah yang kita lakukan dalam  Bakul.__init__. Kandungan argumen memiliki nilai lalai &lt;code&gt;None&lt;/code&gt; (yang antara lain, bermaksud nilai palsu).  Jadi, untuk memeriksa sama ada ia memiliki nilai, kita boleh tulis:

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
if kandungan:
    self.kandungan = kandungan
else:
    self.kandungan = []

&lt;/source&gt;

Sudah tentu, sekarang anda tahu cara yang lebih baik untuk menulisnya. Dan mengapa kita memberinya nilai lalai &lt;code&gt;[]&lt;/code&gt;?  Sebab, dengan cara pelaksanaan Python, ini akan memberikan semua Bakul senarai kosong yang sama buat kandungan lalai.  Apabila sahaja satu daripada Bakul diisi, kesemua Bakul akan mengandungi unsur-unsur yang sama, dan lalai tidak akan kekal sebagai kosong lagi... Untuk mengetahui ini dengan lebih lanjut, anda harus baca dokumentasi dan cari perbezaan antara kepercaman (''identity'') dan kesamaan (''equality'').

Satu cara lain untuk melaksanakan yang atas adalah:

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
def __init__(self, kandungan=[]):
    self.kandungan = kandungan[:]

&lt;/source&gt;

Dapatkah anda agak bagaimana kod ini bekerja? Kita tidak menggunakan senarai kosong di seluruh tempat, akan sebaliknya kita gunakan ungkapan kandungan[:] untuk membuat salinan. (Kita menghiris seluruh senarai.)

Jadi, untuk membuat kelas &lt;code&gt;Bakul&lt;/code&gt; dan menggunanya (yakni memanggil beberapa ''method'' terhadapnya) kita lakukan seperti berikut:

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
b = Bakul(['epal','oren'])
b.add('limau')
b.cetak_saya()

&lt;/source&gt;
Terdapat ''method'' magis lain selain daripada __init__. Satu daripadanya ialah __str__ yang memberi definisi bagaimana objek akan kelihatan jika ia dibuat seperti rentetan.  Kita dapat menggunakan ini untuk bakul kita selain daripada cetak_saya:

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
def __str__(self):
    result = &quot;&quot;
    for element in self.contents:
        result = result + &quot; &quot; + `element`
    return &quot;Contains:&quot;+result
&lt;/source&gt;

Sekarang, jika kita mahun mencetak bakul b, kita boleh gunakan:

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
print b
&lt;/source&gt;

''Cool'', bukan?

Membuat subkelas dilakukan begini:

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
class SpamBakul(Bakul):
    # ...
&lt;/source&gt;

Python membenarkan pewarisan berganda (''multiple inheritance''), jadi anda boleh membuat beberapa kelas super (''superclass'') yang diletakkan dalam kurungan dan diasingankan dengan koma. Penseketikaan (''instantiation'') kelas dilakukan begini:

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
 x = Bakul()
&lt;/source&gt;

Seperti yang saya katakan, pembina dixipta dengan memberi definisi fungsi khas ahli  __init__.  Katakan
SpamBakul mempunyai pembina &lt;code&gt;__init__(self,type)&lt;/code&gt;. Anda kemudiannya dapat membuat spam bakul begini:

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
y = SpamBakul(&quot;apel&quot;).
&lt;/source&gt;

Jika anda, dalam pembina SpamBakul perlu memanggil pembina buat satu atau lebih ''superclass'', anda dapat melakukannya begini:

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
Bakul.__init__(self). 
&lt;/source&gt;

Perhatikan yang anda perlu membekalkan &lt;code&gt;self&lt;/code&gt; secara tersurat selain daripada membekalkan parameter biasa, oleh sebab &lt;code&gt;__init__&lt;/code&gt; ''superclass'' tidak mengetahui tika (''instance'') mana yang dimaksudkan.

Dan sekarang ...

Hanya beberapa perkara pada akhir tutorial.  Kebanyakan fungsi dan kelas yang berguna diletakkan dalam modul, yang sebenarnya fail teks yang mengandungi kod Python.  Anda boleh mengimport modul-modul ini dan menggunanya dalam program anda.  Misalnya, untuk mengguna ''&quot;split&quot;'' daripada modul ''&quot;string&quot;'', anda boleh lakukan sama ada:

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
import string

x = string.split(y)
&lt;/source&gt;

atau ...

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
from string import split

x = split(y)
&lt;/source&gt;

Nota: Modul ''string'' jarang digunakan sekarang; anda seharusnya menggunakan &lt;code&gt;x=y.split()&lt;/code&gt;. Untuk maklumat lanjut tentang modul perpustakaan piawai, lihat www.python.org/doc/lib. Dokumen ini mengandungi banyak perkara yang berguna.

Semua kod dalam modul/skrip dilaksanakan apabila diimport. Jika anda mahu program anda menjadi modul yang dapat diimport dan juga sebuah program yang dapat terlaksana, anda mungkin mahu meletakkan sesuatu seperti ini pada penghujung program anda:

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
if __name__ == &quot;__main__&quot;: go()

&lt;/source&gt;

Ini cara magis untuk mengatakan yang jika modul ini dilaksana sebagai skrip boleh laku (''executable script'') (yakni, ia tidak diimport ke dalam skrip yang lain), fungsi &lt;code&gt;go&lt;/code&gt; harus dipanggil.  Sudah tentu, anda boleh meletakkan apa sahaja selepas tanda titik berganda... :)

Dan, buat sesiapa yang mahu membuat skrip boleh laku pada sistem UN*X, gunakan baris pertama ini untuk membolehkannya terlaksana sendiri:

&lt;source lang=&quot;bash&quot;&gt;
#!/usr/bin/env python
&lt;/source&gt;

Akhir sekali, sedikit maklumat tentang satu konsep penting: Pengecualian (''Exceptions''). Sesetengah operasi (seperti pembahagian sesuatu dengan sifar ataupun membaca daripada fail yang tak wujud) akan menimbulkan ralat atau pengecualian.  Anda juga dapat membuat ataupun menimbulkan pengecualian anda sendiri pada tempat-tempat yang bersesuaian dalam kod anda.

Jika tidak ada apa-apa yang dilakukan dengan pengecualian, program anda terhenti dan mencetak pesanan ralat. Anda dapat mengelak ini daripada berlaku dengan menggunakan pernyataan &lt;code&gt;try/except&lt;/code&gt;.  Sebagai contoh:

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
def pembahagian_selamat(a,b): #P: definisi fungsi
    try:
        return a/b
    except ZeroDivisionError:
        return None
&lt;/source&gt;

&lt;code&gt;ZeroDivisionError&lt;/code&gt; ialah pengecualian piawai.  Dalam kes ini, anda boleh semak sama ada b itu sifar, tetapi dalam banyak kes, strategi ini tidak dapat dilaksanakan.  Lagipun, jika kita tidak memiliki klausa &lt;code&gt;try&lt;/code&gt; dalam &lt;code&gt;pembahagian_selamat&lt;/code&gt;, dan dengan itu membuatnya satu panggilan yang berisiko, kita masih boleh lakukan sesuatu seperti ini:

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
try:
    pembahagian_tak_selamat(a,b)
except ZeroDivisionError:
    print &quot;Sesuatu yang dibahagikan dengan sifar dalam pembahagian_tak_selamat&quot;
&lt;/source&gt;

Dalam kes-kes yang tidak sepatutnya menimbulkan masalah spesifik, akan tetapi masalah itu mungkin berlaku, penggunaan pengecualian dapat membolehkan anda untuk mengelak daripada terpaksa melakukan ujian-ujian dan sebagainya.

Bailkah, itu sahaja.  Saya harap anda telah mempelajari sesuatu. Sekaran pergi bermain dengan Python.  Dan ingatlah moto pembelajaran Python:''&quot;Use the source, Luke.&quot;'' (P: &quot;Gunakan sumber, Luke&quot;)  (Terjemahan:
Baca semua kod yang anda jumpa :)) Untuk bermula, ini [[Python Segera/Python Segera/Quicksort|sebuah contoh]]. Ia algoritme &quot;QuickSort&quot; yang terkenal oleh Hoare.

Satu perkara perlu dinayatakan tentang contoh ini. Pemboleh ubah &lt;code&gt;done&lt;/code&gt; (baris 20 dalam kod) mengawal sama ada sekatan sudah selesai menggerakkan unsur.  Jadi apabila satu daripada dua gelung dalaman mahu mengakhiri jujukan silih, ia menetapkan &lt;code&gt;done&lt;/code&gt; kepada 1 dan kemudiannya keluar dengan &lt;code&gt;break&lt;/code&gt; (baris 28, 32, 39 dan 43 dalam kod). Mengapa gelung dalaman menggunakan &lt;code&gt;break&lt;/code&gt;? Oleh sebab apabila gelung dalaman pertama berakhir dengan &lt;code&gt;break&lt;/code&gt;, persoalan sama ada gelung berikutnya bermula atau tidak bergantung pada gelung utama sudah berakhir, iaitu, sama ada &lt;code&gt;done&lt;/code&gt; telah ditetapkan kepada 1:

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
#P: pseudokod
sementara belum terlaksana: 
    sementara belum terlaksana:
        # lelaran sehingga &quot;break&quot;

    sementara belum terlaksana:
        # Hanya dilakukan jika gelung pertama tidak menetapkan &quot;done&quot; pada 1
&lt;/source&gt;

Kod sama, mungkin lebih jelas, tetapi saya kira kurang cantik adalah:

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
#P: pseudokod
sementara belum terlaksana: 
    while 1:
        # lelaran sehingga &quot;break&quot;

    jika belum terlaksana:
        while 1:
            # Hanya dilaksanakan jika gelung pertama tidak menetapkan &quot;done&quot; pada 1
&lt;/source&gt;

Sebab saya gunakan pemboleh ubah &lt;code&gt;done&lt;/code&gt; dalam gelung pertama adalah saya mahu mengekalkan simetri antara kedua-dua gelung. Dengan cara ini kita dapat membalikkan susunan gelung dan algoritme masih akan bekerja.

Contoh-contoh tambahan dapat dilihat di laman [http://www.strout.net/info/coding/python/tidbits.html ''tidbit''] milik Joe Strout.

[[Kategori:Python Segera|Python Segera]]</text>
      <sha1>d2pkpuwac6e1r3l1x5umg9i5poj2c6z</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Python Segera/Bahan Awal</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3761</id>
    <revision>
      <id>9346</id>
      <parentid>9344</parentid>
      <timestamp>2014-06-04T03:25:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Python 3 */ kemas</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1570" xml:space="preserve">Buku ini ialah terjemahan rencana [http://hetland.org/writing/instant-python.html Instant Python] yang dikarang oleh Magnus Lie Hetland.

Karya sumber diletakkan di bawah [http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/ Lesen Creative Commons CC-BY-3.0] oleh pengarang.

== Python 3 ==

Tutorial ini ditulis buat Python 2.x.x. 

Para pengguna Python 3 masih boleh menggunakan kod-kod contoh yang diberikan dalam tutorial ini. Hanya, kod buat Python 2.x.x perlu ditukar kepada kod Python 3.x.x

Terdapat sedikit perbezaan antara Python 2 dengan Python 3 dari segi sintaks, definisi fungsi, penggunaan modul dan sebagainya. 

Cara mudah untuk mengubah kod ialah dengan menggunakan program &lt;tt&gt;2to3&lt;/tt&gt;, sebuah program python yang lazimnya dipasang bersama-sama Python 3.

Penggunaan program &lt;code&gt;2to3&lt;/code&gt; seperti berikut (dipetik daripada laman [https://docs.python.org/2/library/2to3.html Dokumentasi Python] dan diubah suai):

Ini kandungan fail ''contoh.py'' yang ditulis dengan Python 2:

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
def sapa(nama):
    print &quot;Helo, {0}!&quot;.format(nama)
print &quot;Siapa nama anda?&quot;
nama = raw_input()
sapa(nama)
&lt;/source&gt;

Anda dapat mengalih kod Python 2 ini kepada kod Python 3 dengan menaip:
&lt;source lang=&quot;bash&quot;&gt;
$ 2to3 contoh.py
&lt;/source&gt;

Kod yang diubah akan menjadi:

&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
def sapa(nama):
    print(&quot;Helo, {0}!&quot;.format(nama))
print(&quot;Siapa nama anda?&quot;)
name = input()
sapa(nama)
&lt;/source&gt;

Perincian tentang penggunaan &lt;code&gt;2to3&lt;/code&gt; dapat anda baca di laman dokumentasi yang diberikan di atas.

[[Kategori:Python Segera|Bahan Awal]]</text>
      <sha1>2tuj1qzxdkryh9wlhqz70wv9701prt8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Rak pengaturcaraan</title>
    <ns>4</ns>
    <id>3762</id>
    <revision>
      <id>9143</id>
      <parentid>9136</parentid>
      <timestamp>2014-04-30T08:14:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>/* Lihat juga */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="189" xml:space="preserve">Rak buku ini memuatkan topik berkenaan dengan pengaturcaraan.

*[[Penggodaman Segera]]

== Lihat juga ==
* [[Wikibooks:Rak bahasa pengaturcaraan]]

[[Kategori:Rak Wikibooks|Pengaturcaraan]]</text>
      <sha1>jhvy9qw380kqftrqhyv5s3kvnlif7jn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Arab/BelajarRW</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3767</id>
    <redirect title="Bahasa Arab" />
    <revision>
      <id>9151</id>
      <timestamp>2014-05-14T05:08:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>Algazel telah memindahkan halaman [[Arab/BelajarRW]] ke [[Bahasa Arab]]: lebih tepat</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="24" xml:space="preserve">#LENCONG [[Bahasa Arab]]</text>
      <sha1>nqupc3ii2x06qyq61k7q5vy48ajnyqr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bahasa Arab/Bahan Awal</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3769</id>
    <revision>
      <id>9604</id>
      <parentid>9301</parentid>
      <timestamp>2014-08-29T07:04:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Kandungan buku */ kemas</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2441" xml:space="preserve">{{auto navigation|Matlamat Buku|}}

== Kandungan buku ==

Buku ini merupakan terjemahan separa buku seiring di Wikibooks Inggeris. Akan tetapi ia telah dikembang dan diolahkan dan juga memuatkan bahan tambahan dari sumber lain, terutamanya contoh-contoh dan juga beberapa penjelasan tatabahasa.

== Sistem ejaan ==

Satu daripada masalah yang dihadapi apabila menulis buku tentang topik bahasa Arab ataupun topik yang menggunakan perkataan-perkataan Arab adalah pemilihan sistem transliterasi yang perlu digunakan apabila mengalih tulisan Arab kepada tulisan Rumi.

Terdapat banyak sistem transliterasi Arab-Rumi yang digunakan. Wikipedia dan projek-projek saudaranya menggunakan sistem [http://www.loc.gov/catdir/cpso/roman.html ALA-LC].

Selain transliterasi, teks juga memerlukan sistem transkripsi, yakni sistem yang mengambil kira bunyi sesuatu perkataan (bunyi mengikut tanda, harakat, dan sebagainya)  agar ejaan sesuatu perkataan Arab itu memberi makna kepada pembaca yang baharu berhadapan dengan bahasa Arab. Misalnya perkataan 'قطر', jika hanya dieja dengan transliterasi, akan menghasilkan 'qtr', yang mungkin tidak akan memberi makna. Namun, jika dieja dengan tambahan tranksripsi, ia akan dieja sebagai 'qatar', dan ini mungkin lebih bermakna kepada pembaca. 

Banyak sistem transliterasi dan transkripsi menggunakan aksara-aksara khusus seperti: 'ā', 'ṯ', dan 'ǧ'.  Penggunaan aksara-aksara ini agak menyukarkan tugas penaipan di sistem wiki. Justeru buku ini menggunakan sistem transliterasi '''[[w:Peraturan Transliterasi Arab Bikdash |Peraturan Transliterasi Arab Bikdash]]''' atau singkatannya, '''BATR''' yang, selain mudah difahami dan diguna, juga memenuhi keperluan buku ini. 

Para pembaca perlu membiasakan diri (amat mudah) dengan sistem BATR agar dapat memanfaatkan buu ini sepenuhnya.  Jika anda jenis yang kurang sabar, kurang sabar, anda dapat menjenguk  [[Bahasa_Arab/Asas_Bahasa/Abjad#Transliterasi_abjad_yang_digunakan_dalam_buku_ini|sistem transliterasi BATR]] yang dimuatkan dalam buku ini dengan mengikuti pautan.

'''Nota:''' Dalam bab-bab selanjutnya, semua ejaan bahasa Arab ditulis dengan sistem BATR.

== Sumber ==

Sebuah senarai sumber rujukan disediakan dalam lampiran A. Senarai ini memberikan petunjuk kepada buku-buku, bahan multimedia, dan perkakas elektronik yang dapat membantu penutur bahasa Arab untuk mendalami pengetahuan mahupun meningkatkan kemahiran dan penguasaan bahasa Arab.</text>
      <sha1>3d0deurzy41fkezv5yyfliqy4dqmmqz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bahasa Arab/Asas Bahasa</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3770</id>
    <revision>
      <id>9630</id>
      <parentid>9255</parentid>
      <timestamp>2014-09-07T08:45:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>/* Bahasa Arab Klasik, Piawai dan dialek */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3176" xml:space="preserve">Bab ini akan memberikan pengenalan tentang abjad Arab, bunyi huruf, skrip dan tatabahasa asas bahasa Arab. Akan tetapi, sebelum itu, perlu diperhatikan bahawa &quot;bahasa Arab&quot; itu terdiri daripada tiga jenis, bahasa Arab Klasik, Arab Piawai, dan Arab dialek atau bahasa basahan.

Bahagian di bawah ini menerangkan kesamaan dan perbezaan yang terdapat antara ketiga-tiga jenis ini.

== Bahasa Arab Klasik, Piawai dan dialek== 

[[w:Bahasa Arab Klasik|Arab Klasik]] ialah bahasa yang terkandung dalam [[w:Quran|Quran]], yang digunakan dari zaman Arab pra-Islam sehingga ke zaman Kekhalifahan Abasiyah.  Dari segi teori bahasa, Arab Klasik   dianggap normatif, mengikut norma-norma sintaks dan nahu yang dirumuskan ahli nahu klasik seperti [[en:w:Sibawayh|Sibawayh]]) dan kosa kata yang ditakrifkan dalam kamus-kamus bahasa Arab klasik  {{transl|ar|ALA|Lisān al-ʻArab}}). 

Namun, dalam kehidupan seharian, penulis-penulis moden jarang-jarang sekali menulis dengan Arab Klasik.  sebaliknya mereka menggunakan bahasa kesusasteraan dengan norma-norma nahu dan kosa kata yang tersendiri. Bentuk bahasa Arab ini dikenali sebagai bahasa [[w:Bahasa Arab|Arab Moden Piawai]] (sering dikenali dengan akronim Inggerisnya, MSA)   Bahasa ini merupakan jenis yang sering dijumpai dalam penerbitan-penerbitan Arab, digunakan dalam media Arab di Timur Tengah, Afrika Utara serta di Tanduk Afrika. Bahasa Arab jenis ini difahami semua penutur bahasa ini.
&lt;!-- sorok sementara --&gt;
&lt;!--
Some of the differences between Classical Arabic (CA) dan Modern Standard Arabic (MSA) ialah seperti berikut:
* Certain grammatical constructions of CA that have no counterpart in any modern dialect (e.g., the [[energetic mood]]) are almost never used in Modern Standard Arabic.
* No modern spoken variety of Arabic has case distinctions. As a result, MSA is generally composed without case distinctions in mind and the proper cases added after the fact, when necessary. (Because most case endings are noted using final short vowels, which are normally left unwritten in the Arabic script, it is unnecessary to determine the proper case of most words.) The practical result of this is that MSA, like English and [[Standard Chinese]], is written in a strongly determined word order and alternative orders that were used in CA for emphasis are rare. In addition, because of the lack of case marking in the spoken varieties, most speakers cannot consistently use the correct endings in extemporaneous speech. As a result, spoken MSA tends to drop or regularize the endings except when reading from a prepared text.
* In CA, the verb normally precedes the subject (VSO order); when the subject is fronted (SVO order), it is usually accompanied by the focusing particle ''{{transl|ar|ALA|inna}}''. MSA, following the spoken varieties, tends towards SVO order and rarely uses ''{{transl|ar|ALA|inna}}''.
* The numeral system in CA is complex and heavily tied in with the case system. This system is never used in MSA, even in the most formal of circumstances; instead, a significantly simplified system is used, approximating the system of the conservative spoken varieties.
--&gt;

[[Kategori:Bahasa Arab|Asas Bahasa]]</text>
      <sha1>1ilwvuihjuz4n4hh9lqis5rk0f7vl5f</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Lang</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3771</id>
    <revision>
      <id>9210</id>
      <parentid>9182</parentid>
      <timestamp>2014-05-15T11:36:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>Pendokumenan</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="147" xml:space="preserve">&lt;span lang=&quot;{{{1}}}&quot; {{#if:{{{rtl|}}}|dir=&quot;rtl&quot;}} style=&quot;{{{style|}}}&quot;&gt;{{{2}}}&lt;/span&gt;&lt;noinclude&gt;
{{Pendokumenan}}
[[en:Template:Lang]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>dwpmh7az6ajrlwu4798op7zpc94raow</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Category handler</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3772</id>
    <revision>
      <id>9163</id>
      <timestamp>2014-05-14T13:13:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>salin en:t:Category handler</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="148" xml:space="preserve">{{#invoke:Category handler|main}}&lt;noinclude&gt;
{{documentation}}
&lt;!-- Add categories to the /doc subpage, and interwikis to Wikidata. --&gt;
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>og6fhyj2ssd4fmzpqzuodk12q3cms0z</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bahasa Arab/Asas Bahasa/Abjad</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3773</id>
    <revision>
      <id>9307</id>
      <parentid>9290</parentid>
      <timestamp>2014-05-27T13:15:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Nota kaki */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19035" xml:space="preserve">{{autonav|Vokal|Pengenalan}}

Bab ini membincangkan abjad atau huruf bahasa Arab (أَبْجَدِيَّة عَرَبِيَّة‎) Cara menulis abjad dibincangkan dalam bab-bab berikutnya.

== Abjad==

Abjad Arab ialah skrip yang dikodkan untuk menulis bahasa Arab. Terdapat 28 huruf dalam abjad Arab, tidak termasuk hamza (ء) yang tidak dikira sebagai huruf penuh.

Banyak huruf kelihatan sama akan tetapi dibezakan dengan penggunaan titik sama ada di atas atau di bawah bahagian utama huruf.  Titik-titik ini menjadi sebahagian daripada sesebuah huruf oleh sebab titik membezakan huruf yang mewakili bunyi yang berlainan.  Sebagai contoh, huruf ب (b) memiliki satu titik di bawah sementara huruf ت (t) pula ditulis dengan dua titik di atas.

=== Bentuk huruf ===

Ortografi atau bentuk huruf, serta nama huruf-huruf yang terkandung dalam abjad Arab dipaparkan di bawah. Skrip Arab menggunakan tulisan tulisan sambung dan tidak ditulis satu persatu. Justeru bentuk huruf berubah, bergantung kepada kedudukannya dalam skrip. Perhatikan bentuk huruf yang berubah mengikut konteks skrip atau tulisan. 

{|class=&quot;wikitable&quot;
|+ Huruf Arab yang digunakan dalam penulisan Arab
|-
!rowspan=&quot;2&quot;|Nama (ejaan ALA)
!rowspan=&quot;2&quot;|Transliterasi (pelbagai sistem) 
!rowspan=&quot;2&quot;|Nilai (IPA&lt;sup&gt;*&lt;/sup&gt;)
!colspan=&quot;3&quot;|Bentuk dalam konteks
!rowspan=&quot;2&quot;|Tunggal
|-
!Akhir
!Tengah
!Awal
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
|{{transl|ar|ALA|alif}}
| ''{{transl|ar|ALA|ā}} / &lt;big&gt;''{{transl|ar|ALA|&amp;nbsp;’&amp;nbsp;}}&lt;/big&gt; (juga &lt;big&gt;''{{transl|ar|DIN|&amp;nbsp;ʾ&amp;nbsp;}}&amp;nbsp; a&lt;/big&gt; '')
|berbagai,&lt;br/&gt;termasuk {{IPA|/aː/}} {{ref|a|[a]}}
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـا}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـا}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ا}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|[[ا]]}}&lt;/span&gt;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
|{{transl|ar|ALA|bā’}}
|''{{transl|ar|ALA|b}}''
|{{IPAslink|b}}&lt;br /&gt;(juga {{IPAslink|p}} dalam kata pinjam){{ref|b|[b]}}
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـب}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـبـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|بـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|[[ب]]}}&lt;/span&gt;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
|{{transl|ar|ALA|tā’}}
|''{{transl|ar|ALA|t}}''
|{{IPAslink|t}}
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـت}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـتـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|تـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|[[ت]]}}&lt;/span&gt;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
|{{transl|ar|ALA|thā’}}
|''{{transl|ar|ALA|th}}'' (juga ''{{transl|ar|DIN|ṯ&amp;nbsp;}};{{transl|ar|BATR|c&amp;nbsp;}}'')
|{{IPAslink|θ}}
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـث}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـثـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ثـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|[[ث]]}}&lt;/span&gt;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
|{{transl|ar|jīm}}
|''{{transl|ar|j}}'' (juga ''{{transl|ar|DIN|ǧ}}, g&amp;#x202f;'')
|{{IPAslink|d͡ʒ}} ~ {{IPAslink|ʒ}} ~ {{IPAslink|ɡ}} {{ref|c|[c]}}
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـج}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـجـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|جـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|[[ج]]}}&lt;/span&gt;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
|{{transl|ar|ALA|ḥā’}}
|''{{transl|ar|ALA|ḥ}}''
|{{IPAslink|ħ}}
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـح}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـحـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|حـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|[[ح]]}}&lt;/span&gt;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
|{{transl|ar|ALA|khā’}}
|''{{transl|ar|ALA|kh}}'' (juga ''{{transl|ar|DIN|ḫ}}, {{transl|ar|Wehr|ḵ&amp;nbsp;}}'')
|{{IPAslink|x}}
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـخ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـخـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|خـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|[[خ]]}}&lt;/span&gt;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
|{{transl|ar|ALA|dāl}}
|''{{transl|ar|ALA|d}}''
|{{IPAslink|d}}
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـد}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـد}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|د}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|[[د]]}}&lt;/span&gt;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
|{{transl|ar|ALA|dhāl}}
|''{{transl|ar|ALA|dh}}'' (juga ''{{transl|ar|DIN|ḏ&amp;nbsp;}}'')
|{{IPAslink|ð}}
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـذ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـذ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ذ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|[[ذ]]}}&lt;/span&gt;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
|{{transl|ar|ALA|rā’}}
|''{{transl|ar|ALA|r}}''
|{{IPAslink|r}}
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـر}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـر}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ر}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|[[ر]]}}&lt;/span&gt;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
|{{transl|ar|ALA|zayn}} / {{transl|ar|ALA|zāy}}
|''{{transl|ar|ALA|z}}''
|{{IPAslink|z}}
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـز}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـز}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ز}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|[[ز]]}}&lt;/span&gt;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
|{{transl|ar|ALA|sīn}}
|''{{transl|ar|ALA|s}}''
|{{IPAslink|s}}
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـس}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـسـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|سـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|[[س]]}}&lt;/span&gt;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
|{{transl|ar|ALA|shīn}}
|''{{transl|ar|ALA|sh}}'' (juga ''{{transl|ar|DIN|š&amp;nbsp;}}'')
|{{IPAslink|ʃ}}
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـش}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـشـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|شـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|[[ش]]}}&lt;/span&gt;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
|{{transl|ar|ALA|ṣād}}
|''{{transl|ar|ALA|ṣ}}''
|{{IPAslink|sˤ}}
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـص}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـصـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|صـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|[[ص]]}}&lt;/span&gt;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
|{{transl|ar|ALA|ḍād}}
|''{{transl|ar|ALA|ḍ}}''
|{{IPAslink|dˤ}}
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـض}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـضـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ضـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|[[ض]]}}&lt;/span&gt;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
|{{transl|ar|ALA|ṭā’}}
|''{{transl|ar|ALA|ṭ}}''
|{{IPAslink|tˤ}}
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـط}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـطـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|طـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|[[ط]]}}&lt;/span&gt;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
|{{transl|ar|ALA|ẓā’}}
|''{{transl|ar|ALA|ẓ}}''
|{{IPAslink|ˤ|ðˤ}} ~ {{IPAslink|ˤ|zˤ}}
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـظ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـظـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ظـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|[[ظ]]}}&lt;/span&gt;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
|{{transl|ar|ALA|‘ayn}}
| &lt;big&gt;{{transl|ar|ALA|&amp;nbsp;‘&amp;nbsp;}}&lt;/big&gt; (juga &lt;big&gt;''{{transl|ar|DIN|&amp;nbsp;ʿ&amp;nbsp;}}&lt;/big&gt; '')
|{{IPAslink|ʕ}}
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـع}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـعـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|عـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|[[ع]]}}&lt;/span&gt;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
|{{transl|ar|ALA|ghayn}}
|''{{transl|ar|ALA|gh}}'' (juga ''{{transl|ar|DIN|ġ}}, {{transl|ar|Wehr|ḡ&amp;nbsp;}}'')
| {{IPAslink|ɣ}}&lt;br /&gt;(kadang kala {{IPAslink|ɡ}} dalam kata pinjam){{ref|c|[c]}}
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـغ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـغـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|غـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|[[غ]]}}&lt;/span&gt;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
|{{transl|ar|ALA|fā’}}
|''{{transl|ar|ALA|f}}''
|{{IPAslink|f}}&lt;br /&gt;(kadang kala {{IPAslink|v}} dalam kata pinjam){{ref|b|[b]}}
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـف}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـفـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|فـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|[[ف]]}}&lt;/span&gt; {{ref|d|[d]}}
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
|{{transl|ar|ALA|qāf}}
|''{{transl|ar|ALA|q}}''
|{{IPAslink|q}}&lt;br /&gt;(kadang kala {{IPAslink|ɡ}} dalam kata pinjam){{ref|c|[c]}}
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـق}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـقـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|قـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|[[ق]]}}&lt;/span&gt; {{ref|d|[d]}}
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
|{{transl|ar|ALA|kāf}}
|''{{transl|ar|ALA|k}}''
|{{IPAslink|k}}&lt;br /&gt;(kadang kala {{IPAslink|ɡ}} dalam kata pinjam){{ref|c|[c]}}
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـك}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـكـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|كـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|[[ك]]}}&lt;/span&gt;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
|{{transl|ar|ALA|lām}}
|''{{transl|ar|l}}''
|{{IPAslink|l}}
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـل}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـلـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|لـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|[[ل]]}}&lt;/span&gt;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
|{{transl|ar|ALA|mīm}}
|''{{transl|ar|ALA|m}}''
|{{IPAslink|m}}
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـم}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـمـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|مـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|[[م]]}}&lt;/span&gt;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
|{{transl|ar|ALA|nūn}}
|''{{transl|ar|ALA|n}}''
|{{IPAslink|n}}
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـن}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـنـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|نـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|[[ن]]}}&lt;/span&gt;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
|{{transl|ar|ALA|hā’}}
|''{{transl|ar|ALA|h}}''
|{{IPAslink|h}}
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـه}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـهـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|هـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|[[ه]]}}&lt;/span&gt;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
|{{transl|ar|ALA|wāw}}
|''{{transl|ar|ALA|w}} / {{transl|ar|ALA|ū}} / {{transl|ar|ALA|aw}}''
|{{IPAslink|w}}, {{IPA|/uː/}}, {{IPA|/aw/}},&lt;br/&gt;kadang kala {{IPAslink|u}}, {{IPAslink|o}}, dan {{IPAslink|oː}} dalam kata pinjam
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـو}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـو}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|و}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|[[و]]}}&lt;/span&gt;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
|{{transl|ar|ALA|yā’}}
|''{{transl|ar|ALA|y}} / {{transl|ar|ALA|ī}} / {{transl|ar|ALA|ay}}
|{{IPAslink|j}}, {{IPA|/iː/}}, {{IPA|/aj/}},&lt;br/&gt;kadang kala {{IPAslink|i}}, {{IPAslink|e}}, dan {{IPAslink|eː}} dalam kata pinjam
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـي}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـيـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|يـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|[[ي]]}}&lt;/span&gt; {{ref|e|[e]}}
|}

''Nota:'' IPA bermaksud ''International Phonetic Alphabet''

ڇڇ

=== Transliterasi abjad yang digunakan dalam buku ini ===

Jadual di atas memaparkan beberapa jenis sistem yang digunakan untuk transliterasi (baris kedua) bahasa Arab ke dalam tulisan Rumi.  

Seperti yang dikatakan dalam [[Bahasa Arab/Bahan Awal|Bahan Awal]], buku ini menggunakan sistem transliterasi '''[[:en:w:Bikdash Arabic Transliteration Rules|BATR]]'''. 

Transliterasi BATR buat semua huruf abjad Arab dipaparkan dalam jadual di bawah. 
Sila perhatikan bahawa dalam sistem BATR, 'Hamzah' &lt;big&gt;(ء‎)&lt;/big&gt; (yang tidak dikira sebagai huruf 'penuh' dan justeru tidak dimasukkan ke dalam jadual) diwakilkan dengan huruf '''e''', angka '''2''', ataupun tanda ''' ' '''.

{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.2em&quot;
|-
|+ Abjad Arab dan transliterasi BATR
|-
!&lt;small&gt;Huruf Arab&lt;/small&gt;
| ا
| ب
| ت
| ث
| ج
| ح
| خ
| د
| ذ
| ر
| ز
| س
| ش
| ص
| ض
| ط
| ظ
| ع
| غ
| ف
| ق
| ك
| ل
| م
| ن
| ه
| و
| ى
|-
!&lt;small&gt;'''BATR'''&lt;/small&gt;
| A / aa
| b
| t
| c, th
| j
| H
| K
| d
| z', dh
| r
| z
| s
| x, sh
| S 
| D
| T
| Z
| E
| g
| f
| q
| k
| l
| m
| n
| h
| w / uu
| y / ii
|-
|}

=== Susunan abjad ===
[[File:Flicker-Arabic Alphabet.jpg|thumb|Abjad Arab mengikut jujukan ''هِجَائِي'' (ejaan BATR: hijaaeii; ALA-LC: hijā’ī)]]
{{-}}

=== Huruf qamariah dan huruf suria ===

=== Latihan penggunaan BATR ===

Kita mulakan dengan beberapa perkataan mudah untuk membiasakan diri dengan ejaan BATR.

; BM = Bahasa Melayu
; BA = Bahasa Arab

{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;
|-
! BATR !! BM !! BA
|-
| bab || pintu || باب
|-
| qalam || pena || قلم
|-
| saryir || katil || سرير
|-
| Al-maktab || meja (ini) || المكتب
|-
| marHabaN || helo/apa khabar || مرحبا
|-
| maeismuk? || apa nama anda? || ما اسمك؟
|-
| shukraN, xukraN || terima kasih || شكرا
|}

;Perhatikan:

* BA tidak menggunakan huruf besar mahupun kecil
* BATR menggunakan 'Al-' untuk mewakilkan kata 'ال' seperti dalam kata 'المكتب'
* Ada perkataan Arab yang dieja dengan huruf aelif di hujungnya, akan tetapi disebut dengan 'an', seperti perkataan-perkataan  'مرحبا' dan 'شكرا'.  BATR mengeja perkataan-perkataan ini dengan 'aN' seperti 'marhabaN' dan 'shukraN'.
* Tanda tanya, '?' ditulis terbalik '؟'
   
Contoh yang lebih rumit (keratan puisi oleh Al-Mutanabbii)&lt;ref&gt; Dipetik daripada laman eiktub http://www.eiktub.com/mutanabbii.html. Penggunaan Wajar (Fair Use).&lt;/ref&gt;

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! BATR !! Arab
|-
| Al-mutanabbii - kafaaa bika daaeaN || المُتَنَبِّي - كَفَى بِكَ دَاءً
|-
| kafaaa bika daaeaN ean taraaa Al-mawta shaafiyaa || كَفَى بِكَ دَاءً أَنْ تَرَى المَوْتَ شَافِيَا
|-
| waHasbu Al-manaayaa ean yakunna eamaaniyaa || وَحَسْبُ المَنَايَا أَنْ يَكُنَّ أَمَانِيَا
|}

== Nota kaki ==
{{reflist}}

[[Kategori:Bahasa Arab|Asas Bahasa/Abjad]]</text>
      <sha1>celi17eo44zh902bp9qozf2dv19ou59</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Datetime</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3774</id>
    <revision>
      <id>9165</id>
      <timestamp>2014-05-14T23:54:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>salin en:t:Datetime</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="112" xml:space="preserve">{{{{{|safesubst:}}}#time:H:i, j F Y|{{{1|{{CURRENTTIMESTAMP}}}}}}} (UTC)&lt;noinclude&gt;{{documentation}}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>lfogi5nyt7vsuhpenor38li58n3us2z</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Time ago</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3775</id>
    <revision>
      <id>9166</id>
      <timestamp>2014-05-14T23:57:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>salin en:t:Time ago</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1010" xml:space="preserve">{{#iferror: {{#time:U| {{{1|}}} }}
 |{{error|Error: first parameter cannot be parsed as a date or time.}}
 |{{Time ago/core
  |time = {{{1|}}}
  |auto_magnitude_num = {{#if:{{{magnitude|}}}
   |0&lt;!-- Make sure the specified {{{magnitude}}} is used --&gt;
   |{{#expr:{{#ifexpr: floor( abs( {{#time:U}} - {{#time:U| {{{1|}}} }} ) / 120      ) | 1 | 0 }}+
    {{#ifexpr: floor( abs( {{#time:U}} - {{#time:U| {{{1|}}} }} ) / 7200     ) | 1 | 0 }}+
    {{#ifexpr: floor( abs( {{#time:U}} - {{#time:U| {{{1|}}} }} ) / 172800   ) | 1 | 0 }}+
    {{#ifexpr: floor( abs( {{#time:U}} - {{#time:U| {{{1|}}} }} ) / 5356800  ) | 2 | 0 }}+
    {{#ifexpr: floor( abs( {{#time:U}} - {{#time:U| {{{1|}}} }} ) / 63115200 ) | 1 | 0 }}
   }}
  }}
  |min_magnitude_num = {{#switch:{{#if:{{{magnitude|}}}
    |{{{magnitude}}}
    |{{{min_magnitude}}}
   }}
   |years   = 6
   |months  = 5
   |weeks   = 4
   |days    = 3
   |hours   = 2
   |minutes = 1
   |seconds
   |#default= 0
  }}
 }}
}}&lt;noinclude&gt;
{{documentation}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>9qoxefs66oojv3j6uz01pse6nw4xvdo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Dirombak</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3776</id>
    <revision>
      <id>9211</id>
      <parentid>9171</parentid>
      <timestamp>2014-05-15T11:40:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>+en:</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="566" xml:space="preserve">{{XNote| Laman ini sedang dirombak. Sila tunggu '''{{#ifeq:{{{1|}}}|section|{{{2|seketika}}}|{{{1|seketika}}}}}''' sebelum anda menyuntingnya {{#ifeq:{{{1|}}}|bahagian ini|[[Bantuan:Kandungan|section]]|{{#switch:{{NAMESPACE}} }}}} oleh sebab '''pengolahan sedang dilakukan''',  yang mungkin '''mengabaikan''' {{#if:{{{time|}}}|perubahan selepas {{{time}}} ({{time ago|{{{time}}}}}).|perubahan baharu. Laman ini disemak buat kali terakhir pada {{datetime|{{REVISIONTIMESTAMP}}}} ({{time ago|{{REVISIONTIMESTAMP}}}}).}} }}&lt;noinclude&gt;
[[en:Template:In use]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>j4tc5ubecbv4lnwfm1pj7m87qetr748</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Time ago/core</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3777</id>
    <revision>
      <id>9169</id>
      <parentid>9168</parentid>
      <timestamp>2014-05-15T00:05:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>terjemah</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1203" xml:space="preserve">{{#expr:floor(abs({{#time:U}}-{{#time:U|{{{time|}}}}})/{{#switch:{{#ifexpr:{{{min_magnitude_num|-1}}}&gt;{{{auto_magnitude_num}}}
  |{{{min_magnitude_num}}}
  |{{{auto_magnitude_num|0}}}
 }}
 |0 = 1
 |1 = 60
 |2 = 3600
 |3 = 86400
 |4 = 604800
 |5 = 2678400
 |6 = 31557600
 |#default=1
}})}} {{#switch:{{#ifexpr:{{{min_magnitude_num|-1}}}&gt;{{{auto_magnitude_num|0}}}
  |{{{min_magnitude_num}}}
  |{{{auto_magnitude_num|0}}}
 }}
 |0 = {{PLURAL:{{#expr:floor(abs{{#time:U}}-{{#time:U|{{{time|}}}}}}})|second|saat}}
 |1 = {{PLURAL:{{#expr:floor(abs({{#time:U}}-{{#time:U|{{{time|}}}}}))/60}}|minute|minit}}
 |2 = {{PLURAL:{{#expr:floor(abs({{#time:U}}-{{#time:U|{{{time|}}}}}))/3600}}|hour|jam}}
 |3 = {{PLURAL:{{#expr:floor(abs({{#time:U}}-{{#time:U|{{{time|}}}}}))/86400}}|day|hari}}
 |4 = {{PLURAL:{{#expr:floor(abs({{#time:U}}-{{#time:U|{{{time|}}}}}))/604800}}|week|minggu}}
 |5 = {{PLURAL:{{#expr:floor(abs({{#time:U}}-{{#time:U|{{{time|}}}}}))/2678400}}|month|bulan}}
 |6 = {{PLURAL:{{#expr:floor(abs({{#time:U}}-{{#time:U|{{{time|}}}}}))/31557600}}|year|tahun}}
}}{{#ifexpr:{{#time:U}}-{{#time:U|{{{time|}}}}}&gt;=0
 |&amp;#32;lalu 
 |' time
}}&lt;noinclude&gt;[[Category:Sublaman templat|{{PAGENAME}}]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>oy88y78s3d8m3d9io4yph8npb2q7q6z</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Disalin</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3779</id>
    <revision>
      <id>9308</id>
      <parentid>9177</parentid>
      <timestamp>2014-05-29T03:27:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>kemas bahasa</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="704" xml:space="preserve">{{tmbox
| small = {{{small|}}}
| image = [[File:Merge-arrow.svg|50px|link=]]
| text = Teks daripada {{#if: {{{from_oldid|}}} | [{{fullurl:{{{from}}}|oldid={{{from_oldid}}}}} {{{from}}}] | [[{{{from}}}]] }} telah disalin ke dalam [[{{{to}}}]]  [{{{diff|{{fullurl:{{{to}}}|diff={{{to_diff}}}&amp;oldid={{{to_oldid}}}}}}}} dengan suntingan ini]{{#if: {{{date|}}} | &amp;nbsp;on {{{date|}}} }}. [[{{{from}}}]] sekarang digunakan untuk memberi atribusi buat kandungan dalam [[{{{to}}}]] dan '''tidak boleh dibuang''' selagi [[{{{to}}}]] wujud.  Untuk mendapatkan atribusi dan versi-versi lama teks yang disalin, sila lihat [{{fullurl:{{{from}}}|action=history}} sejarah ini].}}&lt;noinclude&gt;{{documentation}}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>mkxr2eoah2qbdxy7os5fppa4ohtqko6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Tmbox</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3780</id>
    <revision>
      <id>9178</id>
      <timestamp>2014-05-15T02:02:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GazelBot</username>
        <id>1305</id>
      </contributor>
      <comment>salin en:t:Tmbox</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="725" xml:space="preserve">{{#ifeq:{{{small|}}}|yes
| {{tmbox/core
  | small = yes
  | type  = {{{type|}}}
  | image = {{#if:{{{smallimage|}}}| {{{smallimage}}} | {{{image|}}} }}
  | imageright = {{#if:{{{smallimageright|}}} | {{{smallimageright}}} | {{{imageright|}}} }}
  | style = {{{style|}}}
  | class = {{{class|}}}
  | textstyle = {{{textstyle|}}}
  | text  = {{#if:{{{smalltext|}}}| {{{smalltext}}} | {{{text}}} }}
  }}
| {{tmbox/core
  | type  = {{{type|}}}
  | image = {{{image|}}}
  | imageright = {{{imageright|}}}
  | style = {{{style|}}}
  | class = {{{class|}}}
  | textstyle = {{{textstyle|}}}
  | text  = {{{text}}}
  }}
}}&lt;noinclude&gt;
{{documentation}}
&lt;!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --&gt;
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>piy51slysucxqqtzkmysznytllhe5it</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Tmbox/core</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3781</id>
    <revision>
      <id>9179</id>
      <timestamp>2014-05-15T02:03:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GazelBot</username>
        <id>1305</id>
      </contributor>
      <comment>salin en:t:Tmbox/core</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1994" xml:space="preserve">&lt;table class=&quot;plainlinks tmbox {{#ifeq:{{{small}}}|yes|mbox-small}} {{#switch:{{{type|}}}
| speedy     = tmbox-speedy
| warning &lt;!-- deprecated --&gt;
| serious &lt;!-- deprecated --&gt;
| delete     = tmbox-delete
| content    = tmbox-content
| style      = tmbox-style
| move       = tmbox-move
| protection = tmbox-protection
| notice          &lt;!-- notice = default --&gt;
| #default   = tmbox-notice
}} {{{class|}}}&quot; style=&quot;{{{style|}}}&quot;&gt;
&lt;tr&gt;
{{#ifeq:{{{image|}}}|none
| &lt;!-- No image. Cell with some width or padding necessary for text cell to have 100% width. --&gt;&lt;td class=&quot;mbox-empty-cell&quot; style=&quot;border: none; padding: 0px; width: 1px;&quot;&gt;&lt;/td&gt;
| &lt;td class=&quot;mbox-image&quot;&gt;
  {{#if:{{{image|}}}
  | {{{image}}}
  | [[File:{{#switch:{{{type|}}}
    | speedy     = Ambox warning pn.svg
    | warning &lt;!-- deprecated --&gt;
    | serious &lt;!-- deprecated --&gt;
    | delete     = Ambox warning pn.svg
    | content    = Ambox Content.svg
    | style      = Edit-clear.svg 
    | move       = Merge-split-transwiki default.svg
    | protection = Padlock-silver-medium.svg
    | notice          &lt;!-- notice = default --&gt;
    | #default   = Information icon4.svg
    }} | {{#ifeq:{{{small|}}}|yes|30x30px|40x40px}}|link=|alt=]]
  }}&lt;/td&gt;
}}
&lt;td class=&quot;mbox-text&quot; style=&quot;{{{textstyle|}}}&quot;&gt; {{{text}}} &lt;/td&gt;
{{#if:{{{imageright|}}}
| {{#ifeq:{{{imageright|}}}|none
  | &lt;!-- No image. --&gt;
  | &lt;td class=&quot;mbox-imageright&quot;&gt; {{{imageright}}} &lt;/td&gt;
  }}
}}
&lt;/tr&gt;
&lt;/table&gt;&lt;!-- Detect and report usage with faulty &quot;type&quot; parameter:
--&gt;{{#switch:{{{type|}}}
|   &lt;!-- No type fed, is also valid input --&gt;
| speedy
| delete
| warning &lt;!-- deprecated --&gt;
| serious &lt;!-- deprecated --&gt;
| content
| style
| move
| protection
| notice     =    &lt;!-- Do nothing, valid &quot;type&quot; --&gt;
| #default   = &lt;div style=&quot;text-align: center;&quot;&gt;This message box is using an invalid &quot;type={{{type|}}}&quot; parameter and needs fixing.&lt;/div&gt;
}}&lt;noinclude&gt;
{{documentation}}
&lt;!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --&gt;
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>9unz8nkyc87bp5lqkl5zutxl09csr3h</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Transl</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3783</id>
    <revision>
      <id>9200</id>
      <parentid>9181</parentid>
      <timestamp>2014-05-15T05:20:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>+BATR</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1297" xml:space="preserve">&lt;span lang=&quot;{{{1}}}-Latn&quot; xml:lang=&quot;{{{1}}}-Latn&quot; title={{ #if: {{{3|}}} | {{#switch: {{{2}}}
|ISO = {{#switch: {{{1}}}
 |ba
 |be
 |bg
 |uk
 |ab
 |mn
 |kk
 |ky
 |tut
 |bua
 |sah 
 |xal
 |ru 
 |Cyrl = &quot;ISO 9 Cyrillic&quot;
 |fa
 |ur
 |ku
 |ps
 |tg
 |ug
 |ar 
 |Arab = &quot;ISO 233 Arabic&quot;
 |yi
 |he 
 |Hebr = &quot;ISO 259 Hebrew&quot;
 |grc 
 |el = &quot;ISO 843 Greek&quot;
 |ja 
 |Hira
 |Kana
 |Hrkt
 |Jpan = &quot;ISO 3602 Japanese&quot;
 |pny
 |zho
 |chi
 |zh 
 |Hans
 |Hant
 |Han = &quot;ISO 7098 Chinese&quot;
 |kat
 |ka = &quot;ISO 9984 Georgian&quot;
 |arm
 |hy = &quot;ISO 9985 Armenian&quot;
 |tha
 |th = &quot;ISO 11940 Thai&quot;
 |kor
 |ko = &quot;ISO 11941 Korean&quot;
 |sa
 |hi
 |bn
 |te
 |mr
 |gu
 |kn
 |ml
 |ta
 |dra
 |inc 
 |Brah
 |Beng
 |Deva = &quot;15919 Indic&quot;
 |#default = &quot;ISO transliteration&quot;
 }}
|DIN = {{#switch: {{{1}}}
 |fa
 |ur
 |ku
 |ps
 |tg
 |ug
 |ar 
 |Arab = &quot;DIN 31635 Arabic&quot;
 |#default = &quot;DIN transliteration&quot;
 }}
|BATR = {{#switch: {{{1}}}
|ar
}}
|IAST = &quot;International Alphabet of Sanskrit Transliteration&quot;
|#default = &quot;{{{1}}} {{{2}}} transliteration&quot;
}}
|{{#switch: {{{1}}}
 |akk
 |sem 
 |Phnx = &quot;Semitic transliteration&quot;
 |Xsux = &quot;Cuneiform transliteration&quot;
 |#default = &quot;{{langname|{{{1}}}}} transliteration&quot;
 }}
}}  class=&quot;Unicode&quot; style=&quot;white-space:normal; text-decoration: none&quot;&gt;{{{3|{{{2}}}}}}&lt;/span&gt;&lt;noinclude&gt;
{{documentation}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>tw7p1tc4grfknp35t9c0lmujt98yfnb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:IPA</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3784</id>
    <revision>
      <id>9212</id>
      <parentid>9183</parentid>
      <timestamp>2014-05-15T11:47:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kat iw</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="371" xml:space="preserve">&lt;span class=&quot;IPA&quot; title=&quot;This is an IPA-transcription; see: International phonetic alphabet.&quot; style=&quot;white-space: nowrap; font-family: Gentium, Charis SIL, Code2000, Lucida Sans Unicode, TITUS Cyberbit Basic, Arial Unicode MS, Lucida Grande, DejaVu Sans;&quot;&gt;{{{1}}}&lt;/span&gt;&lt;noinclude&gt;
[[Kategori:Templat pemformatan teks‏‎|{{PAGENAME}}]]
[[en:Template:IPA]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>aglmb8cfqndl3mlm59kayo6s4yabq70</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:IPAslink</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3785</id>
    <revision>
      <id>9184</id>
      <timestamp>2014-05-15T03:19:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>salin en:w:t:IPAslink</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="147" xml:space="preserve">{{IPA|/[[{{IPA symbol|{{{1|}}}}}|{{#if:{{{showsymbol|{{{2|}}}}}}|{{{showsymbol|{{{2|}}}}}}|{{{1}}}}}]]/}}&lt;noinclude&gt;
{{documentation}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>54garwu5bu76ggcbcklrmjeyglalf72</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Modul:Pensel</title>
    <ns>828</ns>
    <id>3786</id>
    <revision>
      <id>9223</id>
      <parentid>9185</parentid>
      <timestamp>2014-05-16T00:19:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>kemas</comment>
      <model>Scribunto</model>
      <format>text/plain</format>
      <text bytes="140" xml:space="preserve">-- Untuk ujian, lihat [[Module_talk:Pensel]] atau tekan 'Perbincangan'
local p = {}

function p.hello()
	return &quot;Helo, dunia!&quot;
end

return p</text>
      <sha1>7a8djew342fedjmhb3zqvdd8n7zn8f8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Modul:PenselArgs</title>
    <ns>828</ns>
    <id>3789</id>
    <revision>
      <id>9192</id>
      <parentid>9191</parentid>
      <timestamp>2014-05-15T04:23:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>kemas</comment>
      <model>Scribunto</model>
      <format>text/plain</format>
      <text bytes="2321" xml:space="preserve">-- Modul contoh untuk menunjukkan bagaimana mencapai argumen
-- Maklumat lanjut tentang objek Frame dapat dilihat di http://www.mediawiki.org/wiki/Extension:Scribunto/Lua_reference_manual#Frame_object
-- Ujian unit di Modul:PenselArgs/ujian

local p = {}

-- Tiada argumen, digunakan seperti:  {{#invoke:PenselArgs|helo_dunia}}
function p.helo_dunia()
	return &quot;Helo, dunia!&quot;
end

-- Satu argumen, digunakan seperti: {{#invoke:PenselArgs|helo|Mat}} 
function p.helo(frame)
	local name = frame.args[1] -- dalam contoh ini, args[1] ialah kata Mat 
	return &quot;Helo, &quot; .. name .. &quot;!&quot; -- .. name .. diganti oleh kata Mat
end

-- Dua argumen, digunakan seperti: {{#invoke:PenselArgs|add|5|3}}
function p.add(frame)
	local num1 = tonumber(frame.args[1])
	local num2 = tonumber(frame.args[2])
	return num1 + num2
end

-- Argumen yang diberikan nama, digunakan seperti: {{#invoke:PenselArgs|bilang_buah|pisang=5|ciku=3}}
function p.bilang_buah(frame)
	local bil_pisang = frame.args.pisang
	local bil_ciku = frame.args.ciku
	return 'Saya ada ' .. bil_pisang .. ' sikat pisang dan ' .. bil_ciku .. ' biji ciku'
end

-- Mencampur arg biasa dengan arg bernama dan arg bernama pilihan
-- Digunakan seperti: {{#invoke:PenselArgs|ada_buah|Upin|pisang=5|belimbing=7}}
function p.ada_buah(frame)
	local nama = frame.args[1]
	local bil_pisang = frame.args.pisang
	local bil_ciku = frame.args.ciku
	local bil_belimbing = frame.args.belimbing
	
	local hasil = nama .. ' memiliki:'
	if bil_pisang then hasil = hasil .. ' ' .. bil_pisang .. ' pisang' end
	if bil_ciku then hasil = hasil .. ' ' .. bil_ciku .. ' ciku' end
	if bil_belimbing then hasil = hasil .. ' ' .. bil_belimbing .. ' belimbing' end
	return hasil
end

-- Pelelaran arg, digunakan seperti: {{#invoke:PenselArgs|khas_buah|nenas=10|limau=5}}
function p.khas_buah(frame)
	local hasil = 'Ipin ada:'
	for name, value in pairs(frame.args) do
		hasil = hasil .. ' ' .. value .. ' ' .. name
	end
	return hasil
end

-- Pelelaran arg dengan arg terpisah yang wajib
-- Digunakan seperti: {{#invoke:PenselArgs|khas_buah_2|'Kak Ros'|nenas=10|limau=5}}
function p.khas_buah_2(frame)
	local nama = frame.args[1]
	local hasil = nama .. ' memakan:'
	for nama, nilai in pairs(frame.args) do
		if nama ~= 1 then
			hasil = hasil .. ' ' .. nilai .. ' ' .. nama
		end
	end
	return hasil
end

return p</text>
      <sha1>cwqjcfwhbmkgfkxncyaw2roue07efh3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:IPA symbol</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3791</id>
    <revision>
      <id>9194</id>
      <timestamp>2014-05-15T04:43:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>salin en:w:t:IPA symbol</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="198" xml:space="preserve">{{#invoke:IPA symbol|main|{{{1|}}}|{{#if:{{{2|}}}|custom_error|{{#if:{{{2}}}||custom_error}}}}={{{2|}}}|custom_output={{{3|}}}|output={{{output|wikipage}}}}}&lt;noinclude&gt;
{{documentation}}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>eengkcc2nn69m0g1pseo0oft2ptyvoc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Modul:IPA symbol</title>
    <ns>828</ns>
    <id>3792</id>
    <revision>
      <id>9196</id>
      <parentid>9195</parentid>
      <timestamp>2014-05-15T04:51:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>kemas</comment>
      <model>Scribunto</model>
      <format>text/plain</format>
      <text bytes="1581" xml:space="preserve">local p, __output, args, data = {}, {}, {}, mw.loadData(&quot;Module:IPA symbol/data&quot;)
local id, output

__output.name = function() return data.correspondences[id][&quot;name&quot;] end
__output.wikipage = function() return data.correspondences[id][&quot;wikipage&quot;] end
__output.soundfile = function() return data.correspondences[id][&quot;soundfile&quot;] end
__output.type = function() return data.correspondences[id][&quot;type&quot;] end

local function html_error(message)
  if args.custom_error then
    return args.custom_error
  else
    return mw.ustring.format(
      '&lt;strong class=&quot;error&quot;&gt;Error using {{[[Template:IPA symbol|IPA symbol]]}}: %s%s&lt;/strong&gt;'
      ,message
      ,mw.title.getCurrentTitle().isContentPage and (&quot;[[Category:International Phonetic Alphabet pages needing attention|&quot; .. (args[1] or &quot;&quot;) .. &quot;]]&quot;) or &quot;&quot;
     )
  end
end

function p.main(frame)
  -- all input is trimmed; accepted parameters are:
  --   name              description
  --   ====              ===========
  --   (1)               the input
  --   output            the output, one of: input; name; wikipage; soundfile; type
  --   custom_output     overwrite the output when input is empty
  --   custom_error      overwrite the error message
  for k, v in pairs(frame.args) do
    args[k] = v and mw.text.trim(v)
  end

  if not args[1] or args[1] == &quot;&quot; then return args.custom_output or &quot;&quot; end

  id = data.symbols[args[1]]
  if not id then return html_error('&quot;' .. args[1] .. '&quot; not found in list') end

  return  __output[args.output] and __output[args.output]() or html_error(&quot;No such output option&quot;)
end

return p</text>
      <sha1>kz07rl9bql5nnek124tq4x5a2vllylw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Modul:IPA symbol/data</title>
    <ns>828</ns>
    <id>3793</id>
    <revision>
      <id>9197</id>
      <timestamp>2014-05-15T05:00:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>salin en:w:module:IPA symbol/data</comment>
      <model>Scribunto</model>
      <format>text/plain</format>
      <text bytes="98021" xml:space="preserve">local symbols = { 
  -- STOPS
  [{
    &quot;101&quot;
   ,&quot;p&quot;
  }] = &quot;voiceless bilabial stop&quot;
 ,[{
    &quot;101 408&quot;
   ,&quot;p̪&quot;
  }] = &quot;voiceless labiodental stop&quot;
 ,[{
    &quot;102&quot;
   ,&quot;b&quot;
  }] = &quot;voiced bilabial stop&quot;
 ,[{
    &quot;102 408&quot;
   ,&quot;b̪&quot;
  }] = &quot;voiced labiodental stop&quot;
 ,[{
    &quot;103&quot;
   ,&quot;t&quot;
  }] = &quot;voiceless alveolar stop&quot;
 ,[{
    &quot;103 408&quot;
   ,&quot;103 + 408&quot;
   ,&quot;t̪&quot;
  }] = &quot;voiceless dental stop&quot;
 ,[{
    &quot;104&quot;
   ,&quot;d&quot;
  }] = &quot;voiced alveolar stop&quot;
 ,[{
    &quot;104 408&quot;
   ,&quot;104 + 408&quot;
   ,&quot;d̪&quot;
  }] = &quot;voiced dental stop&quot;
 ,[{
    &quot;103 414&quot;
   ,&quot;t̠&quot;
  }] = &quot;voiceless postalveolar stop&quot;
 ,[{
    &quot;104 414&quot;
   ,&quot;d̠&quot;
  }] = &quot;voiced postalveolar stop&quot;
 ,[{
    &quot;t̠ʲ&quot;
   ,&quot;c̟&quot;
   ,&quot;ȶ&quot;
  }] = &quot;voiceless alveolo-palatal stop&quot;
 ,[{
    &quot;d̠ʲ&quot;
   ,&quot;ɟ̟&quot;
   ,&quot;ȡ&quot;
  }] = &quot;voiced alveolo-palatal stop&quot;
 ,[{
    &quot;105&quot;
   ,&quot;ʈ&quot;
  }] = &quot;voiceless retroflex stop&quot;
 ,[{
    &quot;106&quot;
   ,&quot;ɖ&quot;
  }] = &quot;voiced retroflex stop&quot;
 ,[{
    &quot;107&quot;
   ,&quot;c&quot;
  }] = &quot;voiceless palatal stop&quot;
 ,[{
    &quot;108&quot;
   ,&quot;ɟ&quot;
  }] = &quot;voiced palatal stop&quot;
 ,[{
    &quot;109&quot;
   ,&quot;k&quot;
  }] = &quot;voiceless velar stop&quot;
 ,[{
    &quot;110&quot;
   ,&quot;ɡ&quot;
   ,&quot;g&quot;
  }] = &quot;voiced velar stop&quot;
 ,[{
    &quot;111&quot;
   ,&quot;q&quot;
  }] = &quot;voiceless uvular stop&quot;
 ,[{
    &quot;112&quot;
   ,&quot;ɢ&quot;
  }] = &quot;voiced uvular stop&quot;
 ,[{
    &quot;173&quot;
   ,&quot;ʡ&quot;
  }] = &quot;epiglottal stop&quot;
 ,[{
    &quot;113&quot;
   ,&quot;ʔ&quot;
  }] = &quot;glottal stop&quot;
 ,[{
    &quot;103 + 407&quot;
   ,&quot;103 407&quot;
   ,&quot;t̼&quot;
  }] = &quot;voiceless linguolabial stop&quot;
 ,[{
    &quot;104 + 407&quot;
   ,&quot;104 407&quot;
   ,&quot;d̼&quot;
  }] = &quot;voiced linguolabial stop&quot;
  -- NASAL
 ,[{
    &quot;114&quot;
   ,&quot;m&quot;
  }] = &quot;bilabial nasal&quot;
 ,[{
    &quot;114 402A&quot;
   ,&quot;m̥&quot;
  }] = &quot;voiceless bilabial nasal&quot;
 ,[{
    &quot;115&quot;
   ,&quot;ɱ&quot;
  }] = &quot;labiodental nasal&quot;
 ,[{
    &quot;116 408&quot;
   ,&quot;116 + 408&quot;
   ,&quot;n̪&quot;
  }] = &quot;dental nasal&quot;
 ,[{
    &quot;116&quot;
   ,&quot;n&quot;
  }] = &quot;alveolar nasal&quot;
 ,[{
    &quot;116 402A&quot;
   ,&quot;n̥&quot;
  }] = &quot;voiceless alveolar nasal&quot;
 ,[{
    &quot;116 414&quot;
   ,&quot;n̠&quot;
  }] = &quot;postalveolar nasal&quot;
 ,[{
    &quot;n̠ʲ&quot;
   ,&quot;ɲ̟&quot;
   ,&quot;ȵ&quot;
  }] = &quot;alveolo-palatal nasal&quot;
 ,[{
    &quot;117&quot;
   ,&quot;ɳ&quot;
  }] = &quot;retroflex nasal&quot;
 ,[{
    &quot;117 402A&quot;
   ,&quot;ɳ̊&quot;
   ,&quot;ɳ̥&quot;
  }] = &quot;voiceless retroflex nasal&quot;
 ,[{
    &quot;118&quot;
   ,&quot;ɲ&quot;
  }] = &quot;palatal nasal&quot;
 ,[{
    &quot;118 402A&quot;
   ,&quot;ɲ̊&quot;
   ,&quot;ɲ̥&quot;
  }] = &quot;voiceless palatal nasal&quot;
 ,[{
    &quot;119&quot;
   ,&quot;ŋ&quot;
  }] = &quot;velar nasal&quot;
 ,[{
    &quot;119 402A&quot;
   ,&quot;ŋ̥&quot;
   ,&quot;ŋ̊&quot;
  }] = &quot;voiceless velar nasal&quot;
 ,[{
    &quot;120&quot;
   ,&quot;ɴ&quot;
  }] = &quot;uvular nasal&quot;
 ,[{
    &quot;116 407&quot;
   ,&quot;116 + 407&quot;
   ,&quot;n̼&quot;
  }] = &quot;linguolabial nasal&quot;
  -- FRICATIVES
 ,[{
    &quot;126&quot;
   ,&quot;ɸ&quot;
  }] = &quot;voiceless bilabial fricative&quot;
 ,[{
    &quot;127&quot;
   ,&quot;β&quot;
  }] = &quot;voiced bilabial fricative&quot;
 ,[{
    &quot;128&quot;
   ,&quot;f&quot;
  }] = &quot;voiceless labiodental fricative&quot;
 ,[{
    &quot;129&quot;
   ,&quot;v&quot;
  }] = &quot;voiced labiodental fricative&quot;
 ,[{
    &quot;130&quot;
   ,&quot;θ&quot;
  }] = &quot;voiceless dental non-sibilant fricative&quot;
 ,[{
    &quot;130 (414)&quot;
   ,&quot;130 414&quot;
   ,&quot;θ̱&quot;
  }] = &quot;voiceless alveolar non-sibilant fricative&quot;
 ,[{
    &quot;131&quot;
   ,&quot;ð&quot;
  }] = &quot;voiced dental fricative&quot;
 ,[{
    &quot;131 414&quot;
   ,&quot;ð̠&quot;
   ,&quot;ɹ̝&quot;
  }] = &quot;voiced alveolar non-sibilant fricative&quot;
 ,[{
    &quot;138&quot;
   ,&quot;ç&quot;
  }] = &quot;voiceless palatal fricative&quot;
 ,[{
    &quot;139&quot;
   ,&quot;ʝ&quot;
  }] = &quot;voiced palatal fricative&quot;
 ,[{
    &quot;140&quot;
   ,&quot;x&quot;
  }] = &quot;voiceless velar fricative&quot;
 ,[{
    &quot;141&quot;
   ,&quot;ɣ&quot;
  }] = &quot;voiced velar fricative&quot;
 ,[{
    &quot;142&quot;
   ,&quot;χ&quot;
  }] = &quot;voiceless uvular fricative&quot;
 ,[{
    &quot;143&quot;
   ,&quot;ʁ&quot;
  }] = &quot;voiced uvular fricative&quot;
 ,[{
    &quot;144&quot;
   ,&quot;ħ&quot;
  }] = &quot;voiceless pharyngeal fricative&quot;
 ,[{
    &quot;145&quot;
   ,&quot;ʕ&quot;
  }] = &quot;voiced pharyngeal fricative&quot;
 ,[{
    &quot;172&quot;
   ,&quot;ʜ&quot;
  }] = &quot;voiceless epiglottal fricative&quot;
 ,[{
    &quot;174&quot;
   ,&quot;ʢ&quot;
  }] = &quot;voiced epiglottal fricative&quot;
 ,[{
    &quot;146&quot;
   ,&quot;h&quot;
  }] = &quot;voiceless glottal fricative&quot;
 ,[{
    &quot;147&quot;
   ,&quot;ɦ&quot;
  }] = &quot;voiced glottal fricative&quot;
 ,[{
    &quot;146 424&quot;
   ,&quot;h̃&quot;
  }] = &quot;voiceless nasal glottal approximant&quot;
 ,[{
    &quot;130 407&quot;
   ,&quot;θ̼&quot;
  }] = &quot;voiceless linguolabial fricative&quot;
 ,[{
    &quot;131 407&quot;
   ,&quot;ð̼&quot;
  }] = &quot;voiced linguolabial fricative&quot;
  -- APPROXIMANTS
 ,[{
    &quot;127 430&quot;
   ,&quot;β̞&quot;
  }] = &quot;bilabial approximant&quot;
 ,[{
    &quot;150&quot;
   ,&quot;ʋ&quot;
  }] = &quot;labiodental approximant&quot;
 ,[{
    &quot;131 430&quot;
   ,&quot;ð̞&quot;
  }] = &quot;dental approximant&quot;
 ,[{
    &quot;151&quot;
   ,&quot;ɹ&quot;
  }] = &quot;alveolar approximant&quot;
 ,[{
    &quot;151 414&quot;
   ,&quot;ɹ̠&quot;
  }] = &quot;postalveolar approximant&quot;
 ,[{
    &quot;152&quot;
   ,&quot;ɻ&quot;
  }] = &quot;retroflex approximant&quot;
 ,[{
    &quot;153&quot;
   ,&quot;j&quot;
  }] = &quot;palatal approximant&quot;
 ,[{
    &quot;153 424&quot;
   ,&quot;j̃&quot;
   ,&quot;ȷ̃&quot;
  }] = &quot;nasal palatal approximant&quot;
 ,[{
    &quot;154&quot;
   ,&quot;ɣ̞&quot;
   ,&quot;ɰ&quot;
  }] = &quot;velar approximant&quot;
 ,[{
    &quot;155&quot;
   ,&quot;l&quot;
  }] = &quot;alveolar lateral approximant&quot;
 ,[{
    &quot;l̪&quot;
  }] = &quot;dental lateral approximant&quot;
 ,[{
    &quot;155 402A&quot;
   ,&quot;l̥&quot;
  }] = &quot;voiceless alveolar lateral approximant&quot;
 ,[{
    &quot;155 414&quot;
   ,&quot;l̠&quot;
  }] = &quot;postalveolar lateral approximant&quot;
 ,[{
    &quot;l̠ʲ&quot;
   ,&quot;ʎ̟&quot;
   ,&quot;ȴ&quot;
  }] = &quot;alveolo-palatal lateral approximant&quot;
 ,[{
    &quot;156&quot;
   ,&quot;ɭ&quot;
  }] = &quot;retroflex lateral approximant&quot;
 ,[{
    &quot;157&quot;
   ,&quot;ʎ&quot;
  }] = &quot;palatal lateral approximant&quot;
 ,[{
    &quot;158&quot;
   ,&quot;ʟ&quot;
  }] = &quot;velar lateral approximant&quot;
 ,[{
    &quot;209&quot;
   ,&quot;ɫ&quot;
   ,&quot;l̴&quot;
   ,&quot;lˠ&quot;
  }] = &quot;velarized alveolar lateral approximant&quot;
 ,[{
    &quot;209 408&quot;
   ,&quot;ɫ̪&quot;
   ,&quot;l̴̪&quot;
   ,&quot;l̪ˠ&quot;
  }] = &quot;velarized dental lateral approximant&quot;
 ,[{
    &quot;169&quot;
   ,&quot;hw&quot;
   ,&quot;w̥&quot;
   ,&quot;ʍ&quot;
  }] = &quot;voiceless labio-velar approximant&quot;
 ,[{
    &quot;170&quot;
   ,&quot;w&quot;
  }] = &quot;labio-velar approximant&quot;
 ,[{
    &quot;170 424&quot;
   ,&quot;w̃&quot;
  }] = &quot;nasal labio-velar approximant&quot;
 ,[{
    &quot;171&quot;
   ,&quot;ɥ&quot;
  }] = &quot;labial-palatal approximant&quot;
 ,[{
    &quot;153 402A&quot;
   ,&quot;j̊&quot;
  }] = &quot;voiceless palatal approximant&quot;
  -- TRILLS
 ,[{
    &quot;121&quot;
   ,&quot;ʙ&quot;
  }] = &quot;bilabial trill&quot;
 ,[{
    &quot;121 408&quot;
   ,&quot;ʙ̪&quot;
  }] = &quot;labiodental trill&quot;
 ,[{
    &quot;122 408&quot;
   ,&quot;r̪&quot;
  }] = &quot;dental trill&quot;
 ,[{
    &quot;122&quot;
   ,&quot;r&quot;
  }] = &quot;alveolar trill&quot;
 ,[{
    &quot;122 402A&quot;
   ,&quot;r̥&quot;
  }] = &quot;voiceless alveolar trill&quot;
 ,[{
    &quot;ɼ&quot;
   ,&quot;r̝&quot;
  }] = &quot;raised alveolar trill&quot;
 ,[{
    &quot;122 414&quot;
   ,&quot;r̠&quot;
  }] = &quot;postalveolar trill&quot;
 ,[{
    &quot;105 101 122&quot;
   ,&quot;ɽ͡r&quot;
  }] = &quot;retroflex trill&quot;
 ,[{
    &quot;123&quot;
   ,&quot;ʀ&quot;
  }] = &quot;uvular trill&quot;
 ,[{
    &quot;ᴙ&quot;
   ,&quot;я&quot;
  }] = &quot;epiglottal trill&quot;
 ,[{
    &quot;122 407&quot;
   ,&quot;r̼&quot;
  }] = &quot;linguolabial trill&quot;
  -- FLAPS
 ,[{
    &quot;184 413&quot;
   ,&quot;ⱱ̟&quot;
  }] = &quot;bilabial flap&quot;
 ,[{
    &quot;184&quot;
   ,&quot;ⱱ&quot;
  }] = &quot;labiodental flap&quot;
 ,[{
    &quot;124 408&quot;
   ,&quot;ɾ̪&quot;
  }] = &quot;dental tap&quot;
 ,[{
    &quot;124&quot;
   ,&quot;ɾ&quot;
  }] = &quot;alveolar flap&quot;
 ,[{
    &quot;124 414&quot;
   ,&quot;ɾ̠&quot;
  }] = &quot;postalveolar tap&quot;
 ,[{
    &quot;125&quot;
   ,&quot;ɽ&quot;
  }] = &quot;retroflex flap&quot;
 ,[{
    &quot;112 505&quot;
   ,&quot;112 + 505&quot;
   ,&quot;ɢ̆&quot;
  }] = &quot;uvular flap&quot;
 ,[{
    &quot;173 432&quot;
   ,&quot;173 + 432&quot;
   ,&quot;ʡ̯&quot;
  }] = &quot;epiglottal flap&quot;
 ,[{
    &quot;181&quot;
   ,&quot;ɺ&quot;
  }] = &quot;alveolar lateral flap&quot;
 ,[{
    &quot;ɺ̠&quot;
   ,&quot;ɺ̢&quot;
   ,&quot;&quot;
   ,&quot;&amp;#xf269;&quot;
  }] = &quot;retroflex lateral flap&quot;
 ,[{
    &quot;ʎ̯&quot;
  }] = &quot;palatal lateral flap&quot;
 ,[{
    &quot;ʟ̆&quot;
  }] = &quot;velar lateral tap&quot;
  -- LATERAL FRICATIVES
 ,[{
    &quot;148 408&quot;
   ,&quot;ɬ̪&quot;
  }] = &quot;voiceless dental lateral fricative&quot;
 ,[{
    &quot;149 408&quot;
   ,&quot;ɮ̪&quot;
  }] = &quot;voiced dental lateral fricative&quot;
 ,[{
    &quot;148&quot;
   ,&quot;ɬ&quot;
  }] = &quot;voiceless alveolar lateral fricative&quot;
 ,[{
    &quot;149&quot;
   ,&quot;ɮ&quot;
  }] = &quot;voiced alveolar lateral fricative&quot;
 ,[{
    &quot;ɭ˔̊&quot;
   ,&quot;ɬ̢&quot;
   ,&quot;&quot;
   ,&quot;&amp;#xf266;&quot;
   ,&quot;ꞎ&quot;
  }] = &quot;voiceless retroflex lateral fricative&quot;
 ,[{
    &quot;156 429&quot;
   ,&quot;ɭ˔&quot;
  }] = &quot;voiced retroflex lateral fricative&quot;
 ,[{
    &quot;157 402A 429&quot;
   ,&quot;ʎ̥˔&quot;
   ,&quot;ʎ̝̊&quot;
   ,&quot;&quot;
   ,&quot;&amp;#xf267;&quot;
  }] = &quot;voiceless palatal lateral fricative&quot;
 ,[{
    &quot;157 429&quot;
   ,&quot;ʎ̝&quot;
  }] = &quot;voiced palatal lateral fricative&quot;
 ,[{
    &quot;158 429 402A&quot;
   ,&quot;ʟ̝̊&quot;
   ,&quot;&quot;
   ,&quot;&amp;#xf268;&quot;
  }] = &quot;voiceless velar lateral fricative&quot;
 ,[{
    &quot;158 429&quot;
   ,&quot;ʟ̝&quot;
  }] = &quot;voiced velar lateral fricative&quot;
  -- SIBILANTS
 ,[{
    &quot;132&quot;
   ,&quot;s&quot;
  }] = &quot;voiceless alveolar sibilant&quot;
 ,[{
    &quot;132 (414)&quot;
   ,&quot;132 414&quot;
   ,&quot;s̺&quot;
  }] = &quot;voiceless apico-alveolar sibilant&quot;
 ,[{
    &quot;133&quot;
   ,&quot;z&quot;
  }] = &quot;voiced alveolar sibilant&quot;
 ,[{
    &quot;134&quot;
   ,&quot;ʃ&quot;
  }] = &quot;voiceless palato-alveolar sibilant&quot;
 ,[{
    &quot;135&quot;
   ,&quot;ʒ&quot;
  }] = &quot;voiced palato-alveolar sibilant&quot;
 ,[{
    &quot;136&quot;
   ,&quot;ʂ&quot;
  }] = &quot;voiceless retroflex sibilant&quot;
 ,[{
    &quot;137&quot;
   ,&quot;ʐ&quot;
  }] = &quot;voiced retroflex sibilant&quot;
 ,[{
    &quot;s̪&quot;
  }] = &quot;voiceless dental sibilant&quot;
 ,[{
    &quot;z̪&quot;
  }] = &quot;voiced dental sibilant&quot;
 ,[{
    &quot;s̄&quot;
  }] = &quot;voiceless corono-dentoalveolar sibilant&quot;
  -- IMPLOSIVES
 ,[{
    &quot;ɓ̥&quot;
   ,&quot;ƥ&quot;
  }] = &quot;voiceless bilabial implosive&quot;
 ,[{
    &quot;160&quot;
   ,&quot;ɓ&quot;
  }] = &quot;voiced bilabial implosive&quot;
 ,[{
    &quot;ɗ̥&quot;
   ,&quot;ƭ&quot;
  }] = &quot;voiceless alveolar implosive&quot;
 ,[{
    &quot;162&quot;
   ,&quot;ɗ&quot;
  }] = &quot;voiced alveolar implosive&quot;
 ,[{
    &quot;ᶑ&quot;
  }] = &quot;voiced retroflex implosive&quot;
 ,[{
    &quot;ʄ̊&quot;
   ,&quot;ƈ&quot;
  }] = &quot;voiceless palatal implosive&quot;
 ,[{
    &quot;164&quot;
   ,&quot;ʄ&quot;
  }] = &quot;voiced palatal implosive&quot;
 ,[{
    &quot;ɠ̊&quot;
   ,&quot;ƙ&quot;
  }] = &quot;voiceless velar implosive&quot;
 ,[{
    &quot;166&quot;
   ,&quot;ɠ&quot;
  }] = &quot;voiced velar implosive&quot;
 ,[{
    &quot;ʛ̥&quot;
   ,&quot;ʠ&quot;
  }] = &quot;voiceless uvular implosive&quot;
 ,[{
    &quot;168&quot;
   ,&quot;ʛ&quot;
  }] = &quot;voiced uvular implosive&quot;
  -- EJECTIVES
 ,[{
    &quot;101 401&quot;
   ,&quot;101 + 401&quot;
   ,&quot;pʼ&quot;
  }] = &quot;bilabial ejective&quot;
 ,[{
    &quot;103 401 408&quot;
   ,&quot;103 + 401 + 408&quot;
   ,&quot;t̪ʼ&quot;
  }] = &quot;dental ejective&quot;
 ,[{
    &quot;165&quot;
   ,&quot;103 401&quot;
   ,&quot;103 + 401&quot;
   ,&quot;tʼ&quot;
  }] = &quot;alveolar ejective&quot;
 ,[{
    &quot;107 401&quot;
   ,&quot;107 + 401&quot;
   ,&quot;cʼ&quot;
  }] = &quot;palatal ejective&quot;
 ,[{
    &quot;109 401&quot;
   ,&quot;109 + 401&quot;
   ,&quot;kʼ&quot;
  }] = &quot;velar ejective&quot;
 ,[{
    &quot;111 401&quot;
   ,&quot;111 + 401&quot;
   ,&quot;qʼ&quot;
  }] = &quot;uvular ejective&quot;
 ,[{
    &quot;132 401&quot;
   ,&quot;132 + 401&quot;
   ,&quot;sʼ&quot;
  }] = &quot;alveolar ejective fricative&quot;
 ,[{
    &quot;105 401&quot;
   ,&quot;105 + 401&quot;
   ,&quot;ʈʼ&quot;
  }] = &quot;retroflex ejective&quot;
 ,[{
    &quot;126 401&quot;
   ,&quot;126 + 401&quot;
   ,&quot;ɸʼ&quot;
  }] = &quot;bilabial ejective fricative&quot;
 ,[{
    &quot;128 401&quot;
   ,&quot;128 + 401&quot;
   ,&quot;fʼ&quot;
  }] = &quot;labiodental ejective fricative&quot;
 ,[{
    &quot;130 401&quot;
   ,&quot;130 + 401&quot;
   ,&quot;θʼ&quot;
  }] = &quot;dental ejective fricative&quot;
 ,[{
    &quot;148 401&quot;
   ,&quot;148 + 401&quot;
   ,&quot;ɬʼ&quot;
  }] = &quot;alveolar lateral ejective fricative&quot;
 ,[{
    &quot;134 401&quot;
   ,&quot;134 + 401&quot;
   ,&quot;ʃʼ&quot;
  }] = &quot;palato-alveolar ejective fricative&quot;
 ,[{
    &quot;182 401&quot;
   ,&quot;182 + 401&quot;
   ,&quot;ɕʼ&quot;
  }] = &quot;alveolo-palatal ejective fricative&quot;
 ,[{
    &quot;136 401&quot;
   ,&quot;136 + 401&quot;
   ,&quot;ʂʼ&quot;
  }] = &quot;retroflex ejective fricative&quot;
 ,[{
    &quot;138 401&quot;
   ,&quot;138 + 401&quot;
   ,&quot;çʼ&quot;
  }] = &quot;palatal ejective fricative&quot;
 ,[{
    &quot;140 401&quot;
   ,&quot;140 + 401&quot;
   ,&quot;xʼ&quot;
  }] = &quot;velar ejective fricative&quot;
 ,[{
    &quot;142 401&quot;
   ,&quot;142 + 401&quot;
   ,&quot;χʼ&quot;
  }] = &quot;uvular ejective fricative&quot;
  -- AFFRICATES
 ,[{
    &quot;103 148 401&quot;
   ,&quot;103 (148) 401&quot;
   ,&quot;ƛ’&quot;
   ,&quot;t͡ɬʼ&quot;
   ,&quot;t͜ɬʼ&quot;
   ,&quot;tɬʼ&quot;
  }] = &quot;alveolar lateral ejective affricate&quot;
 ,[{
    &quot;tʃʼ&quot;
   ,&quot;t͜ʃʼ&quot;
   ,&quot;t͡ʃʼ&quot;
  }] = &quot;palato-alveolar ejective affricate&quot;
 ,[{
    &quot;pf&quot;
   ,&quot;p̪f&quot;
   ,&quot;p͡f&quot;
   ,&quot;p̪͡f&quot;
  }] = &quot;voiceless labiodental affricate&quot;
 ,[{
    &quot;bv&quot;
   ,&quot;b̪v&quot;
   ,&quot;b͡v&quot;
   ,&quot;b͜v&quot;
   ,&quot;b̪͡v&quot;
  }] = &quot;voiced labiodental affricate&quot;
 ,[{
    &quot;t͡θʼ&quot;
   ,&quot;tθʼ&quot;
  }] = &quot;dental ejective affricate&quot;
 ,[{
    &quot;103 132&quot;
   ,&quot;103 (132)&quot;
   ,&quot;ʦ&quot;
   ,&quot;ts&quot;
   ,&quot;t͜s&quot;
   ,&quot;t͡s&quot;
  }] = &quot;voiceless alveolar sibilant affricate&quot;
 ,[{
    &quot;103 132 401&quot;
   ,&quot;t͡sʼ&quot;
   ,&quot;tsʼ&quot;
  }] = &quot;alveolar ejective affricate&quot;
 ,[{
    &quot;104 133&quot;
   ,&quot;ʣ&quot;
   ,&quot;dz&quot;
   ,&quot;d͜z&quot;
   ,&quot;d͡z&quot;
  }] = &quot;voiced alveolar sibilant affricate&quot;
 ,[{
    &quot;103 + 408 132 + 408&quot;
   ,&quot;t̪s̪&quot;
   ,&quot;ts̪&quot;
   ,&quot;t̪͡s̪&quot;
   ,&quot;t͡s̪&quot;
  }] = &quot;voiceless dental sibilant affricate&quot;
 ,[{
    &quot;103 + 130&quot;
   ,&quot;tθ&quot;
   ,&quot;t͡θ&quot;
   ,&quot;t͜θ&quot;
   ,&quot;t̪͡θ&quot;
   ,&quot;t̟͡θ&quot;
  }] = &quot;voiceless dental non-sibilant affricate&quot;
 ,[{
    &quot;104 + 408 133 + 408&quot;
   ,&quot;d̪z̪&quot;
   ,&quot;dz̪&quot;
   ,&quot;d̪͡z̪&quot;
   ,&quot;d͡z̪&quot;
  }] = &quot;voiced dental sibilant affricate&quot;
 ,[{
    &quot;104 + 131&quot;
   ,&quot;dð&quot;
   ,&quot;d͡ð&quot;
   ,&quot;d͜ð&quot;
   ,&quot;d̪͡ð&quot;
   ,&quot;d̟͡ð&quot;
  }] = &quot;voiced dental non-sibilant affricate&quot;
 ,[{
    &quot;103 134&quot;
   ,&quot;103 (134)&quot;
   ,&quot;t̠ʃ&quot;
   ,&quot;ʧ&quot;
   ,&quot;tʃ&quot;
   ,&quot;t͜ʃ&quot;
   ,&quot;t͡ʃ&quot;
  }] = &quot;voiceless palato-alveolar affricate&quot;
 ,[{
    &quot;104 135&quot;
   ,&quot;104 (135)&quot;
   ,&quot;d̠ʒ&quot;
   ,&quot;ʤ&quot;
   ,&quot;dʒ&quot;
   ,&quot;d͜ʒ&quot;
   ,&quot;d͡ʒ&quot;
  }] = &quot;voiced palato-alveolar affricate&quot;
 ,[{
    &quot;215&quot;
   ,&quot;t̠ɕ&quot;
   ,&quot;ʨ&quot;
   ,&quot;tɕ&quot;
   ,&quot;t͜ɕ&quot;
   ,&quot;t͡ɕ&quot;
  }] = &quot;voiceless alveolo-palatal affricate&quot;
 ,[{
    &quot;216&quot;
   ,&quot;d̠ʑ&quot;
   ,&quot;ʥ&quot;
   ,&quot;dʑ&quot;
   ,&quot;d͜ʑ&quot;
   ,&quot;d͡ʑ&quot;
  }] = &quot;voiced alveolo-palatal affricate&quot;
 ,[{
    &quot;105 (136)&quot;
   ,&quot;105 136&quot;
   ,&quot;ʈʂ&quot;
   ,&quot;t͡ʂ&quot;
   ,&quot;t͜ʂ&quot;
   ,&quot;tʂ&quot;
   ,&quot;ʈ͡ʂ&quot;
  }] = &quot;voiceless retroflex affricate&quot;
 ,[{
    &quot;tʂʼ&quot;
   ,&quot;t͡ʂʼ&quot;
   ,&quot;ʈʂʼ&quot;
   ,&quot;ʈ͡ʂʼ&quot;
  }] = &quot;retroflex ejective affricate&quot;
 ,[{
    &quot;106 (137)&quot;
   ,&quot;106 137&quot;
   ,&quot;ɖʐ&quot;
   ,&quot;dʐ&quot;
   ,&quot;d͜ʐ&quot;
   ,&quot;ɖ͜ʐ&quot;
   ,&quot;d͡ʐ&quot;
   ,&quot;ɖ͡ʐ&quot;
  }] = &quot;voiced retroflex affricate&quot;
 ,[{
    &quot;108 (139)&quot;
   ,&quot;108 139&quot;
   ,&quot;ɟ͡ʝ&quot;
   ,&quot;ɟʝ&quot;
  }] = &quot;voiced palatal affricate&quot;
 ,[{
    &quot;107 (138)&quot;
   ,&quot;107 138&quot;
   ,&quot;c͡ç&quot;
   ,&quot;cç&quot;
  }] = &quot;voiceless palatal affricate&quot;
 ,[{
    &quot;c͡çʼ&quot;
   ,&quot;cçʼ&quot;
  }] = &quot;palatal ejective affricate&quot;
 ,[{
    &quot;kx&quot;
   ,&quot;k͡x&quot;
   ,&quot;k͜x&quot;
  }] = &quot;voiceless velar affricate&quot;
 ,[{
    &quot;qχ&quot;
   ,&quot;q͡χ&quot;
  }] = &quot;voiceless uvular affricate&quot;
 ,[{
    &quot;kxʼ&quot;
   ,&quot;k͜xʼ&quot;
   ,&quot;k͡xʼ&quot;
  }] = &quot;velar ejective affricate&quot;
 ,[{
    &quot;q͡χʼ&quot;
   ,&quot;qχʼ&quot;
  }] = &quot;uvular ejective affricate&quot;
 ,[{
    &quot;ɡɣ&quot;
   ,&quot;gɣ&quot;
   ,&quot;ɡ͡ɣ&quot;
   ,&quot;g͡ɣ&quot;
  }] = &quot;voiced velar affricate&quot;
 ,[{
    &quot;ɢʁ&quot;
   ,&quot;ɢ͡ʁ&quot;
  }] = &quot;voiced uvular affricate&quot;
 ,[{
    &quot;103 (148)&quot;
   ,&quot;103 148&quot;
   ,&quot;ƛ&quot;
   ,&quot;tɬ&quot;
   ,&quot;t͜ɬ&quot;
   ,&quot;t͡ɬ&quot;
  }] = &quot;voiceless alveolar lateral affricate&quot;
 ,[{
    &quot;104 (149)&quot;
   ,&quot;104 149&quot;
   ,&quot;dɮ&quot;
   ,&quot;d͜ɮ&quot;
   ,&quot;d͡ɮ&quot;
  }] = &quot;voiced alveolar lateral affricate&quot;
 ,[{
    &quot;c͡ʎ̥&quot;
   ,&quot;cʎ̥&quot;
   ,&quot;c͜ʎ̥&quot;
   ,&quot;c͡ʎ&quot;
   ,&quot;c͜ʎ&quot;
   ,&quot;cʎ&quot;
   ,&quot;c&quot;
   ,&quot;c&amp;#xf267;&quot;
   ,&quot;c͡ʎ̥˔&quot;
   ,&quot;cʎ̥˔&quot;
   ,&quot;c͜ʎ̥˔&quot;
   ,&quot;c͜&quot;
   ,&quot;c͡&quot;
   ,&quot;c͡&amp;#xf267;&quot;
   ,&quot;c͜&amp;#xf267;&quot;
  }] = &quot;voiceless palatal lateral affricate&quot;
 ,[{
    &quot;c͡ʼ&quot;
   ,&quot;c͜ʼ&quot;
   ,&quot;cʼ&quot;
   ,&quot;c͡&amp;#xf267;ʼ&quot;
   ,&quot;c͜&amp;#xf267;ʼ&quot;
   ,&quot;c&amp;#xf267;ʼ&quot;
   ,&quot;cʎ̝̥ʼ&quot;
  }] = &quot;palatal lateral ejective affricate&quot;
 ,[{
    &quot;k͡ʟ̝̊&quot;
   ,&quot;k&quot;
   ,&quot;k͜&quot;
   ,&quot;k͡&quot;
   ,&quot;k&amp;#xf268;&quot;
   ,&quot;k͡&amp;#xf268;&quot;
   ,&quot;k͜&amp;#xf268;&quot;
  }] = &quot;voiceless velar lateral affricate&quot;
 ,[{
    &quot;kʟ̝̊ʼ&quot;
   ,&quot;k͡ʼ&quot;
   ,&quot;k͜ʼ&quot;
   ,&quot;kʼ&quot;
   ,&quot;k&amp;#xf268;ʼ&quot;
   ,&quot;k͡&amp;#xf268;ʼ&quot;
   ,&quot;k͜&amp;#xf268;ʼ&quot;
  }] = &quot;velar lateral ejective affricate&quot;
 ,[{
    &quot;ɡʟ̝&quot;
   ,&quot;gʟ̝&quot;
   ,&quot;ɡ͡ʟ̝&quot;
   ,&quot;g͡ʟ̝&quot;
  }] = &quot;voiced velar lateral affricate&quot;
 ,[{
    &quot;182&quot;
   ,&quot;ɕː&quot;
   ,&quot;ɕ&quot;
  }] = &quot;voiceless alveolo-palatal sibilant&quot;
 ,[{
    &quot;183&quot;
   ,&quot;ʑː&quot;
   ,&quot;ʑ&quot;
  }] = &quot;voiced alveolo-palatal sibilant&quot;
 ,[{
    &quot;175&quot;
   ,&quot;ɧ&quot;
  }] = &quot;sj-sound&quot;
 ,[{
    &quot;109 (101)&quot;
   ,&quot;109 101&quot;
   ,&quot;kp&quot;
   ,&quot;k͡p&quot;
  }] = &quot;voiceless labial-velar stop&quot;
 ,[{
    &quot;110 (102)&quot;
   ,&quot;110 102&quot;
   ,&quot;ɡb&quot;
   ,&quot;gb&quot;
   ,&quot;ɡ͡b&quot;
   ,&quot;g͡b&quot;
  }] = &quot;voiced labial-velar stop&quot;
 ,[{
    &quot;119 (114)&quot;
   ,&quot;119 114&quot;
   ,&quot;ŋm&quot;
   ,&quot;ŋ͡m&quot;
  }] = &quot;labial-velar nasal&quot;
 ,[{
    &quot;t͡ɕʼ&quot;
  }] = &quot;alveolo-palatal ejective affricate&quot;
  -- CLICKS
 ,[{
    &quot;176&quot;
   ,&quot;ʘ&quot;
   ,&quot;ᵏʘ&quot;
   ,&quot;kʘ&quot;
  }] = &quot;tenuis bilabial click&quot;
 ,[{
    &quot;177&quot;
   ,&quot;ǀ&quot;  -- not the regular | (pipe) symbol
   ,&quot;ʇ&quot;
   ,&quot;ᵏʇ&quot;
   ,&quot;ᵏǀ&quot;
   ,&quot;kʇ&quot;
   ,&quot;kǀ&quot;
  }] = &quot;tenuis dental click&quot;
 ,[{
    &quot;178&quot;
   ,&quot;ǃ&quot;
   ,&quot;ʗ&quot;
   ,&quot;ᵏʗ&quot;
   ,&quot;ᵏǃ&quot;
   ,&quot;kʗ&quot;
   ,&quot;kǃ&quot;
  }] = &quot;tenuis alveolar click&quot;
 ,[{
    &quot;179&quot;
   ,&quot;ǂ&quot;
   ,&quot;ᵏǂ&quot;
   ,&quot;kǂ&quot;
  }] = &quot;tenuis palatal click&quot;
 ,[{
    &quot;180&quot;
   ,&quot;ǁ&quot;
   ,&quot;ʖ&quot;
   ,&quot;ᵏʖ&quot;
   ,&quot;ᵏǁ&quot;
   ,&quot;kʖ&quot;
   ,&quot;kǁ&quot;
  }] = &quot;tenuis alveolar lateral click&quot;
 ,[{
    &quot;ǀ̬&quot;
   ,&quot;ʇ̬&quot;
   ,&quot;ᶢǀ&quot;
   ,&quot;ᶢʇ&quot;
   ,&quot;ɡǀ&quot;
   ,&quot;gǀ&quot;
   ,&quot;ɡʇ&quot;
   ,&quot;gʇ&quot;
  }] = &quot;voiced dental click&quot;
 ,[{
    &quot;ǀ̃&quot;
   ,&quot;ʇ̃&quot;
   ,&quot;ᵑǀ&quot;
   ,&quot;ᵑʇ&quot;
   ,&quot;ŋǀ&quot;
   ,&quot;ŋʇ&quot;
  }] = &quot;dental nasal click&quot;
 ,[{
    &quot;ǀ̃ˀ&quot;
   ,&quot;ʇ̃ˀ&quot;
   ,&quot;ǀˀ&quot;
   ,&quot;ʇˀ&quot;
   ,&quot;ᵑǀˀ&quot;
   ,&quot;ᵑʇˀ&quot;
   ,&quot;ᵑ̊ǀˀ&quot;
   ,&quot;ᵑ̊ʇˀ&quot;
   ,&quot;ŋ̊ǀˀ&quot;
   ,&quot;ŋ̊ʇˀ&quot;
   ,&quot;ŋǀˀ&quot;
   ,&quot;ŋʇˀ&quot;
  }] = &quot;glottalized dental nasal click&quot;
 ,[{
    &quot;ǃ̬&quot;
   ,&quot;ʗ̬&quot;
   ,&quot;ᶢǃ&quot;
   ,&quot;ᶢʗ&quot;
   ,&quot;ɡǃ&quot;
   ,&quot;gǃ&quot;
   ,&quot;ɡʗ&quot;
   ,&quot;gʗ&quot;
  }] = &quot;voiced alveolar click&quot;
 ,[{
    &quot;ǃ̃&quot;
   ,&quot;ʗ̃&quot;
   ,&quot;ᵑǃ&quot;
   ,&quot;ᵑʗ&quot;
   ,&quot;ŋǃ&quot;
   ,&quot;ŋʗ&quot;
  }] = &quot;alveolar nasal click&quot;
 ,[{
    &quot;ǃ̃ˀ&quot;
   ,&quot;ʗ̃ˀ&quot;
   ,&quot;ǃˀ&quot;
   ,&quot;ʗˀ&quot;
   ,&quot;ᵑǃˀ&quot;
   ,&quot;ᵑʗˀ&quot;
   ,&quot;ᵑ̊ǃˀ&quot;
   ,&quot;ᵑ̊ʗˀ&quot;
   ,&quot;ŋ̊ǃˀ&quot;
   ,&quot;ŋ̊ʗˀ&quot;
   ,&quot;ŋǃˀ&quot;
   ,&quot;ŋʗˀ&quot;
  }] = &quot;glottalized alveolar nasal click&quot;
 ,[{
    &quot;ǁ̬&quot;
   ,&quot;ʖ̬&quot;
   ,&quot;ᶢǁ&quot;
   ,&quot;ᶢʖ&quot;
   ,&quot;ɡǁ&quot;
   ,&quot;gǁ&quot;
   ,&quot;ɡʖ&quot;
   ,&quot;gʖ&quot;
  }] = &quot;voiced alveolar lateral click&quot;
 ,[{
    &quot;ǁ̃&quot;
   ,&quot;ʖ̃&quot;
   ,&quot;ᵑǁ&quot;
   ,&quot;ᵑʖ&quot;
   ,&quot;ŋǁ&quot;
   ,&quot;ŋʖ&quot;
  }] = &quot;alveolar lateral nasal click&quot;
 ,[{
    &quot;ǁ̃ˀ&quot;
   ,&quot;ʖ̃ˀ&quot;
   ,&quot;ǁˀ&quot;
   ,&quot;ʖˀ&quot;
   ,&quot;ᵑǁˀ&quot;
   ,&quot;ᵑʖˀ&quot;
   ,&quot;ᵑ̊ǁˀ&quot;
   ,&quot;ᵑ̊ʖˀ&quot;
   ,&quot;ŋ̊ǁˀ&quot;
   ,&quot;ŋ̊ʖˀ&quot;
   ,&quot;ŋǁˀ&quot;
   ,&quot;ŋʖˀ&quot;
  }] = &quot;glottalized alveolar lateral nasal click&quot;
 ,[{
    &quot;ǂ̬&quot;
   ,&quot;ᶢǂ&quot;
   ,&quot;ɡǂ&quot;
   ,&quot;gǂ&quot;
  }] = &quot;voiced palatal click&quot;
 ,[{
    &quot;ǂ̃&quot;
   ,&quot;ᵑǂ&quot;
   ,&quot;ŋǂ&quot;
  }] = &quot;palatal nasal click&quot;
 ,[{
    &quot;ǂ̃ˀ&quot;
   ,&quot;ǂˀ&quot;
   ,&quot;ᵑǂˀ&quot;
   ,&quot;ᵑ̊ǂˀ&quot;
   ,&quot;ŋ̊ǂˀ&quot;
   ,&quot;ŋǂˀ&quot;
  }] = &quot;glottalized palatal nasal click&quot;
 ,[{
    &quot;ʘ̬&quot;
   ,&quot;ᶢʘ&quot;
   ,&quot;ɡʘ&quot;
   ,&quot;gʘ&quot;
  }] = &quot;voiced bilabial click&quot;
 ,[{
    &quot;ʘ̃&quot;
   ,&quot;ᵑʘ&quot;
   ,&quot;ŋʘ&quot;
  }] = &quot;bilabial nasal click&quot;
 ,[{
    &quot;ʘ̃ˀ&quot;
   ,&quot;ʘˀ&quot;
   ,&quot;ᵑʘˀ&quot;
   ,&quot;ᵑ̊ʘˀ&quot;
   ,&quot;ŋ̊ʘˀ&quot;
   ,&quot;ŋʘˀ&quot;
  }] = &quot;glottalized bilabial nasal click&quot;
 ,[{
    &quot;ǃ˞&quot;
   ,&quot;‼&quot;
  }] = &quot;voiceless retroflex click&quot;
 ,[{
    &quot;ǃ̬˞&quot;
   ,&quot;ᶢǃ˞&quot;
   ,&quot;ɡǃ˞&quot;
   ,&quot;gǃ˞&quot;
   ,&quot;‼̬&quot;
   ,&quot;ᶢ‼&quot;
   ,&quot;ɡ‼&quot;
   ,&quot;g‼&quot;
  }] = &quot;voiced retroflex click&quot;
 ,[{
    &quot;ǃ̃˞&quot;
   ,&quot;ᵑǃ˞&quot;
   ,&quot;ŋǃ˞&quot;
   ,&quot;‼̃&quot;
   ,&quot;ᵑ‼&quot;
   ,&quot;ŋ‼&quot;
  }] = &quot;retroflex nasal click&quot;
 ,[{
    &quot;ǃ̃˞ˀ&quot;
   ,&quot;ǃ˞ˀ&quot;
   ,&quot;ᵑǃ˞ˀ&quot;
   ,&quot;ᵑ̊ǃ˞ˀ&quot;
   ,&quot;ŋ̊ǃ˞ˀ&quot;
   ,&quot;ŋ‼ˀ&quot;
   ,&quot;ŋǃ˞ˀ&quot;
   ,&quot;ŋ̊‼ˀ&quot;
   ,&quot;ᵑ̊‼ˀ&quot;
   ,&quot;ᵑ‼ˀ&quot;
   ,&quot;‼̃ˀ&quot;
   ,&quot;‼ˀ&quot;
  }] = &quot;glottalized retroflex nasal click&quot;
  -- VOWELS
 ,[{
    &quot;301&quot;
   ,&quot;i&quot;
   ,&quot;iː&quot;
  }] = &quot;close front unrounded vowel&quot;
 ,[{
    &quot;309&quot;
   ,&quot;y&quot;
   ,&quot;yː&quot;
  }] = &quot;close front rounded vowel&quot;
 ,[{
    &quot;317&quot;
   ,&quot;ɨ&quot;
   ,&quot;ɨː&quot;
  }] = &quot;close central unrounded vowel&quot;
 ,[{
    &quot;318&quot;
   ,&quot;ʉ&quot;
   ,&quot;ʉː&quot;
  }] = &quot;close central rounded vowel&quot;
 ,[{
    &quot;316&quot;
   ,&quot;ɯ&quot;
   ,&quot;ɯː&quot;
  }] = &quot;close back unrounded vowel&quot;
 ,[{
    &quot;308&quot;
   ,&quot;u&quot;
   ,&quot;uː&quot;
  }] = &quot;close back rounded vowel&quot;
 ,[{
    &quot;319 413&quot;
   ,&quot;ɪ̟&quot;
   ,&quot;ɪ̟ː&quot;
   ,&quot;i̞&quot;
   ,&quot;i̞ː&quot;
   ,&quot;e̝&quot;
   ,&quot;e̝ː&quot;
  }] = &quot;near-close front unrounded vowel&quot;
 ,[{
    &quot;319&quot;
   ,&quot;ɪ&quot;
   ,&quot;ɪː&quot;
  }] = &quot;near-close near-front unrounded vowel&quot;
 ,[{
    &quot;320&quot;
   ,&quot;ʏ&quot;
   ,&quot;ʏː&quot;
  }] = &quot;near-close near-front rounded vowel&quot;
 ,[{
    &quot;319 415&quot;
   ,&quot;ᵻ&quot;
   ,&quot;ɪ̵&quot;
   ,&quot;ɪ̈&quot;
  }] = &quot;near-close central unrounded vowel&quot;
 ,[{
    &quot;321 415&quot;
   ,&quot;318 430&quot;
   ,&quot;ʉ̞&quot;
   ,&quot;ʊ̵&quot;
   ,&quot;ʊ̈&quot;
  }] = &quot;near-close central rounded vowel&quot;
 ,[{
    &quot;321&quot;
   ,&quot;ʊ&quot;
   ,&quot;ʊː&quot;
  }] = &quot;near-close near-back rounded vowel&quot;
 ,[{
    &quot;321 412&quot;
   ,&quot;ʊ̜&quot;
   ,&quot;ʊ̜ː&quot;
   ,&quot;ɯ̽&quot;
   ,&quot;ɯ̽ː&quot;
  }] = &quot;near-close near-back unrounded vowel&quot;
 ,[{
    &quot;321 414&quot;
   ,&quot;ʊ̠&quot;
   ,&quot;ʊ̠ː&quot;
   ,&quot;u̞&quot;
   ,&quot;u̞ː&quot;
   ,&quot;o̝&quot;
   ,&quot;o̝ː&quot;
  }] = &quot;near-close back rounded vowel&quot;
 ,[{
    &quot;302&quot;
   ,&quot;e&quot;
   ,&quot;eː&quot;
  }] = &quot;close-mid front unrounded vowel&quot;
 ,[{
    &quot;302 430&quot;
   ,&quot;ᴇ&quot;
   ,&quot;e̞&quot;
   ,&quot;ɛ̝&quot;
  }] = &quot;mid front unrounded vowel&quot;
 ,[{
    &quot;310&quot;
   ,&quot;ø&quot;
   ,&quot;øː&quot;
  }] = &quot;close-mid front rounded vowel&quot;
 ,[{
    &quot;397&quot;
   ,&quot;ɘ&quot;
   ,&quot;ɘː&quot;
  }] = &quot;close-mid central unrounded vowel&quot;
 ,[{
    &quot;323&quot;
   ,&quot;ɵ&quot;
   ,&quot;ɵː&quot;
  }] = &quot;close-mid central rounded vowel&quot;
 ,[{
    &quot;315&quot;
   ,&quot;ɤ&quot;
   ,&quot;ɤː&quot;
  }] = &quot;close-mid back unrounded vowel&quot;
 ,[{
    &quot;307&quot;
   ,&quot;o&quot;
   ,&quot;oː&quot;
  }] = &quot;close-mid back rounded vowel&quot;
 ,[{
    &quot;307 430&quot;
   ,&quot;ɔ̝&quot;
   ,&quot;o̞&quot;
   ,&quot;o̞ː&quot;
  }] = &quot;mid back rounded vowel&quot;
 ,[{
    &quot;322&quot;
   ,&quot;ə&quot;
   ,&quot;əː&quot;
  }] = &quot;mid-central vowel&quot;
 ,[{
    &quot;323 430&quot;
   ,&quot;ɵ̞&quot;
   ,&quot;ɵ̞ː&quot;
  }] = &quot;mid-central rounded vowel&quot;
 ,[{
    &quot;303&quot;
   ,&quot;ɛ&quot;
   ,&quot;ɛː&quot;
  }] = &quot;open-mid front unrounded vowel&quot;
 ,[{
    &quot;311&quot;
   ,&quot;œ&quot;
   ,&quot;œː&quot;
  }] = &quot;open-mid front rounded vowel&quot;
 ,[{
    &quot;326&quot;
   ,&quot;ɜ&quot;
   ,&quot;ɜː&quot;
  }] = &quot;open-mid central unrounded vowel&quot;
 ,[{
    &quot;395&quot;
   ,&quot;ɞ&quot;
  }] = &quot;open-mid central rounded vowel&quot;
 ,[{
    &quot;314&quot;
   ,&quot;ʌ&quot;
   ,&quot;ʌː&quot;
  }] = &quot;open-mid back unrounded vowel&quot;
 ,[{
    &quot;306&quot;
   ,&quot;ɔ&quot;
   ,&quot;ɔː&quot;
  }] = &quot;open-mid back rounded vowel&quot;
 ,[{
    &quot;325&quot;
   ,&quot;æ&quot;
   ,&quot;æː&quot;
  }] = &quot;near-open front unrounded vowel&quot;
 ,[{
    &quot;324&quot;
   ,&quot;ɐ&quot;
   ,&quot;ɐː&quot;
  }] = &quot;near-open central vowel&quot;
 ,[{
    &quot;304&quot;
   ,&quot;a&quot;
   ,&quot;aː&quot;
  }] = &quot;open front unrounded vowel&quot;
 ,[{
    &quot;304 415&quot;
   ,&quot;a̠&quot;
   ,&quot;ä&quot;
   ,&quot;äː&quot;
  }] = &quot;open central unrounded vowel&quot;
 ,[{
    &quot;312&quot;
   ,&quot;ɶ&quot;
  }] = &quot;open front rounded vowel&quot;
 ,[{
    &quot;305&quot;
   ,&quot;ɑ&quot;
   ,&quot;ɑː&quot;
  }] = &quot;open back unrounded vowel&quot;
 ,[{
    &quot;313&quot;
   ,&quot;ɒː&quot;
   ,&quot;ɒ&quot;
  }] = &quot;open back rounded vowel&quot;
 ,[{
    &quot;310 430&quot;
   ,&quot;ø̞&quot;
  }] = &quot;mid front rounded vowel&quot;
 ,[{
    &quot;315 430&quot;
   ,&quot;ɤ̞&quot;
  }] = &quot;mid back unrounded vowel&quot;
  -- DIACRITICS (uncombined meaning and link)
  -- used &amp;#x25CC; (dotted circle, decimal &amp;#9676;) as general placemarker: e.g. ◌ʼ
 ,[{
    &quot;◌ʼ&quot;
   ,&quot;ʼ&quot;
   ,&quot;401&quot;
  }] = &quot;ejective consonant&quot;
 ,[{
    &quot;◌̥&quot;
   ,&quot;̥&quot;
   ,&quot;402A&quot;
  }] = &quot;voiceless&quot;
 ,[{
    &quot;s̬&quot;
   ,&quot;t̬&quot;
   ,&quot;◌̬&quot;
   ,&quot;̬&quot;
   ,&quot;403&quot;
  }] = &quot;voice (phonetics)&quot;
 ,[{
    &quot;pʰ&quot;
   ,&quot;tʰ&quot;
   ,&quot;t̪ ʰ&quot;
   ,&quot;ʈʰ&quot;
   ,&quot;kʰ&quot;
   ,&quot;qʰ&quot;
   ,&quot;tsʰ&quot;
   ,&quot;tʃʰ&quot;
   ,&quot;tʂʰ&quot;
   ,&quot;ʈʂʰ&quot;
   ,&quot;tɕʰ&quot;
   ,&quot;tɬʰ&quot;
   ,&quot;kxʰ&quot;
   ,&quot;t͡sʰ&quot;
   ,&quot;t͡ʃʰ&quot;
   ,&quot;t͡ʂʰ&quot;
   ,&quot;ʈ͡ʂʰ&quot;
   ,&quot;t͡ɕʰ&quot;
   ,&quot;t͡ɬʰ&quot;
   ,&quot;k͡xʰ&quot;
   ,&quot;◌ʰ&quot;
   ,&quot;ʰ&quot;
   ,&quot;404&quot;
  }] = &quot;aspirated consonant&quot;
 ,[{
    &quot;b̤&quot;
   ,&quot;d̤&quot;
   ,&quot;ɡ̈&quot;
   ,&quot;g̈&quot;
   ,&quot;◌̤&quot;
   ,&quot;̤&quot;
   ,&quot;bʱ&quot;
   ,&quot;dʱ&quot;
   ,&quot;d̪ʱ&quot;
   ,&quot;ɡʱ&quot;
   ,&quot;gʱ&quot;
   ,&quot;ɖʱ&quot;
   ,&quot;dʒʱ&quot;
   ,&quot;d͡ʒʱ&quot;
   ,&quot;dzʱ&quot;
   ,&quot;d͡zʱ&quot;
   ,&quot;dʐʱ&quot;
   ,&quot;d͡ʐʱ&quot;
   ,&quot;ɖʐʱ&quot;
   ,&quot;ɖ͡ʐʱ&quot;
   ,&quot;dʑʱ&quot;
   ,&quot;d͡ʑʱ&quot;
   ,&quot;◌ʱ&quot;
   ,&quot;ʱ&quot;
   ,&quot;405&quot;
  }] = &quot;breathy voice&quot;
 ,[{
    &quot;406&quot;
   ,&quot;a̰&quot;
   ,&quot;b̰&quot;
   ,&quot;◌̰&quot;
   ,&quot;̰&quot;
  }] = &quot;creaky voice&quot;
  -- ARTICULATION DIACRITICS
 ,[{
    &quot;̼&quot;
   ,&quot;407&quot;
  }] = &quot;linguolabial consonant&quot;
 ,[{
    &quot;̪&quot;
   ,&quot;408&quot;
  }] = &quot;dental consonant&quot;
 ,[{
    &quot;̺&quot;
   ,&quot;409&quot;
  }] = &quot;apical consonant&quot;
 ,[{
    &quot;̻&quot;
   ,&quot;410&quot;
  }] = &quot;laminal consonant&quot;
 ,[{
    &quot;̹&quot;
   ,&quot;411&quot;
   ,&quot;412&quot;
   ,&quot;̜&quot;
  }] = &quot;roundedness&quot;
 ,[{
    &quot;̟&quot;
   ,&quot;̠&quot;
   ,&quot;413&quot;
   ,&quot;414&quot;
  }] = &quot;relative articulation#Advanced and retracted&quot;
 ,[{
    &quot;̈&quot;
   ,&quot;415&quot;
  }] = &quot;relative articulation#Centralized vowels&quot;
 ,[{
    &quot;̽&quot;
   ,&quot;416&quot;
  }] = &quot;relative articulation#Mid-centralized vowel&quot;
 ,[{
    &quot;̘&quot;-- U+0318
   ,&quot;̙&quot;-- U+0319
   ,&quot;417&quot;
   ,&quot;418&quot;
  }] = &quot;advanced and retracted tongue root&quot;
 ,[{
    &quot;419&quot;
   ,&quot;322 419&quot;
   ,&quot;322 + 419&quot;
   ,&quot;ɚ&quot;
   ,&quot;ɝ&quot;
   ,&quot;ɝː&quot;
  }] = &quot;r-colored vowel&quot;
 ,[{
    &quot;420&quot;
   ,&quot;kʷ&quot;
   ,&quot;ɡʷ&quot;
   ,&quot;gʷ&quot;
   ,&quot;xʷ&quot;
   ,&quot;ɣʷ&quot;
   ,&quot;ŋʷ&quot;
   ,&quot;qʷ&quot;
   ,&quot;ɢʷ&quot;
   ,&quot;ɴʷ&quot;
   ,&quot;χʷ&quot;
   ,&quot;ʁʷ&quot;
   ,&quot;◌ʷ&quot;
   ,&quot;ʔʷ&quot;
   ,&quot;pʷ&quot;
   ,&quot;bʷ&quot;
   ,&quot;kpʷ&quot;
   ,&quot;tsʷ&quot;
   ,&quot;dzʷ&quot;
   ,&quot;tʃʷ&quot;
   ,&quot;dʒʷ&quot;
   ,&quot;kxʷ&quot;
   ,&quot;ɡɣʷ&quot;
   ,&quot;gɣʷ&quot;
   ,&quot;qχʷ&quot;
   ,&quot;ɢʁʷ&quot;
   ,&quot;sʷ&quot;
   ,&quot;zʷ&quot;
   ,&quot;ʂʷ&quot;
   ,&quot;ʐʷ&quot;
   ,&quot;fʷ&quot;
   ,&quot;vʷ&quot;
   ,&quot;ħʷ&quot;
   ,&quot;ʕʷ&quot;
   ,&quot;hʷ&quot;
   ,&quot;ɦʷ&quot;
   ,&quot;ʷ&quot;
  }] = &quot;labialization&quot;
 ,[{
    &quot;421&quot;
   ,&quot;◌ʲ&quot;
   ,&quot;ʲ&quot;
  }] = &quot;palatalization&quot;
 ,[{
    &quot;422&quot;
   ,&quot;428&quot;
   ,&quot;◌̴&quot;
   ,&quot;̴&quot;
   ,&quot;◌ˠ&quot;
   ,&quot;ˠ&quot;
  }] = &quot;velarization&quot;
 ,[{
    &quot;423&quot;
   ,&quot;sˤ&quot;
   ,&quot;zˤ&quot;
   ,&quot;tˤ&quot;
   ,&quot;dˤ&quot;
   ,&quot;θˤ&quot;
   ,&quot;ðˤ&quot;
   ,&quot;ɮˤ&quot;
   ,&quot;lˤ&quot;
   ,&quot;kˤ&quot;
   ,&quot;ʔˤ&quot;
   ,&quot;◌ˤ&quot;
   ,&quot;ˤ&quot;
  }] = &quot;pharyngealization&quot;
 ,[{
    &quot;424&quot;
   ,&quot;æ̃&quot;
   ,&quot;ɒ̃&quot;
   ,&quot;ə̃&quot;
   ,&quot;ɨ̃&quot;
   ,&quot;ɪ̃&quot;
   ,&quot;ʊ̃&quot;
   ,&quot;ø̃&quot;
   ,&quot;ʏ̃&quot;
   ,&quot;ʉ̃&quot;
   ,&quot;ɤ̃&quot;
   ,&quot;ɯ̃&quot;
   ,&quot;ɑ̃&quot;
   ,&quot;ɛ̃&quot;
   ,&quot;œ̃&quot;
   ,&quot;ɔ̃&quot;
   ,&quot;ã&quot;
   ,&quot;ẽ&quot;
   ,&quot;ĩ&quot;
   ,&quot;õ&quot;
   ,&quot;ũ&quot;
   ,&quot;ɐ̃&quot;
   ,&quot;ỹ&quot;
  }] = &quot;nasal vowel&quot;
 ,[{
    &quot;◌̃&quot;
   ,&quot;̃&quot;
  }] = &quot;nasalization&quot;
 ,[{
    &quot;◌ⁿ&quot;
   ,&quot;ⁿ&quot;
   ,&quot;425&quot;
  }] = &quot;nasal release&quot;
 ,[{
    &quot;dˡ&quot;
   ,&quot;◌ˡ&quot;
   ,&quot;ˡ&quot;
   ,&quot;426&quot;
  }] = &quot;lateral release (phonetics)&quot;
 ,[{
    &quot;d̚&quot;
   ,&quot;◌̚&quot;
   ,&quot;̚&quot;
   ,&quot;427&quot;
  }] = &quot;no audible release&quot;
 ,[{
    &quot;◌ˀ&quot;
   ,&quot;ˀ&quot;
  }] = &quot;glottalization&quot;
 ,[{
    &quot;̝&quot;-- U+031D
   ,&quot;˔&quot;-- U+02D4
   ,&quot;̞&quot;-- U+031E
   ,&quot;˕&quot;-- U+02D5
   ,&quot;429&quot;
  }] = &quot;relative articulation#Raised and lowered&quot;
 ,[{
    &quot;430&quot;
   ,&quot;ŋ̍&quot;
   ,&quot;ŋ̩&quot;
   ,&quot;n̩&quot;
   ,&quot;m̩&quot;
   ,&quot;r̩&quot;
   ,&quot;ɹ̩&quot;
   ,&quot;l̩&quot;
   ,&quot;◌̩&quot;
   ,&quot;̩&quot;
   ,&quot;431&quot;
  }] = &quot;syllabic consonant&quot;
 ,[{
    &quot;.&quot;
  }] = &quot;syllabification&quot;
 ,[{
    &quot;u̯&quot;
   ,&quot;i̯&quot;
   ,&quot;y̯&quot;
   ,&quot;ʊ̯&quot;
   ,&quot;ɪ̯&quot;
   ,&quot;ʏ̯&quot;
   ,&quot;e̯&quot;
   ,&quot;o̯&quot;
   ,&quot;◌̯&quot;
   ,&quot;̯&quot;
   ,&quot;432&quot;
  }] = &quot;semivowel&quot;
 ,[{
    &quot;aʊ&quot;
   ,&quot;aɪ&quot;
   ,&quot;ɔɪ&quot;
   ,&quot;oʊ&quot;
   ,&quot;eɪ&quot;
  }] = &quot;diphthong&quot;
 ,[{
    &quot;ᶣ&quot;
  }] = &quot;labio-palatalization&quot;
  -- SUPRASEGMENTALS
 ,[{
    &quot;501&quot;
   ,&quot;ˈ&quot;
  }] = &quot;stress (linguistics)&quot;
 ,[{
    &quot;502&quot;
   ,&quot;ˌ&quot;
  }] = &quot;secondary stress&quot;
 ,[{
    &quot;503&quot;
   ,&quot;504&quot;
   ,&quot;ˑ&quot;
   ,&quot;ː&quot;
  }] = &quot;length (phonetics)&quot;
 ,[{
    &quot;505&quot;
   ,&quot;̆&quot;
   ,&quot;ə̆&quot;
  }] = &quot;extra-short&quot;
  -- TONE LETTERS
 ,[{
    &quot;519&quot;
   ,&quot;523&quot;
   ,&quot;˩&quot;
   ,&quot;˨&quot;
   ,&quot;˧&quot;
   ,&quot;˦&quot;
   ,&quot;˥&quot;
  }] = &quot;tone letter&quot;
 ,[{
    &quot;517&quot;
   ,&quot;ꜜ◌&quot;
   ,&quot;ꜜ&quot;
  }] = &quot;downstep&quot;
 ,[{
    &quot;518&quot;
   ,&quot;ꜛ◌&quot;
   ,&quot;ꜛ&quot;
  }] = &quot;upstep&quot;
 ,[{
    &quot;∅&quot;
  }] = &quot;zero (linguistics)&quot;
  -- EXTENDED IPA
 ,[{
    &quot;601&quot;
  }] = &quot;bidental percussive&quot;
 ,[{
    &quot;602&quot;
  }] = &quot;velopharyngael fricative&quot;
 ,[{
    &quot;603&quot;
  }] = &quot;lateralised [s]&quot;
 ,[{
    &quot;604&quot;
  }] = &quot;lateralised [z]&quot;
  -- INDETERMINACY symbols
 ,[{
    &quot;611&quot;--balloon
   ,&quot;612&quot;
   ,&quot;*&quot;
  }] = &quot;IPA&quot;
  -- TRANSCRIPTION
 ,[{
    &quot;901&quot;
   ,&quot;[&quot;
   ,&quot;902&quot;
   ,&quot;]&quot;
   ,&quot;903&quot;
   ,&quot;/&quot;
   ,&quot;906&quot;
   ,&quot;(&quot;
   ,&quot;907&quot;
   ,&quot;)&quot;
  }] = &quot;IPA&quot;
}


local correspondences = {
  -- STOPS
  [&quot;voiceless bilabial stop&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiceless bilabial stop&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiceless bilabial stop&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiceless bilabial stop.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiceless labiodental stop&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiceless labiodental stop&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiceless labiodental stop&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiceless labiodental stop.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiced bilabial stop&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiced bilabial stop&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiced bilabial stop&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiced bilabial stop.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiced labiodental stop&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiced labiodental stop&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiced labiodental stop&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiced labiodental stop.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiceless alveolar stop&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiceless alveolar stop&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiceless alveolar stop&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiceless alveolar stop.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiceless dental stop&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiceless dental stop&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiceless dental stop&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiceless dental stop.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiced alveolar stop&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiced alveolar stop&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiced alveolar stop&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiced alveolar stop.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiced dental stop&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiced dental stop&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiced dental stop&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiced dental stop.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiceless postalveolar stop&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiceless postalveolar stop&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiceless postalveolar stop&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiceless postalveolar stop.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiced postalveolar stop&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiced postalveolar stop&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiced postalveolar stop&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiced postalveolar stop.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiceless alveolo-palatal stop&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiceless alveolo-palatal stop&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiceless alveolo-palatal stop&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiceless alveolo-palatal stop.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiced alveolo-palatal stop&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiced alveolo-palatal stop&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiced alveolo-palatal stop&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiced alveolo-palatal stop.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiceless retroflex stop&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiceless retroflex stop&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiceless retroflex stop&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiceless retroflex stop.oga&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiced retroflex stop&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiced retroflex stop&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiced retroflex stop&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiced retroflex stop.oga&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiceless palatal stop&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiceless palatal stop&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiceless palatal stop&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiceless palatal plosive.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiced palatal stop&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiced palatal stop&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiced palatal stop&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiced palatal plosive.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiceless velar stop&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiceless velar stop&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiceless velar stop&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiceless velar plosive.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiced velar stop&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiced velar stop&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiced velar stop&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiced velar stop.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiceless uvular stop&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiceless uvular stop&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiceless uvular stop&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiceless uvular plosive.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiced uvular stop&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiced uvular stop&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiced uvular stop&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiced uvular stop.oga&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;epiglottal stop&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;epiglottal stop&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;epiglottal stop&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;epiglottal stop.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;glottal stop&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;glottal stop&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;glottal stop&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;glottal stop.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiceless linguolabial stop&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiceless linguolabial stop&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiceless linguolabial stop&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiceless linguolabial stop.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiced linguolabial stop&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiced linguolabial stop&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiced linguolabial stop&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiced linguolabial stop.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
  -- NASAL
 ,[&quot;bilabial nasal&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;bilabial nasal&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;bilabial nasal&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;bilabial nasal.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiceless bilabial nasal&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiceless bilabial nasal&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiceless bilabial nasal&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiceless bilabial nasal.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;labiodental nasal&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;labiodental nasal&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;labiodental nasal&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;labiodental nasal.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;dental nasal&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;dental nasal&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;dental nasal&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;dental nasal.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;alveolar nasal&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;alveolar nasal&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;alveolar nasal&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;alveolar nasal.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiceless alveolar nasal&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiceless alveolar nasal&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiceless alveolar nasal&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiceless alveolar nasal.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;postalveolar nasal&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;postalveolar nasal&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;postalveolar nasal&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;postalveolar nasal.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;alveolo-palatal nasal&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;alveolo-palatal nasal&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;alveolo-palatal nasal&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;alveolo-palatal nasal.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;retroflex nasal&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;retroflex nasal&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;retroflex nasal&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;retroflex nasal.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiceless retroflex nasal&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiceless retroflex nasal&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiceless retroflex nasal&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiceless retroflex nasal.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;palatal nasal&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;palatal nasal&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;palatal nasal&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;palatal nasal.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiceless palatal nasal&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiceless palatal nasal&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiceless palatal nasal&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiceless palatal nasal.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;velar nasal&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;velar nasal&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;velar nasal&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;velar nasal.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiceless velar nasal&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiceless velar nasal&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiceless velar nasal&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiceless velar nasal.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;uvular nasal&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;uvular nasal&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;uvular nasal&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;uvular nasal.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;linguolabial nasal&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;linguolabial nasal&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;linguolabial nasal&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;linguolabial nasal.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
  -- FRICATIVES
 ,[&quot;voiceless bilabial fricative&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiceless bilabial fricative&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiceless bilabial fricative&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiceless bilabial fricative.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiced bilabial fricative&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiced bilabial fricative&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiced bilabial fricative&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiced bilabial fricative.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiceless labiodental fricative&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiceless labiodental fricative&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiceless labiodental fricative&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiceless labiodental fricative.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiced labiodental fricative&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiced labiodental fricative&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiced labiodental fricative&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiced labiodental fricative.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiceless dental non-sibilant fricative&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiceless dental non-sibilant fricative&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiceless dental non-sibilant fricative&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiceless dental non-sibilant fricative.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiceless alveolar non-sibilant fricative&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiceless alveolar non-sibilant fricative&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiceless alveolar non-sibilant fricative&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiceless alveolar non-sibilant fricative.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiced dental fricative&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiced dental fricative&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiced dental fricative&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiced dental fricative.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiced alveolar non-sibilant fricative&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiced alveolar non-sibilant fricative&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiced alveolar non-sibilant fricative&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiced alveolar non-sibilant fricative.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiceless palatal fricative&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiceless palatal fricative&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiceless palatal fricative&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiceless palatal fricative.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiced palatal fricative&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiced palatal fricative&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiced palatal fricative&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiced palatal fricative.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiceless velar fricative&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiceless velar fricative&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiceless velar fricative&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiceless velar fricative.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiced velar fricative&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiced velar fricative&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiced velar fricative&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiced velar fricative.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiceless uvular fricative&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiceless uvular fricative&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiceless uvular fricative&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiceless uvular fricative.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiced uvular fricative&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiced uvular fricative&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiced uvular fricative&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiced uvular fricative.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiceless pharyngeal fricative&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiceless pharyngeal fricative&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiceless pharyngeal fricative&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiceless pharyngeal fricative.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiced pharyngeal fricative&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiced pharyngeal fricative&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiced pharyngeal fricative&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiced pharyngeal fricative.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiceless epiglottal fricative&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiceless epiglottal fricative&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiceless epiglottal fricative&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiceless epiglottal fricative.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiced epiglottal fricative&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiced epiglottal fricative&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiced epiglottal fricative&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiced epiglottal fricative.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiceless glottal fricative&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiceless glottal fricative&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiceless glottal fricative&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiceless glottal fricative.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiced glottal fricative&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiced glottal fricative&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiced glottal fricative&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiced glottal fricative.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiceless nasal glottal approximant&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiceless nasal glottal approximant&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiceless nasal glottal approximant&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiceless nasal glottal approximant.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiceless linguolabial fricative&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiceless linguolabial fricative&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiceless linguolabial fricative&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiceless linguolabial fricative.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiced linguolabial fricative&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiced linguolabial fricative&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiced linguolabial fricative&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiced linguolabial fricative.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
  -- APPROXIMANTS
 ,[&quot;bilabial approximant&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;bilabial approximant&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;bilabial approximant&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;bilabial approximant.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;labiodental approximant&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;labiodental approximant&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;labiodental approximant&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;labiodental approximant.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;dental approximant&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;dental approximant&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;dental approximant&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;dental approximant.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;alveolar approximant&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;alveolar approximant&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;alveolar approximant&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;alveolar approximant.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;postalveolar approximant&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;postalveolar approximant&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;postalveolar approximant&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;postalveolar approximant.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;retroflex approximant&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;retroflex approximant&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;retroflex approximant&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;retroflex approximant.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;palatal approximant&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;palatal approximant&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;palatal approximant&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;palatal approximant.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;nasal palatal approximant&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;nasal palatal approximant&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;nasal palatal approximant&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;nasal palatal approximant.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;velar approximant&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;velar approximant&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;velar approximant&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiced velar approximant.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;alveolar lateral approximant&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;alveolar lateral approximant&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;alveolar lateral approximant&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;alveolar lateral approximant.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;dental lateral approximant&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;dental lateral approximant&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;dental lateral approximant&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;dental lateral approximant.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiceless alveolar lateral approximant&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiceless alveolar lateral approximant&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiceless alveolar lateral approximant&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiceless alveolar lateral approximant.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;postalveolar lateral approximant&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;postalveolar lateral approximant&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;postalveolar lateral approximant&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;postalveolar lateral approximant.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;alveolo-palatal lateral approximant&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;alveolo-palatal lateral approximant&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;alveolo-palatal lateral approximant&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;alveolo-palatal lateral approximant.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;retroflex lateral approximant&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;retroflex lateral approximant&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;retroflex lateral approximant&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;retroflex lateral approximant.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;palatal lateral approximant&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;palatal lateral approximant&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;palatal lateral approximant&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;palatal lateral approximant.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;velar lateral approximant&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;velar lateral approximant&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;velar lateral approximant&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;velar lateral approximant.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;velarized alveolar lateral approximant&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;velarized alveolar lateral approximant&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;velarized alveolar lateral approximant&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;velarized alveolar lateral approximant.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;velarized dental lateral approximant&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;velarized dental lateral approximant&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;velarized dental lateral approximant&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;velarized dental lateral approximant.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiceless labio-velar approximant&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiceless labio-velar approximant&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiceless labio-velar approximant&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiceless labio-velar fricative.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;labio-velar approximant&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;labio-velar approximant&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;labio-velar approximant&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiced labio-velar approximant.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;nasal labio-velar approximant&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;nasal labio-velar approximant&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;nasal labio-velar approximant&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;nasal labio-velar approximant.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;labial-palatal approximant&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;labial-palatal approximant&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;labial-palatal approximant&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;labial-palatal approximant.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiceless palatal approximant&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiceless palatal approximant&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiceless palatal approximant&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiceless palatal approximant.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
  -- TRILLS
 ,[&quot;bilabial trill&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;bilabial trill&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;bilabial trill&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;bilabial trill.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;labiodental trill&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;labiodental trill&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;labiodental trill&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;labiodental trill.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;dental trill&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;dental trill&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;dental trill&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;dental trill.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;alveolar trill&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;alveolar trill&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;alveolar trill&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;alveolar trill.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiceless alveolar trill&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiceless alveolar trill&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiceless alveolar trill&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiceless alveolar trill.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;raised alveolar trill&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;raised alveolar trill&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;raised alveolar trill&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;raised alveolar trill.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;postalveolar trill&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;postalveolar trill&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;postalveolar trill&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;postalveolar trill.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;retroflex trill&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;retroflex trill&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;retroflex trill&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;retroflex trill.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;uvular trill&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;uvular trill&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;uvular trill&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;uvular trill.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;epiglottal trill&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;epiglottal trill&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;epiglottal trill&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;epiglottal trill.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;linguolabial trill&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;linguolabial trill&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;linguolabial trill&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;linguolabial trill.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
  -- FLAPS
 ,[&quot;bilabial flap&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;bilabial flap&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;bilabial flap&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;bilabial flap.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;labiodental flap&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;labiodental flap&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;labiodental flap&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;labiodental flap.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;dental tap&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;dental tap&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;dental tap&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;dental tap.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;alveolar flap&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;alveolar flap&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;alveolar flap&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;alveolar tap.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;postalveolar tap&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;postalveolar tap&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;postalveolar tap&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;postalveolar tap.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;retroflex flap&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;retroflex flap&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;retroflex flap&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;retroflex flap.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;uvular flap&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;uvular flap&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;uvular flap&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;uvular flap.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;epiglottal flap&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;epiglottal flap&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;epiglottal flap&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;epiglottal flap.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;alveolar lateral flap&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;alveolar lateral flap&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;alveolar lateral flap&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;alveolar lateral flap.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;retroflex lateral flap&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;retroflex lateral flap&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;retroflex lateral flap&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;retroflex lateral flap.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;palatal lateral flap&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;palatal lateral flap&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;palatal lateral flap&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;palatal lateral flap.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;velar lateral tap&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;velar lateral tap&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;velar lateral tap&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;velar lateral flap.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
  -- LATERAL FRICATIVES
 ,[&quot;voiceless dental lateral fricative&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiceless dental lateral fricative&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiceless dental lateral fricative&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiceless dental lateral fricative.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiced dental lateral fricative&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiced dental lateral fricative&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiced dental lateral fricative&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiced dental lateral fricative.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiceless alveolar lateral fricative&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiceless alveolar lateral fricative&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiceless alveolar lateral fricative&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiceless alveolar lateral fricative.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiced alveolar lateral fricative&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiced alveolar lateral fricative&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiced alveolar lateral fricative&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiced alveolar lateral fricative.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiceless retroflex lateral fricative&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiceless retroflex lateral fricative&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiceless retroflex lateral fricative&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiceless retroflex lateral fricative.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiced retroflex lateral fricative&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiced retroflex lateral fricative&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiced retroflex lateral fricative&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiced retroflex lateral fricative.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiceless palatal lateral fricative&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiceless palatal lateral fricative&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiceless palatal lateral fricative&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiceless palatal lateral fricative.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiced palatal lateral fricative&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiced palatal lateral fricative&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiced palatal lateral fricative&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiced palatal lateral fricative.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiceless velar lateral fricative&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiceless velar lateral fricative&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiceless velar lateral fricative&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiceless velar lateral fricative.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiced velar lateral fricative&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiced velar lateral fricative&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiced velar lateral fricative&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiced velar lateral fricative.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
  -- SIBILANTS
 ,[&quot;voiceless alveolar sibilant&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiceless alveolar sibilant&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiceless alveolar sibilant&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiceless alveolar sibilant.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiceless apico-alveolar sibilant&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiceless apico-alveolar sibilant&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiceless apico-alveolar sibilant&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiceless apico-alveolar sibilant.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiced alveolar sibilant&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiced alveolar sibilant&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiced alveolar sibilant&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiced alveolar sibilant.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiceless palato-alveolar sibilant&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiceless palato-alveolar sibilant&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiceless palato-alveolar sibilant&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiceless palato-alveolar sibilant.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiced palato-alveolar sibilant&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiced palato-alveolar sibilant&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiced palato-alveolar sibilant&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiced palato-alveolar sibilant.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiceless retroflex sibilant&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiceless retroflex sibilant&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiceless retroflex sibilant&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiceless retroflex sibilant.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiced retroflex sibilant&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiced retroflex sibilant&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiced retroflex sibilant&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiced retroflex sibilant.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiceless dental sibilant&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiceless dental sibilant&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiceless dental sibilant&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiceless dental sibilant.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiced dental sibilant&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiced dental sibilant&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiced dental sibilant&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiced dental sibilant.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiceless corono-dentoalveolar sibilant&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiceless corono-dentoalveolar sibilant&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiceless corono-dentoalveolar sibilant&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiceless corono-dentoalveolar sibilant.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
  -- IMPLOSIVES
 ,[&quot;voiceless bilabial implosive&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiceless bilabial implosive&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiceless bilabial implosive&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiceless bilabial implosive.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiced bilabial implosive&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiced bilabial implosive&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiced bilabial implosive&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiced bilabial implosive.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiceless alveolar implosive&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiceless alveolar implosive&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiceless alveolar implosive&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiceless alveolar implosive.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiced alveolar implosive&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiced alveolar implosive&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiced alveolar implosive&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiced alveolar implosive.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiced retroflex implosive&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiced retroflex implosive&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiced retroflex implosive&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiced retroflex implosive.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiceless palatal implosive&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiceless palatal implosive&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiceless palatal implosive&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiceless palatal implosive.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiced palatal implosive&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiced palatal implosive&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiced palatal implosive&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiced palatal implosive.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiceless velar implosive&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiceless velar implosive&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiceless velar implosive&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiceless velar implosive.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiced velar implosive&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiced velar implosive&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiced velar implosive&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiced velar implosive.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiceless uvular implosive&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiceless uvular implosive&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiceless uvular implosive&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiceless uvular implosive.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiced uvular implosive&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiced uvular implosive&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiced uvular implosive&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiced uvular implosive.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiceless bilabial implosive&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiceless bilabial implosive&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiceless bilabial implosive&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiceless bilabial implosive.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiceless alveolar implosive&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiceless alveolar implosive&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiceless alveolar implosive&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiceless alveolar implosive.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiceless palatal implosive&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiceless palatal implosive&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiceless palatal implosive&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiceless palatal implosive.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiceless velar implosive&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiceless velar implosive&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiceless velar implosive&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiceless velar implosive.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiceless uvular implosive&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiceless uvular implosive&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiceless uvular implosive&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiceless uvular implosive.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
  -- EJECTIVES
 ,[&quot;bilabial ejective&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;bilabial ejective&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;bilabial ejective&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;bilabial ejective plosive.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;dental ejective&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;dental ejective&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;dental ejective&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;dental ejective.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;alveolar ejective&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;alveolar ejective&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;alveolar ejective&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;alveolar ejective plosive.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;palatal ejective&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;palatal ejective&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;palatal ejective&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;palatal ejective.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;velar ejective&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;velar ejective&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;velar ejective&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;velar ejective plosive.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;uvular ejective&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;uvular ejective&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;uvular ejective&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;uvular ejective plosive.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;alveolar ejective fricative&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;alveolar ejective fricative&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;alveolar ejective fricative&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;alveolar ejective fricative.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;retroflex ejective&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;retroflex ejective&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;retroflex ejective&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;retroflex ejective.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;bilabial ejective fricative&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;bilabial ejective fricative&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;bilabial ejective fricative&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;bilabial ejective fricative.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;labiodental ejective fricative&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;labiodental ejective fricative&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;labiodental ejective fricative&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;labiodental ejective fricative.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;dental ejective fricative&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;dental ejective fricative&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;dental ejective fricative&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;dental ejective fricative.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;alveolar lateral ejective fricative&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;alveolar lateral ejective fricative&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;alveolar lateral ejective fricative&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;alveolar lateral ejective fricative.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;palato-alveolar ejective fricative&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;palato-alveolar ejective fricative&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;palato-alveolar ejective fricative&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;palato-alveolar ejective fricative.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;alveolo-palatal ejective fricative&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;alveolo-palatal ejective fricative&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;alveolo-palatal ejective fricative&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;alveolo-palatal ejective fricative.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;retroflex ejective fricative&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;retroflex ejective fricative&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;retroflex ejective fricative&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;retroflex ejective fricative.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;palatal ejective fricative&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;palatal ejective fricative&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;palatal ejective fricative&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;palatal ejective fricative.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;velar ejective fricative&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;velar ejective fricative&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;velar ejective fricative&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;velar ejective fricative.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;uvular ejective fricative&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;uvular ejective fricative&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;uvular ejective fricative&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;uvular ejective fricative.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
  -- AFFRICATES
 ,[&quot;alveolar lateral ejective affricate&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;alveolar lateral ejective affricate&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;alveolar lateral ejective affricate&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;alveolar lateral ejective affricate.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;palato-alveolar ejective affricate&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;palato-alveolar ejective affricate&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;palato-alveolar ejective affricate&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;palato-alveolar ejective affricate.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiceless labiodental affricate&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiceless labiodental affricate&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiceless labiodental affricate&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiceless labiodental affricate.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiced labiodental affricate&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiced labiodental affricate&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiced labiodental affricate&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiced labiodental affricate.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;dental ejective affricate&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;dental ejective affricate&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;dental ejective affricate&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;dental ejective affricate.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiceless alveolar sibilant affricate&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiceless alveolar sibilant affricate&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiceless alveolar sibilant affricate&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiceless alveolar sibilant affricate.oga&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;alveolar ejective affricate&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;alveolar ejective affricate&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;alveolar ejective affricate&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;alveolar ejective affricate.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiced alveolar sibilant affricate&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiced alveolar sibilant affricate&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiced alveolar sibilant affricate&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiced alveolar sibilant affricate.oga&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiceless dental sibilant affricate&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiceless dental sibilant affricate&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiceless dental sibilant affricate&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiceless dental sibilant affricate.oga&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiceless dental non-sibilant affricate&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiceless dental non-sibilant affricate&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiceless dental non-sibilant affricate&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiceless dental non-sibilant affricate.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiced dental sibilant affricate&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiced dental sibilant affricate&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiced dental sibilant affricate&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiced dental sibilant affricate.oga&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiced dental non-sibilant affricate&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiced dental non-sibilant affricate&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiced dental non-sibilant affricate&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiced dental non-sibilant affricate.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiceless palato-alveolar affricate&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiceless palato-alveolar affricate&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiceless palato-alveolar affricate&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiceless palato-alveolar affricate.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiced palato-alveolar affricate&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiced palato-alveolar affricate&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiced palato-alveolar affricate&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiced palato-alveolar affricate.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiceless alveolo-palatal affricate&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiceless alveolo-palatal affricate&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiceless alveolo-palatal affricate&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiceless alveolo-palatal affricate.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiced alveolo-palatal affricate&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiced alveolo-palatal affricate&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiced alveolo-palatal affricate&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiced alveolo-palatal affricate.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiceless retroflex affricate&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiceless retroflex affricate&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiceless retroflex affricate&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiceless retroflex affricate.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;retroflex ejective affricate&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;retroflex ejective affricate&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;retroflex ejective affricate&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;retroflex ejective affricate.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiced retroflex affricate&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiced retroflex affricate&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiced retroflex affricate&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiced retroflex affricate.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiced palatal affricate&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiced palatal affricate&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiced palatal affricate&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiced palatal affricate.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiceless palatal affricate&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiceless palatal affricate&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiceless palatal affricate&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiceless palatal affricate.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;palatal ejective affricate&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;palatal ejective affricate&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;palatal ejective affricate&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;palatal ejective affricate.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiceless velar affricate&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiceless velar affricate&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiceless velar affricate&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiceless velar affricate.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiceless uvular affricate&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiceless uvular affricate&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiceless uvular affricate&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiceless uvular affricate.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;velar ejective affricate&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;velar ejective affricate&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;velar ejective affricate&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;velar ejective affricate.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;uvular ejective affricate&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;uvular ejective affricate&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;uvular ejective affricate&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;uvular ejective affricate.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiced velar affricate&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiced velar affricate&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiced velar affricate&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiced velar affricate.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiced uvular affricate&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiced uvular affricate&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiced uvular affricate&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiced uvular affricate.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiceless alveolar lateral affricate&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiceless alveolar lateral affricate&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiceless alveolar lateral affricate&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiceless alveolar lateral affricate.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiced alveolar lateral affricate&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiced alveolar lateral affricate&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiced alveolar lateral affricate&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiced alveolar lateral affricate.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiceless palatal lateral affricate&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiceless palatal lateral affricate&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiceless palatal lateral affricate&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiceless palatal lateral affricate.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;palatal lateral ejective affricate&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;palatal lateral ejective affricate&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;palatal lateral ejective affricate&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;palatal lateral ejective affricate.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiceless velar lateral affricate&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiceless velar lateral affricate&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiceless velar lateral affricate&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiceless velar lateral affricate.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;velar lateral ejective affricate&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;velar lateral ejective affricate&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;velar lateral ejective affricate&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;velar lateral ejective affricate.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiced velar lateral affricate&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiced velar lateral affricate&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiced velar lateral affricate&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiced velar lateral affricate.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiceless alveolo-palatal sibilant&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiceless alveolo-palatal sibilant&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiceless alveolo-palatal sibilant&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiceless alveolo-palatal sibilant.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiced alveolo-palatal sibilant&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiced alveolo-palatal sibilant&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiced alveolo-palatal sibilant&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiced alveolo-palatal sibilant.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;sj-sound&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;sj-sound&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;sj-sound&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiceless dorso-palatal velar fricative.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiceless labial-velar stop&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiceless labial-velar stop&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiceless labial-velar stop&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiceless labial-velar stop.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiced labial-velar stop&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiced labial-velar stop&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiced labial-velar stop&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiced labial-velar stop.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;labial-velar nasal&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;labial-velar nasal&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;labial-velar nasal&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;labial-velar nasal stop.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;alveolo-palatal ejective affricate&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;alveolo-palatal ejective affricate&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;alveolo-palatal ejective affricate&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;alveolo-palatal ejective affricate.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
  -- CLICKS
 ,[&quot;tenuis bilabial click&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;tenuis bilabial click&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;tenuis bilabial click&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;clic bilabial sourd.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;tenuis dental click&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;tenuis dental click&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;tenuis dental click&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;dental click.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;tenuis alveolar click&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;tenuis alveolar click&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;tenuis alveolar click&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;postalveolar click.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;tenuis palatal click&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;tenuis palatal click&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;tenuis palatal click&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;palatoalveolar click.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;tenuis alveolar lateral click&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;tenuis alveolar lateral click&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;tenuis alveolar lateral click&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;alveolar lateral click.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiced dental click&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiced dental click&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiced dental click&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiced dental click.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;dental nasal click&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;dental nasal click&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;dental nasal click&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;dental nasal click.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;glottalized dental nasal click&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;glottalized dental nasal click&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;glottalized dental nasal click&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;glottalized dental nasal click.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiced alveolar click&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiced alveolar click&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiced alveolar click&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiced alveolar click.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;alveolar nasal click&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;alveolar nasal click&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;alveolar nasal click&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;alveolar nasal click.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;glottalized alveolar nasal click&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;glottalized alveolar nasal click&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;glottalized alveolar nasal click&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;glottalized alveolar nasal click.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiced alveolar lateral click&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiced alveolar lateral click&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiced alveolar lateral click&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiced alveolar lateral click.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;alveolar lateral nasal click&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;alveolar lateral nasal click&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;alveolar lateral nasal click&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;alveolar lateral nasal click.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;glottalized alveolar lateral nasal click&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;glottalized alveolar lateral nasal click&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;glottalized alveolar lateral nasal click&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;glottalized alveolar lateral nasal click.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiced palatal click&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiced palatal click&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiced palatal click&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiced palatal click.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;palatal nasal click&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;palatal nasal click&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;palatal nasal click&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;palatal nasal click.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;glottalized palatal nasal click&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;glottalized palatal nasal click&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;glottalized palatal nasal click&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;glottalized palatal nasal click.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiced bilabial click&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiced bilabial click&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiced bilabial click&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiced bilabial click.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;bilabial nasal click&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;bilabial nasal click&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;bilabial nasal click&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;bilabial nasal click.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;glottalized bilabial nasal click&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;glottalized bilabial nasal click&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;glottalized bilabial nasal click&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;glottalized bilabial nasal click.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiceless retroflex click&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiceless retroflex click&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiceless retroflex click&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiceless retroflex click.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;voiced retroflex click&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiced retroflex click&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiced retroflex click&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;voiced retroflex click.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;retroflex nasal click&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;retroflex nasal click&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;retroflex nasal click&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;retroflex nasal click.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;glottalized retroflex nasal click&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;glottalized retroflex nasal click&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;glottalized retroflex nasal click&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;glottalized retroflex nasal click.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
  -- VOWELS
 ,[&quot;close front unrounded vowel&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;close front unrounded vowel&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;close front unrounded vowel&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;close front unrounded vowel.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;vowel&quot;
       }
 ,[&quot;close front rounded vowel&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;close front rounded vowel&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;close front rounded vowel&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;close front rounded vowel.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;vowel&quot;
       }
 ,[&quot;close central unrounded vowel&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;close central unrounded vowel&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;close central unrounded vowel&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;close central unrounded vowel.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;vowel&quot;
       }
 ,[&quot;close central rounded vowel&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;close central rounded vowel&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;close central rounded vowel&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;close central rounded vowel.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;vowel&quot;
       }
 ,[&quot;close back unrounded vowel&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;close back unrounded vowel&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;close back unrounded vowel&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;close back unrounded vowel.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;vowel&quot;
       }
 ,[&quot;close back rounded vowel&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;close back rounded vowel&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;close back rounded vowel&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;close back rounded vowel.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;vowel&quot;
       }
 ,[&quot;near-close front unrounded vowel&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;near-close front unrounded vowel&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;near-close front unrounded vowel&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;near-close front unrounded vowel.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;vowel&quot;
       }
 ,[&quot;near-close near-front unrounded vowel&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;near-close near-front unrounded vowel&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;near-close near-front unrounded vowel&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;near-close near-front unrounded vowel.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;vowel&quot;
       }
 ,[&quot;near-close near-front rounded vowel&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;near-close near-front rounded vowel&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;near-close near-front rounded vowel&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;near-close near-front rounded vowel.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;vowel&quot;
       }
 ,[&quot;near-close central unrounded vowel&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;near-close central unrounded vowel&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;near-close central unrounded vowel&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;near-close central unrounded vowel.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;vowel&quot;
       }
 ,[&quot;near-close central rounded vowel&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;near-close central rounded vowel&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;near-close central rounded vowel&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;near-close central rounded vowel.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;vowel&quot;
       }
 ,[&quot;near-close near-back rounded vowel&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;near-close near-back rounded vowel&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;near-close near-back rounded vowel&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;near-close near-back rounded vowel.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;vowel&quot;
       }
 ,[&quot;near-close near-back unrounded vowel&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;near-close near-back unrounded vowel&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;near-close near-back unrounded vowel&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;near-close near-back unrounded vowel.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;vowel&quot;
       }
 ,[&quot;near-close back rounded vowel&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;near-close back rounded vowel&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;near-close back rounded vowel&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;near-close back rounded vowel.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;vowel&quot;
       }
 ,[&quot;close-mid front unrounded vowel&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;close-mid front unrounded vowel&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;close-mid front unrounded vowel&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;close-mid front unrounded vowel.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;vowel&quot;
       }
 ,[&quot;mid front unrounded vowel&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;mid front unrounded vowel&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;mid front unrounded vowel&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;mid front unrounded vowel.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;vowel&quot;
       }
 ,[&quot;close-mid front rounded vowel&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;close-mid front rounded vowel&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;close-mid front rounded vowel&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;close-mid front rounded vowel.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;vowel&quot;
       }
 ,[&quot;close-mid central unrounded vowel&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;close-mid central unrounded vowel&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;close-mid central unrounded vowel&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;close-mid central unrounded vowel.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;vowel&quot;
       }
 ,[&quot;close-mid central rounded vowel&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;close-mid central rounded vowel&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;close-mid central rounded vowel&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;close-mid central rounded vowel.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;vowel&quot;
       }
 ,[&quot;close-mid back unrounded vowel&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;close-mid back unrounded vowel&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;close-mid back unrounded vowel&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;close-mid back unrounded vowel.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;vowel&quot;
       }
 ,[&quot;close-mid back rounded vowel&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;close-mid back rounded vowel&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;close-mid back rounded vowel&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;close-mid back rounded vowel.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;vowel&quot;
       }
 ,[&quot;mid back rounded vowel&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;mid back rounded vowel&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;mid back rounded vowel&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;mid back rounded vowel.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;vowel&quot;
       }
 ,[&quot;mid-central vowel&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;mid-central vowel&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;mid-central vowel&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;mid-central vowel.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;vowel&quot;
       }
 ,[&quot;mid-central rounded vowel&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;mid-central rounded vowel&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;mid-central rounded vowel&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;mid-central rounded vowel.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;vowel&quot;
       }
 ,[&quot;open-mid front unrounded vowel&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;open-mid front unrounded vowel&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;open-mid front unrounded vowel&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;open-mid front unrounded vowel.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;vowel&quot;
       }
 ,[&quot;open-mid front rounded vowel&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;open-mid front rounded vowel&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;open-mid front rounded vowel&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;open-mid front rounded vowel.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;vowel&quot;
       }
 ,[&quot;open-mid central unrounded vowel&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;open-mid central unrounded vowel&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;open-mid central unrounded vowel&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;open-mid central unrounded vowel.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;vowel&quot;
       }
 ,[&quot;open-mid central rounded vowel&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;open-mid central rounded vowel&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;open-mid central rounded vowel&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;open-mid central rounded vowel.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;vowel&quot;
       }
 ,[&quot;open-mid back unrounded vowel&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;open-mid back unrounded vowel&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;open-mid back unrounded vowel&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;open-mid back unrounded vowel.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;vowel&quot;
       }
 ,[&quot;open-mid back rounded vowel&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;open-mid back rounded vowel&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;open-mid back rounded vowel&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;open-mid back rounded vowel.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;vowel&quot;
       }
 ,[&quot;near-open front unrounded vowel&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;near-open front unrounded vowel&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;near-open front unrounded vowel&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;near-open front unrounded vowel.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;vowel&quot;
       }
 ,[&quot;near-open central vowel&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;near-open central vowel&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;near-open central vowel&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;near-open central unrounded vowel.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;vowel&quot;
       }
 ,[&quot;open front unrounded vowel&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;open front unrounded vowel&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;open front unrounded vowel&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;open front unrounded vowel.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;vowel&quot;
       }
 ,[&quot;open central unrounded vowel&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;open central unrounded vowel&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;open central unrounded vowel&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;open central unrounded vowel.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;vowel&quot;
       }
 ,[&quot;open front rounded vowel&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;open front rounded vowel&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;open front rounded vowel&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;open front rounded vowel.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;vowel&quot;
       }
 ,[&quot;open back unrounded vowel&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;open back unrounded vowel&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;open back unrounded vowel&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;open back unrounded vowel.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;vowel&quot;
       }
 ,[&quot;open back rounded vowel&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;open back rounded vowel&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;open back rounded vowel&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;open back rounded vowel.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;vowel&quot;
       }
 ,[&quot;mid front rounded vowel&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;mid front rounded vowel&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;mid front rounded vowel&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;mid front rounded vowel.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;vowel&quot;
       }
 ,[&quot;mid back unrounded vowel&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;mid back unrounded vowel&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;mid back unrounded vowel&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;mid back unrounded vowel.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;vowel&quot;
       }
  -- DIACRITICS (uncombined meaning and link)
  -- used &amp;#x25CC; (dotted circle, decimal &amp;#9676;) as general placemarker: e.g. ◌ʼ
 ,[&quot;ejective consonant&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;ejective consonant&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;ejective consonant&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;diacritic&quot;
       }
 ,[&quot;voiceless&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voiceless&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voiceless&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;diacritic&quot;
       }
 ,[&quot;voice (phonetics)&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;voice (phonetics)&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;voice (phonetics)&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;diacritic&quot;
       }
 ,[&quot;aspirated consonant&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;aspirated consonant&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;aspirated consonant&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;diacritic&quot;
       }
 ,[&quot;breathy voice&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;breathy voice&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;breathy voice&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;diacritic&quot;
       }
 ,[&quot;creaky voice&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;creaky voice&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;creaky voice&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;diacritic&quot;
       }
  -- ARTICULATION DIACRITICS
 ,[&quot;linguolabial consonant&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;linguolabial consonant&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;linguolabial consonant&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;diacritic&quot;
       }
 ,[&quot;dental consonant&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;dental consonant&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;dental consonant&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;diacritic&quot;
       }
 ,[&quot;apical consonant&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;apical consonant&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;apical consonant&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;diacritic&quot;
       }
 ,[&quot;laminal consonant&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;laminal consonant&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;laminal consonant&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;diacritic&quot;
       }
 ,[&quot;roundedness&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;roundedness&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;roundedness&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;diacritic&quot;
       }
 ,[&quot;relative articulation#Advanced and retracted&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;relative articulation#Advanced and retracted&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;relative articulation#Advanced and retracted&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;diacritic&quot;
       }
 ,[&quot;relative articulation#Centralized vowels&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;relative articulation#Centralized vowels&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;relative articulation#Centralized vowels&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;diacritic&quot;
       }
 ,[&quot;relative articulation#Mid-centralized vowel&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;relative articulation#Mid-centralized vowel&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;relative articulation#Mid-centralized vowel&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;diacritic&quot;
       }
 ,[&quot;advanced and retracted tongue root&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;advanced and retracted tongue root&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;advanced and retracted tongue root&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;diacritic&quot;
       }
 ,[&quot;r-colored vowel&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;r-colored vowel&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;r-colored vowel&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;regular and r-colored vowels.ogg&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;diacritic&quot;
       }
 ,[&quot;labialization&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;labialization&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;labialization&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;diacritic&quot;
       }
 ,[&quot;palatalization&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;palatalization&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;palatalization&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;diacritic&quot;
       }
 ,[&quot;velarization&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;velarization&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;velarization&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;diacritic&quot;
       }
 ,[&quot;pharyngealization&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;pharyngealization&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;pharyngealization&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;diacritic&quot;
       }
 ,[&quot;nasal vowel&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;nasal vowel&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;nasal vowel&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;diacritic&quot;
       }
 ,[&quot;nasalization&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;nasalization&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;nasalization&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;diacritic&quot;
       }
 ,[&quot;nasal release&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;nasal release&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;nasal release&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;diacritic&quot;
       }
 ,[&quot;lateral release (phonetics)&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;lateral release (phonetics)&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;lateral release (phonetics)&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;diacritic&quot;
       }
 ,[&quot;no audible release&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;no audible release&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;no audible release&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;diacritic&quot;
       }
 ,[&quot;glottalization&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;glottalization&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;glottalization&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;diacritic&quot;
       }
 ,[&quot;relative articulation#Raised and lowered&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;relative articulation#Raised and lowered&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;relative articulation#Raised and lowered&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;diacritic&quot;
       }
 ,[&quot;syllabic consonant&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;syllabic consonant&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;syllabic consonant&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;diacritic&quot;
       }
 ,[&quot;syllabification&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;syllabification&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;syllabification&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;diacritic&quot;
       }
 ,[&quot;semivowel&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;semivowel&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;semivowel&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;diacritic&quot;
       }
 ,[&quot;diphthong&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;diphthong&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;diphthong&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;diacritic&quot;
       }
 ,[&quot;labio-palatalization&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;labio-palatalization&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;labio-palatalization&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;diacritic&quot;
       }
  -- SUPRASEGMENTALS
 ,[&quot;stress (linguistics)&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;stress (linguistics)&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;stress (linguistics)&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;suprasegmental&quot;
       }
 ,[&quot;secondary stress&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;secondary stress&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;secondary stress&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;suprasegmental&quot;
       }
 ,[&quot;length (phonetics)&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;length (phonetics)&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;length (phonetics)&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;suprasegmental&quot;
       }
 ,[&quot;extra-short&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;extra-short&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;extra-short&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;suprasegmental&quot;
       }
  -- TONE LETTERS
 ,[&quot;tone letter&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;tone letter&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;tone letter&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;tone letter&quot;
       }
 ,[&quot;downstep&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;downstep&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;downstep&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;tone letter&quot;
       }
 ,[&quot;upstep&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;upstep&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;upstep&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;tone letter&quot;
       }
 ,[&quot;zero (linguistics)&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;zero (linguistics)&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;zero (linguistics)&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;&quot;
       }
  -- EXTENDED IPA
 ,[&quot;bidental percussive&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;bidental percussive&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;bidental percussive&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;velopharyngael fricative&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;velopharyngeal fricative&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;velopharyngeal fricative&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;lateralised [s]&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;lateralised [s]&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;lateralised [s]&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
 ,[&quot;lateralised [z]&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;lateralised [z]&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;lateralised [z]&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;consonant&quot;
       }
  -- INDETERMINACY symbols
  -- TRANSCRIPTION
 ,[&quot;IPA&quot;] = {
         [&quot;name&quot;] = &quot;IPA&quot;
        ,[&quot;wikipage&quot;] = &quot;IPA&quot;
        ,[&quot;soundfile&quot;] = &quot;&quot;
        ,[&quot;type&quot;] = &quot;&quot;
       }
}

local symbols_to_return = {}; for k, v in pairs(symbols) do
  for x, y in pairs(k) do
    symbols_to_return[y] = v
  end
end

return {
  symbols = symbols_to_return
 ,correspondences = correspondences
}</text>
      <sha1>cme9qv4cv84q11ryym99p153ycnyt7y</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Ref</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3794</id>
    <revision>
      <id>9198</id>
      <timestamp>2014-05-15T05:04:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>salin en:w:t:Ref</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="321" xml:space="preserve">&lt;sup class=&quot;reference plainlinks nourlexpansion&quot; {{#ifeq:{{{noid}}}|noid||id=&quot;ref_{{{1}}}&quot;}}&gt;{{#if:{{{2|}}}|[[#endnote_{{{1}}}|{{{2}}}]]|[{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}}}#endnote_{{anchorencode:{{{1|}}}}}]}}&lt;/sup&gt;&lt;noinclude&gt;
{{documentation}}
&lt;!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --&gt;
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>tn1zgybpupupkcqqdeql24c2ehk83xj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Modul:Pensel/doc</title>
    <ns>828</ns>
    <id>3795</id>
    <revision>
      <id>9246</id>
      <parentid>9233</parentid>
      <timestamp>2014-05-16T03:58:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>templat OK</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="463" xml:space="preserve">{{ml|Pensel|sandbox=Pensel/sandbox}} 

Contoh modul [[w:Lua|Lua]] yang mengandungi fungsi tunggal

== helo ==
* {{kod|1=&lt;nowiki&gt;{{#invoke:Pensel|hello}}&lt;/nowiki&gt;}} &amp;rarr; {{#invoke:Pensel|hello}}

== See also ==
* [[Wikipedia:Lua]]
* [[Modul:PenselArgs]]: Menunjukkan penggunaan dan pencapaian parameter.
* [[Modul:Sandbox]]: Untuk latihan/ujikaji/ujian modul
&lt;!--* [[Module:HelloWorld]] same type of program, with more explanation.--&gt;


[[Kategori:Contoh modul]]</text>
      <sha1>ahwzonw8of13uhxdflse5lm6oyhz6ti</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Ml</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3796</id>
    <revision>
      <id>9227</id>
      <parentid>9215</parentid>
      <timestamp>2014-05-16T01:19:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>tipo</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="132" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;{{ml-multi|module={{{modul|{{{1|}}}}}}|sandbox={{{sandbox|}}}}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;
{{documentation}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>lv9m1qi8awyh1kognoiuh3ihee0hq69</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Ml-multi</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3797</id>
    <revision>
      <id>9244</id>
      <parentid>9243</parentid>
      <timestamp>2014-05-16T03:49:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>nyahpepijat</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="855" xml:space="preserve">&lt;span class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[Module:{{{module|{{{1|}}}}}}]]&amp;nbsp;{{#if:{{{sup|}}}
 |&lt;sup&gt;
}}{{toolbar
 |style={{yesno|{{{small|yes}}}|yes=font-size: 90%}}
 |separator= &lt;!-- tidak berfungsi melainkan dibiarkan kosong --&gt;
 |1=[[:Module talk:{{{module|}}}|bincang]]
 |2={{edit|1=Module:{{{module|}}}|2=sunting}}
 |3={{history|Module:{{{module|}}}|sejarah}}
 |4=[{{fullurl:Special:WhatLinksHere/:Module:{{{module|}}}|limit=999}} pautan]
 |5=[[Module:{{{module|{{{1|}}}}}}/doc|doc]]
 |6=[[Special:PrefixIndex/Module:{{{module|}}}|sublaman]]
 |7=[[Module:{{{module|}}}/testcases|ujian]]&amp;nbsp;&amp;ndash;&amp;nbsp;[[Module talk:{{{module|}}}/testcases|keputusan]]
 |8={{#if:{{{sandbox|}}}|{{ml-multi/sandboxlinks|module={{{module|{{{1|}}}}}}|project={{{project|}}}|sandbox={{{sandbox|}}}}}}}
}}
{{#if:{{{sup|}}}
 |&lt;/sup&gt;
}}&lt;/span&gt;&lt;noinclude&gt;
{{documentation}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>8b9hztc2j6b5h7h1ohgdo1wblfuyd3a</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Toolbar</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3798</id>
    <revision>
      <id>9218</id>
      <timestamp>2014-05-15T23:57:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>salin en:w:t:Toolbar</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="103" xml:space="preserve">{{&lt;includeonly&gt;safesubst:&lt;/includeonly&gt;#invoke:Toolbar|main}}&lt;noinclude&gt;
{{documentation}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>qclufe7lvdzex2my9nsfp5rgfunfks0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Code</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3799</id>
    <redirect title="Templat:Kod" />
    <revision>
      <id>9221</id>
      <timestamp>2014-05-16T00:14:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>lencong --&gt; t:Kod</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="23" xml:space="preserve">#LENCONG[[Templat:Kod]]</text>
      <sha1>f48hoi16p64ib8ple6pa3hbt6c6nsc6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Dokumentasi</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3800</id>
    <redirect title="Templat:Pendokumenan" />
    <revision>
      <id>9294</id>
      <parentid>9222</parentid>
      <timestamp>2014-05-25T12:04:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>タチコマ robot</username>
        <id>970</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Memperbetulkan pelencongan berganda ke [[Templat:Pendokumenan]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="33" xml:space="preserve">#LENCONG [[Templat:Pendokumenan]]</text>
      <sha1>61xln63f5jfuopnt7dhgs8f9nfixy5q</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Modul:Sandbox</title>
    <ns>828</ns>
    <id>3801</id>
    <revision>
      <id>9225</id>
      <timestamp>2014-05-16T00:25:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>salin en:w:module:Sandbox</comment>
      <model>Scribunto</model>
      <format>text/plain</format>
      <text bytes="37" xml:space="preserve">-- Placeholder only! Do not add code.</text>
      <sha1>tidys0xb3oxgw6p9eqrncxrgoy7b1ou</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Ml-multi/sandboxlinks</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3802</id>
    <revision>
      <id>9245</id>
      <parentid>9226</parentid>
      <timestamp>2014-05-16T03:56:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>ubaghsuai BM</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="167" xml:space="preserve">[[Module:{{{sandbox|}}}|sandbox]]&amp;nbsp;&amp;ndash;&amp;nbsp;{{edit|1=Module:{{{sandbox|}}}|2=sunting}}&amp;nbsp;&amp;ndash;&amp;nbsp;[[Special:PrefixIndex/Module:{{{sandbox|}}}|sublaman]]</text>
      <sha1>m6eg8218phohddyw5dxhkj90tpjglta</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Yesno</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3803</id>
    <revision>
      <id>9228</id>
      <timestamp>2014-05-16T01:58:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>salin eb:w:t:Yesno</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="340" xml:space="preserve">{{&lt;includeonly&gt;safesubst:&lt;/includeonly&gt;#switch: {{&lt;includeonly&gt;safesubst:&lt;/includeonly&gt;lc: {{{1|¬}}} }}
 |no
 |n
 |0        = {{{no|&lt;!-- null --&gt;}}}
 |         = {{{blank|{{{no|&lt;!-- null --&gt;}}}}}}
 |¬        = {{{¬|}}}
 |yes
 |y
 |1        = {{{yes|yes}}}
 |#default = {{{def|{{{yes|yes}}}}}}
}}&lt;noinclude&gt;
{{Documentation}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>38pzczcy3yuch0ep5r1yz593bjppldv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Modul:Yesno</title>
    <ns>828</ns>
    <id>3804</id>
    <revision>
      <id>9229</id>
      <timestamp>2014-05-16T02:01:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>salin en:w:Module:Yesno</comment>
      <model>Scribunto</model>
      <format>text/plain</format>
      <text bytes="678" xml:space="preserve">-- Function allowing for consistent treatment of boolean-like wikitext input.
-- It works similarly to the template {{yesno}}.

return function (val, default)
	-- If your wiki uses non-ascii characters for any of &quot;yes&quot;, &quot;no&quot;, etc., you
	-- should replace &quot;val:lower()&quot; with &quot;mw.ustring.lower(val)&quot; in the
	-- following line.
	val = type(val) == 'string' and val:lower() or val
	if val == nil then
		return nil
	elseif val == true 
		or val == 'yes'
		or val == 'y'
		or val == 'true'
		or tonumber(val) == 1
	then
		return true
	elseif val == false
		or val == 'no'
		or val == 'n'
		or val == 'false'
		or tonumber(val) == 0
	then
		return false
	else
		return default
	end
end</text>
      <sha1>ew4l88ll7bbgr20npia5rfyblzqhgyg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Modul:Namespace detect</title>
    <ns>828</ns>
    <id>3805</id>
    <revision>
      <id>9231</id>
      <timestamp>2014-05-16T02:15:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>salin en:w:Module:Namespace detect</comment>
      <model>Scribunto</model>
      <format>text/plain</format>
      <text bytes="5992" xml:space="preserve">--[[
--------------------------------------------------------------------------------
--                                                                            --
--                            NAMESPACE DETECT                                --
--                                                                            --
-- This module implements the {{namespace detect}} template in Lua, with a    --
-- few improvements: all namespaces and all namespace aliases are supported,  --
-- and namespace names are detected automatically for the local wiki. The     --
-- module can also use the corresponding subject namespace value if it is     --
-- used on a talk page. Parameter names can be configured for different wikis --
-- by altering the values in the &quot;cfg&quot; table in                               --
-- Module:Namespace detect/config.                                            --
--                                                                            --
--------------------------------------------------------------------------------
--]]

local data = mw.loadData('Module:Namespace detect/data')
local argKeys = data.argKeys
local cfg = data.cfg
local mappings = data.mappings

local yesno = require('Module:Yesno')
local mArguments -- Lazily initialise Module:Arguments
local mTableTools -- Lazily initilalise Module:TableTools
local ustringLower = mw.ustring.lower

local p = {}

local function fetchValue(t1, t2)
	-- Fetches a value from the table t1 for the first key in array t2 where
	-- a non-nil value of t1 exists.
	for i, key in ipairs(t2) do
		local value = t1[key]
		if value ~= nil then
			return value
		end
	end
	return nil
end

local function equalsArrayValue(t, value)
	-- Returns true if value equals a value in the array t. Otherwise
	-- returns false.
	for i, arrayValue in ipairs(t) do
		if value == arrayValue then
			return true
		end
	end
	return false
end

function p.getPageObject(page)
	-- Get the page object, passing the function through pcall in case of
	-- errors, e.g. being over the expensive function count limit.
	if page then
		local success, pageObject = pcall(mw.title.new, page)
		if success then
			return pageObject
		else
			return nil
		end
	else
		return mw.title.getCurrentTitle()
	end
end

-- Provided for backward compatibility with other modules
function p.getParamMappings()
	return mappings
end

local function getNamespace(args)
	-- This function gets the namespace name from the page object.
	local page = fetchValue(args, argKeys.demopage)
	if page == '' then
		page = nil
	end
	local demospace = fetchValue(args, argKeys.demospace)
	if demospace == '' then
		demospace = nil
	end
	local subjectns = fetchValue(args, argKeys.subjectns)
	local ret
	if demospace then
		-- Handle &quot;demospace = main&quot; properly.
		if equalsArrayValue(argKeys.main, ustringLower(demospace)) then
			ret = mw.site.namespaces[0].name
		else
			ret = demospace
		end
	else
		local pageObject = p.getPageObject(page)
		if pageObject then
			if pageObject.isTalkPage then
				-- Get the subject namespace if the option is set,
				-- otherwise use &quot;talk&quot;.
				if yesno(subjectns) then
					ret = mw.site.namespaces[pageObject.namespace].subject.name
				else
					ret = 'talk'
				end
			else
				ret = pageObject.nsText
			end
		else
			return nil -- return nil if the page object doesn't exist.
		end
	end
	ret = ret:gsub('_', ' ')
	return ustringLower(ret)
end

function p._main(args)
	-- Check the parameters stored in the mappings table for any matches.
	local namespace = getNamespace(args) or 'other' -- &quot;other&quot; avoids nil table keys
	local params = mappings[namespace] or {}
	local ret = fetchValue(args, params)
	--[[
	-- If there were no matches, return parameters for other namespaces.
	-- This happens if there was no text specified for the namespace that
	-- was detected or if the demospace parameter is not a valid
	-- namespace. Note that the parameter for the detected namespace must be
	-- completely absent for this to happen, not merely blank.
	--]]
	if ret == nil then
		ret = fetchValue(args, argKeys.other)
	end
	return ret
end

function p.main(frame)
	mArguments = require('Module:Arguments')
	local args = mArguments.getArgs(frame, {removeBlanks = false})
	local ret = p._main(args)
	return ret or ''
end

function p.table(frame)
	--[[
	-- Create a wikitable of all subject namespace parameters, for
	-- documentation purposes. The talk parameter is optional, in case it
	-- needs to be excluded in the documentation.
	--]]
	
	-- Load modules and initialise variables.
	mTableTools = require('Module:TableTools')
	local namespaces = mw.site.namespaces
	local cfg = data.cfg
	local useTalk = type(frame) == 'table' 
		and type(frame.args) == 'table' 
		and yesno(frame.args.talk) -- Whether to use the talk parameter.
	
	-- Get the header names.
	local function checkValue(value, default)
		if type(value) == 'string' then
			return value
		else
			return default
		end
	end
	local nsHeader = checkValue(cfg.wikitableNamespaceHeader, 'Namespace')
	local aliasesHeader = checkValue(cfg.wikitableAliasesHeader, 'Aliases')

	-- Put the namespaces in order.
	local mappingsOrdered = {}
	for nsname, params in pairs(mappings) do
		if useTalk or nsname ~= 'talk' then
			local nsid = namespaces[nsname].id
			-- Add 1, as the array must start with 1; nsid 0 would be lost otherwise.
			nsid = nsid + 1 
			mappingsOrdered[nsid] = params
		end
	end
	mappingsOrdered = mTableTools.compressSparseArray(mappingsOrdered)

	-- Build the table.
	local ret = '{| class=&quot;wikitable&quot;'
		.. '\n|-'
		.. '\n! ' .. nsHeader
		.. '\n! ' .. aliasesHeader
	for i, params in ipairs(mappingsOrdered) do
		for j, param in ipairs(params) do
			if j == 1 then
				ret = ret .. '\n|-'
					.. '\n| &lt;code&gt;' .. param .. '&lt;/code&gt;'
					.. '\n| '
			elseif j == 2 then
				ret = ret .. '&lt;code&gt;' .. param .. '&lt;/code&gt;'
			else
				ret = ret .. ', &lt;code&gt;' .. param .. '&lt;/code&gt;'
			end
		end
	end
	ret = ret .. '\n|-'
		.. '\n|}'
	return ret
end

return p</text>
      <sha1>j7kygz1y56jpz4doq0m2c6x1td5d8ar</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Modul:Namespace detect/config</title>
    <ns>828</ns>
    <id>3806</id>
    <revision>
      <id>9232</id>
      <timestamp>2014-05-16T02:18:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>salin en:w:module:Namespace detect/config</comment>
      <model>Scribunto</model>
      <format>text/plain</format>
      <text bytes="3545" xml:space="preserve">--------------------------------------------------------------------------------
--                    Namespace detect configuration data                     --
--                                                                            --
-- This module stores configuration data for Module:Namespace detect. Here    --
-- you can localise the module to your wiki's language.                       --
--                                                                            --
-- To activate a configuration item, you need to uncomment it. This means     --
-- that you need to remove the text &quot;-- &quot; at the start of the line.           --
--------------------------------------------------------------------------------

local cfg = {} -- Don't edit this line.

--------------------------------------------------------------------------------
--                              Parameter names                               --
-- These configuration items specify custom parameter names. Values added     --
-- here will work in addition to the default English parameter names.         --
-- To add one extra name, you can use this format:                            --
--                                                                            --
-- cfg.foo = 'parameter name'                                                 --
--                                                                            --
-- To add multiple names, you can use this format:                            --
--                                                                            --
-- cfg.foo = {'parameter name 1', 'parameter name 2', 'parameter name 3'}     --
--------------------------------------------------------------------------------

---- This parameter displays content for the main namespace:
-- cfg.main = 'main'

---- This parameter displays in talk namespaces:
-- cfg.talk = 'talk'

---- This parameter displays content for &quot;other&quot; namespaces (namespaces for which
---- parameters have not been specified):
-- cfg.other = 'other'

---- This parameter makes talk pages behave as though they are the corresponding
---- subject namespace. Note that this parameter is used with [[Module:Yesno]].
---- Edit that module to change the default values of &quot;yes&quot;, &quot;no&quot;, etc.
-- cfg.subjectns = 'subjectns'

---- This parameter sets a demonstration namespace:
-- cfg.demospace = 'demospace'

---- This parameter sets a specific page to compare:
cfg.demopage = 'page'

--------------------------------------------------------------------------------
--                           Table configuration                              --
-- These configuration items allow customisation of the &quot;table&quot; function,     --
-- used to generate a table of possible parameters in the module              --
-- documentation.                                                             --
--------------------------------------------------------------------------------

---- The header for the namespace column in the wikitable containing the list of
---- possible subject-space parameters.
-- cfg.wikitableNamespaceHeader = 'Namespace'

---- The header for the wikitable containing the list of possible subject-space
---- parameters.
-- cfg.wikitableAliasesHeader = 'Aliases'

--------------------------------------------------------------------------------
--                        End of configuration data                           --
--------------------------------------------------------------------------------

return cfg -- Don't edit this line.</text>
      <sha1>1o6ozz56i8q0xgyl6xa41n2v7kelhli</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Modul:Namespace detect/data</title>
    <ns>828</ns>
    <id>3807</id>
    <revision>
      <id>9234</id>
      <timestamp>2014-05-16T02:24:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>salin en:w:module:Namespace detect/data</comment>
      <model>Scribunto</model>
      <format>text/plain</format>
      <text bytes="2488" xml:space="preserve">
--                          Namespace detect data                             --
-- This module holds data for [[Module:Namespace detect]] to be loaded per    --
-- page, rather than per #invoke, for performance reasons.                    --
--------------------------------------------------------------------------------

local cfg = require('Modul:Namespace detect/config')

local function addKey(t, key, defaultKey)
	if key ~= defaultKey then
		t[#t + 1] = key
	end
end

-- Get a table of parameters to query for each default parameter name.
-- This allows wikis to customise parameter names in the cfg table while
-- ensuring that default parameter names will always work. The cfg table
-- values can be added as a string, or as an array of strings.

local defaultKeys = {
	'main',
	'talk',
	'other',
	'subjectns',
	'demospace',
	'demopage'
}

local argKeys = {}
for i, defaultKey in ipairs(defaultKeys) do
	argKeys[defaultKey] = {defaultKey}
end

for defaultKey, t in pairs(argKeys) do
	local cfgValue = cfg[defaultKey]
	local cfgValueType = type(cfgValue)
	if cfgValueType == 'string' then
		addKey(t, cfgValue, defaultKey)
	elseif cfgValueType == 'table' then
		for i, key in ipairs(cfgValue) do
			addKey(t, key, defaultKey)
		end
	end
	cfg[defaultKey] = nil -- Free the cfg value as we don't need it any more.
end

local function getParamMappings()
	--[[
	-- Returns a table of how parameter names map to namespace names. The keys
	-- are the actual namespace names, in lower case, and the values are the
	-- possible parameter names for that namespace, also in lower case. The
	-- table entries are structured like this:
	-- {
	--   [''] = {'main'},
	--   ['wikipedia'] = {'wikipedia', 'project', 'wp'},
	--   ...
	-- }
	--]]
	local mappings = {}
	local mainNsName = mw.site.subjectNamespaces[0].name
	mainNsName = mw.ustring.lower(mainNsName)
	mappings[mainNsName] = mw.clone(argKeys.main)
	mappings['talk'] = mw.clone(argKeys.talk)
	for nsid, ns in pairs(mw.site.subjectNamespaces) do
		if nsid ~= 0 then -- Exclude main namespace.
			local nsname = mw.ustring.lower(ns.name)
			local canonicalName = mw.ustring.lower(ns.canonicalName)
			mappings[nsname] = {nsname}
			if canonicalName ~= nsname then
				table.insert(mappings[nsname], canonicalName)
			end
			for _, alias in ipairs(ns.aliases) do
				table.insert(mappings[nsname], mw.ustring.lower(alias))
			end
		end
	end
	return mappings
end

return {
	argKeys = argKeys,
	cfg = cfg,
	mappings = getParamMappings()
}</text>
      <sha1>tjva4fkg953fyaguhp345y0n49a4cg3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Modul:TableTools</title>
    <ns>828</ns>
    <id>3808</id>
    <revision>
      <id>9235</id>
      <timestamp>2014-05-16T02:29:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>salin en:w:module:TableTools</comment>
      <model>Scribunto</model>
      <format>text/plain</format>
      <text bytes="8021" xml:space="preserve">--[[
------------------------------------------------------------------------------------
--                               TableTools                                       --
--                                                                                --
-- This module includes a number of functions for dealing with Lua tables.        --
-- It is a meta-module, meant to be called from other Lua modules, and should     --
-- not be called directly from #invoke.                                           --
------------------------------------------------------------------------------------
--]]

local libraryUtil = require('libraryUtil')

local p = {}

-- Define often-used variables and functions.
local floor = math.floor
local infinity = math.huge
local checkType = libraryUtil.checkType

--[[
------------------------------------------------------------------------------------
-- isPositiveInteger
--
-- This function returns true if the given value is a positive integer, and false
-- if not. Although it doesn't operate on tables, it is included here as it is
-- useful for determining whether a given table key is in the array part or the
-- hash part of a table.
------------------------------------------------------------------------------------
--]]
function p.isPositiveInteger(v)
	if type(v) == 'number' and v &gt;= 1 and floor(v) == v and v &lt; infinity then
		return true
	else
		return false
	end
end

--[[
------------------------------------------------------------------------------------
-- isNan
--
-- This function returns true if the given number is a NaN value, and false
-- if not. Although it doesn't operate on tables, it is included here as it is
-- useful for determining whether a value can be a valid table key. Lua will
-- generate an error if a NaN is used as a table key.
------------------------------------------------------------------------------------
--]]
function p.isNan(v)
	if type(v) == 'number' and tostring(v) == '-nan' then
		return true
	else
		return false
	end
end

--[[
------------------------------------------------------------------------------------
-- shallowClone
--
-- This returns a clone of a table. The value returned is a new table, but all
-- subtables and functions are shared. Metamethods are respected, but the returned
-- table will have no metatable of its own.
------------------------------------------------------------------------------------
--]]
function p.shallowClone(t)
	local ret = {}
	for k, v in pairs(t) do
		ret[k] = v
	end
	return ret
end

--[[
------------------------------------------------------------------------------------
-- removeDuplicates
--
-- This removes duplicate values from an array. Non-positive-integer keys are
-- ignored. The earliest value is kept, and all subsequent duplicate values are
-- removed, but otherwise the array order is unchanged.
------------------------------------------------------------------------------------
--]]
function p.removeDuplicates(t)
	checkType('removeDuplicates', 1, t, 'table')
	local isNan = p.isNan
	local ret, exists = {}, {}
	for i, v in ipairs(t) do
		if isNan(v) then
			-- NaNs can't be table keys, and they are also unique, so we don't need to check existence.
			ret[#ret + 1] = v
		else
			if not exists[v] then
				ret[#ret + 1] = v
				exists[v] = true
			end
		end	
	end
	return ret
end			

--[[
------------------------------------------------------------------------------------
-- numKeys
--
-- This takes a table and returns an array containing the numbers of any numerical
-- keys that have non-nil values, sorted in numerical order.
------------------------------------------------------------------------------------
--]]
function p.numKeys(t)
	checkType('numKeys', 1, t, 'table')
	local isPositiveInteger = p.isPositiveInteger
	local nums = {}
	for k, v in pairs(t) do
		if isPositiveInteger(k) then
			nums[#nums + 1] = k
		end
	end
	table.sort(nums)
	return nums
end

--[[
------------------------------------------------------------------------------------
-- affixNums
--
-- This takes a table and returns an array containing the numbers of keys with the
-- specified prefix and suffix. For example, for the table
-- {a1 = 'foo', a3 = 'bar', a6 = 'baz'} and the prefix &quot;a&quot;, affixNums will
-- return {1, 3, 6}.
------------------------------------------------------------------------------------
--]]
function p.affixNums(t, prefix, suffix)
	checkType('affixNums', 1, t, 'table')
	checkType('affixNums', 2, prefix, 'string', true)
	checkType('affixNums', 3, suffix, 'string', true)

	local function cleanPattern(s)
		-- Cleans a pattern so that the magic characters ()%.[]*+-?^$ are interpreted literally.
		s = s:gsub('([()%%.%[%]*+-?^$])', '%%%1')
		return s
	end

	prefix = prefix or ''
	suffix = suffix or ''
	prefix = cleanPattern(prefix)
	suffix = cleanPattern(suffix)
	local pattern = '^' .. prefix .. '([1-9]%d*)' .. suffix .. '$'

	local nums = {}
	for k, v in pairs(t) do
		if type(k) == 'string' then			
			local num = mw.ustring.match(k, pattern)
			if num then
				nums[#nums + 1] = tonumber(num)
			end
		end
	end
	table.sort(nums)
	return nums
end

--[[
------------------------------------------------------------------------------------
-- numData
--
-- Given a table with keys like (&quot;foo1&quot;, &quot;bar1&quot;, &quot;foo2&quot;, &quot;baz2&quot;), returns a table
-- of subtables in the format 
-- { [1] = {foo = 'text', bar = 'text'}, [2] = {foo = 'text', baz = 'text'} }
-- Keys that don't end with an integer are stored in a subtable named &quot;other&quot;.
-- The compress option compresses the table so that it can be iterated over with
-- ipairs.
------------------------------------------------------------------------------------
--]]
function p.numData(t, compress)
	checkType('numData', 1, t, 'table')
	checkType('numData', 2, compress, 'boolean', true)
	local ret = {}
	for k, v in pairs(t) do
		local prefix, num = mw.ustring.match(tostring(k), '^([^0-9]*)([1-9][0-9]*)$')
		if num then
			num = tonumber(num)
			local subtable = ret[num] or {}
			if prefix == '' then
				-- Positional parameters match the blank string; put them at the start of the subtable instead.
				prefix = 1
			end
			subtable[prefix] = v
			ret[num] = subtable
		else
			local subtable = ret.other or {}
			subtable[k] = v
			ret.other = subtable
		end
	end
	if compress then
		local other = ret.other
		ret = p.compressSparseArray(ret)
		ret.other = other
	end
	return ret
end

--[[
------------------------------------------------------------------------------------
-- compressSparseArray
--
-- This takes an array with one or more nil values, and removes the nil values
-- while preserving the order, so that the array can be safely traversed with
-- ipairs.
------------------------------------------------------------------------------------
--]]
function p.compressSparseArray(t)
	checkType('compressSparseArray', 1, t, 'table')
	local ret = {}
	local nums = p.numKeys(t)
	for _, num in ipairs(nums) do
		ret[#ret + 1] = t[num]
	end
	return ret
end

--[[
------------------------------------------------------------------------------------
-- sparseIpairs
--
-- This is an iterator for sparse arrays. It can be used like ipairs, but can
-- handle nil values.
------------------------------------------------------------------------------------
--]]
function p.sparseIpairs(t)
	checkType('sparseIpairs', 1, t, 'table')
	local nums = p.numKeys(t)
	local i = 0
	local lim = #nums
	return function ()
		i = i + 1
		if i &lt;= lim then
			local key = nums[i]
			return key, t[key]
		else
			return nil, nil
		end
	end
end

--[[
------------------------------------------------------------------------------------
-- size
--
-- This returns the size of a key/value pair table. It will also work on arrays,
-- but for arrays it is more efficient to use the # operator.
------------------------------------------------------------------------------------
--]]
function p.size(t)
	checkType('size', 1, t, 'table')
	local i = 0
	for k in pairs(t) do
		i = i + 1
	end
	return i
end

return p</text>
      <sha1>9t3wbwe0psqpck9zq6xrg324httgwiw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Modul:Toolbar</title>
    <ns>828</ns>
    <id>3809</id>
    <revision>
      <id>9236</id>
      <timestamp>2014-05-16T02:36:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>salin en:w:m:Toolbar</comment>
      <model>Scribunto</model>
      <format>text/plain</format>
      <text bytes="1215" xml:space="preserve">-- This module implements {{toolbar}}.

local mArguments -- Lazily initialise [[Modul:Arguments]]
local mTableTools = require('Modul:TableTools')
local yesno = require('Modul:Yesno')

local p = {}

function p.main(frame)
	mArguments = require('Modul:Arguments')
	local args = mArguments.getArgs(frame)
	return p._main(args)
end

function p._main(args)
	local toolbarItems = p.makeToolbarItems(args)
	if not toolbarItems then
		-- Return the blank string if no arguments were specified, rather than
		-- returning empty brackets.
		return ''
	elseif yesno(args.span) == false then
		return string.format(
			'(%s)',
			toolbarItems
		)
	else
		return string.format(
			'&lt;span class=&quot;plainlinks%s&quot;%s&gt;(%s)&lt;/span&gt;',
			type(args.class) == 'string' and ' ' .. args.class or '',
			type(args.style) == 'string' and string.format(' style=&quot;%s&quot;', args.style) or '',
			toolbarItems
		)
	end
end

function p.makeToolbarItems(args)
	local nums = mTableTools.numKeys(args)
	local sep = (args.separator or 'pipe') .. '-separator'
	sep = mw.message.new(sep):plain()
	local ret = {}
	for i, v in ipairs(nums) do
		ret[#ret + 1] = args[v]
	end
	if #ret &gt; 0 then
		return table.concat(ret, sep)
	else
		return nil
	end
end

return p</text>
      <sha1>6lokoihjejetf9fao802resghomjshn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Modul:Arguments</title>
    <ns>828</ns>
    <id>3810</id>
    <revision>
      <id>9237</id>
      <timestamp>2014-05-16T02:39:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>salin en:w:m:Arguments</comment>
      <model>Scribunto</model>
      <format>text/plain</format>
      <text bytes="7032" xml:space="preserve">-- This module provides easy processing of arguments passed to Scribunto from
-- #invoke. It is intended for use by other Lua modules, and should not be
-- called from #invoke directly.

local libraryUtil = require('libraryUtil')
local checkType = libraryUtil.checkType

local arguments = {}

-- Generate four different tidyVal functions, so that we don't have to check the
-- options every time we call it.

local function tidyValDefault(key, val)
	if type(val) == 'string' then
		val = val:match('^%s*(.-)%s*$')
		if val == '' then
			return nil
		else
			return val
		end
	else
		return val
	end
end

local function tidyValTrimOnly(key, val)
	if type(val) == 'string' then
		return val:match('^%s*(.-)%s*$')
	else
		return val
	end
end

local function tidyValRemoveBlanksOnly(key, val)
	if type(val) == 'string' then
		if val:find('%S') then
			return val
		else
			return nil
		end
	else
		return val
	end
end

local function tidyValNoChange(key, val)
	return val
end

function arguments.getArgs(frame, options)
	checkType('getArgs', 1, frame, 'table', true)
	checkType('getArgs', 2, options, 'table', true)
	frame = frame or {}
	options = options or {}

	--[[
	-- Get the arguments from the frame object if available. If the frame object
	-- is not available, we are being called from another Lua module or from the
	-- debug console, so assign the args to a new variable so we can
	-- differentiate them.
	--]]
	local fargs, pargs, luaArgs
	if type(frame.args) == 'table' and type(frame.getParent) == 'function' then
		if not options.parentOnly then
			fargs = frame.args
		end
		if not options.frameOnly then
			pargs = frame:getParent().args
		end
		if options.parentFirst then
			fargs, pargs = pargs, fargs
		end
	else
		luaArgs = frame
	end
	
	-- Set the order of precedence of the argument tables. If the variables are
	-- nil, nothing will be added to the table, which is how we avoid clashes
	-- between the frame/parent args and the Lua args.	
	local argTables = {fargs}
	argTables[#argTables + 1] = pargs
	argTables[#argTables + 1] = luaArgs

	--[[
	-- Generate the tidyVal function. If it has been specified by the user, we
	-- use that; if not, we choose one of four functions depending on the
	-- options chosen. This is so that we don't have to call the options table
	-- every time the function is called.
	--]]
	local tidyVal = options.valueFunc
	if tidyVal then
		if type(tidyVal) ~= 'function' then
			error(
				&quot;bad value assigned to option 'valueFunc'&quot;
					.. '(function expected, got '
					.. type(tidyVal)
					.. ')',
				2
			)
		end
	elseif options.trim ~= false then
		if options.removeBlanks ~= false then
			tidyVal = tidyValDefault
		else
			tidyVal = tidyValTrimOnly
		end
	else
		if options.removeBlanks ~= false then
			tidyVal = tidyValRemoveBlanksOnly
		else
			tidyVal = tidyValNoChange
		end
	end

	--[[
	-- Set up the args, metaArgs and nilArgs tables. args will be the one
	-- accessed from functions, and metaArgs will hold the actual arguments. Nil
	-- arguments are memoized in nilArgs, and the metatable connects all of them
	-- together.
	--]]
	local args, metaArgs, nilArgs, metatable = {}, {}, {}, {}
	setmetatable(args, metatable)

	local function mergeArgs(iterator, tables)
		--[[
		-- Accepts multiple tables as input and merges their keys and values
		-- into one table using the specified iterator. If a value is already
		-- present it is not overwritten; tables listed earlier have precedence.
		-- We are also memoizing nil values, but those values can be
		-- overwritten.
		--]]
		for _, t in ipairs(tables) do
			for key, val in iterator(t) do
				if metaArgs[key] == nil then
					local tidiedVal = tidyVal(key, val)
					if tidiedVal == nil then
						nilArgs[key] = true
					else
						metaArgs[key] = tidiedVal
					end
				end
			end
		end
	end

	--[[
	-- Define metatable behaviour. Arguments are memoized in the metaArgs table,
	-- and are only fetched from the argument tables once. Fetching arguments
	-- from the argument tables is the most resource-intensive step in this
	-- module, so we try and avoid it where possible. For this reason, nil
	-- arguments are also memoized, in the nilArgs table. Also, we keep a record
	-- in the metatable of when pairs and ipairs have been called, so we do not
	-- run pairs and ipairs on the argument tables more than once. We also do
	-- not run ipairs on fargs and pargs if pairs has already been run, as all
	-- the arguments will already have been copied over.
	--]]

	metatable.__index = function (t, key)
		--[[
		-- Fetches an argument when the args table is indexed. First we check
		-- to see if the value is memoized, and if not we try and fetch it from
		-- the argument tables. When we check memoization, we need to check
		-- metaArgs before nilArgs, as both can be non-nil at the same time.
		-- If the argument is not present in metaArgs, we also check whether
		-- pairs has been run yet. If pairs has already been run, we return nil.
		-- This is because all the arguments will have already been copied into
		-- metaArgs by the mergeArgs function, meaning that any other arguments
		-- must be nil.
		--]]
		local val = metaArgs[key]
		if val ~= nil then
			return val
		elseif metatable.donePairs or nilArgs[key] then
			return nil
		end
		for _, argTable in ipairs(argTables) do
			local argTableVal = tidyVal(key, argTable[key])
			if argTableVal == nil then
				nilArgs[key] = true
			else
				metaArgs[key] = argTableVal
				return argTableVal
			end
		end
		return nil
	end

	metatable.__newindex = function (t, key, val)
		-- This function is called when a module tries to add a new value to the
		-- args table, or tries to change an existing value.
		if options.readOnly then
			error(
				'could not write to argument table key &quot;'
					.. tostring(key)
					.. '&quot;; the table is read-only',
				2
			)
		elseif options.noOverwrite and args[key] ~= nil then
			error(
				'could not write to argument table key &quot;'
					.. tostring(key)
					.. '&quot;; overwriting existing arguments is not permitted',
				2
			)
		elseif val == nil then
			--[[
			-- If the argument is to be overwritten with nil, we need to erase
			-- the value in metaArgs, so that __index, __pairs and __ipairs do
			-- not use a previous existing value, if present; and we also need
			-- to memoize the nil in nilArgs, so that the value isn't looked
			-- up in the argument tables if it is accessed again.
			--]]
			metaArgs[key] = nil
			nilArgs[key] = true -- Memoize nils.
		else
			metaArgs[key] = val
		end
	end

	metatable.__pairs = function ()
		-- Called when pairs is run on the args table.
		if not metatable.donePairs then
			mergeArgs(pairs, argTables)
			metatable.donePairs = true
			metatable.doneIpairs = true
		end
		return pairs(metaArgs)
	end

	metatable.__ipairs = function ()
		-- Called when ipairs is run on the args table.
		if not metatable.doneIpairs then
			mergeArgs(ipairs, argTables)
			metatable.doneIpairs = true
		end
		return ipairs(metaArgs)
	end

	return args
end

return arguments</text>
      <sha1>40uxhi8w4ka6how2vsohizy8ehdfiej</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Edit</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3811</id>
    <revision>
      <id>9238</id>
      <timestamp>2014-05-16T02:46:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>salin en:w:t:Edit</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="415" xml:space="preserve">&lt;span class=&quot;noprint plainlinks&quot;&gt;[{{fullurl:{{#if:{{{1|}}}|{{{1}}}|{{FULLPAGENAME}}}}|action=edit{{#if:{{{section|}}}|&amp;section={{{section}}}}}{{#if:{{{editintro|}}}|&amp;editintro={{urlencode:{{{editintro}}}|wiki}}}}{{#if:{{{preload|}}}|&amp;preload={{urlencode:{{{preload}}}|wiki}}}}{{#if:{{{preloadtitle|}}}|&amp;preloadtitle={{urlencode:{{{preloadtitle}}}}}}}}} {{{2|edit}}}]&lt;/span&gt;&lt;noinclude&gt;
{{documentation}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>irs1btzxwof8n5syg3xps1aibmxjgwf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:History</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3812</id>
    <revision>
      <id>9239</id>
      <timestamp>2014-05-16T02:49:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>salin en:w:t:History</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="388" xml:space="preserve">&lt;span class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[{{SAFESUBST:&lt;noinclude/&gt;fullurl:{{SAFESUBST:&lt;noinclude/&gt;#ifeq:{{lc:{{{1|}}}}}|talk|{{SAFESUBST:&lt;noinclude/&gt;TALKPAGENAME:{{SAFESUBST:&lt;noinclude/&gt;SUBJECTPAGENAME}}}}|{{{1|{{SAFESUBST:&lt;noinclude/&gt;SUBJECTPAGENAME}}}}}}}|action=history}} {{SAFESUBST:&lt;noinclude/&gt;#ifeq:{{lc:{{{1|}}}}}|talk|{{{2|history}}}|{{{2|{{{1|history}}}}}}}}]&lt;/span&gt;&lt;noinclude&gt;
{{documentation}}</text>
      <sha1>3li05wp2tvqc4tssd8oissondyp335o</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Separator</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3813</id>
    <revision>
      <id>9240</id>
      <timestamp>2014-05-16T02:59:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>salin en:w:t:Separator</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="71" xml:space="preserve">&amp;#32;&lt;small&gt;&amp;sdot;&lt;/small&gt;&amp;#32;&lt;noinclude&gt;{{template doc}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>596dpjeez52ny6vjcch8zktzfmw6hjt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Modul:Category handler</title>
    <ns>828</ns>
    <id>3814</id>
    <revision>
      <id>9242</id>
      <parentid>9241</parentid>
      <timestamp>2014-05-16T03:19:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>l10n</comment>
      <model>Scribunto</model>
      <format>text/plain</format>
      <text bytes="13063" xml:space="preserve">----------------------------------------------------------------------------------------------------------
--                                                                                                      --
--                                          CATEGORY HANDLER                                            --
--                                                                                                      --
--      This module implements the {{category handler}} template in Lua, with a few improvements: all   --
--      namespaces and all namespace aliases are supported, and namespace names are detected            --
--      automatically for the local wiki. This module requires [[Module:Namespace detect]] and          --
--      [[Module:Yesno]] to be available on the local wiki. It can be configured for different wikis    --
--      by altering the values in the &quot;cfg&quot; table.                                                      --
--                                                                                                      --
----------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------
--                                          Configuration data                                          --
--                      Language-specific parameter names and values can be set here.                   --
----------------------------------------------------------------------------------------------------------

local cfg = {}

-- The following config values set the names of parameters that suppress categorisation. They are used
-- with Module:Yesno, and work as follows:
--
-- cfg.nocat:
-- Result of yesno(args[cfg.nocat])         Effect
-- true                                     Categorisation is suppressed
-- false                                    Categorisation is allowed, and the blacklist check is skipped
-- nil                                      Categorisation is allowed
--
-- cfg.categories:
-- Result of yesno(args[cfg.categories])    Effect
-- true                                     Categorisation is allowed, and the blacklist check is skipped
-- false                                    Categorisation is suppressed
-- nil                                      Categorisation is allowed
cfg.nocat = 'nocat'    
cfg.categories = 'categories'

-- The parameter name for the legacy &quot;category2&quot; parameter. This skips the blacklist if set to the
-- cfg.category2Yes value, and suppresses categorisation if present but equal to anything other than
-- cfg.category2Yes or cfg.category2Negative.
cfg.category2 = 'category2'
cfg.category2Yes = 'yes'
cfg.category2Negative = '¬'

-- cfg.subpage is the parameter name to specify how to behave on subpages. cfg.subpageNo is the value to
-- specify to not categorise on subpages; cfg.only is the value to specify to only categorise on subpages.
cfg.subpage = 'subpage'
cfg.subpageNo = 'no'
cfg.subpageOnly = 'only'

-- The parameter for data to return in all namespaces.
cfg.all = 'all'

-- The parameter name for data to return if no data is specified for the namespace that is detected. This
-- must be the same as the cfg.other parameter in [[Module:Namespace detect]].
cfg.other = 'other'

-- The parameter name used to specify a page other than the current page; used for testing and
-- demonstration. This must be the same as the cfg.page parameter in [[Module:Namespace detect]].
cfg.page = 'page'

-- The categorisation blacklist. Pages that match Lua patterns in this list will not be categorised.
-- (However, see the explanation of cfg.nocat, cfg.categories and cfg.category2 for some exceptions.)
-- If the namespace name has a space in, it must be written with an underscore, e.g. &quot;Wikipedia_talk&quot;.
-- Other parts of the title can have either underscores or spaces.
cfg.blacklist = {
    '^Main Page$', -- don't categorise the main page.
    
    -- Don't categorise the following pages or their subpages.
    '^Wikipedia:Cascade%-protected items$',
    '^Wikipedia:Cascade%-protected items/.*$',
    '^User:UBX$', -- The userbox &quot;template&quot; space.
    '^User:UBX/.*$',
    '^User_talk:UBX$',
    '^User_talk:UBX/.*$',
    
    -- Don't categorise subpages of these pages, but allow
    -- categorisation of the base page.
    '^Wikipedia:Template messages/.+$',
    
    '/[aA]rchive' -- Don't categorise archives.
}

-- This is a table of namespaces to categorise by default. They should be in the format of parameter
-- names accepted by [[Module:Namespace detect]].
cfg.defaultNamespaces = {
    'main',
    'file',
    'help',
    'category'
}

----------------------------------------------------------------------------------------------------------
--                                          End configuration data                                      --
----------------------------------------------------------------------------------------------------------

-- Get dependent modules
local nsDetect = require('Modul:Namespace detect')
local yesno = require('Modul:Yesno')

----------------------------------------------------------------------------------------------------------
--                                          Local functions                                             --
--      The following are internal functions, which we do not want to be accessible from other modules. --
----------------------------------------------------------------------------------------------------------

-- Find whether we need to return a category or not.
local function needsCategory(pageObject, args)
    -- Don't categorise if the relevant options are set.
    if yesno(args[cfg.nocat])
        or yesno(args[cfg.categories]) == false
        or (
            args[cfg.category2] 
            and args[cfg.category2] ~= cfg.category2Yes 
            and args[cfg.category2] ~= cfg.category2Negative
        )
    then
        return false
    end
    -- If there is no pageObject available, then that either means that we are over
    -- the expensive function limit or that the title specified was invalid. Invalid
    -- titles will probably only be a problem during testing, so we choose the best
    -- fallback for being over the expensive function limit. The fallback behaviour
    -- of the old template was to assume the page was not a subpage, so we will do
    -- the same here.
    if args[cfg.subpage] == cfg.subpageNo and pageObject and pageObject.isSubpage then
        return false
    end
    if args[cfg.subpage] == cfg.subpageOnly 
        and (not pageObject or (pageObject and not pageObject.isSubpage))
    then
        return false
    end
    return true
end

-- Find whether we need to check the blacklist or not.
local function needsBlacklistCheck(args)
    if yesno(args[cfg.nocat]) == false
        or yesno(args[cfg.categories]) == true
        or args[cfg.category2] == cfg.category2Yes
    then
        return false
    else
        return true
    end
end

-- Find whether any namespace parameters have been specified.
-- Mappings is the table of parameter mappings taken from
-- [[Module:Namespace detect]].
local function nsParamsExist(mappings, args)
    if args[cfg.all] or args[cfg.other] then
        return true
    end
    for ns, params in pairs(mappings) do
        for i, param in ipairs(params) do
            if args[param] then
                return true
            end
        end
    end
    return false
end

----------------------------------------------------------------------------------------------------------
--                                          Global functions                                            --
--      The following functions are global, because we want them to be accessible from #invoke and      --
--      from other Lua modules.                                                                         --
----------------------------------------------------------------------------------------------------------

local p = {}

-- Find if a string matches the blacklist. Returns the match if one is found, or nil otherwise.
-- Input should be a page title with a namespace prefix, e.g. &quot;Wikipedia talk:Articles for deletion&quot;.
function p.matchesBlacklist(page)
    if type(page) ~= 'string' then return end
    for i, pattern in ipairs(cfg.blacklist) do
        local match = mw.ustring.match(page, pattern)
        if match then
            return match
        end
    end
end

-- The main structure of the module. Checks whether we need to categorise,
-- and then passes the relevant arguments to [[Module:Namespace detect]].
function p._main(args)
    -- Get the page object and argument mappings from
    -- [[Module:Namespace detect]], to save us from having to rewrite the
    -- code.
    local pageObject = nsDetect.getPageObject(args[cfg.page])
    local mappings = nsDetect.getParamMappings()
    
    if not needsCategory(pageObject, args) then return end
    
    local ret = ''
    -- Check blacklist if necessary.
    if not needsBlacklistCheck(args) or not p.matchesBlacklist(pageObject.prefixedText) then
        if not nsParamsExist(mappings, args) then
            -- No namespace parameters exist; basic usage. Pass args[1] to
            -- [[Module:Namespace detect]] using the default namespace
            -- parameters, and return the result.
            local ndargs = {}
            for _, ndarg in ipairs(cfg.defaultNamespaces) do
                ndargs[ndarg] = args[1]
            end
            ndargs.page = args.page
            ndargs.demospace = args.demospace
            local ndresult = nsDetect._main(ndargs)
            if ndresult then
                ret = ret .. ndresult
            end
        else
            -- Namespace parameters exist; advanced usage.
            -- If the all parameter is specified, return it.
            local all = args.all
            if type(all) == 'string' then
                ret = ret .. all
            end
            
            -- Get the arguments to pass to [[Module:Namespace detect]].
            local ndargs = {}
            for ns, params in pairs(mappings) do
                for _, param in ipairs(params) do
                    ndargs[param] = args[param] or args[cfg.other] or nil
                end
            end
            ndargs.other = args.other
            ndargs.page = args.page
            ndargs.demospace = args.demospace
            
            local data = nsDetect._main(ndargs)
            
            -- Work out what to return based on the result of the namespace detect call.
            local datanum = tonumber(data)
            if type(datanum) == 'number' then
                -- &quot;data&quot; is a number, so return that positional parameter.
                -- Remove non-positive integer values, as only positive integers
                -- from 1-10 were used with the old template.
                if datanum &gt; 0 and math.floor(datanum) == datanum then
                    local dataArg = args[datanum]
                    if type(dataArg) == 'string' then
                        ret = ret .. dataArg
                    end
                end
            else
                -- &quot;data&quot; is not a number, so return it as it is.
                if type(data) == 'string' then
                    ret = ret .. data
                end
            end
        end
    end
    return ret
end

function p.main(frame)
    -- If called via #invoke, use the args passed into the invoking
    -- template, or the args passed to #invoke if any exist. Otherwise
    -- assume args are being passed directly in.
    local origArgs
    if frame == mw.getCurrentFrame() then
        origArgs = frame:getParent().args
        for k, v in pairs(frame.args) do
            origArgs = frame.args
            break
        end
    else
        origArgs = frame
    end

    -- Trim whitespace and remove blank arguments for the following args:
    -- 1, 2, 3 etc., &quot;nocat&quot;, &quot;categories&quot;, &quot;subpage&quot;, and &quot;page&quot;.
    local args = {}
    for k, v in pairs(origArgs) do
        if type(v) == 'string' then
            v = mw.text.trim(v) -- Trim whitespace.
        end
        if type(k) == 'number'
            or k == cfg.nocat
            or k == cfg.categories
            or k == cfg.subpage
            or k == cfg.page
        then
            if v ~= '' then
                args[k] = v
            end
        else
            args[k] = v
        end
    end
    
    -- Lower-case &quot;nocat&quot;, &quot;categories&quot;, &quot;category2&quot;, and &quot;subpage&quot;. These
    -- parameters are put in lower case whenever they appear in the old
    -- template, so we can just do it once here and save ourselves some work.
    local lowercase = {cfg.nocat, cfg.categories, cfg.category2, cfg.subpage}
    for _, v in ipairs(lowercase) do
        local argVal = args[v]
        if type(argVal) == 'string' then
            args[v] = mw.ustring.lower(argVal)
        end
    end
    
    return p._main(args)
end

return p</text>
      <sha1>a4um96424779t8s62edy8mbkm2o7bgv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Edit/doc</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3815</id>
    <revision>
      <id>9299</id>
      <parentid>9247</parentid>
      <timestamp>2014-05-27T12:52:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Lihat juga */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="717" xml:space="preserve">== Penggunaan ==
Templat ini adalah templat yang merujuk kepada dirinya sendiri (''self-reference'').

Parameter:

:{{para|1|Laman yang mahu disunting. }} Kosongkan jika mahu menyunting laman semasa.
:{{para|2|Teks yang mahu dipaparkan.}}  Lalai: &quot;edit&quot;
:{{para|section|Bahagian yang mahu disunting.}}  Contoh &lt;code&gt;0&lt;/code&gt; untuk menyunting bahagian pengenalan sahaja. Lalai: kosong (sunting seluruh laman)

== Lihat juga ==
{{edit templates}}

&lt;includeonly&gt;{{#ifeq:{{SUBPAGENAME}}|sandbox||
&lt;!-- Categories go here and interwikis go in Wikidata. --&gt;
[[Kategori:Templat pembersihan sebaris]]
[[Kategori:Templat penyelenggaran pautan dalaman]]
[[Kategori:Templat pautan dalaman]]
}}
[[en:Template:Edit]]&lt;/includeonly&gt;</text>
      <sha1>aua8anub5hrdy5in4z9guvfv6y7qf0s</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Para</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3816</id>
    <revision>
      <id>9248</id>
      <timestamp>2014-05-16T04:12:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>salin en:w:t:Para</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="211" xml:space="preserve">&lt;code class=&quot;nowrap&quot;&gt;&lt;nowiki&gt;|&lt;/nowiki&gt;{{#if:{{{1|}}}|{{{1}}}&lt;nowiki&gt;=&lt;/nowiki&gt;}}{{{2|}}}&lt;/code&gt;&lt;noinclude&gt;
{{Documentation}}
&lt;!--Categories and interwikis go near the bottom of the /doc subpage.--&gt;
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>85vhfl40sn6meahjikok1szm7or256g</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bahasa Arab/Asas Bahasa/Pengenalan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3817</id>
    <revision>
      <id>9306</id>
      <parentid>9302</parentid>
      <timestamp>2014-05-27T13:15:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Kelainan lain */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2978" xml:space="preserve">== Pembacaan dan Penulisan Bahasa Arab ==

Selain daripada Bahasa Arab, sistem huruf bahasa Arab turut digunakan dalam [[Bahasa Urdu]] dan juga [[Bahasa Parsi]] dan sebahagian kecil yang lain. Bahasa Urdu dan Parsi mempunyai huruf yang lebih berbanding Bahasa Arab. Jadi lebih mudah mempelajari bahasa-bahasa lain melalui Bahasa Arab.

Bahasa Arab menggunakan banyak titik dan simbol di atas dan di bawah. Sistem penulisan Bahasa Arab juga bersambung. Jadi kebanyakkan huruf di dalam ayat bersambung antara satu sama lain. Selain itu, kebanyakan huruf Bahasa Arab mempunyai bentuk mula, bentuk tengah, bentuk akhir dan bentuk terasing. Bagaimanapun, bentuk-bentuk ini hampir sama, menjadikannya lebih mudah dikenali.

Asasnya
*Bahasa Arab ditulis dari kanan ke kiri:&lt;br&gt;
&lt;p align = &quot;right&quot;&gt;
&lt;----------------------------- Penulisan bermula dari sini&lt;br&gt;
&lt;---------------------------------------------------------------------&lt;br&gt;
dan berakhir di sini &lt;---------------------------------------------------------------------&lt;br&gt;
&lt;/p&gt;

Bahasa Arab mempunyai 28 aksara (huruf) seluruhnya. Setiap aksara mewakili bunyi dan mempunyai bentuk khusus. Sesetengah aksara mempunyai titik untuk membezakan mereka dan polanya tidak dikongsi oleh aksara lain. Setiap aksara mempunyai 4 bentuk asas untuk menyambungkan mereka
*Bentuk permulaan
*Bentuk pertengahan
*Bentuk pengakhiran
*Bentuk terasing

Bentuk huruf mempunyai penyambungnya yang tersendiri. Ia terbahagi kepada huruf penyambung dan huruf bukan penyambung. Huruf penyambung menyambungkan huruf selepas mereka tetapi tidak menyambungkan ayat. Huruf bukan penyambung pula tidak menyambungkan mana-mana huruf selepas mereka. Di dalam penulisan Bahasa Arab (termasuk percetakan), setiap bentuk huruf berubah bagi menyambungkan huruf lain.

== Bentuk vs. Huruf ==
*Banyak bentuk aksara Arab mempunyai ekor.
*Ekor hanya boleh dilihat dalam bentuk terasing dan bentuk akhir.
*Bahagian terpenting bentuk ialah yang bukan ekor, bahagian ini dipanggil intipati-bentuk.
*Ingat: Huruf ialah bentuk dengan ditambah titik.
*Titik boleh diletakkan di atas atau di bawah bentuk, untuk membentuk huruf.
*Kedudukan titik penting (atas atau bawah). 
*Jumlah titik penting (0 - 3 titik).

== Titik ==
*Dalam kebanyakan cetakan
**Titik tiga dikumpulkan dalam satu segi tiga
**Titik dua ditulis sebelah menyebelah
**Titik boleh jadi berbentuk wajik, segiempat sama ataupun bulat.

*Dalam tulisan laju oleh orang Arab
**Titik tiga lazim ditulis dalam bentuk:   ^ 
**Titik dua ditulis sebagai sengkang -  atau boleh juga berupa tilde ~
**Ada lagi tulisan pintas lain.

== Kelainan lain ==
*Dots are sometimes written as hollow circles on childish hand-made posters.

*The placement of dots (such: in a diagonal line, in a vertical line, in a triangle) do not make different letters (i.e.: it doesn't matter), and variation in placement of dots is used in fancy fonts.

[[Kategori:Bahasa Arab|Asas Bahasa/Pengenalan]]

[[en:Arabic/LearnRW/Alphabet Basics]]</text>
      <sha1>85f0t5bfk4pbq3jriobmjxf1g4oh84e</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bahasa Arab/Matlamat Buku</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3819</id>
    <revision>
      <id>9605</id>
      <parentid>9303</parentid>
      <timestamp>2014-08-29T07:07:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>kemas</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="991" xml:space="preserve">{{autonav|Asas Bahasa|Bahan Awal}}
==Apa yang dapat diharapkan daripada buku ini ==
=== Buku Pengantar ===

Buku ini adalah pengantar atau ''primer'' bahasa Arab.  Ia buku praktikal&amp;mdash;buku ini bertujuan untuk mengajar bahasa Arab Piawai (MSA) agar ia dapat digunakan secara praktikal. Para pembaca akan dapat membaca dan memahami penulisan bahasa Arab yang mudah, dan menulis sedikit skrip Arab. Pembaca juga akan dapat bertutur dalam bahasa Arab dengan ungkapan-ungkapan seharian dengan contoh-contoh dialog yang dimuatkan dalam buku. Dengan cara ini para pembaca dapat berlatih menggunakan bahasa Arab.

Sehubungan dengan itu, buku ini tidak membincangkan tatabahasa MSA dengan terperinci. Akan tetapi asas-asas bahasa yang disediakan akan dapat membantu pembaca untuk mempelajari bahasa Arab dengan lebih mendalam daripada buku-buku teks atau, lebih baik lagi, dengan menghadiri kursus bahasa Arab yang formal. Justeru lihatlah buku ini sebagai pintu atau bab kepada alam bahasa Arab.</text>
      <sha1>aqff3s58yl4k2fkn4nqt6ayqx9z8i5t</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Autonav</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3820</id>
    <redirect title="Templat:Auto navigation" />
    <revision>
      <id>9262</id>
      <timestamp>2014-05-17T01:23:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>pintas untuk t:auto navigation</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="35" xml:space="preserve">#LENCONG[[Templat:Auto navigation]]</text>
      <sha1>ew1ablsda96rgh7nl5krppjzs9jll5n</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bahasa Arab/Lampiran/Lampiran A</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3821</id>
    <revision>
      <id>9616</id>
      <parentid>9612</parentid>
      <timestamp>2014-08-30T07:00:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>kemas jadual batr</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1363" xml:space="preserve">Bagi memudahkan pembelajaran, di bawah ini dipaparkan semula jadual transliterasi sistem Peraturan Transliterasi Arab Bikdash (BATR):

= Sistem BATR penuh=

{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 1.2em&quot;
|-
|+ Abjad Arab dan transliterasi BATR
|-
!&lt;small&gt;Huruf Arab&lt;/small&gt;
| ا
| ب
| ت
| ث
| ج
| ح
| خ
| د
| ذ
| ر
| ز
| س
| ش
| ص
| ض
| ط
| ظ
| ع
| غ
| ف
| ق
| ك
| ل
| م
| ن
| ه
| و
| ى
|-
!&lt;small&gt;'''BATR'''&lt;/small&gt;
| A / aa
| b
| t
| c, th
| j
| H
| K
| d
| z', dh
| r
| z
| s
| x, sh
| S 
| D
| T
| Z
| E
| g
| f
| q
| k
| l
| m
| n
| h
| w / uu
| y / ii
|-
|}


{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center; width: 60%;&quot;  
|-
|+ Vokal dan transliterasi BATR
|-
! Vokal Arab 
! BATR
|-
|الف مقصورة || aaa 
|-
|فتحتين || aN
|-
|ألف || aa
|-
|    فتحة || a
|-
| ضمة || u
|- 
| واو || uu
|-
|ضمتين || uN
|-
|كسرة || i
|-
|ياء || ii
|-
|كسرتين || iN	
|-
|}

{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center; width: 60%;&quot;  
|-
|+ Kombinasi ''''' ا ''''' dan ''''' ل  '''''
|-
! Skrip Arab 
! BATR
|-
|ال || Al
|-
|وال ||wal
|-
|فال || fal
|-
|بال || bil
|-
|لل || lil
|-
|}

{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center; width: 60%;&quot;  
|-
|+ Kombinasi huruf-huruf Arab 
|-
! Skrip Arab 
! BATR
|-
|كه || k-h
|-
|سه || s-h
|-
|ته || t-h
|-
|غه || g-h
|-
|ده || d-h
|-
|}</text>
      <sha1>r07dr20dkdgoe9wgqmwqm3i1u8vnzdg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bahasa Arab/Asas Bahasa/Vokal</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3822</id>
    <revision>
      <id>9304</id>
      <parentid>9291</parentid>
      <timestamp>2014-05-27T13:12:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Vokal panjang */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2137" xml:space="preserve">{{autonav|Tulisan|Abjad}}
= Vokal =

Pada asasnya, semua huruf dalam abjad Arab dianggap konsonan. Justeru, tidak seperti Bahasa Melayu, Bahasa Arab tidak mempunyai istilah yang sepadan dengan istilah 'vokal' Bahasa Melayu ataupun huruf-huruf vokal yang sepadan dengan ''a, e, i, o, u'' yang terdapat dalam nahu Bahasa Melayu.  Bunyi huruf bahasa Arab yang disepadankan dengan vokal Bahasa Melayu ditunjukkan dengan penggunaan tanda-tanda khusus (tanda diakritik). Tanda-tanda ini yang sebenarnya diperkenalkan dalam zaman Kekhalifahan Umaiyah (untuk keseragaman sebutan 'vokal' pendek), digunakan untuk menggambarkan sebutan berbeza sesuatu huruf  itu.  Perlu diperhatikan yang secara amnya penulisan MSA tidak menggunakan tanda diakritik. Tanda diakritik hanya terdapat dalam penulisan Quran, buku kanak-kanak dan teks sastera klasik.

Walau bagaimanapun, untuk tujuan pembelajaran, tanda diakritik dan vokal (yakni tulisan yang membawa bunyi sama dengan vokal Bahasa Melayu) perlu difahami dan digunakan dalam bab-bab awal buku ini.

Bahasa Arab mempunyai dua jenis vokal, yakni vokal pendek dan panjang.

== Vokal pendek ==

Terdapat tiga jenis vokal pendek dalam Bahasa Arab:

* fatHat'  فتحة '''  َ ''' , bunyi &quot;a&quot;.  Contoh, ''' بَ ''', disebut &quot;ba&quot;
* kasrat' كسرَه ''' ِ ''', bunyi &quot;i&quot;.  Contoh, ''' ِبِِ ''', disebut &quot;bi&quot;
* Dammat'   ضَمّة  '''  ُ ''', bunyi &quot;u&quot; . Contoh, ''' بُ ''', disebut &quot;bu&quot;

== Vokal panjang ==

Vokal panjang pula ditulis dengan menggunakan fatHat', kasrat', dan Dammat' dengan diikuti huruf yang berkaitan dengan tanda-tanda tersebut. 

;Contoh:
 
* fatHat' (a) dikaitkan dengan  '''ا''' (ealif), justeru ia  mendahului ا (ealif) untuk membentuk vokal panjang seperti: تَا  (taa), جَا  (Haa),  غَا (gaa)
* kasrat' (i) dikaitkan dengan '''ي''', justeru ia mendahului ياء (yaae) untuk membentuk vokal panjang seperti: تِي  (tii), حِي (Hii), غِي (gii)
* Dammat' (u) dikaitkan dengan '''و''', justeru ia mendahului واو (waaw) untuk membentuk vokal panjang seperti:  تُو  (tuu),  حُو (Huu)   غُو  (guu)

[[Kategori:Bahasa Arab|Asas Bahasa/Vokal]]</text>
      <sha1>98wrxei0x0xjyossvh04c2lvqjlt0pw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bahasa Arab/Asas Bahasa/Tulisan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3823</id>
    <revision>
      <id>9305</id>
      <parentid>9280</parentid>
      <timestamp>2014-05-27T13:14:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kemas</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13535" xml:space="preserve">Anda pernah melihat jadual sebegini dalam bab tentang abjad terdahulu. Mari kita gunakan jadual ini untuk memahami skrip Arab.

{|class=&quot;wikitable&quot;
|+ Huruf Arab yang digunakan dalam penulisan Arab
|-
!rowspan=&quot;2&quot;|BATR
!rowspan=&quot;2&quot;|Nilai (IPA&lt;sup&gt;*&lt;/sup&gt;)
!colspan=&quot;3&quot;|Bentuk dalam konteks
!rowspan=&quot;2&quot;|Tunggal
|-
!Akhir
!Tengah
!Awal
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
| a
|berbagai,&lt;br/&gt;termasuk {{IPA|/aː/}} {{ref|a|[a]}}
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـا}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـا}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ا}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|[[ا]]}}&lt;/span&gt;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;

| b
|{{IPAslink|b}}&lt;br /&gt;(juga {{IPAslink|p}} dalam kata pinjam){{ref|b|[b]}}
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـب}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـبـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|بـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|[[ب]]}}&lt;/span&gt;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;

|t
|{{IPAslink|t}}
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـت}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـتـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|تـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|[[ت]]}}&lt;/span&gt;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;

| c, th
|{{IPAslink|θ}}
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـث}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـثـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ثـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|[[ث]]}}&lt;/span&gt;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;

|j
|{{IPAslink|d͡ʒ}} ~ {{IPAslink|ʒ}} ~ {{IPAslink|ɡ}} {{ref|c|[c]}}
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـج}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـجـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|جـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|[[ج]]}}&lt;/span&gt;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;

| H
|{{IPAslink|ħ}}
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـح}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـحـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|حـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|[[ح]]}}&lt;/span&gt;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;

|K
|{{IPAslink|x}}
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـخ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـخـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|خـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|[[خ]]}}&lt;/span&gt;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;

|d
|{{IPAslink|d}}
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـد}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـد}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|د}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|[[د]]}}&lt;/span&gt;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;

| z', dh
|{{IPAslink|ð}}
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـذ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـذ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ذ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|[[ذ]]}}&lt;/span&gt;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;

|r
|{{IPAslink|r}}
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـر}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـر}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ر}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|[[ر]]}}&lt;/span&gt;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;

|z
|{{IPAslink|z}}
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـز}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـز}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ز}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|[[ز]]}}&lt;/span&gt;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;

|s
|{{IPAslink|s}}
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـس}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـسـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|سـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|[[س]]}}&lt;/span&gt;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;

|x, sh
|{{IPAslink|ʃ}}
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـش}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـشـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|شـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|[[ش]]}}&lt;/span&gt;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;

|S
|{{IPAslink|sˤ}}
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـص}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـصـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|صـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|[[ص]]}}&lt;/span&gt;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;

|D
|{{IPAslink|dˤ}}
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـض}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـضـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ضـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|[[ض]]}}&lt;/span&gt;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;

|T
|{{IPAslink|tˤ}}
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـط}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـطـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|طـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|[[ط]]}}&lt;/span&gt;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;

|Z
|{{IPAslink|ˤ|ðˤ}} ~ {{IPAslink|ˤ|zˤ}}
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـظ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـظـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ظـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|[[ظ]]}}&lt;/span&gt;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;

|E
|{{IPAslink|ʕ}}
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـع}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـعـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|عـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|[[ع]]}}&lt;/span&gt;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;

|g
| {{IPAslink|ɣ}}&lt;br /&gt;(kadang kala {{IPAslink|ɡ}} dalam kata pinjam){{ref|c|[c]}}
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـغ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـغـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|غـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|[[غ]]}}&lt;/span&gt;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;

|f
|{{IPAslink|f}}&lt;br /&gt;(kadang kala {{IPAslink|v}} dalam kata pinjam){{ref|b|[b]}}
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـف}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـفـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|فـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|[[ف]]}}&lt;/span&gt; {{ref|d|[d]}}
|- style=&quot;text-align:center;&quot;

|q
|{{IPAslink|q}}&lt;br /&gt;(kadang kala {{IPAslink|ɡ}} dalam kata pinjam){{ref|c|[c]}}
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـق}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـقـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|قـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|[[ق]]}}&lt;/span&gt; {{ref|d|[d]}}
|- style=&quot;text-align:center;&quot;

|k
|{{IPAslink|k}}&lt;br /&gt;(kadang kala {{IPAslink|ɡ}} dalam kata pinjam){{ref|c|[c]}}
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـك}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـكـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|كـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|[[ك]]}}&lt;/span&gt;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;

|l
|{{IPAslink|l}}
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـل}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـلـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|لـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|[[ل]]}}&lt;/span&gt;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;

|m
|{{IPAslink|m}}
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـم}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـمـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|مـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|[[م]]}}&lt;/span&gt;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;

|n
|{{IPAslink|n}}
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـن}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـنـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|نـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|[[ن]]}}&lt;/span&gt;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;

|h
|{{IPAslink|h}}
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـه}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـهـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|هـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|[[ه]]}}&lt;/span&gt;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;

|w
|{{IPAslink|w}}, {{IPA|/uː/}}, {{IPA|/aw/}},&lt;br/&gt;kadang kala {{IPAslink|u}}, {{IPAslink|o}}, dan {{IPAslink|oː}} dalam kata pinjam
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـو}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـو}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|و}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|[[و]]}}&lt;/span&gt;
|- style=&quot;text-align:center;&quot;

|y
|{{IPAslink|j}}, {{IPA|/iː/}}, {{IPA|/aj/}},&lt;br/&gt;kadang kala {{IPAslink|i}}, {{IPAslink|e}}, dan {{IPAslink|eː}} dalam kata pinjam
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـي}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|ـيـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|يـ}}&lt;/span&gt;
|style=&quot;line-height:180%;padding:10px;&quot;|&lt;span style=&quot;font-size:190%;&quot;&gt;{{lang|ar|[[ي]]}}&lt;/span&gt; {{ref|e|[e]}}
|}


{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;
|-
|+ Huruf/aksara/nota tambahan
|-
!  BATR 
!  BM
!  BA
|-
| e, 2 || hamzat' || ء
|-
| aaa || ealif maqsuurat' ||  ى
|-
| a || fatHat' ||  فتحة
|-
| i || kasrat' || كسرة
|-
| u || Dammat' || ضمة
|-
| style=&quot;padding:10px;&quot; | tanwiin ||style=&quot;padding:10px;&quot;| bunyi &quot;nun&quot; di hujung kata ||style=&quot;padding:10px;&quot;| تَنوِين
|}

[[Kategori:Bahasa Arab|Asas Bahasa/Tulisan]]</text>
      <sha1>gx6tfx1ad8gp2g236blowamc4dfpf4s</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategori:Bahasa Arab</title>
    <ns>14</ns>
    <id>3824</id>
    <revision>
      <id>9760</id>
      <parentid>9298</parentid>
      <timestamp>2015-02-25T20:56:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dexbot</username>
        <id>1814</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: removing existed iw links in Wikidata</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="24" xml:space="preserve">[[Kategori:Bahasa|Arab]]</text>
      <sha1>teb39u4a7vlrxp5rbjg0imm8isrzumm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Lamanwiki1.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3825</id>
    <revision>
      <id>9352</id>
      <parentid>9351</parentid>
      <timestamp>2014-06-17T19:29:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>MGA73</username>
        <id>1666</id>
      </contributor>
      <comment>NowCommons</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="47" xml:space="preserve">{{Wikimedia project screenshot}}
{{NowCommons}}</text>
      <sha1>ofisgk05i1dneue0f4d67burtxrobxe</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Lamanwiki2.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3826</id>
    <revision>
      <id>9354</id>
      <parentid>9353</parentid>
      <timestamp>2014-06-17T19:32:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>MGA73</username>
        <id>1666</id>
      </contributor>
      <comment>NowCommons</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="47" xml:space="preserve">{{Wikimedia project screenshot}}
{{NowCommons}}</text>
      <sha1>ofisgk05i1dneue0f4d67burtxrobxe</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Lamanwiki3.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3827</id>
    <revision>
      <id>9356</id>
      <parentid>9355</parentid>
      <timestamp>2014-06-17T19:34:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>MGA73</username>
        <id>1666</id>
      </contributor>
      <comment>NowCommons</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="47" xml:space="preserve">{{Wikimedia project screenshot}}
{{NowCommons}}</text>
      <sha1>ofisgk05i1dneue0f4d67burtxrobxe</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Lamanwiki4.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3828</id>
    <revision>
      <id>9359</id>
      <parentid>9357</parentid>
      <timestamp>2014-06-17T19:39:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>MGA73</username>
        <id>1666</id>
      </contributor>
      <comment>{{NowCommons}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="48" xml:space="preserve">{{Wikimedia project screenshot}} 
{{NowCommons}}</text>
      <sha1>tdk14rsoz9sn5np3wb4oxzttdyfzdqd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Lamanwiki5.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3829</id>
    <revision>
      <id>9360</id>
      <parentid>9358</parentid>
      <timestamp>2014-06-17T19:39:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>MGA73</username>
        <id>1666</id>
      </contributor>
      <comment>{{NowCommons}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="48" xml:space="preserve">{{Wikimedia project screenshot}} 
{{NowCommons}}</text>
      <sha1>tdk14rsoz9sn5np3wb4oxzttdyfzdqd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Mediawiki linux.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3830</id>
    <revision>
      <id>9434</id>
      <parentid>9423</parentid>
      <timestamp>2014-06-18T19:12:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>MGA73</username>
        <id>1666</id>
      </contributor>
      <comment>{{NowCommons}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="48" xml:space="preserve">{{Wikimedia project screenshot}}

{{NowCommons}}</text>
      <sha1>kpj8i5etrx74smsvhx5wgbev6v1otcn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Mediawiki1.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3831</id>
    <revision>
      <id>9425</id>
      <parentid>9415</parentid>
      <timestamp>2014-06-18T19:10:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>MGA73</username>
        <id>1666</id>
      </contributor>
      <comment>{{NowCommons}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="47" xml:space="preserve">{{Wikimedia project screenshot}}
{{NowCommons}}</text>
      <sha1>ofisgk05i1dneue0f4d67burtxrobxe</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Mediawiki2.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3832</id>
    <revision>
      <id>9426</id>
      <parentid>9416</parentid>
      <timestamp>2014-06-18T19:10:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>MGA73</username>
        <id>1666</id>
      </contributor>
      <comment>{{NowCommons}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="47" xml:space="preserve">{{Wikimedia project screenshot}}
{{NowCommons}}</text>
      <sha1>ofisgk05i1dneue0f4d67burtxrobxe</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Mediawiki3.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3833</id>
    <revision>
      <id>9427</id>
      <parentid>9417</parentid>
      <timestamp>2014-06-18T19:10:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>MGA73</username>
        <id>1666</id>
      </contributor>
      <comment>{{NowCommons}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="48" xml:space="preserve">{{Wikimedia project screenshot}}

{{NowCommons}}</text>
      <sha1>kpj8i5etrx74smsvhx5wgbev6v1otcn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Mediawiki4.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3834</id>
    <revision>
      <id>9428</id>
      <parentid>9418</parentid>
      <timestamp>2014-06-18T19:10:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>MGA73</username>
        <id>1666</id>
      </contributor>
      <comment>{{NowCommons}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="48" xml:space="preserve">{{Wikimedia project screenshot}}

{{NowCommons}}</text>
      <sha1>kpj8i5etrx74smsvhx5wgbev6v1otcn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Mediawiki5.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3835</id>
    <revision>
      <id>9429</id>
      <parentid>9419</parentid>
      <timestamp>2014-06-18T19:10:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>MGA73</username>
        <id>1666</id>
      </contributor>
      <comment>{{NowCommons}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="48" xml:space="preserve">{{Wikimedia project screenshot}}

{{NowCommons}}</text>
      <sha1>kpj8i5etrx74smsvhx5wgbev6v1otcn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Mediawiki6.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3836</id>
    <revision>
      <id>9430</id>
      <parentid>9420</parentid>
      <timestamp>2014-06-18T19:11:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>MGA73</username>
        <id>1666</id>
      </contributor>
      <comment>{{NowCommons}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="48" xml:space="preserve">{{Wikimedia project screenshot}}

{{NowCommons}}</text>
      <sha1>kpj8i5etrx74smsvhx5wgbev6v1otcn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Mediawiki7.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3837</id>
    <revision>
      <id>9431</id>
      <parentid>9424</parentid>
      <timestamp>2014-06-18T19:11:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>MGA73</username>
        <id>1666</id>
      </contributor>
      <comment>{{NowCommons}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="48" xml:space="preserve">{{Wikimedia project screenshot}}

{{NowCommons}}</text>
      <sha1>kpj8i5etrx74smsvhx5wgbev6v1otcn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Mediawiki8.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3838</id>
    <revision>
      <id>9432</id>
      <parentid>9421</parentid>
      <timestamp>2014-06-18T19:11:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>MGA73</username>
        <id>1666</id>
      </contributor>
      <comment>{{NowCommons}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="48" xml:space="preserve">{{Wikimedia project screenshot}}

{{NowCommons}}</text>
      <sha1>kpj8i5etrx74smsvhx5wgbev6v1otcn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Mediawiki9.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3839</id>
    <revision>
      <id>9433</id>
      <parentid>9422</parentid>
      <timestamp>2014-06-18T19:11:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>MGA73</username>
        <id>1666</id>
      </contributor>
      <comment>{{NowCommons}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="48" xml:space="preserve">{{Wikimedia project screenshot}}

{{NowCommons}}</text>
      <sha1>kpj8i5etrx74smsvhx5wgbev6v1otcn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Xampp1.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3840</id>
    <revision>
      <id>9589</id>
      <parentid>9456</parentid>
      <timestamp>2014-08-19T08:37:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>lesen</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" xml:space="preserve">{{Tampilan-perisian}}</text>
      <sha1>7rfv0rdttzmktujazfosem911007x43</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Xampp2.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3841</id>
    <revision>
      <id>9590</id>
      <parentid>9457</parentid>
      <timestamp>2014-08-19T08:37:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>lesen</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" xml:space="preserve">{{Tampilan-perisian}}</text>
      <sha1>7rfv0rdttzmktujazfosem911007x43</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Xampp3.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3842</id>
    <revision>
      <id>9591</id>
      <parentid>9458</parentid>
      <timestamp>2014-08-19T08:37:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>lesen</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" xml:space="preserve">{{Tampilan-perisian}}</text>
      <sha1>7rfv0rdttzmktujazfosem911007x43</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Xampp4.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3843</id>
    <revision>
      <id>9592</id>
      <parentid>9459</parentid>
      <timestamp>2014-08-19T08:37:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>lesen</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" xml:space="preserve">{{Tampilan-perisian}}</text>
      <sha1>7rfv0rdttzmktujazfosem911007x43</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Xampp5.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3844</id>
    <revision>
      <id>9593</id>
      <parentid>9460</parentid>
      <timestamp>2014-08-19T08:37:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>lesen</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" xml:space="preserve">{{Tampilan-perisian}}</text>
      <sha1>7rfv0rdttzmktujazfosem911007x43</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Xampp6.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3845</id>
    <revision>
      <id>9594</id>
      <parentid>9461</parentid>
      <timestamp>2014-08-19T08:37:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>lesen</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" xml:space="preserve">{{Tampilan-perisian}}</text>
      <sha1>7rfv0rdttzmktujazfosem911007x43</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Xamppcontrolpanel.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3846</id>
    <revision>
      <id>9595</id>
      <parentid>9462</parentid>
      <timestamp>2014-08-19T08:38:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>lesen</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" xml:space="preserve">{{Tampilan-perisian}}</text>
      <sha1>7rfv0rdttzmktujazfosem911007x43</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fail:Xamppcontrolpanel2.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>3847</id>
    <revision>
      <id>9596</id>
      <parentid>9463</parentid>
      <timestamp>2014-08-19T08:38:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>lesen</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" xml:space="preserve">{{Tampilan-perisian}}</text>
      <sha1>7rfv0rdttzmktujazfosem911007x43</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Pemasangan MediaWiki</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3848</id>
    <revision>
      <id>11361</id>
      <parentid>9628</parentid>
      <timestamp>2022-05-20T23:43:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>42</id>
      </contributor>
      <comment>Replacing CC-BY-NC-ND-icon-88x31.png with [[File:CC_BY-NC-ND_icon-88x31.png]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:c:COM:FR|File renamed]]: [[:c:Commons:Administrators'_noticeboard/Archive_87#Move_rename_some_CC-related_images|]]).</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="33835" xml:space="preserve">__INDEX__
== Pendahuluan ==

Bismillahirahmanirrahim.&lt;br/&gt;
Assalamu'alaikum Warahmatullahi Wabarakatuh dan Salam Sejahtera.


Terlebih dahulu penulis ingin mengucapkan syukur kehadrat Allah s.w.t kerana dengan izin dan rahmatNya panduan ini dapat disiapkan. Ia ditulis khas untuk sesiapa yang berminat dalam bidang Pengurusan Maklumat. Diharap panduan ini dapat dikongsi bersama dan memberi manfaat kepada semua.


Wassalam.


[[File:mfauzy.jpg]]

== Pengenalan ==

MediaWiki ialah satu perisian sumber terbuka yang boleh dimuat turun secara percuma. Pakej wiki ini ditulis dalam bahasa PHP. Asalnya digunakan pada Wikipedia. Ia juga digunakan oleh beberapa projek yang bukan berasaskan keuntungan seperti Yayasan Wikimedia dan beberapa wiki lain termasuk laman asal MediaWiki.


Panduan ini akan menerangkan secara ringkas cara memasang dan menggunakan MediaWiki di dalam sistem operasi Windows dan Linux. Setelah selesai dipasang ia boleh digunakan untuk pelbagai tujuan sama ada bagi tujuan persendirian atau berkongsi maklumat dengan pengguna lain.


Antara kelebihannya ialah:-

* Membolehkan maklumat atau dokumen dipersembahkan dengan cara yang tersusun dan bersistematik.
* Mempunyai kawalan capaian sama ada pengguna hanya boleh baca, ubah atau cipta laman baru.
* Mempunyai fungsi carian yang mempercepatkan capaian kepada maklumat yang dikehendaki.
* Mempunyai pautan kepada dokumen atau artikel yang berkaitan.


'''Nota:''' &lt;br/&gt;
* Sila rujuk [http://ms.wikibooks.org/wiki/Penyediaan_Komputer_Maya Penyediaan Komputer Maya] jika anda tiada komputer yang dipasang dengan sistem operasi Linux.

* Sila rujuk [http://ms.wikibooks.org/wiki/Linux_Pengguna_Akhir Linux Pengguna Akhir] jika anda tidak biasa dengan baris arahan dalam Linux.

&lt;br/&gt;

== Muat turun Perisian  ==

Keperluan minima bagi pemasangan MediaWiki adalah seperti berikut:-

* Pelayan web -  membolehkan pelayar web melihat laman atau kandungan MediaWiki.
* PHP - bahasa pengaturcaraan yang diguna untuk menulis dan menjalankan perisian MediaWiki.
* Pangkalan data - tempat data atau maklumat disimpan.
&lt;br/&gt;
=== Xampp ===

Perisian Xampp dipilih kerana ia mengandungi semua keperluan tersebut iaitu pelayan web Apache, bahasa pengaturcaraan PHP serta pangkalan data MySQL.


Sila ke laman di bawah untuk muat turun perisian Xampp bergantung kepada platform atau versi yang anda kehendaki.

http://sourceforge.net/projects/xampp/


Berikut adalah pilihan penulis.

* '''Platform Windows'''&lt;br/&gt;
: http://downloads.sourceforge.net/project/xampp/XAMPP%20Windows/1.8.2/xampp-win32-1.8.2-5-VC9-installer.exe


* '''Platform Linux'''&lt;br/&gt;
: http://sourceforge.net/projects/xampp/files/XAMPP%20Linux/1.8.3/xampp-linux-x64-1.8.3-4-installer.run/download
&lt;br/&gt;

=== MediaWiki ===

Sila ke laman di bawah untuk muat turun perisian MediaWiki bergantung kepada platform atau versi yang anda kehendaki. 

https://bitnami.com/stack/mediawiki/installer


Berikut adalah pilihan penulis.

* '''Platform Windows'''&lt;br/&gt;
: https://bitnami.com/redirect/to/33867/bitnami-mediawiki-1.22.5-1-module-windows-installer.exe


* '''Platform Linux'''&lt;br/&gt;
: https://bitnami.com/redirect/to/33148/bitnami-mediawiki-1.22.5-1-module-linux-x64-installer.run
&lt;br/&gt;

== Pemasangan Dalam Windows ==

Penulis memasang perisian ini di dalam sistem operasi '''Windows Server 2003'''. Jika menghadapi masalah ketika memulakan pemasangan, anda mungkin perlu muat turun versi yang lebih rendah atau lebih tinggi bergantung kepada mesej ralat yang dipaparkan.

&lt;br/&gt;
=== Xampp ===


* Klik dua kali fail &lt;tt&gt;xampp-win32-1.8.2-5-VC9-installer.exe&lt;/tt&gt; yang telah dimuat turun sebelum ini.

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:xampp1.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Tetingkap di atas akan dipaparkan. Klik '''Next'''.

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:xampp2.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Klik '''Next'''.

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:xampp3.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Klik '''Next''' untuk pasang Xampp dalam folder &lt;tt&gt;C:\xampp&lt;/tt&gt;.

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:xampp4.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Klik '''Next'''. 

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:xampp5.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Klik '''Next'''.

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:xampp6.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Klik '''Finish'''.
 
[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:xamppcontrolpanel.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Tetingkap Panel Kawalan akan dipaparkan. 
* Klik butang &lt;tt&gt;[Start]&lt;/tt&gt; pada kedua-dua modul '''Apache''' dan '''MySQL'''.

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:xamppcontrolpanel2.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Kedua-dua modul ini mesti dijalankan sebelum pemasangan MediaWiki bermula.
&lt;br/&gt;

=== MediaWiki ===
&lt;br/&gt;
* Klik dua kali &lt;tt&gt;bitnami-mediawiki-1.22.5-1-module-windows-installer.exe&lt;/tt&gt; yang telah dimuat turun sebelum ini.

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:mediawiki1.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Klik '''OK'''.

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:mediawiki2.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Klik '''Next'''.

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:mediawiki3.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Klik '''Next''' untuk pasang MediaWiki dalam &lt;tt&gt;C:\xampp&lt;/tt&gt;.

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:mediawiki4.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Taip kata laluan aplikasi dua kali kemudian klik '''Next'''.

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:mediawiki5.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Klik '''Next'''.

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:mediawiki6.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Klik '''Next'''.

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:mediawiki7.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Klik '''Next'''.

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:mediawiki8.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Klik '''Finish'''.

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:mediawiki9.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Pemasangan MediaWiki selesai jika pelayar web memaparkan laman utama seperti di atas.

&lt;br/&gt;

== Konfigurasi Dalam Windows ==

=== Xampp ===

* Guna pelayar web seperti Internet Explorer untuk buka laman Xampp di http://127.0.0.1/xampp/splash.php atau http://localhost/xampp/splash.php 

* Pilih '''English'''.

* Laman utama Xampp akan dipaparkan. Terdapat menu-menu di sebelah kiri untuk melihat status komponen sama ada aktif atau tidak.

* Klik menu '''Security''' untuk lihat status sekuriti pemasangan Xampp.

* Bagi subjek tertentu yang mempunyai status tidak selamat, ia boleh diperbetulkan melalui capaian alamat berikut:-


: http://127.0.0.1/security/xamppsecurity.php


&lt;pre style=&quot;border: thin solid #FA8258; color: black; background-color:#F5ECCE; font-size: 90%; white-space: pre-wrap&quot;&gt;
MYSQL SECTION: &quot;ROOT&quot; PASSWORD 
   
MySQL SuperUser: root 
    
New password:  
Repeat the new password:   
    
PhpMyAdmin authentification: http   cookie  
    
---- Security risk! ---- 
Safe plain password in text file?   
(File: C:\xampp\security\security\mysqlrootpasswd.txt) 
&lt;/pre&gt;

* Taip kata laluan untuk akaun &lt;tt&gt;root&lt;/tt&gt; MySQL pada bahagian &quot;&lt;tt&gt;New password:&lt;/tt&gt;&quot; dan &quot;&lt;tt&gt;Repeat the new password:&lt;/tt&gt;&quot; kemudian tekan butang &lt;tt&gt;[Password changing]&lt;/tt&gt;.


&lt;pre style=&quot;border: thin solid #FA8258; color: black; background-color:#F5ECCE; font-size: 90%; white-space: pre-wrap&quot;&gt;
MYSQL SECTION: &quot;ROOT&quot; PASSWORD 


The root password was successfully changed. Please restart MYSQL for loading these changes!
&lt;/pre&gt;

* Mesej di atas akan dipaparkan. 
* Guna Panel Kawalan Xampp untuk mula semula proses atau modul MySQL iaitu dengan menekan butang &lt;tt&gt;Stop&lt;/tt&gt; kemudian tekan butang &lt;tt&gt;Start&lt;/tt&gt;.


* Tetapkan kawalan capaian kepada direktori Xampp pula.

&lt;pre style=&quot;border: thin solid #FA8258; color: black; background-color:#F5ECCE; font-size: 90%; white-space: pre-wrap&quot;&gt;
XAMPP DIRECTORY PROTECTION (.htaccess) 
    
User: user
Password:  
  
---- Security risk! ---- 
Safe plain password in text file?   
(File: C:\xampp\security\security\xamppdirpasswd.txt) 
&lt;/pre&gt;

* Taip akaun pengguna dan kata laluannya pada bahagian &quot;&lt;tt&gt;User:&lt;/tt&gt;&quot; dan &quot;&lt;tt&gt;Password:&lt;/tt&gt;&quot; kemudian tekan butang &lt;tt&gt;[Make safe the XAMPP directory]&lt;/tt&gt;.


&lt;pre style=&quot;border: thin solid #FA8258; color: black; background-color:#F5ECCE; font-size: 90%; white-space: pre-wrap&quot;&gt;
SUCCESS: The XAMPP directory is protected now! All personal data was safed in the following file:
C:\xampp\security\xampp.users
C:\xampp\htdocs\xampp\.htaccess
&lt;/pre&gt;

* Mesej di atas akan dipaparkan.

* Pilih menu '''Security''' untuk lihat sama ada subjek tersebut mempunyai status selamat. 

&lt;br/&gt;

=== MediaWiki ===

==== Tukar Tetapan Asal ====

* Guna pelayar web untuk capai laman utama MediaWiki yang baru dipasang iaitu http://127.0.0.1/mediawiki/index.php/Main_Page.

* Klik '''Log in''' untuk masuk sebagai Pentadbir.

* Taip &lt;tt&gt;User&lt;/tt&gt; pada &quot;&lt;tt&gt;Username&lt;/tt&gt;&quot; dan kata laluan pada &quot;&lt;tt&gt;Password&lt;/tt&gt;&quot; kemudian klik &lt;tt&gt;[Log in]&lt;/tt&gt;.

* Klik '''Preferences''' jika anda ingin ubah profil pengguna dan tetapan MediaWiki yang lain.

&lt;br/&gt;

==== Tukar Logo ====

* Logo di penjuru atas kiri boleh ditukar dengan mengubah fail &lt;tt&gt;C:\xampp\apps\mediawiki\htdocs\LocalSettings.php&lt;/tt&gt;

* Tukar baris berikut
&lt;br/&gt;
&lt;pre style=&quot;border: thin solid #aaaaaa; color: black; background-color:#dddddd; font-size: 90%; white-space: pre-wrap&quot;&gt;
$wgLogo             = &quot;$wgStylePath/common/images/wiki.png&quot;;
&lt;/pre&gt;

: kepada 

&lt;pre style=&quot;border: thin solid #aaaaaa; color: black; background-color:#dddddd; font-size: 90%; white-space: pre-wrap&quot;&gt;
$wgLogo             = &quot;$wgStylePath/common/images/logobaru.jpg&quot;;
&lt;/pre&gt;
&lt;br/&gt;

* Simpan perubahan yang telah dilakukan pada fail &lt;tt&gt;LocalSettings.php&lt;/tt&gt;.

* Letak fail imej &lt;tt&gt;logobaru.jpg&lt;/tt&gt; ke dalam direktori &lt;tt&gt;C:\xampp\apps\mediawiki\htdocs\skins\common\images&lt;/tt&gt;.

* Capai semula laman utama MediaWiki untuk lihat imej yang baru.
&lt;br/&gt;

==== Tukar Bahasa ====
* Secara lalai MediaWiki menggunakan bahasa Inggeris. Ia boleh ditukar kepada bahasa Melayu dengan mengubah kod bahasa dalam fail &lt;tt&gt;C:\xampp\apps\mediawiki\htdocs\LocalSettings.php&lt;/tt&gt;

* Tukar baris berikut
&lt;br/&gt;
&lt;pre style=&quot;border: thin solid #aaaaaa; color: black; background-color:#dddddd; font-size: 90%; white-space: pre-wrap&quot;&gt;
$wgLanguageCode = &quot;en&quot;;
&lt;/pre&gt;

: kepada 

&lt;pre style=&quot;border: thin solid #aaaaaa; color: black; background-color:#dddddd; font-size: 90%; white-space: pre-wrap&quot;&gt;
$wgLanguageCode = &quot;ms&quot;;
&lt;/pre&gt;
&lt;br/&gt;

* Simpan perubahan yang telah dilakukan pada fail &lt;tt&gt;LocalSettings.php&lt;/tt&gt;.
* Kod bahasa lain boleh dirujuk dalam fail &lt;tt&gt;C:\xampp\apps\mediawiki\htdocs\languages\Names.php&lt;/tt&gt;.
&lt;br/&gt;

==== Kawal Capaian Pengguna ====

* Capaian kepada kandungan dalam MediaWiki boleh dikawal dengan menambah konfigurasi dalam fail &lt;tt&gt;C:\xampp\apps\mediawiki\htdocs\LocalSettings.php&lt;/tt&gt;. 

* Penambahan boleh dilakukan di hujung fail selepas baris berikut.

&lt;pre style=&quot;border: thin solid #aaaaaa; color: black; background-color:#dddddd; font-size: 90%; white-space: pre-wrap&quot;&gt;
# End of automatically generated settings.
# Add more configuration options below.
&lt;/pre&gt;


* Tambah baris di bawah supaya kandungan tidak boleh dibaca selagi pengguna tanpa nama (''anonymous user'') tidak log masuk (''Log in'') ke dalam MediaWiki.

&lt;pre style=&quot;border: thin solid #aaaaaa; color: black; background-color:#dddddd; font-size: 90%; white-space: pre-wrap&quot;&gt;
$wgGroupPermissions['*']['read'] = false;
&lt;/pre&gt;


* Tambah baris berikut untuk halang pengguna yang tidak log masuk daripada mengubah kandungan dalam MediaWiki.

&lt;pre style=&quot;border: thin solid #aaaaaa; color: black; background-color:#dddddd; font-size: 90%; white-space: pre-wrap&quot;&gt;
$wgGroupPermissions['*']['edit'] = false;
&lt;/pre&gt;


* Tambah baris di bawah untuk halang pengguna tanpa nama daripada mencipta akaun baru.

&lt;pre style=&quot;border: thin solid #aaaaaa; color: black; background-color:#dddddd; font-size: 90%; white-space: pre-wrap&quot;&gt;
$wgGroupPermissions['*']['createaccount'] = false;
&lt;/pre&gt;


* Secara lalai, MediaWiki hanya benarkan muat naik fail yang mempunyai penambahan &lt;tt&gt;png&lt;/tt&gt;, &lt;tt&gt;gif&lt;/tt&gt;, &lt;tt&gt;jpg&lt;/tt&gt;, &lt;tt&gt;jpeg&lt;/tt&gt;.

* Tambah baris berikut supaya fail &lt;tt&gt;pdf&lt;/tt&gt;, &lt;tt&gt;rar&lt;/tt&gt; dan &lt;tt&gt;zip&lt;/tt&gt; juga boleh dimuat naik.

&lt;pre style=&quot;border: thin solid #aaaaaa; color: black; background-color:#dddddd; font-size: 90%; white-space: pre-wrap&quot;&gt;
$wgFileExtensions = array( 'png', 'gif', 'jpg', 'jpeg', 'pdf', 'rar', 'zip');
&lt;/pre&gt;
&lt;br/&gt;

== Pemasangan Dalam Linux ==

Fail Xampp dan MediaWiki yang sudah dimuat turun boleh diletakkan dalam direktori &lt;tt&gt;/root/Downloads&lt;/tt&gt;.

&lt;pre style=&quot;border: thin solid #aaaaaa; color: black; background-color:#dddddd; font-size: 90%; white-space: pre-wrap&quot;&gt;
[root@komputer01 ~]# cd /root/Downloads
[root@komputer01 Downloads]# pwd
/root/Downloads
[root@komputer01 Downloads]# ls -al
total 152332
drwxr-xr-x.  2 root root      4096 May 27 16:25 .
dr-xr-x---. 27 root root      4096 May 27 17:29 ..
-rw-r--r--.  1 root root  27364499 May 27 16:24 bitnami-mediawiki-1.22.5-1-module-linux-x64-installer.run
-rw-r--r--.  1 root root 128613473 May 27 16:27 xampp-linux-x64-1.8.3-4-installer.run
[root@komputer01 Downloads]#
&lt;/pre&gt;
&lt;br/&gt;
=== Xampp ===

* Tukar mod keizinan supaya fail &lt;tt&gt;xampp-linux-x64-1.8.3-4-installer.run&lt;/tt&gt; boleh dilaksanakan.

&lt;pre style=&quot;border: thin solid #aaaaaa; color: black; background-color:#dddddd; font-size: 90%; white-space: pre-wrap&quot;&gt;
[root@komputer01 Downloads]# chmod 755 ./xampp-linux-x64-1.8.3-4-installer.run
[root@komputer01 Downloads]#
&lt;/pre&gt;


* Mulakan pemasangan Xampp seperti arahan di bawah.

&lt;pre style=&quot;border: thin solid #aaaaaa; color: black; background-color:#dddddd; font-size: 90%; white-space: pre-wrap&quot;&gt;
[root@komputer01 Downloads]# ./xampp-linux-x64-1.8.3-4-installer.run
----------------------------------------------------------------------------
Welcome to the XAMPP Setup Wizard.

----------------------------------------------------------------------------
Select the components you want to install; clear the components you do not want
to install. Click Next when you are ready to continue.

XAMPP Core Files : Y (Cannot be edited)

XAMPP Developer Files [Y/n] :Y
&lt;/pre&gt;

* Taip &lt;tt&gt;Y&lt;/tt&gt; kemudian tekan &lt;tt&gt;[Enter]&lt;/tt&gt;.


&lt;pre style=&quot;border: thin solid #aaaaaa; color: black; background-color:#dddddd; font-size: 90%; white-space: pre-wrap&quot;&gt;
Is the selection above correct? [Y/n]: Y
&lt;/pre&gt;

* Taip &lt;tt&gt;Y&lt;/tt&gt; kemudian tekan &lt;tt&gt;[Enter]&lt;/tt&gt;.


&lt;pre style=&quot;border: thin solid #aaaaaa; color: black; background-color:#dddddd; font-size: 90%; white-space: pre-wrap&quot;&gt;
----------------------------------------------------------------------------
Installation Directory

XAMPP will be installed to /opt/lampp
Press [Enter] to continue :
&lt;/pre&gt;

* Tekan &lt;tt&gt;[Enter]&lt;/tt&gt; untuk pasang Xampp dalam direktori &lt;tt&gt;/opt/lampp&lt;/tt&gt;.


&lt;pre style=&quot;border: thin solid #aaaaaa; color: black; background-color:#dddddd; font-size: 90%; white-space: pre-wrap&quot;&gt;
----------------------------------------------------------------------------
Setup is now ready to begin installing XAMPP on your computer.

Do you want to continue? [Y/n]: Y
&lt;/pre&gt;

* Taip &lt;tt&gt;Y&lt;/tt&gt; kemudian tekan &lt;tt&gt;[Enter]&lt;/tt&gt;.


&lt;pre style=&quot;border: thin solid #aaaaaa; color: black; background-color:#dddddd; font-size: 90%; white-space: pre-wrap&quot;&gt;
----------------------------------------------------------------------------
Please wait while Setup installs XAMPP on your computer.

 Installing
 0% ______________ 50% ______________ 100%
 #########################################

----------------------------------------------------------------------------
Setup has finished installing XAMPP on your computer.

[root@komputer01 Downloads]#
&lt;/pre&gt;

* Pemasangan Xampp dalam Linux selesai dengan paparan di atas.


* Anda perlu jalankan proses '''apache''' dan '''mysql''' sebelum pemasangan MediaWiki boleh dimulakan.

&lt;pre style=&quot;border: thin solid #aaaaaa; color: black; background-color:#dddddd; font-size: 90%; white-space: pre-wrap&quot;&gt;
[root@komputer01 Downloads]# cd /opt/lampp
[root@komputer01 lampp]# ./ctlscript.sh
usage: ./ctlscript.sh help
       ./ctlscript.sh (start|stop|restart|status)
       ./ctlscript.sh (start|stop|restart|status) mysql
       ./ctlscript.sh (start|stop|restart|status) proftpd
       ./ctlscript.sh (start|stop|restart|status) apache

help       - this screen
start      - start the service(s)
stop       - stop  the service(s)
restart    - restart or start the service(s)
status     - show the status of the service(s)

[root@komputer01 lampp]#
&lt;/pre&gt;

* Guna arahan &lt;tt&gt;cd&lt;/tt&gt; untuk masuk ke dalam direktori &lt;tt&gt;/opt/lampp&lt;/tt&gt; di mana skrip &lt;tt&gt;ctlscript.sh&lt;/tt&gt; berada.


* Guna skrip ini seperti contoh di bawah untuk melihat sama ada proses '''mysql''' dan '''apache''' sudah berjalan.

&lt;pre style=&quot;border: thin solid #aaaaaa; color: black; background-color:#dddddd; font-size: 90%; white-space: pre-wrap&quot;&gt;
[root@komputer01 lampp]# ./ctlscript.sh status apache
apache already running
[root@komputer01 lampp]# ./ctlscript.sh status mysql
mysql not running
[root@komputer01 lampp]#
&lt;/pre&gt;


* Guna opsyen &lt;tt&gt;start&lt;/tt&gt; untuk mulakan mana-mana proses yang belum dijalankan.

&lt;pre style=&quot;border: thin solid #aaaaaa; color: black; background-color:#dddddd; font-size: 90%; white-space: pre-wrap&quot;&gt;
[root@komputer01 lampp]# ./ctlscript.sh start mysql
/opt/lampp/mysql/scripts/ctl.sh : mysql  started at port 3306
[root@komputer01 lampp]# ./ctlscript.sh status mysql
mysql already running
[root@komputer01 lampp]#
&lt;/pre&gt;


* Periksa sekali lagi untuk pastikan proses '''Apache''' (&lt;tt&gt;httpd&lt;/tt&gt;) dan '''MySQL''' (&lt;tt&gt;mysql&lt;/tt&gt;) sudah berjalan.

&lt;pre style=&quot;border: thin solid #aaaaaa; color: black; background-color:#dddddd; font-size: 90%; white-space: pre-wrap&quot;&gt;
[root@komputer01 lampp]# ./ctlscript.sh start status
/opt/lampp/mysql/scripts/ctl.sh : mysql  (pid 30045) already running
Checking syntax of configuration file
Syntax check complete.
/opt/lampp/proftpd/scripts/ctl.sh : proftpd (pid 29562) already running
Syntax OK
/opt/lampp/apache2/scripts/ctl.sh : httpd (pid 29003) already running
[root@komputer01 lampp]#
&lt;/pre&gt;

* Abaikan status bagi proses &lt;tt&gt;proftpd&lt;/tt&gt;.

&lt;br/&gt;

=== MediaWiki ===

* Tukar mod keizinan supaya  fail &lt;tt&gt;bitnami-mediawiki-1.22.5-1-module-linux-x64-installer.run&lt;/tt&gt; boleh dilaksanakan.

&lt;pre style=&quot;border: thin solid #aaaaaa; color: black; background-color:#dddddd; font-size: 90%; white-space: pre-wrap&quot;&gt;
[root@komputer01 Downloads]# chmod 755 ./bitnami-mediawiki-1.22.5-1-module-linux-x64-installer.run
[root@komputer01 Downloads]#
&lt;/pre&gt;


* Mulakan pemasangan MediaWiki seperti arahan di bawah.

&lt;pre style=&quot;border: thin solid #aaaaaa; color: black; background-color:#dddddd; font-size: 90%; white-space: pre-wrap&quot;&gt;
[root@komputer01 Downloads]# ./bitnami-mediawiki-1.22.5-1-module-linux-x64-installer.run
Language Selection

Please select the installation language
[1] English - English
[2] Spanish - Español
[3] Simplified Chinese - 简体中文
Please choose an option [1] : 
&lt;/pre&gt;

* Tekan &lt;tt&gt;[Enter]&lt;/tt&gt; untuk pilih '''English'''.


&lt;pre style=&quot;border: thin solid #aaaaaa; color: black; background-color:#dddddd; font-size: 90%; white-space: pre-wrap&quot;&gt;
----------------------------------------------------------------------------
Welcome to the Bitnami MediaWiki Module Setup Wizard.

----------------------------------------------------------------------------
Installation folder

Please choose a folder that contains an installation of Bitnami or XAMPP.

Select a folder [/opt/lampp]:
&lt;/pre&gt;

* Tekan &lt;tt&gt;[Enter]&lt;/tt&gt; untuk pasang MediaWiki dalam direktori &lt;tt&gt;/opt/lampp&lt;/tt&gt;.


&lt;pre style=&quot;border: thin solid #aaaaaa; color: black; background-color:#dddddd; font-size: 90%; white-space: pre-wrap&quot;&gt;
Note: This module requires a pre-existing installation of Bitnami or a
Bitnami-compatible stack like XAMPP. Please select the previous platform
installation. For example: /opt/bitnami or /opt/lampp


----------------------------------------------------------------------------
Create Admin account

Login [user]:
&lt;/pre&gt;

* Tekan &lt;tt&gt;[Enter]&lt;/tt&gt; untuk tetapkan &lt;tt&gt;user&lt;/tt&gt; sebagai akaun pentadbir.


&lt;pre style=&quot;border: thin solid #aaaaaa; color: black; background-color:#dddddd; font-size: 90%; white-space: pre-wrap&quot;&gt;
Your real name [User Name]: Pentadbir Wiki
&lt;/pre&gt;

* Taip sebarang nama kemudian tekan &lt;tt&gt;[Enter]&lt;/tt&gt;.


&lt;pre style=&quot;border: thin solid #aaaaaa; color: black; background-color:#dddddd; font-size: 90%; white-space: pre-wrap&quot;&gt;
Email Address [user@example.com]:
&lt;/pre&gt;

* Taip alamat e-mel anda kemudian Tekan &lt;tt&gt;[Enter]&lt;/tt&gt;.


&lt;pre style=&quot;border: thin solid #aaaaaa; color: black; background-color:#dddddd; font-size: 90%; white-space: pre-wrap&quot;&gt;
Please enter the existing MySQL password for XAMPP

Password :
&lt;/pre&gt;

* Tekan &lt;tt&gt;[Enter]&lt;/tt&gt; (akaun &lt;tt&gt;root&lt;/tt&gt; dalam MySQL tidak mempunyai sebarang kata laluan ketika ini).


&lt;pre style=&quot;border: thin solid #aaaaaa; color: black; background-color:#dddddd; font-size: 90%; white-space: pre-wrap&quot;&gt;

Enter the application password :
Retype password :
&lt;/pre&gt;

* Taip kata laluan dua kali untuk tetapkan kata laluan bagi pengguna &lt;tt&gt;user&lt;/tt&gt; (aplikasi MediaWiki).


&lt;pre style=&quot;border: thin solid #aaaaaa; color: black; background-color:#dddddd; font-size: 90%; white-space: pre-wrap&quot;&gt;
----------------------------------------------------------------------------
MediaWiki

Please configure MediaWiki installation

Wiki name [user's Wiki!]:
&lt;/pre&gt;

* Tekan &lt;tt&gt;[Enter]&lt;/tt&gt;.


&lt;pre style=&quot;border: thin solid #aaaaaa; color: black; background-color:#dddddd; font-size: 90%; white-space: pre-wrap&quot;&gt;
----------------------------------------------------------------------------
Setup is now ready to begin installing Bitnami MediaWiki Module on your
computer.

Do you want to continue? [Y/n]: Y
&lt;/pre&gt;

* Taip &lt;tt&gt;Y&lt;/tt&gt; kemudian tekan &lt;tt&gt;[Enter]&lt;/tt&gt;.


&lt;pre style=&quot;border: thin solid #aaaaaa; color: black; background-color:#dddddd; font-size: 90%; white-space: pre-wrap&quot;&gt;
----------------------------------------------------------------------------
Please wait while Setup installs Bitnami MediaWiki Module on your computer.

 Installing
 0% ______________ 50% ______________ 100%
 #########################################

----------------------------------------------------------------------------
Setup has finished installing Bitnami MediaWiki Module on your computer.

Launch Bitnami MediaWiki Module [Y/n]:
&lt;/pre&gt;

* Taip &lt;tt&gt;Y&lt;/tt&gt; jika anda pasang MediaWiki melalui konsol. Pelayar web akan dimulakan dengan paparan laman utama MediaWiki yang sudah dipasang seperti di bawah. 

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:mediawiki_linux.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]
&lt;br/&gt;

== Konfigurasi Dalam Linux ==

=== Xampp ===

* Guna pelayar web seperti Mozilla Firefox untuk buka laman Xampp di http://127.0.0.1/xampp/splash.php

* Pilih '''English'''.

* Laman utama Xampp akan dipaparkan. Terdapat menu-menu di sebelah kiri untuk melihat status komponen sama ada aktif atau tidak.

* Klik menu '''Security''' untuk lihat status sekuriti pemasangan Xampp.

* Bagi subjek tertentu yang mempunyai status tidak selamat, ia boleh diperbetulkan melalui arahan berikut:-

&lt;pre style=&quot;border: thin solid #aaaaaa; color: black; background-color:#dddddd; font-size: 90%; white-space: pre-wrap&quot;&gt;
[root@komputer01 ~]# /opt/lampp/xampp security
XAMPP:  Quick security check...
XAMPP:  Your XAMPP pages are NOT secured by a password.
XAMPP: Do you want to set a password? [yes]
&lt;/pre&gt;

* Taip &lt;tt&gt;yes&lt;/tt&gt; kemudian tekan &lt;tt&gt;[Enter]&lt;/tt&gt;.


&lt;pre style=&quot;border: thin solid #aaaaaa; color: black; background-color:#dddddd; font-size: 90%; white-space: pre-wrap&quot;&gt;
XAMPP: Password:
XAMPP: Password (again): 
&lt;/pre&gt;

* Taip kata laluan kemudian tekan &lt;tt&gt;[Enter]&lt;/tt&gt;. Lakukan sebanyak dua kali.


&lt;pre style=&quot;border: thin solid #aaaaaa; color: black; background-color:#dddddd; font-size: 90%; white-space: pre-wrap&quot;&gt;
XAMPP:  Password protection active. Please use 'xampp' as user name!
XAMPP:  MySQL is accessable via network.
XAMPP: Normaly that's not recommended. Do you want me to turn it off? [yes]
&lt;/pre&gt;

* Tekan &lt;tt&gt;[Enter]&lt;/tt&gt;.


&lt;pre style=&quot;border: thin solid #aaaaaa; color: black; background-color:#dddddd; font-size: 90%; white-space: pre-wrap&quot;&gt;
XAMPP:  Turned off.
XAMPP: Stopping MySQL...ok.
XAMPP: Starting MySQL...ok.
XAMPP:  The MySQL/phpMyAdmin user pma has no password set!!!
XAMPP: Do you want to set a password? [yes]
&lt;/pre&gt;

* Tekan &lt;tt&gt;[Enter]&lt;/tt&gt; untuk tetapkan kata laluan bagi akaun &lt;tt&gt;pma&lt;/tt&gt;.


&lt;pre style=&quot;border: thin solid #aaaaaa; color: black; background-color:#dddddd; font-size: 90%; white-space: pre-wrap&quot;&gt;
XAMPP: Password:
XAMPP: Password (again):
&lt;/pre&gt;

* Taip kata laluan kemudian tekan &lt;tt&gt;[Enter]&lt;/tt&gt;. Lakukan sebanyak dua kali.


&lt;pre style=&quot;border: thin solid #aaaaaa; color: black; background-color:#dddddd; font-size: 90%; white-space: pre-wrap&quot;&gt;
XAMPP:  Setting new MySQL pma password.
XAMPP:  Setting phpMyAdmin's pma password to the new one.
XAMPP:  MySQL has no root password set!!!
XAMPP: Do you want to set a password? [yes]
&lt;/pre&gt;

* Tekan &lt;tt&gt;[Enter]&lt;/tt&gt; untuk tetapkan kata laluan bagi akaun &lt;tt&gt;root&lt;/tt&gt; dalam MySQL.


&lt;pre style=&quot;border: thin solid #aaaaaa; color: black; background-color:#dddddd; font-size: 90%; white-space: pre-wrap&quot;&gt;
XAMPP:  Write the password somewhere down to make sure you won't forget it!!!
XAMPP: Password:
XAMPP: Password (again):
&lt;/pre&gt;

* Taip kata laluan kemudian tekan &lt;tt&gt;[Enter]&lt;/tt&gt;. Lakukan sebanyak dua kali.


&lt;pre style=&quot;border: thin solid #aaaaaa; color: black; background-color:#dddddd; font-size: 90%; white-space: pre-wrap&quot;&gt;
XAMPP:  Setting new MySQL root password.
XAMPP:  Change phpMyAdmin's authentication method.
XAMPP:  The FTP password for user 'daemon' is still set to 'xampp'.
XAMPP: Do you want to change the password? [yes]
&lt;/pre&gt;

* Tekan &lt;tt&gt;[Enter]&lt;/tt&gt; untuk tukar kata laluan akaun pengguna &lt;tt&gt;daemon&lt;/tt&gt; bagi aplikasi FTP.


&lt;pre style=&quot;border: thin solid #aaaaaa; color: black; background-color:#dddddd; font-size: 90%; white-space: pre-wrap&quot;&gt;
XAMPP: Password:
XAMPP: Password (again):
&lt;/pre&gt;

* Taip kata laluan kemudian tekan &lt;tt&gt;[Enter]&lt;/tt&gt;. Lakukan sebanyak dua kali.


&lt;pre style=&quot;border: thin solid #aaaaaa; color: black; background-color:#dddddd; font-size: 90%; white-space: pre-wrap&quot;&gt;
XAMPP: Reload ProFTPD...ok.
XAMPP:  Done.
&lt;/pre&gt;

* Mesej di atas dipaparkan menandakan proses telah selesai.

* Pilih menu '''Security''' dalam pelayar web untuk lihat sama ada status subjek sebelum ini telah bertukar kepada selamat. 

&lt;br/&gt;

=== MediaWiki ===

==== Tukar Tetapan Asal ====

* Guna pelayar web untuk capai laman utama MediaWiki yang baru dipasang iaitu http://127.0.0.1/mediawiki/index.php/Main_Page atau http://localhost/mediawiki/index.php/Main_Page.

* Klik '''Log in''' untuk masuk sebagai Pentadbir.

* Taip &lt;tt&gt;User&lt;/tt&gt; pada &quot;&lt;tt&gt;Username&lt;/tt&gt;&quot; dan kata laluan pada &quot;&lt;tt&gt;Password&lt;/tt&gt;&quot; kemudian klik &lt;tt&gt;[Log in]&lt;/tt&gt;.

* Klik '''Preferences''' jika anda ingin ubah profil pengguna dan tetapan MediaWiki yang lain.

&lt;br/&gt;

==== Tukar Logo ====

* Logo di penjuru atas kiri boleh ditukar dengan mengubah fail &lt;tt&gt;/opt/lampp/apps/mediawiki/htdocs/LocalSettings.php&lt;/tt&gt;

* Tukar baris berikut
&lt;br/&gt;
&lt;pre style=&quot;border: thin solid #aaaaaa; color: black; background-color:#dddddd; font-size: 90%; white-space: pre-wrap&quot;&gt;
$wgLogo             = &quot;$wgStylePath/common/images/wiki.png&quot;;
&lt;/pre&gt;

: kepada 

&lt;pre style=&quot;border: thin solid #aaaaaa; color: black; background-color:#dddddd; font-size: 90%; white-space: pre-wrap&quot;&gt;
$wgLogo             = &quot;$wgStylePath/common/images/logobaru.jpg&quot;;
&lt;/pre&gt;
&lt;br/&gt;

* Simpan perubahan yang telah dilakukan pada fail &lt;tt&gt;LocalSettings.php&lt;/tt&gt;.

* Letakkan fail imej &lt;tt&gt;logobaru.jpg&lt;/tt&gt; ke dalam direktori &lt;tt&gt;/opt/lampp/apps/mediawiki/htdocs/skins/common/images&lt;/tt&gt;.
&lt;br/&gt;

==== Tukar Bahasa ====
* Secara lalai MediaWiki menggunakan bahasa Inggeris. Ia boleh ditukar kepada bahasa Melayu dengan mengubah kod bahasa dalam fail &lt;tt&gt;/opt/lampp/apps/mediawiki/htdocs/LocalSettings.php&lt;/tt&gt;

* Tukar baris berikut
&lt;br/&gt;
&lt;pre style=&quot;border: thin solid #aaaaaa; color: black; background-color:#dddddd; font-size: 90%; white-space: pre-wrap&quot;&gt;
$wgLanguageCode = &quot;en&quot;;
&lt;/pre&gt;

: kepada 

&lt;pre style=&quot;border: thin solid #aaaaaa; color: black; background-color:#dddddd; font-size: 90%; white-space: pre-wrap&quot;&gt;
$wgLanguageCode = &quot;ms&quot;;
&lt;/pre&gt;
&lt;br/&gt;

* Simpan perubahan yang telah dilakukan pada fail &lt;tt&gt;LocalSettings.php&lt;/tt&gt;.
* Kod bahasa lain boleh dirujuk dalam fail &lt;tt&gt;/opt/lampp/apps/mediawiki/htdocs/languages/Names.php&lt;/tt&gt;.
&lt;br/&gt;

==== Kawal Capaian Pengguna ====

* Capaian kepada kandungan dalam MediaWiki boleh dikawal dengan menambah konfigurasi dalam fail &lt;tt&gt;/opt/lampp/apps/mediawiki/htdocs/LocalSettings.php&lt;/tt&gt;. 

* Penambahan boleh dilakukan di hujung fail selepas baris berikut.

&lt;pre style=&quot;border: thin solid #aaaaaa; color: black; background-color:#dddddd; font-size: 90%; white-space: pre-wrap&quot;&gt;
# End of automatically generated settings.
# Add more configuration options below.
&lt;/pre&gt;


* Tambah baris di bawah supaya kandungan tidak boleh dibaca selagi pengguna tanpa nama (''anonymous user'') tidak log masuk (''Log in'') ke dalam MediaWiki.

&lt;pre style=&quot;border: thin solid #aaaaaa; color: black; background-color:#dddddd; font-size: 90%; white-space: pre-wrap&quot;&gt;
$wgGroupPermissions['*']['read'] = false;
&lt;/pre&gt;


* Tambah baris berikut untuk halang pengguna yang tidak log masuk daripada mengubah kandungan dalam MediaWiki.

&lt;pre style=&quot;border: thin solid #aaaaaa; color: black; background-color:#dddddd; font-size: 90%; white-space: pre-wrap&quot;&gt;
$wgGroupPermissions['*']['edit'] = false;
&lt;/pre&gt;


* Tambah baris di bawah untuk halang pengguna tanpa nama daripada mencipta akaun baru.

&lt;pre style=&quot;border: thin solid #aaaaaa; color: black; background-color:#dddddd; font-size: 90%; white-space: pre-wrap&quot;&gt;
$wgGroupPermissions['*']['createaccount'] = false;
&lt;/pre&gt;


* Secara lalai, MediaWiki hanya benarkan muat naik fail yang mempunyai penambahan &lt;tt&gt;png&lt;/tt&gt;, &lt;tt&gt;gif&lt;/tt&gt;, &lt;tt&gt;jpg&lt;/tt&gt;, &lt;tt&gt;jpeg&lt;/tt&gt;.

* Tambah baris berikut supaya fail &lt;tt&gt;pdf&lt;/tt&gt;, &lt;tt&gt;rar&lt;/tt&gt; dan &lt;tt&gt;zip&lt;/tt&gt; juga boleh dimuat naik.

&lt;pre style=&quot;border: thin solid #aaaaaa; color: black; background-color:#dddddd; font-size: 90%; white-space: pre-wrap&quot;&gt;
$wgFileExtensions = array( 'png', 'gif', 'jpg', 'jpeg', 'pdf', 'rar', 'zip');
&lt;/pre&gt;
&lt;br/&gt;

== Manipulasi Laman Wiki ==

Di sini penulis hanya ingin menyentuh sedikit sahaja cara-cara mencipta atau menyunting laman wiki. Penerangan lebih jelas boleh diperolehi dengan membuat carian di dalam laman web Wikipedia atau MediaWiki. Walau bagaimanapun sebagai permulaan, laman berikut boleh dijadikan sebagai rujukan.


* http://ms.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Tutorial
&lt;br/&gt;
=== Cipta Laman Baru ===

* Alamat laman utama ialah http://127.0.0.1/mediawiki/index.php/Main_Page.

* Andaikan anda hendak cipta laman baru bernama '''Nota Ringkas'''.

* Gantikan '''Main_Page''' dengan '''Nota_Ringkas''' dengan mencapai alamat URL berikut:-
&lt;br/&gt;
: http://127.0.0.1/mediawiki/index.php/Nota_Ringkas
&lt;br/&gt;

* Laman berserta mesej di bawah akan dipaparkan.

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:lamanwiki1.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Klik menu &quot;Create&quot; atau klik pautan &quot;edit this page&quot; untuk bina laman baru ini.

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:lamanwiki2.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Taip teks seperti di atas kemudian klik butang &lt;tt&gt;[Save page]&lt;/tt&gt; di sebelah bawah ruang suntingan.

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:lamanwiki3.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Hasilnya adalah seperti paparan di atas. Anda sudah selesai bina laman baru wiki.

* Gunakan fungsi carian jika tidak pasti sama ada laman yang hendak dibina sudah wujud atau tidak. 

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:lamanwiki4.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Contoh di atas adalah hasil carian pada '''Nota'''.  Anda boleh sunting laman '''Nota Ringkas''' atau bina laman baru bernama '''Nota'''.

&lt;br/&gt;

=== Sunting Laman Sedia Ada ===

* Kembali ke laman utama.

* Klik '''Edit''' untuk sunting laman tersebut.

* Padam semua kandungan asal.

&lt;pre style=&quot;border: thin solid #aaaaaa; color: black; background-color:#dddddd; font-size: 90%; white-space: pre-wrap&quot;&gt;
'''MediaWiki has been successfully installed.'''

Consult the [//meta.wikimedia.org/wiki/Help:Contents User's Guide] for information on using the wiki software.

== Getting started ==
* [//www.mediawiki.org/wiki/Manual:Configuration_settings Configuration settings list]
* [//www.mediawiki.org/wiki/Manual:FAQ MediaWiki FAQ]
* [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/mediawiki-announce MediaWiki release mailing list]
* [//www.mediawiki.org/wiki/Localisation#Translation_resources Localise MediaWiki for your language]
&lt;/pre&gt;

* Ganti dengan teks berikut.

&lt;pre style=&quot;border: thin solid #aaaaaa; color: black; background-color:#dddddd; font-size: 90%; white-space: pre-wrap&quot;&gt;
== Senarai Nota ==
# [[Nota Ringkas]]
# [[Nota Sejarah]]
# [[Nota Agama]]
&lt;/pre&gt;

* Kemudian klik butang &lt;tt&gt;[Save page]&lt;/tt&gt;.

[[File:ruangkosong.jpg]]

[[File:lamanwiki5.jpg]]

[[File:ruangkosong.jpg]]

* Anda akan dapat lihat tiga pautan di mana dua daripadanya belum wujud iaitu '''Nota Sejarah''' dan '''Nota Agama'''.
&lt;br/&gt;

== Penafian dan Lesen ==

&lt;br/&gt;
{| style=&quot;color: black; border: thin solid #F7BE81; background-color: #F7F2E0;&quot; width=&quot;100%&quot;
| 

Maklumat yang terkandung di dalam panduan ini adalah untuk tujuan pembelajaran dan tidak dapat dijamin ketepatan dan kesahihannya. Sebarang kerugian atau kerosakan yang timbul akibat daripada penggunaan panduan ini adalah di atas risiko pengguna sendiri. Di dalam apa jua keadaan, penulis tidak boleh dipertanggungjawabkan oleh pengguna sama ada secara langsung atau tidak.

|}

&lt;br/&gt;

Kandungan panduan disediakan dengan lesen [http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/deed.ms Pengiktirafan-BukanKomersial-TiadaTerbitan]

[[file:CC BY-NC-ND icon-88x31.png]]

[[Kategori:Perisian komputer]]</text>
      <sha1>r38lq3o9ab4tkbee2tlkoyore3ext67</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Python Segera/Python Segera/Quicksort</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3849</id>
    <revision>
      <id>9343</id>
      <parentid>9341</parentid>
      <timestamp>2014-06-04T02:21:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>added [[Category:Python Segera]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3191" xml:space="preserve">&lt;source lang=&quot;python&quot;&gt;
1 ###############################
2 # Kod ditulis Magnus Lie Hetland
3 # Diperoleh daripada http://hetland.org/coding/python/quicksort.py
4 # Laman induk http://hetland.org/writing/instant-python.html
5 # Kod ini sebahagian daripada tutorial tentang Python
6 # Anotasi telah diterjemahkan ke dalam bahasa Melayu
7 # Jangan tulis nombor baris dalam kod anda!
8 
9 # Kod bermula pada baris 11
10 ###############################
11 #!/usr/bin/env python
12 
13 &quot;Everybody's favourite sorting algorithm... :)&quot;
14 
15 def partition(list, start, end):
16     pivot = list[end]                          # Pemetakan sekitar nilai terakhir value
17     bottom = start-1                           # Bermula pada kawasan di luar pemetakan
18     top = end                                  # Ditto
19 
20     done = 0
21     while not done:                            # Sehingga semua unsur disekat
22 
23         while not done:                        # Sehingga kita jumpa unsur janggal ...
24             bottom = bottom+1                  # ... gerakkan bahagian bawah ke atas.
25 
26             if bottom == top:                  # Jika kita sampai di atas...
27                 done = 1                       # ... tugas kita selesai.
28                 break
29 
30             if list[bottom] &gt; pivot:           # Adakah bahagian bawah terkeluar?
31                 list[top] = list[bottom]       # Letakkannya di atas
32                 break                          # ... dan mula mencari dari atas.
33 
34         while not done:                        # Sehingga kita jumpa unsur di luar tempat ...
35             top = top-1                        # ... gerakkan bahagian ata ke bawah.
36             
37             if top == bottom:                  # Jika kita samapi di bawah ...
38                 done = 1                       # ... tugas kita selesai.
39                 break
40 
41             if list[top] &lt; pivot:              # Adakah bahagian atas terkeluar dari tempatnya?
42                 list[bottom] = list[top]       # Jika ya, letakkannya di bawah ...
43                 break                          # ... dan mula mencari dari bawah
44 
45     list[top] = pivot                          # Letak pangsi (pivot) pada tempatnya.
46     return top                                 # Pulangkan titik tercerai
47 
48 
49 def quicksort(list, start, end):
50     if start &lt; end:                            # Jika terdapat dua atau lebih unsur ...
51         split = partition(list, start, end)    # ... sekat subsenarai ...
52         quicksort(list, start, split-1)        # ... dan isih kedua-dua bahagian.
53         quicksort(list, split+1, end)
54     else:
55         return
56 
57     
58 if __name__==&quot;__main__&quot;:                       # Jika skrip ini dilaksana sebagai program:
59     import sys
60     list = map(int,sys.argv[1:])               # Dapatkan semua argumen
61     start = 0
62     end = len(list)-1
63     quicksort(list,start,end)                  # Isih senarai argumen
64     import string
65     print string.join(map(str,list))           # Cetak senarai yang diisih
66 # Kod berakhir
&lt;/source&gt;

[[Kategori:Python Segera]]</text>
      <sha1>8gl0ps3m665ltn6e3ic1n3grq5ye2ww</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Tutorial Lua</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3850</id>
    <revision>
      <id>11028</id>
      <parentid>11027</parentid>
      <timestamp>2021-06-29T16:10:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2001:E68:540F:B95B:5049:3B6A:5DE4:F320</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1528" xml:space="preserve">{{-}}
----
Lua ialah sebuah bahasa pengaturcaraan yang ringan, reflektif, imperatif dan juga bahasa yang bertatacara.  Ia direka bentuk sebagai sebuah bahasa penskripan dengan semantik yang boleh diperluas sebagai matlamat utama.  Justeru ia merupakan bahasa yang unggul untuk memperluaskan aplikasi-aplikasi sedia ada, dan lazimnya ia dibenamkan dalam aplikasi lain. Is dikodkan dalam bahasa ANSI C dan oleh sebab itu, dapat dikompil pada jumlah platform yang banyak. Skrip Lua biasanya dikompil sebelum dilaksanakan, akan tetapi terdapat pengkompil.  Skrip-skrip yang terkompil memberikan sedikit bonus kelajuan oleh sebab tidak perlu mengkompil skrip semasa waktu jalan.

== Pemerian buku dan kursus ==

Buku ini bermula dengan sedikit gambaran latar belakang dan pengenalan kepada Lua dalam sekitaran-sekitaran lain, dan kemudian memyediakan set pembelajaran yang meluas tentangan sekitaran Bahasa Scribunto/Lua seperti yang digunakan dalam projek-projek MediaWiki, termasuk perpustakaan-perputakaan Lua dan Scribunto yang sedia ada.  Buat para pembangun Modul kursus ini, pelajaran Lua/Scribunto harus diselesaikan dahulu dan mengikut jujukan, sebelum menangani perpustakaan-perpustakaan Lua dan Scribunto.


*Bahan Awal
;Lua
*Latar Belakang {{stage|100%|18-06-2014}}
*Pengenalan {{stage|100%|18-06-2014}}
; Bahasa Lua/Scribunto
*Scribunto/Lua {{stage|100%|19-06-2014}}
*Modul {{stage|100%|19-06-2014}}
*Pemboleh Ubah {{stage|100%|23-06-2014}}
*Ungkapan
*Kondisi
*Gelung
*Fungsi
*Jadual
*Ralat

[[Kategori:Tutorial Lua| ]]</text>
      <sha1>b2kqr9w0an2zq8lvl5t7jjzglq7azjd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Modul:Kotak pasir</title>
    <ns>828</ns>
    <id>3851</id>
    <revision>
      <id>9390</id>
      <timestamp>2014-06-18T15:37:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan 'local p = {}   function p.helo()     return 'Helo!' end   return p'</comment>
      <model>Scribunto</model>
      <format>text/plain</format>
      <text bytes="66" xml:space="preserve">local p = {}
 
function p.helo()
    return 'Helo!'
end
 
return p</text>
      <sha1>ltw6xepztpjpsuikdopmak2xlr7g2ad</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Tutorial Lua/Latar Belakang</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3853</id>
    <revision>
      <id>9499</id>
      <parentid>9392</parentid>
      <timestamp>2014-07-09T08:29:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kemas</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1666" xml:space="preserve">Lua direka dalam tahun 1993 oleh Roberto Ierusalimschy, Luiz Henrique de Figueiredo,
dan Waldemar Celes, yang merupakan ahli Kumpulan Teknologi Grafik Komputer (''Computer Graphics Technology Group'') di PUC-Rio, atau Universiti Papal Rio de Janeiro (''Pontifical University of Rio de Janeiro''), Brazil. Versi-versi of Lua sebelum versi 5.0 dikeluarkan di bawah lesen yang hampir sama dengan Lesen BSD.  bermula dengan versi 5.0, Lua dilesenkan di bawah Lesen MIT.

Beberapa bahasa yang paling hampir dengannya termasuk Icon kerana reka bentuknya, dan Python kerana penggunaannya yang mudah buat mereka yang bukan pengatur cara.  dalam sebuah rencana yang diterbitkan dalam ''Dr. Dobb's Journal'', pereka-perka Lua juga berkata yang Lisp dan Scheme, yang memiliki mekanisme struktur tunggal dan meluas (''ubiquitous'') merupakan satu pengaruh besar dalam keputusan mereka untuk membangunkan jadual sebagai struktur data utama Lua.

Lua sudah digunakan dalam banyak aplikasi komersial seperti Far Cry, Garry's Mod, Supreme Commander, World of Warcraft, Sonic the Hedgehog dan Adobe Photoshop Lightroom, dan juga dalam aplikasi bukan komersial seperti Multi Theft Auto dan Angband serta varian-variannya.

Lua boleh dibenamkan dalam Mediawiki, perisian di belakang Wikipedia dan Wikibuku, dan sudahpun dipasang pada Wikiversity. Justeru bahan ini dapat digunakan terus di dalam sekitaran Wikibuku.

== Ciri-ciri ==

Lua memang direka agar boleh dipanjangkan, yakni, para pengguna boleh menambah kata kunci, konsep dan struktur baharu pada bahasa sumber.

Lua juga:
  * reflektif
  * imperatif
  * bertatacara (''procedural'')

[[Kategori:Tutorial Lua|Latar Belakang]]</text>
      <sha1>gd3qaeses3i07tidu1f9ayxdb9dv0fp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Tutorial Lua/Pengenalan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3854</id>
    <revision>
      <id>11029</id>
      <parentid>11026</parentid>
      <timestamp>2021-06-29T16:10:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2001:E68:540F:B95B:5049:3B6A:5DE4:F320</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2103" xml:space="preserve">boleh digunakan sebagai bahasa penskripan/pengaturcaraan dengan sendiri, dan sebagai sebuah bahasa penskripan bersepadu buat platform-platform lain.  Bab ini tertumpu kepada penggunaan Lua dengan pentafsir yang dapat diperoleh daripada Lua.org. Lihat bab berikut untuk mendapatkan maklumat bagaimana cara mengguna Lua untuk membuat skrip templat sambungan buat MediaWiki Scribunto/Lua extension yang kini terdapat di Wikibuku.

== Prasyarat ==

Pentafsir Lua, yang dapat dimuat turun dari laman rasmi Lua.  Pakej termasuk pengkompil Lua dan beberapa skrip contoh.

== Pentafisr garis perintah Lua ==

Pentafsir garis perintah Lua merupakan alat yang berguna sekiranya anda mahu menguji kod dengan cepat. Ia melaksanakan kod sebaik sahaja anda menekan kekunci ''Return'', dan blok kod (seperti pernyataan bersyarat dan gelung) selepas anda selesai membuat kod (dengan kata kunci 

Jika anda ada memasang Lua, anda boleh hidupkan terminal dan melaksanakan Lua untuk menghidupkan pentafsir.  Jika tidak, anda boleh memuat turun dan memasang Lua, mengguna pelagak Lua ''repl.it'' dalam pelayar atau demo Lua.

Ini sebuah sesi contoh:

Sisipkan perenggan 
dan pertama menggunakan fungsi 
== Melaksana dan mengkompil program ==

Walaupun kemasukkan perintah pada prom garis perintah sesuai untuk menjalankan ujian, ia tidak sesuai untuk melaksanakn skrip.  Skrip biasanya disimpan dalam fail dengan prefiks '.lua' pada fail. Untuk melaksanakn skrip, nama fail diberikan sebagai argumen kepada pentafsir. Misalnya:


Anda dapat mengkompil skrip anda dengan luac, pengkompil Lua.


Ini akan menghasilkan kod bait ke dalam fail bernama luac.out. Guna argumen -o untuk menukar keadaan ini:

== Pemboleh ubah ==

Bahagian seterusnya akan menyenaraikan kod dan terpulang kepada anda untuk mencuba dalam pentafsir atau menyimpannya dalam fail dan melaksanakannya.

Lua ialah bahasa yang mempunyai jenis dinamik. Pemboleh ubah tidak memiliki jenis; hanya nilai yang memiliki jenis.  Ini bermakna pemboleh ubah boleh ditetapkan kepada sesuatu jenis nilai, dan kemudian kepadanilai jenis lain.  Cuba lihat ini:

Output:</text>
      <sha1>f945awwpfrwi0n5my7nli7qspbhms9v</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Tutorial Lua/Scribunto/Lua</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3855</id>
    <revision>
      <id>9501</id>
      <parentid>9470</parentid>
      <timestamp>2014-07-09T08:31:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>/* Rujukan */ kategori</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3393" xml:space="preserve">Lua dilaksanakan dalam wiki-wiki MediaWiki melalui sambungan Scribunto/Lua dan distor dalam laman-laman sumber dengan menggunakan ruang nama Modul&lt;ref&gt;http://www.mediawiki.org/wiki/Extension:Scribunto/Lua_reference_manual&lt;/ref&gt;. 

== Membuat skrip Lua pertama ==

Untuk membuat skrip Lua pertama anda:
1. Pergi ke [[Modul:Kotak pasir]].
2. Buang semua kod yang terdapat dalam kotak pasir.

Ia sebuah kotak pasir. Semua orang boleh bermain di kotak pasir. Tetapi, jika anda mendapati ada seorang pennguna lain yang sedang menyunting kotak pasir, anda juga boleh menggunakan 'Modul:Kotak pasir/Nama pengguna', dengan 'Nama pengguna' diganti oleh nama pengguna anda.

3. Tambah kod berikut dan simpan laman:

&lt;source lang=&quot;lua&quot;&gt;
local p = {}

function p.helo()
    return 'Helo!'
end

return p
&lt;/source&gt;

== Uji skrip Lua pertama anda ==

Untuk menguji skrip pertama anda:
# Pergi ke sama ada ke laman [[Module_talk:Kotak pasir]], [[Wikibooks:Kotak pasir|Wikibuku: Kotak pasir]] ataupun laman pengguna atau kotak pasir anda.
# Tambah kod ini dan simpan laman:
&lt;pre&gt;
{{#invoke:Kotak pasir|helo}}
&lt;/pre&gt;

Hasilnya:
&lt;pre&gt;
Helo!
&lt;/pre&gt;

== Sunting skrip Lua pertama anda ==

Untuk menyunting skrip Lua pertama anda:
# Pergi ke [[Module:Kotak pasir]].
# Sunting baris dengan &lt;code&gt;return 'Helo!'&lt;/code&gt; dan tambah nama anda di dalam tanda petikan tunggal. Anda seharusnya menghasilkan sesuatu seperti &lt;code&gt;return 'Helo Lua!'&lt;/code&gt; atau &lt;code&gt;return 'Helo Ramli!'&lt;/code&gt; .
# Simpan laman.
# Pergi ke laman ujian kotak pasir yang anda gunakan di atas buat menguji perubahan yang anda lakukan. Penggunaan laman perbincangan modul akan memudahkan ujian pantas.
# Isi semula laman dan lihat perubahan yang anda lakukan. Nama anda dipulangkan oleh skrip.

Hasil seharusnya dekat-deakt dengan:

&lt;pre&gt;Helo Lua!&lt;/pre&gt;

atau 

&lt;pre&gt;Helo Ramli!&lt;/pre&gt;

== Memahami skrip Lua pertama anda ==

Sekarang anda sudah melihat apa yang dilakukan skrip dan sudah tiba masanya anda memahami bagaimana ia bekerja.
# &lt;code&gt;local p = {}&lt;/code&gt; mewujudkan sebuah jadual lokal ataupun tatasusunan buat kod anda dan menamakannya p.
# fungsi &lt;code&gt;p.hello()&lt;/code&gt; menambah fungsi bernama &lt;code&gt;helo&lt;/code&gt; pada jadual. Fungsi dapat dipanggil dengan namanya dari luar modul.
# &lt;code&gt;return 'Helo!'&lt;/code&gt; memulangkan rentetan &lt;code&gt;Helo!&lt;/code&gt; apabila fungsi dipanggil.
# &lt;code&gt;end&lt;/code&gt; menamatkan fungsi.
# &lt;code&gt;return p&lt;/code&gt; memulangkan jadual kod kepada apa jua proses yang memuatkan modul Lua ini.

Kod yang melaksanakan skrip termasuk:
# &lt;code&gt;#invoke:&lt;/code&gt; memanggil (''invoke'') sebuah modul Lua.
# &lt;code&gt;Kotak pasir&lt;/code&gt; menetapkan nama modul yang perlu dimuatkan.
# &lt;code&gt;helo&lt;/code&gt; menetapkan nama fungsi yang berada dalam modul yang perlu dipanggil.

{| class=&quot;wikitable&quot;
!width=&quot;150&quot;|&lt;nowiki&gt;{{#invoke:Kotak pasir|helo}}&lt;/nowiki&gt;
!width=&quot;150&quot;|Kata kunci
!width=&quot;150&quot;|Parameter pertama
!width=&quot;150&quot;|Parameter ke-2
|-
|
Kod
|
&lt;nowiki&gt;#invoke:&lt;/nowiki&gt;
|
Kotak pasir
|
helo
|-
|
Apa yang dilakukan
|
menetapkan tindakan - di sini memuatkan modul dan melaksanakan fungsi
|
menetapkan nama modul yang perlu dimuatkan
|
menetapkan nama fungsi dalam modul yang perlu dipanggil.
|-
|}

== Penutup ==

Tahniah! Anda sudah membuat, menguji, menyunting dan memahami skrip Lua pertama anda. Teruskan dengan bab tentang [[Tutorial Lua/Modul|Modul]].

== Rujukan ==
{{reflist}}

[[Kategori:Tutorial Lua|Scribunto/Lua]]</text>
      <sha1>1g8lkfdlm5a40u8e6zb98lq5g54x5dw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Tutorial Lua/Bahan Awal</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3856</id>
    <revision>
      <id>9502</id>
      <parentid>9396</parentid>
      <timestamp>2014-07-09T08:33:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kategori</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="760" xml:space="preserve">Buku ini ialah terjemahan kursus Lua di [[wikiversity:Lua|Wikiversity]] bahasa Inggeris. 

Terjemahan tidak dilakukan di sana kerana bahasa Melayu tidak memiliki projek Wikiversitynya sendiri, dan kemungkinan mewujudkan satu projek di Wikiversity Beta agak tipis memandangkan Meta memerlukan sekurang-kurangnya 10 peserta aktif dalam projek sebelum mewujudkan projek Wikiversity sesuatu bahasa.

Walau apa pun, dirasakan bahawa kandungan kursus/buku ini berguna buat pembaca khususnya pengguna Wikipedia kerana kursus/buku memberi tumpuan kepada Scribunto yang terdapat di hampir semua projek Wikimedia.

Scribunto juga dipasang di Wikibuku dan para pembaca dapat menguji kod yang terkandung dalam kursus/buku ini di sini.

[[Kategori:Tutorial Lua|Bahan Awal]]</text>
      <sha1>tf87a05pguuf6n12t61vox6w7ltvyyl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Tutorial Lua/Modul</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3857</id>
    <revision>
      <id>9503</id>
      <parentid>9477</parentid>
      <timestamp>2014-07-09T08:34:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>/* Rujukan */ kategori</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2299" xml:space="preserve">Modul-modul Lua yang berlandaskan sambungan Scribunto/Lua distor dalam laman-laman sumber dengan ruang nama Modul:. Setiap modul menggunakan sebuah jadual untuk memegang fungsi dan pemboleh ubah, dan jadual tersebut dipulangkan pada penghujung kod modul.&lt;ref&gt;http://www.mediawiki.org/wiki/Extension:Scribunto/Lua_reference_manual&lt;/ref&gt;

Bab ini akan menunjukkan anda cara menambah beberapa fungsi pada sesebuah modul.

== Prasyarat ==

Bab ini menganggap bahawa anda sudah selesai bab [[Tutorial Lua/Scribunto/Lua|Scribunto/Lua]].

== Buat sebuah skrip Lua dengan beberapa fungsi ==

Untuk membuat skrip Lua yang mengandungi beberapa fungsi:

1. Pergi ke [[Modul:Kotak pasir]].

2. Buang semua kod yang terdapat dalam kotak pasir.

Ia sebuah kotak pasir. Semua orang boleh bermain di kotak pasir. Tetapi, jika anda mendapati ada seorang pennguna lain yang sedang menyunting kotak pasir, anda juga boleh menggunakan 'Modul:Kotak pasir/Nama pengguna', dengan 'Nama pengguna' diganti oleh nama pengguna anda.

3. Tambah kod berikut dan simpan laman:

&lt;source lang=&quot;lua&quot;&gt;
local p = {}

function p.helo()
    return 'Helo!'
end

function p.khabar()
    return 'Apa khabar?'
end

return p
&lt;/source&gt;

== Uji skrip Lua anda ==

Untuk menguji skrip Lua anda:

# Pergi ke sama ada ke laman [[Module talk:Kotak pasir]], [[Wikibooks:Kotak pasir|Wikibuku: Kotak pasir]] ataupun laman pengguna atau kotak pasir anda.
# Tambah kod ini dan simpan laman:

&lt;pre&gt;
* {{#invoke:Kotak pasir|helo}}
* {{#invoke:Kotak pasir|khabar}}
&lt;/pre&gt;

Hasilnya seharusnya:
* Helo!
* Apa khabar?

== Memahami skrip Lua anda ==
# &lt;code&gt;function p.hello()&lt;/code&gt; menambah fungsi bernama &lt;code&gt;helo&lt;/code&gt;
# &lt;code&gt;fungsi p.khabar()&lt;/code&gt; menambah sebuah lagi fungsi bernama &lt;code&gt;khabar&lt;/code&gt;.
# &lt;nowiki&gt;{{#invoke:Kotak pasir|helo}}&lt;/nowiki&gt; memanggil fungsi &lt;code&gt;helo&lt;/code&gt; dari modul Kotak pasir.
# &lt;nowiki&gt;{{#invoke:Kotak pasir|khabar}}&lt;/nowiki&gt; memanggil fungsi &lt;code&gt;khabar&lt;/code&gt; modul Kotak pasir.

Setiap modul Lua boleh mengandungi satu atau lebih fungsi yang dapat dipanggil satu persatu.

== Penutup ==

Tahniah! Anda sudah membuat, menguji, menyunting dan memahami skrip Lua pertama anda. Teruskan dengan bab tentang [[Tutorial Lua/Pemboleh ubah|Pemboleh ubah]].

== Rujukan ==
{{reflist}}

[[Kategori:Tutorial Lua|Modul]]</text>
      <sha1>480zrrwhyhyzh8s6gy8ijnty6go7hos</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:NowCommons</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3859</id>
    <revision>
      <id>9480</id>
      <timestamp>2014-06-23T22:47:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>baharu</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="649" xml:space="preserve">{{imbox
|type=move
|image=[[Fail:Commons-logo.svg|30px|link=|alt=]]
|text=Fail ini kini boleh didapati di '''[[Commons:Laman Utama|Wikimedia Commons]]''' sebagai '''[[Commons:File:{{{1|{{PAGENAMEE}}}}}|File:{{{1|{{PAGENAMEE}}}}}]]'''{{#ifeq:{{PAGENAME:{{{1|{{PAGENAME}}}}}}}|{{PAGENAME}}| &amp;nbsp;(dengan nama sama).}}&lt;br&gt;

Selepas disahkan (dan diyatimkan), fail ini akan [{{fullurl:{{FULLPAGENAMEE}}|action=delete|}}&amp;wpReason=Fail+berulang:+NowCommons+{{urlencode:[[Fail:{{{1|{{PAGENAMEE}}}}}]].}} dihapuskan].}}
[[Kategori:Gambar Commons|{{PAGENAME}}]]&lt;noinclude&gt;
[[Kategori:Templat hak cipta|{{PAGENAME}}]]
[[en:Template:Now Commons]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>dg2vccu724hmysn7a7pf5q1890ksi4g</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Tutorial Lua/Pemboleh Ubah</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3860</id>
    <revision>
      <id>9504</id>
      <parentid>9486</parentid>
      <timestamp>2014-07-09T08:35:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>/* Rujukan */ kategori</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3602" xml:space="preserve">Modul-modul Lua yang berlandaskan penyambung Scribunto/Lua distor dalam laman-laman sumber yang menggunakan ruang nama Modul:.  Setiap modul menggunakan jadual untuk memegang fungsi dan pemboleh ubah, dan jadual itu dipulangkan pada penghujung kod modul.&lt;ref&gt;http://www.mediawiki.org/wiki/Extension:Scribunto/Lua_reference_manual&lt;/ref&gt;

Pemboleh ubah merupakan tempat yang menyimpan nilai.  Bab ini akan menunjukkan cara untuk menambah pemboleh ubah pada fungsi-fungsi anda.

== Prasyarat ==

Bab ini menganggap yang anda sudah selesai dengan bab [[Tutorial Lua/Modul|Modul]].

== Buat skrip Lua dengan Pemboleh ubah ==

Untuk membuat skrip Lua dengan pemboleh ubah:

1. Pergi ke [[Modul:Kotak pasir]].

2. Buang semua kod yang terdapat dalam kotak pasir.

Ia sebuah kotak pasir. Semua orang boleh bermain di kotak pasir. Tetapi, jika anda mendapati ada seorang pennguna lain yang sedang menyunting kotak pasir, anda juga boleh menggunakan 'Modul:Kotak pasir/Nama pengguna', dengan 'Nama pengguna' diganti oleh nama pengguna anda.

3. Tambah kod berikut dan simpan laman:
&lt;source lang=&quot;lua&quot;&gt;
local p = {}

function p.pemboleh_ubah()
    local pemboleh_ubah = 1

    pemboleh_ubah = pemboleh_ubah + 1
    return pemboleh_ubah
end

return p
&lt;/source&gt;

== Uji skrip Lua anda ==

Untuk menguji skrip pertama anda:
# Pergi ke sama ada ke laman [[Module talk:Kotak pasir]], [[Wikibooks:Kotak pasir|Wikibuku: Kotak pasir]] ataupun laman pengguna atau kotak pasir anda.
# Tambah kod ini dan simpan laman:
&lt;pre&gt;
{{#invoke:Kotak pasir|pemboleh_ubah}}
&lt;/pre&gt;

Hasinya:
&lt;pre&gt;
2
&lt;/pre&gt;

== Memahami skrip Lua anda ==

1. &lt;code&gt;local&lt;/code&gt; memberi definisi skop pemboleh ubah yang diisytiharkan.

Jika anda sudah biasa dengan skop pemboleh ubah, sila perhatikan yang secara lalainya, pemboleh_ubah Lua merupakan pemboleh_ubah global.  Amalan terbaik buat para pengatur cara ialah untuk menggunakan pemboleh ubah &lt;code&gt;local&lt;/code&gt; (&quot;lokal&quot;) sejauh mungkin; justeru pemboleh ubah harus diisytihar dengan kata kunci &lt;code&gt;local&lt;/code&gt; dalam kebanyakan kes. 

Dengan menggunakan &lt;code&gt;local&lt;/code&gt; dalam fungsi ini, kita dapat memastikan yang nilai pemboleh ubah hanya dapat dicapai dan diubah dalam fungsi tersebut.

2. &lt;code&gt;pemboleh_ubah&lt;/code&gt; memberi definisi nama pemboleh ubah.

Nama bagi pemboleh ubah agak fleksibel, akan tetapi tidak boleh terdiri daripada daripada kat kunci Lua.  Misalnya anda tidak boleh membuat pemboleh ubah yang dinamakan &quot;local&quot;.

3.&lt;code&gt; = 1 &lt;/code&gt; menetapkan nilai 1 kepada pemboleh ubah.

Pemboleh ubah yang tidak diberikan nilai asal akan mendapat nilai &lt;code&gt;nil&lt;/code&gt;, yang menunjukkan yang pemboleh ubah tidak mengandungi apa-apa nilai.

4. &lt;code&gt;pemboleh_ubah = pemboleh_ubah + 1&lt;/code&gt; mengambil nilai pemboleh_ubah dan menambah 1 kepadanya, kemudian mengstor hasil hitungan balik ke dalam pemboleh_ubah.

Pemboleh ubah boleh digunakan sebagai sumber dan tempat tuju ungkapan (penghitungan).

5. &lt;code&gt;return pemboleh_ubah&lt;/code&gt; memulangkan nilai semasa pemboleh_ubah sebagai hasil fungsi.

Nilai-nilai angka ditukarkan secara tersirat kepada rentetan apabila nilai-nilai tersebut dipulangkan oleh modul.

6. &lt;nowiki&gt;{{#invoke:Kotak pasir|pemboleh_ubah}}&lt;/nowiki&gt; memanggil fungsi pemboleh_ubah modul Kotak pasir.

Setiap fungsi Lua boleh memiliki satu atau lebih pemboleh ubah bagi menyimpan nilai buat fungsi-fungsi.

== Penutup ==

Tahniah! Anda sudah membuat, menguji, menyunting dan memahami skrip Lua yang mengandungi pemboleh ubah.  Teruskan dengan bab tentang [[Tutorial Lua/Ungkapan|Ungkapan]].

== Rujukan ==
{{reflist}}

[[Kategori:Tutorial Lua|Pemboleh Ubah]]</text>
      <sha1>jrid9qkm27rsgn7ad48si8jt1rzdb2j</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Tutorial Lua/Ungkapan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3863</id>
    <revision>
      <id>9505</id>
      <parentid>9489</parentid>
      <timestamp>2014-07-09T08:36:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>/* Rujukan */ kategori</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4211" xml:space="preserve">Modul-modul Lua yang berlandaskan penyambung Scribunto/Lua distor dalam laman-laman sumber yang menggunakan ruang nama Modul:.  Setiap modul menggunakan jadual untuk memegang fungsi dan pemboleh ubah, dan jadual itu dipulangkan pada penghujung kod modul.&lt;ref&gt;http://www.mediawiki.org/wiki/Extension:Scribunto/Lua_reference_manual&lt;/ref&gt;

Ungkapan terdiri daripada nilai literal, pemboleh ubah, dan operator-operator aritmetik, hubungan serta logik. Bab ini akan menunjukkan cara untuk mengguna ungkapan dalam skrip anda.

== Prasyarat ==

Bab ini menganggap yang anda sudah selesai dengan bab [[Pemboleh ubah]].

== Buat skrip Lua dengan Ungkapan ==

Untuk membuat skrip Lua dengan pemboleh ubah:
1. Pergi ke [[Modul:Kotak pasir]].
2. Buang semua kod yang terdapat dalam kotak pasir.

Ia sebuah kotak pasir. Semua orang boleh bermain di kotak pasir. Tetapi, jika anda mendapati ada seorang pennguna lain yang sedang menyunting kotak pasir, anda juga boleh menggunakan 'Modul:Kotak pasir/Nama pengguna', dengan 'Nama pengguna' diganti oleh nama pengguna anda.

3. Tambah kod berikut dan simpan laman:

&lt;source lang=&quot;lua&quot;&gt;

local p = {}

function p.aritmetik()
    local a = 3
    local b = 2
    local hasil -- P: 'hasil' bermaksud 'hasil'

    hasil = ';Aritmetik\n' -- '\n' P: bermaksud 'newline', 'baris baru'
    hasil = hasil .. ':a adalah ' .. a .. '\n'
    hasil = hasil .. ':b adalah ' .. b .. '\n'
     -- [[P: operator-operator aritmetik,
             dan ' .. ' digunakan untuk jeraitan ]]
    hasil = hasil .. ':a + b adalah ' .. a + b .. '\n'
    hasil = hasil .. ':a - b adalah ' .. a - b .. '\n'
    hasil = hasil .. ':a * b adalah ' .. a * b .. '\n'
    hasil = hasil .. ':a / b adalah ' .. a / b .. '\n'
    hasil = hasil .. ':a % b adalah ' .. a % b .. '\n'
    hasil = hasil .. ':a ^ b adalah ' .. a ^ b .. '\n'
    hasil = hasil .. ':-a adalah ' .. -a .. '\n'

    return hasil
end

function p.hubungan()
    local a = 3
    local b = 2
    local hasil

    hasil = ';Hubungan\n'
    hasil = hasil .. ':a adalah ' .. a .. '\n'
    hasil = hasil .. ':b adalah ' .. b .. '\n'
    hasil = hasil .. ':a == b adalah ' .. tostring(a == b) .. '\n'
    hasil = hasil .. ':a ~= b adalah ' .. tostring(a ~= b) .. '\n'
    hasil = hasil .. ':a &lt; b adalah ' .. tostring(a &lt; b) .. '\n'
    hasil = hasil .. ':a &gt; b adalah ' .. tostring(a &gt; b) .. '\n'
    hasil = hasil .. ':a &lt;= b adalah ' .. tostring(a &lt;= b) .. '\n'
    hasil = hasil .. ':a &gt;= b adalah ' .. tostring(a &gt;= b) .. '\n'

    return hasil
end

function p.logik()
    local a = 3
    local b = 2
    local hasil

    hasil = ';Logik\n'
    hasil = hasil .. ':a adalah ' .. a .. '\n'
    hasil = hasil .. ':b adalah ' .. b .. '\n'
    hasil = hasil .. ':a &lt; b and b &lt; a adalah ' .. tostring(a &lt; b and b &lt; a) .. '\n' -- P: 'tostring mengubah hasil menjadi rentetan
    hasil = hasil .. ':a &lt; b or b &lt; a adalah ' .. tostring(a &lt; b or b &lt; a) .. '\n'
    hasil = hasil .. ':a &lt; b adalah ' .. tostring(a &lt; b) .. '\n'
    hasil = hasil .. ':not (a &lt; b) adalah ' .. tostring(not (a &lt; b)) .. '\n'

    return hasil
end

function p.panjang()
    local string = 'Ini rentetan'
    local hasil

    hasil = ';Panjang\n'
    hasil = hasil .. ':Panjang &quot;' .. string .. '&quot; adalah ' .. #string

    return hasil
end

return p

&lt;/source&gt;

== Uji skrip Lua anda ==

Untuk menguji skrip pertama anda:
# Pergi ke sama ada ke laman [[Module talk:Kotak pasir]], [[Wikibooks:Kotak pasir|Wikibuku: Kotak pasir]] ataupun laman pengguna atau kotak pasir anda.
# Tambah kod ini dan simpan laman:

&lt;pre&gt;
{{#invoke:Kotak pasir|aritmetik}}
{{#invoke:Sandbox|hubungan}}
{{#invoke:Sandbox|logik}}
{{#invoke:Sandbox|panjang}}
&lt;/pre&gt;

Hasilnya:

&lt;pre&gt;

Aritmetik
a adalah 3
b adalah 2
a + b adalah 5
a - b adalah 1
a * b adalah 6
a / b adalah 1.5
a % b adalah 1
a ^ b adalah 9
-a adalah -3

Hubungan 
a adalah 3
b adalah 2
a == b adalah false
a ~= b adalah true
a &lt; b adalah false
a &gt; b adalah true
a &lt;= b adalah false
a &gt;= b adalah true

Logik
a adalah 3
b adalah 2
a &lt; b and b &lt; a adalah false
a &lt; b or b &lt; a adalah true
a &lt; b adalah false
not (a &lt; b) adalah true

Panjang

Panjang &quot;Ini rentetan&quot; adalah 16
&lt;/pre&gt;
== Rujukan ==
{{reflist}}

[[Kategori:Tutorial Lua|Ungkapan]]</text>
      <sha1>ssuki3qwodahd0ksw751gcjaat025tu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Tutorial Lua/Kondisi</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3864</id>
    <revision>
      <id>9506</id>
      <parentid>9492</parentid>
      <timestamp>2014-07-09T08:37:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>/* Rujukan */ kategori</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2012" xml:space="preserve">Modul-modul Lua yang berlandaskan penyambung Scribunto/Lua distor dalam laman-laman sumber yang menggunakan ruang nama Modul:.  Setiap modul menggunakan jadual untuk memegang fungsi dan pemboleh ubah, dan jadual itu dipulangkan pada penghujung kod modul.&lt;ref&gt;http://www.mediawiki.org/wiki/Extension:Scribunto/Lua_reference_manual&lt;/ref&gt;

Kondisi atau syarat merupakan struktur kod yang digunakan untuk membuat pilihan dan untuk mengawal aliran skrip-skrip.

Bab ini akan menunjukkan cara untuk menggunakan syarat dalam skrip-skrip anda.

== Prasyarat ==

Bab ini menganggap yang anda sudah selesai dengan bab [[Tutorial Lua/Pemboleh Ubah|Pemboleh Ubah]].

== Buat skrip Lua dengan Ungkapan ==

Untuk membuat skrip Lua dengan pemboleh ubah:

1. Pergi ke [[Modul:Kotak pasir]].

2. Buang semua kod yang terdapat dalam kotak pasir.

Ia sebuah kotak pasir. Semua orang boleh bermain di kotak pasir. Tetapi, jika anda mendapati ada seorang pennguna lain yang sedang menyunting kotak pasir, anda juga boleh menggunakan 'Modul:Kotak pasir/Nama pengguna', dengan 'Nama pengguna' diganti oleh nama pengguna anda.

3. Tambah kod berikut dan simpan laman:

&lt;source lang=&quot;lua&quot;&gt;

local p = {}

function p.syarat()
    local jam
    local hasil

    jam = tonumber(os.date('%H'))
    if jam &lt; 12 then
        hasil = 'Selamat pagi!'
    elseif jam &lt; 18 then
        hasil = 'Selamat petang!'
    else
        hasil = 'Selamat malam!'
    end

    return hasil
end

return p

&lt;/source&gt;

== Uji skrip Lua anda ==

Untuk menguji skrip pertama anda:
# Pergi ke sama ada ke laman [[Module talk:Kotak pasir]], [[Wikibooks:Kotak pasir|Wikibuku: Kotak pasir]] ataupun laman pengguna atau kotak pasir anda.
# Tambah kod ini dan simpan laman:

&lt;pre&gt;
{{#invoke:Kotak pasir|syarat}}
&lt;/pre&gt;

Hasilnya adalah sama ada:

&lt;pre&gt;
Selamat pagi!
&lt;/pre&gt;
atau
&lt;pre&gt;
Selamat petang!
&lt;/pre&gt;
atau
&lt;pre&gt;
Selamat malam!
&lt;/pre&gt;

bergantung pada waktu [[w:Waktu Semesta Berkoordinat|UTC]] anda.

== Rujukan ==
{{reflist}}

[[Kategori:Tutorial Lua|Kondisi]]</text>
      <sha1>5muyp0mkuvxwe5ybydx783cvgjj52ib</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>MediaWiki:Licenses</title>
    <ns>8</ns>
    <id>3867</id>
    <revision>
      <id>9507</id>
      <parentid>9496</parentid>
      <timestamp>2014-07-09T08:42:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>lesen sedia ada</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="530" xml:space="preserve">* Lesen bebas (utamakan Commons):
** Karya orang lain (sertakan sumber)
*** GFDL|Lesen Dokumentasi Bebas GNU (GFDL)
*** PD-art-US|Domain awam di A.S. (sebelum 1922)
*** PD-user|Domain awam oleh pengguna di wiki lain
* Kegunaan wajar / berhak cipta:
** Fairuse|Kegunaan wajar (umum)
** Logo|Logo
** Kulit:
*** Kulit bahan bercetak|Kulit akhbar, buku dan bahan bercetak lain
*** Kulit bahan elektronik|Kulit album, permainan video dan bahan elektronik lain
** Tampilan/tangkap layar:
*** Tampilan-perisian|Tampilan perisian komputer</text>
      <sha1>p40ip7rup4ch6h4bcybwku7i6pb5a89</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Fairuse</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3870</id>
    <revision>
      <id>9513</id>
      <timestamp>2014-08-07T04:56:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>baharu</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="330" xml:space="preserve">{{Non-free media
|note=''Templat ini ialah '''templat kegunaan wajar umum'''; sila gunakan templat lebih khusus sekiranya wujud.
}}&lt;includeonly&gt;{{#ifeq:{{{example|no}}}|no|[[Kategori:Media tidak bebas|{{PAGENAME}}]]}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;{{pendokumenan}}
[[Kategori:Templat hak cipta]]
[[en:Template:Non-free use]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>pommlczual5z2vbssai3gfbe8z02qc8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Tampilan-perisian</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3871</id>
    <revision>
      <id>9514</id>
      <timestamp>2014-08-07T05:05:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>baharu</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1323" xml:space="preserve">{{Imbox
| type  = license
| image = [[Fail:NotCommons-emblem-copyrighted.svg|50px|Berhakcipta|link=]]
| imageright = 
| style = 
| textstyle = 
| text = Ini ialah tangkap layar '''perisian komputer berhakcipta''', dan hak cipta kandungannya ''' kemungkinan besar adalah milik pengaturcara atau syarikat yang menghasilkannya. Adalah dipercayai bahawa penggunaan '''imej terhad berleraian web''':
* '''untuk menerangkan perisian yang dibincangkan'''
* tanpa '''kewujudan pilihan bebas''',
* di [[Laman Utama|Wikibooks Bahasa Melayu]], yang dihoskan pelayan di Amerika Syarikat oleh [[wmf:Home|Yayasan Wikimedia]] bukan untung,
layak sebagai '''[[w:Kegunaan wajar|kegunaan wajar]]''' mengikut [[w:Undang-undang hak cipta Amerika Syarikat|undang-undang hak cipta Amerika Syarikat]]. '''Sebarang penggunaan lain imej ini, di Wikibooks atau tempat lain, mungkin merupakan [[w:Pelanggaran hak cipta|pelanggaran hak cipta]]'''. Lihat [[Wikibooks:Media]] untuk maklumat lanjut.&lt;br /&gt;
'''Kepada pemuat naik''': sila tambahkan maklumat kegunaan wajar dengan {{tl|non-free use rationale}}, serta '''sumber''' karya dan maklumat hak ciptanya dengan {{tl|information}}.
}}{{File other
| [[Kategori:Tangkap layar perisian|{{PAGENAME}}]]
}}&lt;noinclude&gt;[[Kategori:Templat hak cipta]]
[[en:Template:Non-free software screenshot]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>2wlimxdni8x8ejd6hzsyuync6lotehq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>OpenGL/Program piramid 3D GLUT</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3876</id>
    <revision>
      <id>9573</id>
      <parentid>9572</parentid>
      <timestamp>2014-08-19T08:15:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kemas</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4647" xml:space="preserve">    #include&lt;GL/glut.h&gt;

//masukkan header file perpustakaan utama (openGL core Library).
Boleh gantikan dengan &lt;GL/gl.h&gt; dan &lt;GL/glu.h&gt;. Boleh letakkan tapi dikhuatiri akan berlaku redundancy dan effect pada program. Setiap data Type bermula dengan huruf besar GL. Function name bermula dengan hurug gl. Contohnya glclearcolor.

    float time = 0;// set masa variable kepada 0
    void init()
    {
   
    glClearColor(0,0,0,0);

//dalam glClearColor mempunyai 4 parameter (merah,hijau,biru,alpha). Jika nilai default  didalam parameter  diset 0.0 pameran tetingkap(display wondow) berwarna hitam. Jika nilai parameter di set kan (1.0,1.0,1.0,0.0) display window berwarna putih.Contoh warna lain  merah asli (1,0,0,0), hijau (0,1,0,0), biru (0,0,1,0), kuning combinasi merah dan hijau (1,1,0,0), oren ialah kuning kehijauan (1,0.5,0,0)
Nilai Alpha berguna sebagai 'blending parameter'.Apabila operasi 'blending' diaktifkan , alpha value boleh menentukan warna objek yang bertindih.Nilai alpha 0.0 objek transparen, nilai alpha 1.0 objek legap (opaque).

    glOrtho(-5,5,-5,5,-5,5);

//(NEW) setkan di bahagian pemandangan mana di dalam window display.Animasi pyramid akan dipamerkan pada koordinat (-5,5,-5,5,-5).fungsi glOrtho digunakan untuk memilih koordinat clipping window .glOrtho mencipta satu unjuran selari (parallel projection) yang bersejenjang dengan(perpendicular) view plane (near clipping plane).glOrtho(GLdouble left, GLdouble right, GLdouble bottom, GLdouble top, GLdouble near, GLdouble far)

    glEnable(GL_DEPTH_TEST);//untuk menguji kedalaman
    }

    void display()
    {
    glClear(GL_COLOR_BUFFER_BIT|GL_DEPTH_BUFFER_BIT);

//(NEW) setup our buffers.OpenGL symbolic constant yang akan menspesifikasikan nilai bit dalam storan warna (colour buffer).Maksudnya argument ini akan set nilai dalam fungsi glClearColor 

    glPushMatrix();//buat satu salinan identity (top) matriks dalam stack yang prtama      kedalam stack yang kedua
    glRotatef(time,0.8,5,0);//menetapkan parameter  untuk pusingan pada mana mana axis melalui titik origin

    glBegin(GL_TRIANGLES);

 //permukaan yang akan menghadap kamera
 //permukaan yang menghadap kamera berwarna merah
  
    glColor3f(1,0,0);//3f metapkan 3 komponen warna RGB menggunakan float pointer values.nilai mestilah bernilai antra 0.0 dan 1.0 
    glVertex3f(-1,-1,1);//(NEW) menetapkan posisi vertex 
    glVertex3f(0,1,0);//vertex bhg  atas pada koordinat (0,1,0)
    glVertex3f(1,-1,1);//vertex yg terakhir pd koordinat (1,-1,1)

 //masih melukis triangle oleh itu glutEnd tidak diperlukan dahulu

 //kiri belakang permukaan
 //permukaan ini berwarna hijau
    
    glColor3f(0,1,0);
    glVertex3f(-1,-1,1);//Vertex yang paling hampir
    glVertex3f(0,1,0);//vertex yang paling atas
    glVertex3f(0,-1,-1);//vrtex yang paling jauh

 //permukaan kanan belakang
 //prmukaan ini berwarna biru

    glColor3f(0,0,1);
    glVertex3f(0,-1,-1);//vertex yang paling jauh
    glVertex3f(0,1,0);//vertex yang paling tinggi
    glVertex3f(1,-1,1);//vertex yang paling dekat

 //permukaan muka bawah
 //permukaan ini berwarna putih
    glColor3f(1,1,1);
    glVertex3f(-1,-1,1);//menetapkan koordinat pada setiap corner
    glVertex3f(0,-1,-1);
    glVertex3f(1,-1,1);

    glEnd();//tamat melukis segitiga

    glPopMatrix();

//buang translation matrix.Mksudnya top matrik didalam stack dipadam dan pindahkan second matrik kpd top matrik.

    glFlush();

//untuk memprosses semua rutin openGL secepat mungkin yang boleh.Kalau takde proses akan lambat berlaku atau tidak       berlaku
    
    glutPostRedisplay();

//fungsi ini penting untk animasi . digunakan utuk refresh kembali skrin.
    }

   void idle()
   {
    time += 0.1;// meningkatkan variable masa

    if(time &gt; 360)
        time = 0;// set semula masa = 0
    }

   void main(int argc, char ** argv)
   {
    glutInit(&amp;argc, argv);// memulakan GLUT
    glutInitWindowSize(800,600);//.Maksudnya set saiz dan kelebaran display window .
    glutInitWindowPosition(10,50);//set lokasi pameran tetingkap (display window) pada koordinat (10,50) (width, height) ..atas    sebelah kiri.
    glutInitDisplayMode(GLUT_SINGLE|GLUT_RGB|GLUT_DEPTH); //set mode warna GLUT_RGB atau GLUT_INDEX.
    glutCreateWindow(&quot;Lesson 4&quot;);//tajuk untuk pameran tetingkap (window display)
    init();//
    glutDisplayFunc(display);//cipta gmbar untuk dihaantar kepada funsi ini. 
    glutIdleFunc(idle);// Fungsi ini akan memannggil fungsi idle untuk mengemaskini variable.
    glutMainLoop();//aktifkan kandungan grafik dan pameran tetingkap (window display) yang sudah dicipta
}

Oleh Afiqahk

[[Kategori:OpenGL|Piramid 3D GLUT]]</text>
      <sha1>mpg7odbn6q7x9565il8i83xqbj659p7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bahasa Arab/Wacana</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3878</id>
    <revision>
      <id>9629</id>
      <parentid>9606</parentid>
      <timestamp>2014-09-07T08:43:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>kategori</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="402" xml:space="preserve">Setiap kata dalam bahasa Arab dapat diletakkan ke dalam satu daripada tiga kategori:
* ''' إسمٌ ''' (BATR: esmuN) atau kata nama
* '''فعل ''' (fiEl) atau kata kerja
* '''   حرف   ''' (haarf) atau partikel

Ketiga-tiga kategori ini pula dapat dibahagikan kepada beberapa subkategori lain seperti diperikan dengan lebih terperinci lagi dalam bab-bab berikutnya.

[[Kategori:Bahasa Arab|Wacana]]</text>
      <sha1>c43wksbw81yj4r7ed7ub0rbci4vyypr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bahasa Arab/Lampiran/Lampiran D</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3879</id>
    <revision>
      <id>9615</id>
      <parentid>9613</parentid>
      <timestamp>2014-08-30T03:54:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>+ 'b'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2154" xml:space="preserve">&lt;u&gt;&lt;span style=&quot;font-size:1.5em;&quot;&gt;Kosa kata &lt;/span&gt;&lt;/u&gt;

Kosa kata ini disusun mengikut susunan abjad bahasa Melayu.

'''Ingatan''' Ejaan BATR menggunakan:

* 'A' atau 'aa' buat huruf '''''ا''''' (ealif)
* 'E' untuk '''''ع''''' (eayn)
* 'e' untuk '''''ء''''' (hamzah)

__TOC__

==  &quot;A&quot; ==

{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center; width: 60%; height: 200px;&quot;  
|-
|+ Kosa kata Arab-BM
|-
!BA (BATR)
!BM
!Skrip
|-
| aadab|| sastera || -
|-
| aanisa || Cik || -
|-
| aasif || maaf ||-
|-
| aasya || Asia ||-
|-
| aakhir ||akhir||-
|-
| aabadan || (sama sekali) tidak||-
|-
| aabb || bapa ||-
|-
| aabriil || April||-
|-
| aabEad || jauh, lebih jauh ||-
|-
| aafriqya ||Afrika||-
|-
| aaqrab || dekat||-
|-
| aahl || ahli (keluarga, saudara) ||-
|-
| aahlan || helo, selamat datang||-
|-
| ahlan wa sahlan || selamat datang||-
|-
| Al-aaHad || hari Ahad||-
|-
| aajnabi || orang asing||-
|-
| aakbar|| lebih besar ||-
|-
| aakl || makanan ||-
|-
| aamaan || selamat||-
|-
| aamiir || putera, pemerintah ||-
|-
| aamiirat' || puteri ||-
|-
| aamriika || Amerika ||-
|-
| aams || semalam, kelmarin ||-
|-
| aana || saya ||-
|-
| aarbEa || empat (angka) ||-
|-
| aarD || tanah, bumi ||-
|-
| aasbaanya || Sepanyol ||-
|-
| aaswaad || hitam ||-
|-
| asEad || gembira ||-
|-
| aaw || atau ||-
|-
| aawwal || pertama, permulaan ||-
|-
| aaK || abang, saudara (lelaki) ||-
|-
|}

== &quot;B&quot; ==

{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center; width: 60%; height: 200px;&quot;  
|-
|+ Kosa kata Arab-BM (kata Arab majmuk dalam kurungan)
|-
!BA (BATR)
!BM
!Skrip
|-
| baab (m. abwaab)|| pintu || -
|-
| baarid|| sejuk || بارد
|-
| bariid || pos, mel|| بريد
|-
| badawi || badwi || -
|-
| badri|| awal (masa) || -
|-
| baqar|| lembu || -
|-
| baHar (biHaar)|| laut, sungai luas || -
|-
| Al-baHriin|| Bahrain || -
|-
| balad (bilaad)|| negeri || -
|-
| banziin|| minyak benzin || -
|-
| baSal || bawang || -
|-
| baEad|| selepas || بعد
|-
| baEaD|| sebahagian (daripada sesuatu) || بعض
|-
| binaae || bangunan || -
|-
| bint (banaat)|| (anak) perempuan || -
|-
| bayt (buyuut)|| rumah || -
|-
| bayna|| antara || -
|-
| burj (aabraaj)|| menara || -
|-
|}</text>
      <sha1>mjqsxwkl8lxkshz9bzfdpmjn749en6q</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bahasa Arab/Lampiran/Lampiran B</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3880</id>
    <revision>
      <id>9618</id>
      <parentid>9617</parentid>
      <timestamp>2014-08-30T10:45:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>/* Dialog semasa bertemu orang */ +</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="735" xml:space="preserve">==Dialog semasa bertemu orang==

{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;width: 100%; height: 200px;&quot;  
|-
|+ Dialog Arab-BM 
|-
!BA (BATR)
!BM
!Skrip BA
|-
| 1. Al-salamu Ealaykum ||Selamat sejahtera kepada anda ||style=&quot;width:150px&quot;| السلام عليكم 
|-
| 2. wa Ealaykum salam ||Dan selamat sejahtera kepada anda || وعليكم السلام
|-
| 3. AhlaN wa sahlaN || Selamat datang || اهلا وسهلا
|-
| 4. kayfa Haalak? (kepada orang lelaki) 
kayfa Haalik? (wanita)  
||Apa khabar? 
(Ejaan Arab sama buat kedua-duanya)
|| كيف حالك؟
|-
| 5. aana bi Kayr, shukraN 
(&quot;aana&quot; disebut panjang pada permulaan) 
|| Saya baik, terima kasih ||انا بخير، شكرا
|-
| 6. wa anta/anti?
(l/w)
|| Dan anda?
|| وانت؟
|-
|}</text>
      <sha1>s46ejsvz3acyshuck5uqebnq2wf3gfr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Rtl-para</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3881</id>
    <revision>
      <id>9619</id>
      <timestamp>2014-08-30T12:06:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>salin en:t:ltr-para</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="177" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;direction: rtl; unicode-bidi: embed;&quot;&gt;{{lang|{{{1}}}|{{{2}}}}}&lt;/div&gt;&lt;noinclude&gt;

{{documentation, template}}

[[Kategori:Templat pemformatan Wikibuku]]

&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>9njv84zg0wymtvuob9u4jyw8do8kc71</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bahasa Arab/Lampiran/Lampiran E</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3882</id>
    <revision>
      <id>9623</id>
      <parentid>9622</parentid>
      <timestamp>2014-08-30T12:14:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>/* Latihan */ kemas</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="852" xml:space="preserve">=Latihan 1: Ayat namaan=
&lt;span style=&quot;font-size:1.25em;&quot;&gt;
{{rtl-para|ar| الولد الصغير حاضر.البيت الكبير. السوق كبير. هل البيت كبير؟ لا، هو صغير جدا. الكتاب صغير. القلم القصير.}}     
&lt;/span&gt;
&lt;span style=&quot;font-size:1.25em;&quot;&gt;
{{rtl-para|ar|مصر جميله. القاهرة مدينة كبيرة. الولد الطويل. كتاب كبير جديد. هل السفر طويل؟ لا، هو قصير.البيت قديم جدا}}
&lt;/span&gt;

;Terjemahan:

Budak lelaki yang kecil itu hadir. Rumah yang besar (itu). Pasar besar (itu). Adakah rumah itu besar? Tidak, ia amat kecil. Buku kecil (itu). Pena yang pendek (itu). 

Mesir cantik. Kaherah kota besar. Budak lelaki yang tinggi. Buku besar dan baharu. Adakah perjalanan itu jauh? Tidak, ia pendek. Rumah itu amat lama (usia).</text>
      <sha1>3gn1d03c6xdl29dqfwm4khq9jksa2lr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bahasa Arab/Lampiran/Lampiran C</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3888</id>
    <revision>
      <id>9643</id>
      <parentid>9641</parentid>
      <timestamp>2014-09-15T02:50:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>+</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="977" xml:space="preserve">Terdapat banyak sumber pelajaran bahasa Arab dalam talian; malangnya kebanyakan sumber menggunakan bahasa Inggeris sebagai bahasa pengantar.  Namun demikian, sumber-sumber ini menyediakan teks dan audio yang dapat digunakan oleh seorang yang ingin mempelajari bahasa Arab:

; Tahap Asas. Percuma
* [http://www.lqtoronto.com/ '''LQToronto'''] mungkin seharusnya menjadi laman yang dilawati dahulu. Laman ini menyediakan bahan pembelajaran yang lengkap: teks, audio dan video. Menggunakan buku &quot;Madinah&quot; karya Dr V Abdur Rahim yang amat terkenal. 
* Tapak '''archive.org''' ada menyediakan [https://archive.org/details/AhlanWaSahlan-LearnArabicAudio1-15 bahan audio] dan juga teks. Bahan dapat dicari dengan menggunakan enjin gelintar tapak.


;Tahap yang lebih maju. Percuma
* LQToronto menyediakan bahan untuk mengkaji bahasa Arab Klasik dengan menggunakan teks al-Quran. 
* Princeton University menyediakan [http://www.princeton.edu/~arabic/poetry/ teks dan audio] puisi Arab.</text>
      <sha1>76nbuhs491d7dn7yqp68b4yyzyvkwts</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Rak pendidikan</title>
    <ns>4</ns>
    <id>3890</id>
    <revision>
      <id>9644</id>
      <timestamp>2014-09-17T03:55:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>baharu</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="300" xml:space="preserve">Rak buku ini memuatkan buku-buku yang berkait dengan pendidikan.

== Buku bagi pelajar ==
* 

== Buku bagi pengajar ==
* 

== Lihat juga ==
* [[Wikibooks:Rak panduan belajar]]

[[Kategori:Rak Wikibooks|Pendidikan]]
[[Kategori:Pendidikan]]

[[de:Regal:Pädagogik]]
[[en:Wikibooks:Education bookshelf]]</text>
      <sha1>fumg1pbhztu5evwrtdoquhqy1md5uwe</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Laksa Pulau Pinang</title>
    <ns>100</ns>
    <id>3898</id>
    <revision>
      <id>10377</id>
      <parentid>9661</parentid>
      <timestamp>2017-10-20T03:41:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>123.136.115.45</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Cara membuat */Baiki ejaan</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1964" xml:space="preserve">{{Resipi|Mi}}
[[Imej:YosriLaksaPenang1.jpg|thumb|right|Laksa Pulau Pinang]]
[[Imej:Penang laksa.jpg|thumb|right|Laksa Pulau Pinang]]

== Bahan-bahan ==
Untuk 4-5 orang makan:
* 3-4 paket laksa beras

===Bahan kuah laksa===
* 3-4 ulas asam keping
* 1/2 labu bawang besar
* 7-10 ulas bawang merah
* 5-6 ulas bawang putih
* 3-4 cm halia
* 10-12 sudu makan cili giling
* 7-10 biji cili padi
* 1/2 cawan air asam jawa
* 3 cm belacan
* Segenggam daun kesum
* 1 batang bunga kantan
* Garam secukup rasa

===Bahan ulam laksa===
* 4-5 biji telur rebus - dibelah dua
* 1 biji cili merah - dihiris
* 1 biji cili hijau - dihiris
* 1/2 labu bawang besar - dihiris
* 5-6 biji cili padi - dihiris
* 1/2 biji nanas - dihiris
* 1 batang timun - dihiris memanjang
* 5-6 biji limau kasturi - dibelah dua
* 4-5 helai daun salad - dihiris
* Sedikit daun pudina

===Bahan pilihan===
* Petis udang

== Cara membuat ==
'''Laksa''':
# [[Resipi:Laksa|Laksa]] direndam dalam air sekurang-kurangnya setengah jam. Kemudian direbus sampai 'ala-dente'. Laksa ditoskan dan diketepikan.

'''Kuah laksa''':
# Rebus ikan bersama asam keping dan sedikit garam. Kemudian, asingkan ikan rebus dan ketepikan air rebusan bersama asam keping tadi. 
# Ikan rebus diperisikan lalu dikisar. Kemudian, campurkan isi ikan yang telah dikisar sebentar tadi ke dalam air rebusan ikan. 
# Tulang ikan turut dikisar juga tetapi selepas dikisar mestilah ditapis supaya semasa laksa dimakan tidaklah tercucuk duri di tekak.
# Kisarkan bawang merah, bawang putih, bawang besar, cili padi dan halia. Campurkan bahan-bahan dikisar ini kepada ramuan ikan rebus tadi.
# Kemudian, panaskan periuk. Masukkan cili giling dan belacan, setelah cili itu masak masukkan sedikit asam jawa. Masukkan juga daun kesum dan bunga kantan. Kacau perlahan-lahan sehingga mendidih. Kicap rasa masin, masam, dan pedasnya. Bubuhkan garam secukup rasa.
# Angkat dan hidangkan bersama laksa dan ulam-ulamannya.

[[Kategori:Laksa|Pulau Pinang]]</text>
      <sha1>s4t6juzytbk583liryz5ui3rdqcqq3p</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Deklarasi Kaherah tentang Hak Asasi Manusia dalam Islam</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3902</id>
    <revision>
      <id>9669</id>
      <parentid>9668</parentid>
      <timestamp>2014-10-04T03:04:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Algazel</username>
        <id>1298</id>
      </contributor>
      <comment>+perkara 3, kemas</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5602" xml:space="preserve">Deklarasi Kaherah tentang Hak Asasi Manusia dalam Islam (Bahasa Inggeris: ''Cairo Declaration on Human Rights in Islam'', CDHRI) ialah sebuah dokumen Pertubuhan Persidangan Islam (''Organisation of the Islamic Conference'', OIC) yang diisytiharkan di Kaherah, Mesir dalam bulan Ogos 1990. Deklarasi ini ditandatangani oleh 57 Negara Ahli. 

Ini ialah terjemahan dokumen tersebut. 

----
{{-}}

'''DEKLARASI KAHERAH TENTANG HAK ASASI MANUSIA DALAM ISLAM'''

Mesyuarat Menteri Luar Islam Kesembilan belas (Sesi Keamanan, Kesalingbergantungan dan Pembangunan), yang dilansungkan di Kaherah, Republik Arab Mesir dari 9 &amp;ndash; 14 Muharran 1411 H (31 Julai ke 5 Ogos 1990),

Amat menyedari kedudukan manusia sebagai khalifah Allah di Bumi;

Menyedari kepentingan mengeluarkan sebuah Dokumen tentang Hak Asasi Manusia dalam Islam yang akan menjadi garsi panduan buat Negara Ahli dalam semua aspek kehidupan;

Dengan meneliti semua peringkat yang dilalui dalam penyediaan Dokumen draf ini sudah, setakat ini, dan laporan Setiausaha Agung yang berkaitan;

Dengan meneliti Laporan Mesyuarat Jawatankuasa Pakar-pakar Undang-Undang yang berlangsung di Tehran dari 26 hingga 28 Disember, 1989;

1- Bersetuju untuk mengeluarkan Deklarasi Kaherah tentang Hak Asasi Manusia dalam Islam yang akan bertindak sebagai garis panduan am buat Negara Ahli dalam bidang hak asasi manusia.

ANNEX TO RES. NO. 49/19-P
 

DEKLARASI KAHERAH TENTANG HAK ASASI MANUSIA DALAM ISLAM

Negara-Negara Ahli Pertubuhan Persidangan Islam,

Menyatakan sekali lagi peranan sejarah dan pemeradaban Ummah Islam yang dijadikan Tuhan sebagai umat yang terbaik yang telah menyumbang kepada manusia sebuah peradaban sejagat dan seimbang dalam mana keharmonian antara kehidupan ini dan kehidupan alam kemudian dicapai dan dalam mana ilmu digabungkan dengan iman; dan peranan yang harus dimainkan Ummah ini untuk membimbing manusia yang terkeliru dengan trend dan idoleogi-ideologi yang saling bersaing dan untuk menyediakan penyelesaian buat masalah-masalah kronik yang dihadapi peradaban materialistik ini.

Berhasrat untuk menyumbang kepada usaha-usaha manusia sejagat untuk menonjolkan hak-hak asasi manusia, untuk memeliara manusia daripada ekploitasi dan penindasan, dan untuk menyatakan kebebasan serta haknya terhadap kehidupan yang terhormat sesuai dengan Syariah Islam.

Yakin yang manusia sejagat yang sudah sampai ke tahap maju dalam saian materialistik masih, dan akan sentiasa, memerlukan iman untuk menyokong peradabannya dan sebagai kuasa motivasi diri untuk menjaga hak-haknya;

Mempercayai yang hak-hak asas dan kebebasan sejagat dalam Islam merupakan bahagian terbina agama Islam dan secara prinsipnya tiada ada sesiapa mempunyai hak untuk menggantung hak-hak ini sama ada secara tuntas mahupun sebahagian daripadanya atuupun melanggar atau mengabaikannya sejajar dengan hak-hak ini menjadi perintah Tuhan, yang terkandung dalam Kitab-kitab yang Diwahyukan Tuhan dan yang diturunkan melalui Nabi terakhir-Nya sebagi pelengkap wahyu-wahyu sebelumnya dan dengan itu menjadikan pelaksanaannya sebuah ibadah dan pengabaian atau pelanggarannya suatu dosa, dan berikutan itu setiap orang bertanggungjawab secara peribadi &amp;ndash; dan Ummah secara kumpulan &amp;ndash; untuk memelihara hak-hak ini.

Berlanjutan dengan prinsip-prinsip yang diyatakan di atas,

Mengisytiharkan berikut:

PERKARA I:

(a) Semua manusia membentuk satu keluarga yang ahli-ahlinya disatukan oleh penyerahan kepada Tuhan dan keturunan daripada Adam. Semua manusia sama dari segi martabat asas serta kewajipan dan tanggungjawab asas, tanpa tanpa diskriminasi disebabkan ras, warna kulit, bahasa, gender, kepercayaan agama, afiliasi politik, status sosial ataupun perkiran-perkiraan lain. Kepercayaan tulen merupakan jaminan buat pengukukuhan martabat kepada kesempurnaan manusia.

(b) Semua manusia adalah di bawah kuasa Tuhan, dan yang paling dikasihi-Nya ada mereka yang paling berjasa kepada makhluk-makhluk-Nya yang lain, dan tiada siapa yang lebih tinggi daripada yang lain melainkan atas dasar takwa dan kemakrufan.

PERKARA 2:

(a) Kehidupan adalah kurnia Tuhan dan hak kepada kehidupan dijamin buat setiap manusia.  Menjadi tanggungjawab individu, masyarakat dan negara untuk memelihara hak ini daripada dicabul, dan adalah dilarang mengambil nyawa melainkan dengan alasan yang dibenarkan Syariah.

(b) Dilarang mengambil tindakan yang memungkinkan penyelapan genosid manusia sejagat.

(c) Pemeliharaan nyawa manusia sepanjang tempoh yang ditentukan Tuhan menjadi tanggungjawab yang diperintahkan Syariah.

(d) Keselamatan daripada kecederaan jasad adalah hak yang dijamin.  Menjadi tanggungjawab negara untuk memeliharanya, dan dicegah pelanggarannya tanpa sebab yang ditetapkan Syariah.

PERKARA 3:

(a) Sekiranya terjadi penggunaan kekerasan dan dalam kes konflik bersenjata, ditegah pembunuhan orang yang bukan beligeren seperti orang tua, wanita dan kanak-kanak.  Mereka yang tercedera dan sakit berhak mendapatkan rawatan perubatan;  dan tawanan perang berhak mendapatkan makana, perlindungan dan pakaian.  Ditegah merosakkan mayat.  Menjadi tanggungjawab untuk bertukar-tukar tawanan dan untuk menguruskan lawatan atau perjumpaan ahli-ahli keluarga yang terpisah akibat keadaan perang.

(b) Ditegah memotong pokok, merosakkan tanaman atau binatang ternakan, serta memusnahkan bangunan serta pemasangan awam musuh dengan cara pengeboman, ledakan ataupun cara-cara lain.


== Rujukan ==
;Bahasa Inggeris

* [http://www.oic-oci.org/english/article/human.htm Deklarasi Kaherah tentang Hak Asasi Manusia dalam Islam]. Tapak Pertubuhan Persidangan Islam (OIC)</text>
      <sha1>buku72gmrn70pt36byq0aqug3drit45</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategori:Bahasa Bugis</title>
    <ns>14</ns>
    <id>3932</id>
    <revision>
      <id>9739</id>
      <timestamp>2015-02-08T10:02:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>131.228.29.55</ip>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan 'bahasa bugi7'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12" xml:space="preserve">bahasa bugi7</text>
      <sha1>aergp7890k77sre0l03qf8snebetys5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kaedah bahasa arab</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3965</id>
    <revision>
      <id>9881</id>
      <parentid>9880</parentid>
      <timestamp>2015-04-02T21:57:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ikmalsyafiq</username>
        <id>1849</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9643" xml:space="preserve">Bismillahirrahmanirrahim. Segala puji bagi Allah tuhan sekelian alam yang menguasai dan mentadbir segala-galanya, selawat dan salam kepada penghulu kami nabi Muhammad s.a.w dan kepada ahlinya dan sahabat handainya serta orang-orang yang menurutinya.

Kami bersyukur kehadrat Allah taala yang telah memberikan kami taufiq dan hidayah menggerakkan hati kami untuk menghasilkan sedikit panduan asas kaedah dan perbualan bahasa arab. Kami berharap dengan sumbangan kecil ini Allah meridhai usaha kami dan mendekatkan kami kepadaNya.

Laman Kaedah Bahasa Arab ini mengandungi nota-nota pelajaran asas ilmu bahasa arab sebagai langkah awal untuk mengenali dan mempelajari asas-asas ilmu nahwu, sharf dan perbualan asas didalam bahasa arab.

Disini kami menyediakan asas-asas kaedah tatabahasa bagi bahasa arab secara umum dan ringkas berserta  dengan kosakata dan perbualan bahasa arab yang mudah sebagai permulaan didalam pembelajaran bahasa arab bagi sesiapa yang tidak mempunyai sedikitpun pengetahuan asas dalam bahasa arab dan sebagai persediaan awal sebelum melangkah ke pembelajaran yang lebih mendalam lagi.

== Pengenalan ==

'''Tatabahasa bahasa Arab''' ('''{{lang-ar|نحو عربي}}''' ''{{transl|ar|DIN|naḥw ʻarabiyy}}'' atau '''قواعد اللغة العربية''' ''{{transl|ar|DIN|qawāʻidu l-luġati l-ʻarabiyya}}'') adalah [[tatabahasa]] [[Bahasa Arab]] [[Bahasa Arab Klasik|Klasik]] dan [[Bahasa Arab Piawai Moden|Piawai Moden]]. Bahasa Arab merupakan [[bahasa Semitik]] dan tatabahasanya berkongsi banyak kesamaan dengan tatabahasa bahasa Semitik lain.
.&lt;ref name=kojiro&gt;[[Kojiro Nakamura]], &quot;Ibn Mada's Criticism of Arab Grammarians.&quot; ''Orient'', v. 10, pgs. 89-113. 1974&lt;/ref&gt;

Rencana ini tertumpu kepada nahu bahasa Arab Sastera (yakni bahasa [[Bahasa Arab Klasik|Arab Klasik]] dan [[Bahasa Arab Piawai Moden|Arab Piawai Moden]] (kedua-dua jenis ini memiliki nahu yang agak sama), dan juga nahu bahasa Arab basahan yang digunakan untuk pertuturan seharian.  Pada amnya, nahu Arab Klasik (BAK) akan dibincangkan dahulu, diikuti oleh jenis-jenis bahasa basahan dan kemudiannya dengan bahagian-bahagian yang berbeza antara BAK dan bahasa basahan (bukan semua bahasa basahan mempunyai nahu yang sama).  Perbezaan utama adalah kehilangan kasus nahu; kehilangan [[modus]] serta pembentukan sistem baharu; kehilangan suara pasif fleksi, dan hambatan penggunaan [[Duaan (nahu)|bilangan duaan]].

== Huruf ==

Didalam bahasa arab, huruf terbahagi kepada dua jenis, iaitu huruf mabani dan huruf ma'ani.


== Sejarah ==

Identiti ahli nahu bahasa Arab tertua masih dipertikai; ada sumber mengatakan bahawa namanya [[Abu-Aswad al-Du'ali]], yang mempelopori penggunaan [[tanda diakritik bahasa Arab]] dan vokal dalam tahun 600-an [[Masihi|M]], walaupun tiada karyanya yang dapat dikesan kini.&lt;ref name=kojiro&gt;[[Kojiro Nakamura]], &quot;Ibn Mada's Criticism of Arab Grammarians.&quot; ''Orient'', v. 10, pgs. 89-113. 1974&lt;/ref&gt;. Ada pula yang berkata bahawa ahli nahu yang terawal ialah [[Ibn Abi Ishaq]] (meninggal dunia 735/6 M;  117 [[takwim Hijrah|H]] ).&lt;ref name=mon&gt;Monique Bernards, &quot;Pioneers of Arabic Linguistic Studies.&quot; Taken from In the Shadow of Arabic: The Centrality of Language to Arabic Culture, pg. 213. Ed. Bilal Orfali. Leiden: Brill Publishers, 2011. ISBN 9789004215375&lt;/ref&gt;

Sekolah-sekolah di [[Basrah]] dan [[Kufah]] membangunkan lagi peraturan nahu dalam lewat tahun 700-an dengan penyebaran Islam yang begitu pesat pada masa itu.&lt;ref name=&quot;goodchild&quot;&gt;Goodchild, Philip. ''Difference in Philosophy of Religion'', 2003. Page 153.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;old&quot;&gt;[[Archibald Sayce]], ''Introduction to the Science of Language''. Pg. 28, 1880.&lt;/ref&gt; Dua wakil sekolah-sekolah Basra dan Kufah memainkan peranan penting. Dari sekolah Basra, yang lazimnya dianggap diasaskan oleh [[Abu 'Amr ibn al-'Ala'|Abu Amr ibn al-Ala]],&lt;ref&gt;[http://global.britannica.com/EBchecked/topic/38758/al-Asmai#ref190690 al-Aṣmaʿī] at the [[Encyclopædia Britannica Online]]. ©2013 [[Encyclopædia Britannica, Inc.]]. Accessed 10 June 2013.&lt;/ref&gt; meletakkan asas penting buat bidang ini : [[Al-Khalil ibn Ahmad al-Farahidi]], pengarang kamus bahasa Arab dan juga buku [[prosodi (linguistik)|prosodi]] yang pertama, juga mengarang buku pertama tentang teori-teori nahu bahasa Arab.&lt;ref name=kojiro/&gt; Sekolah Kufah dianggap ramai sebagai diasaskan oleh  [[Al-Ru'asi]] walaupun kebanyakan penulisannya sudah hilang,&lt;ref&gt;[[Encyclopaedia of Islam]], vol. 5, pg. 174, fascicules 81-82. Eds. [[Clifford Edmund Bosworth]], E. van Donzel, [[Bernard Lewis]] and [[Charles Pellat]]. Leiden: Brill Publishers, 1980. ISBN 9789004060562&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Arik Sadan, ''The Subjunctive Mood in Arabic Grammatical Thought'', pg. 339. Volume 66 of Studies in Semitic Languages and Linguistics. Leiden: Brill Publishers, 2012. ISBN 9789004232952&lt;/ref&gt; dan sebahagian besar pembangunan sekolah Kufah dilakukan oleh penulis-penulis terkemudian.  Usaha-usaha al-Farahidi dan Sibawayh mengukuhkan lagi reputasi Basrah sebagai sekolah nahu analisis (''analytic grammar''), sementara sekolah Kufah menjadi penjaga [[puisi Arab]] dan juga [[kebudayaan Arab]].&lt;ref name=mon/&gt; The differences were polarizing in some cases, with early Muslim scholar [[Muhammad ibn `Isa at-Tirmidhi]] favoring the Kufan school due to its concern with poetry as a primary source.&lt;ref&gt;&quot;Sibawayh, His Kitab, and the Schools of Basra and Kufa.&quot; Taken from ''Changing Traditions: Al-Mubarrad's Refutation of Sībawayh and the Subsequent Reception of the Kitāb'', pg. 12. Volume 23 of Studies in Semitic Languages and Linguistics. Ed. Monique Bernards. Leiden: Brill Publishers, 1997. ISBN 9789004105959&lt;/ref&gt;

Nahu awal bahasa Arab lebih kurang terdiri daripada senarai-senarai peraturan, tanpa penjelasan terperinci yang kemudiannya akan ditambah dalam kurun-kurun berikutnya. sekolah-sekolah awal berbeza bukan sahaja dengan pendapat masing-masing tentang pertelingkahan nahu, akan tetapi juga dengan penekanan masing-masing.  sekolah di Kufah terunggul dalam puisi Arab dan [[tafsir]] [[Quran]], disamping [[syariat Islam|hukum Syariah]] dan genealogi. Sekolah basra, yang lebih rasionalis, sebaliknya memberi tumpuan terhadap kajian nahu yang lebih formal.&lt;ref&gt;Sir [[Hamilton Alexander Rosskeen Gibb]], ''The Encyclopaedia of Islam'', pg. 350. Leiden: Brill Archive, 1954. New edition 1980.&lt;/ref&gt;

== Bahagian ==
Buat ahli nahu Arab Klasik, sains teori nahu dibahagikan kepada lima cabang:

*''{{transl|ar|ALA|al-lughah}}'' اللغة (bahasa/leksikon) berkaitan dengan mengumpul dan menjelaskan kosa kata
*''{{transl|ar|ALA|al-taṣrīf}}'' التصريف (morfologi) menentukan bentuk kata-kata individu
*''{{transl|ar|ALA|al-naḥw}}'' النحو (sintaks) lebih berkaitan dengan infleksi (''[[ʾIʿrab|{{transl|ar|ALA|I‘rāb}}]]'') yang telah hilang dalam dialek
*''{{transl|ar|ALA|al-ishtiqāq}}'' الاشتقاق (pemerolehan) memeriksa asal-usul kata
*''{{transl|ar|ALA|al-balāghah}}'' البلاغة (retorik) yang menerangkan mutu binaan

Nahu, ataupun nahu-nahu [[jenis bahasa Arab|jenis]] bahasa Arab kontemporari pula merupakan soalan lain. [[Said M. Badawi]], seorang pakar nahu bahasa Arab, membahagikan nahu kepada lima jenis bergantung pada tahap [[celik huruf|kecelikan]] penutur. dan jarak kelainan penutur daripada [[bahasa Arab Klasik|Arab Klasik]].   Pembahagian Said Badawi, daripada yang paling kolokial kepada yang paling formal, adalah bahasa Arab Pertuturan Kurang Pendidikan (عامية الأميين {{transl|ar|ALA|‘āmmīyat al-ummīyīn}}), Arab Pertuturan Separa Berpendidikan (عامية المتنورين {{transl|ar|ALA|‘āmmīyat al-mutanawwirīn}}), Pertuturan Berpendidikan (عامية المثقفين {{transl|ar|ALA|‘āmmīyat al-muthaqqafīn}}), [[Bahasa Arab Piawai Moden]] (فصحى العصر {{transl|ar|ALA|fuṣḥá al-‘aṣr}}), dan [[Bahasa Arab Klasik]] (فصحى التراث {{transl|ar|ALA|fuṣḥá al-turāth}}).&lt;ref&gt;Alaa Elgibali and El-Said M. Badawi. ''Understanding Arabic: Essays in Contemporary Arabic Linguistics in Honor of El-Said M. Badawi'', 1996. Page 105.&lt;/ref&gt;

== Kata kerja ==
'''فعل''' ''{{transl|ar|DIN|fiʻl}}''

Seperti banyak bahasa Semitik lain, pembentukan kata kerja Arab (lazimnya) berasaskan [[akar kata]] [[kata akar Semitik|trikonsonan]] ('''جذر ثلاثي''', ''{{transl|ar|DIN|ǧiḏr ṯulāṯī}}''), yang bukan merupakan perkataan itu sendiri tetapi mengandungi teras semantiknya. Konsonan كـتـب '''{{transl|ar|DIN|k-t-b}}''', sebagai contoh, membayangkan 'tulis, قـرـء (atau قرأ) '''{{transl|ar|DIN|q-r-ʼ}}''' membayangkan 'baca', ءـكـل (atau أكل) '''{{transl|ar|DIN|ʼ-k-l}}''' membayangkan 'makan' dsb.; Perkataan dibentuk dengan membekalkan kata akar dengan struktur vokal dan dengan imbuhan. Secara tradisional, ahli tatabahasa Arab menggunakan kata akar فـعـل '''{{transl|ar|DIN|f-ʻ-l}}''' 'buat' sebagai templat membincangkan pembentukan kata. Bentuk kata kerja mengikut bentuk kata ganti nama, kecuali dalam kes dua orang diri kedua, jantina tidak dibezakan, memberikan paradigma 13 bentuk.

== Lihat juga ==
*[[Bahasa Arab]]
*[[ʾIʿrab]] (إﻋﺮﺍﺏ)
*[[Fonologi bahasa Arab]]
*[[Kelainan bahasa Arab]]
*[[Abjad Arab]]
*''[[Quranic Arabic Corpus]]''
*[[Perumian bahasa Arab]]
*[[b:Mari Mengenal Bahasa Arab|BukuWiki:Mari Mengenal Bahasa Arab]]

== Rujukan ==
{{Reflist}}

== Pautan luar ==
*[http://quran.uk.net/documentation Tatabahasa Arab melalui al-Quran]
* [http://portal.acm.org/citation.cfm?doid=1644879.1644881 Arabic Natural Language Processing] - isu khas

{{Bahasa Arab}}

[[Kategori:Bahasa Arab]]
[[Kategori:Tatabahasa|Bahasa Arab]]</text>
      <sha1>2aqoc8jfbad0b4clr69dg55elmixiul</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Rak pangkalan data</title>
    <ns>4</ns>
    <id>3971</id>
    <revision>
      <id>11260</id>
      <parentid>10102</parentid>
      <timestamp>2021-10-06T13:38:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>114.4.212.8</ip>
      </contributor>
      <comment>Mengosongkan laman</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="0" />
      <sha1>phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:FlowMention</title>
    <ns>10</ns>
    <id>3974</id>
    <revision>
      <id>10112</id>
      <timestamp>2015-08-03T23:35:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Flow talk page manager</username>
        <id>1919</id>
      </contributor>
      <comment>/* Automatically created by Flow */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="53" xml:space="preserve">@[[Pengguna:{{{1|Example}}}|{{{2|{{{1|Example}}}}}}]]</text>
      <sha1>msvmeyxkq99vbwthdh4oosy23rlvjxh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:LQT Moved thread stub converted to Flow</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4001</id>
    <revision>
      <id>10160</id>
      <timestamp>2015-10-02T20:06:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Flow talk page manager</username>
        <id>1919</id>
      </contributor>
      <comment>/* Automatically created by Flow */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="86" xml:space="preserve">This post by {{{author}}} was moved on {{{date}}}. You can find it at [[{{{title}}}]].</text>
      <sha1>e5j16chw2130kmdotptl65jvxa6lw5w</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:LQT page converted to Flow</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4002</id>
    <revision>
      <id>10161</id>
      <timestamp>2015-10-02T20:06:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Flow talk page manager</username>
        <id>1919</id>
      </contributor>
      <comment>/* Automatically created by Flow */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="149" xml:space="preserve">Previous page history was archived for backup purposes at &lt;span class='flow-link-to-archive'&gt;[[{{{archive}}}]]&lt;/span&gt; on {{#time: Y-m-d|{{{date}}}}}.</text>
      <sha1>njhr9sbh7lx81p2xfwikn7amdd3n1zn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Archive for converted LQT page</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4003</id>
    <revision>
      <id>10162</id>
      <timestamp>2015-10-02T20:06:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Flow talk page manager</username>
        <id>1919</id>
      </contributor>
      <comment>/* Automatically created by Flow */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="168" xml:space="preserve">This page is an archived LiquidThreads page. '''Do not edit the contents of this page'''. Please direct any additional comments to the [[{{{from}}}|current talk page]].</text>
      <sha1>nigyidinm7czjt0s9dq851dwhckapia</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:LQT post imported with supressed user</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4004</id>
    <revision>
      <id>10163</id>
      <timestamp>2015-10-02T20:06:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Flow talk page manager</username>
        <id>1919</id>
      </contributor>
      <comment>/* Automatically created by Flow */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="113" xml:space="preserve">This revision was imported from LiquidThreads with a suppressed user. It has been reassigned to the current user.</text>
      <sha1>1pswkbcu7hauadd98nklgf3pku080ee</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:LQT post imported with different signature user</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4005</id>
    <revision>
      <id>10164</id>
      <timestamp>2015-10-02T20:06:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Flow talk page manager</username>
        <id>1919</id>
      </contributor>
      <comment>/* Automatically created by Flow */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="135" xml:space="preserve">''This post was posted by [[User:{{{authorUser}}}|{{{authorUser}}}]], but signed as [[User:{{{signatureUser}}}|{{{signatureUser}}}]].''</text>
      <sha1>gr9xg2oo9p9alcaf8usi587bcmsi65s</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Laman perbincangan Wikiteks ditukarkan ke Flow</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4006</id>
    <revision>
      <id>10165</id>
      <timestamp>2015-10-02T20:06:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Flow talk page manager</username>
        <id>1919</id>
      </contributor>
      <comment>/* Automatically created by Flow */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="127" xml:space="preserve">Previous discussion was archived at &lt;span class='flow-link-to-archive'&gt;[[{{{archive}}}]]&lt;/span&gt; on {{#time: Y-m-d|{{{date}}}}}.</text>
      <sha1>ccusakfp9y2sl227h5sbt4ok1ptcsxi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Arkib untuk laman perbincangan wikiteks yang ditukarkan</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4007</id>
    <revision>
      <id>10166</id>
      <timestamp>2015-10-02T20:06:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Flow talk page manager</username>
        <id>1919</id>
      </contributor>
      <comment>/* Automatically created by Flow */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="179" xml:space="preserve">This page is an archive. '''Do not edit the contents of this page'''. Please direct any additional comments to the [[{{{from|{{TALKSPACE}}:{{BASEPAGENAME}}}}}|current talk page]].</text>
      <sha1>hd1xxik7k0u7gcb9oq9ddgh20zmhpy4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Sunan kalijaga</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4008</id>
    <revision>
      <id>10294</id>
      <parentid>10169</parentid>
      <timestamp>2016-08-25T03:45:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Murbaut</username>
        <id>2055</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="501" xml:space="preserve">
 Sunan kalijaga
 Beliau konon dipercaya lahir pada 1450.Dia juga dikenali sebagai Lokajaya,Sheh Malaya,Pangeran Tuban &amp; Raden Abdul Rahman.Dia mempunyai seorang isteri bernama Dewi Sarah binti Maulana Ishak dan mempunyai tiga orang anak iaitu Raden Umar Said,Dewi Sofiah &amp; Dewi Rakayuh.Budaya:Beliau juga mengkreasi seni budaya seperti Saketanan,Grebeg Maulid,Layang Kali &amp; lakon wayang Petruk jadi Raja.Tempoh usianya mencapai 100 tahun.Dia dimakamkan di Kadilanyu, sebelah timur kota Bintoro,Demak.</text>
      <sha1>5h9enj02xt1etejq93rs75savo988lw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Elemen qalvy</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4009</id>
    <revision>
      <id>10170</id>
      <timestamp>2015-10-20T08:52:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>202.160.35.175</ip>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan 'elemen qalvy Pada masa itu qalvy balik dari sekolah tiba-tiba semasa dia melimpasi rumah angker dan dia melihat di rumah angker ada yang berkilau dan rupany...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1192" xml:space="preserve">elemen qalvy
Pada masa itu qalvy balik dari sekolah tiba-tiba semasa dia melimpasi rumah angker dan dia melihat di rumah angker ada yang berkilau dan rupanya itu adalah kristal ajaib qalvy tidak menyadari itu adalah kristal ajaib semasa itu dia mengambil kristal itu lalu beg qalvy berkilau dan qalvy melihat apa yang terjadi di dalam beg qalvy semasa itu kristal memasuki tubuh qalvy keesokan harinya qalvy memberitau kepada kawan- kawannya yang  bernama wafiq,danish dan fahmi yang terjadi kelmarin dan kawan,kawannya pun tertawa.semasa dia balik dengan kawan,kawannya semasa mereka berjalan pulang ada datang gergasi lalu  wafiq pun akan kena makan gergasi qalvy berasa marah lalu qalvy menumbuk gergasi danish berkata ,huh nasib pun wafiq inda sempat dimakan gergasi.semasa qalvy menumbuk gergasi dan tubuh qaovy bersinar kawan-kawan qalvy hairan dan pakaian qalvy berubah menjadi baju kebal berwarna emas dan pedang perisai emas dan gergesi menembak qalvy dengan bola api dan qqlvy menghilang dan qalvy muncul di belakang gergasi dan qalvy menebas kepala gergasi dan gergasi itu pun mati qalvy berkata kepada kawan-kawannya, kan aku sudah kata kepada kalian ada kristal masuk ke tubuhku.</text>
      <sha1>byu5cqm1iudfl1l42fjckfepkhlt17s</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Qahril Reza</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4010</id>
    <revision>
      <id>10171</id>
      <timestamp>2015-10-20T09:31:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>202.160.35.175</ip>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan 'Hai,nama saya Qahril Reza Yaslin bin Razali.Umur saya 11 tahun.Saya bersekolah di Mahad Islam Brunei. 1.Tentang ibu bapa. 2.Tentang adik. 3.Tentang sekolah....'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="675" xml:space="preserve">Hai,nama saya Qahril Reza Yaslin bin Razali.Umur saya 11 tahun.Saya bersekolah di Mahad Islam Brunei.
1.Tentang ibu bapa.
2.Tentang adik.
3.Tentang sekolah.
4.Tentang hobi
1.tentang ibu bapa:Nama ibu saya ialah Leniati bte Jumawar.Dia seorang ibu suri.Sementara ayah saya Razali bin Mahari.Dia seorang pencenan.
2.Tentang adik:Nama adik saya ialah Qalvy Avryl Yaslin bin Razali.Umurnya 9 tahun.
3.Tentang sekolah:Saya bersekolah di Mahad Islam Brunei(MIB).(MIB)dibangun pada 17/07/1990.
4.Hobi:Hobi saya ialah memanah,bermain bola&amp;bermain catur
Penutup:Walaupun kita ada keluarga,kita jangan lupa kepada orang yang tiada keluarga.Jadi,sampai sini saja kita berjumpa,Wassalam.</text>
      <sha1>1bfn2ogw1qdnolls54xn148lk4stsk3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Kedai Kopi/Arkib 2015</title>
    <ns>4</ns>
    <id>4041</id>
    <revision>
      <id>10461</id>
      <parentid>10362</parentid>
      <timestamp>2018-05-14T01:21:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>/* Testing opportunities */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="134100" xml:space="preserve">{{Arkib|Wikibooks:Kedai Kopi}}

== VisualEditor News #1—2015 ==
&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;

[[File:VisualEditor-logo.svg|300px|right|frameless|alt=VisualEditor]]
Since the last newsletter, the  [[mw:VisualEditor|Editing Team]] has fixed many bugs and worked on VisualEditor's appearance, the coming Citoid reference service, and support for languages with complex input requirements. 
Status reports are posted [[mw:VisualEditor/status|on mediawiki.org]]. Upcoming plans are posted at the  [[mw:VisualEditor/Roadmap|VisualEditor roadmap]].  

The Wikimedia Foundation has named [[:mw:Wikimedia_Engineering/2014-15_Goals#Top_departmental_priorities_for_Q3_.28January-March_2015.29|its top priorities for this quarter]] (January to March). The first priority is making VisualEditor ready for deployment by default to all new users and logged-out users at the remaining large Wikipedias. You can help identify these requirements. &lt;mark&gt;There will be weekly '''triage meetings '''which''' will be open to volunteers''' beginning Wednesday, 11 February 2015 at [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20150211T12&amp;p1=224&amp;ah=1 12:00 (noon) PST] (20:00 UTC). &lt;/mark&gt; Tell Vice President of Engineering [[:foundation:User:Damon_Sicore_(WMF)|Damon Sicore]], Product Manager [[:mw:User:Jdforrester_(WMF)|James Forrester]] and other team members which bugs and features are most important to you. The decisions made at these meetings will determine what work is necessary for this quarter's goal of making VisualEditor ready for deployment to new users. The presence of volunteers who enjoy contributing MediaWiki code is particularly appreciated. Information about how to join the meeting will be posted at [[:mw:Talk:VisualEditor/Portal|mw:Talk:VisualEditor/Portal]] shortly before the meeting begins. 

Due to some breaking changes in MobileFrontend and VisualEditor, VisualEditor was not working correctly on the mobile site for a couple of days in early January. The teams apologize for the problem. 

=== Recent improvements === 
The''' new design for VisualEditor''' aligns with MediaWiki's [[mw:Frontend standards group|Front-End Standards]] as led by the Design team. Several new versions of the [[mw:OOjs UI|OOjs UI]] library have also been released, and these also affect the appearance of VisualEditor and other MediaWiki software extensions. Most changes were minor, like changing the text size and the amount of white space in some windows. Buttons are consistently color-coded to indicate whether the action:
* starts a new task, like opening the {{int:visualeditor-toolbar-savedialog}} dialog: &lt;span style=&quot;background-color: #015ccc; color:white&quot;&gt; blue &lt;/span&gt;, 
* takes a constructive action, like inserting a citation:  &lt;span style=&quot;background-color: #008c6d; color:white&quot;&gt; green &lt;/span&gt;,
* might remove or lose your work, like removing a link:  &lt;span style=&quot;background-color: #a7170f; color:white&quot;&gt;  red &lt;/span&gt;,  or  
* is neutral, like opening a link in a new browser window:  &lt;span style=&quot;color: 757575&quot;&gt;  gray &lt;/span&gt;.  
The '''TemplateData editor''' has been completely re-written to use a different design based on the same OOjs UI system as VisualEditor.   ([https://phabricator.wikimedia.org/T67815 T67815], [https://phabricator.wikimedia.org/T73746 T73746].) This change fixed a couple of existing bugs and improved usability. ([https://phabricator.wikimedia.org/T73077 T73077], [https://phabricator.wikimedia.org/T73078 T73078].) 

'''Search and replace''' in long documents is now faster. It does not highlight every occurrence if there are more than 100 on-screen at once.([https://phabricator.wikimedia.org/T78234 T78234].)

Editors at the Hebrew and Russian Wikipedia requested the ability to use VisualEditor in the &quot;Article Incubator&quot; or drafts namespace. ([https://phabricator.wikimedia.org/T86688 T86688], [https://phabricator.wikimedia.org/T87027 T87027].) If your community would like '''VisualEditor enabled on another namespace''' on your wiki, then you can file a request in Phabricator. Please include a link to a community discussion about the requested change.

=== Looking ahead === 
The Editing team will soon add '''auto-fill features''' '''for citations'''. The '''[[mw:Citoid|Citoid service]]''' takes a [[w:URL|URL]] or [[w:en: Digital object identifier|DOI]] for a reliable source, and returns a pre-filled, pre-formatted bibliographic citation. After creating it, you will be able to change or add information to the citation, in the same way that you edit any other pre-existing citation in VisualEditor. Support for ISBNs, PMIDs, and other identifiers is planned. Later, editors will be able to contribute to the Citoid service's definitions for each website, to improve precision and reduce the need for manual corrections.   

We will need editors to help test the '''new design of the special character inserter''', especially if you speak Welsh, Breton, or another language that uses diacritics or special characters extensively. The new version should be available for testing next week. Please contact [[:en:User:Whatamidoing (WMF)|User:Whatamidoing (WMF)]] if you would like to be notified when the new version is available. After the special character tool is completed, VisualEditor will be deployed to all users at [[:mw:VisualEditor/Rollouts|Phase 5 Wikipedias]]. This will affect about 50 mid-size and smaller Wikipedias, including '''Afrikaans, Azerbaijani, Breton, Kyrgyz, Macedonian, Mongolian, Tatar, and Welsh'''. The date for this change has not been determined. 

=== Let's work together === 
*Share your ideas and ask questions at [[mw:VisualEditor/Feedback|mw:VisualEditor/Feedback]]. 
*Please help [https://www.mediawiki.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-Help%3AVisualEditor%2FUser+guide&amp;language=&amp;action=page&amp;filter=  complete translations of the user guide] for users who speak your language. 
*Join the weekly bug triage meetings beginning Wednesday, 11 February 2015 at [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20150211T12&amp;p1=224&amp;ah=1 12:00 (noon) PST] (20:00 UTC); information about how to join the meeting will be posted at [[mw:Talk:VisualEditor/Portal]] shortly before the meeting begins, and you can also contact [[mw:User:Jdforrester (WMF)|James F.]] to learn more about this initiative. 
*Talk to the Editing team during the [[:m:IRC office hours|office hours]] via [[:en:IRC|IRC]]. The next session is on Thursday, 19 February 2015 at [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&amp;min=00&amp;sec=0&amp;day=19&amp;month=2&amp;year=2015 19:00 UTC].  
*Subscribe or unsubscribe at [[:m:VisualEditor/Newsletter|Meta]].  If you would like to help with translations of this newsletter, please subscribe to the [[mail:translators-l|Translators mailing list]] or [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User_talk:Elitre_(WMF)&amp;action=edit&amp;section=new contact us] directly, so that we can notify you when the next issue is ready.  Thank you! 

— &lt;span class=&quot;mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[:m:User:Elitre (WMF)|Elitre (WMF)]]&lt;/span&gt;
&lt;/div&gt; 18:30, 5 Februari 2015 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Elitre (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=VisualEditor/Newsletter/Wikis_with_VE&amp;oldid=10839689 --&gt;

== Wikidata is coming ==
(Sorry for writing in English. It'd be great if someone could translate this where necessary.)

Hi everyone :)

I am Wikidata's product manager. I wanted to reach out to you about Wikidata support for Wikibooks. Wikidata is storing structured data for Wikimedia projects (and others). These are for example things like the date of birth of a famous author or the height of a mountain. We are giving access to this data to all Wikimedia projects step by step. It is now Wikibooks' turn. As a first step you will be able to maintain your interwiki links on Wikidata. This means you no longer have to store them in the article text of each language. Instead they are stored just once on Wikidata together with all the other projects. (You will still be able to store them in the article text if you really want to but then they overwrite the links coming from Wikidata. Sometimes that is useful.) This first step should happen on February 24th. In the next step you will get access to all the other data on Wikidata. I do not have a date for that yet.

I am looking forward to having you join the Wikidata family! If you have any questions please don't hesitate to reach out to me. There is a special page for you on Wikidata that will hopefully help you and is a good place to ask questions: [[d:Wikidata:Wikibooks]].

Cheers [[d:Lydia Pintscher (WMDE)|Lydia Pintscher (WMDE)]] 19:41, 6 Februari 2015 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Lydia Pintscher (WMDE)@metawiki yang menggunakan senarai di http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Lydia_Pintscher_(WMDE)/Distribution_List&amp;oldid=11182355 --&gt;

== Wikidata support for interwiki links is here ==
Hey everyone :)

(Sorry for writing in English. It'd be great if someone could translate where appropriate.)

As previously announced we have enabled interwiki links via [[d:|Wikidata]] for Wikibooks last night. This means from now on you no longer have to maintain the links in the wikitext but can maintain them together with the links for Wikipedia, Commons, Wikivoyage, Wikisource, Wikinews and Wikiquote on Wikidata. You will still be able to keep them locally though if you want to. Local interwiki links will overwrite the ones from Wikidata. If you don't want any interwiki links from Wikidata on a particular page you can use the magic word &lt;nowiki&gt;{{noexternallanglinks}}&lt;/nowiki&gt;.

You do not yet have access to the other data on Wikidata like the date of birth of an author. That will come in a future deployment. I will let you know when I have a date for it.

If you have any questions [[d:Wikidata:Wikibooks]] is a good first step. That is also a good place for any issues or bugs you encounter.

I'm very happy to welcome you all to Wikidata! I hope it will become a great help for Wikibooks.

Cheers Lydia
-- [[d:User:Lydia Pintscher (WMDE)|Lydia Pintscher (WMDE)]] 07:58, 25 Februari 2015 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Lydia Pintscher (WMDE)@metawiki yang menggunakan senarai di http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Lydia_Pintscher_(WMDE)/Distribution_List&amp;oldid=11205771 --&gt;

== Sorotan Wikimedia, Disember 2014 ==
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Highlights|Sorotan]] daripada '''[https://blog.wikimedia.org blog Wikimedia]''' untuk bulan Disember 2014, meliputi beberapa pilihan '''aktiviti Yayasan Wikimedia''' dan '''peristiwa-peristiwa penting daripada gerakan Wikimedia''' yang lain.''&lt;/div&gt;[[File:Wikimedia_Foundation_RGB_logo_with_text.svg|80px|right]]
*[[m:Wikimedia_Highlights,_December_2014/ms#Bagaimana kami membuatkan penyuntingan Wikipedia dua kali lebih pantas|Bagaimana kami membuatkan penyuntingan Wikipedia dua kali lebih pantas]]
*[[m:Wikimedia_Highlights,_December_2014/ms#Senarai 10 teratas laman paling banyak disunting di Wikipedia Bahasa Inggeris pada 2014|Senarai 10 teratas laman paling banyak disunting di Wikipedia Bahasa Inggeris pada 2014]]
*[[m:Wikimedia_Highlights,_December_2014/ms#Pemenang Wiki Loves Earth 2014 telah diumumkan|Pemenang Wiki Loves Earth 2014 telah diumumkan]]
*[[m:Wikimedia_Highlights,_December_2014/ms#Video tahunan pertama Wikipedia|Video tahunan pertama Wikipedia]]
*[[m:Wikimedia_Highlights,_December_2014/ms#Budaya kebaikan|Budaya kebaikan]]
*[[m:Wikimedia_Highlights,_December_2014/ms#Impak global: Perpustakaan Wikipedia dan Wikipedia Bahasa Parsi|Impak global: Perpustakaan Wikipedia dan Wikipedia Bahasa Parsi]]
*[[m:Wikimedia_Highlights,_December_2014/ms#Memeroleh pengetahuan komuniti-komuniti asli|Memeroleh pengetahuan komuniti-komuniti asli]]
&lt;small&gt;''Help is welcome for [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-Wikimedia+Highlights%2C+January+2015&amp;language=ms&amp;action=page&amp;filter= translating the January 2015 Wikimedia Highlights], too.''&lt;/small&gt;
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;'''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Highlights|About]]''' &amp;middot; [[m:Global message delivery/Targets/Wikimedia Highlights|Subscribe]] &amp;middot; &lt;small&gt;Distributed via [[m:Special:Mylanguage/MassMessage|MassMessage]] (wrong page? [[m:Distribution list/Global message delivery|Correct it here]])&lt;/small&gt;, 21:15, 28 Februari 2015 (UTC)&lt;/div&gt;
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Tbayer (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/ms&amp;oldid=6909956 --&gt;

== [Global proposal] m.{{SITENAME}}.org: {{int:group-all}} {{int:right-edit}} ==
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
[[File:Mediawiki-mobile-smartphone.png|thumb|MediaWiki mobile]]
Hi, this message is to let you know that, on domains like {{CONTENTLANGUAGE}}.'''m'''.wikipedia.org, '''unregistered users cannot edit'''. At the Wikimedia Forum, where global configuration changes are normally discussed, a few dozens users [[m:Wikimedia Forum#Proposal: restore normal editing permissions on all mobile sites|propose to restore normal editing permissions on all mobile sites]]. Please read and comment!

Thanks and sorry for writing in English, [[m:User:Nemo_bis|Nemo]] 22:32, 1 Mac 2015 (UTC)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Nemo bis@metawiki yang menggunakan senarai di http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=11428885 --&gt;

== Inspire Campaign: Improving diversity, improving content ==
This March, we’re organizing an Inspire Campaign to encourage and support new ideas for improving gender diversity on Wikimedia projects. Less than 20% of Wikimedia contributors are women, and many important topics are still missing in our content. We invite all Wikimedians to participate. If you have an idea that could help address this problem, please get involved today! The campaign runs until March 31.

All proposals are welcome - research projects, technical solutions, community organizing and outreach initiatives, or something completely new! Funding is available from the Wikimedia Foundation for projects that need financial support. Constructive, positive feedback on ideas is appreciated, and collaboration is encouraged - your skills and experience may help bring someone else’s project to life. Join us at the Inspire Campaign and help this project better represent the world’s knowledge!
:*[[:m:Grants:IdeaLab/Inspire|Inspire Campaign main page]]
''(Sorry for the English - please translate this message!)'' [[Pengguna:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Perbincangan pengguna:MediaWiki message delivery|bincang]]) 20:01, 4 Mac 2015 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:PEarley (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:PEarley_(WMF)/Inspire_Mass_Message&amp;oldid=11457822 --&gt;

== SUL finalization update ==
&lt;div class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
Hi all,apologies for writing in English, please read [[m:Single_User_Login_finalisation_announcement/Schema_announcement|this page]] for important information and an update involving [[m:Help:Unified login|SUL finalization]], scheduled to take place in one month. Thanks. [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 19:46, 13 Mac 2015 (UTC)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Keegan (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Keegan_(WMF)/Everyone_but_meta_and_de&amp;oldid=11538208 --&gt;

== Stewards confirmation rules ==
Hello, I made [[:m:Requests_for_comment/Confirmation_of_stewards|a proposal on Meta]] to change the rules for the steward confirmations. Currently consensus to remove is required for a steward to lose his status, however I think it's fairer to the community if every steward needed the consensus to keep. As this is an issue that affects all WMF wikis, I'm sending this notification to let people know &amp; be able to participate. Best regards, --&lt;small&gt;[[User:MF-Warburg|MF-W]]&lt;/small&gt; 16:12, 10 April 2015 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:MF-Warburg@metawiki yang menggunakan senarai di http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=11737694 --&gt;

== VisualEditor News #2—2015 ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;

&lt;div style=&quot;margin:0.5em;width:230px;{{#switch:ltr|rtl=float:left;margin-left:0;|#default=float:right;margin-right:0;}}border:1px solid #AAA;padding:0.5em;&quot;&gt;
[[File:VisualEditor-logo.svg|200x70px|center|alt=VisualEditor]]


'''Did you know?'''
&lt;div class=&quot;thumbcaption&quot; style=&quot;font-size: 90%;&quot;&gt;
With [[:mw:Citoid|Citoid]] in VisualEditor, you click the 'book with bookmark' icon and paste in the URL for a reliable source:


[[File:Citoid in VisualEditor Screen Shot 2015-04-02.png|alt=Screenshot of Citoid's first dialog|centre|frameless|230x230px]]


Citoid looks up the source for you and returns the citation results.  Click the green &quot;Insert&quot; button to accept its results and add them to the article:  


[[File:Citoid results in VisualEditor Screen Shot 2015-04-02.png|alt=Screenshot of Citoid's initial results|centre|frameless|230x230px]]


After inserting the citation, you can change it.  Select the reference, and click the &quot;Edit&quot; button in the context menu to make changes.

[[:mw:Special:MyLanguage/VisualEditor/User guide|The user guide]] has more information about how to use VisualEditor.
&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;
Since the last newsletter, the [[:mw:VisualEditor|Editing Team]] has fixed many bugs and worked on VisualEditor's performance, the [[:mw:Citoid|Citoid]] reference service, and support for languages with complex input requirements. Status reports are posted [[:mw:VisualEditor/changelog|on Mediawiki.org]]. The worklist for April through June is available [[phab:project/sprint/board/1113/|in Phabricator]]. 

The weekly '''task triage meetings''' continue to be open to volunteers, each Wednesday at [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20150401T11&amp;p1=224&amp;am=30 11:00 (noon) PDT] (18:00 UTC).  You do not need to attend the meeting to nominate a bug for consideration as a Q4 blocker.  Instead, go to Phabricator and &quot;associate&quot; the [[phab:tag/editing_department_2014_15_q4_blockers/|Editing team's Q4 blocker project]] with the bug.  Learn how to join the meetings and how to nominate bugs at [[:mw:Talk:VisualEditor/Portal|mw:Talk:VisualEditor/Portal]]. 

=== Recent improvements ===
VisualEditor is now substantially faster.  In many cases, opening the page in VisualEditor is now faster than opening it in the wikitext editor. The new system has improved the code speed by 37% and [[:mw:RESTBase|network speed]] by almost 40%.

The Editing team is slowly adding '''auto-fill features''' '''for citations'''. This is currently available only at the French, Italian, and English Wikipedias.  The '''[[:mw:Citoid|Citoid service]]''' takes a [[:en:URL|URL]] or [[:en:Digital object identifier|DOI]] for a reliable source, and returns a pre-filled, pre-formatted bibliographic citation. After creating it, you will be able to change or add information to the citation, in the same way that you edit any other pre-existing citation in VisualEditor. Support for [[:en:ISBN|ISBNs]], [[:en:PubMed#PubMed_identifier|PMIDs]], and other identifiers is planned. Later, editors will be able to improve precision and reduce the need for manual corrections by contributing to the Citoid service's definitions for each website.

Citoid requires good [[:mw:Special:MyLanguage/Help:TemplateData|TemplateData]] for your citation templates.  If you would like to request this feature for your wiki, please post a request in the [[phab:tag/citoid/|Citoid project on Phabricator]]. Include links to the TemplateData for the most important citation templates on your wiki.

The '''special character inserter''' has been improved, based upon feedback from active users.  After this, VisualEditor was made available to all users of Wikipedias on the [[:mw:VisualEditor/Rollouts|Phase 5]] list on 30 March.  This affected 53 mid-size and smaller Wikipedias, including '''Afrikaans''', '''Azerbaijani''', '''Breton''', '''Kyrgyz''', '''Macedonian''', '''Mongolian''', '''Tatar''', and''' Welsh'''. 

Work continues to support languages with complex requirements, such as Korean and Japanese.  These languages use [[w:input method editor|input method editors]] (&quot;IMEs”).  Recent improvements to cursoring, backspace, and delete behavior will simplify typing in VisualEditor for these users.

The design for the image selection process is now using a &quot;masonry fit&quot; model.  Images in the search results are displayed at the same height but at variable widths, similar to bricks of different sizes in a masonry wall, or the [[:mw:Special:MyLanguage/Help:Images#Mode parameter|&quot;packed&quot; mode in image galleries]].  This style helps you find the right image by making it easier to see more details in images.

You can now '''drag and drop categories''' to re-arrange their order of appearance ​on the page.

The pop-up window that appears when you click on a reference, image, link, or other element, is called the &quot;context menu&quot;.  It now displays additional useful information, such as the destination of the link or the image's filename.  The team has also added an explicit &quot;Edit&quot; button in the context menu, which helps new editors open the tool to change the item.

'''Invisible templates are marked by a puzzle piece icon''' so they can be interacted with. Users also will be able to see and edit HTML anchors now in section headings.

Users of the TemplateData GUI editor can now set a string as an optional text for the 'deprecated' property in addition to boolean value, which lets you tell users of the template what they should do instead. ([https://phabricator.wikimedia.org/T90734 T90734])

=== Looking ahead ===
The special character inserter in VisualEditor will soon use the same special character list as the wikitext editor.  Admins at each wiki will also have the option of creating a custom section for frequently used characters at the top of the list.  Instructions for customizing the list will be posted [[:mw:VisualEditor/Special_characters|at mediawiki.org]].

The team is discussing a test of VisualEditor with new users at the English Wikipedia, to see whether they have met their goals of making VisualEditor suitable for those editors.  The timing is unknown, but might be relatively soon. ([https://phabricator.wikimedia.org/T90666 T90666])

=== Let's work together ===
* Share your ideas and ask questions at [https://www.mediawiki.org/w/index.php?title=VisualEditor/Feedback&amp;lqt_method=talkpage_new_thread mw:VisualEditor/Feedback].
* Can you translate from English into any other language?  Please check [https://translatewiki.net/w/i.php?title=Special%3AMessageGroupStats&amp;x=D&amp;group=ext-visualeditor-ve&amp;suppressempty=1 this list] to see whether more interface translations are needed for your language.  [[m:User talk:Elitre (WMF)|Contact us]] to get an account if you want to help! 
* The design research team wants to see how real editors work. Please [https://jfe.qualtrics.com/form/SV_6R04ammTX8uoJFP sign up for their research program]. 
* File requests for language-appropriate &quot;{{Int:visualeditor-annotationbutton-bold-tooltip}}&quot; and &quot;{{Int:visualeditor-annotationbutton-italic-tooltip}}&quot; icons for the character formatting menu [https://phabricator.wikimedia.org/maniphest/task/create/?projects=PHID-PROJ-dafezmpv6huxg3taml24 in Phabricator]. 

Subscribe, unsubscribe or change the page where this newsletter is delivered at [[:m:VisualEditor/Newsletter|Meta]].  If you aren't reading this in your favorite language, then please help us with translations!  Subscribe to the [[mail:translators-l|Translators mailing list]] or [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User_talk:Elitre_(WMF)&amp;action=edit&amp;section=new  contact us] directly, so that we can notify you when the next issue is ready. Thank you!

— &lt;span class=&quot;mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[:mw:User:Elitre (WMF)|Elitre (WMF)]]&lt;/span&gt;

&lt;/div&gt; 19:48, 10 April 2015 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Keegan (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=VisualEditor/Newsletter/Wikis_with_VE&amp;oldid=11742174 --&gt;

== [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections 2015/Call for candidates|Nominations are being accepted for 2015 Wikimedia Foundation elections]] ==

''This is a message from the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections 2015/Committee|2015 Wikimedia Foundation Elections Committee]]. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections 2015/MassMessages/Accepting nominations|Translations]] are available.''
[[File:Wikimedia Foundation logo - vertical (2012-2016).svg|100px|right]]
Greetings,

I am pleased to announce that nominations are now being accepted for the 2015 Wikimedia Foundation Elections. This year the Board and the FDC Staff are looking for a diverse set of candidates from regions and projects that are traditionally under-represented on the board and in the movement as well as candidates with experience in technology, product or finance. To this end they have [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections 2015/Call for candidates|published letters]] describing what they think is needed and, recognizing that those who know the community the best are the community themselves, the election committee is [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections 2015|accepting nominations]] for community members you think should run and will reach out to those nominated to provide them with information about the job and the election process.

This year, elections are being held for the following roles:

''Board of Trustees''&lt;br/&gt;
The Board of Trustees is the decision-making body that is ultimately responsible for the long term sustainability of the Foundation, so we value wide input into its selection.  There are three positions being filled. More information about this role can be found at [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/Board elections/2015|the board elections page]].    

''Funds Dissemination Committee (FDC)''&lt;br/&gt;
The Funds Dissemination Committee (FDC) makes recommendations about how to allocate Wikimedia movement funds to eligible entities.  There are five positions being filled. More information about this role can be found at [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/FDC elections/2015|the FDC elections page]].

''Funds Dissemination Committee (FDC) Ombud''&lt;br/&gt;
The FDC Ombud receives complaints and feedback about the FDC process, investigates complaints at the request of the Board of Trustees,  and summarizes the investigations and feedback for the Board of Trustees on an annual basis.  One position is being filled.  More information about this role can be found at [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/FDC Ombudsperson elections/2015|the FDC Ombudsperson elections page]]. 

The candidacy submission phase lasts from 00:00 UTC April 20 to 23:59 UTC May 5 for the Board and from 00:00 UTCApril 20 to 23:59 UTC April 30 for the FDC and FDC Ombudsperson. This year, we are accepting both self-nominations and nominations of others. More information on this election and the nomination process can be found on [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections 2015|the 2015 Wikimedia elections page on Meta-Wiki]].

Please feel free to post a note about the election on your project's village pump. Any questions related to the election can be posted on the talk page on Meta, or sent to the election committee's mailing list, board-elections -at- wikimedia.org 

On behalf of the Elections Committee,&lt;br/&gt;
-Gregory Varnum ([[m:User:Varnent|User:Varnent]])&lt;br/&gt;
Coordinator, [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections 2015/Committee|2015 Wikimedia Foundation Elections Committee]]

''Posted by the [[m:User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] on behalf of the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections 2015/Committee|2015 Wikimedia Foundation Elections Committee]], 05:03, 21 April 2015 (UTC) • [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections 2015/MassMessages/Accepting nominations|Translate]] • [[m:Talk:Wikimedia Foundation elections 2015|Get help]]
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Varnent@metawiki yang menggunakan senarai di http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=11918510 --&gt;

== [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections 2015/MassMessages/FDC voting has begun|Wikimedia Foundation Funds Dissemination Committee elections 2015]] ==

[[File:Wikimedia Foundation RGB logo with text.svg|right|75px|link=m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections 2015/MassMessages/FDC voting has begun]]
''This is a message from the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections 2015/Committee|2015 Wikimedia Foundation Elections Committee]]. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections 2015/MassMessages/FDC voting has begun|Translations]] are available.''

[[m:Special:SecurePoll/vote/336|Voting has begun]] for [[m:Wikimedia Foundation elections 2015#Requirements|eligible voters]] in the 2015 elections for the ''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/FDC elections/2015|Funds Dissemination Committee]]'' (FDC) and ''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/FDC Ombudsperson elections/2015|FDC Ombudsperson]]''. Questions and discussion with the candidates for the ''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/FDC elections/2015/Questions|Funds Dissemination Committee]]'' (FDC) and ''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/FDC Ombudsperson elections/2015/Questions|FDC Ombudsperson]]'' will continue during the voting. Nominations for the ''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/Board elections/2015|Board of Trustees]]'' will be accepted until 23:59 UTC May 5.

The ''[[m:Special:MyLanguage/Grants:APG/Funds Dissemination Committee|Funds Dissemination Committee]]'' (FDC) makes recommendations about how to allocate Wikimedia movement funds to eligible entities. There are five positions on the committee being filled.

The ''[[m:Special:MyLanguage/Grants:APG/Funds Dissemination Committee/Ombudsperson role, expectations, and selection process|FDC Ombudsperson]]'' receives complaints and feedback about the FDC process, investigates complaints at the request of the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees|Board of Trustees]], and summarizes the investigations and feedback for the Board of Trustees on an annual basis. One position is being filled.

The voting phase lasts from 00:00 UTC May 3 to 23:59 UTC May 10. '''[[m:Special:SecurePoll/vote/336|Click here to vote]].''' Questions and discussion with the candidates will continue during that time. '''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/FDC elections/2015/Questions|Click here to ask the FDC candidates a question]]. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/FDC Ombudsperson elections/2015/Questions|Click here to ask the FDC Ombudsperson candidates a question]].''' More information on the candidates and the elections can be found on the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/FDC elections/2015|2015 FDC election page]], the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/FDC Ombudsperson elections/2015|2015 FDC Ombudsperson election page]], and the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/Board elections/2015|2015 Board election page]] on Meta-Wiki. 

On behalf of the Elections Committee,&lt;br/&gt;
-Gregory Varnum ([[m:User:Varnent|User:Varnent]])&lt;br/&gt;
Volunteer Coordinator, [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections 2015/Committee|2015 Wikimedia Foundation Elections Committee]]

''Posted by the [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] 03:45, 4 May 2015 (UTC) • [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections 2015/MassMessages/FDC voting has begun|Translate]] • [[m:Talk:Wikimedia Foundation elections 2015|Get help]]
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Varnent@metawiki yang menggunakan senarai di http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=12082785 --&gt;

== [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:SecurePoll/vote/339?setlang=ms Wikimedia Foundation Board of Trustees elections 2015] ==

[[File:Wikimedia Foundation logo - vertical (2012-2016).svg|right|100px|link=metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections 2015/MassMessages/Board voting has begun]]
''This is a message from the [[metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections 2015/Committee|2015 Wikimedia Foundation Elections Committee]]. [[metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections 2015/MassMessages/Board voting has begun|Translations]] are available.''

[https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:SecurePoll/vote/339?setlang=ms Voting has begun] for [[metawiki:Wikimedia Foundation elections 2015#Requirements|eligible voters]] in the 2015 elections for the ''[[metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/Board elections/2015|Wikimedia Foundation Board of Trustees]]''. Questions and discussion with the candidates for the ''[[metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/Board elections/2015/Questions|Board]]'' will continue during the voting.

The ''[[metawiki:Wikimedia Foundation Board of Trustees|Wikimedia Foundation Board of Trustees]]'' is the ultimate governing authority of the Wikimedia Foundation, a 501(c)(3) non-profit organization registered in the United States. The Wikimedia Foundation manages many diverse projects such as Wikipedia and Commons.

The voting phase lasts from 00:00 UTC May 17 to 23:59 UTC May 31. '''[https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:SecurePoll/vote/339?setlang=ms Click here to vote].''' More information on the candidates and the elections can be found on the [[metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/Board elections/2015|2015 ''Board'' election page]] on Meta-Wiki. 

On behalf of the Elections Committee,&lt;br/&gt;
-Gregory Varnum ([[metawiki:User:Varnent|User:Varnent]])&lt;br/&gt;
Volunteer Coordinator, [[metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections 2015/Committee|2015 Wikimedia Foundation Elections Committee]]

''Posted by the [[metawiki:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] 17:20, 17 May 2015 (UTC) • [[metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections 2015/MassMessages/Board voting has begun|Translate]] • [[metawiki:Talk:Wikimedia Foundation elections 2015|Get help]]
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Varnent@metawiki yang menggunakan senarai di http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=12206621 --&gt;

== Pywikibot compat will no longer be supported - Please migrate to pywikibot core ==
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;small&gt;Sorry for English, I hope someone translates this.&lt;/small&gt;&lt;br /&gt;
[[mw:Special:MyLanguage/Manual:Pywikibot|Pywikibot]] (then &quot;Pywikipediabot&quot;) was started back in 2002. In 2007 a new branch (formerly known as &quot;rewrite&quot;, now called &quot;core&quot;) was started from scratch using the MediaWiki API. The developers of Pywikibot have decided to stop supporting the compat version of Pywikibot due to bad performance and architectural errors that make it hard to update, compared to core.  If you are using pywikibot compat it is likely your code will break due to upcoming MediaWiki API changes (e.g. [[phab:T101524|T101524]]). It is highly recommended you migrate to the core framework. There is a  [[mw:Manual:Pywikibot/Compat deprecation|migration guide]], and please [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Pywikibot/Communication|contact us]] if you have any problem.

There is an upcoming MediaWiki API breaking change that compat will not be updated for. If your bot's name is in [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2015-June/081931.html this list], your bot will most likely break.

Thank you,&lt;br /&gt;
The Pywikibot development team, 19:30, 5 June 2015 (UTC)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Ladsgroup@metawiki yang menggunakan senarai di http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=12271740 --&gt;

== VisualEditor News #3—2015 ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;

&lt;div style=&quot;margin:0.5em;width:230px;{{#switch:ltr|rtl=float:left;margin-left:0;|#default=float:right;margin-right:0;}}border:1px solid #AAA;padding:0.5em;&quot;&gt;
[[File:VisualEditor-logo.svg|200x70px|center|alt=VisualEditor]]

'''Did you know?'''  
&lt;div class=&quot;thumbcaption&quot; style=&quot;font-size: 90%;&quot;&gt;
When you click on a link to an article, you now see more information:
&lt;br&gt;&lt;br&gt;
[[File:VisualEditor-context menu-link tool.png|alt=Screenshot showing the link tool's context menu|centre|frameless|230x230px]]
&lt;br&gt;
The link tool has been re-designed:  
&lt;br&gt;&lt;br&gt;
[[File:VisualEditor link tool 2015.png|alt=Screenshot of the link inspector|centre|frameless|230x230px]]
&lt;br&gt;
There are separate tabs for linking to internal and external pages.
[[:mw:Special:MyLanguage/VisualEditor/User guide|The user guide]] has more information about how to use VisualEditor.
&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;

Since the last newsletter, the [[mw:VisualEditor|Editing Team]] has created new interfaces for the link and citation tools and fixed many bugs and changed some elements of the design.  Some of these bugs affected users of VisualEditor on mobile devices. Status reports are posted [[mw:VisualEditor/changelog|on mediawiki.org]]. The worklist for April through June is available [[phab:project/sprint/board/1113/|in Phabricator]]. 

A [[m:Research:VisualEditor's_effect_on_newly_registered_editors/May_2015_study|test of VisualEditor's effect on new editors]] at the English Wikipedia has just completed the first phase.  During this test, half of newly registered editors had VisualEditor automatically enabled, and half did not.  The main goal of the study is to learn which group was more likely to save an edit and to make productive, unreverted edits.  Initial [[m:Research:VisualEditor's_effect_on_newly_registered_editors/May_2015_study#Results|results will be posted at Meta]] later this month.    

=== Recent improvements ===
'''Auto-fill features''' '''for citations''' are available at a few Wikipedias through the '''[[:mw:Citoid|citoid service]]'''.  Citoid takes a [[:en:URL|URL]] or [[:en:Digital object identifier|DOI]] for a reliable source, and returns a pre-filled, pre-formatted bibliographic citation.  If Citoid is enabled on your wiki, then the design of the citation workflow changed during May.  All citations are now created inside a single tool.  Inside that tool, choose the tab you want ({{int:citoid-citeFromIDDialog-mode-auto}}, {{int: citoid-citeFromIDDialog-mode-manual}}, or {{int:citoid-citeFromIDDialog-mode-reuse}}).  The cite button is now labeled with the word &quot;{{int:visualeditor-toolbar-cite-label}}&quot; rather than a book icon, and the autofill citation dialog now has a more meaningful label, &quot;{{Int:Citoid-citeFromIDDialog-lookup-button}}&quot;, for the submit button.

The '''link tool''' has been redesigned based on feedback from Wikipedia editors and user testing.  It now has two separate sections:  one for links to articles and one for external links. When you select a link, its pop-up context menu shows the name of the linked page, a thumbnail image from the linked page, Wikidata's description, and appropriate icons for disambiguation pages, redirect pages and empty pages (where applicable). Search results have been reduced to the first five pages.  Several bugs were fixed, including a dark highlight that appeared over the first match in the link inspector.  ([[phab:T98085|T98085]])

The '''special character inserter''' in VisualEditor now uses the same special character list as the wikitext editor.  Admins at each wiki can also create a custom section for frequently used characters at the top of the list.  Please read the instructions for customizing the list [[mw:VisualEditor/Special_characters|at mediawiki.org]].  Also, there is now a tooltip to describing each character in the special character inserter. ([[phab:T70425|T70425]])

Several improvements have been made to '''templates'''.  When you search for a template to insert, the list of results now contains descriptions of the templates. The parameter list inside the template dialog now remains open after inserting a parameter from the list, so that users don’t need to click on &quot;{{Int:visualeditor-dialog-transclusion-add-param}}&quot; each time they want to add another parameter.  ([[phab:T95696|T95696]]) The team added a '''new property for TemplateData''', &quot;{{int: templatedata-doc-param-example}}&quot;, for template parameters.  This optional, translatable property will show up when there is text describing how to use that parameter. ([[phab:T53049|T53049]])

The '''design''' of the main toolbar and several other elements have changed slightly, to be consistent with the MediaWiki theme.  In the Vector skin, individual items in the menu are separated visually by pale gray bars.  Buttons and menus on the toolbar can now contain both an icon and a text label, rather than just one or the other. This new design feature is being used for the cite button on wikis where the Citoid service is enabled.

The team has released a long-desired improvement to the handling of '''non-existent images'''.  If a non-existent image is linked in an article, then it is now visible in VisualEditor and can be selected, edited, replaced, or removed.

=== Let's work together ===
* Share your ideas and ask questions at [https://www.mediawiki.org/w/index.php?title=VisualEditor/Feedback&amp;lqt_method=talkpage_new_thread mw:VisualEditor/Feedback]. 
* The weekly task triage meetings continue to be open to volunteers, usually on Wednesday at 12:00 (noon) PDT (19:00 UTC).  Learn how to join the meetings and how to nominate bugs at [[:mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|mw:VisualEditor/Weekly triage meetings]].  You do not need to attend the meeting to nominate a bug for consideration as a Q4 blocker, though.  Instead, go to Phabricator and &quot;associate&quot; the [[phab:tag/editing_department_2014_15_q4_blockers/|VisualEditor Q4 blocker project]] with the bug.  
* If your Wikivoyage, Wikibooks, Wikiversity, or other community wants to have VisualEditor made available by default to contributors, then please contact [[:m:User:Jdforrester (WMF)|James Forrester]]. 
* If you would like to request the Citoid automatic reference feature for your wiki, please post a request in the [[phab:tag/citoid/|Citoid project on Phabricator]]. Include links to the [[:mw:Help:TemplateData|TemplateData]]  for the most important citation templates on your wiki. 
*The team is planning the second VisualEditor-related &quot;translathon&quot; for July. Please follow [https://phabricator.wikimedia.org/T91108 this task on Phabricator] for details and updates! Announcements will follow in due course.

Subscribe, unsubscribe or change the page where this newsletter is delivered at [[:m:VisualEditor/Newsletter|Meta]].  If you aren't reading this in your favorite language, then please help us with translations!  Subscribe to the [[mail:translators-l|Translators mailing list]] or [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User_talk:Elitre_(WMF)&amp;action=edit&amp;section=new  contact us] directly, so that we can notify you when the next issue is ready. Thank you!

— &lt;span class=&quot;mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[:mw:User:Elitre (WMF)|Elitre (WMF)]]&lt;/span&gt;

&lt;/div&gt;13:36, 13 Jun 2015 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Elitre (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=VisualEditor/Newsletter/Wikis_with_VE&amp;oldid=12206605 --&gt;

== HTTPS ==
&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
Apologies for writing in English.

Hi everyone.

Over the last few years, the Wikimedia Foundation has [http://blog.wikimedia.org/2013/08/01/future-https-wikimedia-projects/ been working] towards enabling [[m:Special:MyLanguage/HTTPS|HTTPS]] by default for all users, including unregistered ones, for better privacy and security for both readers and editors. This has taken a long time, as there were different aspects to take into account. Our servers haven't been ready to handle it. The Wikimedia Foundation has had to balance sometimes conflicting goals.

[https://blog.wikimedia.org/2015/06/12/securing-wikimedia-sites-with-https/ Forced HTTPS] has just been implemented on all Wikimedia projects. Some of you might already be aware of this, as a few Wikipedia language versions were converted to HTTPS last week and the then affected communities were notified.

Most of Wikimedia editors shouldn't be affected at all. If you edit as registered user, you've probably already had to log in through HTTPS. We'll keep an eye on this to make sure everything is working as it should. Do get in touch with [[:m:HTTPS#Help!|us]] if you have any problems after this change or contact me if you have any other questions.

/[[:m:User:Johan (WMF)|Johan (WMF)]]
&lt;/div&gt; 01:34, 20 Jun 2015 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Johan (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/HTTPS_global_message_delivery&amp;oldid=12471979 --&gt;

== Proposal to create PNG thumbnails of static GIF images ==
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;

[[File:(R)-3-phenyl-cyclohanone.gif|255px|thumb|The thumbnail of this gif is of really bad quality.]]
[[File:(R)-3-phenyl-cyclohanone.png|255px|thumb|How a PNG thumb of this GIF would look like]]

There is a [[w:c:Commons:Village_pump/Proposals#Create_PNG_thumbnails_of_static_GIF_images|proposal]] at the Commons Village Pump requesting feedback about the thumbnails of static GIF images: It states that static GIF files should have their thumbnails created in PNG. The advantages of PNG over GIF would be visible especially with GIF images using an alpha channel. (compare the thumbnails on the side)

This change would affect all wikis, so if you support/oppose or want to give general feedback/concerns, please post them to the [[w:c:Commons:Village_pump/Proposals#Create_PNG_thumbnails_of_static_GIF_images|proposal page]]. Thank you. --[[w:c:User:McZusatz|McZusatz]] ([[w:c:User talk:McZusatz|talk]]) &amp; [[Pengguna:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Perbincangan pengguna:MediaWiki message delivery|bincang]]) 05:08, 24 Julai 2015 (UTC)

&lt;/div&gt;
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:-revi@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=12485605 --&gt;

== What does a Healthy Community look like to you? ==
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
[[File:Community Health Cover art News portal.png|300px|right]]
Hi, &lt;br&gt;
The Community Engagement department at the Wikimedia Foundation has launched a new learning campaign. The WMF wants to record community impressions about what makes a healthy online community.
Share your views and/or create a drawing and take a chance to win a Wikimania 2016 scholarship!
Join the WMF as we begin a conversation about Community Health. Contribute a drawing or answer the questions [[meta:Grants:Evaluation/Community Health learning campaign|on the campaign's page.]]
=== Why get involved? ===
'''The world is changing. The way we relate to knowledge is transforming.''' As the next billion people come online, the Wikimedia movement is working to bring more users on the wiki projects. The way we interact and collaborate online are key to building sustainable projects. How accessible are Wikimedia projects to newcomers today? Are we helping each other learn?
&lt;br/&gt;
Share your views on this matter that affects us all!
&lt;br&gt;
'''We invite everyone to take part in this learning campaign. Wikimedia Foundation will distribute one Wikimania Scholarship 2016 among those participants who are eligible.''' 

=== More information ===
* All participants must have a registered user of at least one month antiquity on any Wikimedia project before the starting date of the campaign. 
* &lt;span style=&quot;border-bottom:1px dotted&quot;&gt; All eligible contributions must be done until '''August 23, 2015 at &lt;nowiki&gt;23:59&lt;/nowiki&gt; UTC''' &lt;/span&gt;
* &lt;big&gt; Wiki link: '''[[meta:Grants:Evaluation/Community Health learning campaign|Community Health learning campaign]]''' &lt;/big&gt;
* URL https://meta.wikimedia.org/wiki/Grants:Evaluation/Community_Health_learning_campaign 
* Contact: [[meta:user:MCruz (WMF)|María Cruz]] / Twitter: {{@}}WikiEval #CommunityHealth / email: eval{{@}}wikimedia{{dot}}org
&lt;br&gt;

Happy editing! 
&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
[[Pengguna:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Perbincangan pengguna:MediaWiki message delivery|bincang]]) 23:42, 31 Julai 2015 (UTC)

&lt;/div&gt;
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:MCruz (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=12909005 --&gt;

== VisualEditor News #4—2015 ==
&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
''[[:m:Special:MyLanguage/VisualEditor/Newsletter/2015/August|Read this in another language]]  •  [[:m:VisualEditor/Newsletter|Subscription list for this multilingual newsletter]]''

&lt;div style=&quot;margin:0.5em;width:230px;{{#switch:ltr|rtl=float:left;margin-left:0;|#default=float:right;margin-right:0;}}border:1px solid #AAA;padding:0.5em;&quot;&gt;
[[File:VisualEditor-logo.svg|200x70px|center|alt=VisualEditor]]
'''Did you know?'''  
&lt;div class=&quot;thumbcaption&quot; style=&quot;font-size: 90%;&quot;&gt;  
You can add quotations marks before and after a title or phrase with a single click.

Select the relevant text.  Find the correct quotations marks in the special character inserter tool (marked as Ω in the toolbar).&lt;br&gt;&lt;br&gt;
[[File:VisualEditor Special character inserter quotation 2.png|alt=Screenshot showing the special character tool, selected text, and the special character that will be inserted|centre|frameless|230px]]
&lt;br&gt;
Click the button.  VisualEditor will add the quotation marks on either side of the text you selected.&lt;br&gt;&lt;br&gt;
[[File:VisualEditor Special character inserter quotation 3.png|alt=Screenshot showing the special character tool and the same text after the special character has been inserted|centre|frameless|230px]]
&lt;br&gt;
You can read and help translate [[:mw:Special:MyLanguage/VisualEditor/User guide|the user guide]], which has more information about how to use VisualEditor.
&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;

Since the last newsletter, the [[mw:VisualEditor|Editing Team]] have been working on mobile phone support. They have fixed many bugs and improved language support.  They post weekly status reports [[mw:VisualEditor/changelog|on mediawiki.org]]. Their workboard is available [[phab:project/board/483/|in Phabricator]].  Their [[mediawikiwiki:VisualEditor/Current_priorities|current priorities]] are improving language support and functionality on mobile devices.   

=== Wikimania ===
The team attended Wikimania 2015 in Mexico City. There they participated in the Hackathon and met with individuals and groups of users. They also made several presentations about [[c:File:How_we_made_VisualEditor_faster.pdf|VisualEditor]] and the [[:c:File:Wikimania_2015_–_Editing_Department_–_Beyond_Editing.pdf|future of editing]]. 

Following Wikimania, we announced winners for the [https://translatewiki.net/wiki/Project:VisualEditor/2015_Translathon VisualEditor 2015 Translathon]. Our thanks and congratulations to users ''Halan-tul'', ''Renessaince'', ''&lt;span lang=&quot;ne&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;जनक राज भट्ट&lt;/span&gt; (Janak Bhatta)'', ''Vahe Gharakhanyan'', ''Warrakkk'', and ''Eduardogobi''.

For '''interface messages''' (translated at [https://translatewiki.net translatewiki.net]), we saw the initiative affecting 42 languages. The average progress in translations across all languages was 56.5% before the translathon, and 78.2% after ('''+21.7%'''). In particular, Sakha improved from 12.2% to 94.2%; Brazilian Portuguese went from 50.6% to 100%; Taraškievica went from 44.9% to 85.3%; Doteli went from 1.3% to 41.2%. Also, while 1.7% of the messages were outdated across all languages before the translathon, the percentage dropped to 0.8% afterwards (-0.9%).   

For '''documentation messages''' (on mediawiki.org), we saw the initiative affecting 24 languages. The average progress in translations across all languages was 26.6% before translathon, and 46.9% after ('''+20.3%''').  There were particularly notable achievements for three languages. Armenian improved from 1% to 99%; Swedish, from 21% to 99%, and Brazilian Portuguese, from 34% to 83%. Outdated translations across all languages were reduced from 8.4% before translathon to 4.8% afterwards (-3.6%).   

[https://translatewiki.net/wiki/Project:VisualEditor/2015_Translathon#Graphs_(interface_messages_only) We published some graphs] showing the effect of the event on the Translathon page. We thank the translators for participating and the translatewiki.net staff for facilitating this initiative.   

=== Recent improvements ===
'''Auto-fill features for citations''' can be enabled on each Wikipedia.  The tool uses the '''[[:mw:Citoid|citoid service]]''' to convert a [[:en:URL|URL]] or [[:en:Digital object identifier|DOI]] into a pre-filled, pre-formatted bibliographic citation. You can see an animated GIF of the quick, [[mediawikiwiki:Special:MyLanguage/VisualEditor/GIFs#Auto-citing_a_source|simple process at mediawiki.org]].  So far, about a dozen Wikipedias have enabled the auto-citation tool.  To enable it for your wiki, follow the [[mediawikiwiki:Special:MyLanguage/Citoid/Enabling_Citoid_on_your_wiki|instructions at mediawiki.org]].

Your wiki can customize the first section of the '''special character inserter''' in VisualEditor. Please follow the [[mw:Special:MyLanguage/VisualEditor/Special_characters|instructions at mediawiki.org]] to put the characters you want at the top. 
In other changes, if you need to fill in a [[:mw:CAPTCHA|CAPTCHA]] and get it wrong, then you can click to get a new one to complete.  VisualEditor can now display and edit [[mediawikiwiki:Extension:Graph|Vega-based graphs]]. If you use the Monobook skin, VisualEditor's appearance is now more consistent with other software.     

=== Future changes ===
The team will be changing the '''appearance of selected links''' inside VisualEditor. The purpose is to make it easy to see whether your cursor is inside or outside the link.  When you select a link, the link label (the words shown on the page) will be enclosed in a faint box.  If you place your cursor inside the box, then your changes to the link label will be part of the link.  If you place your cursor outside the box, then it will not.  This will make it easy to know when new characters will be added to the link and when they will not.

On the English Wikipedia, 10% of newly created accounts are now offered both the visual and the wikitext editors.  A [[m:Research:VisualEditor's_effect_on_newly_registered_editors/May_2015_study|recent controlled trial]] showed no significant difference in survival or productivity for new users in the short term.  New users with access to VisualEditor were very slightly less likely to produce results that needed reverting.  You can learn more about this by watching a video of the [[mediawikiwiki:Wikimedia_Research/Showcase#July_2015|July 2015 Wikimedia Research Showcase]].  The proportion of new accounts with access to both editing environments will be gradually increased over time. Eventually all new users have the choice  between the two editing environments.

=== Let's work together ===
* Share your ideas and ask questions at [[:mw:VisualEditor/Feedback|mw:VisualEditor/Feedback]].  This feedback page is now using [[mw:Flow|Flow]] instead of LiquidThreads.
* &lt;mark&gt;Can you read and type in Korean or Japanese?&lt;/mark&gt; Language engineer [[mw:User:DChan (WMF)|David Chan]]  needs people who know which tools people use to type in some languages. If you speak Japanese or Korean, you can help him test support for these languages. Please see the instructions at [[mw:VisualEditor/IME Testing#What to test|mediawiki.org]] if you can help.  
* If your wiki would like '''VisualEditor enabled on another namespace''', you can file a request in Phabricator. Please include a link to a community discussion about the requested change.
* Please file requests for language-appropriate &quot;{{Int:visualeditor-annotationbutton-bold-tooltip}}&quot; and &quot;{{Int:visualeditor-annotationbutton-italic-tooltip}}&quot; icons for the styling menu [https://phabricator.wikimedia.org/maniphest/task/create/?projects=PHID-PROJ-dafezmpv6huxg3taml24 in Phabricator].   
* The design research team wants to see how real editors work. Please [https://jfe.qualtrics.com/form/SV_6R04ammTX8uoJFP sign up for their research program]. 
* The weekly task triage meetings continue to be open to volunteers, usually on Tuesdays at 12:00 (noon) PDT (19:00 UTC).  Learn how to join the meetings and how to nominate bugs at [[:mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|mw:VisualEditor/Weekly triage meetings]].  You do not need to attend the meeting to nominate a bug for consideration as a Q1 blocker, though.  Instead, go to Phabricator and &quot;associate&quot; the main [[phab:project/profile/483/|VisualEditor project]] with the bug. 

If you aren't reading this in your favorite language, then please help us with translations!  Subscribe to the [[mail:translators-l|Translators mailing list]] or [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User_talk:Elitre_(WMF)&amp;action=edit&amp;section=new  contact us] directly, so that we can notify you when the next issue is ready. Thank you!
&lt;/div&gt; —[[:mw:User:Elitre (WMF)|Elitre (WMF)]], 02:40, 15 Ogos 2015 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Elitre (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=VisualEditor/Newsletter/Wikis_with_VE&amp;oldid=12980645 --&gt;

== How can we improve Wikimedia grants to support you better? ==
''My apologies for posting this message in English. Please help translate it if you can.''

Hello,

The Wikimedia Foundation would like your feedback about how we can '''[[m:Grants:IdeaLab/Reimagining WMF grants|reimagine Wikimedia Foundation grants]]''', to better support people and ideas in your Wikimedia project.  Ways to participate:

*Respond to questions on [[m:Grants talk:IdeaLab/Reimagining WMF grants|the discussion page of the idea]].
*Join a [[m:Grants:IdeaLab/Events#Upcoming_events|small group conversation]].   
*Learn more about [[m:Grants:IdeaLab/Reimagining WMF grants/Consultation|this consultation]].
Feedback is welcome in any language.

With thanks,

[[m:User:I JethroBT (WMF)|I JethroBT (WMF)]], [[m:Community Resources|Community Resources]], Wikimedia Foundation.

([[m:Grants:IdeaLab/Reimagining WMF grants/ProjectTargets|''Opt-out Instructions'']]) &lt;small&gt;This message was sent by [[m:User:I JethroBT (WMF)|I JethroBT (WMF)]] through [[m:User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]].&lt;/small&gt; 23:09, 18 Ogos 2015 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:I JethroBT (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Grants:IdeaLab/Reimagining_WMF_grants/ProjectTargets&amp;oldid=13196071 --&gt;

== Introducing the Wikimedia public policy site ==
Hi all,

We are excited to introduce a new Wikimedia Public Policy site. The site includes resources and position statements on access, copyright, censorship, intermediary liability, and privacy. The site explains how good public policy supports the Wikimedia projects, editors, and mission.

Visit the public policy portal: https://policy.wikimedia.org/

Please help translate the [[m:Public policy|statements on Meta Wiki]]. You can [http://blog.wikimedia.org/2015/09/02/new-wikimedia-public-policy-site/ read more on the Wikimedia blog].

Thanks,

[[m:User:YWelinder (WMF)|Yana]] and [[m:User:Slaporte (WMF)|Stephen]] ([[m:User talk:Slaporte (WMF)|Talk]]) 19:13, 2 September 2015 (UTC)

''(Sent with the [[m:MassMessage#Global_message_delivery|Global message delivery system]])''
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Slaporte (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Slaporte_(WMF)/Announcing_public_policy_site&amp;oldid=13439030 --&gt;

== Open call for Individual Engagement Grants ==
''My apologies for posting this message in English. Please help translate it if you can.''

Greetings!  The '''[[m:IEG|Individual Engagement Grants program]] is accepting proposals''' until September 29th to fund new tools, community-building processes, and other experimental ideas that enhance the work of Wikimedia volunteers.  Whether you need a small or large amount of funds (up to $30,000 USD), Individual Engagement Grants can support you and your team’s project development time in addition to project expenses such as materials, travel, and rental space.

*[[m:Grants:IEG#ieg-apply|'''Submit''' a grant request]]
*[[m:Grants:IdeaLab|'''Get help''' with your proposal in IdeaLab]] or [[m:Grants:IdeaLab/Events#Upcoming_events|an upcoming Hangout session]]
*[[m:Grants:IEG#ieg-engaging|'''Learn from examples''' of completed Individual Engagement Grants]]

Thanks,

[[m:User:I JethroBT (WMF)|I JethroBT (WMF)]], [[m:Community Resources|Community Resources]], Wikimedia Foundation. 21:53, 4 September 2015 (UTC)

([[m:User:I JethroBT (WMF)/IEG 2015 Targets|''Opt-out Instructions'']]) &lt;small&gt;This message was sent by [[m:User:I JethroBT (WMF)|I JethroBT (WMF)]] ([[m:User talk:I JethroBT (WMF)|talk]]) through [[m:User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]].&lt;/small&gt;
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:I JethroBT (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:I_JethroBT_(WMF)/IEG_2015_Targets&amp;oldid=13476366 --&gt;

== Wikidata data access is coming ==
&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
Hi everyone,

Many Wikimedia projects already have access to [[d:|Wikidata]] and make good use of it to improve their content. You already have access to the interwiki link part of Wikidata. I wanted to let you know that your project will be among the next to receive access to the actual data on Wikidata. It is currently scheduled for September 22nd. From then on you can use data from Wikidata either via the property parser function or Lua. 

I hope we'll be able to support you well with structured data. If you have questions please come to [[d:Wikidata:Wikibooks]].


Cheers [[:d:User:Lydia Pintscher (WMDE)|Lydia Pintscher (WMDE)]] 16:12, 9 September 2015 (UTC)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Lydia Pintscher (WMDE)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Lydia_Pintscher_(WMDE)/Distribution_List&amp;oldid=13546514 --&gt;

== Wikidata data access is here ==
&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
A while ago I announced that you'll be among the next projects to get access to Wikidata's data. This has now happened. You can access the data via a parser function (#property) and Lua. For more information and to ask questions please come to [[d:Wikidata:Wikibooks]].

I hope you'll be able to do great things with this and that it will make your life easier in the long-run.

Cheers [[:d:User:Lydia Pintscher (WMDE)|Lydia Pintscher (WMDE)]] 15:48, 22 September 2015 (UTC)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Lydia Pintscher (WMDE)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Lydia_Pintscher_(WMDE)/Distribution_List&amp;oldid=13750444 --&gt;

== Only one week left for Individual Engagement Grant proposals! ==
(Apologies for using English below, please help translate if you are able.)

'''There is still one week left to submit [[m:IEG|Individual Engagement Grant]] (IEG) proposals''' before the September 29th deadline.  If you have ideas for new tools, community-building processes, and other experimental projects that enhance the work of Wikimedia volunteers, start your proposal today!  Please encourage others who have great ideas to apply as well.  Support is available if you want help turning your idea into a grant request.
*[[m:Grants:IEG#ieg-apply|'''Submit''' a grant request]]
*[[m:Grants:IdeaLab|'''Get help''' with your proposal in IdeaLab]]
*[[m:Grants:IEG#ieg-engaging|'''Learn from examples''' of completed Individual Engagement Grants]]

[[m:User:I JethroBT (WMF)|I JethroBT (WMF)]], [[m:Community Resources|Community Resources]] 21:01, 22 September 2015 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:I JethroBT (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:I_JethroBT_(WMF)/IEG_2015_Targets&amp;oldid=13754911 --&gt;

== Reimagining WMF grants report ==
''(My apologies for using English here, please help translate if you are able.)''

Last month, we asked for community feedback on [[m:Grants:IdeaLab/Reimagining WMF grants| a proposal to change the structure of WMF grant programs]]. Thanks to the 200+ people who participated!  '''[[m:Grants:IdeaLab/Reimagining_WMF_grants/Outcomes|
A report]]''' on what we learned and changed based on this consultation is now available.

Come read about the findings and next steps as WMF’s Community Resources team begins to implement changes based on your feedback. Your questions and comments are welcome on [[m:Grants talk:IdeaLab/Reimagining WMF grants/Outcomes|the outcomes discussion page]].

With thanks, [[m:User:I JethroBT (WMF)|I JethroBT (WMF)]] 16:56, 28 September 2015 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:I JethroBT (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Grants:IdeaLab/Reimagining_WMF_grants/ProjectTargets&amp;oldid=13850666 --&gt;

== VisualEditor News #5—2015 ==
&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
''[[m:VisualEditor/Newsletter/2015/October|Read this in another language]]  •  [[:m:VisualEditor/Newsletter|Subscription list for this multilingual newsletter]]''

&lt;div style=&quot;margin:0.5em;width:230px;{{#switch:ltr|rtl=float:left;margin-left:0;|#default=float:right;margin-right:0;}}border:1px solid #AAA;padding:0.5em;&quot;&gt;
[[File:VisualEditor-logo.svg|200x70px|center|alt=VisualEditor]]
'''Did you know?'''  
&lt;div class=&quot;thumbcaption&quot; style=&quot;font-size: 90%;&quot;&gt;  

You can use the visual editor on smartphones and tablets.&lt;br&gt;&lt;br&gt;[[File:Switching edit modes to VisualEditor on Mobile web.png|alt=Screenshot showing the menu for switching from the wikitext editor to the visual editor|centre|frameless|230x230px]]&lt;br&gt;
Click the pencil icon to open the editor for a page.  Inside that, use the gear menu in the upper right corner to &quot;{{int:mobile-frontend-editor-switch-visual-editor}}&quot;.

The editing button will remember which editing environment you used last time, and give you the same one next time.  The desktop site will be switching to a system similar to this one in the coming months.
&lt;br&gt;&lt;br&gt;You can read and help translate [[:mw:VisualEditor/User guide|the user guide]], which has more information about how to use the visual editor.
&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;
Since the last newsletter, the [[mw:VisualEditor|VisualEditor Team]] has fixed many bugs, added new features, and made some small design changes.  They post weekly status reports [[mw:VisualEditor/changelog|on mediawiki.org]]. Their workboard is available [[phab:project/board/483/|in Phabricator]].  Their [[mediawikiwiki:VisualEditor/Current_priorities|current priorities]] are improving support for languages like Japanese and Arabic, making it easier to edit on mobile devices, and providing rich-media tools for formulæ, charts, galleries and uploading.   

=== Recent improvements ===
'''Educational features:''' The first time ever you use the visual editor, it now draws your attention to the {{Int:visualeditor-annotationbutton-link-tooltip}} and {{Int:visualeditor-toolbar-cite-label}} tools.  When you click on the tools, it explains why you should use them. ([[Phab:T108620|T108620]]) Alongside this, the welcome message for new users has been simplified to make editing more welcoming. ([[Phab:T112354|T112354]])  More in-software educational features are planned.  

'''Links:'''  It is now easier to understand when you are adding text to a link and when you are typing plain text next to it. ([[Phab:T74108|T74108]], [[Phab:T91285|T91285]])  The editor now fully supports ISBN, PMID or RFC numbers. ([[Phab:T109498|T109498]], [[Phab:T110347|T110347]], [[Phab:T63558|T63558]])  These  [[:en:Help:Magic_links|&quot;magic links&quot;]] use a custom link editing tool.  

'''Uploads:'''  Registered editors can now '''upload images''' and other media to Commons while editing.  Click the new tab in the &quot;{{int:visualeditor-toolbar-insert}} {{int:visualeditor-dialogbutton-media-tooltip}}&quot; tool.  You will be guided through the process without having to leave your edit.  At the end, the image will be inserted. This tool is limited to one file at a time, owned by the user, and licensed under Commons's standard license.  For more complex situations, the tool links to more advanced upload tools.  You can also drag the image into the editor.  This will be available in the wikitext editor later. 

'''Mobile:'''  Previously, the visual editor was available on the mobile Wikipedia site only on tablets. Now, editors can use it on all devices regardless of size if they wish. ([[Phab:T85630|T85630]])  Edit conflicts were previously broken on the mobile website. Edit conflicts can now be resolved in both wikitext and visual editors. ([[Phab:T111894|T111894]])  Sometimes templates and similar items could not be deleted on the mobile website.  Selecting them caused the on-screen keyboard to hide with some browsers.  Now there is a new &quot;{{int:Visualeditor-contextitemwidget-label-remove}}&quot; button, so that these things can be removed if the keyboard hides. ([[Phab:T62110|T62110]]) You can also edit table cells in mobile now.

'''Rich editing tools:'''  You can now add and edit '''sheet''' '''music''' in the visual editor. ([[Phab:T112925|T112925]])  There are separate tabs for advanced options, such as MIDI and Ogg audio files. ([[Phab:T114227|T114227]], [[Phab:T113354|T113354]])  When editing '''formulæ''' and other blocks, errors are shown as you edit.  It is also possible to edit some types of '''graphs'''; adding new ones, and support for new types, will be coming. 

On the '''English Wikipedia''', the visual editor is now automatically available to anyone who creates an account.  The preference switch was moved to the normal location, under [[Special:Preferences]].

=== Future changes ===
You will soon be able to '''switch from the wikitext to the visual editor''' after you start editing. ([[phab:T49779|T49779]]) Previously, you could only switch from the visual editor to the wikitext editor.  Bi-directional switching will make possible a '''single edit tab.''' ([[phab:T102398|T102398]]) This project will combine the &quot;{{int:vector-view-edit}}&quot; and &quot;{{int:visualeditor-ca-editsource}}&quot; tabs into a single &quot;{{int:vector-view-edit}}&quot; tab, similar to the system already used on the mobile website.  The &quot;{{int:vector-view-edit}}&quot; tab will open whichever editing environment you used last time.

=== Let's work together ===
* Share your ideas and ask questions at [[:mw:VisualEditor/Feedback|VisualEditor/Feedback]].  This feedback page uses [[mw:Flow|Flow]] for discussions.
* &lt;mark&gt;Can you read and type in Korean or Japanese?&lt;/mark&gt; Language engineer [[mw:User:DChan (WMF)|David Chan]] needs people who know which tools people use to type in some languages. If you speak Japanese or Korean, you can help him test support for these languages. Please see the instructions at [[mw:VisualEditor/IME Testing#What to test|What to test]] if you can help, and report it on Phabricator ([[phab:T110654|Korean]] - [[phab:T109818|Japanese]]) or on Wikipedia ([[:ko:위키백과:시각편집기/IME|Korean]] - [[:ja:Wikipedia:ビジュアルエディター/フィードバック/IME|Japanese]]).  
* Local admins can [[mediawikiwiki:Citoid/Enabling_Citoid_on_your_wiki|set up the Citoid automatic reference feature for your wiki]].  If you need help, then please post a request in the [[phab:tag/citoid/|Citoid project on Phabricator]]. Include links to the [[:mw:Help:TemplateData|TemplateData]] for the most important citation templates on your wiki.
* The weekly task triage meetings are open to volunteers.  Learn how to join the meetings and how to nominate bugs at [[:mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|mw:VisualEditor/Weekly triage meetings]].  You do not need to attend the meeting to nominate a bug for consideration, though.  Instead, go to Phabricator and &quot;associate&quot; the main [[phab:project/profile/483/|VisualEditor project]] with the bug. 

If you aren't reading this in your favorite language, then please help us with translations!  Subscribe to the [[mail:translators-l|Translators mailing list]] or [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User_talk:Elitre_(WMF)&amp;action=edit&amp;section=new  contact us] directly, so that we can notify you when the next issue is ready. Thank you!
&lt;/div&gt;—[[:mw:User:Elitre (WMF)|Elitre (WMF)]], 18:18, 30 Oktober 2015 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Elitre (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=VisualEditor/Newsletter/Wikis_with_VE&amp;oldid=14334116 --&gt;

== Community Wishlist Survey ==
&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt; 

Hi everyone! Apologies for posting in English. Translations are very welcome.

The [[:m:Community Tech|Community Tech team]] at the Wikimedia Foundation is focused on building improved curation and moderation tools for experienced Wikimedia contributors. We're now starting a '''[[:m:2015 Community Wishlist Survey|Community Wishlist Survey]]''' to find the most useful projects that we can work on.

For phase 1 of the survey, we're inviting all active contributors to submit brief proposals, explaining the project that you'd like us to work on, and why it's important. Phase 1 will last for 2 weeks. In phase 2, we'll ask you to vote on the proposals. Afterwards, we'll analyze the top 10 proposals and create a prioritized wishlist.

While most of this process will be conducted in English, we're inviting people from any Wikimedia wiki to submit proposals. We'll also invite volunteer translators to help translate proposals into English. 

Your proposal should include: the problem that you want to solve, who would benefit, and a proposed solution, if you have one. You can submit your proposal on the Community Wishlist Survey page, using the entry field and the big blue button. We will be accepting proposals for 2 weeks, ending on November 23.
 
We're looking forward to hearing your ideas!

&lt;/div&gt; &lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Community Tech Team via [[Pengguna:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Perbincangan pengguna:MediaWiki message delivery|bincang]]) 21:58, 9 November 2015 (UTC)&lt;/div&gt;
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Johan (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Target_lists/Global_distribution&amp;oldid=14554458 --&gt;

== Wikimania 2016 scholarships ambassadors needed ==
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
Hello! [[wm2016:|Wikimania 2016]] scholarships will soon be open; by the end of the week we'll form the committee and we need your help, see [[wm2016:Special:MyLanguage/Scholarship committee|Scholarship committee]] for details.

If you want to carefully review nearly a thousand applications in January, you might be a perfect committee member. Otherwise, you can '''volunteer as &quot;ambassador&quot;''': you will observe all the committee activities, ensure that people from your language or project manage to apply for a scholarship, translate '''scholarship applications written in your language''' to English and so on. Ambassadors are allowed to ask for a scholarship, unlike committee members.

[[wm2016:Scholarship committee|Wikimania 2016 scholarships subteam]] 10:48, 10 November 2015 (UTC)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Nemo bis@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=14347818 --&gt;

== Harassment consultation ==
{{int:Please-translate}}

The Community Advocacy team the Wikimedia Foundation has opened a consultation on the topic of '''harassment''' on [[m:Harassment consultation 2015|Meta]]. The consultation period is intended to run for one month from today, November 16, and end on December 17. Please share your thoughts there on harassment-related issues facing our communities and potential solutions. (Note: this consultation is not intended to evaluate specific cases of harassment, but rather to discuss the problem of harassment itself.)
::*[[m:Harassment consultation 2015|Harassment consultation 2015]]  
:Regards, [[m:Community Advocacy|Community Advocacy, Wikimedia Foundation]]
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:PEarley (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:PEarley_(WMF)/Inspire_Mass_Message&amp;oldid=14684364 --&gt;

== [[m:Special:MyLanguage/Free Bassel/MassMessages/2015 Free Bassel banner straw poll|Your input requested on the proposed #FreeBassel banner campaign]] ==
''This is a message regarding the [[:m:Special:MyLanguage/Free Bassel/Banner|proposed 2015 Free Bassel banner]]. [[m:Special:MyLanguage/Free Bassel/MassMessages/2015 Free Bassel banner straw poll|Translations]] are available.''

Hi everyone,

This is to inform all Wikimedia contributors that a [[:m:Special:MyLanguage/Free Bassel/Banner/Straw poll|straw poll seeking your involvement]] has just been started on Meta-Wiki.

As some of your might be aware, a small group of Wikimedia volunteers have proposed a banner campaign informing Wikipedia readers about the urgent situation of our fellow Wikipedian, open source software developer and Creative Commons activist, [[:w:Bassel Khartabil|Bassel Khartabil]]. An exemplary [[:m:Special:MyLanguage/Free Bassel/Banner|banner]] and an [[:m:Special:MyLanguage/Free Bassel/Banner|explanatory page]] have now been prepared, and translated into about half a dozen languages by volunteer translators.

We are seeking [[:m:Special:MyLanguage/Free Bassel/Banner/Straw poll|your involvement to decide]] if the global Wikimedia community approves starting a banner campaign asking Wikipedia readers to call on the Syrian government to release Bassel from prison. We understand that a campaign like this would be unprecedented in Wikipedia's history, which is why we're seeking the widest possible consensus among the community.

Given Bassel's urgent situation and the resulting tight schedule, we ask everyone to [[:m:Special:MyLanguage/Free Bassel/Banner/Straw poll|get involved with the poll and the discussion]] to the widest possible extent, and to promote it among your communities as soon as possible.

(Apologies for writing in English; please kindly [[m:Special:MyLanguage/Free Bassel/MassMessages/2015 Free Bassel banner straw poll|translate]] this message into your own language.)

Thank you for your participation!

''Posted by the [[:m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] 21:47, 25 November 2015 (UTC) • [[m:Special:MyLanguage/Free Bassel/MassMessages/2015 Free Bassel banner straw poll|Translate]] • [[:m:Talk:Free Bassel/Banner|Get help]]
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Varnent@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=14758733 --&gt;

== Community Wishlist Survey ==
&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt; 

Hi everyone! Apologies for posting this in English. Translations are very welcome.

We're beginning the second part of the Community Tech team's '''[[:m:2015 Community Wishlist Survey/Voting|Community Wishlist Survey]]''', and we're inviting all active contributors to vote on the proposals that have been submitted.

Thanks to you and other Wikimedia contributors, 111 proposals were submitted to the team. We've split the proposals into categories, and now it's time to vote! You can vote for any proposal listed on the pages, using the &lt;nowiki&gt;{{Support}}&lt;/nowiki&gt; tag. Feel free to add comments pro or con, but only support votes will be counted. The voting period will be 2 weeks, ending on December 14.

The proposals with the most support votes will be the team's top priority backlog to investigate and address. Thank you for participating, and we're looking forward to hearing what you think!

Community Tech via
&lt;/div&gt; [[Pengguna:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Perbincangan pengguna:MediaWiki message delivery|bincang]]) 14:38, 1 Disember 2015 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Johan (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Target_lists/Global_distribution&amp;oldid=14913494 --&gt;

== [[m:Special:MyLanguage/Wikipedia 15|Get involved in Wikipedia 15!]] ==
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
''This is a message from the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation|Wikimedia Foundation]]. [[m:Special:MyLanguage/Wikipedia 15/MassMessages/Get involved|Translations]] are available.''

[[File:International-Space-Station wordmark blue.svg|right|200px]]

As many of you know, January 15 is Wikipedia’s 15th Birthday!

People around the world are getting involved in the celebration and have started adding their [[m:Special:MyLanguage/Wikipedia 15/Events|events on Meta Page]]. While we are celebrating Wikipedia's birthday, we hope that all projects and affiliates will be able to utilize this celebration to raise awareness of our community's efforts.

Haven’t started planning? Don’t worry, there’s lots of ways to get involved. Here are some ideas:

* '''[[m:Special:MyLanguage/Wikipedia 15/Events|Join/host an event]]'''. We already have more than 80, and hope to have many more.
* '''[[m:Special:MyLanguage/Wikipedia 15/Media|Talk to local press]]'''. In the past 15 years, Wikipedia has accomplished extraordinary things. We’ve made a [[m:Special:MyLanguage/Wikipedia 15/15 years|handy summary]] of milestones and encourage you to add your own. More resources, including a [[m:Special:MyLanguage/Wikipedia 15/Media#releases|press release template]] and [[m:Special:MyLanguage/Communications/Movement Communications Skills|resources on working with the media]], are also available.
* '''[[m:Special:MyLanguage/Wikipedia 15/Material|Design a Wikipedia 15 logo]]'''. In place of a single icon for Wikipedia 15, we’re making dozens. Add your own with something fun and representative of your community. Just use the visual guide so they share a common sensibility.
* '''[[m:Special:MyLanguage/Wikipedia 15/Events/Package#birthdaywish|Share a message on social media]]'''. Tell the world what Wikipedia means to you, and add #wikipedia15 to the post. We might re-tweet or share your message!

Everything is linked on the [[m:Special:MyLanguage/Wikipedia 15|Wikipedia 15 Meta page]]. You’ll find a set of ten data visualization works that you can show at your events, and a [[c:Category:Wikipedia15 Mark|list of all the Wikipedia 15 logos]] that community members have already designed.

If you have any questions, please contact [[m:User:ZMcCune (WMF)|Zachary McCune]] or [[m:User:JSutherland (WMF)|Joe Sutherland]].

Thanks and Happy nearly Wikipedia 15!&lt;br /&gt;
-The Wikimedia Foundation Communications team

''Posted by the [[m:User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]], 20:58, 18 Disember 2015 (UTC) • [[m:Wikipedia 15/MassMessages/Get involved|{{int:please-translate}}]] • [[m:Talk:Wikipedia 15|{{int:help}}]]
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:GVarnum-WMF@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=15158198 --&gt;

== [[m:Special:MyLanguage/Wikipedia 15|Get involved in Wikipedia 15!]] ==
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
''This is a message from the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation|Wikimedia Foundation]]. [[m:Special:MyLanguage/Wikipedia 15/MassMessages/Get involved|Translations]] are available.''

[[File:International-Space-Station wordmark blue.svg|right|200px]]

As many of you know, January 15 is Wikipedia’s 15th Birthday!

People around the world are getting involved in the celebration and have started adding their [[m:Special:MyLanguage/Wikipedia 15/Events|events on Meta Page]]. While we are celebrating Wikipedia's birthday, we hope that all projects and affiliates will be able to utilize this celebration to raise awareness of our community's efforts.

Haven’t started planning? Don’t worry, there’s lots of ways to get involved. Here are some ideas:

* '''[[m:Special:MyLanguage/Wikipedia 15/Events|Join/host an event]]'''. We already have more than 80, and hope to have many more.
* '''[[m:Special:MyLanguage/Wikipedia 15/Media|Talk to local press]]'''. In the past 15 years, Wikipedia has accomplished extraordinary things. We’ve made a [[m:Special:MyLanguage/Wikipedia 15/15 years|handy summary]] of milestones and encourage you to add your own. More resources, including a [[m:Special:MyLanguage/Wikipedia 15/Media#releases|press release template]] and [[m:Special:MyLanguage/Communications/Movement Communications Skills|resources on working with the media]], are also available.
* '''[[m:Special:MyLanguage/Wikipedia 15/Material|Design a Wikipedia 15 logo]]'''. In place of a single icon for Wikipedia 15, we’re making dozens. Add your own with something fun and representative of your community. Just use the visual guide so they share a common sensibility.
* '''[[m:Special:MyLanguage/Wikipedia 15/Events/Package#birthdaywish|Share a message on social media]]'''. Tell the world what Wikipedia means to you, and add #wikipedia15 to the post. We might re-tweet or share your message!

Everything is linked on the [[m:Special:MyLanguage/Wikipedia 15|Wikipedia 15 Meta page]]. You’ll find a set of ten data visualization works that you can show at your events, and a [[c:Category:Wikipedia15 Mark|list of all the Wikipedia 15 logos]] that community members have already designed.

If you have any questions, please contact [[m:User:ZMcCune (WMF)|Zachary McCune]] or [[m:User:JSutherland (WMF)|Joe Sutherland]].

Thanks and Happy nearly Wikipedia 15!&lt;br /&gt;
-The Wikimedia Foundation Communications team

''Posted by the [[m:User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]], 21:58, 18 Disember 2015 (UTC) • [[m:Wikipedia 15/MassMessages/Get involved|{{int:please-translate}}]] • [[m:Talk:Wikipedia 15|{{int:help}}]]
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:GVarnum-WMF@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=15158198 --&gt;

== VisualEditor News #6—2015 ==
&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;div style=&quot;margin:0.5em;width:230px;{{#switch:ltr|rtl=float:left;margin-left:0;|#default=float:right;margin-right:0;}}border:1px solid #AAA;padding:0.5em;&quot;&gt;
[[File:VisualEditor-logo.svg|200x70px|center|alt=The visual editor]]
'''Did you know?'''  
&lt;div class=&quot;thumbcaption&quot; style=&quot;font-size: 90%;&quot;&gt;  

A new, simpler system for editing will offer a single Edit button.  Once the page has opened, you can switch back and forth between visual and wikitext editing.      

[[File:VisualEditor single edit tab preference dialog.png|alt=Screenshot showing a pop-up dialog for switching from the wikitext editor to the visual editor|centre|frameless|230x230px]]&lt;br&gt;

If you prefer having separate edit buttons, then you can set that option in your preferences, either in a pop-up dialog the next time you open the visual editor, or by going to [[Special:Preferences]] and choosing the setting that you want: &lt;br&gt;&lt;br&gt;[[File:VisualEditor single edit tab in preferences 2015-12-18.png|alt=Screenshot showing a drop-down menu in Special:Preferences|centre|frameless|230x230px]]

The current plan is for the default setting to have the Edit button open the editing environment you used most recently. &lt;br&gt;&lt;br&gt;You can read and help translate [[:mw:VisualEditor/User guide|the user guide]], which has more information about how to use the visual editor.
&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;
''[[m:VisualEditor/Newsletter/2015/December|Read this in another language]]  •  [[:m:VisualEditor/Newsletter|Subscription list for this multilingual newsletter]]''

Since the last newsletter, the [[mw:VisualEditor|visual editor team]] has fixed many bugs and expanded the mathematics formula tool.  Their workboard is available [[phab:project/board/483/|in Phabricator]].  Their [[mediawikiwiki:VisualEditor/Current_priorities|current priorities]] are improving support for languages such as Japanese and Arabic, and providing rich-media tools for formulæ, charts, galleries and uploading.   

=== Recent improvements ===
You can '''switch from the wikitext editor to the visual editor''' after you start editing.    
The '''LaTeX mathematics formula editor''' has been significantly expanded. ([[phab:T118616|T118616)]] You can see the formula as you change the LaTeX code.  You can click buttons to insert the correct LaTeX code for many symbols.  
=== Future changes ===
The '''single edit tab''' project will combine the &quot;{{int:vector-view-edit}}&quot; and &quot;{{int:visualeditor-ca-editsource}}&quot; tabs into a single &quot;{{int:vector-view-edit}}&quot; tab, like the system already used on the mobile website.  ([[phab:T102398|T102398]], [[phab:T58337|T58337]])  Initially, the &quot;{{int:vector-view-edit}}&quot; tab will open whichever editing environment you used last time.  Your last editing choice will be stored as a cookie for logged-out users and as an account preference for logged-in editors.  Logged-in editors will be able to set a default editor in the {{int:prefs-editing}} tab of [[Special:Preferences]] in the drop-down menu about &quot;{{int:visualeditor-preference-tabs}}&quot;.   

The visual editor will be offered to all editors at the following Wikipedias in early 2016:  [[w:am:|Amharic]], [[w:bug:|Buginese]], [[w:cdo:|Min Dong]], [[w:cr:|Cree]], [[w:gv:|Manx]], [[w:hak:|Hakka]], [[w:hy:|Armenian]], [[w:ka:|Georgian]], [[w:pnt:|Pontic]], [[w:sh:|Serbo-Croatian]], [[w:ti:|Tigrinya]], [[w:xmf:|Mingrelian]], [[w:za:|Zhuang]], and [[w:zh-min-nan:|Min Nan]]. ([[phab:T116523|T116523]]) Please post your comments and the language(s) that you tested at [[:mw:Topic:St8y4ni42d0vr9cv|the feedback thread on mediawiki.org]].  The developers would like to know how well it works.  Please tell them what kind of computer, web browser, and keyboard you are using.  

In 2016, the '''feedback pages''' for the visual editor on many Wikipedias will be redirected to mediawiki.org. ([[phab:T92661|T92661]])

=== Testing opportunities ===
* Please try the new system for the '''single edit tab''' on [https://test2.wikipedia.org test2.wikipedia.org].  You can edit while logged out to see how it works for logged-out editors, or you can create a separate account to be able to set your account's preferences.  &lt;mark&gt;Please share your thoughts about the single edit tab system at [[mediawikiwiki:Topic:Suspcq0bf5nd3gsd|the feedback topic on mediawiki.org]] or [https://jfe.qualtrics.com/form/SV_6R04ammTX8uoJFP sign up for formal user research]&lt;/mark&gt; (type &quot;single edit tab&quot; in the question about other areas you're interested in).  The new system has not been finalized, and your feedback can affect the outcome.  The team particularly wants your thoughts about the options in Special:Preferences. The current choices in Special:Preferences are:
** {{int:visualeditor-preference-tabs-remember-last}},
** {{int:visualeditor-preference-tabs-prefer-ve}}, 
** {{int:visualeditor-preference-tabs-prefer-wt}}, and 
** {{int:visualeditor-preference-tabs-multi-tab}}.  (This is the current state for people already using the visual editor.  None of these options will be visible if you have disabled the visual editor in your preferences at that wiki.)  
* &lt;mark&gt;Can you read and type in Korean or Japanese?&lt;/mark&gt; Language engineer [[mw:User:DChan (WMF)|David Chan]] needs people who know which tools people use to type in some languages. If you speak Japanese or Korean, you can help him test support for these languages. Please see the instructions at [[mw:VisualEditor/IME Testing#What to test|What to test]] if you can help, and report it on Phabricator ([[phab:T110654|Korean]] - [[phab:T109818|Japanese]]) or on Wikipedia ([[:ko:위키백과:시각편집기/IME|Korean]] - [[:ja:Wikipedia:ビジュアルエディター/フィードバック/IME|Japanese]]).  
If you aren't reading this in your favorite language, then please help us with translations!  Subscribe to the [[mail:translators-l|Translators mailing list]] or [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User_talk:Elitre_(WMF)&amp;action=edit&amp;section=new  contact us] directly, so that we can notify you when the next issue is ready. {{int:Feedback-thanks-title}}
&lt;/div&gt; [[:mw:User:Elitre (WMF)|Elitre (WMF)]], 00:06, 25 Disember 2015 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Elitre (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=VisualEditor/Newsletter/Wikis_with_VE&amp;oldid=15165847 --&gt;

== Wikimania 2016 Scholarships - Deadline soon! ==
:{{int:Please-translate}}
A reminder - applications for scholarships for Wikimania 2016 in Esino Lario, Italy, are closing soon! Please get your applications in by January 9th.  To apply, visit the page below:
:*[https://wikimania2016.wikimedia.org/wiki/Scholarships Wikimania 2016 Scholarships]
[[User:PEarley (WMF)|Patrick Earley (WMF)]] via [[Pengguna:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Perbincangan pengguna:MediaWiki message delivery|bincang]]) 01:49, 5 Januari 2016 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:PEarley (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:PEarley_(WMF)/Mass_Message_-_large&amp;oldid=15209973 --&gt;

== 2016 WMF Strategy consultation ==
:{{int:Please-translate}}
Hello, all.

The Wikimedia Foundation (WMF) has launched a consultation to help create and prioritize WMF strategy beginning July 2016 and for the 12 to 24 months thereafter. This consultation will be open, on Meta, from 18 January to 26 February, after which the Foundation will also use these ideas to help inform its Annual Plan. (More on our timeline can be found on that Meta page.)

Your input is welcome (and greatly desired) at the Meta discussion, [[:m:2016 Strategy/Community consultation|2016 Strategy/Community consultation]].

Apologies for English, where this is posted on a non-English project. We thought it was more important to get the consultation translated as much as possible, and good headway has been made there in some languages. There is still much to do, however! We created [[:m:2016 Strategy/Translations]] to try to help coordinate what needs translation and what progress is being made. :)

If you have questions, please reach out to me on my talk page or on the strategy consultation's talk page or by email to mdennis@wikimedia.org.

I hope you'll join us! [[:m:User:Mdennis (WMF)|Maggie Dennis]] via [[Pengguna:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Perbincangan pengguna:MediaWiki message delivery|bincang]]) 19:06, 18 Januari 2016 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Mdennis (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:PEarley_(WMF)/Mass_Message_-_large&amp;oldid=15253743 --&gt;

== VisualEditor News #1—2016 ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;

''[[:m:VisualEditor/Newsletter/2016/February|Read this in another language]] • [[:m:VisualEditor/Newsletter|Subscription list for this multilingual newsletter]]''

&lt;div style=&quot;margin:0.5em;width:230px;{{#switch:ltr|rtl=float:left;margin-left:0;|#default=float:right;margin-right:0;}}border:1px solid #AAA;padding:0.5em;&quot;&gt;
[[File:VisualEditor-logo.svg|200x70px|center|alt=The visual editor]]

'''Did you know?'''  
&lt;div class=&quot;thumbcaption&quot; style=&quot;font-size: 90%;&quot;&gt;  

Among experienced editors, the visual editor's table editing is one of the most popular features.
[[File:VisualEditor table menu move column.png|alt=Screenshot showing a pop-up menu for column operations in a table|centre|frameless|230x230px]]
If you select the top of a column or the end of a row, you can quickly insert and remove columns and rows.  

Now, you can also rearrange columns and rows. Click &quot;Move before&quot; or &quot;Move after&quot; to swap the column or row with its neighbor.
You can read and help translate [[:mw:VisualEditor/User guide|the user guide]], which has more information about how to use the visual editor.&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;

Since the last newsletter, the [[:mw:VisualEditor/Portal|VisualEditor Team]] has fixed many bugs. Their workboard is available [[phab:project/board/483/|in Phabricator]]. Their [[:mw:VisualEditor/Current_priorities|current priorities]] are improving support for Japanese, Korean, Arabic, Indic, and Han scripts, and improving the single edit tab interface.   

=== Recent changes ===
You can '''switch from the wikitext editor to the visual editor''' after you start editing. This function is available to nearly all editors at most wikis except the Wiktionaries and Wikisources.    

Many local '''feedback pages''' for the visual editor have been redirected to [[:mw:VisualEditor/Feedback]].

You can now re-arrange columns and rows in '''tables''', as well as copying a row, column or any other selection of cells and pasting it in a new location.    

The '''formula editor''' has two options: you can choose &quot;Quick edit&quot; to see and change only the LaTeX code, or &quot;Edit&quot; to use the full tool. The full tool offers immediate preview and an extensive list of symbols.  
=== Future changes ===
The '''[[:mw:VisualEditor/Single edit tab|single edit tab]]''' project will combine the &quot;{{int:vector-view-edit}}&quot; and &quot;{{int:visualeditor-ca-editsource}}&quot; tabs into a single &quot;{{int:vector-view-edit}}&quot; tab. 
This is similar to the system already used on the mobile website. ([[phab:T102398|T102398]]) Initially, the &quot;{{int:vector-view-edit}}&quot; tab will open whichever editing environment you used last time. Your last editing choice will be stored as an account preference for logged-in editors, and as a cookie for logged-out users. Logged-in editors will have these options in the {{int:prefs-editing}} tab of [[Special:Preferences]]:   
* {{int:visualeditor-preference-tabs-remember-last}},
* {{int:visualeditor-preference-tabs-prefer-ve}},
* {{int:visualeditor-preference-tabs-prefer-wt}}, and
* {{int:visualeditor-preference-tabs-multi-tab}}. (This is the state for people using the visual editor now.)
The visual editor uses the same search engine as [[Special:Search]] to find links and files. This search will get better at detecting typos and spelling mistakes soon. These improvements to search will appear in the visual editor as well.

The visual editor will be offered to all editors at most [[:mw:VisualEditor/Rollouts|&quot;Phase 6&quot; Wikipedias]] during the next few months. This will affect the following languages, amongst others: 
[[:w:ja: |'''Japanese''']], [[:w:ko:|'''Korean''']], [[:w:ur: |'''Urdu''']], [[:w:fa: |'''Persian''']], [[:w:ar: |'''Arabic''']], [[:w:ta: |'''Tamil''']], [[:w:mr: |'''Marathi''']], [[:w:ml: |'''Malayalam''']], [[:w:hi: |'''Hindi''']], [[:w:bn: |'''Bengali''']], [[:w:as: |'''Assamese''']], [[:w:th: |'''Thai''']], [[:w:arc: |'''Aramaic''']].
 
=== Let's work together ===
* Please try out the newest version of the '''[[:mw:VisualEditor/Single edit tab|single edit tab]]''' on [[test2wiki:Special:Random|test2.wikipedia.org]]. You may need to restore the default preferences (at the bottom of [[test2wiki:Special:Preferences]]) to see the initial prompt for options. Were you able to find a preference setting that will work for your own editing? Did you see [[:c:File:VisualEditor single edit tab preference dialog.png|the large preferences dialog box]] when you started editing an article there?  
* &lt;mark&gt;Can you read and type in Korean, Arabic, Japanese, Indic, or Han scripts?&lt;/mark&gt; Does typing in these languages feels natural in the visual editor? Language engineer [[:mw:User:DChan (WMF)|David Chan]] needs to know. Please see the instructions at [[:mw:VisualEditor/IME Testing#What to test]] if you can help. Please post your comments and the language(s) that you tested at [[:mw:Topic:St8y4ni42d0vr9cv|the feedback thread on mediawiki.org]].
* Learn how to improve the &quot;automagical&quot; [[:mw:citoid|citoid]] referencing system in the visual editor, by creating [[:en:Zotero|Zotero]] translators for popular sources in your language! Join the [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2016-February/084840.html Tech Talk about &quot;Automated citations in Wikipedia: Citoid and the technology behind it&quot;] with Sebastian Karcher on 29 February 2016. 
 
If you aren't reading this in your favorite language, then please help us with translations!  Subscribe to the [[mail:translators-l|Translators mailing list]] or [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User_talk:Elitre_(WMF)&amp;action=edit&amp;section=new contact us] directly, so that we can notify you when the next issue is ready. {{int:Feedback-thanks-title}}
 
&lt;/div&gt; [[:mw:User:Elitre (WMF)|Elitre (WMF)]], 21:21, 26 Februari 2016 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Elitre (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=VisualEditor/Newsletter/Wikis_with_VE&amp;oldid=15385167 --&gt;

== Open Call for Individual Engagement Grants ==
[[File:IEG barnstar 2.png|right|100px]]
{{int:Please-translate}}:

Greetings!  The '''[[m:Special:MyLanguage/IEG|Individual Engagement Grants (IEG) program]] is accepting proposals''' until April 12th to fund new tools, research, outreach efforts, and other experiments that enhance the work of Wikimedia volunteers.
Whether you need a small or large amount of funds (up to $30,000 USD), IEGs can support you and your team’s project development time in addition to project expenses such as materials, travel, and rental space.
*[[m:Special:MyLanguage/Grants:IEG#ieg-apply|'''Submit''' a grant request]] or [[m:Special:MyLanguage/Grants:IdeaLab|'''draft''' your proposal]] in IdeaLab
*[[m:Special:MyLanguage/Grants:IdeaLab/Events#Upcoming_events|'''Get help''' with your proposal]] in an upcoming Hangout session
*[[m:Special:MyLanguage/Grants:IEG#ieg-engaging|'''Learn from examples''' of completed Individual Engagement Grants]]

With thanks, [[m:User:I JethroBT (WMF)|I JethroBT (WMF)]] 15:47, 31 Mac 2016 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:I JethroBT (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:I_JethroBT_(WMF)/IEG_2015_Targets&amp;oldid=15490024 --&gt;

== Server switch 2016 ==
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
The [[foundation:|Wikimedia Foundation]] will be testing its newest data center in Dallas.
This will make sure Wikipedia and the other Wikimedia wikis can stay online even after a disaster.
To make sure everything is working, the Wikimedia Technology department needs to conduct a planned test.  This test will show whether they can reliably switch from one data center to the other. It requires many teams to prepare for the test and to be available to fix any unexpected problems.

They will switch all traffic to the new data center on '''Tuesday, 19 April'''.&lt;br/&gt;
On '''Thursday, 21 April''', they will switch back to the primary data center.

Unfortunately, because of some limitations in [[mw:Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]], all editing must stop during those two switches.
We apologize for this disruption, and we are working to minimize it in the future.

'''You will be able to read, but not edit, all wikis for a short period of time.'''

*You will not be able to edit for approximately 15 to 30 minutes on Tuesday, 19 April and Thursday, 21 April, starting at 14:00 UTC (15:00 BST, 16:00 CEST, 10:00 EDT, 07:00 PDT).

If you try to edit or save during these times, you will see an error message.
We hope that no edits will be lost during these minutes, but we can't guarantee it.
If you see the error message, then please wait until everything is back to normal.
Then you should be able to save your edit.
But, we recommend that you make a copy of your changes first, just in case.

''Other effects'':

*Background jobs will be slower and some may be dropped.
Red links might not be updated as quickly as normal.
If you create an article that is already linked somewhere else, the link will stay red longer than usual.
Some long-running scripts will have to be stopped.
*There will be a code freeze for the week of 18 April.
No non-essential code deployments will take place.

This test was originally planned to take place on March 22.
April 19th and 21st are the new dates. 
You can [[wikitech:Switch Datacenter#Schedule for Q3 FY2015-2016 rollout|read the schedule at wikitech.wikimedia.org]].
They will post any changes on that schedule.
There will be more notifications about this.
'''Please share this information with your community.''' /[[m:User:Whatamidoing (WMF)|User:Whatamidoing (WMF)]] ([[m:User talk:Whatamidoing (WMF)|talk]]) 21:07, 17 April 2016 (UTC)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Johan (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Tech/Server_switch_2016/Delivery_list&amp;oldid=15533827 --&gt;

== Compact Language Links enabled in this wiki today ==
{{int:Please-translate}}
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;

[[File:Compact-language-links-list.png|thumb|Screenshot of Compact Language Links interlanguage list]]

[[:mw:Universal_Language_Selector/Compact_Language_Links|Compact Language Links]] has been available as a beta-feature on all Wikimedia wikis since 2014. With compact language links enabled, users are shown a much shorter list of languages on the interlanguage link section of an article (see image). Based on several factors, this shorter list of languages is expected to be more relevant for them and valuable for finding similar content in a language known to them. More information about compact language links can be found in [[:mw:Universal_Language_Selector/Compact_Language_Links|the documentation]].

From today onwards, compact language links has been enabled as the default listing of interlanguage links on this wiki. Using the button at the bottom, you will be able to see a longer list of all the languages the article has been written in. The setting for this compact list can be changed by using the checkbox under ''User Preferences -&gt; Appearance -&gt; Languages''

The compact language links feature has been tested extensively by the Wikimedia Language team, which developed it. However, in case there are any problems or other feedback please let us know on the [[:mw:Talk:Universal_Language_Selector/Compact_Language_Links|project talk page]] or on this discussion thread. It is to be noted that on some wikis the presence of an existing older gadget that was used for a similar purpose may cause an interference for compact language list. We would like to bring this to the attention of the admins of this wiki. Full details are on [[phab:T131455|this phabricator ticket]] (in English).

Due to the large scale enablement of this feature, we have had to use [[:m:Global_message_delivery|MassMessage]] for this announcement and as a result it is only written in English. We will really appreciate if this message can be translated for other users of this wiki. Thank you. On behalf of the Wikimedia Language team: [[:mw:User:Runab_WMF|Runa Bhattacharjee (WMF)]] ([[mw:User talk:Runab_WMF|talk]]) 07:04, 24 Jun 2016 (UTC)

&lt;/div&gt;
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Runab WMF@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ULS_Compact_Links/24_June&amp;oldid=15720673 --&gt;

== Editing News #2—2016 ==
&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;

''[[m:Special:MyLanguage/VisualEditor/Newsletter/2016/June|Read this in another language]] • [[:m:VisualEditor/Newsletter|Subscription list for this multilingual newsletter]]''

&lt;div style=&quot;float:right;width:230px;{{#switch:ltr|rtl=float:left;margin-left:0;|#default=float:right;margin-right:0;}}margin-left:1em;border-style:solid;border-width:1px;padding:1em;&quot;&gt;
[[File:VisualEditor-logo.svg|200px|center|alt=VisualEditor]]'''Did you know?'''  
&lt;div class=&quot;thumbcaption&quot; style=&quot;font-size: 90%;&quot;&gt;  

It's quick and easy to insert a references list.
[[File:VisualEditor References List Insert Menu-en.png|alt=Screenshot showing a dropdown menu with many items|center|frameless|150px]]  

Place the cursor where you want to display the references list (usually at the bottom of the page).  Open the &quot;{{int:visualeditor-toolbar-insert}}&quot; menu and click the &quot;{{int:cite-ve-dialogbutton-referenceslist-tooltip}}&quot; icon (three books).

If you are using several groups of references, which is relatively rare, you will have the opportunity to specify the group. If you do that, then only the references that belong to the specified group will be displayed in this list of references.
Finally, click &quot;{{int:visualeditor-dialog-action-insert}}&quot; in the dialog to insert the {{int:cite-ve-dialogbutton-referenceslist-tooltip}}.  This list will change as you add more footnotes to the page.

You can read and help translate [[:mw:Special:MyLanguage/VisualEditor/User guide|the user guide]], which has more information about how to use the visual editor.&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;

Since the last newsletter, the [[:mw:Special:MyLanguage/VisualEditor|VisualEditor Team]] has fixed many bugs. Their workboard is available [[phab:project/board/483/|in Phabricator]]. Their [[:mw:VisualEditor/Current_priorities|current priorities]] are improving support for Arabic and Indic scripts, and adapting the visual editor to the needs of the Wikivoyages and Wikisources.   

=== Recent changes ===
The visual editor is now available to all users at most [[Wikivoyage:|Wikivoyages]].  It was also enabled for all contributors at the French Wikinews.

The '''[[:mw:Special:MyLanguage/VisualEditor/Single edit tab|single edit tab]]''' feature combines the &quot;{{int:vector-view-edit}}&quot; and &quot;{{int:visualeditor-ca-editsource}}&quot; tabs into a single &quot;{{int:vector-view-edit}}&quot; tab.  It has been deployed to several Wikipedias, including Hungarian, Polish, English and Japanese Wikipedias, as well as to all Wikivoyages.  At these wikis, you can change your settings for this feature in the &quot;{{int:prefs-editing}}&quot; tab of [[Special:Preferences]]. The team is now reviewing the feedback and considering ways to improve the design before rolling it out to more people.

=== Future changes ===
The &quot;{{int:Savearticle}}&quot; button will say &quot;{{int:Publishpage}}&quot;.   This will affect both the visual and wikitext editing systems.  More [[M:Editing/Publish|information is available on Meta]].

The visual editor will be offered to all editors at the remaining [[:mw:VisualEditor/Rollouts|&quot;Phase 6&quot; Wikipedias]] during the next few months. The developers want to know whether typing in your language feels natural in the visual editor. Please post your comments and the language(s) that you tested at [[:mw:Topic:St8y4ni42d0vr9cv|the feedback thread on mediawiki.org]]. This will affect several languages, including: [[:w:ar: |'''Arabic''']], [[:w:hi: |'''Hindi''']], [[:w:th: |'''Thai''']], [[:w:ta: |'''Tamil''']], [[:w:mr: |'''Marathi''']], [[:w:ml: |'''Malayalam''']], [[:w:ur: |'''Urdu''']], [[:w:fa: |'''Persian''']], [[:w:bn: |'''Bengali''']], [[:w:as: |'''Assamese''']], [[:w:arc: |'''Aramaic''']] and others.

The team is working with the volunteer developers who power Wikisource to provide the visual editor there, for opt-in testing right now and eventually for all users. ([[phab:T138966|T138966]]) 

The team is working on a modern wikitext editor.  It will look like the visual editor, and be able to use the citoid service and other modern tools.  This new editing system may become available as a Beta Feature on desktop devices around September 2016.  You can read about this project in a [[mediawikiwiki:Special:MyLanguage/VisualEditor/Roadmap/Update_2016-06-23|general status update on the Wikimedia mailing list]]. 

=== Let's work together ===
* Do you teach new editors how to use the visual editor? Did you help [[:mw:Citoid/Enabling Citoid on your wiki|set up the Citoid automatic reference feature for your wiki]]? Have you written or imported [[:mw:Special:MyLanguage/Help:TemplateData|TemplateData]] for your most important citation templates?  &lt;mark&gt;Would you be willing to help new editors and small communities with the visual editor?  Please sign up for the new [[:mw:Help:VisualEditor/Community Taskforce|'''VisualEditor Community Taskforce''']].&lt;/mark&gt;
* Learn how to improve the &quot;automagical&quot; [[:mw:citoid|citoid]] referencing system in the visual editor, by creating [[w:en:Zotero|Zotero]] translators for popular sources in your language!  Watch the [[Mw:Citoid/Zotero's Tech Talk|Tech Talk by Sebastian Karcher]] for more information.
 
If you aren't reading this in your preferred language, then please help us with translations! Subscribe to the [[mail:translators-l|Translators mailing list]] or [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User_talk:Elitre_(WMF)&amp;action=edit&amp;section=new contact us] directly, so that we can notify you when the next issue is ready. {{int:Feedback-thanks-title}}

&lt;/div&gt; [[:m:User:Elitre (WMF)]], 17:20, 3 Julai 2016 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Elitre (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=VisualEditor/Newsletter/Wikis_with_VE&amp;oldid=15741003 --&gt;

== Open call for Project Grants ==
[[File:IEG barnstar 2.png|right|100px]]
{{int:Please-translate}}:

:Greetings!  The '''[[m:Special:MyLanguage/Grants:Project|Project Grants program]] is accepting proposals''' from July 1st to August 2nd to fund new tools, research, offline outreach (including editathon series, workshops, etc), online organizing (including contests), and other experiments that enhance the work of Wikimedia volunteers.
:Whether you need a small or large amount of funds, Project Grants can support you and your team’s project development time in addition to project expenses such as materials, travel, and rental space.
:*[[m:Special:MyLanguage/Grants:Project/Apply|'''Submit''' a grant request]] or [[m:Special:MyLanguage/Grants:IdeaLab|'''draft''' your proposal]] in IdeaLab
:*[[m:Special:MyLanguage/Grants:IdeaLab/Events#Upcoming_events|'''Get help with your proposal''']] in an upcoming Hangout session
:*'''Learn from examples''' of completed [[m:Special:MyLanguage/Grants:IEG#ieg-engaging|Individual Engagement Grants]] or [[m:Special:MyLanguage/Grants:PEG/Requests#Grants_funded_by_the_WMF_in_FY_2015.E2.80.9316|Project and Event Grants]]
:Also accepting candidates to [[m:Special:MyLanguage/Grants:Project/Quarterly/Committee|join the Project Grants Committee through July 15.]]  

:With thanks,  [[m:User:I JethroBT (WMF)|I JethroBT (WMF)]] 15:25, 5 Julai 2016 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:I JethroBT (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:I_JethroBT_(WMF)/IEG_2015_Targets&amp;oldid=15504704 --&gt;

== Save/Publish ==
&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
The [[:mw:Editing|Editing]] team is planning to change the name of the [https://translatewiki.net/w/i.php?title=Special:Translations&amp;namespace=8&amp;message=Savearticle “&lt;bdi&gt;{{int:Savearticle}}&lt;/bdi&gt;”] button to [https://translatewiki.net/w/i.php?title=Special:Translations&amp;namespace=8&amp;message=Publishpage “'''&lt;bdi&gt;{{int:Publishpage}}&lt;/bdi&gt;'''”] and [https://translatewiki.net/w/i.php?title=Special:Translations&amp;namespace=8&amp;message=Publishchanges “'''&lt;bdi&gt;{{int:Publishchanges}}&lt;/bdi&gt;'''”]. “&lt;bdi&gt;{{int:Publishpage}}&lt;/bdi&gt;” will be used when you create a new page. “&lt;bdi&gt;{{int:Publishchanges}}&lt;/bdi&gt;” will be used when you change an existing page. The names will be consistent in all editing environments.[https://phabricator.wikimedia.org/T131132][https://phabricator.wikimedia.org/T139033]

This change will probably happen during the week of 30 August 2016. The change will be announced in [[:m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech News]] when it happens.

If you are fluent in a language other than English, please check the status of translations at translatewiki.net for [https://translatewiki.net/w/i.php?title=Special:Translations&amp;namespace=8&amp;message=Publishpage “'''&lt;bdi&gt;{{int:Publishpage}}&lt;/bdi&gt;'''”] and [https://translatewiki.net/w/i.php?title=Special:Translations&amp;namespace=8&amp;message=Publishchanges “'''&lt;bdi&gt;{{int:Publishchanges}}&lt;/bdi&gt;'''”].

The main reason for this change is to avoid confusion for new editors. Repeated user research studies with new editors have shown that some new editors believed that [https://translatewiki.net/w/i.php?title=Special:Translations&amp;namespace=8&amp;message=Savearticle “&lt;bdi&gt;{{int:Savearticle}}&lt;/bdi&gt;”] would save a private copy of a new page in their accounts, rather than permanently publishing their changes on the web. It is important for this part of the user interface to be clear, since it is difficult to remove public information after it is published. We believe that the confusion caused by the “&lt;bdi&gt;{{int:Savearticle}}&lt;/bdi&gt;” button increases the workload for experienced editors, who have to clean up the information that people unintentionally disclose, and report it to the functionaries and stewards to suppress it. Clarifying what the button does will reduce this problem.

Beyond that, the goal is to make all the wikis and languages more consistent, and some wikis made this change many years ago. The [[:m:Legal|Legal team]] at the Wikimedia Foundation supports this change. Making the edit interface easier to understand will make it easier to handle licensing and privacy questions that may arise. 

Any help pages or other basic documentation about how to edit pages will also need to be updated, on-wiki and elsewhere. On wiki pages, you can use the wikitext codes &lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;{{int:Publishpage}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt; and &lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;{{int:Publishchanges}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt; to display the new labels in the user's preferred language. For the language settings in [[Special:Preferences|your account preferences]], these wikitext codes produce “&lt;bdi&gt;{{int:Publishpage}}&lt;/bdi&gt;” and “&lt;bdi&gt;{{int:Publishchanges}}&lt;/bdi&gt;”.

Please share this news with community members who teach new editors and with others who may be interested.
&lt;/div&gt; [[m:User:Whatamidoing (WMF)|Whatamidoing (WMF)]] ([[m:User talk:Whatamidoing (WMF)|talk]]) 18:03, 9 Ogos 2016 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Quiddity (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=15790914 --&gt;

== RevisionSlider ==
&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
From September 13th on, [[mw:Special:MyLanguage/Extension:RevisionSlider|RevisionSlider]] will be available as a [[mw:Special:MyLanguage/Beta Features|beta feature]] in your wiki. The RevisionSlider adds a slider view to the diff page, so that you can easily move between revisions. The feature fulfills a wish from the [[m:WMDE Technical Wishes|German Community’s Technical Wishlist]]. Everyone is invited to test the feature and we hope that it will serve you well in your work! &lt;/div&gt; [[user:Birgit Müller (WMDE)|Birgit Müller (WMDE)]] 15:08, 12 September 2016 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Birgit Müller (WMDE)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_2&amp;oldid=15903627 --&gt;

== Grants to improve your project ==
''{{int:Please-translate}}:''

Greetings! The [[:m:Grants:Project|Project Grants program]] is currently accepting proposals for funding. There is just over a week left to submit  before the October 11 deadline.  If you have ideas for software, offline outreach, research, online community organizing, or other projects that enhance the work of Wikimedia volunteers, start your proposal today!  Please encourage others who have great ideas to apply as well.  Support is available if you want help turning your idea into a grant request.
*'''[[:m:Grants:Project/Apply|Submit a grant request]]'''
*'''Get help''': In [[:m:Grants:IdeaLab|IdeaLab]] or an upcoming [[:m:Grants:Project#Upcoming_events|Hangout session]]
*'''Learn from examples''' of completed [[:m:Grants:IEG#ieg-engaging|Individual Engagement Grants]] or [[:m:Grants:PEG/Requests#Grants_funded_by_the_WMF_in_FY_2015.E2.80.9316|Project and Event Grants]]
[[m:User:I JethroBT (WMF)|I JethroBT (WMF)]] ([[m:User talk:I JethroBT (WMF)|talk]]) 20:11, 30 September 2016 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:I JethroBT (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:I_JethroBT_(WMF)/IEG_2015_Targets&amp;oldid=15939807 --&gt;

== Creative Commons 4.0 ==
Hello! I'm writing from the Wikimedia Foundation to invite you to give your feedback on a proposed move from CC BY-SA 3.0 to a CC BY-SA 4.0 license across all Wikimedia projects. The consultation will run from October 5 to November 8, and we hope to receive a wide range of viewpoints and opinions. Please, if you are interested, [[meta:Special:MyLanguage/Terms of use/Creative Commons 4.0|take part in the discussion on Meta-Wiki]].

''Apologies that this message is only in English. [[meta:Special:MyLanguage/Terms of use/Creative Commons 4.0/MassMessage|This message can be read and translated in more languages here]].'' [[User:JSutherland (WMF)|Joe Sutherland]] ([[User talk:JSutherland (WMF)|talk]]) 01:35, 6 Oktober 2016 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:JSutherland (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:JSutherland_(WMF)/MassMessage/1&amp;oldid=15962252 --&gt;

== Editing News #3—2016 ==
&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;

''[[:m:Special:MyLanguage/VisualEditor/Newsletter/2016/October|Read this in another language]] • [[:m:VisualEditor/Newsletter|Subscription list for this multilingual newsletter]]''

&lt;div style=&quot;float:right;width:230px;{{#switch:ltr|rtl=float:left;margin-left:0;|#default=float:right;margin-right:0;}}margin-left:1em;border-style:solid;border-width:1px;padding:1em;&quot;&gt;
[[File:VisualEditor-logo.svg|200px|center|alt=VisualEditor]]'''Did you know?'''  
&lt;div class=&quot;thumbcaption&quot; style=&quot;font-size: 90%;&quot;&gt;  

Did you know that you can easily re-arrange columns and rows in the visual editor? [[File:VisualEditor table editing menu.png|alt=Screenshot showing a dropdown menu with options for editing the table structure|center|frameless|232x232px]]  


Select a cell in the column or row that you want to move.  Click the arrow at the start of that row or column to open the dropdown menu (shown).  Choose either &quot;Move before&quot; or &quot;Move after&quot; to move the column, or &quot;Move above&quot; or &quot;Move below&quot; to move the row.

You can read and help translate [[:mw:Special:MyLanguage/VisualEditor/User guide|the user guide]], which has more information about how to use the visual editor.
&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;

Since the last newsletter, the [[:mw:Special:MyLanguage/VisualEditor|VisualEditor Team]] has mainly worked on a new wikitext editor.  They have also released some small features and the new map editing tool.  Their workboard is available [[phab:project/board/483/|in Phabricator]].  You can find links to the list of work finished each week at [[:mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|mw:VisualEditor/Weekly triage meetings]].  Their [[:mw:VisualEditor/Current_priorities|current priorities]] are fixing bugs, releasing the 2017 wikitext editor as a [[mediawikiwiki:Beta_Features|beta feature]], and improving language support.

=== Recent changes ===
*You can now set text as small or big.[https://phabricator.wikimedia.org/T53613] 
*Invisible templates have been shown as a puzzle icon.  Now, the name of the invisible template is displayed next to the puzzle icon.[https://phabricator.wikimedia.org/T141861]  A similar feature will display the first part of hidden HTML comments.[https://phabricator.wikimedia.org/T147089]
*Categories are displayed at the bottom of each page.  If you click on the categories, the dialog for editing categories will open.[https://phabricator.wikimedia.org/T145267]
*At many wikis, you can now add [[mediawikiwiki:Maps|maps]] to pages.  Go to the Insert menu and choose the &quot;Maps&quot; item. The Discovery department is adding more features to this area, like geoshapes. You can read more at mediawiki.org.[https://www.mediawiki.org/wiki/Wikimedia_Discovery#Maps]
*The &quot;Save&quot; button now says &quot;Save page&quot; when you create a page, and &quot;Save changes&quot; when you change an existing page.[https://phabricator.wikimedia.org/T139033]  In the future, the &quot;{{int:Savearticle}}&quot; button will say &quot;{{int:Publishpage}}&quot;.  This will affect both the visual and wikitext editing systems.  More [[:m:Editing/Publish|information is available on Meta]].
*Image galleries now use a visual mode for editing.  You can see thumbnails of the images, add new files, remove unwanted images, rearrange the images by dragging and dropping, and add captions for each image.  Use the &quot;Options&quot; tab to set the gallery's display mode, image sizes, and add a title for the gallery.[https://phabricator.wikimedia.org/T45037]

=== Future changes ===
The visual editor will be offered to all editors at the remaining 10 [[:mw:VisualEditor/Rollouts|&quot;Phase 6&quot; Wikipedias]] during the next month. The developers want to know whether typing in your language feels natural in the visual editor.  Please post your comments and the language(s) that you tested at [[:mw:Topic:St8y4ni42d0vr9cv|the feedback thread on mediawiki.org]]. This will affect several languages, including [[:w:th:|'''Thai''']], [[:w:my:|'''Burmese''']] and [[:w:arc:|'''Aramaic''']].

The team is working on a modern wikitext editor.  The [[Mw:2017 wikitext editor|2017 wikitext editor]] will look like the visual editor and be able to use the citoid service and other modern tools.  This new editing system may become available as a Beta Feature on desktop devices in October 2016.  You can read about this project in a [[:mw:Special:MyLanguage/VisualEditor/Roadmap/Update_2016-06-23|general status update on the Wikimedia mailing list]]. 

=== Let's work together ===
* Do you teach new editors how to use the visual editor? Did you help [[:mw:Citoid/Enabling Citoid on your wiki|set up the Citoid automatic reference feature for your wiki]]? Have you written or imported [[:mw:Special:MyLanguage/Help:TemplateData|TemplateData]] for your most important citation templates?  &lt;mark&gt;Would you be willing to help new editors and small communities with the visual editor?  Please sign up for the new [[:mw:Help:VisualEditor/Community Taskforce|'''VisualEditor Community Taskforce''']].&lt;/mark&gt; 
 
*If you aren't reading this in your preferred language, then please help us with translations! Subscribe to the [[mail:translators-l|Translators mailing list]] or [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User_talk:Elitre_(WMF)&amp;action=edit&amp;section=new contact us] directly, so that we can notify you when the next issue is ready. {{int:Feedback-thanks-title}}

—[[:mw:User:Elitre (WMF)|Elitre (WMF)]]
&lt;/div&gt; 17:49, 15 Oktober 2016 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Elitre (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=VisualEditor/Newsletter/Wikis_with_VE&amp;oldid=15960088 --&gt;

== Password reset ==
''I apologise that this message is in English. [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-Security%2FPassword+reset&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:Centralnotice-shared-help-translate}}]''

We are having a problem with attackers taking over wiki accounts with privileged user rights (for example, admins, bureaucrats, oversighters, checkusers). It appears that this may be because of weak or reused passwords.

Community members are working along with members of multiple teams at the Wikimedia Foundation to address this issue.

In the meantime, we ask that everyone takes a look at the passwords they have chosen for their wiki accounts. If you know that you've chosen a weak password, or if you've chosen a password that you are using somewhere else, please change those passwords.

Select strong passwords – eight or more characters long, and containing letters, numbers, and punctuation. [[m:User:JSutherland (WMF)|Joe Sutherland]] ([[m:User talk:JSutherland (WMF)|{{int:Talkpagelinktext}}]]) / [[Pengguna:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Perbincangan pengguna:MediaWiki message delivery|bincang]]) 00:00, 14 November 2016 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:JSutherland (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:JSutherland_(WMF)/MassMessage/1&amp;oldid=16060701 --&gt;

=== Adding to the above section (Password reset) ===
Please accept my apologies - that first line should read &quot;[https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-Security%2FPassword+reset&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= Help with translations!]&quot;. [[m:User:JSutherland (WMF)|Joe Sutherland (WMF)]] ([[m:User talk:JSutherland (WMF)|talk]]) / [[Pengguna:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Perbincangan pengguna:MediaWiki message delivery|bincang]]) 00:11, 14 November 2016 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:JSutherland (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:JSutherland_(WMF)/MassMessage/1&amp;oldid=16060701 --&gt;

== New way to edit wikitext ==
&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;

'''Summary''': There's a new opt-in Beta Feature of a [[:mw:2017 wikitext editor|wikitext mode for the visual editor]]. Please [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|go try it out]].

We in the Wikimedia Foundation's Editing department are responsible for making editing better for all our editors, new and experienced alike. We've been slowly improving [[:mw:VisualEditor|the visual editor]] based on feedback, user tests, and feature requests. However, that doesn't work for all our user needs: whether you need to edit a wikitext talk page, create a template, or fix some broken reference syntax, sometimes you need to use wikitext, and many experienced editors prefer it.

Consequently, we've planned a &quot;wikitext mode&quot; for the visual editor for a long time. It provides as much of the visual editor's features as possible, for those times that you need or want wikitext. It has the same user interface as the visual editor, including the same toolbar across the top with the same buttons. It provides access to the [[:mw:citoid|citoid service]] for formatting citations, integrated search options for inserting images, and the ability to add new templates in a simple dialog. Like in the visual editor, if you paste in formatted text copied from another page, then formatting (such as bolding) will automatically be converted into wikitext.

All wikis now have access to this mode as a [[:mw:Beta Features|Beta Feature]]. When enabled, it replaces your existing [[:mw:Editor|wikitext editor]] everywhere. If you don't like it, you can reverse this at any time by turning off the Beta Feature in your preferences. We don't want to surprise anyone, so it's strictly an ''opt-in-only'' Beta Feature. It won't switch on automatically for anyone, even if you have previously checked the box to &quot;{{Int:Betafeatures-auto-enroll}}&quot;.

The new wikitext edit mode is based on the visual editor, so it requires JavaScript (as does the [[:mw:Extension:WikiEditor|current wikitext editor]]). It doesn't work with gadgets that have only been designed for the older one (and ''vice versa''), so some users will miss gadgets they find important. We're happy to [[:mw:VisualEditor/Gadgets|work with gadget authors to help them update their code to work]] with both editors. We're not planning to get rid of the current main wikitext editor on desktop in the foreseeable future. We're also not going to remove the existing ability to edit plain wikitext without JavaScript. Finally, though it should go without saying, if you prefer to continue using the current wikitext editor, then you may so do.

This is an early version, and we'd love to know what you think so we can make it better. Please leave feedback about the new mode [[:mw:2017 wikitext editor/Feedback|on the feedback page]].  You may write comments in any language.  Thank you.

&lt;/div&gt; [[:mw:User:Jdforrester (WMF)|James Forrester]] (Product Manager, Editing department, Wikimedia Foundation) --19:31, 14 Disember 2016 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Elitre (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=15942009 --&gt;</text>
      <sha1>ki4tq38brysd8kiawhafmc0cos11euk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Laksam</title>
    <ns>100</ns>
    <id>4042</id>
    <revision>
      <id>10228</id>
      <parentid>10227</parentid>
      <timestamp>2015-12-01T01:45:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>Wikipedia</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1295" xml:space="preserve">{{Wikipedia|Laksam}}
{{Resipi|Mi}}
[[Imej:YosriLaksam.jpg|thumb|right|Laksam]]
== Bahan-bahan ==
===Kuah===
# 300 g isi [[ikan]]
# 150 ml santan pekat (tambah air jika perlu)
# 4 ulas bawang merah (dikisar)
# 4 ulas bawang putih (dikisar)
# 1 batang [[serai]] (dikisar)
# Sedikit [[halia]] (dikisar)
# 2 kiub pati ayam
# Sedikit [[kacang panjang]], tauge, kobis, daun selasih, sengkuang, timun dan daun salam (dihiris)
# Sedikit [[lada hitam]]

===Laksam===
# Minyak masak, garam &amp; lada sulah 1 cawan tepung beras
# 1 cawan tepung ubi
# 2-3 cawan air
# sedikit garam 

== Cara membuat ==
Tepung beras, tepung ubi, garam dan air dibancuh sehingga sebati. Gunakan tudung periuk sebagai loyang dan guna satu senduk adunan bagi setiap loyang. Pastikan adunan tidak terlalu tebal. Kukus hingga masak. Keluarkan kepingan laksam dari loyang dan digulung. Ulang proses ini hingga adunan habis. Ketepikan. Tumiskan bahan yang dikisar hingga garing. Masukkan isi ikan, kiub pati ayam &amp; santan. Apabila mendidih, masukkan garam &amp; serbuk lada sulah. Matikan api dan ia sedia unduk dihidangkan. 

== Cadangan hidangan ==
Potong tepung laksam anggaran 1 cm tebal. Masukkan ke dalam mangkuk dan campurkan sayur-sayuran. Kemudian tuangkan kuah panas. Enak juga dimakan dengan sambal belacan.

[[Kategori:Laksa]]</text>
      <sha1>3t5b3v7ntqt1g27m1zbx016386g8jil</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Permohonan akaun</title>
    <ns>4</ns>
    <id>4063</id>
    <revision>
      <id>10698</id>
      <parentid>10468</parentid>
      <timestamp>2020-01-14T21:38:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2404:160:8017:7EAB:8DB5:60A4:346E:6A1D</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="75" xml:space="preserve">Namakan sel yang terlibat dalam sistem peredaran darah dan sistem pembiakan</text>
      <sha1>8d1lg1dwnfisdwr4sq9qwk2z3ata8pn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Kek batik biskut marie</title>
    <ns>100</ns>
    <id>4064</id>
    <revision>
      <id>10837</id>
      <parentid>10631</parentid>
      <timestamp>2020-11-27T11:42:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Wiki Farazi</username>
        <id>2620</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1134" xml:space="preserve">{{Resipi|Kek}}
[[Fail:Malaysian batik cake.jpg|thumb|Kek batik.]] 
'''Resepi Kek Batik Biskut Marie Tanpa Telur'''

== Bahan ==
- 200 gram milo

- 250 gram butter

- 3 sudu makan serbuk koko

- 1 tin kecil susu pekat manis

- Biskut marie secukupnya

== Cara membuat ==
1. Alaskan loyang dengan plastik, biarkan plastik melebihi loyang supaya senang nak keluarkan kek bila dah sejuk.

2. Cairkan butter alam kuali dengan mengggunakan api kecil.

3. Setelah cair, masukkan susu, milo sedikit demi sediki gaul hingga sebati &amp; masukkan juga serbuk koko.

4. Gaul hingga halus dan tak berketul lagi. (gunakan hand whisk)

5. Setelah pekat, susun biskut marie dalam loyang kemudian curahkan sebahagian adunan tadi dan ratakan, lapis lagi biskut marie, curahkan adunan ratakan. Ulang hingga habis adunan dan sejukkan dalam peti ais.

== Pautan luar ==
* [http://www.dapoerartyn.com/2018/02/resepi-kek-batik-biskut-marie.html Resepi Kek Batik]
* [http://foodaddict.me/resepi-kek-batik-nestum-milo-tanpa-telur-lembut.html Resepi Kek Batik Milo Tanpa Telur] Aneka Resepi Masakan Melayu Mudah
[[Kategori:Kek|Kek Batik Biskut Marie Tanpa Telur]]</text>
      <sha1>omgy4l63n8y4bitwidzc55gjqzfxfni</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Nasi tomato ayam masak merah</title>
    <ns>100</ns>
    <id>4065</id>
    <revision>
      <id>11124</id>
      <parentid>10572</parentid>
      <timestamp>2021-07-28T06:21:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Chongkian</username>
        <id>2495</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Chongkian telah memindahkan laman [[Resipi:Nasi Tomato Ayam Masak Merah]] ke [[Resipi:Nasi tomato ayam masak merah]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2186" xml:space="preserve">{{nasi|Nasi Tomato Ayam Masak Merah}}

== Bahan ==
Bahan-bahan (Untuk Nasi Tomato)
2 1/2 cawan beras biasa- dibersih dan ditoskan (Kalau guna beras basmathi rendam selama 20minit dan toskan)
3 cawan air 
1/2 cawan susu cair 
2 sudu besar minyak sapi 
3 sudu besar tomato puri 

Bahan untuk menumis (Untuk Nasi Tomato)
2 kuntum bunga cengkih 
1 kuntum bunga lawang 
3 biji buah pelaga 
5 cm kulit kayu manis 
1 labu bawang besar - dicincang 
2 ulas bawang putih - di hiris 
1 inci halia - di hiris nipis 
2 helai daun pandan - di simpul 
garam secukup rasa

Bahan A (Untuk Ayam Masak Merah)
1/2 ekor ayam - di potong kecil 
garam dan kunyit secukupnya - untuk menggoreng ayam 
2 batang serai - di ketuk 
1 labu bawang besar - di potong bulat 

Bahan B - Dikisar (Untuk Ayam Masak Merah)
5 ulas bawang merah 
4 ulas bawang putih 
3cm halia 
10 tangkai cili kering - di rebus hingga lembut dan toskan 
2 sudu besar sos tomato 
1 sudu besar sos tiram

== Cara membuat ==
Untuk Nasi Tomato:

1. Cairkan minyak sapi diatas api yang sederhana dan tumiskan rempah-rempah selama 2 minit. 

2. Seterusnya masukkan bahan yang di hiris dan kacau hingga berbau wangi. 

3. Kecilkan api dan masukkan beras. Kacau rata-rata selama 1 hingga 2 minit. 

4. Seterusnya masukkan air, susu cair, tomato puri, simpulan daun pandan dan garam secukup rasa. 

5. Pindahkan periuk ke dalam periuk nasi elektrik dan masak seperti biasa.

Untuk Ayam Masak Merah
1. Gaul ayam bersama garam dan kunyit. Goreng hingga keemasa dan ketepikan seketika. 

2. Panaskan minyak di dalam kuali, tumis bahan kisar hingga berbau wangi serta masukkan serai serta bawang besar.
 
3. Perasakan dengan garam dan gula kemudian masukkan ayam yang telah digoreng tadi serta gaul rata.

== Pautan luar ==
* [http://tabooprincess.com/resepi-ayam-masak-merah-tersedap-untuk-hari-raya-dan-kenduri-kahwin.html Resepi Ayam Masak Merah Tersedap] Aneka Resepi Mudah
* [http://ct-cnidaria.blogspot.co.id/2016/07/resepi-nasi-tomato-ayam-masak-merah-dan.html Nasi Tomato] Sekadar Ingin Berkongsi
* [https://resepiasia.com/resepi-nasi-tomato-premium/ Resepi Asia - Resepi Nasi Tomato Ayam Premium]


[[Kategori:Nasi|Nasi Tomato Ayam Masak Merah]]</text>
      <sha1>docggl1qxvxc7kc0pn0monlqc4umbyj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Buku</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4066</id>
    <revision>
      <id>10326</id>
      <timestamp>2016-12-07T01:28:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Hasrolhashim</username>
        <id>2071</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '{{Infobox book | name             = ''name'' | image            = [[Fail:Example.jpg]] | image_size       = | caption          = ''caption'' | alt...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1034" xml:space="preserve">{{Infobox book
| name             = ''name''
| image            = [[Fail:Example.jpg]]
| image_size       =
| caption          = ''caption''
| alt              =
| author           = ''author''
| title_orig       = '''title_orig'''
| title_trans      = '''title_trans'''
| translator       = ''translator''
| illustrator      = ''illustrator''
| cover_artist     = ''cover_artist''
| country          = ''country''
| language         = ''language''
| series           = ''series''
| subject          = ''subject''
| genre            = ''genre''
| publisher        = ''publisher''
| publisher2       = ''publisher2''
| pub_date         = ''pub_date''
| english_pub_date = ''english_pub_date''
| media_type       = ''media_type''
| pages            = ''pages''
| awards           = ''awards''
| isbn             = ''isbn''
| oclc             = ''oclc''
| dewey            = ''dewey''
| congress         = ''congress''
| preceded_by      = '''preceded_by'''
| followed_by      = '''followed_by'''
| wikisource       = Wikisource:About
}}</text>
      <sha1>2gekdqqb3zjlj0be2cz71wpuv5rqm6b</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Infobox book</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4067</id>
    <revision>
      <id>10328</id>
      <parentid>10327</parentid>
      <timestamp>2016-12-07T01:30:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Hasrolhashim</username>
        <id>2071</id>
      </contributor>
      <comment>Mengosongkan laman</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="0" />
      <sha1>phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Sudut Pandang Muhyiddin Yassin</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4068</id>
    <revision>
      <id>10389</id>
      <parentid>10388</parentid>
      <timestamp>2017-11-07T00:09:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Jeluang Terluang</username>
        <id>2150</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Suntingan kecil</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2623" xml:space="preserve">'''Sudut Pandang Muhyiddin Yassin &lt;small&gt;Isu, kontroversi, pandangan serta harapan. SEBUAH WAWANCARA&lt;/small&gt;'''&lt;ref&gt;[https://m.youtube.com/watch?v=18Jy14XdnIc Majlis memperkenalkan buku Sudut Pandang Muhyiddin Yassin], ITBMtv, dicapai pada [[w:3 Disember|3 Disember]] [[w:2016|2016]]&lt;/ref&gt; ialah sebuah buku yang diterbitkan hasil wawancara dengan [[w:Panglima Setia Mahkota|Tan Sri]] [[w:Muhyiddin Yassin|Muhyiddin Yassin]].

== Sinopsis ==
[[w:Buku|Buku]] ini memaparkan 14 perkara dasar membabitkan transformasi dunia pendidikan di bawah teraju [[w:Gelaran hormat#Yang Amat Berhormat|YAB]] [[w:Panglima Setia Mahkota|Tan Sri]] [[w:Darjah Mahkota Johor Yang Amat Mulia#|Dato’]] ([[w:Ijazah Kehormat|Dr]]) [[w:Haji (gelaran)|Haji]] [[w:Muhyiddin Yassin|Muhyddin Yassin]] sejak dipertanggungjawabkan menerajui [[w:Kementerian Pelajaran Malaysia|Kementerian Pelajaran Malaysia]] bermula [[w:9 April|9 April]] [[w:2009|2009]]. Panas dengan isu, hangat dengan kontroversi, padat dengan pandangan dan sarat dengan harapan, buku ini menjawab segala persoalan yang dibangkitkan, pertikaian yang dilempar, kekeliruan yang mengaburi matlamat dan permasalahan yang hakikatnya sudah lama selesai. Pendek kata, buku ini ialah air kepada api, memadam segala ketidakpastian, sekaligus membina akar baru untuk sama-sama menjadi tunjang menyumbang kepada [[w:Malaysia|Negara]].

== Pengarang ==
Buku ini ialah hasil karangan [[w:Panglima Setia Mahkota|Tan Sri]] [[w:Muhyiddin Yassin|Muhyddin Yassin]] dan dibantu oleh [[w:Sudut Pandang Muhyiddin Yassin#Pengarang|Zinitulniza Abdul Kadir]].

== Isi kandungan ==
# Pendidikan Prasekolah
# Program Literasi dan Numerasi
# Tawaran Baru (Bai'ah)
# [[w:Sekolah Berprestasi Tinggi|Sekolah Berprestasi Tinggi]]
# Sekolah Amanah
# Dasar 1Murid 1Sukan&lt;ref&gt;[http://www.moe.gov.my/cms/upload_files/articlefile/2011/articlefile_file_001793.pdf Dasar 1Murid 1Sukan], [[w:Kementerian Pelajaran Malaysia|Kementerian Pelajaran Malaysia]], dicapai pada [[w:3 Disember|3 Disember]] [[w:2016|2016]]&lt;/ref&gt;
# Sejarah Subjek Wajib Lulus [[w:Sijil Pelajaran Malaysia|SPM]]
# Penetapan Had 10 Mata Pelajaran dalam SPM
# Transformasi Pendidikan Vokasional
# [[w:Kontroversi novel Interlok Isu Novel Interlok|Isu Novel Interlok]]
# [[w:Pemansuhan PPSMI|Pemansuhan PPSMI]] dan Dasar [[w:MBMMBI|MBMMBI]]
# Memartabat [[Bahasa Melayu]]
# Memantapkan Profesion Perguruan
# Penilaian Menyeluruh Sistem Pendidikan Negara

== Pautan luar ==
* [http://cikguhijau.blogspot.my/2012/05/buku-sudut-pandang-muhyiddin-yassin.html?m=1 Ulasan oleh Cikgu Hijau]

== Rujukan ==

[[Kategori:Wikibooks]]
[[Kategori:Muhyiddin Yassin]]</text>
      <sha1>ftcaj3njzrov7ykrmxfbv3jel3onl73</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Malaysia/'''Sudut Pandang Muhyiddin Yassin'''</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4070</id>
    <redirect title="Sudut Pandang Muhyiddin Yassin" />
    <revision>
      <id>10335</id>
      <timestamp>2016-12-07T23:41:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Hasrolhashim</username>
        <id>2071</id>
      </contributor>
      <comment>Melencong ke [[Sudut Pandang Muhyiddin Yassin]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43" xml:space="preserve">#LENCONG [[Sudut Pandang Muhyiddin Yassin]]</text>
      <sha1>qxdu8yuee01bszux9kr8nr2alsd4ezd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Sweet pongal</title>
    <ns>100</ns>
    <id>4073</id>
    <revision>
      <id>10355</id>
      <timestamp>2017-04-29T09:05:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>115.164.213.88</ip>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman kosong</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="0" />
      <sha1>phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Muhyiddin Yassin</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4080</id>
    <revision>
      <id>10705</id>
      <parentid>10387</parentid>
      <timestamp>2020-03-02T03:29:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Chongkian</username>
        <id>2495</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="187" xml:space="preserve">'''[[ms:w:Muhyiddin Yassin|Tan Sri Muhyiddin Yassin]]''' ialah Perdana Menteri Malaysia yang ke-8.

Antara buku beliau

* [[Sudut Pandang Muhyiddin Yassin]]

[[Kategori:Muhyiddin Yassin]]</text>
      <sha1>ed8m1p77176jq8e7881rmd94cpmg3hz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Username policy</title>
    <ns>4</ns>
    <id>4082</id>
    <revision>
      <id>10393</id>
      <timestamp>2017-12-01T10:44:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>202.45.133.220</ip>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan 'asyiqin'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7" xml:space="preserve">asyiqin</text>
      <sha1>phaxl7okklvnyelpee9m9ljh9sn1l47</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Gulab jamun</title>
    <ns>100</ns>
    <id>4093</id>
    <revision>
      <id>10463</id>
      <timestamp>2018-05-28T00:01:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JihaRiq</username>
        <id>2321</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan 'Here The Recipe To Make Gulab Jamun That I Make Myself  For The Gulab Jamun Dough Ingredients.  100gram Milk Powder  100gram Ghee/Butter(I Use Ghee It's Mor...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1756" xml:space="preserve">Here The Recipe To Make Gulab Jamun That I Make Myself

For The Gulab Jamun Dough
Ingredients.

100gram Milk Powder 
100gram Ghee/Butter(I Use Ghee It's More Taste)
25gram Wheat Flour
2 Teaspoon Yogurt
1/2 Teaspoon Salt
1/2 Baking Soda
Cooking Oil

Syrup Sugar For Gulab Jamun
Ingredients.

100gram Sugar
1 Teaspoon Rose Water/Esen Rose
400ml Of Water 
A Bit Of Turmeric If Needed

Step To Make Gulab Jamun.

Step 1
-Combine Milk Powder,Wheat flour,Ghee or Butter,Yogurt,Salt and Baking Soda into the container and knead untill smooth.If The Dough is too hard can be added a little yogurt and if the dough too soft can be added a little wheat flour.

Step 2
-Make A circle approximately into 2-3cm in diameter not too big because the dough will expand when fried if the sticky dough can use a little oil on the hand.

Step 3
-Put the dough spheres into tray and cover using napkin cloth or white clean cloth.Let stand for approximately 15-20 minutes.

Step 4
-While waiting,make a sugar syrup by way of Sand sugar,rose water or Esen rose and a bit turmeric if needed and water into the pan.

Step 5
-Cook untill boiling and the sugar syrup slightly thickens as the water slightly decrease.Lift and set aside.

Step 6
-Heat oil over medium heat,fry the dough round untill fluffy and float and change colour to brownish.(Note the amount of fire,if the dough is not fully fluffy by already brownish means the fire we use is too big)

Step 7
-When baking dough back and forth to mature evenly and not burnt

Step 8
-After gulab Gulab turn into brownish means the sigh is ripe.Remove and serve with sugar syrup

Step 9
-Serve after the input in the refrigerator or when it is still hot.(Suit one's taste)

Step 10
-Enjoy Your Gulab Jamun And Have A Nice Day😘</text>
      <sha1>a6b1y9sgnbg6v9668awbubxtdl5mfg7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Pengelasan Perpuluhan Dewey</title>
    <ns>4</ns>
    <id>4097</id>
    <revision>
      <id>10475</id>
      <timestamp>2018-09-15T10:18:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2001:4898:80E8:2:A6CD:9CD1:AA01:56E</ip>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '₦Profit Wizard Pro'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20" xml:space="preserve">₦Profit Wizard Pro</text>
      <sha1>9pyus8c67ojuqjq3n6uoxobmavteu9p</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategori:Muhyiddin Yassin</title>
    <ns>14</ns>
    <id>4100</id>
    <revision>
      <id>10481</id>
      <timestamp>2018-10-17T05:12:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Hasrolhashim</username>
        <id>2071</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan 'Senarai buku Muhyiddin Yassin'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="29" xml:space="preserve">Senarai buku Muhyiddin Yassin</text>
      <sha1>erj6kfc2yyw8a0mrbjkv792n8pc3z8i</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Buku pilihan</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4105</id>
    <revision>
      <id>10507</id>
      <timestamp>2018-12-31T10:44:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CyberTroopers</username>
        <id>2323</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '{{Buku pilihan/Daftar|n={{#expr:{{Rand|33|1}} + 1}}}} &lt;noinclude&gt;  Templat ini akan menampilkan buku pilihan di halaman utama Wikibooks secara rawak. Tambah...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="376" xml:space="preserve">{{Buku pilihan/Daftar|n={{#expr:{{Rand|33|1}} + 1}}}}
&lt;noinclude&gt;

Templat ini akan menampilkan buku pilihan di halaman utama Wikibooks secara rawak. Tambahkan buku pilihan baru di subhalaman templat ini. Jangan lupa naikkan angka setelah &quot;Rand&quot; +1 dan tambahkan ke [[Templat:Buku pilihan/Daftar|Daftar buku pilihan]]

{{Special:PrefixIndex/Templat:Buku pilihan}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>qu5dhv8jac1qcj57nqvayxtudop6tt4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Buku pilihan/Daftar</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4106</id>
    <revision>
      <id>10509</id>
      <parentid>10508</parentid>
      <timestamp>2018-12-31T10:49:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CyberTroopers</username>
        <id>2323</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1870" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;{{Buku pilihan/{{select parameter|n={{{n}}}&lt;/includeonly&gt;
 |100 Hari
 |12 Tugas
 |Agama Jermanik
 |Agama Mesir Kuno
 |Agama Romawi Kuno
 |Aku Ingin Menjadi yang Terbaik Untukmu, Bukan yang Tercantik Bagimu
 |Argonaut
 |Argos-Thebes
 |Arsitektur Romawi
 |Arsitektur Yunani Kuno
 |Astronomi Yunani Kuno
 |Bahasa Indonesia
 |Bizantium
 |Daniel cs
 |Dewa Britania
 |Dewa Galia
 |Dewa Iberia
 |Dewa Minor Yunani
 |Dewa Olimpus
 |Dunia Bawah
 |Ekonomi Yunani Kuno
 |Electric-Man
 |Filsafat Romawi
 |Filsafat Yunani Kuno
 |Herakles
 |Hiburan Romawi Kuno
 |IPTEK Abad Pertengahan
 |IPTEK Romawi
 |IPTEK Yunani Kuno
 |Jermanik Kuno
 |Kastil
 |Kentaur
 |Kisah Cinta Yunani
 |Kisah Hukuman Yunani
 |Kuda Putih
 |Kuliner Romawi
 |Lingkungan Mesir Kuno
 |Lukisan Yunani Kuno
 |Makhluk Mitologi Yunani
 |Manajemen Angkutan Sungai Danau dan Penyeberangan
 |Manajemen lalu lintas
 |Masyarakat Mesir Kuno
 |Masyarakat Romawi
 |Matematika Yunani Kuno
 |Militer di Yunani Kuno
 |Mitologi Jermanik
 |Mitologi Etruska
 |Mitologi Romawi
 |Mitologi Thrakia
 |Mitologi Yunani
 |Moda Transportasi
 |Monster Nordik
 |Naga
 |Natal
 |Odisseya
 |Paskah
 |Patung Yunani Kuno
 |Pelayaran di Yunani Kuno
 |Pelayaran Sungai dan Danau
 |Pemerintahan Yunani Kuno
 |Perang Salib
 |Perang Troya
 |Perburuan Babi Kalidon 
 |Perseus
 |Perumpamaan Yesus
 |Petarung Perkasa
 |Profil Becak di Indonesia
 |Protogenoi
 |Raksasa Nordik
 |Rekayasa Lalu Lintas
 |Romawi Kuno
 |Sastra Jermanik
 |Sastra Romawi
 |Sastra Yunani Kuno
 |Sejarah Abad Pertengahan
 |Sejarah Abad Pertengahan Awal
 |Sejarah Abad Pertengahan Tinggi
 |Sejarah Abad Pertengahan Akhir
 |Sejarah Asia Tengah Pra-1500
 |Sejarah India Kuno
 |Sejarah Islam Abad Pertengahan
 |Sejarah Jermanik
 |Sejarah Mesir Kuno
 |Sejarah Romawi
 |Seni Yunani Kuno
 |Tembikar Yunani Kuno
 |Theseus
 |Titan
 |Yunani Kuno
 &lt;includeonly&gt;}}}}&lt;/includeonly&gt;</text>
      <sha1>3z0h98fxz3dx0ku4j5w8f2nz4sko7b2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Select parameter</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4107</id>
    <revision>
      <id>10510</id>
      <timestamp>2018-12-31T10:57:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CyberTroopers</username>
        <id>2323</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '{{padleft:{{{{{{n}}}&lt;includeonly&gt;|&lt;/includeonly&gt;}}}}}'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="53" xml:space="preserve">{{padleft:{{{{{{n}}}&lt;includeonly&gt;|&lt;/includeonly&gt;}}}}}</text>
      <sha1>qtawi60etd9i3lb6ontwzxge4zau6yb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Rand</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4108</id>
    <revision>
      <id>10511</id>
      <timestamp>2018-12-31T11:00:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CyberTroopers</username>
        <id>2323</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '{{Mod|((({{#time:U}}+({{{2|{{#time:z}}}}}))*({{{3|67}}})+{{NUMBEROFARTICLES:R}})*({{{3|67}}})+{{NUMBEROFUSERS:R}})*({{{3|67}}})+{{NUMBEROFFILES:R}} |{{{1|10...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="228" xml:space="preserve">{{Mod|((({{#time:U}}+({{{2|{{#time:z}}}}}))*({{{3|67}}})+{{NUMBEROFARTICLES:R}})*({{{3|67}}})+{{NUMBEROFUSERS:R}})*({{{3|67}}})+{{NUMBEROFFILES:R}}
|{{{1|100}}}}}&lt;noinclude&gt;[[Kategori:Templat matematik|{{PAGENAME}}]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>q5tnf6fgt7a3g0b2lxzl5plk5t96yts</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Mod</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4109</id>
    <revision>
      <id>10512</id>
      <timestamp>2018-12-31T11:01:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CyberTroopers</username>
        <id>2323</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '&lt;includeonly&gt;{{{{{subst|}}}#ifexpr:({{{2}}})=0|0|{{{{{subst|}}}#ifexpr:(({{{1}}})/({{{2}}}))=((({{{1}}})/({{{2}}}))round 0)|0|{{{{{subst|}}}#ifexpr:(({{{1}}...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="398" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;{{{{{subst|}}}#ifexpr:({{{2}}})=0|0|{{{{{subst|}}}#ifexpr:(({{{1}}})/({{{2}}}))=((({{{1}}})/({{{2}}}))round 0)|0|{{{{{subst|}}}#ifexpr:(({{{1}}})/({{{2}}}))&gt;0 and(({{{1}}})/({{{2}}}))&lt;1|{{{{{subst|}}}#expr:{{{1}}}}}|{{{{{subst|}}}#expr:({{{1}}})-((((({{{1}}})/({{{2}}}))-0.5)round 0)*({{{2}}}))}}}}}}}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;{{template doc}}[[Kategori:Templat matematik]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>3l30u38oewtgl94ob09t2ewx19t5631</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Px</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4110</id>
    <revision>
      <id>10513</id>
      <timestamp>2018-12-31T11:03:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CyberTroopers</username>
        <id>2323</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '&lt;includeonly&gt;{{#if:{{{1|}}} | {{#iferror: {{#expr:{{{1|}}} &gt; 0 }} | {{{1|}}} | {{{1|}}}px }} | {{#if:{{{2|}}}   | {{#iferror: {{#expr:{{{2|}}} &gt; 0 }} | {{{2...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="377" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;{{#if:{{{1|}}}
| {{#iferror: {{#expr:{{{1|}}} &gt; 0 }} | {{{1|}}} | {{{1|}}}px }}
| {{#if:{{{2|}}}
  | {{#iferror: {{#expr:{{{2|}}} &gt; 0 }} | {{{2|}}} | {{{2|}}}px }}
  | {{#iferror: {{#expr:{{{3|}}} &gt; 0 }} | {{{3|}}} | {{{3|}}}px }}
  }}
}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;
{{documentation}}
&lt;!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --&gt;
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>6y4tzsbmr39k7axsek1k37c7ywg3y9p</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Image</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4111</id>
    <revision>
      <id>10514</id>
      <timestamp>2018-12-31T11:05:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CyberTroopers</username>
        <id>2323</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '{{#if: {{{1|}}} | {{{prefix|}}}{{#ifeq: {{str left|{{{1|}}}}} | [   | {{{1}}}   &lt;!-- Full image syntax --&gt;   | {{file title|{{{1|}}}       }}{{#ifeq: {{{a...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="774" xml:space="preserve">{{#if: {{{1|}}}
| {{{prefix|}}}{{#ifeq: {{str left|{{{1|}}}}} | [
  | {{{1}}}   &lt;!-- Full image syntax --&gt;
  | [[{{file title|{{{1|}}}
      }}{{#ifeq: {{{alt|a}}} | {{{alt|b}}}
      | {{!}}alt={{{alt}}}
      }}{{#ifeq: {{{link|a}}} | {{{link|b}}}
      | {{!}}link={{{link}}}
      }}{{#ifeq: {{{upright|a}}} | {{{upright|b}}}
      | {{!}}upright={{{upright}}}
      }}{{#ifeq: {{{2|a}}} | {{{2|b}}}
      | {{!}}{{{2}}}
      }}{{#ifeq: {{{3|a}}} | {{{3|b}}}
      | {{!}}{{{3}}}
      }}{{#ifeq: {{{4|a}}} | {{{4|b}}}
      | {{!}}{{{4}}}
      }}{{#ifeq: {{{5|a}}} | {{{5|b}}}
      | {{!}}{{{5}}}
      }}{{#ifeq: {{{6|a}}} | {{{6|b}}}
      | {{!}}{{{6}}}
      }}]]
  }}{{{postfix|}}}
|   &lt;!-- Empty first parameter --&gt;
}}&lt;noinclude&gt;
{{documentation}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>0u085xklwbzy5cy8ohiv86rur23el27</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:File title</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4112</id>
    <revision>
      <id>10515</id>
      <timestamp>2018-12-31T11:07:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CyberTroopers</username>
        <id>2323</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '{{   {{{|safesubst:}}}#if: {{{1|}}}   | {{       {{{|safesubst:}}}#ifeq: {{{{{|safesubst:}}}NAMESPACE:{{{1|}}}}} | {{{{{|safesubst:}}}ns:Fail}}       | {{{{...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="323" xml:space="preserve">{{
  {{{|safesubst:}}}#if: {{{1|}}}
  | {{
      {{{|safesubst:}}}#ifeq: {{{{{|safesubst:}}}NAMESPACE:{{{1|}}}}} | {{{{{|safesubst:}}}ns:Fail}}
      | {{{{{|safesubst:}}}FULLPAGENAME:{{{1|}}}}}
      | {{{{{|safesubst:}}}ns:Fail}}:{{{{{|safesubst:}}}#if:X|{{{1|}}}}}
    }}
  |
}}&lt;noinclude&gt;
{{documentation}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>islffwrsj6147syrxrplgjl1lr8h7eb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Bb</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4113</id>
    <revision>
      <id>10516</id>
      <timestamp>2018-12-31T11:10:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CyberTroopers</username>
        <id>2323</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '&lt;includeonly&gt; &lt;div style=&quot;text-align:center;&quot;&gt; &lt;div style=&quot;margin:10px 0; width:90%; font-size:125%; text-align:center; display: inline-block; &quot;&gt;'''{{{tit...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="778" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;
&lt;div style=&quot;text-align:center;&quot;&gt;
&lt;div style=&quot;margin:10px 0; width:90%; font-size:125%; text-align:center; display: inline-block; &quot;&gt;'''[[{{{title}}}|{{{showntitle|{{{title}}}}}}]]'''&lt;/div&gt;
{{image|{{{cover|Nuvola apps bookcase.svg}}}|{{px|{{{size|300px}}}|{{#ifeq:{{{edit|}}}|1|x150px|x210px}}}}|center|4=link={{{title}}}}}
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; width:90%; display: inline-block; text-align:left;&quot;&gt;{{{desc}}}&lt;/div&gt;
&lt;div class=&quot;noprint plainlinks&quot; style=&quot;float:right; font-size:88%;&quot;&gt;[[:{{file title|{{{cover}}}}}|Kredit gambar]]{{#if:{{{edit|}}}||&amp;nbsp;·&lt;!--&amp;nbsp;[{{fullurl:Templat:Buku_pilihan/{{{showntitle|{{{title}}}}}}|action=edit}} sunting]&amp;nbsp;·--&gt;&amp;nbsp;[{{fullurl:{{PAGENAME}}|action=purge}} lihat buku pilihan lain]}}&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;/includeonly&gt;</text>
      <sha1>1kr0ommoer7rlh6ec1h26p5k2ca60cw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Puding roti</title>
    <ns>100</ns>
    <id>4126</id>
    <revision>
      <id>11136</id>
      <parentid>11069</parentid>
      <timestamp>2021-07-28T06:24:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Chongkian</username>
        <id>2495</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Chongkian telah memindahkan laman [[Resipi:Cara Buat Puding Roti]] ke [[Resipi:Puding roti]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1313" xml:space="preserve">=='''Resepi Puding Roti'''==

Puding roti merupakan menu istimewa ketika waktu santai petang, paling best di hidangan setelah kepenatan bekerja seharian.
Agak mudah disediakan dan bahan-bahan penyediaannya mudah didapati di kedai runcit biasa.

=Bahan bahan utama untuk membuat puding roti=

==Bahan A==
&lt;br&gt;
*Roti 10-15 keping
*Kismis

==Bahan B==
&lt;br&gt;

*4 cawan susu segar
*3 biji telur
*5 sudu gula
*3 sudu mentega

==Bahan C==
&lt;br&gt;

*1 tin susu cair
*5~6 sudu gula.
*1 gelas air
*3 sudu tepung kastad.

*Mangkuk aluminium foil

=Cara-cara menyediakannya=
&lt;br&gt;

1. Gunting kesemua roti menjadi segiempat kecil.
Kalau boleh janganlah koyak roti camtu. Takut putus selerabila puding roti dah siap nanti. Nampak tak cantik.

2. Bahan B dicampurkan kesemua sekali dalam periuk sederhana, masak guna api kecil sahaja.

3. Apabila dah sebati, taburkan kismis diatas roti (dalam aluminium foil) dan curahkan kuah yang dah masak tadi.

4. Setkan 200Celcius selama 45 minit pada oven anda.

5. Untuk membuat sos, camppurkan semua bahan kedalam periuk, masak menggunakan api kecil sehingga likat.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

Setelah likat padamkan api tersebut.


=Dapatkan resepi yang lebih detail, rujuk url dibawah=
&lt;br&gt;
* [https://resepiasia.com/puding-roti/ '''Resepi Puding Roti Nyonya''' (4pax)]
&lt;br&gt;

[[Kategori:Roti|Puding roti]]</text>
      <sha1>5yivifefuazj58h2ucfvizthj37df6m</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Roti jala</title>
    <ns>100</ns>
    <id>4127</id>
    <revision>
      <id>11142</id>
      <parentid>10722</parentid>
      <timestamp>2021-07-28T06:26:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Chongkian</username>
        <id>2495</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Chongkian telah memindahkan laman [[Resipi:Cara Buat Roti Jala]] ke [[Resipi:Roti jala]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1041" xml:space="preserve">=='''Resepi Roti Jala'''==
&lt;br&gt;
Menu ringan yang selalu dijadikan sajian ketika sarapan atau minum petang.&lt;br&gt; 
3-4 gulung roti jala sememangnya mampu membuatkan perut anda terasa penuh apabila dimakan bersama rendang ayam yang enak.


=Bahan-Bahan untuk membuat Roti Jala (6pax)=
&lt;br&gt;
*4 cawan tepung gandum
*3 cawan air
*2 bj telur
*2 sudu kecil garam halus
*Beberapa titik pewarna ikut suka mau kaler apa :)
&lt;br&gt;
Anda boleh dapatkan resepi yang lebih lengkap melalui pautan link dibawah sekali.
&lt;br&gt;

=Cara Penyediaan=
&lt;br&gt;

*Masukkan semua bahan ke dalam blender dan blend hingga semua sebati.
*Perapkan selama 1/2 jam .
*Panaskan kuali dgn api sederhana.
*Sediakan kuali leper non-stick dan masukkan kedalam acuan roti jala.
*Tebar/kirai adunan atas kuali.
*Biarkan hingga roti jala tu masak.
*Angkat dan gulung/lipat ikut citarasa masing2 
&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

=Dapatkan resepi yang lebih detail, rujuk url dibawah=
&lt;br&gt;
[https://resepiasia.com/roti-jala/ '''Resepi Roti Jala''' http://resepirotijalamatgebu.blogspot.com/
Yang Lambat Basi]
&lt;br&gt;</text>
      <sha1>n36kelplfrkdj86ud9i1xvm4ew8dg15</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Kek batik</title>
    <ns>100</ns>
    <id>4128</id>
    <revision>
      <id>10839</id>
      <parentid>10836</parentid>
      <timestamp>2020-11-27T11:49:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Wiki Farazi</username>
        <id>2620</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Wiki Farazi telah memindahkan laman [[Resipi:Cara Buat Kek Batik]] ke [[Resipi:Kek batik]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1204" xml:space="preserve">{{Resipi|Kek}}
[[Fail:Malaysian batik cake.jpg|thumb|Kek batik.]] 
'''Kek batik''' agak sesuai dijamah ketika musim perayaan, ia agak jarang dihidang kepada tetamu. Tetapi harus di ingat, sekali anda hidang. Dijamin sehingga licin piring dikerjakan. Sila rujuk terus ke [[Resipi:Cara Buat Kek Batik#Pautan luar|pautan luar]] untuk informasi lebih lanjut.

==Bahan-bahan ==
*250 gm mentega (potong dua)
*Biskut marie (2 paket)
*1 cawan serbuk coklat (Milo)
*1 cawan serbuk koko
*1 cawan bijirin nestum
*3 biji telur ayam gred A
*1 cawan susu pekat
*Air lebih kurang 1 cawan

==Kaedah membuat==
# Patah-patahkan biskut marie
# Cairkan mentega dangan api yang perlahan
# Masukan serbuk coklat Milo, serbuk koko, susu (sehingga sedikit pekat) dan kacau.
# Masukkan pula telur dan air sedikit demi sedikit sehingga pekat.
::Nota: ''Jangan tunggu adunan menjadi sejuk.' 
# Masukkan semua nestum &amp; biskut yang telah dipatah-patah tadi, kacau hingga rata.
# Tuangkan kedalam bekas atau loyang aluminium tekan hingga padat dan biarkan ia sejuk.
# Setelah adunan sejuk, bolehlah ia dipotong.

== Pautan luar ==
[https://resepiasia.com/kek-batik/ '''Resepi Kek Batik''' Morris Gred Premium &amp; Murah]
[[Kategori:Kek]]</text>
      <sha1>i1j0181nqrftl1q5b7unji931vru61m</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Nasi lemak</title>
    <ns>100</ns>
    <id>4129</id>
    <revision>
      <id>11121</id>
      <parentid>10624</parentid>
      <timestamp>2021-07-28T06:21:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Chongkian</username>
        <id>2495</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Chongkian telah memindahkan laman [[Resipi:Cara Masak Nasi Lemak]] ke [[Resipi:Nasi lemak]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1725" xml:space="preserve">=='''Resepi Nasi Lemak'''==
&lt;br&gt;
Menu favorite setiap insan ketika di waktu pagi. Setiap daerah lain citarasanya tetapi asas rasanya tetap sama.
Boleh rujuk terus ke pautan gred premium di akhir artikel atas sebab limitasi gambar yang dibenarkan oleh wikibuku. Ada gambar baru puas tengok. 
&lt;br&gt;

==Bahan-bahan==
&lt;br&gt;
*4 cawan beras 
*4 cawan air 
*1 cawan santan pekat 
*1 batang serai besar-dititk 
*3 cm halia - di potong nipis
*2 ulas bawang merah - dipotong kecil 
*10 biji lada hitam 
*3 helai daun pandan- disimpul &amp; ikat 
*1/2 sudu kecil garam - secukup rasa

=='''Cara Masak Nasi Lemak'''==
&lt;br&gt;
*Kupas bawang dan halia dan potong nipis-nipis.
*Bilas beras 2-3kali yang dan letak dalam periuk
*Masukkan air, santan, serai, halia, lada hitam, bawang merah, daun pandan &amp; garam.
*Kacau bagi mesra semua bahan dan masak nasi seperti biasa guna periuk letrik .
&lt;br&gt;

===Resepi sambal sotong===
&lt;br&gt;
*1 kilo sotong 
*2 biji bawang besar - potong nipis
*3 sudu besar gula - untuk mengawal kepedasa
*Garam dan air asam jawa secukupnya 
*Minyak masak untuk menumis
&lt;br&gt;
===Kisar halus===
&lt;br&gt;
*10 biji cili kering
*5 bawang merah 
*2 ulas bawang putih 
*2 cm belacan bakar
&lt;br&gt;
===Cara buat nasi lemak===
&lt;br&gt;
*Sotong di bersihkan, dibasuh &amp; di tuskan airnya.
*Panaskan minyak dan tumis bahan kisar sampai berbau.
*Masukkan gula, asam jawa, garam dan terus kacau sambal sampai nampak garing dan pecah minyak. 
*Masukkan sotong , bawang besar dan terus kacau lagi sampai semua mesra.
*Tutup api
&lt;br&gt;
Pesanan : sotong tidak boleh dimasak terlalu lama, nanti ia akan jadi liat.
&lt;br&gt;

==Dapatkan resepi yang lebih detail, rujuk url dibawah==
&lt;br&gt;
[https://resepiasia.com/nasi-lemak/ '''Resepi Nasi Lemak Premium &amp; Murah''']
&lt;br&gt;</text>
      <sha1>3dck51c515gspm5rf1zsnjsqjzg12rv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Nasi ayam</title>
    <ns>100</ns>
    <id>4130</id>
    <revision>
      <id>11111</id>
      <parentid>10621</parentid>
      <timestamp>2021-07-28T06:17:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Chongkian</username>
        <id>2495</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Chongkian telah memindahkan laman [[Resipi:Cara Masak Nasi Ayam]] ke [[Resipi:Nasi ayam]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2248" xml:space="preserve">=='''Resepi Nasi Ayam''' Simple (Rugilah jika tak sedap)==
&lt;br&gt;
Hidangan terbaik untuk lunch tengah hari atau dinner malam. Menu yang tak jemu dimakan dan hadir dalam pelbagai variasi.&lt;br&gt;
Untuk versi premium mohon rujuk url akhir artikel atas sebab limitasi gambar yang dibenarkan oleh wikibuku. Ada gambar dan keterangan detail barulah puas tengok.
&lt;br&gt;
Perkongsian didalam wikibook akan menggunakan 2 sudu lemak ayam (punca sebenar aroma &amp; kesedapan hidangan)
&lt;br

==Bahan-bahan yang terlibat==
&lt;br&gt;
'''Bahan A'''
&lt;br&gt;
*1 ekor ayam (dipotong 8 bahagian)
*1 sup bunjut
*1 biji bawang besar (potong 4)
*3 ulas bawang putih (diketuk)
*1 inci halia (diketuk)
&lt;br&gt;

==Bahan perap ayam==
&lt;br&gt;
'''Bahan B'''
&lt;br&gt;
*1 sudu besar sos tiram
*2 sudu besar kicap cair
*2 sudu besar kicap manis
*1 sudu besar madu lebah
&lt;br&gt;

=='''Cara masak nasi ayam''' Langkah 1==
&lt;br&gt;

# Rebus ayam bersama kesemua bahan hingga mendidih.
# Keluarkan ayam dan toskan.
# Separuh air rebusan akan digunakan untuk emmasak nasi dan separuh lagi untuk dijadikan sup.
# Perap rebusan ayam dengan sos tiram, kicap cair, kicap manis dan madu.
# Goreng ayam hingga keperangan dan potong ketika menghidangkan.
&lt;br&gt;

==Bahan untuk penyediaan nasi==
&lt;br&gt;

* 3 cawan beras (dibasuh)
* 4 1/2 cawan air rebusan ayam
* 3 ulas bawang merah (dihiris)
* 2 ulas bawang putih (dihiris)
* 1 inci halia (dihiris)
* 1 helai daun pandan (disimpul
* 1 sudu teh garam
* lemak dan kulit ayam
&lt;br&gt;

=='''Cara buat nasi ayam''' Langkah 2==
&lt;br&gt;
# Panaskan minyak dan sedikit mentega dalam periuk.
# Tumis bawang, bawang putih dan halia hingga wangi.
# Masukkan lemak ayam, kacau hingga sebati dan pecah minyak.
# Masukkan beras dan kacau semula.
# Akhir sekali, masukkan air rebusan ayam, daun pandan dan garam. Masak seperti biasa.
&lt;br&gt;

==Cara buat kuah cili==
&lt;br&gt;
* Kisar halus 5 biji cili
* 1 ulas bawang
* 1/2 sudu teh cuka
* 2 sudu besar sos cili atau ciliboh
* garam dan gula secukup rasa
&lt;br&gt;

==Cara buat kuah kicap==
&lt;br&gt;
* Campurkan 1 cawan air rebusan ayam, 
* 5 sudu besar kicap manis
* 3 sudu besar kicap masin 
* 1/2 sudu teh minyak bijan
&lt;br&gt;

==Dapatkan resepi yang lebih detail, rujuk url dibawah==
&lt;br&gt;
[https://resepiasia.com/nasi-ayam-premium/ '''Resepi Nasi Ayam Premium''']

&lt;br&gt;</text>
      <sha1>hkpz28njxgglouxbrt14x03c2fgkr81</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Sup</title>
    <ns>100</ns>
    <id>4131</id>
    <revision>
      <id>10618</id>
      <timestamp>2019-05-24T17:49:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Resepiasia</username>
        <id>2439</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '{{Daftar resipi}} &lt;br&gt; ==A== * [[Resipi:Cara Masak Sup Ayam|'''Cara Masak Sup Ayam Simple &amp; Pantas''']] ==B== ==C== ==D== ==E== ==F== ==G== ==H== ==I== ==J=...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="253" xml:space="preserve">{{Daftar resipi}}
&lt;br&gt;
==A==
* [[Resipi:Cara Masak Sup Ayam|'''Cara Masak Sup Ayam Simple &amp; Pantas''']]
==B==
==C==
==D==
==E==
==F==
==G==
==H==
==I==
==J==
==K==
==L==
==M==
==N==
==O==
==P==
==Q==
==R==
==S==
==T==
==U==
==V==
==W==
==X==
==Y==
==Z==</text>
      <sha1>5g1chws87fhj0swyd3nxu0crxz9upd2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Cara Masak Sup Ayam</title>
    <ns>100</ns>
    <id>4132</id>
    <revision>
      <id>10721</id>
      <parentid>10619</parentid>
      <timestamp>2020-03-02T03:52:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Chongkian</username>
        <id>2495</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="913" xml:space="preserve">[[Fail:Wonton Chicken Soup in Claypot.jpg|thumb|Sup ayam]]

=='''Resepi Sup Ayam'''==
&lt;br&gt;
Resepi sup ayam ringkas dan sedap. Mohon rujuk url akhir artikel atas sebab limitasi gambar yang dibenarkan oleh wikibuku. Ada banyak gambar dan keterangan detail barulah puas tengok.
&lt;br&gt;

==Bahan-bahannya==
&lt;br&gt;

* 6 ketul ayam (bajet-bajet saja)
* 1 biji bawang besar (potong 4)
* 5 ulas bawang putih (ketuk)
* 1 inci halia
* 1 sup bunjut
* 1 biji carrot
* 2 biji tomato
* 2 biji kentang
* Air
* Garam
* Daun sup

&lt;br&gt;

=='''Cara masak sup ayam'''==
&lt;br&gt;

* Masukkan kesemua tu dalam periuk kecuali totamo dan daun sup. Tutup periuk.
* Gunakan api perlahan sahaja.
* Setelah mendidih masukkan tomato. 
* Dan akhir sekali masukkan daun sup tu....siap!!!

&lt;br&gt;

==Dapatkan resepi yang lebih detail, rujuk url dibawah==
&lt;br&gt;
[https://resepiasia.com/sup-ayam/ '''Cara masak sup ayam''' - Rasa setanding restoran mahal]
&lt;br&gt;</text>
      <sha1>gapykfnoc45lfyg2a3zal37uiphaz7n</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Tom yam</title>
    <ns>100</ns>
    <id>4133</id>
    <revision>
      <id>11093</id>
      <parentid>11089</parentid>
      <timestamp>2021-07-28T06:05:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Chongkian</username>
        <id>2495</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1740" xml:space="preserve">=='''Resepi Tomyam'''==
&lt;br&gt;

Resepi ni admin dapat masa habis sekolah keje part time di warung siam, orang thai sendiri ajar! . 
&lt;br&gt;Untuk versi premium mohon rujuk url akhir artikel atas sebab limitasi gambar yang dibenarkan oleh wikibuku. Ada gambar dan keterangan detail barulah puas tengok.
&lt;br&gt;

=='''Cara masak tomyam'''==
&lt;br&gt;
*4 sudu besar pati TomYam yang dlm botol, pastikan halal thai.
&lt;br&gt;
=Bahan asas yang lain=
&lt;br&gt;
* 4 ulas bawang merah
* 3 biji tomato
* 5 batang cili padi
* Sebatang serai
* lengkuas atau halia(agak-agak sahaja sizenya)
&lt;br&gt;
* 6 Butir cili padi (bergantung kepada kepedasan yang anda mahukan) ketuk-ketuk saja.
* 2 batang serai (dititik) 
* Halia (hiris kasar)
* 2 biji bawang besar (dipotong bulat)
* 3 biji tomato-belah 4 
* 4 daun limau purut
&lt;br&gt;
* Ayam @ daging (jangan dicampurkan sumber laut dan darat bersama)
* Udang @ sotong (jangan dicampurkan sumber laut dan darat bersama)
* Bunga kobis
* Lobak merah
* jagung muda
* Cendawan
* ataupun mix vege
&lt;br&gt;
* Air secukupnya
* garam
* Gula
* Air limau nipis satu cawan
&lt;br&gt;


==Cara buat kuah tomyam ayam pekat==
&lt;br&gt;
* Kisar 2 ulas bawang merah , 1 batang serai, 1 biji tomato, halia dan 5 batang cili padi.
* Masukkan air untuk buat kuah.
* Masukkan bahan kisar tadi ke dalam kuali bersama pati tomyam asli
* Masukkan carrot sampai setengah empuk.
* Kemudian, masukkan lebihan cili, serai yang di titik, halia yang di hiris, bawang besar, garam, dan kiub pati tomyam.
* Bila sudah mendidih, masukkan ayam / udang / sotong, bunga kubis, tomato dan daun limau purut dan air limau nipis. Selesai.
&lt;br&gt;
=Dapatkan resepi yang lebih detail, rujuk url dibawah=
&lt;br&gt;
[https://resepiasia.com/tomyam/ Cara masak tomyam gred premium]
&lt;br&gt;

[[Kategori:Resipi]]</text>
      <sha1>pdjim90gm5y7d4m5y967uxpwo4tx2yo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Kek coklat</title>
    <ns>100</ns>
    <id>4134</id>
    <revision>
      <id>11079</id>
      <parentid>11075</parentid>
      <timestamp>2021-07-28T05:51:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Chongkian</username>
        <id>2495</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Chongkian telah memindahkan laman [[Resipi:Cara Buat Kek Coklat]] ke [[Resipi:Kek coklat]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1541" xml:space="preserve">=='''Resepi Kek Coklat'''==
&lt;br&gt;
Siapa tak suka kek coklat, letak saja di meja, memang pendek hayat kek tersebut. Merupakan salah satu kegemaran
tetamu ketika musim perayaan. Boleh rujuk terus ke pautan gred premium di akhir artikel atas sebab limitasi gambar yang dibenarkan oleh wikibuku. Ada gambar baru puas tengok.

==Bahan-bahan penyediaan kek coklat==
&lt;br&gt;

* 1 cawan serbuk koko
* 1 cawan gula pasir
* 1 cawan susu cair
* 1 cawan minyak masak
* 1/2 cawan susu pekat manis
* 1 1/4  cawan tepung gandum
* 1 camca teh baking powder
* 1 camca teh soda bicarbonate
* 3 biji telur
* 1 camca teh perasa vanilla (optional)


=='''Cara buat kek coklat'''==
&lt;br&gt;
* Campur koko, gula, susu cair, susu manis dan minyak ke dalam periuk 
* Masak sebentar atas api kecil sehingga semua larut.  
* Tepung, soda dan baking powder diayak dalam satu bekas. 
* Telur dipukul kembang bersama dengan perasa vanilla 
* Tuang campuran koko tadi bersama. 
* Gaul rata dan campur tepung sedikit demi sedikit. 
&lt;br&gt;
* Gaul sebati dan tuang dalam acuan jangan penuh nanti adunan naik.
* Tutup acuan dengan aluminium foil agar tidak masuk wap.
* Kukus selama 1 jam baru angkat dan sejukkan.
&lt;br&gt;

==Cara buat krim kek coklat==
&lt;br&gt;
* 1/2 cawan susu pekat manis
* 1/2 serbuk koko
* 1 sudu minyak masak
&lt;br&gt;
Gaul semua bahan ini sehingga rata kemudian masak sebentar dia atas api perlahan.
&lt;br&gt;
==Dapatkan resepi yang lebih detail, rujuk url dibawah==
&lt;br&gt;
[https://resepiasia.com/kek-coklat-moist/ '''Cara Buat Kek Coklat''' Premium]
&lt;br&gt;

[[Kategori:Kek|Coklat]]</text>
      <sha1>02wmp37i8lif85n0pkq6k6grsjn9rv3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Roti canai</title>
    <ns>100</ns>
    <id>4135</id>
    <revision>
      <id>11131</id>
      <parentid>11070</parentid>
      <timestamp>2021-07-28T06:24:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Chongkian</username>
        <id>2495</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Chongkian telah memindahkan laman [[Resipi:Cara Buat Roti Canai]] ke [[Resipi:Roti canai]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1918" xml:space="preserve">=='''Resepi Roti Canai'''==
&lt;br&gt;
Diantara menu yang popular dikalangan penduduk Asia serta pelancong asing. Sekiranya ingin mencuba sendiri proses penghasilan roti canai boleh terus bacaan dibawah. Mohon rujuk url akhir artikel atas sebab limitasi gambar yang dibenarkan oleh wikibuku. Ada gambar dan keterangan detail barulah puas tengok. 
&lt;br&gt;

==Bahan-bahan==
&lt;br&gt;
* Tepung gandum 4 cawan (untuk size hidangan 3-4 orang)
* Telur sebiji.
* Susu pekat @ cair (3-4 sudu besar)
* Air secawan
* Garam setengah sudu kecil.
* Majerin secukupnya untuk lumuran 
* Minyak masak untuk menggoreng
&lt;br&gt;

=='''Cara Buat Roti Canai''' yang lembut==
&lt;br&gt;
# Proses pertama ialah menguli campuran tepung, susu, garam, telur dan air. Uli hingga doh tidak melekat (lebih kurang 20 minit). 
 uli tangan gunakan air suam. 
 uli mesin guna air sejuk.

# Setelah doh lembut. Bahagikan doh kepada bahagian kecil (lebih kurang 12 biji bebola semuanya).
# Lumur bebola dengan majerin. Peram lebih kurang 2 jam atau sehingga keesokan harinya.

 Soalan : guna minyak boleh? 
 Jawapan : ikut suka hati. Tapi saya tak pernah buat.

# Setelah perap, penyediaan tempat menebar. Dulang besi atas meja makan. Kuali biasa (selalunya muat sekeping setiap kasi masak). Sekiranya anda ada kuali leper yang agak besar itu adalah satu advantage.

# Ambil sebiji doh, penyekkan dan tenyeh senipis mungkin. Barulah mula menebar (jangan risau doh memang lembut disebabkan susu tadi).
# Mula menebar tepung menjadi bulatan lebih besar. Tarik tepung dan kembangkan sehingga melitupi size dulang.
# terpulang kepada anda nak buat macam :
  *lipat baju segi empat (mudah nak tambah bawang, pisang, telur, ikan sardin)
  *tarik panjang gulung lingkaran ubat nyamuk.
&lt;br&gt;
==Dapatkan resepi yang lebih detail, rujuk url dibawah==
&lt;br&gt;
[https://resepiasia.com/roti-canai/ '''Resepi Roti Canai - Cara Buat Roti Canai''' Super Lembut]
&lt;br&gt;

[[Kategori:Roti|Roti Canai]]</text>
      <sha1>1imc6pah6cqus98tpzzhcozin5ds5t1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Acar buah</title>
    <ns>100</ns>
    <id>4137</id>
    <revision>
      <id>10634</id>
      <timestamp>2019-06-15T07:23:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Azi Sky</username>
        <id>2455</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '=='''Resepi Acar Buah'''== &lt;br&gt; Satu pembuka selera yang diminati orang ramai tetapi makin susah didapati. Kalau ada pun, biasanya waktu kenduri kahwin.&lt;br&gt;...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1016" xml:space="preserve">=='''Resepi Acar Buah'''==
&lt;br&gt;
Satu pembuka selera yang diminati orang ramai tetapi makin susah didapati. Kalau ada pun, biasanya waktu kenduri kahwin.&lt;br&gt; 

=Bahan-Bahan untuk membuat Acar Buah=
&lt;br&gt;
*30g cili kering
*50g bawang merah
*10g bawang putih
*120 ml minyak masak
*50g gula
*10g garam
*15 ml cuka
*5g halia
*Jeruk buah kering pelbagai jenis
*kismis
&lt;br&gt;
Anda boleh dapatkan resepi yang lebih lengkap melalui pautan link dibawah sekali.
&lt;br&gt;

=Cara Penyediaan=
&lt;br&gt;
*Kisar halus cili kering, bawang putih, bawang merah dan halia.
*Panaskan kuali dan masukkan minyak.
*Tumiskan bahan-bahan yang telah dikisar sehingga pecah minyak.
*Masukkan gula,cuka dan garam dan gaul sehinga sebati.
*Masak selama 30 minit.
*Masukkan jeruk buah dan kismis, gaul hingga sebati.
*Biarkan selama 15 minit.
*Tutup api dan sejukkan.
*Acar sedia untuk dihidang. 
&lt;br&gt;
&lt;br&gt;

=Dapatkan resepi yang lebih detail, rujuk url dibawah=
&lt;br&gt;
[https://www.resepi.org/resepi-acar-buah/ '''Resepi Acar Buah''' yang Sedap dan Mudah]
&lt;br&gt;</text>
      <sha1>4zuyg5hikiim9bruufi056y6csr8x7x</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Spageti dan Bebola Daging</title>
    <ns>100</ns>
    <id>4139</id>
    <revision>
      <id>10637</id>
      <timestamp>2019-07-08T04:53:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Tofeiku</username>
        <id>1657</id>
      </contributor>
      <comment>cipta</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4616" xml:space="preserve">{{resipi}} | [[Resipi:Masakan Amerika Syarikat|Masakan Amerika Syarikat]] | [[Resipi:Resipi Pasta|Resipi Pasta]]
{{recipesummary|pasta recipes|8|1 hour|2|Image=[[Imej:SpaghettiandMeatballs.jpg|300px]]}}
Kebanyakan sejarawan makanan bersetuju bahawa penyatuan spageti dengan bebola daging ialah ciptaan masakan Amerika dengan asal usul Itali.
Dalam kebanyakan kes, masakan Dunia Lama-[[Resipi:Masakan Itali|Itali]] memanggil mencampurkan sos daging berat dengan [[w:fettuccine|fettuccine]] dan [[w:Tagliatelle|tagliatelle]] tetapi bukan spageti.&lt;ref&gt;[http://culinariaitalia.wordpress.com/2008/06/29/ragu-alla-bolognese-authentic-recipe/ Info on pasta and meat sauce dishes on Wordpress.com]&lt;/ref&gt;
==Resipi==
===Ramuan===
====Pasta====
*3 sudu besar garam
*1 1/2 gelen (5.76 liter) air
*1 paun (454 gram) spageti kering

====Bebola daging====
*2 paun (907 gram) [[w:stik lembusir|lembusir]] (leher lembu) kisar
*2 paun (907 gram) bahu ayam kisar
*12 auns (340 gram) serbuk roti berperasa
*1 cawan (240 mililiter) [[Resipi:Keju Parmesan|keju Parmesan]] atau [[w:Keju Romano|keju Romano]] parut
*3/4 cawan (180 mililiter) [[Resipi:parsli|parsli]] segar, dikisar
*4 biji telur
*1 1/2 sudu besar [[resipi:bawang putih|bawang putih]] dikisar halus
*1/2 sudu teh [[resipi:serbuk bawang putih|serbuk bawang putih]] 
*1/2 sudu teh serbuk [[resipi:bawang|bawang]]
*1/2 sudu teh [[resipi:Lada|lada hitam]]
*1/2 sudu teh garam
*[[resipi:Minyak zaitun|minyak zaitun]]
*3 ulas bawang putih

====Sos====
*1/2 sudu teh emping [[resipi:cili|lada cili]] merah hancur
*4 ulas bawang putih, dihancur atau dicincang 
*1 biji bawang kecil, dicincang halus
*1 cawan (240 mililiter) [[resipi:air rebusan|air rebus]] [[resipi:daging lembu|daging lembu]] (didapati di bahagian sup di pasar dalam kotak kertas kecil) 
*28 auns (794 gram) [[resipi:tomato|tomato]] hancur
*Segenggam parsli daun rata dicincang
*10 daun [[resipi:selasih|selasih]] segar, koyak atau dihiris nipis

===Tatacara===
#Isikan periuk terbesar anda dengan satu dan separuh gelen air bersama dengan tiga sudu besar garam. Letakkan kuali di atas dapur yang panas.
#Gabungkan daging kisar, sebuk roti, keju parut, parsli cincang dan telur dipukul separuh masak (tambah telur satu kali pada satu masa sambil mengacau ramuan bersama). Renjiskan dengan bawang putih cincang, dua sudu besar minyak zaitun dan perasa. Kemudian campur baik sehingga kesemuanya digabungkan.
#Bentukkan campuran daging menjadi bebola daging, menggunakan skup aiskrim atau tangan, tekankan dengan lembut, cukup-cukup supaya daging bercantum, tetapi tidak melebih sehinggakan daging mampat atau bebola daging akan menjadi keras dan kering.
#Dalam kuali berat, panaskan minyak zaitun di atas haba sederhana rendah. Tambah ulas bawang putih penuh. Terbalikkan ulas bawang putih untuk mewarnakannya pada kesemua sisi, kemudian apabila dipanggang separuh masak, tekanan bawang putih ke dalam minyak; apabila bawang putih menjadi perang, alihkannya.
#Sehingga minyak menjadi panas, tambah bebola daging ke kuali, meninggalkan kira-kira satu dan separuh inci di antara setiap bebola supaya senang diterbalikkan. Terbalikkan bebola daging selalu menggunakan sudip atau sudu besar supaya tidak melekat. Pastikan minyak cukup di kuali (kira-kira separuh inci). Anda tidak memerlukan minyak zaitun baru untuk ini, sebarang minyak zaitun Itali yang berkualiti baik boleh digunakan.
#Apabila bebola daging menjadi perang dengan baik di semua sisi, alihkan dari kuali dan buangkan air pada tuala kertas. Kemudian tambah kumpulan seterusnya ke kuali dan sambung sehingga kesemuanya dimasak.
#Tambahkan pasta ke air sekarang mendidih di kuali dan masak sehingga [[Resipi:al dente|''al dente'']]. Ini patut mengambil masa kira-kira 12 minit.
#Tambah emping lada, bawang putih dan bawang cincang halus dalam minyak sama yang digunakan untuk memasak bebola daging. Sauté lima hingga tujuh minit, sehingga cebisan bawang lembut. Tambah air rebus daging, tomato hancur, dan herba. Bawa mereneh dan masak kira-kira 10 minit. 
#Lambungkan pasta panas, disalir dengan beberapa senduk sos. Terbalikkan bebola daging dalam sos yang tinggal. 
#Letakkan pasta di pinggan makan. Letakkan dengan bebola daging, sos dan keju parut tambahan.

==Rujukan==
{{reflist}}

==Pautan Luar==
*[http://allrecipes.com/Recipe/Spaghetti-and-Meatballs/Detail.aspx Spaghetti and meatballs recipe on All Recipes.com]
*[http://www.youtube.com/watch?v=iDm3gtKLaVw Alton Brown's Spaghetti with meatsauce recipe, part 1]
*[http://www.youtube.com/watch?v=b2P7NlwR_4w&amp;NR=1 Alton Brown's Spaghetti with meatsauce recipe, part 2]
[[Kategori:Resipi pasta]]</text>
      <sha1>t8a0vn0z7hicy3ifl1vv04jffekrpmq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Tor Tau Jin</title>
    <ns>100</ns>
    <id>4140</id>
    <revision>
      <id>10639</id>
      <timestamp>2019-07-16T11:27:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Tofeiku</username>
        <id>1657</id>
      </contributor>
      <comment>cipta</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1057" xml:space="preserve">{{resipi}} | [[Resipi:Masakan Malaysia|Masakan Malaysia]] | [[Resipi:Resipi Cina Peranakan|Resipi Cina Peranakan]]
'''Tor Tau Jin''' ialah kudapan kacang goreng berbawang putih. Makanan ini ialah makanan Cina Peranakan di Kampong China, Terengganu.&lt;ref&gt;Waterfront Heirlooms: Reflections of the Kampong China Peranakan oleh Rosita Abdullah Lau&lt;/ref&gt;

==Resipi==
===Ramuan===
*500g kulit tanpa kulit
*2 ulas bawang putih dikupas dan dihiris nipis
*Minyak masak
*Garam

===Cara membuat===
#Panaskan minyak masak dan goreng bawang putih di atas api yang kecil untuk memastikan bawang putih tidak hangus.
#Apabila bawang putih sedikit perang, cedokkan keluar dan tuskan menggunakan tuala kertas untuk membuang minyak.
#Menggunakan minyak yang sama, gorengkan kacang di atas api yang kecil hingga sederhana sehingga kacang berwarna perang keemasan.
#Keluarkan kacang dan tuskan dengan tuala kertas untuk membuang minyak berlebihan.
#Gaulkan kacang dan bawang putih bersama.
#Taburkan sedikit garam sebelum menghidang.

==Rujukan==
{{reflist}}

[[Kategori:Resipi]]</text>
      <sha1>4b43vucx7dsuop864xyt3zd96q2omm8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Kedai Kopi/Arkib 2017</title>
    <ns>4</ns>
    <id>4142</id>
    <revision>
      <id>10765</id>
      <parentid>10645</parentid>
      <timestamp>2020-06-01T21:54:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Samuele2002</username>
        <id>2584</id>
      </contributor>
      <comment>fix [[Special:LintErrors]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="69389" xml:space="preserve">{{Arkib|Wikibooks:Kedai Kopi}}

== Review of initial updates on Wikimedia movement strategy process ==
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
''Note: Apologies for cross-posting and sending in English. [[m:Strategy/Wikimedia movement/2017/Updates/Initial announcements review|Message is available for translation on Meta-Wiki]].''

The Wikimedia movement is beginning a movement-wide strategy discussion, a process which will run throughout 2017. For 15 years, Wikimedians have worked together to build the largest free knowledge resource in human history. During this time, we've grown from a small group of editors to a diverse network of editors, developers, affiliates, readers, donors, and partners. Today, we are more than a group of websites. We are a movement rooted in values and a powerful vision: all knowledge for all people. As a movement, we have an opportunity to decide where we go from here. 

This movement strategy discussion will focus on the future of our movement: where we want to go together, and what we want to achieve. We hope to design an inclusive process that makes space for everyone: editors, community leaders, affiliates, developers, readers, donors, technology platforms, institutional partners, and people we have yet to reach. There will be multiple ways to participate including on-wiki, in private spaces, and in-person meetings. You are warmly invited to join and make your voice heard.

The immediate goal is to have a strategic direction by Wikimania 2017 to help frame a discussion on how we work together toward that strategic direction.

Regular updates are being sent to the [[mail:Wikimedia-l|Wikimedia-l mailing list]], and posted [[m:Strategy/Wikimedia_movement/2017/Updates|on Meta-Wiki]]. Beginning with this message, monthly reviews of these updates will be sent to this page as well. [[m:Strategy/Wikimedia movement/2017/Updates/Signup|Sign up]] to receive future announcements and monthly highlights of strategy updates on your user talk page.

Here is a review of the updates that have been sent so far:

* [[m:Strategy/Wikimedia movement/2017/Updates/15 December 2016 - Update 1 on Wikimedia movement strategy process|Update 1 on Wikimedia movement strategy process]] (15 December 2016)
** Introduction to process and information about budget spending resolution to support it
* [[m:Strategy/Wikimedia movement/2017/Updates/23 December 2016 - Update 2 on Wikimedia movement strategy process|Update 2 on Wikimedia movement strategy process]] (23 December 2016)
** Start of search for Lead Architect for movement strategy process
* [[m:Strategy/Wikimedia movement/2017/Updates/8 January 2017 - Update 3 on Wikimedia movement strategy process|Update 3 on Wikimedia movement strategy process]] (8 January 2017)
** Plans for strategy sessions at upcoming Wikimedia Conference 2017
* [[m:Strategy/Wikimedia movement/2017/Updates/11 January 2017 - Update 4 on Wikimedia movement strategy process|Update 4 on Wikimedia movement strategy process]] (11 January 2017)
** Introduction of williamsworks 
* [[m:Strategy/Wikimedia movement/2017/Updates/2 February 2017 - Update 5 on Wikimedia movement strategy process|Update 5 on Wikimedia movement strategy process]] (2 February 2017)
** The core movement strategy team, team tracks being developed, introduction of the Community Process Steering Committee, discussions at WikiIndaba conference 2017 and the Wikimedia movement affiliates executive directors gathering in Switzerland
* [[m:Strategy/Wikimedia movement/2017/Updates/10 February 2017 - Update 6 on Wikimedia movement strategy process|Update 6 on Wikimedia movement strategy process]] (10 February 2017)
** Tracks A &amp; B process prototypes and providing feedback, updates on development of all four Tracks

More information about the movement strategy is available on the [[m:Strategy/Wikimedia movement/2017|Meta-Wiki 2017 Wikimedia movement strategy portal]].

''Posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] on behalf of the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation|Wikimedia Foundation]], 20:30, 15 Februari 2017 (UTC) • [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia movement/2017/Updates/Initial announcements review|{{int:please-translate}}]] • [[m:Talk:Strategy/Wikimedia movement/2017/Updates|Get help]]''
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:GVarnum-WMF@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=16297862 --&gt;

== Overview #2 of updates on Wikimedia movement strategy process ==
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
''Note: Apologies for cross-posting and sending in English. [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia movement/2017/Updates/Overview 2 of updates on Wikimedia movement strategy process|This message is available for translation on Meta-Wiki]].''

As we mentioned last month, the Wikimedia movement is beginning a movement-wide strategy discussion, a process which will run throughout 2017. This movement strategy discussion will focus on the future of our movement: where we want to go together, and what we want to achieve.

Regular updates are being sent to the [[mail:Wikimedia-l|Wikimedia-l mailing list]], and posted [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia_movement/2017/Updates|on Meta-Wiki]]. Each month, we are sending overviews of these updates to this page as well. [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia movement/2017/Updates/Signup|Sign up]] to receive future announcements and monthly highlights of strategy updates on your user talk page.

Here is a overview of the updates that have been sent since our message last month:
* [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia movement/2017/Updates/16 February 2017 - Update 7 on Wikimedia movement strategy process|Update 7 on Wikimedia movement strategy process]] (16 February 2017)
** Development of documentation for Tracks A &amp; B
* [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia movement/2017/Updates/24 February 2017 - Update 8 on Wikimedia movement strategy process|Update 8 on Wikimedia movement strategy process]] (24 February 2017)
** Introduction of Track Leads for all four audience tracks
* [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia movement/2017/Updates/2 March 2017 - Update 9 on Wikimedia movement strategy process|Update 9 on Wikimedia movement strategy process]] (2 March 2017)
** Seeking feedback on documents being used to help facilitate upcoming community discussions

More information about the movement strategy is available on the [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia movement/2017|Meta-Wiki 2017 Wikimedia movement strategy portal]].

''Posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] on behalf of the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation|Wikimedia Foundation]], 19:43, 9 Mac 2017 (UTC) • [[m:Strategy/Wikimedia movement/2017/Updates/Overview 2 of updates on Wikimedia movement strategy process|{{int:please-translate}}]] • [[m:Talk:Strategy/Wikimedia movement/2017/Updates|Get help]]''
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:GVarnum-WMF@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=16350625 --&gt;

== We invite you to join the movement strategy conversation (now through April 15) ==
&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;
: ''This message, &quot;[[mailarchive:wikimediaannounce-l/2017-March/001383.html|We invite you to join the movement strategy conversation (now through April 15)]]&quot;, was sent through multiple channels by  [[m:User:GVarnum-WMF|Gregory Varnum]] on 15 and 16 of March 2017 to village pumps, affiliate talk pages, movement mailing lists, and MassMessage groups. A similar message was sent by [[m:User:Nicole_Ebber_(WMDE)|Nicole Ebber]] to organized groups and their mailing lists on 15 of March 2017. This version of the message is available for translation and documentation purposes'' 

Dear Wikimedians/Wikipedians:

Today we are starting a broad discussion to define Wikimedia's future role in the world and develop a collaborative strategy to fulfill that role. You are warmly invited to join the conversation.

There are many ways to participate, by joining an existing conversation or starting your own: 

[[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia_movement/2017/Track_A|Track A (organized groups)]]: Discussions with your affiliate, committee or other organized group (these are groups that support the Wikimedia movement). 

Track B (individual contributors): [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia_movement/2017/Cycle_1|On Meta]] or your [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia_movement/2017/Participate|local language or project wiki]].

This is the first of three conversations, and it will run between now and April 15. The purpose of cycle 1 is to discuss the future of the movement and generate major themes around potential directions. What do we want to build or achieve together over the next 15 years?

We welcome you, as we create this conversation together, and look forward to broad and diverse participation from all parts of our movement.

* [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia_movement/2017|Find out more about the movement strategy process]]
* [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia_movement/2017/Toolkit/Discussion_Coordinator_Role|Learn more about volunteering to be a Discussion Coordinator]]

Sincerely,

Nicole Ebber (Track A Lead), Jaime Anstee (Track B Lead), &amp; the [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia_movement/2017/People|engagement support teams]]&lt;/div&gt;&lt;/div&gt; 05:09, 18 Mac 2017 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:GVarnum-WMF@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Strategy/Wikimedia_movement/2017/Updates/Global_message_delivery&amp;oldid=16453957 --&gt;

== [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Updates/Start of the 2017 Wikimedia Foundation Board of Trustees elections|Start of the 2017 Wikimedia Foundation Board of Trustees elections]] ==
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
''Please accept our apologies for cross-posting this message. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Updates/Start of the 2017 Wikimedia Foundation Board of Trustees elections|This message is available for translation on Meta-Wiki]].''
[[File:Wikimedia-logo black.svg|right|150px|link=m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017]]

On behalf of the Wikimedia Foundation Elections Committee, I am pleased to announce that self-nominations are being accepted for the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2017/Board_of_Trustees/Call_for_candidates|2017 Wikimedia Foundation Board of Trustees Elections]].

The [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees|Board of Trustees]] (Board) is the decision-making body that is ultimately responsible for the long-term sustainability of the Wikimedia Foundation, so we value wide input into its selection. More information about this role can be found [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Board of Trustees|on Meta-Wiki]]. Please read the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Board of Trustees/Call for candidates|letter from the Board of Trustees calling for candidates]].

'''The [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Board of Trustees/Candidates|candidacy submission phase]] will last from April 7 (00:00 UTC) to April 20 (23:59 UTC).'''

'''We will also be accepting questions to ask the candidates from April 7 to April 20. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Board of Trustees/Questions|You can submit your questions on Meta-Wiki]].'''

Once the questions submission period has ended on April 20, the Elections Committee will then collate the questions for the candidates to respond to beginning on April 21.

The goal of this process is to fill the '''three community-selected seats''' on the Wikimedia Foundation Board of Trustees. The election results will be used by the Board itself to select its new members.

The full schedule for the Board elections is as follows. All dates are '''inclusive''', that is, from the beginning of the first day (UTC) to the end of the last. 

* April 7 (00:00 UTC) – April 20 (23:59 UTC) – '''Board nominations''' 
* April 7 – April 20 – '''Board candidates questions submission period'''
* April 21 – April 30 – '''Board candidates answer questions'''
* May 1 – May 14 – '''Board voting period'''
* May 15–19 – '''Board vote checking'''
* May 20 – '''Board result announcement goal'''

In addition to the Board elections, we will also soon be holding elections for the following roles:

* '''Funds Dissemination Committee (FDC)'''
** There are five positions being filled. More information about this election will be available [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Funds Dissemination Committee|on Meta-Wiki]].

* '''Funds Dissemination Committee Ombudsperson (Ombuds)'''
** One position is being filled.  More information about this election will be available [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Funds Dissemination Committee Ombudsperson|on Meta-Wiki]].

Please note that this year the Board of Trustees elections will be held before the FDC and Ombuds elections. Candidates who are not elected to the Board are explicitly permitted and encouraged to submit themselves as candidates to the FDC or Ombuds positions after the results of the Board elections are announced. 

More information on this year's elections can be found [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017|on Meta-Wiki]]. Any questions related to the election can be posted on the [[m:Talk:Wikimedia Foundation elections/2017|election talk page on Meta-Wiki]], or sent to the election committee's mailing list, &lt;tt dir=&quot;ltr&quot; style=&quot;white-space:nowrap;font-size:12px;line-height:1.5&quot;&gt;board-elections[[File:At sign.svg|15x15px|middle|link=|alt=(at)]]wikimedia.org&lt;/tt&gt;.

On behalf of the Election Committee,&lt;br /&gt;
[[m:User:KTC|Katie Chan]], Chair, [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections committee|Wikimedia Foundation Elections Committee]]&lt;br /&gt;
[[m:User:JSutherland (WMF)|Joe Sutherland]], Community Advocate, Wikimedia Foundation

''Posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] on behalf of the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections committee|Wikimedia Foundation Elections Committee]], 03:37, 7 April 2017 (UTC) • [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Updates/Start of the 2017 Wikimedia Foundation Board of Trustees elections|{{int:please-translate}}]] • [[m:Talk:Wikimedia Foundation elections/2017|Get help]]''&lt;/div&gt;
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:GVarnum-WMF@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=16441214 --&gt;

== Read-only mode for 20 to 30 minutes on 19 April and 3 May ==
&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;

[[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch 2017|Read this message in another language]]  •  {{int:please-translate}}

The [[foundation:|Wikimedia Foundation]] will be testing its secondary data center in Dallas.  This will make sure that Wikipedia and the other Wikimedia wikis can stay online even after a disaster.  To make sure everything is working, the Wikimedia Technology department needs to conduct a planned test.  This test will show whether they can reliably switch from one data center to the other. It requires many teams to prepare for the test and to be available to fix any unexpected problems. 

They will switch all traffic to the secondary data center on '''Wednesday, 19 April 2017'''.
On '''Wednesday, 3 May 2017''', they will switch back to the primary data center.  

Unfortunately, because of some limitations in [[mw:Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]], all editing must stop during those two switches.  We apologize for this disruption, and we are working to minimize it in the future. 

'''You will be able to read, but not edit, all wikis for a short period of time.'''

*You will not be able to edit for approximately 20 to 30 minutes on Wednesday, 19 April and Wednesday, 3 May. The test will start at [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20170419T14 14:00 UTC] (15:00 BST, 16:00 CEST, 10:00 EDT, 07:00 PDT, 23:00 JST, and in New Zealand at 02:00 NZST on Thursday 20 April and Thursday 4 May). 
*If you try to edit or save during these times, you will see an error message.  We hope that no edits will be lost during these minutes, but we can't guarantee it.  If you see the error message, then please wait until everything is back to normal.  Then you should be able to save your edit.  But, we recommend that you make a copy of your changes first, just in case.

''Other effects'':

*Background jobs will be slower and some may be dropped. Red links might not be updated as quickly as normal. If you create an article that is already linked somewhere else, the link will stay red longer than usual. Some long-running scripts will have to be stopped.
*There will be code freezes for the weeks of 17 April 2017 and 1 May 2017.  Non-essential code deployments will not happen.

This project may be postponed if necessary.  You can [[wikitech:Switch Datacenter#Schedule for 2017 switch|read the schedule at wikitech.wikimedia.org]]. Any changes will be announced in the schedule.  There will be more notifications about this.  '''Please share this information with your community.''' /&lt;span dir=ltr&gt;[[m:User:Whatamidoing (WMF)|User:Whatamidoing (WMF)]] ([[m:User talk:Whatamidoing (WMF)|talk]])&lt;/span&gt;
&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;[[Pengguna:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Perbincangan pengguna:MediaWiki message delivery|bincang]]) 17:34, 11 April 2017 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Johan (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=16545942 --&gt;

== [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:SecurePoll/vote/341?setlang={{CONTENTLANG}} Voting has begun in 2017 Wikimedia Foundation Board of Trustees elections] ==
&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[File:Wikimedia-logo black.svg|{{#switch:{{CONTENTLANG}}|ar=left|he=left|right}}|125px|link=m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Updates/Board voting has begun]]''This is a message from the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections committee|Wikimedia Foundation Elections Committee]]. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Updates/Board voting has begun|Translations]] are available.''

[https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:SecurePoll/vote/341?setlang={{CONTENTLANG}}&amp;uselang={{CONTENTLANG}} Voting has begun] for [[m:Wikimedia Foundation elections/2017#Requirements|eligible voters]] in the 2017 elections for the ''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Board of Trustees|Wikimedia Foundation Board of Trustees]]''.

The [[m:Wikimedia Foundation Board of Trustees|Wikimedia Foundation Board of Trustees]] is the ultimate governing authority of the Wikimedia Foundation, a 501(c)(3) non-profit organization registered in the United States. The Wikimedia Foundation manages many diverse projects such as Wikipedia and Commons.

The voting phase lasts from 00:00 UTC May 1 to 23:59 UTC May 14. '''[https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:SecurePoll/vote/341?setlang={{CONTENTLANG}}&amp;uselang={{CONTENTLANG}} Click here to vote].''' More information on the candidates and the elections can be found on the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Board of Trustees|2017 Board of Trustees election page]] on Meta-Wiki. 

On behalf of the Elections Committee,&lt;br/&gt;
[[m:User:KTC|Katie Chan]], Chair, [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections committee|Wikimedia Foundation Elections Committee]]&lt;br/&gt;
[[m:User:JSutherland (WMF)|Joe Sutherland]], Community Advocate, Wikimedia Foundation

''Posted by the [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] • [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Updates/Board voting has begun|Translate]] • [[m:Talk:Wikimedia Foundation elections/2017|Get help]]&lt;/div&gt; 19:14, 3 Mei 2017 (UTC)''
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:GVarnum-WMF@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=16683836 --&gt;

== Beta Feature Two Column Edit Conflict View ==
&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
From May 9, the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Two_Column_Edit_Conflict_View|Two Column Edit Conflict View]] will be available as a [[mw:Special:MyLanguage/Beta Features|beta feature]] on all wikis. The Two Column Edit Conflict View is a new interface for the edit conflict resolution page. It highlights differences between the editor's and the conflicting changes to make it easy to copy and paste pieces of the text and resolve the conflict. The feature fulfils a request for a more user-friendly edit conflict resolution from the [[m:WMDE Technical Wishes|German Community’s Technical Wishlist]]. Everyone is invited to test the feature and we hope that it will serve you well! &lt;/div&gt; [[m:user:Birgit Müller (WMDE)|Birgit Müller (WMDE)]] 14:41, 8 Mei 2017 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Birgit Müller (WMDE)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_2&amp;oldid=16712264 --&gt;

== Editing News #1—2017 ==
&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;

''[[:m:Special:MyLanguage/VisualEditor/Newsletter/2017/May|Read this in another language]] • [[:m:VisualEditor/Newsletter|Subscription list for this multilingual newsletter]]''

&lt;div style=&quot;float:right;width:230px;{{#switch:ltr|rtl=float:left;margin-left:0;|#default=float:right;margin-right:0;}}margin-left:1em;border-style:solid;border-width:1px;padding:1em;&quot;&gt;
[[File:VisualEditor-logo.svg|200px|center|alt=VisualEditor]]'''Did you know?'''  
&lt;div class=&quot;thumbcaption&quot; style=&quot;font-size: 90%;&quot;&gt;   

Did you know that you can review your changes visually? 

[[File:VisualEditor visual diff tool - visual diff.png|alt=Screenshot showing some changes to an article.  Most changes are highlighted with text formatting.|center|frameless|245x245px]]When you are finished editing the page, type your edit summary and then choose &quot;{{Int:visualeditor-savedialog-label-review}}&quot;.  
In visual mode, you will see additions, removals, new links, and formatting highlighted.  Other changes, such as changing the size of an image, are described in notes on the side.


[[File:VisualEditor visual diff tool - toggle button.png|alt=Toggle button showing visual and wikitext options; visual option is selected.|center|frameless|220x220px]]


Click the toggle button to switch between visual and wikitext diffs.


[[File:VisualEditor visual diff tool - wikitext diff.png|alt=Screenshot showing the same changes, in the two-column wikitext diff display.|center|frameless|245x245px]]


The wikitext diff is the same diff tool that is used in the wikitext editors and in the page history. You can read and help translate [[:mw:Special:MyLanguage/VisualEditor/User guide|the user guide]], which has more information about how to use the visual editor.
&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;


Since the last newsletter, the [[:mw:VisualEditor|VisualEditor Team]] has spent most of their time supporting [[:mediawikiwiki:2017_wikitext_editor|the 2017 wikitext editor mode]] which is available inside the visual editor as a Beta Feature, and adding [[:mediawikiwiki:VisualEditor/Diffs|the new visual diff tool]]. Their workboard is available [[:phab:project/board/483/|in Phabricator]].  You can find links to the work finished each week at  [[:mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|mw:VisualEditor/Weekly triage meetings]].   Their [[:mw:VisualEditor/Current_priorities|current priorities]] are fixing bugs, supporting the 2017 wikitext editor as a [[:mw:Beta Features|beta feature]], and improving the visual diff tool.   

=== Recent changes ===
*A '''new wikitext editing mode''' is available as a Beta Feature on desktop devices.  The [[:mw:2017 wikitext editor|2017 wikitext editor]] has the same toolbar as the visual editor and can use the citoid service and other modern tools.  Go to [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures]] to enable the {{Int:Visualeditor-preference-newwikitexteditor-label}}. 
* A new '''[[:mediawikiwiki:VisualEditor/Diffs|visual diff tool]]''' is available in VisualEditor's visual mode.  You can toggle between wikitext and visual diffs.  More features will be added to this later.  In the future, this tool may be integrated into other MediaWiki components. [https://phabricator.wikimedia.org/T143350]
* The team have added [[:mediawikiwiki:Editing/Projects/Columns_for_references|multi-column support for lists of footnotes]]. The &lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;&lt;references /&gt;&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt; block can automatically display long lists of references in columns on wide screens.  This makes footnotes easier to read.  You can [https://phabricator.wikimedia.org/maniphest/task/edit/form/1/?projects=Cite,VisualEditor,Wikimedia-Site-requests&amp;title=Convert%20reference%20lists%20over%20to%20`responsive`%20on%20XXwiki&amp;priority=10&amp;parent=159895 '''request multi-column support'''] for your wiki. [https://phabricator.wikimedia.org/T33597]
* You can now use your web browser's function to switch typing direction in the new wikitext mode. This is particularly helpful for RTL language users like Urdu or Hebrew who have to write JavaScript or CSS. You can use Command+Shift+X or Control+Shift+X to trigger this. [https://phabricator.wikimedia.org/T153356]
* The way to switch between the visual editing mode and the wikitext editing mode is now consistent. There is a drop-down menu that shows the two options. This is now the same in desktop and mobile web editing, and inside things that embed editing, such as Flow. [https://phabricator.wikimedia.org/T116417]
* The {{Int:visualeditor-categories-tool}} item has been moved to the top of the {{Int:visualeditor-pagemenu-tooltip}} menu (from clicking on the &quot;hamburger&quot; icon) for quicker access. [https://phabricator.wikimedia.org/T74399] There is also now a &quot;Templates used on this page&quot; feature there. [https://phabricator.wikimedia.org/T149009]
* You can now create &lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;&lt;chem&gt;&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt;  tags (sometimes used as &lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;&lt;ce&gt;&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt;) for chemical formulas inside the visual editor. [https://phabricator.wikimedia.org/T153365]
* Tables can be set as collapsed or un-collapsed. [https://phabricator.wikimedia.org/T157989]
* The {{Int:visualeditor-specialcharacter-button-tooltip}} menu now includes characters for Canadian Aboriginal Syllabics and angle quotation marks (‹› and ⟨⟩) .  The team thanks the volunteer developer, [[:S:en:User:Tpt|Tpt]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T108626]
* A bug caused some section edit conflicts to blank the rest of the page.  This has been fixed.  The team are sorry for the disruption. [https://phabricator.wikimedia.org/T154217]
* There is a new keyboard shortcut for citations:  &lt;code&gt;Control&lt;/code&gt;+&lt;code&gt;Shift&lt;/code&gt;+&lt;code&gt;K&lt;/code&gt; on a PC, or &lt;code&gt;Command&lt;/code&gt;+&lt;code&gt;Shift&lt;/code&gt;+&lt;code&gt;K&lt;/code&gt; on a Mac.  It is based on the keyboard shortcut for making links, which is &lt;code&gt;Control&lt;/code&gt;+&lt;code&gt;K&lt;/code&gt; or &lt;code&gt;Command&lt;/code&gt;+&lt;code&gt;K&lt;/code&gt; respectively. [https://phabricator.wikimedia.org/T99299]

=== Future changes ===
* The team is working on a syntax highlighting tool.  It will highlight matching pairs of &lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;&lt;ref&gt;&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt; tags and other types of wikitext syntax.  You will be able to turn it on and off.  It will first become available in VisualEditor's built-in wikitext mode, maybe late in 2017. [https://phabricator.wikimedia.org/T101246]
* The kind of button used to {{Int:Showpreview}}, {{Int:showdiff}}, and finish an edit will change in all WMF-supported wikitext editors.  The new buttons will use [[Mw:OOjs UI|OOjs UI]].  The buttons will be larger, brighter, and easier to read.  The labels will remain the same.  You can test the new button by editing a page and adding &lt;code&gt;&amp;ooui=1&lt;/code&gt; to the end of the URL, like this:  https://www.mediawiki.org/wiki/Project:Sandbox?action=edit&amp;ooui=1  The old appearance will no longer be possible, even with local CSS changes.  [https://phabricator.wikimedia.org/T162849]
* The [[:mediawikiwiki:File:Edit_toolbar_-_2.png|outdated 2006 wikitext editor]] will be removed later this year.  It is used by approximately 0.03% of active editors.  See [[:mw:Editor|a list of editing tools on mediawiki.org]] if you are uncertain which one you use.  [https://phabricator.wikimedia.org/T30856]
*If you aren't reading this in your preferred language, then please help us with translations! Subscribe to the [[mail:translators-l|Translators mailing list]] or [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User_talk:Elitre_(WMF)&amp;action=edit&amp;section=new contact us] directly, so that we can notify you when the next issue is ready. {{int:Feedback-thanks-title}}

—[[:mw:User:Elitre (WMF)|Elitre (WMF)]]
&lt;/div&gt; 18:07, 12 Mei 2017 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Elitre (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=VisualEditor/Newsletter/Wikis_with_VE&amp;oldid=16160401 --&gt;

== RevisionSlider ==
&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
[[mw:Special:MyLanguage/Extension:RevisionSlider|RevisionSlider]] will be available as a default feature for all users on all wikis from May 17. The RevisionSlider adds a slider view to the diff page so that you can easily move between revisions. The slider view is collapsed by default, and will load by clicking on it. It can also be turned off entirely in the user preferences. RevisionSlider has been a default feature on German, Arabic and Hebrew Wikipedia for 6 months and a beta feature on all wikis for 8 months. The feature fulfills a wish from the [[m:WMDE Technical Wishes|German Community’s Technical Wishlist]]. Thanks to everyone who tested RevisionSlider and gave valuable feedback to improve the feature! We hope that RevisionSlider will continue to serve you well in your work. &lt;/div&gt; [[m:user:Birgit Müller (WMDE)|Birgit Müller (WMDE)]] 14:44, 16 Mei 2017 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Birgit Müller (WMDE)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_2&amp;oldid=16715712 --&gt;

== [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia movement/2017/Cycle 2|Join the next cycle of Wikimedia movement strategy discussions (underway until June 12)]] ==
&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia movement/2017/Updates/Cycle 2 discussions launch|Message is available for translation on Meta-Wiki]]''
[[File:Wikimedia-logo.svg|{{#switch:{{CONTENTLANG}}|ar=left|he=left|right}}|150px]]
The Wikimedia movement strategy core team and working groups have completed reviewing the more than 1800 thematic statements we received from the first discussion. They have identified [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia movement/2017/Cycle 2|5 themes that were consistent across all the conversations]] - each with their own set of sub-themes. These are not the final themes, just an initial working draft of the core concepts.

You are invited to [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia movement/2017/Participate|join the online and offline discussions taking place]] on these 5 themes. This round of discussions will take place between now and June 12th. You can discuss as many as you like; we ask you to participate in the ones that are most (or least) important to you.

Here are the five themes, each has a page on Meta-Wiki with more information about the theme and how to participate in that theme's discussion:

* [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia movement/2017/Cycle 2/Healthy, Inclusive Communities|Healthy, Inclusive Communities]]
* [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia movement/2017/Cycle 2/The Augmented Age|The Augmented Age]]
* [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia movement/2017/Cycle 2/A Truly Global Movement|A Truly Global Movement]]
* [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia movement/2017/Cycle 2/The Most Respected Source of Knowledge|The Most Respected Source of Knowledge]]
* [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia movement/2017/Cycle 2/Engaging in the Knowledge Ecosystem|Engaging in the Knowledge Ecosystem]]

On the [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia movement/2017/Participate|movement strategy portal on Meta-Wiki]], you can find more information about each of these themes, their discussions, and how to participate.

''Posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] on behalf of the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation|Wikimedia Foundation]] • [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia movement/2017/Updates/Cycle 2 discussions launch|{{int:please-translate}}]] • [[m:Talk:Strategy/Wikimedia movement/2017/Updates|Get help]]''&lt;/div&gt; 21:10, 16 Mei 2017 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:GVarnum-WMF@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Strategy/Wikimedia_movement/2017/Updates/Global_message_delivery&amp;oldid=16773425 --&gt;

== [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Updates/Start of the 2017 Wikimedia Foundation Funds Dissemination Committee elections|Start of the 2017 Wikimedia Foundation Funds Dissemination Committee elections]] ==
&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[File:Wikimedia-logo black.svg|{{#switch:{{CONTENTLANG}}|ar=left|he=left|right}}|125px|link=m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Updates/Start of the 2017 Wikimedia Foundation Funds Dissemination Committee elections]]
:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Updates/Start of the 2017 Wikimedia Foundation Funds Dissemination Committee elections|Translations of this message are available on Meta-Wiki]].''

On behalf of the Wikimedia Foundation Elections Committee, we are pleased to announce that self-nominations are being accepted for the [[m:Wikimedia Foundation elections/2017/Funds Dissemination Committee/Call for candidates|2017 Wikimedia Foundation Funds Dissemination Committee]] and [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Funds Dissemination Committee Ombudsperson|Funds Dissemination Committee Ombudsperson]] elections. Please read the letter from the Wikimedia Foundation calling for candidates at [[m:Wikimedia Foundation elections/2017/Funds Dissemination Committee/Call for candidates|on the 2017 Wikimedia Foundation elections portal]].

''Funds Dissemination Committee''&lt;br /&gt;
The Funds Dissemination Committee (FDC) makes recommendations about how to allocate Wikimedia movement funds to eligible entities.  There are five positions being filled. More information about this role can be found at [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Funds Dissemination Committee|the FDC elections page]].

''Funds Dissemination Committee Ombudsperson''&lt;br /&gt;
The Funds Dissemination Committee Ombudsperson receives complaints and feedback about the FDC process, investigates complaints at the request of the Board of Trustees,  and summarizes the investigations and feedback for the Board of Trustees on an annual basis. One position is being filled. More information about this role can be found at [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Funds Dissemination Committee Ombudsperson|the FDC Ombudsperson elections page]]. 

'''The [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Funds Dissemination Committee/Candidates|candidacy submission phase]] will last until May 28 (23:59 UTC).'''

'''We will also be accepting questions to ask the candidates until May 28. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Funds Dissemination Committee/Questions|You can submit your questions on Meta-Wiki]].''' Once the questions submission period has ended on May 28, the Elections Committee will then collate the questions for the candidates to respond to.

The goal of this process is to fill the '''five community-selected seats''' on the Wikimedia Foundation Funds Dissemination Committee and the '''community-selected ombudsperson'''. The election results will be used by the Board itself to make the appointments.

The full schedule for the FDC elections is as follows. All dates are '''inclusive''', that is, from the beginning of the first day (UTC) to the end of the last.

* May 15 (00:00 UTC) – May 28 (23:59 UTC) – '''Nominations'''
* May 15 – May 28 – '''Candidates questions submission period'''
* May 29 – June 2 – '''Candidates answer questions'''
* June 3 – June 11 – '''Voting period'''
* June 12–14 – '''Vote checking'''
* June 15 – '''Goal date for announcing election results'''

More information on this year's elections can be found at [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017|the 2017 Wikimedia Foundation elections portal]].

Please feel free to post a note about the election on your project's village pump. Any questions related to the election can be posted on [[m:Talk:Wikimedia Foundation elections/2017|the talk page on Meta-Wiki]], or sent to the election committee's mailing list, &lt;tt dir=&quot;ltr&quot; style=&quot;white-space:nowrap;font-size:12px;line-height:1.5&quot;&gt;board-elections[[File:At sign.svg|15x15px|middle|link=|alt=(at)]]wikimedia.org&lt;/tt&gt;.

On behalf of the Election Committee,&lt;br /&gt;
[[m:User:KTC|Katie Chan]], Chair, [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections committee|Wikimedia Foundation Elections Committee]]&lt;br /&gt;
[[m:User:JSutherland (WMF)|Joe Sutherland]], Community Advocate, Wikimedia Foundation

''Posted by the [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] • [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Updates/Start of the 2017 Wikimedia Foundation Funds Dissemination Committee elections|Translate]] • [[m:Talk:Wikimedia Foundation elections/2017|Get help]]''&lt;/div&gt; 21:06, 23 Mei 2017 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:GVarnum-WMF@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=16804695 --&gt;

== Accessible editing buttons ==
&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;The MediaWiki developers have been slowly improving the accessibility of the user interface.  The next step in this transition will change the appearance of some buttons and may break some outdated (non-updated or unmaintained) user scripts and gadgets.

You can see and use the [https://www.mediawiki.org/wiki/Project:Sandbox?action=submit&amp;ooui=0 old] and [https://www.mediawiki.org/wiki/Project:Sandbox?action=submit&amp;ooui=1 new] versions now.  Most editors will only notice that some buttons are slightly larger and have different colors.

&lt;gallery mode=&quot;nolines&quot; caption=&quot;Comparison of old and new styles&quot; heights=&quot;240&quot; widths=&quot;572&quot;&gt;
File:MediaWiki edit page buttons accessibility change 2017, before.png|Buttons before the change
File:MediaWiki edit page buttons accessibility change 2017, after.png|Buttons after the change
&lt;/gallery&gt;

However, this change also affects some user scripts and gadgets.  Unfortunately, some of them may not work well in the new system.  &lt;mark&gt;If you maintain any user scripts or gadgets that are used for editing, please see '''[[:mw:Contributors/Projects/Accessible editing buttons]]''' for information on how to test and fix your scripts.  Outdated scripts can be tested and fixed now.&lt;/mark&gt;

This change will probably reach this wiki on '''Tuesday, 1 August 2017'''.  Please leave a note at [[:mw:Talk:Contributors/Projects/Accessible editing buttons]] if you need help.&lt;/div&gt; --[[m:User:Whatamidoing (WMF)|Whatamidoing (WMF)]] ([[m:User talk:Whatamidoing (WMF)|talk]]) 16:57, 27 Julai 2017 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Quiddity (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Whatamidoing_(WMF)/Sandbox&amp;oldid=17043399 --&gt;

== Changes to the global ban policy ==
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Hello. Some changes to the [[m:Global bans|community global ban policy]] have been proposed. Your comments are welcome at [[:m:Requests for comment/Improvement of global ban policy]]. Please translate this message to your language, if needed. Cordially. [[:m:User:Matiia|Matiia]] ([[:m:User talk:Matiia|Matiia]]) 00:34, 12 November 2017 (UTC)&lt;/div&gt;
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Matiia@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=17241561 --&gt;

== New print to pdf feature for mobile web readers ==
&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
'''New print to pdf feature for mobile web readers'''

The Readers web team will be deploying a new feature this week to make it [[mw:Reading/Web/Projects/Mobile_PDFs|easier to download PDF versions of articles on the mobile website]].

Providing better offline functionality was one of the highlighted areas from [[m:New_Readers/Offline|the research done by the New Readers team in Mexico, Nigeria, and India]]. The teams created a prototype for mobile PDFs which was evaluated by user research and community feedback.  The [[m:New_Readers/Offline#Concept_testing_for_mobile_web|prototype evaluation]] received positive feedback and results, so development continued.

For the initial deployment, the feature will be available to Google Chrome browsers on Android. Support for other mobile browsers to come in the future. For Chrome, the feature will use the native Android print functionality. Users can choose to download a webpage as a PDF. [[mw:Reading/Web/Projects/Print_Styles#Mobile_Printing|Mobile print styles]] will be used for these PDFs to ensure optimal readability for smaller screens.

The feature is available starting Wednesday, Nov 15. For more information, see [[mw:Reading/Web/Projects/Mobile_PDFs|the project page on MediaWiki.org]]. 

{{Int:Feedback-thanks-title}} 
&lt;/div&gt; [[m:User:CKoerner (WMF)|CKoerner (WMF)]] ([[m:User talk:CKoerner (WMF)|talk]]) 22:07, 20 November 2017 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:CKoerner (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:CKoerner_(WMF)/Mobile_PDF_distribution_list&amp;oldid=17448927 --&gt;

== Editing News #1—2018 ==
&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;

''[[m:VisualEditor/Newsletter/2018/February|Read this in another language]] • [[m:VisualEditor/Newsletter|Subscription list for this multilingual newsletter]]''
&lt;div style=&quot;float:right;width:270px;margin-left:1em;border-style:solid;border-width:1px;padding:1em;&quot;&gt;
[[File:VisualEditor-logo.svg|200px|center]]
'''Did you know?'''&lt;div class=&quot;thumbcaption&quot; style=&quot;font-size: 90%;&quot;&gt;
Did you know that you can now use the [[mw:Special:MyLanguage/VisualEditor/Diffs|visual diff tool]] on any page?

[[File:Wikitext diff paragraph move correcting vandalism 2018.png|alt=Screenshot showing some changes, in the two-column wikitext diff display|center|frameless|250px]]

Sometimes, it is hard to see important changes in a wikitext diff.  This screenshot of a wikitext diff (click to enlarge) shows that the paragraphs have been rearranged, but it does not highlight the removal of a word or the addition of a new sentence.

If you [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|enable the Beta Feature]] for &quot;{{Int:visualeditor-preference-visualdiffpage-label}}&quot;, you will have a new option.  It will give you a new box at the top of every diff page.  This box will let you choose either diff system on any edit.

[[File:VisualEditor visual diff tool - toggle button.png|alt=Toggle button showing visual and wikitext options; visual option is selected|center|frameless|200px]]
Click the toggle button to switch between visual and wikitext diffs.

In the visual diff, additions, removals, new links, and formatting changes will be highlighted.  Other changes, such as changing the size of an image, are described in notes on the side.

[[File:Visual diff paragraph move correcting vandalism 2018.png|alt=Screenshot showing the same changes to an article.  Most changes are highlighted with text formatting.|center|frameless|250px]]

This screenshot shows the same edit as the wikitext diff.  The visual diff highlights the removal of one word and the addition of a new sentence.

You can read and help translate [[mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide|the user guide]], which has more information about how to use the visual editor.
&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;

Since [[m:VisualEditor/Newsletter/2017/May|the last newsletter]], the [[mw:Editing|Editing Team]] has spent most of their time supporting [[mw:2017 wikitext editor|the 2017 wikitext editor mode]], which is available inside the visual editor as a Beta Feature, and improving [[mw:VisualEditor/Diffs|the visual diff tool]]. Their work board is available [[phab:project/view/3236/|in Phabricator]].  You can find links to the work finished each week at [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings]].  Their [[mw:Editing team/Current priorities|current priorities]] are fixing bugs, supporting the 2017 wikitext editor, and improving the visual diff tool.
===Recent changes===
*The '''[[mw:2017 wikitext editor|2017 wikitext editor]]''' is [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|available as a Beta Feature]] on desktop devices.  It has the same toolbar as the visual editor and can use the citoid service and other modern tools.  The team have been comparing the performance of different editing environments.  They have studied how long it takes to open the page and start typing.  The study uses data for more than one million edits during December and January.  Some changes have been made to improve the speed of the 2017 wikitext editor and the visual editor.  Recently, the 2017 wikitext editor opened fastest for most edits, and the 2010 WikiEditor was fastest for some edits.  More information will be posted at [[mw:Contributors/Projects/Editing performance]].
*The '''[[mw:VisualEditor/Diffs|visual diff tool]]''' was developed for the visual editor.  It is now available to all users of the visual editor and the 2017 wikitext editor.  When you review your changes, you can toggle between wikitext and visual diffs.  You can also [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|enable the new Beta Feature]] for &quot;Visual diffs&quot;.  The Beta Feature lets you use the visual diff tool to view other people's edits on page histories and [[Special:RecentChanges]].  [https://phabricator.wikimedia.org/T167508]
*[[mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeMirror|'''Wikitext syntax highlighting''']] is available as a Beta Feature for both [[mw:2017 wikitext editor|the 2017 wikitext editor]] and the 2010 wikitext editor. [https://phabricator.wikimedia.org/T101246]
*The [[mw:Citoid|citoid service]] automatically translates URLs, DOIs, ISBNs, and PubMed id numbers into wikitext citation templates.  It is very popular and useful to editors, although it can be a bit tricky to set up.  &lt;mark&gt;Your wiki can have this service.  Please [[mw:Special:MyLanguage/Citoid/Enabling Citoid on your wiki|read the instructions]]. You can [[phab:T127354|ask the team to help you enable citoid at your wiki]]&lt;/mark&gt;.

===Let's work together===
*The team will talk about editing tools at an upcoming [[m:Wikimedia Foundation metrics and activities meetings|Wikimedia Foundation metrics and activities meeting]].
*Wikibooks, Wikiversity, and other communities may have the visual editor made available by default to contributors.  If your community wants this, then please contact [[mw:User talk:Deskana (WMF)|Dan Garry]].
*The &lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;&lt;references /&gt;&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt; block can [[mw:Special:MyLanguage/Contributors/Projects/Columns for references|automatically display long lists of references in columns]] on wide screens.  This makes footnotes easier to read.  You can [https://phabricator.wikimedia.org/maniphest/task/edit/form/1/?projects=Cite,VisualEditor,Wikimedia-Site-requests&amp;title=Convert%20reference%20lists%20over%20to%20`responsive`%20on%20XXwiki&amp;priority=10&amp;parent=159895 '''request multi-column support'''] for your wiki. [https://phabricator.wikimedia.org/T33597]
*If you aren't reading this in your preferred language, then please help us with translations! Subscribe to the [[mail:translators-l|Translators mailing list]] or [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User_talk:Elitre_(WMF)&amp;action=edit&amp;section=new contact us] directly. We will notify you when the next issue is ready for translation. {{Int:Feedback-thanks-title}} 

—[[mw:User:Elitre (WMF)|Elitre (WMF)]]
&lt;/div&gt; 20:56, 2 Mac 2018 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Elitre (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=VisualEditor/Newsletter/Wikis_with_VE&amp;oldid=17790200 --&gt;

== AdvancedSearch ==
&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
From May 8, [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:AdvancedSearch|AdvancedSearch]] will be available as a [[mw:Special:MyLanguage/Beta Features|beta feature]] in your wiki. The feature enhances the [[Special:Search|search page]] through an advanced parameters form and aims to make [[m:WMDE_Technical_Wishes/AdvancedSearch/Functional_scope|existing search options]] more visible and accessible for everyone. AdvancedSearch is a project by [[m:WMDE Technical Wishes/AdvancedSearch|WMDE Technical Wishes]]. Everyone is invited to test the feature and we hope that it will serve you well in your work!  &lt;/div&gt; [[m:User:Birgit Müller (WMDE)|Birgit Müller (WMDE)]] 14:53, 7 Mei 2018 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Birgit Müller (WMDE)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_2&amp;oldid=17995461 --&gt;

== Global preferences are available ==
&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
Global preferences are now available, you can set them by visiting your new [[Special:GlobalPreferences|global preferences page]]. Visit [[mw:Help:Extension:GlobalPreferences|mediawiki.org for information on how to use them]] and [[mw:Help talk:Extension:GlobalPreferences|leave feedback]]. -- [[User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]])
&lt;/div&gt; 19:19, 10 Julai 2018 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Keegan (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=17968247 --&gt;

== New user group for editing sitewide CSS / JS ==
&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
''({{int:please-translate}})''

Hi all!

To improve the security of our readers and editors, permission handling for CSS/JS pages has changed. (These are pages like &lt;code dir=&quot;ltr&quot;&gt;MediaWiki:Common.css&lt;/code&gt; and &lt;code dir=&quot;ltr&quot;&gt;MediaWiki:Vector.js&lt;/code&gt; which contain code that is executed in the browsers of users of the site.)
A new user group, &lt;code dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Interface administrators|interface-admin]]&lt;/code&gt;, has been created.
Starting four weeks from now, only members of this group will be able edit CSS/JS pages that they do not own (that is, any page ending with &lt;code dir=&quot;ltr&quot;&gt;.css&lt;/code&gt; or &lt;code dir=&quot;ltr&quot;&gt;.js&lt;/code&gt; that is either in the &lt;code dir=&quot;ltr&quot;&gt;MediaWiki:&lt;/code&gt; namespace or is another user's user subpage).

You can learn more about the motivation behind the change [[m:Special:MyLanguage/Creation of separate user group for editing sitewide CSS/JS|here]].

Please add users who need to edit CSS/JS to the new group (this can be done the same way new administrators are added, by stewards or local bureaucrats).
This is a dangerous permission; a malicious user or a hacker taking over the account of a careless interface-admin can abuse it in far worse ways than admin permissions could be abused. Please only assign it to users who need it, who are trusted by the community, and who follow common basic password and computer security practices (use strong passwords, do not reuse passwords, use two-factor authentication if possible, do not install software of questionable origin on your machine, use antivirus software if that's a standard thing in your environment).

Thanks!
&lt;br/&gt;&lt;span dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[m:User:Tgr|Tgr]] ([[m:User talk:Tgr|talk]]) 17:44, 30 Julai 2018 (UTC) &lt;small&gt;(via [[m:Special:MyLanguage/Global_message_delivery|global message delivery]])&lt;/small&gt;&lt;/span&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Tgr@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tgr/massmessage-T139380-ifadmin&amp;oldid=18255968 --&gt;

== Editing of sitewide CSS/JS is only possible for interface administrators from now ==
''({{int:please-translate}})''

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
Hi all,

as [[m:Special:MyLanguage/Creation of separate user group for editing sitewide CSS/JS/announcement 2|announced previously]], permission handling for CSS/JS pages has changed: only members of the &lt;code&gt;[[m:Special:MyLanguage/Interface administrators|interface-admin]]&lt;/code&gt; ({{int:group-interface-admin}}) group, and a few highly privileged global groups such as stewards, can edit CSS/JS pages that they do not own (that is, any page ending with .css or .js that is either in the MediaWiki: namespace or is another user's user subpage). This is done to improve the security of readers and editors of Wikimedia projects. More information is available at [[m:Special:MyLanguage/Creation of separate user group for editing sitewide CSS/JS|Creation of separate user group for editing sitewide CSS/JS]]. If you encounter any unexpected problems, please contact me or file a bug.

Thanks!&lt;br /&gt;
[[m:User:Tgr|Tgr]] ([[m:User talk:Tgr|talk]]) 12:40, 27 Ogos 2018 (UTC) &lt;small&gt;(via [[m:Special:MyLanguage/Global_message_delivery|global message delivery]])&lt;/small&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Tgr@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=18258712 --&gt;

== Read-only mode for up to an hour on 12 September and 10 October ==
&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;

[[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch 2018|Read this message in another language]]  •  {{int:please-translate}}

The [[foundation:|Wikimedia Foundation]] will be testing its secondary data centre.  This will make sure that Wikipedia and the other Wikimedia wikis can stay online even after a disaster.  To make sure everything is working, the Wikimedia Technology department needs to do a planned test. This test will show if they can reliably switch from one data centre to the other. It requires many teams to prepare for the test and to be available to fix any unexpected problems. 

They will switch all traffic to the secondary data center on '''Wednesday, 12 September 2018'''.
On '''Wednesday, 10 October 2018''', they will switch back to the primary data center.  

Unfortunately, because of some limitations in [[mw:Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]], all editing must stop when we switch.  We apologize for this disruption, and we are working to minimize it in the future. 

'''You will be able to read, but not edit, all wikis for a short period of time.'''

*You will not be able to edit for up to an hour on Wednesday, 12 September and Wednesday, 10 October. The test will start at [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20170503T14 14:00 UTC] (15:00 BST, 16:00 CEST, 10:00 EDT, 07:00 PDT, 23:00 JST, and in New Zealand at 02:00 NZST on Thursday 13 September and Thursday 11 October). 
*If you try to edit or save during these times, you will see an error message.  We hope that no edits will be lost during these minutes, but we can't guarantee it.  If you see the error message, then please wait until everything is back to normal.  Then you should be able to save your edit.  But, we recommend that you make a copy of your changes first, just in case.

''Other effects'':

*Background jobs will be slower and some may be dropped. Red links might not be updated as quickly as normal. If you create an article that is already linked somewhere else, the link will stay red longer than usual. Some long-running scripts will have to be stopped.
*There will be code freezes for the weeks of 10 September 2018 and 8 October 2018.  Non-essential code deployments will not happen.

This project may be postponed if necessary.  You can [[wikitech:Switch Datacenter#Schedule for 2018 switch|read the schedule at wikitech.wikimedia.org]]. Any changes will be announced in the schedule.  There will be more notifications about this.  '''Please share this information with your community.''' /&lt;span dir=ltr&gt;[[m:User:Johan (WMF)|User:Johan(WMF)]] ([[m:User talk:Johan (WMF)|talk]])&lt;/span&gt;
&lt;/div&gt;&lt;/div&gt; 13:33, 6 September 2018 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Johan (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=18333489 --&gt;

== The Community Wishlist Survey ==
&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;

The Community Wishlist Survey. {{Int:Please-translate}}.

Hey everyone,

The Community Wishlist Survey is the process when the Wikimedia communities decide what the Wikimedia Foundation [[m:Community Tech|Community Tech]] should work on over the next year.

The Community Tech team is focused on tools for experienced Wikimedia editors. You can post technical proposals from now until 11 November. The communities will vote on the proposals between 16 November and 30 November. You can read more on the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2019|wishlist survey page]]. 

&lt;span dir=ltr&gt;/[[m:User:Johan (WMF)|User:Johan (WMF)]]&lt;/span&gt;&lt;/div&gt;&lt;/div&gt; 11:06, 30 Oktober 2018 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Johan (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=18458512 --&gt;

== Editing News #2—2018 ==
&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
''[[metawiki:VisualEditor/Newsletter/2018/October|Read this in another language]] • [[m:VisualEditor/Newsletter|Subscription list for this multilingual newsletter]]''

&lt;div style=&quot;float:right;width:270px;margin-left:1em;border-style:solid;border-width:1px;padding:1em;&quot;&gt;
[[File:VisualEditor-logo.svg|200px|center]]
'''Did you know?'''  
&lt;div class=&quot;thumbcaption&quot; style=&quot;font-size: 90%;&quot;&gt;  

Did you know that you can use the visual editor on a mobile device?
[[File:Mobile editing watchlist star editing pencil.png|alt=Screenshot showing the location of the pencil icon|center|frameless|250px]]

Tap on the pencil icon to start editing.  The page will probably open in the wikitext editor.

You will see another pencil icon in the toolbar.  Tap on that pencil icon to the switch between visual editing and wikitext editing.

[[File:Visual editing mobile switch wikitext.png|alt=Toolbar with menu opened|center|frameless|250px]]

Remember to publish your changes when you're done.

You can read and help translate [[mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide|the user guide]], which has more information about how to use the visual editor.&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;

Since the last newsletter, the [[mw:Editing|Editing Team]] has wrapped up most of their work on the [[mw:2017 wikitext editor|2017 wikitext editor]] and [[mw:VisualEditor/Diffs|the visual diff tool]].  The team has begun investigating the needs of editors who use mobile devices.  Their work board is available [[phab:project/view/3236/|in Phabricator]].  Their [[mw:Wikimedia Audiences/2018-19 Q2 Goals#Contributors|current priorities]] are fixing bugs and improving mobile editing.   

=== Recent changes ===
*The Editing team has published an [[mw:Mobile editing using the visual editor report|initial report about mobile editing]].  
*The Editing team has begun a design study of visual editing on the mobile website.  New editors have trouble doing basic tasks on a smartphone, such as adding links to Wikipedia articles.  You can [[c:File:Visual Editor Heuristic - Results.pdf|read the report]].
*The Reading team is working on a [[mw:Reading/Web/Advanced mobile contributions|separate mobile-based contributions project]].
*The 2006 wikitext editor is [[mw:Contributors/Projects/Removal of the 2006 wikitext editor|no longer supported]].  If you used [[:File:Edit toolbar - 2.png|that toolbar]], then you will no longer see any toolbar.  You may choose another editing tool in your [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing|editing preferences]], [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|local gadgets]], or [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|beta features]].
*The Editing team described the history and status of [[mw:Extension:VisualEditor|VisualEditor]] in [[m:Wikimedia monthly activities meetings/2018-03|this recorded public presentation]] (starting at 29 minutes, 30 seconds).
*The Language team released [[mw:Content translation/V2|a new version of Content Translation]] (CX2) last month, on [[foundationsite:2018/09/30/international-translation-day/|International Translation Day]]. It integrates the visual editor to support templates, tables, and images.  It also produces better wikitext when the translated article is published. [https://wikimediafoundation.org/2018/09/30/content-translation-version-two/]

=== Let's work together ===
* The Editing team wants to improve visual editing on the mobile website.  &lt;mark&gt;Please read [[mw:Visual-based mobile editing/Ideas/October 2018|their ideas]] and tell the team what you think would help editors who use the mobile site.&lt;/mark&gt;  
*The [[m:Community Wishlist Survey 2019|Community Wishlist Survey]] begins next week.
*If you aren't reading this in your preferred language, then please help us with translations! Subscribe to the [[mail:translators-l|Translators mailing list]] or [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User_talk:Elitre_(WMF)&amp;action=edit&amp;section=new contact us] directly. We will notify you when the next issue is ready for translation. {{int:Feedback-thanks-title}}

—[[mw:User:Whatamidoing (WMF)|Whatamidoing (WMF)]] ([[mw:User talk:Whatamidoing (WMF)|talk]])
&lt;/div&gt; 14:17, 2 November 2018 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Johan (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=VisualEditor/Newsletter/Wikis_with_VE&amp;oldid=17790200 --&gt;

== Change coming to how certain templates will appear on the mobile web ==
&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
'''Change coming to how certain templates will appear on the mobile web'''

{{int:please-translate}}
[[File:Page_issues_-_mobile_banner_example.jpg|thumb|Example of improvements]]

Hello,

In a few weeks the Readers web team will be changing how some templates look on the mobile web site. We will make these templates more noticeable when viewing the article. We ask for your help in updating any templates that don't look correct.

What kind of templates? Specifically templates that notify readers and contributors about issues with the content of an article – the text and information in the article. Examples like [[wikidata:Q5962027|Template:Unreferenced]] or [[Wikidata:Q5619503|Template:More citations needed]]. Right now these notifications are hidden behind a link under the title of an article. We will format templates like these (mostly those that use Template:Ambox or message box templates in general) to show a short summary under the page title. You can tap on the &quot;Learn more&quot; link to get more information.

For template editors we have [[mw:Recommendations_for_mobile_friendly_articles_on_Wikimedia_wikis#Making_page_issues_(ambox_templates)_mobile_friendly|some recommendations on how to make templates that are mobile-friendly]] and also further [[mw:Reading/Web/Projects/Mobile_Page_Issues|documentation on our work so far]].

If you have questions about formatting templates for mobile, [[mw:Talk:Reading/Web/Projects/Mobile_Page_Issues|please leave a note on the project talk page]] or [https://phabricator.wikimedia.org/maniphest/task/edit/form/1/?projects=Readers-Web-Backlog file a task in Phabricator] and we will help you.

{{Int:Feedback-thanks-title}}
&lt;/div&gt; [[m:User:CKoerner (WMF)|CKoerner (WMF)]] ([[m:User talk:CKoerner (WMF)|talk]]) 19:34, 13 November 2018 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:CKoerner (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=18543269 --&gt;

== Community Wishlist Survey vote ==
&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;

The Community Wishlist Survey. {{Int:Please-translate}}.

Hey everyone,

The Community Wishlist Survey is the process when the Wikimedia communities decide what the Wikimedia Foundation [[m:Community Tech|Community Tech]] should work on over the next year.

The Community Tech team is focused on tools for experienced Wikimedia editors. The communities have now posted a long list of technical proposals. You can vote on the proposals from now until 30 November. You can read more on the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2019|wishlist survey page]]. 

&lt;span dir=ltr&gt;/[[m:User:Johan (WMF)|User:Johan (WMF)]]&lt;/span&gt;&lt;/div&gt;&lt;/div&gt; 18:13, 22 November 2018 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Johan (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=18543269 --&gt;

== Advanced Search ==
&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;  
[[m:WMDE_Technical_Wishes/AdvancedSearch|Advanced Search]] will become a default feature on your wiki on November 28. This new interface allows you to perform specialized searches on the [[Special:Search|search page]], even if you don’t know any [[mw:Special:MyLanguage/Help:CirrusSearch|search syntax]]. Advanced Search originates from the [[m:WMDE_Technical_Wishes|German Community’s Technical Wishes project]]. It's already a default feature on German, Arabic, Farsi and Hungarian Wikipedia. Besides, more than 40.000 users across all wikis have tested the beta version. Feedback is welcome on the [[mw:Help talk:Extension:AdvancedSearch|central feedback page]].&lt;/div&gt; [[m:User:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]] ([[m:User talk:Johanna Strodt (WMDE)|talk]]) 11:03, 26 November 2018 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Johanna Strodt (WMDE)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_2&amp;oldid=18363910 --&gt;

== New Wikimedia password policy and requirements ==
&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;

{{int:please-translate}}

The Wikimedia Foundation security team is implementing a new [[m:Password policy|password policy and requirements]]. [[mw:Wikimedia_Security_Team/Password_strengthening_2019|You can learn more about the project on MediaWiki.org]].

These new requirements will apply to new accounts and privileged accounts. New accounts will be required to create a password with a minimum length of 8 characters. Privileged accounts will be prompted to update their password to one that is at least 10 characters in length.

These changes are planned to be in effect on December 13th. If you think your work or tools will be affected by this change, please let us know on [[mw:Talk:Wikimedia_Security_Team/Password_strengthening_2019|the talk page]].

{{Int:Feedback-thanks-title}}
&lt;/div&gt; [[m:User:CKoerner (WMF)|CKoerner (WMF)]] ([[m:User talk:CKoerner (WMF)|talk]]) 20:03, 6 Disember 2018 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:CKoerner (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=18639017 --&gt;
:Terjemahan : Pasukan keselamatan Yayasan Wikimedia sedang melaksanakan [[m:Password policy|dasar dan keperluan kata kunci baru]]. [[mw:Wikimedia_Security_Team/Password_strengthening_2019|Anda boleh mengetahui lebih lanjut mengenai projek ini di MediaWiki.org.]]
Keperluan baru ini akan terpakai ke akaun baru dan akaun istimewa. Akaun baru akan diperlukan untuk membuat kata laluan dengan panjang minimum 8 aksara. Akaun istimewa akan diminta untuk mengemas kini kata laluan mereka kepada sekurang-kurangnya 10 aksara panjang. 
Perubahan-perubahan ini dirancang akan dilakukan pada 13 Disember. Jika anda fikir kerja atau alat anda akan terjejas oleh perubahan ini, [[mw:Talk:Wikimedia_Security_Team/Password_strengthening_2019|sila beritahu kami pada halaman perbincangan]].</text>
      <sha1>dbnnvl03v81d67pvj7wv3iziuxh89ou</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Rak permainan komputer</title>
    <ns>4</ns>
    <id>4144</id>
    <revision>
      <id>10650</id>
      <timestamp>2019-09-08T12:32:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>175.138.210.96</ip>
      </contributor>
      <comment>baru</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="296" xml:space="preserve">[[Wikibooks:Rak buku|Rak buku]] ini memuatkan buku-buku berkenaan [[w:Permainan komputer|permainan komputer]] dan [[w:Permainan video|permainan video]].

* [[Bermain permainan video]]


[[Kategori:Rak Wikibooks|Permainan komputer]]
[[Kategori:Permainan komputer| ]]

[[en:Shelf:Electronic games]]</text>
      <sha1>fhrcpiqkajfkbjwik36uulh1idnfeyb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bermain permainan video</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4145</id>
    <revision>
      <id>10652</id>
      <parentid>10651</parentid>
      <timestamp>2019-09-09T08:09:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>/* Selepas bermain */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="428" xml:space="preserve">== Sebelum bermain ==
*[[/Bersahaja atau tegar?/]]
*[[/Memilih jenis permainan/]]
*[[/Perkakasan/]]
*[[/Isu kesihatan/]]
*[[/Maklumat untuk diketahui/]]

== Semasa bermain ==
*[[/Perlukan bantuan?/]]
*[[/100 peratus/]]
*[[/Bermain dengan orang lain/]]

== Selepas bermain ==
*[[/Berbincang dengan orang lain/]]
*[[/Mengulas permainan/]]
*[[/Membantu orang lain/]]
*[[/Bermain semula/]]

{{status|0%}}
[[en:Playing a Video Game]]</text>
      <sha1>q88i3az4onekeepyooc650wrmt4sf7n</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kimia: Asas/Garam</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4152</id>
    <revision>
      <id>10699</id>
      <timestamp>2020-01-14T23:33:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2404:160:8017:7EAB:8DB5:60A4:346E:6A1D</ip>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan 'Garam merupakan bahan asas yang diperlukan dalam masakan dan jisimnya/jirimnya  berbentuk Sulfur atau hablur yang seperti batu kecil dengan rasanya yang mas...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1811" xml:space="preserve">Garam merupakan bahan asas yang diperlukan dalam masakan dan jisimnya/jirimnya  berbentuk Sulfur atau hablur yang seperti batu kecil dengan rasanya yang masin sama seperti air laut.
Garam Halus memiliki warna putih seakan salji dan jika didapati dibukit warna garam tersebut berwarna jingga dan saiznya boleh didapati sebesar bongkah batu yang besar.
Kategori
Garam Halus(Sulfur) kegunaan  dalam masakan harian.
Garam Kasar(Sulfur) kegunaan dalam masakan tetapi jarang digunakan oleh surirumah,tukang masak atau chef.
Garam Bukit(Sulfur) kegunaan untuk dalam masakan tetapi jarang digunakan kecuali ianya lebih sinonim digunakan untuk tujuan perubatan alternatif dan garam tersebut juga digunakan sebagai bahan makanan tambahan bagi tujuan meningkatkan kesihatan haiwan ternakan.
Kambing Gurun merupakan haiwan liar yang sering dilihat berada di kawasan yang berbukit bukau.Bukit merupakan satu tempat atau kawasan yang amat mudah didapati garam bukit dan bukan mudah untuk dicari.
Bagi memudahkan untuk mencari garam bukit,haiwan liar seperti kambing gurun adalah penunjuk arah atau penanda dimana letaknya garam bukit tersebut setelah terlihat haiwan liar itu menjilat bongkah batu batan yang ada di bukit tersebut.(sumber daripada pencari garam bukit)
dan bagi tujuan Pengamal perubatan alternatif atau dikenali sebagai Pak Dukun atau Bomoh,garam-garam tadi dijadikan sebagai pengeras(bayaran)bagi mengubati pesakit tertentu.
Para Penjejak makhkuk Paranormal dan pengamal perubatan tradisional menggunakan garam halus atau kasar sebagai satu bahan yang dijadikan sebagai senjata atau pedinding yang memagar kawasan agar tidak diganggu ataupun menghalau makhluk halus seperti jin dan syaitan.
Garam kasar atau halus juga digunakan dalam permainan.Contohnya Membuat garisan atau memagar gelanggang(persilatan).</text>
      <sha1>j2bn14twxnmkt9hbnrgfw1git2nggsi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Kedai Kopi/Arkib 2019</title>
    <ns>4</ns>
    <id>4163</id>
    <revision>
      <id>10776</id>
      <timestamp>2020-06-13T02:09:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>arkib</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="33719" xml:space="preserve">{{Arkib|Wikibooks:Kedai Kopi}}

== Invitation from Wiki Loves Love 2019 ==
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
{{int:please-translate}}

[[File:WLL Subtitled Logo (transparent).svg|right|frameless]]

Love is an important subject for humanity and it is expressed in different cultures and regions in different ways across the world through different gestures, ceremonies, festivals and to document expression of this rich and beautiful emotion, we need your help so we can share and spread the depth of cultures that each region has, the best of how people of that region, celebrate love. 

[[:c:Commons:Wiki Loves Love|Wiki Loves Love (WLL)]] is an international photography competition of Wikimedia Commons with the subject love testimonials happening in the month of February.

The primary goal of the competition is to document love testimonials through human cultural diversity such as monuments, ceremonies, snapshot of tender gesture, and miscellaneous objects used as symbol of love; to illustrate articles in the worldwide free encyclopedia Wikipedia, and other Wikimedia Foundation (WMF) projects. 

The theme of 2019 iteration is '''''Celebrations, Festivals, Ceremonies and rituals of love.'''''

Sign up your affiliate or individually at [[:c:Commons:Wiki Loves Love 2019/Participants|Participants]] page.

To know more about the contest, check out our [[:c:Commons:Wiki Loves Love 2019|Commons Page]] and [[:c:Commons:Wiki Loves Love 2018/FAQ|FAQs]]

There are several prizes to grab. Hope to see you spreading love this February with Wiki Loves Love!

Kind regards,

[[:c:Commons:Wiki Loves Love 2018/International Team|Wiki Loves Love Team]]

Imagine... the sum of all love!
&lt;/div&gt;
--[[Pengguna:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Perbincangan pengguna:MediaWiki message delivery|bincang]]) 10:13, 27 Disember 2018 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Tiven2240@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=18639017 --&gt;

: Terjemahan : Cinta adalah subjek penting untuk kemanusiaan dan ia dinyatakan dalam budaya dan wilayah yang berlainan dengan cara yang berlainan di seluruh dunia menerusi isyarat, upacara, perayaan dan untuk mendokumentasikan emosi yang kaya dan cantik ini, kami memerlukan bantuan anda supaya kami dapat berkongsi dan menyebarkan dengan mendalam budaya yang terdapat di setiap rantau,bagaimana keadaan komuniti di rantau itu, meraikan cinta. 

[[:c:Commons:Wiki Loves Love|Wiki Loves Love]] (WLL) ialah pertandingan fotografi antarabangsa Wikimedia Commons dengan testimoni subjek cinta yang berlaku pada bulan Februari.

Matlamat utama pertandingan ini adalah untuk mendokumenkan testimoni cinta melalui kepelbagaian budaya manusia seperti monumen, upacara, gambaran kilat, dan objek lain yang digunakan sebagai lambang cinta; untuk menggambarkan artikel dalam ensiklopedia percuma Wikipedia di seluruh dunia, dan projek Yayasan Wikimedia lain (WMF). 

Tema pertandingan tahun 2019 ialah '''''Perayaan, Festival, Upacara dan ritual cinta'''''. 

Daftarlah afiliasi anda atau secara individu di laman [[:c:Commons:Wiki Loves Love 2019/Participants|peserta]]. 

Untuk mengetahui lebih lanjut tentang pertandingan ini, lihat [[:c:Commons:Wiki Loves Love 2019|Halaman Commons]] dan [[:c:Commons:Wiki Loves Love 2018/FAQ|Soalan Lazim]] kami.

Terdapat beberapa hadiah untuk dimenangi. Diharapkan untuk melihat anda menyebarkan cinta pada bulan Februari ini dengan Wiki Loves Love!

== FileExporter beta feature ==
&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt; 
[[File:Logo for the beta feature FileExporter.svg|thumb|Coming soon: the beta feature [[m:WMDE_Technical_Wishes/Move_files_to_Commons|FileExporter]]]]
A new beta feature will soon be released on all wikis: The [[m:WMDE_Technical_Wishes/Move_files_to_Commons|FileExporter]]. It allows exports of files from a local wiki to Wikimedia Commons, including their file history and page history. Which files can be exported is defined by each wiki's community: '''Please check your wiki's [[m:WMDE_Technical_Wishes/Move_files_to_Commons/Configuration file documentation|configuration file]]''' if you want to use this feature.

The FileExporter has already been a beta feature on [https://www.mediawiki.org mediawiki.org], [https://meta.wikimedia.org meta.wikimedia], deWP, faWP, arWP, koWP and on [https://wikisource.org wikisource.org]. After some functionality was added, it's now becoming a beta feature on all wikis. Deployment is planned for January 16. More information can be found [[m:WMDE_Technical_Wishes/Move_files_to_Commons|on the project page]]. 

As always, feedback is highly appreciated. If you want to test the FileExporter, please activate it in your [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|user preferences]]. The best place for feedback is the [[mw:Help_talk:Extension:FileImporter|central talk page]]. Thank you from Wikimedia Deutschland's [[m:WMDE Technical Wishes|Technical Wishes project]].
&lt;/div&gt; [[User:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]] 09:41, 14 Januari 2019 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Johanna Strodt (WMDE)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&amp;oldid=18782700 --&gt;

== No editing for 30 minutes on 17 January ==
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;You will '''not be able to edit''' the wikis for up to 30 minutes on '''[https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190117T07 17 January 07:00 UTC]'''. This is because of a database problem that has to be fixed immediately. You can still read the wikis. Some wikis are not affected. They don't get this message. You can see which wikis are '''not''' affected [[:m:User:Johan (WMF)/201901ReadOnlyPage|on this page]]. Most wikis are affected. The time you can not edit might be shorter than 30 minutes. /[[User:Johan (WMF)|Johan (WMF)]]&lt;/div&gt;
18:49, 16 Januari 2019 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Johan (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/201901ReadOnly/Targets5&amp;oldid=18789235 --&gt;

== Talk to us about talking ==
&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
[[File:OOjs_UI_icon_speechBubbles-rtl.svg|alt=&quot;￼icon depicting two speech Bubbles&quot;|frameless|right|120px]]
The Wikimedia Foundation is planning a [[mw:Talk pages consultation 2019|global consultation about communication]]. The goal is to bring Wikimedians and wiki-minded people together to improve tools for communication.

We want all contributors to be able to talk to each other on the wikis, whatever their experience, their skills or their devices.

We are looking for input from as many different parts of the Wikimedia community as possible. It will come from multiple projects, in multiple languages, and with multiple perspectives.

We are currently planning the consultation. We need your help.

'''We need volunteers to help talk to their communities or user groups.'''

You can help by hosting a discussion at your wiki. Here's what to do:  
# First, [[mw:Talk pages consultation 2019/Participant group sign-up|sign up your group here.]]  
# Next, create a page (or a section on a Village pump, or an e-mail thread – whatever is natural for your group) to collect information from other people in your group.  This is not a vote or decision-making discussion: we are just collecting feedback.  
# Then ask people what they think about communication processes.  We want to hear stories and other information about how people communicate with each other on and off wiki.  Please consider asking these five questions:
## When you want to discuss a topic with your community, what tools work for you, and what problems block you?
## What about talk pages works for newcomers, and what blocks them?
## What do others struggle with in your community about talk pages?
## What do you wish you could do on talk pages, but can't due to the technical limitations?
## What are the important aspects of a &quot;wiki discussion&quot;?
# Finally, please go to [[mw:Talk:Talk pages consultation 2019|Talk pages consultation 2019 on Mediawiki.org]] and report what you learned from your group.  Please include links if the discussion is available to the public.

'''You can also help build the list of the many different ways people talk to each other.'''

Not all groups active on wikis or around wikis use the same way to discuss things: it can happen on wiki, on social networks, through external tools... Tell us [[mw:Talk pages consultation 2019/Tools in use|how your group communicates]].

You can read more about [[mw:Talk pages consultation 2019|the overall process]] on mediawiki.org. If you have questions or ideas, you can [[mw:Talk:Talk pages consultation 2019|leave feedback about the consultation process]] in the language you prefer.

Thank you! We're looking forward to talking with you.
&lt;/div&gt; [[user:Trizek (WMF)|Trizek (WMF)]] 15:01, 21 Februari 2019 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Trizek (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=18639017 --&gt;

== Read-only mode for up to 30 minutes on 11 April ==
&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;You will '''not be able to edit''' most Wikimedia wikis for up to 30 minutes on '''[https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190411T05 11 April 05:00 UTC]'''. This is because of a hardware problem. You can still read the wikis. You [[phab:T220080|can see which wikis are affected]]. The time you can not edit might be shorter than 30 minutes. /[[User:Johan (WMF)|Johan (WMF)]]&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;&lt;/div&gt; 10:56, 8 April 2019 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Johan (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=18979889 --&gt;

== Wikimedia Foundation Medium-Term Plan feedback request ==
{{int:please-translate}}

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;The Wikimedia Foundation has published a [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_Medium-term_plan_2019|Medium-Term Plan proposal]] covering the next 3–5 years. We want your feedback! Please leave all comments and questions, in any language, on [[m:Talk:Wikimedia_Foundation_Medium-term_plan_2019|the talk page]], by April 20. {{Int:Feedback-thanks-title}} [[m:User:Quiddity (WMF)|Quiddity (WMF)]] ([[m:User talk:Quiddity (WMF)|talk]]) 17:35, 12 April 2019 (UTC)&lt;/div&gt;
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Quiddity (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=18998727 --&gt;

== Editing News #1—July 2019 ==
&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
''[[m:VisualEditor/Newsletter/2019/July|Read this in another language]] • [[m:VisualEditor/Newsletter|Subscription list for this multilingual newsletter]]''

&lt;div style=&quot;float:right;width:270px;margin-left:1em;border-style:solid;border-width:1px;padding:1em;&quot;&gt;
[[File:VisualEditor-logo.svg|200px|center]]
&lt;big&gt;'''Did you know?'''&lt;/big&gt;
&lt;div class=&quot;thumbcaption&quot; style=&quot;font-size: 90%;&quot;&gt;  

Did you know that you can use the visual editor on a mobile device?

Every article has a pencil icon at the top.  Tap on the pencil icon [[File:OOjs UI icon edit-ltr.svg|frameless|16x16px]] to start editing.  

'''&lt;big&gt;Edit Cards&lt;/big&gt;'''

[[File:EditCards-v.20.png|alt=Toolbar with menu opened|center|frameless|250px]]

This is what the new '''Edit Cards for editing links''' in the mobile visual editor look like. You can try the prototype here: '''[[mw:Topic:V394zwrigth8ii7c|📲 Try Edit Cards]].'''
&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;

Welcome back to the [[mw:Editing|Editing]] newsletter.

Since [[m:VisualEditor/Newsletter/2018/October|the last newsletter]], the team has released two new features for the [[mw:VisualEditor on mobile|mobile visual editor]] and has started developing three more.  All of this work is part of the team's goal to [[m:Wikimedia Foundation Annual Plan/2018-2019/Audiences#Outcome 3: Mobile Contribution|make editing on mobile web simpler]].  

Before talking about the team's recent releases, we have a question for you:  

&lt;strong&gt;Are you willing to try a new way to add and change links?&lt;/strong&gt;

If you are interested, we would value your input!  You can try this new link tool in the mobile visual editor on a separate wiki. 

&lt;em&gt;Follow these instructions and share your experience:&lt;/em&gt;

&lt;strong&gt;[[mw:Topic:V394zwrigth8ii7c|📲 Try Edit Cards]].&lt;/strong&gt;

=== Recent releases ===
The mobile visual editor is a simpler editing tool, for smartphones and tablets using the [[mw:Reading/Web/Mobile#About|mobile site]].  The Editing team recently launched two new features to improve the mobile visual editor: 

# [[mw:VisualEditor on mobile/Section editing|Section editing]]
#* The purpose is to help contributors focus on their edits.
#* The team studied this with an A/B test.  [[mw:VisualEditor on mobile/Section editing#16 June 2019|This test showed]] that contributors who could use section editing were '''1% more likely to publish''' the edits they started than people with only full-page editing.
# [[mw:VisualEditor on mobile#March 1, 2019|Loading overlay]]
#* The purpose is to smooth the transition between reading and editing.

Section editing and the new loading overlay are '''now available to everyone''' using the mobile visual editor.

=== New and active projects ===
This is a list of our most active projects. [[mw:Help:Watching pages|Watch]] these pages to learn about project updates and to share your input on new designs, prototypes and research findings.

*[[mw:VisualEditor on mobile/Edit cards|Edit cards]]: This is a clearer way to add and edit links, citations, images, templates, etc. in articles.  You can try this feature now.  &lt;em&gt;Go here to see how:&lt;/em&gt; [[mw:Topic:V394zwrigth8ii7c|📲 &lt;em&gt;Try Edit Cards&lt;/em&gt;]].
*[[mw:VisualEditor on mobile/Toolbar refresh|Mobile toolbar refresh]]: This project will learn if contributors are more successful when the editing tools are easier to recognize.
*[[mw:VisualEditor on mobile/VE mobile default|Mobile visual editor availability]]: This A/B test asks:  ''Are newer contributors more successful if they use the mobile visual editor?''  We are collaborating with [[mw:VisualEditor on mobile/VE mobile default#26 June 2019 %E2%80%93 Participating wikis and test start date|20 Wikipedias]] to answer this question.
*[[mw:VisualEditor on mobile/Usability improvements|Usability improvements]]: This project will make the mobile visual editor easier to use.  The goal is to let contributors stay focused on editing and to feel more confident in the editing tools.

=== Looking ahead ===
* '''Wikimania:'''  Several members of the Editing Team will be attending [[wmania:|Wikimania]] in August 2019.  They will lead a session about mobile editing in the [[wmania:2019:Community Growth/Visual editing on mobile: An accessible editor for all|Community Growth space]].  Talk to the team about how editing can be improved.
* '''Talk Pages:'''  In the coming months, the Editing Team will begin [[mw:Talk pages consultation 2019|improving talk pages]] and communication on the wikis.

=== Learning more ===
The [[mw:VisualEditor on mobile|VisualEditor on mobile]] is a good place to learn more about the projects we are working on. The team wants to talk with you about anything related to editing. If you have something to say or ask, please leave a message at [[mw:Talk:VisualEditor on mobile|Talk:VisualEditor on mobile]].

[[user:PPelberg (WMF)|PPelberg (WMF)]] ([[mw:user_talk:PPelberg (WMF)|talk]]) &amp; [[User:Whatamidoing (WMF)|Whatamidoing (WMF)]] ([[mw:user_talk:Whatamidoing (WMF)|talk]]) 
&lt;/div&gt; 18:32, 23 Julai 2019 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Trizek (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=VisualEditor/Newsletter/Wikis_with_VE&amp;oldid=19175117 --&gt;

== Update on the consultation about office actions ==
Hello all, 

Last month, the Wikimedia Foundation's Trust &amp; Safety team [[:en:Wikipedia:Village_pump_(policy)/Archive_152#Announcement_of_forthcoming_temporary_and_partial_ban_tool_consultation|announced]] a future consultation about partial and/or temporary [[m:Special:MyLanguage/office actions|office actions]]. We want to let you know that the '''draft version''' of this consultation has now been [[:m:Office_actions/Community_consultation_on_partial_and_temporary_office_actions/draft|posted on Meta]]. 

This is a '''draft'''. It is not intended to be the consultation itself, which will be posted on Meta likely in early September. Please do not treat this draft as a consultation. Instead, we ask your assistance in forming the final language for the consultation.

For that end, we would like your input over the next couple of weeks about what questions the consultation should ask about partial and temporary Foundation office action bans and how it should be formatted. '''[[:m:Talk:Office_actions/Community_consultation_on_partial_and_temporary_office_actions/draft|Please post it on the draft talk page]]'''. Our goal is to provide space for the community to discuss all the aspects of these office actions that need to be discussed, and we want to ensure with your feedback that the consultation is presented in the best way to encourage frank and constructive conversation.

Please visit [[:m:Office_actions/Community_consultation_on_partial_and_temporary_office_actions/draft|the consultation draft on Meta-wiki]] and leave your comments on the draft’s talk page about what the consultation should look like and what questions it should ask. 

Thank you for your input! -- The [[m:Special:MyLanguage/Trust and Safety|Trust &amp; Safety team]] 08:03, 16 Ogos 2019 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Trizek (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Non-Technical_Village_Pumps_distribution_list&amp;oldid=19175143 --&gt;

== New tools and IP masking ==
&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
Hey everyone,

The Wikimedia Foundation wants to work on two things that affect how we patrol changes and handle vandalism and harassment. We want to make the tools that are used to handle bad edits better. We also want to get better privacy for unregistered users so their IP addresses are no longer shown to everyone in the world. We would not hide IP addresses until we have better tools for patrolling.

We have an idea of what tools ''could'' be working better and how a more limited access to IP addresses would change things, but we need to hear from more wikis. You can read more about the project [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|on Meta]] and [[m:Talk:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|post comments and feedback]]. Now is when we need to hear from you to be able to give you better tools to handle vandalism, spam and harassment.

You can post in your language if you can't write in English.
[[User:Johan (WMF)|Johan (WMF)]]&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;&lt;/div&gt; 14:18, 21 Ogos 2019 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Johan (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tools_and_IP_message/Distribution&amp;oldid=19315232 --&gt;

== The consultation on partial and temporary Foundation bans just started ==
&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;
Hello, 

In a [[:en:Wikipedia:Community_response_to_the_Wikimedia_Foundation%27s_ban_of_Fram/Official_statements#Board_statement|recent statement]], the Wikimedia Foundation Board of Trustees [[:en:Wikipedia:Community_response_to_the_Wikimedia_Foundation%27s_ban_of_Fram/Official_statements#Board_statement|requested that staff hold a consultation]] to &quot;re-evaluat[e] or add community input to the two new office action policy tools (temporary and partial Foundation bans)&quot;.

Accordingly, the Foundation's Trust &amp; Safety team invites all Wikimedians [[:m:Office actions/Community consultation on partial and temporary office actions/09 2019|to join this consultation and give their feedback]] from 30 September to 30 October. 

How can you help?

* Suggest how partial and temporary Foundation bans should be used, if they should (eg: On all projects, or only on a subset);

* Give ideas about how partial and temporary Foundation bans should ideally implemented, if they should be; and/or

* Propose changes to the existing Office Actions policy on partial and temporary bans.

We offer our thanks in advance for your contributions, and we hope to get as much input as possible from community members during this consultation!

&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;-- [[user:Kbrown (WMF)|Kbrown (WMF)]] 17:13, 30 September 2019 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Trizek (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=19302497 --&gt;

== Feedback wanted on Desktop Improvements project ==
&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
{{Int:Please-translate}}

{{int:Hello}}. The Readers Web team at the WMF will work on some [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|improvements to the desktop interface]] over the next couple of years. The goal is to increase usability without removing any functionality. We have been inspired by changes made by volunteers, but that currently only exist as local gadgets and user scripts, prototypes, and volunteer-led skins. We would like to begin the process of bringing some of these changes into the default experience on all Wikimedia projects. 

We are currently in the research stage of this project and are looking for ideas for improvements, as well as feedback on our current ideas and mockups.  So far, we have performed interviews with community members at Wikimania. We have gathered lists of previous volunteer and WMF work in this area. We are examining possible technical approaches for such changes.  

We would like individual feedback on the following:

* Identifying focus areas for the project we have not yet discovered
* Expanding the list of existing gadgets and user scripts that are related to providing a better desktop experience. If you can think of some of these from your wiki, please let us know
* Feedback on the ideas and mockups we have collected so far

We would also like to gather a list of wikis that would be interested in being test wikis for this project - these wikis would be the first to receive the updates once we’re ready to start building. 

When giving feedback, please consider the following goals of the project:

* Make it easier for readers to focus on the content
* Provide easier access to everyday actions (e.g. search, language switching, editing)
* Put things in logical and useful places
* Increase consistency in the interface with other platforms - mobile web and the apps
* Eliminate clutter
* Plan for future growth

As well as the following constraints:

* Not touching the content - no work will be done in terms of styling templates or to the structure of page contents themselves
* Not removing any functionality - things might move around, but all navigational items and other functionality currently available by default will remain
* No drastic changes to the layout - we're taking an evolutionary approach to the changes and want the site to continue feeling familiar to readers and editors

Please give all feedback (in any language) at [[mw:Talk:Reading/Web/Desktop Improvements|mw:Talk:Reading/Web/Desktop Improvements]] 

After this round of feedback, we plan on building a prototype of suggested changes based on the feedback we receive. You’ll hear from us again asking for feedback on this prototype.

{{Int:Feedback-thanks-title}} [[mw:User:Quiddity (WMF)|Quiddity (WMF)]] ([[mw:User talk:Quiddity (WMF)|talk]])
&lt;/div&gt; 07:14, 16 Oktober 2019 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Quiddity (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Quiddity_(WMF)/Global_message_delivery_split_1&amp;oldid=19462889 --&gt;

== Editing News #2 – Mobile editing and talk pages ==
&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;em&gt;[[m:VisualEditor/Newsletter/2019/October|Read this in another language]] • [[m:VisualEditor/Newsletter|Subscription list for this multilingual newsletter]]&lt;/em&gt;

Inside this newsletter, the [[mw:Editing|Editing team]] talks about their work on the [[mw:Mobile visual editor|mobile visual editor]], on [[mw:Talk pages project|the new talk pages project]], and at [[wikimania:|Wikimania 2019]].

=== Help ===
&lt;strong&gt;What talk page interactions do you remember?&lt;/strong&gt; Is it a story about how someone helped you to learn something new? Is it a story about how someone helped you get involved in a group? Something else?  Whatever your story is, we want to hear it!  

Please tell us a story about how you used a talk page.  &lt;mark&gt;Please share a link to a memorable discussion, or describe it on the &lt;strong&gt;[[mw:Topic:V8d91yh8gcg404dj|talk page for this project]]&lt;/strong&gt;.&lt;/mark&gt;  The team wants your examples.  These examples will help everyone develop a shared understanding of what this project should support and encourage.

=== Talk pages project ===
The [[mw:Talk pages consultation 2019|Talk Pages Consultation]] was a global consultation to define better tools for wiki communication. From February through June 2019, more than 500 volunteers on 20 wikis, across 15 languages and multiple projects, came together with members of the Foundation to create a product direction for a set of discussion tools.  The [[mw:Talk pages consultation 2019/Phase 2 report|Phase 2 Report]] of the Talk Page Consultation was published in August. It summarizes the product direction the team has started to work on, which you can read more about here: [[mw:Talk pages project|Talk Page Project project page]]. 

The team needs and wants your help at this early stage.  They are starting to develop the first idea. Please add your name to the [[mw:Talk pages project#Getting involved|&lt;strong&gt;&quot;Getting involved&quot;&lt;/strong&gt;]] section of the project page, if you would like to hear about opportunities to participate.

=== Mobile visual editor ===
The Editing team is trying to make it simpler to edit on mobile devices.  The team is changing the [[mw:VisualEditor on mobile|visual editor on mobile]]. If you have something to say about editing on a mobile device, please leave a message at [[mw:Talk:VisualEditor on mobile|Talk:VisualEditor on mobile]].

==== [[mw:VisualEditor on mobile/Edit cards|Edit Cards]] ====
[[File:Edit Cards-before-v3-comparison.png|thumb|486x486px|What happens when you click on a link.  The new Edit Card is bigger and has more options for editing links.]]

* On 3 September, the Editing team released [[:File:Edit Cards comparison v2 and v3.png|version 3 of Edit Cards]]. Anyone could use the new version in the mobile visual editor.
* There is an [[:File:Edit Cards comparison v2 and v3.png|updated design]] on the Edit Card for adding and modifying links.  There is also a new, [[mw:VisualEditor on mobile/Edit cards#2 September 2019 - v3 deployment timing|combined workflow for editing a link's display text and target]].
* Feedback: You can try the new Edit Cards by opening the mobile visual editor on a smartphone. Please post your feedback on the [[:mw:Topic:V5rg0cqmikpubmjj|Edit cards talk page]].

==== [[mw:VisualEditor on mobile/Toolbar refresh|Toolbar]] ====
[[File:Toolbar-comparison-v1.png|thumb|486px|The editing toolbar is changing in the mobile visual editor.  The old system had two different toolbars.  Now, all the buttons are together.  [[mw:Topic:V79x6zm8n6i4nb56|Tell the team what you think about the new toolbar]].]]

* In September, the Editing team updated the mobile visual editor's editing toolbar.  Anyone could see these changes in the mobile visual editor.
** &lt;em&gt;One toolbar:&lt;/em&gt; All of the editing tools are located in one toolbar.  Previously, the toolbar changed when you clicked on different things.
**&lt;em&gt;New navigation:&lt;/em&gt; The buttons for moving forward and backward in the edit flow have changed.
**&lt;em&gt;Seamless switching:&lt;/em&gt; an [[phab:T228159|improved workflow]] for switching between the visual and wikitext modes.
* Feedback: You can try the refreshed toolbar by opening the mobile VisualEditor on a smartphone. Please post your feedback on the [[mw:Topic:V79x6zm8n6i4nb56|Toolbar feedback talk page]].

=== Wikimania ===
The Editing Team attended [[wmania:2019:Program|Wikimania 2019]] in Sweden.  They led a session on [[wmania:2019:Community Growth/Visual editing on mobile: An accessible editor for all|the mobile visual editor]] and a session on [[wmania:2019:Community Growth/After Flow: A new direction for improving talk pages|the new talk pages project]].  They tested [[mw:VisualEditor on mobile/Toolbar refresh#v1 prototype|two]] new [[mw:VisualEditor on mobile/Edit cards#v3 prototype|features]] in the mobile visual editor with contributors.  You can read more about what the team did and learned in [[mw:VisualEditor on mobile#Wikimania Stockholm: Overview|the team's report on Wikimania 2019]].

=== Looking ahead ===
* &lt;strong&gt;Talk Pages Project:&lt;/strong&gt; The team is thinking about the first set of proposed changes.  The team will be working with a few communities to pilot those changes. The best way to stay informed is by adding your username to the list on the project page: [[mw:Talk pages project#Getting involved|&lt;strong&gt;Getting involved&lt;/strong&gt;]].
* &lt;strong&gt;Testing the mobile visual editor as the default:&lt;/strong&gt;  The Editing team plans to post results before the end of the calendar year. The best way to stay informed is by adding the project page to your watchlist: [[mw:VisualEditor on mobile/VE mobile default|&lt;strong&gt;VisualEditor as mobile default project page&lt;/strong&gt;]].
* &lt;strong&gt;Measuring the impact of Edit Cards:&lt;/strong&gt;  This study asks whether the project helped editors add links and citations.  The Editing team hopes to share results in November.  The best way to stay informed is by adding the project page to your watchlist: [[mw:VisualEditor on mobile/Edit cards|&lt;strong&gt;Edit Cards project page&lt;/strong&gt;]].

– [[User:PPelberg (WMF)|PPelberg (WMF)]] ([[mw:User talk:PPelberg (WMF)|talk]]) &amp; [[User:Whatamidoing (WMF)|Whatamidoing (WMF)]] ([[mw:User talk:Whatamidoing (WMF)|talk]])
&lt;/div&gt; 11:13, 29 Oktober 2019 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Johan (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Target_lists/VE_201910/6&amp;oldid=19500852 --&gt;

== Movement Learning and Leadership Development Project ==
Hello

The Wikimedia Foundation’s Community Development team is seeking to learn more about the way volunteers learn and develop into the many different roles that exist in the movement. Our goal is to build a movement informed framework that provides shared clarity and outlines accessible pathways on how to grow and develop skills within the movement. To this end, we are looking to speak with you, our community to learn about your journey as a Wikimedia volunteer. Whether you joined yesterday or have been here from the very start, we want to hear about the many ways volunteers join and contribute to our movement.

To learn more about the project, [[:m:special:MyLanguage/Movement Learning and Leadership Development Project|please visit the Meta page]]. If you are interested in participating in the project, please complete [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSegM07N1FK_s0VUECM61AlWOthwdn5zQOlVsa2vaKcx13BwZg/viewform?usp=sf_link this simple Google form]. Although we may not be able to speak to everyone who expresses interest, we encourage you to complete this short form if you are interested in participating!

-- [[user:LMiranda (WMF)|LMiranda (WMF)]] ([[user talk:LMiranda (WMF)|talk]]) 19:00, 22 Januari 2020 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Trizek (WMF)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Trizek_(WMF)/sandbox/temp_MassMessage_list&amp;oldid=19738989 --&gt;

== Additional interface for edit conflicts on talk pages ==
''Sorry, for writing this text in English. If you could help to translate it, it would be appreciated.'' 

You might know the new interface for edit conflicts (currently a beta feature). Now, Wikimedia Germany is designing an additional interface to solve edit conflicts on talk pages. This interface is shown to you when you write on a discussion page and another person writes a discussion post in the same line and saves it before you do. With this additional editing conflict interface you can adjust the order of the comments and edit your comment.  We are inviting everyone to have a look at [[m:WMDE Technical Wishes/Edit Conflicts#Edit conflicts on talk pages|the planned feature]]. Let us know what you think on our [[mw:Help talk:Two Column Edit Conflict View|central feedback page]]! -- For the Technical Wishes Team: [[m:User:Max Klemm (WMDE)|Max Klemm (WMDE)]] 14:15, 26 Februari 2020 (UTC)
&lt;!-- Pesanan dihantar oleh Pengguna:Max Klemm (WMDE)@metawiki yang menggunakan senarai di https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&amp;oldid=19845780 --&gt;</text>
      <sha1>rsgupmnqftdhulzlpeok8tvikvhmzd3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategori:Gambar Commons</title>
    <ns>14</ns>
    <id>4164</id>
    <revision>
      <id>10781</id>
      <timestamp>2020-06-20T20:25:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>MGA73</username>
        <id>1666</id>
      </contributor>
      <comment>[[Kategori:Rencana untuk dipadamkan]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="37" xml:space="preserve">[[Kategori:Rencana untuk dipadamkan]]</text>
      <sha1>8tozsbbautrw0k6rv89s9mhbkvor64y</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Panduan Muggles untuk Harry Potter</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4174</id>
    <revision>
      <id>10830</id>
      <parentid>10826</parentid>
      <timestamp>2020-11-27T01:06:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>SNN95</username>
        <id>1520</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5460" xml:space="preserve">{{Muggles' Guide to Harry Potter/TOC}}


Selamat datang ke WIkibuku teks dan analisis anotasi berasaskan {{w|wiki}} untuk novel {{w|Harry Potter}} yang sangat popular oleh {{w|J.K. Rowling}}. Ia diatur untuk meminimumkan pendedahan maklumat dan esei {{w|Spoiler (media)|spoiler}} secara tidak sengaja untuk memberi gambaran tentang nilai sastera dan teknik karya yang sangat popular ini. Dalam prosesnya, ia mesti merangkumi perincian yang luas mengenai dunia Harry Potter.

== Isi Kandungan Buku ==
Sila lihat laman [[/Isi kandungan|Isi kandungan]] untuk senarai penuh dan gambaran keseluruhan organisasi. Sekiranya anda ingin melayari keseluruhan Panduan Muggles, gunakan halaman ini untuk membaca buku ini. &lt;!-- A [[Media:Muggles' Guide.pdf|PDF]] of the book is also available.

If you are interested in contributing, please see the [[/Project Standards|Project Standards]] page. --&gt;

== Dimana Perlu Bermula ==
Buku ini disusun untuk menangani beberapa tahap pembaca siri Harry Potter. Oleh itu, buku ini mempunyai beberapa halaman yang tersedia yang memperincikan panduan membaca untuk tahap bacaan tertentu:

* [[/Pengenalan/Pemula|Pemula]] - Pembaca yang baru mengetahui siri Harry Potter secara umum. Halaman ini harus digunakan oleh pembaca yang hanya membaca sebilangan kecil buku Harry Potter atau hanya berminat dengan gambaran umum mengenai jalan cerita dan maklumat biografi.
* [[/Pengenalan/Menengah|Menengah]] - Pembaca yang telah membaca sebahagian besar siri Harry Potter dan biasa dengan banyak watak dan tempat utama. Analisis watak, tempat, dan peristiwa serta ringkasan terperinci buku.
* [[/Pengenalan/Lanjutan|Lanjutan]] - Pembaca yang telah membaca keseluruhan siri dan ingin mengembangkan pengetahuan terperinci mengenai kandungan buku dan menyedari gambaran yang lebih baik. Sedikit langkah dari tahap pertengahan, hampir setiap topik dalam buku ini dibahas, memberikan gambaran lengkap mengenai siri ini.

Semua teks tersedia untuk sesiapa sahaja yang ingin membacanya; kami tidak &quot;mematikan&quot; teks jika anda tidak berada di tahap yang betul. Juga, amaran tahap menandakan berakhirnya tahap tertentu: pemula yang tidak mahu pengalaman membaca mereka dimanjakan dengan menunjukkan titik plot yang dinyatakan sebelum waktunya, hanya boleh membaca hingga tanda &quot;Amaran pemula&quot; atau &quot;Peringatan spoiler&quot;. Pembaca antara yang sama harus membaca hanya hingga tanda &quot;Amaran pertengahan&quot;. Pembaca lanjutan mungkin telah membaca keseluruhan siri, dan berpengetahuan sepenuhnya tentang apa yang berlaku dalam setiap novel, jadi keseronokan mereka dalam membaca siri ini tidak terganggu oleh apa pun dalam buku ini. Oleh itu, tidak ada tanda untuk pembaca Lanjutan, kerana tidak ada tempat di mana mereka harus berhenti membaca.

Bagi mereka yang ingin mengelakkan spoiler, kami menambahkan berhati-hati ini. Terutama pada halaman Watak, dan pada tahap yang lebih rendah dari halaman Magik, ada bahagian di mana analisis menghendaki kita merangkumi perkara-perkara yang belum pernah dilihat oleh pembaca. Khususnya, beberapa watak tiba-tiba dilihat dalam cahaya baru dalam dua buku terakhir. Seboleh-bolehnya, kami menandakan bahagian-bahagian di mana ia muncul dengan nama buku atau bab yang sesuai dengannya. Oleh itu, dalam bahagian Analisis watak, mungkin terdapat tajuk &quot;''Deathly Hallows''&quot;; ini adalah petunjuk bahawa bahagian berikut harus dielakkan sehingga anda membaca ''Harry Potter and the Deathly Hallows'', untuk mengelakkan spoiler.

Buku ini adalah panduan belajar yang bertujuan untuk mengiringi pembacaan siri Harry Potter dalam konteks kursus; ia tidak bertujuan untuk menggantikan buku-buku. Buku ini tidak mengandungi teks penuh siri ini; memasukkan teks penuh siri dengan cara itu akan melanggar hak cipta. Kami sangat mengesyorkan bahawa jika anda belum memiliki salinan siri Harry Potter, tempat yang sangat baik untuk memulakan, bahkan sebelum melihat lebih jauh dalam Panduan ini, adalah mendapatkan salinan tujuh buku dalam siri ini.

== Bahagian Utama ==
{{stages}}
* [[/Buku|Buku]] - ''Bab demi bab panduan buku masing-masing'' {{stage short|0%|27 November 2020}}
* [[/Watak|Watak]] - ''Penerangan dan analisis watak utama dan kecil'' {{stage short|0%|27 November 2020}}
* [[/Tempat|Tempat]] - ''Ke mana watak pergi dan apa yang ditemui di sana'' {{stage short|0%|27 November 2020}}
* [[/Peristoiwa Utama|Peristiwa Utama]] - ''Analisis peristiwa penting yang menonjol'' {{stage short|0%|27 November 2020}}
* [[/Magik|Magik]] - ''Perincian dan implikasi yang berkaitan dengan penggunaan pelbagai alat ajaib, makhluk, mantra, dan bahkan istilah lain-lain yang digunakan dalam buku'' {{stage short|0%|27 November 2020}}
* [[/Garis Masa|Garus Masa]] - ''Tinjauan kronologi tindakan dan peristiwa yang berlaku sebelum, selama, dan setelah tahun Harry di Hogwarts'' {{stage short|0%|27 November 2020}}

== Matlamat Buku ==
* Berikan perincian lengkap mengenai semua buku, watak, tempat, peristiwa, dan sihir siri Harry Potter
* Menawarkan komen dan analisis kritikal terhadap buku dan watak yang disampaikan untuk membantu orang lain memahami situasi terperinci dengan lebih baik
* Membangunkan indeks yang komprehensif yang memudahkan pencarian maklumat untuk pembaca rujukan
* Minimumkan spoiler yang tidak perlu melalui set halaman berstruktur yang membolehkan pembaca meneroka kandungan jalan cerita sedalam yang dia mahu pergi

{{alphabetical|P}}
{{Shelves|Sastera fantasi|Sastera debaran}}
{{status|0%}}
__NOTOC__</text>
      <sha1>2xi8qnn371xtuu2wft4tc0c2p0mocmd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Cara Buat Kek Batik</title>
    <ns>100</ns>
    <id>4177</id>
    <redirect title="Resipi:Kek batik" />
    <revision>
      <id>10840</id>
      <timestamp>2020-11-27T11:49:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Wiki Farazi</username>
        <id>2620</id>
      </contributor>
      <comment>Wiki Farazi telah memindahkan laman [[Resipi:Cara Buat Kek Batik]] ke [[Resipi:Kek batik]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="29" xml:space="preserve">#LENCONG [[Resipi:Kek batik]]</text>
      <sha1>hsnxuxmx5stofc7b1r5wg8iz7mk25oh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Misro</title>
    <ns>100</ns>
    <id>4181</id>
    <revision>
      <id>10849</id>
      <parentid>10848</parentid>
      <timestamp>2020-12-16T00:26:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Wiki Farazi</username>
        <id>2620</id>
      </contributor>
      <comment>/* Pautan luar */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="941" xml:space="preserve">'''Misro''' adalah salah satu makanan yang hampir sama dengan combro yang berasal daripada Indonesia. Misro sangat sedap dimakan.

== Bahan ==
===Bahan kulit===
* 250 gram ubi kayu yang diparut
* 75 gram kelapa yang diparut
* Garam secukupnya

===Bahan inti ===
* 25 gram gula Melaka

===Bahan menggoreng===
* Minyak goreng secukupnya

==Cara membuat==
# Aduk merata ubi kayu parut, kelapa parut, garam, dan membentuk adunan.
# Ambil sedikit adunan misro. Bentukan. Beri inti gula Melaka. Bentukan bulat sempurna.
# Goreng dalam minyak yang sudah dipanaskan dengan api sedang sampai masak.
# Siap untuk dimakan

== Pautan luar ==
* [https://www.idntimes.com/food/recipe/badri33/resep-kue-misro-untuk-lebaran-c1c2/5 Resep Kue Misro, Pas Banget Disantap Bareng Keluarga di Libur Lebaran]
*[https://carabuatresep.blogspot.com/2015/12/cara-membuat-misro-singkong.html CARA MEMBUAT MISRO SINGKONG BANDUNG]
{{Wikipedia|Misro}}
[[Kategori: Resipi]]</text>
      <sha1>ea58mw1h54bdz94go9ilqx4yiv3aqz8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Gulo puan</title>
    <ns>100</ns>
    <id>4182</id>
    <revision>
      <id>10852</id>
      <parentid>10851</parentid>
      <timestamp>2020-12-23T23:29:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Wiki Farazi</username>
        <id>2620</id>
      </contributor>
      <comment>/* Pautan berkaitan */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="738" xml:space="preserve">{{Wikipedia}}
'''Gulo puan''' atau merupakan makanan manis yang berasal daripada Palembang, Indonesia.

==Bahan yang diperlukan==
* 1 liter susu kerbau segar
* 1/4 kg gula pasir

==Cara membuat==
# Campurkan susu dan gula pasir, kemudian tuangkan kedalam kuali yang sudah dipanas terlebih dahulu.
# Aduk sampai tidak basah. Memerlukan waktu kurang lebih 1 jam. Jangan berhenti mengaduk, karena gula puan akan menjadi hangus.
# Setelah warna berubah menjadi warna kuning dan menggumpal, doh dapat diangkat.
# Gulo puan dapat bertahan lama.
# Habis! Boleh dimakan

== Pautan berkaitan==
* [https://carabuatresep.blogspot.com/2019/05/cara-membuat-gulo-puan-khas-palembang.html {{PAGENAME}}] di carabuatresep.blogspot.com
[[Kategori: Resipi]]</text>
      <sha1>39yt6dbzx7w7chnn8fpgysfj0jkpz2v</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikibooks:Seni visual</title>
    <ns>4</ns>
    <id>4185</id>
    <revision>
      <id>10857</id>
      <timestamp>2020-12-24T11:38:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bolu123</username>
        <id>2647</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan 'Berikut merupakan senarai rak buku yang terdapat dalam pusat Seni visual  * [[Wikibooks:Rak seni visual|Seni visual]] * [[Wikibooks:Rak lukisan|Lukisan]] *...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="265" xml:space="preserve">Berikut merupakan senarai rak buku yang terdapat dalam pusat Seni visual

* [[Wikibooks:Rak seni visual|Seni visual]]
* [[Wikibooks:Rak lukisan|Lukisan]]
* [[Wikibooks:Rak artis|Artis]]
* [[Wikibooks:Rak pelukis|Rak pelukis]]

[[Kategori:Rak Wikibooks|Seni visual]]</text>
      <sha1>gaiieuwsxil1dv38vkw6obvgv1kmswu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategori:Resep unggulan</title>
    <ns>14</ns>
    <id>4186</id>
    <revision>
      <id>10860</id>
      <timestamp>2020-12-24T12:12:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bolu123</username>
        <id>2647</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '{{cooknav}}   Resep-resep ini telah menjadi [[Template:Resep unggulan|resep unggulan]] untuk [[Buku Masak]].   Jika Anda ingin mengunjungi Halaman Utama Coo...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="385" xml:space="preserve">{{cooknav}} 

Resep-resep ini telah menjadi [[Template:Resep unggulan|resep unggulan]] untuk [[Buku Masak]]. 

Jika Anda ingin mengunjungi Halaman Utama Cookbook, klik link berikut: &lt;I&gt;&lt;big&gt;[[Buku Masak:Daftar Isi|Halaman Selamat Datang Buku Masak]]&lt;/big&gt;&lt;/I&gt; 

[[Kategori:Kategori item unggulan]] [[Kategori:Konten unggulan buku masak]] 
[[Kategori:Resep|*{{PAGENAME}}]] __HIDDENCAT__</text>
      <sha1>disspbo635xsq4vvnfmq7bwv5jr7ddg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Cooknav</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4187</id>
    <revision>
      <id>10864</id>
      <parentid>10862</parentid>
      <timestamp>2020-12-24T13:18:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bolu123</username>
        <id>2647</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="585" xml:space="preserve">{{cooknav}}

{{KategoriTOC}}

{{sisterlinks|Kategori:Bahan Makanan}}
{{wikipediacat|Bahan Makanan}}
Indeks ramuan di [[Buku Masak]]. 


Untuk modul sebenar mengenai ramuan, lihat [[Buku Masak:Bahan makanan asas]], untuk indeks manual, lihat [[Buku Masak:Bahan Makanan]].

''Ini adalah kategori yang dihasilkan secara automatik. Jangan tambah resipi atau ramuan di sini dengan tangan.''

[[Kategori:Buku Masak]]

[[de:Kategorie:Kochbuch/ Zutaten]]
[[es:Categoría:Ingredientes]]
[[hy:Կատեգորիա:Բաղադրամասեր]]
[[nl:Categorie:Ingrediënt]]
[[en:Category:Ingredients]]</text>
      <sha1>3xzncasyem9w9i12sonr0xwneecwndk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Wikipediacat</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4188</id>
    <revision>
      <id>10863</id>
      <timestamp>2020-12-24T13:09:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bolu123</username>
        <id>2647</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '{{sister |project=wikipedia |text=[[w:|Wikipedia]] has more on :'''''[[w:Category:{{{1|{{PAGENAME}}}}}|{{{2|{{{1|{{PAGENAME}}}}}}}}]]''''' }}&lt;noinclude&gt; {{d...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="183" xml:space="preserve">{{sister
|project=wikipedia
|text=[[w:|Wikipedia]] has more on
:'''''[[w:Category:{{{1|{{PAGENAME}}}}}|{{{2|{{{1|{{PAGENAME}}}}}}}}]]'''''
}}&lt;noinclude&gt;
{{documentation}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>g1rhhjcxpr2c1c4ikpj75dlrvc1kwh0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Buku Masak:Bahan Makanan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4189</id>
    <revision>
      <id>10866</id>
      <parentid>10865</parentid>
      <timestamp>2020-12-24T13:27:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bolu123</username>
        <id>2647</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="168" xml:space="preserve">{{cooknav}}

'''Bahan Makanan''' disenaraikan mengikut abjad dan juga mengikut abjad mengikut subkategori. Untuk senarai yang lebih lengkap, lihat [[:Kategori:Resipi]].</text>
      <sha1>rbu1lzeecp49619sddwpqniogbefkp3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategori:Tunas</title>
    <ns>14</ns>
    <id>4190</id>
    <revision>
      <id>10867</id>
      <timestamp>2020-12-24T13:57:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bolu123</username>
        <id>2647</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '__HIDDENCAT__  Tunas adalah halaman yang nampaknya pendek dan tidak lengkap. Mereka disenaraikan di bawah untuk dikembangkan oleh sesiapa sahaja. Gunakan {{...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="438" xml:space="preserve">__HIDDENCAT__ 
Tunas adalah halaman yang nampaknya pendek dan tidak lengkap. Mereka disenaraikan di bawah untuk dikembangkan oleh sesiapa sahaja. Gunakan {{tlx|tunas}} pada halaman rintisan untuk meletakkannya dalam kategori ini. Untuk maklumat lebih lanjut, baca
'''[[Bantuan:Tunas]]'''. 

{{pokok kategori}} 
{{KategoriTOC}} 

[[Kategori:Penyelenggaraan kandungan]] 
[[Category:Content maintenance]]
[[es:Categoría:Wikilibros:Esbozos]]</text>
      <sha1>a5j13zoeegcocs2lpmpvrgscxzcaaza</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Gulai pisang muda</title>
    <ns>100</ns>
    <id>4192</id>
    <revision>
      <id>10876</id>
      <parentid>10874</parentid>
      <timestamp>2021-01-19T02:41:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Wiki Farazi</username>
        <id>2620</id>
      </contributor>
      <comment>/* Pautan luar */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="913" xml:space="preserve">'''Gulai pisang muda''' merupakan menu yang lazat, cepat dan enak.

== Bahan ==
&lt;gallery mode=packed&gt;
File:Banana Cascal (White) of Assam.jpg|4 biji pisang muda
File:Cononut milk.JPG|1 cawan santan
Thai Chillies by Anonymous101.JPG|10 biji cili api
YosriKunyitHidup.jpg|1 inci kunyit
AsamKeping.jpg|2 keping asam keping/gelugur
File:Fleur de sel1.jpg|1 sudu teh garam
&lt;/gallery&gt;

== Membuat ==
# Potong 4 biji pisang muda menjadi bulat atau bentuk yang anda mahu.
# Kemudian, tumbuk 10 biji cili api/padi dengan 1 inci kunyit hidup.
# Masukkan bahan yang telah ditumbuk ke dalam periuk.
# Didihkan dengan api sederhana.
# Selepas itu, masukkan santan dan kacau rata.
# Masukkan pisang muda yang telah dipotong dan asam gelugur/keping. Biarkan sehingga mendidih. Kemudian tambahkan 1 sudu teh garam.
# Siap!

== Pautan luar ==
* [https://www.google.com/search?q=gulai+pisang+muda Carian Google]
[[Kategori:Resipi]]</text>
      <sha1>ipm6qioq79qdfcn65ee7s3uce65ik5m</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Sup bebola ikan</title>
    <ns>100</ns>
    <id>4194</id>
    <revision>
      <id>10883</id>
      <parentid>10882</parentid>
      <timestamp>2021-01-19T04:48:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Wiki Farazi</username>
        <id>2620</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2338" xml:space="preserve">'''Sup bebola ikan''' merupakan menu yang lazat, cepat dan enak.

== Resipi 1 ==
===Bahan===
&lt;gallery mode=packed&gt;
HK food Chaoshan Chiu Chau fishballs May-2012.JPG|1 paket bebola ikan
2008 0622Szentkirály0110.JPG|1 1/2 cawan air
YosriLobak.jpg|1 batang lobak merah
Apium graveolens var rapaceum.jpg|1/2 cawan daun sup/saderi
Imej:YosriHaliaMuda.jpg|5 inci halia
-2018-12-25 Broccoli for Christmas.JPG| 1 cawan brokoli
Hai san Hau Loc04.JPG|1 sudu teh perencah patu ikan bilis
HK cwb 銅鑼灣 Causeway Bay 怡和街 42 Yee Wo Street 香港華人銀行東區大廈 HK Chinese Bank Causeway Bay Centre Hugo La Resto Grill Restaurant 餐桌味料 June 2020 SS2 01.jpg| 1 sudu teh garam
Bangka White Pepper.JPG|1 sudu teh lada putih
&lt;/gallery&gt;

=== Membuat ===
# Pertama, potong lobak merah menjadi bentuk yang anda mahukan.
# Cincang halus 1 ulas bawang putih dan hiris halus 5 inci halia
# Ambil periuk dan didihkan air bersama pati ikan bilis.
# Masukka bawang putih, halia dan daun sup.
# Kemudian, campurkan bebola ikan bersama lobak merah dan brokoli ke dalam sup.
# Tambahkan 1 sudu teh garam dan 1 sudu teh lada putih secukupnya.
# Biarkan mendidih dan angkat.
# siap!

=== Rujukan ===
* Hidangan Mudah, Cepat dan Enak Berbuka Puasa.

== Resipi 2==
===Bahan===
&lt;gallery mode=packed&gt;
&lt;gallery mode=packed&gt;
Fishball closeup.jpg|10 biji bebola ikan
Mustardgreensraw.jpg|Beberapa potongan sawi
Dongfen.JPG|Sedikit suhun - rendam
YosriBawangMerah.jpg|2 ulas bawang merah - hiris
001-Garlic.jpg|2 ulas Bawang putih
Bangka White Pepper.JPG|1 sudu teh lada putih
Louver bean curd.jpg|4 buah tahu - potong dadu dan digoreng
YosriLobak.jpg|1 batang lobak merah - potong
A little sugar in my bowl.jpg|Gula secukupnya
A bottle of sea salt in zoom up.jpg|Garam secukupnya
Fail:2008 0622Szentkirály0110.JPG|Air secukupnya

&lt;/gallery&gt;

===Membuat===
# Masukkan air kedalam periuk di atas tungku dapur.
# Setelah mereneh, masukkan bebola ikan, dan suhun yang telah direndam tadi.
# Kalau bebola ikan dah timbul, bolehlah masukkan potongan sawi dan lobak merah.
# Apabila layu (sayur), masukkan tauhu yang telah digoreng dan perisa seperti lada putih, gula dan garam secukupnya.
# Kalau dah cukup rasa dan masak, bolehlah tutup api.
# Siap!

===Rujukan===
* [https://www.rasa.my/recipe/sup-campur-bebola-ikan/ Sup bebola ikan]


[[Kategori:Resipi]]</text>
      <sha1>2c03f5rvjhs95tztxb5x25oogztjdww</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad makanan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4196</id>
    <revision>
      <id>10889</id>
      <parentid>10888</parentid>
      <timestamp>2021-01-24T00:53:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Wiki Farazi</username>
        <id>2620</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="981" xml:space="preserve">Buku ini adalah projek dalam [[Wikijunior]], dihasilkan pada peringkat [[Wikibooks:Tahap membaca|Pra-membaca]]. Tujuan khusus buku ini adalah untuk memberi pengenalan kepada kanak-kanak tentang pelbagai jenis makanan yang mungkin atau tidak mereka kenal. Buku ini bertujuan untuk dibaca oleh ibu bapa/penjaga atau guru kepada anak supaya mereka dapat mengenal huruf-huruf abjad.

&lt;div style=&quot;width: 100%; text-align: center; font-size: xx-large;&quot;&gt;'''Abjad Makanan'''&lt;/div&gt;
{{center|[[File:Lemon.jpg|290px]][[File:Tomato_je.jpg|246px]][[File:Kiwi aka.jpg|275px]]}}

&lt;div style=&quot;font-size: x-large; text-align: center; margin: 0px auto 0px auto;&quot;&gt;-- [[/A/]]  [[/B/]]  [[/C/]]  [[/D/]]  [[/E/]]  [[/F/]]  [[/G/]]  [[/H/]]  [[/I/]]  [[/J/]]  [[/K/]]  [[/L/]]  [[/M/]]  [[/N/]]  [[/O/]]  [[/P/]]  [[/Q/]]  [[/R/]]  [[/S/]]  [[/T/]]  [[/U/]]  [[/V/]]  [[/W/]]  [[/X/]]  [[/Y/]]  [[/Z/]] --&lt;/div&gt;

* Penulis: [[Pengguna:Wiki Farazi|Wiki Farazi]]
[[Category:Buku:Wikijunior:Abjad makanan]]</text>
      <sha1>sydplqrvvzian1ey6n0d7gzbp3ryyca</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategori:Buku:Wikijunior:Abjad makanan</title>
    <ns>14</ns>
    <id>4197</id>
    <revision>
      <id>10890</id>
      <timestamp>2021-01-24T00:55:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Wiki Farazi</username>
        <id>2620</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '[[kategori:Wikijunior]] [[Kategori:Abjad]]'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="42" xml:space="preserve">[[kategori:Wikijunior]]
[[Kategori:Abjad]]</text>
      <sha1>s4k1wxkquod9yrwplthwa0an1lofvth</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad makanan/A</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4198</id>
    <revision>
      <id>10915</id>
      <parentid>10891</parentid>
      <timestamp>2021-01-24T03:09:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Wiki Farazi</username>
        <id>2620</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="214" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''A''' untuk '''A'''is krim&lt;/div&gt;


[[File:Orange flavour ice lollipop.jpg|center|300px]]


{{Wikijunior:Abjad makanan}}
[[Kategori:Buku:Wikijunior:Abjad makanan]]</text>
      <sha1>gj699ac8920isd952nkw8vy9wmyqfyc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Templat:Wikijunior:Abjad makanan</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4199</id>
    <revision>
      <id>10892</id>
      <timestamp>2021-01-24T01:08:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Wiki Farazi</username>
        <id>2620</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '&lt;div style=&quot;font-size: x-large; text-align: center; margin: 0px auto 0px auto;&quot;&gt;-- [[Wikijunior:Abjad makanan/A|A]]  [[Wikijunior:Abjad makanan/B|B]]  Wik...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="974" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;font-size: x-large; text-align: center; margin: 0px auto 0px auto;&quot;&gt;-- [[Wikijunior:Abjad makanan/A|A]]  [[Wikijunior:Abjad makanan/B|B]]  [[Wikijunior:Abjad makanan/C|C]]  [[Wikijunior:Abjad makanan/D|D]]  [[Wikijunior:Abjad makanan/E|E]]  [[Wikijunior:Abjad makanan/F|F]]  [[Wikijunior:Abjad makanan/G|G]]  [[Wikijunior:Abjad makanan/H|H]]  [[Wikijunior:Abjad makanan/I|I]]  [[Wikijunior:Abjad makanan/J|J]]  [[Wikijunior:Abjad makanan/K|K]]  [[Wikijunior:Abjad makanan/L|L]]  [[Wikijunior:Abjad makanan/M|M]]  [[Wikijunior:Abjad makanan/N|N]]  [[Wikijunior:Abjad makanan/O|O]]  [[Wikijunior:Abjad makanan/P|P]]  [[Wikijunior:Abjad makanan/Q|Q]]  [[Wikijunior:Abjad makanan/R|R]]  [[Wikijunior:Abjad makanan/S|S]]  [[Wikijunior:Abjad makanan/T|T]]  [[Wikijunior:Abjad makanan/U|U]]  [[Wikijunior:Abjad makanan/V|V]]  [[Wikijunior:Abjad makanan/W|W]]  [[Wikijunior:Abjad makanan/X|X]]  [[Wikijunior:Abjad makanan/Y|Y]]  [[Wikijunior:Abjad makanan/Z|Z]] --&lt;/div&gt;</text>
      <sha1>edjn1wh93o0xw90rzkwo9618ntva2p9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad makanan/B</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4200</id>
    <revision>
      <id>10893</id>
      <timestamp>2021-01-24T01:12:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Wiki Farazi</username>
        <id>2620</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''B''' untuk '''B'''akon&lt;/div&gt;  [[Fail:500gfpx-Bacon.png|300px|center]]     {{Wikijunior:Abjad makanan}}...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="198" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''B''' untuk '''B'''akon&lt;/div&gt;

[[Fail:500gfpx-Bacon.png|300px|center]]


{{Wikijunior:Abjad makanan}}
[[Kategori:Buku:Wikijunior:Abjad makanan]]</text>
      <sha1>7m5qilwlzi9wcv24gvadoo4o0ac0d35</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad makanan/C</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4201</id>
    <revision>
      <id>10894</id>
      <timestamp>2021-01-24T01:17:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Wiki Farazi</username>
        <id>2620</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''C''' untuk '''C'''eri&lt;/div&gt;  [[Fail:Cherry Stella444.jpg|300px|center]]  {{Wikijunior:Abjad makanan}} [...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="197" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''C''' untuk '''C'''eri&lt;/div&gt;

[[Fail:Cherry Stella444.jpg|300px|center]]

{{Wikijunior:Abjad makanan}}
[[Kategori:Buku:Wikijunior:Abjad makanan]]</text>
      <sha1>20w5krmhvwnqypn10i5fc6ezrv4u98y</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad makanan/D</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4202</id>
    <revision>
      <id>10895</id>
      <timestamp>2021-01-24T01:20:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Wiki Farazi</username>
        <id>2620</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''D''' untuk '''D'''urian&lt;/div&gt;  [[Fail:Durian.jpg|300px|center]]  {{Wikijunior:Abjad makanan}} Kategor...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="189" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''D''' untuk '''D'''urian&lt;/div&gt;

[[Fail:Durian.jpg|300px|center]]

{{Wikijunior:Abjad makanan}}
[[Kategori:Buku:Wikijunior:Abjad makanan]]</text>
      <sha1>jsgcfhxne624ea9b1uiph68jza8k227</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad makanan/E</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4203</id>
    <revision>
      <id>10896</id>
      <timestamp>2021-01-24T01:23:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Wiki Farazi</username>
        <id>2620</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''E''' untuk '''E'''pal&lt;/div&gt;  [[Fail:Fuji apple.jpg|300px|center]]  {{Wikijunior:Abjad makanan}} Kateg...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="191" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''E''' untuk '''E'''pal&lt;/div&gt;

[[Fail:Fuji apple.jpg|300px|center]]

{{Wikijunior:Abjad makanan}}
[[Kategori:Buku:Wikijunior:Abjad makanan]]</text>
      <sha1>7i4envtorqiyzpg45oa2lm33deja727</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad makanan/F</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4204</id>
    <revision>
      <id>10897</id>
      <timestamp>2021-01-24T01:28:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Wiki Farazi</username>
        <id>2620</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''F''' untuk '''F'''ucuk&lt;/div&gt;  {{Center|[[Fail:Fucuk.JPG|300px]][[Fail:Tofu skin.png|300px]]}}  {{Wikiju...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="219" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''F''' untuk '''F'''ucuk&lt;/div&gt;

{{Center|[[Fail:Fucuk.JPG|300px]][[Fail:Tofu skin.png|300px]]}}

{{Wikijunior:Abjad makanan}}
[[Kategori:Buku:Wikijunior:Abjad makanan]]</text>
      <sha1>7wmp3bzt5qe2onwo5kwzssyo6vvcz1o</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad makanan/G</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4205</id>
    <revision>
      <id>10898</id>
      <timestamp>2021-01-24T01:36:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Wiki Farazi</username>
        <id>2620</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''G''' untuk '''G'''ula-gula&lt;/div&gt; Imej:HK 銅鑼灣 Causeway Bay 富豪香港酒店 Regal Hong Kong Ho...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="293" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''G''' untuk '''G'''ula-gula&lt;/div&gt;
[[Imej:HK 銅鑼灣 Causeway Bay 富豪香港酒店 Regal Hong Kong Hotel restaurant food Candy M&amp;M August 2018 SSG.jpg|300px|center]]

{{Wikijunior:Abjad makanan}}
[[Kategori:Buku:Wikijunior:Abjad makanan]]</text>
      <sha1>d7j5ang586oo0f7c7w7h3cwkmgejcpd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad makanan/H</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4206</id>
    <revision>
      <id>10899</id>
      <timestamp>2021-01-24T01:39:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Wiki Farazi</username>
        <id>2620</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''H''' untuk '''H'''alia&lt;/div&gt;  [[Fail:YosriHaliaMuda.jpg|center|300px]]  {{Wikijunior:Abjad makanan}} ...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="196" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''H''' untuk '''H'''alia&lt;/div&gt;

[[Fail:YosriHaliaMuda.jpg|center|300px]]

{{Wikijunior:Abjad makanan}}
[[Kategori:Buku:Wikijunior:Abjad makanan]]</text>
      <sha1>eytv1qk8gu38fjuwzhaepjcjn79d3nq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad makanan/I</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4207</id>
    <revision>
      <id>10900</id>
      <timestamp>2021-01-24T01:45:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Wiki Farazi</username>
        <id>2620</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''I''' untuk '''I'''kan goreng&lt;/div&gt;  [[Fail:Fried batang fish.jpg|300px|center]]  {{Wikijunior:Abjad mak...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="205" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''I''' untuk '''I'''kan goreng&lt;/div&gt;

[[Fail:Fried batang fish.jpg|300px|center]]

{{Wikijunior:Abjad makanan}}
[[Kategori:Buku:Wikijunior:Abjad makanan]]</text>
      <sha1>k8uhwovs2bkdjj1m3ohzvrgf7ihmucs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad makanan/J</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4208</id>
    <revision>
      <id>10901</id>
      <timestamp>2021-01-24T01:51:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Wiki Farazi</username>
        <id>2620</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''J''' untuk '''J'''ambu&lt;/div&gt;  [[Fail:Fresh Guava.jpg|center|300px]]  {{Wikijunior:Abjad makanan}} Kat...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="193" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''J''' untuk '''J'''ambu&lt;/div&gt;

[[Fail:Fresh Guava.jpg|center|300px]]

{{Wikijunior:Abjad makanan}}
[[Kategori:Buku:Wikijunior:Abjad makanan]]</text>
      <sha1>6ekqrelae708hvcwrzc5zg1x5r8sym5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad makanan/K</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4209</id>
    <revision>
      <id>10902</id>
      <timestamp>2021-01-24T01:59:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Wiki Farazi</username>
        <id>2620</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''K''' untuk '''K'''iwi&lt;/div&gt;  [[Fail:Kiwi aka.jpg|center|300px]]  {{Wikijunior:Abjad makanan}} Kategor...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="189" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''K''' untuk '''K'''iwi&lt;/div&gt;

[[Fail:Kiwi aka.jpg|center|300px]]

{{Wikijunior:Abjad makanan}}
[[Kategori:Buku:Wikijunior:Abjad makanan]]</text>
      <sha1>qej1p6ctmksflicrjs6pfkfzv80i6t0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad makanan/L</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4210</id>
    <revision>
      <id>10903</id>
      <timestamp>2021-01-24T02:06:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Wiki Farazi</username>
        <id>2620</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''L''' untuk '''L'''aksa&lt;/div&gt;  [[Fail:Curry Laksa - Urban Asia AUD9.30 (4127158125).jpg|300px|center]]...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="227" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''L''' untuk '''L'''aksa&lt;/div&gt;

[[Fail:Curry Laksa - Urban Asia AUD9.30 (4127158125).jpg|300px|center]]

{{Wikijunior:Abjad makanan}}
[[Kategori:Buku:Wikijunior:Abjad makanan]]</text>
      <sha1>n4s4a9pwfgqg6nkqn1pllx1ls5w6a8b</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad makanan/M</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4211</id>
    <revision>
      <id>10904</id>
      <timestamp>2021-01-24T02:12:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Wiki Farazi</username>
        <id>2620</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''M''' untuk '''M'''i&lt;/div&gt;  [[Fail:Instantnoodles.jpg|center|300px]]  {{Wikijunior:Abjad makanan}} Kat...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="193" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''M''' untuk '''M'''i&lt;/div&gt;

[[Fail:Instantnoodles.jpg|center|300px]]

{{Wikijunior:Abjad makanan}}
[[Kategori:Buku:Wikijunior:Abjad makanan]]</text>
      <sha1>07hg1ph22umnsg5bi2t2cak11rdt3a3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad makanan/N</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4212</id>
    <revision>
      <id>10905</id>
      <timestamp>2021-01-24T02:19:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Wiki Farazi</username>
        <id>2620</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''N''' untuk '''N'''anas&lt;/div&gt;  [[Fail:&quot;Pineapples&quot;.jpg|center|300px]]  {{Wikijunior:Abjad makanan}} Ka...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="194" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''N''' untuk '''N'''anas&lt;/div&gt;

[[Fail:&quot;Pineapples&quot;.jpg|center|300px]]

{{Wikijunior:Abjad makanan}}
[[Kategori:Buku:Wikijunior:Abjad makanan]]</text>
      <sha1>ljezzebabey6zlztmthlfq03dqb0ing</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad makanan/O</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4213</id>
    <revision>
      <id>10906</id>
      <timestamp>2021-01-24T02:23:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Wiki Farazi</username>
        <id>2620</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''O''' untuk '''O'''ren&lt;/div&gt;  [[Fail:20140119Hockenheim1.jpg|300px|center]]  {{Wikijunior:Abjad makanan}...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="200" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''O''' untuk '''O'''ren&lt;/div&gt;

[[Fail:20140119Hockenheim1.jpg|300px|center]]

{{Wikijunior:Abjad makanan}}
[[Kategori:Buku:Wikijunior:Abjad makanan]]</text>
      <sha1>ivap7iflsde8jg60nyfnjt3oumgl9sx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad makanan/P</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4214</id>
    <revision>
      <id>10907</id>
      <timestamp>2021-01-24T02:27:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Wiki Farazi</username>
        <id>2620</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''P''' untuk '''P'''ulasan&lt;/div&gt;  [[Fail:YosriPulasan1.jpg|300px|center]]  {{Wikijunior:Abjad makanan}} [...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="197" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''P''' untuk '''P'''ulasan&lt;/div&gt;

[[Fail:YosriPulasan1.jpg|300px|center]]

{{Wikijunior:Abjad makanan}}
[[Kategori:Buku:Wikijunior:Abjad makanan]]</text>
      <sha1>rlm8xbs62pftcz093nheh5vob71y2xu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad makanan/Q</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4215</id>
    <revision>
      <id>10908</id>
      <timestamp>2021-01-24T02:31:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Wiki Farazi</username>
        <id>2620</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''Q''' untuk '''Q'''ottab&lt;/div&gt;  [[Fail:Qottab.jpg|300px|center]]  {{Wikijunior:Abjad makanan}} Kategor...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="189" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''Q''' untuk '''Q'''ottab&lt;/div&gt;

[[Fail:Qottab.jpg|300px|center]]

{{Wikijunior:Abjad makanan}}
[[Kategori:Buku:Wikijunior:Abjad makanan]]</text>
      <sha1>qv08cs5ceqq7t26xthgvga8q3h8rxaj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad makanan/R</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4216</id>
    <revision>
      <id>10909</id>
      <timestamp>2021-01-24T02:36:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Wiki Farazi</username>
        <id>2620</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''R''' untuk '''R'''endang&lt;/div&gt;  [[Fail:Beef Rendang..JPG|300px|center]]  {{Wikijunior:Abjad makanan}} [...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="197" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''R''' untuk '''R'''endang&lt;/div&gt;

[[Fail:Beef Rendang..JPG|300px|center]]

{{Wikijunior:Abjad makanan}}
[[Kategori:Buku:Wikijunior:Abjad makanan]]</text>
      <sha1>7h0ht3anmxcdthwqczr1j4etatyhho2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad makanan/S</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4217</id>
    <revision>
      <id>10910</id>
      <timestamp>2021-01-24T02:54:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Wiki Farazi</username>
        <id>2620</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''S''' untuk '''S'''usu&lt;/div&gt;  [[Fail:Glass of Milk (33657535532).jpg|300px|center]]  {{Wikijunior:Abjad...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="208" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''S''' untuk '''S'''usu&lt;/div&gt;

[[Fail:Glass of Milk (33657535532).jpg|300px|center]]

{{Wikijunior:Abjad makanan}}
[[Kategori:Buku:Wikijunior:Abjad makanan]]</text>
      <sha1>pcbry3fqhoe6z9b05v689zomr6j28dc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad makanan/T</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4218</id>
    <revision>
      <id>10911</id>
      <timestamp>2021-01-24T02:56:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Wiki Farazi</username>
        <id>2620</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''T''' untuk '''T'''omato&lt;/div&gt;  [[File:Bright red tomato and cross section02.jpg|center|500px]]  {{Wikij...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="220" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''T''' untuk '''T'''omato&lt;/div&gt;

[[File:Bright red tomato and cross section02.jpg|center|500px]]

{{Wikijunior:Abjad makanan}}
[[Kategori:Buku:Wikijunior:Abjad makanan]]</text>
      <sha1>2joz3qmd4nzfl3rehloeaortov2tu98</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad makanan/U</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4219</id>
    <revision>
      <id>10912</id>
      <timestamp>2021-01-24T02:59:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Wiki Farazi</username>
        <id>2620</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''U''' untuk '''U'''dang goreng&lt;/div&gt;  [[Fail:YosriHidanganUdang.JPG|center|300px]]  {{Wikijunior:Abjad m...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="207" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''U''' untuk '''U'''dang goreng&lt;/div&gt;

[[Fail:YosriHidanganUdang.JPG|center|300px]]

{{Wikijunior:Abjad makanan}}
[[Kategori:Buku:Wikijunior:Abjad makanan]]</text>
      <sha1>ns7bafrapz19w2qru0ugvubvjj0s0wl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad makanan/V</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4220</id>
    <revision>
      <id>10914</id>
      <parentid>10913</parentid>
      <timestamp>2021-01-24T03:08:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Wiki Farazi</username>
        <id>2620</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="198" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''V''' untuk '''V'''adei&lt;/div&gt;

[[Fail:YosriMasalaVadai.jpg|300px|center]]

{{Wikijunior:Abjad makanan}}
[[Kategori:Buku:Wikijunior:Abjad makanan]]</text>
      <sha1>21nqg4aui6qea6dln53z0ohkptvibq3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad makanan/W</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4221</id>
    <revision>
      <id>10916</id>
      <timestamp>2021-01-24T03:13:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Wiki Farazi</username>
        <id>2620</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''W''' untuk '''W'''afer&lt;/div&gt;  [[Fail:2020-02-20-Manner Neapolitane-Lokal K-4775.jpg|300px|center]]  {{W...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="224" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''W''' untuk '''W'''afer&lt;/div&gt;

[[Fail:2020-02-20-Manner Neapolitane-Lokal K-4775.jpg|300px|center]]

{{Wikijunior:Abjad makanan}}
[[Kategori:Buku:Wikijunior:Abjad makanan]]</text>
      <sha1>eygkurs9pb3h6nggg3hz0zobyo3006f</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad makanan/X</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4222</id>
    <revision>
      <id>10917</id>
      <timestamp>2021-01-24T03:15:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Wiki Farazi</username>
        <id>2620</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''X''' untuk '''X'''ató&lt;/div&gt;  [[Fail:Xató.jpg|300px|center]]  {{Wikijunior:Abjad makanan}} Kategori:...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="187" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''X''' untuk '''X'''ató&lt;/div&gt;

[[Fail:Xató.jpg|300px|center]]

{{Wikijunior:Abjad makanan}}
[[Kategori:Buku:Wikijunior:Abjad makanan]]</text>
      <sha1>2ktppj60m8k1zu4sqh6yutwsd6ylomw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad makanan/Y</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4223</id>
    <revision>
      <id>10918</id>
      <timestamp>2021-01-24T03:25:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Wiki Farazi</username>
        <id>2620</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''Y''' untuk '''Y'''ogurt&lt;/div&gt;  [[Fail:Perfect Curd yoghurt picture.JPG|300px|center]]  {{Wikijunior:Abj...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="211" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''Y''' untuk '''Y'''ogurt&lt;/div&gt;

[[Fail:Perfect Curd yoghurt picture.JPG|300px|center]]

{{Wikijunior:Abjad makanan}}
[[Kategori:Buku:Wikijunior:Abjad makanan]]</text>
      <sha1>qgmwwcoumals2ftruniv2n7vgdytkl9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad makanan/Z</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4224</id>
    <revision>
      <id>10919</id>
      <timestamp>2021-01-24T03:30:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Wiki Farazi</username>
        <id>2620</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''Z''' untuk '''Z'''ukini&lt;/div&gt;  [[File:Courgette.jpg|center|500px]]  {{Wikijunior:Abjad makanan}} Kate...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="192" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''Z''' untuk '''Z'''ukini&lt;/div&gt;

[[File:Courgette.jpg|center|500px]]

{{Wikijunior:Abjad makanan}}
[[Kategori:Buku:Wikijunior:Abjad makanan]]</text>
      <sha1>3cgy58yokj96lkszpevz2hd7550ytm6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad Hewan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4226</id>
    <revision>
      <id>10969</id>
      <parentid>10968</parentid>
      <timestamp>2021-02-21T23:44:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>187.19.202.83</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1806" xml:space="preserve">[[Image:Wikijunior_Animal_Alphabet.jpg|center|500px]]&lt;br /&gt;
&lt;center&gt;&lt;font size=&quot;8&quot;&gt;'''Wikijunior: Abjad Hewan'''&lt;/font&gt;&lt;/center&gt;&lt;/center&gt;&lt;center&gt;&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;&lt;/br /&gt;
&lt;div class=&quot;noprint&quot;&gt;
&lt;font size=&quot;4&quot;&gt;-- [[Wikijunior:Abjad_Hewan/A|A]]  [[Wikijunior:Abjad_Hewan/B|B]]  [[Wikijunior:Abjad_Hewan/C|C]]  [[Wikijunior:Abjad_Hewan/D|D]]  [[Wikijunior:Abjad_Hewan/E|E]]  [[Wikijunior:Abjad_Hewan/F|F]]  [[Wikijunior:Abjad_Hewan/G|G]]  [[Wikijunior:Abjad_Hewan/H|H]]  [[Wikijunior:Abjad_Hewan/I|I]]  [[Wikijunior:Abjad_Hewan/J|J]]  [[Wikijunior:Abjad_Hewan/K|K]]  [[Wikijunior:Abjad_Hewan/L|L]]  [[Wikijunior:Abjad_Hewan/M|M]]  [[Wikijunior:Abjad_Hewan/N|N]]  [[Wikijunior:Abjad_Hewan/O|O]]  [[Wikijunior:Abjad_Hewan/P|P]]  [[Wikijunior:Abjad_Hewan/Q|Q]]  [[Wikijunior:Abjad_Hewan/R|R]]  [[Wikijunior:Abjad_Hewan/S|S]]  [[Wikijunior:Abjad_Hewan/T|T]]  [[Wikijunior:Abjad_Hewan/U|U]]  [[Wikijunior:Abjad_Hewan/V|V]]  [[Wikijunior:Abjad_Hewan/W|W]]  [[Wikijunior:Abjad_Hewan/X|X]]  [[Wikijunior:Abjad_Hewan/Y|Y]]  [[Wikijunior:Abjad_Hewan/Z|Z]] --&lt;/font&gt;&lt;br /&gt;
&lt;/center&gt;

&lt;/div&gt;
[[ar:ويكي الأطفال:أبجدية الحيوانات]]
[[ca:Viquijúnior:Alfabet amb animals]]
[[da:Wikijunior:Dyralfabet]]
[[de:Wikijunior Tieralphabet]]
[[eo:Alfabeto de Bestoj]]
[[es:Wikichicos/Alfabeto con animales]]
[[fr:Wikijunior:Alphabet des animaux]]
[[hy:Վիքիփոքրիկ:Կենդանիներով այբուբեն]]
[[id:Wikijunior:Alfabet Hewan]]
[[it:Wikijunior Alfabeto degli animali]]
[[ms:Wikijunior:Abjad Hewan]]
[[oc:Wikijunior:L'alfabet animal]]
[[nl:Wikijunior:Dierenalfabet]]
[[pl:Wikijunior:Alfabet zwierząt]]
[[pt:Alfabeto dos animais]]
[[ro:Wikijunior:Alfabetul animal]]
[[ru:Wikijunior:Азбука животных]]
[[tr:Vikiçocuk:Hayvan Alfabesi]]
[[zh:Wikijunior:动物字母表]]

&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>6k6vuiqxf8y1e3q5mw8z4tqwmcg2b3n</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikijunior:Abjad Hewan/A</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4227</id>
    <revision>
      <id>10970</id>
      <timestamp>2021-02-21T23:48:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>187.19.202.83</ip>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''A''' untuk '''A'''rnab&lt;/div&gt;   [[Fail:Rabbit small.JPG|center|400px|border|link=w:Arnab]]   {{ {{BOOKTE...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="235" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;text-align: center; font-size: 400%;&quot;&gt;'''A''' untuk '''A'''rnab&lt;/div&gt;


[[Fail:Rabbit small.JPG|center|400px|border|link=w:Arnab]]


{{ {{BOOKTEMPLATE}} }}

[[Kategori:Wikijunior:Abjad]]

[[en:Wikijunior:Animal Alphabet/A]]</text>
      <sha1>s9b0hq15hdr3cgqpou7ps1p7ssa59zr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategori:Abjad</title>
    <ns>14</ns>
    <id>4228</id>
    <revision>
      <id>10971</id>
      <timestamp>2021-02-21T23:53:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>187.19.202.83</ip>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan 'Wikijunior:Abjad Hewan'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="22" xml:space="preserve">Wikijunior:Abjad Hewan</text>
      <sha1>n39rfso3ayko4xag6f9o66k5prvjsje</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Tulisan Jawi</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4230</id>
    <revision>
      <id>11010</id>
      <parentid>10977</parentid>
      <timestamp>2021-05-09T05:25:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aurora</username>
        <id>46</id>
      </contributor>
      <comment>/* Pautan luar */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="893" xml:space="preserve">{{Wikipedia}}
'''Jawi''' merupakan sebuah sistem penulisan untuk [[Bahasa Melayu]] dan bahasa-bahasa lain yang terdapat di Asia Tenggara seperti [[:w:ms:Bahasa Minangkabau|bahasa Minangkabau]], [[:w:ms:Bahasa Bali|Bali]] dan lain-lain. Tulisan Jawi yang kita kenal adalah sama dengan huruf [[:w:Bahasa Arab|Bahasa Arab]] dan penambahan enam huruf supaya sesuai digunakan dalam penggunaan bahasa Melayu.&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20201020110945/https://www.johorkini.my/bukan-melayu-sahaja-ada-tulisan-jawi/ Bukan Melayu Sahaja Ada Tulisan Jawi]. ''johorkini.my'', diterbitkan pada 30 September 2019. Dicapai pada 8 April 2021. (dalam Bahasa Melayu).&lt;/ref&gt;

== Kandungan ==
''Akan dikemaskini''

== Rujukan ==
{{Reflist}}

== Pautan luar ==
* [http://prpm.dbp.gov.my Laman sesawang Pusat Rujukan Persuratan Melayu]
{{Tulisan Jawi}}

[[Kategori:Tulisan Jawi| ]]
[[Kategori:Bahasa Melayu]]</text>
      <sha1>4d4k7a8o7gerd82orib92uwptgv7qoi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategori:Tulisan Jawi</title>
    <ns>14</ns>
    <id>4231</id>
    <revision>
      <id>10978</id>
      <timestamp>2021-04-08T13:29:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Wiki Farazi</username>
        <id>2620</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '[[Kategori:Bahasa Melayu]]'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="26" xml:space="preserve">[[Kategori:Bahasa Melayu]]</text>
      <sha1>rml3wtwx9rkiugtzk4lt9edebxe1d3l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategori:Bahasa Melayu</title>
    <ns>14</ns>
    <id>4232</id>
    <revision>
      <id>10979</id>
      <timestamp>2021-04-08T13:30:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Wiki Farazi</username>
        <id>2620</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '[[Kategori:Bahasa]]'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19" xml:space="preserve">[[Kategori:Bahasa]]</text>
      <sha1>19n5y3dj7zutzgvckqzuspmbla2qi9s</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Tulisan Jawi/Huruf</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4237</id>
    <revision>
      <id>10994</id>
      <parentid>10993</parentid>
      <timestamp>2021-05-07T02:09:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Wiki Farazi</username>
        <id>2620</id>
      </contributor>
      <comment>/* ت */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1113" xml:space="preserve">Huruf Jawi mempunyai jumlah keseluruhan sebanyak '''37 huruf'''. Bahagian ini akan memaparkan huruf serta bacaannya.

== ا ==
&lt;gallery&gt;
01-Alif.svg|Huruf '''ا'''
01a-Alif-Hamza.svg|Huruf Alif bersama Hamzah diatasnya '''أ'''
01b-Alif-Hamza-darunter.png|Huruf Alif bersama Hamzah dibawahnya '''إ'''
Icon Translate to Urdu.png|Padanan huruf
&lt;/gallery&gt;
'''ا''' (dibaca: '''Alif''') merupakan huruf utama dalam [[Bahasa Arab]] dan juga [[Tulisan Jawi]]. Dalam Bahasa Arab, ia mempunyai nilai satu (1).

* &lt;span style=&quot;font-size:130%;&quot;&gt;Contoh ayat: '''ايم''' [a.yam], '''دأتس''' [diatas], '''إيه''' [eh].&lt;/span&gt;

== ب ==
&lt;gallery&gt;
02-Ba.svg|Huruf '''ب'''
Translation Logo.jpg|Padanan huruf konsonan
&lt;/gallery&gt;

'''ب''' (dibaca: '''BA''') merupakan huruf kedua dalam sistem penulisan Jawi.
* &lt;span style=&quot;font-size:140%;&quot;&gt; Contoh: '''بولا''' [bola], '''بالا''' [bala].

== ت ==
&lt;gallery&gt;
03-Ta.svg|Huruf '''ت'''
&lt;/gallery&gt;

'''ت''' (dibaca: '''TA'''). Padanan huruf konsonan bagi huruf ini ialah '''''t'''''.
* Contoh: &lt;span style=&quot;font-size:140%;&quot;&gt; '''تانم''' [tanam].&lt;/span&gt;

== ث ==</text>
      <sha1>8yxg9xsk8muh6p1wu3641es4b52ampz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bahasa Arab/Wacana/Kata Nama</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4238</id>
    <revision>
      <id>11012</id>
      <timestamp>2021-06-04T17:26:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2405:3800:823:A43D:5830:B3E4:1CC4:CE90</ip>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan 'kak fizah cantik'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16" xml:space="preserve">kak fizah cantik</text>
      <sha1>cmwm7xxr8e5h5lx2m3pszln2gkftr3j</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Undang-undang perjanjian antarabangsa</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4239</id>
    <revision>
      <id>11013</id>
      <timestamp>2021-06-07T17:23:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>27.125.241.239</ip>
      </contributor>
      <comment>Fakta tambahan</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="170" xml:space="preserve">Tiada apa-apa sekatan ekonomi atau ketenteraan dikenakan dari UN-PBB terhadap beberapa pihak organisasi tertentu dan sekutu perbadanan yang dikuat gilakuasakan 1994-2021.</text>
      <sha1>bcm79fuct31ve0ywparam716hthghdi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Cara Buat Kek Coklat</title>
    <ns>100</ns>
    <id>4241</id>
    <redirect title="Resipi:Kek coklat" />
    <revision>
      <id>11080</id>
      <timestamp>2021-07-28T05:51:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Chongkian</username>
        <id>2495</id>
      </contributor>
      <comment>Chongkian telah memindahkan laman [[Resipi:Cara Buat Kek Coklat]] ke [[Resipi:Kek coklat]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="30" xml:space="preserve">#LENCONG [[Resipi:Kek coklat]]</text>
      <sha1>iby302m1tvdx5kxosotn0kiue7tmr13</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategori:Templat</title>
    <ns>14</ns>
    <id>4243</id>
    <revision>
      <id>11082</id>
      <timestamp>2021-07-28T05:55:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Chongkian</username>
        <id>2495</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman kosong</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="0" />
      <sha1>phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Cara Masak Tomyam</title>
    <ns>100</ns>
    <id>4244</id>
    <redirect title="Resipi:Tom yam" />
    <revision>
      <id>11090</id>
      <timestamp>2021-07-28T06:02:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Chongkian</username>
        <id>2495</id>
      </contributor>
      <comment>Chongkian telah memindahkan laman [[Resipi:Cara Masak Tomyam]] ke [[Resipi:Tom yam]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="27" xml:space="preserve">#LENCONG [[Resipi:Tom yam]]</text>
      <sha1>5dhcn8v2o81ks5c9ifi6smjy82q2j20</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategori:Biskut</title>
    <ns>14</ns>
    <id>4245</id>
    <revision>
      <id>11095</id>
      <timestamp>2021-07-28T06:07:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Chongkian</username>
        <id>2495</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '[[Kategori:Resipi]]'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19" xml:space="preserve">[[Kategori:Resipi]]</text>
      <sha1>rvyj5uaq7jeuib85mye6187766siwoi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategori:Templat resipi</title>
    <ns>14</ns>
    <id>4246</id>
    <revision>
      <id>11096</id>
      <timestamp>2021-07-28T06:08:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Chongkian</username>
        <id>2495</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '[[Kategori:Templat|Resipi]]'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="27" xml:space="preserve">[[Kategori:Templat|Resipi]]</text>
      <sha1>4llnmm92w8uv8lm4p6b0zpbama5jsjd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategori:Mi</title>
    <ns>14</ns>
    <id>4247</id>
    <revision>
      <id>11099</id>
      <timestamp>2021-07-28T06:10:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Chongkian</username>
        <id>2495</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '[[Kategori:Resipi]]'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19" xml:space="preserve">[[Kategori:Resipi]]</text>
      <sha1>rvyj5uaq7jeuib85mye6187766siwoi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategori:Ramuan</title>
    <ns>14</ns>
    <id>4248</id>
    <revision>
      <id>11100</id>
      <timestamp>2021-07-28T06:10:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Chongkian</username>
        <id>2495</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '[[Kategori:Resipi]]'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19" xml:space="preserve">[[Kategori:Resipi]]</text>
      <sha1>rvyj5uaq7jeuib85mye6187766siwoi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategori:Rempah</title>
    <ns>14</ns>
    <id>4249</id>
    <revision>
      <id>11101</id>
      <timestamp>2021-07-28T06:11:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Chongkian</username>
        <id>2495</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '[[Kategori:Resipi]]'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19" xml:space="preserve">[[Kategori:Resipi]]</text>
      <sha1>rvyj5uaq7jeuib85mye6187766siwoi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategori:Templat dilindungi</title>
    <ns>14</ns>
    <id>4250</id>
    <revision>
      <id>11104</id>
      <timestamp>2021-07-28T06:13:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Chongkian</username>
        <id>2495</id>
      </contributor>
      <comment>Mencipta laman baru dengan kandungan '[[Kategori:Templat|Dilindungi]]'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="31" xml:space="preserve">[[Kategori:Templat|Dilindungi]]</text>
      <sha1>9d834vnyc83cm4mksyx36q5egxbteg8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Cara Masak Nasi Ayam</title>
    <ns>100</ns>
    <id>4251</id>
    <redirect title="Resipi:Nasi ayam" />
    <revision>
      <id>11112</id>
      <timestamp>2021-07-28T06:17:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Chongkian</username>
        <id>2495</id>
      </contributor>
      <comment>Chongkian telah memindahkan laman [[Resipi:Cara Masak Nasi Ayam]] ke [[Resipi:Nasi ayam]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="29" xml:space="preserve">#LENCONG [[Resipi:Nasi ayam]]</text>
      <sha1>inbq9za3v9kn2s08d9h4zchh7lkzevx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Cara Masak Nasi Lemak</title>
    <ns>100</ns>
    <id>4252</id>
    <redirect title="Resipi:Nasi lemak" />
    <revision>
      <id>11122</id>
      <timestamp>2021-07-28T06:21:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Chongkian</username>
        <id>2495</id>
      </contributor>
      <comment>Chongkian telah memindahkan laman [[Resipi:Cara Masak Nasi Lemak]] ke [[Resipi:Nasi lemak]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="30" xml:space="preserve">#LENCONG [[Resipi:Nasi lemak]]</text>
      <sha1>eol79mw6fx2bbl7i0myskj4aucpsiml</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Nasi Tomato Ayam Masak Merah</title>
    <ns>100</ns>
    <id>4253</id>
    <redirect title="Resipi:Nasi tomato ayam masak merah" />
    <revision>
      <id>11125</id>
      <timestamp>2021-07-28T06:21:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Chongkian</username>
        <id>2495</id>
      </contributor>
      <comment>Chongkian telah memindahkan laman [[Resipi:Nasi Tomato Ayam Masak Merah]] ke [[Resipi:Nasi tomato ayam masak merah]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="48" xml:space="preserve">#LENCONG [[Resipi:Nasi tomato ayam masak merah]]</text>
      <sha1>4i7cvoev5deme4owtq4zlst4vu6mrz3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Cara Buat Roti Canai</title>
    <ns>100</ns>
    <id>4254</id>
    <redirect title="Resipi:Roti canai" />
    <revision>
      <id>11132</id>
      <timestamp>2021-07-28T06:24:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Chongkian</username>
        <id>2495</id>
      </contributor>
      <comment>Chongkian telah memindahkan laman [[Resipi:Cara Buat Roti Canai]] ke [[Resipi:Roti canai]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="30" xml:space="preserve">#LENCONG [[Resipi:Roti canai]]</text>
      <sha1>ry27sxismp9663rgeuwji18hp0wceun</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Cara Buat Puding Roti</title>
    <ns>100</ns>
    <id>4255</id>
    <redirect title="Resipi:Puding roti" />
    <revision>
      <id>11137</id>
      <timestamp>2021-07-28T06:24:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Chongkian</username>
        <id>2495</id>
      </contributor>
      <comment>Chongkian telah memindahkan laman [[Resipi:Cara Buat Puding Roti]] ke [[Resipi:Puding roti]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="31" xml:space="preserve">#LENCONG [[Resipi:Puding roti]]</text>
      <sha1>4fwxz0ohysslvfe5moszakyqjazu6gb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Resipi:Cara Buat Roti Jala</title>
    <ns>100</ns>
    <id>4256</id>
    <redirect title="Resipi:Roti jala" />
    <revision>
      <id>11143</id>
      <timestamp>2021-07-28T06:26:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Chongkian</username>
        <id>2495</id>
      </contributor>
      <comment>Chongkian telah memindahkan laman [[Resipi:Cara Buat Roti Jala]] ke [[Resipi:Roti jala]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="29" xml:space="preserve">#LENCONG [[Resipi:Roti jala]]</text>
      <sha1>pqfe5k7eujvvrpi3re806d627jxxoli</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kamen rider w</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4260</id>
    <revision>
      <id>11271</id>
      <parentid>11270</parentid>
      <timestamp>2021-11-15T04:10:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2405:3800:843:4CC2:315F:C0E5:67A3:6BC3</ip>
      </contributor>
      <comment>Kamen Rider W  ialah Kamen RiderYang mempunyai dua orang</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2298" xml:space="preserve">'''KAMEN RIDER W''
'''''Kamen Rider W (仮面ライダーＷダブル, Kamen Raidā Daburu) ialah drama tokusatsu Jepun 2009-2010, siri kesebelas dalam siri Kamen Rider Siri zaman Heisei. Ia ditayangkan perdana selepas Dekad Kamen Rider akhir pada 6 September 2009,[1] dan disiarkan bersama Samurai Sentai ShinkengerIcon-crosswiki.png dalam blok pengaturcaraan Super Hero Time TV Asahi. Selepas filem akhir Shinkenger, ia disiarkan bersama Tensou Sentai GoseigerIcon-crosswiki.png, sehingga W tamat pada 29 Ogos 2010. Siri ini digambarkan sebagai &quot;Projek Ulang Tahun Ke-10 Heisei Kamen Rider: Kempen Kejatuhan&quot; (平成仮面ダゼ 陣, Heisei Kamen Raidā Jusshūnen Purojekuto: Aki no Jin). Frasa untuk siri ini ialah &quot;We are the two-in-one Kamen Rider&quot; (俺たちは/僕たちは、二人で一人の仮面ライダーさ, Ore-tachi no hitori wa/Boku futari Raidā sa) dan &quot;Ini mencengkamnya!&quot; (これで決まりだ!, Kore de kimari da!).'''''
'''''Di bandar Futo yang berfikiran ekologi (風都, Fūto, &quot;Kota Berangin&quot;), di mana hampir semuanya dikuasakan oleh kincir angin, penduduk hidup dalam harmoni. Walau bagaimanapun, Keluarga Sonozaki menjual peranti misteri yang menyerupai pemacu kilat USB yang dipanggil Gaia Memories kepada penjenayah dan pihak lain yang berminat yang menggunakannya untuk menjadi raksasa yang dipanggil Dopants, melakukan jenayah dengan pasukan polis tidak berdaya untuk menghalang mereka. Lebih memburukkan lagi keadaan, Gaia Memories membawa toksin berbahaya yang menyebabkan pengguna mereka menjadi gila sehingga mereka boleh mati akibat peranti yang mengancam nyawa itu. Selepas kematian bosnya, detektif yang mengaku keras (sebenarnya setengah masak) Shotaro Hidari bekerja dengan Philip misterius, yang memiliki Memori Gaia sebenar, untuk menyiasat jenayah yang melibatkan Dopan. Menggunakan Gaia Memories mereka sendiri, Shotaro dan Philip menggunakan tali pinggang Doubledriver untuk berubah dan bergabung menjadi Kamen Rider Double untuk melawan ancaman Dopant dan memastikan Futo selamat. Semasa menyertai perjuangan mereka oleh penyiasat Ryu Terui, yang berubah menjadi Kamen Rider Accel, misteri masa lalu Philip, hubungannya dengan Keluarga Sonozaki, dan organisasi Muzium mereka terbongkar.

&lt;nowiki&gt;*&lt;/nowiki&gt;Maksud Kamen Rider ialah Rider Bertopeng</text>
      <sha1>lvjbaghlazhuaffj1yuno1ylb3fcnbs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Menyunting Dotycat.com - Teaching is Our Passion</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4261</id>
    <revision>
      <id>11397</id>
      <parentid>11272</parentid>
      <timestamp>2022-07-31T22:01:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rschen7754</username>
        <id>1293</id>
      </contributor>
      <comment>Requesting speedy deletion (Spam). (TwinkleGlobal)</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="759" xml:space="preserve">{{Hapus|1=Spam}}
&lt;p&gt;'''Dotycat.com''' - Teaching is Our Passion - Blog yang membincangkan Tutorial Blogger, Android, Permainan, Komputer, Templat, Perniagaan, Tips Adsense, Tips Youtube, Tips SEO, VPN, VPS, Hosting Dan semua berkaitan Teknologi.
&lt;/p&gt;
&lt;br/&gt;Dotycat.com - Teaching is Our Passion - Created on ogos 2021 
&lt;br/&gt;E-Mail        : hr@dotycat.com
&lt;br/&gt;Website       : https://www.dotycat.com
&lt;br/&gt;Facebook Page : https://www.facebook.com/Dotycatinc
&lt;br/&gt;About         : https://www.dotycat.com/about-us
&lt;br/&gt;Telegram      : @dtvpn

&lt;p&gt;'''DOTYCAT.COM''' - Menyediakan berbagai macam jenis tutorial khas buat pengemar blogger dan social media , Dan membahas tentang tips dan trick blogger, VPN, media dan banyak lagi kunjungi- https://www.dotycat.com&lt;/p&gt;</text>
      <sha1>clg90h8txeybsujhpr1n7af3r8wizog</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>MediaWiki</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4262</id>
    <revision>
      <id>11381</id>
      <parentid>11302</parentid>
      <timestamp>2022-06-18T20:40:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>NicoScribe</username>
        <id>2343</id>
      </contributor>
      <comment>Membatalkan semakan 11302 oleh [[Special:Contributions/182.233.205.44|182.233.205.44]] ([[User talk:182.233.205.44|Perbincangan]]) ?</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="72" xml:space="preserve">{{delete|Test page}}Muhammad alif adha bin samad
rencana utama wikipedia</text>
      <sha1>mjmb8u3i6rzrplspnu5p5f470hgngwr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Alphabet Chickens</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4269</id>
    <revision>
      <id>11388</id>
      <parentid>11387</parentid>
      <timestamp>2022-07-02T13:30:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>WikiBayer</username>
        <id>2440</id>
      </contributor>
      <comment>Requesting deletion</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="33" xml:space="preserve">{{delete|No useful content}}Dount</text>
      <sha1>k752g71u9h2itmg8u7y57i0uf0oadhw</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>