Wikipedia ndswiki https://nds.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:H%C3%B6%C3%B6ftsiet MediaWiki 1.39.0-wmf.25 first-letter Media Spezial Diskuschoon Bruker Bruker Diskuschoon Wikipedia Wikipedia Diskuschoon Bild Bild Diskuschoon MediaWiki MediaWiki Diskuschoon Vörlaag Vörlaag Diskuschoon Hülp Hülp Diskuschoon Kategorie Kategorie Diskuschoon Portal Portal Diskuschoon TimedText TimedText talk Modul Modul Diskussion Gadget Gadget Diskussion Gadget-Definition Gadget-Definition Diskussion 0 975 992741 986636 2022-08-17T13:59:52Z 2003:A:135:A400:8873:FD54:91:7809 wikitext text/x-wiki [[Datei:Hamburger Aalsuppe bei Hamburger Fischerstuben.jpg|mini|Aalsupp]] De '''Aalsupp''' is een norddüütsche, besünners [[Hamborg]]er Spezialität. Gifft ober ook [[holland]]sche, [[Bremen|Bremer]], [[Holsteen]]er und [[Mekelnborg]]er Variantens. == Etymologie == De Naam kümmt dorvun, dat dor ''allens rinkümmt'', was so in de [[Keuk]] is, dat kann, mutt obers nich, ok [[Aal]] sien. För dat de Söödlanner nich anfangt to muulen un vun wegen dat dat ok beter smeckt, kümmt hüüt tomeist obers doch wat Aal rin. Tomeist is dat rööken Aal, af un an ok kaakten oder braten Aal. De Aalsupp is een sülvstannig Haupteeten. == Geschichte == De öllste opschrewen Naricht kümmt ut een Keukenordnung vun dat Hamborger Hillig-Geist-Hospital ut dat Johr 1756. De Encyklopädie vun Johann Georg Krünitz ut 1782 seggt, se is een Gericht "''für gemeine Leute''" un twors "''an denen Orten, wo diese Fische in Mengen anzutreffen sind''". De Landphysikus Rambach beschreew 1801 dat Rezept as so "''abentheuerlich, daß<!--sic!--> sie einem Ausländer fast ebenso lächerlich seyn muß<!--sic!--> als das Rezept zur römischen Suppe des Doktors im Peregrin Pickle... Dieß Gemenge ist für den Hamburger ein äußerst wohlschmeckendes Gericht, und wird deswegen gewöhnlich allein, ohne weitere Zukost aufgetragen. So mannigfaltig ihre Zusammensetzung ist, so habe ich noch niemals Nachtheil von ihr gesehn, ob sie gleich immer bis zum Uebermaß gegessen wird''". Vun düsse Tied an keem de Aalsupp to den Status as Lief- un Mogen-Eeten vun de Norddüütschen. Dat [[Holsteinische Idiotikon]] vun 1801 (Autor: [[Johann Friedrich Schütze]]) wiest ut: "''Bei den Aalsuppenschmäusen, welche von den Holsteinischen städtischen und ländlichen Gastwirthen nach der Art der Picknicks für männliche Gäste angestellt werden, ist die Aalsuppe das Hauptessen.''" == Kulinarik == Grunnlaag vun de Aalsupp is een op den Knaaken kaakte Fleeschbrüh. De ward mit Suppengreun un Backbeern fein mookt. Vun de Backbeern mutt dor so veel rin, dat de Supp lütt beten sööt smeckt. Beten Zucker kann dor noch to. Denn kümmt Eddig rin, dat de Smack sööt un suur ward. Denn köönt ook noch Mehlklüten rin. Wat rin mutt, is dat ''Aalkruut'', een Mixtur ut verscheeden aromatische Gewürze. Welk dat sünd, steiht nich fast, man hangt vun de Region un den Smack af. To dat ''Aalkruut'' heurt besünners: [[Thymian]], [[Mairaan]], [[Peersill]], [[Salbei]] und [[Bohnkruut]], ok [[Bruunsilken]], [[Estragon]], [[Portulak]], [[Sellerie]], [[Kerbel]], [[Mint]], [[Dill]], [[Melisse]], [[Suuramper]], un [[Tripmadam]]. Een vun de velen Rezepten: *Knaaken vun een Schinken 10 min. in een grooten Pott oder Grapen kaaken. *Suppengreun, lütt sneden Zibbel un wat Water dorto. 1 Stünn kaaken. *Fleesch vun den Knaaken afleusen, Knaaken, Suppengreun un Zippel rut ut de Supp. *Supp afkeulen laaten un Fett rut. *Sellerie, Porree, [[Wörtel (Grööntüüch)|Woddeln]], [[Arft]]en un [[Backbeer]]n dorto, 20 min. kaaken laten. *Afsmecken mit Eddig un Zucker, dat dat sööt un suur ward. Aalkruut dorto, lütt beten Peper un wat mehr Jamaikapeper. *Aal in witten Win kaaken oder rööken Aal nehmen. In Stücken sneden. *Aal to gewen, ca. 10 min. op lütt Füer kaaken. *Wenn vun den Aal wat vun den Kopp oder Steert binnen is (good för den rööken Smack), kümmt de nu ut de Supp. *Opdischen. == Weblinks == *http://www.botanischerverein.de/pdf/pflanzenportraits/aalsuppe.pdf Die "Hamburger Aalsuppe" und ihre Würzkräuter (hoochdüütsch) [[Kategorie:Supp]] d15kza9pbtn5wmxh281synlnmaq9egj 0 16407 992744 990519 2022-08-17T15:03:19Z Eastfrisian 554 /* Boren */ wikitext text/x-wiki {{Navigatschoonsliest Johr}} ==Wat passeert is== * De [[Algerienkrieg]] geiht to Enn * [[Beate Uhse]] hett in [[Flensborg]] en ''Institut für Ehehygiene'', dat weer de eerste Sex-Shop op de Welt, apenmaakt. * [[16. Februar]]: In de Nacht up den 17. Februar draapt en swoor Stormfloot up Noorddüütschland, de alleen in dat swoor bedraapen [[Hamborg]] mehr as 300 Minschenleven fordert. * [[1. Juli]]: [[Ruanda]] warrt unafhängig vun [[Belgien]] * [[5. Juli]]: Dat free un unafhängig [[Algerien]] warrt utropen * [[4. August]]: De [[Waliesch Spraaksellschop]] warrt grünnt * [[6. August]]: [[Jamaika]] warrt unafhängig vun dat [[Vereenigt Königriek vun Grootbritannien un Noordirland|Vereenigte Königriek]]. ==Boren== * [[7. Januar]]: [[Sergei Dmitrijewitsch Ionow]], russisch Schachspeler un -trainer * [[10. Januar]]: [[Michele Mitchell]], US-amerikaansch Waterspringerin * [[25. Januar]]: [[Birgit Meyn-Horeis]], düütsch Politikerin un Landdagsafordnete vun Neddersassen * [[29. Januar]]: [[Olga Tokarczuk]], poolsch Psychologin, Schrieversche un Nobelpriesdrägerin * [[2. Februar]]: [[Mustapha Moussa]], algerisch Boxer * [[5. Februar]]: [[Jennifer Jason Leigh]], US-amerikaansch Schauspelerin * [[1. März]]: [[Ingo Naujoks]], düütsch Schauspeler * [[21. März]]: [[Matthew Broderick]], US-amerikaansch Schauspeler * [[18. April]]: [[William Nicholas Watson]], engelsch Schachspeler * [[25. April]]: [[Silke Mackenthun]], düütsch Politikerin un Landdagsafordnete vun Noordrhien-Westfalen * [[27. April]]: [[Edvard Moser]], norweegsch Neurowetenschapler un Nobelpriesdräger * [[8. Mai]]: [[Danny Faure]], Politiker un Präsident vun de Seychellen * [[19. Mai]]: [[Jan Ziemianin]], poolsch Biathlet * [[24. Mai]]: [[Ben Monder]], US-amerikaansch Jazzmusiker * [[30. Mai]]: [[Arianne Borbach]], düütsch Synchroonsnackerin un Schauspelerin * [[13. Juni]]: [[Mark Frankel]], britisch Theater- un Filmschauspeler († [[1996]]) * [[13. Juni]]: [[Ally Sheedy]], US-amerikaansch Schauspelerin * [[5. Juli]]: [[Ralf Komorr]], düütsch Schauspeler * [[4. Juli]]: [[Pam Shriver]], US-amerikaansche Tennisspelersche * [[12. Juli]]: [[Dixie Dansercoer]], belgisch Avendüerer, Polarforscher, Endurance-Fohrer un Fotograf († [[2021]]) * [[23. Juli]]: [[Federico Franco]], paraguayisch Politiker un Präsident * [[1. September]]: [[Ruud Gullit]], nedderlannsch Footballnatschonalspeler un -trainer * [[4. September]]: [[Shin’ya Yamanaka]], japaansch Stammzellenforscher un Nobelpriesdräger * [[24. September]]: [[Raj Tischbierek]], düütsch Schachspeler * [[30. September]]: [[Rolf Gölz]], düütsch Radrennfohrer * [[8. Oktober]]: [[Wilfried Hochholdinger]], düütsch Schauspeler * [[12. Oktober]]: [[Bashkim Fino]], albaansch Politiker († [[2021]]) * [[14. Oktober]]: [[Jaan Ehlvest]], estnisch Schachspeler * [[22. Oktober]]: [[Steven Smith (Rieder)|Steven Smith]], britisch Springrieder * [[27. Oktober]]: [[Bastian Hellberg]], düütsch Footballspeler * [[28. Oktober]]: [[Sylvia Albrecht-Heckendorf]], düütsch Iesflinklöperin * [[1. November]]: [[Jill Henselwood]], kanaadsch Springriederin * [[5. November]]: [[Benjamin Alvin Drew]], US-amerikaansch Astronaut * [[17. November]]: [[Jean-Claude Van Geenberghe]], belgisch-ukrainsch Springrieder († [[2009]]) * [[18. November]]: [[Kirk Hammett]], US-amerikaansch Musiker, Leadgitarrist vun [[Metallica]] * [[19. November]]: [[Sean Parnell]], US-amerikaansch Politiker * [[29. November]]: [[Bettina Löbel]], düütsch Swemmsportlerin * [[1. Dezember]]: [[Detlev Buck]], düütsch Schauspeler, Dreihbookschriever, Filmspeelbaas un Filmproduzent * [[23. Dezember]]: [[Stefan Hell]], rumäniendüütsch Physiker un Nobelpriesdräger * [[25. Dezember]]: [[Nenad Šulava]], kroaatsch Schachspeler († [[2019]]) ===Boren ahn bekannt Datum=== * [[Ralf Göthel]], düütsch Biathlet ==Storven== * [[17. Januar]]: [[Johanna van Buren]], plattdüütsche Schrieversche ut de Nedderlannen (* [[1881]]) * [[2. Februar]]: [[Paul Kugler]], düütsch Footballnatschonalspeler (* [[1889]]) * [[18. Februar]]: [[Friedrich Ernst Peters]], hooch- un plattdüütsch Schriever (* [[1890]]) * [[25. Februar]]: [[Wilhelm Peßler]], düütsch Volkskundler un Kulturhistoriker (* [[1880]]) * [[24. März]]: [[Jean Goldkette]], US-amerikaansch Jazzmusiker (* [[1899]]) * [[28. März]]: [[David Wijnveldt]], nedderlannsch Footballnatschonalspeler (* [[1891]]) * [[12. Mai]]: [[Walter Scherau]], düütsch Volksschauspeler (* [[1903]]) * [[2. Juli]]: [[Anton Kugler]], düütsch Footballnatschonalspeler (* [[1898]]) * [[6. Juli]]: [[William Faulkner]], US-amerikaansch Schriever un Nobelpriesdräger (* [[1897]]) * [[24. Juli]]: [[André Réwéliotty]], franzöösch Jazzmusiker (* [[1929]]) * [[28. Juli]]: [[Eddie Costa]], US-amerikaansch Jazzmusiker (* [[1930]]) * [[30. Juli]]: [[Luigi Carnera]], italieensch Astronom (* [[1875]]) * [[9. August]]: [[Hermann Hesse]], düütsch-swiezer Schriever un Nobelpriesdräger (* [[1877]]) * [[4. September]]: [[William Clothier]], US-amerikaansch Tennisspeler (* [[1881]]) * [[7. November]]: [[Eleanor Roosevelt]], ehmalge ''First Lady'' vun de USA (* [[1884]]) * [[15. November]]: [[Irene Lentz]], US-amerikaansch Kleedaschmakersche (* [[1900]]) * [[30. November]]: [[Ossip Bernstein]], russisch-ukrainisch-franzöösch Schachspeler (* [[1882]]) * [[15. Dezember]]: [[Charles Laughton]], britsch/US-amerikaansch Schauspeler (* [[1899]]) ===Storven ahn bekannt Datum=== * In' April: [[Paula Sedana Schiff-Magnussen]], düütsch Malerin (* [[1871]]) [[Kategorie:Johr]] [[Kategorie:20. Johrhunnert]] 4g24q08lamor4vwnd4nvzcyny79w189 0 16922 992743 981971 2022-08-17T15:02:52Z Eastfrisian 554 /* Boren */ wikitext text/x-wiki {{Navigatschoonsliest Klenner Daag|September}} == Wat passeert is == * [[1939]]: De düütschen Truppen griept [[Polen]] an. Dor geiht de [[Tweete Weltkrieg]] mit los. == Boren == * [[1653]]: [[Johann Pachelbel]], düütsch Komponist († [[1706]]) * [[1836]]: [[Robert Swinhoe]], britisch Natuurforscher, Ornitholoog, Lepidopteroloog un Zooloog († [[1877]]) * [[1843]]: [[Johann Punz]], düütsch Bargstieger († [[1906]]) * [[1861]]: [[Lazăr Edeleanu]], rumäänsch Chemiker († [[1941]]) * [[1871]]: [[Reginald Walter Maudslay]], britsch Autokonstrukteur († [[1934]]) * [[1901]]: [[Martin Schröttle]], düütsch Ieshockeynatschonalspeler († [[1972]]) * [[1905]]: [[Friedrich Ernst Hunsche]], hoochdüütsch un plattdüütsch Schriever († [[1994]]) * [[1916]]: [[Dorothy Cheney]], US-amerikaansch Tennisspelerin († [[2014]]) * [[1917]]: [[Velma Middleton]], US-amerikaansch Jazzsingerin († [[1961]]) * [[1922]]: [[Melvin Robert Laird]], US-amerikaansch Politiker un Schriever († [[2016]]) * [[1923]]: [[Bob Bates (Musiker)|Bob Bates]], US-amerikaansch Jazzmusiker († [[1981]]) * [[1925]]: [[Roy Jay Glauber]], US-amerikaansch Physiker un Nobelpriesdräger († [[2018]]) * [[1935]]: [[Harry Leahey]], US-amerikaansch Jazzmusiker († [[1990]]) * [[1940]]: [[Franco Bitossi]], italieensch Radrennfohrer * [[1944]]: [[Akitsugu Konno]], japaansch Skispringer († [[2019]]) * [[1948]]: [[Birthe Kjær]], däänsch Slagersingersche * [[1955]]: [[Gerhard Strack]], düütsch Footballnatschonalspeler († [[2020]]) * [[1962]]: [[Ruud Gullit]], nedderlannsch Footballnatschonalspeler un -trainer * [[1967]]: [[Carl-Uwe Steeb]], düütsch Tennisspeler * [[1968]]: [[Mohammed Atta]], islamistischen Terroristen vun de [[Terroranslääg vun'n 11. September 2001]] († [[2001]]) * [[1977]]: [[Eva Van Der Gucht]], fläämsche (belgisch) Schauspelerin. == Storven == * [[1715]]: [[Ludwig XIV.]], König vun [[Frankriek]] mit den Binaam „De Sunnenkönig“ (* [[1638]]) * [[1846]]: [[Carl Samuel Leberecht Hermann]], düütsch Aptheker un Chemiefabrikant (* [[1765]]) * [[1872]]: [[Wilhelm von Hammerstein]], düütsch Politiker (* [[1808]]) * [[1888]]: [[August Raillard]], Swiezer Bargstieger (* [[1821]]) * [[1907]]: [[Johann Mahlstedt]], düütsch Politiker un Liddmaat Provinziallanddag Hannober (* [[1825]]) * [[1924]]: [[Joseph Henry Blackburne]], engelsch Schachmeester (* [[1841]]) * [[1969]]: [[Heinz Hax]], düütsch Modern Fievkämper, Scheetsportler un Offizier vun de düütsch Wehrmacht as ok de Bundswehr (* [[1900]]) * [[1976]]: [[Jules Merviel]], franzöösch Radrennfohrer (* [[1906]]) * [[2008]]: [[Kurt Gutowski]], plattdüütsch Schriever (* [[1922]]) [[Kategorie:Dag|September 01]] kiu5ymwuk8hp14xc7vniw1g480r7nsl 0 38145 992751 918527 2022-08-17T22:33:51Z FMSky 43191 wikitext text/x-wiki [[Bild:Al Casey, Café Society, New York, between 1946 and 1948 (William P. Gottlieb 01161) (cropped).jpg|duum]] '''Albert Aloysius Casey''', genannt ''Al Casey'', (* [[15. September]] [[1915]] in [[Louisville (Kentucky)|Louisville]], [[Kentucky]]; † [[11. September]] [[2005]]) weer en US-amerikanischer [[Jazz]]gitarrist. == Leven un Wark == Casey kreeg anfangs Ünnerricht up de Violine un speel [[Ukulele]], ehe he sien eegentlich Instrument - de [[Gitarr]] – för sück opdeckte un erlernt hett. He speel van 1934 bit 1943 mit [[Fats Waller]] in de sien Bands, un he is de eenzig Gitarrist mit de "Fats" Upnahmen makt hett. Dorneben musizeer he noch bi [[Teddy Wilson]], [[Mezz Mezzrow]], [[Lionel Hampton]], [[Coleman Hawkins]], [[Earl Hines]], [[Mildred Bailey]], [[Billie Holiday]] (bit 1944), [[Louis Armstrong]] un [[Benny Carter]] (1946). <br/> Weer he up de Schallplatten vun Fats Waller noch immer up de akustisch Gitarr to hörn, so hett he af de 1940er Johren blots noch de elektrisch verstarkt Variante vun dat Instrument bruukt. Siet 1981 weer Casey Liddmaat in de [[Harlem Blues & Jazz Band]], de besünners in Europa Spood harr un dor faken tourt is. Över de Johren geev dat in disse Band immer weer nee Besetten, aber Casey bleev noch as Över-80-Jöhriger ständig Liddmaat vun disse Combo, to de in de laat 1990er Johren ok de [[Rhythm and Blues|Rhythm-and-Blues]]-Tenorsaxophonist [[Bubba Brooks]] hörr. Anner Musiker in disse Band weern [[Al Vollmer]], [[Clyde Bernhardt]], [[Joey Morant]] usw. Disse Band bestunn ut langjöhrig „Veteranen“ vun de Swingmusik oder vun de jazzigen Rhythm and Blues un weer dorüm bi Fans vun dit Genre hooch ansehn.<br/> In dat Johr 2005 is Al Casey an [[Darmkrebs]] storven. == Gitarrenstil == Casey harr sück den [[Swing (Musik)|Swing]] un den swingenden [[Blues]] verschreeven. He weer en Plektrumspeler, de up Vull-Gitarren un – af de laat 1980er Johren - Halfresonanz-Gitarren vun der Firma [[Gibson Guitar Corporation|Gibson]] speel. So as völ Gitarristen vun sien Generation weer he vun [[Charlie Christian]] präägt. As völlbeschäftigt Studiomusiker speel he nich blots Swing, sonnern as Liddmaat vun de [[King Curtis]] Band, de he van 1957 bit 1961 angehör, ok [[Rhythm and Blues]]. As de sück den [[Soul]] tewennen dee, kunn he sülvst ok dissen Stil gerecht wurrn. == Sonstiges == Albert Aloysius Casey ist nich identisch mit de etwa 20 Johr jüngeren witten, amerikaansch Gitarristen [[Al Casey (Rockmusiker)|Al Casey]], de in de Studiomusikerszene vun den [[Rock 'n' Roll]] vun de 1950er un fröh 1960er Johren aktiv weer un faken vun Produzent [[Lee Hazlewood]] insett wurr, as ok mit den Musiker [[Sanford Clark]] assozieert wurrd. == Weblenken == * [http://dispatch.opac.d-nb.de/DB=2.1/REL?PPN=134344626 Casey in de Katalog vun dat Deutsche Musikarchiv] * [http://www.jazzpoint.net/17.html Al Casey up Jazzpoint Records] * Peter Vacher: [http://www.guardian.co.uk/news/2005/sep/23/guardianobituaries.artsobituaries Nahroop], [[The Guardian (Grootbritannien)|The Guardian]], 23. September 2005 (engelsch) * [http://d-nb.info/gnd/134344626 Al Casey in de Katalog vun de Deutsche Nationalbücherei] {{SORTIERUNG:Casey, Al}} [[Kategorie:Jazzmusiker]] [[Kategorie:Gitarrenspeler]] [[Kategorie:Börger von de USA]] [[Kategorie:Mann]] [[Kategorie:Boren 1915]] [[Kategorie:Storven 2005]] mefoj7lip8m7m3avgsoxu8ypbretheq 0 45925 992750 918720 2022-08-17T22:18:58Z FMSky 43191 wikitext text/x-wiki [[Bild:Denzil Best, Al Casey, and John Levy.jpg|miniatur|rechts|240px|Denzil Best (links) [[Al Casey (Jazzmusiker)|Al Casey]] (Mitte) un [[Billy Bauer]] (rechts), New York, ca. 1947.<br/> Fotografie vn [[William P. Gottlieb]].]] [[Bild:Bill Harris, Denzil Best, Flip Phillips, Billy Bauer, Lennie Tristano, Chubby Jackson, 1947.jpg|miniatur|rechts|240px|[[Bill Harris (Jazzmusiker)|Bill Harris]], Denzil Best, [[Flip Phillips]], [[Billy Bauer]], [[Lennie Tristano]], [[Chubby Jackson]], ca. September 1947.<br/> Fotografie vun [[William P. Gottlieb]].]] '''Denzil DaCosta Best''' (* [[27. April]] [[1917]] in [[New York City]]; † [[24. Mai]] [[1965]] ok dor) weer en [[USA|US-amerikaansch]] [[Jazz]]slagtüüchspeler un -komponist. == Leven un Wark == Best, de an Piano, Trompeet un Bass utbild weer, konzentreer sück upgrund vun en Lungschaden af 1943 up dat [[Drum Set]]. Tüschen 1943 un 1944 hett he bi [[Ben Webster]] arbeit, ansluutend bi [[Coleman Hawkins]] (1944/45), [[Illinois Jacquet]] (1946) un [[Chubby Jackson]]. He speel dor ok mit Musiker vun den [[Modern Jazz]]. He weer an en Upnahm mit [[George Shearing]] 1948 bedeeligt un wurr 1949 Grünnensliddmaat in de sien Quintett (in dat he bit 1952 bleev). 1949 war he aber ok an wichtig, to’n Deel free improviseerten Upnahmen vun [[Lennie Tristano]] mit (''[[Crosscurrents]]'') un hett later ok mit [[Lee Konitz]] upnommen. Nah en Autounfall speel he bit 1954 bi [[Artie Shaw]], um denn in dat Trio vun [[Erroll Garner]] to arbeiten (1955 bit 1957). Ansluutend speel he mit [[Phineas Newborn]], [[Nina Simone]], [[Billie Holiday]] un [[Tyree Glenn]]. 1962 weer he noch an de eerste Plaat vun [[Sheila Jordan]] bedeeligt. Upgrund vun Lähmungen (man nimmt an dör Aflagerungen in den Gelenken) kunn he denn aber nich mehr arbeiten. He is an de Folgen vun en Trappenstört in en [[U-Bahn]]-Statschoon storven. Anners as de meest Slagtüüchspelers vun de [[Bebop]], de da musikalisch Geschehen mit Akzenten tegen dat Grundmetrum uplaaden un so tosätzlich rhythmisch Intensität schaffen deen, führ Best de all vun [[Jo Jones|„Papa“ Jo Jones]] anbahnt [[legato]]-Entwicklung konsequent wieder. He speel mit dat Metrum, hett meest blots den [[Bessen (Perkussion)|Jazzbessen]] bruukt un hett selten luut Akzente sett. Mit disse Speelwies weer he nich blots Vörbild för de Drummer vun den [[Cool Jazz]]; se wurr um 1950 ok in nich to tellend Barmusik-Combos kopeert. Best komponeer eenig relevant Stücken vun den [[Bebop]], de deelwies aber ok in den fröhen [[Cool Jazz]] speelt wurrn, „Move“, „Wee“ oder „Dee Dee’s Dance“ as ok vermutlich – gemeensam mit sien Früend [[Thelonious Monk]] – „Bemsha Swing“. Sien Kompositschoon „45 Degree Angel“ wurr ok vun [[Mary Lou Williams]] un vun [[Herbie Nichols]] („[[Love, Gloom, Cash, Love]]“, 1957) upnommen. ==Lexigraphisch Indrääg== * [[Ian Carr]], [[Digby Fairweather]] & [[Brian Priestley]]. ''Jazz Rough Guide''. Stuttgart: Metzler 1999 * Wolf Kampmann: ''Reclams Jazzlexikon'' Stuttgart 2003; ISBN 3-15-010528-5 ==Weblenken== * [http://www.drummerworld.com/drummers/Denzil_Best.html Porträt bi Drummerworld] * [http://www.allmusic.com/artist/p56410 Denzil Best bi Allmusic] (engelsch) * [http://d-nb.info/gnd/134626427/about/html DNB-Katalog] * [http://toolserver.org/~apper/pd/person/Denzil_Best Personennaamdatei] {{SORTIERUNG:Best, Denzil}} [[Kategorie:Jazzmusiker]] [[Kategorie:Komponist]] [[Kategorie:Börger von de USA]] [[Kategorie:Mann]] [[Kategorie:Boren 1917]] [[Kategorie:Storven 1965]] 5ibzfupm7550k4r82tri4bhpu9wbrua 992759 992750 2022-08-18T07:23:45Z Eastfrisian 554 wikitext text/x-wiki [[Bild:Denzil Best, Al Casey, and John Levy.jpg|miniatur|rechts|240px|Denzil Best (links) [[Al Casey (Jazzmusiker)|Al Casey]] (Mitte) un [[Billy Bauer]] (rechts), New York, ca. 1947.<br/> Fotografie vun [[William P. Gottlieb]].]] [[Bild:Bill Harris, Denzil Best, Flip Phillips, Billy Bauer, Lennie Tristano, Chubby Jackson, 1947.jpg|miniatur|rechts|240px|[[Bill Harris (Jazzmusiker)|Bill Harris]], Denzil Best, [[Flip Phillips]], [[Billy Bauer]], [[Lennie Tristano]], [[Chubby Jackson]], ca. September 1947.<br/> Fotografie vun [[William P. Gottlieb]].]] '''Denzil DaCosta Best''' (* [[27. April]] [[1917]] in [[New York City]]; † [[24. Mai]] [[1965]] ok dor) weer en [[USA|US-amerikaansch]] [[Jazz]]slagtüüchspeler un -komponist. == Leven un Wark == Best, de an Piano, Trompeet un Bass utbild weer, konzentreer sück upgrund vun en Lungschaden af 1943 up dat [[Drum Set]]. Tüschen 1943 un 1944 hett he bi [[Ben Webster]] arbeit, ansluutend bi [[Coleman Hawkins]] (1944/45), [[Illinois Jacquet]] (1946) un [[Chubby Jackson]]. He speel dor ok mit Musiker vun den [[Modern Jazz]]. He weer an en Upnahm mit [[George Shearing]] 1948 bedeeligt un wurr 1949 Grünnensliddmaat in de sien Quintett (in dat he bit 1952 bleev). 1949 war he aber ok an wichtig, to’n Deel free improviseerten Upnahmen vun [[Lennie Tristano]] mit (''[[Crosscurrents]]'') un hett later ok mit [[Lee Konitz]] upnommen. Nah en Autounfall speel he bit 1954 bi [[Artie Shaw]], um denn in dat Trio vun [[Erroll Garner]] to arbeiten (1955 bit 1957). Ansluutend speel he mit [[Phineas Newborn]], [[Nina Simone]], [[Billie Holiday]] un [[Tyree Glenn]]. 1962 weer he noch an de eerste Plaat vun [[Sheila Jordan]] bedeeligt. Upgrund vun Lähmungen (man nimmt an dör Aflagerungen in den Gelenken) kunn he denn aber nich mehr arbeiten. He is an de Folgen vun en Trappenstört in en [[U-Bahn]]-Statschoon storven. Anners as de meest Slagtüüchspelers vun de [[Bebop]], de da musikalisch Geschehen mit Akzenten tegen dat Grundmetrum uplaaden un so tosätzlich rhythmisch Intensität schaffen deen, führ Best de all vun [[Jo Jones|„Papa“ Jo Jones]] anbahnt [[legato]]-Entwicklung konsequent wieder. He speel mit dat Metrum, hett meest blots den [[Bessen (Perkussion)|Jazzbessen]] bruukt un hett selten luut Akzente sett. Mit disse Speelwies weer he nich blots Vörbild för de Drummer vun den [[Cool Jazz]]; se wurr um 1950 ok in nich to tellend Barmusik-Combos kopeert. Best komponeer eenig relevant Stücken vun den [[Bebop]], de deelwies aber ok in den fröhen [[Cool Jazz]] speelt wurrn, „Move“, „Wee“ oder „Dee Dee’s Dance“ as ok vermutlich – gemeensam mit sien Früend [[Thelonious Monk]] – „Bemsha Swing“. Sien Kompositschoon „45 Degree Angel“ wurr ok vun [[Mary Lou Williams]] un vun [[Herbie Nichols]] („[[Love, Gloom, Cash, Love]]“, 1957) upnommen. ==Lexigraphisch Indrääg== * [[Ian Carr]], [[Digby Fairweather]] & [[Brian Priestley]]. ''Jazz Rough Guide''. Stuttgart: Metzler 1999 * Wolf Kampmann: ''Reclams Jazzlexikon'' Stuttgart 2003; ISBN 3-15-010528-5 ==Weblenken== * [http://www.drummerworld.com/drummers/Denzil_Best.html Porträt bi Drummerworld] * [http://www.allmusic.com/artist/p56410 Denzil Best bi Allmusic] (engelsch) * [http://d-nb.info/gnd/134626427/about/html DNB-Katalog] * [http://toolserver.org/~apper/pd/person/Denzil_Best Personennaamdatei] {{SORTIERUNG:Best, Denzil}} [[Kategorie:Jazzmusiker]] [[Kategorie:Komponist]] [[Kategorie:Börger von de USA]] [[Kategorie:Mann]] [[Kategorie:Boren 1917]] [[Kategorie:Storven 1965]] brtvjk9a9s9m7bzwftyp8c5juxyzyd6 0 76993 992754 992498 2022-08-17T23:01:04Z Anssi Puro 49174 Bild wikitext text/x-wiki [[File:J. R. R. Tolkien, ca. 1925.jpg|thumb|J .R .R. Tolkien]] '''John Ronald Reuel Tolkien''' [dʒɒn ˈɹɒnld ˈɹuːəl ˈtɒlkiːn] (* [[3. Januar]] [[1892]] in [[Bloemfontein]] in’n [[Oranje-Friestaat]]; † [[2. September]] [[1973]] in [[Bournemouth]] in [[England]]) was een engelsken [[Schriever]], Dichter, [[Philologie|Philoloog]] un Perfesser, de vill beropen is för siene Werke: ''[[The Hobbit]]'', ''[[The Lord of the Rings]]'' un ''[[The Silmarillion]]''. Tolkien, de 1925 bet 1945 Perfesser för [[Angelsassische Sprake|Angelsassisk]] an’n [[Pemborke College]] an’r [[University of Oxford]] un van 1945 bet 1959 Perfesser för Engelske Sproke un Literatur an’n [[Merton College]] was, werk al van sienen Jöögdjahren an an ene egene Mytholgoie un an [[J. R. R. Tolkien siene Spraken|konstrueerten Sproken]] för siene fiktive Welt, in den auk ''The Hobbit'' un ''The Lord of Rings'' in spillt. Vanwegen siene detailleert utklamüserte Welt dööt he för de Vadder van’r [[Fantasy|Fantasy-Literatur]], sünnerlik de [[High-Fantasy]]literatur<ref name="encyc">Clute, John; Grant, John (Ruutgevers): [[The Encyclopedia of Fantasy]], 1999, St. Martin's Press.</ref>, gellen.<ref>[http://www.veritas.org/media/talks/585 Mitchell,Christopher: J. R. R. Tolkien: Father of Modern Fantasy Literature, Veritas Forum; upropen den 2. März 2016 </ref><ref name="Oxford Companion">De ''Oxford companion to English Literature'' nöömt Tolkien "''the greatest influence within the fantasy genre'' (''de gröötste Inwerk binnen den Fantasygenre''). (Sesste Editschon, 2000, Siede 352. Ed. Margaret Drabble.)</ref> He was en goden Fründ van [[C.S. Lewis]]. Bede weern Liddmaten in’r informellen Schrieversgruppe ''The Inklings''. Man siene Arbeden un Bidräge as Sprook- un Literaturweetenskopler weern nich minner belangriek. So gillt sien Essay ''Beowulf: The Monsters and the Critics'' van 1936 as unwiese wichtig för de Utforsken van’n [[Beowulf]]. ==Leven== ===Afkumst van’r Familje un Etymologieje van’n Achternomen=== De Vöröllern van Tolkien sien Vadder weern Handwerkerlüde ut [[London]] un [[Birmingham]], de in’n 18. Johrhunnert van Düütskland na England utwannern, man sik swanke assimieleernn döön<ref>''Breve'', Nr. 165.</ref> De Familje sall in’r Tied van’n [[Sevenjöhriger Krieg|Sevenjöhrigen Krieg]]e, as Flüchtlinge för [[Frederik II. (Preußen)|Frederik II.]] siene Invaschoon up’t [[Körförstendoom Sassen]] na Englang kommen sien.<ref>''Biographie'', Sieden 18–19.</ref> Tolkien sümst ledde sienen Tonamen van’n düütschen Woord ''tollkühn'', wat up Platt sowat as „driest“ bedüüdt, af.<ref>[http://www.spiegel.de/spiegel/print/d-45548112.html [[Der Spiegel]]: Ash nazg gimbatul, Utgove 35/1969, 2. August 1969, upropen den 6. März 2016; Zitat:''„Professor Tolkien, der seinen Namen vom deutschen Wort 'tollkühn' ableitet,...“ (''„Perfesser Tolkien, de sienen Nomen van’n düütsken Woord ‘tollkühn‘ aflaid,...)“.] </ref> Man Georg Geullius sloog vör dat de Tonaam döö sik van’n [[Ooldprüsische Spraak|auldsprüüsken]] Dörpsnomen [[Tołkiny]] bi [[Rastenborg]] in [[Oostpreußen|Austprüsen]], auk wenn dat Dörp wied af is van missener Böversassen, aflaiden.<ref>Georg Gerullis: ''Die altpreußischen Ortsnamen'', o.v., Berlin/Leipzig 1922, p.&nbsp;184.</ref><ref>Max Mechow: ''Deutsche Familiennamen prussischer Herkunft'', Tolkemita, Dieburg 1994, S. 99.</ref> ===Kinnertied=== [[Bild:Mabel Suffield Christmas Card.jpg|De Familje up ene Wiehnachtskorte, de se Frünnen tostüür|duum]] John Ronald Reuel Tolkien worde den 3. Januar 1892 in [[Bloemfontein]] in’n [[Oranje-Friestaat]], wat vandage de Provinz [[Friestaat (Provinz)|Friestaat]] in [[Süüdafrika]] is, as de Suhne van ''Arthur Reuel Tolkien'' (*1857 – †1896), een engelsken Bankkaupmann, un den siene Fru ''Mabel Tolkien'' (Deernsnome: ''Suffield''; *1870 - †1904), boren. De Familje was ut England na Süüdafrika trecken, wiel dat de Vadder dor sien Professchoon as Bankkaupmann naging. Tolkien hadde enen jöngeren Broder ''Hilary Arthur Reuel'', de den 17. Februar 1894 boren worde.<ref>''Biographie'', S.&nbsp;14.</ref> As een lüttken Buttker worde Tolkien in’n Goorn dör ene Tarantel beten; een Beleevnis dat, so seggt männich een, up sien Geschichten, in denen auk graute, venienske Spinnen updükert, inwerkt hebben sall. Man Tolkien stond läter to sik up dat Begeevnis nich recht besinnen to können.<ref>''Biographie'', S.&nbsp;13.</ref> As Tolkien dree Johre auld was, dor trock siene Modder tohaupe mit enne un sienen Broder trügge na England. De Vadder solle in de eerst in Blomfontein bleven, man konn nemools nakumen, denn he ging, vanwegen rheumaatsk Fever, in Süüdafrika mit Daude af.<ref>''Biographie'', S.&nbsp;24.</ref> Sodennig hadde de Familje Tolkien nenne Inkummst mehr un Tolkien siene Modder was nich kumpabel alleen för de Nehren van ühre twee Söhnen to sorgen. Dorümme treck de Familje na de Öllern van Tolkien siene Modder in Kings Heath bi Birmingham in.<ref>''Biography'', Ch I, "Bloemfontein". At 9 Ashfield Road, King's Heath.</ref> Dor up treck de Familje in’n Johre 1896 na ''Sarehole'', een Dörp in’r [[Worcestershire]], dat vandage een Deel van Birmingham is.<ref>''Biographie'', S.&nbsp;27.</ref> Tolkien bröch de folgenden veer Johre van siene Kinnertied hür to un mügg et düht lieden de Landskop updecken un utforksen. Düsse ländlike, idylliske Landskop was de Born van Inspiratschoonen as he läter Giegenden as ''[[The Shire]]'' (Plattdüütsk: ''[[Go (Bezirk)|Go]]''), de Wonnsteed van’n [[Hobbit]]s in siene fiktive Werld ''[[Middle-earth]]'' (Plattdüütsk: ''Middeleerd''), kreeren deed.<ref>''Biographie'', S.&nbsp;113.</ref> Mabel Tolkien lehr ehre twee Sühne tohuus.<ref>''Biographie'', S.&nbsp;29.</ref> Tolkien siene leevsten Lexen weern de Lexen över Sproken, sodennig lehr de Modder Tolkien de Grundlagen van’r [[latiensche Spraak|latiensk]]en, [[Franzöösche Spraak|fransk]]en un [[Hoochdüütsch|haugdüütsken]] Sproke un föhr ehre Jungs al fröh an’t Lesen ran. Up düsse Maneer kamm Tolkien auk al fröh mit Geschichten, as [[Lewis Carrol]] siene ''[[Alice ẹhre Ẹventüürn in’t Wunnerland|Äventüürs in’n Wunnerland]]'', de Sage van [[König Arthus]], de Sage van [[Fafnir]] un den Märkenböker van [[Andrew Lang]], in de Möte. Düsse Vertellsels werken düchtig up Tolkien sien läteret Werk in.<ref name=DoughanBio>[Doughan, David: "JRR Tolkien Biography", Life of Tolkien, 2002; upropen den 1. März 2016]</ref> <ref>''Biographie'', S.&nbsp;22.</ref><ref>''Biograpie'', S.&nbsp;30.</ref> Mabel Tolkien treck ehre Kinner uterdem streng na den [[Röömsch-kathoolsche Kark|kathollsk]]en Glöven up, na den se 1900 konverteer. De Kathollske Glöven was leevdaags düht belangriek för Tolkien un wiest sik auk in sienen Werken. Twisken den Johren 1902 un 1904 trecken Tolkien, siene Modder un sien Border fäker binnen Birmingham üm, in de eerst in’n Stadtddeel Moseley, denn na Kins’s Geath un noch een poor wiedere Öörd. Den Anfang ging Tolkien denn na de ''King Edward’s School'', wessel 1902 na de ''St. Philips Grammar School'' un läter, in’n Johre 1903, mit’n Stipendium wedder trügge na de ''King Edward’s School''. Hier lehr he [[Ooldgreesksche Spraak|Auldgreeksk]] un dör een bannig engagierten [[Persepter]] sogor [[Middelengelsche Spraak|Middelengelsk]] un lehr de Vertellen van [[Sir Garwin and the Green Knight]], wo he läter auk ene wichtige akadeemske Publikatschoon över schreev, kennen. He kamm auk dat eerste Mool den [[Angelsassische Sprake|Angelsassisken]] in de Möte. Den 14. November 1904, as Tolkien twäälf Johre auld was, overleed Mabel Tolkien in’n Öller van 34 Johren; för den jungen Tolkien heel un deel unverwohrens, an’n Folgen van een diabetisk Koma. De fröhe Daud van süine Modder maak, dat sik Tolkien sien leevdage noch mehr mit den kathollsken Glöven verbunnen föhl. Vör ehren Daude hadde Mabel Tolkien dat Sorgerecht för ehre Söhne an Francis Xavier Morgan van’n Oratorium van Birmingham överdregen, de de Kinner to goden Kathliken uptrecken solle. Francis Morgan lööt de Kinner anfangs bi ehre Tante Beatrice Bartlett wohnen, läter wohnen Tolkien un sien Broder in’r Pangschoon van ene Weertsfru, de mit Francis Morgan en gode Fründin was. In düsse Pangschoon lehr Tolkien in’n Öller van sesstegen Johren, siene lätere Fru Edith Bratt kennen, de dree Johre öller was denn he. As sien Vormund Francis Morgan dat to weten kreeg, deed he Tolkien jede Foorm van Kontakt mit Edith Bratt verbeden, bet dat he mit eenuntwintig Johren vullwussen is. ===Jöögde=== In sienen Jöögdjohren fing Tolkien dat Utklamüsern un Kreeren van Kunstsproken an. Dor weern in de eerst een poor Sproken mank, de baseren up annere Sproke as Spaansk, doch fix ging Tolkien bi to versöken ene [[Gootsche Spraak|gootske]] Kunstsproke to kreeren, in dem dat he versöch de Lücken in’n gotsken Vokabular to füllen un boben up auk noch versöch dat Gootske van ene hypotheetske Oorsproke to deriveren. 1911, as he an’r <nowiki>''Kings Edward School''</nowiki> was, deden Tolkien un dree Frünne Rob Gilson, Geoffrey Bache Smith un Christopher Wiseman, den ''T.C.B.S'' grünnen. De Afkörten stund för ''Tea Club and Barrovian Society''. De T.C.B.S. was een Kring van Frünnen de sik regelmotig drappen över Literatur to diskuteren.<ref> Biographie, S. 53f. .</ref> De Tied twisken den Enne van siene Schooltied un den Anfang van’n Studium bröch Tolkien den Sommer een Verlööf mit sienen Broder un Frünnen in’r [[Swiez]] to. ===Studientied=== Den Oktober 1911 fing Tolkien mit’t Studeren an’n [[Exeter College]] in Oxford an. Tolkien studeer in de eerst klassiske Sproken un Literatur. Man 1913 wessel heu na Engelske Sproke un Literatur hen, wiel dat de germaansken Sproken för Tolkien interessanter weern. Den 3. Januar 1913, de Dag wo Tolkien vullwussen worde, schreev he dat eerste Mool wedder Edith, siene Leevde ut’r Jöögdtied. Man se hadde sik middelwiel mit een anneren keerl verloovt. Tolkien woll dat öwwer vandeswegen nich up de Braken hängen un fohr na Edith hen ehr to övetügen enne statts den anneren Keerl to freen. Een Johr läter verloven sik de twee un den 22. März 1916 fiern se Haugtied.<ref> Bibliographie S.89</ref> In siene Studientied ging et nadem he na Engelske Sproke un Literatut wesselt hadde recht sachte to. Faken drapp he sik noch mit sienen Frünnen van’n T.C.B.S.. In’n Johre 1915 was Tolkien kloor mit sienen Studium, dat he mit’r besten Note (''First Class Honour'') beennen deed. ===Eerste Weltkrieg=== Tolkien worde in’n eersten Weltkriege Offizier in’t 11. Bataillon van’n Regiment Lancashire Fusiliers beropen un focht den Sommer 1916 an’r Front bi’r [[Schlacht an de Somme|Schlacht an’r Somme]]. Den 27. Oktober 1916 infizeer Tolkien sik mit Fleckfever un worde den 8. November trügge na England schickt, dor behannelt to werrn. De Tied in’n Süükhuus begunn he siene egene Mythologie daal to schrieven. === Akadeemske Karriere un Schrieverieje === As Tolkien wedder up de Bene was, dor was al kloor dat de Krieg baule een Enne hett, so dat Tolkien sik up’r Söke na Arbeed an sienen vörmoligen Dozenten in Oxford wennen deed. New English Dictionary verschaffte, so dass Tolkien im November 1918 mit Frau und Kind nach Oxford umziehen konnte Den 3. November verlööt Tolkien de Armee.<ref>{{LondonGazette|issue=32110|supp=yes|startpage=10711|date=2 November 1920|accessdate=27 August 2015}}</ref> De werk nu mit an’t [[Oxford English Dictionary]]. He was to’ n grauten Deel an’r Etymologyje van germaansken Wörder, de mit’n Bookstoven "''W''" anfänget, togange.<ref name=":0" /> 1920 kreeg he enen Posten as Haugschoollehrer (engelsk: "''reader''") an’r [[University of Leeds]] un worde dor de jöngste Perfesser. In des siene Tied in [[Leeds]] broch he ''A Middle Englsih Vocabulary'' rut un ene Editschoon van ''[[Sir Gawain and the Green_Knight]]'' tohaupe mit [[E. V. Gordon]], worden de akadeemske Standard för de tokommen Dekaden. He översett auk ''Sir Gawain'', ''[[Pearl (poem)|Pearl]]'', un ''[[Sir Orfeo]]''. 1925 ging he as [[Rawlinson and Bosworth Professor of Anglo-Saxon]] trügge na Oxford an’t [[Pembroke College (Oxford)|Pembroke College]].<ref> Gilliver, Peter: The Ring of Words: Tolkien and the OED, OUP, 2006</ref> Unnertieds sien Posten as Perfesser in Oxford schreev Tolkien ''[[The Hobbit]]'' un de ersten twee Bänne van ''[[The Lord of the Rings]]''.[[Bild:2_Darnley_Road,_the_former_home_of_J.R.R._Tolkien_in_West_Park,_Leeds.jpg|duum|2 Darnley Road, dat vörmalige Huus van Tolkien in West Park, [[Leeds]]]][[Bild:20_Northmoor_Road,_Oxford.JPG|duum|20 [[Northmoor Road]], dat vörmalige Huus van Tolkien in [[North Oxford]]]] ====''Beowulf''==== In’n 20-er Johren, ging Tolkien bi an ene Översetten van den ''[[Beowulf]]'', de he 1926 afsluten döö. Man he broch ühr nemmols rut. Eerst 2014, mahr as veertig Johre na de Daud van Tolkien un bina negentig Johre sint de Översetten kloor worde.<ref>{{Cite magazine|last=Acocella|first=Joan|date=2 June 2014|title=Slaying Monsters: Tolkien's 'Beowulf'|url=http://www.newyorker.com/arts/critics/books/2014/06/02/140602crbo_books_acocella?currentPage=all|magazine=[[The New Yorker]]|accessdate=2 June 2014}}</ref> Teggen Johre na dem he Översetten ferg maken döö, broch Tolkien sien veel beropen Essay över den Beowulf rut: "[[Beowulf: The Monsters and the Critics]]". Düsse Essay hadde enen grauten Invlood up dat Utforsken van Beowulf. Tolkien sien Essay stuur de Fokus van de Beowulfforksen, de betto den Beowulf man ut sprookunngie Perspektive utforsken döö, hen na ene mahr litteraturkunnige Richte, de sik mit den Beowulf auk as litteraasket Werk, siene Geschichte un Riemschemata befaten döö.<ref>''Biography'', p. 143.</ref><ref>Ramey,Bill: (30 March 1998 [http://ourworld.compuserve.com/homepages/billramey/beowulf.htm The Unity of Beowulf: Tolkien and the Critics], uoropen den 16. Juli 2016 archiveert up https://web.archive.org/web/20060421094854/http://ourworld.compuserve.com/homepages/billramey/beowulf.htm</ref> Binnen sien Essay wisst Tolkien, dat he de Beowulf düchtig achten döit. Dat de Beowulf enen düchtigen Inflood up siene Schrieverieje hadde, kann man an Tolkien sien [[Middle-earth]] [[Legendarium]] sehen.<ref>Kennedy, Michael: 2001[www.triode.net.au/~dragon/tilkal/issue1/beowulf.html Tolkien and Beowulf&nbsp;– Warriors of Middle-earth], upropen den 18. Mai 2016 https://web.archive.org/web/20060509110607/http://www.triode.net.au/~dragon/tilkal/issue1/beowulf.html</ref> ===Familje=== Tolkien un siene Fru Edith hadden veer Kinner: ''John Francis Reuel Tolkien'' (* 17. November 1917 – † 22. January 2003), ''Michael Hilary Reuel Tolkien'' (* 22. October 1920 – † 27. February 1984), ''Christopher John Reuel Tolkien '' (* 21. November 1924) un ''Priscilla Mary Anne Reuel Tolkien'' (* 18. June 1929). ===Late Johre=== [[Bild:Oxford Tolkien.JPG|thumb|Büste vanTolkien in'r Kapelle van'n [[Exeter College]], [[Oxford]]]] In sienen laten Johren, kreeg steeds mehr un mehr publieke Rohm un Loov för sien schreven Werk. De Rohm worde so graut dat Tolien siene Nummer ut den publieken Telefoonbook nehmen mott. He un Edith trecken na [[Bournemouth]], wat dunnmools een Seekuroord was, wo sünnerlik Lüde ut de böveren Middelklasse för Verlööf hen fohren. === De letzten Johre un Tolkien sien Daud === Tolkien siene Fru Edith Tolkien overleed den 29. November 1971, in’n Öller van 82 Johen. De Daud van siene Fru was för Tolkien düht swoor. Sien Suhne Simon see dat siene Vadder siene letzen Johre faken wat trurig lööt.<ref>http://www.simontolkien.com/mygrandfather.html</ref> He treck tügge na Oxford un wohn in ene Wohnunge, de dat Merton College enne anboden hadde. Königin [[Elisabeth II.]] maak Tolkien 1972 to een ''Commander of the Order of the British Empire.'' Dat sülvige Johr kreeg Tolkien enen Ehrendoktertiel van’r Universität Oxford.<ref>https://web.archive.org/web/20120728154119/http://www3.shropshire-cc.gov.uk/tolkien.htm</ref> Tolkien leed den Nomen ''Lúthien'' up siene Fru Edith ehren Graffsteen graveren. Tolkien ging eenuntwintig Moonde läter den 2. September 1973 mit Daude af, as he 81 Johren auld was.<ref>http://www.nytimes.com/books/01/02/11/specials/tolkien-obit.html </ref> He liggt begroven in’n sülvigen Graff as siene Fru. Up den Graffsteen worde na Tolkien sien Daud auk noch de Nome ''Beren'' ingraveert. In Tolkien sien ''Middle-earth legendarium'', was Lúthien de schöönste van Ilúvatar siene Kinner, un gaff ehre Unstervlikeet up för den stervliken Strieder Beren, de ehre graute Leevde was. Nadem dat de düüster Mächte van Lord Morgoth up Beren daal gingen, reed Lúthien up den Wolfhund Huan hen na Lord Morgoth Beren to retten. An’n Enne, as Beren in’r Slacht tegen den dämoonsken Wolf Carcharoth daud bleev, maak sik Lúthien up den Padd na den Valar, wat Wesen ähnlik os Engel sind, ennen to övertügen ehre Leevde Beren wedder in’t Leven tügge to halen. ==Schrieverieje== ===Inwerken un Inflütt=== ====Schrievers==== De Schriever [[William Morris]] hadde graute Inflütt up Tolkien. He lööt sik van Morris siene Äventüürgeschichten inspireren. [[Edward Wyke-Smith]] sien ''Marvelous Land of the Snergs'' werk düht up Tolkien in un so auk up de Begeevnisse, Themen un auk up de Beschrieven van den Hobbits. Tolkien schreev dat he as Kind derbe fazineert was van [[S. R. Crockett]] histoorsken Roman ''The Black Douglas'' un dat [[Sauron]] up Crockett sienem Leeghold Gilles de Retz baseert. ====Europääske Mythologie==== Tolkien lööt sik inspireren van [[Germanen|germaanske]], sünnerlik [[Angelsassen|angelsassiske]], Literatur un Mytholgie, which were his chosen and much-loved areas of expertise. De Bornsöfr siene Inspiratschoen weern [[Angelsassische Sprake|angelsassiske Literatur]] as ''[[Beowulf]]'', noordske Sagen as de ''[[Völsunga saga]]'' un ''[[Hervarar saga]]'',<ref>As described by Christopher Tolkien in ''Hervarar Saga ok Heidreks Konung'' (Oxford University, Trinity College). B. Litt. thesis. 1953/4. [Year uncertain], ''The Battle of the Goths and the Huns'', in: Saga-Book (University College, London, for the Viking Society for Northern Research) 14, part 3 (1955–56) [http://www.tolkiensociety.org/tolkien/bibl4.html]</ref> de [[Edda]] un dat ''[[Nibelungenleed|Nibelungenlied]]''.<ref name="DayTolkiensRing">{{cite book|first=David|last=Day|authorlink=David Day (Canadian)|date=1 February 2002|title=[[Tolkien's Ring]]|location = New York|publisher=Barnes and Noble|isbn = 1-58663-527-1}}</ref> Despite the similarities of his work to the ''Volsunga saga'' and the ''Nibelungenlied'', which were the basis for [[Richard Wagner]]'s opera cycle ''[[Der Ring des Nibelungen]]'', Tolkien dismissed critics' direct comparisons to Wagner, telling his publisher, "Both rings were round, and there the resemblance ceases." However, some critics<ref>Alex Ross, [http://www.newyorker.com/archive/2003/12/22/031222crat_atlarge "The Ring and The Rings: Wagner vs. Tolkien"], ''The New Yorker'', 22 December 2003. Retrieved on 2 December 2011.</ref><ref>[[Spengler (pseudonym)|Spengler]], [http://www.atimes.com/atimes/Front_Page/EA11Aa02.html The 'Ring' and the remnants of the West], ''Asia Times'', 11 January 2003. Retrieved on 27 April 2009.</ref><ref>Spengler, [http://www.atimes.com/atimes/Front_Page/ID24Aa01.html Tolkien's Christianity and the pagan tragedy], ''Asia Times'', 11 January 2003. Retrieved on 27 April 2009.</ref> believe that Tolkien was, in fact, indebted to Wagner for elements such as the "concept of the Ring as giving the owner mastery of the world ..."<ref>[http://tolkienonline.de/etep/1ring5.html Tolkien's Ring and Der Ring des Nibelungen], Chapter 5 in Harvey, David (1995). ''[http://tolkienonline.de/etep/ring_toc.html One Ring to Rule them All]''. Updated 20 October 1995. Retrieved on 27 April 2009.</ref> Two of the characteristics possessed by the [[One Ring]], its inherent malevolence and corrupting power upon minds and wills, were not present in the mythical sources but have a central role in Wagner's opera. Tolkien stund auk to dat anneret as Germaanske Mytholgie up sien Werk inwerk. [[Sophokles]]''[[Oedipus the King|OsieneDrama Köning Ödipus]]''e nööm Tolkien as Inspiratsc oon för Geschichten in ''[[The Silmarillion]]'' un ''[[The Children of Húrin]]''. Boven up, Tolkien first read [[William Forsell Kirby]]'s translation of the Finnish [[national epic]], the ''[[Kalevala]]'', while attending King Edward’s School. He beschreev den Karakter [[Väinämöinen]] as ene van graute Inspiratschoon för [[Gandalf the Grey]] („Gandalf de Griese“). De ''Kalevala ühr'' [[Antiheld]] [[Kullervo]] sall ene inwerket hebben up Tolkien sien Karakter [[Túrin Turambar]].<ref>{{cite web|last=Handwerk|first=Brian|date=1 March 2004|url=http://news.nationalgeographic.com/news/2001/12/1219_tolkienroots.html| title=Lord of the Rings Inspired by an Ancient Epic|work = National Geographic News|accessdate =13 March 2006}}</ref> [[Dimitra Fimi]], [[Douglas A. Anderson]], John Garth, un mennje annere veel beropene Experten för sien Werk löven dat Tolkien auk Inspiratschoon fund in verschillen [[Kelten|keltisken]] Vertellen Legenden<ref>{{cite journal |last = Fimi|first = Dimitra|year = 2006|title = 'Mad' Elves and 'elusive beauty': some Celtic strands of Tolkien's mythology|journal = Folklore |volume = 117|issue = 2|pages = 156–170 |publisher = West Virginia University Press|issn = 1547-3155|doi = 10.1080/00155870600707847}}</ref><ref>{{cite journal | last = Fimi | first = Dimitra | year = 2007 | title = Tolkien's "'Celtic' type of legends": Merging Traditions | journal = [[Tolkien Studies]] | volume = 4 | pages = 51–71 | publisher = West Virginia University Press | issn = 1547-3155 | doi = 10.1353/tks.2007.0015 | url = http://muse.jhu.edu/login?uri=/journals/tolkien_studies/v004/4.1fimi.html | accessdate =25 April 2009}}</ref> ===Publikatschonen=== ====''Beowulf: The Monsters and the Critics''==== Justso as siene fiktschonalen Geschichten, was Tolkien ook een veelberopen Schriever van Literaturkritik. Sien Essay ''Beowulf: The Monsters and the Critics'' revolutschoneerde de Maneer, wat Literaturkunnige dat [[Angelsassische Sprake|angelsassiske]] Epos ''[[Beowulf]]'' bekieken. ''Beowulf'' is ook een van de werken, de up’t meest up Tolkien siene lätere werke inflood had hebt. ====Kinderböker un Kortgeschichten==== Tolkien hadde ook Vermaak an’n Schrieven van Kinnergeschichten, sunderlik för siene egenen Kinners.<ref>{{cite news|last=Phillip|first=Norman|year=2005|url= http://www.nytimes.com/books/01/02/11/specials/tolkien-mag67.html | title=The Prevalence of Hobbits|work = New York Times|accessdate =12 March 2006}}</ref> Elk Johr schreev he Breve van’n [[Wiehnachtsmann]] för ennen, de läter as ''[[The Father Christmas Letters]]'' unner de Lüde brocht worden. Andere Kindergeschihten sind ''[[Mr. Bliss]]'' and ''[[Roverandom]]''. Tolkien schreev ook wecke Kortgeschichten as ''[[The Adventures of Tom Bombadil]]'', ''[[On Fairy-Stories]]'', ''[[Smith of Wootton Major]]'' un ''[[Farmer Giles of Ham]]''. ''Roverandom'' un ''Smith of Wootton Major'', just sou as ''The Hobbit'', spillt in ''Middle-earth'', un bruukt Ideen ut dat ''legendarium''. ====''The Hobbit''==== Tolkien was sik nienich verwachten, dat he un siene Vertelsels so populäär un beropen werrt. Tolkien schreev düsse Geschichte in de eerst för siene Kinner. Eerst 1936 as he came Susan Dagnall, ene Mitarbederske van den Verlag [[George Allen & Unwin]], in Möte kamm, dee se enne överküren dat Book rut tobringen.<ref name="NYTimes obit"/> Man dat Book lesen nich blaut Kinner auk männje vullwussene Lüde funnen dt bannig dull. So worde ''The Hobbit'' so populäär dat de Verlag na wieder Böker leng, de in de Welt ''Middle-earth'' spillen. ====''The Lord of the Rings''==== Vanwegen de grote Nafrage na verderen Bökern van enne, schreev Tolkien sien beropenst Werk ''[[The Lord of the Rings]]'' (rutbrochtin dree Bännen van 1954–1955). Tolkien brochte mehr as teggen mit tou, bet de Geschichte kloor was. Undertiedens stöhnen de Liddmaten van Schrieversgruppe [[Inklings]] enne, sunderlik sien goden Fründ [[C.&nbsp;S.&nbsp;Lewis]], de Schriever van de ''[[The Chronicles of Narnia]]''. ''T'' Tolkien woll in de eerst ''The Lord of the Rings'' as ene Geschichte vör Kinner schrieven just as ''The Hobbit'', man swanke worde de Geschichte düüsterer, biesteriger un ernsthaftiger.<ref>{{cite news|author =Times Editorial Staff|date=5 June 1955|url=http://www.nytimes.com/books/01/02/11/specials/tolkien-oxford.html| title=Oxford Calling|work = New York Times|accessdate =12 March 2006}}</ref> Dorümme was ''The Lord of the Rings'' ehr der wat för vullwussen Lüde. Tolkien sien Inwerk up de Fantasyliteratur was unwiese groot. Na’n Spood, den ''The Lord of the Rings'' had hebt, grö dat Genre düchtig. ''The Lord of the Rings'' worde derbe populäär in den 1960-er un bleev dat van dor an af. ===Posthume Publikatschonen=== ====''The Silmarillion''==== Tolkien schreev man Notizen van siene Mythologie, dor mang dat Vertelssel van Beren un Lúthien un de Geschichte van Túrin; and that sketch eventually evolved into the ''[[Quenta Silmarillion]]'', an epic history that Tolkien started three times but never published. Tolkien desperately hoped to publish it along with ''The Lord of the Rings'', but publishers (both [[Allen & Unwin]] and [[HarperCollins|Collins]]) declined. Moreover, printing costs were very high in 1950s Britain, requiring ''The Lord of the Rings'' to be published in three volumes.<ref>[[Wayne G. Hammond]]: ''J.R.R. Tolkien: A Descriptive Bibliography'', London: January 1993, Saint Paul's Biographies, ISBN 1-873040-11-3, American edition ISBN 0-938768-42-5</ref> The story of this continuous redrafting is told in the posthumous series ''[[The History of Middle-earth]]'', edited by Tolkien's son, Christopher Tolkien. From around 1936, Tolkien began to extend this framework to include the tale of ''The Fall of [[Númenor]]'', which was inspired by the legend of [[Atlantis]]. Tolkien nööm sienen Suhn Christopher as de Verwalter van siene literarsken Werken. Christopher Tolkkien tohaupe mit [[Guy Gavriel Kay]] de Notizen van sienen Vadder, de man vördem ordnet un sorteert het, as vullstänniget Book mit’n Titel [[The Silmarillion]] ruut. ====''Unfinished Tales'' un ''The History of Middle-earth''==== 1980 publiceerte Christopher Tolkien ene Sammlunge van Geschichten, de Tolkien nich ferg maken döö. Düsse Sammlungekamm unner den Tittel: ''[[Unfinished Tales|Unfinished Tales of Númenor and Middle-earth]]'' ruut. In den tokommen Johren broch Christopher Tolkien auk noch verdere Materialen, de nau nich ferg weern, ruut. Alle düsse detailjerten Kommentare, Notitzen un verderet kamm as ene Serie mit twäälf Bännen ruut un het den Tittel: ''[[The History of Middle-earth]]''. ====''Mr. Bliss''==== Een Werk van Tolkien, dat blaut wenigen Lüden kunnig is, is dat Kinnerbouk ''[[Mr. Bliss]]'', dat 1982 ruutbrocht worde. Et vertellt de Geschichte van Mr. Bliss un siene eerste Fohrt in sienen nijjen Auto un unnertieds ville Äventüren beleevt: He kümmt exempelwiese enen Bären, pröttsken Novers, vertörnten Hökers un anneren to Möte. De Geschichte ennet mit een Malöör mit’t Auto. De Geschichte was inspireert van’t Malöör dat Tolkien sümst mit sien eerstet egenet Auto hadde, dat he 1932 koffte. ====''The Children of Húrin''==== ''[[The Children of Húrin]]'' vetellt de Geschichte van [[Túrin Turambar]] un siene Söster [[Nienor]], de Kinner van [[Húrin|Húrin Thalion]] sind. ====''The Legend of Sigurd and Gudrún''==== ''[[The Legend of Sigurd and Gudrún]]'' vertellt de Legenne van [[Sigurd]] un de [[Nibelungen]] ehr Daalgang. Et is in [[Staavriem|Staavriemen]] schreven un richt sik na den Stil van de auldnnordske Dichterieje in’r [[Edda]]. ====''The Fall of Arthur''==== ''[[The Fall of Arthur]]'', ruutbröcht den 23 Mai 2013, is ene Ballade, de Tolkien in den 30er Johren schreev. Dat Gedicht is schreven in [[Staavriem|Staavriemen]], het bina över dusend Verse un imiteert dat Versmaas van [[Beowulf]] , man in modernen Eneglsk. Auk wenn de Ballade inspireert is van den Köning Arthur uut’n Haugmiddelöller spillt Tolkien siene Ballade in’r Tied van de [[Völkerwannern]] un wieset Arthur os een britsken as een britsken Könning, de tegen de [[Angelsassen]] ehre Invaschoon fecht.<ref>announcing the 2013 edition, ''[[The Guardian (Grootbritannien)|The Guardian]]'' on 9 October 2012 published the poem's first nine verses; Alison Flood, [http://www.guardian.co.uk/books/2012/oct/09/jrr-tolkien-new-poem-king-arthur 'New' JRR Tolkien epic due out next year] guardian.co.uk, Tuesday 9 October 2012.</ref> ====''Beowulf: A Translation and Commentary''==== ''[[Beowulf: A Translation and Commentary]]'' ( ''„Beowulf: Ene Översetten un Kommentar“'') , publiceert den 22. Mai 2014, is ene Översetten in [[Prosa]] van den middelöllerigen Werk [[Beowulf]] uut’n [[Angelsassische Sprake|Angelsassisken]] in’t moderne [[Engelsche Spraak|Engelsk]]. Tolkien översett den Text van 1920 bet 1926. Mit büi de Översetten büi sind över 200 Sieden Kommentare to dat Gedicht; düsse Översetten mit Kommentaren was de Grundloge för Tolkien sien veel beropen Essay van 1936 ''"Beowulf: The Monsters and the Critics"''.<ref>{{cite news|url=http://www.bbc.com/news/uk-england-london-26662761 |title=JRR Tolkien's Beowulf translation to be published |work=[[BBC News]] |date=20 March 2014 |accessdate=8 June 2014}}</ref> In den Book steht auk de vördem nich publiceerte book "''Sellic Spell''" un twee Verschonen van de "''The Lay of Beowulf''".<ref>{{cite web|url=http://www.publishersweekly.com/978-0-544-44278-8 |title=Beowulf: A Translation and Commentary |work=[[Publishers Weekly]] |date=26 May 2014 |accessdate=5 September 2014}}</ref> ==Sproken un Philologie== ===Loobahn as Sprookwetenskopler=== Tolkien siene akadeemske Loopbahn as auk sien literaasket Werk kann man grauts scheden van siene Leevde un Vermaak för Sproken un de Philogie. Sien Speziaalrebeet was de de engelske Philologie. He arbeed för dat [[Oxford English Dictionary]] van 1918 an. He gaff Lexen över de Historie van'r engelsken Sproke un verschillen [[Angelsassische Sprake|angelsassisken]] un [[Middelengelsch|middelengelsken]] Texten justso as auld- un middelengelske Philogie un [[Germaansche Spraken|germaanske]] Philologie as auk [[Gootsche Spraak|Gootsk]], [[Ieslannsche Spraak|Auldiesländsch]] un [[Middelwalisische Spraak|Middelwalisisch]]. ===Sprookkonstruktschoon=== [[Image:Quenya Example.svg|thumb|280px|''Ach! As Gold fallt de Blädder in den Wind, lange Johre van keen een tellt as Böme ühr Telgen!'' De Anfang van den Gedicht [[Namárië]], schreven in [[Tengwar]] un in latienske Schrift.]] Blangen siene Proffeschoon as Philoge hadde Tolkien grauten Vermaak an den Uutfinnen van Sproken. Mang den villen Sproken, de Tolkien uutklamüser, sind [[Quenya]] un [[Sindarin]] de Sproken, de up dat uutwickelste sind. The etymoloogske Verwanskop un de sprookhistoorske Uutwickeln van de twee Sproken is in Tolkien sien ''Legendarium'' beschreven. Sproken un auk de Sproke ühre Grammatik mossten för Tolkien ästheetsk un euphoonsk sien. Sünnerlik Quenya kreeer Tolkien as ene "phonoästheetske Sproke". Se was dacht as een "Elvenlatien", un baseert phonoloogsk up [[Latiensche Spraak|Latien]], [[Finnsche Spraak|Finnsk]], [[Walisische Spraak|Walisisk]] un [[Ooltgreeksche Spraak|Auldgreeksk]].<ref name="letter144">''Letters'', no. 144.</ref> Tolkien was van Menen dat Sproken, Kultur un Mytholgie nich to scheden sind, sodennig was sien Verschel över [[Hölpspraken|Hölpsproken]] auk aflehnend.<ref name="letter180">''Letters'', no. 180.</ref> == Borns == <references/> ==Weblenken== {{Commons}} * [http://www.tolkienestate.com/home/ The Tolkien Estate Website] * [http://inklings-studies.org/ Journal of Inklings Studies] peer-reviewed journal on Tolkien and his literary circle, based at Oxford * [http://www.bbc.co.uk/archive/writers/12237.shtml BBC film (1968) featuring Tolkien] * [http://www.tolkien.co.uk/ HarperCollins Tolkien Website] * [http://www.tolkiensociety.org/author/biography/ Biography at the Tolkien Society] {{Normdaten}} {{DEFAULTSORT:Tolkien, J R R}} [[Kategorie:Schriever]] [[Kategorie:Dichter]] [[Kategorie:Mann]] [[Kategorie:Philoloog]] [[Kategorie:Röömsch-kathoolsche Kark]] [[Kategorie:Angelsassisch]] [[Kategorie:Fantasy]] [[Kategorie:Plaanspraak]] [[Kategorie:Boren 1892]] [[Kategorie:Storven 1973]] [[Kategorie:Börger von Grootbritannien]] ajvpf2q9n0wc2yz3papb9bi65mcwt1d 0 94209 992738 977462 2022-08-17T13:27:25Z Demonax 26219 /* H */ wikitext text/x-wiki '''Peterson''' is de Familiennaam von {{ABC}} === A === * [[Adrian Peterson]] (* 1985), US-amerikaanschen American-Football-Speler, * [[Amanda Peterson]] (1971–2015), US-amerikaansche Schauspelerin, * [[Amy Peterson]] (* 1971), US-amerikaansche Löperin, * [[Andrew Townsend Peterson]], US-amerikaanschen Bioloog, * [[Annika Peterson]] (* 1972), US-amerikaansche Schauspelerin, === B === * [[Bart Peterson]] (* 1958), US-amerikaanschen Politiker, * [[Benjamin Peterson]] (* 1950), US-amerikaanschen Ringer, * [[Bob Peterson]] (* 1961), US-amerikaanschen Dreihbookschriever, === C === * [[Cassandra Peterson]] (* 1951), US-amerikaansche Schauspelerin, * [[Charles Peterson]] (* 1964), US-amerikaanschen Fotograaf, * [[Charles W. Peterson]] (1868–1944), kanaadschen Ünnernehmer, * [[Chip Peterson]] (* 1987), US-amerikaanschen Swemmer, * [[Colin Peterson]] (* 1946), austraalschen Schauspeler un Musiker, * [[Colleen Peterson]] (1950–1996), kanaadsche Sängerin un Gitarrspelerin, * [[Collin Peterson]] (* 1944), US-amerikaanschen Politiker, === D === * [[Daisy Peterson Sweeney]] (1920–2017), kanaadsche Klaveerpädagogin un Organistin, * [[David Peterson]] (* 1943), kanaadschen Politiker, * [[David J. Peterson]] (* 1981), US-amerikaanschen Schriever un Linguist, * [[David Robert Peterson]] (* 1943), kanaadschen Avkaat un Politiker, * [[Dean Peterson]] (* 1988), austraalschen Ieshockeyspeler, * [[Debbi Peterson]] (* 1961), US-amerikaansche Musikerin, * [[Donald H. Peterson]] (1933–2018), US-amerikaanschen Astronaut, * [[Dorothy Peterson]] (1897–1979), US-amerikaansche Schauspelerin, {{:Doug Peterson}}, === E === * [[Earl Peterson]] (1927–1971), US-amerikaanschen Musiker, * [[Edmund Peterson]], eestnischen Footballspeler, * [[Eric Peterson]] (* 1964), US-amerikaanschen Gitarrspeler, * [[Erik Peterson]] (1890–1960), düütschen Theoloog, * [[Ernst Peterson-Särgava]] (1868–1958), eestnischen Schriever, * [[Ernst Conrad Peterson]] (1778–1841), düütschen Architekt, * [[Eugene H. Peterson]] (* 1932), US-amerikaanschen Geistlichen, Spraakwetenschopper, Översetter un Dichter, * [[Eveli Peterson]] (* 1967), eestnische Biathletin, * [[Eveline Peterson]] (1892–?), engelsche Badmintonspelerin, === F === * [[Frank Peterson]] (* 1963), düütschen Musikproduzent, {{:Franklin Peterson}}, * [[Fredrik Peterson]] (* 1969), sweedschen Beachvolleyballspeler, * [[Fritz Peterson]] (* 1942), US-amerikaanschen Baseballspeler, === G === * [[Gilles Peterson]] (* 1964), brietschen DJ, === H === * [[Hannibal Marvin Peterson]] (* 1948), US-amerikaanschen Kumponist un Musiker, * [[Hans Peterson]] (1922–2022), sweedschen Schriever, * [[Hector Peterson]] (1963–1976), süüdafrikaanschen Schöler, * [[Hugh Peterson]] (1898–1961), US-amerikaanschen Politiker, === I === * [[Ivars Peterson]] (* 1948), kanaadschen Journalist, === J === * [[J. Hardin Peterson]] (1894–1978), US-amerikaanschen Politiker, * [[Jeanne Arland Peterson]] (1921–2013), US-amerikaanschen Musiker, * [[Jeret Peterson]] (1981–2011), US-amerikaanschen Freestyle-Skier, * [[Jewel Peterson]] (* 1981), US-amerikaansche Tennisspelerin, * [[Johan Christian Peterson]], sweedschen Maler, {{:John Peterson}}, * [[Jordan Peterson]] (* 1962), kanaadschen Psycholoog un Kulturkritiker, * [[Joseph Peterson]] (1878–1935), US-amerikaanschen Psycholoog, * [[Joshua Peterson]] (* 1975), süüdafrikaanschen Lichtathlet, === K === * [[K. Berry Peterson]] (1891–1952), US-amerikaanschen Soldaat, Jurist un Politiker, * [[Kai Peterson]] (* 1962), düütschen Schauspeler, Spreker, Produzent un Sänger, * [[Karen Peterson]], US-amerikaansche Politikerin, * [[Kristian Jaak Peterson]] (1801–1822), eestnischen Dichter, === L === * [[Lamont Peterson]] (* 1984), US-amerikaanschen Boxer, * [[Lennie Peterson]] (* 1958), US-amerikaanschen Grafiker, Illustrater, Musiker un Musikpädagoog, * [[Leonard Peterson]], Toonmeester, * [[Leonard Byron Peterson]] (1917–2008), kanaadschen Dramatiker, * [[Lorne Peterson]], kanaadschen Modellboer, * [[Lucky Peterson]] (* 1964), US-amerikaanschen Musiker, === M === * [[M. Blaine Peterson]] (1906–1985), US-amerikaanschen Politiker, * [[Matthias Conrad Peterson]] (1761–1833), noorweegschen Koopmann un Journalist, * [[Michael Iver Peterson]] (* 1943), US-amerikaanschen Schriever, * [[Morris Peterson]] (* 1977), US-amerikaanschen Basketballspeler, === N === * [[Nick Peterson]] (* 1973), brietschen Künstler un Filmmaker, === O === * [[Oscar Peterson]] (1925–2007), kanaadschen Pianist, === P === * [[Patrick Peterson]] (* 1990), US-amerikaanschen American-Football-Speler, * [[Pete Peterson]] (* 1935), US-amerikaanschen Politiker, * [[Peter George Peterson]] (1926–2018), US-amerikaanschen Politiker un Manager, * [[Pirjo Peterson]] (* 1982), eestnische Footballspelerin, === R === * [[Ralph Peterson]] (1962–2021), US-amerikaanschen Slagtüügspeler, * [[Randy Peterson]], US-amerikaanschen Musiker, * [[Ray Peterson]] (1939–2005), US-amerikaanschen Sänger, * [[Rebecca Peterson]] (* 1995), sweedsche Tennisspelerin, {{:Robert Peterson}}, * [[Roger Tory Peterson]] (1908–1996), US-amerikaanschen Ornitholoog, Maler un Fotograaf, * [[Ronnie Peterson]] (1944–1978), sweedschen Rennfohrer, * [[Roy Eric Peterson]] (* 1936), kanaadschen Cartoonist, * [[Russell W. Peterson]] (1916–2011), US-amerikaanschen Politiker, === S === * [[Sebastian Peterson]] (* 1967), düütschen Speelbaas, * [[Seth Peterson]] (* 1970), US-amerikaanschen Schauspeler, * [[Sonja Peterson]] (* 1973), düütsche Weertschopsmathematikerin un Volksweertschopperin, === T === * [[Tabitha Peterson]] (* 1989), US-amerikaansche Curlerin, * [[Thage G. Peterson]] (* 1933), sweedschen Politiker, * [[Teodor Peterson]] (* 1988), sweedschen Skilanglöper, * [[Thomas Peterson]] (* 1986), US-amerikaanschen Radrennfohrer, === V === * [[Val Peterson]] (1903–1983), US-amerikaanschen Politiker, * [[Vicki Peterson]] (* 1958), US-amerikaansche Musikerin, * [[Voldemar Peterson]] (1908–1976), eestnischen Footballspeler, === W === * [[W. Wesley Peterson]] (1924–2009), US-amerikaanschen Informatiker, * [[Walter R. Peterson]] (1922–2011), US-amerikaanschen Politiker, * [[Wayne Peterson]] (* 1927), US-amerikaanschen Kumponist, {{:Wesley Peterson}}, * [[Wilhelm Peterson-Berger]] (1867–1942), sweedschen Kumponist un Musikkritiker, * [[William Peterson]] (1856–1921), schottschen Ooldphiloloog. Kiek ok bi: [[Petersohn]], [[Petersson]], [[Pettersson]], [[Petterson]], [[Petersen]], [[Peterssen]], [[Pettersen]]. {{Mehrdüdig Begreep}} cx2rzlycjzt796tnczvhf9ez3k1ia50 0 116429 992756 870008 2022-08-18T02:16:42Z Demonax 26219 wikitext text/x-wiki '''Lehtinen''' is de Familiennaam von * [[Ileana Ros-Lehtinen]] (* 1952), US-amerikaansche Politikerin, * [[Jarmo Lehtinen]] (* 1969), finnschen Rallye-Bifohrer, * [[Jere Lehtinen]] (* 1973), finnschen Ieshockeyspeler, * [[Lasse Lehtinen]] (* 1947), finnschen Politiker, * [[Lauri Lehtinen]] (1908–1973), finnschen Lichtathlet, * [[Matti Lehtinen]] (1922–2022), finnschen Sänger, * [[Mika Lehtinen]] (* 1975), finnschen Ieshockeyspeler, * [[Pekka T. Lehtinen]] (* 1934), finnschen Zooloog, * [[Rauno Lehtinen]] (1932–2006), finnschen Kumponist, * [[Susanna Lehtinen]] (* 1983), finnsche Footballspelerin. {{Mehrdüdig Begreep}} 4asnlnmvo8w6zyasoblub87nefvk52c 3 171827 992757 992428 2022-08-18T02:48:40Z QueerEcofeminist 31544 QueerEcofeminist hett de Siet [[Bruker Diskuschoon:TJjeremiah]] na [[Bruker Diskuschoon:Carolina Heart]] verschaven: Seite während der Umbenennung des Benutzers „[[Special:CentralAuth/TJjeremiah|TJjeremiah]]“ in „[[Special:CentralAuth/Carolina Heart|Carolina Heart]]“ automatisch verschoben wikitext text/x-wiki {{Vörlaag:Moin!|realName=|name=TJjeremiah}} -- [[Bruker:Moin!|Moin!]] [[Bruker Diskuschoon:Moin!|✍]] 17:59, 1. Aug. 2022 (CEST) qmdo8vzd61wdpghl7etstoch52xz2dj 3 172014 992739 2022-08-17T13:30:21Z Moin! 1113 Willkamen op de plattdüütsche Wikipedia wikitext text/x-wiki {{Vörlaag:Moin!|realName=|name=Dağdaki Kartal}} -- [[Bruker:Moin!|Moin!]] [[Bruker Diskuschoon:Moin!|✍]] 15:30, 17. Aug. 2022 (CEST) 01xerds8g9ltcrx2sw67iv7xo5m8elg 3 172015 992740 2022-08-17T13:38:34Z Moin! 1113 Willkamen op de plattdüütsche Wikipedia wikitext text/x-wiki {{Vörlaag:Moin!|realName=|name=Kouprvita}} -- [[Bruker:Moin!|Moin!]] [[Bruker Diskuschoon:Moin!|✍]] 15:38, 17. Aug. 2022 (CEST) b9byfjipq470ovgnfqfl37qn0b8czb4 0 172016 992742 2022-08-17T14:12:03Z Slomox 125 [[WP:nds.wp Toolkit]]: [[WP:Mehrdüdig Begreep|MB]] översett ut de.wp wikitext text/x-wiki '''Thumann''' is de Familiennaam von * [[Albert Thumann]] (1856–1938), düütschen Avtheker un Politiker, * [[Anton Thumann]] (1912–1946), düütsch SS-Maat, * [[Harry Thumann]] (1952–2001), düütschen Musiker, * [[Jürgen Thumann]] (1941–2022), düütschen Funkschonär, * [[Karl Borromäus Thumann]] (1820–1874), düütschen Theoloog, * [[Paul Thumann]] (1834–1908), düütschen Maler, * [[Michael Thumann]] (* 1962), düütschen Journalist, * [[Thomas Thumann]] (* 1965), düütschen Avkaat un Politiker. {{Mehrdüdig Begreep}} 576t7nwgez13n3korbo2l2st2cgmau5 3 172017 992745 2022-08-17T15:04:51Z Moin! 1113 Willkamen op de plattdüütsche Wikipedia wikitext text/x-wiki {{Vörlaag:Moin!|realName=|name=Fronii}} -- [[Bruker:Moin!|Moin!]] [[Bruker Diskuschoon:Moin!|✍]] 17:04, 17. Aug. 2022 (CEST) 5ar2t6jwpjuhss2jytq3e8gdhy3git6 3 172018 992746 2022-08-17T15:21:06Z Moin! 1113 Willkamen op de plattdüütsche Wikipedia wikitext text/x-wiki {{Vörlaag:Moin!|realName=|name=Albertorosada}} -- [[Bruker:Moin!|Moin!]] [[Bruker Diskuschoon:Moin!|✍]] 17:21, 17. Aug. 2022 (CEST) j9x5wqt0tg0hkly3d9cogohjq47q349 3 172019 992747 2022-08-17T17:35:09Z Moin! 1113 Willkamen op de plattdüütsche Wikipedia wikitext text/x-wiki {{Vörlaag:Moin!|realName=|name=LucasJoko}} -- [[Bruker:Moin!|Moin!]] [[Bruker Diskuschoon:Moin!|✍]] 19:35, 17. Aug. 2022 (CEST) q8kuqy7boo8horgvygluwmz7fv8z5cb 3 172020 992748 2022-08-17T18:03:24Z Moin! 1113 Willkamen op de plattdüütsche Wikipedia wikitext text/x-wiki {{Vörlaag:Moin!|realName=|name=Ishuii27}} -- [[Bruker:Moin!|Moin!]] [[Bruker Diskuschoon:Moin!|✍]] 20:03, 17. Aug. 2022 (CEST) nvi1i5euvs4z352zu0px1s91zl2is0b 3 172021 992749 2022-08-17T20:50:23Z Moin! 1113 Willkamen op de plattdüütsche Wikipedia wikitext text/x-wiki {{Vörlaag:Moin!|realName=|name=Tobias Thöne}} -- [[Bruker:Moin!|Moin!]] [[Bruker Diskuschoon:Moin!|✍]] 22:50, 17. Aug. 2022 (CEST) som3vzs7ka540jcg8z764j28zjhqwhc 3 172022 992752 2022-08-17T22:40:07Z Moin! 1113 Willkamen op de plattdüütsche Wikipedia wikitext text/x-wiki {{Vörlaag:Moin!|realName=|name=Pbard26}} -- [[Bruker:Moin!|Moin!]] [[Bruker Diskuschoon:Moin!|✍]] 00:40, 18. Aug. 2022 (CEST) 6hdvoyfhum61aoqrkzuvbxajywn5ek7 3 172023 992753 2022-08-17T23:00:36Z Moin! 1113 Willkamen op de plattdüütsche Wikipedia wikitext text/x-wiki {{Vörlaag:Moin!|realName=|name=Anssi Puro}} -- [[Bruker:Moin!|Moin!]] [[Bruker Diskuschoon:Moin!|✍]] 01:00, 18. Aug. 2022 (CEST) 0in7tiyplko4wrix1rl7jtdcg8x97bf 3 172024 992755 2022-08-18T02:15:17Z Moin! 1113 Willkamen op de plattdüütsche Wikipedia wikitext text/x-wiki {{Vörlaag:Moin!|realName=|name=Zezazu1}} -- [[Bruker:Moin!|Moin!]] [[Bruker Diskuschoon:Moin!|✍]] 04:15, 18. Aug. 2022 (CEST) rcurxslrpfbuwhg0t30yn7ga47cq1pd 3 172025 992758 2022-08-18T02:48:40Z QueerEcofeminist 31544 QueerEcofeminist hett de Siet [[Bruker Diskuschoon:TJjeremiah]] na [[Bruker Diskuschoon:Carolina Heart]] verschaven: Seite während der Umbenennung des Benutzers „[[Special:CentralAuth/TJjeremiah|TJjeremiah]]“ in „[[Special:CentralAuth/Carolina Heart|Carolina Heart]]“ automatisch verschoben wikitext text/x-wiki #wiederleiden [[Bruker Diskuschoon:Carolina Heart]] te4wv1cqjeahynm13gyl4d648907w3c 3 172026 992760 2022-08-18T09:57:03Z Moin! 1113 Willkamen op de plattdüütsche Wikipedia wikitext text/x-wiki {{Vörlaag:Moin!|realName=|name=Kerospam}} -- [[Bruker:Moin!|Moin!]] [[Bruker Diskuschoon:Moin!|✍]] 11:57, 18. Aug. 2022 (CEST) hvgg3n1cf1f185zh8q7jc6osevxznn7 3 172027 992761 2022-08-18T11:00:45Z Moin! 1113 Willkamen op de plattdüütsche Wikipedia wikitext text/x-wiki {{Vörlaag:Moin!|realName=|name=Lexmehl}} -- [[Bruker:Moin!|Moin!]] [[Bruker Diskuschoon:Moin!|✍]] 13:00, 18. Aug. 2022 (CEST) h0gapsqp5r26e638gvcjww6dkcfsd8z 0 172028 992763 2022-08-18T11:44:41Z Slomox 125 [[WP:nds.wp Toolkit]]: [[WP:Mehrdüdig Begreep|MB]] översett ut de.wp wikitext text/x-wiki '''Klaus Barner''' is de Naam von <onlyinclude>* [[Klaus Barner (Schauspeler)|Klaus Barner]] (1933–2022), düütschen Schauspeler, * [[Klaus Barner (Mathematiker)|Klaus Barner]] (* 1934), düütschen Mathematiker</onlyinclude>. {{Mehrdüdig Begreep}} n8tphwfwehe0tlu9vrmp3lwon3mkkln