Wikipedia
amiwiki
https://ami.wikipedia.org/wiki/Sa%E2%80%99ayayaw_pising_no_tyin-naw
MediaWiki 1.39.0-wmf.26
first-letter
Mitiya
Kasi’iked
Kasasowal
Midemakay
Kasasowal no midemakay
Wikipedia
Wikipedia a kasasowal
Faylo
Masasowal to faylo
MediaWiki
Masasowal to MediaWiki
Masalipa
Masalipaay a kasasowal
Nipadama’
Mipadama’ a masasowal
Kasasiwasiw
Masasowal to kasasiwasiw
TimedText
TimedText talk
模組
模組討論
Gadget
Gadget talk
Gadget definition
Gadget definition talk
Cote d'ivoire
0
233
32210
30342
2022-08-24T20:05:09Z
Jfblanc
355
Jfblanc malinah to ko felih nani [[Cote d'ivoirie]] tangasa i [[Cote d'ivoire]]
wikitext
text/x-wiki
Cote d'ivoirie(象牙海岸)
[[Faylo:Flag of Côte d'Ivoire.svg|thumb|Flag of Ivory Coast|alt=Flag of Ivory Coast]]
[[Faylo:Location Côte d'Ivoire AU Africa.svg|thumb|Location of Ivory Coast (dark blue)in the African Union (light blue)]]
Itini i 8 00 N, 5 00 W, noAfilika ko [[Cote d'ivoirie]].
Polong no sekalay i 322,463 sq km “saka 69 ko rayray no ngangan. ”
“O sekalay no sera i, 318,003 sq km, no nanom a sekalay i, 4,460 sq km ”
Polong i 23,740,424 ko tamdaw.
sera(土地)
Masakilac ko sera o malo kakaomahen(農業) a sera 64.80%, Malo no kilakilangan(林業) a sera 32.70%, malo no roma to a sera 2.50%.
siyoto(首都)
O [[[Yamoussoukro]](雅穆索戈) ko Siyoto.
katomirengan no kitakit a romi’ad(國家紀念日)
Pihiratengan no kitakit a romi’ad i sakafalo 7 a romi’ad.
O Sawara’an no kitakit(國家) anini i ci [[Alassane Dramane Ouattara]](阿拉薩內·德拉馬納·瓦塔拉), patirengan a romi’ad i 2010 a miheca(年) saka 12 folad saka 4 a romi’ad.
Pi’arawan to lakaw
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
[[Kasasiwasiw:Pasawalian 'Amis]]
r5dxe11mlvcqzz9g05yev69h8e3ixsg
32212
32210
2022-08-24T20:05:40Z
Jfblanc
355
wikitext
text/x-wiki
Cote d'ivoirie(象牙海岸)
[[Faylo:Flag of Côte d'Ivoire.svg|thumb|Flag of Ivory Coast|alt=Flag of Ivory Coast]]
[[Faylo:Location Côte d'Ivoire AU Africa.svg|thumb|Location of Ivory Coast (dark blue)in the African Union (light blue)]]
Itini i 8 00 N, 5 00 W, noAfilika ko [[Cote d'ivoire]].
Polong no sekalay i 322,463 sq km “saka 69 ko rayray no ngangan. ”
“O sekalay no sera i, 318,003 sq km, no nanom a sekalay i, 4,460 sq km ”
Polong i 23,740,424 ko tamdaw.
sera(土地)
Masakilac ko sera o malo kakaomahen(農業) a sera 64.80%, Malo no kilakilangan(林業) a sera 32.70%, malo no roma to a sera 2.50%.
siyoto(首都)
O [[[Yamoussoukro]](雅穆索戈) ko Siyoto.
katomirengan no kitakit a romi’ad(國家紀念日)
Pihiratengan no kitakit a romi’ad i sakafalo 7 a romi’ad.
O Sawara’an no kitakit(國家) anini i ci [[Alassane Dramane Ouattara]](阿拉薩內·德拉馬納·瓦塔拉), patirengan a romi’ad i 2010 a miheca(年) saka 12 folad saka 4 a romi’ad.
Pi’arawan to lakaw
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
[[Kasasiwasiw:Pasawalian 'Amis]]
mvwmxnhuktvek5oi7cultqyexfho1xx
Fata’ an
0
318
32217
32109
2022-08-25T04:14:42Z
Mayawtowid
44
/* O ngangan no Fata’an (馬太鞍部落由來) */
wikitext
text/x-wiki
== O ngangan no Fata’an (馬太鞍部落由來) ==
[[Faylo:Fataan Wetland in Guangfu, Hualian, Taiwan.JPG|替代文字|邊框|左|fata'an]]
Malinah ko i ’ayaway a moto’asay a tayni . o no Fata’an no pangcah i, o sowal są, Fata’an a [[Niyaro'|niyaro’]], itiniay i sakawali a lilis no Sasifo’an lotok.[[:zh:中央山脈|(中央山脈]]), malecaday to macikang(馬鞍) koya tokos. sapangangan han. o roma a sowal, toya kataynianho tada adihay ko fata’an , sa hawikiden cangra ko fata’an a hasapaloma. mingataay to lotok mikitado to lotok a ma’orip, to rarikor how i , o fata’an ko sakaorip no ’Amis itiyaho. saka, mapangangan no moto’asay ko niyaro’ ningra to Fata’an.
== O kasiikedan no niyaro’(部落特色) ==
O Fata’an a riyaro’, o ta’akay a niyaro’i ilaloma’ay no Guangfu-syang (光復鄉 sowal no holam ) no Hualien-siyen (花蓮縣 sowal no holam ) ko Fata’an , itini i ira ko enem a niyaro’ pisaopoan, o tatong a niyaro’(大同村)、o tahwa a niyaro’(大華村)、o tapin a [[Niyaro'|niyaro’]](大平村) 、o tama a niyaro’(大馬村) 、o taxan a niyaro’(大全村) ato tasing a niyaro’(大興村) a masaopo itini i Fata’an, itira i Fata’anan iraay ko patiyamay iraay ko matayalay, oya to ko saka’aloman. sa o sowal no holam i o 馬太鞍 han.[https://tour-hualien.hl.gov.tw/花蓮觀光資訊網]
Itiniay i sakawali a lilis no Sasifo’an lotok.(中央山脈), pakayni i saka’orip no fata’an haw i, o panay ko nipaloma itini,oroma sato, mifoting, mi’adop, misakolong, misa’ayam, micekiw ato midateng ko ’Amis a finacadan. fangcal ko pisapala no fata’an a niyaro’, mikaomah to lotok, misa hafay i loma’ ko i ’ayaway a moto’asay, i matini i, o panay to ko nipalomaan, caay to koya ’ayaway a hafay, faliyasan, konga, rihom, tefo’ ato dateng ko nipalomaan.
[[Faylo:太巴塱瞭望台.JPG|左|縮圖]]
itini i taliyok no loma’ no finawlan i ,o ’icep ato facidol i tihi ko manengnengay , caay kanca ira ko nipaloma to ’icep ato facidol, saka o cecay no kacipinangan no niyaro’ no Pangcah konini. pakoyoc ko ‘orip no i’ayaway a tamdaw, nika rihaday to ko aniniay. ora ma’araway i niyaro’ i, Ira ko patiyamay, o payofingan ato paisingan ,o cinamalayan itira., manga’ay a tayra i picodadan minanam to sowal no ’Amis, manga’ay a talapaisingan a paising, manga’ay to kita a talapatiyamay a mi’aca to lalosidan ato masamaamaanay sapicakay ato talacowaco:wa a misalama. onini a kalomipatirengan i, o sakarahoday no ’orip no finawlan anini.
'''Guangfu misa’odax kaysiyaan (光復糖廠)'''
[[Itiraw pitalaan|Itiyaho]] i 1921 i Guangfu(光復) Cen no Hualien(花蓮縣) ko pipaloma’an to Tahe(大和) kaysiyaan(i matiniay Guangfu misa’odax kaysiyaan), adihayen a misa’odax ! Sapipafeli to Ripong safitay (軍隊) i ‘ayawho. Adihay ko folaw i ka Dipongan. i Kalalooan no kafafolwan, malood no laco’ no Amerika(美軍) ko Guangfu misa’odax kaysiyaan. ta tangasa to i matini, mikowanay ko Taytang toni a misa’odax kaysiyaan, tafesiw to masakaliki to mafalic to mihaca ko pising no misa’odax kaysiyaan. i matini i ,tada kanga’ayan no palafangay a misalama, manga’ay a cakayen ko kiyaping i patiyamay, Kaso’ yo !
'''Palakaw-fana’ no to’as no mita o ’Amis'''
Pakayni i saka’orip o pala ko pinengnengan no Fata’an, itini i ka’oripan no mita o ’Amis itiya ho, ira ko i palaay, ira ko I hadhaday, ira ko i lawacay no riyar ato taliyokay no fanaw. kaetip no Fata’an a niyaro’, ira ko poeneray pala itira, adihay ko nanom saka, o seloselotan a ’arawen iti:ya ho, matiya o awaayay ko epoc a ma’orip itira. nikaorira adihay ko masamaamaanay a foting, taliyok no loma’ ira ko fanaw. adihayay ko nanom tora pipaloma’an nangra, adihay to ko masamaamaanay a foting itira. saka ira to ko Palakaw haanay a mipalomaay to foting. o palakaw haanay haw i , o paloma’ay to foting, o nicidekay a taneng ato fana’ no to’as no mita o ’Amis to pifoting konini. onini a palakaw haw i, o cecay to pipahapinang to taneng ato fana’ no to’as no mita o Pangcah, sa iraay ko fongoh no niyaro’ay a tamdaw, oya to ko sakacitaneng no ’Amis.
== O nikalopisak no Fata’an (人口分佈) ==
Itiniay i [[Guangfu]](光復) Cen no Hualien(花蓮縣) ko [[Fata’an]] a niyaro’, 1,988 ko sa’osi no parod no loma’, 5,474 ko sa’osi no tamdaw.
54% ko ka’aloman no Yincomin(原住民), polong han i, 2,968 ko tamdaw; o roma sato i, 46% ko ka’aloman no roma a finacadan, polong han i, 2,506 ko tamdaw.
O pa-sin-to(百分比) no ka’aloman no tamdaw no kasafinacadan(族群) i, ko Amis(阿美族)50%, Tayal(泰雅族)1%, Truku(太魯閣族)1%, roma(其他)2%.
Ira ko picodadan(光復國小、光復國小附幼、光復商工、光復國中、光復高中、花蓮縣原住民部落大學、馬太鞍部落圖書資訊站) i niyaro’.
Ira ko imeng(鳳林分局光復分駐所、花蓮消防第二大隊光復分隊) i niyaro’.
Ira ko paisingan(光復衛生所) i niyaro’.
Ira ko kofa(光復戶政所、光復郵局、光復鄉代會) i niyaro’.
== O finacadan no Yincomin (所屬阿美族群) ==
itiniay i Guangfun-syang (光復鄉 sowal no holam ) no Hualien-siyen(花蓮縣sowal no holam) ko Fata’an a niyaro’, O tatapangan a niyaro’, ira ko Tafalong, o Fata’an, o Kiwit a mililis to tarawadaw no Siwkolang a siniyaro’, na itira i tarawadaw no Kalingko talatimol tangasa i Cilamitay, nawhani maemin paniyaro’ i lawac no Siwkolan a tarawadaw sa mapangangan to Siwkolan a ‘amis. ira ko Fata’an a niyaro’, Tafalong a niyaro’, Sadoa niyaro’, Atomo a niyaro’, Kalotong a niyaro’, Kalotong a niyaro’, Fahol a niyaro’, Laso‘ay a niyaro’ ato O kakay a niyaro, falo a niyaro’ ko pipolongan.
== O pitooran no finawlan (族人信仰) ==
O pitooran ko finawlan no Fata’an i, ora ma’araway a kiwkay i, ira ko tosa a kinkay i Fata’an , o tingsikiw ato ciwlokiwkay, o ciwlokiwkay a tamdaw ko ka adihay. kalimelaan ko sowal no Kawas, to sakafana’ to ’orip no tamdaw, ato awaay to ko kaka to nikafana’ to codad how i . itini i ira ko pitooran ngara, pakayni sa’opo no kinkay, malosakarikec sto sakavakat no ’orip no Yincomin, mamaan ca ko deamk no sapitolon ko niyaro’.
== O tahapinangan (參考文獻) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Kasasiwasiw:Farangaw 'Amis]]
<references />
tordtztbzzqx89731e5btjxwren8hxv
32218
32217
2022-08-25T04:15:23Z
Mayawtowid
44
/* O ngangan no Fata’an (馬太鞍部落由來) */
wikitext
text/x-wiki
== O ngangan no Fata’an (馬太鞍部落由來) ==
Malinah ko i ’ayaway a moto’asay a tayni . o no Fata’an no pangcah i, o sowal są, Fata’an a [[Niyaro'|niyaro’]], itiniay i sakawali a lilis no Sasifo’an lotok.[[:zh:中央山脈|(中央山脈]]), malecaday to macikang(馬鞍) koya tokos. sapangangan han. o roma a sowal, toya kataynianho tada adihay ko fata’an , sa hawikiden cangra ko fata’an a hasapaloma. mingataay to lotok mikitado to lotok a ma’orip, to rarikor how i , o fata’an ko sakaorip no ’Amis itiyaho. saka, mapangangan no moto’asay ko niyaro’ ningra to Fata’an.
== O kasiikedan no niyaro’(部落特色) ==
O Fata’an a riyaro’, o ta’akay a niyaro’i ilaloma’ay no Guangfu-syang (光復鄉 sowal no holam ) no Hualien-siyen (花蓮縣 sowal no holam ) ko Fata’an , itini i ira ko enem a niyaro’ pisaopoan, o tatong a niyaro’(大同村)、o tahwa a niyaro’(大華村)、o tapin a [[Niyaro'|niyaro’]](大平村) 、o tama a niyaro’(大馬村) 、o taxan a niyaro’(大全村) ato tasing a niyaro’(大興村) a masaopo itini i Fata’an, itira i Fata’anan iraay ko patiyamay iraay ko matayalay, oya to ko saka’aloman. sa o sowal no holam i o 馬太鞍 han.[https://tour-hualien.hl.gov.tw/花蓮觀光資訊網]
Itiniay i sakawali a lilis no Sasifo’an lotok.(中央山脈), pakayni i saka’orip no fata’an haw i, o panay ko nipaloma itini,oroma sato, mifoting, mi’adop, misakolong, misa’ayam, micekiw ato midateng ko ’Amis a finacadan. fangcal ko pisapala no fata’an a niyaro’, mikaomah to lotok, misa hafay i loma’ ko i ’ayaway a moto’asay, i matini i, o panay to ko nipalomaan, caay to koya ’ayaway a hafay, faliyasan, konga, rihom, tefo’ ato dateng ko nipalomaan.
[[Faylo:太巴塱瞭望台.JPG|左|縮圖]]
itini i taliyok no loma’ no finawlan i ,o ’icep ato facidol i tihi ko manengnengay , caay kanca ira ko nipaloma to ’icep ato facidol, saka o cecay no kacipinangan no niyaro’ no Pangcah konini. pakoyoc ko ‘orip no i’ayaway a tamdaw, nika rihaday to ko aniniay. ora ma’araway i niyaro’ i, Ira ko patiyamay, o payofingan ato paisingan ,o cinamalayan itira., manga’ay a tayra i picodadan minanam to sowal no ’Amis, manga’ay a talapaisingan a paising, manga’ay to kita a talapatiyamay a mi’aca to lalosidan ato masamaamaanay sapicakay ato talacowaco:wa a misalama. onini a kalomipatirengan i, o sakarahoday no ’orip no finawlan anini.
'''Guangfu misa’odax kaysiyaan (光復糖廠)'''
[[Itiraw pitalaan|Itiyaho]] i 1921 i Guangfu(光復) Cen no Hualien(花蓮縣) ko pipaloma’an to Tahe(大和) kaysiyaan(i matiniay Guangfu misa’odax kaysiyaan), adihayen a misa’odax ! Sapipafeli to Ripong safitay (軍隊) i ‘ayawho. Adihay ko folaw i ka Dipongan. i Kalalooan no kafafolwan, malood no laco’ no Amerika(美軍) ko Guangfu misa’odax kaysiyaan. ta tangasa to i matini, mikowanay ko Taytang toni a misa’odax kaysiyaan, tafesiw to masakaliki to mafalic to mihaca ko pising no misa’odax kaysiyaan. i matini i ,tada kanga’ayan no palafangay a misalama, manga’ay a cakayen ko kiyaping i patiyamay, Kaso’ yo !
'''Palakaw-fana’ no to’as no mita o ’Amis'''
Pakayni i saka’orip o pala ko pinengnengan no Fata’an, itini i ka’oripan no mita o ’Amis itiya ho, ira ko i palaay, ira ko I hadhaday, ira ko i lawacay no riyar ato taliyokay no fanaw. kaetip no Fata’an a niyaro’, ira ko poeneray pala itira, adihay ko nanom saka, o seloselotan a ’arawen iti:ya ho, matiya o awaayay ko epoc a ma’orip itira. nikaorira adihay ko masamaamaanay a foting, taliyok no loma’ ira ko fanaw. adihayay ko nanom tora pipaloma’an nangra, adihay to ko masamaamaanay a foting itira. saka ira to ko Palakaw haanay a mipalomaay to foting. o palakaw haanay haw i , o paloma’ay to foting, o nicidekay a taneng ato fana’ no to’as no mita o ’Amis to pifoting konini. onini a palakaw haw i, o cecay to pipahapinang to taneng ato fana’ no to’as no mita o Pangcah, sa iraay ko fongoh no niyaro’ay a tamdaw, oya to ko sakacitaneng no ’Amis.
== O nikalopisak no Fata’an (人口分佈) ==
Itiniay i [[Guangfu]](光復) Cen no Hualien(花蓮縣) ko [[Fata’an]] a niyaro’, 1,988 ko sa’osi no parod no loma’, 5,474 ko sa’osi no tamdaw.
54% ko ka’aloman no Yincomin(原住民), polong han i, 2,968 ko tamdaw; o roma sato i, 46% ko ka’aloman no roma a finacadan, polong han i, 2,506 ko tamdaw.
O pa-sin-to(百分比) no ka’aloman no tamdaw no kasafinacadan(族群) i, ko Amis(阿美族)50%, Tayal(泰雅族)1%, Truku(太魯閣族)1%, roma(其他)2%.
Ira ko picodadan(光復國小、光復國小附幼、光復商工、光復國中、光復高中、花蓮縣原住民部落大學、馬太鞍部落圖書資訊站) i niyaro’.
Ira ko imeng(鳳林分局光復分駐所、花蓮消防第二大隊光復分隊) i niyaro’.
Ira ko paisingan(光復衛生所) i niyaro’.
Ira ko kofa(光復戶政所、光復郵局、光復鄉代會) i niyaro’.
== O finacadan no Yincomin (所屬阿美族群) ==
itiniay i Guangfun-syang (光復鄉 sowal no holam ) no Hualien-siyen(花蓮縣sowal no holam) ko Fata’an a niyaro’, O tatapangan a niyaro’, ira ko Tafalong, o Fata’an, o Kiwit a mililis to tarawadaw no Siwkolang a siniyaro’, na itira i tarawadaw no Kalingko talatimol tangasa i Cilamitay, nawhani maemin paniyaro’ i lawac no Siwkolan a tarawadaw sa mapangangan to Siwkolan a ‘amis. ira ko Fata’an a niyaro’, Tafalong a niyaro’, Sadoa niyaro’, Atomo a niyaro’, Kalotong a niyaro’, Kalotong a niyaro’, Fahol a niyaro’, Laso‘ay a niyaro’ ato O kakay a niyaro, falo a niyaro’ ko pipolongan.
== O pitooran no finawlan (族人信仰) ==
O pitooran ko finawlan no Fata’an i, ora ma’araway a kiwkay i, ira ko tosa a kinkay i Fata’an , o tingsikiw ato ciwlokiwkay, o ciwlokiwkay a tamdaw ko ka adihay. kalimelaan ko sowal no Kawas, to sakafana’ to ’orip no tamdaw, ato awaay to ko kaka to nikafana’ to codad how i . itini i ira ko pitooran ngara, pakayni sa’opo no kinkay, malosakarikec sto sakavakat no ’orip no Yincomin, mamaan ca ko deamk no sapitolon ko niyaro’.
== O tahapinangan (參考文獻) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Kasasiwasiw:Farangaw 'Amis]]
<references />
o359ef5pfm81bx2bjflr33sfwxfuhft
32219
32218
2022-08-25T04:16:42Z
Mayawtowid
44
/* O kasiikedan no niyaro’(部落特色) */
wikitext
text/x-wiki
== O ngangan no Fata’an (馬太鞍部落由來) ==
Malinah ko i ’ayaway a moto’asay a tayni . o no Fata’an no pangcah i, o sowal są, Fata’an a [[Niyaro'|niyaro’]], itiniay i sakawali a lilis no Sasifo’an lotok.[[:zh:中央山脈|(中央山脈]]), malecaday to macikang(馬鞍) koya tokos. sapangangan han. o roma a sowal, toya kataynianho tada adihay ko fata’an , sa hawikiden cangra ko fata’an a hasapaloma. mingataay to lotok mikitado to lotok a ma’orip, to rarikor how i , o fata’an ko sakaorip no ’Amis itiyaho. saka, mapangangan no moto’asay ko niyaro’ ningra to Fata’an.
== O kasiikedan no niyaro’(部落特色) ==
O Fata’an a riyaro’, o ta’akay a niyaro’i ilaloma’ay no Guangfu-syang (光復鄉 sowal no holam ) no Hualien-siyen (花蓮縣 sowal no holam ) ko Fata’an , itini i ira ko enem a niyaro’ pisaopoan, o tatong a niyaro’(大同村)、o tahwa a niyaro’(大華村)、o tapin a [[Niyaro'|niyaro’]](大平村) 、o tama a niyaro’(大馬村) 、o taxan a niyaro’(大全村) ato tasing a niyaro’(大興村) a masaopo itini i Fata’an, itira i Fata’anan iraay ko patiyamay iraay ko matayalay, oya to ko saka’aloman. sa o sowal no holam i o 馬太鞍 han.[https://tour-hualien.hl.gov.tw/花蓮觀光資訊網]
Itiniay i sakawali a lilis no Sasifo’an lotok.(中央山脈), pakayni i saka’orip no fata’an haw i, o panay ko nipaloma itini,oroma sato, mifoting, mi’adop, misakolong, misa’ayam, micekiw ato midateng ko ’Amis a finacadan. fangcal ko pisapala no fata’an a niyaro’, mikaomah to lotok, misa hafay i loma’ ko i ’ayaway a moto’asay, i matini i, o panay to ko nipalomaan, caay to koya ’ayaway a hafay, faliyasan, konga, rihom, tefo’ ato dateng ko nipalomaan.
itini i taliyok no loma’ no finawlan i ,o ’icep ato facidol i tihi ko manengnengay , caay kanca ira ko nipaloma to ’icep ato facidol, saka o cecay no kacipinangan no niyaro’ no Pangcah konini. pakoyoc ko ‘orip no i’ayaway a tamdaw, nika rihaday to ko aniniay. ora ma’araway i niyaro’ i, Ira ko patiyamay, o payofingan ato paisingan ,o cinamalayan itira., manga’ay a tayra i picodadan minanam to sowal no ’Amis, manga’ay a talapaisingan a paising, manga’ay to kita a talapatiyamay a mi’aca to lalosidan ato masamaamaanay sapicakay ato talacowaco:wa a misalama. onini a kalomipatirengan i, o sakarahoday no ’orip no finawlan anini.
'''Guangfu misa’odax kaysiyaan (光復糖廠)'''
[[Itiraw pitalaan|Itiyaho]] i 1921 i Guangfu(光復) Cen no Hualien(花蓮縣) ko pipaloma’an to Tahe(大和) kaysiyaan(i matiniay Guangfu misa’odax kaysiyaan), adihayen a misa’odax ! Sapipafeli to Ripong safitay (軍隊) i ‘ayawho. Adihay ko folaw i ka Dipongan. i Kalalooan no kafafolwan, malood no laco’ no Amerika(美軍) ko Guangfu misa’odax kaysiyaan. ta tangasa to i matini, mikowanay ko Taytang toni a misa’odax kaysiyaan, tafesiw to masakaliki to mafalic to mihaca ko pising no misa’odax kaysiyaan. i matini i ,tada kanga’ayan no palafangay a misalama, manga’ay a cakayen ko kiyaping i patiyamay, Kaso’ yo !
'''Palakaw-fana’ no to’as no mita o ’Amis'''
Pakayni i saka’orip o pala ko pinengnengan no Fata’an, itini i ka’oripan no mita o ’Amis itiya ho, ira ko i palaay, ira ko I hadhaday, ira ko i lawacay no riyar ato taliyokay no fanaw. kaetip no Fata’an a niyaro’, ira ko poeneray pala itira, adihay ko nanom saka, o seloselotan a ’arawen iti:ya ho, matiya o awaayay ko epoc a ma’orip itira. nikaorira adihay ko masamaamaanay a foting, taliyok no loma’ ira ko fanaw. adihayay ko nanom tora pipaloma’an nangra, adihay to ko masamaamaanay a foting itira. saka ira to ko Palakaw haanay a mipalomaay to foting. o palakaw haanay haw i , o paloma’ay to foting, o nicidekay a taneng ato fana’ no to’as no mita o ’Amis to pifoting konini. onini a palakaw haw i, o cecay to pipahapinang to taneng ato fana’ no to’as no mita o Pangcah, sa iraay ko fongoh no niyaro’ay a tamdaw, oya to ko sakacitaneng no ’Amis.
== O nikalopisak no Fata’an (人口分佈) ==
Itiniay i [[Guangfu]](光復) Cen no Hualien(花蓮縣) ko [[Fata’an]] a niyaro’, 1,988 ko sa’osi no parod no loma’, 5,474 ko sa’osi no tamdaw.
54% ko ka’aloman no Yincomin(原住民), polong han i, 2,968 ko tamdaw; o roma sato i, 46% ko ka’aloman no roma a finacadan, polong han i, 2,506 ko tamdaw.
O pa-sin-to(百分比) no ka’aloman no tamdaw no kasafinacadan(族群) i, ko Amis(阿美族)50%, Tayal(泰雅族)1%, Truku(太魯閣族)1%, roma(其他)2%.
Ira ko picodadan(光復國小、光復國小附幼、光復商工、光復國中、光復高中、花蓮縣原住民部落大學、馬太鞍部落圖書資訊站) i niyaro’.
Ira ko imeng(鳳林分局光復分駐所、花蓮消防第二大隊光復分隊) i niyaro’.
Ira ko paisingan(光復衛生所) i niyaro’.
Ira ko kofa(光復戶政所、光復郵局、光復鄉代會) i niyaro’.
== O finacadan no Yincomin (所屬阿美族群) ==
itiniay i Guangfun-syang (光復鄉 sowal no holam ) no Hualien-siyen(花蓮縣sowal no holam) ko Fata’an a niyaro’, O tatapangan a niyaro’, ira ko Tafalong, o Fata’an, o Kiwit a mililis to tarawadaw no Siwkolang a siniyaro’, na itira i tarawadaw no Kalingko talatimol tangasa i Cilamitay, nawhani maemin paniyaro’ i lawac no Siwkolan a tarawadaw sa mapangangan to Siwkolan a ‘amis. ira ko Fata’an a niyaro’, Tafalong a niyaro’, Sadoa niyaro’, Atomo a niyaro’, Kalotong a niyaro’, Kalotong a niyaro’, Fahol a niyaro’, Laso‘ay a niyaro’ ato O kakay a niyaro, falo a niyaro’ ko pipolongan.
== O pitooran no finawlan (族人信仰) ==
O pitooran ko finawlan no Fata’an i, ora ma’araway a kiwkay i, ira ko tosa a kinkay i Fata’an , o tingsikiw ato ciwlokiwkay, o ciwlokiwkay a tamdaw ko ka adihay. kalimelaan ko sowal no Kawas, to sakafana’ to ’orip no tamdaw, ato awaay to ko kaka to nikafana’ to codad how i . itini i ira ko pitooran ngara, pakayni sa’opo no kinkay, malosakarikec sto sakavakat no ’orip no Yincomin, mamaan ca ko deamk no sapitolon ko niyaro’.
== O tahapinangan (參考文獻) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Kasasiwasiw:Farangaw 'Amis]]
<references />
jbw8zybhsbw6cb1swnpc4v9h1hjs58b
Guangfu
0
363
32220
7731
2022-08-25T04:23:42Z
Mayawtowid
44
/* O kasaniyarona */ #ALCD
wikitext
text/x-wiki
Guangfu(光復鄉)
Itini i Hualien(花蓮) ko [[Guangfu]] Siyang. sa’osi han ko po:long no palaan i, ira ko 131.63 km² (lalotolotokan a plalan no sa’osi i ira ko 28.44 km², o palaan noto’as i'a:yaw i ira ko 5.67 km²), 10,741 ko tamdaw i Guangfu Siyang, 3,865 ko parod no loma’, itini i niyaro’ a Yincomin(原住民) sa’osi han ira ko 6,982 a tamdaw, pakaala to 65%(Amis) no polong no tamdaw. o Amis ko sa’alomanay i Hualien Siyang.
==O kasaniyarona==
14 ko cun, 9 ko niyaro’ i Guangfu Siyang.
[[Tafalong]]([[Tafalong|太巴塱部落]]), [[Fata’ an]](馬太鞍部落), [[Laso‘ay]](拉索艾部落), [[Alolong]](阿囉隆部落), [[Sado]](砂荖部落), [[Kalotong]](加里洞部落), [[O kakay]](烏卡蓋部落), [[Atomo]](阿陶模部落), [[Fahol]](馬佛部落).
== o kasadakan no lihaf ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
cavzj6fdbjonfla3l4w7lsg52c1xleu
32221
32220
2022-08-25T04:24:55Z
Mayawtowid
44
/* O kasaniyarona */ #ALCD
wikitext
text/x-wiki
Guangfu(光復鄉)
Itini i Hualien(花蓮) ko [[Guangfu]] Siyang. sa’osi han ko po:long no palaan i, ira ko 131.63 km² (lalotolotokan a plalan no sa’osi i ira ko 28.44 km², o palaan noto’as i'a:yaw i ira ko 5.67 km²), 10,741 ko tamdaw i Guangfu Siyang, 3,865 ko parod no loma’, itini i niyaro’ a Yincomin(原住民) sa’osi han ira ko 6,982 a tamdaw, pakaala to 65%(Amis) no polong no tamdaw. o Amis ko sa’alomanay i Hualien Siyang.
==O kasaniyarona==
14 ko cun, 9 ko niyaro’ i Guangfu Siyang.
[[Tafalong]]([[Tafalong|太巴塱部落]]), [[Fata’ an]]([[Fata’ an|馬太鞍部落]]), [[Laso‘ay]](拉索艾部落), [[Alolong]](阿囉隆部落), [[Sado]](砂荖部落), [[Kalotong]](加里洞部落), [[O kakay]](烏卡蓋部落), [[Atomo]](阿陶模部落), [[Fahol]](馬佛部落).
== o kasadakan no lihaf ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
pxw9gjhep9qbwod6fitesgixm0linha
32222
32221
2022-08-25T04:25:42Z
Mayawtowid
44
/* O kasaniyarona */ #ALCD
wikitext
text/x-wiki
Guangfu(光復鄉)
Itini i Hualien(花蓮) ko [[Guangfu]] Siyang. sa’osi han ko po:long no palaan i, ira ko 131.63 km² (lalotolotokan a plalan no sa’osi i ira ko 28.44 km², o palaan noto’as i'a:yaw i ira ko 5.67 km²), 10,741 ko tamdaw i Guangfu Siyang, 3,865 ko parod no loma’, itini i niyaro’ a Yincomin(原住民) sa’osi han ira ko 6,982 a tamdaw, pakaala to 65%(Amis) no polong no tamdaw. o Amis ko sa’alomanay i Hualien Siyang.
==O kasaniyarona==
14 ko cun, 9 ko niyaro’ i Guangfu Siyang.
[[Tafalong]]([[Tafalong|太巴塱部落]]), [[Fata’ an]]([[Fata’ an|馬太鞍部落]]), [[Laso‘ay]]([[Laso‘ay|拉索艾部落]]), [[Alolong]](阿囉隆部落), [[Sado]](砂荖部落), [[Kalotong]](加里洞部落), [[O kakay]](烏卡蓋部落), [[Atomo]](阿陶模部落), [[Fahol]](馬佛部落).
== o kasadakan no lihaf ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
5a042tpqvucekw0ow6op3iq6lrt6iqb
32223
32222
2022-08-25T04:26:45Z
Mayawtowid
44
/* O kasaniyarona */#ALCD
wikitext
text/x-wiki
Guangfu(光復鄉)
Itini i Hualien(花蓮) ko [[Guangfu]] Siyang. sa’osi han ko po:long no palaan i, ira ko 131.63 km² (lalotolotokan a plalan no sa’osi i ira ko 28.44 km², o palaan noto’as i'a:yaw i ira ko 5.67 km²), 10,741 ko tamdaw i Guangfu Siyang, 3,865 ko parod no loma’, itini i niyaro’ a Yincomin(原住民) sa’osi han ira ko 6,982 a tamdaw, pakaala to 65%(Amis) no polong no tamdaw. o Amis ko sa’alomanay i Hualien Siyang.
==O kasaniyarona==
14 ko cun, 9 ko niyaro’ i Guangfu Siyang.
[[Tafalong]]([[Tafalong|太巴塱部落]]), [[Fata’ an]]([[Fata’ an|馬太鞍部落]]), [[Laso‘ay]]([[Laso‘ay|拉索艾部落]]), [[Alolong]]([[Alolong|阿囉隆部落]]), [[Sado]](砂荖部落), [[Kalotong]](加里洞部落), [[O kakay]](烏卡蓋部落), [[Atomo]](阿陶模部落), [[Fahol]](馬佛部落).
== o kasadakan no lihaf ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
e0yd74goz6poh9rykzne77n2hpgjvyb
32224
32223
2022-08-25T04:27:40Z
Mayawtowid
44
/* O kasaniyarona */#ALCD
wikitext
text/x-wiki
Guangfu(光復鄉)
Itini i Hualien(花蓮) ko [[Guangfu]] Siyang. sa’osi han ko po:long no palaan i, ira ko 131.63 km² (lalotolotokan a plalan no sa’osi i ira ko 28.44 km², o palaan noto’as i'a:yaw i ira ko 5.67 km²), 10,741 ko tamdaw i Guangfu Siyang, 3,865 ko parod no loma’, itini i niyaro’ a Yincomin(原住民) sa’osi han ira ko 6,982 a tamdaw, pakaala to 65%(Amis) no polong no tamdaw. o Amis ko sa’alomanay i Hualien Siyang.
==O kasaniyarona==
14 ko cun, 9 ko niyaro’ i Guangfu Siyang.
[[Tafalong]]([[Tafalong|太巴塱部落]]), [[Fata’ an]]([[Fata’ an|馬太鞍部落]]), [[Laso‘ay]]([[Laso‘ay|拉索艾部落]]), [[Alolong]]([[Alolong|阿囉隆部落]]), [[Sado]]([[Sado|砂荖部落]]), [[Kalotong]](加里洞部落), [[O kakay]](烏卡蓋部落), [[Atomo]](阿陶模部落), [[Fahol]](馬佛部落).
== o kasadakan no lihaf ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
86chz4bnxlweztjk0jd6044m7dkkyxg
32225
32224
2022-08-25T04:28:24Z
Mayawtowid
44
/* O kasaniyarona */#ALCD
wikitext
text/x-wiki
Guangfu(光復鄉)
Itini i Hualien(花蓮) ko [[Guangfu]] Siyang. sa’osi han ko po:long no palaan i, ira ko 131.63 km² (lalotolotokan a plalan no sa’osi i ira ko 28.44 km², o palaan noto’as i'a:yaw i ira ko 5.67 km²), 10,741 ko tamdaw i Guangfu Siyang, 3,865 ko parod no loma’, itini i niyaro’ a Yincomin(原住民) sa’osi han ira ko 6,982 a tamdaw, pakaala to 65%(Amis) no polong no tamdaw. o Amis ko sa’alomanay i Hualien Siyang.
==O kasaniyarona==
14 ko cun, 9 ko niyaro’ i Guangfu Siyang.
[[Tafalong]]([[Tafalong|太巴塱部落]]), [[Fata’ an]]([[Fata’ an|馬太鞍部落]]), [[Laso‘ay]]([[Laso‘ay|拉索艾部落]]), [[Alolong]]([[Alolong|阿囉隆部落]]), [[Sado]]([[Sado|砂荖部落]]), [[Kalotong]]([[Kalotong|加里洞部落]]), [[O kakay]](烏卡蓋部落), [[Atomo]](阿陶模部落), [[Fahol]](馬佛部落).
== o kasadakan no lihaf ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
hfb9h5dl9ym11mlxtr976eqtk0ldqju
32226
32225
2022-08-25T04:29:05Z
Mayawtowid
44
/* O kasaniyarona */ #ALCD
wikitext
text/x-wiki
Guangfu(光復鄉)
Itini i Hualien(花蓮) ko [[Guangfu]] Siyang. sa’osi han ko po:long no palaan i, ira ko 131.63 km² (lalotolotokan a plalan no sa’osi i ira ko 28.44 km², o palaan noto’as i'a:yaw i ira ko 5.67 km²), 10,741 ko tamdaw i Guangfu Siyang, 3,865 ko parod no loma’, itini i niyaro’ a Yincomin(原住民) sa’osi han ira ko 6,982 a tamdaw, pakaala to 65%(Amis) no polong no tamdaw. o Amis ko sa’alomanay i Hualien Siyang.
==O kasaniyarona==
14 ko cun, 9 ko niyaro’ i Guangfu Siyang.
[[Tafalong]]([[Tafalong|太巴塱部落]]), [[Fata’ an]]([[Fata’ an|馬太鞍部落]]), [[Laso‘ay]]([[Laso‘ay|拉索艾部落]]), [[Alolong]]([[Alolong|阿囉隆部落]]), [[Sado]]([[Sado|砂荖部落]]), [[Kalotong]]([[Kalotong|加里洞部落]]), [[O kakay]]([[O kakay|烏卡蓋部落]]), [[Atomo]](阿陶模部落), [[Fahol]](馬佛部落).
== o kasadakan no lihaf ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
afa5f0qr6mno1g4avwbsvigd9adxvj5
32227
32226
2022-08-25T04:29:51Z
Mayawtowid
44
/* O kasaniyarona */#ALCD
wikitext
text/x-wiki
Guangfu(光復鄉)
Itini i Hualien(花蓮) ko [[Guangfu]] Siyang. sa’osi han ko po:long no palaan i, ira ko 131.63 km² (lalotolotokan a plalan no sa’osi i ira ko 28.44 km², o palaan noto’as i'a:yaw i ira ko 5.67 km²), 10,741 ko tamdaw i Guangfu Siyang, 3,865 ko parod no loma’, itini i niyaro’ a Yincomin(原住民) sa’osi han ira ko 6,982 a tamdaw, pakaala to 65%(Amis) no polong no tamdaw. o Amis ko sa’alomanay i Hualien Siyang.
==O kasaniyarona==
14 ko cun, 9 ko niyaro’ i Guangfu Siyang.
[[Tafalong]]([[Tafalong|太巴塱部落]]), [[Fata’ an]]([[Fata’ an|馬太鞍部落]]), [[Laso‘ay]]([[Laso‘ay|拉索艾部落]]), [[Alolong]]([[Alolong|阿囉隆部落]]), [[Sado]]([[Sado|砂荖部落]]), [[Kalotong]]([[Kalotong|加里洞部落]]), [[O kakay]]([[O kakay|烏卡蓋部落]]), [[Atomo]]([[Atomo|阿陶模部落]]), [[Fahol]](馬佛部落).
== o kasadakan no lihaf ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
om1rteljipxjh4btt565fpehxfluli4
32228
32227
2022-08-25T04:31:06Z
Mayawtowid
44
/* O kasaniyarona */#ALCD
wikitext
text/x-wiki
Guangfu(光復鄉)
Itini i Hualien(花蓮) ko [[Guangfu]] Siyang. sa’osi han ko po:long no palaan i, ira ko 131.63 km² (lalotolotokan a plalan no sa’osi i ira ko 28.44 km², o palaan noto’as i'a:yaw i ira ko 5.67 km²), 10,741 ko tamdaw i Guangfu Siyang, 3,865 ko parod no loma’, itini i niyaro’ a Yincomin(原住民) sa’osi han ira ko 6,982 a tamdaw, pakaala to 65%(Amis) no polong no tamdaw. o Amis ko sa’alomanay i Hualien Siyang.
==O kasaniyarona==
14 ko cun, 9 ko niyaro’ i Guangfu Siyang.
[[Tafalong]]([[Tafalong|太巴塱部落]]), [[Fata’ an]]([[Fata’ an|馬太鞍部落]]), [[Laso‘ay]]([[Laso‘ay|拉索艾部落]]), [[Alolong]]([[Alolong|阿囉隆部落]]), [[Sado]]([[Sado|砂荖部落]]), [[Kalotong]]([[Kalotong|加里洞部落]]), [[O kakay]]([[O kakay|烏卡蓋部落]]), [[Atomo]]([[Atomo|阿陶模部落]]), [[Fahol]]([[Fahol|馬佛部落]]).
== o kasadakan no lihaf ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
eqdqm3f0ihk0vxrro25cwmhsk7y8lpq
Kuatimala
0
366
32213
31509
2022-08-24T20:07:33Z
Jfblanc
355
/* Liomah(農業) */
wikitext
text/x-wiki
Guatemala(瓜地馬拉)
[[Faylo:Flag of Guatemala.svg|thumb|Flag of Guatemala|alt=Flag of Guatemala]]
[[Faylo:Guatemala (orthographic projection).svg|thumb|Location of Guatemala]]
== Takalay a sowal ==
Kuatimala Kapolongan Kitakit(Sipanya a sowal:''República de Guatemala'';Kuwaping a sowal:瓜地馬拉共和國), itiraay i Sifo’an Amirika, misi’ayaway to Taypinyang, i kawali o Karipi Riyar, i ka’amis o Misiko kitakit, i ka’amis no sakawali o Pilis, i katimol no sakwali o Hontoras ato Sarwato.
== O lalengatan no ngangan(名詞來源) ==
O Kuatimala sanay ’i, o sowal no Nawato(''Nāhuatl;''納瓦特語), o cecay a sowal Acitiko. O imi nona sowal o「adihayay ko kilang a pala」ano ca edeng o「kilang」koni sowalan.
== '''Rikisi'''(歷史) ==
Nani saka 4 sici tahira i saka 10 sici , o sakakahaday a sakowan Piteng('''貝登省''';Departamento de Petén, ira ko 33566 km²) o sasifo’an no Maya Punka, i kaleponan no saka 10 sici mapalahedaw ko Maya Punka i la’enay pala, nikawrira, ifafa’eday pala ira ho maosaw kona Punka. I 1524 miheca tayni a micowat ko Sipanya a tamdaw tekopen nangra ko Maya Punka misatang a mideak to Nicowatan Sakowan. O demak no Sipaya itini ’i, o sapilaheciaw a palasawad to Maya Punka, orasaka, matodoh ko maamaan a nitilidan, cowa to ka hakowa ko maosaway.
1821 miheca saka 9 folad saka 15 romi’ad misatapang a milekal to sapisiikedaw nani Sipanya ko Sifo’ay Amirika, i 1824 miheca tahira i 1839 miheca cecay a kitakit no Sifo’an Amirika Matatekoay Kitakit (Kuwaping a sowal:中美洲聯邦共和國; Sipanya a sowal: República Federal de Centroamérica), tahira to i 1840 miheca nga’ malaheci ko pisiiked no Kuatimala.
1871 miheca ci Fusto Rufino Palios (Kuwaping a sowal:胡斯托·魯菲諾·巴里奧斯;Sipangya a sowal: Justo Rufino Barrios) ko congton no Kuatimala satapang a midemak to sakarihaday no ‘orip no finawlan. Tahira to i 1944 miheca micomod to kosi no Amirika Patatekoay to Losay a Kosi(Kuwaping a sowal:聯合果品公司; Ikiris a sowal:United Fruit Company),mipaci’ci a micakay to kakahaday a sera to cilosay to kafi ato pawli, misatapng to ko picara to sici ato demak no Kuatimala.
1944 miheca masanga’ ko sapipa’ading to maomahay a tamdaw a rikec. 1950 miheca tahira i 1954 miheca o teloc no Roysi ci Hakowo Apens Kosman(Kuwaping a sowal:哈科沃·阿本斯·古斯曼; Sipangya a sowal: Jacobo Arbenz Guzmán) ko malacongtonay, midemak to sakanga’ay to pitayal ato kacisera no kalotamdaw. Nawhani, o polong no kitakit edeng 2% a tamdaw ko ciseraay to 70% a
[[Faylo:1920UnitedFruitCompanyEntrance.jpg|縮圖|Amirika Patatekoay to Losay a Kosi(1920UnitedFruitCompanyEntrance)]]
ni Apens ko sera nora cipaysoay pacilacen ningra ko awaay ko sera a tamdaw, ira ko 10 ofad a maomahay ko mililamay to sera.
Oya sato kosi no Amirika Patatekoay to Losay a Kosi, o sahadihayay ko mi’ecoan a sera, cowa konini aca ko dafong nona kosi, ira heca ko Sifo’ay Amirika a Cinamalay Kosi ato minato no Kuatimala. Mikitadipi tono niyah a kitakit o Amirika, o Kyosanto ci Apens han nangra pakarat ko sowal, orasaka, milood ko Amirika to Kuatimala. O sepay no Amirika malacafay ato mitokeray ci Aprnsan a Kutimala a kasafelaw, mitakaw a midemak to sapifelihaw ci Apensan.
Yo malowid sato ci Apens milaliw tayra i roma a kitakit, ci Kalos Arpito Kastino Amas(Kuwaping a sowal:卡洛斯·阿爾貝托·卡斯蒂略·阿馬斯; Sipanya a sowal: ''Carlos Alberto Castillo Armas)'' ko malapaitekday mikowanay.[3] Tangsol han nona fa’elohay a sifo palasawad koya sapipakilacaw to sera a demak ni Apens. 1957 miheca mapatay no nima ci Amas,oya mikotayay a tamdaw mangalefay ko kali’ang to finawlan a sofitay ci Mikor Itikolas Foentos.
Oya sato o moamahay a tamdaw misang’ to Maomahay Mihokhokay Sofitay, satapang ko kalalais to sifo to 36 mihecan ko Laloma’ay Lalood no Kitakit. I 1996 miheca matatilid ko sifo ato Maomahay Mihokhokay Sofitay to Rihaday Kakaketonan Tilid, misawad to malalood. Tona lalood ira ko 10 ofad ko mapatayay,matafesiw ko cecay so’ot ko maforaway a tamdaw. O pipatay no sofita no Kuwatimala to Finawlan Maya Finacadan o sapipalahedaway to finacadan(Kuwaping a sowal:種族滅絕; Ikiris a sowal: ''genocide''). Kalacongtonan ni Hosay Ayfolaing Lios Monto(Kuwaping a sowal:'''何塞·埃弗拉因·李歐斯·蒙特;''' Sipanya a sowal: ''José Efraín Ríos Montt),'' edeng i 1982 miheca saka 9 folad ira ko 9000 tamdaw ko mipatayan a Maya tamdaw. 1983 miheca sa’emang sanay to ko pipaeker no sifo to yincumin,1985 miheca misingkiw. Nikawrira, o sakakinih no cipaysoay ato macahiway a tamdaw caay ho ka lahedaw, tahanini o 1% a cipaysoaay tamdaw miaro’ to 60% a omah.
== '''Palapalaan''' (地理) ==
Itiraay i Sifo’an Amirika ko kamaro’an no Kuwatimala,isak’amisan i,o masadafdafay a dasdas a Fa'edetay Kakarayan a Kilakilanan,isasifo’an ira ko cilamalay lotok 4200laya’ ko ka’akawang, o misi’ayaway to Taypinyang a dafdaf o cihanekay a pala
[[Faylo:Santa_Catalina_Arch_-_Antigua_Guatemala_Feb_2020.jpg|縮圖|Antikuwa (Santa Catalina Arch - Antigua Guatemala Feb 2020)]]
Fa'etay kilakilangan pala koninian.
O sasifo’an a tapolo i, o sasifo’an no ‘orip ato punka no Kuwatimala, ona tapolo ira ko 1300 athira i 1800 laya’ ko ka’akawang, edef no mihecaan sa’emelay ko kakarayan, romi’ad nani 18°C tahira i 28°C,i sakacecay ato sakatosa a folad si’enaway. O tatapangan niyaro’ o syoto i, itiniay i sasifo’an. Itini tona syoto i ira ko 250 ofad ko tamdaw maro’ay itini, o sakakaay a niyaro’ no Kuwatimala, o pihololan no lafang a Atitolan Fanaw,Atitolan fanaw, katelang a syoto Kuwatimala, no to’asan a niyaro’ Tikar ato Kosartonanko ato Cicikastonan.
O cilamalay tokos no Kuwatimala ira ko 37 a lotok, oroma saoti,adihay ko fanaw, o sakakaay i, Pokaya,Sie-Yacito cilamalay lotok.
'''Tamdaw'''(人口)
Mahaop ko 43% a tamdaw no Kuwatimala o teloc no Maya finacadan. Ira ngata no salawacan no Karepi Riyar iraay maro’ ko teloc no Afrika a tamdaw. O tamdaw no Kuwatimala sahetoay itiraay ni nitaro’ ko aro’, nikawrira, kahenayay malatokay noriraan niyaro’. O pitooran skakaay i, o Tinsikyo, nikawrira, ono to’asan a pitoora a lekakawa maparamram i lisin no Tinsikyo,mahaop ko 40% mitooray to Fa’elohay a Misakeristoay, ira ko 1% mitooran to to’asan a Maya Pitooran.
Ono sifoan a sowal o Sipanya a sowal, nikawrira, makalasowal ho kasasiromaroma a Maya Sowal, mangalefay i niyaro’ ira ho caay ka fana’ to sowal no Sipanya.
1996 miheca i Sakarihaday Kakaketon papilaheci to sifo to tilid no sifo ato no sinkiw a tilid falicen sano niyaro’ay sowal.
== '''Sowal''' (語言) ==
Ono sifoan a sowal o Sipanya a sowal, nikawrira, makalasowal ho kasasiromaroma a Maya Sowal, mangalefay i niyaro’ ira ho caay ka fana’ to sowal no Sipanya.i Karipi Riyar pala ira ko Karifuna sowal.
[[Faylo:Tikal_mayan_ruins_2009.jpg|縮圖|Tikar(Tikal mayan ruins 2009)]]
{| class="wikitable"
|sowal
|rayray no sowal
|winaan sowal
|tamdaw
|-
|Kica
|Maya a rayray
|Kica sowal
|1,000,000
|-
|Sipanya
|Indo-Yoropa rayray
|Roman sowal
|9,481,907
|-
|Kaykoci
|Maya a rayray
|Kica sowal
|555,461
|-
|Kokocihoy
|Maya a rayray
|Kica sowal
|500,000
|-
|Mami
|Maya a rayray
|Man
|480,000
|-
|Pociomci
|Maya a rayray
|Kica sowal
|92,000
|-
|Cutuli
|Maya a rayray
|Kica sowal
|88,300
|-
|Aci
|Maya a rayray
|Kica sowal
|85,552
|-
|Kencupa
|Maya a rayray
|Kencupa sowal
|77,700
|-
|Isir
|Maya a rayray
|Man sowal
|70,000
|-
|Akatiko
|Maya a rayray
|Kencupa sowal
|48,500
|-
|Poti
|Maya a rayray
|Kencupa sowal
|40,000
|-
|Cuhe
|Maya a rayray
|Kencupa sowal
|40,000
|-
|Pokoman
|Maya a rayray
|Kica sowal
|30,000
|-
|Ciawti
|Maya a rayray
|Ciawr
|30.00
|-
|Awakatiko
|Maya a rayray
|Man sowal
|18,000
|-
|Sakapotiko
|Maya a rayray
|Kica sowal
|9,763
|-
|Sipakaense
|Maya a rayray
|Kica sowal
|8,000
|-
|Karifuna
|Arowako rayray
|Karipi sowal
|5,860
|-
|Ospantiko
|Maya a rayray
|Kica sowal
|3,000
|-
|Tektiteko
|Maya a rayray
|Man sowal
|2,265
|-
|Mopan
|Maya a rayray
|Yukaton Maya sowal
|2,000
|-
|Indioma xinka
|Aislada
|Lenkuas Hinka
|16
|-
|Ica
|Maya a rayray
|Yukaton Maya sowal
|12
|}
== Liomah(農業) ==
O ‘etan no liomah a pinaroma polongen ira cecay no kalisepat, o nipasadakan a paliwal tosa no kalitolo. O matayalay no polong a tamdaw no kitakit ira ko fatad o maomahay,
[[Faylo:Vendeuse_de_souvenirs_(Antigua,_Guatemala)_(6941638140).jpg|縮圖|pa'acaay to sapakining a Maya fafahiyan(Vendeuse de souvenirs (Antigua, Guatemala) (6941638140))]]
o pinaloma ira ko kafi, waneng, pawli ato fata’an, ilaloma’ nonini i, o kafi ko sakakaay, sakaenem itini kalokitakit,o pipalamaan itiraay i Antikuwa, Atitolan Fanaw, Kowang,Wiwitonanko, Folayhanays, Siemakos. I Kuwatimala iraay ko cecay a Saop no Kafi(ANACAFE) o midemakay to pipaliwal to kafi.
Tadakakahad ko sera to nipalomaan a tefos no Kuwatimala, orasaka, o sakatosa ko kaadihay nipasadakan a paliwal i roma a kitakit, o pawli o sakatolo ko kaadihay a losay.
Misanga’ay to dafong(工業)
O polong a ‘etan no misanga’ay to dafong ato sapatireng to loma’ edeng cecay no kalilima.1996 miheca matatilid to Sakarihaday a Kakaketonan Tilid, malasawad koya36 miheca ko kahalafin a Laloma’an Lalood, malahedaw ko pitaker to roma a kitakit a mili’etanay a patireng ko kofa itini. Orasaka, matongal ko ‘etan no kitakit rahoday ko ‘orip no finawlan.
== '''a tilid'''(註腳) ==
[[Guatemala#%20ftnref1|[1]]] Campbell 1997
[[Guatemala#%20ftnref2|[2]]] Troika study abroad programs 2006
[3] John Vandermeer, Ivette Perfecto(2009)。《生物多樣性的早餐》,頁70-73。臺北市:綠色陣線協會,ISBN 978-986-84095-4-5
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [[:en:List_of_current_heads_of_state_and_government|List of current heads of state and government]]
[[Kasasiwasiw:Pasawalian 'Amis]]
8uot1ezql2jt8mtbvommw5bpka767ce
32214
32213
2022-08-24T20:07:50Z
Jfblanc
355
/* a tilid(註腳) */
wikitext
text/x-wiki
Guatemala(瓜地馬拉)
[[Faylo:Flag of Guatemala.svg|thumb|Flag of Guatemala|alt=Flag of Guatemala]]
[[Faylo:Guatemala (orthographic projection).svg|thumb|Location of Guatemala]]
== Takalay a sowal ==
Kuatimala Kapolongan Kitakit(Sipanya a sowal:''República de Guatemala'';Kuwaping a sowal:瓜地馬拉共和國), itiraay i Sifo’an Amirika, misi’ayaway to Taypinyang, i kawali o Karipi Riyar, i ka’amis o Misiko kitakit, i ka’amis no sakawali o Pilis, i katimol no sakwali o Hontoras ato Sarwato.
== O lalengatan no ngangan(名詞來源) ==
O Kuatimala sanay ’i, o sowal no Nawato(''Nāhuatl;''納瓦特語), o cecay a sowal Acitiko. O imi nona sowal o「adihayay ko kilang a pala」ano ca edeng o「kilang」koni sowalan.
== '''Rikisi'''(歷史) ==
Nani saka 4 sici tahira i saka 10 sici , o sakakahaday a sakowan Piteng('''貝登省''';Departamento de Petén, ira ko 33566 km²) o sasifo’an no Maya Punka, i kaleponan no saka 10 sici mapalahedaw ko Maya Punka i la’enay pala, nikawrira, ifafa’eday pala ira ho maosaw kona Punka. I 1524 miheca tayni a micowat ko Sipanya a tamdaw tekopen nangra ko Maya Punka misatang a mideak to Nicowatan Sakowan. O demak no Sipaya itini ’i, o sapilaheciaw a palasawad to Maya Punka, orasaka, matodoh ko maamaan a nitilidan, cowa to ka hakowa ko maosaway.
1821 miheca saka 9 folad saka 15 romi’ad misatapang a milekal to sapisiikedaw nani Sipanya ko Sifo’ay Amirika, i 1824 miheca tahira i 1839 miheca cecay a kitakit no Sifo’an Amirika Matatekoay Kitakit (Kuwaping a sowal:中美洲聯邦共和國; Sipanya a sowal: República Federal de Centroamérica), tahira to i 1840 miheca nga’ malaheci ko pisiiked no Kuatimala.
1871 miheca ci Fusto Rufino Palios (Kuwaping a sowal:胡斯托·魯菲諾·巴里奧斯;Sipangya a sowal: Justo Rufino Barrios) ko congton no Kuatimala satapang a midemak to sakarihaday no ‘orip no finawlan. Tahira to i 1944 miheca micomod to kosi no Amirika Patatekoay to Losay a Kosi(Kuwaping a sowal:聯合果品公司; Ikiris a sowal:United Fruit Company),mipaci’ci a micakay to kakahaday a sera to cilosay to kafi ato pawli, misatapng to ko picara to sici ato demak no Kuatimala.
1944 miheca masanga’ ko sapipa’ading to maomahay a tamdaw a rikec. 1950 miheca tahira i 1954 miheca o teloc no Roysi ci Hakowo Apens Kosman(Kuwaping a sowal:哈科沃·阿本斯·古斯曼; Sipangya a sowal: Jacobo Arbenz Guzmán) ko malacongtonay, midemak to sakanga’ay to pitayal ato kacisera no kalotamdaw. Nawhani, o polong no kitakit edeng 2% a tamdaw ko ciseraay to 70% a
[[Faylo:1920UnitedFruitCompanyEntrance.jpg|縮圖|Amirika Patatekoay to Losay a Kosi(1920UnitedFruitCompanyEntrance)]]
ni Apens ko sera nora cipaysoay pacilacen ningra ko awaay ko sera a tamdaw, ira ko 10 ofad a maomahay ko mililamay to sera.
Oya sato kosi no Amirika Patatekoay to Losay a Kosi, o sahadihayay ko mi’ecoan a sera, cowa konini aca ko dafong nona kosi, ira heca ko Sifo’ay Amirika a Cinamalay Kosi ato minato no Kuatimala. Mikitadipi tono niyah a kitakit o Amirika, o Kyosanto ci Apens han nangra pakarat ko sowal, orasaka, milood ko Amirika to Kuatimala. O sepay no Amirika malacafay ato mitokeray ci Aprnsan a Kutimala a kasafelaw, mitakaw a midemak to sapifelihaw ci Apensan.
Yo malowid sato ci Apens milaliw tayra i roma a kitakit, ci Kalos Arpito Kastino Amas(Kuwaping a sowal:卡洛斯·阿爾貝托·卡斯蒂略·阿馬斯; Sipanya a sowal: ''Carlos Alberto Castillo Armas)'' ko malapaitekday mikowanay.[3] Tangsol han nona fa’elohay a sifo palasawad koya sapipakilacaw to sera a demak ni Apens. 1957 miheca mapatay no nima ci Amas,oya mikotayay a tamdaw mangalefay ko kali’ang to finawlan a sofitay ci Mikor Itikolas Foentos.
Oya sato o moamahay a tamdaw misang’ to Maomahay Mihokhokay Sofitay, satapang ko kalalais to sifo to 36 mihecan ko Laloma’ay Lalood no Kitakit. I 1996 miheca matatilid ko sifo ato Maomahay Mihokhokay Sofitay to Rihaday Kakaketonan Tilid, misawad to malalood. Tona lalood ira ko 10 ofad ko mapatayay,matafesiw ko cecay so’ot ko maforaway a tamdaw. O pipatay no sofita no Kuwatimala to Finawlan Maya Finacadan o sapipalahedaway to finacadan(Kuwaping a sowal:種族滅絕; Ikiris a sowal: ''genocide''). Kalacongtonan ni Hosay Ayfolaing Lios Monto(Kuwaping a sowal:'''何塞·埃弗拉因·李歐斯·蒙特;''' Sipanya a sowal: ''José Efraín Ríos Montt),'' edeng i 1982 miheca saka 9 folad ira ko 9000 tamdaw ko mipatayan a Maya tamdaw. 1983 miheca sa’emang sanay to ko pipaeker no sifo to yincumin,1985 miheca misingkiw. Nikawrira, o sakakinih no cipaysoay ato macahiway a tamdaw caay ho ka lahedaw, tahanini o 1% a cipaysoaay tamdaw miaro’ to 60% a omah.
== '''Palapalaan''' (地理) ==
Itiraay i Sifo’an Amirika ko kamaro’an no Kuwatimala,isak’amisan i,o masadafdafay a dasdas a Fa'edetay Kakarayan a Kilakilanan,isasifo’an ira ko cilamalay lotok 4200laya’ ko ka’akawang, o misi’ayaway to Taypinyang a dafdaf o cihanekay a pala
[[Faylo:Santa_Catalina_Arch_-_Antigua_Guatemala_Feb_2020.jpg|縮圖|Antikuwa (Santa Catalina Arch - Antigua Guatemala Feb 2020)]]
Fa'etay kilakilangan pala koninian.
O sasifo’an a tapolo i, o sasifo’an no ‘orip ato punka no Kuwatimala, ona tapolo ira ko 1300 athira i 1800 laya’ ko ka’akawang, edef no mihecaan sa’emelay ko kakarayan, romi’ad nani 18°C tahira i 28°C,i sakacecay ato sakatosa a folad si’enaway. O tatapangan niyaro’ o syoto i, itiniay i sasifo’an. Itini tona syoto i ira ko 250 ofad ko tamdaw maro’ay itini, o sakakaay a niyaro’ no Kuwatimala, o pihololan no lafang a Atitolan Fanaw,Atitolan fanaw, katelang a syoto Kuwatimala, no to’asan a niyaro’ Tikar ato Kosartonanko ato Cicikastonan.
O cilamalay tokos no Kuwatimala ira ko 37 a lotok, oroma saoti,adihay ko fanaw, o sakakaay i, Pokaya,Sie-Yacito cilamalay lotok.
'''Tamdaw'''(人口)
Mahaop ko 43% a tamdaw no Kuwatimala o teloc no Maya finacadan. Ira ngata no salawacan no Karepi Riyar iraay maro’ ko teloc no Afrika a tamdaw. O tamdaw no Kuwatimala sahetoay itiraay ni nitaro’ ko aro’, nikawrira, kahenayay malatokay noriraan niyaro’. O pitooran skakaay i, o Tinsikyo, nikawrira, ono to’asan a pitoora a lekakawa maparamram i lisin no Tinsikyo,mahaop ko 40% mitooray to Fa’elohay a Misakeristoay, ira ko 1% mitooran to to’asan a Maya Pitooran.
Ono sifoan a sowal o Sipanya a sowal, nikawrira, makalasowal ho kasasiromaroma a Maya Sowal, mangalefay i niyaro’ ira ho caay ka fana’ to sowal no Sipanya.
1996 miheca i Sakarihaday Kakaketon papilaheci to sifo to tilid no sifo ato no sinkiw a tilid falicen sano niyaro’ay sowal.
== '''Sowal''' (語言) ==
Ono sifoan a sowal o Sipanya a sowal, nikawrira, makalasowal ho kasasiromaroma a Maya Sowal, mangalefay i niyaro’ ira ho caay ka fana’ to sowal no Sipanya.i Karipi Riyar pala ira ko Karifuna sowal.
[[Faylo:Tikal_mayan_ruins_2009.jpg|縮圖|Tikar(Tikal mayan ruins 2009)]]
{| class="wikitable"
|sowal
|rayray no sowal
|winaan sowal
|tamdaw
|-
|Kica
|Maya a rayray
|Kica sowal
|1,000,000
|-
|Sipanya
|Indo-Yoropa rayray
|Roman sowal
|9,481,907
|-
|Kaykoci
|Maya a rayray
|Kica sowal
|555,461
|-
|Kokocihoy
|Maya a rayray
|Kica sowal
|500,000
|-
|Mami
|Maya a rayray
|Man
|480,000
|-
|Pociomci
|Maya a rayray
|Kica sowal
|92,000
|-
|Cutuli
|Maya a rayray
|Kica sowal
|88,300
|-
|Aci
|Maya a rayray
|Kica sowal
|85,552
|-
|Kencupa
|Maya a rayray
|Kencupa sowal
|77,700
|-
|Isir
|Maya a rayray
|Man sowal
|70,000
|-
|Akatiko
|Maya a rayray
|Kencupa sowal
|48,500
|-
|Poti
|Maya a rayray
|Kencupa sowal
|40,000
|-
|Cuhe
|Maya a rayray
|Kencupa sowal
|40,000
|-
|Pokoman
|Maya a rayray
|Kica sowal
|30,000
|-
|Ciawti
|Maya a rayray
|Ciawr
|30.00
|-
|Awakatiko
|Maya a rayray
|Man sowal
|18,000
|-
|Sakapotiko
|Maya a rayray
|Kica sowal
|9,763
|-
|Sipakaense
|Maya a rayray
|Kica sowal
|8,000
|-
|Karifuna
|Arowako rayray
|Karipi sowal
|5,860
|-
|Ospantiko
|Maya a rayray
|Kica sowal
|3,000
|-
|Tektiteko
|Maya a rayray
|Man sowal
|2,265
|-
|Mopan
|Maya a rayray
|Yukaton Maya sowal
|2,000
|-
|Indioma xinka
|Aislada
|Lenkuas Hinka
|16
|-
|Ica
|Maya a rayray
|Yukaton Maya sowal
|12
|}
== Liomah(農業) ==
O ‘etan no liomah a pinaroma polongen ira cecay no kalisepat, o nipasadakan a paliwal tosa no kalitolo. O matayalay no polong a tamdaw no kitakit ira ko fatad o maomahay,
[[Faylo:Vendeuse_de_souvenirs_(Antigua,_Guatemala)_(6941638140).jpg|縮圖|pa'acaay to sapakining a Maya fafahiyan(Vendeuse de souvenirs (Antigua, Guatemala) (6941638140))]]
o pinaloma ira ko kafi, waneng, pawli ato fata’an, ilaloma’ nonini i, o kafi ko sakakaay, sakaenem itini kalokitakit,o pipalamaan itiraay i Antikuwa, Atitolan Fanaw, Kowang,Wiwitonanko, Folayhanays, Siemakos. I Kuwatimala iraay ko cecay a Saop no Kafi(ANACAFE) o midemakay to pipaliwal to kafi.
Tadakakahad ko sera to nipalomaan a tefos no Kuwatimala, orasaka, o sakatosa ko kaadihay nipasadakan a paliwal i roma a kitakit, o pawli o sakatolo ko kaadihay a losay.
Misanga’ay to dafong(工業)
O polong a ‘etan no misanga’ay to dafong ato sapatireng to loma’ edeng cecay no kalilima.1996 miheca matatilid to Sakarihaday a Kakaketonan Tilid, malasawad koya36 miheca ko kahalafin a Laloma’an Lalood, malahedaw ko pitaker to roma a kitakit a mili’etanay a patireng ko kofa itini. Orasaka, matongal ko ‘etan no kitakit rahoday ko ‘orip no finawlan.
== a tilid (註腳) ==
[[Guatemala#%20ftnref1|[1]]] Campbell 1997
[[Guatemala#%20ftnref2|[2]]] Troika study abroad programs 2006
[3] John Vandermeer, Ivette Perfecto(2009)。《生物多樣性的早餐》,頁70-73。臺北市:綠色陣線協會,ISBN 978-986-84095-4-5
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [[:en:List_of_current_heads_of_state_and_government|List of current heads of state and government]]
[[Kasasiwasiw:Pasawalian 'Amis]]
dtcfeab4deh33zf011xr6queq6qwwbl
32215
32214
2022-08-24T20:08:19Z
Jfblanc
355
Jfblanc malinah to ko felih nani [[Guatemala]] tangasa i [[Kuatimala]]
wikitext
text/x-wiki
Guatemala(瓜地馬拉)
[[Faylo:Flag of Guatemala.svg|thumb|Flag of Guatemala|alt=Flag of Guatemala]]
[[Faylo:Guatemala (orthographic projection).svg|thumb|Location of Guatemala]]
== Takalay a sowal ==
Kuatimala Kapolongan Kitakit(Sipanya a sowal:''República de Guatemala'';Kuwaping a sowal:瓜地馬拉共和國), itiraay i Sifo’an Amirika, misi’ayaway to Taypinyang, i kawali o Karipi Riyar, i ka’amis o Misiko kitakit, i ka’amis no sakawali o Pilis, i katimol no sakwali o Hontoras ato Sarwato.
== O lalengatan no ngangan(名詞來源) ==
O Kuatimala sanay ’i, o sowal no Nawato(''Nāhuatl;''納瓦特語), o cecay a sowal Acitiko. O imi nona sowal o「adihayay ko kilang a pala」ano ca edeng o「kilang」koni sowalan.
== '''Rikisi'''(歷史) ==
Nani saka 4 sici tahira i saka 10 sici , o sakakahaday a sakowan Piteng('''貝登省''';Departamento de Petén, ira ko 33566 km²) o sasifo’an no Maya Punka, i kaleponan no saka 10 sici mapalahedaw ko Maya Punka i la’enay pala, nikawrira, ifafa’eday pala ira ho maosaw kona Punka. I 1524 miheca tayni a micowat ko Sipanya a tamdaw tekopen nangra ko Maya Punka misatang a mideak to Nicowatan Sakowan. O demak no Sipaya itini ’i, o sapilaheciaw a palasawad to Maya Punka, orasaka, matodoh ko maamaan a nitilidan, cowa to ka hakowa ko maosaway.
1821 miheca saka 9 folad saka 15 romi’ad misatapang a milekal to sapisiikedaw nani Sipanya ko Sifo’ay Amirika, i 1824 miheca tahira i 1839 miheca cecay a kitakit no Sifo’an Amirika Matatekoay Kitakit (Kuwaping a sowal:中美洲聯邦共和國; Sipanya a sowal: República Federal de Centroamérica), tahira to i 1840 miheca nga’ malaheci ko pisiiked no Kuatimala.
1871 miheca ci Fusto Rufino Palios (Kuwaping a sowal:胡斯托·魯菲諾·巴里奧斯;Sipangya a sowal: Justo Rufino Barrios) ko congton no Kuatimala satapang a midemak to sakarihaday no ‘orip no finawlan. Tahira to i 1944 miheca micomod to kosi no Amirika Patatekoay to Losay a Kosi(Kuwaping a sowal:聯合果品公司; Ikiris a sowal:United Fruit Company),mipaci’ci a micakay to kakahaday a sera to cilosay to kafi ato pawli, misatapng to ko picara to sici ato demak no Kuatimala.
1944 miheca masanga’ ko sapipa’ading to maomahay a tamdaw a rikec. 1950 miheca tahira i 1954 miheca o teloc no Roysi ci Hakowo Apens Kosman(Kuwaping a sowal:哈科沃·阿本斯·古斯曼; Sipangya a sowal: Jacobo Arbenz Guzmán) ko malacongtonay, midemak to sakanga’ay to pitayal ato kacisera no kalotamdaw. Nawhani, o polong no kitakit edeng 2% a tamdaw ko ciseraay to 70% a
[[Faylo:1920UnitedFruitCompanyEntrance.jpg|縮圖|Amirika Patatekoay to Losay a Kosi(1920UnitedFruitCompanyEntrance)]]
ni Apens ko sera nora cipaysoay pacilacen ningra ko awaay ko sera a tamdaw, ira ko 10 ofad a maomahay ko mililamay to sera.
Oya sato kosi no Amirika Patatekoay to Losay a Kosi, o sahadihayay ko mi’ecoan a sera, cowa konini aca ko dafong nona kosi, ira heca ko Sifo’ay Amirika a Cinamalay Kosi ato minato no Kuatimala. Mikitadipi tono niyah a kitakit o Amirika, o Kyosanto ci Apens han nangra pakarat ko sowal, orasaka, milood ko Amirika to Kuatimala. O sepay no Amirika malacafay ato mitokeray ci Aprnsan a Kutimala a kasafelaw, mitakaw a midemak to sapifelihaw ci Apensan.
Yo malowid sato ci Apens milaliw tayra i roma a kitakit, ci Kalos Arpito Kastino Amas(Kuwaping a sowal:卡洛斯·阿爾貝托·卡斯蒂略·阿馬斯; Sipanya a sowal: ''Carlos Alberto Castillo Armas)'' ko malapaitekday mikowanay.[3] Tangsol han nona fa’elohay a sifo palasawad koya sapipakilacaw to sera a demak ni Apens. 1957 miheca mapatay no nima ci Amas,oya mikotayay a tamdaw mangalefay ko kali’ang to finawlan a sofitay ci Mikor Itikolas Foentos.
Oya sato o moamahay a tamdaw misang’ to Maomahay Mihokhokay Sofitay, satapang ko kalalais to sifo to 36 mihecan ko Laloma’ay Lalood no Kitakit. I 1996 miheca matatilid ko sifo ato Maomahay Mihokhokay Sofitay to Rihaday Kakaketonan Tilid, misawad to malalood. Tona lalood ira ko 10 ofad ko mapatayay,matafesiw ko cecay so’ot ko maforaway a tamdaw. O pipatay no sofita no Kuwatimala to Finawlan Maya Finacadan o sapipalahedaway to finacadan(Kuwaping a sowal:種族滅絕; Ikiris a sowal: ''genocide''). Kalacongtonan ni Hosay Ayfolaing Lios Monto(Kuwaping a sowal:'''何塞·埃弗拉因·李歐斯·蒙特;''' Sipanya a sowal: ''José Efraín Ríos Montt),'' edeng i 1982 miheca saka 9 folad ira ko 9000 tamdaw ko mipatayan a Maya tamdaw. 1983 miheca sa’emang sanay to ko pipaeker no sifo to yincumin,1985 miheca misingkiw. Nikawrira, o sakakinih no cipaysoay ato macahiway a tamdaw caay ho ka lahedaw, tahanini o 1% a cipaysoaay tamdaw miaro’ to 60% a omah.
== '''Palapalaan''' (地理) ==
Itiraay i Sifo’an Amirika ko kamaro’an no Kuwatimala,isak’amisan i,o masadafdafay a dasdas a Fa'edetay Kakarayan a Kilakilanan,isasifo’an ira ko cilamalay lotok 4200laya’ ko ka’akawang, o misi’ayaway to Taypinyang a dafdaf o cihanekay a pala
[[Faylo:Santa_Catalina_Arch_-_Antigua_Guatemala_Feb_2020.jpg|縮圖|Antikuwa (Santa Catalina Arch - Antigua Guatemala Feb 2020)]]
Fa'etay kilakilangan pala koninian.
O sasifo’an a tapolo i, o sasifo’an no ‘orip ato punka no Kuwatimala, ona tapolo ira ko 1300 athira i 1800 laya’ ko ka’akawang, edef no mihecaan sa’emelay ko kakarayan, romi’ad nani 18°C tahira i 28°C,i sakacecay ato sakatosa a folad si’enaway. O tatapangan niyaro’ o syoto i, itiniay i sasifo’an. Itini tona syoto i ira ko 250 ofad ko tamdaw maro’ay itini, o sakakaay a niyaro’ no Kuwatimala, o pihololan no lafang a Atitolan Fanaw,Atitolan fanaw, katelang a syoto Kuwatimala, no to’asan a niyaro’ Tikar ato Kosartonanko ato Cicikastonan.
O cilamalay tokos no Kuwatimala ira ko 37 a lotok, oroma saoti,adihay ko fanaw, o sakakaay i, Pokaya,Sie-Yacito cilamalay lotok.
'''Tamdaw'''(人口)
Mahaop ko 43% a tamdaw no Kuwatimala o teloc no Maya finacadan. Ira ngata no salawacan no Karepi Riyar iraay maro’ ko teloc no Afrika a tamdaw. O tamdaw no Kuwatimala sahetoay itiraay ni nitaro’ ko aro’, nikawrira, kahenayay malatokay noriraan niyaro’. O pitooran skakaay i, o Tinsikyo, nikawrira, ono to’asan a pitoora a lekakawa maparamram i lisin no Tinsikyo,mahaop ko 40% mitooray to Fa’elohay a Misakeristoay, ira ko 1% mitooran to to’asan a Maya Pitooran.
Ono sifoan a sowal o Sipanya a sowal, nikawrira, makalasowal ho kasasiromaroma a Maya Sowal, mangalefay i niyaro’ ira ho caay ka fana’ to sowal no Sipanya.
1996 miheca i Sakarihaday Kakaketon papilaheci to sifo to tilid no sifo ato no sinkiw a tilid falicen sano niyaro’ay sowal.
== '''Sowal''' (語言) ==
Ono sifoan a sowal o Sipanya a sowal, nikawrira, makalasowal ho kasasiromaroma a Maya Sowal, mangalefay i niyaro’ ira ho caay ka fana’ to sowal no Sipanya.i Karipi Riyar pala ira ko Karifuna sowal.
[[Faylo:Tikal_mayan_ruins_2009.jpg|縮圖|Tikar(Tikal mayan ruins 2009)]]
{| class="wikitable"
|sowal
|rayray no sowal
|winaan sowal
|tamdaw
|-
|Kica
|Maya a rayray
|Kica sowal
|1,000,000
|-
|Sipanya
|Indo-Yoropa rayray
|Roman sowal
|9,481,907
|-
|Kaykoci
|Maya a rayray
|Kica sowal
|555,461
|-
|Kokocihoy
|Maya a rayray
|Kica sowal
|500,000
|-
|Mami
|Maya a rayray
|Man
|480,000
|-
|Pociomci
|Maya a rayray
|Kica sowal
|92,000
|-
|Cutuli
|Maya a rayray
|Kica sowal
|88,300
|-
|Aci
|Maya a rayray
|Kica sowal
|85,552
|-
|Kencupa
|Maya a rayray
|Kencupa sowal
|77,700
|-
|Isir
|Maya a rayray
|Man sowal
|70,000
|-
|Akatiko
|Maya a rayray
|Kencupa sowal
|48,500
|-
|Poti
|Maya a rayray
|Kencupa sowal
|40,000
|-
|Cuhe
|Maya a rayray
|Kencupa sowal
|40,000
|-
|Pokoman
|Maya a rayray
|Kica sowal
|30,000
|-
|Ciawti
|Maya a rayray
|Ciawr
|30.00
|-
|Awakatiko
|Maya a rayray
|Man sowal
|18,000
|-
|Sakapotiko
|Maya a rayray
|Kica sowal
|9,763
|-
|Sipakaense
|Maya a rayray
|Kica sowal
|8,000
|-
|Karifuna
|Arowako rayray
|Karipi sowal
|5,860
|-
|Ospantiko
|Maya a rayray
|Kica sowal
|3,000
|-
|Tektiteko
|Maya a rayray
|Man sowal
|2,265
|-
|Mopan
|Maya a rayray
|Yukaton Maya sowal
|2,000
|-
|Indioma xinka
|Aislada
|Lenkuas Hinka
|16
|-
|Ica
|Maya a rayray
|Yukaton Maya sowal
|12
|}
== Liomah(農業) ==
O ‘etan no liomah a pinaroma polongen ira cecay no kalisepat, o nipasadakan a paliwal tosa no kalitolo. O matayalay no polong a tamdaw no kitakit ira ko fatad o maomahay,
[[Faylo:Vendeuse_de_souvenirs_(Antigua,_Guatemala)_(6941638140).jpg|縮圖|pa'acaay to sapakining a Maya fafahiyan(Vendeuse de souvenirs (Antigua, Guatemala) (6941638140))]]
o pinaloma ira ko kafi, waneng, pawli ato fata’an, ilaloma’ nonini i, o kafi ko sakakaay, sakaenem itini kalokitakit,o pipalamaan itiraay i Antikuwa, Atitolan Fanaw, Kowang,Wiwitonanko, Folayhanays, Siemakos. I Kuwatimala iraay ko cecay a Saop no Kafi(ANACAFE) o midemakay to pipaliwal to kafi.
Tadakakahad ko sera to nipalomaan a tefos no Kuwatimala, orasaka, o sakatosa ko kaadihay nipasadakan a paliwal i roma a kitakit, o pawli o sakatolo ko kaadihay a losay.
Misanga’ay to dafong(工業)
O polong a ‘etan no misanga’ay to dafong ato sapatireng to loma’ edeng cecay no kalilima.1996 miheca matatilid to Sakarihaday a Kakaketonan Tilid, malasawad koya36 miheca ko kahalafin a Laloma’an Lalood, malahedaw ko pitaker to roma a kitakit a mili’etanay a patireng ko kofa itini. Orasaka, matongal ko ‘etan no kitakit rahoday ko ‘orip no finawlan.
== a tilid (註腳) ==
[[Guatemala#%20ftnref1|[1]]] Campbell 1997
[[Guatemala#%20ftnref2|[2]]] Troika study abroad programs 2006
[3] John Vandermeer, Ivette Perfecto(2009)。《生物多樣性的早餐》,頁70-73。臺北市:綠色陣線協會,ISBN 978-986-84095-4-5
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [[:en:List_of_current_heads_of_state_and_government|List of current heads of state and government]]
[[Kasasiwasiw:Pasawalian 'Amis]]
dtcfeab4deh33zf011xr6queq6qwwbl
Maysang
0
735
32202
32199
2022-08-24T14:46:02Z
Masaonikar
570
/* Mihawaday ’orip 退休後生活 */ #ALCD
wikitext
text/x-wiki
Maysang Kalimud (楊傳廣,Yang Chuan-kuang)
Yotingko (’Amis: Maysang Kalimud[1], 1933 miheca 7 folad 10 romi’ad-2007 miheca 1 fo;ad 28 romi’ad), kananaman no niya a mitilid to ngangan Misun saan ko pangangan[2][3][4][5][6][7][8]. Masofoc i no Dipong pikowan Taywan Posong kofa, niyaro’ no Falangaw a ’Amis a tamdaw.
O Pacidal itini i Farangaw a hofocen ci Maysang na Tilong.
Na o dayhiw maocor no kitakit (ROC) mikihatiya to Olimpiko mo^etepay a kalalifet, pakaala 1960 mihecaan Loma Olimpiko saka tosa a kompay, o sakacecay no Taywan pakaalaay to kompay no Olimpiko, ato i likisi sakacecay pakaalaay to kompay no Olimpiko Taywan a tamdaw, onini haw i o sakacecay a kompay no kitakit (ROC) Olimpiko a kompay.
Maysang, i mo^etepay a kalalifet pakata’elifay mirocokay to 9000 tinso, mapangangan to “Asiya a ’ekeng fainayan” (Asian Iron Man). Itiya ci ’Atongol (Ciong-kay-sik) a contong kina 7 matahidang[9], o sakacecay no Taywan a ontoing.
Nanoya, ikor pakaala cingra to kompay no Olimpiko, Faladaw a niyaro’ fa^elohay selal a kapah panganganen to “Latingko” a han, oni a selal i 2005 miheca mapacakat i kalas no niyaro’ o “Isefi’ay” a han. I 2000 mihecaan ci Maysang mapatireng no kakalas no niyaro’ to Tomok no Falangaw niyaro’.
== Laloma’an a ’orip. 家族生活 ==
O mama ci Kalimud (Yang po-cung), ina ci Caki (Yang yi-lan); patirengay to niyaro’ no Falangaw o tato’asan ningra ci Lolas Mahengheng[10].ngasaw
== Lalowadan no onto. 運動生涯 ==
Maysang Kalimud caay ho kacingangan i, sarakatay a mikihatiya to onto i o yakiw, i toloay cefang no hitay a onto itiya, mikapot to cefang a malalifet miyakiw o picya cinira. Talacowa caay pakaala to sakalaheci, kai kacomikay, pihiteroc, pitekol, masapinang ko inanengan, i 1951 miheca, misawad to Posong a nongsiw, micomod to i Lien-cin piontoan a cefang, itini i kalahitayan ciniala cingra to 7.32 raay a pihiteroc a pakaala to kompay[11].
I:kor masapinang to ko caloway ningra ato midamaay micoker[12], i 1954 mihecaan i Manila no Asiya a onto, pakaala to sakacecay mo^etepay a kompay. Maysang na micomod cingra mapili’ to singsiw no kitakit i, nawhani ci patelacay a demak, nao patihiay a “mihitatanamay” mala o “patoor a cacomikay” ikor to o “comikayay” to a ontoying.
Pakayni toni a demak, itiya miheca mihitatanaman no kitakit (Roc) onto weyyinhuy itira i Cuoin (aniniay kitakit (Roc) kiwyiko ontosu a cuoin kitakit pikonlingan) mikonling, misaimor to 2 mihaca i Manila Asiya Olimpiko, misa’icel a mikonling. Matatama to kao patihiay comikay ci Maysang, patihiay to patooray comikay a minanam comikay, toya misitapang minanam i, comikay to 200 ko cikay maki’ayaw ko patooray comikay. Mafaheka ko mipili’ay a wuyyin itiya, na ira ci Kuang-song-sen a pakanengneng to nian, patangsol a papipacomod ci Maysangan to ngangan i patooray comikay, mala o comikayay to a ngangan ci Maysang, sanga’ay sato ko pinanam ningra. Ikor i saki Asiya kalalifetan comikay, talacowa sakilalifetan saka a enem ci Maysang, nikawrira masapinang no Tiyi weyyinhuy ko tatala’ayaw ho ko katadamaan ni Maysang, ikor pakayni i pipakafana’ palahad ni Kuang-song-sen i, mapa’ayaw to ko saka tadamaan ikor no 10 mihecaan ko kacikompay ningra, ato macikayay ’orip a tamdaw.
Ikor no 4 miheca, itiya i Tokyo Asiya a ontokay paka’awid to 10 a salifet a kompay. Ikor micomod i Kalifoniya Los-Angcil (UCLA) a mitilid, ci Terek (Elvin C. "Ducky" Drake) ko citodongay pasifana’ itiya, ato 1956 miheca i Milpen a Olimpiko pakaalaay kalalifetan to saka tosa kompay ci Rafer Cionsen malacafay minanem, taikor o malawidangay to a tatosa cangra. Cangra tatosa i 1960 miheca mikihatiya i Loma ro Olimpiko to mo^etepay kalalifet, talacowa ci Maysang 7 ko piki’ayaw ci Cionsenan, nika i pitekolan adihay ko katatiwtiw, ikor i 58 ko kaserer, ci Cionsen to ko pakaalaay to kompay, sakato ci Maysang. Nanoyaan ci Maysang o sakacecay i Olimpiko pakaalaay to saka tosa a kompay no kitakit(ROC) a untoing. Saikoray a cikay to 1500, tangasa cangra i paherekan, ci Cionsenan wakingsa i tiring ni Maysang, masasi’afang caira tatosa, kahemekan no mikiaraway ato misiyasingay. Paherekan no lalifet mi’ang’ang ko alomanay: “Patodongen caira tatosa to malecaday kompay” saan[13][14].
1963 miheca 1 folad 26 romi’ad, ci Maysang i Amilika Potelan to kapolongan a kalalifetan 4.96 (16-3.25) ko takaraw to no aol picaekod, mataelif ko laloma’ay no hekal a tilid no kalalifet. Oya mihecaan 4 folad 28 romi’ad, itira cingra i Kalifoniya Hetaw San Antonio pitilidan a kalalifetan, o 9121 ko tingso to mo^etepay onto a hekal a tilid no kalalifet, mala i mo^etepay kalalifetan sakacecay pakataelifay to 9000 a hiwso, nanoya o pipatinso to mo^etepay a pisaosi nai tiya a mafalic.
Ano falicen no aniniay pisaosi i, yaan 8010 ko tinso, tahanini o kilok no kitakit no Taywan(Roc). Nawhani fa^elohay to ko patinso, tangasa 2001 miheca, ci Loman Sipole ko paka taelifay to 9000 a hiwso.
=== Ni Maysang a mo^etepay kalalifetan no hekalan a kilok: ===
== Tokyo Olimpiko ontokay 東京奧運 ==
1964 miheca, ci Maysang mikihatiya i Tokyo Olimpiko a ontokay, ’ayaw no kalalifet o papakaala to saka cecay a kompay nasa, ikor saka lima aca. Pasowal sa ci Maysang, ’ayaw no cefang mikihatiya tina ontokay mipana’ay ci Ma-cin-san pananom takuwan to miperecan nanom takuwan, nanoya a nakasamo’an ko tireng, mato malalisanay sa, o nian ko saka tararikor, ci Ma-cin-san ato Olimpiko misa’imeray ci Cen-ci ikor no demak i Tokyo tayra a Congkuo Tokyo kalalinakan micongacong to sici, ikor to pinapina miheca pasapinang ko citodongay, itiya sa a masapinang ni Maysang ko nano nidemakan ni Ma-cin-san to sapa “iyo”. Roma, o pisapinang no sakionto a tamdasw saka pidah ni Maysang ato mo^etepay kalalifet mafalicay ko pipatinso saka matira saan, caay ko no sici, o kapidah to tina olimpiko, nanoya tararikor sato ci Maysang i ontokay. [19]
== Sici a ’orip. 政治生涯 ==
1983 miheca itiya, mapalowad no KMT mikowanay ci Maysang to pinti-yincumin a Lipoyin, malakapot ci Ci-cenan, malokasasowalen cangra.
Mikawrira i 1986 miheca, caayto ka cokeren no KMT ci Maysang, paherek sa to 3 mihecaan. 1989 miheca, miliyas ci Maysang to KMT, pasayra i Mincintang mikihatiya to kinciw no Posong a mapidah, ikor i o caay to pikihar ningra to sici.
== Mihawaday ’orip 退休後生活 ==
Miliyasto ci Maysang to ontofa, itira sato i Coyin pinanaman a pasifana’ay ato mikatokay, palahad ci Ko-cin-soy, Li-fo-enan. Nawhani nao pakayraan pisiroma (na o Kristokiw pasayra i Tokiw), pasifana’ay ko sapisawad ni Maysang, i niyaro’ no niya patireng to piw o tireng ko citodongay a misalisin to 20 mihecaan[20]. Nawhani i Amilika ko fafahi ato wawa, satikotiko sanay to a malalinah. I 1997 mihecaan ci Maysang mapatodong no onto kasacefang no Amilika to da’ocay kalita’angan a kompay, 1999 miheca pasadak to pacomahad to Asiya mo^etepay kalalifet kitakit halaka, 2001 mihecaan ci kimi to na ’atay ato kang micomod i Takaw Can-ken ising mipaising, nanoya satadamaan sa ko latiih. 2007 miheca 1 folad 28 romi’ad miliyas to cingra to ’orip i hekal, 73 ko mihecaan. [21] ikor mateli i Kalifoniya Wentola cangconten pihiratengan a koying (Ivy Lawn Memorial Park) [22].
== Pitilid 學歷 ==
Taywan siwlic Taytung nongyi c-yi kakko (anini Kuli Taytung coanke pitilidan)
Hualien pikong pitilidan (anini kuofang daykako likong pitilidan)
Amilika Kalifoniya daykako Los-sacni ontosi.
== Nitanengan no ’orip 經歷 ==
1.Mo^etepay lalifet ontoyin
2.Congkuo KMT yincumin Lipoyiying
3.Mincucinpotang Taytong kinciw hosinren (matafad) [23]
[[Faylo:C K Yang - Southern Campus 1960 crop.jpg|thumb|Maysang]]
== 外部連結 ==
*[http://www.alcd-con.tw/reading/book/menu_37/book_2/_SWF_Window.html 原住民族語中級教材-閱讀書寫篇]
6ihk62agyigdekfbanz58do9wxicqf8
32203
32202
2022-08-24T14:47:17Z
Masaonikar
570
/* Nitanengan no ’orip 經歷 */ #ALCD
wikitext
text/x-wiki
Maysang Kalimud (楊傳廣,Yang Chuan-kuang)
Yotingko (’Amis: Maysang Kalimud[1], 1933 miheca 7 folad 10 romi’ad-2007 miheca 1 fo;ad 28 romi’ad), kananaman no niya a mitilid to ngangan Misun saan ko pangangan[2][3][4][5][6][7][8]. Masofoc i no Dipong pikowan Taywan Posong kofa, niyaro’ no Falangaw a ’Amis a tamdaw.
O Pacidal itini i Farangaw a hofocen ci Maysang na Tilong.
Na o dayhiw maocor no kitakit (ROC) mikihatiya to Olimpiko mo^etepay a kalalifet, pakaala 1960 mihecaan Loma Olimpiko saka tosa a kompay, o sakacecay no Taywan pakaalaay to kompay no Olimpiko, ato i likisi sakacecay pakaalaay to kompay no Olimpiko Taywan a tamdaw, onini haw i o sakacecay a kompay no kitakit (ROC) Olimpiko a kompay.
Maysang, i mo^etepay a kalalifet pakata’elifay mirocokay to 9000 tinso, mapangangan to “Asiya a ’ekeng fainayan” (Asian Iron Man). Itiya ci ’Atongol (Ciong-kay-sik) a contong kina 7 matahidang[9], o sakacecay no Taywan a ontoing.
Nanoya, ikor pakaala cingra to kompay no Olimpiko, Faladaw a niyaro’ fa^elohay selal a kapah panganganen to “Latingko” a han, oni a selal i 2005 miheca mapacakat i kalas no niyaro’ o “Isefi’ay” a han. I 2000 mihecaan ci Maysang mapatireng no kakalas no niyaro’ to Tomok no Falangaw niyaro’.
== Laloma’an a ’orip. 家族生活 ==
O mama ci Kalimud (Yang po-cung), ina ci Caki (Yang yi-lan); patirengay to niyaro’ no Falangaw o tato’asan ningra ci Lolas Mahengheng[10].ngasaw
== Lalowadan no onto. 運動生涯 ==
Maysang Kalimud caay ho kacingangan i, sarakatay a mikihatiya to onto i o yakiw, i toloay cefang no hitay a onto itiya, mikapot to cefang a malalifet miyakiw o picya cinira. Talacowa caay pakaala to sakalaheci, kai kacomikay, pihiteroc, pitekol, masapinang ko inanengan, i 1951 miheca, misawad to Posong a nongsiw, micomod to i Lien-cin piontoan a cefang, itini i kalahitayan ciniala cingra to 7.32 raay a pihiteroc a pakaala to kompay[11].
I:kor masapinang to ko caloway ningra ato midamaay micoker[12], i 1954 mihecaan i Manila no Asiya a onto, pakaala to sakacecay mo^etepay a kompay. Maysang na micomod cingra mapili’ to singsiw no kitakit i, nawhani ci patelacay a demak, nao patihiay a “mihitatanamay” mala o “patoor a cacomikay” ikor to o “comikayay” to a ontoying.
Pakayni toni a demak, itiya miheca mihitatanaman no kitakit (Roc) onto weyyinhuy itira i Cuoin (aniniay kitakit (Roc) kiwyiko ontosu a cuoin kitakit pikonlingan) mikonling, misaimor to 2 mihaca i Manila Asiya Olimpiko, misa’icel a mikonling. Matatama to kao patihiay comikay ci Maysang, patihiay to patooray comikay a minanam comikay, toya misitapang minanam i, comikay to 200 ko cikay maki’ayaw ko patooray comikay. Mafaheka ko mipili’ay a wuyyin itiya, na ira ci Kuang-song-sen a pakanengneng to nian, patangsol a papipacomod ci Maysangan to ngangan i patooray comikay, mala o comikayay to a ngangan ci Maysang, sanga’ay sato ko pinanam ningra. Ikor i saki Asiya kalalifetan comikay, talacowa sakilalifetan saka a enem ci Maysang, nikawrira masapinang no Tiyi weyyinhuy ko tatala’ayaw ho ko katadamaan ni Maysang, ikor pakayni i pipakafana’ palahad ni Kuang-song-sen i, mapa’ayaw to ko saka tadamaan ikor no 10 mihecaan ko kacikompay ningra, ato macikayay ’orip a tamdaw.
Ikor no 4 miheca, itiya i Tokyo Asiya a ontokay paka’awid to 10 a salifet a kompay. Ikor micomod i Kalifoniya Los-Angcil (UCLA) a mitilid, ci Terek (Elvin C. "Ducky" Drake) ko citodongay pasifana’ itiya, ato 1956 miheca i Milpen a Olimpiko pakaalaay kalalifetan to saka tosa kompay ci Rafer Cionsen malacafay minanem, taikor o malawidangay to a tatosa cangra. Cangra tatosa i 1960 miheca mikihatiya i Loma ro Olimpiko to mo^etepay kalalifet, talacowa ci Maysang 7 ko piki’ayaw ci Cionsenan, nika i pitekolan adihay ko katatiwtiw, ikor i 58 ko kaserer, ci Cionsen to ko pakaalaay to kompay, sakato ci Maysang. Nanoyaan ci Maysang o sakacecay i Olimpiko pakaalaay to saka tosa a kompay no kitakit(ROC) a untoing. Saikoray a cikay to 1500, tangasa cangra i paherekan, ci Cionsenan wakingsa i tiring ni Maysang, masasi’afang caira tatosa, kahemekan no mikiaraway ato misiyasingay. Paherekan no lalifet mi’ang’ang ko alomanay: “Patodongen caira tatosa to malecaday kompay” saan[13][14].
1963 miheca 1 folad 26 romi’ad, ci Maysang i Amilika Potelan to kapolongan a kalalifetan 4.96 (16-3.25) ko takaraw to no aol picaekod, mataelif ko laloma’ay no hekal a tilid no kalalifet. Oya mihecaan 4 folad 28 romi’ad, itira cingra i Kalifoniya Hetaw San Antonio pitilidan a kalalifetan, o 9121 ko tingso to mo^etepay onto a hekal a tilid no kalalifet, mala i mo^etepay kalalifetan sakacecay pakataelifay to 9000 a hiwso, nanoya o pipatinso to mo^etepay a pisaosi nai tiya a mafalic.
Ano falicen no aniniay pisaosi i, yaan 8010 ko tinso, tahanini o kilok no kitakit no Taywan(Roc). Nawhani fa^elohay to ko patinso, tangasa 2001 miheca, ci Loman Sipole ko paka taelifay to 9000 a hiwso.
=== Ni Maysang a mo^etepay kalalifetan no hekalan a kilok: ===
== Tokyo Olimpiko ontokay 東京奧運 ==
1964 miheca, ci Maysang mikihatiya i Tokyo Olimpiko a ontokay, ’ayaw no kalalifet o papakaala to saka cecay a kompay nasa, ikor saka lima aca. Pasowal sa ci Maysang, ’ayaw no cefang mikihatiya tina ontokay mipana’ay ci Ma-cin-san pananom takuwan to miperecan nanom takuwan, nanoya a nakasamo’an ko tireng, mato malalisanay sa, o nian ko saka tararikor, ci Ma-cin-san ato Olimpiko misa’imeray ci Cen-ci ikor no demak i Tokyo tayra a Congkuo Tokyo kalalinakan micongacong to sici, ikor to pinapina miheca pasapinang ko citodongay, itiya sa a masapinang ni Maysang ko nano nidemakan ni Ma-cin-san to sapa “iyo”. Roma, o pisapinang no sakionto a tamdasw saka pidah ni Maysang ato mo^etepay kalalifet mafalicay ko pipatinso saka matira saan, caay ko no sici, o kapidah to tina olimpiko, nanoya tararikor sato ci Maysang i ontokay. [19]
== Sici a ’orip. 政治生涯 ==
1983 miheca itiya, mapalowad no KMT mikowanay ci Maysang to pinti-yincumin a Lipoyin, malakapot ci Ci-cenan, malokasasowalen cangra.
Mikawrira i 1986 miheca, caayto ka cokeren no KMT ci Maysang, paherek sa to 3 mihecaan. 1989 miheca, miliyas ci Maysang to KMT, pasayra i Mincintang mikihatiya to kinciw no Posong a mapidah, ikor i o caay to pikihar ningra to sici.
== Mihawaday ’orip 退休後生活 ==
Miliyasto ci Maysang to ontofa, itira sato i Coyin pinanaman a pasifana’ay ato mikatokay, palahad ci Ko-cin-soy, Li-fo-enan. Nawhani nao pakayraan pisiroma (na o Kristokiw pasayra i Tokiw), pasifana’ay ko sapisawad ni Maysang, i niyaro’ no niya patireng to piw o tireng ko citodongay a misalisin to 20 mihecaan[20]. Nawhani i Amilika ko fafahi ato wawa, satikotiko sanay to a malalinah. I 1997 mihecaan ci Maysang mapatodong no onto kasacefang no Amilika to da’ocay kalita’angan a kompay, 1999 miheca pasadak to pacomahad to Asiya mo^etepay kalalifet kitakit halaka, 2001 mihecaan ci kimi to na ’atay ato kang micomod i Takaw Can-ken ising mipaising, nanoya satadamaan sa ko latiih. 2007 miheca 1 folad 28 romi’ad miliyas to cingra to ’orip i hekal, 73 ko mihecaan. [21] ikor mateli i Kalifoniya Wentola cangconten pihiratengan a koying (Ivy Lawn Memorial Park) [22].
== Pitilid 學歷 ==
Taywan siwlic Taytung nongyi c-yi kakko (anini Kuli Taytung coanke pitilidan)
Hualien pikong pitilidan (anini kuofang daykako likong pitilidan)
Amilika Kalifoniya daykako Los-sacni ontosi.
== Nitanengan no ’orip 經歷 ==
1.Mo^etepay lalifet ontoyin
2.Congkuo KMT yincumin Lipoyiying
3.Mincucinpotang Taytong kinciw hosinren (matafad) [23]
== Onto a kompay 體育獎項 ==
1.Taywansen cungteng pitilidan ontokay pitakod ma’ayaway kompay.
2.Kitakit hitay ontokay pitakod ma’ayaway kompay.
3.1954 miheca Manila Asiya ontokay mo^etepay lalifet ma’ayaway kompay.
4.1958 miheca Tokyo Asiya ontokay mo^etepay lalifet sakatosa kompay.
5.1960 miheca Loma Olimpiko mo^etepay lalifet sakatosa kompay (matelangay patingso 8,334).
6.1963 miheca mapasafaeloh ko mo^etepay no hekal a kilok (matelangay patingso 9,121).[[Faylo:C K Yang - Southern Campus 1960 crop.jpg|thumb|Maysang]]
== 外部連結 ==
*[http://www.alcd-con.tw/reading/book/menu_37/book_2/_SWF_Window.html 原住民族語中級教材-閱讀書寫篇]
ew8k7bwkaid3zruttf48nosheatn0gp
32204
32203
2022-08-24T14:50:43Z
Masaonikar
570
/* Onto a kompay 體育獎項 */ #ALCD
wikitext
text/x-wiki
Maysang Kalimud (楊傳廣,Yang Chuan-kuang)
Yotingko (’Amis: Maysang Kalimud[1], 1933 miheca 7 folad 10 romi’ad-2007 miheca 1 fo;ad 28 romi’ad), kananaman no niya a mitilid to ngangan Misun saan ko pangangan[2][3][4][5][6][7][8]. Masofoc i no Dipong pikowan Taywan Posong kofa, niyaro’ no Falangaw a ’Amis a tamdaw.
O Pacidal itini i Farangaw a hofocen ci Maysang na Tilong.
Na o dayhiw maocor no kitakit (ROC) mikihatiya to Olimpiko mo^etepay a kalalifet, pakaala 1960 mihecaan Loma Olimpiko saka tosa a kompay, o sakacecay no Taywan pakaalaay to kompay no Olimpiko, ato i likisi sakacecay pakaalaay to kompay no Olimpiko Taywan a tamdaw, onini haw i o sakacecay a kompay no kitakit (ROC) Olimpiko a kompay.
Maysang, i mo^etepay a kalalifet pakata’elifay mirocokay to 9000 tinso, mapangangan to “Asiya a ’ekeng fainayan” (Asian Iron Man). Itiya ci ’Atongol (Ciong-kay-sik) a contong kina 7 matahidang[9], o sakacecay no Taywan a ontoing.
Nanoya, ikor pakaala cingra to kompay no Olimpiko, Faladaw a niyaro’ fa^elohay selal a kapah panganganen to “Latingko” a han, oni a selal i 2005 miheca mapacakat i kalas no niyaro’ o “Isefi’ay” a han. I 2000 mihecaan ci Maysang mapatireng no kakalas no niyaro’ to Tomok no Falangaw niyaro’.
== Laloma’an a ’orip. 家族生活 ==
O mama ci Kalimud (Yang po-cung), ina ci Caki (Yang yi-lan); patirengay to niyaro’ no Falangaw o tato’asan ningra ci Lolas Mahengheng[10].ngasaw
== Lalowadan no onto. 運動生涯 ==
Maysang Kalimud caay ho kacingangan i, sarakatay a mikihatiya to onto i o yakiw, i toloay cefang no hitay a onto itiya, mikapot to cefang a malalifet miyakiw o picya cinira. Talacowa caay pakaala to sakalaheci, kai kacomikay, pihiteroc, pitekol, masapinang ko inanengan, i 1951 miheca, misawad to Posong a nongsiw, micomod to i Lien-cin piontoan a cefang, itini i kalahitayan ciniala cingra to 7.32 raay a pihiteroc a pakaala to kompay[11].
I:kor masapinang to ko caloway ningra ato midamaay micoker[12], i 1954 mihecaan i Manila no Asiya a onto, pakaala to sakacecay mo^etepay a kompay. Maysang na micomod cingra mapili’ to singsiw no kitakit i, nawhani ci patelacay a demak, nao patihiay a “mihitatanamay” mala o “patoor a cacomikay” ikor to o “comikayay” to a ontoying.
Pakayni toni a demak, itiya miheca mihitatanaman no kitakit (Roc) onto weyyinhuy itira i Cuoin (aniniay kitakit (Roc) kiwyiko ontosu a cuoin kitakit pikonlingan) mikonling, misaimor to 2 mihaca i Manila Asiya Olimpiko, misa’icel a mikonling. Matatama to kao patihiay comikay ci Maysang, patihiay to patooray comikay a minanam comikay, toya misitapang minanam i, comikay to 200 ko cikay maki’ayaw ko patooray comikay. Mafaheka ko mipili’ay a wuyyin itiya, na ira ci Kuang-song-sen a pakanengneng to nian, patangsol a papipacomod ci Maysangan to ngangan i patooray comikay, mala o comikayay to a ngangan ci Maysang, sanga’ay sato ko pinanam ningra. Ikor i saki Asiya kalalifetan comikay, talacowa sakilalifetan saka a enem ci Maysang, nikawrira masapinang no Tiyi weyyinhuy ko tatala’ayaw ho ko katadamaan ni Maysang, ikor pakayni i pipakafana’ palahad ni Kuang-song-sen i, mapa’ayaw to ko saka tadamaan ikor no 10 mihecaan ko kacikompay ningra, ato macikayay ’orip a tamdaw.
Ikor no 4 miheca, itiya i Tokyo Asiya a ontokay paka’awid to 10 a salifet a kompay. Ikor micomod i Kalifoniya Los-Angcil (UCLA) a mitilid, ci Terek (Elvin C. "Ducky" Drake) ko citodongay pasifana’ itiya, ato 1956 miheca i Milpen a Olimpiko pakaalaay kalalifetan to saka tosa kompay ci Rafer Cionsen malacafay minanem, taikor o malawidangay to a tatosa cangra. Cangra tatosa i 1960 miheca mikihatiya i Loma ro Olimpiko to mo^etepay kalalifet, talacowa ci Maysang 7 ko piki’ayaw ci Cionsenan, nika i pitekolan adihay ko katatiwtiw, ikor i 58 ko kaserer, ci Cionsen to ko pakaalaay to kompay, sakato ci Maysang. Nanoyaan ci Maysang o sakacecay i Olimpiko pakaalaay to saka tosa a kompay no kitakit(ROC) a untoing. Saikoray a cikay to 1500, tangasa cangra i paherekan, ci Cionsenan wakingsa i tiring ni Maysang, masasi’afang caira tatosa, kahemekan no mikiaraway ato misiyasingay. Paherekan no lalifet mi’ang’ang ko alomanay: “Patodongen caira tatosa to malecaday kompay” saan[13][14].
1963 miheca 1 folad 26 romi’ad, ci Maysang i Amilika Potelan to kapolongan a kalalifetan 4.96 (16-3.25) ko takaraw to no aol picaekod, mataelif ko laloma’ay no hekal a tilid no kalalifet. Oya mihecaan 4 folad 28 romi’ad, itira cingra i Kalifoniya Hetaw San Antonio pitilidan a kalalifetan, o 9121 ko tingso to mo^etepay onto a hekal a tilid no kalalifet, mala i mo^etepay kalalifetan sakacecay pakataelifay to 9000 a hiwso, nanoya o pipatinso to mo^etepay a pisaosi nai tiya a mafalic.
Ano falicen no aniniay pisaosi i, yaan 8010 ko tinso, tahanini o kilok no kitakit no Taywan(Roc). Nawhani fa^elohay to ko patinso, tangasa 2001 miheca, ci Loman Sipole ko paka taelifay to 9000 a hiwso.
=== Ni Maysang a mo^etepay kalalifetan no hekalan a kilok: ===
== Tokyo Olimpiko ontokay 東京奧運 ==
1964 miheca, ci Maysang mikihatiya i Tokyo Olimpiko a ontokay, ’ayaw no kalalifet o papakaala to saka cecay a kompay nasa, ikor saka lima aca. Pasowal sa ci Maysang, ’ayaw no cefang mikihatiya tina ontokay mipana’ay ci Ma-cin-san pananom takuwan to miperecan nanom takuwan, nanoya a nakasamo’an ko tireng, mato malalisanay sa, o nian ko saka tararikor, ci Ma-cin-san ato Olimpiko misa’imeray ci Cen-ci ikor no demak i Tokyo tayra a Congkuo Tokyo kalalinakan micongacong to sici, ikor to pinapina miheca pasapinang ko citodongay, itiya sa a masapinang ni Maysang ko nano nidemakan ni Ma-cin-san to sapa “iyo”. Roma, o pisapinang no sakionto a tamdasw saka pidah ni Maysang ato mo^etepay kalalifet mafalicay ko pipatinso saka matira saan, caay ko no sici, o kapidah to tina olimpiko, nanoya tararikor sato ci Maysang i ontokay. [19]
== Sici a ’orip. 政治生涯 ==
1983 miheca itiya, mapalowad no KMT mikowanay ci Maysang to pinti-yincumin a Lipoyin, malakapot ci Ci-cenan, malokasasowalen cangra.
Mikawrira i 1986 miheca, caayto ka cokeren no KMT ci Maysang, paherek sa to 3 mihecaan. 1989 miheca, miliyas ci Maysang to KMT, pasayra i Mincintang mikihatiya to kinciw no Posong a mapidah, ikor i o caay to pikihar ningra to sici.
== Mihawaday ’orip 退休後生活 ==
Miliyasto ci Maysang to ontofa, itira sato i Coyin pinanaman a pasifana’ay ato mikatokay, palahad ci Ko-cin-soy, Li-fo-enan. Nawhani nao pakayraan pisiroma (na o Kristokiw pasayra i Tokiw), pasifana’ay ko sapisawad ni Maysang, i niyaro’ no niya patireng to piw o tireng ko citodongay a misalisin to 20 mihecaan[20]. Nawhani i Amilika ko fafahi ato wawa, satikotiko sanay to a malalinah. I 1997 mihecaan ci Maysang mapatodong no onto kasacefang no Amilika to da’ocay kalita’angan a kompay, 1999 miheca pasadak to pacomahad to Asiya mo^etepay kalalifet kitakit halaka, 2001 mihecaan ci kimi to na ’atay ato kang micomod i Takaw Can-ken ising mipaising, nanoya satadamaan sa ko latiih. 2007 miheca 1 folad 28 romi’ad miliyas to cingra to ’orip i hekal, 73 ko mihecaan. [21] ikor mateli i Kalifoniya Wentola cangconten pihiratengan a koying (Ivy Lawn Memorial Park) [22].
== Pitilid 學歷 ==
Taywan siwlic Taytung nongyi c-yi kakko (anini Kuli Taytung coanke pitilidan)
Hualien pikong pitilidan (anini kuofang daykako likong pitilidan)
Amilika Kalifoniya daykako Los-sacni ontosi.
== Nitanengan no ’orip 經歷 ==
1.Mo^etepay lalifet ontoyin
2.Congkuo KMT yincumin Lipoyiying
3.Mincucinpotang Taytong kinciw hosinren (matafad) [23]
== Onto a kompay 體育獎項 ==
1.Taywansen cungteng pitilidan ontokay pitakod ma’ayaway kompay.
2.Kitakit hitay ontokay pitakod ma’ayaway kompay.
3.1954 miheca Manila Asiya ontokay mo^etepay lalifet ma’ayaway kompay.
4.1958 miheca Tokyo Asiya ontokay mo^etepay lalifet sakatosa kompay.
5.1960 miheca Loma Olimpiko mo^etepay lalifet sakatosa kompay (matelangay patingso 8,334).
6.1963 miheca mapasafaeloh ko mo^etepay no hekal a kilok (matelangay patingso 9,121).
== Kasenengan 榮譽 ==
1.Taywan (Roc) kasenengan a pakaolah.
2.TWN saka 2 liyad kasafo’is kasenengan.
== Laloma’an 家庭 ==
Fafahi
Cuo mi-lin (Daisy Chou), Wawa to fainayan 1 : Yang s-yin (Cedric Maysang)
Wawa to fainayan 2 : Yangtinko (Kalimud Maysang)
(※:1950-60 miheca Taywan masowal to Olympic Games, “s-ing”, ikor masowal to O-on, na mikihatiya 1960 Loma a Olimpiko mapanganganay ko na sakakaay a wawa.),
Wawa wawa.孫輩
1.Madison Yang
2.Carmen Yang
3.Dorothy Yang
[[Faylo:C K Yang - Southern Campus 1960 crop.jpg|thumb|Maysang]]
== 外部連結 ==
*[http://www.alcd-con.tw/reading/book/menu_37/book_2/_SWF_Window.html 原住民族語中級教材-閱讀書寫篇]
hvjh0w5ed5d6y25lhbtyqunf74dur19
32205
32204
2022-08-24T14:52:08Z
Masaonikar
570
/* Laloma’an 家庭 */ #ALCD
wikitext
text/x-wiki
Maysang Kalimud (楊傳廣,Yang Chuan-kuang)
Yotingko (’Amis: Maysang Kalimud[1], 1933 miheca 7 folad 10 romi’ad-2007 miheca 1 fo;ad 28 romi’ad), kananaman no niya a mitilid to ngangan Misun saan ko pangangan[2][3][4][5][6][7][8]. Masofoc i no Dipong pikowan Taywan Posong kofa, niyaro’ no Falangaw a ’Amis a tamdaw.
O Pacidal itini i Farangaw a hofocen ci Maysang na Tilong.
Na o dayhiw maocor no kitakit (ROC) mikihatiya to Olimpiko mo^etepay a kalalifet, pakaala 1960 mihecaan Loma Olimpiko saka tosa a kompay, o sakacecay no Taywan pakaalaay to kompay no Olimpiko, ato i likisi sakacecay pakaalaay to kompay no Olimpiko Taywan a tamdaw, onini haw i o sakacecay a kompay no kitakit (ROC) Olimpiko a kompay.
Maysang, i mo^etepay a kalalifet pakata’elifay mirocokay to 9000 tinso, mapangangan to “Asiya a ’ekeng fainayan” (Asian Iron Man). Itiya ci ’Atongol (Ciong-kay-sik) a contong kina 7 matahidang[9], o sakacecay no Taywan a ontoing.
Nanoya, ikor pakaala cingra to kompay no Olimpiko, Faladaw a niyaro’ fa^elohay selal a kapah panganganen to “Latingko” a han, oni a selal i 2005 miheca mapacakat i kalas no niyaro’ o “Isefi’ay” a han. I 2000 mihecaan ci Maysang mapatireng no kakalas no niyaro’ to Tomok no Falangaw niyaro’.
== Laloma’an a ’orip. 家族生活 ==
O mama ci Kalimud (Yang po-cung), ina ci Caki (Yang yi-lan); patirengay to niyaro’ no Falangaw o tato’asan ningra ci Lolas Mahengheng[10].ngasaw
== Lalowadan no onto. 運動生涯 ==
Maysang Kalimud caay ho kacingangan i, sarakatay a mikihatiya to onto i o yakiw, i toloay cefang no hitay a onto itiya, mikapot to cefang a malalifet miyakiw o picya cinira. Talacowa caay pakaala to sakalaheci, kai kacomikay, pihiteroc, pitekol, masapinang ko inanengan, i 1951 miheca, misawad to Posong a nongsiw, micomod to i Lien-cin piontoan a cefang, itini i kalahitayan ciniala cingra to 7.32 raay a pihiteroc a pakaala to kompay[11].
I:kor masapinang to ko caloway ningra ato midamaay micoker[12], i 1954 mihecaan i Manila no Asiya a onto, pakaala to sakacecay mo^etepay a kompay. Maysang na micomod cingra mapili’ to singsiw no kitakit i, nawhani ci patelacay a demak, nao patihiay a “mihitatanamay” mala o “patoor a cacomikay” ikor to o “comikayay” to a ontoying.
Pakayni toni a demak, itiya miheca mihitatanaman no kitakit (Roc) onto weyyinhuy itira i Cuoin (aniniay kitakit (Roc) kiwyiko ontosu a cuoin kitakit pikonlingan) mikonling, misaimor to 2 mihaca i Manila Asiya Olimpiko, misa’icel a mikonling. Matatama to kao patihiay comikay ci Maysang, patihiay to patooray comikay a minanam comikay, toya misitapang minanam i, comikay to 200 ko cikay maki’ayaw ko patooray comikay. Mafaheka ko mipili’ay a wuyyin itiya, na ira ci Kuang-song-sen a pakanengneng to nian, patangsol a papipacomod ci Maysangan to ngangan i patooray comikay, mala o comikayay to a ngangan ci Maysang, sanga’ay sato ko pinanam ningra. Ikor i saki Asiya kalalifetan comikay, talacowa sakilalifetan saka a enem ci Maysang, nikawrira masapinang no Tiyi weyyinhuy ko tatala’ayaw ho ko katadamaan ni Maysang, ikor pakayni i pipakafana’ palahad ni Kuang-song-sen i, mapa’ayaw to ko saka tadamaan ikor no 10 mihecaan ko kacikompay ningra, ato macikayay ’orip a tamdaw.
Ikor no 4 miheca, itiya i Tokyo Asiya a ontokay paka’awid to 10 a salifet a kompay. Ikor micomod i Kalifoniya Los-Angcil (UCLA) a mitilid, ci Terek (Elvin C. "Ducky" Drake) ko citodongay pasifana’ itiya, ato 1956 miheca i Milpen a Olimpiko pakaalaay kalalifetan to saka tosa kompay ci Rafer Cionsen malacafay minanem, taikor o malawidangay to a tatosa cangra. Cangra tatosa i 1960 miheca mikihatiya i Loma ro Olimpiko to mo^etepay kalalifet, talacowa ci Maysang 7 ko piki’ayaw ci Cionsenan, nika i pitekolan adihay ko katatiwtiw, ikor i 58 ko kaserer, ci Cionsen to ko pakaalaay to kompay, sakato ci Maysang. Nanoyaan ci Maysang o sakacecay i Olimpiko pakaalaay to saka tosa a kompay no kitakit(ROC) a untoing. Saikoray a cikay to 1500, tangasa cangra i paherekan, ci Cionsenan wakingsa i tiring ni Maysang, masasi’afang caira tatosa, kahemekan no mikiaraway ato misiyasingay. Paherekan no lalifet mi’ang’ang ko alomanay: “Patodongen caira tatosa to malecaday kompay” saan[13][14].
1963 miheca 1 folad 26 romi’ad, ci Maysang i Amilika Potelan to kapolongan a kalalifetan 4.96 (16-3.25) ko takaraw to no aol picaekod, mataelif ko laloma’ay no hekal a tilid no kalalifet. Oya mihecaan 4 folad 28 romi’ad, itira cingra i Kalifoniya Hetaw San Antonio pitilidan a kalalifetan, o 9121 ko tingso to mo^etepay onto a hekal a tilid no kalalifet, mala i mo^etepay kalalifetan sakacecay pakataelifay to 9000 a hiwso, nanoya o pipatinso to mo^etepay a pisaosi nai tiya a mafalic.
Ano falicen no aniniay pisaosi i, yaan 8010 ko tinso, tahanini o kilok no kitakit no Taywan(Roc). Nawhani fa^elohay to ko patinso, tangasa 2001 miheca, ci Loman Sipole ko paka taelifay to 9000 a hiwso.
=== Ni Maysang a mo^etepay kalalifetan no hekalan a kilok: ===
== Tokyo Olimpiko ontokay 東京奧運 ==
1964 miheca, ci Maysang mikihatiya i Tokyo Olimpiko a ontokay, ’ayaw no kalalifet o papakaala to saka cecay a kompay nasa, ikor saka lima aca. Pasowal sa ci Maysang, ’ayaw no cefang mikihatiya tina ontokay mipana’ay ci Ma-cin-san pananom takuwan to miperecan nanom takuwan, nanoya a nakasamo’an ko tireng, mato malalisanay sa, o nian ko saka tararikor, ci Ma-cin-san ato Olimpiko misa’imeray ci Cen-ci ikor no demak i Tokyo tayra a Congkuo Tokyo kalalinakan micongacong to sici, ikor to pinapina miheca pasapinang ko citodongay, itiya sa a masapinang ni Maysang ko nano nidemakan ni Ma-cin-san to sapa “iyo”. Roma, o pisapinang no sakionto a tamdasw saka pidah ni Maysang ato mo^etepay kalalifet mafalicay ko pipatinso saka matira saan, caay ko no sici, o kapidah to tina olimpiko, nanoya tararikor sato ci Maysang i ontokay. [19]
== Sici a ’orip. 政治生涯 ==
1983 miheca itiya, mapalowad no KMT mikowanay ci Maysang to pinti-yincumin a Lipoyin, malakapot ci Ci-cenan, malokasasowalen cangra.
Mikawrira i 1986 miheca, caayto ka cokeren no KMT ci Maysang, paherek sa to 3 mihecaan. 1989 miheca, miliyas ci Maysang to KMT, pasayra i Mincintang mikihatiya to kinciw no Posong a mapidah, ikor i o caay to pikihar ningra to sici.
== Mihawaday ’orip 退休後生活 ==
Miliyasto ci Maysang to ontofa, itira sato i Coyin pinanaman a pasifana’ay ato mikatokay, palahad ci Ko-cin-soy, Li-fo-enan. Nawhani nao pakayraan pisiroma (na o Kristokiw pasayra i Tokiw), pasifana’ay ko sapisawad ni Maysang, i niyaro’ no niya patireng to piw o tireng ko citodongay a misalisin to 20 mihecaan[20]. Nawhani i Amilika ko fafahi ato wawa, satikotiko sanay to a malalinah. I 1997 mihecaan ci Maysang mapatodong no onto kasacefang no Amilika to da’ocay kalita’angan a kompay, 1999 miheca pasadak to pacomahad to Asiya mo^etepay kalalifet kitakit halaka, 2001 mihecaan ci kimi to na ’atay ato kang micomod i Takaw Can-ken ising mipaising, nanoya satadamaan sa ko latiih. 2007 miheca 1 folad 28 romi’ad miliyas to cingra to ’orip i hekal, 73 ko mihecaan. [21] ikor mateli i Kalifoniya Wentola cangconten pihiratengan a koying (Ivy Lawn Memorial Park) [22].
== Pitilid 學歷 ==
Taywan siwlic Taytung nongyi c-yi kakko (anini Kuli Taytung coanke pitilidan)
Hualien pikong pitilidan (anini kuofang daykako likong pitilidan)
Amilika Kalifoniya daykako Los-sacni ontosi.
== Nitanengan no ’orip 經歷 ==
1.Mo^etepay lalifet ontoyin
2.Congkuo KMT yincumin Lipoyiying
3.Mincucinpotang Taytong kinciw hosinren (matafad) [23]
== Onto a kompay 體育獎項 ==
1.Taywansen cungteng pitilidan ontokay pitakod ma’ayaway kompay.
2.Kitakit hitay ontokay pitakod ma’ayaway kompay.
3.1954 miheca Manila Asiya ontokay mo^etepay lalifet ma’ayaway kompay.
4.1958 miheca Tokyo Asiya ontokay mo^etepay lalifet sakatosa kompay.
5.1960 miheca Loma Olimpiko mo^etepay lalifet sakatosa kompay (matelangay patingso 8,334).
6.1963 miheca mapasafaeloh ko mo^etepay no hekal a kilok (matelangay patingso 9,121).
== Kasenengan 榮譽 ==
1.Taywan (Roc) kasenengan a pakaolah.
2.TWN saka 2 liyad kasafo’is kasenengan.
== Laloma’an 家庭 ==
Fafahi
Cuo mi-lin (Daisy Chou), Wawa to fainayan 1 : Yang s-yin (Cedric Maysang)
Wawa to fainayan 2 : Yangtinko (Kalimud Maysang)
(※:1950-60 miheca Taywan masowal to Olympic Games, “s-ing”, ikor masowal to O-on, na mikihatiya 1960 Loma a Olimpiko mapanganganay ko na sakakaay a wawa.),
Wawa wawa.孫輩
1.Madison Yang
2.Carmen Yang
3.Dorothy Yang
== Pinengnengan: 參見 ==
1, “Ma’eferay a ngafol” Cicen: sakacecay patoror no ROC mikihataya to Olimpiko pakalayap to kompay a fafahiyan ontoing.
2. “Sakatosa a ’ekeng fainayan” Wu a-min: Ikor ni Maysang sakatosa pakaalaay to kompay no Mo^etepay kalalifet.
3. “Taywan a ’ekeng fainayan” Ko cinsoy: o midotocay ci Maysangan a tamdaw.
4. “Taywan ’acam sapitakod a hongti” Li fo-en
5. “Fali fafahiyan a hongti” Wang huy-cen: Sa macikayay a fafahiyan, 1991 miheca Sefier kitakit a ontokay 200 cm pakaalaay
to sakacecay kompay.
6. “Sahacikayay no Taywan” Yang cin-han: ikoray ni Wang huy-cen, 2017 miheca kacanglahan no kitakit a mitiliday ontokay
100 cm pakaalaay to sakacecay kompay, matiya ci Maysangan o ‘Amis a tamdaw.
[[Faylo:C K Yang - Southern Campus 1960 crop.jpg|thumb|Maysang]]
== 外部連結 ==
*[http://www.alcd-con.tw/reading/book/menu_37/book_2/_SWF_Window.html 原住民族語中級教材-閱讀書寫篇]
obeyd4n6t43czfx0tzsvzgi9cvkpaj8
32206
32205
2022-08-24T14:53:17Z
Masaonikar
570
/* Pinengnengan: 參見 */ #ALCD
wikitext
text/x-wiki
Maysang Kalimud (楊傳廣,Yang Chuan-kuang)
Yotingko (’Amis: Maysang Kalimud[1], 1933 miheca 7 folad 10 romi’ad-2007 miheca 1 fo;ad 28 romi’ad), kananaman no niya a mitilid to ngangan Misun saan ko pangangan[2][3][4][5][6][7][8]. Masofoc i no Dipong pikowan Taywan Posong kofa, niyaro’ no Falangaw a ’Amis a tamdaw.
O Pacidal itini i Farangaw a hofocen ci Maysang na Tilong.
Na o dayhiw maocor no kitakit (ROC) mikihatiya to Olimpiko mo^etepay a kalalifet, pakaala 1960 mihecaan Loma Olimpiko saka tosa a kompay, o sakacecay no Taywan pakaalaay to kompay no Olimpiko, ato i likisi sakacecay pakaalaay to kompay no Olimpiko Taywan a tamdaw, onini haw i o sakacecay a kompay no kitakit (ROC) Olimpiko a kompay.
Maysang, i mo^etepay a kalalifet pakata’elifay mirocokay to 9000 tinso, mapangangan to “Asiya a ’ekeng fainayan” (Asian Iron Man). Itiya ci ’Atongol (Ciong-kay-sik) a contong kina 7 matahidang[9], o sakacecay no Taywan a ontoing.
Nanoya, ikor pakaala cingra to kompay no Olimpiko, Faladaw a niyaro’ fa^elohay selal a kapah panganganen to “Latingko” a han, oni a selal i 2005 miheca mapacakat i kalas no niyaro’ o “Isefi’ay” a han. I 2000 mihecaan ci Maysang mapatireng no kakalas no niyaro’ to Tomok no Falangaw niyaro’.
== Laloma’an a ’orip. 家族生活 ==
O mama ci Kalimud (Yang po-cung), ina ci Caki (Yang yi-lan); patirengay to niyaro’ no Falangaw o tato’asan ningra ci Lolas Mahengheng[10].ngasaw
== Lalowadan no onto. 運動生涯 ==
Maysang Kalimud caay ho kacingangan i, sarakatay a mikihatiya to onto i o yakiw, i toloay cefang no hitay a onto itiya, mikapot to cefang a malalifet miyakiw o picya cinira. Talacowa caay pakaala to sakalaheci, kai kacomikay, pihiteroc, pitekol, masapinang ko inanengan, i 1951 miheca, misawad to Posong a nongsiw, micomod to i Lien-cin piontoan a cefang, itini i kalahitayan ciniala cingra to 7.32 raay a pihiteroc a pakaala to kompay[11].
I:kor masapinang to ko caloway ningra ato midamaay micoker[12], i 1954 mihecaan i Manila no Asiya a onto, pakaala to sakacecay mo^etepay a kompay. Maysang na micomod cingra mapili’ to singsiw no kitakit i, nawhani ci patelacay a demak, nao patihiay a “mihitatanamay” mala o “patoor a cacomikay” ikor to o “comikayay” to a ontoying.
Pakayni toni a demak, itiya miheca mihitatanaman no kitakit (Roc) onto weyyinhuy itira i Cuoin (aniniay kitakit (Roc) kiwyiko ontosu a cuoin kitakit pikonlingan) mikonling, misaimor to 2 mihaca i Manila Asiya Olimpiko, misa’icel a mikonling. Matatama to kao patihiay comikay ci Maysang, patihiay to patooray comikay a minanam comikay, toya misitapang minanam i, comikay to 200 ko cikay maki’ayaw ko patooray comikay. Mafaheka ko mipili’ay a wuyyin itiya, na ira ci Kuang-song-sen a pakanengneng to nian, patangsol a papipacomod ci Maysangan to ngangan i patooray comikay, mala o comikayay to a ngangan ci Maysang, sanga’ay sato ko pinanam ningra. Ikor i saki Asiya kalalifetan comikay, talacowa sakilalifetan saka a enem ci Maysang, nikawrira masapinang no Tiyi weyyinhuy ko tatala’ayaw ho ko katadamaan ni Maysang, ikor pakayni i pipakafana’ palahad ni Kuang-song-sen i, mapa’ayaw to ko saka tadamaan ikor no 10 mihecaan ko kacikompay ningra, ato macikayay ’orip a tamdaw.
Ikor no 4 miheca, itiya i Tokyo Asiya a ontokay paka’awid to 10 a salifet a kompay. Ikor micomod i Kalifoniya Los-Angcil (UCLA) a mitilid, ci Terek (Elvin C. "Ducky" Drake) ko citodongay pasifana’ itiya, ato 1956 miheca i Milpen a Olimpiko pakaalaay kalalifetan to saka tosa kompay ci Rafer Cionsen malacafay minanem, taikor o malawidangay to a tatosa cangra. Cangra tatosa i 1960 miheca mikihatiya i Loma ro Olimpiko to mo^etepay kalalifet, talacowa ci Maysang 7 ko piki’ayaw ci Cionsenan, nika i pitekolan adihay ko katatiwtiw, ikor i 58 ko kaserer, ci Cionsen to ko pakaalaay to kompay, sakato ci Maysang. Nanoyaan ci Maysang o sakacecay i Olimpiko pakaalaay to saka tosa a kompay no kitakit(ROC) a untoing. Saikoray a cikay to 1500, tangasa cangra i paherekan, ci Cionsenan wakingsa i tiring ni Maysang, masasi’afang caira tatosa, kahemekan no mikiaraway ato misiyasingay. Paherekan no lalifet mi’ang’ang ko alomanay: “Patodongen caira tatosa to malecaday kompay” saan[13][14].
1963 miheca 1 folad 26 romi’ad, ci Maysang i Amilika Potelan to kapolongan a kalalifetan 4.96 (16-3.25) ko takaraw to no aol picaekod, mataelif ko laloma’ay no hekal a tilid no kalalifet. Oya mihecaan 4 folad 28 romi’ad, itira cingra i Kalifoniya Hetaw San Antonio pitilidan a kalalifetan, o 9121 ko tingso to mo^etepay onto a hekal a tilid no kalalifet, mala i mo^etepay kalalifetan sakacecay pakataelifay to 9000 a hiwso, nanoya o pipatinso to mo^etepay a pisaosi nai tiya a mafalic.
Ano falicen no aniniay pisaosi i, yaan 8010 ko tinso, tahanini o kilok no kitakit no Taywan(Roc). Nawhani fa^elohay to ko patinso, tangasa 2001 miheca, ci Loman Sipole ko paka taelifay to 9000 a hiwso.
=== Ni Maysang a mo^etepay kalalifetan no hekalan a kilok: ===
== Tokyo Olimpiko ontokay 東京奧運 ==
1964 miheca, ci Maysang mikihatiya i Tokyo Olimpiko a ontokay, ’ayaw no kalalifet o papakaala to saka cecay a kompay nasa, ikor saka lima aca. Pasowal sa ci Maysang, ’ayaw no cefang mikihatiya tina ontokay mipana’ay ci Ma-cin-san pananom takuwan to miperecan nanom takuwan, nanoya a nakasamo’an ko tireng, mato malalisanay sa, o nian ko saka tararikor, ci Ma-cin-san ato Olimpiko misa’imeray ci Cen-ci ikor no demak i Tokyo tayra a Congkuo Tokyo kalalinakan micongacong to sici, ikor to pinapina miheca pasapinang ko citodongay, itiya sa a masapinang ni Maysang ko nano nidemakan ni Ma-cin-san to sapa “iyo”. Roma, o pisapinang no sakionto a tamdasw saka pidah ni Maysang ato mo^etepay kalalifet mafalicay ko pipatinso saka matira saan, caay ko no sici, o kapidah to tina olimpiko, nanoya tararikor sato ci Maysang i ontokay. [19]
== Sici a ’orip. 政治生涯 ==
1983 miheca itiya, mapalowad no KMT mikowanay ci Maysang to pinti-yincumin a Lipoyin, malakapot ci Ci-cenan, malokasasowalen cangra.
Mikawrira i 1986 miheca, caayto ka cokeren no KMT ci Maysang, paherek sa to 3 mihecaan. 1989 miheca, miliyas ci Maysang to KMT, pasayra i Mincintang mikihatiya to kinciw no Posong a mapidah, ikor i o caay to pikihar ningra to sici.
== Mihawaday ’orip 退休後生活 ==
Miliyasto ci Maysang to ontofa, itira sato i Coyin pinanaman a pasifana’ay ato mikatokay, palahad ci Ko-cin-soy, Li-fo-enan. Nawhani nao pakayraan pisiroma (na o Kristokiw pasayra i Tokiw), pasifana’ay ko sapisawad ni Maysang, i niyaro’ no niya patireng to piw o tireng ko citodongay a misalisin to 20 mihecaan[20]. Nawhani i Amilika ko fafahi ato wawa, satikotiko sanay to a malalinah. I 1997 mihecaan ci Maysang mapatodong no onto kasacefang no Amilika to da’ocay kalita’angan a kompay, 1999 miheca pasadak to pacomahad to Asiya mo^etepay kalalifet kitakit halaka, 2001 mihecaan ci kimi to na ’atay ato kang micomod i Takaw Can-ken ising mipaising, nanoya satadamaan sa ko latiih. 2007 miheca 1 folad 28 romi’ad miliyas to cingra to ’orip i hekal, 73 ko mihecaan. [21] ikor mateli i Kalifoniya Wentola cangconten pihiratengan a koying (Ivy Lawn Memorial Park) [22].
== Pitilid 學歷 ==
Taywan siwlic Taytung nongyi c-yi kakko (anini Kuli Taytung coanke pitilidan)
Hualien pikong pitilidan (anini kuofang daykako likong pitilidan)
Amilika Kalifoniya daykako Los-sacni ontosi.
== Nitanengan no ’orip 經歷 ==
1.Mo^etepay lalifet ontoyin
2.Congkuo KMT yincumin Lipoyiying
3.Mincucinpotang Taytong kinciw hosinren (matafad) [23]
== Onto a kompay 體育獎項 ==
1.Taywansen cungteng pitilidan ontokay pitakod ma’ayaway kompay.
2.Kitakit hitay ontokay pitakod ma’ayaway kompay.
3.1954 miheca Manila Asiya ontokay mo^etepay lalifet ma’ayaway kompay.
4.1958 miheca Tokyo Asiya ontokay mo^etepay lalifet sakatosa kompay.
5.1960 miheca Loma Olimpiko mo^etepay lalifet sakatosa kompay (matelangay patingso 8,334).
6.1963 miheca mapasafaeloh ko mo^etepay no hekal a kilok (matelangay patingso 9,121).
== Kasenengan 榮譽 ==
1.Taywan (Roc) kasenengan a pakaolah.
2.TWN saka 2 liyad kasafo’is kasenengan.
== Laloma’an 家庭 ==
Fafahi
Cuo mi-lin (Daisy Chou), Wawa to fainayan 1 : Yang s-yin (Cedric Maysang)
Wawa to fainayan 2 : Yangtinko (Kalimud Maysang)
(※:1950-60 miheca Taywan masowal to Olympic Games, “s-ing”, ikor masowal to O-on, na mikihatiya 1960 Loma a Olimpiko mapanganganay ko na sakakaay a wawa.),
Wawa wawa.孫輩
1.Madison Yang
2.Carmen Yang
3.Dorothy Yang
== Pinengnengan: 參見 ==
1, “Ma’eferay a ngafol” Cicen: sakacecay patoror no ROC mikihataya to Olimpiko pakalayap to kompay a fafahiyan ontoing.
2. “Sakatosa a ’ekeng fainayan” Wu a-min: Ikor ni Maysang sakatosa pakaalaay to kompay no Mo^etepay kalalifet.
3. “Taywan a ’ekeng fainayan” Ko cinsoy: o midotocay ci Maysangan a tamdaw.
4. “Taywan ’acam sapitakod a hongti” Li fo-en
5. “Fali fafahiyan a hongti” Wang huy-cen: Sa macikayay a fafahiyan, 1991 miheca Sefier kitakit a ontokay 200 cm pakaalaay
to sakacecay kompay.
6. “Sahacikayay no Taywan” Yang cin-han: ikoray ni Wang huy-cen, 2017 miheca kacanglahan no kitakit a mitiliday ontokay
100 cm pakaalaay to sakacecay kompay, matiya ci Maysangan o ‘Amis a tamdaw.
== Pacefad a tilid 參考資料 ==
1. Falangaw pikiloma’an a saopo (malasawaday ko kasacalay.)
2. Macikayay a tamdaw/ Asiya ’ekeng a tamdaw Maysang Kalimud. [2007-02-13]. (nano mana’angay
2007-09-29).
3. Maysang Kalimud pihiratengan saka 9 romi’ad Ci-nan kiwkay, wangle a calay mapateli, pina’angan
2007-02-24.
4. Kacalohan/ Asiya ’ekeng a tamdaw Maysang Kalimud mataenang i ising pasayra i onto ko faloco’.
[2007-02-13]. (pina’angan 2007-09-29)
5. Cecay romi’ad malahedaw ko tatosaay tadamaanay tamdaw (nano mana’angay kasacalay.)
6. ’Ekeng a tamdaw pakata’elif to siwa cicing (9000), o sakacecay (nano mana’angay kasacalay.)
7. 1952 miheca mihiteroc mata’elif ko sen-yuin a tadamaan (nano mana’angay kasacalay.)
[[Faylo:C K Yang - Southern Campus 1960 crop.jpg|thumb|Maysang]]
== 外部連結 ==
*[http://www.alcd-con.tw/reading/book/menu_37/book_2/_SWF_Window.html 原住民族語中級教材-閱讀書寫篇]
1b3okhjjp9loiu679olkozbxg6bgz96
32207
32206
2022-08-24T14:54:11Z
Masaonikar
570
/* Pacefad a tilid 參考資料 */ #ALCD
wikitext
text/x-wiki
Maysang Kalimud (楊傳廣,Yang Chuan-kuang)
Yotingko (’Amis: Maysang Kalimud[1], 1933 miheca 7 folad 10 romi’ad-2007 miheca 1 fo;ad 28 romi’ad), kananaman no niya a mitilid to ngangan Misun saan ko pangangan[2][3][4][5][6][7][8]. Masofoc i no Dipong pikowan Taywan Posong kofa, niyaro’ no Falangaw a ’Amis a tamdaw.
O Pacidal itini i Farangaw a hofocen ci Maysang na Tilong.
Na o dayhiw maocor no kitakit (ROC) mikihatiya to Olimpiko mo^etepay a kalalifet, pakaala 1960 mihecaan Loma Olimpiko saka tosa a kompay, o sakacecay no Taywan pakaalaay to kompay no Olimpiko, ato i likisi sakacecay pakaalaay to kompay no Olimpiko Taywan a tamdaw, onini haw i o sakacecay a kompay no kitakit (ROC) Olimpiko a kompay.
Maysang, i mo^etepay a kalalifet pakata’elifay mirocokay to 9000 tinso, mapangangan to “Asiya a ’ekeng fainayan” (Asian Iron Man). Itiya ci ’Atongol (Ciong-kay-sik) a contong kina 7 matahidang[9], o sakacecay no Taywan a ontoing.
Nanoya, ikor pakaala cingra to kompay no Olimpiko, Faladaw a niyaro’ fa^elohay selal a kapah panganganen to “Latingko” a han, oni a selal i 2005 miheca mapacakat i kalas no niyaro’ o “Isefi’ay” a han. I 2000 mihecaan ci Maysang mapatireng no kakalas no niyaro’ to Tomok no Falangaw niyaro’.
== Laloma’an a ’orip. 家族生活 ==
O mama ci Kalimud (Yang po-cung), ina ci Caki (Yang yi-lan); patirengay to niyaro’ no Falangaw o tato’asan ningra ci Lolas Mahengheng[10].ngasaw
== Lalowadan no onto. 運動生涯 ==
Maysang Kalimud caay ho kacingangan i, sarakatay a mikihatiya to onto i o yakiw, i toloay cefang no hitay a onto itiya, mikapot to cefang a malalifet miyakiw o picya cinira. Talacowa caay pakaala to sakalaheci, kai kacomikay, pihiteroc, pitekol, masapinang ko inanengan, i 1951 miheca, misawad to Posong a nongsiw, micomod to i Lien-cin piontoan a cefang, itini i kalahitayan ciniala cingra to 7.32 raay a pihiteroc a pakaala to kompay[11].
I:kor masapinang to ko caloway ningra ato midamaay micoker[12], i 1954 mihecaan i Manila no Asiya a onto, pakaala to sakacecay mo^etepay a kompay. Maysang na micomod cingra mapili’ to singsiw no kitakit i, nawhani ci patelacay a demak, nao patihiay a “mihitatanamay” mala o “patoor a cacomikay” ikor to o “comikayay” to a ontoying.
Pakayni toni a demak, itiya miheca mihitatanaman no kitakit (Roc) onto weyyinhuy itira i Cuoin (aniniay kitakit (Roc) kiwyiko ontosu a cuoin kitakit pikonlingan) mikonling, misaimor to 2 mihaca i Manila Asiya Olimpiko, misa’icel a mikonling. Matatama to kao patihiay comikay ci Maysang, patihiay to patooray comikay a minanam comikay, toya misitapang minanam i, comikay to 200 ko cikay maki’ayaw ko patooray comikay. Mafaheka ko mipili’ay a wuyyin itiya, na ira ci Kuang-song-sen a pakanengneng to nian, patangsol a papipacomod ci Maysangan to ngangan i patooray comikay, mala o comikayay to a ngangan ci Maysang, sanga’ay sato ko pinanam ningra. Ikor i saki Asiya kalalifetan comikay, talacowa sakilalifetan saka a enem ci Maysang, nikawrira masapinang no Tiyi weyyinhuy ko tatala’ayaw ho ko katadamaan ni Maysang, ikor pakayni i pipakafana’ palahad ni Kuang-song-sen i, mapa’ayaw to ko saka tadamaan ikor no 10 mihecaan ko kacikompay ningra, ato macikayay ’orip a tamdaw.
Ikor no 4 miheca, itiya i Tokyo Asiya a ontokay paka’awid to 10 a salifet a kompay. Ikor micomod i Kalifoniya Los-Angcil (UCLA) a mitilid, ci Terek (Elvin C. "Ducky" Drake) ko citodongay pasifana’ itiya, ato 1956 miheca i Milpen a Olimpiko pakaalaay kalalifetan to saka tosa kompay ci Rafer Cionsen malacafay minanem, taikor o malawidangay to a tatosa cangra. Cangra tatosa i 1960 miheca mikihatiya i Loma ro Olimpiko to mo^etepay kalalifet, talacowa ci Maysang 7 ko piki’ayaw ci Cionsenan, nika i pitekolan adihay ko katatiwtiw, ikor i 58 ko kaserer, ci Cionsen to ko pakaalaay to kompay, sakato ci Maysang. Nanoyaan ci Maysang o sakacecay i Olimpiko pakaalaay to saka tosa a kompay no kitakit(ROC) a untoing. Saikoray a cikay to 1500, tangasa cangra i paherekan, ci Cionsenan wakingsa i tiring ni Maysang, masasi’afang caira tatosa, kahemekan no mikiaraway ato misiyasingay. Paherekan no lalifet mi’ang’ang ko alomanay: “Patodongen caira tatosa to malecaday kompay” saan[13][14].
1963 miheca 1 folad 26 romi’ad, ci Maysang i Amilika Potelan to kapolongan a kalalifetan 4.96 (16-3.25) ko takaraw to no aol picaekod, mataelif ko laloma’ay no hekal a tilid no kalalifet. Oya mihecaan 4 folad 28 romi’ad, itira cingra i Kalifoniya Hetaw San Antonio pitilidan a kalalifetan, o 9121 ko tingso to mo^etepay onto a hekal a tilid no kalalifet, mala i mo^etepay kalalifetan sakacecay pakataelifay to 9000 a hiwso, nanoya o pipatinso to mo^etepay a pisaosi nai tiya a mafalic.
Ano falicen no aniniay pisaosi i, yaan 8010 ko tinso, tahanini o kilok no kitakit no Taywan(Roc). Nawhani fa^elohay to ko patinso, tangasa 2001 miheca, ci Loman Sipole ko paka taelifay to 9000 a hiwso.
=== Ni Maysang a mo^etepay kalalifetan no hekalan a kilok: ===
== Tokyo Olimpiko ontokay 東京奧運 ==
1964 miheca, ci Maysang mikihatiya i Tokyo Olimpiko a ontokay, ’ayaw no kalalifet o papakaala to saka cecay a kompay nasa, ikor saka lima aca. Pasowal sa ci Maysang, ’ayaw no cefang mikihatiya tina ontokay mipana’ay ci Ma-cin-san pananom takuwan to miperecan nanom takuwan, nanoya a nakasamo’an ko tireng, mato malalisanay sa, o nian ko saka tararikor, ci Ma-cin-san ato Olimpiko misa’imeray ci Cen-ci ikor no demak i Tokyo tayra a Congkuo Tokyo kalalinakan micongacong to sici, ikor to pinapina miheca pasapinang ko citodongay, itiya sa a masapinang ni Maysang ko nano nidemakan ni Ma-cin-san to sapa “iyo”. Roma, o pisapinang no sakionto a tamdasw saka pidah ni Maysang ato mo^etepay kalalifet mafalicay ko pipatinso saka matira saan, caay ko no sici, o kapidah to tina olimpiko, nanoya tararikor sato ci Maysang i ontokay. [19]
== Sici a ’orip. 政治生涯 ==
1983 miheca itiya, mapalowad no KMT mikowanay ci Maysang to pinti-yincumin a Lipoyin, malakapot ci Ci-cenan, malokasasowalen cangra.
Mikawrira i 1986 miheca, caayto ka cokeren no KMT ci Maysang, paherek sa to 3 mihecaan. 1989 miheca, miliyas ci Maysang to KMT, pasayra i Mincintang mikihatiya to kinciw no Posong a mapidah, ikor i o caay to pikihar ningra to sici.
== Mihawaday ’orip 退休後生活 ==
Miliyasto ci Maysang to ontofa, itira sato i Coyin pinanaman a pasifana’ay ato mikatokay, palahad ci Ko-cin-soy, Li-fo-enan. Nawhani nao pakayraan pisiroma (na o Kristokiw pasayra i Tokiw), pasifana’ay ko sapisawad ni Maysang, i niyaro’ no niya patireng to piw o tireng ko citodongay a misalisin to 20 mihecaan[20]. Nawhani i Amilika ko fafahi ato wawa, satikotiko sanay to a malalinah. I 1997 mihecaan ci Maysang mapatodong no onto kasacefang no Amilika to da’ocay kalita’angan a kompay, 1999 miheca pasadak to pacomahad to Asiya mo^etepay kalalifet kitakit halaka, 2001 mihecaan ci kimi to na ’atay ato kang micomod i Takaw Can-ken ising mipaising, nanoya satadamaan sa ko latiih. 2007 miheca 1 folad 28 romi’ad miliyas to cingra to ’orip i hekal, 73 ko mihecaan. [21] ikor mateli i Kalifoniya Wentola cangconten pihiratengan a koying (Ivy Lawn Memorial Park) [22].
== Pitilid 學歷 ==
Taywan siwlic Taytung nongyi c-yi kakko (anini Kuli Taytung coanke pitilidan)
Hualien pikong pitilidan (anini kuofang daykako likong pitilidan)
Amilika Kalifoniya daykako Los-sacni ontosi.
== Nitanengan no ’orip 經歷 ==
1.Mo^etepay lalifet ontoyin
2.Congkuo KMT yincumin Lipoyiying
3.Mincucinpotang Taytong kinciw hosinren (matafad) [23]
== Onto a kompay 體育獎項 ==
1.Taywansen cungteng pitilidan ontokay pitakod ma’ayaway kompay.
2.Kitakit hitay ontokay pitakod ma’ayaway kompay.
3.1954 miheca Manila Asiya ontokay mo^etepay lalifet ma’ayaway kompay.
4.1958 miheca Tokyo Asiya ontokay mo^etepay lalifet sakatosa kompay.
5.1960 miheca Loma Olimpiko mo^etepay lalifet sakatosa kompay (matelangay patingso 8,334).
6.1963 miheca mapasafaeloh ko mo^etepay no hekal a kilok (matelangay patingso 9,121).
== Kasenengan 榮譽 ==
1.Taywan (Roc) kasenengan a pakaolah.
2.TWN saka 2 liyad kasafo’is kasenengan.
== Laloma’an 家庭 ==
Fafahi
Cuo mi-lin (Daisy Chou), Wawa to fainayan 1 : Yang s-yin (Cedric Maysang)
Wawa to fainayan 2 : Yangtinko (Kalimud Maysang)
(※:1950-60 miheca Taywan masowal to Olympic Games, “s-ing”, ikor masowal to O-on, na mikihatiya 1960 Loma a Olimpiko mapanganganay ko na sakakaay a wawa.),
Wawa wawa.孫輩
1.Madison Yang
2.Carmen Yang
3.Dorothy Yang
== Pinengnengan: 參見 ==
1, “Ma’eferay a ngafol” Cicen: sakacecay patoror no ROC mikihataya to Olimpiko pakalayap to kompay a fafahiyan ontoing.
2. “Sakatosa a ’ekeng fainayan” Wu a-min: Ikor ni Maysang sakatosa pakaalaay to kompay no Mo^etepay kalalifet.
3. “Taywan a ’ekeng fainayan” Ko cinsoy: o midotocay ci Maysangan a tamdaw.
4. “Taywan ’acam sapitakod a hongti” Li fo-en
5. “Fali fafahiyan a hongti” Wang huy-cen: Sa macikayay a fafahiyan, 1991 miheca Sefier kitakit a ontokay 200 cm pakaalaay
to sakacecay kompay.
6. “Sahacikayay no Taywan” Yang cin-han: ikoray ni Wang huy-cen, 2017 miheca kacanglahan no kitakit a mitiliday ontokay
100 cm pakaalaay to sakacecay kompay, matiya ci Maysangan o ‘Amis a tamdaw.
== Pacefad a tilid 參考資料 ==
1. Falangaw pikiloma’an a saopo (malasawaday ko kasacalay.)
2. Macikayay a tamdaw/ Asiya ’ekeng a tamdaw Maysang Kalimud. [2007-02-13]. (nano mana’angay
2007-09-29).
3. Maysang Kalimud pihiratengan saka 9 romi’ad Ci-nan kiwkay, wangle a calay mapateli, pina’angan
2007-02-24.
4. Kacalohan/ Asiya ’ekeng a tamdaw Maysang Kalimud mataenang i ising pasayra i onto ko faloco’.
[2007-02-13]. (pina’angan 2007-09-29)
5. Cecay romi’ad malahedaw ko tatosaay tadamaanay tamdaw (nano mana’angay kasacalay.)
6. ’Ekeng a tamdaw pakata’elif to siwa cicing (9000), o sakacecay (nano mana’angay kasacalay.)
7. 1952 miheca mihiteroc mata’elif ko sen-yuin a tadamaan (nano mana’angay kasacalay.)
8. Sakatadamaan no ’orip ni Maysang Kalimud, mapakata’elif ko mo^etepay lalifet no onto 9000 a tingso,
wangle a calay mapateli, pina’angan 2007-04-27.
9. 1954 miheca mikihatiya to Manila saka 2 lekad no Asiya ontokay, 1956 miheca saka 16 l lekad i Moelpen olimpiko ontkay, 1958 mikihatiya Tokyo saka 3 lekad Asiya ontokay, 1960 miheca mikihatiya saka 17 lekad Loma olimpiko ontkay, 1964 miheca mikihatiya saka 18 lekad Tokyo olimpiko ontokay, 1968 miheca mikihatiya saka 19 lekad Mosoko olimpiko ontokay.
10. “Pakonira pi’eses calay, Cen yao-cang pihapinang to likisi” “Kolas Yotaka” wacay i yincumin ato payrang a likisi-pakonira tingcpow, Pakonira pi’eses calay.- talk.ltn.com.tw. [2019-12-29]. (nano mana’angay kasacalay. 2019-12-29)
11.Kiwyiko Tiyiso-pihapiw a pakafana’, malasawaday ko kasacalay. pina’angan 2017-01-14.[[Faylo:C K Yang - Southern Campus 1960 crop.jpg|thumb|Maysang]]
== 外部連結 ==
*[http://www.alcd-con.tw/reading/book/menu_37/book_2/_SWF_Window.html 原住民族語中級教材-閱讀書寫篇]
s62qyznqdvsf1vigtdncymrsdmx2eih
32208
32207
2022-08-24T14:55:04Z
Masaonikar
570
/* Pacefad a tilid 參考資料 */ #ALCD
wikitext
text/x-wiki
Maysang Kalimud (楊傳廣,Yang Chuan-kuang)
Yotingko (’Amis: Maysang Kalimud[1], 1933 miheca 7 folad 10 romi’ad-2007 miheca 1 fo;ad 28 romi’ad), kananaman no niya a mitilid to ngangan Misun saan ko pangangan[2][3][4][5][6][7][8]. Masofoc i no Dipong pikowan Taywan Posong kofa, niyaro’ no Falangaw a ’Amis a tamdaw.
O Pacidal itini i Farangaw a hofocen ci Maysang na Tilong.
Na o dayhiw maocor no kitakit (ROC) mikihatiya to Olimpiko mo^etepay a kalalifet, pakaala 1960 mihecaan Loma Olimpiko saka tosa a kompay, o sakacecay no Taywan pakaalaay to kompay no Olimpiko, ato i likisi sakacecay pakaalaay to kompay no Olimpiko Taywan a tamdaw, onini haw i o sakacecay a kompay no kitakit (ROC) Olimpiko a kompay.
Maysang, i mo^etepay a kalalifet pakata’elifay mirocokay to 9000 tinso, mapangangan to “Asiya a ’ekeng fainayan” (Asian Iron Man). Itiya ci ’Atongol (Ciong-kay-sik) a contong kina 7 matahidang[9], o sakacecay no Taywan a ontoing.
Nanoya, ikor pakaala cingra to kompay no Olimpiko, Faladaw a niyaro’ fa^elohay selal a kapah panganganen to “Latingko” a han, oni a selal i 2005 miheca mapacakat i kalas no niyaro’ o “Isefi’ay” a han. I 2000 mihecaan ci Maysang mapatireng no kakalas no niyaro’ to Tomok no Falangaw niyaro’.
== Laloma’an a ’orip. 家族生活 ==
O mama ci Kalimud (Yang po-cung), ina ci Caki (Yang yi-lan); patirengay to niyaro’ no Falangaw o tato’asan ningra ci Lolas Mahengheng[10].ngasaw
== Lalowadan no onto. 運動生涯 ==
Maysang Kalimud caay ho kacingangan i, sarakatay a mikihatiya to onto i o yakiw, i toloay cefang no hitay a onto itiya, mikapot to cefang a malalifet miyakiw o picya cinira. Talacowa caay pakaala to sakalaheci, kai kacomikay, pihiteroc, pitekol, masapinang ko inanengan, i 1951 miheca, misawad to Posong a nongsiw, micomod to i Lien-cin piontoan a cefang, itini i kalahitayan ciniala cingra to 7.32 raay a pihiteroc a pakaala to kompay[11].
I:kor masapinang to ko caloway ningra ato midamaay micoker[12], i 1954 mihecaan i Manila no Asiya a onto, pakaala to sakacecay mo^etepay a kompay. Maysang na micomod cingra mapili’ to singsiw no kitakit i, nawhani ci patelacay a demak, nao patihiay a “mihitatanamay” mala o “patoor a cacomikay” ikor to o “comikayay” to a ontoying.
Pakayni toni a demak, itiya miheca mihitatanaman no kitakit (Roc) onto weyyinhuy itira i Cuoin (aniniay kitakit (Roc) kiwyiko ontosu a cuoin kitakit pikonlingan) mikonling, misaimor to 2 mihaca i Manila Asiya Olimpiko, misa’icel a mikonling. Matatama to kao patihiay comikay ci Maysang, patihiay to patooray comikay a minanam comikay, toya misitapang minanam i, comikay to 200 ko cikay maki’ayaw ko patooray comikay. Mafaheka ko mipili’ay a wuyyin itiya, na ira ci Kuang-song-sen a pakanengneng to nian, patangsol a papipacomod ci Maysangan to ngangan i patooray comikay, mala o comikayay to a ngangan ci Maysang, sanga’ay sato ko pinanam ningra. Ikor i saki Asiya kalalifetan comikay, talacowa sakilalifetan saka a enem ci Maysang, nikawrira masapinang no Tiyi weyyinhuy ko tatala’ayaw ho ko katadamaan ni Maysang, ikor pakayni i pipakafana’ palahad ni Kuang-song-sen i, mapa’ayaw to ko saka tadamaan ikor no 10 mihecaan ko kacikompay ningra, ato macikayay ’orip a tamdaw.
Ikor no 4 miheca, itiya i Tokyo Asiya a ontokay paka’awid to 10 a salifet a kompay. Ikor micomod i Kalifoniya Los-Angcil (UCLA) a mitilid, ci Terek (Elvin C. "Ducky" Drake) ko citodongay pasifana’ itiya, ato 1956 miheca i Milpen a Olimpiko pakaalaay kalalifetan to saka tosa kompay ci Rafer Cionsen malacafay minanem, taikor o malawidangay to a tatosa cangra. Cangra tatosa i 1960 miheca mikihatiya i Loma ro Olimpiko to mo^etepay kalalifet, talacowa ci Maysang 7 ko piki’ayaw ci Cionsenan, nika i pitekolan adihay ko katatiwtiw, ikor i 58 ko kaserer, ci Cionsen to ko pakaalaay to kompay, sakato ci Maysang. Nanoyaan ci Maysang o sakacecay i Olimpiko pakaalaay to saka tosa a kompay no kitakit(ROC) a untoing. Saikoray a cikay to 1500, tangasa cangra i paherekan, ci Cionsenan wakingsa i tiring ni Maysang, masasi’afang caira tatosa, kahemekan no mikiaraway ato misiyasingay. Paherekan no lalifet mi’ang’ang ko alomanay: “Patodongen caira tatosa to malecaday kompay” saan[13][14].
1963 miheca 1 folad 26 romi’ad, ci Maysang i Amilika Potelan to kapolongan a kalalifetan 4.96 (16-3.25) ko takaraw to no aol picaekod, mataelif ko laloma’ay no hekal a tilid no kalalifet. Oya mihecaan 4 folad 28 romi’ad, itira cingra i Kalifoniya Hetaw San Antonio pitilidan a kalalifetan, o 9121 ko tingso to mo^etepay onto a hekal a tilid no kalalifet, mala i mo^etepay kalalifetan sakacecay pakataelifay to 9000 a hiwso, nanoya o pipatinso to mo^etepay a pisaosi nai tiya a mafalic.
Ano falicen no aniniay pisaosi i, yaan 8010 ko tinso, tahanini o kilok no kitakit no Taywan(Roc). Nawhani fa^elohay to ko patinso, tangasa 2001 miheca, ci Loman Sipole ko paka taelifay to 9000 a hiwso.
=== Ni Maysang a mo^etepay kalalifetan no hekalan a kilok: ===
== Tokyo Olimpiko ontokay 東京奧運 ==
1964 miheca, ci Maysang mikihatiya i Tokyo Olimpiko a ontokay, ’ayaw no kalalifet o papakaala to saka cecay a kompay nasa, ikor saka lima aca. Pasowal sa ci Maysang, ’ayaw no cefang mikihatiya tina ontokay mipana’ay ci Ma-cin-san pananom takuwan to miperecan nanom takuwan, nanoya a nakasamo’an ko tireng, mato malalisanay sa, o nian ko saka tararikor, ci Ma-cin-san ato Olimpiko misa’imeray ci Cen-ci ikor no demak i Tokyo tayra a Congkuo Tokyo kalalinakan micongacong to sici, ikor to pinapina miheca pasapinang ko citodongay, itiya sa a masapinang ni Maysang ko nano nidemakan ni Ma-cin-san to sapa “iyo”. Roma, o pisapinang no sakionto a tamdasw saka pidah ni Maysang ato mo^etepay kalalifet mafalicay ko pipatinso saka matira saan, caay ko no sici, o kapidah to tina olimpiko, nanoya tararikor sato ci Maysang i ontokay. [19]
== Sici a ’orip. 政治生涯 ==
1983 miheca itiya, mapalowad no KMT mikowanay ci Maysang to pinti-yincumin a Lipoyin, malakapot ci Ci-cenan, malokasasowalen cangra.
Mikawrira i 1986 miheca, caayto ka cokeren no KMT ci Maysang, paherek sa to 3 mihecaan. 1989 miheca, miliyas ci Maysang to KMT, pasayra i Mincintang mikihatiya to kinciw no Posong a mapidah, ikor i o caay to pikihar ningra to sici.
== Mihawaday ’orip 退休後生活 ==
Miliyasto ci Maysang to ontofa, itira sato i Coyin pinanaman a pasifana’ay ato mikatokay, palahad ci Ko-cin-soy, Li-fo-enan. Nawhani nao pakayraan pisiroma (na o Kristokiw pasayra i Tokiw), pasifana’ay ko sapisawad ni Maysang, i niyaro’ no niya patireng to piw o tireng ko citodongay a misalisin to 20 mihecaan[20]. Nawhani i Amilika ko fafahi ato wawa, satikotiko sanay to a malalinah. I 1997 mihecaan ci Maysang mapatodong no onto kasacefang no Amilika to da’ocay kalita’angan a kompay, 1999 miheca pasadak to pacomahad to Asiya mo^etepay kalalifet kitakit halaka, 2001 mihecaan ci kimi to na ’atay ato kang micomod i Takaw Can-ken ising mipaising, nanoya satadamaan sa ko latiih. 2007 miheca 1 folad 28 romi’ad miliyas to cingra to ’orip i hekal, 73 ko mihecaan. [21] ikor mateli i Kalifoniya Wentola cangconten pihiratengan a koying (Ivy Lawn Memorial Park) [22].
== Pitilid 學歷 ==
Taywan siwlic Taytung nongyi c-yi kakko (anini Kuli Taytung coanke pitilidan)
Hualien pikong pitilidan (anini kuofang daykako likong pitilidan)
Amilika Kalifoniya daykako Los-sacni ontosi.
== Nitanengan no ’orip 經歷 ==
1.Mo^etepay lalifet ontoyin
2.Congkuo KMT yincumin Lipoyiying
3.Mincucinpotang Taytong kinciw hosinren (matafad) [23]
== Onto a kompay 體育獎項 ==
1.Taywansen cungteng pitilidan ontokay pitakod ma’ayaway kompay.
2.Kitakit hitay ontokay pitakod ma’ayaway kompay.
3.1954 miheca Manila Asiya ontokay mo^etepay lalifet ma’ayaway kompay.
4.1958 miheca Tokyo Asiya ontokay mo^etepay lalifet sakatosa kompay.
5.1960 miheca Loma Olimpiko mo^etepay lalifet sakatosa kompay (matelangay patingso 8,334).
6.1963 miheca mapasafaeloh ko mo^etepay no hekal a kilok (matelangay patingso 9,121).
== Kasenengan 榮譽 ==
1.Taywan (Roc) kasenengan a pakaolah.
2.TWN saka 2 liyad kasafo’is kasenengan.
== Laloma’an 家庭 ==
Fafahi
Cuo mi-lin (Daisy Chou), Wawa to fainayan 1 : Yang s-yin (Cedric Maysang)
Wawa to fainayan 2 : Yangtinko (Kalimud Maysang)
(※:1950-60 miheca Taywan masowal to Olympic Games, “s-ing”, ikor masowal to O-on, na mikihatiya 1960 Loma a Olimpiko mapanganganay ko na sakakaay a wawa.),
Wawa wawa.孫輩
1.Madison Yang
2.Carmen Yang
3.Dorothy Yang
== Pinengnengan: 參見 ==
1, “Ma’eferay a ngafol” Cicen: sakacecay patoror no ROC mikihataya to Olimpiko pakalayap to kompay a fafahiyan ontoing.
2. “Sakatosa a ’ekeng fainayan” Wu a-min: Ikor ni Maysang sakatosa pakaalaay to kompay no Mo^etepay kalalifet.
3. “Taywan a ’ekeng fainayan” Ko cinsoy: o midotocay ci Maysangan a tamdaw.
4. “Taywan ’acam sapitakod a hongti” Li fo-en
5. “Fali fafahiyan a hongti” Wang huy-cen: Sa macikayay a fafahiyan, 1991 miheca Sefier kitakit a ontokay 200 cm pakaalaay
to sakacecay kompay.
6. “Sahacikayay no Taywan” Yang cin-han: ikoray ni Wang huy-cen, 2017 miheca kacanglahan no kitakit a mitiliday ontokay
100 cm pakaalaay to sakacecay kompay, matiya ci Maysangan o ‘Amis a tamdaw.
== Pacefad a tilid 參考資料 ==
1. Falangaw pikiloma’an a saopo (malasawaday ko kasacalay.)
2. Macikayay a tamdaw/ Asiya ’ekeng a tamdaw Maysang Kalimud. [2007-02-13]. (nano mana’angay
2007-09-29).
3. Maysang Kalimud pihiratengan saka 9 romi’ad Ci-nan kiwkay, wangle a calay mapateli, pina’angan
2007-02-24.
4. Kacalohan/ Asiya ’ekeng a tamdaw Maysang Kalimud mataenang i ising pasayra i onto ko faloco’.
[2007-02-13]. (pina’angan 2007-09-29)
5. Cecay romi’ad malahedaw ko tatosaay tadamaanay tamdaw (nano mana’angay kasacalay.)
6. ’Ekeng a tamdaw pakata’elif to siwa cicing (9000), o sakacecay (nano mana’angay kasacalay.)
7. 1952 miheca mihiteroc mata’elif ko sen-yuin a tadamaan (nano mana’angay kasacalay.)
8. Sakatadamaan no ’orip ni Maysang Kalimud, mapakata’elif ko mo^etepay lalifet no onto 9000 a tingso,
wangle a calay mapateli, pina’angan 2007-04-27.
9. 1954 miheca mikihatiya to Manila saka 2 lekad no Asiya ontokay, 1956 miheca saka 16 l lekad i Moelpen olimpiko ontkay, 1958 mikihatiya Tokyo saka 3 lekad Asiya ontokay, 1960 miheca mikihatiya saka 17 lekad Loma olimpiko ontkay, 1964 miheca mikihatiya saka 18 lekad Tokyo olimpiko ontokay, 1968 miheca mikihatiya saka 19 lekad Mosoko olimpiko ontokay.
10. “Pakonira pi’eses calay, Cen yao-cang pihapinang to likisi” “Kolas Yotaka” wacay i yincumin ato payrang a likisi-pakonira tingcpow, Pakonira pi’eses calay.- talk.ltn.com.tw. [2019-12-29]. (nano mana’angay kasacalay. 2019-12-29)
11.Kiwyiko Tiyiso-pihapiw a pakafana’, malasawaday ko kasacalay. pina’angan 2017-01-14.
12. Li yin-sung. “Taywan macikayay nga’ayay tamdaw-Kuan-song-sen”, “Taywan Semo’otay macikayay tamdaw” saka 8 tilid. Taywan: Taywan tirengan punka cefang. 2013-12. ISBN
9789868906310 (tilid-Taywan).
13. Mitiko Loma olimpiko, minengneng to ’ekeng tamdaw to pakaala to kompay. [2007-01-29].
(pina’angan 2007-09-29)
14.Asiya ’ekeng tamdaw (Maysang Kalimud) wiki calay mateli, pina’angan 2007-07-03.
15. “Tadamaanay i onto a pipaini likisi a tilid- Asiya a ’ekeng fainayan Maysang Kalimud”, Singcenyin
onto wiyyinhuy, 2010 maheca 10 folad (PDF). [2018-09-18]. (nano mana’angay kasacalay(PDF)
2018-09-18.)
16. Decathlon Calculator. www.sportcalculators.com. [2018-09-18]. (nano mana’angay
kasacalay2018-09-18)[[Faylo:C K Yang - Southern Campus 1960 crop.jpg|thumb|Maysang]]
== 外部連結 ==
*[http://www.alcd-con.tw/reading/book/menu_37/book_2/_SWF_Window.html 原住民族語中級教材-閱讀書寫篇]
9ual3om3zrqavlgg0k79m30069s5xe4
32209
32208
2022-08-24T14:55:52Z
Masaonikar
570
/* Pacefad a tilid 參考資料 */ #ALCD
wikitext
text/x-wiki
Maysang Kalimud (楊傳廣,Yang Chuan-kuang)
Yotingko (’Amis: Maysang Kalimud[1], 1933 miheca 7 folad 10 romi’ad-2007 miheca 1 fo;ad 28 romi’ad), kananaman no niya a mitilid to ngangan Misun saan ko pangangan[2][3][4][5][6][7][8]. Masofoc i no Dipong pikowan Taywan Posong kofa, niyaro’ no Falangaw a ’Amis a tamdaw.
O Pacidal itini i Farangaw a hofocen ci Maysang na Tilong.
Na o dayhiw maocor no kitakit (ROC) mikihatiya to Olimpiko mo^etepay a kalalifet, pakaala 1960 mihecaan Loma Olimpiko saka tosa a kompay, o sakacecay no Taywan pakaalaay to kompay no Olimpiko, ato i likisi sakacecay pakaalaay to kompay no Olimpiko Taywan a tamdaw, onini haw i o sakacecay a kompay no kitakit (ROC) Olimpiko a kompay.
Maysang, i mo^etepay a kalalifet pakata’elifay mirocokay to 9000 tinso, mapangangan to “Asiya a ’ekeng fainayan” (Asian Iron Man). Itiya ci ’Atongol (Ciong-kay-sik) a contong kina 7 matahidang[9], o sakacecay no Taywan a ontoing.
Nanoya, ikor pakaala cingra to kompay no Olimpiko, Faladaw a niyaro’ fa^elohay selal a kapah panganganen to “Latingko” a han, oni a selal i 2005 miheca mapacakat i kalas no niyaro’ o “Isefi’ay” a han. I 2000 mihecaan ci Maysang mapatireng no kakalas no niyaro’ to Tomok no Falangaw niyaro’.
== Laloma’an a ’orip. 家族生活 ==
O mama ci Kalimud (Yang po-cung), ina ci Caki (Yang yi-lan); patirengay to niyaro’ no Falangaw o tato’asan ningra ci Lolas Mahengheng[10].ngasaw
== Lalowadan no onto. 運動生涯 ==
Maysang Kalimud caay ho kacingangan i, sarakatay a mikihatiya to onto i o yakiw, i toloay cefang no hitay a onto itiya, mikapot to cefang a malalifet miyakiw o picya cinira. Talacowa caay pakaala to sakalaheci, kai kacomikay, pihiteroc, pitekol, masapinang ko inanengan, i 1951 miheca, misawad to Posong a nongsiw, micomod to i Lien-cin piontoan a cefang, itini i kalahitayan ciniala cingra to 7.32 raay a pihiteroc a pakaala to kompay[11].
I:kor masapinang to ko caloway ningra ato midamaay micoker[12], i 1954 mihecaan i Manila no Asiya a onto, pakaala to sakacecay mo^etepay a kompay. Maysang na micomod cingra mapili’ to singsiw no kitakit i, nawhani ci patelacay a demak, nao patihiay a “mihitatanamay” mala o “patoor a cacomikay” ikor to o “comikayay” to a ontoying.
Pakayni toni a demak, itiya miheca mihitatanaman no kitakit (Roc) onto weyyinhuy itira i Cuoin (aniniay kitakit (Roc) kiwyiko ontosu a cuoin kitakit pikonlingan) mikonling, misaimor to 2 mihaca i Manila Asiya Olimpiko, misa’icel a mikonling. Matatama to kao patihiay comikay ci Maysang, patihiay to patooray comikay a minanam comikay, toya misitapang minanam i, comikay to 200 ko cikay maki’ayaw ko patooray comikay. Mafaheka ko mipili’ay a wuyyin itiya, na ira ci Kuang-song-sen a pakanengneng to nian, patangsol a papipacomod ci Maysangan to ngangan i patooray comikay, mala o comikayay to a ngangan ci Maysang, sanga’ay sato ko pinanam ningra. Ikor i saki Asiya kalalifetan comikay, talacowa sakilalifetan saka a enem ci Maysang, nikawrira masapinang no Tiyi weyyinhuy ko tatala’ayaw ho ko katadamaan ni Maysang, ikor pakayni i pipakafana’ palahad ni Kuang-song-sen i, mapa’ayaw to ko saka tadamaan ikor no 10 mihecaan ko kacikompay ningra, ato macikayay ’orip a tamdaw.
Ikor no 4 miheca, itiya i Tokyo Asiya a ontokay paka’awid to 10 a salifet a kompay. Ikor micomod i Kalifoniya Los-Angcil (UCLA) a mitilid, ci Terek (Elvin C. "Ducky" Drake) ko citodongay pasifana’ itiya, ato 1956 miheca i Milpen a Olimpiko pakaalaay kalalifetan to saka tosa kompay ci Rafer Cionsen malacafay minanem, taikor o malawidangay to a tatosa cangra. Cangra tatosa i 1960 miheca mikihatiya i Loma ro Olimpiko to mo^etepay kalalifet, talacowa ci Maysang 7 ko piki’ayaw ci Cionsenan, nika i pitekolan adihay ko katatiwtiw, ikor i 58 ko kaserer, ci Cionsen to ko pakaalaay to kompay, sakato ci Maysang. Nanoyaan ci Maysang o sakacecay i Olimpiko pakaalaay to saka tosa a kompay no kitakit(ROC) a untoing. Saikoray a cikay to 1500, tangasa cangra i paherekan, ci Cionsenan wakingsa i tiring ni Maysang, masasi’afang caira tatosa, kahemekan no mikiaraway ato misiyasingay. Paherekan no lalifet mi’ang’ang ko alomanay: “Patodongen caira tatosa to malecaday kompay” saan[13][14].
1963 miheca 1 folad 26 romi’ad, ci Maysang i Amilika Potelan to kapolongan a kalalifetan 4.96 (16-3.25) ko takaraw to no aol picaekod, mataelif ko laloma’ay no hekal a tilid no kalalifet. Oya mihecaan 4 folad 28 romi’ad, itira cingra i Kalifoniya Hetaw San Antonio pitilidan a kalalifetan, o 9121 ko tingso to mo^etepay onto a hekal a tilid no kalalifet, mala i mo^etepay kalalifetan sakacecay pakataelifay to 9000 a hiwso, nanoya o pipatinso to mo^etepay a pisaosi nai tiya a mafalic.
Ano falicen no aniniay pisaosi i, yaan 8010 ko tinso, tahanini o kilok no kitakit no Taywan(Roc). Nawhani fa^elohay to ko patinso, tangasa 2001 miheca, ci Loman Sipole ko paka taelifay to 9000 a hiwso.
=== Ni Maysang a mo^etepay kalalifetan no hekalan a kilok: ===
== Tokyo Olimpiko ontokay 東京奧運 ==
1964 miheca, ci Maysang mikihatiya i Tokyo Olimpiko a ontokay, ’ayaw no kalalifet o papakaala to saka cecay a kompay nasa, ikor saka lima aca. Pasowal sa ci Maysang, ’ayaw no cefang mikihatiya tina ontokay mipana’ay ci Ma-cin-san pananom takuwan to miperecan nanom takuwan, nanoya a nakasamo’an ko tireng, mato malalisanay sa, o nian ko saka tararikor, ci Ma-cin-san ato Olimpiko misa’imeray ci Cen-ci ikor no demak i Tokyo tayra a Congkuo Tokyo kalalinakan micongacong to sici, ikor to pinapina miheca pasapinang ko citodongay, itiya sa a masapinang ni Maysang ko nano nidemakan ni Ma-cin-san to sapa “iyo”. Roma, o pisapinang no sakionto a tamdasw saka pidah ni Maysang ato mo^etepay kalalifet mafalicay ko pipatinso saka matira saan, caay ko no sici, o kapidah to tina olimpiko, nanoya tararikor sato ci Maysang i ontokay. [19]
== Sici a ’orip. 政治生涯 ==
1983 miheca itiya, mapalowad no KMT mikowanay ci Maysang to pinti-yincumin a Lipoyin, malakapot ci Ci-cenan, malokasasowalen cangra.
Mikawrira i 1986 miheca, caayto ka cokeren no KMT ci Maysang, paherek sa to 3 mihecaan. 1989 miheca, miliyas ci Maysang to KMT, pasayra i Mincintang mikihatiya to kinciw no Posong a mapidah, ikor i o caay to pikihar ningra to sici.
== Mihawaday ’orip 退休後生活 ==
Miliyasto ci Maysang to ontofa, itira sato i Coyin pinanaman a pasifana’ay ato mikatokay, palahad ci Ko-cin-soy, Li-fo-enan. Nawhani nao pakayraan pisiroma (na o Kristokiw pasayra i Tokiw), pasifana’ay ko sapisawad ni Maysang, i niyaro’ no niya patireng to piw o tireng ko citodongay a misalisin to 20 mihecaan[20]. Nawhani i Amilika ko fafahi ato wawa, satikotiko sanay to a malalinah. I 1997 mihecaan ci Maysang mapatodong no onto kasacefang no Amilika to da’ocay kalita’angan a kompay, 1999 miheca pasadak to pacomahad to Asiya mo^etepay kalalifet kitakit halaka, 2001 mihecaan ci kimi to na ’atay ato kang micomod i Takaw Can-ken ising mipaising, nanoya satadamaan sa ko latiih. 2007 miheca 1 folad 28 romi’ad miliyas to cingra to ’orip i hekal, 73 ko mihecaan. [21] ikor mateli i Kalifoniya Wentola cangconten pihiratengan a koying (Ivy Lawn Memorial Park) [22].
== Pitilid 學歷 ==
Taywan siwlic Taytung nongyi c-yi kakko (anini Kuli Taytung coanke pitilidan)
Hualien pikong pitilidan (anini kuofang daykako likong pitilidan)
Amilika Kalifoniya daykako Los-sacni ontosi.
== Nitanengan no ’orip 經歷 ==
1.Mo^etepay lalifet ontoyin
2.Congkuo KMT yincumin Lipoyiying
3.Mincucinpotang Taytong kinciw hosinren (matafad) [23]
== Onto a kompay 體育獎項 ==
1.Taywansen cungteng pitilidan ontokay pitakod ma’ayaway kompay.
2.Kitakit hitay ontokay pitakod ma’ayaway kompay.
3.1954 miheca Manila Asiya ontokay mo^etepay lalifet ma’ayaway kompay.
4.1958 miheca Tokyo Asiya ontokay mo^etepay lalifet sakatosa kompay.
5.1960 miheca Loma Olimpiko mo^etepay lalifet sakatosa kompay (matelangay patingso 8,334).
6.1963 miheca mapasafaeloh ko mo^etepay no hekal a kilok (matelangay patingso 9,121).
== Kasenengan 榮譽 ==
1.Taywan (Roc) kasenengan a pakaolah.
2.TWN saka 2 liyad kasafo’is kasenengan.
== Laloma’an 家庭 ==
Fafahi
Cuo mi-lin (Daisy Chou), Wawa to fainayan 1 : Yang s-yin (Cedric Maysang)
Wawa to fainayan 2 : Yangtinko (Kalimud Maysang)
(※:1950-60 miheca Taywan masowal to Olympic Games, “s-ing”, ikor masowal to O-on, na mikihatiya 1960 Loma a Olimpiko mapanganganay ko na sakakaay a wawa.),
Wawa wawa.孫輩
1.Madison Yang
2.Carmen Yang
3.Dorothy Yang
== Pinengnengan: 參見 ==
1, “Ma’eferay a ngafol” Cicen: sakacecay patoror no ROC mikihataya to Olimpiko pakalayap to kompay a fafahiyan ontoing.
2. “Sakatosa a ’ekeng fainayan” Wu a-min: Ikor ni Maysang sakatosa pakaalaay to kompay no Mo^etepay kalalifet.
3. “Taywan a ’ekeng fainayan” Ko cinsoy: o midotocay ci Maysangan a tamdaw.
4. “Taywan ’acam sapitakod a hongti” Li fo-en
5. “Fali fafahiyan a hongti” Wang huy-cen: Sa macikayay a fafahiyan, 1991 miheca Sefier kitakit a ontokay 200 cm pakaalaay
to sakacecay kompay.
6. “Sahacikayay no Taywan” Yang cin-han: ikoray ni Wang huy-cen, 2017 miheca kacanglahan no kitakit a mitiliday ontokay
100 cm pakaalaay to sakacecay kompay, matiya ci Maysangan o ‘Amis a tamdaw.
== Pacefad a tilid 參考資料 ==
1. Falangaw pikiloma’an a saopo (malasawaday ko kasacalay.)
2. Macikayay a tamdaw/ Asiya ’ekeng a tamdaw Maysang Kalimud. [2007-02-13]. (nano mana’angay
2007-09-29).
3. Maysang Kalimud pihiratengan saka 9 romi’ad Ci-nan kiwkay, wangle a calay mapateli, pina’angan
2007-02-24.
4. Kacalohan/ Asiya ’ekeng a tamdaw Maysang Kalimud mataenang i ising pasayra i onto ko faloco’.
[2007-02-13]. (pina’angan 2007-09-29)
5. Cecay romi’ad malahedaw ko tatosaay tadamaanay tamdaw (nano mana’angay kasacalay.)
6. ’Ekeng a tamdaw pakata’elif to siwa cicing (9000), o sakacecay (nano mana’angay kasacalay.)
7. 1952 miheca mihiteroc mata’elif ko sen-yuin a tadamaan (nano mana’angay kasacalay.)
8. Sakatadamaan no ’orip ni Maysang Kalimud, mapakata’elif ko mo^etepay lalifet no onto 9000 a tingso,
wangle a calay mapateli, pina’angan 2007-04-27.
9. 1954 miheca mikihatiya to Manila saka 2 lekad no Asiya ontokay, 1956 miheca saka 16 l lekad i Moelpen olimpiko ontkay, 1958 mikihatiya Tokyo saka 3 lekad Asiya ontokay, 1960 miheca mikihatiya saka 17 lekad Loma olimpiko ontkay, 1964 miheca mikihatiya saka 18 lekad Tokyo olimpiko ontokay, 1968 miheca mikihatiya saka 19 lekad Mosoko olimpiko ontokay.
10. “Pakonira pi’eses calay, Cen yao-cang pihapinang to likisi” “Kolas Yotaka” wacay i yincumin ato payrang a likisi-pakonira tingcpow, Pakonira pi’eses calay.- talk.ltn.com.tw. [2019-12-29]. (nano mana’angay kasacalay. 2019-12-29)
11.Kiwyiko Tiyiso-pihapiw a pakafana’, malasawaday ko kasacalay. pina’angan 2017-01-14.
12. Li yin-sung. “Taywan macikayay nga’ayay tamdaw-Kuan-song-sen”, “Taywan Semo’otay macikayay tamdaw” saka 8 tilid. Taywan: Taywan tirengan punka cefang. 2013-12. ISBN
9789868906310 (tilid-Taywan).
13. Mitiko Loma olimpiko, minengneng to ’ekeng tamdaw to pakaala to kompay. [2007-01-29].
(pina’angan 2007-09-29)
14.Asiya ’ekeng tamdaw (Maysang Kalimud) wiki calay mateli, pina’angan 2007-07-03.
15. “Tadamaanay i onto a pipaini likisi a tilid- Asiya a ’ekeng fainayan Maysang Kalimud”, Singcenyin
onto wiyyinhuy, 2010 maheca 10 folad (PDF). [2018-09-18]. (nano mana’angay kasacalay(PDF)
2018-09-18.)
16. Decathlon Calculator. www.sportcalculators.com. [2018-09-18]. (nano mana’angay
kasacalay2018-09-18)
17. China Handbook, 1971-72, Chinese Ministry of Information
18.Cunghuaminko onto kasacefang. www.athletics.org.tw. [2018-09-18]. (nano mana’angay
kasacalay2018-09-18)
19.Kaoratan a mapaiyoay a nanom. [2007-01-29].( nano mana’angay kasacalay2018-09-18)
20.Miangangay a cikawasay wanglo a calay nano mana’angay, pina’ang romi’ad 2006-02-26.
21. <nowiki>https://www.facebook.com/TBSCTS</nowiki>. Pihiratengan ci Maysang Kalimud, mararom ko fafahi minokay i
Taywan. Pawacay no Huase sinpun calay. [2019-07-12]. (mana’angay kasacalay2019-07-12)
22. Chuan-Kwang "C. K." Yang (1933–2007) – Find A Grave Memorial. Findagrave.com. [February 15,
2012].
23.Kalata’angan i ontofa kasomadan i kalosici. [2007-01-29]. (mana’angay kasacalay2007-09-29)
24.Patodong ko cungtong “kasenengan a pakaolah saka tosa” ci Maysang Kalimud, Ci cen aci Cen ci-en.
Cunghuaminkuo cungtongfo. 2005-09-13 [2021-08-27]. (mana’angay kasacalay2021-08-27)[[Faylo:C K Yang - Southern Campus 1960 crop.jpg|thumb|Maysang]]
== 外部連結 ==
*[http://www.alcd-con.tw/reading/book/menu_37/book_2/_SWF_Window.html 原住民族語中級教材-閱讀書寫篇]
8av93q350tsn5rl8szxm8dt01or0rmg
Tafalong
0
1178
32229
32114
2022-08-25T04:33:23Z
Mayawtowid
44
/* O kasiikedan no niyaro’(部落特色) */#ALCD
wikitext
text/x-wiki
== O ngangan no Tafalong (太巴塱部落由來) ==
[[Faylo:太巴塱瞭望台.JPG|縮圖|左|408x408像素]]
O kaitiraan nona niyaro' itiraay i saka'etp 'apilis no sawalian a tokos no Taywan.O no [[Tafalong]] no pangcah i, o sowal są a cecay, caay ka lacodad. pakayni i Fakong a Cilakala lotok a tyani ko tato’as no Tafalon a niyaro’, i rikor i, ta malinah ko finawlan i Dong-fo niyaro’ saan. Saka , Masa’alomanay ko i niyaro'ay a tamdaw ato caay ka pipalomaan a sera. samisalinalinahan kora paniyaro'an ngara tahaniniay Tafalon. i ’ayaw ho, adihay ko apalang hananayay a kalang i 'alo, saka, o “’apalong” ko ’ayaway a ngangan no Tafalon, o romai, lra ko kakahaday a sera hananay a sowal itini.
== O kasiikedan no niyaro’(部落特色) ==
O Tafalon a riyaro’, o ta’akay a niyaro’ i ilaloma'ay no [[Guangfu|Guangfu-syang]] (光復鄉 sowal no holam ) no Hualien-siyen (花蓮縣 sowal no holam ) ko Tafalon , itini i ira ko sepat a niyaro’ pisaopoan, o kawalian a niyaro’(東富村)、o saetipan a niyaro’(西富村)、o satatimolan a niyaro’(南富村) ato sa'amisan a niyaro’(北富村) a masaopo itini i Tafalon, itira i Tafalonan iraay ko patiyamay iraay ko matayalay, oya to ko saka'aloman. sa o sowal no holam i o 富田 han.
Pakayni i saka’orip o pala ko pinengnengan no Tafalon, i enaray ko ’orip a Pangcah haw i, fangcal ko pisapala no Tafalon, misafonon a malingad paedeng sa to kakaenen, tada adihay ko mapalomaay panay, o lamlo, o tefos, o konga, losay ato masamaamaa:nay. ira ko ’osaw mana’ang, to laday misadateng, anca talalotok mi’adop, midongec ato midateng to no pala a dateng, roma i, tala’alo mitafokod mifoting, ano i pala to, i fatad no lalan, i lawac no ’alo, i lotok to haw i, iraay ko mamalitod nangra itira. caay kanikaw to kakaenen.
o roma i, Ira ko talolongay a rayray no Pangcah i Tafalong, mapakanengneng to ko ’atomo、nito’to’an、mitenoon ato nakamayan to saki’orip a lalosidan i niyaroan. sato maemin cinaneng ko mato'asay no 'Amis. i polong no lisin no Pangcah i laloma’ no cecay a mihecaan, o satata’akay haw i, ya ilisin no kaloniyaro’ itiniay i faloay a folad. o roma sato , itini i ira ko pita’ong ngara to to’as ato rayray no pangcah, onini a piilisinan a romi’ad, o kaolahan no mihololay a tayra mikapot to acang no kaloniyaro’.
== O Rikisi no Tafalong (歷史) ==
'''Misanga’ to ’atomo (陶器工藝)'''
O sowal no mana’angay a litid no rikisi i, i ’ayaw no cecay so’ot ira ko lima polo’ a mihecaan, iraay to ko pisanga'an to ’atomo no Pangcah. o sarakatay misanga’ to ’atomo ko ’Amis a finacadan saan ko sowal no rikisi.
O Tafalong a niyaro’ itiya ho i, o tata’akay pisanga’an to ’atomo, i ’ayaw ho, o sota' ko sapisanga' nangra to kapowa, adihay ko misanga’an to saki’orip a lalosidan, o kaysing, o sala, o kopo ato... masamaamaa:nay a kapowa. o nakamayan misanga’an a lalosidan i, o roma soto, ira ko ’atomo, o koreng, o tatoronan, o tamangan...ato masamaamaanay. nikaorira, yo tayni to ko Ripon a mikowan to Taywan how i, misatapang a misawad ko niyaro’ay a tamdaw to misa’atomo a tayal. pasayra to pisafonon a paloma to panay, nika manengneng ho ita ko pisanga'an to ’atomo a kaysiyaan no sa’ayaway i Atomo a niyaro’.
== O nikalopisak no Tafugan (人口分佈) ==
{{stub}}
Tafalong(太巴塱部落)
[[Faylo:太巴塱瞭望台.JPG|thumb|[[adawan]] no niyaro' a Tafalong i Ilisinan]]
Itiniay i Guangfu Cen no Hualien ko Tafalong a niyaro’, 1,007 ko sa’osi no parod no loma’, 2,958 ko sa’osi no tamdaw.
88% ko ka’aloman no Yincomin, polong han i, 2,609 ko tamdaw; o roma sato i, 12% ko ka’aloman no roma a finacadan, polong han i, 349 ko tamdaw.
O pa-sin-to(百分比) no ka’aloman no tamdaw no kasafinacadan i, ko Amis83%, roma4%.
Ira ko picodadan(太巴塱國小、太巴塱國小附幼) i niyaro’.
Ira ko imeng(鳳林分局富田派出所) i niyaro’.
Ira ko paisingan(東富村衛生室) i niyaro’.
Ira ko kofa(富田村郵局) i niyaro’.
== O finacadan no Yincomi(所屬阿美族群) ==
itiniay i Guangfun-syang (光復鄉 sowal no holam ) no Hualien-siyen(花蓮縣sowal no holam) ko Tafalong a niyaro’, O tatapangan a niyaro’, ira ko Tafalong, o Fata’an a niyaro’, o Kiwit a niyaro’, mililis to tarawadaw no Siwkolang a siniyaro’, na itira i tarawadaw no Kalingko talatimol tangasa i Cilamitay, nawhani maemin paniyaro’ i lawac no Siwkolan a tarawadaw sa mapangangan to Siwkolan a ’amis. ira ko Fata’an a niyaro’, o Tafalong a niyaro’, o Sadoa niyaro’, o Atomo a niyaro’, o Kalotong a niyaro’, o Kalotong a niyaro’, o Fahol a niyaro’, o Laso‘ay a niyaro’ ato O kakay a niyaro, falo a niyaro' ko pipolongan.
== O pitooran no finawlan (族人信仰) ==
O pitooran ko finawlan no Tafalong i, adihay ko pitooran no niyaro’ a tamdaw, ira ko tingsikiw, o kirisito-kiw, o taw-kiw, o sintaw-kiw ato to’as a kawas no ’amis. o tingsikiw a tamdaw ko ka adihay. itini i ira ko pitooran ngara, pakayni sa’opo no kawas, malosakarikec sto sakavakat no ’orip no Yincumin, saka o Pangcah a tamdaw, ano iraay ko adada, o pades ato ira ko tatiihay a manmaan a demakan, maemin mitahidang to kiwkay mipadang.
== O tahapinangan(參考文獻) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Kasasiwasiw:Farangaw 'Amis]]
1uv4qr91iur4gqdszugb9k6kieqtt7j
32230
32229
2022-08-25T04:35:59Z
Mayawtowid
44
/* O kasiikedan no niyaro’(部落特色) */#ALCD
wikitext
text/x-wiki
== O ngangan no Tafalong (太巴塱部落由來) ==
[[Faylo:太巴塱瞭望台.JPG|縮圖|左|408x408像素]]
O kaitiraan nona niyaro' itiraay i saka'etp 'apilis no sawalian a tokos no Taywan.O no [[Tafalong]] no pangcah i, o sowal są a cecay, caay ka lacodad. pakayni i Fakong a Cilakala lotok a tyani ko tato’as no Tafalon a niyaro’, i rikor i, ta malinah ko finawlan i Dong-fo niyaro’ saan. Saka , Masa’alomanay ko i niyaro'ay a tamdaw ato caay ka pipalomaan a sera. samisalinalinahan kora paniyaro'an ngara tahaniniay Tafalon. i ’ayaw ho, adihay ko apalang hananayay a kalang i 'alo, saka, o “’apalong” ko ’ayaway a ngangan no Tafalon, o romai, lra ko kakahaday a sera hananay a sowal itini.
== O kasiikedan no niyaro’(部落特色) ==
O Tafalon a riyaro’, o ta’akay a niyaro’ i ilaloma'ay no [[Guangfu|Guangfu-syang]] ([https://zh.m.wikipedia.org/wiki/%E5%85%89%E5%BE%A9%E9%84%89 光復鄉] sowal no holam ) no Hualien-siyen (花蓮縣 sowal no holam ) ko Tafalon , itini i ira ko sepat a niyaro’ pisaopoan, o kawalian a niyaro’(東富村)、o saetipan a niyaro’(西富村)、o satatimolan a niyaro’(南富村) ato sa'amisan a niyaro’(北富村) a masaopo itini i Tafalon, itira i Tafalonan iraay ko patiyamay iraay ko matayalay, oya to ko saka'aloman. sa o sowal no holam i o 富田 han.
Pakayni i saka’orip o pala ko pinengnengan no Tafalon, i enaray ko ’orip a Pangcah haw i, fangcal ko pisapala no Tafalon, misafonon a malingad paedeng sa to kakaenen, tada adihay ko mapalomaay panay, o lamlo, o tefos, o konga, losay ato masamaamaa:nay. ira ko ’osaw mana’ang, to laday misadateng, anca talalotok mi’adop, midongec ato midateng to no pala a dateng, roma i, tala’alo mitafokod mifoting, ano i pala to, i fatad no lalan, i lawac no ’alo, i lotok to haw i, iraay ko mamalitod nangra itira. caay kanikaw to kakaenen.
o roma i, Ira ko talolongay a rayray no Pangcah i Tafalong, mapakanengneng to ko ’atomo、nito’to’an、mitenoon ato nakamayan to saki’orip a lalosidan i niyaroan. sato maemin cinaneng ko mato'asay no 'Amis. i polong no lisin no Pangcah i laloma’ no cecay a mihecaan, o satata’akay haw i, ya ilisin no kaloniyaro’ itiniay i faloay a folad. o roma sato , itini i ira ko pita’ong ngara to to’as ato rayray no pangcah, onini a piilisinan a romi’ad, o kaolahan no mihololay a tayra mikapot to acang no kaloniyaro’.
== O Rikisi no Tafalong (歷史) ==
'''Misanga’ to ’atomo (陶器工藝)'''
O sowal no mana’angay a litid no rikisi i, i ’ayaw no cecay so’ot ira ko lima polo’ a mihecaan, iraay to ko pisanga'an to ’atomo no Pangcah. o sarakatay misanga’ to ’atomo ko ’Amis a finacadan saan ko sowal no rikisi.
O Tafalong a niyaro’ itiya ho i, o tata’akay pisanga’an to ’atomo, i ’ayaw ho, o sota' ko sapisanga' nangra to kapowa, adihay ko misanga’an to saki’orip a lalosidan, o kaysing, o sala, o kopo ato... masamaamaa:nay a kapowa. o nakamayan misanga’an a lalosidan i, o roma soto, ira ko ’atomo, o koreng, o tatoronan, o tamangan...ato masamaamaanay. nikaorira, yo tayni to ko Ripon a mikowan to Taywan how i, misatapang a misawad ko niyaro’ay a tamdaw to misa’atomo a tayal. pasayra to pisafonon a paloma to panay, nika manengneng ho ita ko pisanga'an to ’atomo a kaysiyaan no sa’ayaway i Atomo a niyaro’.
== O nikalopisak no Tafugan (人口分佈) ==
{{stub}}
Tafalong(太巴塱部落)
[[Faylo:太巴塱瞭望台.JPG|thumb|[[adawan]] no niyaro' a Tafalong i Ilisinan]]
Itiniay i Guangfu Cen no Hualien ko Tafalong a niyaro’, 1,007 ko sa’osi no parod no loma’, 2,958 ko sa’osi no tamdaw.
88% ko ka’aloman no Yincomin, polong han i, 2,609 ko tamdaw; o roma sato i, 12% ko ka’aloman no roma a finacadan, polong han i, 349 ko tamdaw.
O pa-sin-to(百分比) no ka’aloman no tamdaw no kasafinacadan i, ko Amis83%, roma4%.
Ira ko picodadan(太巴塱國小、太巴塱國小附幼) i niyaro’.
Ira ko imeng(鳳林分局富田派出所) i niyaro’.
Ira ko paisingan(東富村衛生室) i niyaro’.
Ira ko kofa(富田村郵局) i niyaro’.
== O finacadan no Yincomi(所屬阿美族群) ==
itiniay i Guangfun-syang (光復鄉 sowal no holam ) no Hualien-siyen(花蓮縣sowal no holam) ko Tafalong a niyaro’, O tatapangan a niyaro’, ira ko Tafalong, o Fata’an a niyaro’, o Kiwit a niyaro’, mililis to tarawadaw no Siwkolang a siniyaro’, na itira i tarawadaw no Kalingko talatimol tangasa i Cilamitay, nawhani maemin paniyaro’ i lawac no Siwkolan a tarawadaw sa mapangangan to Siwkolan a ’amis. ira ko Fata’an a niyaro’, o Tafalong a niyaro’, o Sadoa niyaro’, o Atomo a niyaro’, o Kalotong a niyaro’, o Kalotong a niyaro’, o Fahol a niyaro’, o Laso‘ay a niyaro’ ato O kakay a niyaro, falo a niyaro' ko pipolongan.
== O pitooran no finawlan (族人信仰) ==
O pitooran ko finawlan no Tafalong i, adihay ko pitooran no niyaro’ a tamdaw, ira ko tingsikiw, o kirisito-kiw, o taw-kiw, o sintaw-kiw ato to’as a kawas no ’amis. o tingsikiw a tamdaw ko ka adihay. itini i ira ko pitooran ngara, pakayni sa’opo no kawas, malosakarikec sto sakavakat no ’orip no Yincumin, saka o Pangcah a tamdaw, ano iraay ko adada, o pades ato ira ko tatiihay a manmaan a demakan, maemin mitahidang to kiwkay mipadang.
== O tahapinangan(參考文獻) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Kasasiwasiw:Farangaw 'Amis]]
0x2vcgr40vtdbsaai27uvpbgv1qv9t3
32231
32230
2022-08-25T04:37:07Z
Mayawtowid
44
/* O kasiikedan no niyaro’(部落特色) */ #ALCD
wikitext
text/x-wiki
== O ngangan no Tafalong (太巴塱部落由來) ==
[[Faylo:太巴塱瞭望台.JPG|縮圖|左|408x408像素]]
O kaitiraan nona niyaro' itiraay i saka'etp 'apilis no sawalian a tokos no Taywan.O no [[Tafalong]] no pangcah i, o sowal są a cecay, caay ka lacodad. pakayni i Fakong a Cilakala lotok a tyani ko tato’as no Tafalon a niyaro’, i rikor i, ta malinah ko finawlan i Dong-fo niyaro’ saan. Saka , Masa’alomanay ko i niyaro'ay a tamdaw ato caay ka pipalomaan a sera. samisalinalinahan kora paniyaro'an ngara tahaniniay Tafalon. i ’ayaw ho, adihay ko apalang hananayay a kalang i 'alo, saka, o “’apalong” ko ’ayaway a ngangan no Tafalon, o romai, lra ko kakahaday a sera hananay a sowal itini.
== O kasiikedan no niyaro’(部落特色) ==
O Tafalon a riyaro’, o ta’akay a niyaro’ i ilaloma'ay no [[Guangfu|Guangfu-syang]] ([https://zh.m.wikipedia.org/wiki/%E5%85%89%E5%BE%A9%E9%84%89 光復鄉] sowal no holam ) no Hualien-siyen ([https://zh.m.wikipedia.org/wiki/%E8%8A%B1%E8%93%AE%E7%B8%A3 花蓮縣] sowal no holam ) ko Tafalon , itini i ira ko sepat a niyaro’ pisaopoan, o kawalian a niyaro’(東富村)、o saetipan a niyaro’(西富村)、o satatimolan a niyaro’(南富村) ato sa'amisan a niyaro’(北富村) a masaopo itini i Tafalon, itira i Tafalonan iraay ko patiyamay iraay ko matayalay, oya to ko saka'aloman. sa o sowal no holam i o 富田 han.
Pakayni i saka’orip o pala ko pinengnengan no Tafalon, i enaray ko ’orip a Pangcah haw i, fangcal ko pisapala no Tafalon, misafonon a malingad paedeng sa to kakaenen, tada adihay ko mapalomaay panay, o lamlo, o tefos, o konga, losay ato masamaamaa:nay. ira ko ’osaw mana’ang, to laday misadateng, anca talalotok mi’adop, midongec ato midateng to no pala a dateng, roma i, tala’alo mitafokod mifoting, ano i pala to, i fatad no lalan, i lawac no ’alo, i lotok to haw i, iraay ko mamalitod nangra itira. caay kanikaw to kakaenen.
o roma i, Ira ko talolongay a rayray no Pangcah i Tafalong, mapakanengneng to ko ’atomo、nito’to’an、mitenoon ato nakamayan to saki’orip a lalosidan i niyaroan. sato maemin cinaneng ko mato'asay no 'Amis. i polong no lisin no Pangcah i laloma’ no cecay a mihecaan, o satata’akay haw i, ya ilisin no kaloniyaro’ itiniay i faloay a folad. o roma sato , itini i ira ko pita’ong ngara to to’as ato rayray no pangcah, onini a piilisinan a romi’ad, o kaolahan no mihololay a tayra mikapot to acang no kaloniyaro’.
== O Rikisi no Tafalong (歷史) ==
'''Misanga’ to ’atomo (陶器工藝)'''
O sowal no mana’angay a litid no rikisi i, i ’ayaw no cecay so’ot ira ko lima polo’ a mihecaan, iraay to ko pisanga'an to ’atomo no Pangcah. o sarakatay misanga’ to ’atomo ko ’Amis a finacadan saan ko sowal no rikisi.
O Tafalong a niyaro’ itiya ho i, o tata’akay pisanga’an to ’atomo, i ’ayaw ho, o sota' ko sapisanga' nangra to kapowa, adihay ko misanga’an to saki’orip a lalosidan, o kaysing, o sala, o kopo ato... masamaamaa:nay a kapowa. o nakamayan misanga’an a lalosidan i, o roma soto, ira ko ’atomo, o koreng, o tatoronan, o tamangan...ato masamaamaanay. nikaorira, yo tayni to ko Ripon a mikowan to Taywan how i, misatapang a misawad ko niyaro’ay a tamdaw to misa’atomo a tayal. pasayra to pisafonon a paloma to panay, nika manengneng ho ita ko pisanga'an to ’atomo a kaysiyaan no sa’ayaway i Atomo a niyaro’.
== O nikalopisak no Tafugan (人口分佈) ==
{{stub}}
Tafalong(太巴塱部落)
[[Faylo:太巴塱瞭望台.JPG|thumb|[[adawan]] no niyaro' a Tafalong i Ilisinan]]
Itiniay i Guangfu Cen no Hualien ko Tafalong a niyaro’, 1,007 ko sa’osi no parod no loma’, 2,958 ko sa’osi no tamdaw.
88% ko ka’aloman no Yincomin, polong han i, 2,609 ko tamdaw; o roma sato i, 12% ko ka’aloman no roma a finacadan, polong han i, 349 ko tamdaw.
O pa-sin-to(百分比) no ka’aloman no tamdaw no kasafinacadan i, ko Amis83%, roma4%.
Ira ko picodadan(太巴塱國小、太巴塱國小附幼) i niyaro’.
Ira ko imeng(鳳林分局富田派出所) i niyaro’.
Ira ko paisingan(東富村衛生室) i niyaro’.
Ira ko kofa(富田村郵局) i niyaro’.
== O finacadan no Yincomi(所屬阿美族群) ==
itiniay i Guangfun-syang (光復鄉 sowal no holam ) no Hualien-siyen(花蓮縣sowal no holam) ko Tafalong a niyaro’, O tatapangan a niyaro’, ira ko Tafalong, o Fata’an a niyaro’, o Kiwit a niyaro’, mililis to tarawadaw no Siwkolang a siniyaro’, na itira i tarawadaw no Kalingko talatimol tangasa i Cilamitay, nawhani maemin paniyaro’ i lawac no Siwkolan a tarawadaw sa mapangangan to Siwkolan a ’amis. ira ko Fata’an a niyaro’, o Tafalong a niyaro’, o Sadoa niyaro’, o Atomo a niyaro’, o Kalotong a niyaro’, o Kalotong a niyaro’, o Fahol a niyaro’, o Laso‘ay a niyaro’ ato O kakay a niyaro, falo a niyaro' ko pipolongan.
== O pitooran no finawlan (族人信仰) ==
O pitooran ko finawlan no Tafalong i, adihay ko pitooran no niyaro’ a tamdaw, ira ko tingsikiw, o kirisito-kiw, o taw-kiw, o sintaw-kiw ato to’as a kawas no ’amis. o tingsikiw a tamdaw ko ka adihay. itini i ira ko pitooran ngara, pakayni sa’opo no kawas, malosakarikec sto sakavakat no ’orip no Yincumin, saka o Pangcah a tamdaw, ano iraay ko adada, o pades ato ira ko tatiihay a manmaan a demakan, maemin mitahidang to kiwkay mipadang.
== O tahapinangan(參考文獻) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Kasasiwasiw:Farangaw 'Amis]]
5mxv5117k2q4qhq9hyyy50hwqrsx8p0
32232
32231
2022-08-25T04:40:05Z
Mayawtowid
44
/* O Rikisi no Tafalong (歷史) */ #ALCD
wikitext
text/x-wiki
== O ngangan no Tafalong (太巴塱部落由來) ==
[[Faylo:太巴塱瞭望台.JPG|縮圖|左|408x408像素]]
O kaitiraan nona niyaro' itiraay i saka'etp 'apilis no sawalian a tokos no Taywan.O no [[Tafalong]] no pangcah i, o sowal są a cecay, caay ka lacodad. pakayni i Fakong a Cilakala lotok a tyani ko tato’as no Tafalon a niyaro’, i rikor i, ta malinah ko finawlan i Dong-fo niyaro’ saan. Saka , Masa’alomanay ko i niyaro'ay a tamdaw ato caay ka pipalomaan a sera. samisalinalinahan kora paniyaro'an ngara tahaniniay Tafalon. i ’ayaw ho, adihay ko apalang hananayay a kalang i 'alo, saka, o “’apalong” ko ’ayaway a ngangan no Tafalon, o romai, lra ko kakahaday a sera hananay a sowal itini.
== O kasiikedan no niyaro’(部落特色) ==
O Tafalon a riyaro’, o ta’akay a niyaro’ i ilaloma'ay no [[Guangfu|Guangfu-syang]] ([https://zh.m.wikipedia.org/wiki/%E5%85%89%E5%BE%A9%E9%84%89 光復鄉] sowal no holam ) no Hualien-siyen ([https://zh.m.wikipedia.org/wiki/%E8%8A%B1%E8%93%AE%E7%B8%A3 花蓮縣] sowal no holam ) ko Tafalon , itini i ira ko sepat a niyaro’ pisaopoan, o kawalian a niyaro’(東富村)、o saetipan a niyaro’(西富村)、o satatimolan a niyaro’(南富村) ato sa'amisan a niyaro’(北富村) a masaopo itini i Tafalon, itira i Tafalonan iraay ko patiyamay iraay ko matayalay, oya to ko saka'aloman. sa o sowal no holam i o 富田 han.
Pakayni i saka’orip o pala ko pinengnengan no Tafalon, i enaray ko ’orip a Pangcah haw i, fangcal ko pisapala no Tafalon, misafonon a malingad paedeng sa to kakaenen, tada adihay ko mapalomaay panay, o lamlo, o tefos, o konga, losay ato masamaamaa:nay. ira ko ’osaw mana’ang, to laday misadateng, anca talalotok mi’adop, midongec ato midateng to no pala a dateng, roma i, tala’alo mitafokod mifoting, ano i pala to, i fatad no lalan, i lawac no ’alo, i lotok to haw i, iraay ko mamalitod nangra itira. caay kanikaw to kakaenen.
o roma i, Ira ko talolongay a rayray no Pangcah i Tafalong, mapakanengneng to ko ’atomo、nito’to’an、mitenoon ato nakamayan to saki’orip a lalosidan i niyaroan. sato maemin cinaneng ko mato'asay no 'Amis. i polong no lisin no Pangcah i laloma’ no cecay a mihecaan, o satata’akay haw i, ya ilisin no kaloniyaro’ itiniay i faloay a folad. o roma sato , itini i ira ko pita’ong ngara to to’as ato rayray no pangcah, onini a piilisinan a romi’ad, o kaolahan no mihololay a tayra mikapot to acang no kaloniyaro’.
== O Rikisi no Tafalong (歷史) ==
'''Misanga’ to ’atomo (陶器工藝)'''
O sowal no mana’angay a litid no rikisi i, i ’ayaw no cecay so’ot ira ko lima polo’ a mihecaan, iraay to ko pisanga'an to ’atomo no Pangcah. o sarakatay misanga’ to ’atomo ko ’Amis a finacadan saan ko sowal no rikisi.
O Tafalong a niyaro’ itiya ho i, o tata’akay pisanga’an to ’atomo, i ’ayaw ho, o sota' ko sapisanga' nangra to kapowa, adihay ko misanga’an to saki’orip a lalosidan, o kaysing, o sala, o kopo ato... masamaamaa:nay a kapowa. o nakamayan misanga’an a lalosidan i, o roma soto, ira ko ’atomo, o koreng, o tatoronan, o tamangan...ato masamaamaanay. nikaorira, yo tayni to ko Ripon a mikowan to Taywan how i, misatapang a misawad ko niyaro’ay a tamdaw to misa’atomo a tayal. pasayra to pisafonon a paloma to panay, nika manengneng ho ita ko pisanga'an to ’atomo a kaysiyaan no sa’ayaway i Atomo a niyaro’.
== O nikalopisak no Tafugan (人口分佈) ==
{{stub}}
Tafalong(太巴塱部落)
[[Faylo:太巴塱瞭望台.JPG|thumb|[[adawan]] no niyaro' a Tafalong i Ilisinan]]
Itiniay i Guangfu Cen no Hualien ko Tafalong a niyaro’, 1,007 ko sa’osi no parod no loma’, 2,958 ko sa’osi no tamdaw.
88% ko ka’aloman no Yincomin, polong han i, 2,609 ko tamdaw; o roma sato i, 12% ko ka’aloman no roma a finacadan, polong han i, 349 ko tamdaw.
O pa-sin-to(百分比) no ka’aloman no tamdaw no kasafinacadan i, ko Amis83%, roma4%.
Ira ko picodadan(太巴塱國小、太巴塱國小附幼) i niyaro’.
Ira ko imeng(鳳林分局富田派出所) i niyaro’.
Ira ko paisingan(東富村衛生室) i niyaro’.
Ira ko kofa(富田村郵局) i niyaro’.
== O finacadan no Yincomi(所屬阿美族群) ==
itiniay i Guangfun-syang (光復鄉 sowal no holam ) no Hualien-siyen([https://zh.m.wikipedia.org/wiki/%E8%8A%B1%E8%93%AE%E7%B8%A3 花蓮縣]sowal no holam) ko Tafalong a niyaro’, O tatapangan a niyaro’, ira ko Tafalong, o Fata’an a niyaro’, o Kiwit a niyaro’, mililis to tarawadaw no Siwkolang a siniyaro’, na itira i tarawadaw no Kalingko talatimol tangasa i Cilamitay, nawhani maemin paniyaro’ i lawac no Siwkolan a tarawadaw sa mapangangan to Siwkolan a ’amis. ira ko Fata’an a niyaro’, o Tafalong a niyaro’, o Sadoa niyaro’, o Atomo a niyaro’, o Kalotong a niyaro’, o Kalotong a niyaro’, o Fahol a niyaro’, o Laso‘ay a niyaro’ ato O kakay a niyaro, falo a niyaro' ko pipolongan.
== O pitooran no finawlan (族人信仰) ==
O pitooran ko finawlan no Tafalong i, adihay ko pitooran no niyaro’ a tamdaw, ira ko tingsikiw, o kirisito-kiw, o taw-kiw, o sintaw-kiw ato to’as a kawas no ’amis. o tingsikiw a tamdaw ko ka adihay. itini i ira ko pitooran ngara, pakayni sa’opo no kawas, malosakarikec sto sakavakat no ’orip no Yincumin, saka o Pangcah a tamdaw, ano iraay ko adada, o pades ato ira ko tatiihay a manmaan a demakan, maemin mitahidang to kiwkay mipadang.
== O tahapinangan(參考文獻) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Kasasiwasiw:Farangaw 'Amis]]
heyb65kjjnlvbov3hmdoj116msj5lwx
32233
32232
2022-08-25T04:41:05Z
Mayawtowid
44
/* O finacadan no Yincomi(所屬阿美族群) */ #ALCD
wikitext
text/x-wiki
== O ngangan no Tafalong (太巴塱部落由來) ==
[[Faylo:太巴塱瞭望台.JPG|縮圖|左|408x408像素]]
O kaitiraan nona niyaro' itiraay i saka'etp 'apilis no sawalian a tokos no Taywan.O no [[Tafalong]] no pangcah i, o sowal są a cecay, caay ka lacodad. pakayni i Fakong a Cilakala lotok a tyani ko tato’as no Tafalon a niyaro’, i rikor i, ta malinah ko finawlan i Dong-fo niyaro’ saan. Saka , Masa’alomanay ko i niyaro'ay a tamdaw ato caay ka pipalomaan a sera. samisalinalinahan kora paniyaro'an ngara tahaniniay Tafalon. i ’ayaw ho, adihay ko apalang hananayay a kalang i 'alo, saka, o “’apalong” ko ’ayaway a ngangan no Tafalon, o romai, lra ko kakahaday a sera hananay a sowal itini.
== O kasiikedan no niyaro’(部落特色) ==
O Tafalon a riyaro’, o ta’akay a niyaro’ i ilaloma'ay no [[Guangfu|Guangfu-syang]] ([https://zh.m.wikipedia.org/wiki/%E5%85%89%E5%BE%A9%E9%84%89 光復鄉] sowal no holam ) no Hualien-siyen ([https://zh.m.wikipedia.org/wiki/%E8%8A%B1%E8%93%AE%E7%B8%A3 花蓮縣] sowal no holam ) ko Tafalon , itini i ira ko sepat a niyaro’ pisaopoan, o kawalian a niyaro’(東富村)、o saetipan a niyaro’(西富村)、o satatimolan a niyaro’(南富村) ato sa'amisan a niyaro’(北富村) a masaopo itini i Tafalon, itira i Tafalonan iraay ko patiyamay iraay ko matayalay, oya to ko saka'aloman. sa o sowal no holam i o 富田 han.
Pakayni i saka’orip o pala ko pinengnengan no Tafalon, i enaray ko ’orip a Pangcah haw i, fangcal ko pisapala no Tafalon, misafonon a malingad paedeng sa to kakaenen, tada adihay ko mapalomaay panay, o lamlo, o tefos, o konga, losay ato masamaamaa:nay. ira ko ’osaw mana’ang, to laday misadateng, anca talalotok mi’adop, midongec ato midateng to no pala a dateng, roma i, tala’alo mitafokod mifoting, ano i pala to, i fatad no lalan, i lawac no ’alo, i lotok to haw i, iraay ko mamalitod nangra itira. caay kanikaw to kakaenen.
o roma i, Ira ko talolongay a rayray no Pangcah i Tafalong, mapakanengneng to ko ’atomo、nito’to’an、mitenoon ato nakamayan to saki’orip a lalosidan i niyaroan. sato maemin cinaneng ko mato'asay no 'Amis. i polong no lisin no Pangcah i laloma’ no cecay a mihecaan, o satata’akay haw i, ya ilisin no kaloniyaro’ itiniay i faloay a folad. o roma sato , itini i ira ko pita’ong ngara to to’as ato rayray no pangcah, onini a piilisinan a romi’ad, o kaolahan no mihololay a tayra mikapot to acang no kaloniyaro’.
== O Rikisi no Tafalong (歷史) ==
'''Misanga’ to ’atomo (陶器工藝)'''
O sowal no mana’angay a litid no rikisi i, i ’ayaw no cecay so’ot ira ko lima polo’ a mihecaan, iraay to ko pisanga'an to ’atomo no Pangcah. o sarakatay misanga’ to ’atomo ko ’Amis a finacadan saan ko sowal no rikisi.
O Tafalong a niyaro’ itiya ho i, o tata’akay pisanga’an to ’atomo, i ’ayaw ho, o sota' ko sapisanga' nangra to kapowa, adihay ko misanga’an to saki’orip a lalosidan, o kaysing, o sala, o kopo ato... masamaamaa:nay a kapowa. o nakamayan misanga’an a lalosidan i, o roma soto, ira ko ’atomo, o koreng, o tatoronan, o tamangan...ato masamaamaanay. nikaorira, yo tayni to ko Ripon a mikowan to Taywan how i, misatapang a misawad ko niyaro’ay a tamdaw to misa’atomo a tayal. pasayra to pisafonon a paloma to panay, nika manengneng ho ita ko pisanga'an to ’atomo a kaysiyaan no sa’ayaway i Atomo a niyaro’.
== O nikalopisak no Tafugan (人口分佈) ==
{{stub}}
Tafalong(太巴塱部落)
[[Faylo:太巴塱瞭望台.JPG|thumb|[[adawan]] no niyaro' a Tafalong i Ilisinan]]
Itiniay i Guangfu Cen no Hualien ko Tafalong a niyaro’, 1,007 ko sa’osi no parod no loma’, 2,958 ko sa’osi no tamdaw.
88% ko ka’aloman no Yincomin, polong han i, 2,609 ko tamdaw; o roma sato i, 12% ko ka’aloman no roma a finacadan, polong han i, 349 ko tamdaw.
O pa-sin-to(百分比) no ka’aloman no tamdaw no kasafinacadan i, ko Amis83%, roma4%.
Ira ko picodadan(太巴塱國小、太巴塱國小附幼) i niyaro’.
Ira ko imeng(鳳林分局富田派出所) i niyaro’.
Ira ko paisingan(東富村衛生室) i niyaro’.
Ira ko kofa(富田村郵局) i niyaro’.
== O finacadan no Yincomi(所屬阿美族群) ==
itiniay i Guangfun-syang ([https://zh.m.wikipedia.org/wiki/%E5%85%89%E5%BE%A9%E9%84%89 光復鄉] sowal no holam ) no Hualien-siyen([https://zh.m.wikipedia.org/wiki/%E8%8A%B1%E8%93%AE%E7%B8%A3 花蓮縣]sowal no holam) ko Tafalong a niyaro’, O tatapangan a niyaro’, ira ko Tafalong, o Fata’an a niyaro’, o Kiwit a niyaro’, mililis to tarawadaw no Siwkolang a siniyaro’, na itira i tarawadaw no Kalingko talatimol tangasa i Cilamitay, nawhani maemin paniyaro’ i lawac no Siwkolan a tarawadaw sa mapangangan to Siwkolan a ’amis. ira ko Fata’an a niyaro’, o Tafalong a niyaro’, o Sadoa niyaro’, o Atomo a niyaro’, o Kalotong a niyaro’, o Kalotong a niyaro’, o Fahol a niyaro’, o Laso‘ay a niyaro’ ato O kakay a niyaro, falo a niyaro' ko pipolongan.
== O pitooran no finawlan (族人信仰) ==
O pitooran ko finawlan no Tafalong i, adihay ko pitooran no niyaro’ a tamdaw, ira ko tingsikiw, o kirisito-kiw, o taw-kiw, o sintaw-kiw ato to’as a kawas no ’amis. o tingsikiw a tamdaw ko ka adihay. itini i ira ko pitooran ngara, pakayni sa’opo no kawas, malosakarikec sto sakavakat no ’orip no Yincumin, saka o Pangcah a tamdaw, ano iraay ko adada, o pades ato ira ko tatiihay a manmaan a demakan, maemin mitahidang to kiwkay mipadang.
== O tahapinangan(參考文獻) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Kasasiwasiw:Farangaw 'Amis]]
mlcdsmu8coeq9jahutfg2ay3eu3ybfl
32234
32233
2022-08-25T04:41:42Z
Mayawtowid
44
/* O finacadan no Yincomi(所屬阿美族群) */ #ALCD
wikitext
text/x-wiki
== O ngangan no Tafalong (太巴塱部落由來) ==
[[Faylo:太巴塱瞭望台.JPG|縮圖|左|408x408像素]]
O kaitiraan nona niyaro' itiraay i saka'etp 'apilis no sawalian a tokos no Taywan.O no [[Tafalong]] no pangcah i, o sowal są a cecay, caay ka lacodad. pakayni i Fakong a Cilakala lotok a tyani ko tato’as no Tafalon a niyaro’, i rikor i, ta malinah ko finawlan i Dong-fo niyaro’ saan. Saka , Masa’alomanay ko i niyaro'ay a tamdaw ato caay ka pipalomaan a sera. samisalinalinahan kora paniyaro'an ngara tahaniniay Tafalon. i ’ayaw ho, adihay ko apalang hananayay a kalang i 'alo, saka, o “’apalong” ko ’ayaway a ngangan no Tafalon, o romai, lra ko kakahaday a sera hananay a sowal itini.
== O kasiikedan no niyaro’(部落特色) ==
O Tafalon a riyaro’, o ta’akay a niyaro’ i ilaloma'ay no [[Guangfu|Guangfu-syang]] ([https://zh.m.wikipedia.org/wiki/%E5%85%89%E5%BE%A9%E9%84%89 光復鄉] sowal no holam ) no Hualien-siyen ([https://zh.m.wikipedia.org/wiki/%E8%8A%B1%E8%93%AE%E7%B8%A3 花蓮縣] sowal no holam ) ko Tafalon , itini i ira ko sepat a niyaro’ pisaopoan, o kawalian a niyaro’(東富村)、o saetipan a niyaro’(西富村)、o satatimolan a niyaro’(南富村) ato sa'amisan a niyaro’(北富村) a masaopo itini i Tafalon, itira i Tafalonan iraay ko patiyamay iraay ko matayalay, oya to ko saka'aloman. sa o sowal no holam i o 富田 han.
Pakayni i saka’orip o pala ko pinengnengan no Tafalon, i enaray ko ’orip a Pangcah haw i, fangcal ko pisapala no Tafalon, misafonon a malingad paedeng sa to kakaenen, tada adihay ko mapalomaay panay, o lamlo, o tefos, o konga, losay ato masamaamaa:nay. ira ko ’osaw mana’ang, to laday misadateng, anca talalotok mi’adop, midongec ato midateng to no pala a dateng, roma i, tala’alo mitafokod mifoting, ano i pala to, i fatad no lalan, i lawac no ’alo, i lotok to haw i, iraay ko mamalitod nangra itira. caay kanikaw to kakaenen.
o roma i, Ira ko talolongay a rayray no Pangcah i Tafalong, mapakanengneng to ko ’atomo、nito’to’an、mitenoon ato nakamayan to saki’orip a lalosidan i niyaroan. sato maemin cinaneng ko mato'asay no 'Amis. i polong no lisin no Pangcah i laloma’ no cecay a mihecaan, o satata’akay haw i, ya ilisin no kaloniyaro’ itiniay i faloay a folad. o roma sato , itini i ira ko pita’ong ngara to to’as ato rayray no pangcah, onini a piilisinan a romi’ad, o kaolahan no mihololay a tayra mikapot to acang no kaloniyaro’.
== O Rikisi no Tafalong (歷史) ==
'''Misanga’ to ’atomo (陶器工藝)'''
O sowal no mana’angay a litid no rikisi i, i ’ayaw no cecay so’ot ira ko lima polo’ a mihecaan, iraay to ko pisanga'an to ’atomo no Pangcah. o sarakatay misanga’ to ’atomo ko ’Amis a finacadan saan ko sowal no rikisi.
O Tafalong a niyaro’ itiya ho i, o tata’akay pisanga’an to ’atomo, i ’ayaw ho, o sota' ko sapisanga' nangra to kapowa, adihay ko misanga’an to saki’orip a lalosidan, o kaysing, o sala, o kopo ato... masamaamaa:nay a kapowa. o nakamayan misanga’an a lalosidan i, o roma soto, ira ko ’atomo, o koreng, o tatoronan, o tamangan...ato masamaamaanay. nikaorira, yo tayni to ko Ripon a mikowan to Taywan how i, misatapang a misawad ko niyaro’ay a tamdaw to misa’atomo a tayal. pasayra to pisafonon a paloma to panay, nika manengneng ho ita ko pisanga'an to ’atomo a kaysiyaan no sa’ayaway i Atomo a niyaro’.
== O nikalopisak no Tafugan (人口分佈) ==
{{stub}}
Tafalong(太巴塱部落)
[[Faylo:太巴塱瞭望台.JPG|thumb|[[adawan]] no niyaro' a Tafalong i Ilisinan]]
Itiniay i Guangfu Cen no Hualien ko Tafalong a niyaro’, 1,007 ko sa’osi no parod no loma’, 2,958 ko sa’osi no tamdaw.
88% ko ka’aloman no Yincomin, polong han i, 2,609 ko tamdaw; o roma sato i, 12% ko ka’aloman no roma a finacadan, polong han i, 349 ko tamdaw.
O pa-sin-to(百分比) no ka’aloman no tamdaw no kasafinacadan i, ko Amis83%, roma4%.
Ira ko picodadan(太巴塱國小、太巴塱國小附幼) i niyaro’.
Ira ko imeng(鳳林分局富田派出所) i niyaro’.
Ira ko paisingan(東富村衛生室) i niyaro’.
Ira ko kofa(富田村郵局) i niyaro’.
== O finacadan no Yincomi(所屬阿美族群) ==
itiniay i [[Guangfu|Guangfun-syang]] ([https://zh.m.wikipedia.org/wiki/%E5%85%89%E5%BE%A9%E9%84%89 光復鄉] sowal no holam ) no Hualien-siyen([https://zh.m.wikipedia.org/wiki/%E8%8A%B1%E8%93%AE%E7%B8%A3 花蓮縣]sowal no holam) ko Tafalong a niyaro’, O tatapangan a niyaro’, ira ko Tafalong, o Fata’an a niyaro’, o Kiwit a niyaro’, mililis to tarawadaw no Siwkolang a siniyaro’, na itira i tarawadaw no Kalingko talatimol tangasa i Cilamitay, nawhani maemin paniyaro’ i lawac no Siwkolan a tarawadaw sa mapangangan to Siwkolan a ’amis. ira ko Fata’an a niyaro’, o Tafalong a niyaro’, o Sadoa niyaro’, o Atomo a niyaro’, o Kalotong a niyaro’, o Kalotong a niyaro’, o Fahol a niyaro’, o Laso‘ay a niyaro’ ato O kakay a niyaro, falo a niyaro' ko pipolongan.
== O pitooran no finawlan (族人信仰) ==
O pitooran ko finawlan no Tafalong i, adihay ko pitooran no niyaro’ a tamdaw, ira ko tingsikiw, o kirisito-kiw, o taw-kiw, o sintaw-kiw ato to’as a kawas no ’amis. o tingsikiw a tamdaw ko ka adihay. itini i ira ko pitooran ngara, pakayni sa’opo no kawas, malosakarikec sto sakavakat no ’orip no Yincumin, saka o Pangcah a tamdaw, ano iraay ko adada, o pades ato ira ko tatiihay a manmaan a demakan, maemin mitahidang to kiwkay mipadang.
== O tahapinangan(參考文獻) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Kasasiwasiw:Farangaw 'Amis]]
701r2fwc9wkefesa9f9dwka2pldtdtc
32235
32234
2022-08-25T04:42:43Z
Mayawtowid
44
/* O finacadan no Yincomi(所屬阿美族群) */ #ALCD
wikitext
text/x-wiki
== O ngangan no Tafalong (太巴塱部落由來) ==
[[Faylo:太巴塱瞭望台.JPG|縮圖|左|408x408像素]]
O kaitiraan nona niyaro' itiraay i saka'etp 'apilis no sawalian a tokos no Taywan.O no [[Tafalong]] no pangcah i, o sowal są a cecay, caay ka lacodad. pakayni i Fakong a Cilakala lotok a tyani ko tato’as no Tafalon a niyaro’, i rikor i, ta malinah ko finawlan i Dong-fo niyaro’ saan. Saka , Masa’alomanay ko i niyaro'ay a tamdaw ato caay ka pipalomaan a sera. samisalinalinahan kora paniyaro'an ngara tahaniniay Tafalon. i ’ayaw ho, adihay ko apalang hananayay a kalang i 'alo, saka, o “’apalong” ko ’ayaway a ngangan no Tafalon, o romai, lra ko kakahaday a sera hananay a sowal itini.
== O kasiikedan no niyaro’(部落特色) ==
O Tafalon a riyaro’, o ta’akay a niyaro’ i ilaloma'ay no [[Guangfu|Guangfu-syang]] ([https://zh.m.wikipedia.org/wiki/%E5%85%89%E5%BE%A9%E9%84%89 光復鄉] sowal no holam ) no Hualien-siyen ([https://zh.m.wikipedia.org/wiki/%E8%8A%B1%E8%93%AE%E7%B8%A3 花蓮縣] sowal no holam ) ko Tafalon , itini i ira ko sepat a niyaro’ pisaopoan, o kawalian a niyaro’(東富村)、o saetipan a niyaro’(西富村)、o satatimolan a niyaro’(南富村) ato sa'amisan a niyaro’(北富村) a masaopo itini i Tafalon, itira i Tafalonan iraay ko patiyamay iraay ko matayalay, oya to ko saka'aloman. sa o sowal no holam i o 富田 han.
Pakayni i saka’orip o pala ko pinengnengan no Tafalon, i enaray ko ’orip a Pangcah haw i, fangcal ko pisapala no Tafalon, misafonon a malingad paedeng sa to kakaenen, tada adihay ko mapalomaay panay, o lamlo, o tefos, o konga, losay ato masamaamaa:nay. ira ko ’osaw mana’ang, to laday misadateng, anca talalotok mi’adop, midongec ato midateng to no pala a dateng, roma i, tala’alo mitafokod mifoting, ano i pala to, i fatad no lalan, i lawac no ’alo, i lotok to haw i, iraay ko mamalitod nangra itira. caay kanikaw to kakaenen.
o roma i, Ira ko talolongay a rayray no Pangcah i Tafalong, mapakanengneng to ko ’atomo、nito’to’an、mitenoon ato nakamayan to saki’orip a lalosidan i niyaroan. sato maemin cinaneng ko mato'asay no 'Amis. i polong no lisin no Pangcah i laloma’ no cecay a mihecaan, o satata’akay haw i, ya ilisin no kaloniyaro’ itiniay i faloay a folad. o roma sato , itini i ira ko pita’ong ngara to to’as ato rayray no pangcah, onini a piilisinan a romi’ad, o kaolahan no mihololay a tayra mikapot to acang no kaloniyaro’.
== O Rikisi no Tafalong (歷史) ==
'''Misanga’ to ’atomo (陶器工藝)'''
O sowal no mana’angay a litid no rikisi i, i ’ayaw no cecay so’ot ira ko lima polo’ a mihecaan, iraay to ko pisanga'an to ’atomo no Pangcah. o sarakatay misanga’ to ’atomo ko ’Amis a finacadan saan ko sowal no rikisi.
O Tafalong a niyaro’ itiya ho i, o tata’akay pisanga’an to ’atomo, i ’ayaw ho, o sota' ko sapisanga' nangra to kapowa, adihay ko misanga’an to saki’orip a lalosidan, o kaysing, o sala, o kopo ato... masamaamaa:nay a kapowa. o nakamayan misanga’an a lalosidan i, o roma soto, ira ko ’atomo, o koreng, o tatoronan, o tamangan...ato masamaamaanay. nikaorira, yo tayni to ko Ripon a mikowan to Taywan how i, misatapang a misawad ko niyaro’ay a tamdaw to misa’atomo a tayal. pasayra to pisafonon a paloma to panay, nika manengneng ho ita ko pisanga'an to ’atomo a kaysiyaan no sa’ayaway i Atomo a niyaro’.
== O nikalopisak no Tafugan (人口分佈) ==
{{stub}}
Tafalong(太巴塱部落)
[[Faylo:太巴塱瞭望台.JPG|thumb|[[adawan]] no niyaro' a Tafalong i Ilisinan]]
Itiniay i Guangfu Cen no Hualien ko Tafalong a niyaro’, 1,007 ko sa’osi no parod no loma’, 2,958 ko sa’osi no tamdaw.
88% ko ka’aloman no Yincomin, polong han i, 2,609 ko tamdaw; o roma sato i, 12% ko ka’aloman no roma a finacadan, polong han i, 349 ko tamdaw.
O pa-sin-to(百分比) no ka’aloman no tamdaw no kasafinacadan i, ko Amis83%, roma4%.
Ira ko picodadan(太巴塱國小、太巴塱國小附幼) i niyaro’.
Ira ko imeng(鳳林分局富田派出所) i niyaro’.
Ira ko paisingan(東富村衛生室) i niyaro’.
Ira ko kofa(富田村郵局) i niyaro’.
== O finacadan no Yincomi(所屬阿美族群) ==
itiniay i [[Guangfu|Guangfun-syang]] ([https://zh.m.wikipedia.org/wiki/%E5%85%89%E5%BE%A9%E9%84%89 光復鄉] sowal no holam ) no Hualien-siyen([https://zh.m.wikipedia.org/wiki/%E8%8A%B1%E8%93%AE%E7%B8%A3 花蓮縣]sowal no holam) ko Tafalong a niyaro’, O tatapangan a niyaro’, ira ko Tafalong, o [[Fata’ an|Fata’an]] a niyaro’, o Kiwit a niyaro’, mililis to tarawadaw no Siwkolang a siniyaro’, na itira i tarawadaw no Kalingko talatimol tangasa i Cilamitay, nawhani maemin paniyaro’ i lawac no Siwkolan a tarawadaw sa mapangangan to Siwkolan a ’amis. ira ko Fata’an a niyaro’, o Tafalong a niyaro’, o Sadoa niyaro’, o Atomo a niyaro’, o Kalotong a niyaro’, o Kalotong a niyaro’, o Fahol a niyaro’, o Laso‘ay a niyaro’ ato O kakay a niyaro, falo a niyaro' ko pipolongan.
== O pitooran no finawlan (族人信仰) ==
O pitooran ko finawlan no Tafalong i, adihay ko pitooran no niyaro’ a tamdaw, ira ko tingsikiw, o kirisito-kiw, o taw-kiw, o sintaw-kiw ato to’as a kawas no ’amis. o tingsikiw a tamdaw ko ka adihay. itini i ira ko pitooran ngara, pakayni sa’opo no kawas, malosakarikec sto sakavakat no ’orip no Yincumin, saka o Pangcah a tamdaw, ano iraay ko adada, o pades ato ira ko tatiihay a manmaan a demakan, maemin mitahidang to kiwkay mipadang.
== O tahapinangan(參考文獻) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Kasasiwasiw:Farangaw 'Amis]]
e63bbblwg054cnum9wxj8raqnvdfs65
32236
32235
2022-08-25T04:43:29Z
Mayawtowid
44
/* O kasiikedan no niyaro’(部落特色) */ #ALCD
wikitext
text/x-wiki
== O ngangan no Tafalong (太巴塱部落由來) ==
[[Faylo:太巴塱瞭望台.JPG|縮圖|左|408x408像素]]
O kaitiraan nona niyaro' itiraay i saka'etp 'apilis no sawalian a tokos no Taywan.O no [[Tafalong]] no pangcah i, o sowal są a cecay, caay ka lacodad. pakayni i Fakong a Cilakala lotok a tyani ko tato’as no Tafalon a niyaro’, i rikor i, ta malinah ko finawlan i Dong-fo niyaro’ saan. Saka , Masa’alomanay ko i niyaro'ay a tamdaw ato caay ka pipalomaan a sera. samisalinalinahan kora paniyaro'an ngara tahaniniay Tafalon. i ’ayaw ho, adihay ko apalang hananayay a kalang i 'alo, saka, o “’apalong” ko ’ayaway a ngangan no Tafalon, o romai, lra ko kakahaday a sera hananay a sowal itini.
== O kasiikedan no niyaro’(部落特色) ==
O Tafalon a riyaro’, o ta’akay a niyaro’ i ilaloma'ay no [[Guangfu|Guangfu-syang]] ([https://zh.m.wikipedia.org/wiki/%E5%85%89%E5%BE%A9%E9%84%89 光復鄉] sowal no holam ) no Hualien-siyen ([https://zh.m.wikipedia.org/wiki/%E8%8A%B1%E8%93%AE%E7%B8%A3 花蓮縣] sowal no holam ) ko Tafalon , itini i ira ko sepat a niyaro’ pisaopoan, o kawalian a niyaro’(東富村)、o saetipan a niyaro’(西富村)、o satatimolan a niyaro’(南富村) ato sa'amisan a niyaro’(北富村) a masaopo itini i Tafalon, itira i Tafalonan iraay ko patiyamay iraay ko matayalay, oya to ko saka'aloman. sa o sowal no holam i o 富田 han.
Pakayni i saka’orip o pala ko pinengnengan no Tafalon, i enaray ko ’orip a [[Amis.Pangach|Pangcah]] haw i, fangcal ko pisapala no Tafalon, misafonon a malingad paedeng sa to kakaenen, tada adihay ko mapalomaay panay, o lamlo, o tefos, o konga, losay ato masamaamaa:nay. ira ko ’osaw mana’ang, to laday misadateng, anca talalotok mi’adop, midongec ato midateng to no pala a dateng, roma i, tala’alo mitafokod mifoting, ano i pala to, i fatad no lalan, i lawac no ’alo, i lotok to haw i, iraay ko mamalitod nangra itira. caay kanikaw to kakaenen.
o roma i, Ira ko talolongay a rayray no Pangcah i Tafalong, mapakanengneng to ko ’atomo、nito’to’an、mitenoon ato nakamayan to saki’orip a lalosidan i niyaroan. sato maemin cinaneng ko mato'asay no 'Amis. i polong no lisin no Pangcah i laloma’ no cecay a mihecaan, o satata’akay haw i, ya ilisin no kaloniyaro’ itiniay i faloay a folad. o roma sato , itini i ira ko pita’ong ngara to to’as ato rayray no pangcah, onini a piilisinan a romi’ad, o kaolahan no mihololay a tayra mikapot to acang no kaloniyaro’.
== O Rikisi no Tafalong (歷史) ==
'''Misanga’ to ’atomo (陶器工藝)'''
O sowal no mana’angay a litid no rikisi i, i ’ayaw no cecay so’ot ira ko lima polo’ a mihecaan, iraay to ko pisanga'an to ’atomo no Pangcah. o sarakatay misanga’ to ’atomo ko ’Amis a finacadan saan ko sowal no rikisi.
O Tafalong a niyaro’ itiya ho i, o tata’akay pisanga’an to ’atomo, i ’ayaw ho, o sota' ko sapisanga' nangra to kapowa, adihay ko misanga’an to saki’orip a lalosidan, o kaysing, o sala, o kopo ato... masamaamaa:nay a kapowa. o nakamayan misanga’an a lalosidan i, o roma soto, ira ko ’atomo, o koreng, o tatoronan, o tamangan...ato masamaamaanay. nikaorira, yo tayni to ko Ripon a mikowan to Taywan how i, misatapang a misawad ko niyaro’ay a tamdaw to misa’atomo a tayal. pasayra to pisafonon a paloma to panay, nika manengneng ho ita ko pisanga'an to ’atomo a kaysiyaan no sa’ayaway i Atomo a niyaro’.
== O nikalopisak no Tafugan (人口分佈) ==
{{stub}}
Tafalong(太巴塱部落)
[[Faylo:太巴塱瞭望台.JPG|thumb|[[adawan]] no niyaro' a Tafalong i Ilisinan]]
Itiniay i Guangfu Cen no Hualien ko Tafalong a niyaro’, 1,007 ko sa’osi no parod no loma’, 2,958 ko sa’osi no tamdaw.
88% ko ka’aloman no Yincomin, polong han i, 2,609 ko tamdaw; o roma sato i, 12% ko ka’aloman no roma a finacadan, polong han i, 349 ko tamdaw.
O pa-sin-to(百分比) no ka’aloman no tamdaw no kasafinacadan i, ko Amis83%, roma4%.
Ira ko picodadan(太巴塱國小、太巴塱國小附幼) i niyaro’.
Ira ko imeng(鳳林分局富田派出所) i niyaro’.
Ira ko paisingan(東富村衛生室) i niyaro’.
Ira ko kofa(富田村郵局) i niyaro’.
== O finacadan no Yincomi(所屬阿美族群) ==
itiniay i [[Guangfu|Guangfun-syang]] ([https://zh.m.wikipedia.org/wiki/%E5%85%89%E5%BE%A9%E9%84%89 光復鄉] sowal no holam ) no Hualien-siyen([https://zh.m.wikipedia.org/wiki/%E8%8A%B1%E8%93%AE%E7%B8%A3 花蓮縣]sowal no holam) ko Tafalong a niyaro’, O tatapangan a niyaro’, ira ko Tafalong, o [[Fata’ an|Fata’an]] a niyaro’, o Kiwit a niyaro’, mililis to tarawadaw no Siwkolang a siniyaro’, na itira i tarawadaw no Kalingko talatimol tangasa i Cilamitay, nawhani maemin paniyaro’ i lawac no Siwkolan a tarawadaw sa mapangangan to Siwkolan a ’amis. ira ko Fata’an a niyaro’, o Tafalong a niyaro’, o Sadoa niyaro’, o Atomo a niyaro’, o Kalotong a niyaro’, o Kalotong a niyaro’, o Fahol a niyaro’, o Laso‘ay a niyaro’ ato O kakay a niyaro, falo a niyaro' ko pipolongan.
== O pitooran no finawlan (族人信仰) ==
O pitooran ko finawlan no Tafalong i, adihay ko pitooran no niyaro’ a tamdaw, ira ko tingsikiw, o kirisito-kiw, o taw-kiw, o sintaw-kiw ato to’as a kawas no ’amis. o tingsikiw a tamdaw ko ka adihay. itini i ira ko pitooran ngara, pakayni sa’opo no kawas, malosakarikec sto sakavakat no ’orip no Yincumin, saka o Pangcah a tamdaw, ano iraay ko adada, o pades ato ira ko tatiihay a manmaan a demakan, maemin mitahidang to kiwkay mipadang.
== O tahapinangan(參考文獻) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Kasasiwasiw:Farangaw 'Amis]]
cv71hhu8tpisiw2rw1rzrgfexf8gpta
32237
32236
2022-08-25T04:44:34Z
Mayawtowid
44
/* O ngangan no Tafalong (太巴塱部落由來) */ #ALCD
wikitext
text/x-wiki
== O ngangan no Tafalong (太巴塱部落由來) ==
[[Faylo:太巴塱瞭望台.JPG|縮圖|左|408x408像素]]
O kaitiraan nona niyaro' itiraay i saka'etp 'apilis no sawalian a tokos no Taywan.O no [[Tafalong]] no [[Amis.Pangach|pangcah]] i, o sowal są a cecay, caay ka lacodad. pakayni i Fakong a Cilakala lotok a tyani ko tato’as no Tafalon a niyaro’, i rikor i, ta malinah ko finawlan i Dong-fo niyaro’ saan. Saka , Masa’alomanay ko i niyaro'ay a tamdaw ato caay ka pipalomaan a sera. samisalinalinahan kora paniyaro'an ngara tahaniniay Tafalon. i ’ayaw ho, adihay ko apalang hananayay a kalang i 'alo, saka, o “’apalong” ko ’ayaway a ngangan no Tafalon, o romai, lra ko kakahaday a sera hananay a sowal itini.
== O kasiikedan no niyaro’(部落特色) ==
O Tafalon a riyaro’, o ta’akay a niyaro’ i ilaloma'ay no [[Guangfu|Guangfu-syang]] ([https://zh.m.wikipedia.org/wiki/%E5%85%89%E5%BE%A9%E9%84%89 光復鄉] sowal no holam ) no Hualien-siyen ([https://zh.m.wikipedia.org/wiki/%E8%8A%B1%E8%93%AE%E7%B8%A3 花蓮縣] sowal no holam ) ko Tafalon , itini i ira ko sepat a niyaro’ pisaopoan, o kawalian a niyaro’(東富村)、o saetipan a niyaro’(西富村)、o satatimolan a niyaro’(南富村) ato sa'amisan a niyaro’(北富村) a masaopo itini i Tafalon, itira i Tafalonan iraay ko patiyamay iraay ko matayalay, oya to ko saka'aloman. sa o sowal no holam i o 富田 han.
Pakayni i saka’orip o pala ko pinengnengan no Tafalon, i enaray ko ’orip a [[Amis.Pangach|Pangcah]] haw i, fangcal ko pisapala no Tafalon, misafonon a malingad paedeng sa to kakaenen, tada adihay ko mapalomaay panay, o lamlo, o tefos, o konga, losay ato masamaamaa:nay. ira ko ’osaw mana’ang, to laday misadateng, anca talalotok mi’adop, midongec ato midateng to no pala a dateng, roma i, tala’alo mitafokod mifoting, ano i pala to, i fatad no lalan, i lawac no ’alo, i lotok to haw i, iraay ko mamalitod nangra itira. caay kanikaw to kakaenen.
o roma i, Ira ko talolongay a rayray no Pangcah i Tafalong, mapakanengneng to ko ’atomo、nito’to’an、mitenoon ato nakamayan to saki’orip a lalosidan i niyaroan. sato maemin cinaneng ko mato'asay no 'Amis. i polong no lisin no Pangcah i laloma’ no cecay a mihecaan, o satata’akay haw i, ya ilisin no kaloniyaro’ itiniay i faloay a folad. o roma sato , itini i ira ko pita’ong ngara to to’as ato rayray no pangcah, onini a piilisinan a romi’ad, o kaolahan no mihololay a tayra mikapot to acang no kaloniyaro’.
== O Rikisi no Tafalong (歷史) ==
'''Misanga’ to ’atomo (陶器工藝)'''
O sowal no mana’angay a litid no rikisi i, i ’ayaw no cecay so’ot ira ko lima polo’ a mihecaan, iraay to ko pisanga'an to ’atomo no Pangcah. o sarakatay misanga’ to ’atomo ko ’Amis a finacadan saan ko sowal no rikisi.
O Tafalong a niyaro’ itiya ho i, o tata’akay pisanga’an to ’atomo, i ’ayaw ho, o sota' ko sapisanga' nangra to kapowa, adihay ko misanga’an to saki’orip a lalosidan, o kaysing, o sala, o kopo ato... masamaamaa:nay a kapowa. o nakamayan misanga’an a lalosidan i, o roma soto, ira ko ’atomo, o koreng, o tatoronan, o tamangan...ato masamaamaanay. nikaorira, yo tayni to ko Ripon a mikowan to Taywan how i, misatapang a misawad ko niyaro’ay a tamdaw to misa’atomo a tayal. pasayra to pisafonon a paloma to panay, nika manengneng ho ita ko pisanga'an to ’atomo a kaysiyaan no sa’ayaway i Atomo a niyaro’.
== O nikalopisak no Tafugan (人口分佈) ==
{{stub}}
Tafalong(太巴塱部落)
[[Faylo:太巴塱瞭望台.JPG|thumb|[[adawan]] no niyaro' a Tafalong i Ilisinan]]
Itiniay i Guangfu Cen no Hualien ko Tafalong a niyaro’, 1,007 ko sa’osi no parod no loma’, 2,958 ko sa’osi no tamdaw.
88% ko ka’aloman no Yincomin, polong han i, 2,609 ko tamdaw; o roma sato i, 12% ko ka’aloman no roma a finacadan, polong han i, 349 ko tamdaw.
O pa-sin-to(百分比) no ka’aloman no tamdaw no kasafinacadan i, ko Amis83%, roma4%.
Ira ko picodadan(太巴塱國小、太巴塱國小附幼) i niyaro’.
Ira ko imeng(鳳林分局富田派出所) i niyaro’.
Ira ko paisingan(東富村衛生室) i niyaro’.
Ira ko kofa(富田村郵局) i niyaro’.
== O finacadan no Yincomi(所屬阿美族群) ==
itiniay i [[Guangfu|Guangfun-syang]] ([https://zh.m.wikipedia.org/wiki/%E5%85%89%E5%BE%A9%E9%84%89 光復鄉] sowal no holam ) no Hualien-siyen([https://zh.m.wikipedia.org/wiki/%E8%8A%B1%E8%93%AE%E7%B8%A3 花蓮縣]sowal no holam) ko Tafalong a niyaro’, O tatapangan a niyaro’, ira ko Tafalong, o [[Fata’ an|Fata’an]] a niyaro’, o Kiwit a niyaro’, mililis to tarawadaw no Siwkolang a siniyaro’, na itira i tarawadaw no Kalingko talatimol tangasa i Cilamitay, nawhani maemin paniyaro’ i lawac no Siwkolan a tarawadaw sa mapangangan to Siwkolan a ’amis. ira ko Fata’an a niyaro’, o Tafalong a niyaro’, o Sadoa niyaro’, o Atomo a niyaro’, o Kalotong a niyaro’, o Kalotong a niyaro’, o Fahol a niyaro’, o Laso‘ay a niyaro’ ato O kakay a niyaro, falo a niyaro' ko pipolongan.
== O pitooran no finawlan (族人信仰) ==
O pitooran ko finawlan no Tafalong i, adihay ko pitooran no niyaro’ a tamdaw, ira ko tingsikiw, o kirisito-kiw, o taw-kiw, o sintaw-kiw ato to’as a kawas no ’amis. o tingsikiw a tamdaw ko ka adihay. itini i ira ko pitooran ngara, pakayni sa’opo no kawas, malosakarikec sto sakavakat no ’orip no Yincumin, saka o Pangcah a tamdaw, ano iraay ko adada, o pades ato ira ko tatiihay a manmaan a demakan, maemin mitahidang to kiwkay mipadang.
== O tahapinangan(參考文獻) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Kasasiwasiw:Farangaw 'Amis]]
lopizsjrgerfmg7pxj97ckukl6647p3
32238
32237
2022-08-25T04:45:07Z
Mayawtowid
44
/* O kasiikedan no niyaro’(部落特色) */ #ALCD
wikitext
text/x-wiki
== O ngangan no Tafalong (太巴塱部落由來) ==
[[Faylo:太巴塱瞭望台.JPG|縮圖|左|408x408像素]]
O kaitiraan nona niyaro' itiraay i saka'etp 'apilis no sawalian a tokos no Taywan.O no [[Tafalong]] no [[Amis.Pangach|pangcah]] i, o sowal są a cecay, caay ka lacodad. pakayni i Fakong a Cilakala lotok a tyani ko tato’as no Tafalon a niyaro’, i rikor i, ta malinah ko finawlan i Dong-fo niyaro’ saan. Saka , Masa’alomanay ko i niyaro'ay a tamdaw ato caay ka pipalomaan a sera. samisalinalinahan kora paniyaro'an ngara tahaniniay Tafalon. i ’ayaw ho, adihay ko apalang hananayay a kalang i 'alo, saka, o “’apalong” ko ’ayaway a ngangan no Tafalon, o romai, lra ko kakahaday a sera hananay a sowal itini.
== O kasiikedan no niyaro’(部落特色) ==
O Tafalon a riyaro’, o ta’akay a niyaro’ i ilaloma'ay no [[Guangfu|Guangfu-syang]] ([https://zh.m.wikipedia.org/wiki/%E5%85%89%E5%BE%A9%E9%84%89 光復鄉] sowal no holam ) no Hualien-siyen ([https://zh.m.wikipedia.org/wiki/%E8%8A%B1%E8%93%AE%E7%B8%A3 花蓮縣] sowal no holam ) ko Tafalon , itini i ira ko sepat a niyaro’ pisaopoan, o kawalian a niyaro’(東富村)、o saetipan a niyaro’(西富村)、o satatimolan a niyaro’(南富村) ato sa'amisan a niyaro’(北富村) a masaopo itini i Tafalon, itira i Tafalonan iraay ko patiyamay iraay ko matayalay, oya to ko saka'aloman. sa o sowal no holam i o 富田 han.
Pakayni i saka’orip o pala ko pinengnengan no Tafalon, i enaray ko ’orip a [[Amis.Pangach|Pangcah]] haw i, fangcal ko pisapala no Tafalon, misafonon a malingad paedeng sa to kakaenen, tada adihay ko mapalomaay panay, o lamlo, o tefos, o konga, losay ato masamaamaa:nay. ira ko ’osaw mana’ang, to laday misadateng, anca talalotok mi’adop, midongec ato midateng to no pala a dateng, roma i, tala’alo mitafokod mifoting, ano i pala to, i fatad no lalan, i lawac no ’alo, i lotok to haw i, iraay ko mamalitod nangra itira. caay kanikaw to kakaenen.
o roma i, Ira ko talolongay a rayray no [[Amis.Pangach|Pangcah]] i Tafalong, mapakanengneng to ko ’atomo、nito’to’an、mitenoon ato nakamayan to saki’orip a lalosidan i niyaroan. sato maemin cinaneng ko mato'asay no 'Amis. i polong no lisin no Pangcah i laloma’ no cecay a mihecaan, o satata’akay haw i, ya ilisin no kaloniyaro’ itiniay i faloay a folad. o roma sato , itini i ira ko pita’ong ngara to to’as ato rayray no pangcah, onini a piilisinan a romi’ad, o kaolahan no mihololay a tayra mikapot to acang no kaloniyaro’.
== O Rikisi no Tafalong (歷史) ==
'''Misanga’ to ’atomo (陶器工藝)'''
O sowal no mana’angay a litid no rikisi i, i ’ayaw no cecay so’ot ira ko lima polo’ a mihecaan, iraay to ko pisanga'an to ’atomo no Pangcah. o sarakatay misanga’ to ’atomo ko ’Amis a finacadan saan ko sowal no rikisi.
O Tafalong a niyaro’ itiya ho i, o tata’akay pisanga’an to ’atomo, i ’ayaw ho, o sota' ko sapisanga' nangra to kapowa, adihay ko misanga’an to saki’orip a lalosidan, o kaysing, o sala, o kopo ato... masamaamaa:nay a kapowa. o nakamayan misanga’an a lalosidan i, o roma soto, ira ko ’atomo, o koreng, o tatoronan, o tamangan...ato masamaamaanay. nikaorira, yo tayni to ko Ripon a mikowan to Taywan how i, misatapang a misawad ko niyaro’ay a tamdaw to misa’atomo a tayal. pasayra to pisafonon a paloma to panay, nika manengneng ho ita ko pisanga'an to ’atomo a kaysiyaan no sa’ayaway i Atomo a niyaro’.
== O nikalopisak no Tafugan (人口分佈) ==
{{stub}}
Tafalong(太巴塱部落)
[[Faylo:太巴塱瞭望台.JPG|thumb|[[adawan]] no niyaro' a Tafalong i Ilisinan]]
Itiniay i Guangfu Cen no Hualien ko Tafalong a niyaro’, 1,007 ko sa’osi no parod no loma’, 2,958 ko sa’osi no tamdaw.
88% ko ka’aloman no Yincomin, polong han i, 2,609 ko tamdaw; o roma sato i, 12% ko ka’aloman no roma a finacadan, polong han i, 349 ko tamdaw.
O pa-sin-to(百分比) no ka’aloman no tamdaw no kasafinacadan i, ko Amis83%, roma4%.
Ira ko picodadan(太巴塱國小、太巴塱國小附幼) i niyaro’.
Ira ko imeng(鳳林分局富田派出所) i niyaro’.
Ira ko paisingan(東富村衛生室) i niyaro’.
Ira ko kofa(富田村郵局) i niyaro’.
== O finacadan no Yincomi(所屬阿美族群) ==
itiniay i [[Guangfu|Guangfun-syang]] ([https://zh.m.wikipedia.org/wiki/%E5%85%89%E5%BE%A9%E9%84%89 光復鄉] sowal no holam ) no Hualien-siyen([https://zh.m.wikipedia.org/wiki/%E8%8A%B1%E8%93%AE%E7%B8%A3 花蓮縣]sowal no holam) ko Tafalong a niyaro’, O tatapangan a niyaro’, ira ko Tafalong, o [[Fata’ an|Fata’an]] a niyaro’, o Kiwit a niyaro’, mililis to tarawadaw no Siwkolang a siniyaro’, na itira i tarawadaw no Kalingko talatimol tangasa i Cilamitay, nawhani maemin paniyaro’ i lawac no Siwkolan a tarawadaw sa mapangangan to Siwkolan a ’amis. ira ko Fata’an a niyaro’, o Tafalong a niyaro’, o Sadoa niyaro’, o Atomo a niyaro’, o Kalotong a niyaro’, o Kalotong a niyaro’, o Fahol a niyaro’, o Laso‘ay a niyaro’ ato O kakay a niyaro, falo a niyaro' ko pipolongan.
== O pitooran no finawlan (族人信仰) ==
O pitooran ko finawlan no Tafalong i, adihay ko pitooran no niyaro’ a tamdaw, ira ko tingsikiw, o kirisito-kiw, o taw-kiw, o sintaw-kiw ato to’as a kawas no ’amis. o tingsikiw a tamdaw ko ka adihay. itini i ira ko pitooran ngara, pakayni sa’opo no kawas, malosakarikec sto sakavakat no ’orip no Yincumin, saka o Pangcah a tamdaw, ano iraay ko adada, o pades ato ira ko tatiihay a manmaan a demakan, maemin mitahidang to kiwkay mipadang.
== O tahapinangan(參考文獻) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Kasasiwasiw:Farangaw 'Amis]]
28jgztyw5iho5ani1vjxl9ta330mcg0
32239
32238
2022-08-25T04:45:42Z
Mayawtowid
44
/* O kasiikedan no niyaro’(部落特色) */ #ALCD
wikitext
text/x-wiki
== O ngangan no Tafalong (太巴塱部落由來) ==
[[Faylo:太巴塱瞭望台.JPG|縮圖|左|408x408像素]]
O kaitiraan nona niyaro' itiraay i saka'etp 'apilis no sawalian a tokos no Taywan.O no [[Tafalong]] no [[Amis.Pangach|pangcah]] i, o sowal są a cecay, caay ka lacodad. pakayni i Fakong a Cilakala lotok a tyani ko tato’as no Tafalon a niyaro’, i rikor i, ta malinah ko finawlan i Dong-fo niyaro’ saan. Saka , Masa’alomanay ko i niyaro'ay a tamdaw ato caay ka pipalomaan a sera. samisalinalinahan kora paniyaro'an ngara tahaniniay Tafalon. i ’ayaw ho, adihay ko apalang hananayay a kalang i 'alo, saka, o “’apalong” ko ’ayaway a ngangan no Tafalon, o romai, lra ko kakahaday a sera hananay a sowal itini.
== O kasiikedan no niyaro’(部落特色) ==
O Tafalon a riyaro’, o ta’akay a niyaro’ i ilaloma'ay no [[Guangfu|Guangfu-syang]] ([https://zh.m.wikipedia.org/wiki/%E5%85%89%E5%BE%A9%E9%84%89 光復鄉] sowal no holam ) no Hualien-siyen ([https://zh.m.wikipedia.org/wiki/%E8%8A%B1%E8%93%AE%E7%B8%A3 花蓮縣] sowal no holam ) ko Tafalon , itini i ira ko sepat a niyaro’ pisaopoan, o kawalian a niyaro’(東富村)、o saetipan a niyaro’(西富村)、o satatimolan a niyaro’(南富村) ato sa'amisan a niyaro’(北富村) a masaopo itini i Tafalon, itira i Tafalonan iraay ko patiyamay iraay ko matayalay, oya to ko saka'aloman. sa o sowal no holam i o 富田 han.
Pakayni i saka’orip o pala ko pinengnengan no Tafalon, i enaray ko ’orip a [[Amis.Pangach|Pangcah]] haw i, fangcal ko pisapala no Tafalon, misafonon a malingad paedeng sa to kakaenen, tada adihay ko mapalomaay panay, o lamlo, o tefos, o konga, losay ato masamaamaa:nay. ira ko ’osaw mana’ang, to laday misadateng, anca talalotok mi’adop, midongec ato midateng to no pala a dateng, roma i, tala’alo mitafokod mifoting, ano i pala to, i fatad no lalan, i lawac no ’alo, i lotok to haw i, iraay ko mamalitod nangra itira. caay kanikaw to kakaenen.
o roma i, Ira ko talolongay a rayray no [[Amis.Pangach|Pangcah]] i Tafalong, mapakanengneng to ko ’atomo、nito’to’an、mitenoon ato nakamayan to saki’orip a lalosidan i niyaroan. sato maemin cinaneng ko mato'asay no 'Amis. i polong no lisin no [[Amis.Pangach|Pangcah]] i laloma’ no cecay a mihecaan, o satata’akay haw i, ya ilisin no kaloniyaro’ itiniay i faloay a folad. o roma sato , itini i ira ko pita’ong ngara to to’as ato rayray no pangcah, onini a piilisinan a romi’ad, o kaolahan no mihololay a tayra mikapot to acang no kaloniyaro’.
== O Rikisi no Tafalong (歷史) ==
'''Misanga’ to ’atomo (陶器工藝)'''
O sowal no mana’angay a litid no rikisi i, i ’ayaw no cecay so’ot ira ko lima polo’ a mihecaan, iraay to ko pisanga'an to ’atomo no Pangcah. o sarakatay misanga’ to ’atomo ko ’Amis a finacadan saan ko sowal no rikisi.
O Tafalong a niyaro’ itiya ho i, o tata’akay pisanga’an to ’atomo, i ’ayaw ho, o sota' ko sapisanga' nangra to kapowa, adihay ko misanga’an to saki’orip a lalosidan, o kaysing, o sala, o kopo ato... masamaamaa:nay a kapowa. o nakamayan misanga’an a lalosidan i, o roma soto, ira ko ’atomo, o koreng, o tatoronan, o tamangan...ato masamaamaanay. nikaorira, yo tayni to ko Ripon a mikowan to Taywan how i, misatapang a misawad ko niyaro’ay a tamdaw to misa’atomo a tayal. pasayra to pisafonon a paloma to panay, nika manengneng ho ita ko pisanga'an to ’atomo a kaysiyaan no sa’ayaway i Atomo a niyaro’.
== O nikalopisak no Tafugan (人口分佈) ==
{{stub}}
Tafalong(太巴塱部落)
[[Faylo:太巴塱瞭望台.JPG|thumb|[[adawan]] no niyaro' a Tafalong i Ilisinan]]
Itiniay i Guangfu Cen no Hualien ko Tafalong a niyaro’, 1,007 ko sa’osi no parod no loma’, 2,958 ko sa’osi no tamdaw.
88% ko ka’aloman no Yincomin, polong han i, 2,609 ko tamdaw; o roma sato i, 12% ko ka’aloman no roma a finacadan, polong han i, 349 ko tamdaw.
O pa-sin-to(百分比) no ka’aloman no tamdaw no kasafinacadan i, ko Amis83%, roma4%.
Ira ko picodadan(太巴塱國小、太巴塱國小附幼) i niyaro’.
Ira ko imeng(鳳林分局富田派出所) i niyaro’.
Ira ko paisingan(東富村衛生室) i niyaro’.
Ira ko kofa(富田村郵局) i niyaro’.
== O finacadan no Yincomi(所屬阿美族群) ==
itiniay i [[Guangfu|Guangfun-syang]] ([https://zh.m.wikipedia.org/wiki/%E5%85%89%E5%BE%A9%E9%84%89 光復鄉] sowal no holam ) no Hualien-siyen([https://zh.m.wikipedia.org/wiki/%E8%8A%B1%E8%93%AE%E7%B8%A3 花蓮縣]sowal no holam) ko Tafalong a niyaro’, O tatapangan a niyaro’, ira ko Tafalong, o [[Fata’ an|Fata’an]] a niyaro’, o Kiwit a niyaro’, mililis to tarawadaw no Siwkolang a siniyaro’, na itira i tarawadaw no Kalingko talatimol tangasa i Cilamitay, nawhani maemin paniyaro’ i lawac no Siwkolan a tarawadaw sa mapangangan to Siwkolan a ’amis. ira ko Fata’an a niyaro’, o Tafalong a niyaro’, o Sadoa niyaro’, o Atomo a niyaro’, o Kalotong a niyaro’, o Kalotong a niyaro’, o Fahol a niyaro’, o Laso‘ay a niyaro’ ato O kakay a niyaro, falo a niyaro' ko pipolongan.
== O pitooran no finawlan (族人信仰) ==
O pitooran ko finawlan no Tafalong i, adihay ko pitooran no niyaro’ a tamdaw, ira ko tingsikiw, o kirisito-kiw, o taw-kiw, o sintaw-kiw ato to’as a kawas no ’amis. o tingsikiw a tamdaw ko ka adihay. itini i ira ko pitooran ngara, pakayni sa’opo no kawas, malosakarikec sto sakavakat no ’orip no Yincumin, saka o Pangcah a tamdaw, ano iraay ko adada, o pades ato ira ko tatiihay a manmaan a demakan, maemin mitahidang to kiwkay mipadang.
== O tahapinangan(參考文獻) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Kasasiwasiw:Farangaw 'Amis]]
ozkpxgtsmxytjp39lp08ea3qxi5lss4
32240
32239
2022-08-25T04:46:30Z
Mayawtowid
44
/* O Rikisi no Tafalong (歷史) */ #ALCD
wikitext
text/x-wiki
== O ngangan no Tafalong (太巴塱部落由來) ==
[[Faylo:太巴塱瞭望台.JPG|縮圖|左|408x408像素]]
O kaitiraan nona niyaro' itiraay i saka'etp 'apilis no sawalian a tokos no Taywan.O no [[Tafalong]] no [[Amis.Pangach|pangcah]] i, o sowal są a cecay, caay ka lacodad. pakayni i Fakong a Cilakala lotok a tyani ko tato’as no Tafalon a niyaro’, i rikor i, ta malinah ko finawlan i Dong-fo niyaro’ saan. Saka , Masa’alomanay ko i niyaro'ay a tamdaw ato caay ka pipalomaan a sera. samisalinalinahan kora paniyaro'an ngara tahaniniay Tafalon. i ’ayaw ho, adihay ko apalang hananayay a kalang i 'alo, saka, o “’apalong” ko ’ayaway a ngangan no Tafalon, o romai, lra ko kakahaday a sera hananay a sowal itini.
== O kasiikedan no niyaro’(部落特色) ==
O Tafalon a riyaro’, o ta’akay a niyaro’ i ilaloma'ay no [[Guangfu|Guangfu-syang]] ([https://zh.m.wikipedia.org/wiki/%E5%85%89%E5%BE%A9%E9%84%89 光復鄉] sowal no holam ) no Hualien-siyen ([https://zh.m.wikipedia.org/wiki/%E8%8A%B1%E8%93%AE%E7%B8%A3 花蓮縣] sowal no holam ) ko Tafalon , itini i ira ko sepat a niyaro’ pisaopoan, o kawalian a niyaro’(東富村)、o saetipan a niyaro’(西富村)、o satatimolan a niyaro’(南富村) ato sa'amisan a niyaro’(北富村) a masaopo itini i Tafalon, itira i Tafalonan iraay ko patiyamay iraay ko matayalay, oya to ko saka'aloman. sa o sowal no holam i o 富田 han.
Pakayni i saka’orip o pala ko pinengnengan no Tafalon, i enaray ko ’orip a [[Amis.Pangach|Pangcah]] haw i, fangcal ko pisapala no Tafalon, misafonon a malingad paedeng sa to kakaenen, tada adihay ko mapalomaay panay, o lamlo, o tefos, o konga, losay ato masamaamaa:nay. ira ko ’osaw mana’ang, to laday misadateng, anca talalotok mi’adop, midongec ato midateng to no pala a dateng, roma i, tala’alo mitafokod mifoting, ano i pala to, i fatad no lalan, i lawac no ’alo, i lotok to haw i, iraay ko mamalitod nangra itira. caay kanikaw to kakaenen.
o roma i, Ira ko talolongay a rayray no [[Amis.Pangach|Pangcah]] i Tafalong, mapakanengneng to ko ’atomo、nito’to’an、mitenoon ato nakamayan to saki’orip a lalosidan i niyaroan. sato maemin cinaneng ko mato'asay no 'Amis. i polong no lisin no [[Amis.Pangach|Pangcah]] i laloma’ no cecay a mihecaan, o satata’akay haw i, ya ilisin no kaloniyaro’ itiniay i faloay a folad. o roma sato , itini i ira ko pita’ong ngara to to’as ato rayray no pangcah, onini a piilisinan a romi’ad, o kaolahan no mihololay a tayra mikapot to acang no kaloniyaro’.
== O Rikisi no Tafalong (歷史) ==
'''Misanga’ to ’atomo (陶器工藝)'''
O sowal no mana’angay a litid no rikisi i, i ’ayaw no cecay so’ot ira ko lima polo’ a mihecaan, iraay to ko pisanga'an to ’atomo no [[Amis.Pangach|Pangcah]]. o sarakatay misanga’ to ’atomo ko ’Amis a finacadan saan ko sowal no rikisi.
O Tafalong a niyaro’ itiya ho i, o tata’akay pisanga’an to ’atomo, i ’ayaw ho, o sota' ko sapisanga' nangra to kapowa, adihay ko misanga’an to saki’orip a lalosidan, o kaysing, o sala, o kopo ato... masamaamaa:nay a kapowa. o nakamayan misanga’an a lalosidan i, o roma soto, ira ko ’atomo, o koreng, o tatoronan, o tamangan...ato masamaamaanay. nikaorira, yo tayni to ko Ripon a mikowan to Taywan how i, misatapang a misawad ko niyaro’ay a tamdaw to misa’atomo a tayal. pasayra to pisafonon a paloma to panay, nika manengneng ho ita ko pisanga'an to ’atomo a kaysiyaan no sa’ayaway i Atomo a niyaro’.
== O nikalopisak no Tafugan (人口分佈) ==
{{stub}}
Tafalong(太巴塱部落)
[[Faylo:太巴塱瞭望台.JPG|thumb|[[adawan]] no niyaro' a Tafalong i Ilisinan]]
Itiniay i Guangfu Cen no Hualien ko Tafalong a niyaro’, 1,007 ko sa’osi no parod no loma’, 2,958 ko sa’osi no tamdaw.
88% ko ka’aloman no Yincomin, polong han i, 2,609 ko tamdaw; o roma sato i, 12% ko ka’aloman no roma a finacadan, polong han i, 349 ko tamdaw.
O pa-sin-to(百分比) no ka’aloman no tamdaw no kasafinacadan i, ko Amis83%, roma4%.
Ira ko picodadan(太巴塱國小、太巴塱國小附幼) i niyaro’.
Ira ko imeng(鳳林分局富田派出所) i niyaro’.
Ira ko paisingan(東富村衛生室) i niyaro’.
Ira ko kofa(富田村郵局) i niyaro’.
== O finacadan no Yincomi(所屬阿美族群) ==
itiniay i [[Guangfu|Guangfun-syang]] ([https://zh.m.wikipedia.org/wiki/%E5%85%89%E5%BE%A9%E9%84%89 光復鄉] sowal no holam ) no Hualien-siyen([https://zh.m.wikipedia.org/wiki/%E8%8A%B1%E8%93%AE%E7%B8%A3 花蓮縣]sowal no holam) ko Tafalong a niyaro’, O tatapangan a niyaro’, ira ko Tafalong, o [[Fata’ an|Fata’an]] a niyaro’, o Kiwit a niyaro’, mililis to tarawadaw no Siwkolang a siniyaro’, na itira i tarawadaw no Kalingko talatimol tangasa i Cilamitay, nawhani maemin paniyaro’ i lawac no Siwkolan a tarawadaw sa mapangangan to Siwkolan a ’amis. ira ko Fata’an a niyaro’, o Tafalong a niyaro’, o Sadoa niyaro’, o Atomo a niyaro’, o Kalotong a niyaro’, o Kalotong a niyaro’, o Fahol a niyaro’, o Laso‘ay a niyaro’ ato O kakay a niyaro, falo a niyaro' ko pipolongan.
== O pitooran no finawlan (族人信仰) ==
O pitooran ko finawlan no Tafalong i, adihay ko pitooran no niyaro’ a tamdaw, ira ko tingsikiw, o kirisito-kiw, o taw-kiw, o sintaw-kiw ato to’as a kawas no ’amis. o tingsikiw a tamdaw ko ka adihay. itini i ira ko pitooran ngara, pakayni sa’opo no kawas, malosakarikec sto sakavakat no ’orip no Yincumin, saka o Pangcah a tamdaw, ano iraay ko adada, o pades ato ira ko tatiihay a manmaan a demakan, maemin mitahidang to kiwkay mipadang.
== O tahapinangan(參考文獻) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Kasasiwasiw:Farangaw 'Amis]]
t9ynn2qbxf4zlppr4fjxu2m82d1x933
32241
32240
2022-08-25T04:47:34Z
Mayawtowid
44
/* O Rikisi no Tafalong (歷史) */ #ALCD
wikitext
text/x-wiki
== O ngangan no Tafalong (太巴塱部落由來) ==
[[Faylo:太巴塱瞭望台.JPG|縮圖|左|408x408像素]]
O kaitiraan nona niyaro' itiraay i saka'etp 'apilis no sawalian a tokos no Taywan.O no [[Tafalong]] no [[Amis.Pangach|pangcah]] i, o sowal są a cecay, caay ka lacodad. pakayni i Fakong a Cilakala lotok a tyani ko tato’as no Tafalon a niyaro’, i rikor i, ta malinah ko finawlan i Dong-fo niyaro’ saan. Saka , Masa’alomanay ko i niyaro'ay a tamdaw ato caay ka pipalomaan a sera. samisalinalinahan kora paniyaro'an ngara tahaniniay Tafalon. i ’ayaw ho, adihay ko apalang hananayay a kalang i 'alo, saka, o “’apalong” ko ’ayaway a ngangan no Tafalon, o romai, lra ko kakahaday a sera hananay a sowal itini.
== O kasiikedan no niyaro’(部落特色) ==
O Tafalon a riyaro’, o ta’akay a niyaro’ i ilaloma'ay no [[Guangfu|Guangfu-syang]] ([https://zh.m.wikipedia.org/wiki/%E5%85%89%E5%BE%A9%E9%84%89 光復鄉] sowal no holam ) no Hualien-siyen ([https://zh.m.wikipedia.org/wiki/%E8%8A%B1%E8%93%AE%E7%B8%A3 花蓮縣] sowal no holam ) ko Tafalon , itini i ira ko sepat a niyaro’ pisaopoan, o kawalian a niyaro’(東富村)、o saetipan a niyaro’(西富村)、o satatimolan a niyaro’(南富村) ato sa'amisan a niyaro’(北富村) a masaopo itini i Tafalon, itira i Tafalonan iraay ko patiyamay iraay ko matayalay, oya to ko saka'aloman. sa o sowal no holam i o 富田 han.
Pakayni i saka’orip o pala ko pinengnengan no Tafalon, i enaray ko ’orip a [[Amis.Pangach|Pangcah]] haw i, fangcal ko pisapala no Tafalon, misafonon a malingad paedeng sa to kakaenen, tada adihay ko mapalomaay panay, o lamlo, o tefos, o konga, losay ato masamaamaa:nay. ira ko ’osaw mana’ang, to laday misadateng, anca talalotok mi’adop, midongec ato midateng to no pala a dateng, roma i, tala’alo mitafokod mifoting, ano i pala to, i fatad no lalan, i lawac no ’alo, i lotok to haw i, iraay ko mamalitod nangra itira. caay kanikaw to kakaenen.
o roma i, Ira ko talolongay a rayray no [[Amis.Pangach|Pangcah]] i Tafalong, mapakanengneng to ko ’atomo、nito’to’an、mitenoon ato nakamayan to saki’orip a lalosidan i niyaroan. sato maemin cinaneng ko mato'asay no 'Amis. i polong no lisin no [[Amis.Pangach|Pangcah]] i laloma’ no cecay a mihecaan, o satata’akay haw i, ya ilisin no kaloniyaro’ itiniay i faloay a folad. o roma sato , itini i ira ko pita’ong ngara to to’as ato rayray no pangcah, onini a piilisinan a romi’ad, o kaolahan no mihololay a tayra mikapot to acang no kaloniyaro’.
== O Rikisi no Tafalong (歷史) ==
'''Misanga’ to ’atomo (陶器工藝)'''
O sowal no mana’angay a litid no rikisi i, i ’ayaw no cecay so’ot ira ko lima polo’ a mihecaan, iraay to ko pisanga'an to ’atomo no [[Amis.Pangach|Pangcah]]. o sarakatay misanga’ to ’atomo ko ’Amis a finacadan saan ko sowal no rikisi.
O Tafalong a niyaro’ itiya ho i, o tata’akay pisanga’an to ’atomo, i ’ayaw ho, o sota' ko sapisanga' nangra to kapowa, adihay ko misanga’an to saki’orip a lalosidan, o kaysing, o sala, o kopo ato... masamaamaa:nay a kapowa. o nakamayan misanga’an a lalosidan i, o roma soto, ira ko ’atomo, o koreng, o tatoronan, o tamangan...ato masamaamaanay. nikaorira, yo tayni to ko Ripon a mikowan to Taywan how i, misatapang a misawad ko niyaro’ay a tamdaw to misa’atomo a tayal. pasayra to pisafonon a paloma to panay, nika manengneng ho ita ko pisanga'an to ’atomo a kaysiyaan no sa’ayaway i [[Atomo]] a niyaro’.
== O nikalopisak no Tafugan (人口分佈) ==
{{stub}}
Tafalong(太巴塱部落)
[[Faylo:太巴塱瞭望台.JPG|thumb|[[adawan]] no niyaro' a Tafalong i Ilisinan]]
Itiniay i Guangfu Cen no Hualien ko Tafalong a niyaro’, 1,007 ko sa’osi no parod no loma’, 2,958 ko sa’osi no tamdaw.
88% ko ka’aloman no Yincomin, polong han i, 2,609 ko tamdaw; o roma sato i, 12% ko ka’aloman no roma a finacadan, polong han i, 349 ko tamdaw.
O pa-sin-to(百分比) no ka’aloman no tamdaw no kasafinacadan i, ko Amis83%, roma4%.
Ira ko picodadan(太巴塱國小、太巴塱國小附幼) i niyaro’.
Ira ko imeng(鳳林分局富田派出所) i niyaro’.
Ira ko paisingan(東富村衛生室) i niyaro’.
Ira ko kofa(富田村郵局) i niyaro’.
== O finacadan no Yincomi(所屬阿美族群) ==
itiniay i [[Guangfu|Guangfun-syang]] ([https://zh.m.wikipedia.org/wiki/%E5%85%89%E5%BE%A9%E9%84%89 光復鄉] sowal no holam ) no Hualien-siyen([https://zh.m.wikipedia.org/wiki/%E8%8A%B1%E8%93%AE%E7%B8%A3 花蓮縣]sowal no holam) ko Tafalong a niyaro’, O tatapangan a niyaro’, ira ko Tafalong, o [[Fata’ an|Fata’an]] a niyaro’, o Kiwit a niyaro’, mililis to tarawadaw no Siwkolang a siniyaro’, na itira i tarawadaw no Kalingko talatimol tangasa i Cilamitay, nawhani maemin paniyaro’ i lawac no Siwkolan a tarawadaw sa mapangangan to Siwkolan a ’amis. ira ko Fata’an a niyaro’, o Tafalong a niyaro’, o Sadoa niyaro’, o Atomo a niyaro’, o Kalotong a niyaro’, o Kalotong a niyaro’, o Fahol a niyaro’, o Laso‘ay a niyaro’ ato O kakay a niyaro, falo a niyaro' ko pipolongan.
== O pitooran no finawlan (族人信仰) ==
O pitooran ko finawlan no Tafalong i, adihay ko pitooran no niyaro’ a tamdaw, ira ko tingsikiw, o kirisito-kiw, o taw-kiw, o sintaw-kiw ato to’as a kawas no ’amis. o tingsikiw a tamdaw ko ka adihay. itini i ira ko pitooran ngara, pakayni sa’opo no kawas, malosakarikec sto sakavakat no ’orip no Yincumin, saka o Pangcah a tamdaw, ano iraay ko adada, o pades ato ira ko tatiihay a manmaan a demakan, maemin mitahidang to kiwkay mipadang.
== O tahapinangan(參考文獻) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Kasasiwasiw:Farangaw 'Amis]]
rkmfwuqvcko6d4abq90zahy8z69g1jq
32242
32241
2022-08-25T04:48:21Z
Mayawtowid
44
/* O ngangan no Tafalong (太巴塱部落由來) */ #ALCD
wikitext
text/x-wiki
== O ngangan no Tafalong (太巴塱部落由來) ==
[[Faylo:太巴塱瞭望台.JPG|縮圖|左|408x408像素]]
O kaitiraan nona [[niyaro']] itiraay i saka'etp 'apilis no sawalian a tokos no Taywan.O no [[Tafalong]] no [[Amis.Pangach|pangcah]] i, o sowal są a cecay, caay ka lacodad. pakayni i Fakong a Cilakala lotok a tyani ko tato’as no Tafalon a niyaro’, i rikor i, ta malinah ko finawlan i Dong-fo niyaro’ saan. Saka , Masa’alomanay ko i niyaro'ay a tamdaw ato caay ka pipalomaan a sera. samisalinalinahan kora paniyaro'an ngara tahaniniay Tafalon. i ’ayaw ho, adihay ko apalang hananayay a kalang i 'alo, saka, o “’apalong” ko ’ayaway a ngangan no Tafalon, o romai, lra ko kakahaday a sera hananay a sowal itini.
== O kasiikedan no niyaro’(部落特色) ==
O Tafalon a riyaro’, o ta’akay a niyaro’ i ilaloma'ay no [[Guangfu|Guangfu-syang]] ([https://zh.m.wikipedia.org/wiki/%E5%85%89%E5%BE%A9%E9%84%89 光復鄉] sowal no holam ) no Hualien-siyen ([https://zh.m.wikipedia.org/wiki/%E8%8A%B1%E8%93%AE%E7%B8%A3 花蓮縣] sowal no holam ) ko Tafalon , itini i ira ko sepat a niyaro’ pisaopoan, o kawalian a niyaro’(東富村)、o saetipan a niyaro’(西富村)、o satatimolan a niyaro’(南富村) ato sa'amisan a niyaro’(北富村) a masaopo itini i Tafalon, itira i Tafalonan iraay ko patiyamay iraay ko matayalay, oya to ko saka'aloman. sa o sowal no holam i o 富田 han.
Pakayni i saka’orip o pala ko pinengnengan no Tafalon, i enaray ko ’orip a [[Amis.Pangach|Pangcah]] haw i, fangcal ko pisapala no Tafalon, misafonon a malingad paedeng sa to kakaenen, tada adihay ko mapalomaay panay, o lamlo, o tefos, o konga, losay ato masamaamaa:nay. ira ko ’osaw mana’ang, to laday misadateng, anca talalotok mi’adop, midongec ato midateng to no pala a dateng, roma i, tala’alo mitafokod mifoting, ano i pala to, i fatad no lalan, i lawac no ’alo, i lotok to haw i, iraay ko mamalitod nangra itira. caay kanikaw to kakaenen.
o roma i, Ira ko talolongay a rayray no [[Amis.Pangach|Pangcah]] i Tafalong, mapakanengneng to ko ’atomo、nito’to’an、mitenoon ato nakamayan to saki’orip a lalosidan i niyaroan. sato maemin cinaneng ko mato'asay no 'Amis. i polong no lisin no [[Amis.Pangach|Pangcah]] i laloma’ no cecay a mihecaan, o satata’akay haw i, ya ilisin no kaloniyaro’ itiniay i faloay a folad. o roma sato , itini i ira ko pita’ong ngara to to’as ato rayray no pangcah, onini a piilisinan a romi’ad, o kaolahan no mihololay a tayra mikapot to acang no kaloniyaro’.
== O Rikisi no Tafalong (歷史) ==
'''Misanga’ to ’atomo (陶器工藝)'''
O sowal no mana’angay a litid no rikisi i, i ’ayaw no cecay so’ot ira ko lima polo’ a mihecaan, iraay to ko pisanga'an to ’atomo no [[Amis.Pangach|Pangcah]]. o sarakatay misanga’ to ’atomo ko ’Amis a finacadan saan ko sowal no rikisi.
O Tafalong a niyaro’ itiya ho i, o tata’akay pisanga’an to ’atomo, i ’ayaw ho, o sota' ko sapisanga' nangra to kapowa, adihay ko misanga’an to saki’orip a lalosidan, o kaysing, o sala, o kopo ato... masamaamaa:nay a kapowa. o nakamayan misanga’an a lalosidan i, o roma soto, ira ko ’atomo, o koreng, o tatoronan, o tamangan...ato masamaamaanay. nikaorira, yo tayni to ko Ripon a mikowan to Taywan how i, misatapang a misawad ko niyaro’ay a tamdaw to misa’atomo a tayal. pasayra to pisafonon a paloma to panay, nika manengneng ho ita ko pisanga'an to ’atomo a kaysiyaan no sa’ayaway i [[Atomo]] a niyaro’.
== O nikalopisak no Tafugan (人口分佈) ==
{{stub}}
Tafalong(太巴塱部落)
[[Faylo:太巴塱瞭望台.JPG|thumb|[[adawan]] no niyaro' a Tafalong i Ilisinan]]
Itiniay i Guangfu Cen no Hualien ko Tafalong a niyaro’, 1,007 ko sa’osi no parod no loma’, 2,958 ko sa’osi no tamdaw.
88% ko ka’aloman no Yincomin, polong han i, 2,609 ko tamdaw; o roma sato i, 12% ko ka’aloman no roma a finacadan, polong han i, 349 ko tamdaw.
O pa-sin-to(百分比) no ka’aloman no tamdaw no kasafinacadan i, ko Amis83%, roma4%.
Ira ko picodadan(太巴塱國小、太巴塱國小附幼) i niyaro’.
Ira ko imeng(鳳林分局富田派出所) i niyaro’.
Ira ko paisingan(東富村衛生室) i niyaro’.
Ira ko kofa(富田村郵局) i niyaro’.
== O finacadan no Yincomi(所屬阿美族群) ==
itiniay i [[Guangfu|Guangfun-syang]] ([https://zh.m.wikipedia.org/wiki/%E5%85%89%E5%BE%A9%E9%84%89 光復鄉] sowal no holam ) no Hualien-siyen([https://zh.m.wikipedia.org/wiki/%E8%8A%B1%E8%93%AE%E7%B8%A3 花蓮縣]sowal no holam) ko Tafalong a niyaro’, O tatapangan a niyaro’, ira ko Tafalong, o [[Fata’ an|Fata’an]] a niyaro’, o Kiwit a niyaro’, mililis to tarawadaw no Siwkolang a siniyaro’, na itira i tarawadaw no Kalingko talatimol tangasa i Cilamitay, nawhani maemin paniyaro’ i lawac no Siwkolan a tarawadaw sa mapangangan to Siwkolan a ’amis. ira ko Fata’an a niyaro’, o Tafalong a niyaro’, o Sadoa niyaro’, o Atomo a niyaro’, o Kalotong a niyaro’, o Kalotong a niyaro’, o Fahol a niyaro’, o Laso‘ay a niyaro’ ato O kakay a niyaro, falo a niyaro' ko pipolongan.
== O pitooran no finawlan (族人信仰) ==
O pitooran ko finawlan no Tafalong i, adihay ko pitooran no niyaro’ a tamdaw, ira ko tingsikiw, o kirisito-kiw, o taw-kiw, o sintaw-kiw ato to’as a kawas no ’amis. o tingsikiw a tamdaw ko ka adihay. itini i ira ko pitooran ngara, pakayni sa’opo no kawas, malosakarikec sto sakavakat no ’orip no Yincumin, saka o Pangcah a tamdaw, ano iraay ko adada, o pades ato ira ko tatiihay a manmaan a demakan, maemin mitahidang to kiwkay mipadang.
== O tahapinangan(參考文獻) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Kasasiwasiw:Farangaw 'Amis]]
bpw2t5rl9a8ubhmln3quzjkyyt805oa
32243
32242
2022-08-25T06:11:11Z
Mayawtowid
44
/* O Rikisi no Tafalong (歷史) */ #ALCD
wikitext
text/x-wiki
== O ngangan no Tafalong (太巴塱部落由來) ==
[[Faylo:太巴塱瞭望台.JPG|縮圖|左|408x408像素]]
O kaitiraan nona [[niyaro']] itiraay i saka'etp 'apilis no sawalian a tokos no Taywan.O no [[Tafalong]] no [[Amis.Pangach|pangcah]] i, o sowal są a cecay, caay ka lacodad. pakayni i Fakong a Cilakala lotok a tyani ko tato’as no Tafalon a niyaro’, i rikor i, ta malinah ko finawlan i Dong-fo niyaro’ saan. Saka , Masa’alomanay ko i niyaro'ay a tamdaw ato caay ka pipalomaan a sera. samisalinalinahan kora paniyaro'an ngara tahaniniay Tafalon. i ’ayaw ho, adihay ko apalang hananayay a kalang i 'alo, saka, o “’apalong” ko ’ayaway a ngangan no Tafalon, o romai, lra ko kakahaday a sera hananay a sowal itini.
== O kasiikedan no niyaro’(部落特色) ==
O Tafalon a riyaro’, o ta’akay a niyaro’ i ilaloma'ay no [[Guangfu|Guangfu-syang]] ([https://zh.m.wikipedia.org/wiki/%E5%85%89%E5%BE%A9%E9%84%89 光復鄉] sowal no holam ) no Hualien-siyen ([https://zh.m.wikipedia.org/wiki/%E8%8A%B1%E8%93%AE%E7%B8%A3 花蓮縣] sowal no holam ) ko Tafalon , itini i ira ko sepat a niyaro’ pisaopoan, o kawalian a niyaro’(東富村)、o saetipan a niyaro’(西富村)、o satatimolan a niyaro’(南富村) ato sa'amisan a niyaro’(北富村) a masaopo itini i Tafalon, itira i Tafalonan iraay ko patiyamay iraay ko matayalay, oya to ko saka'aloman. sa o sowal no holam i o 富田 han.
Pakayni i saka’orip o pala ko pinengnengan no Tafalon, i enaray ko ’orip a [[Amis.Pangach|Pangcah]] haw i, fangcal ko pisapala no Tafalon, misafonon a malingad paedeng sa to kakaenen, tada adihay ko mapalomaay panay, o lamlo, o tefos, o konga, losay ato masamaamaa:nay. ira ko ’osaw mana’ang, to laday misadateng, anca talalotok mi’adop, midongec ato midateng to no pala a dateng, roma i, tala’alo mitafokod mifoting, ano i pala to, i fatad no lalan, i lawac no ’alo, i lotok to haw i, iraay ko mamalitod nangra itira. caay kanikaw to kakaenen.
o roma i, Ira ko talolongay a rayray no [[Amis.Pangach|Pangcah]] i Tafalong, mapakanengneng to ko ’atomo、nito’to’an、mitenoon ato nakamayan to saki’orip a lalosidan i niyaroan. sato maemin cinaneng ko mato'asay no 'Amis. i polong no lisin no [[Amis.Pangach|Pangcah]] i laloma’ no cecay a mihecaan, o satata’akay haw i, ya ilisin no kaloniyaro’ itiniay i faloay a folad. o roma sato , itini i ira ko pita’ong ngara to to’as ato rayray no pangcah, onini a piilisinan a romi’ad, o kaolahan no mihololay a tayra mikapot to acang no kaloniyaro’.
== O Rikisi no Tafalong (歷史) ==
'''Misanga’ to ’atomo (陶器工藝)'''
[[Faylo:Ancient Greece Neolithic Pottery Pithos from Sesklo, c. 4800 BC.jpg|左|縮圖|227x227像素|'''Misanga’ to ’atomo''']]
O sowal no mana’angay a litid no rikisi i, i ’ayaw no cecay so’ot ira ko lima polo’ a mihecaan, iraay to ko pisanga'an to ’atomo no [[Amis.Pangach|Pangcah]]. o sarakatay misanga’ to ’atomo ko ’Amis a finacadan saan ko sowal no rikisi.
O Tafalong a niyaro’ itiya ho i, o tata’akay pisanga’an to ’atomo, i ’ayaw ho, o sota' ko sapisanga' nangra to kapowa, adihay ko misanga’an to saki’orip a lalosidan, o kaysing, o sala, o kopo ato... masamaamaa:nay a kapowa. o nakamayan misanga’an a lalosidan i, o roma soto, ira ko ’atomo, o koreng, o tatoronan, o tamangan...ato masamaamaanay. nikaorira, yo tayni to ko Ripon a mikowan to Taywan how i, misatapang a misawad ko niyaro’ay a tamdaw to misa’atomo a tayal. pasayra to pisafonon a paloma to panay, nika manengneng ho ita ko pisanga'an to ’atomo a kaysiyaan no sa’ayaway i [[Atomo]] a niyaro’.
== O nikalopisak no Tafugan (人口分佈) ==
{{stub}}
Tafalong(太巴塱部落)
[[Faylo:太巴塱瞭望台.JPG|thumb|[[adawan]] no niyaro' a Tafalong i Ilisinan]]
Itiniay i Guangfu Cen no Hualien ko Tafalong a niyaro’, 1,007 ko sa’osi no parod no loma’, 2,958 ko sa’osi no tamdaw.
88% ko ka’aloman no Yincomin, polong han i, 2,609 ko tamdaw; o roma sato i, 12% ko ka’aloman no roma a finacadan, polong han i, 349 ko tamdaw.
O pa-sin-to(百分比) no ka’aloman no tamdaw no kasafinacadan i, ko Amis83%, roma4%.
Ira ko picodadan(太巴塱國小、太巴塱國小附幼) i niyaro’.
Ira ko imeng(鳳林分局富田派出所) i niyaro’.
Ira ko paisingan(東富村衛生室) i niyaro’.
Ira ko kofa(富田村郵局) i niyaro’.
== O finacadan no Yincomi(所屬阿美族群) ==
itiniay i [[Guangfu|Guangfun-syang]] ([https://zh.m.wikipedia.org/wiki/%E5%85%89%E5%BE%A9%E9%84%89 光復鄉] sowal no holam ) no Hualien-siyen([https://zh.m.wikipedia.org/wiki/%E8%8A%B1%E8%93%AE%E7%B8%A3 花蓮縣]sowal no holam) ko Tafalong a niyaro’, O tatapangan a niyaro’, ira ko Tafalong, o [[Fata’ an|Fata’an]] a niyaro’, o Kiwit a niyaro’, mililis to tarawadaw no Siwkolang a siniyaro’, na itira i tarawadaw no Kalingko talatimol tangasa i Cilamitay, nawhani maemin paniyaro’ i lawac no Siwkolan a tarawadaw sa mapangangan to Siwkolan a ’amis. ira ko Fata’an a niyaro’, o Tafalong a niyaro’, o Sadoa niyaro’, o Atomo a niyaro’, o Kalotong a niyaro’, o Kalotong a niyaro’, o Fahol a niyaro’, o Laso‘ay a niyaro’ ato O kakay a niyaro, falo a niyaro' ko pipolongan.
== O pitooran no finawlan (族人信仰) ==
O pitooran ko finawlan no Tafalong i, adihay ko pitooran no niyaro’ a tamdaw, ira ko tingsikiw, o kirisito-kiw, o taw-kiw, o sintaw-kiw ato to’as a kawas no ’amis. o tingsikiw a tamdaw ko ka adihay. itini i ira ko pitooran ngara, pakayni sa’opo no kawas, malosakarikec sto sakavakat no ’orip no Yincumin, saka o Pangcah a tamdaw, ano iraay ko adada, o pades ato ira ko tatiihay a manmaan a demakan, maemin mitahidang to kiwkay mipadang.
== O tahapinangan(參考文獻) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Kasasiwasiw:Farangaw 'Amis]]
rk0wxaeckike25bwdy0sym693aghz64
32244
32243
2022-08-25T06:13:12Z
Mayawtowid
44
/* O kasiikedan no niyaro’(部落特色) */
wikitext
text/x-wiki
== O ngangan no Tafalong (太巴塱部落由來) ==
O kaitiraan nona [[niyaro']] itiraay i saka'etp 'apilis no sawalian a tokos no Taywan.O no [[Tafalong]] no [[Amis.Pangach|pangcah]] i, o sowal są a cecay, caay ka lacodad. pakayni i Fakong a Cilakala lotok a tyani ko tato’as no Tafalon a niyaro’, i rikor i, ta malinah ko finawlan i Dong-fo niyaro’ saan. Saka , Masa’alomanay ko i niyaro'ay a tamdaw ato caay ka pipalomaan a sera. samisalinalinahan kora paniyaro'an ngara tahaniniay Tafalon. i ’ayaw ho, adihay ko apalang hananayay a kalang i 'alo, saka, o “’apalong” ko ’ayaway a ngangan no Tafalon, o romai, lra ko kakahaday a sera hananay a sowal itini.
== O kasiikedan no niyaro’(部落特色) ==
O Tafalon a riyaro’, o ta’akay a niyaro’ i ilaloma'ay no [[Guangfu|Guangfu-syang]] ([https://zh.m.wikipedia.org/wiki/%E5%85%89%E5%BE%A9%E9%84%89 光復鄉] sowal no holam ) no Hualien-siyen ([https://zh.m.wikipedia.org/wiki/%E8%8A%B1%E8%93%AE%E7%B8%A3 花蓮縣] sowal no holam ) ko Tafalon , itini i ira ko sepat a niyaro’ pisaopoan, o kawalian a niyaro’(東富村)、o saetipan a niyaro’(西富村)、o satatimolan a niyaro’(南富村) ato sa'amisan a niyaro’(北富村) a masaopo itini i Tafalon, itira i Tafalonan iraay ko patiyamay iraay ko matayalay, oya to ko saka'aloman. sa o sowal no holam i o 富田 han.
Pakayni i saka’orip o pala ko pinengnengan no Tafalon, i enaray ko ’orip a [[Amis.Pangach|Pangcah]] haw i, fangcal ko pisapala no Tafalon, misafonon a malingad paedeng sa to kakaenen, tada adihay ko mapalomaay panay, o lamlo, o tefos, o konga, losay ato masamaamaa:nay. ira ko ’osaw mana’ang, to laday misadateng, anca talalotok mi’adop, midongec ato midateng to no pala a dateng, roma i, tala’alo mitafokod mifoting, ano i pala to, i fatad no lalan, i lawac no ’alo, i lotok to haw i, iraay ko mamalitod nangra itira. caay kanikaw to kakaenen.
o roma i, Ira ko talolongay a rayray no [[Amis.Pangach|Pangcah]] i Tafalong, mapakanengneng to ko ’atomo、nito’to’an、mitenoon ato nakamayan to saki’orip a lalosidan i niyaroan. sato maemin cinaneng ko mato'asay no 'Amis. i polong no lisin no [[Amis.Pangach|Pangcah]] i laloma’ no cecay a mihecaan, o satata’akay haw i, ya ilisin no kaloniyaro’ itiniay i faloay a folad. o roma sato , itini i ira ko pita’ong ngara to to’as ato rayray no pangcah, onini a piilisinan a romi’ad, o kaolahan no mihololay a tayra mikapot to acang no kaloniyaro’.
== O Rikisi no Tafalong (歷史) ==
'''Misanga’ to ’atomo (陶器工藝)'''
[[Faylo:Ancient Greece Neolithic Pottery Pithos from Sesklo, c. 4800 BC.jpg|左|縮圖|227x227像素|'''Misanga’ to ’atomo''']]
O sowal no mana’angay a litid no rikisi i, i ’ayaw no cecay so’ot ira ko lima polo’ a mihecaan, iraay to ko pisanga'an to ’atomo no [[Amis.Pangach|Pangcah]]. o sarakatay misanga’ to ’atomo ko ’Amis a finacadan saan ko sowal no rikisi.
O Tafalong a niyaro’ itiya ho i, o tata’akay pisanga’an to ’atomo, i ’ayaw ho, o sota' ko sapisanga' nangra to kapowa, adihay ko misanga’an to saki’orip a lalosidan, o kaysing, o sala, o kopo ato... masamaamaa:nay a kapowa. o nakamayan misanga’an a lalosidan i, o roma soto, ira ko ’atomo, o koreng, o tatoronan, o tamangan...ato masamaamaanay. nikaorira, yo tayni to ko Ripon a mikowan to Taywan how i, misatapang a misawad ko niyaro’ay a tamdaw to misa’atomo a tayal. pasayra to pisafonon a paloma to panay, nika manengneng ho ita ko pisanga'an to ’atomo a kaysiyaan no sa’ayaway i [[Atomo]] a niyaro’.
== O nikalopisak no Tafugan (人口分佈) ==
{{stub}}
Tafalong(太巴塱部落)
[[Faylo:太巴塱瞭望台.JPG|thumb|[[adawan]] no niyaro' a Tafalong i Ilisinan]]
Itiniay i Guangfu Cen no Hualien ko Tafalong a niyaro’, 1,007 ko sa’osi no parod no loma’, 2,958 ko sa’osi no tamdaw.
88% ko ka’aloman no Yincomin, polong han i, 2,609 ko tamdaw; o roma sato i, 12% ko ka’aloman no roma a finacadan, polong han i, 349 ko tamdaw.
O pa-sin-to(百分比) no ka’aloman no tamdaw no kasafinacadan i, ko Amis83%, roma4%.
Ira ko picodadan(太巴塱國小、太巴塱國小附幼) i niyaro’.
Ira ko imeng(鳳林分局富田派出所) i niyaro’.
Ira ko paisingan(東富村衛生室) i niyaro’.
Ira ko kofa(富田村郵局) i niyaro’.
== O finacadan no Yincomi(所屬阿美族群) ==
itiniay i [[Guangfu|Guangfun-syang]] ([https://zh.m.wikipedia.org/wiki/%E5%85%89%E5%BE%A9%E9%84%89 光復鄉] sowal no holam ) no Hualien-siyen([https://zh.m.wikipedia.org/wiki/%E8%8A%B1%E8%93%AE%E7%B8%A3 花蓮縣]sowal no holam) ko Tafalong a niyaro’, O tatapangan a niyaro’, ira ko Tafalong, o [[Fata’ an|Fata’an]] a niyaro’, o Kiwit a niyaro’, mililis to tarawadaw no Siwkolang a siniyaro’, na itira i tarawadaw no Kalingko talatimol tangasa i Cilamitay, nawhani maemin paniyaro’ i lawac no Siwkolan a tarawadaw sa mapangangan to Siwkolan a ’amis. ira ko Fata’an a niyaro’, o Tafalong a niyaro’, o Sadoa niyaro’, o Atomo a niyaro’, o Kalotong a niyaro’, o Kalotong a niyaro’, o Fahol a niyaro’, o Laso‘ay a niyaro’ ato O kakay a niyaro, falo a niyaro' ko pipolongan.
== O pitooran no finawlan (族人信仰) ==
O pitooran ko finawlan no Tafalong i, adihay ko pitooran no niyaro’ a tamdaw, ira ko tingsikiw, o kirisito-kiw, o taw-kiw, o sintaw-kiw ato to’as a kawas no ’amis. o tingsikiw a tamdaw ko ka adihay. itini i ira ko pitooran ngara, pakayni sa’opo no kawas, malosakarikec sto sakavakat no ’orip no Yincumin, saka o Pangcah a tamdaw, ano iraay ko adada, o pades ato ira ko tatiihay a manmaan a demakan, maemin mitahidang to kiwkay mipadang.
== O tahapinangan(參考文獻) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Kasasiwasiw:Farangaw 'Amis]]
gqqzrtweghe5cb2ru7ft0bqim4hwdx7
Cote d'ivoirie
0
2277
32211
2022-08-24T20:05:09Z
Jfblanc
355
Jfblanc malinah to ko felih nani [[Cote d'ivoirie]] tangasa i [[Cote d'ivoire]]
wikitext
text/x-wiki
#重新導向 [[Cote d'ivoire]]
c2s64siqf3b89f8fpstfnhnd9yukxfn
Guatemala
0
2278
32216
2022-08-24T20:08:19Z
Jfblanc
355
Jfblanc malinah to ko felih nani [[Guatemala]] tangasa i [[Kuatimala]]
wikitext
text/x-wiki
#重新導向 [[Kuatimala]]
jmmokx2ou8vi4w1ogby71vu4so2c34s