వికీసోర్స్ tewikisource https://te.wikisource.org/wiki/%E0%B0%AE%E0%B1%8A%E0%B0%A6%E0%B0%9F%E0%B0%BF_%E0%B0%AA%E0%B1%87%E0%B0%9C%E0%B1%80 MediaWiki 1.39.0-wmf.21 first-letter మీడియా ప్రత్యేక చర్చ వాడుకరి వాడుకరి చర్చ వికీసోర్స్ వికీసోర్స్ చర్చ దస్త్రం దస్త్రంపై చర్చ మీడియావికీ మీడియావికీ చర్చ మూస మూస చర్చ సహాయం సహాయం చర్చ వర్గం వర్గం చర్చ ద్వారము ద్వారము చర్చ రచయిత రచయిత చర్చ పుట పుట చర్చ సూచిక సూచిక చర్చ TimedText TimedText talk మాడ్యూల్ మాడ్యూల్ చర్చ Gadget Gadget talk Gadget definition Gadget definition talk 0 8852 396849 91004 2022-07-24T17:16:19Z 2409:4070:4502:8C18:81DB:3488:7156:E50C /* ద్వితీయ భాగము */ wikitext text/x-wiki {{తలకట్టు | శీర్షిక = [[వాత్స్యాయన కామ సూత్రములు]] | రచయిత = వాత్స్యాయన మహర్షి | అనువాదం = | విభాగము = | ముందరి = | తదుపరి =[[వాత్స్యాయన కామ సూత్రములు/సామాన్యాధికరణం|సామాన్యాధికరణం]] | వివరములు = |సంవత్సరం= }} __NOTOC__ ===ప్రధమ భాగము=== * '''[[వాత్స్యాయన కామ సూత్రములు/సామాన్యాధికరణం|సామాన్యాధికరణం]]''': **1. [[వాత్స్యాయన కామ సూత్రములు/సామాన్యాధికరణం/శాస్త్రసంగ్రహం|శాస్త్రసంగ్రహం]] **2. [[వాత్స్యాయన కామ సూత్రములు/సామాన్యాధికరణం/త్రివర్గ ప్రతిపత్తి|త్రివర్గ ప్రతిపత్తి]] **3. [[వాత్స్యాయన కామ సూత్రములు/సామాన్యాధికరణం/విద్యాసముద్దేశః|విద్యాసముద్దేశః]] **4. [[వాత్స్యాయన కామ సూత్రములు/సామాన్యాధికరణం/నాగరకవృత్తం|నాగరకవృత్తం]] **5. [[వాత్స్యాయన కామ సూత్రములు/సామాన్యాధికరణం/నాయకసహాయదూతీకర్మవిమర్శః|నాయకసహాయదూతీకర్మవిమర్శః]] * '''[[వాత్స్యాయన కామ సూత్రములు/సాంప్రయోగికాధికరణం|సాంప్రయోగికాధికరణం]]''': **1. [[వాత్స్యాయన కామ సూత్రములు/సాంప్రయోగికాధికరణం/రతావస్థాపనం|రతావస్థాపనం]] **2. [[వాత్స్యాయన కామ సూత్రములు/సాంప్రయోగికాధికరణం/ఆలింగనవిచారం|ఆలింగనవిచారం]] **3. [[వాత్స్యాయన కామ సూత్రములు/సాంప్రయోగికాధికరణం/చుంబనవికల్పా:|చుంబనవికల్పా:]] **4. [[వాత్స్యాయన కామ సూత్రములు/సాంప్రయోగికాధికరణం/నఖరదనజాత్యధ్యాయః|నఖరదనజాత్యధ్యాయః]] **5. దశనచ్ఛేద్యాధ్యాయః **6. సంవేశన చిత్రరతాధ్యాయః **7. సీత్కృతాధ్యాయః **8. పురుషోపసృసాధ్యాయః **9. ఔపరిష్టకాద్యధ్యాయః **10. రతారంభావసాని కాద్యధ్యాయః * '''కన్యాసంప్రయుక్తకాధికరణమ్''': **1. వరణవిధానాధ్యాయః **2. కన్యావిస్రంభణాద్యధ్యాయః **3. బాలోపక్రమాద్యధ్యాయః **4. ఏక పురుషాభియోగాద్యధ్యాయః **5. వివాహయోగాధ్యాయః ===ద్వితీయ భాగము=== * '''భార్యాధికరణమ్''': **1. ఏకచారిణివృత్తాధ్యాయః **2. * '''పారదారికాధికరణమ్''': **1. స్త్రీపురుష శీలావస్థాపనాద్యధ్యాయః **2. భావపరీక్షాధ్యాయః **3. . **4. ఈశ్వరకామితాధ్యాయః **5. అంతఃపురికా ప్రకరణమ్ * '''వైశికాధికరణమ్''': **1. సహాయగమ్యాగమ్యాది చింతాధ్యాయః **2. కాంతానువృత్తాధ్యయః **3. అర్థాగమోపాయాద్యధ్యాయః **4. విశీర్ణప్రతిసంధానాధ్యాయః **5. లాభవిశేషాద్యధ్యాయః **6. అర్థానర్థానుబంధసంశయవిచారాద్యధ్యాయః * '''ఔపనిషదికాధి కరణమ్''': **1. Advertisement **2. ==మూలాలు== * వాత్స్యాయన కామ సూత్రములు: మూలము; వాత్స్యాయన మహర్షి, మహర్షుల చరిత్రలు (ఏడవ సంపుటము), తిరుమల తిరుపతి దేవస్థానములు, 1989, పేజీ89-104. * కామశాస్త్ర, డా. కంభంపాటి స్వయంప్రకాష్. ==వనరులు== *[http://www.sanskritworld.in/index/detailview/book_id/kamasutra సంస్కృతవర్ల్డ్.ఇన్ లో పుస్తకం దేవనాగరి లిపిలో] [[వర్గం:వాత్స్యాయన కామ సూత్రములు]] [[వర్గం:సంస్కృత రచన]] [[sa:कामसूत्रम्]] oofrrw1n8sc6hugr2xhzcyjnia4vvjf 104 15176 396842 227184 2022-07-24T12:06:33Z Inquisitive creature 3593 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Nrgullapalli" />{{rh||క్షయ టీకారసము|111}}</noinclude> యిలో అధికముగ ప్లేగువచ్చియున్నప్పుడు అక్కడిజెయిలులోని 154 గురు జనులకు ప్లేగు టీకాలువేసిరి. 177 గురు టీకాలు లేకయుండిరి. టీకాలు వేసినవారిలో నొక్కడును ప్లేగుచే మృతినొందలేదు. కాని టీకాలు వేసికొనని వారిలో 14 గురికి ప్లేగువచ్చి 6 గురు మృతినొందిరి. కాబట్టి యీ ప్లేగు టీకాలను వ్యాధి ముమ్మరముగ గలయన్నిచోట్లను వైద్యులకును పరిచారలకులకును సేవకులకును నిర్బంధముగ వేయవలెను. ప్రజలకుకూడ నీటీకాల యుపయోగమునుగూర్చి బోధించి సర్వత్ర వ్యాపించునట్లు ప్రోత్సాహపరచవలెను. {{Center| {{p|fs125}}క్షయ టీకారసము</p> }} దీనిని ప్రస్తుతము పెద్దపట్టణములన్నిటి యందును వైద్యు లుపయోగపరుచుచున్నారు. ఇందు రెండు విధముల టీకారసములు గలవు. 1. క్షయ సూక్ష్మజీవులను చంపి వాని శరీరములో నుండు విషములను వేడినీళ్లు గ్లిసరిన్ మొదలగు ద్రావకములతో కలిపి విడదీసి ఆ విషములను ద్రవరూపముగ శరీరము లోనికి ఎక్కించుట. 2. క్షయ సూక్ష్మజీవులను మెత్తగనూరి పొడిగాజేసి ఆ పొడిని పరిశుభ్రమయిన నీటిలో కలిపి ఆ నీటిని తగు మోతాదులతో చర్మముక్రింద ఎక్కించుట.<noinclude><references/></noinclude> 6npwmcf6f3aiu58cjmyz987ji50h9kt 396843 396842 2022-07-24T12:24:28Z Inquisitive creature 3593 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Nrgullapalli" />{{rh||క్షయ టీకారసము|111}}</noinclude> యిలో అధికముగ ప్లేగువచ్చియున్నప్పుడు అక్కడిజెయిలులోని 154 గురు జనులకు ప్లేగు టీకాలువేసిరి. 177 గురు టీకాలు లేకయుండిరి. టీకాలు వేసినవారిలో నొక్కడును ప్లేగుచే మృతినొందలేదు. కాని టీకాలు వేసికొనని వారిలో 14 గురికి ప్లేగువచ్చి 6 గురు మృతినొందిరి. కాబట్టి యీ ప్లేగు టీకాలను వ్యాధి ముమ్మరముగ గలయన్నిచోట్లను వైద్యులకును పరిచారలకులకును సేవకులకును నిర్బంధముగ వేయవలెను. ప్రజలకుకూడ నీటీకాల యుపయోగమునుగూర్చి బోధించి సర్వత్ర వ్యాపించునట్లు ప్రోత్సాహపరచవలెను. {{Center| {{p|fs125}}క్షయ టీకారసము</p> }} దీనిని ప్రస్తుతము పెద్దపట్టణములన్నిటి యందును వైద్యు లుపయోగపరుచుచున్నారు. ఇందు రెండు విధముల టీకారసములు గలవు. 1. క్షయ సూక్ష్మజీవులను చంపి వాని శరీరములో నుండు విషములను వేడినీళ్లు గ్లిసరిౝ మొదలగు ద్రావకములతో కలిపి విడదీసి ఆ విషములను ద్రవరూపముగ శరీరము లోనికి ఎక్కించుట. 2. క్షయ సూక్ష్మజీవులను మెత్తగనూరి పొడిగాజేసి ఆ పొడిని పరిశుభ్రమయిన నీటిలో కలిపి ఆ నీటిని తగు మోతాదులతో చర్మముక్రింద ఎక్కించుట.<noinclude><references/></noinclude> 3b7fgbbp2ascs9b1lwkk59mpgoxywvc 104 15177 396844 227185 2022-07-24T12:29:23Z Inquisitive creature 3593 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Nrgullapalli" />{{rh|112|పదియవ ప్రకరణము}}</noinclude> ఇట్టి టీకాలవలన మన శరీరమునందు సూక్ష్మజీవుల కపకారులగు తెల్లకణములును విరుగుడు పదార్థములును వృద్ధియై అవి శరీరమునకు రక్షణశక్తిని హెచ్చుచేయును. నిజముగ కుదిరినదని చెప్పుటకు సామాన్యముగ రెండు సంవత్సరములవర కీవిధమయిన చికిత్స చేయవలెను. క్షయ టీకారసము ఇతరులయందుకంటె క్షయరోగులయందు నొప్పి, వాపు, జ్వరము, మొదలగు గుణములను కలిగించును. దీనినిబట్టి ఒకానొక రోగి క్షయరోగియగునా, కాదా, యను విషయమును గుర్తించుటకు తగిన మార్గములు ఏర్పరచియున్నారు. టీకావేసినచోట వాపు ఎరుపు మొదలగునవి కలిగినయెడల నా రోగికి క్షయవ్యాధి యున్నట్టును అట్టి వాపు ఎరుపు లేనియెడల క్షయవ్యాధి వానికి లేనట్లును గ్రహింపవలెను. {{Css image crop |Image = AntuVyadhulu.djvu |Page = 135 |bSize = 600 |cWidth = 182 |cHeight = 45 |oTop = 470 |oLeft = 138 |Location = center |Description = }}<noinclude><references/></noinclude> iatn0rd29cldytx45xanizv5a0647xo 396845 396844 2022-07-24T12:37:29Z Inquisitive creature 3593 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Nrgullapalli" />{{rh|112|పదియవ ప్రకరణము}}</noinclude> ఇట్టి టీకాలవలన మన శరీరమునందు సూక్ష్మజీవుల కపకారులగు తెల్లకణములును విరుగుడు పదార్థములును వృద్ధియై అవి శరీరమునకు రక్షణశక్తిని హెచ్చుచేయును. నిజముగ కుదిరినదని చెప్పుటకు సామాన్యముగ రెండు సంవత్సరములవర కీవిధమయిన చికిత్స చేయవలెను. క్షయ టీకారసము ఇతరులయందుకంటె క్షయరోగులయందు నొప్పి, వాపు, జ్వరము, మొదలగు గుణములను కలిగించును. దీనినిబట్టి ఒకానొక రోగి క్షయరోగియగునా, కాదా, యను విషయమును గుర్తించుటకు తగిన మార్గములు ఏర్పరచియున్నారు. టీకావేసినచోట వాపు ఎరుపు మొదలగునవి కలిగినయెడల నా రోగికి క్షయవ్యాధి యున్నట్టును అట్టి వాపు ఎరుపు లేనియెడల క్షయవ్యాధి వానికి లేనట్లును గ్రహింపవలెను. {{custom rule|sp|10|c|6|sp|5|c|6|sp|5|fc|22|c|6|fc|22|sp|5|c|6|sp|5|c|6|sp|10}}<noinclude><references/></noinclude> 3qql36edxpjvbzocp0h3twl1ymad0uw 104 35085 396893 297305 2022-07-25T07:46:41Z దేవీప్రసాదశాస్త్రి 4290 /* ఆమోదించబడిన */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="దేవీప్రసాదశాస్త్రి" /></noinclude> {{p|fs150|ac}}పీఠిక</p> ఆంధ్రదేశమున నధీశ్వరులై వెలసినవారు ప్రాచీనులు నర్వాచీనులును ధనుర్విద్యలో నద్భుతప్రజ్ఞతో నారితేరి మగలమగలై గండరగండండ్రై సమరనిశ్శంకులై సంగరకిరీటులై యుండి రనుట చరిత్రపరిశోధకులు చక్కగా నెఱిఁగినవిషయమే. అంతకుఁ బూర్వపువారివార్త లట్లుండగా చరిత్రసుపరిజ్ఞాతులయినవారు సాతవాహనులు, ఇక్ష్వాకులు, సాలంకాయనులు, విష్ణుకుండినులు, పల్లవులు, చాళుక్యులు, కాకతీయులు (వారిసేనానులు డెబ్బదేడు గోత్రాలవారు) వెలమవారు, రెడ్డివారు, కమ్మవారు, బలిఁజెవారు, కోటవారు, సాగివారు, పూసపాటివారు, వత్సవాయివారు, మందపాటివారు, తెలుగుచోళులు, వెలనాటిచోళులు, విద్యానగరాధీశులు, సాళ్వవారు, దాట్లవారు, మట్లవారు, గజపతులు, జగపతులు, తంజావూరు, మధుర, పుదుకోట, నాయకులు, నిటీవలివా రనేకులు జమీనుదార్లు నింక నెందఱెందఱో {{left margin|5em}}<poem> కదనమె బొమ్మరిల్లు చెలికత్తెలు వీరజయాంగనామణుల్! మదకరిమస్తకుంభములు మాటికి దొంతులు సంగరస్థలిన్ గుదిగొని పడ్డరాహుతుల క్రొవ్వులు గుజ్జనఁగూళ్లు బాపురే! </poem></div> అన్న ప్రశస్తి గన్నవారే, వా రట్టివా రగుటకు గట్టిగా ధనుశ్శాస్త్రమున జితశ్రములగుట ముఖ్యహేతువు. ఆయామహీపాలుర యేల్బళ్లలో ధనుర్విద్యాభ్యాసరంగములు చాలఁగా వెలసియుండెడి వనుటను ప్రాచీనగ్రంథములు ప్రఖ్యాతపఱచుచున్నవి. నేఁటికిని ధనుర్విద్య యాటవికులగు కోయ చెంచు సవరాది జాతు<noinclude><references/></noinclude> 6d16c5b9tfe92a6p5cel4e222se00tu 104 85644 396894 297369 2022-07-25T07:50:05Z దేవీప్రసాదశాస్త్రి 4290 /* ఆమోదించబడిన */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="దేవీప్రసాదశాస్త్రి" />{{c|10}}</noinclude>లవారికి వెన్నతోఁ బెట్టిన విద్యగాఁ బరిచితమయి యుండుట యెల్లరు నెఱిఁగిన విషయమే. ఇర్వదేండ్లకు ముందు వినుకొండప్రాంతగ్రామవాస్తవ్యులు కలియుగార్జునబిరుదాంకులు అప్పారాయాభిధాను లొకరు ధనుర్విద్యలో నద్భుతనైపుణ్యము ప్రదర్శించుట నే నెఱుఁగుదును. నేడును వారు తద్విద్యానివుణులై నెగడుచున్నారట! తాలింఖానాలు వస్తాదుల కుస్తీపట్లు నేఁడును పలుచోట్ల సాగుచున్నవి. సంస్కృతాంధ్రగ్రంథములఁ జదివి నేర్చుట తగ్గినదేమో కాని వానిలో విషయములు తొలుతఁ బ్రాకృతమున నిటీవల ఉర్దూలో పారిభాషికపదములతో వెలసి వ్యవహారరూఢి గనుట ఆయాగ్రంథార్థము లనుభూతిలో నన్వితములయి నిన్నమొన్నటిదాఁక ననేకుల కందుబాటులో నుండుట దెలియవచ్చుచునే యున్నది. ప్రస్తుతమగు ధనుర్విద్యావిలాసవిషయములు ధనుర్విద్యావిశారదుఁడగు తురకపండితుని (మహమ్మదజాఫర్ గురుని) యుపదేశముచొప్పున నేర్చి గ్రంథరచనాప్రేరకుఁడు, రేపల్లెఱేఁడు తిరుపతిరాయప్రభుఁడు వివరించుచుండగా విని వాని పద్యకావ్యరూపమున కృష్ణమాచార్యుఁ డను కవి రచించెనట! పాశ్చాత్యయుద్ధశాస్త్రశిక్షలు పెంపొందిన పిదప తుపాకులు ఫిరంగులు మొదలగునవి వెలయుటచే ధనుర్విద్య కంతగాఁ బ్రాముఖ్యము లేదయ్యెను. తుపాకులు మొదలగు నాయుధతంత్రములుగూడ బాంబులు, విమానములు, సబ్‌మరైనులు, మైనులు, రాడార్లు, ఆటంబాంబులు ప్రబలిన తర్వాత వెనుకఁబడఁజొచ్చినవి గదా! నిజముగా సత్యదయాజ్ఞానధీరుల యాయుధమగు నహింసాప్రయోగము బలయునేని ఆటంబాంబులదాఁకను బెరిగిన యుద్ధతంత్ర మెల్ల నిరర్థకమే కాఁగలదు. సృష్ట్యాదినుండి నేటిదాఁక వీరాధివీరు లనిపించుకొన్న మహాపురుషుల యుద్ధతంత్రము లెల్ల గంధివీరుని ధీరతావీరతలముందు నిలువనేరక నిర్వీర్యములే యయినవి గదా, ప్రపంచము నందలి హింసా<noinclude><references/></noinclude> jh5klar6u4h47v6ivvsriq4tdbfyds6 104 85671 396895 297367 2022-07-25T11:00:18Z దేవీప్రసాదశాస్త్రి 4290 /* ఆమోదించబడిన */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="దేవీప్రసాదశాస్త్రి" />{{c|11}}</noinclude> తంత్రసారమెల్ల దనమీఁదికిఁ దెచ్చుకొని యాయన హింసాపక్షమును నిర్వీర్య మొనర్చినాడు. అహింసాపక్షమునకు సర్వాంతర్యామియై విజయము చేకూర్చుచున్నాడు. భారతీయుల మూలమున నిది పరిస్పుటమై ప్రజ్వరిల్లినతర్వాతనే లోకము దీనిప్రాభవమునకు జోహారు లర్పింపఁగల్గును. ధనుర్వేదము యజుర్వేదమున కుపవేదమట. చరణవ్యూహమున నిట్లున్నది. {{left margin|5em}}<poem> “యథా ఋగ్వేదస్యోపవేది ఆయుర్వేదః చికత్సాశాస్త్రమ్ యజుర్వేదస్యోపవేదో ధనుర్వేదో యుద్ధశాస్త్రమ్ సామవేదస్యోపవేదో గంధర్వవేద స్సంగీతశాస్త్రమ్ అధర్వవేదస్యార్థశాస్త్రం నీతిశాస్త్రం శస్త్రశాస్త్రమ్ విశ్వకర్మాదిప్రణీత శిల్పశాస్త్రమ్ ఇతి భగవాన్ వేదవ్యాసః స్కందః కుమారోవా౽హ " </poem></div> విశ్వామిత్రప్రణీతమగు ధనుర్వేదగ్రంథమున నీవిషయ మిట్లు గలదు॥ అధ ధనుర్వేదో నిరూప్యతే, స చ పాదచతుష్టయాత్మకో విశ్వామిత్రప్రణీతః, ఆరౌ బ్రహ్మణా ప్రజాపతయే రుద్రాయ చప్రోక్తో రుద్రేణ విశ్వామిత్రాయ విశ్వామిత్రేణ మనవే పురుహూతాదిభ్య ఉపదిష్టః సహిపాదచతుష్టయాత్మక ఉపవేదః తత్ర ప్రథమః పాదః దీక్షాప్రకారః. ద్వితీయః పాదస్సంగ్రహః, తృతీయపాద స్సిద్ధ్యాత్మకః, చతుర్థః ప్రయోగపాదః , తత్ర ప్రథమపాదే ధనుర్లక్షణ మధికారి నిరూపణం చ కృతం, ధనుశ్శబ్దశ్చాపరూఢోపి చతుర్థా యుద్దే ప్రవర్తతే, ముక్త మముక్తం ముక్తాముక్తం యంత్రముక్త మితీ ముక్తంచేతి అముక్తం ఖడ్గాదిః ముక్తాముక్తం శల్యావాంతరభేదాదిః, యంత్రముక్తం శరాది తత్రా ముక్తం శస్త్రముచ్యతే. తదపి బ్రాహ్మ వైష్ణవపాశుపత ప్రాజాపత్యాగ్నేయాది భేదాదనేకవిధం, ఏవం సంధి దైవతేషు చతుర్విధా యుద్ధేష్వధికారః క్షత్రియకుమారాణాం తదనుయాయినాం చ సర్వేషాం చతుర్థా పదాతిరథగజతురంగరూపా దీక్షాభిషేక శకున మంగళకరణాదికం చ ప్రథమ<noinclude><references/></noinclude> 1aos2t880a1vyjt7zramquihwyn1zh8 104 85674 396896 297379 2022-07-25T11:04:08Z దేవీప్రసాదశాస్త్రి 4290 /* ఆమోదించబడిన */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="దేవీప్రసాదశాస్త్రి" />{{c|12}}</noinclude> పాదే నిరూపిత మస్తి సర్వేషాం శస్త్రవిశేషాణా మాచాత్యాణాం లక్షణ పూర్వకం సంగ్రహణప్రకారో దర్శితః ద్వితీయే గురు సంప్రదాయ సిద్ధానాం శాస్త్రవిశేషాణాం పునః పునరభ్యాసో మంత్రదేవతా సిద్ధికరణ మపి వక్ష్యతే. తృతీయే పాదే దేవతార్చనాభ్యాసాదిభిః సిద్ధానా మస్త్రవిశేషాణాం ప్రయోగః చతుర్థపాదే యుద్ధప్రకారః క్షత్రియాణాం స్వధర్మప్రవిష్టానాం యుద్ధకర్మనిష్టానాం స్వధర్మాచరణం యుద్ధం. దుష్టదస్యు చౌరాదిభ్యః ప్రజాపాలనం చ ధనుర్వేదస్య ప్రయోజనం, ఏవం బ్రహ్మ రుద్రప్రజాపతి విశ్వామిత్రప్రణీతం ధనుర్వేదశాస్త్రం సురాసురైః పారంపర్యాదవగతం శ్రీపరశురామద్రోణభీష్మాదిభిః ప్రభృతం తచ్చ ధనుర్దీక్షాయాం పార్ధః, ఉత్తమాధికారీ. బాణాసురో, మధ్యమాధికారీ, సాత్యకి ప్రభృతయః సహస్రార్జునో హీనాధికారీ, గురవధాత్ ఇతి ధనుర్ధర ప్రశంసా॥ ఆ ముద్రితములైన గ్రంధములు శ్రీ మానదల్లి రామకృష్ణకవి ఎం. ఏ, గారి దగ్గఱనున్నవి. దానిని జూచియే నే నాయాభాగముల నుదాహరించితిని. ఈ ధనుర్వేదమును గూర్చి శ్రీ మానవల్లి రామకృష్ణకవి, ఎం. ఏ. గా రిప్పటి కిర్వదియాఱేండ్లకు ముందు గొప్పవ్యాసము ప్రకటించిరి. దానినెల్ల నిక్కడ మరలఁ బ్రకటించి దానిపై విశేషార్థములు వివరింతును. "ధనుశ్శబ్దము వింటికి రూఢమైనను ముక్తము అముక్తము ముక్తాముక్తము యంత్రముక్తము అను చతుర్విధ ప్రహరణముల వర్తించుచు ధనుర్వేదము శత్రుదండరూపమగు సమస్తప్రయోగసామగ్రీతత్త్వమును బ్రతిపాదించును. ఆది యిరువదివేల శ్లోకములతో నీశానసంహిత యను పేరితో శివునిచేఁ బార్వతి కుపదేశింపఁ బడియె. అందు {{left margin|5em}}<poem> వింశత్సహస్రమానస్తు ధనుర్వేదోపి కీర్తితః యస్మిన్ నిగద్యతే సర్యలోకతత్త్వం వరాననే బలాపాదనకాధ్యాయః స్థానాధ్వాయః ప్రమర్దనం </poem></div><noinclude><references/></noinclude> 6v5g9nwk5ughr2sv1vn863ndjtgn2b4 104 85679 396897 297384 2022-07-25T11:08:16Z దేవీప్రసాదశాస్త్రి 4290 /* ఆమోదించబడిన */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="దేవీప్రసాదశాస్త్రి" />{{c|13}}</noinclude> {{left margin|5em}}<poem> భౌతికాపాదనాధ్యాయః సంధివిక్షేపణం తథా అక్రమోజ్జీవనోధ్యాయః శ్రమప్రాప్తేర్హి లక్షణమ్ ఆయుధగ్రహణం శిక్షా క్రమస్తత్పరిశీలనమ్ సన్నాహస్థాన చలన మపసవ్యస్థితిక్రమః ఆశ్లేషోవాంతరాలంబ హస్తాటన పటుక్రియా ముష్టిబంధస్థానబంధో ధృష్టతాపాదనం తథా సంగ్రామవిద్యావిజ్ఞానం సర్వాయుధ విలంఘనమ్ సూత్రాధ్యాయః పరీక్షా చ పాదపాయూపఘట్టనమ్ రథాశ్వేభాద్యవస్థాన లక్షణాధ్యాయ ఏవ చ (విలుంటనం మోటనం చ భ్రమణం పరిశీలనమ్ ఆయుర్జ్ఞానం మోహనం చ భిన్నముల్లాసితం తథా) చాపాదిలక్షణజ్ఞానమస్త్రాణాం కరణం తథా అస్త్రమంత్రపరిజ్ఞానాధ్యాయో మదవినిర్గమ ఏవమాద్యా ధనుర్వేదే విద్యాః సంతి సహస్రశః </poem></div> అను నిరువదితొమ్మిది యంశములు విస్తరింపఁబడియె. ధనుర్వేదసూత్రములు పరశురామకృతములై శాండిల్యభాష్యవివృతములై కేరళీదేశమున లభించుచున్నవని తెలియుచున్నది. అది నాలుగుపాదములు గలది. ప్రథమము దీక్షాపాదము. రెండవది సంగ్రహపాదము. మూడవది సిద్ధిపాదము. నాల్గవది ప్రయోగపాదము. ధనుశ్శబ్దము సర్వప్రహరణముల వర్తించు. అది ముక్తాది చతుర్భేదకము. ముక్తమనగాఁ జక్ర వజ్ర వలయ శక్తితోమర కుంత పాషాణాదికము. అముక్తమనగా నంకుశ పాశ క్షురికా అసి గదా ముసల దండాదికము. ముక్తాముక్త మనఁ బాశవాగురా రజ్జు వలయాదికము. యంత్రముక్త మనఁ జాప శతఘ్నిశల్యక మంజుషార్క వర్ణాదికము. మనశాస్త్రానుసారముగా సర్వశస్త్రములలో ధనువు శ్రేష్ఠము. వింటియంగములు బాణము అర్థచంద్రము శిలీముఖము నారాచము మోచకము మొదలగునవి. అస్త్రము మంత్రాక్షర ప్రతిలోమ పఠితమై యధిదైవత ప్రేరితమై యుండును.<noinclude><references/></noinclude> jchwjzc5j20n3g63rz5szgnr5k87g6l 104 128843 396874 396202 2022-07-24T23:43:02Z శ్రీరామమూర్తి 1517 /* అచ్చుదిద్దబడిన */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="శ్రీరామమూర్తి" />{{rh|104|కాశీమజిలీ కథలు - ఆఱవ భాగము|}}</noinclude>యడు, వచ్చినతరువాతనే పోదుమని పలుకుచు నందు నిలువంబడి యతనిఁతో బరిచయము గలుగుటకై కుశల ప్రశ్నపూర్వకమైన ప్రసంగముఁ గొంత గావించిరి. సత్వవంతు డెంత సేపటికి మిత్రుండు తనయొద్దకు రామింజేసి పరితపించుచుఁ గౌరవనీయులగుమంత్రులు తన నిమిత్తము వేచియుండిరని మోమాటముఁ బెంచుచుఁ బోనిండు. నా వయస్యుం డేదియో పనిమీద జాగుచేయుచున్నాడు. ఈ కథయెరుఁగడు. మీ యేలికతో మాట్లాడి వేగమే వత్తునని పలికి వారితోఁగూడ రాచనగరి కరిగెను. శశాంకుఁ డల్లంత దవ్వుననే యాతనింజూచి మోహ మావేశింప నవ్వికారముఁ దెలియనీయక యెదురునడచి గౌరవింపుచు పాణిగ్రహణముఁజేసి యొక పీఠంబునం గూర్చుండబెట్టి తా నభిముఖంబుగాఁ గూర్చుండెను. అప్పుడు మంత్రు లతని పరాక్రమ విశేషంబులను గుణసంపత్తి యుఁ గుణశీల నామంబులును స్తోత్ర పూర్వకముగా నివేదించిరి. మిక్కిలి యభినందించుచు శశాంకుఁడు మేము కోరదగిన కల్పకము పెరటికే వచ్చినదే. మహారాజా ! వినుము. ఇప్పటికి బదియోజనముల దూరములో సౌగంధికమను నగరము కలదు. అప్పురమును ప్రభాసాగరుండనురాజు పాలించు చుండెను. అతండు నా తండ్రి కత్యంత ప్రియుండు. ఇప్పుడు తనపైఁ బెక్కండ్రు నరపతులు విరోధించి నిరోధింపఁ బ్రయత్నించుచున్నారట తత్సంగరమునకు మమ్ము సహాయము రమ్మని కోరికొనెను. మేమిప్పుడు కొంతసైన్య మచ్చటికిఁ బంపుచున్నారము. నీవు సర్వ సేనానాయకుండవై యవ్వీటికరిగి శత్రువులం బరిభవించి మిత్ర కార్యము సాధించుకొనిరమ్ము. నిన్నాత్మ సమయముగాఁ జూచికొనియెదమని స్తుతియించుటయు నతం డుబ్బుచు నప్పని కొడంబడినపిమ్మట నప్పుడే సర్వసేనాధిపత్యమునకు నతనిఁ బట్టాభిషిక్తుఁగావించి నూతనాంబర మాల్యాను లేపనాదులచే నలంకరించి యతఁ డెక్కను చ్చైశ్రవంబునుం బోలిన హయరత్న మొకదాని నిచ్చెను సత్వవంతుం డాతురగమెక్కి దళంబులెల్ల దన నాజ్ఞకు లోనై వర్తింప రాజాజ్ఞబూని శుభముహూర్తంబున బయలుదేరి భూమి యదరునట్లు సేనల నడపించుచు గొన్ని పయనములు సాగించెను. ఆతని కా సందడిలో మా -------------- జ్ఞాపకము వచ్చినదికాదు. ఒకనాడు సౌగంధిపురమునుండి రాజప్రతిణిధులు కొందరెదురువచ్చి జోహారుఁజేయుచు దేవా ! మా రేఁడు మీరాక కెదురుచూచుచున్నాడు. రాజపుత్రు లెల్ల నేకమైవచ్చి ప్రభాసాగరునితో యుద్ధము సేయుచున్నారు. శత్రుసేనలు సముద్రమువలె విరిగి పురముమీద బడుచున్నయవి. వాని నాప నోపునావికులు మా యొద్దలేవు. మీరు వచ్చుచున్నారను వార్తవిని మా యొడయఁడు ---------------- వేగఁజేసికొని రమ్మని మమ్ముఁ బుత్తెంచె. లెండు లెండని నుడువిన విని మందహాసముఁ గావించుచు నతండిట్లనియె.<noinclude><references/></noinclude> nb778mbzlhwd81h8e662lzf3drd2a9r 104 128844 396878 396203 2022-07-25T01:11:41Z శ్రీరామమూర్తి 1517 /* సమస్యాత్మకం */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="2" user="శ్రీరామమూర్తి" />{{rh|(14)|సౌగంధిక కథ|105}}</noinclude>మీఱేని కేమియు నుపద్రవము లేదు. నేనువచ్చి విజయముఁ గలుఁగఁ జేసెద. ఇందరితో మీ రాజునకు వైరమేమిటికిఁ గలిగినది. వారికేమి యపకారము గావించెనని యడుగ నాదూత లిట్లనియె. {{p|fs125|ac}}సౌగంధికకథ</p> దేవా! వినుండు. మా పభువుగారికిఁ జిరకాలమునకు సౌగంధికయను పుత్రిక యుదయించినది సంతత తదీయ హాససల్లాప క్రీడావిశేషంబుల నిక్షేపములుగాఁ దలంచుచు నతండు ప్రాణపదముగా నమ్ముద్దులపట్టిం బెనుచుచుండెను. అప్పంకజాక్షి యౌవనమంకురించు సమయమున కంగనాజనదుస్సాధ్యమగు విద్యాసంపత్తి నవఘటించి దేశమునఁ బొగడ్త కెక్కినది. చదువుకొనిన యాఁడువాండ్రు పెద్దలకుఁ దప్పులు దిద్దుచుందురుగదా ? ఆ పూబోణి యౌవనారంభమందుఁ ద్రిజగన్మోహన సౌందర్యంబునఁ బొలుపొందుచుండుటయు మా రేఁడు వేడుకతో సుందరంబునం బేరుపొందిన రాజనందనులం గొందర నేరి వారి చిత్రఫలకముల నా యువతీ తిలకమునకుఁ జూపిన వారినెల్లఁ బరిహాస పూర్వకముగా నిరసించినది. అట్లు పలుమారు జేయుటయు నా వసుమతీపతి విసిగి స్వయంవరముఁ జాటించెను. అ మ్మహోత్సవమునకు రాజపుత్రులు వేనవేలు చనుదెంచి సభాభవన మలంకరించిరి. అప్పుడు రాజుపుత్రిక సఖీపరిపృతయై పుష్పదామంబుఁ జేతంబూని దమయంతివలె నొప్పుచు నా సభాంతరాళమున కరుదెంచి రాజులనెల్లఁ గనుంగొనుచు నంతకుముందు దెలిసికొని వచ్చిన సఖీజనంబు వారివారి కులశీలనామ విద్యా బల పౌరుషాదుల నెరింగింపుచుండ నాలించుచుఁ బరీక్షించి తిరిగి తిరిగి చూచిచూచి యందెవ్వఁడు దానుఁ గోరదగిన వీరుఁడు లేడని నిరసించి తిరస్కార భావముతో నా సభా భవనము దాటి యవ్వలికిఁ బోయినది. అప్పుడే రాజపుత్రుల హృదయంబులఁ గోపానలం బుదయించి రవులుకొనఁ దొడంగినది. అయ్యువతీమణి యింటికిబోవునప్పు డొక యశోక పాదపముక్రింద నిలువబడి యా వింతఁ జూచుచున్న విప్రకుమారు నొకనిఁజూచి తలయూచుచుఁ గులశీలాదు లడుగక సఖులఁ జూడక నొడలెరుఁగక మోహవివశయై తనచేతనున్న పుష్పదామ మతని కంఠమునవైచి వరించినది. అంతకన్న నవివేక మెందైనం గలదా ? భర్తృదారిక యగుట నేమాట యనుటకుం గాదుకాని రాజపుత్రులకన్న నా చిన్నవా డేమిట నధికుండు? అప్పుడు పరిచారికలెల్ల వానిపైఁ బూవులు చల్లుచు నందలమెక్కించి యంతఃపురంబునకుఁ దీసికొనిపోయిరి. అతఁడానాడు లేచిన వేళ మంచిది. అంతకన్న వేరొకటిలేదు విమర్శింప తన మరకారుని కుమారుంట: సద్యార్థులు కాపురంచున్నాడట. నిప్పల్ల --ధరి సూరకంటింప చ ఏలికయు లజర్లు పుప్రకావాత్సల్యము పెంపగు నేమియు న<noinclude><references/></noinclude> 2khref5ohtu0vaf1t868yo8a2fkq9mo 104 128845 396879 396204 2022-07-25T01:42:42Z శ్రీరామమూర్తి 1517 /* అచ్చుదిద్దబడిన */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="శ్రీరామమూర్తి" />{{rh|106|కాశీమజిలీ కథలు - ఆఱవ భాగము|}}</noinclude>జాలక పరితపించుచుండెను. మమ్మెల్లఁ బరిభవించి యా రాచపట్టి ముష్టిభాపనయ్యం జేపట్టె. ముందు వానిపని పట్టవలయునని తలంచుకొని రాజపుత్రు లందరు నేకమై మావీఁడు ముట్టడించిరి. అప్పుడు ప్రభాసాగరుం డొక్కరుండు పెక్కండ్రతోఁ బోరఁ వెరచుఁ గిన్నరదత్తుం డత్యంతమిత్రుండగుట నతని పుత్రున కీవార్త దెలియఁ జేసెను. అమ్మహారాజు మిమ్ముఁ బంపుచున్నారుగదా ఇదియే యచ్చటి కథయని చెప్పిన విని సత్వవంతుడుఁ తొందరపడుచు నప్పుడే తన బలమునెల్లఁ బయనము సేయించి వేగముగా నడిపించుచుండెను. అంతలో మరికొందరు సాహిణు లెదురువచ్చి సత్వవంతునకు నమస్కరింపుచు దేవా ! శత్రురాజపుత్రులు ప్రభాసాగరు నోడించి సభాంధపముగాఁ గారాకారంబునఁ బెట్టించిరి. కోట యాక్రమించి వస్తువాహనములఁ గొల్ల గొట్టుచున్నారు.తరువాతకృత్యమునకు దేవరయే ప్రమాణము. పౌరులెల్ల నీదిక్కునే చూచుచున్నారని చెప్పుటయుఁ బరితాపముఁ జెందుచు సత్వవంతుఁడు సేనల నతిక్రమించి తురగమెక్కి యా రౌతులతోఁ గూడ రెండు గడియలలో సౌగంధికనగరము ప్రవేశించి యడ్డము వచ్చిన వారినెల్లఁ బరిభవించుచు నిరాఘాటముగాఁ గోటలోఁ బ్రవేశించి రాజ్యవిభాగా యత్త చిత్తులైయున్న రాజపుత్రుల నందరఁ జూచి కొందరు జంపియుఁ గొందరఁ బారఁదోలియుఁ గొందరం గొట్టియు గొందరఁ బట్టియు నీరీతి నర్థదివసంబులో శత్రువులనెల్ల జయించి ప్రభాసాగరుని బంధువులతోఁ గూడ విముక్తునం గావించి సింహాసనాసీనుం గావించెను. ఇంతలో బలము లా నగరములోఁ బ్రవేశించినవి. విజయనాదంబులు పట్టణమెల్ల వ్యాపించినవి. పౌరులు సత్వవంతుల బార్దుండని వినుతింపం దొడగిరి. అప్పుడు ప్రభాసాగరుఁడు సత్వవంతుం గౌగలించుకొనుచు మహాత్మా! నీవు మా కిన్నరదత్తున కెట్టిబంధుండవో తెలియదు. నా పాలిటికి దైవమునైతివి. నీ కులశీల నామంబు లెరింగించి శ్రోత్రపర్వముఁ గావింపుము. ఇది మొదలులు నా యర్ధరాజ్యంబు నీవు పాలింపుము. రాజ్యప్రాణదాతవైన నీ కేమిచ్చినను ఋణవిముక్తుఁడ కానని కృతజ్ఞతాపూర్వకముగాఁ బ్రార్థించిన విని సత్వవంతుం డిట్లనియె. నరేంద్రా! నేను కిన్నరదత్తుని పుత్రునకు మిత్రుఁడు. నాపేరు సత్వవంతుఁడందురు. మిత్రచోదితుండనై మీ కార్యంబుఁ జక్క చేసిన నన్నింత యుగ్గింపవలయునా? విధికృతంబులు స్తుతి పాత్రములుకావు. నేవచ్చినపని తీరినది. నాకు మీరాజ్యముతోఁ బనిలేదు. పోయివత్తు నానతీయుఁడని పలికిన నన్న రేంద్రుం డిట్లనియె. మహాత్మా ! యుత్తము లసమానకృత్యములు నిర్వహించియు స్వాధిక్యతను బ్రకటించుకొనరు. నీవు మాకును మా ప్రజకును జేసిన యుపకార మితన్మాత్రంబుగాదు. నీవు డెదసముడవు. కానిచో నొక్కరుఁడవు పెక్కండ్రం గీటడగించగలవా ? భవదీయ విజయాభినందనమునకై యెల్లుండి యొకసభఁ జేయఁబోవుచున్నారము.<noinclude><references/></noinclude> ezutp3d7ai3fy2hbykqnkdcyneqyh07 104 129177 396859 396752 2022-07-24T21:09:03Z దేవీప్రసాదశాస్త్రి 4290 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="దేవీప్రసాదశాస్త్రి" /></noinclude>పరిచితిగలవృత్తములవలె చదువబోయినవారికి నడక చెడినదన్నభ్రమ కలుగును గాని రెండు మూడు సార్లు చదివిన పిమ్మట దీనినడక పట్టుపడగలదు. దీనిలో మొదటనున్న భగణము నలముగాను యతిస్థానమందున్న మగణము సగముగాను మార్చి క్రొత్తవృత్తములు చేసుకోవచ్చును; దీనివలెనే నడిచేవృత్తములు మరికొన్ని చెప్పవచ్చును. ఈకవికాంతాపాదములు చతురస్రగతి చతురస్రజాతి త్రిపుటతాళమునకు (అనగా క్రియకు నాలుగు అక్షరములు చొప్పున ఆదితాళము 4 x ( 4 + 2 +2)=32 నరిగా నడుచును.<ref>ఆంధ్రపత్రిక సంవత్సరాది సంచికలో “ఛందోరహస్యదర్పణము — పద్యరచనావ్యవస్థ” అను పేరుగలవ్యాసములో ఇక్కడ సంగ్రహించి చెప్పిన విషయములు కొన్ని విపులముగా చర్చించినాను.</ref> {{Center|టిప్పణి}} 1.7. “లఘువగు...యొకమాత్ర; గురువు నొదవు ద్విమాత్రన్" ఈ విషయమును గూర్చి జయంతి రామయ్యపంతులుగారు వ్రాసినది అశాస్త్రీయము. “వ్యంజన మర్ధమాత్ర యనున్యాయముచే 'వనిత' అనునప్పుడు 'తన్' అనుగురువు సార్థమాత్రక మగును; 'అనగాన్’ అనుచో “గాన్” అనుగురువు సార్థద్విమాత్రకమగును” అని వ్రాసినారు. {{nop}}<noinclude><references/></noinclude> dpbrrgtjy9klydtg2kswdyjokty0zs0 104 129217 396861 396832 2022-07-24T21:35:38Z దేవీప్రసాదశాస్త్రి 4290 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="దేవీప్రసాదశాస్త్రి" /></noinclude>{{p|ac|fwb}}అక్కరలు</p> అక్కరలు దేశ్యజాతులలో చేరినవి. ఇవి కన్నడమందును గలవు. తెలుగు అక్కరలకు కన్నడపు అక్కరలకు చాలామట్టుకు సాదృశ్యమున్ను కొద్దిగా భేదమున్ను ఉన్నది. <div style="column-count:4"> <poem>నెం 1 2 3 4 5 తెలుగుపేరు మహాక్కర మధ్యాక్కర మధురాక్కర అంతరాక్కర అల్పాక్కర లక్షణము సూర్య ఇంద్ర చంద్ర 1+ 5+ 1 = 7 ఇం సూ ఇం సూ 2+ 1+ 2+ 1 = 6 సూ ఇం చం 1+ 3+ 1 =5 సూ ఇం చం 1+ 2+ 1 =4 ఇం చం 2+ 1 =3 కన్నడపుపేరు పిరియక్కర దొరెయక్కర నడువణక్కర ఎడెయక్కర కిరియక్కర </poem> </div> వీటిలో మహాక్కరకు పిరియక్కర, అంతరాక్కరకు ఎడెయక్కర, అల్పాక్కరకు కిరియక్కర అనేపేళ్లు సరిగా ఉన్నవి. కాని తక్కినవి సరిగా లేవు. అక్కర లయిదింటిలోను పాదమున ఉన్న గణసంఖ్యను బట్టి నడుమ నున్నది గనుక నడువణక్కర అనేపేరు కన్నడమున అన్వర్థముగా ఉన్నది. అయితే లక్షణమును బట్టి దీనికిసరియైన తెలుగు పేరు మధురాక్కర; అర్థమునుబట్టి సరియైన తెలుగు పేరు మధ్యాక్కర. మధ్యాక్కరకు లక్షణమును బట్టి సరియైన కన్నడము పేరు దొరెయక్కర. దొరెయక్కరనగా సమాన<noinclude><references/></noinclude> 6jcswexu0c7s2vxwsiml5p4yb5hbp6z 104 129224 396846 2022-07-24T13:52:20Z దేవీప్రసాదశాస్త్రి 4290 /* అచ్చుదిద్దబడిన */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="దేవీప్రసాదశాస్త్రి" /></noinclude>"అనిన వసిష్ఠుణ్ణిట్లనియె నన్తధనంబును నట్టి రాజ్యంబుం” అని శాసనములో ఉన్నట్లు పూర్వలేఖనసంప్రదాయమును అనుసరించి ఉన్న ఈచంపకమాలాపాదము, "అనిన వసిష్ఠుఁ డిట్ల నియె+నంత ధనంబును నట్టి రాజ్యముం" అని చదువవలెను. ఆలాగుననే, “గనిమల్లణ్డెత్తించె గుడియు మఠంబునుం గార్తికేయునకు” అని యుద్ధమల్లుని శాసనాక్కరపాదమును తెలుగులాక్షణికులు చెప్పిన లక్షణము కనుసరించి, “గనిమమల్లఁ | డెత్తించె | గుడియు | మఠమునుఁ | గార్తికేయునకు” అని చదివి గణవిభజన చేయవచ్చును. అయితే ఇప్పుడు శాస్త్రులవారు చేసిన దేమంటే, :— పైని చూపినట్లే గణవిభజన చేసి అర్ధానుస్వారములకు బదులుగా పూర్ణానుస్వారములే ఉంచి అప్పుడు నిలువుగీతల నడుమను ఏగణములు ఏర్పడునో అవికూడా సూర్యేంద్రగణములుగా పరిగణించవలెను అన్నారు. తెలుగులాక్షణికులమతమున పైపాదములో ''నల, త, న, నల, ర, న' గణము లుండునంటే, శాస్త్రిగారు 'నగ, త, న, జగ, ర, న' గణము లున్నవని అంటున్నారు. ఈలాగుననే శాసనములోని మధ్యాక్కరల పాదములకు గణవిభజనము చేసి శాసనగృహీతగణప్రస్తారము చూపించి, ఆ ప్రస్తారముబట్టి ఏర్పడిన “ఇనేంద్రగణములభేదము నంగీకరించి గ్రహించినచో, నిటీవలి మన తెనుఁగులాక్షణికులు గ్రహించిన<noinclude><references/></noinclude> i4eogkcadueqint362yyxuuvuf3pesz 396847 396846 2022-07-24T13:53:21Z దేవీప్రసాదశాస్త్రి 4290 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="దేవీప్రసాదశాస్త్రి" /></noinclude>"అనిన వసిష్ఠుణ్ణిట్లనియె నన్తధనంబును నట్టి రాజ్యంబుం” అని శాసనములో ఉన్నట్లు పూర్వలేఖనసంప్రదాయమును అనుసరించి ఉన్న ఈచంపకమాలాపాదము, "అనిన వసిష్ఠుఁ డిట్ల నియె+నంత ధనంబును నట్టి రాజ్యముం" అని చదువవలెను. ఆలాగుననే, “గనిమల్లణ్డెత్తించె గుడియు మఠంబునుం గార్తికేయునకు” అని యుద్ధమల్లుని శాసనాక్కరపాదమును తెలుగులాక్షణికులు చెప్పిన లక్షణము కనుసరించి, “గనిమమల్లఁ | డెత్తించె | గుడియు | మఠమునుఁ | గార్తికేయునకు” అని చదివి గణవిభజన చేయవచ్చును. అయితే ఇప్పుడు శాస్త్రులవారు చేసిన దేమంటే, :— పైని చూపినట్లే గణవిభజన చేసి అర్ధానుస్వారములకు బదులుగా పూర్ణానుస్వారములే ఉంచి అప్పుడు నిలువుగీతల నడుమను ఏగణములు ఏర్పడునో అవికూడా సూర్యేంద్రగణములుగా పరిగణించవలెను అన్నారు. తెలుగులాక్షణికులమతమున పైపాదములో 'నల, త, న, నల, ర, న' గణము లుండునంటే, శాస్త్రిగారు 'నగ, త, న, జగ, ర, న' గణము లున్నవని అంటున్నారు. ఈలాగుననే శాసనములోని మధ్యాక్కరల పాదములకు గణవిభజనము చేసి శాసనగృహీతగణప్రస్తారము చూపించి, ఆ ప్రస్తారముబట్టి ఏర్పడిన “ఇనేంద్రగణములభేదము నంగీకరించి గ్రహించినచో, నిటీవలి మన తెనుఁగులాక్షణికులు గ్రహించిన<noinclude><references/></noinclude> 7371uzxledc0sy9ltp6s7n8x3n2heew 104 129225 396848 2022-07-24T14:03:02Z దేవీప్రసాదశాస్త్రి 4290 /* అచ్చుదిద్దబడిన */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="దేవీప్రసాదశాస్త్రి" /></noinclude>మధ్యాక్కరలక్షణమె పై శాసనాక్కరలకును గుదురుపడును” అని వ్రాసినారు. వీరిప్పుడు క్రొత్తగా తెచ్చిపెట్టిన గణములు (IUI, IUU, IUUU, IUIU, IUUI, IUII<ref>వారివాదము ననుసరించి 'IUI' కూడా ఇంద్రగణములలో ఉండవలెను. పు. 88 లో ఉన్న ప్రస్తారపట్టికలో లేదు; వ్రాయమరచినారో? అచ్చుతప్పో? వారిమతమున శాసనాక్కరలలో “క్రమంబున| దానిక..."అనేపాదమం దీగణమున్నది.</ref>). కర్ణాటలాక్షణికులు తమ బ్రహ్మ విష్ణు గణములందుగాని, తెలుగులాక్షణికులు తమ సూర్యేంద్రగణములందుగాని వీటిని చేర్చుకోలేదు. తెలుగులాక్షణికులు గ్రహించిన సూర్యేంద్రగణములు మార్చి ఆ తెనుగులాక్షణికులు గ్రహించిన మధ్యాక్కరలక్షణమె పై శాసనాక్కరలకు కుదురుపడును అని శాస్త్రులవారు వాదించుటవల్ల లక్షణసమన్వయము సిద్ధించినదా? సూర్యేంద్రగణముల గురించి తెనుగులాక్షణికులు చెప్పిన లక్షణము కేవలము మధ్యాక్కరలకోసమై<ref>శాస్త్రులవారు క్రొత్తగా తెచ్చిపెట్టిన ఇనేంద్రగణములు సీవములు మొదలయిన తక్కిన తెలుగుపద్యములందు ఉపచరించునా?</ref> మార్చి హ్రస్వాక్షరములకు పరమందున్న పూర్వానుస్వారములను వీలయినచోట్ల అర్ధానుస్వారములుగా పరిగణించే పూర్వసంప్రదాయమును పరిత్యజించి శాస్త్రులవారు ఒక క్రొత్తమార్గమును అవలంబించుటవల్ల ప్రయోజనమేమైనా ఉంటే ఆక్షేపణముండకూడదు. వారిమార్గ మవలంబించవలసినదే అవును. శాసనాక్కరల లక్షణము చెప్పడమే ప్రయోజనమంటే, వారీలాగున క్రొత్తమార్గ<noinclude><references/></noinclude> ltx30p208kwvelqxage9uhx2qoyxjo9 104 129226 396850 2022-07-24T19:49:03Z దేవీప్రసాదశాస్త్రి 4290 /* అచ్చుదిద్దబడిన */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="దేవీప్రసాదశాస్త్రి" /></noinclude>మవలంబించవలసినంత అవసరము కనబడదు. ఇదివరకున్న సంప్రదాయమును, ఇదివరకు తెలుగు లాక్షణికులు చెప్పిన లక్షణమును (యతివిషయము తప్ప) అనుసరించి చూచినయెడల శాసనములోని మధ్యాక్కరలు సిద్ధలక్షణసమన్వితములై ఉన్నవి. అయితే నన్నయ మధ్యాక్కరల లక్షణము కనుగొనుట కష్టముగా ఉన్నది గనుక వాటిలక్షణము నిరూపించడమే యోజనముగా తలచి శాస్త్రిగారు ఈ వాద మవలంబించినారంటే, సంతోషమే, కాని, వారి మనోరథము నెరవేరినట్టు కనబడదు. {{Telugu poem|type=|lines=<poem>"అరుణసరోరుహదళమృదులంబులైన యత్తరుణి” “పరగనాకారణమున నిట్టి దుఃఖభారముఁ దాల్చె”</poem>|ref=}} ఈ పాదములు లొంగలేదని వారే ఒప్పుకొన్నారు. {{Telugu poem|type=|lines=<poem>“అవసరజ్ఞుడైన వేదవ్యాసు డేతెంచె నంత నత్తపసి కపిల గడ్డంబును గపిల జడలునుం గపిల కన్నులును తపశి యన్నువపొడవు నల్లని దీర్ఘ తనువు(ను) జూచి యువిదయు గనుగవమూశి తెరువకయుండె భయమునా”</poem>|ref=}} ఇది తమవద్దనున్న “ప్రతులలోఁ బ్రాచీనపుఁబ్రతిలోని” దని చూపించి “ఈ పద్యము వెనుక నే నుదాహరించిన శాసనాక్కరల లక్షణమునకు లొంగియే యున్న ”దని వ్రాసినారు. ఇందులో 3–వ పాదము ఎట్లు లొంగియున్నదో తెలియదు.<noinclude><references/></noinclude> pgeg7i9cncles2ahhawwkkt65x5pkjj 104 129227 396851 2022-07-24T19:55:16Z దేవీప్రసాదశాస్త్రి 4290 /* అచ్చుదిద్దబడిన */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="దేవీప్రసాదశాస్త్రి" /></noinclude>{{nop}} “తపశియ న్నువపొడ వునల్లని దీర్ఘ॥ తనువు(ను) । జూచి.” ఇందులో సూర్యగణముగా ఉండవలసిన 3వ గణము, ఇంద్రగణముగా ఉండవలసిన 4-వ గణము ఎట్లు కుదిరినవి? మరియొక విషయము:——అర్ధానుస్వారములు ఉండదగినచోట్లకూడా పూర్ణానుస్వారములే పాటించవలె నన్నవాదము శాసనాక్కరల లక్షణము నిరూపించుటకా? నన్నయమధ్యాక్కరల లక్షణము నిరూపించుటకా? పై పద్యములో మొదటి పాదము శాసనలేఖనసంప్రదాయమును బట్టి, “అవసరజ్ఞుణ్డైన వేదవ్యాసుణ్డె తెఞ్చె నన్త నత్తపసి" అని వ్రాయవలెను. ఇట్లున్నప్పుడు ఇది శాసనాక్కరల లక్షణమునకు ఎట్లు లొంగినది? నన్నయ మధ్యాక్కరలకోసము ఒక విధమైన లేఖనసంప్రదాయమున్ను శాసనాక్కరలకోసము మరియొకవిధమైన సంప్రదాయమున్ను గ్రహించవలె ననుటకు తగిన ఆవశ్యకత కనబడదు. నన్నయ వ్రాసిన తాటాకులపుస్తకము మనకు చిక్కదు; గానీ, శాసనకాలమునకున్ను నన్నయకాలమునకున్ను అట్టే అంతరము లేనందున ఆకాలపు లేఖనక్రమము శాసనములోనున్నట్లు ఉండవచ్చునని ఊహించుట తప్పుకాదు. ఈ విషయములన్నీ విమర్శించి చూడగా శాస్త్రులవారు సూచించిన మార్గము నన్నయమధ్యాక్కరల లక్షణము తెలుసు<noinclude><references/></noinclude> cgd63v414bhybcokldz9oe9uad57czg 104 129228 396852 2022-07-24T19:59:41Z దేవీప్రసాదశాస్త్రి 4290 /* అచ్చుదిద్దబడిన */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="దేవీప్రసాదశాస్త్రి" /></noinclude>కొనుటకు ఉపయోగించలేదు. మొత్తమునిూద వారు చెప్పినట్లు, “దిద్దుబాట్లు లేనట్టియుఁ దప్పులకుప్పలు కానట్టియుఁ బ్రతులు దుర్లభంబులై యుండుటచేత నన్నపార్యుని యక్కరలవైఖరి నిర్ణయింప శక్యము గాకున్నది.” అనుట ఇప్పటివరకు నిజమే. అయినను విమర్శించి ఊహించుటకు వల్లనయినంతమట్టుకు సంభావ్యమైన లక్షణము నిరూపించుటకు మనము యత్నించవచ్చును. నన్నయ కన్నడలక్షణము ననుకరించి ఉండునని తేకుమళ్ల రాజగోపాలరావు పంతులుగారు ఊహించిరి. ఇది నాకు సమ్మతమే. అయితే అందువల్ల మధ్యాక్కరపాదములో మూడవగణము గగమైనా సగణమైనా కూడా కావచ్చును అని మాత్రమే తేలినది. ఎందుచేతనంటే: కన్నడమువారు మధ్యాక్కరకు 4,5 మాత్రల విష్ణుగణములే ఉండవలెనని చెప్పుటచేత అవి మనవారు చెప్పిన ఇంద్రగణములే అయినవి. చివరగణము గుర్వంతమైన అజగణము కావలెనని కన్నడము వారు చెప్పినారు; గాని నన్నయ దానిని పాటించినట్టు కనబడదని వారే ఒప్పుకోవలసివచ్చినది అని బొడ్డపాటి రాజన్నపంతులుగారు ఆక్షేపించినారు. గాని ఈ ఆక్షేపణమునకు సమాధానము చెప్పవచ్చును. సంస్కృతములో ఉన్నట్లే కన్నడములో కూడా పాదాంతవర్ణము లఘువైనా కావలసినప్పుడు గురువుగా పాటించవచ్చును గనుక తక్కినవిషయములలో కన్నడలక్షణమును నన్నయ అనుకరించినాడని చెప్పినప్పుడు ఈవిషయములో కూడా అతడు అనుకరించి ఉండవచ్చును అని చెప్పుట తప్పుకాదు. దీనిని బట్టి,<noinclude><references/></noinclude> ps1hz5mpwptrlmao4r0dn17jlcoam9y 104 129229 396853 2022-07-24T20:06:40Z దేవీప్రసాదశాస్త్రి 4290 /* అచ్చుదిద్దబడిన */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="దేవీప్రసాదశాస్త్రి" /></noinclude>{{Telugu poem|type=|lines=<poem>నంగురు కులహాని <ref>'కరుఁడయి' అని కొన్నిప్రతులలో ఉన్నది; గానీ కరుఁడై అనియైనను ఉండవచ్చును.</ref>కరుఁడై ధారుణీ + నాథనీ సుతుఁడు సమరంగ ధర్మువు <ref>'రక్షించుఁ బ్రీతి' అని కొన్ని అచ్చుప్రతులలో ఉన్నది గాని వ్రాతప్రతులలో అనుప్వారమున్నది.</ref>రక్షిం చుంబ్రీతి + ననిశ త్రులందు</poem>|ref=}} ఇటువంటి పాదములకు లక్షణము కుదిరినది. ఇంతవరకే రాజగోపాలరావు పంతులుగారు చెప్పినసమాధానము నాకు తోడుపడినది. లక్షణసమన్వయము (అనగా మనతెలుగువారు చెప్పినలక్షణముబట్టి) కాలేదని నేను పైని చూపించిన పాదములలో ఇంకా కొన్ని ఉండిపోయినవి. అటువంటిపాదములకు రాజగోపాలరావుగారు సమాధానము ఏమి చెప్పినట్లు కనబడదు. నేను చూచిననాలుగైదు ప్రతులలోను అచ్చుపడ్డప్రతులలోను ఆపాఠములు కనిపించుచుండుటచేత అవి నన్నయపాఠములే అయి ఉండుననుట తప్పుకాదు. అయితే ఇవి ఎట్లు లక్షణసమన్వితములు కాగలవు? ఇందుకు నేను చెప్పేసమాధానమేమంటే కన్నడ పిరియక్కరలోను తెలుగు మహాక్కరలోను ఒక సూర్యగణము సామాన్యలక్షణము చొప్పున ఉండవలసిన స్థలమందేకాక 2-వ స్థలమందైనా 4–వ స్థలమందైనా ఉండవచ్చును అని ఉన్నది గదా. అట్లే ఈమధ్యాక్కరలోకూడా కవికి స్వాతంత్ర్యముండెనేమో.<noinclude><references/></noinclude> q19tubf9flcddgkpii8woa7tz42fb7p 104 129230 396854 2022-07-24T20:11:25Z దేవీప్రసాదశాస్త్రి 4290 /* అచ్చుదిద్దబడిన */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="దేవీప్రసాదశాస్త్రి" /></noinclude>నన్నయపాటించిన యతిస్థలమునకు పూర్వము రెండుఇంద్రగణములు ఒక సూర్యగణము మరియొక ఇంద్రగణము ఉండవలెనని గదా అనుకొంటున్నాము. ఆసూర్యగణము మూడవచోటనే కాక మరియొకస్థలమునందైనా ఉండవచ్చునని నన్నయ అభిప్రాయమేమో! చూడండి:-- {{Telugu poem|type=|lines=<poem>తనదివ్య శక్తిన ప్పాశముల్ విడిచి + తన్మునినాథు నమరంగ ధర్మువు రక్షించుఁ బ్రీతి + ననిశత్రులందు గలుగుటె ఱింగియు పాయపూ ర్వమున + గడఁగితత్సిద్ధి అరుణస రోరుహ దళమ్మను లంబు + లైనయిత్తరుణి పరగనా కారణ ముననిట్టి దుఃఖ + భారముదాల్చె నరిగెనీ శానుది క్కునకునీ యనుజుఁ + డనిలవేగమున తోనేఁగె నుత్త రముమించి ధర్మని+త్యుఁడు ధర్మజుండు నీపరో క్షంబున రాజుగా వలయు + నెమ్మినిట్లీఁగ ఏమేము మున్నుపూ జింతుము రుద్రు + నిందనివేడ్క</poem>|ref=}} ఇట్లు సమాధానము చెప్పి ఇటువంటి పాదములకు లక్షణము నిరూపించవచ్చును గాని ఇదమిత్థమని చెప్పలేము. చాలా వ్రాతప్రతులు జాగ్రత్తగా పరిశీలించి విమర్శించవలసి ఉన్నది. “పదుండ్ర బోలెడు...” (ఆర. II. 343) ఈపద్యమున మొదటి రెండు చరణములలోను జగణమున్నది. ఇది మనవారు చెప్పిన సూర్యేంద్రచంద్రగణములలో గాని, కన్నడమువారు<noinclude><references/></noinclude> 365lg0pf5nwb5bndv0l7zxol4ickkub 104 129231 396855 2022-07-24T20:17:05Z దేవీప్రసాదశాస్త్రి 4290 /* అచ్చుదిద్దబడిన */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="దేవీప్రసాదశాస్త్రి" /></noinclude>చెప్పిన బ్రహ్మవిష్ణురుద్రగణములలోగాని చేరలేదు. "పదుగురు” అన్న పాఠము కొందరిచ్చినారు. {{p|ac|fwb}}షత్ప్రత్యయములు</p> అనంతుడు షత్ప్రత్యయములను సూత్రప్రాయముగా చెప్పినాడు. విద్యార్థులకు సులభముగాను స్పష్టముగాను బోధపడవలెనని వాటిని వివరించి వ్రాస్తున్నాను. {{Center|1. ప్రస్తారము (చూ. మూ. iii. 66)}} అయిదవ ఛందమునకు ప్రస్తార మేలాగుచేయవలెను? మొదట అయిదుగురువులు ఉంచవలెను; దానిక్రింద మొదటిగురువు లఘువుగా మార్చి లఘువుగీత గీచిన తర్వాత కడమ వన్నీ మీదిచాలు ననుసరించి గురువులే వేయవలెను. రెండవచాలు చూచి మూడవది, మూడవదానిని చూచి నాలుగోది ఈలాగున కడవరకు వెళ్లవలెను. మీదిచాలున IIUIU ఉన్నప్పుడు మొదటి రెండులఘువులున్ను గురువులుగా మార్చి తర్వాత నున్న గురువు లఘువుగా మార్చి, లఘువు కనబడినది గనుక మరి మార్చకుండా మీదిచాలున ఎట్లుంటే ఆలాగున వేయవలెను. అట్లు వేయగా UUIIU ఏర్పడుతుంది.<noinclude><references/></noinclude> 9ymlrif1arsp5iniuoxp9a0nm8i760t 104 129232 396856 2022-07-24T21:03:02Z దేవీప్రసాదశాస్త్రి 4290 /* అచ్చుదిద్దబడిన */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="దేవీప్రసాదశాస్త్రి" /></noinclude><div style="column-count:2"> UUUUU{{float right|1}} IUUUU{{float right|2}} UIUUU{{float right|3}} IIUUU{{float right|4}} UUIUU{{float right|5}} IUIUUU{{float right|6}} UIIUU{{float right|7}} IIIUU{{float right|8}} UUUIU{{float right|9}} IUUIU{{float right|10}} UIUIU{{float right|11}} IIUIU{{float right|12}} UUIIU{{float right|13}} IUIIIU{{float right|14}} UIIIU{{float right|15}} IIIIU{{float right|16}} UUUUI{{float right|17}} IUUUI{{float right|18}} UIUUI{{float right|19}} IIUUI{{float right|20}} UUIUI{{float right|21}} IUIUI{{float right|22}} UIIUI{{float right|23}} IIIUI{{float right|}24} UUUII{{float right|25}} IUUII{{float right|26}} UIUII{{float right|27}} IIUII{{float right|28}} UUIII{{float right|29}} IUIII{{float right|30}} UIIII{{float right|31}} IIIII{{float right|32}} </div> ఈ 32లో చివరను గురువు గలవి 16, లఘువు గలవి 16; నాలుగోఛందము ప్రస్తరిస్తే చివరను U గలవి 8, లఘువు గలవి 8; మూడోఛందములో చివరను U గలవి 4, లఘువు గలవి 4; రెండోఛందములో చివరను U గలవి 2, లఘువు గలవి 2; ఈవిషయములన్నీ మీదిపట్టికలో చూచుకోవచ్చును. {{Center|2. నష్టలబ్ధి (చూ. మూ. IV. 67}} 9వ ఛందమున పుట్టిన 13 వ వృత్తమునకు గణము లేవి? {{nop}}<noinclude><references/></noinclude> p71906o0kac94il79hjxsclqifqgtxr 396857 396856 2022-07-24T21:03:34Z దేవీప్రసాదశాస్త్రి 4290 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="దేవీప్రసాదశాస్త్రి" /></noinclude><div style="column-count:2"> <poem>UUUUU{{float right|1}} IUUUU{{float right|2}} UIUUU{{float right|3}} IIUUU{{float right|4}} UUIUU{{float right|5}} IUIUUU{{float right|6}} UIIUU{{float right|7}} IIIUU{{float right|8}} UUUIU{{float right|9}} IUUIU{{float right|10}} UIUIU{{float right|11}} IIUIU{{float right|12}} UUIIU{{float right|13}} IUIIIU{{float right|14}} UIIIU{{float right|15}} IIIIU{{float right|16}} UUUUI{{float right|17}} IUUUI{{float right|18}} UIUUI{{float right|19}} IIUUI{{float right|20}} UUIUI{{float right|21}} IUIUI{{float right|22}} UIIUI{{float right|23}} IIIUI{{float right|}24} UUUII{{float right|25}} IUUII{{float right|26}} UIUII{{float right|27}} IIUII{{float right|28}} UUIII{{float right|29}} IUIII{{float right|30}} UIIII{{float right|31}} IIIII{{float right|32}}</poem> </div> ఈ 32లో చివరను గురువు గలవి 16, లఘువు గలవి 16; నాలుగోఛందము ప్రస్తరిస్తే చివరను U గలవి 8, లఘువు గలవి 8; మూడోఛందములో చివరను U గలవి 4, లఘువు గలవి 4; రెండోఛందములో చివరను U గలవి 2, లఘువు గలవి 2; ఈవిషయములన్నీ మీదిపట్టికలో చూచుకోవచ్చును. {{Center|2. నష్టలబ్ధి (చూ. మూ. IV. 67}} 9వ ఛందమున పుట్టిన 13 వ వృత్తమునకు గణము లేవి? {{nop}}<noinclude><references/></noinclude> tc9f41gwi4stmp7tsqb80ixtk3r50f2 396858 396857 2022-07-24T21:03:54Z దేవీప్రసాదశాస్త్రి 4290 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="దేవీప్రసాదశాస్త్రి" /></noinclude><div style="column-count:2"> <poem>UUUUU{{float right|1}} IUUUU{{float right|2}} UIUUU{{float right|3}} IIUUU{{float right|4}} UUIUU{{float right|5}} IUIUUU{{float right|6}} UIIUU{{float right|7}} IIIUU{{float right|8}} UUUIU{{float right|9}} IUUIU{{float right|10}} UIUIU{{float right|11}} IIUIU{{float right|12}} UUIIU{{float right|13}} IUIIIU{{float right|14}} UIIIU{{float right|15}} IIIIU{{float right|16}} UUUUI{{float right|17}} IUUUI{{float right|18}} UIUUI{{float right|19}} IIUUI{{float right|20}} UUIUI{{float right|21}} IUIUI{{float right|22}} UIIUI{{float right|23}} IIIUI{{float right|24}} UUUII{{float right|25}} IUUII{{float right|26}} UIUII{{float right|27}} IIUII{{float right|28}} UUIII{{float right|29}} IUIII{{float right|30}} UIIII{{float right|31}} IIIII{{float right|32}}</poem> </div> ఈ 32లో చివరను గురువు గలవి 16, లఘువు గలవి 16; నాలుగోఛందము ప్రస్తరిస్తే చివరను U గలవి 8, లఘువు గలవి 8; మూడోఛందములో చివరను U గలవి 4, లఘువు గలవి 4; రెండోఛందములో చివరను U గలవి 2, లఘువు గలవి 2; ఈవిషయములన్నీ మీదిపట్టికలో చూచుకోవచ్చును. {{Center|2. నష్టలబ్ధి (చూ. మూ. IV. 67}} 9వ ఛందమున పుట్టిన 13 వ వృత్తమునకు గణము లేవి? {{nop}}<noinclude><references/></noinclude> nric1rwodpbj7t1yd08b6qkz1dvd3ic 104 129233 396860 2022-07-24T21:22:16Z దేవీప్రసాదశాస్త్రి 4290 /* అచ్చుదిద్దబడిన */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="దేవీప్రసాదశాస్త్రి" /></noinclude>13 రెండుచే భాగించి, భాగించగా వచ్చినలబ్ధమును (అరలు నిండుగా చేసుకొంటూ) మరల రెండుచేత భాగించవలెను. ఈలాగున భాగించుకొంటూ వెళ్లవలెను బేసిసంఖ్య భాగించినప్పుడు గురువున్ను సరిసంఖ్య భాగించినప్పుడు లఘువున్ను పెట్టవలెను. {{Css image crop |Image = Ananthuni-chandamu.pdf |Page = 62 |bSize = 398 |cWidth = 186 |cHeight = 104 |oTop = 164 |oLeft = 74 |Location = center |Description = }} లబ్ధము ఒకటికాగానే బేసిసంఖ్య గనుకను ఎన్నిసార్లు భాగించినా ఒకటేవచ్చును గనుకను గురువులే పెట్టవలెను. 9వ ఛందమున పుట్టినవృత్తములలో పాదమునకు 9 అక్షరము లుండును. గనుక అందుపుట్టిన 13వ వృత్తమునకు గణములు:- {{left margin|5em}}<poem>UUU UUI IUU త, య, మ</poem> </div> 3. ఉర్దిష్టము. (చూ. మూ. III. 68) UUIIU ఈ గణములు గలది ఎన్నోఛందములో ఎన్నోవృత్తము? అయిదు అక్షరములు గనుక అయిదో ఛందము, (సుప్రతిష్ఠ). ఈ అయిదుస్థలములలోను మొదటిదానికింద 1, రెండవదానికింద 2, 3 వ దానికింద 4, 4 వ దానికింద 8, 5 వ దానికింద 16 ఇట్లు ద్విగుణముగా లెక్క వేసుకొని లఘువులకిందనున్న లెక్కలనే మొ త్తముచేసి ఒకటి కలపగా వృత్తసంఖ్య ఏర్పడును. <div style="column-count:2"><poem>UUIIU 124816 4+8+1=13</poem></div><noinclude><references/></noinclude> hpihdyf58e2pflr8lbqjuxz09hn2cge 104 129234 396862 2022-07-24T21:44:21Z దేవీప్రసాదశాస్త్రి 4290 /* అచ్చుదిద్దబడిన */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="దేవీప్రసాదశాస్త్రి" /></noinclude>ఈలాగున లక్ష్యలక్షణపద్య మున్నయెడల ఈతురగవృత్తము తరళ మత్తకోకిల కరిబృంహిత వృత్తములవలె నడుచునని సులభముగా తెలుసుకోవచ్చును. జాగ్రత్తగా విమర్శించి చూచినయెడల చక్కగా నడిచే పద్యములన్నీ ఏదో ఒకతాళమునకో ఒకలయకో సరిపడి ఉంటవి. విషయము బోధపడెవలెనని కొన్ని మాత్రమే ఉదాహరిస్తున్నాను. 1. తిశ్రగతిని నడిచేవి (అనగా మూడుమాత్రలగణములు గలవి) ఉత్సాహము, సుగంధి, విచికిలిత మొదలయినవి. 2. తిశ్రగతిని ఎదురుగా నడిచేవి (అనఁగా మృదంగవాద్యములో ఎదురువాద్యమువలె నడిచేవి) వీటిలో లఘువు తర్వాత గురువువచ్చును. సుకాంతి, ప్రమాణి, పంచచామరము మొదలయినవి. ఉ. “ఇదే యసిన్ మదాన్వితున్ సుదేవున్ వధించెదన్” 3. చతురస్రగతిని నడిచేవి (అనగా నాలుగుమాత్రలగణములు గలవి మత్త, తోదకము, ప్రకరణకలిత, మానిని, కవిరాజవిరాజితము, సరసిజము, క్రౌంచపదము మొదలయినవి; ఇవి గాక ఇంకా ఈగతిని నడిచే వృత్తములు వేలకొలది ప్రస్తరించి తీయవచ్చును. {{nop}}<noinclude><references/></noinclude> 4w2ymu2uciajcd6srkhpf6agbjlnog8 104 129235 396863 2022-07-24T22:03:45Z దేవీప్రసాదశాస్త్రి 4290 /* అచ్చుదిద్దబడిన */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="దేవీప్రసాదశాస్త్రి" /></noinclude>ఉన్నవి గనుక “తిశ్రగతి”ని<ref>అనగా మూడుమాత్రలకు విరుగుతూ ఉంటుందని అర్థము. త్రి+అస్ర=త్ర్యస్య అని ఉండవలెను గాని సంగీతపుస్తకములలోని వ్యవహారము ననుసరించి 'తిశ్ర' అని వాడినాను.</ref> నడిపించవచ్చును. ఏడుహగణములున్ను గురువున్ను కలది సుగంధి ఏడునగణములున్ను గురువున్ను కలది విచికిలిత హగణనగణములలో ఏవైనా ఏడున్ను గురువున్ను గలది ఉత్సాహము. విచికిలిత నడక ఎట్లుండదగునో చూడండి:— {{Telugu poem|type=|lines=<poem>మునుల వలపు నబల బలము + ముదిమి సొగసు కలసిరుల్ చెనటి హితము విషము రుచియు+ చెఱలసుఖము పగహితుల్ తనివి తృషను కపికి స్థిరత + తమికి వెలుఁగు సెగవగల్ శనికి సుకృతి శిలల రసము + సవతి చెలిమి కలుగునే.</poem>|ref=}} {{Center|3. తురగము}} {{Telugu poem|type=|lines=<poem>ననననసజజగలు తిథివిరమ + ణం బ గున్దురగంబునన్ గనలుచు నగరముపమ విడిసిన+గాంచి తానొక రుండెదు ర్కొనిదవులకుఁగొని చనిగిరిగుహ్య + గూర్కు నాముచికుందుచే తను యవనునిఁ బొరిగొని వని వసు + ధన్గణింతురుభూవరుల్</poem>|ref=}} {{right|(అప్పకవి)}} దీని నడకతీరు ఈలక్ష్యమును బట్టి కనుగొనుట శక్యమా? {{Telugu poem|type=|lines=<poem>ననల యుగళము హభము రగణము + నాల్గుపంక్తుల నొప్పగాఁ దనరు విరమము ననల యుగళము + దాటగాఁ దుగంబునన్.</poem>|ref=}}<noinclude><references/></noinclude> 1t31kpv753yu9r2vixr8s5sx01rktf3 104 129236 396864 2022-07-24T22:09:41Z దేవీప్రసాదశాస్త్రి 4290 /* అచ్చుదిద్దబడిన */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="దేవీప్రసాదశాస్త్రి" /></noinclude>{{Telugu poem|type=|lines=<poem>అదనదనున హరినుతు+లమరు ధరఁ బాలా శదళ మనఁ దనరుఁ గవి + జనులు వచియింపన్ బదునొకఁ డగునెడ యతి + పదిలమునఁ జేరన్ గదియు నగణము అయిదు + గగము తుదనొందన్.</poem>|ref=}} {{right|(అప్పకవి)}} ఇంతకంటె అనంతుడు చెప్పినది బాగున్నదిగాని అందులో రెండవపాదము నాల్గవపాదము నడకచెడి యున్నవి (చూ. మూ. II.84) ఎట్లుండినయెడల నడక బాగుండునో తెలియజేస్తున్నాను:— {{Telugu poem|type=|lines=<poem>అయిదులము లయిదులము; +లయిదులములున్ గా లయఁజనును ద్వరితగతి; + లములు పదిసాగన్ నియమమున వడియమర + నిలుచు శ్రుతికింపై కయితలను దనరునిది + ఖగతురగశౌరీ.</poem>|ref=}} {{Center|2. విచికిలిత}} {{Telugu poem|type=|lines=<poem>ప్రవిలయసమయమునను బద + పడి జలనిధినడుము స ద్భువనములు కడుపున నిడుక + భుజగపతిశయనముపై నవిరమతి గురుకు వరదుఁ + డని విచికిలితఁ బదుమూఁ డవ యెడ వడి యిరువదియొక +లఘువు గము బలుక నగున్.</poem>|ref=}} {{right|(అప్పకవి)}} ఇటుంటి లక్ష్యలక్షణపద్యముబట్టి దీనినడక ఎట్లు తెలుసుకోగలము? ఇందులో 21 లఘువులున్ను చివరను గురువున్ను<noinclude><references/></noinclude> 1ykhc34vcdiygvqw9ingujfdnhqrrou 104 129237 396865 2022-07-24T22:14:48Z దేవీప్రసాదశాస్త్రి 4290 /* అచ్చుదిద్దబడని */ [[WP:AES|←]]Created page with 'ఇందులో పాదమునకు 28 అక్షరములు; 36 మాత్రలు ఉన్నవి. పాదమున ప్రాసయతి నియమములేదు; మూడుచోట్ల అంత్య ప్రాసనియమము మాత్రమున్నది. {{p|ac|fwb}}నడక</p> కోట్లకొలది వృత్తములు పుట్టినా లాక్షణికులు స...' proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="దేవీప్రసాదశాస్త్రి" /></noinclude>ఇందులో పాదమునకు 28 అక్షరములు; 36 మాత్రలు ఉన్నవి. పాదమున ప్రాసయతి నియమములేదు; మూడుచోట్ల అంత్య ప్రాసనియమము మాత్రమున్నది. {{p|ac|fwb}}నడక</p> కోట్లకొలది వృత్తములు పుట్టినా లాక్షణికులు సుమారు 200 వృత్తములకంటే ఎక్కువ పేర్కోలేదు. వాటిలో సుమారు 30 కంటే ఎక్కువగా కవులు వాడడములేదు. ఎందుచేత? లాక్షణికులు చెప్పిన లక్ష్యలక్షణపద్యములు చూచినా కొన్నివృత్తములనడక తెలియదు. పద్యములనడక ఏలక్షణముబట్టి ఉండునో ఆలక్షణరహస్యము తెలిసినయెడల వేలకొలది కొత్తకొత్తవృత్తములను ప్రస్తరించి తీయవచ్చును. ఆరహస్యము తెలియకపోవుటకు మన గణవిభజనసంప్రదాయము ముఖ్యమైన కారణము. మూడేసిఅక్షరములు గణమంటే గణవిభజన పద్యము నడక బట్టి ఉండడ మసంభవము. నడక బట్టి గణవిభజనము ఉంటేనేగాని గణవిభజన ప్రయోజనము కనబడదు. కొన్నివృత్తములు చక్కగా నడిపించుటకు వీలున్నా లాక్షణికులు తమలక్ష్యపద్యములు వ్రాసినట్లు వ్రాయకపోవడముచేత కవు లావృత్తములను చెప్పడములేదు. అందుకు అనేక ఉదాహరణములు చూపించవచ్చునుగాని ఈ పీఠికలో అవకాశము చాలదు గనుక మూడు మాత్రమే చూపిస్తున్నాను. (I) పాలాశదళము (దీనికే 'త్వరితగతి' యనికూడా పేరున్నది.)<noinclude><references/></noinclude> irlkmczug8qselbithm75onr1gz08g4 396866 396865 2022-07-24T22:14:59Z దేవీప్రసాదశాస్త్రి 4290 /* అచ్చుదిద్దబడిన */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="దేవీప్రసాదశాస్త్రి" /></noinclude>ఇందులో పాదమునకు 28 అక్షరములు; 36 మాత్రలు ఉన్నవి. పాదమున ప్రాసయతి నియమములేదు; మూడుచోట్ల అంత్య ప్రాసనియమము మాత్రమున్నది. {{p|ac|fwb}}నడక</p> కోట్లకొలది వృత్తములు పుట్టినా లాక్షణికులు సుమారు 200 వృత్తములకంటే ఎక్కువ పేర్కోలేదు. వాటిలో సుమారు 30 కంటే ఎక్కువగా కవులు వాడడములేదు. ఎందుచేత? లాక్షణికులు చెప్పిన లక్ష్యలక్షణపద్యములు చూచినా కొన్నివృత్తములనడక తెలియదు. పద్యములనడక ఏలక్షణముబట్టి ఉండునో ఆలక్షణరహస్యము తెలిసినయెడల వేలకొలది కొత్తకొత్తవృత్తములను ప్రస్తరించి తీయవచ్చును. ఆరహస్యము తెలియకపోవుటకు మన గణవిభజనసంప్రదాయము ముఖ్యమైన కారణము. మూడేసిఅక్షరములు గణమంటే గణవిభజన పద్యము నడక బట్టి ఉండడ మసంభవము. నడక బట్టి గణవిభజనము ఉంటేనేగాని గణవిభజన ప్రయోజనము కనబడదు. కొన్నివృత్తములు చక్కగా నడిపించుటకు వీలున్నా లాక్షణికులు తమలక్ష్యపద్యములు వ్రాసినట్లు వ్రాయకపోవడముచేత కవు లావృత్తములను చెప్పడములేదు. అందుకు అనేక ఉదాహరణములు చూపించవచ్చునుగాని ఈ పీఠికలో అవకాశము చాలదు గనుక మూడు మాత్రమే చూపిస్తున్నాను. (I) పాలాశదళము (దీనికే 'త్వరితగతి' యనికూడా పేరున్నది.)<noinclude><references/></noinclude> fbjswrh509ylgdxe1qb46s0uxl8p0yt 104 129238 396867 2022-07-24T22:21:05Z దేవీప్రసాదశాస్త్రి 4290 /* అచ్చుదిద్దబడిన */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="దేవీప్రసాదశాస్త్రి" /></noinclude>{{Center|II త్రిభంగి.}} ఈ గ్రంథమందు మూలమున (చూ. II. 134) త్రిభంగి వృత్తము అచ్చుతప్పులతో నిండియున్నది. సరియైన పాఠము: — {{Telugu poem|type=|lines=<poem>నననన ననసస + లును భమసగలును + దనరి నటింపఁ గణంకన్ నలువంకన్ బెంపు దొలంకన్ మునుకొని నఖముఖ + మున వెడఁగ దలుపఁ + జనుగడు నొప్పగువీణల్ నెరజాణల్ వేలుపుగాణల్ వనరుహజనితుని + తనయులు మొదలుగ+ ఘనషతు లాడుటతోడన్ శ్రుతిగూడన్ వెన్నుని బాడన్ వినగలిగిన నది + జననము ఫలమని + మునిజను లిందు శుభాంగున్ దగుభంగిన్ జెప్పున్ ద్రిభంగిన్.</poem>|ref=}} పాదమునకు 34 అక్షరములు; 42 మాత్రలు; పూర్వార్ధమున ప్రాసనియతి, పశ్చిమార్ధమున మూడుచోట్ల అంత్యప్రాసనియమము ఉన్నవి. కావ్యాలంకారచూడామణి అప్పకవీయములలో సైతము ఇట్లే ఉన్నది. కానీ, కవిజనాశ్రయములోని త్రిభంగి ఇందుకు భిన్నముగా ఉన్నది. {{Telugu poem|type=|lines=<poem>ననననలును నసభములును సగయుక్తము లైనన్ మృదువైనన్ బ్రస్తుతమైనన్ వసరుహభవనిభ! మనమలరఁ ద్రిభంగిని జెప్పున్ వడి దప్పున్ బ్రాసము లొప్పున్.</poem>|ref=}}<noinclude><references/></noinclude> thic3dozrskd5fsy7c3dekzonytakae 396868 396867 2022-07-24T22:21:27Z దేవీప్రసాదశాస్త్రి 4290 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="దేవీప్రసాదశాస్త్రి" /></noinclude>{{Center|II త్రిభంగి.}} ఈ గ్రంథమందు మూలమున (చూ. II. 134) త్రిభంగి వృత్తము అచ్చుతప్పులతో నిండియున్నది. సరియైన పాఠము: — {{Telugu poem|type=|lines=<poem>నననన ననసస + లును భమసగలును + దనరి నటింపఁ గణంకన్ నలువంకన్ బెంపు దొలంకన్ మునుకొని నఖముఖ + మున వెడఁగ దలుపఁ + జనుగడు నొప్పగువీణల్ నెరజాణల్ వేలుపుగాణల్ వనరుహజనితుని + తనయులు మొదలుగ+ ఘనషతు లాడుటతోడన్ శ్రుతిగూడన్ వెన్నుని బాడన్ వినగలిగిన నది + జననము ఫలమని + మునిజను లిందు శుభాంగున్ దగుభంగిన్ జెప్పుఁ ద్రిభంగిన్.</poem>|ref=}} పాదమునకు 34 అక్షరములు; 42 మాత్రలు; పూర్వార్ధమున ప్రాసనియతి, పశ్చిమార్ధమున మూడుచోట్ల అంత్యప్రాసనియమము ఉన్నవి. కావ్యాలంకారచూడామణి అప్పకవీయములలో సైతము ఇట్లే ఉన్నది. కానీ, కవిజనాశ్రయములోని త్రిభంగి ఇందుకు భిన్నముగా ఉన్నది. {{Telugu poem|type=|lines=<poem>ననననలును నసభములును సగయుక్తము లైనన్ మృదువైనన్ బ్రస్తుతమైనన్ వసరుహభవనిభ! మనమలరఁ ద్రిభంగిని జెప్పున్ వడి దప్పున్ బ్రాసము లొప్పున్.</poem>|ref=}}<noinclude><references/></noinclude> kfbs2xw7l3hza2lv3qdyyr1orgi7goq 104 129239 396869 2022-07-24T22:26:24Z దేవీప్రసాదశాస్త్రి 4290 /* అచ్చుదిద్దబడిన */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="దేవీప్రసాదశాస్త్రి" /></noinclude><poem>8. చంచులనాస్వా+దించుచు లేఁదూం+డ్ల కరువుప్రియలకు+నలఁచుచు మైరో మాంచము. ... (నన్నెచోడుని కుమారసంభవము.)</poem> కావు గనుక ఇందులో విశేష మేమంటే అప్పకవికాక, తక్కిన తెలుగులాక్షణికులున్ను కన్నడలాక్షణికులున్ను చెప్పినట్లు పాదములందు ప్రాసయతి ఉన్నది; కాని తెలుగు లాక్షణికులు చెప్పిన వడినియమము పూర్తిగా లేదు. పాదద్వితీయార్థమునగల విశ్రమస్థానముల రెంటను ఉన్నవడి అక్షరములు తమలో తాము మైత్రి గలవేగాని పాదాద్యక్షరముతో మైత్రి గలవి కావు గనుక నన్నెచోడునిపద్యము వృత్తముకాదనిన్ని మాత్రాపద్యమనిన్ని సీనమువలె నున్నదనిన్ని అందుచేత “ఇది నన్నెచోడుని ప్రాచీనత కొకగొప్పకారణ” మనిన్ని మా. రామకృష్ణకవిగారు వ్రాసినారు. వృత్తముల కుండవలసిన ముఖ్యలక్షణము ఉన్నది గదా ఇది వృత్తముకాదని కవిగారు ఎట్లు చెప్పగలరు? నాలుగు పాదములందున్ను గణము లొకేతీరున ఉన్నవి. (మాత్రాపద్యములందు అన్ని పాదములలోను గణము లొక్కరీతిగా నుండనక్కరలేదు.) తెలుగుకన్నడపద్యముల సంప్రదాయ మనుసరించి నాలుగు పాదములలోను ద్వితీయస్థలమున ప్రాసమున్నది. లయగ్రాహి మొదలయిన ఉద్ధరమాలావృత్తములలో ఉన్నట్లు ప్రతిపాదమున కొంతవరకు ప్రాసయతి ఉన్నది. జాత్యుపజాతులు మొదలయిన దేశ్యపద్యములలో చేరదు. ఇది ఒక రీతి క్రౌంచపదము; దీనికి సరియైనలక్షణము ఏలాక్షణికుడున్ను చెప్పలేదు.<noinclude><references/></noinclude> gshyhyon4ukm2l9df5ruaug2vprr3i3 104 129240 396870 2022-07-24T22:31:06Z దేవీప్రసాదశాస్త్రి 4290 /* అచ్చుదిద్దబడిన */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="దేవీప్రసాదశాస్త్రి" /></noinclude>4. ప్రాంచిక తేజః + కుంచితవైరీ + భమసభనననయ + పరిచితరీతిన్ (కావ్యాలం కారచూడామణి.) 5. కాంచనభూషా + సంచయ మొప్పన్ + ఘనకుచభరమునఁ+గవునసియాడన్ (ఛందోదర్పణము). పై మూడింటిలో (3, 4, 5) లక్షణము మారినది. ఈలాక్షణికులు దీనిని 24వ ఛందమునందు పుట్టిన 4193479 వ వృత్తముగా చెప్పినారు. సంస్కృతములోను కన్నడములోను పాదాంతమున ఉన్న IIU మార్చి UU చేసినారు. మాత్రలసంఖ్య ఒక్కటే గనుక నడకలో భేదము కనబడదు. కన్నడపద్యమువలెనే ప్రతిపాదమునందును ప్రాసయతి ఉన్నది; అంతేకాక తెలుగుపద్యముల సంప్రదాయ మనుసరించి మొదటి అక్షరముతో రెండుచోట్ల వడి ఉన్నది. <poem>6. పంచముకేశుం డిచ్చిన భాస్వ + ద్వరమున మనమున +బవరముగోరన్ వంచనతో బాణాసురుహ స్త + వ్రజములు..................................</poem> (ఇది అప్పకవిది. తక్కిన లాక్షణికులు చెప్పిన ప్రాసయతి ఇతడు పాటించలేదు.) 7. తావులు విూరం + బూవుల వానల్ + దఱుచుగఁ గురియఁగ + దతఘనభేరుల్ (ఇది కంకంటి పాపరాజు ఉత్తరరామాయణములోనిది. అప్పకవి కాక తక్కిన తెలుగులాక్షణికులు చెప్పినట్లే ఉన్నది.<noinclude><references/></noinclude> pb69nb3dfzuwdkf2kfyzfn35ekqy6ld 104 129241 396871 2022-07-24T22:37:16Z దేవీప్రసాదశాస్త్రి 4290 /* అచ్చుదిద్దబడిన */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="దేవీప్రసాదశాస్త్రి" /></noinclude>వేయవలెను. దాని ప్రక్కను మళ్లీ అదేవిధముగా సంఖ్యలు వేస్తూ ఉండవలెను. ఎన్నో ఛందమునకు ఈ చక్రము వేస్తున్నామో చూచుకొని అందులో ఎన్ని వృత్తములు పుట్టినవో ఆసంఖ్యకు మించకుండా అంకెలు వేసుకొంటూ వెళ్లవలెను. కొన్నివృత్తముల లక్షణమును లాక్షణికులు వివిధముగా చెప్పినారు, చూడండి:- {{Center|1. క్రౌంచపదము.}} <poem>1. క్రౌంచపదా బ్మౌస్మౌ నననా న్గావిషు శరవసుమునివిరతిరిహ భవేత్ UII UUU IIU UII III III III III U భ మ స భ న న న న గ</poem> (ఇది సంస్కృతవృత్తలక్షణము. 25వ ఛందము 16776391వ వృత్తము) 2. శీతకరోర్వీవాతశ + శాంకర్ యుగమితమరపురనివహదకడియోళ్ (ఇది కన్నడపద్యలక్షణము. ఇందులో విశేషము:— ప్రతిపంక్తిలోను ప్రాసయతి. తక్కినలక్షణము సంస్కృతమం దున్నట్లే ఉన్నది) 3. పంచశరాభా + నంచిత పుణ్యా + భమసభనననయ + పరిమితమైనన్ (కవిజనాశ్రయము) {{nop}}<noinclude><references/></noinclude> 3mfvan5bgej4x81fpo5xa7fo4m716gy 104 129242 396872 2022-07-24T23:41:18Z దేవీప్రసాదశాస్త్రి 4290 /* అచ్చుదిద్దబడిన */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="దేవీప్రసాదశాస్త్రి" /></noinclude><poem>1గు¹⁰ అంటే 10న్ని గురువులే అయినవృత్తము ఒకటి 10గు⁹ అంటే 9గురువులున్ను 1 లఘువున్ను అయినవి 10 45గు⁸ల² అంటే 8 గురువులు 2 లఘువులున్ను ఉన్నవి 45 </poem> ఈలాగుననే కడమవి తెలుసుకోవచ్చును. 6. సగణలగక్రియ శకటచక్రము (చూ.మూ. III.72-76 <poem>1 | ఇది పాదములో అన్నీ గురువులే కలవృత్తము (1) 2 | 3 | 5 | 9 | 17 |ఇవి 1 లఘువుగలవృత్తములు (5) 4 | 7 | 13 | 25 | 6 | 11 | 21 | 10 | 19 | 18 | ఇవి 2 లఘువులు గలవి (10) 8 | 15 | 29 |14 | 27 | 25 | 12 |23 | 22 | 20 | ఇవి 3 లఘువులు గలవి (10) 16 | 31 | 30 | 28 | 24 | ఇవి 4 లఘువులుగల వృత్తములు (5) 32 | ఇది 5 లఘవులు గల వృత్తము. </poem> ఈ చక్రము వేసేపద్ధతి: — నిలువుగా ఉన్న మొదటిఆరుగళ్లలోను−1,2,4,8,16,32 ఇట్లు సంఖ్యలు ద్విగుణముగా వేయవలెను. తర్వాత అడ్డుగా ప్రతిసంఖ్య ద్విగుణముచేసి ఒకటి కొట్టివేస్తూ అట్లుచేయగా వచ్చిన సంఖ్యప్రక్కను మళ్లీ అట్లే చేస్తూ వేయవలెను. ఈఛందమున 32 వృత్తములకంటే ఎక్కువ పుట్టవు గనుక 32కు మించే సంఖ్య వేయరాదు. ఇట్లు చేసినత ర్వాత పైచాలున ఉన్న సంఖ్యలు క్రింది చాలున ద్విగుణముచేసి వేయవలెను. ఈసంఖ్యలలో ప్రతిదానిప్రక్కను అది ద్విగుణము చేసి ఒకటి కొట్టివేయగా వచ్చిన సంఖ్య<noinclude><references/></noinclude> nuz3nxqmku8hpkxip2wtntu8zgxwlgn 396873 396872 2022-07-24T23:41:57Z దేవీప్రసాదశాస్త్రి 4290 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="దేవీప్రసాదశాస్త్రి" /></noinclude><poem>1గు¹⁰ అంటే 10న్ని గురువులే అయినవృత్తము ఒకటి 10గు⁹ అంటే 9గురువులున్ను 1 లఘువున్ను అయినవి 10 45గు⁸ల² అంటే 8 గురువులు 2 లఘువులున్ను ఉన్నవి 45 </poem> ఈలాగుననే కడమవి తెలుసుకోవచ్చును. 6. సగణలగక్రియ శకటచక్రము (చూ.మూ. III.72-76 <poem>1 | ఇది పాదములో అన్నీ గురువులే కలవృత్తము (1) 2 | 3 | 5 | 9 | 17 |ఇవి 1 లఘువుగలవృత్తములు (5) 4 | 7 | 13 | 25 | 6 | 11 | 21 | 10 | 19 | 18 | ఇవి 2 లఘువులు గలవి (10) 8 | 15 | 29 |14 | 27 | 25 | 12 |23 | 22 | 20 | ఇవి 3 లఘువులు గలవి (10) 16 | 31 | 30 | 28 | 24 | ఇవి 4 లఘువులుగల వృత్తములు (5) 32 | ఇది 5 లఘువులు గల వృత్తము. </poem> ఈ చక్రము వేసేపద్ధతి: — నిలువుగా ఉన్న మొదటిఆరుగళ్లలోను−1,2,4,8,16,32 ఇట్లు సంఖ్యలు ద్విగుణముగా వేయవలెను. తర్వాత అడ్డుగా ప్రతిసంఖ్య ద్విగుణముచేసి ఒకటి కొట్టివేస్తూ అట్లుచేయగా వచ్చిన సంఖ్యప్రక్కను మళ్లీ అట్లే చేస్తూ వేయవలెను. ఈఛందమున 32 వృత్తములకంటే ఎక్కువ పుట్టవు గనుక 32కు మించే సంఖ్య వేయరాదు. ఇట్లు చేసినత ర్వాత పైచాలున ఉన్న సంఖ్యలు క్రింది చాలున ద్విగుణముచేసి వేయవలెను. ఈసంఖ్యలలో ప్రతిదానిప్రక్కను అది ద్విగుణము చేసి ఒకటి కొట్టివేయగా వచ్చిన సంఖ్య<noinclude><references/></noinclude> 198qwi6rcnoujjb0xzzyl0twnltyd30 104 129243 396875 2022-07-24T23:53:17Z దేవీప్రసాదశాస్త్రి 4290 /* అచ్చుదిద్దబడిన */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="దేవీప్రసాదశాస్త్రి" /></noinclude>ఇదిపాదమున కెన్నేసిలఘువులుగల వృత్తము లెన్నెన్ని ఒక్కొక్కఛందమున బుట్టినవో తెలియజేసే లగక్రియచక్రము. మీదిచక్రములో అయిదవఛందమువరకు ఉన్నది. అయిదవచాలున కనబడే 1,5,10,5,1 అనేఅంకెల అర్థమేమంటే, ఒక్కలఘువైనా లేక అన్నీ గురువులు గలవృత్తము 1; ఒక్క లఘువుమాత్రమే కలవృత్తములు 5; రెండులఘువులు కలవి 10; మూడులఘువులు కలవి 10; నాలుగులఘువులుకలవి 5; అయిదున్ను లఘువులే అయినవృత్తము 1; మొత్తము 32. ఈలాగుననే మీది వరుసలలో మొదటిఛందమునుండి నాలుగోఛందమువరకు పైని చెప్పిన విషయముల వివరణ ఉన్నది. అయితే మీది వరుసను బట్టి కిందివరుస వేసుకొంటూ ఉంటేనేగాని 8వ ఛందములోనో 16 వ ఛందములోనో మరి యేదైనా ఛందములో ఈవృత్తములసంఖ్యలు తెలియజేయుట కష్టము; గనుక, ఇంగ్లీషుబడులలో చదువుకొనే విద్యార్థులు ఈవిషయములను తెలుసుకొనుటకు ఒక సులభమైన మార్గమున్నది. దీనినిబట్టి అడిగిన ఛందముగురించి ఈవిషయములు వెంటనే చెప్పగలము ఉ॥ పదియవ ఛందములో ఎన్నెన్నిలఘువుల వృత్తము లెన్నెన్ని ఉన్నవి? (గు+ల)¹⁰=1గు¹⁰ + 10గు⁹ల¹ + 45గు⁸ల² +120గు⁷ల³ + 210గు⁶ల⁴ + 252గు⁵ల⁵ + 210గు⁴ల⁶ + 120గు³ల⁷ + 45గు²ల⁸ + 19గు¹ల⁹ + 1ల¹⁰<noinclude><references/></noinclude> 8i8kuuyw6h7qykhuezm8y4j7o02qwwm 104 129244 396876 2022-07-25T00:00:52Z దేవీప్రసాదశాస్త్రి 4290 /* అచ్చుదిద్దబడిన */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="దేవీప్రసాదశాస్త్రి" /></noinclude>{{Center|4. వృత్తసంఖ్య (చూ.మూ. III. 39)}} 5 వ ఛందమున ఎన్ని వృత్తములు పుట్టినవి? 5వ ఛందమున పుట్టిన వృత్తములలో పాదమునకు అయిదక్షరములున్నవి. వాటిలో ప్రతి అక్షరమున్ను గురువో లఘువో కావలెను గనుక అయిదుసార్లు 2 ఇబ్బడించిన యెడల ఎంతవచ్చునో అన్నివృత్తములు పుట్టును 2x2x2x2x2 = 32 ఆలాగుననే 12 వ ఛందమున 2¹²=4096 వృత్తములు పుట్టినవి. 26 వ ఛందమున 2²⁶=67108864 వృత్తములు పుట్టినవి. సమవృత్తముల వెరను (చూ.మూ. III. 77) ఈ 26 ఛందములలోను పుట్టిన వృత్తము లన్నీ ఎన్ని? 2¹+2²+2³+2⁴...2²⁵ + 2²⁶ 2²⁷-2=134217726 {{Center|5. లగక్రియచక్రము (చూ. మూ. III. 70–71)}} 1+1 1+2+1 1 + 3 + 3 + 1 1 + 4 + 6+ 4 + 1 1 +5 10 10 5 1<noinclude><references/></noinclude> ek5f126oju0u2yly81leu9xbl1se8x8 396877 396876 2022-07-25T00:02:10Z దేవీప్రసాదశాస్త్రి 4290 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="దేవీప్రసాదశాస్త్రి" /></noinclude>{{Center|4. వృత్తసంఖ్య (చూ.మూ. III. 39)}} 5 వ ఛందమున ఎన్ని వృత్తములు పుట్టినవి? 5వ ఛందమున పుట్టిన వృత్తములలో పాదమునకు అయిదక్షరములున్నవి. వాటిలో ప్రతి అక్షరమున్ను గురువో లఘువో కావలెను గనుక అయిదుసార్లు 2 ఇబ్బడించిన యెడల ఎంతవచ్చునో అన్నివృత్తములు పుట్టును 2x2x2x2x2 = 32 ఆలాగుననే 12 వ ఛందమున 2¹²=4096 వృత్తములు పుట్టినవి. 26 వ ఛందమున 2²⁶=67108864 వృత్తములు పుట్టినవి. సమవృత్తముల వెరను (చూ.మూ. III. 77) ఈ 26 ఛందములలోను పుట్టిన వృత్తము లన్నీ ఎన్ని? 2¹+2²+2³+2⁴...2²⁵ + 2²⁶ 2²⁷-2=134217726 {{Center|5. లగక్రియచక్రము (చూ. మూ. III. 70–71)}} {{Center|<poem>1+1 1+2+1 1 + 3 + 3 + 1 1 + 4 + 6+ 4 + 1 1 5 10 10 5 1 </poem>}}<noinclude><references/></noinclude> 762tlgn9bxzeynbj6xzkb9m5tow124s 104 129245 396880 2022-07-25T01:44:57Z శ్రీరామమూర్తి 1517 /* అచ్చుదిద్దబడని */ [[WP:AES|←]]Created page with ' అందు మాయిచ్చు నాతిధ్యమంది మమ్మానంధింపఁ జేయవలయునని యెంతయో వినయ విశ్వాసములతో ( బ్రార్థించిన నాలించి సంతసించుచు సత్వవంతుంగందుల కనుమోదిం చెను. అని యెఱింగిచువరకు వేళ యతిక్...' proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="శ్రీరామమూర్తి" />{{rh||కమల కథ|107}}</noinclude> అందు మాయిచ్చు నాతిధ్యమంది మమ్మానంధింపఁ జేయవలయునని యెంతయో వినయ విశ్వాసములతో ( బ్రార్థించిన నాలించి సంతసించుచు సత్వవంతుంగందుల కనుమోదిం చెను. అని యెఱింగిచువరకు వేళ యతిక్రమించినఁ గథ విరమించి పై మజిలీయం చెట్లని చెప్పండొండగెను. {{p|fs100|ac}}డెబ్బది రెండవ మజిలీ.</p> {{p|fs125|ac}}కమలకథ</p> ప్రభావతీ పురంబున విశ్వేశ్వరునియాలయ మొకటికలది. ఆ దేవళము నాలుగు చెసలు నొప్పుచున్న గోపురములు గోపురమునకు సోపానములోయన విరాజిల్లుచున్నవి. ప్రాకారమంటపాదుల యతిశయము వర్ణింపఁ బడినములు పట్టును. దాని గారిః, తముగాఁజేయు తలంపుతో నాటి పురాజులలో నొకఁ డయ్యాలయాదులఁ గట్టించి యా లిండమనకు విశ్వేశ్వరతను పేరు పెట్టెను, ఆక్కో వెల యావర ణములో గంగయసు బేక నొక పెద్ద తటాకంచెను. అందలి జలంబు లగా గంబుకై నిక్కలం రై వధురంబులై యొప్పుచుండును కాశింగల తీర్థంబులును లింగం బులు నా యా చోటులు నా యలయాంగణములందు నిర్మింపఁబడి యున్నవి. అవి యట్లుండె వ్యాసమః నును బేరుతో నొక మఠముఁ గట్టింపబడి యున్నది. సన్యాసులు, కైరాగులు, యోగులు, యోగినులు లోనను నవాసనగణ విరక్తులకొరకా మఠము గట్టింపఁబడినది. అట్టినారికి భోజన కాజన నిత్కారములు సేయుటకై ప్రత్యేకము నందొక స్మృతమును స్థాపించిరి. తనంబనియు యోగంబనియు హోమంబనియుఁ బేరులు పెట్టుకొని భాక్యాపు కాదులఁ బోషించుకోలేక విరక్తులై పొట్టనిండిఁ గాలక్షే పముఁ జేసికొను డాం”కు లందు నెక్కండ్రు గలరు. చౌర్యాది దుష్టక్రియలు గావించి రూపుమార గడ్డములు పెంచికొని యోగలనం జపముసేయు వారు గొందరుందురు. మరియు సీ. ఒకమూలమోలఁ బావకముంచికొని యర్ధ దృష్టి మాలికలను ద్రిప్పుచారు ఒకవంక నూర్వ ఔహుపులుగా యో గము ల్వేలయించి తపమఃఁ గావించువారు ఒకవెంత నిగమాంత యు క్తితత్వముల నం తేవాసీకరికి బోధించువాడు ఒకచర్కి గురుక యుక్తిఁ బూజలు సేసి ంచువారు<noinclude><references/></noinclude> p3tgd87mbsupz72qasu0lxs9fdyvltc 104 129246 396881 2022-07-25T01:46:11Z శ్రీరామమూర్తి 1517 /* అచ్చుదిద్దబడని */ [[WP:AES|←]]Created page with ' సి. చెలఁగి వేదాంత వాదము ల్సేయువారు ఒకదెస యోగి జనులకు మ్రొక్కువారు సమలగతి వహ్నిహోమము ల్వేల్చునారు. అందుఁ గలవారలెల్ల మహావిక క్తి. అందు నఖంబులు మెలికలు వారి తోరముగా నెదుగ వ్...' proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="శ్రీరామమూర్తి" />{{rh|108|కాశీమజిలీ కథలు - ఆఱవ భాగము|}}</noinclude> సి. చెలఁగి వేదాంత వాదము ల్సేయువారు ఒకదెస యోగి జనులకు మ్రొక్కువారు సమలగతి వహ్నిహోమము ల్వేల్చునారు. అందుఁ గలవారలెల్ల మహావిక క్తి. అందు నఖంబులు మెలికలు వారి తోరముగా నెదుగ వ్రేలాడు గడ్డంబులును ఒడలును మహార ధానత సూచింప నొడలెల్ల భూతిఁబూసికొని తపం బోనరించుచున్న లు గలరు. 3 108 అట్టి ఘంబున కొకనాఁడు త్రిజన్మోహన సౌందర్యంబునం బొలు పొందు ఆ యోగినింజూచి యందున్న కమలయను బాలయోగిని యొకతె యరుదెంచినది. విరక్తులెలఁ గందర్నథల్ల ములకెల్ల యగు నుల్లములతో నిట్లు దలంచిరి ఆహాః యీమోహ నాంగి తొలిప్రాయములో నిట్లు విరక్తిఁ జెందుటకు గతం బగ్రహ్యంబుగదా? రత్నమును జూచిన నే సార్వభౌముఁడు వరింప నుండెడిని. ఈ ముద్దుగుమ్మ యెవ్వరికి కురూషజేయునో యాసఁడే ధన్యుఁడు గదా? అని పలఢంగులు ఇత్తక్షణ్ చలంచుచుండ నాచిన్నది యామకం బంత ఎఁ దిరిగి యందలి యోగులను విమర్శించి చిదంబరయోగి యుత్తముఁడని నిశ్చయించి యతనికి నమస్కరించిన నతండు కొంతవడికిఁ గన్నుల దెఱచి బాలాః నీవెవ్వరవు? ఏమిటి కిట్లు వచ్చితివని యడిగిన నాయోగిని యిట్లనియె స్వామీ! నే నాత్మభవభేదంబు నిమిత్తముగా విరక్తిఁ జెంది మీ చరణము లా ళయింప వచ్చితిని. మనోహర వ్యాహారములు సెప్పి నన్నుద్ధరింపుఁడు. కొంతకాలము మీ శించి కృతార్థకాల నయ్యెదను. ఈ యోగులలో మీరు పరమోత్తములని యత్యంతభక్తి వినయ విశ్వాసములతోఁ బ్రార్థించిన సంతసింపుచు నతండు తత్సేప గీకరించెను. సమయమరసి యా సరసిజాక్షి యా పారికాంక్షి యొకఁ దత్వవిశేషములు గ్రహింపుచుండెను. ఆ మకమునందున్న యోగుణా యోగిని వచ్చినది మొదలు జప ములుమానికి. తపములు విడచిరి యోగములు వకలిరి. ఏది. మిషఁబూని యా మీననేత్రిఁ జూచుచుందురు. తత్వరహస్యములు సెప్పుమనియె ఉప్యమం తోపదేశములు గాలింపుమనియబెక్కండ్రు వచ్చి యా చిదంబరయోగి నాశ్రయించుచుందురు. అతండు సెప్పునప్పుడేమియ ను వినక యా య పతినే చూచుచుందురు. వారి వికారము లరసి యత్తరుణి శాటిపగం బవకుంతనము చేసికొని యెవ్వరిక జపమఁ జేసుకొనుచుండును. ఇట్లుండ నొకనాడుఁ కిన్నరదత్తుని భార్య తారావళిం దీసికొని రహస్యముగా నామకమున కరుదెంచి యందున్న యోగిబృందమునకు వందనములు సేయుచు వారిలోఁ జిదంబరయోగి మహానుభావుండని విని యతనిపడ్డకు బోయి నమస్కారములు చినది.<noinclude><references/></noinclude> i9nzcq7y0dun7e571ivxc51afszlf3z 104 129247 396882 2022-07-25T01:46:51Z శ్రీరామమూర్తి 1517 /* అచ్చుదిద్దబడని */ [[WP:AES|←]]Created page with ' ఆమె ప వృద్దరాజుగారి పత్నియని యెఱింగి చిదంబరయోగి మిక్కిలి గౌరవించుచుఁ గృష్ణానజిముపై వారిరువురం గూర్చుండ నియమించి విరక్తుండైనను బస్తుతోపయోగముగాని నయ్యోగి నామె కిట్లని...' proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="శ్రీరామమూర్తి" />{{rh||కమల కథ|109}}</noinclude> ఆమె ప వృద్దరాజుగారి పత్నియని యెఱింగి చిదంబరయోగి మిక్కిలి గౌరవించుచుఁ గృష్ణానజిముపై వారిరువురం గూర్చుండ నియమించి విరక్తుండైనను బస్తుతోపయోగముగాని నయ్యోగి నామె కిట్లనియె. దేవీ: నూరేండ్ల క్రిందట నీ మామగారి తండ్రి మఠమఁఁ గట్టించెను. నాటంగోరే నింద విచ్ఛన్నముగా మహర్షులు తపము సేసికొనున్నారు. తక్పంతతి వారును దీని కే యంతకాయలు లేకుండ జరుపుతున్నారు నీ భర్త వారమున కొకసారి వచ్చి చూచి తాపసుల మంచిచెడ్డ లరసి పోవుడుండెడివాఁడు. ఇప్పుడు నీ కుమారుడు చూడకపోయినను బధా ఎలనంపి విమర్శించుచున్నాడు. మా కే లోపములును లేవు. స్వర్గసౌఖ్యములు మాకందిచ్చి మీకారందు సుఖించుచున్నారని ప్రస్తావోచితముగా సుతించి నీ కేదియో యభిలాష కుండినం జెప్పుము, నా యోపినంతఁ గావింతునని 109 పలికిన విసి యామె యటునిటు చూచి యించుక జనాంతకముగా నిట్లనియె. స్వా'! మీరు భగవంతుని వంటివారు మీ దర్శన మూరక పోవునా? నేనొక కోరికతో ఓఒయొద్దకు వచ్చితిని. వినుండు. ఈ చిన్నది నాయన్న కూతురు. చిన్నతనములోఁ దల్లి చనిపోయిన నేను పెంచి పెద్ద దానింజేసితిని నా భర్త దారిలో యెడివాని నొకసిజేరఁదీసి రాజ్యంబిచ్చి నాకమున కరిగిరి. ఈతారావఃని బెండ్లిఁ జేసి కొమ్మని పు త.' తో వృద్ధరాజుగారు మొదటనే తండు దానిం Eణయం బగమని యెన్ని సారులు చెప్పినను గా హరణము సేయుచున్నాఁడు. అక్కర లేవనిశం ఇప్పుడు. మీరు సర్వజ్ఞులుగదా. ఇందలి కారణ మేడియో చెప్పవలయును. మణియు మీ మ్యాం మానవు ఏదియైన వయచేసి మాకార్యసా ఫల్యము సేవ గోరుకున్నదాన. అని వినయము గాఁ బార్ధించిన న్యగి యొక్కంత ధ్యానించి అమ్మాః రెండునాళ్ళు తిరిగిన వెనుక నా యొద్దకు నీపరిచారకు నొకని సంపుము మం తథస్మమునిచ్చెద. దాన నీయభీష్టముతీరునని చెప్పెను. అని వారు L మాటాడుకొనుచుండగనే కమల స్నానముఁజేసి యచ్చటికి వచ్చినది. రాజపత్ని కమలం జూచి నివ్వెరఁ పడుచు స్వామి: ఈ చిన్నది యెవ్వతె యని యడిగిన నతఁడు. దేవి: ఇది నాశిష్యుకాలు. దీని పేరు కమల తత్వోపదేశమైన దని చెప్పెను. ఆ మాట విని రాజపత్ని యత్యంత విస్మయముతోఁ గనులం జూచుచు బోఁటీ నీ వేమిటికింత చిన్న తనములో విరక్తిఁ జెందితివి? నీ రూపము చాల వింతగా నున్నదే. నీతలిదండ్రులెవ్వరు? పెండ్లియాడితివా? యని యడిగినఁ గమల నవ్వుచు అమ్మా! నా వెనుకటి వృత్తాంత మేమియుఁ జెప్పరాదు. తలఁపరాదు. నాగంనరు గలిగియుండిరి. ఇప్పుడు నా కెవ్వరును లేదు. నేను లేనిదాననగుచున్నాను, దేహములు క్షణభంగురములు. విరక్తిఁ జెందవలసిన సమయ మిరియని నిరూపింపఁ మున్నదా (మి? అంతఁడనుక నిలుచుటకు మనయిష్టమా? మృత్యువు నెత్తిమీద<noinclude><references/></noinclude> dbhputk6azoy4uep43alka1n2zzjkzg 104 129248 396883 2022-07-25T03:03:29Z శ్రీరామమూర్తి 1517 /* అచ్చుదిద్దబడని */ [[WP:AES|←]]Created page with ' నున్నదని యెకింగి యిప్పనికి బూసుకొన్నదాననని సమాధానముఁజెప్పి యామెను నిరుతరం జేసినది రాజపత్ని కమలమాటలకును మ్రోగ్యమునకును మిక్కిలి సంత సించుచు సయ్యోగియనుమతి వనసి యింటిక...' proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="శ్రీరామమూర్తి" />{{rh|110|కాశీమజిలీ కథలు - ఆఱవ భాగము|}}</noinclude> నున్నదని యెకింగి యిప్పనికి బూసుకొన్నదాననని సమాధానముఁజెప్పి యామెను నిరుతరం జేసినది రాజపత్ని కమలమాటలకును మ్రోగ్యమునకును మిక్కిలి సంత సించుచు సయ్యోగియనుమతి వనసి యింటికిం జని పరిచయమునం గలిగిన ప్రీతిచే వారిరువురుకఁ బండుకొన మండ లును బరువులును లోనగు వస్తువులు కొన్ని 1 యంపినది. బయోగి రుణయం దగ్ని ప్రజల్లుచుండ వ్యా ఘాజినము పైఁ బండుకొ..చుండును. గవలయు నతనికాదముల మోలఁ బవ్వశించునది. రాజపత్ని మంచములు పంపిన తరువాత యోగి మలను మంచముపై శయనింపుమని యాజ్ఞా పించెను. గురుండు క్రిందఁ బరుండ శిష్యురాకెట్లు వంచ మక్కునని యా పించినది. ఆ యోగినతవి పెద్దమైనను శిష్యువాలియందఁగల ప్రీతిచే నాటంగోలెఁ దల్పమునఁ బండ:కొనుచుండెను. {{p|fs125|ac}}స్థూలజంఘ తామ్రకేశుల కథ</p> స్థూల జంఘుఁడు తాకకడను నిరువురు విటులు వేశ్యా విత్తములఁ దస్కరించుటచే రాజపుకుషలచే సేపకాధులుగా నిరూపింపఁబడి పారిపోయి యః భూత వేషములతో వచ్చి యామము లోఁ జేరి యోగులకు సషఁ జేయుచుండిరి. బాండు కమల వచ్చినది మొద లామర్చొనంటిపై వలపుజెంది యాచిదంబరయోగి నాశ్రయిం చుచుఁ బాదను లొత్తుచు విసరుచు ధోవతు లుతుకుచు నెడతెగక సవ్యాజభక్తి విశేషం బుసంబోలె నాశ్రయింపుచుండిరి. వారి దుశ్చేష్టితముల గ్రహించి కమల వారి సమిష మున నప్పుడు నిలుచునది కాదు. ఒకనాడు వా రిరువురు సిట్లు సంభాషించుకొనిరి. స్థూలజంఘుఁడు:- మిత్రమాః తామకేళాః ఈ కమల మనమొగ మొకమా దైనం జూడదేమిపాపము? మనకోరిక యెట్లు తీరఁగలదు. అహా! ఈ మోహనాంగి యలంకారశూన్యమై శాటీపంబుఁ గట్టినను వింతసోయగమునఁ బ్రకాశించ చున్నది. గదాః మస యనంగ చం ది కన్న నీ చిన్నడియే పొగసుగా నున్నది? తామ:- అబ్బా: సొగసగా నున్నదని మెల్లగాఁ చెప్పుకుంది..? అది యెక్కడ నిదియెక్కడ? హస్తినుకకాంతరము గలదు. దేవతా శ్రీలైనను దీనిం జోల రని చెప్పఁగలను. స్థూల:- అవును. నీవు కొక్కోకముఁ జది తివికావా? నీ కా లక్షణములు నాగుగాఁ దెలియ గలవు. ఇది యజాతి మో చెప్పుము? తామ్ర;= పద్మినీజాతిలో శ్రేష్టమైనది. స్థూల:- మన ముంచుకొ సయసంగ చంద్రికయో? తామ్ర:- అది యేతిలోను చేరదు. సంకరజాతి t<noinclude><references/></noinclude> k63lrqkkkg8aldqivuyu8m6xs315koa 104 129249 396884 2022-07-25T03:04:49Z శ్రీరామమూర్తి 1517 /* అచ్చుదిద్దబడని */ [[WP:AES|←]]Created page with ' స్థూల:- కొక్కోకములో శ్రీవశ్య ప్రకరణముఁ జదివితిగదా. ఆ ప్రయోగి మీ యలనాగపై సుపయోగించి స్వాధీనఃవాలిం జేసికొనరాదా! తామ్ర:- అందులకుఁ జాలతం తము కలదు, ప్రయత్నించుము. స్థూల: తంత్రము...' proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="శ్రీరామమూర్తి" />{{rh||స్థూలజంఘ తామ్రకేశుల కథ|111}}</noinclude> స్థూల:- కొక్కోకములో శ్రీవశ్య ప్రకరణముఁ జదివితిగదా. ఆ ప్రయోగి మీ యలనాగపై సుపయోగించి స్వాధీనఃవాలిం జేసికొనరాదా! తామ్ర:- అందులకుఁ జాలతం తము కలదు, ప్రయత్నించుము. స్థూల: తంత్రములేమియు సనంగరం: పై నుపయోగించినవి. తామ:-- వేశ్యకాంతల వ్యమునకు ధనయంతము తప్ప వేరొక తంత్ర పగింపదు గదా? స్థూల:- 3 మంత్రతం తములలో నిమిత్తములకల కములను వశపరచడ నాకేమీ కానుక సిచ్చెడు? తామ:- (సంతోషముతో) నీ చెప్పులు మూసికొని యెల్లకాలము తిరిగచను. ఆయువాయ మెరింగింపుము, 111 పోయి యా స్థూల:— వినుము. ఇది నిద్ర పోవుచుంది ముల్లగా మంచముతో నెత్తికొ'ని పన్యాలయములో— లామ్ర:-అవును. మంచియు పాయ.. చంచలాడి మంచముపైఁ బంగు కొనుటయు మన కుపకారమే యైనది స్థూల:- నే నీ యుపాయ జెప్పితిః గదా? ముందలిఫలము నాదిసుమా? ఆమ్ర:- మనలో మనకు భేదమే మిన్నది? ఎట్లయిననుసరే ఆ సరో మా సన్యాసిదాపుననే పండుకొనుచున్నది. కావున దా మంచము గురుతుఁ చు కొనవలయును. -:- సంతతము అగ్ని ప్రజ్వరిల్లు చించును కావున దాని నారిపి మరి టం దీసికొని పోవయుఁ జుమీ? అని వారువురు నాలోచించుకొని సమయ మరసి కమలయు జనంబర ముగియుఁ బండ, కౌసు మంచపులు ముందుగినే గురుతుఁజూచికొని పోయిరి. నాఁడు విధంగాఁ గమల పదండు చోట నాయోగి మంచము ఏపించుకొని పండుకొనియెను. ఆర్ధరాత సమయంబున బారుపురు మెల్లగా సచ్చటికి వచ్చి యగ్గి చల్లార్చి నాకు మార్పి యావిషయము తెలియమిం జేసి వాయాంబరన్నండై యున్న చినంబరయోగిని కమల యసుకొని మంచగూడ నెతి కదలకుండ నా యాప మణములో చూరము గానున్న యొక శూన్యశివాలయములోనికిం చేసికొనిపోయి యందు లగు వచ్చిరి. అప్పుడు న్యూజంఘుడు తామ్రకేశాః నేసి యుపాయముఁ జెప్పునప్పుడు ము చేసినదా? ఇప్పుడు నేను కిం తో నుంచి నించు గానియందుమని పలికిన నగండు చిన్న చనుగదా నా ముద్దె చెల్లించి నన్ను ముందే లోని<noinclude><references/></noinclude> tqi59wqrnad63wo5itfj9f0471g127w 104 129250 396885 2022-07-25T03:05:46Z శ్రీరామమూర్తి 1517 /* అచ్చుదిద్దబడని */ [[WP:AES|←]]Created page with ' కనుపుము, మరియు నీవు కళారహస్య వేడివగుట నీ క్రీడలఁజొక్కి యక్కసుమ కోమలి యెరుల వలవదు అని పలికిన సతండిట్లనియె తమ్ముడా: అందులకే నేనుఁ దొలుతఁ బోవుదునని చెప్పితిని. బాహ్యరతోపచా...' proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="శ్రీరామమూర్తి" />{{rh|112|కాశీమజిలీ కథలు - ఆఱవ భాగము|}}</noinclude> కనుపుము, మరియు నీవు కళారహస్య వేడివగుట నీ క్రీడలఁజొక్కి యక్కసుమ కోమలి యెరుల వలవదు అని పలికిన సతండిట్లనియె తమ్ముడా: అందులకే నేనుఁ దొలుతఁ బోవుదునని చెప్పితిని. బాహ్యరతోపచారములచే నా జవ్వని కుద్రేకముఁ గలుగఁ జేయవలయును. మరియుం బురుషుఁడు స్త్రీలయొక్క జాతియు స్వభావము గుణము దేశాచారము ధర్మము చేష్టలు భావములు ఇంగితములు తెలిసికొని యనుభ వింపఁడేని యువతి వానిరతి కనుమోదింపదు. అదియుంగాక యాకోక సని విరక్షిం బెండియున్నది. తత్తడియుఁ బడఁతియు నొక్కటని యెరుంగము. నేనుఁ బోయి యా మచ్చకంటిని మచ్చకఁజేసి పచ్చ విలుగేళికిఁ బురికొల్సివచ్చెద ననుమతింపుమని ప్రార్థించిన స్థూలజంఘుఁ డిట్లనియె నీవు బాహాభ్యంతర సురతవిశేషములచే శాస్త్రోక్త ప్రకార మావోయాలిం గలిబుచుండఁ దెల్లవారకమానదు అప్పుడు నేనేమి చేయు? నాకిశాస్త్రము లేమియొ నక్కరలేదు. అక్కర దీరుచుకొని యొక్క ముహూర్తములో నరుదెంచెద నన్నే పోనీయ. మని ప్రార్థించెను. నే శర్ధమూహూర్తములోనే యరుదెంచడ నాకే యన్ముయిమ్మని యతఁడడిగెను. నా కంతకాల మవసరములేదు ఆలింగన సుఖం పొచ్చినఁ జాలననుటయు సతం తదియు నేమొల్ల. నా ముద్దుగుమ్మ మొగ మొగముద్దు పెట్టుకొని వచ్చెన సిష్టమే యన నతఁడౌను నీవెప్పుడు నిట్లే యడ్డుచెప్పుచుందువు. 'నీతో నే స్తముకన్నఁ బగయే రెస్సయని తోచుచున్నదని యెత్తిపొడిచెను: 112 అవును. నీ స్నేహమునంగాక నాకీసన్యాసి యోగమెట్లువచ్చును? అనంగ చంద్రికవస్తువు లెత్తికొని రమ్మని చెప్పిన వాఁ డెవ్వఁడో జ్ఞాపకముండిన నీ మా చేల బలి కదపు? చాలుఁజాలు. కొసరులు పలుకకుము నాకలక వచ్చుచున్నదని కామకేం ప్రత్యుత్తరమిచ్చెను. నీ నాకు వెరపుఁ గలుగఁ జేయంజాలదు. నా చెప్పినదెల ఉడతువా యేమిఁ నీ ఉప్పని యనుమతియేకావున నాచరించితిని, ఇప్ప మార్ పిననైతివి? నాకు సమయము దొరకక పోషదు. తల్లి వారిని అ. వివరించె cero.... భీః రండాపు తుడా నీ వేమి చేయం గలవన గొత్తుకొన బూడమని ముష్టియత్తును. ఈ రీతి వారిద్దరు గొంతతడపు తగపుదాడి మరల సమాధాన ప చామ్రకే.(డే ముందు వోయినచ్చుటకు నిశ్చయంచుకొనిసరి. H తామకేఁడు లోనికిఁ బోయి తలుపు వైచికొనియెదను. స్థూలజం.. పిల సుబడి తలుపులు గొట్లము పెట్టి యిట్లుఁ జింతించెను. అన్నన్నా? వినవచినదాని దానికంటె నే నేమిటిఁ దక్కు వందనం నెరచి చొన్నకొంటి గుట్టు బయట పెట్టినచో నిరువురను చెరసాలకు లేవువ ఉత్తని ను పెట్టి.చీ వాణి బ్లెగిరిపడియెను. అక్కటా: డమ్మోహనాంగితో సుఫింపు<noinclude><references/></noinclude> iquoimt2h6jhfym49hl3v7kj3ba0b15 104 129251 396886 2022-07-25T03:06:53Z శ్రీరామమూర్తి 1517 /* అచ్చుదిద్దబడని */ [[WP:AES|←]]Created page with ' చుండ నే ననద నై యీవాకిటఁ బడియుందునా? దుగ్గగటంబు పిల్లియందోలె వాఁడా చేడియను వీడి యీవలకు వచ్చునా? ఎంత మోసపోయితిని. ఎంత వేంగలినై తిని పశ్చా పసుఁ జెందుకు మరలఁ దలుపురందములో మొగ...' proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="శ్రీరామమూర్తి" />{{rh|(15)|స్థూలజంఘ తామ్రకేశుల కథ|113}}</noinclude> చుండ నే ననద నై యీవాకిటఁ బడియుందునా? దుగ్గగటంబు పిల్లియందోలె వాఁడా చేడియను వీడి యీవలకు వచ్చునా? ఎంత మోసపోయితిని. ఎంత వేంగలినై తిని పశ్చా పసుఁ జెందుకు మరలఁ దలుపురందములో మొగము పెట్టి మి తమాః తామ్రకేశాః తలుపులోకసారి తీయుము. మాటఁ జెప్పవలసి యున్నదని పిలిచెను కాని యతండు వినంబడినను మాటాడక తొందరపడుచు నామంచముపైఁ గూర్చుండి చీకటిలో నేమి యుం గనఁఐడమి నిట్టూర్పుసవంబట్టి తలయంపి గురుతుపట్టి శాటిపటంబుఁ దొంగించి అతివేగమునఁ దాటాలున వంగి మోముపై దంతక్షతములు నాటించెను. అప్పు చాయోగి యదరిపడి లేచి యెవడువా? యెవఁడురా నా మొగము గరచుచున్నవాఁడని యరచుటయు నాతఁడు యోగియని గ్రహించి వెరచుచు మాటా గిన గురుతుపట్టునని స్థూలజుఁఘుని చిలువక మంచముక్రింద దూరెను. అత్తెరంగెరుం గవ స్థూలజంఘుడు ఓరి: తామ్రకేదా: తలుపుతీయవేవి: తీయకుము. తీయకుము తలా తులం దీసికొనివచ్చి పట్టియిచ్చెడఁ జూడుము అని యరచెను. ఆ రొద వినిన యా యోగి మంచముపైఁ గూర్చుండి యెమియుం దెలియక దిగమఁ జెంది ఆ మాట్లాడు వారెవ్వరు: దీపముచేసికొని రెండు ఏమియుం గనఁబడ ఓమీ యని పలికిన స్థూలజంఘుడు కఠధ్వని గ్రహించి గురువనియెగి గొలుసుబిగి యించి యవ్వలికిఁ బారిపోయెను. అయ్యోగి మంచముదిగి నలుమూలలు చడిమికొని గోడలు తగులుటయు నది యొక చెరసాలగాఁ దలంచి యోహో: నే నిచ్చటి కెట్లువచ్చితిని ? నా బుగ్గ గరచిన వారెవ్వరు? ఇందు భూతములు లేవుగదా? యని యనుకొనుచుండ వీని లామ్రకేశుఁడు మంచము క్రిందనుండి, హుం, హాం అని యవ్యక్త ధ్వనిగా మూలుగు ఎట్టి వేదాంతులకైనను మరణమన్న వెఱపుగలుగక మానదు. పిశాచ ఏతి భ్రాంతివలనం గలుగునని యెరింగియు నా తపసి జచేయుచు మంచముపైకెక్కి • పిశాచమా : నన్నేమిటి కీ యంథకారమాపమునకుఁ దీసికొని వచ్చితివి ? మా వలన నీకేమి ప్రయోజనము గలదు ? మేము సన్యాసులము. సంసారులఁ వీడింపుము, నీ కామితములు తిరుపఁగలరు. అని ప్రార్ధించుచుండ యతి ఏలతోఁగూడ మంచము హంకారము లెక్కువ యగుచుండెను. ఆ యోగీంద్రుఁడు హస్తాస్ఫాలనముఁ గావింపుచు నాంజనేయ దండకము శివస్తుతి, భగవస్తవము పఠింపుచుండెను. అంతలోఁ దెల్ల వారినది కాని యందున్న నేరమేమియుఁ బెలిసినదికాదు. మనంబునఁ జిదంబర తూగి కనబడ Oy: ఈ మహానుభావుందు ఆ ప్రాయముగల అగ్నికాలవిడిచి యిచ్చటికిఁ బోవ వాఁడు. నే డెందు వోయెనో తెలియదు. సిచిత్రమని తలఁచుచు నందుఁ కనబడినవారి తెల్ల నడుగుచుఁ దిరుగుమండ<noinclude><references/></noinclude> 2hrhaa3yj68vjkblrutzo6wmp3sv6sj 104 129252 396887 2022-07-25T03:07:35Z శ్రీరామమూర్తి 1517 /* అచ్చుదిద్దబడని */ [[WP:AES|←]]Created page with ' స్థూలజంఘుఁడు దాపునకు వచ్చి కమలా శున్య శివాలయములో నున్నట్లు నాకుఁ వానితో నేమియు మాటాడినది కాదు. చిదంబరయోగి గోపురము దాపుననున్న గలవచ్చినది సుమీ ! యని చెప్పిన నప్పడఁతి జరిగ...' proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="శ్రీరామమూర్తి" />{{rh|114|కాశీమజిలీ కథలు - ఆఱవ భాగము|}}</noinclude> స్థూలజంఘుఁడు దాపునకు వచ్చి కమలా శున్య శివాలయములో నున్నట్లు నాకుఁ వానితో నేమియు మాటాడినది కాదు. చిదంబరయోగి గోపురము దాపుననున్న గలవచ్చినది సుమీ ! యని చెప్పిన నప్పడఁతి జరిగిన వెనుక యా కనకగా, తి యాలయ : ప్రాకారములోని భూమియంతయు వెనకుచు దక్షిణ గోపురము దాపుననన్న హన్యా లయము నొద్దకుఁజని స్వామి చిదంబరయోగిందా? యెందున్నావని పిలుచుటయు నా చప్పుడువిని అమ్మా ! కమలా యిందున్నాను. తలుపులు తీయుము అని యరచెను. అప్పుడా పడతి గొణెసుతీసి తలుపులు తెరచి యందు మంచము నడుమం గూరుచున్న యా యోగిం గాంచి దాపునకుఁ బోయి స్వామీ! మీ రిక్కడి కెట్లువచ్చితిరి? చిత్ర మయ్యెఁడు చెప్పుడని యడిగిన నతం ఉమ్మాః ఇది దైవ మాయ. మంచము క్రింద నేదియో యున్నది. ఊరక యరచుచు నన్ను వె పించుచున్నది. అని సంజజేయుచుండగనే తామ్రకేశుఁడు తనాలునఁబాకి గుడి బైటికి వచ్చి తలుపులు బిగించి యప్పలకిఁ బారిపోయి స్థూలజంఘుం గలసికొనియెను. వానింజూచి వాఁడు నవ్వుచు నోరీ : యెట్లు వచ్చితివిరా ? యని యడిగిన ఛీ ఛీ : నీవు మిత్రద్రోహుఁవు నీతో మాట్లాడరాదు. నే నందుఁ జిక్కి పడియుండఁ దలుపులు బిగించి వచ్చెదవా ? పాప మా కమలవచ్చి తీయకున్న నే నెంత చిక్కు పడిపోవుదును. అని నిందించిన వాఁ డిట్లనియె. నీ కుపకారము చేసినను నిట్లే పలుకుచుందువు. కమలతోఁజెప్పి యచ్చ టికిఁ బంపినవారెవ్వరో తెలిసికొనలేవు. అది వచ్చి తలుపులు తీసినతోడనే యా ముసలివాని నీవలకుఁ ద్రోసి దాని లోపలకు లాగికొనియుందువని యప్పని చేసితిని. అట్లు చేయక దొరకిన యర్ధము పారఁజిమ్ముకొనివచ్చి నన్నేమో దురెదవు చాలులే. ఏమిజరిగినవని యడిగిన నవ్వుచు నిట్లనియె. య తెలిసినది తెలిసినది. అదియా : నిన్ను నిందించినందులకు క్షమింపుము. మనము లేచినవేళ మంచిది. ఇంతపొరపాటు చేసితిమేల? నారాః రాత్రి నేను పఠిన పాట్లు డయ్యమెరుంగు నేను దయ్యమని యతందూరం వెరచినకొలది చుంటిని. ఆ కమలవచ్చి తలుపుఁబెరచి యర.. మరింపండగ విడిపల్ నెగిరి సూవలఁబడి తలపులు బిగించి పచ్చితి.. నీపు చరచుచు నిట్లనియె. బళి బళ్ళి రాత్రిపడనిమ్ము అని వారు మాటాడుకొనుచుండగా రాజచూక పాత్రహిస్తుం దొరుకు వచ్చి మంత్రులతోఁగూ ! శళాంక మహారాజుగారిందు వచ్చుచున్నవారు. సద్దు చేయ వందని యాజ్ఞాపించెను, ఆ మాటనిని యందుఁ గల సన్యాసుకెల్ల ఎక్కడివారక్కృత రండి మాలికలు త్రిప్స మొదలు పెట్టి బాగు బాగు. అప్పుడు ప్రధానులతో వారిని య ప యుచ్చటికి వచ్చి యగి బృందమునెల్లఁ బూమర్శింపుచు భోజనభాజనాది సత్కారములన్నియు మీ కనుకూల వింటయని చెప్పిన వాటిని మంచి చేసింగరా : మనల<noinclude><references/></noinclude> jbxu8is7qa9kowtzm68o1n1ljk7uq5g 104 129253 396888 2022-07-25T03:08:41Z శ్రీరామమూర్తి 1517 /* అచ్చుదిద్దబడని */ [[WP:AES|←]]Created page with ' మగా జరుగుచున్నవియా యని యడిగిన వారందరు నేకకంఠముగా మహాప్రభ : మా కేమియు లోపములేదు. ఉపచారములన్నియు బూర్ణముగా జరుగుచున్నవని చెప్పి పిమ్మట నకండు మంత్రులతో ముచ్చటింపుచు నకవిశ...' proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="శ్రీరామమూర్తి" />{{rh||స్థూలజంఘ తామ్రకేశుల కథ|115}}</noinclude> మగా జరుగుచున్నవియా యని యడిగిన వారందరు నేకకంఠముగా మహాప్రభ : మా కేమియు లోపములేదు. ఉపచారములన్నియు బూర్ణముగా జరుగుచున్నవని చెప్పి పిమ్మట నకండు మంత్రులతో ముచ్చటింపుచు నకవిశేషములఁ జూచుచు దిరుగుచుండ నౌకదండ నంతఃపురంబునఁ గావలి యుండెడు సౌవిదల్లుఁడు కనంబడి నమస్కరించుటయు రాజు గురుతుపట్టి నీ పమ్మగారి ప్రతీహారివికావా? ఇందేమిటికి పచ్చితివచిన నతం డిట్లనియె. దేవా ! నేను పరిచారక' చ నట్టిపోచనే. అమ్మగారు ఇందున్న చితంబర యోగిగారివద్ద కరిగి మంత్రభస్మముఁ దెమ్మని యంపగా వచ్చితిని. అయ్యోగీం ద్రుండు పొద్దుటినుండియుఁ గనంబడటలేదు. ఎందుఁబోయినది తెలియదు. ఎవ్వరి నడిగినను జెప్పకున్నారని చెప్పిన నన్నరేందుఁ డందు నిలువంబడి చిదంబరయోగి యెందున్నవాఁడని కింకరులచేఁ గేకలు వేయించెను. ఆ యోగి బ్రతివచనము వినం ఆ దాపుననున్న సన్యాసు లాయన నేటి యుదయమునుండియు గనం ఎందుఁ బోయెనో తెలియదని చెప్పిరి. బడలేదు. లేదు. స్థూలజంఘుఁడు దేవా నేనా యోగి శిష్యుండనే వక్కాణించెదమని సంశయాకులిత మతియుంబోరె సత్యము జెప్పుడు అని చెప్పెను. అప్పుడా మాయావి వారినెల్ల వెంటఁ బెట్టుకొని యా గుడియొద్దకుఁ బోయి తయిపుతీసి వారిం జూపుచు వీరే మా గురువులు. శిష్యురాలికి రహస్య మంత్రోపదేశముఁ జేయుచున్నా అట్టి సమయమరసి తమరు మన్నింతురేని నిక్కము పలికిన విని రాజు మన్నింతుము. ప చిదంబరయోగి మంచముపైఁ గూర్చుండెను. కమల ప్రక్కను నిలువం బడి యున్నది. వారింజూచి రాజు ముక్కు పై వేలు వైచుకొని భళిరా : మకరాంకా: నీ చేష్టలు కిడు విపరీతములుకదా: ఈ వృద్ధతాపసుఁ డేడ? ఈ బాలయోగిని సంఘటించితివి. అని ఎస్కమయముఁ జెందుచు మహాత్మా ! యోగింద్రాః మీద యని పరిహాసపూర్వకముగా నడిగెను. కమల వారింజూచి తలుపునాటునకుం బోయినది. చిదంబరయోగి రాజుగా నెరిఁగి మెల్లన మంచముడిగి బలవలకు వచ్చి దేవా : మా కిదియొక ప్రాశబ్ధము. దీనిలోనికి నే నెట్లు వచ్చితినో చెప్పఁజాలను రాత్రియెల్ల నే నిందుఁ బడిన బాధ నా శిష్యరాలు నన్నుఁ జూడవచ్చినఁ దలపుల వైచి యెవ్వఁడో పారిపోయెనని యా కథ యంతయుం జెప్పెను. చెపు నమ్మకము చెడినపిమ్మట నెంత సత్యముఁ జెప్పినను విశ్వాసము కలుగదు. గదా ! శంకఁ డయ్యతి వచనములయం దానరము వహింపక మంతుల మొగముఁ రూమరియు వారు దేవా : ఇందున్న యోగులందరు సిట్టినారే ప్రతిసన్యాసికిని<noinclude><references/></noinclude> 9n6iiutmioro5y145qdskvcp9wn13hl 104 129254 396889 2022-07-25T04:37:21Z 202.65.130.129 /* అచ్చుదిద్దబడని */ [[WP:AES|←]]Created page with '' proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="202.65.130.129" /></noinclude><noinclude><references/></noinclude> gesj66acvua1cye8uhun4t0jum3g677 104 129255 396890 2022-07-25T07:03:35Z దేవీప్రసాదశాస్త్రి 4290 /* అచ్చుదిద్దబడిన */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="దేవీప్రసాదశాస్త్రి" /></noinclude>{{Telugu poem|type=|lines=<poem>మూర్తియై దిగంతపరివ్యాపితవిశాలకీర్తియై ప్రవర్తిల్లునమ్మహాపురుషునిప్రభఁ జూచి సైరింపఁజాలక ప్రాంసుకుంపినీ కార్యధురంధరుం డైన <ref>Genaral</ref>జంన్రాలు పట్టంబునుం బూని దొరతనంబు సేయు ముశియనె జన్రాలు కొన్నికుచోద్యంబులు సేసి నా నాఁట హెచ్చుగా మచ్చరించిన నాజడ దెలిసి యేవిధంబున నైన నితని మట్టు వెట్టెదనని యెంతయుం బంతగించి సీమకు సూత్రంబులు పన్ని లక్షాంతరంబులు కర్చుచేసి విస్తారంబుగా దస్తరంబులు వ్రాయించి ప్రాంసురాజన్యున కాజంన్రాలు దుర్వ్యాపారంబు లెఱింగించి తత్క్షణంబునం బదులుదొరను రప్పించి యాతని చేర నాముశేయే చెరను వానిఁ బట్టి కట్టించి కొట్టించి గిడ్డంగిన వేయించి తనమనం బునం గలచలం బంతయుఁ దీర్చికొని పద్దు చెల్లించితి వని యెల్లవారలుం గొనియాడఁ గుంపిని(ణి)కి ముఖ్యమంత్రియై యవతారపురుషుం డనఁదగిన ముశేను సంతటిదొరచేత మెప్పులొందుచుఁ బెంపొందిన జూచి నవాబులు, సంస్థానపతులు, సాఁటివారలు వర్తకులు నాశ్చర్యంబునం బొదలి యిట్లనిరి.</poem>|ref=58}} {{Telugu poem|type=సీ.|lines=<poem><ref>Council</ref>జాతికొంసేలు మేజాపల్కపైఁ గొట్టి లీల నేఘనుఁడు చెల్లించుకొనియె సీమమట్టు ఫిరాదు చేసి దస్త్రాల్ వ్రాసి యేతంత్రి <ref>Captain</ref>కపితాను నెత్తఁ గొట్టెఁ డగఁబ్రాంసుదొరలతోఁ దగవుల కేర్పడి యేదిటవరి నిర్వహించి మించెఁ గరితోరుపట్నాలు గలుగుమంత్రులలోనఁ జెలఁగి యేమేటి ప్రసిద్ధిఁ గాంచె</poem>|ref=}} {{Telugu poem|type=తే.|lines=<poem>సకలభాషలు మాటాడఁ జదువ వ్రాయ, నిపుణత వహించి యెవ్వఁడు నెగడ జగతి నట్టితిరువేంగళేంద్రుగుణాతిశయము, లెలమిఁ బన్నగపతి కైన నెన్న వశమె?</poem>|ref=59}} {{Telugu poem|type=సీ.|lines=<poem>ఏతంత్రి యుజ్జ్వలశ్వేతాతపత్రంబు పరితాపమును జేయుఁ బగతురకును నేజనపాలుని తేజంబు చీఁకట్లు గ్రమ్మించు రిపుకోటికన్నుఁగవల కేనెరయోధసు దానఘనుం డధికము సేయు వైరిశోకానలంబు నేమంత్రి సత్కీర్తి పోముఁ డించిం(కిం)చు నిర్ణిద్రారిసేనాసముద్రములను</poem>|ref=}} {{Telugu poem|type=తే.|lines=<poem>జగతి నేమేటి నెరడాక సాటియైన, మంత్రులకు గుండె గాలంబుమాడ్కి దనరు నట్టితిరువేంగడేంద్రుదీ టైనయోధ, కలుగ నేర్చునె మూఁడులోకములయందు.</poem>|ref=60}} {{Telugu poem|type=క.|lines=<poem>అతనికులపాలికామణి, పతిభక్తివిశాల బంధుపరిపాల యరుం ధతిసదృశశీల బుధస, మ్మతసద్గుణజాల లక్ష్యమాంబిక వెలయున్.</poem>|ref=61}} {{Telugu poem|type=చ.|lines=<poem>సతిపతు లిద్ద ఱెంతయును సం(తతి)పద గాంచు తలంపునన్ మహా వ్రతములుఁ దీర్థయాత్రలుఁ దపంబులు బ్రాహ్మణపూజయున్ శివా యతనిలయంబులున్ వనచయంబులు సత్రము లగ్రహారముల్ వితతతటాకపాళి చలివెందర లచ్చపుభక్తి సేయఁగన్.</poem>|ref=62}}<noinclude><references/></noinclude> 1i2e4md4gfa3an4x6z05lfty5idjl4j 396891 396890 2022-07-25T07:07:35Z దేవీప్రసాదశాస్త్రి 4290 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="దేవీప్రసాదశాస్త్రి" /></noinclude>{{Telugu poem|type=|lines=<poem>మూర్తియై దిగంతపరివ్యాపితవిశాలకీర్తియై ప్రవర్తిల్లునమ్మహాపురుషునిప్రభఁ జూచి సైరింపఁజాలక ప్రాంసుకుంపినీ కార్యధురంధరుం డైన <ref>Genaral</ref>జంన్రాలు పట్టంబునుం బూని దొరతనంబు సేయు ముశియనె జన్రాలు కొన్నికుచోద్యంబులు సేసి నా నాఁట హెచ్చుగా మచ్చరించిన నాజడ దెలిసి యేవిధంబున నైన నితని మట్టు వెట్టెదనని యెంతయుం బంతగించి సీమకు సూత్రంబులు పన్ని లక్షాంతరంబులు కర్చుచేసి విస్తారంబుగా దస్తరంబులు వ్రాయించి ప్రాంసురాజన్యున కాజంన్రాలు దుర్వ్యాపారంబు లెఱింగించి తత్క్షణంబునం బదులుదొరను రప్పించి యాతని చేర నాముశేయే చెరను వానిఁ బట్టి కట్టించి కొట్టించి గిడ్డంగిన వేయించి తనమనం బునం గలచలం బంతయుఁ దీర్చికొని పద్దు చెల్లించితి వని యెల్లవారలుం గొనియాడఁ గుంపిని(ణి)కి ముఖ్యమంత్రియై యవతారపురుషుం డనఁదగిన ముశేను నంతటిదొరచేత మెప్పులొందుచుఁ బెంపొందిన జూచి నవాబులు, సంస్థానపతులు, సాఁటివారలు వర్తకులు నాశ్చర్యంబునం బొదలి యిట్లనిరి.</poem>|ref=58}} {{Telugu poem|type=సీ.|lines=<poem><ref>Council</ref>జాతికొంసేలు మేజాపల్కపైఁ గొట్టి లీల నేఘనుఁడు చెల్లించుకొనియె సీమమట్టు ఫిరాదు చేసి దస్త్రాల్ వ్రాసి యేతంత్రి <ref>Captain</ref>కపితాను నెత్తఁ గొట్టెఁ డగఁబ్రాంసుదొరలతోఁ దగవుల కేర్పడి యేదిటవరి నిర్వహించి మించెఁ గరితోరుపట్నాలు గలుగుమంత్రులలోనఁ జెలఁగి యేమేటి ప్రసిద్ధిఁ గాంచె</poem>|ref=}} {{Telugu poem|type=తే.|lines=<poem>సకలభాషలు మాటాడఁ జదువ వ్రాయ, నిపుణత వహించి యెవ్వఁడు నెగడ జగతి నట్టితిరువేంగళేంద్రుగుణాతిశయము, లెలమిఁ బన్నగపతి కైన నెన్న వశమె?</poem>|ref=59}} {{Telugu poem|type=సీ.|lines=<poem>ఏతంత్రి యుజ్జ్వలశ్వేతాతపత్రంబు పరితాపమును జేయుఁ బగతురకును నేజనపాలుని తేజంబు చీఁకట్లు గ్రమ్మించు రిపుకోటికన్నుఁగవల కేనెరయోధసు దానఘనుం డధికము సేయు వైరిశోకానలంబు నేమంత్రి సత్కీర్తి పోముఁ డించిం(కిం)చు నిర్ణిద్రారిసేనాసముద్రములను</poem>|ref=}} {{Telugu poem|type=తే.|lines=<poem>జగతి నేమేటి నెరడాక సాటియైన, మంత్రులకు గుండె గాలంబుమాడ్కి దనరు నట్టితిరువేంగడేంద్రుదీ టైనయోధ, కలుగ నేర్చునె మూఁడులోకములయందు.</poem>|ref=60}} {{Telugu poem|type=క.|lines=<poem>అతనికులపాలికామణి, పతిభక్తివిశాల బంధుపరిపాల యరుం ధతిసదృశశీల బుధస, మ్మతసద్గుణజాల లక్ష్యమాంబిక వెలయున్.</poem>|ref=61}} {{Telugu poem|type=చ.|lines=<poem>సతిపతు లిద్ద ఱెంతయును సం(తతి)పద గాంచు తలంపునన్ మహా వ్రతములుఁ దీర్థయాత్రలుఁ దపంబులు బ్రాహ్మణపూజయున్ శివా యతనిలయంబులున్ వనచయంబులు సత్రము లగ్రహారముల్ వితతతటాకపాళి చలివెందర లచ్చపుభక్తి సేయఁగన్.</poem>|ref=62}}<noinclude><references/></noinclude> kxr2r0jyl1niw11hhb5uhsoxlhlkjb0 396892 396891 2022-07-25T07:08:54Z దేవీప్రసాదశాస్త్రి 4290 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="దేవీప్రసాదశాస్త్రి" /></noinclude>{{Telugu poem|type=|lines=<poem>మూర్తియై దిగంతపరివ్యాపితవిశాలకీర్తియై ప్రవర్తిల్లునమ్మహాపురుషునిప్రభఁ జూచి సైరింపఁజాలక ప్రాంసుకుంపినీ కార్యధురంధరుం డైన <ref>Genaral</ref>జంన్రాలు పట్టంబునుం బూని దొరతనంబు సేయు ముశియనె జన్రాలు కొన్నికుచోద్యంబులు సేసి నా నాఁట హెచ్చుగా మచ్చరించిన నాజడ దెలిసి యేవిధంబున నైన నితని మట్టు వెట్టెదనని యెంతయుం బంతగించి సీమకు సూత్రంబులు పన్ని లక్షాంతరంబులు కర్చుచేసి విస్తారంబుగా దస్తరంబులు వ్రాయించి ప్రాంసురాజన్యున కాజంన్రాలు దుర్వ్యాపారంబు లెఱింగించి తత్క్షణంబునం బదులుదొరను రప్పించి యాతని చేత నాముశేయే చెరను వానిఁ బట్టి కట్టించి కొట్టించి గిడ్డంగిన వేయించి తనమనం బునం గలచలం బంతయుఁ దీర్చికొని పద్దు చెల్లించితి వని యెల్లవారలుం గొనియాడఁ గుంపిని(ణి)కి ముఖ్యమంత్రియై యవతారపురుషుం డనఁదగిన ముశేను నంతటిదొరచేత మెప్పులొందుచుఁ బెంపొందిన జూచి నవాబులు, సంస్థానపతులు, సాఁటివారలు వర్తకులు నాశ్చర్యంబునం బొదలి యిట్లనిరి.</poem>|ref=58}} {{Telugu poem|type=సీ.|lines=<poem><ref>Council</ref>జాతికొంసేలు మేజాపల్కపైఁ గొట్టి లీల నేఘనుఁడు చెల్లించుకొనియె సీమమట్టు ఫిరాదు చేసి దస్త్రాల్ వ్రాసి యేతంత్రి <ref>Captain</ref>కపితాను నెత్తఁ గొట్టెఁ డగఁబ్రాంసుదొరలతోఁ దగవుల కేర్పడి యేదిటవరి నిర్వహించి మించెఁ గరితోరుపట్నాలు గలుగుమంత్రులలోనఁ జెలఁగి యేమేటి ప్రసిద్ధిఁ గాంచె</poem>|ref=}} {{Telugu poem|type=తే.|lines=<poem>సకలభాషలు మాటాడఁ జదువ వ్రాయ, నిపుణత వహించి యెవ్వఁడు నెగడ జగతి నట్టితిరువేంగళేంద్రుగుణాతిశయము, లెలమిఁ బన్నగపతి కైన నెన్న వశమె?</poem>|ref=59}} {{Telugu poem|type=సీ.|lines=<poem>ఏతంత్రి యుజ్జ్వలశ్వేతాతపత్రంబు పరితాపమును జేయుఁ బగతురకును నేజనపాలుని తేజంబు చీఁకట్లు గ్రమ్మించు రిపుకోటికన్నుఁగవల కేనెరయోధసు దానఘనుం డధికము సేయు వైరిశోకానలంబు నేమంత్రి సత్కీర్తి పోముఁ డించిం(కిం)చు నిర్ణిద్రారిసేనాసముద్రములను</poem>|ref=}} {{Telugu poem|type=తే.|lines=<poem>జగతి నేమేటి నెరడాక సాటియైన, మంత్రులకు గుండె గాలంబుమాడ్కి దనరు నట్టితిరువేంగడేంద్రుదీ టైనయోధ, కలుగ నేర్చునె మూఁడులోకములయందు.</poem>|ref=60}} {{Telugu poem|type=క.|lines=<poem>అతనికులపాలికామణి, పతిభక్తివిశాల బంధుపరిపాల యరుం ధతిసదృశశీల బుధస, మ్మతసద్గుణజాల లక్ష్యమాంబిక వెలయున్.</poem>|ref=61}} {{Telugu poem|type=చ.|lines=<poem>సతిపతు లిద్ద ఱెంతయును సం(తతి)పద గాంచు తలంపునన్ మహా వ్రతములుఁ దీర్థయాత్రలుఁ దపంబులు బ్రాహ్మణపూజయున్ శివా యతనిలయంబులున్ వనచయంబులు సత్రము లగ్రహారముల్ వితతతటాకపాళి చలివెందర లచ్చపుభక్తి సేయఁగన్.</poem>|ref=62}}<noinclude><references/></noinclude> nvx7u6ntudjsrvcev98lsn8okdz44sa