వికీసోర్స్ tewikisource https://te.wikisource.org/wiki/%E0%B0%AE%E0%B1%8A%E0%B0%A6%E0%B0%9F%E0%B0%BF_%E0%B0%AA%E0%B1%87%E0%B0%9C%E0%B1%80 MediaWiki 1.39.0-wmf.22 first-letter మీడియా ప్రత్యేక చర్చ వాడుకరి వాడుకరి చర్చ వికీసోర్స్ వికీసోర్స్ చర్చ దస్త్రం దస్త్రంపై చర్చ మీడియావికీ మీడియావికీ చర్చ మూస మూస చర్చ సహాయం సహాయం చర్చ వర్గం వర్గం చర్చ ద్వారము ద్వారము చర్చ రచయిత రచయిత చర్చ పుట పుట చర్చ సూచిక సూచిక చర్చ TimedText TimedText talk మాడ్యూల్ మాడ్యూల్ చర్చ Gadget Gadget talk Gadget definition Gadget definition talk 104 14083 397262 238023 2022-07-31T06:07:47Z Inquisitive creature 3593 /* అచ్చుదిద్దబడని */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Inquisitive creature" /></noinclude>త్యాగరాజ దివ్యనామ సంకీర్తనలు, ఉత్సవ సంప్రదాయ కీర్తనలు స్వర సహితము స్వరకల్పన : శ్రీ వోలేటి వెంకటేశ్వర్లు ప్రచురణ : ఆంధ్రప్రదేశ్ సంగీత నాటక అకాడమి.<noinclude><references/></noinclude> 0byaojzabtafjr1ffamegfi1lne7qls 104 14084 397263 238028 2022-07-31T06:09:44Z Inquisitive creature 3593 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Bhaskaranaidu" /></noinclude>''అకాడమి ప్రచురణ నం. 37. ''ప్రథమ ముద్రణ : 1000 ప్రతులు. డిసెంబరు, 1979. Copy rights: A. P. SANGEETA NATAKA AKADEMI. మూల్యము: రూ. 15-00 ప్రతులకు : ఆంధ్రప్రదేశ్ సంగీత నాటక అకాడమి కళాభవన్, హైదరాబాదు-500 004. Printed at Natyakala Press, Khairatabad, Hyderabad - 500 004.<noinclude><references/></noinclude> 7ci3tl8qf0foun8z4a7vohasfhmfvqa 104 14085 397259 238025 2022-07-31T06:07:04Z Inquisitive creature 3593 /* అచ్చుదిద్దబడని */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Inquisitive creature" /></noinclude>త్యాగరాజ దివ్యనామ సంకీర్తనలు విషయ సూచిక 1. ఇంతకన్న దెల్పతరమా 2. ఇందుకా ఈ తనువును 3. ఎవరు తెలియబొయ్యేరు 4. ఓరమా రమణ 5. ఓ రామ రామ 6. కరుణా జలధే 7. కువలయ దళనయన 8. గతమోహా శ్రితపాలా 9. జయ జయ శ్రీరఘురామా 10. జయజయ సీతారాం 11. తవదాసోహం 12. దశరథనందన 13. దీనజనావన 14. నమ్మకనే మోసపోదునటరా 15. నమోనమో రాఘవాయ 16. నారాయణ హరి 17. పరిపాలయదాశరథే 18. పరిపాలయ 19. పలుకవేమి 20. పాహికల్యాణసుందరరామ 21. పాహిపరమాత్మ 22. పాహిమాం శ్రీరామచంద్ర 23. పాహిమాం హరే 24. పాహిరామచంద్ర 25. పాహిరామచంద్ర 26. పాహి రామరామయనుచు 27. బలము కులము ఏల 28. మానస సంచరరే<noinclude><references/></noinclude> ckyk59y25xeclmh1eocnd5cd0q7u1p1 104 14086 397260 238026 2022-07-31T06:07:12Z Inquisitive creature 3593 /* అచ్చుదిద్దబడని */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Inquisitive creature" /></noinclude>29. మామవ రఘురామ 30. మేలుమేలు రామనామసుఖము 31. రఘునందన 32. రఘునాధబ్రోవవే 33. రమారమణ రారా 34. రామ యేవ దైవతం 35. రామకోదండ రామ 36. రామనామభజరే 37. రామపాహి 38. రామరామకృష్ణా యనరే 39. రామరామ నీవారము 40. రామరామ 41. రామ రామ 42. రామరామసీతారామ 43. రాముని మరవకవే 44. రారా ఫణిశయన 45. రేమానస చింతయ 46. వరలీలగానలోల 47. వినయమునను 48. సర్వలోకదయానిథే 49. సారసనేత్ర 50. సీతానాయక 51. శ్రీరఘువర 52. శ్రీరామ జయరామ 53. శ్రీరామ రామరామ 54. శ్రీరామ రామ 55. శ్రీరామదాస దాసోహం 56. శ్రీరామ శ్రీరామ 57. శ్రీరామ శ్రీరామ 58. హరిదాసులు వెడలే ముచ్చట 59. హరియనువారి సరియెవ్వరే<noinclude><references/></noinclude> sy1lbteztvr7sjcn6pdyt9bs86h7hb8 104 14087 397261 238027 2022-07-31T06:07:20Z Inquisitive creature 3593 /* అచ్చుదిద్దబడని */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Inquisitive creature" /></noinclude>1. ఉయ్యాల లూగవయ్య 2. కొలువై యున్నాడే 3. జయమంగళం 4. జానకి నాయక 5. జోజో రామ 6. నగుమోము గలవాని 7. నాపాలి శ్రీరామ 8. పతికి మంగళహారతీరే 9. పతికి హారతీరే 10. పూలపాన్పుమీద 11. బడలికదీర 12. మారామచంద్రునికి 13. మేలుకోదయానిధి 14. మేలుకోవయ్య 15. రామ రామ రామలాలి 16. రామ శ్రీరామలాలి 17. లాలియూగవే 18. లాలి లాలయ్య 19. లాలిలాలియని 20. శోభనే 21. శ్రీరామ 22. సీతాకళ్యాణవైభోగమే 23. హెచ్చరికగా రార 24. క్షీరసాగర విహార<noinclude><references/></noinclude> m9bhls0q35m9umjkyomiqgxe5iqdvr0 104 14098 397258 339074 2022-07-31T06:06:10Z Inquisitive creature 3593 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Bhaskaranaidu" /></noinclude>{{Center| {{p|fs150}}గమనిక</p> }} ఇందు ప్రచురింపబడిన త్యాగరాజ దివ్యనామ సంకీర్తనలు, ఉత్సవ సంప్రదాయకీర్తనలూను, శ్రీవారి కృతులలోవలెగాక ఈ కీర్తనలలో పల్లవి, కొన్నిటిలో మాత్రము అనుపల్లవి, అన్నిటిలోను అనేకచరణములు గలవు. అన్ని కీర్తనలలో పల్లవికి విడిగాను, కొన్ని కీర్తనలలో పల్లవి, అనుపల్లవులకు విడివిడిగాను, మరికొన్ని కీర్తనలలో పల్లవి చరణములకు విడివిడిగాను స్వర మెట్టులు గలవు. చరణములు కొన్ని కీర్తనలలో పల్లవి వలెను, కొన్ని కీర్తనలలో అనుపల్లవి వలెను, మరికొన్ని కీర్తనలలో మొదటి చరణమువలెను ఆయా కీర్తనలలో వివరింపబడినట్లు పాడుకొనవలెను. ఇది పాఠకులు గమనింతురుగాక. {{Right| {{p|fs125}}ఆంధ్రప్రదేశ్ సంగీత నాటక అకాడమి</p> }}<noinclude><references/></noinclude> gvxojbjyb3jmufj9cxeurpdmwlp4ile 104 15183 397254 227192 2022-07-31T05:45:59Z Inquisitive creature 3593 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Nrgullapalli" />{{rh|118|పండ్రెండవ ప్రకరణము}}</noinclude> వేలకొలది జనులు వచ్చుచు పోవుచున్నను వ్యాధులు మాత్రము దేశములో ప్రవేశింపనేరవు. ఇట్లే నాగరకత{{sic}} జెందిన అన్నిదేశములవారును తమ దేశములోనికి క్రొత్తవ్యాధులెవ్వియును ప్రవేశింపకుండ నిరంతరం ఫారాయుంచి తమ దేశమును కాపాడుకొనుచున్నారు. మన సంగతి ఎట్లున్నదన క్రొత్తవ్యాధులు వచ్చునవి వచ్చుచుండగా నిదివరకే మనదేశము నాశ్రయించియున్న చలిజ్వరము, కలరా, ప్లేగు , క్షయ కుష్ఠము మొదలగు వ్యాధులు ఒక్కొక్క సంవత్సరమునకును హెచ్చుచున్నవి. వీనిని నివారించుటకు ముఖ్యమైన పద్ధతులు మూడుగలవు. i. ప్రకటన చేయుట (Notification). అనగా అంటువ్యాధి గ్రామములో ప్రవేశించిన తోడనే దానిం దాచి పెట్టక తక్షణమే సర్కారు ఉద్యోగస్థులకును, తరువాత సర్వ జనులకును బహిరంగపరచవలెను. ii. ప్రత్యేకపరుచుట (Isolation). అనగా రోగినుండి యితరుల కా వ్యాధి అంటకుండ రోగిని ప్రత్యేక స్థలమందుంచుట. అనుమానాస్పదమగు ప్రదేశములయందుండి వచ్చు ప్రయాణికులను బలవంతపు మకాములలో (Quarantine) నుంచుటయు నిందులోజేరును. iii. సూక్ష్మజీవుల సంహరించుట (Attacking Micorbes{{sic}}).<noinclude><references/></noinclude> btt0r19qncw21y6ddc3y37q9gwqvfpj 104 15184 397256 227193 2022-07-31T06:00:50Z Inquisitive creature 3593 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Nrgullapalli" />{{rh||ప్రకటన చేయుట|119}}</noinclude> {{Center| {{p|fs125}}1 ప్రకటన చేయుట</p> }} సాధారణముగ మన దేశములో కలరా వచ్చిన రోగి తన కా వ్యాధి అంకురించిన తరువాత కొంత సేపటివర కెవ్వరికిని చెప్పనే చెప్పడు. భార్యకు కలరా వచ్చిన సంగతి భర్తకు తెలియదు. ఇతరులను తనకొర కెందుకు కష్టపెట్టవలెనని యొక యుద్దేశ్యము. చెప్పినయెడల నితరులుభయపడుదురురేమోయని మరియొక యుద్దేశ్యము. కాని యిట్లు దాచిపెట్టుట యెంతవరకు సాగును? కొంతసేపు గడచువరకు కాళ్లుచేతులు లాగుకొని వచ్చి తిరుగులాడుటకు శక్తిలేక పడిపోవునప్పటి కింటి లోనివారు వచ్చి చూచి ఏమి సమాచార మనగా నప్పుడు రహస్యము బయటపడును, అంటువ్యాధుల విషయములో నిట్లు దాచిపెట్టుట మిక్కిలి గొప్పతప్పు. వ్యాధి తగిలినతోడనే బహిరంగపరచవలెను. బంధువులు స్నేహితు లందఱును రోగికి సహాయము చేయవచ్చునుకాని ఏయే వ్యాధి ఏ మార్గమున వ్యాప్తిని జెందునో తెలసికొని{{sic}} వ్యాధి రోగినుండి యితరులకు వ్యాపింపకుండ తగు జాగ్రత్తను పుచ్చుకొనుచుండవలెను. అంటువ్యాధి సోకినతోడనే యే మార్గమున వ్యాధి తమ యింటికి వచ్చెనో తెలిసికొనుటకు ప్రయిత్నింపవలెను{{sic}}. వ్యాధి సోకిన సమాచారము యింటిలోని పూచీదారులెవరో తత్క్షణము గ్రామాధికారులకు తెలియపరచ వలెను. అందుచే వారలు రోగికి తగిన సహాయము చేయుటయేగాక వ్యాధి<noinclude><references/></noinclude> 2yd1e1vsuvvxhq60q60l0wnd1aabrh1 397257 397256 2022-07-31T06:01:29Z Inquisitive creature 3593 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Nrgullapalli" />{{rh||ప్రకటన చేయుట|119}}</noinclude> {{Center| {{p|fs125}}1  ప్రకటన చేయుట</p> }} సాధారణముగ మన దేశములో కలరా వచ్చిన రోగి తన కా వ్యాధి అంకురించిన తరువాత కొంత సేపటివర కెవ్వరికిని చెప్పనే చెప్పడు. భార్యకు కలరా వచ్చిన సంగతి భర్తకు తెలియదు. ఇతరులను తనకొర కెందుకు కష్టపెట్టవలెనని యొక యుద్దేశ్యము. చెప్పినయెడల నితరులుభయపడుదురురేమోయని మరియొక యుద్దేశ్యము. కాని యిట్లు దాచిపెట్టుట యెంతవరకు సాగును? కొంతసేపు గడచువరకు కాళ్లుచేతులు లాగుకొని వచ్చి తిరుగులాడుటకు శక్తిలేక పడిపోవునప్పటి కింటి లోనివారు వచ్చి చూచి ఏమి సమాచార మనగా నప్పుడు రహస్యము బయటపడును, అంటువ్యాధుల విషయములో నిట్లు దాచిపెట్టుట మిక్కిలి గొప్పతప్పు. వ్యాధి తగిలినతోడనే బహిరంగపరచవలెను. బంధువులు స్నేహితు లందఱును రోగికి సహాయము చేయవచ్చునుకాని ఏయే వ్యాధి ఏ మార్గమున వ్యాప్తిని జెందునో తెలసికొని{{sic}} వ్యాధి రోగినుండి యితరులకు వ్యాపింపకుండ తగు జాగ్రత్తను పుచ్చుకొనుచుండవలెను. అంటువ్యాధి సోకినతోడనే యే మార్గమున వ్యాధి తమ యింటికి వచ్చెనో తెలిసికొనుటకు ప్రయిత్నింపవలెను{{sic}}. వ్యాధి సోకిన సమాచారము యింటిలోని పూచీదారులెవరో తత్క్షణము గ్రామాధికారులకు తెలియపరచ వలెను. అందుచే వారలు రోగికి తగిన సహాయము చేయుటయేగాక వ్యాధి<noinclude><references/></noinclude> fgq00j0qfioy59fnzbs1mrynq410xjd 104 22840 397265 240650 2022-07-31T06:18:01Z Inquisitive creature 3593 /* అచ్చుదిద్దబడని */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Inquisitive creature" /></noinclude>{{Css image crop |Image = %E0%B0%9A%E0%B0%BF%E0%B0%B0%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B0%B0%E0%B0%A3%E0%B1%80%E0%B0%AF%E0%B1%81%E0%B0%B2%E0%B1%81%2C_%E0%B0%AE%E0%B1%8A%E0%B0%A6%E0%B0%9F%E0%B0%BF_%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%97%E0%B0%82.pdf |Page = 2 |bSize = 450 |cWidth = 417 |cHeight = 327 |oTop = -6 |oLeft = 35 |Location = center |Description = }}<noinclude><references/></noinclude> 09svgdvxdvt2ub9qfvowgbrx42lk6p7 104 22841 397266 240689 2022-07-31T06:18:13Z Inquisitive creature 3593 /* అచ్చుదిద్దబడని */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Inquisitive creature" /></noinclude> {{center| {{p|fs200}}చిరస్మ రణయులు {{p|fs125}}సయ్యద్‌ నశీర్‌ అహమ్మద్‌ }} {{Css image crop |Image = %E0%B0%9A%E0%B0%BF%E0%B0%B0%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B0%B0%E0%B0%A3%E0%B1%80%E0%B0%AF%E0%B1%81%E0%B0%B2%E0%B1%81%2C_%E0%B0%AE%E0%B1%8A%E0%B0%A6%E0%B0%9F%E0%B0%BF_%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%97%E0%B0%82.pdf |Page = 3 |bSize = 450 |cWidth = 432 |cHeight = 350 |oTop = 6 |oLeft = 8 |Location = left |Description = }}<noinclude><references/></noinclude> fmm998ab44rl9peky51twjf3m42ajya 104 22842 397267 240700 2022-07-31T06:18:24Z Inquisitive creature 3593 /* అచ్చుదిద్దబడని */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Inquisitive creature" /></noinclude> {{Css image crop |Image = %E0%B0%9A%E0%B0%BF%E0%B0%B0%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B0%B0%E0%B0%A3%E0%B1%80%E0%B0%AF%E0%B1%81%E0%B0%B2%E0%B1%81%2C_%E0%B0%AE%E0%B1%8A%E0%B0%A6%E0%B0%9F%E0%B0%BF_%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%97%E0%B0%82.pdf |Page = 4 |bSize = 450 |cWidth = 428 |cHeight = 513 |oTop = 3 |oLeft = 9 |Location = center |Description = }}<noinclude><references/></noinclude> r4yx50g029abi8chm6aiztus9z50qm4 104 22921 397268 240711 2022-07-31T06:18:32Z Inquisitive creature 3593 /* అచ్చుదిద్దబడని */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Inquisitive creature" /></noinclude>ప్టొట్టి శ్రీరాములు తెలుగు విశ్వవిద్యాలయం వారి ఆర్థిక సహాయంతో ముద్రితం. చిరస్మరణీయులు (బ్రిటిష్‌ వ్యతిరేక పోరాటాలలో పాల్గొన్నముస్లిం యోధులు) సయ్యద్‌ నశీర్‌ అహమ్మద్‌ సర్వహక్కులు రచయితవి ప్రథామ ముద్రణ నవంబర్‌ 2008 ముఖచిత్రం వజ్రగిరి జెస్టిస్‌, వినుకొండ. ముద్రణ మిత్రా ప్రింటింగ్ ప్రెస్‌, విజయవాడ పుస్తకాలకు : ఆజాద్‌ హౌస్‌ ఆఫ్‌ పబ్లికేషన్స్‌ శివప్రసాద్‌ వీధి, కొత్తపేట, వినుకొండ-522 647, గుంటూరు జిల్లా. దూరవాణి : 9440241727 మరియు అన్ని ప్రముఖ పుస్తక విక్రయ కేంద్రాలు. వెల : సాధారణ ప్రతి ó రు. 100-00 గ్రంథాలయ ప్రతి ó రు. 125-00<noinclude><references/></noinclude> 7aakuzsrhoaayul6ophel683rim8rkv 104 22937 397269 240662 2022-07-31T06:18:59Z Inquisitive creature 3593 /* పాఠ్యం లేనివి */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="0" user="Inquisitive creature" /></noinclude>ఖాళీ పుట<noinclude><references/></noinclude> 1ikix85hpkogr275xwubv30y02gkcrx 104 23028 397264 240765 2022-07-31T06:16:00Z Inquisitive creature 3593 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Bhaskaranaidu" /></noinclude>96 1916 ప్రాంతంలో మలబార్‌ ప్రాంతానికి జాతీయోద్యమ పవనాలు ప్రబలంగా తాకాయి. ఆ ప్రబావంతో మౌల్వీ ముస్సలియార్‌ ఖిలాఫత-సహాయ నిరాకరణ ఉద్యమాలకు నాయకుడయ్యారు. ఆయన శిష్యులు, అనుచరులు మహాత్ముని మార్గంలో ఉద్యమించారు. మౌల్వీ ప్రత్యేక శిక్షణలో ఖిలాఫత్‌ కార్యకర్తలు సుశిక్షుతులుగా తయారయ్యారు. ఖిలాఫత్‌- సహాయనిరాకరణ ఉద్యమం మలబార్‌ ప్రాంతంలో పటిష్టపడి, గ్రామ గ్రామాలకు చేరడంతో పాలకవర్గాలు కలవరపడసాగాయి. ఖిలాఫత్‌ ఉద్యమం శీఘ్ర గతితో గ్రామాలకు వ్యాపించడాన్ని ప్రబుత్వం సహించలకపోయింది. ప్రశాంతంగా ఉద్యమిస్తున్న కార్యకర్తలు, నేతలను రెచ్చగొట్టి చట్టవ్యతిరేక చర్యలకు పాల్పడేట్టు చేసి మౌల్వీని, ఆయన సహచరులను నిర్భంధించాలని ప్రణాళిక రూపొందించింది. ఖిలాఫత్‌ కమిటీ నాయకుల మీద తప్పుడు కేసులు బనాయించి, వారు ఆయుధాలు దాచిపెట్టారంటూ అరెస్టులను, నిర్బంధాన్ని సాగించింది. మౌల్వీని అరెస్టు చేయడానికి ప్రయత్నించింది. ఆ విషయం తెలుసుకున్న ప్రజలు మౌల్వీ అరెస్టును ప్రతిఘంచారు. ఆంగ్లేయాధికారుల ఆజ్ఞల మేరకు పోలీసులు, సైనికులు కాల్పులు జరిపారు. ప్రజలు సాయుధంగా తిరగబడగా పోలీసులు, సైనికులు పరారయ్యారు. ప్రభుత్వాధికారులు, బలగాలు పారిపోవడంతో మౌల్వీ ముస్సలియార్‌ నేతృత్వంలో స్వతంత్ర పాలన ఆరంభమయ్యింది. ఆ పరిస్థితులతో మండిపడ్డ పోలీసులు, సైన్యం మౌల్వీని అరెస్టు చేయడానికి తిరిగి వచ్చి మౌల్వీ ఉన్న మసీదు మీద కాల్పులు జరిపాయి. మౌల్వీ అనుచరులు సాయుధంగా ప్రతిఘటించారు. ఈ పోరాటంలో మొత్తం మీద 22 మంది మరణించారు. చివరకు మౌల్వీని సైనిక బలగాలు అరెస్టు చేశాయి. ఆ తరువాత విచారణ తంతు జరిపి మౌల్వీతో ముస్సలియార్‌తో పాటుగా 12 మందికి ఉరిశిక్షలు విధించి, ముగ్గురిని అండమాన్‌ దీవులకు పంపారు. మరో 33 మందికి జీవిత ఖైదును ఖాయం చేశారు. మౌల్వీ ముస్సలియార్‌కు మరణ శిక్ష విధించినప్పటికీ, మౌల్వీఆయన అనుచరులు ఆయుధాలు చేపట్టడానికి, మోప్లాల రైతాంగ సమస్యలు, ఆంగ్లేయాధికారుల ఆహంకార పూరిత చర్యలు, ఖిలాఫత్‌ నేతలలో పెల్లుబికిన జాతీయ భావాలు, ఖిలాఫత్‌ సహాయ నిరాకరణ ఉద్యామాలే ప్రధానంగా కారణమని న్యాయస్థానం తీర్పులో వెల్లడించక తప్పలేదు . చివరకు ఉరిశిక్ష విధించేందుకు మౌల్వీని కోయంబత్తూరు జైలుకు తరలించగా ఆంగ్ల న్యాయస్థానం విధించిన శిక్షకు చిక్కకుండా 1922 ఫిబ్రవరి 17న కొయంబత్తూరు జైలులో మౌల్వీ అలీ ముస్సలియార్‌ కన్నుమూశారు. ◆ సయ్యద్‌ నశీర్‌ అహమ్మద్‌<noinclude><references/></noinclude> fsif6w6hux1nmrjiqs9tknbcob89k0w 104 23158 397270 240681 2022-07-31T06:19:29Z Inquisitive creature 3593 /* అచ్చుదిద్దబడని */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Inquisitive creature" /></noinclude>224 {{Css image crop |Image = %E0%B0%9A%E0%B0%BF%E0%B0%B0%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B0%B0%E0%B0%A3%E0%B1%80%E0%B0%AF%E0%B1%81%E0%B0%B2%E0%B1%81%2C_%E0%B0%AE%E0%B1%8A%E0%B0%A6%E0%B0%9F%E0%B0%BF_%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%97%E0%B0%82.pdf |Page = 227 |bSize = 450 |cWidth = 330 |cHeight = 215 |oTop = 71 |oLeft = 59 |Location = center |Description = }} సయ్యద్‌ నశీర్‌ అహమ్మద్‌<noinclude><references/></noinclude> rarjeildi4ylmz0vc6zndztlz92x2k9 104 27708 397271 221535 2022-07-31T06:24:19Z Inquisitive creature 3593 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Gokulellanki" /></noinclude> {{Center| {{xx-larger| '''ఆంధ్రదేశము}} {{xx-larger|'''విదేశయాత్రికులు}}}} {{x-larger|{{C|భావరాజు వేంకటకృష్ణరావు}}}} {{C|{{fine|(ఆంధ్రదేశీయేతిహాస పరిశోధకమండలి.)}}}} {{C|గ్రంథకర్తచే ప్రకటింపబడినది. వెల రు. ౧-౨-౦ }}<noinclude><references/></noinclude> dv13qhnqkzmz09fdlm7jalvhyp4rq77 104 27723 397278 221469 2022-07-31T06:30:12Z Inquisitive creature 3593 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Nrgullapalli" /></noinclude>{{Center|{{xx-larger| యుఁఆన్ చ్వాంగ్ వర్ణించిన ఆంధ్రదేశము }} }} భరతఖండమును సందర్శించిపోయిన విదేశీయులలో యాత్రికులలో జీనాదేశీయుఁడగు యుఁఆన్‌-చ్వాంగ్‌ సుప్రసిద్ధుడు. భారతీయ ఇతిహాసికుల కితడు జిరస్మరణీయుడు.కీర్తినీయుడు. అతడు జన్మించుటజేసి చీనాదేశము ధన్యత నొందెను ఆ మహానీయుడు భరత వర్షమున కేతెంచి చిరకాలము దేశమందు సంచారము గావించి బౌద్ధ విద్య నభ్యసించుచు తానేగిన దేశములందు చూచినదానిని, వినిన దానిని, తెలుసుకొనిన దానిని తన చక్రవర్తి కుల్లాసము కొఱకు గ్రంథస్ధము చేసి యుండెను. అందువలన నాతని కాలము నాటి మన దేశపు వ్యవస్థల గూర్చియు, పరిస్థితుల గూర్చియు దెలిసికొనుటకు అవకాశము గలుగుచున్నది. చీనాదేశమున నితడు కన్‌ప్యూషీయన్‌నకు తరువాత నింతటీ ధర్మవేత్త లేడని పేరొందెను. బుద్ధుని తరువాత రాబోవు కల్పమునందు సుగతులగు బోధిసత్త్వులలో నొకడయ్యెనని ప్రసిద్ధికెక్కెను. ఈతని కొందఱు హ్యూ౯ త్స్యాంగనియు కొందఱు హౌనుత్స్యాంగనియు మరికొందఱు యుఁవాన్‌ త్స్యాంగ్‌ అని యు, యుఁఆ చ్వాంగనియు వివిధములుగ బిలుచు 1<noinclude><references/></noinclude> ttsx8on1pzf7pk7in0g34px8uwqy26a 397279 397278 2022-07-31T06:30:31Z Inquisitive creature 3593 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Nrgullapalli" /></noinclude>{{Center|{{xx-larger| యుఁఆన్ చ్వాంగ్ వర్ణించిన ఆంధ్రదేశము }} }} భరతఖండమును సందర్శించిపోయిన విదేశీయులలో యాత్రికులలో జీనాదేశీయుఁడగు యుఁఆన్‌-చ్వాంగ్‌ సుప్రసిద్ధుడు. భారతీయ ఇతిహాసికుల కితడు జిరస్మరణీయుడు.కీర్తినీయుడు. అతడు జన్మించుటజేసి చీనాదేశము ధన్యత నొందెను ఆ మహానీయుడు భరత వర్షమున కేతెంచి చిరకాలము దేశమందు సంచారము గావించి బౌద్ధ విద్య నభ్యసించుచు తానేగిన దేశములందు చూచినదానిని, వినిన దానిని, తెలుసుకొనిన దానిని తన చక్రవర్తి కుల్లాసము కొఱకు గ్రంథస్ధము చేసి యుండెను. అందువలన నాతని కాలము నాటి మన దేశపు వ్యవస్థల గూర్చియు, పరిస్థితుల గూర్చియు దెలిసికొనుటకు అవకాశము గలుగుచున్నది. చీనాదేశమున నితడు కన్‌ప్యూషీయన్‌నకు తరువాత నింతటీ ధర్మవేత్త లేడని పేరొందెను. బుద్ధుని తరువాత రాబోవు కల్పమునందు సుగతులగు బోధిసత్త్వులలో నొకడయ్యెనని ప్రసిద్ధికెక్కెను. ఈతని కొందఱు హ్యూ౯ త్స్యాంగనియు కొందఱు హౌనుత్స్యాంగనియు మరికొందఱు యుఁవాన్‌ త్స్యాంగ్‌ అని యు, యుఁఆౝ చ్వాంగనియు వివిధములుగ బిలుచు 1<noinclude><references/></noinclude> gg5m5tkkvstnib08rw5b5r4t873b3xh 397280 397279 2022-07-31T06:31:01Z Inquisitive creature 3593 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Nrgullapalli" /></noinclude>{{Center|{{xx-larger| యుఁఆన్ చ్వాంగ్ వర్ణించిన ఆంధ్రదేశము }} }} భరతఖండమును సందర్శించిపోయిన విదేశీయులలో యాత్రికులలో జీనాదేశీయుఁడగు యుఁఆన్‌-చ్వాంగ్‌ సుప్రసిద్ధుడు. భారతీయ ఇతిహాసికుల కితడు జిరస్మరణీయుడు.కీర్తినీయుడు. అతడు జన్మించుటజేసి చీనాదేశము ధన్యత నొందెను ఆ మహానీయుడు భరత వర్షమున కేతెంచి చిరకాలము దేశమందు సంచారము గావించి బౌద్ధ విద్య నభ్యసించుచు తానేగిన దేశములందు చూచినదానిని, వినిన దానిని, తెలుసుకొనిన దానిని తన చక్రవర్తి కుల్లాసము కొఱకు గ్రంథస్ధము చేసి యుండెను. అందువలన నాతని కాలము నాటి మన దేశపు వ్యవస్థల గూర్చియు, పరిస్థితుల గూర్చియు దెలిసికొనుటకు అవకాశము గలుగుచున్నది. చీనాదేశమున నితడు కన్‌ప్యూషీయన్‌నకు తరువాత నింతటీ ధర్మవేత్త లేడని పేరొందెను. బుద్ధుని తరువాత రాబోవు కల్పమునందు సుగతులగు బోధిసత్త్వులలో నొకడయ్యెనని ప్రసిద్ధికెక్కెను. ఈతని కొందఱు హ్యూ౯ త్స్యాంగనియు కొందఱు హౌనుత్స్యాంగనియు మరికొందఱు యుఁవాన్‌ త్స్యాంగ్‌ అని యు, యుఁఆౝ చ్వాంగనియు వివిధములుగ బిలుచు<br> 1<noinclude><references/></noinclude> 449a84oikye1t10cnh3ia9mmjrzc4w5 104 27726 397273 221551 2022-07-31T06:26:19Z Inquisitive creature 3593 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Gokulellanki" /></noinclude> {{dhr|5em}} {{Center| ఈ కృతిని నా ప్రియసఖుఁడు శ్రీ కోలవెన్ను రామకోటీశ్వరరావునకు అంకిత మిచ్చుచున్నాను. }} {{Dhr|5em}}<noinclude><references/></noinclude> dprfxk9i1jd5jfh8nf75ci3ozp4olex 104 27728 397272 221546 2022-07-31T06:25:07Z Inquisitive creature 3593 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Gokulellanki" /></noinclude> {{Center|''All Rights Reserved.''}} {{Center|ప్రథమముద్రణము.}} {{Center|1926}} {{Center|అద్దేపల్లి లక్ష్మణస్వామి నాయఁడుగారిచే}} {{Center|సరస్వతీ పవర్ ప్రెస్సునందు ముద్రితము.}}<noinclude><references/></noinclude> bvx0xkkhh35ak2leu9e0q1b1j27p5xk 104 29974 397274 221432 2022-07-31T06:27:13Z Inquisitive creature 3593 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Nrgullapalli" />{{rh|left=|center= vi}}</noinclude>షారుఖ్‌సుల్తాను, అబ్దుర్‌రజాక్‌ను రాయబారిగా పంపియుండెను. ఈ మువ్వురి చరిత్రలను వ్రాసి,చదువరి కర్పించుట నాముఖ్యోద్దేశము,దేశచరిత్ర పఠనమందు అభిరుచి గలిగిం చుట కన్న మరియొకటికగాదు. ఈ మూడు వృత్తాంతములలో, మొదటిదియు గడపటిదియు, నీవఱకు, శారదా, భారతీ పత్రికయందు వెలువడి యున్నవి.వాటినించుక మార్పులతో నట్లె ముద్రించితిని.రెండవది, మార్కొపోలో, యిటీవల వ్రాసినది.చరిత్ర విషయమున, సంశయాస్పదములును,చర్చనీయాంసములును పెక్కింటిని నావ్యాఖ్యానములందు జొప్పించియునాడను. వాటిని గూర్చిన నాయభిప్రాయములు మార్చు కొనవలసి వచ్చిన మార్చుకొనుటకు సంసిద్ధుడను. {{right| {{p|fs125}}భావరాజు వేంకటకృష్ణరావు</p> }} {{Rule|3em}}<noinclude><references/></noinclude> nhxxlb5gj157coz9p53ll3bn0dryjss 397275 397274 2022-07-31T06:27:59Z Inquisitive creature 3593 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Nrgullapalli" />{{rh|left=|center= vi}}</noinclude>షారుఖ్‌సుల్తాను, అబ్దుర్‌రజాక్‌ను రాయబారిగా పంపియుండెను. ఈ మువ్వురి చరిత్రలను వ్రాసి, చదువరి కర్పించుట నాముఖ్యోద్దేశము,దేశచరిత్రపఠనమందు అభిరుచి గలిగించుట కన్న మరియొకటికగాదు. ఈ మూడు వృత్తాంతములలో, మొదటిదియు గడపటిదియు, నీవఱకు, శారదా, భారతీ పత్రికయందు వెలువడి యున్నవి.వాటినించుక మార్పులతో నట్లె ముద్రించితిని.రెండవది, మార్కొపోలో, యిటీవల వ్రాసినది.చరిత్ర విషయమున, సంశయాస్పదములును,చర్చనీయాంసములును పెక్కింటిని నావ్యాఖ్యానములందు జొప్పించియునాడను. వాటిని గూర్చిన నాయభిప్రాయములు మార్చు కొనవలసి వచ్చిన మార్చుకొనుటకు సంసిద్ధుడను. {{right| {{p|fs125}}భావరాజు వేంకటకృష్ణరావు</p> }} {{Rule|3em}}<noinclude><references/></noinclude> kv10hpk8t8t9yllfqdbud71xru47rkg 397276 397275 2022-07-31T06:28:25Z Inquisitive creature 3593 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Nrgullapalli" />{{rh|left=|center= vi}}</noinclude>షారుఖ్‌సుల్తాను, అబ్దుర్‌రజాక్‌ను రాయబారిగా పంపియుండెను. ఈ మువ్వురి చరిత్రలను వ్రాసి, చదువరి కర్పించుట నాముఖ్యోద్దేశము,దేశచరిత్రపఠనమందు అభిరుచి గలిగించుట కన్న మరియొకటికగాదు. ఈ మూడు వృత్తాంతములలో, మొదటిదియు గడపటిదియు, నీవఱకు, శారదా, భారతీ పత్రికయందు వెలువడి యున్నవి.వాటినించుక మార్పులతో నట్లె ముద్రించితిని.రెండవది, మార్కొపోలో, యిటీవల వ్రాసినది.చరిత్ర విషయమున, సంశయాస్పదములును,చర్చనీయాంసములును పెక్కింటిని నావ్యాఖ్యానములందు జొప్పించియునాడను. వాటిని గూర్చిన నాయభిప్రాయములు మార్చు కొనవలసి వచ్చిన మార్చుకొనుటకు సంసిద్ధుడను. {{right|offset=2em| {{p|fs125}}భావరాజు వేంకటకృష్ణరావు</p> }} {{Rule|3em}}<noinclude><references/></noinclude> 6cpw8bjdqafiwzf8gz82csllargpt6p 104 30028 397281 221494 2022-07-31T06:31:39Z Inquisitive creature 3593 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Nrgullapalli" />{{rh|left=౪|center=ఆంధ్రదేశము-విదేశయాత్రికులు }}</noinclude>కనతి దూరముననున్న "చేౝ పావు కో" యను కుగ్రామమున నీమహానీయుడు జననమొందెను. చిన్ననాటి నుండియు బుద్ధుని యుపదేశములచే నాకర్షింపబడి యామతమును స్వీకరించి మతాభినివేశము కలిగియుండెను. ఇంతలో నీతని చిన్నన్నగారు బౌద్ధమఠమునందుజేరి భిక్షుకుడై, ధర్మము నభ్యసింప నారంభించెను. అతని మార్గము మన చిన్న బాలునికూడ నాకర్షించి, యిరువది సంవత్సరములయిన నిండుటకు పూర్వమే సన్యాసమును స్వీకరింప జేసెను. అంతట నీతఁడు మౌజయు గాషాయవస్త్రములను ధరించి కమండలమును గైకొని మండనము గావించుకొని భైక్షుకవృత్తిని గ్రహించెను. అది మొదలుగా జ్ఞానతృష్ణాతంత్రడై యెనిమిది సంవత్సరము లనేకమంది గురువుల నాశ్రయించుచు మఠములందు ధర్మము నభ్యసించుచు చీనాదేశమునంతయు గ్రుమ్మరెను. కాని అంతటితో నీతిని మనస్సు సంతృప్తి బొంది యుండలేదు. అతనికి పేరులు మాత్రము విన్న గ్రంథములను సంపాదించి స్వయముగ నభ్యసింప కోర్కెపుట్టెను. అంత బుద్ధుఁడవతరించిన పవిత్రభూమిని, తథాగతుడు జీవయాత్రని గడపిన పుణ్యక్షేత్రములను సందర్శించి పరమపురుషార్థమును గ్రహింపవలెనని సంకల్పించుకొనెను. అట్లు సంకల్పించి యెవ్వరికీ దెలియకుండ రహస్యముగ సన్నద్ధుడై క్రీ. శ. ౬౨౮ వ సంవత్సరమున భాద్రపద మాసమున నొకనాటి రాత్రివేళ బయలుదేరెను. అప్పటికాతనికి ౨౮ సంవత్సరములు వయసుండెను.<noinclude><references/></noinclude> oxyy9m371wtqs87b0in8d7qskrto2ks 104 30034 397277 221458 2022-07-31T06:29:06Z Inquisitive creature 3593 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Nrgullapalli" /></noinclude> {{Dhr|5em}} {{Center|{{xx-larger| యుఁఆన్‌చ్వాంగ్}} }} {{Dhr|5em}}<noinclude><references/></noinclude> rxqrh3s43km3n2yc7sw313jpri3ig24 0 48360 397243 396367 2022-07-31T03:21:22Z 2603:8081:1800:75F7:257B:C8FC:C014:3541 wikitext text/x-wiki <poem> <ref>sri tripura sundari dandakam</ref> జయతి నిజసుధాంబ: సంభవ వాగ్భవశ్రీ: అథ సరస సముద్యత్ కామతత్వానుభావా తదను పరమధామ ధ్యాన సంలక్ష్య మోక్ష రవి శశి శిఖిరూపా త్రైపురీ మంత్రశక్తి: ! జయ జయ జగదేకమాతర్ నమ: చంద్రచూడేంద్ర సోపేంద్ర పద్మోద్భవోష్ణంసు శీతాంశు శిఖి పవన యమ ధనద దనుజేంద్రపతి వరుణప్రముఖ సకల సుర ముకుటమణి నిచయకర నికర పరిజనిత పుర వివిధ రుచిరుచిర కుసుమచయ బుద్ధిలుబ్ధ భ్రమద్భ్రమర మాలా నినాదానుగత మంజు శింజనా మంజీరకల కనకమయ కింకిణీ క్వాణయ న్నృత్యదుద్ధమ ణిభృతపదలలిత కింకరాలంకృత సూచంక్రమణ లీలే! సులీలే! స్థలాంభోజ నిభచరణ నఖరత్నకాంతిచ్చలేణ హరనయణ హవ్యాశనప్రతికృతానంగ విజయశ్రియా అసౌ భవత్యా భవ ఇవ శరణాగత: పాదమూలే సమాలీన ఇవాలక్ష్యతే సులక్క్ష్యతే లలిత లావణ్యతరు కందలి స్సుభగ జంఘాలతే! చిల్లతే!! గలిత కలధౌత ప్రభోరుద్యుతే! సుద్యుతే! విద్యుదుద్దోతమాణిక్య బంధోజ్జ్వలానర్ఘ కాంచీ కలాపానుసంయమిత సునితంబ బింబస్థలే! సుస్థలే! స్మరద్విరద పరిరచిత నవరోమరాజ్యాంకుశే! నిరంకుశే! దక్షిణావర్త నాభి భ్రమత్రివల్లితట పరిలుతిట లలిత లావణ్యరస సురనిమ్న నాగా భూషిత సుమధ్య దేశే! సుదేశే! స్ఫురత్తారాహారావళీ గగనగంగాతరంగ వ్రజాళింగితోత్తుంగ నిబిడస్తన సౌవర్ణ గిరిశిఖరయుగ్మే !! అయుగ్మే !! ఉమే !! మురారి కరకంబు రేఖానుగత కంఠపీఠే! సుపీఠే! లసత్సరళ సవిలాస భుజయుగళ పరిహసిత నవకోమల మృణాళే! సునాళే! మహార్హమణివలయజ మయూఖచ్చయ మాంసల కరకమల నఖరత్నకిరణే! జితరణే! సుకరణే! సుసరణే! స్ఫురత్ పద్మరాగేంద్ర మణికుండలోల్లసిత కాంతిచ్చటోచ్చురిత గండస్థలి రచిత కస్తూరిక పత్రరేఖా సముద్ఘాత సునాసీర గాండీవ శోభే! సుశోభే! మహాసిద్ధ గంధర్వఘన కిన్నరీ తుంబురు ప్రముఖ వరరచిత వరవివిధ పదమంగళానంగ సంగీత సుఖ శ్రవణ సంపూర్ణకర్ణే! జయ స్వామిని! శశి శకల సుగంధి తాంబూల పరిపూర్ణముఖీ! సుముఖీ! బాలప్రవాళ ప్రభాధార దళోపాంథ విశ్రాంత దంతద్యుతి ద్యోతితాశోక నవపల్లవాశక్త శరదిందు కరనికర సాంద్రప్రభే! సుప్రభే! దేవి! విశ్వకర్మాది నిర్మాణ విధి సూత్ర సుస్పష్ట నాసాగ్ర రేఖే! సురేఖే! కపోల తల కాంతి విభావేన న విభాంతి నశ్యంతి యాంతి ధావంతి తేజాంసి చ తమాంసి చ! విమలతర తరళరతర తారకా నంగా లీలా విలాసోల్లసత్ కర్ణమూలంత విశ్రాంత విపులేక్షణాక్షేప విక్షిప్త రుచిరచిత నవకుందనీలాంబుజ ప్రకార్ పరిభూషితాశావకాశే! సుకాశే! చలద్ ద్భ్రూలతావిజిత కందర్ప కోదండ భంగే! సుభంగే! మీలన్మధ్యమృగనాభిమయ బిందుపద చంద్రతిలకాయమానే క్షణలంకృతార్ధేందు రోచిర్ల లాటే! సులాటే! లసద్వంశమణి జాలకాంతరిత వరచలత్కుంతలాంతానుగత కుందమాలానుశక్త భ్రమద్భ్రమర పంక్తే! సుపంక్తే! వహద్భహళ పరిమళ మనోహారి నవమాలికా మల్లికా మాలతీ కేతకీ చంపకేందీవరోదార మందార మాలాను సంగ్రథిత ధమ్మిళ్ళమూర్ద్ధవనద్ధేందు కరసంచయోయం గగనతల సంచరోయం యశస్చత్ర రూప: సదా దృశ్యతే తే శివే! యస్య మధురస్మితజ్యోతిషా పూర్ణహరిణాంకలక్ష్మీ: క్షణక్షేపం విక్షీప్యతే తస్య ముఖ పుండరీకస్య కవిభి: కదా కోపమా కేన కస్మిన్ కథం దీయతే! స్ఫుట స్ఫటిక ఘటితక్షసూత్ర నక్షత్రచయ చక్రపరివర్తన వినోద సందర్శిత నిశాసమయచరే! సుచరే! మహాజ్ఞానమయ పుస్తకం హస్తపద్మే అత్ర వామే దధత్యా భవత్యా తదా సుస్ఫుటం వామమార్గస్య సర్వోత్తమత్త్వం సముపదిష్యతే! దివ్యముఖసౌరభే! యోగపర్యంక బద్ధాసనే! సువదనే! సురసనే! సుదర్శనే! సుమదనే! సుహసనే! సురేశి! జనని! తుభ్యం నమో! జయ జనని! తుభ్యం నమో! జయ జనని! తుభ్యం నమ: అ ఇ ఉ ఋ ళృ ఇతి లఘుత్యా తదను దైర్ఘ్యేన పంచైవ యోనిస్థా వాగ్భవం ప్రణవ ఔ బిందుర: క ఖ గ ఘ జ్ఞ చ ఛ జ ఝ ~ఝ్ణా ట ఠ డ ఢ ణ త థ ద ధ న ప ఫ బ భ మ య ర ల వ శ ష స హ ల ఇతి సుబధ రుద్రాత్మికం అమృతకర కిరణ గణ వర్షిణీం మాతృకా ముద్గిరంతీ హసంతీ లసంతీ వసంతీ తదా తత్ర కమలవన భవనభూమౌ భవంతీ భవభేదినీ భయభంజనీ సభుర్భువహస్వర్స భువనమూర్తి భవ్యే! సుభవవ్యే! సుకావ్యే! సుకృతినా యేన సంభావ్యసే తస్య జర్జ్జరిత జరసోవిరాజసోస్పి పుత్రీకృతార్కస్య సత్తర్క పదవాక్యా అగమ వేద వేదాంగ వేదాంత సిద్ధాంత సౌర శైవాది వైష్ణవ పురాణేతిహాస స్మృతి గారుడ భూతతంత్ర స్వరోదయ జ్యోతిషాయుర్వేద నానాఖ్యానా పాతాళశాస్త్రార్థ మంత్రశిక్షాదికం వివిధ విద్యాకులం లిఖిత పదగుంభ సంబంధ రస సత్కాంతి సోదార భణిత ప్రబంధ ప్రభుతార్థ సమలంకృతాశేష భాషా మహాకావ్య లీలోదయసిద్ధరూపయాతి సద్య అంబికే! వాగ్భవేనైకేన వాగ్దేవి! వాగీశ్వరో జాయతే! కిన్నుకిల కామాక్షరేణ సకృదుచ్చరితేనైవ తవ సాధకో బాధకో భవతి భువి సర్వ శృంగారిణాం తన్నయనపథ పతిత నేత్రనీలోత్పల ఝటితి యది సిద్ధ గంధర్వగణ సుందరీ లలితవరవిద్యాధరీ వా సురీవామరీవా మహీనాథనాథాంగనా వా జ్వలన్మదన శరనికర దళిత సంక్షోభిత నిగడితేవ జ్వలితేవ స్ఖలితేవ ముషితేవ సంపద్యతే! శక్తిబీజైక సంధాయినం యోగినాం భోగినాం వైనతేయాయతే! దాహినమ్ అమృతమేఘాయతే ! దుస్సహవిషాణాం నిశానాథచూడాయతే!ధ్యాయతే ధార్యతే! యేనబీజత్రయం తస్యనామ్నైవ పశుపాశమలపంజరం తృట్యతి! తదాజ్ఞయా సిద్ధ్యతి చ గుణాష్టకం భక్తిభాజాం మహాభైరవి ! కవళిత సకలతత్త్వాత్మికే! సుస్వరూపే! సురూపే! పరిణతశివాయం త్వాయి తదా క: పర: శిష్యతే కా క్రియా శిష్యతే! యది త్వద్భక్తిహీనస్య తత్వస్య కా అర్థక్రియా కారిత తదితి తస్మిన్ విధౌ తస్య కిం ధామ కిం నామ కిం కర్మ కిం శర్మ కిం నర్మ కిం వర్మ కిం ధర్మ కా గతి: కా రతి: కా మతి: కిం వర్జనీయం చ! ఝటితి యది సర్వశూన్యాతర్భూమౌ నిజేచ్చా సమున్మేష సమయం సమాసాద్య బాలార్క కోటిత్యంశురూప విగర్భీకృతాశేష సంసారా బీజస్నుబద్ధసి కందం తదా త్వం అంబిక గీయసే ! తదను పరిజనిత కుటిలాగ్ర తేజోస్న్కుర జనని! వామేతి సంస్తూయసే తత: బద్ధ సుస్పష్ట రేఖా శిఖా జ్యేష్టేతి సంభావ్యసే శైవ శృంగాటకాకారతా అగత తదా రౌద్రీతి విఖ్యాప్యసే ! తాశ్చ వామాదికా స్వత్కళా స్త్రీన్ గుణాన్ సంధ్ధత్యా: క్రియా జ్ఞానచయా వాంఛ స్వరూపా: క్రమాత్ తామరసజన్మ మధుమథన పురవైరిణాం బీజభావం భజంత్యా: సౄజంత్యా:స్త్రిభువనం త్రిపురసుందరి ఇతి తేన సంకీర్త్యసే! తత్ర శృంగాటపీటోల్లసత్కుండ లకార తేజో కులత ప్రోల్లసంతీ సగంధీ శివార్కం సమాస్కంద్య చంద్రాం మహామండలం ద్రావయంతీ పిబంతీ సుధాం కులవధూ: కులం పరిత్యజ్య పరపురుష కులీనమవలంబ్య విశ్వం పరిభ్రమ్య సర్వస్వమాక్రమ్య తేనైవ మార్గేణ నిజకుల నివాసం సమాగత్య సంతుష్యసితి ప్రియ: క: పతి: క: ప్రభు: కోస్తు తేనైవ జానీమహే ! హే మహేశాని! రమసే చ కామేశ్వరీ కామగిర్యాలయేనంగకుసుమాదిభి: సేవిత తదుపరి జాలంధరపీఠే వజ్రపీఠేశు వజ్రేశ్వరీ పరిజనన్ నటయసి పున: పూర్ణగిరిగహ్వరే నగ్నవసనార్చిత భగమాలిని విలససి దేవి! జ్వలన్మమదన శరనికర మధు వికసిత సమద మధుకర కదంబ విపిన విభవే! భగవతి! శ్రీ త్రిపురసుందరి! శ్రీ ఔడ్యాణపీఠే! నమస్తే నమస్తే నమస్తే నమస్తే శివే! ఇతి శ్రీ త్రిపుర సుందరి చరణ కింకిణిసింజితం మహాప్రణతి దీపకమ్ త్రిపురసుందరిదండకం ఇమమ్ బజతి భక్తి మన్ పఠతి యః సుధీః సాధకః స చ అష్టగుణ సంపదమ్ భవతు భాజనం సర్వదా ॥ సౌధం బుధ వరుణ పోతా సువర్ణశైల కదంబ దివ్య వన మధ్యమ వర్ణభూమౌ భాస్వత్ విచిత్రమణి మండప దివ్యపీఠం మధ్య స్థితామ్ భువన మాతరంశ్రయామి ! బ్రహ్మేంద్ర రుద్ర హరి చంద్ర సహస్ర రశ్మి స్కంద ద్విపానన హుతాస్నా వందితాయి ! వాగీశ్వరి ! త్రిభువనేశ్వరి ! విశ్వమాతా రాంతర్ బహిశ్చ కృత సంస్థితయే నమస్తే ! ఇతి శ్రీ దీపకనాథసిద్ధ విరచితం శ్రీ త్రిపురసుందరిదండకం సమాప్తం !!! </poem> edited by Chandra [[వర్గం:దండకాలు]] m6h9z3cjykxen726uv2ktfhdhvp0yxb 397244 397243 2022-07-31T03:24:02Z 2603:8081:1800:75F7:257B:C8FC:C014:3541 wikitext text/x-wiki <gallery> </gallery> <poem> <ref>sri tripura sundari dandakam</ref> జయతి నిజసుధాంబ: సంభవ వాగ్భవశ్రీ: అథ సరస సముద్యత్ కామతత్వానుభావా తదను పరమధామ ధ్యాన సంలక్ష్య మోక్ష రవి శశి శిఖిరూపా త్రైపురీ మంత్రశక్తి: ! జయ జయ జగదేకమాతర్ నమ: చంద్రచూడేంద్ర సోపేంద్ర పద్మోద్భవోష్ణంసు శీతాంశు శిఖి పవన యమ ధనద దనుజేంద్రపతి వరుణప్రముఖ సకల సుర ముకుటమణి నిచయకర నికర పరిజనిత పుర వివిధ రుచిరుచిర కుసుమచయ బుద్ధిలుబ్ధ భ్రమద్భ్రమర మాలా నినాదానుగత మంజు శింజనా మంజీరకల కనకమయ కింకిణీ క్వాణయ న్నృత్యదుద్ధమ ణిభృతపదలలిత కింకరాలంకృత సూచంక్రమణ లీలే! సులీలే! స్థలాంభోజ నిభచరణ నఖరత్నకాంతిచ్చలేణ హరనయణ హవ్యాశనప్రతికృతానంగ విజయశ్రియా అసౌ భవత్యా భవ ఇవ శరణాగత: పాదమూలే సమాలీన ఇవాలక్ష్యతే సులక్క్ష్యతే లలిత లావణ్యతరు కందలి స్సుభగ జంఘాలతే! చిల్లతే!! గలిత కలధౌత ప్రభోరుద్యుతే! సుద్యుతే! విద్యుదుద్దోతమాణిక్య బంధోజ్జ్వలానర్ఘ కాంచీ కలాపానుసంయమిత సునితంబ బింబస్థలే! సుస్థలే! స్మరద్విరద పరిరచిత నవరోమరాజ్యాంకుశే! నిరంకుశే! దక్షిణావర్త నాభి భ్రమత్రివల్లితట పరిలుతిట లలిత లావణ్యరస సురనిమ్న నాగా భూషిత సుమధ్య దేశే! సుదేశే! స్ఫురత్తారాహారావళీ గగనగంగాతరంగ వ్రజాళింగితోత్తుంగ నిబిడస్తన సౌవర్ణ గిరిశిఖరయుగ్మే !! అయుగ్మే !! ఉమే !! మురారి కరకంబు రేఖానుగత కంఠపీఠే! సుపీఠే! లసత్సరళ సవిలాస భుజయుగళ పరిహసిత నవకోమల మృణాళే! సునాళే! మహార్హమణివలయజ మయూఖచ్చయ మాంసల కరకమల నఖరత్నకిరణే! జితరణే! సుకరణే! సుసరణే! స్ఫురత్ పద్మరాగేంద్ర మణికుండలోల్లసిత కాంతిచ్చటోచ్చురిత గండస్థలి రచిత కస్తూరిక పత్రరేఖా సముద్ఘాత సునాసీర గాండీవ శోభే! సుశోభే! మహాసిద్ధ గంధర్వఘన కిన్నరీ తుంబురు ప్రముఖ వరరచిత వరవివిధ పదమంగళానంగ సంగీత సుఖ శ్రవణ సంపూర్ణకర్ణే! జయ స్వామిని! శశి శకల సుగంధి తాంబూల పరిపూర్ణముఖీ! సుముఖీ! బాలప్రవాళ ప్రభాధార దళోపాంథ విశ్రాంత దంతద్యుతి ద్యోతితాశోక నవపల్లవాశక్త శరదిందు కరనికర సాంద్రప్రభే! సుప్రభే! దేవి! విశ్వకర్మాది నిర్మాణ విధి సూత్ర సుస్పష్ట నాసాగ్ర రేఖే! సురేఖే! కపోల తల కాంతి విభావేన న విభాంతి నశ్యంతి యాంతి ధావంతి తేజాంసి చ తమాంసి చ! విమలతర తరళరతర తారకా నంగా లీలా విలాసోల్లసత్ కర్ణమూలంత విశ్రాంత విపులేక్షణాక్షేప విక్షిప్త రుచిరచిత నవకుందనీలాంబుజ ప్రకార్ పరిభూషితాశావకాశే! సుకాశే! చలద్ ద్భ్రూలతావిజిత కందర్ప కోదండ భంగే! సుభంగే! మీలన్మధ్యమృగనాభిమయ బిందుపద చంద్రతిలకాయమానే క్షణలంకృతార్ధేందు రోచిర్ల లాటే! సులాటే! లసద్వంశమణి జాలకాంతరిత వరచలత్కుంతలాంతానుగత కుందమాలానుశక్త భ్రమద్భ్రమర పంక్తే! సుపంక్తే! వహద్భహళ పరిమళ మనోహారి నవమాలికా మల్లికా మాలతీ కేతకీ చంపకేందీవరోదార మందార మాలాను సంగ్రథిత ధమ్మిళ్ళమూర్ద్ధవనద్ధేందు కరసంచయోయం గగనతల సంచరోయం యశస్చత్ర రూప: సదా దృశ్యతే తే శివే! యస్య మధురస్మితజ్యోతిషా పూర్ణహరిణాంకలక్ష్మీ: క్షణక్షేపం విక్షీప్యతే తస్య ముఖ పుండరీకస్య కవిభి: కదా కోపమా కేన కస్మిన్ కథం దీయతే! స్ఫుట స్ఫటిక ఘటితక్షసూత్ర నక్షత్రచయ చక్రపరివర్తన వినోద సందర్శిత నిశాసమయచరే! సుచరే! మహాజ్ఞానమయ పుస్తకం హస్తపద్మే అత్ర వామే దధత్యా భవత్యా తదా సుస్ఫుటం వామమార్గస్య సర్వోత్తమత్త్వం సముపదిష్యతే! దివ్యముఖసౌరభే! యోగపర్యంక బద్ధాసనే! సువదనే! సురసనే! సుదర్శనే! సుమదనే! సుహసనే! సురేశి! జనని! తుభ్యం నమో! జయ జనని! తుభ్యం నమో! జయ జనని! తుభ్యం నమ: అ ఇ ఉ ఋ ళృ ఇతి లఘుత్యా తదను దైర్ఘ్యేన పంచైవ యోనిస్థా వాగ్భవం ప్రణవ ఔ బిందుర: క ఖ గ ఘ జ్ఞ చ ఛ జ ఝ ~ఝ్ణా ట ఠ డ ఢ ణ త థ ద ధ న ప ఫ బ భ మ య ర ల వ శ ష స హ ల ఇతి సుబధ రుద్రాత్మికం అమృతకర కిరణ గణ వర్షిణీం మాతృకా ముద్గిరంతీ హసంతీ లసంతీ వసంతీ తదా తత్ర కమలవన భవనభూమౌ భవంతీ భవభేదినీ భయభంజనీ సభుర్భువహస్వర్స భువనమూర్తి భవ్యే! సుభవవ్యే! సుకావ్యే! సుకృతినా యేన సంభావ్యసే తస్య జర్జ్జరిత జరసోవిరాజసోస్పి పుత్రీకృతార్కస్య సత్తర్క పదవాక్యా అగమ వేద వేదాంగ వేదాంత సిద్ధాంత సౌర శైవాది వైష్ణవ పురాణేతిహాస స్మృతి గారుడ భూతతంత్ర స్వరోదయ జ్యోతిషాయుర్వేద నానాఖ్యానా పాతాళశాస్త్రార్థ మంత్రశిక్షాదికం వివిధ విద్యాకులం లిఖిత పదగుంభ సంబంధ రస సత్కాంతి సోదార భణిత ప్రబంధ ప్రభుతార్థ సమలంకృతాశేష భాషా మహాకావ్య లీలోదయసిద్ధరూపయాతి సద్య అంబికే! వాగ్భవేనైకేన వాగ్దేవి! వాగీశ్వరో జాయతే! కిన్నుకిల కామాక్షరేణ సకృదుచ్చరితేనైవ తవ సాధకో బాధకో భవతి భువి సర్వ శృంగారిణాం తన్నయనపథ పతిత నేత్రనీలోత్పల ఝటితి యది సిద్ధ గంధర్వగణ సుందరీ లలితవరవిద్యాధరీ వా సురీవామరీవా మహీనాథనాథాంగనా వా జ్వలన్మదన శరనికర దళిత సంక్షోభిత నిగడితేవ జ్వలితేవ స్ఖలితేవ ముషితేవ సంపద్యతే! శక్తిబీజైక సంధాయినం యోగినాం భోగినాం వైనతేయాయతే! దాహినమ్ అమృతమేఘాయతే ! దుస్సహవిషాణాం నిశానాథచూడాయతే!ధ్యాయతే ధార్యతే! యేనబీజత్రయం తస్యనామ్నైవ పశుపాశమలపంజరం తృట్యతి! తదాజ్ఞయా సిద్ధ్యతి చ గుణాష్టకం భక్తిభాజాం మహాభైరవి ! కవళిత సకలతత్త్వాత్మికే! సుస్వరూపే! సురూపే! పరిణతశివాయం త్వాయి తదా క: పర: శిష్యతే కా క్రియా శిష్యతే! యది త్వద్భక్తిహీనస్య తత్వస్య కా అర్థక్రియా కారిత తదితి తస్మిన్ విధౌ తస్య కిం ధామ కిం నామ కిం కర్మ కిం శర్మ కిం నర్మ కిం వర్మ కిం ధర్మ కా గతి: కా రతి: కా మతి: కిం వర్జనీయం చ! ఝటితి యది సర్వశూన్యాతర్భూమౌ నిజేచ్చా సమున్మేష సమయం సమాసాద్య బాలార్క కోటిత్యంశురూప విగర్భీకృతాశేష సంసారా బీజస్నుబద్ధసి కందం తదా త్వం అంబిక గీయసే ! తదను పరిజనిత కుటిలాగ్ర తేజోస్న్కుర జనని! వామేతి సంస్తూయసే తత: బద్ధ సుస్పష్ట రేఖా శిఖా జ్యేష్టేతి సంభావ్యసే శైవ శృంగాటకాకారతా అగత తదా రౌద్రీతి విఖ్యాప్యసే ! తాశ్చ వామాదికా స్వత్కళా స్త్రీన్ గుణాన్ సంధ్ధత్యా: క్రియా జ్ఞానచయా వాంఛ స్వరూపా: క్రమాత్ తామరసజన్మ మధుమథన పురవైరిణాం బీజభావం భజంత్యా: సౄజంత్యా:స్త్రిభువనం త్రిపురసుందరి ఇతి తేన సంకీర్త్యసే! తత్ర శృంగాటపీటోల్లసత్కుండ లకార తేజో కులత ప్రోల్లసంతీ సగంధీ శివార్కం సమాస్కంద్య చంద్రాం మహామండలం ద్రావయంతీ పిబంతీ సుధాం కులవధూ: కులం పరిత్యజ్య పరపురుష కులీనమవలంబ్య విశ్వం పరిభ్రమ్య సర్వస్వమాక్రమ్య తేనైవ మార్గేణ నిజకుల నివాసం సమాగత్య సంతుష్యసితి ప్రియ: క: పతి: క: ప్రభు: కోస్తు తేనైవ జానీమహే ! హే మహేశాని! రమసే చ కామేశ్వరీ కామగిర్యాలయేనంగకుసుమాదిభి: సేవిత తదుపరి జాలంధరపీఠే వజ్రపీఠేశు వజ్రేశ్వరీ పరిజనన్ నటయసి పున: పూర్ణగిరిగహ్వరే నగ్నవసనార్చిత భగమాలిని విలససి దేవి! జ్వలన్మమదన శరనికర మధు వికసిత సమద మధుకర కదంబ విపిన విభవే! భగవతి! శ్రీ త్రిపురసుందరి! శ్రీ ఔడ్యాణపీఠే! నమస్తే నమస్తే నమస్తే నమస్తే శివే! ఇతి శ్రీ త్రిపుర సుందరి చరణ కింకిణిసింజితం మహాప్రణతి దీపకమ్ త్రిపురసుందరిదండకం ఇమమ్ బజతి భక్తి మన్ పఠతి యః సుధీః సాధకః స చ అష్టగుణ సంపదమ్ భవతు భాజనం సర్వదా ॥ సౌధం బుధ వరుణ పోతా సువర్ణశైల కదంబ దివ్య వన మధ్యమ వర్ణభూమౌ భాస్వత్ విచిత్రమణి మండప దివ్యపీఠం మధ్య స్థితామ్ భువన మాతరంశ్రయామి ! బ్రహ్మేంద్ర రుద్ర హరి చంద్ర సహస్ర రశ్మి స్కంద ద్విపానన హుతాస్నా వందితాయి ! వాగీశ్వరి ! త్రిభువనేశ్వరి ! విశ్వమాతా రాంతర్ బహిశ్చ కృత సంస్థితయే నమస్తే ! ఇతి శ్రీ దీపకనాథసిద్ధ విరచితం శ్రీ త్రిపురసుందరిదండకం సమాప్తం !!! </poem> edited by Chandra [[వర్గం:దండకాలు]] 1mta606ega3z8l80s3tc1eo2daj9vwm 104 113241 397223 361255 2022-07-30T15:54:25Z Ramesam54 3001 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="శ్రీరామమూర్తి" />{{rh|సర్గ 22 | | }}</noinclude><poem> {{left margin|5em}} 5 ఆ కారణముననే కమలాక్షిరొ ! వధ్యవయ్యు చంపక నిను విడిచితి, బై సిమాలి సన్యాసిని తగిలిన నిన్నెటు లవమానించినన్ తగును. 6 దూఱితి నన్నే దురుసు మాటలను మెథిలి ! ఆ యవమాన భాషలకు, ఒక్కొకదానికి ముక్కముక్కలుగ కోయతగును నిను కూరకాడవలె. 7 అట్లు రావణుడు అనుగతముగ మా టాడుచు మైథిలితోడ, తొడింబడి క్రోధసంకుల క్షోభావశుడై కొఱకొఱలాడుచు మఱల నిట్లనియె. 8 గడువిచ్చితి నింకను. రెండు నెలలు; అంతలోన కనకాంగిరొ ! మైకొని , సాలంకృతవై అరుగుదెంచి నా , పడకటింటిలో పాన్పు నెక్కవలె. 9 రెండు మాసములు నిండక మును నను భర్తగా గ్రహింపక, శఠించినన్, నా తొలి భోగమునకు నిన్ను తఱిగి పాకముచేతురు వంటసాలలో. 10 రాక్షసేంద్రుడు దురాగ్రహాంధుడై జానకినటు తర్జన భర్జనలన్ భయపెట్టగ, వలవల నేడ్చిరి గం ధర్వ దేవకన్యక లందఱు నట. </poem><noinclude><references/> {{rh|90 | | }}</noinclude> 4mqtav7n8ud3piyj83mk7r409o8ryzf 104 113244 397224 361294 2022-07-30T16:01:16Z Ramesam54 3001 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="GGK1960" />{{rh|సర్గ 22 | | }}</noinclude><poem> {{left margin|5em}} 17 నాడొక బంగరు లేడి నెపంబున ఇక్ష్వాకు ప్రభు నేమరించియును, లజ్జించవు పాలసుడ ! అతని కగ పడతివేని నీ బయసి బయటపడు. 18 క్రూరములై దుర్మోహంబున, నలు పెత్తి తిరుగు నీ నెత్తురు కన్నులు, పరమ పతివ్రతపై తార్చితి, వవి రాలి నేల పడవేల? అనార్యుడ ! 19 ధర్మాత్ముండగు దాశరథికి నే గృహిణిని, రఘువుల యింటి కోడలిని, పలుకరాని పాపము లాడిన నీ నాలుక నిలువున చీలదేమిటికి ? 20 పరమ తపస్సత్యము వ్యయమగునని విభుని అనుమతి లభింపలేదనుచు నిను బూడిదచేయను దశకంఠుడ ! భస్మము చేయు ప్రభావంబున్నను. 21 ధీమంతుడగు రాముని పత్నిని అలవియగునె న న్నపహరించుటకు, రావణ ! నీ మారణమునకై యిది కారణార్థముగ కల్పించెను విధి. 22 బాహుపరాక్రమ బలధురీణుడవు, ధనదు కుబేరుని అనుగు తమ్ముడవు, ఎందు కీవు రఘునందును నటు వం చించి, అపహరించితి వతని సతిని. </poem><noinclude><references/></noinclude> ndwshpny60onm1hd7ugi873oyq3z50j 104 113245 397225 361296 2022-07-30T16:04:03Z Ramesam54 3001 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="GGK1960" />{{rh| | | సుందరకాండ}}</noinclude><poem> {{left margin|5em}} 23 సీత వాక్యములు చెవిసోకిన రా క్షసపతి రావణు డెసలారుచు, రూ క్షము లగు కన్నులు కనకనమన ఘూ ర్ణిలుచు ఆమెను నిరీక్షించె నలిగి. 24 కారు మొగులువలె కాయము కొఱలగ, దీర్ఘ బాహువులు దీర్ఘ కంఠములు, కన్నులు నాల్కలు కాలుచు మండగ, సింహసత్త్వగతి చేష్టలు పైకొన. 25 చలియింపగ ఔదలను కిరీటము, పూదండలు మెయిపూతలు చెదరగ, మణికాంచన భూపణములు త్రుళ్ళగ, తాండవించెను ప్రచండ కోపమున. 26 నడుముకు కట్టిన నల్లని మొలత్రా డురియాడ దశాస్యుడు చూపట్టెను, అమృత మంధనార్థము సర్పముతో బంధించిన కవ్వపు కొండపగిది. 27 కండలు తిరిగి నిగారించెడి హ స్తములు రెంటితో దైత్యుడు కనబడె, జోడునెత్తములతోడ నొప్పు మం దర శైలము చందమున నందముగ. 28 పొడుపుటెండ కెంపులు చిమ్మెడి కుం డలములతో రంజిలెను రావణుడు, రక్త పల్లవ ప్రసవాశోక స మంచితంబయిన అంజనాద్రివలె, </poem><noinclude><references/> {{right|193 }}</noinclude> clljonas6nwibgkr2fyz739oyun8biy 397226 397225 2022-07-30T16:05:12Z Ramesam54 3001 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="GGK1960" />{{rh| | | సుందరకాండ}}</noinclude><poem> {{left margin|5em}} 23 సీత వాక్యములు చెవిసోకిన రా క్షసపతి రావణు డెసలారుచు, రూ క్షము లగు కన్నులు కనకనమన ఘూ ర్ణిలుచు ఆమెను నిరీక్షించె నలిగి. 24 కారు మొగులువలె కాయము కొఱలగ, దీర్ఘ బాహువులు దీర్ఘ కంఠములు, కన్నులు నాల్కలు కాలుచు మండగ, సింహసత్త్వగతి చేష్టలు పైకొన. 25 చలియింపగ ఔదలను కిరీటము, పూదండలు మెయిపూతలు చెదరగ, మణికాంచన భూపణములు త్రుళ్ళగ, తాండవించెను ప్రచండ కోపమున. 26 నడుముకు కట్టిన నల్లని మొలత్రా డురియాడ దశాస్యుడు చూపట్టెను, అమృత మంధనార్థము సర్పముతో బంధించిన కవ్వపు కొండపగిది. 27 కండలు తిరిగి నిగారించెడి హ స్తములు రెంటితో దైత్యుడు కనబడె, జోడునెత్తములతోడ నొప్పు మం దర శైలము చందమున నందముగ. 28 పొడుపుటెండ కెంపులు చిమ్మెడి కుం డలములతో రంజిలెను రావణుడు, రక్త పల్లవ ప్రసవాశోక స మంచితంబయిన అంజనాద్రివలె. </poem><noinclude><references/> {{right|193 }}</noinclude> nzeww9kn5k3wcdp8kq8nyj45zy2fr87 104 113246 397227 361306 2022-07-30T16:07:19Z Ramesam54 3001 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="GGK1960" />{{rh| సర్గ 22| | }}</noinclude><poem> {{left margin|5em}} 29 కల్పతరువు చక్కన లొప్పార, వ సంతుశోభల నెసంగు రాక్షసు, డ లంకృతుడయ్యు భయంకరుడాయెను, వల్లకాటి దేవళము చందమున. 30 కోపవేగమున ఘూర్ణి లి, నెత్తురు జొత్తిలు కన్నుల చూచుచు సీతను, పలికె మఱల రావణుడు, దెబ్బతిని బుసలుకొట్టు రాజస సర్పమువలె. 31 నిప్పచ్చరమున నిలువ నీడ లే కనదయైన సన్యాసిని తగిలిన నిన్ను నేడె ఖండించి ముగించెద; తన దీప్తిని సందెను సూర్యుడు బలె. 32 జనకజతో నిట్లనుచు రావణుడు, ఆగ్రహమ్మున మహోగ్రుండై , ఇటు లాజ్ఞాపించెను అచ్చట నున్న భ యంకర దర్శిను లగు రక్షికలకు. 33 ఒంటి కన్నువా, రొక చెవివారలు, పూడిన చెవు, లల్లాడు చెవులు, ఆ వుల యేనుగుల చెవులు కలవారలు, చెవులు లేని రక్షికలు నుండిరట. 34 అశ్వపాదములు, హస్తిపాదములు, గోపాదంబులు, కుటిలపాదములు, ఒక్కపాదమును, ఒక్కకన్ను గల వార లుండిరి, అపాద లెందఱొ. </poem><noinclude><references/> {{left|194 }}</noinclude> byraxmvs4ynzh76o659jfbjiv3clwe9 104 113247 397228 361313 2022-07-30T16:10:23Z Ramesam54 3001 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="GGK1960" />{{rh| | |సుందరకాండ }}</noinclude><poem> {{left margin|5em}} 35 కొలదికి మించిన కుచ, కంఠ, శిరో ధర; లతిమాత్ర వదన, నేత్ర; లనా స, లజిహ్వ; లతిరసన లతిజిహ్వలు ; గోకిరి హరిముఖ భీకర, లెందఱొ. 36 వారినిగని రావణుడు పలికె నిటు, ఏయే విధముల ఏయే తంత్రము లాచరింప తగు నట్లొనర్చి, నా కలవఱచుడు మైథిలిని శీఘ్రముగ. 37 ఎప్పటి కెయ్యది యొప్పిద, మటు మె ప్పించియు, ఇటు లాలించియు సీతను. దాన సామభేదంబుల వంచుడు, వంగదేని కడపట తాడించుడు. 38 అట్లు రావణుడు ఆనబెట్టి ర క్షికల; చెప్పినదె చెప్పుచు, కామ క్రోధాతురుడై కొసరి కొసరి, త ర్జించగ సాగెను సీతను క్రమ్మఱ. 39 ఆ గతి నతిమోహంబున తమకిం చెడి పతి నారసి కడపటి పెండ్లము, ధాన్యమాలిని మదనపీడితయై దాగిలి రావణు కౌగిలించుకొని. 40 పలికె నిటు మహాప్రభుచంద్రమ ! ఎం దుకు నీకీ జానకి, దరిద్ర దే వత, కృశాంగి, నరసతి ? క్రీడింపుము నాతో నీకు మనసు తీరి తనియ. </poem><noinclude><references/> {{right|195}}</noinclude> g8yr236ry9oewedz9j3dewyirjiy7fx 104 113248 397229 361319 2022-07-30T16:12:53Z Ramesam54 3001 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="GGK1960" />{{rh| సర్గ 22| | }}</noinclude><poem> {{left margin|5em}} 41 దానవేంద్ర ! నీ దర్పబలార్జిత భోగభాగ్యములు ముచ్చట తీరగ, అనుభవింప వ్రాయడు పరమేష్ఠియె దీని నొసట బాధింపగ నేటికి ? 42 కామించని అంగనతో కలయిక మనసును తనువును మలమల కాల్చును, వలచు వనితతో వలరాచఱికము ప్రీతినిచ్చి ఈప్సితమును తీర్చును. 43 తచ్చనలాడుచు ధాన్యమాలినియు వాటున బిగియగ పట్టె దశాస్యుని, మెత్తగిల్లె నవమేఘశ్యామల మసృణాంగుండగు అసురస్వామియు. 44 దశకంఠుడు అంతట అశోకవని విడిచి, నేల కంపింపగా నడిచి, భానువలయ దీప్తంబగు రాజ భ వనము ప్రవేశించెను సంభ్రమమున. 45 ఆవరించిరపు డసురేశ్వరు గం ధర్వ యక్ష సుర నాగ కన్యకలు, ఉదురుపాటునన్ గుదిగొని అందఱు, చొచ్చిరి రావణు శోభన సదనము. 46 ధర్మపథమును వదలని మనస్విని సీత నటుల తర్జించి, రావణుడు వేసరిలి విడిచి వెళ్ళి, ప్రవేశిం చెను భాస్వరమగు స్వీయసౌధమును. </poem><noinclude><references/> {{left|196 }} {{right|18-3-1967}}</noinclude> qkqmp3j7m4ns2bpeb26wk3mhs9r89ws 104 128977 397282 396473 2022-07-31T06:36:23Z Inquisitive creature 3593 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="దేవీప్రసాదశాస్త్రి" /></noinclude>{{Center|శ్రీరస్తు}} {{p|ac|fwb}}లక్షణకవి కస్తూరి రంగయకవికృత</p> {{p|ac|fs150}}ఆనందరంగరాట్ఛందము</p> {{Css image crop |Image = ఆనందరంగరాట్ఛందము_(కస్తూరి_రంగయ).pdf |Page = 1 |bSize = 308 |cWidth = 110 |cHeight = 120 |oTop = 236 |oLeft = 99 |Location = center |Description = }} {{Center|చెన్నపురి:}} {{Center|<big>•వావిళ్ళ• రామస్వామిశాస్త్రులు అండ్‌సన్స్‌వారిచేఁ</big>}} {{Center|బ్రకటితము.}} {{Center|1922.}} {{Center|All Rights Reserved.}}<noinclude><references/></noinclude> ebzwhhhwvxfnwy6jv7pm4aklra8r2c6 397283 397282 2022-07-31T06:36:38Z Inquisitive creature 3593 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="దేవీప్రసాదశాస్త్రి" /></noinclude>{{Center|శ్రీరస్తు}} {{p|ac|fwb}}లక్షణకవి కస్తూరి రంగయకవికృత</p> {{p|ac|fs150}}ఆనందరంగరాట్ఛందము.</p> {{Css image crop |Image = ఆనందరంగరాట్ఛందము_(కస్తూరి_రంగయ).pdf |Page = 1 |bSize = 308 |cWidth = 110 |cHeight = 120 |oTop = 236 |oLeft = 99 |Location = center |Description = }} {{Center|చెన్నపురి:}} {{Center|<big>•వావిళ్ళ• రామస్వామిశాస్త్రులు అండ్‌సన్స్‌వారిచేఁ</big>}} {{Center|బ్రకటితము.}} {{Center|1922.}} {{Center|All Rights Reserved.}}<noinclude><references/></noinclude> q98ie2bntjpwrzqe8qg0aocqxtst4uj 104 128982 397287 396483 2022-07-31T07:35:06Z శ్రీరామమూర్తి 1517 /* అచ్చుదిద్దబడిన */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="శ్రీరామమూర్తి" />{{rh|16|కాశీమజిలీకథలు - సప్తమభాగము|}}</noinclude>యాజ్ఞ నిచ్చుదనుకఁ బెండ్లియాడదట. పెక్కులేడికి జితవతి సంకల్పము మేము ద్రిప్పఁ జాలమని చెప్పినది. ఆమాటవిని జితవతి రోహిణీ ! అంతరిక్షమునుండి యోగసక్త వచ్చినది. నీవు చూడలేదా? మే మిద్దరము మిద్దెపయిం గూర్చుండి పెద్దతడవు సంభాషింపలేదా? ఏమియు నెఱుఁగనట్లు చెప్పుచుంటిమేమి? నిజ మెఱింగించి మాతల్లి యుల్లము మఱలింపుమనుటయు అప్పడఁతి యిట్లనియె. జితవతీ ! నీమాట కాదనిన నీకుఁ గోపము వచ్చును. నిజముగా యోగసక్త నీ యొద్దకు వచ్చినదనుకొంటినవా? నాఁటి చర్యలన్నియు స్వప్నగతములని సఖురాండ్రందరు నిశ్చయించిరి. మన మందరము భ్రాంతిపడి యట్లనుకొంటిమి, ఆపలుకు నమ్మి యిప్పుడు సిద్ధమైన వివాహమునకు భంగంబు గలిగింపరాదు. మనుష్యులు దేవతలెప్పుడును కాఁజాలరు. ఈదేహము విడచి దేవతాదేహముం దాల్తురు. ఇదియే నిక్కువమని పెద్దగా సుపన్యసించినది. అప్పుడు జితవతి ముక్కుపై వ్రేలిడుకొని ఔరా ! నీవెంత భ్రాంతిపడుచుంటిని. స్వప్నమో సత్యమో తెలియక నేనిట్లు చెప్పుచుంటిననుకొంటివా? నాఁడు మనము నిద్రబోయితిమా ! జాగ్రదవస్థయందు స్వప్నము వచ్చునా? ముదితా? అది కలకాదు సత్యము సత్యము. ముమ్మాటికిని సత్యము. అట్లు జరిగితీరును నాకిప్పుడు పెండ్లి యక్కరలేదని కచ్చితముగా నుత్తరము చెప్పిన విని రాజపత్ని నవ్వుచు నిట్లనియె. బిడ్డా ! కొన్నికలలు నిజముగా జరిగినట్లే యుండును. మొన్నటి రేయి నాకొక కలవచ్చినది వినుము. నేను దేవలోకమున కఱిగితినఁట శచీదేవి కాంతలు సేవింపఁ గొల్వుడి నారాకఁయక జూచి గద్దిదిగ్గి నాకెదురువచ్చి నాచేయి పట్టుకొని ముద్దుఁ పెట్టుకొనుచు దీసికొనిపోయి తన యర్దాసనములం గూర్చుండఁ బెట్టుకొనినది. ఇరువురు తరుణులు వింజామరల విసరుచుండిరి దేవకన్యలు నాట్యము సేయుచుండిరి. కొందరు సుందరులు వీణాగానము వెలయింపుచుండిరి. అట్టితరి యింద్రాణి ముక్తా దామ మొకటి నామెడలోవైచి విడిమిచ్చి కృపారసదృష్టుల నాపైఁ బరగింపుచు మించుఁబోడి ! నీవు ప్రతిదినము వచ్చుచుం బోవుచుండుము. నిన్ను సఖురాలిగా నెంచితినని పలుకుచు నన్ను సాగనంపినది. అంతలో మేల్కొంటి. నావైభవమంతయుఁ దలంచికొనిన నిక్కముగా జరిగినట్లే తోచుచున్నది. పుత్రీ ! నాకిపుడు స్వర్గ గమనాలాభ మెట్టిదో నీకోరికయు అట్టిదే. నీవు చిన్నదానవగుటఁ గలలు సత్యములని నమ్ముచుంటివి. మేము వానిలక్ష్యము పెట్టము నీవు చక్కగా విచారించి భ్రాంతి వదలుము. అని చెప్పినవిని తల్లికి బుత్రిక యిట్లనియె.<noinclude><references/></noinclude> sr37cvaagoy31i3x15fsiirl576m39g 104 128983 397288 396484 2022-07-31T08:31:45Z శ్రీరామమూర్తి 1517 /* అచ్చుదిద్దబడిన */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="శ్రీరామమూర్తి" />{{rh|3]|వసువుల కథ|17}}</noinclude>అమ్మా ! కల లెట్టివో నేనెఱుంగ నివియా? ఇంత జెప్పితివి ! చాలు, చాలు. అందరు మూఢులైన నేమందును. ఆయోగసక్త తన శిరోమణి జారిపడిన, దానిం గ్రహించుటకు మా యొద్దకు వచ్చినది. ఆమండనము నాదోసిటం బడినప్పుడు కలిగిన చిహ్నమిప్పుడును గనం బడుచున్నది చూడుము. ఆమె నీ తల్లి జరాధికారముం జూచి మిక్కిలి యాశ్చర్యపడినది. దేవలోకములో ముదిమియు నాధివ్యాధులును లేవఁట దేవలోకచరిత్ర మంతయుఁ బూసఁగ్రుచ్చినట్లు చెప్పినది తానాజ్ఞ నిచ్చుదనుకఁ బెండ్లియాడవద్దని ముమ్మాటికిం జెప్పి పోయినది రోహిణీ ! లెస్సగా విమర్శించి యా మాటలు కలలో సత్యములో చెప్పమనుటయు అయ్యువతి దృష్టులు పైకి నిగుడించుచు నౌను. కొంత జరిగినట్లే తోచుచున్నదని పలికినది. అప్పుడు రాజపత్ని పుత్రీ ! పోనిమ్ము. నీమాట సత్యమనియే నమ్మెనను నిక్కముగా నామెకు నీయెడఁ గనికరము గలిగినచో నీభర్తకు మాత్రము దేవత్వ మాపాదింపలేదా? నీవు బెండ్లి యాడినం దప్పేమి? ఆసంబంధము మిగిలెనేని అట్టి వీరుఁడు దొరకుట దుర్ఘటము. ఆకాశవచనముల నమ్మి ప్రస్తుత విభవముల విడనాడుట తగదు ఆమె గడు వెద్దియేనిఁ జెప్పిపోయినదా? లేదుగదా? యెంత కాల మిట్లుందువు? వెఱ్ఱియూహల విడువుము. ఆమె యోగసక్త. నీవు జితవతివి. మీయిద్దరి నామములకు సఖ్యము కుదిరినది వార్దక్యంబున నామెతో గలసికొందువుగాక. ఇప్పుడు వలదని బోధించిన విని జితవతి యేదియో చెప్పఁబోవు సమయంబున నొక పరిచారిక వడివడి జనుదెంచి సంతోష మభినయించుచు నిట్లనియె. భర్తృదారికా ! నీవు నన్నాయుప్పరిగపై సంతతము వసియించి యాదేవకాంత రాక నరయుచుండు మని నియమించితివి గదా? నీయాజ్ఞ శిరంబునం బూని నేనందుఁ గాచికొనియుండ నేఁటి యుదయంబున నాఁడువచ్చిన చేడియ దగ్ధపూరితమగు నీకనక కలశంబు జేతఁబూని మన మేడమీఁదకు వచ్చి యల్లంతదవ్వున నిలువంబడి జితవతీ ! జితవతీ ! యని పిలిచినది. అప్పుడు నే నెదురుపడి దేవీ ! మా రాజ పుత్రిక యిప్పుడే క్రిందకుఁ బోయినది. వేగఁబోయి తీసికొని వచ్చెద నంతదనుక నిందు నిలువుం డని ప్రార్థించితిని. అప్పు డామె యించుక యాలోచించి యోహో ! నాకిందు మసలరాదు. పోనిమ్ము. ఈ దుగ్ధ కలశం బీచీటితోఁగూడ నారాజపుత్రిక కిమ్ము. దీన నంతయుం దెలియఁ గలదని పలుకుచు వీని నాకిచ్చి యచ్చేడియ నాకమునకు నిర్గమించినది పిమ్మటఁ బదిలముగా వీనిని మీ యొద్దకుఁ దెచ్చితి నివిగో చూడుఁడని వానికి నర్పించినది.<noinclude><references/></noinclude> 7yfw2savo87t0x3s5pauckinco1sdgq 104 129384 397236 397099 2022-07-30T23:51:06Z శ్రీరామమూర్తి 1517 /* సమస్యాత్మకం */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="2" user="శ్రీరామమూర్తి" />{{rh|130|కాశీమజిలీ కథలు - ఆఱవ భాగము|}}</noinclude> {{p|fs100|ac}}డెబ్బది యైదవ మజిలీ</p> {{p|fs125|ac}}మాయాతురగము కథ</p> అయ్యో ! మొదట మే మిల్లు వెడలునప్పు డెవ్వ రెందు డఱిగినను జివరకుఁ గాశీపురంబుఁ జేరుకొనవలయునని నియమముఁ జేసికొంటిమి. అమ్మితి దాటిపోయినది. సఖురాండ్రజాడ యేమియుం దెలియదు ఒక్కరితయు నిక్కడికి వచ్చినట్లు తోచదు. ఏదియో యిక్కట్లుఁ జెందినట్లే తలంచెచను. నేనొక్కరితను జీవించి యేమి చేయుదును. అదియునుంగాక స్త్రీ వేషముతోఁ దిరుగుదమన్న వ్యాసమఠంబున నాఁడు నిందపాలై తిని. ఈ పురుషవేషముఁ గప్పుటకు జాలశ్రమ పడుచుంటిని. చిక్కులేమిటికి ? నీ యవిముక్త క్షేత్రంబున దేహంబు విడచి ముక్తిఁ జెందెదంగాక యని ఒకనాఁడు కాశీపురంబున మకరాంక నామముననున్న రూపవతి తలంచి సాయంకాలమున నించుక చీకటిపడుచుండ మణికర్ణికా ఘట్టమునకుఁబోయి గంగలో గుభాలునదుమికినది. అప్పుడు గుప్తవర్మయు సత్వవంతుడును జల్లగాలి సేవింపుచు నా గంగయొడ్డున విహరించుచుండిరి. సత్వవంతుం డాపాటుఁజూచి తొట్రుపాటుతోఁ దోడన నందురికి తచ్చిరోజములం బట్టుకొని పైకి లేవనెత్తి యొడ్డునం గూర్చుండఁబెట్టి‌ సేదఁదీర్చుచు అయ్యా ! నీవెవ్వఁడవు ? ఏమిటికిట్లు పడితివి? నీకుఁ జావవలసిన యిబ్బంది యేమి వచ్చినది ? చెప్పమని యడిగిన మకరాంకుఁడు పుట్టము సవరించుకొనుచు నిట్లనియె. ఓహో ! నాజోలి నీకేమటికి ? నన్నేమిటికిఁ దీసితివి? ముక్తిఁ జెందవలయునను తలంపుతో నిం దురికితిని. అంతరాయము గలిగించితివిగదా యని చెప్పిన వని యతండు నవ్వుచుఁ జాలుఁజాలు ఇదియా నీ సంకల్బము. బలవన్మరణమువలనఁ బిశాచజన్మము వచ్చునని మాగురువు మకరాంకుఁ డొకప్పుడు నాకుఁ జెప్పియున్నాఁడు. అది కడుపాపము. ముక్తికిదియా తెరవు. వేరొకమార్గములేదా ? యని మందలించిన విని మకరాంకుడు మేనం బులక లుద్భవిల్ల నుల్లము వికసింపఁ గన్నులెత్తి చూచుచు నీవు సత్వవంతుఁడవా యేమియని యడిగినది. అవును. సత్వవంతుడనే నాపేరు నీకెట్లుఁ దెలిసినది. నీవెవ్వఁడవు ? నీవృత్తాంతముఁ జెప్పుము. నీకంఠధ్వనివిని నెప్పుడో పరిచయము చేసినట్లేతోచుచున్నది. నీవు మాగురువు మకరాంకుడవే కావుగదా అని యతం డడుగుటయు నేమియు మాటాడక యొక్కింత తడ వూరుకొని యతండు పలుమారు చెప్పుము చెప్పుము అని యడుగుచుండ నట్లే తలంచుకొనుమని పలికెను. అప్పుఁడు గౌగలించుచు మిత్రమా ! నేను కృతజ్ఞుఁడనని కాబోలు నాతోఁదలయెత్తి మాటాడకున్నావు. దైవికంగా నప్పుడు పోవలసి వచ్చినది. ఇప్పటిదాక నీనిమిత్తమే తిరుగుచున్నాను. అయ్యో ! నీ విట్లు అం ఆ క్యలివచ్యా మనస్‌ నీవ రొటా దప్పితప అన్నిన్న్యాం ఎ ఎషెయి దాటిన ము..(గిపోప్పుుపునిదొః యని బింగిల్పుచుంఎ. సతనికందె బంచుకన.ంచు నడచి యతనినాత. చేచుచు సలునంబడి<noinclude><references/></noinclude> pvmzg2oe72xocuwv7vwyob7qy4xghki 104 129430 397246 397183 2022-07-31T03:51:14Z శ్రీరామమూర్తి 1517 /* ఆమోదించబడిన */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="శ్రీరామమూర్తి" /></noinclude>{{p|ac|fwb}}మనుమంచిభట్టు - హయలక్షణవిలాసము</p> {{Center|టేకుమళ్ళ అచ్యుతరావుగారు, ఎం.ఏ., రాజమహేంద్రవరము}} మనుమంచిభట్టారకుఁడు రచించిన హయలక్షణవిలాసము- ఓబలరాయనికొడు కగుకంపరాయనికి నంకితము చేయఁబడినది. ఏతద్గ్రంథములోఁ గంపరాయని గుఱించి చేసినవర్ణనములలో సాళువవంశబిరుదము లన్ని యుఁ గూర్పఁబడియుండుటచే నీతఁడును సాళువవంశస్థు డని యూహింపఁబడుచున్నది. మీసరగండ, బర్బరబాహా, రాయచౌహత్తమల్ల, ధరణీవరాహ, మోహనమురారి, కఠారిరాయ, కఠారిసాళువ - ఇత్యాదిబిరుదము - లన్నియు సాళువనృసింహరాయలును నాతనిదండనాయకుఁ డగు తుళువనరసరాయలును ధరించినట్లుగా వారియాస్థానకవు లగుపినవీరభద్రుఁడును, నంది మల్లయ్య ఘంటసింగయ్య కవిద్వయమువల్లను మనకుఁ దెలిసియున్నది. కావున నీబిరుదములను ధరించిన కంపరాయఁడు సాళువవంశములోనివాఁ డని యూహింపవచ్చును. అతను దండనాయకుఁ డని తెలియుచున్నది, గాని, యెవరియొద్ద దండనాయకుఁడుగా నుండెనో చెప్పుటకు వీలు లేదు. ఓబలకంపా యని పిలువఁబడుటచే నాతను, ఓబలరాయనికొడుకని స్పష్టము. ఆయోబలరాయఁ డెవరికొడుకో, యేకాలపువాఁడో స్పష్టముగాఁ దెలియదు. సాళువవంశములోని సాళువమంగునకు ఓబలుఁ డని యొక యన్న యుండెను. కంపరాయఁ డాయోబలుని పుత్రుఁడేమో యని సందేహము కలుగుచున్నది. పొదిలిపట్టణపు దండకవిలెంబట్టి సాళువనృసింహరాయలును తెలుఁగురాయలును నొకకుటుంబములోనివారలే యని తోఁచెడిని. ఆకుటుంబములోఁ గూడ నిద్దఱు కంపరాయలు కాన్పించుచున్నారు. వీరి కెవ్వరికిని ఓబలరాయఁడు తండ్రిగా నుండలేదు. కందుకూరి వీరేశలింగము పంతులుగారు తమయాంధ్రకవులచరిత్రలో మనుమంచిభట్టుకాలము నిర్ణయము చేయలేక ఓబలకంపరాయ డెవఁడో గుర్తింపలేక యట్టే విడిచిపెట్టిరి. ఇట్లుండ నీకంపరాయని గుఱించి మఱికొన్ని చరిత్రాంశము లీగ్రంథమున నాదృష్టికి గోచరించినవి. వానియథార్థసందర్భములు విచారణీయము<noinclude><references/></noinclude> nnqyqhl07byccl78wkq0qzyb794k57o 104 129432 397247 397191 2022-07-31T04:00:22Z శ్రీరామమూర్తి 1517 /* ఆమోదించబడిన */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="శ్రీరామమూర్తి" /></noinclude>లు. ఈ గ్రంథమందు కొన్నిచోట్ల- పైఁబేర్కొనిన బిరుదములు గాక మఱికొన్ని బిరుదములు కాన్పించుచున్నవి. చాళుకీతిలక, సాళువకంప, చాళుక్యచూడామణీ, రాయగండరగౌళీ - యను సంబోధనము లచ్చ టచ్చట నున్నవి. కావున సాళువబిరుదములు వహించిన యీకంపనృపాలుఁడు చాళుక్యవంశములోనివాఁ డని చెప్పవచ్చును. సాళువనృసింహరాయలవంశస్థులు చాళుక్యవంశజు లని చెప్పికొనినట్లు కాన్పింపదు. రాయగండరగౌళీ యనుబిరుదము సాళువవంశస్థు లెవ్వరును వహించినట్లు కనుపట్టదు. ఈ బిరుదమును గుఱించి మ. రా.రా. నేలటూరి వెంకటరమణయ్య M. A. P. H. D గారు 1929 సం॥ జూన్ నెల భారతిసంచికలో వ్రాసిన ఆరవీటివంశచరిత్రమం దిట్లు వ్రాసిరి. "కొటికంటి రాఘవుడు (ఆరవీటితాత పిన్నమరాజు కొడుకు) కంపిలిరాజు సైన్యముల జయించి యాతని రాజ్యసప్తాంగముల హరించి 'గండరగూళి' యను బిరుదంబు గొనియె నట. ఆరవీటి వంశరాజులందు గొంద ఱీబిరుదమును ధరించినవారు గలరు. సంగరాంగణచర్య కంపిలిరాయసప్తాంగ గండరగూళి సద్బిరుదాదిసంగ్రహణోజ్వలా' యన్న పద్యభాగము వల్ల దెలియుచున్నది." ఇంతియే గాక మఱియొక చక్కని చరిత్రాంశము నాసూక్ష్మపరిశీలనకుఁ గాన్పించినది. ఈ గ్రంథమందలి మూఁడవ యాశ్వాసము మొదటి పద్యమున నిట్లున్నది. <poem>క. శ్రీకరకటాక్ష విజయ, శ్రీకాంతా, కృష్ణరాయ సిద్ధకృపాణా స్వీకృతఫలసత్వర పర, భీకరభటయూథ కంపపృథ్వీనాథా.</poem> అనఁగా "మంగళప్రదమైన కటాక్షము గలవాఁడా, విజయలక్ష్మి వరించినవాఁడా, కృష్ణరాయనికి సిద్ధమైన ఖడ్గము ధరించినవాఁడా............" యని యర్థ మిచ్చుచున్నది. ఇందు, కృష్ణరాయనికి సిద్ధముగా ఖడ్గమును ధరించినవాఁడా యనుటచే నీకంపరాయఁడు శ్రీకృష్ణదేవరాయల కాలములో నుండి యాచక్రవర్తిక్రింద సన్నిహితదండనాయకుఁడుగా నుండిన ట్లూహింపవచ్చును. నే నెఱిఁగినంతవఱకు, కృష్ణదేవరాయని సైన్యాధిపతులలో నీయోబలకంపరాయని పేరు కాన్పింప లేదు. చరిత్రాన్వేషణపరాయణు లగుపండితోత్తము లీవిషయమును నిర్ణయింతురుగాక! మనుమంచిభట్టారకుఁడు బ్రాహ్మణుఁడు, భైరవాచార్యునిపుత్రుఁడు, ఏదే<noinclude><references/></noinclude> rm701bsikjhkufa8inzg2o701m82kbi 104 129433 397245 397192 2022-07-31T03:43:32Z శ్రీరామమూర్తి 1517 /* ఆమోదించబడిన */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="శ్రీరామమూర్తి" /></noinclude>శస్థుఁడో చెప్పుట కాధారములు లేవు. పేరునుబట్టి బహుశః కర్నూలు గుంటూరుసీమలవాఁ డని యూహింపవచ్చును. కవితాచాతురీధురీణుఁ డనియు, నిఖిలభాషాప్రవీణుఁ డనియు, తాను జెప్పికొనెను. ఈకవి రచించిన హయలక్షణవిలాసము, అయిదాఱాశ్వాసముల గ్రంథ మైనను ప్రస్తుతము మొదటి మూఁ డాశ్వాసములును, నాల్గవయాశ్వాసమునఁ గొంతభాగమువఱకే లభ్యమైనది. కొన్ని వ్రాతప్రతులలో, ఆశ్వాసములకు బదులుగా అధికారము లనుపేరు కాన్పించుచున్నది. ఏతద్గ్రంథమందు, అశ్వప్రశంసయు, ఆవర్తలక్షణంబును, దశక్షేత్ర విభాగంబును, గంథలక్షణంబును, పుండ్రలక్షణంబును, నిదానలక్షణంబును, చికిత్సయును, లవణవిధియును, ఉదకవిధియును, ఘాసఖాణప్రకారంబులును, గ్రమంబునం చెప్పంబడినవి. మనుమంచిభట్టారకుఁడు రచించిన గ్రంథభాగ మేగ్రంథమున కనువాదమో చెప్పుటకు వీలు లేదు. ఈ గ్రంథమును శాలిహోత్రాది సంసృతకవుల యశ్వశాస్త్రములతో సరిచూచి భాషాంతరీకరణవిషయమును నిర్ణయించుటకు నాకాగ్రంథము లెవ్వియుఁ జిక్కుట లేదు. ఈగ్రంథముయొక్క మాతృకను కనిపెట్టి దానికిని దీనికిని గల పోలికలను నిర్ణయించుట యే విమర్శకులైనను జేయఁబూనినయెడల నేతద్గ్రంధవిమర్శనము సమగ్రము కాఁగలదు.<ref>ఈగ్రంథముతోపాటు మఱియొక గ్రంథభాగము గూడ కలసి యచ్చుపడియున్నది. ఆభాగమును అశ్వశాస్త్రసంబంధ మైనదియే. అది కొంకణపతియగు కన్నరాజున కంకితము చేయఁబడినది. ఆకన్నరాజు మల్లయామాత్యునకును భీమాంబకును పుత్రుఁడు. అతనికి రాయచౌహత్తమల్ల యను బిరుదముగలదు. కవియెవరో తెలియదు.</ref> మనుమంచిభట్టారకుని శైలి చాల రసవంతముగా నుండి కడుహృద్యమైనది. సామాన్యజనులకు రుచిగలుగని పశుశాస్త్రవిషయ మైనను, ఈకవి తనశైలీమాధుర్యముచే మనోరంజకముగాఁ జేయఁగలిగెను. అచ్చ టచ్చట చక్కని యుపమాద్యలంకారములు వాడుకచేసియు, ద్రాక్షాఫలగుళుచ్ఛములవలె మనోజ్ఞ మగు పదజాలము నుపయోగించియు, మృదులకవితాపాకమును మంజుల నిక్వాణగతిని మేళవించియు, హృదయానురంజకముగాఁ జేయఁగలిగెను. నన్నయాదికవులయందువలె సంస్కృతశబ్దజాల మెక్కువగా నున్నను, అన్వ<noinclude><references/></noinclude> qss63d7dlubl37yfuviry20yaolzbz8 104 129434 397250 397195 2022-07-31T04:57:27Z శ్రీరామమూర్తి 1517 /* ఆమోదించబడిన */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="శ్రీరామమూర్తి" /></noinclude>యక్లిష్టత గాని, శబ్దకాఠిన్యము కాని కానంబడవు. కావ్య మంతయు, నింపు సొంపులతోఁ గులుకుచున్నది. ఈ క్రింది పద్యముల మురువంపుహరువుం దిలకింపుఁడు. <poem>శా. వేణుక్రౌంచమృదంగదుందుభిలసద్వేవేద్రనాగోల్లస ద్వీణావారిద మంజునాదములకున్ వియ్యంబులై యొప్పుని క్వాణంబుల్ గలవాజి యిచ్చు పతికిం గల్యాణముల్ కంపనా క్షోణీపాలక సుప్రతాప శుభముల్ స్తోత్రైకపాత్రంబులున్. ఉ. సారపు నీలమేఘములఛాయలు ఛాయలఁబోవనాడి యం భోరుహకోమలద్యుతికి బొమ్మల బెట్టి ప్రసన్నమై యంకూ రరుచిప్రభావములఁ బోర జయించి మనోహరాకృతిన్ వారణ నొప్పుమీఱునది వాజుల కెల్ల గుమారమన్మథా.</poem> ఆశ్వికసైన్యబల మధికముగా నుండుటచే నశ్వపతులని పేరొందిన తురుష్కప్రభువులతోఁ బోరాడుటకు విజయనగరరాజులును, అశ్వదళములను గొని విదేశములనుండి తెప్పించుచు వచ్చిరి. అశ్వముల నెక్కుడుగా నుంచుకొనుటచే అశ్వపరీక్ష యవసర మయ్యెను. కావున సంస్కృతములో నున్న శాలిహోత్రుఁడు మున్నగువారు రచించిన అశ్వశాస్త్రగ్రంథములను దేశభాషలలో భాషాంతరీకరింప నవసర మయ్యెను. కన్నడభాషలో అభినవచంద్రుఁడను బ్రాహ్మణకవి క్రీ॥ వె॥ 1400 సం॥రంలో అశ్వవైద్య మను గ్రంథమును రచించెను. తెనుఁగున మనుమంచనభ ట్టీయశ్వశాస్త్రమును సులభమైన శైలిని రచించి యాంధ్రదేశీయుల కపార మగు మేలొనరించెను. <poem>చ. అరయఁగ సర్వలక్షణ సమంచిత మైన తురంగరత్న మే నరునిగృహంబునం దొకదినంబున నుం దగురీతి నుండు నా పరమపవిత్రగేహమునఁ బాయక నిల్చు రమావధూటి శ్రీ ధరునియురఃస్థలింబలె ముదం బెసలారఁ బ్రసన్నచిత్త యై.</poem> :::::::::::____________<noinclude><references/></noinclude> mligzwwhbbk58v540uq4pmbklr4os0r 397251 397250 2022-07-31T05:00:28Z శ్రీరామమూర్తి 1517 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="శ్రీరామమూర్తి" /></noinclude>యక్లిష్టత గాని, శబ్దకాఠిన్యము కాని కానంబడవు. కావ్య మంతయు, నింపు సొంపులతోఁ గులుకుచున్నది. ఈ క్రింది పద్యముల మురువంపుహరువుం దిలకింపుఁడు. <poem> శా. వేణుక్రౌంచమృదంగదుందుభిలసద్వేవేద్రనాగోల్లస ద్వీణావారిద మంజునాదములకున్ వియ్యంబులై యొప్పుని క్వాణంబుల్ గలవాజి యిచ్చు పతికిం గల్యాణముల్ కంపనా క్షోణీపాలక సుప్రతాప శుభముల్ స్తోత్రైకపాత్రంబులున్. ఉ. సారపు నీలమేఘములఛాయలు ఛాయలఁబోవనాడి యం భోరుహకోమలద్యుతికి బొమ్మల బెట్టి ప్రసన్నమై యంకూ రరుచిప్రభావములఁ బోర జయించి మనోహరాకృతిన్ వారణ నొప్పుమీఱునది వాజుల కెల్ల గుమారమన్మథా. </poem> ఆశ్వికసైన్యబల మధికముగా నుండుటచే నశ్వపతులని పేరొందిన తురుష్కప్రభువులతోఁ బోరాడుటకు విజయనగరరాజులును, అశ్వదళములను గొని విదేశములనుండి తెప్పించుచు వచ్చిరి. అశ్వముల నెక్కుడుగా నుంచుకొనుటచే అశ్వపరీక్ష యవసర మయ్యెను. కావున సంస్కృతములో నున్న శాలిహోత్రుఁడు మున్నగువారు రచించిన అశ్వశాస్త్రగ్రంథములను దేశభాషలలో భాషాంతరీకరింప నవసర మయ్యెను. కన్నడభాషలో అభినవచంద్రుఁడను బ్రాహ్మణకవి క్రీ॥ వె॥ 1400 సం॥రంలో అశ్వవైద్య మను గ్రంథమును రచించెను. తెనుఁగున మనుమంచనభ ట్టీయశ్వశాస్త్రమును సులభమైన శైలిని రచించి యాంధ్రదేశీయుల కపార మగు మేలొనరించెను. <poem> చ. అరయఁగ సర్వలక్షణ సమంచిత మైన తురంగరత్న మే నరునిగృహంబునం దొకదినంబున నుం దగురీతి నుండు నా పరమపవిత్రగేహమునఁ బాయక నిల్చు రమావధూటి శ్రీ ధరునియురఃస్థలింబలె ముదం బెసలారఁ బ్రసన్నచిత్త యై. </poem> :::::::::::____________<noinclude><references/></noinclude> pgjo0prx88g941qu9rumpd7b2xz2fsv 104 129448 397222 2022-07-30T13:47:33Z దేవీప్రసాదశాస్త్రి 4290 /* అచ్చుదిద్దబడిన */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="దేవీప్రసాదశాస్త్రి" /></noinclude>{{Telugu poem|type=తా.|lines=<poem>మీనము, ధనుస్సు, కన్య, కటకము యీనాల్గురాసులు కలవారిపేర సత్త్వవేళఁ బ్రబంధ మారంభింపరాదు. మేషము, తుల, వృశ్చికము, వృషభము, యీనాలుగురాసులు కలవారిపేర రాజసవేళయం దారంభింపరాదు. మకరము, సింహము, కుంభము, మిథునము యీనాల్గురాసులు గలవారిపేరఁ దామసవేళఁ బ్రబంధ మారంభింపరాదు.</poem>|ref=}} {{left margin|2em}}'''ఇందుకు లక్ష్యము, కవిసర్పగారుడమున'''— </div> {{Telugu poem|type=సీ.|lines=<poem>అంగనాచాపమత్స్యకుళీరరాసుల వెలయువారికి సత్త్వవేళలందు వృషభతౌలీమేషవృశ్చికరాసుల వెలయువారికి రజోవేళలందు మకరపంచాస్యయుగ్మకకుంభరాసుల వెలయువారికిఁ దమోవేళలందుఁ గూర్చుండి కబ్బంబుఁ గూర్చియిచ్చిన భర్త మట్ట మేఁడాదికి మట్టుపడును</poem>|ref=}} {{Telugu poem|type=తే.|lines=<poem>గవియు నన్నిదినాలకే కర్తతోడ, గంటగొట్టినచందాన గంతు వేయు శిథిలమై కావ్యసరణి విచ్ఛిత్తిఁ జెందుఁ, గర్తృకారసంస్కారసంగతులఁ గూడి.</poem>|ref=206}} {{Telugu poem|type=వ.|lines=<poem>అని యున్నది కానఁ దెలిసి రచియించునది.</poem>|ref=207}} {{left margin|2em}}'''నక్షత్రములకు రాసు లేర్పఱచు క్రమము''' — </div> {{Telugu poem|type=|lines=<poem>అశ్వినీ భరణీ కృత్తికా పాదః మేషమ్ ఇత్యాదులు.</poem>|ref=207}} {{p|ac|fwb}}రాశ్యధిపతులు</p> {{Telugu poem|type=గీ.|lines=<poem>రవి హరికి రాజు కర్కికి నవనిజుఁ డజ, వృశ్చికములకు బుధుడు స్త్రీమిథునములకు గురుఁడు ఝషధనువులకు శుక్రుండు వృషభ, తులల కార్కి మకరకుంభములకుఁ బతులు.</poem>|ref=208}} {{Telugu poem|type=తా.|lines=<poem>సూర్యుఁడు సింహమునకుఁ, జంద్రుఁడు కర్కాటకమునకు, నంగారకుఁడు మేషవృశ్చికములకు, బుధుఁడు కన్యామిథునములకు, బృహస్పతి ధనుర్మీనములకు, శుక్రుడు వృషభతులలకు, శని మకరకుంభములకు నధిపతు లని తెలియునది.</poem>|ref=}} {{left margin|2em}}'''ఇందుకు లక్ష్యము కవిసర్పగారుడమున'''— </div> {{Telugu poem|type=చ.|lines=<poem>దినపతికర్త కేసరి, కధీశుఁడు కర్కికిఁ జంద్రుఁ, డుర్వినం దనుఁ డజవృశ్చికంబులకు నాథుఁడు, సౌమ్యుఁడు రాజు యుగ్మకాం గనలకుఁ, జాపమత్స్యములకర్త బృహస్పతి, భార్గవుండు భ ర్త నలిఁ దులావృషంబులకు, గ్రాహఘట ప్రభుఁ డర్కజుం డగున్.</poem>|ref=209}} {{p|ac|fwb}}గ్రహమైత్రి</p> {{Telugu poem|type=సీ.|lines=<poem>తరణికి శశికుజగురులు మిత్రులు శుక్రశనులు విద్వేషులు సముఁడు బుధుఁడు చంద్రునకును సూర్యసౌమ్యులు మిత్రులు శనిశుక్రగురురుజల్ సమమువారు</poem>|ref=}}<noinclude><references/></noinclude> cvlfc5qucwcn72vjiqikh6aib9lzhvt 104 129449 397230 2022-07-30T16:28:57Z దేవీప్రసాదశాస్త్రి 4290 /* అచ్చుదిద్దబడిన */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="దేవీప్రసాదశాస్త్రి" /></noinclude>{{p|ac|fwb}}అక్షరములకు నామనక్షత్రములఁ దెచ్చు వివరము.</p> {{Telugu poem|type=|lines=<poem>చూచేచోలా ఆశ్విని ఇత్యాదులు.</poem>|ref=}} {{Telugu poem|type=వ.|lines=<poem>ఈనాలు గక్షరములు నక్షత్రములకు నాలుగు పాదములుగాఁ దెలియఁగలది.</poem>|ref=198}} {{p|ac|fwb}}షష్ఠాష్టకములు</p> {{Telugu poem|type=గీ.|lines=<poem>మెఱయుమీనతులలు మిథునవృశ్చికములు, వృషభధనులు మకరమృగవరములు ఘటకుళీరములను గన్యకామేషనల్, చేరఁదగదు రంగధారుణీంద్ర!</poem>|ref=199}} {{Telugu poem|type=తా.|lines=<poem>మీనతులలకు, మిథునవృశ్చికములకు, వృషభధనుస్సులకు, మకరసింహములకు, కుంభకటకములకు, కన్యామేషములకును, షష్ఠాష్టకములు. కావునఁ బద్యాద్యక్షరరాశికిని, ప్రభువు నక్షత్రరాశికిని ఇవి పరిహరించి చెప్పవలెను.</poem>|ref=}} {{left margin|2em}}'''ఇందుకు లక్ష్యము, విశ్వేశ్వరచ్ఛందంబున'''— </div> {{Telugu poem|type=గీ.|lines=<poem>మీను తూని కోల మిథునంబుఁ దేలును, ఎద్దు విల్లు మొసలి పెద్దమెకము కుండ యెండ్రకాయ గొఱ్ఱెయ మగువతోఁ గూడెనేని మిగులఁ గూడ దండ్రు.</poem>|ref=200}} {{p|ac|fwb}}సత్త్వరజస్తమోవేళానిర్ణయము</p> {{Telugu poem|type=గీ.|lines=<poem>చంద్రగురుదినముల సత్త్వంబు కుజశుక్ర, దివసములను రజము రవి బుధార్కి వాసరములఁ దమము వరలు నాలుగు గళ్లు, లగ్న మండ్రు శనికి రంగభూప!</poem>|ref=201}} {{Telugu poem|type=తా.|lines=<poem>సోమగురువారముల నుదయాది సత్త్వవేళ. అంగారకశుక్రవారముల నుదయాది రాజసవేళ. రవిబుధశనివారముల నుదయాది తామసవేళ. శనివారము తప్ప తక్కినవారములయందు లగ్న మొకటికి మూడుమ్ముప్పాతిక గడియ. శనివారమునాఁడు లగ్న మొకటికి నాలుగు గడియలు.</poem>|ref=}} {{left margin|2em}}'''ఇందుకు లక్ష్యము, సంహితసారమున'''— </div> {{Telugu poem|type=|lines=<poem>“సత్త్వవేళాచంద్రగురూ రాజసా కుజభార్గవౌ, అర్కార్కిసోమపుత్రాశ్చ తమోవేళా చతుర్ఘటీ!”</poem>|ref=202}} {{left margin|2em}}'''విశ్వేశ్వరచ్ఛందంబున'''— </div> {{Telugu poem|type=గీ.|lines=<poem>శశిగురుదినోదయంబుల సత్త్వ మొదవుఁ, గుజకవిదినోదయంబుల రజము పరగుఁ దరణిబుధశనిదినములఁ దమము వెలయ, నాల్గుగడియలు దనరు లగ్నంబు శనికి.</poem>|ref=203}} {{Telugu poem|type=వ.|lines=<poem>ఇంక నీమూఁడువేళలలో సాహిత్యము చెప్పుటకు నిర్ణయము.</poem>|ref=204}} {{Telugu poem|type=గీ.|lines=<poem>ఝషధనుస్త్రీకటకములు సత్త్వవేళ, అజకులావృశ్చికవృషముల్ రజమువేళ మకరిహరిఘటయుగము తమంబువేళ, రచనకు నయోగ్య మండ్రు శ్రీరంగధీర!</poem>|ref=205}}<noinclude><references/></noinclude> kmhign5n7ivpqgobka8u3s3rfn5uv2o 397231 397230 2022-07-30T16:29:53Z దేవీప్రసాదశాస్త్రి 4290 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="దేవీప్రసాదశాస్త్రి" /></noinclude>{{p|ac|fwb}}అక్షరములకు నామనక్షత్రములఁ దెచ్చు వివరము.</p> {{Telugu poem|type=|lines=<poem>చూచేచోలా ఆశ్విని ఇత్యాదులు.</poem>|ref=}} {{Telugu poem|type=వ.|lines=<poem>ఈనాలు గక్షరములు నక్షత్రములకు నాలుగు పాదములుగాఁ దెలియఁగలది.</poem>|ref=198}} {{p|ac|fwb}}షష్ఠాష్టకములు</p> {{Telugu poem|type=గీ.|lines=<poem>మెఱయుమీనతులలు మిథునవృశ్చికములు, వృషభధనులు మకరమృగవరములు ఘటకుళీరములను గన్యకామేషముల్, చేరఁదగదు రంగధారుణీంద్ర!</poem>|ref=199}} {{Telugu poem|type=తా.|lines=<poem>మీనతులలకు, మిథునవృశ్చికములకు, వృషభధనుస్సులకు, మకరసింహములకు, కుంభకటకములకు, కన్యామేషములకును, షష్ఠాష్టకములు. కావునఁ బద్యాద్యక్షరరాశికిని, ప్రభువు నక్షత్రరాశికిని ఇవి పరిహరించి చెప్పవలెను.</poem>|ref=}} {{left margin|2em}}'''ఇందుకు లక్ష్యము, విశ్వేశ్వరచ్ఛందంబున'''— </div> {{Telugu poem|type=గీ.|lines=<poem>మీను తూని కోల మిథునంబుఁ దేలును, ఎద్దు విల్లు మొసలి పెద్దమెకము కుండ యెండ్రకాయ గొఱ్ఱెయ మగువతోఁ గూడెనేని మిగులఁ గూడ దండ్రు.</poem>|ref=200}} {{p|ac|fwb}}సత్త్వరజస్తమోవేళానిర్ణయము</p> {{Telugu poem|type=గీ.|lines=<poem>చంద్రగురుదినముల సత్త్వంబు కుజశుక్ర, దివసములను రజము రవి బుధార్కి వాసరములఁ దమము వరలు నాలుగు గళ్లు, లగ్న మండ్రు శనికి రంగభూప!</poem>|ref=201}} {{Telugu poem|type=తా.|lines=<poem>సోమగురువారముల నుదయాది సత్త్వవేళ. అంగారకశుక్రవారముల నుదయాది రాజసవేళ. రవిబుధశనివారముల నుదయాది తామసవేళ. శనివారము తప్ప తక్కినవారములయందు లగ్న మొకటికి మూడుమ్ముప్పాతిక గడియ. శనివారమునాఁడు లగ్న మొకటికి నాలుగు గడియలు.</poem>|ref=}} {{left margin|2em}}'''ఇందుకు లక్ష్యము, సంహితసారమున'''— </div> {{Telugu poem|type=|lines=<poem>“సత్త్వవేళాచంద్రగురూ రాజసా కుజభార్గవౌ, అర్కార్కిసోమపుత్రాశ్చ తమోవేళా చతుర్ఘటీ!”</poem>|ref=202}} {{left margin|2em}}'''విశ్వేశ్వరచ్ఛందంబున'''— </div> {{Telugu poem|type=గీ.|lines=<poem>శశిగురుదినోదయంబుల సత్త్వ మొదవుఁ, గుజకవిదినోదయంబుల రజము పరగుఁ దరణిబుధశనిదినములఁ దమము వెలయ, నాల్గుగడియలు దనరు లగ్నంబు శనికి.</poem>|ref=203}} {{Telugu poem|type=వ.|lines=<poem>ఇంక నీమూఁడువేళలలో సాహిత్యము చెప్పుటకు నిర్ణయము.</poem>|ref=204}} {{Telugu poem|type=గీ.|lines=<poem>ఝషధనుస్త్రీకటకములు సత్త్వవేళ, అజకులావృశ్చికవృషముల్ రజమువేళ మకరిహరిఘటయుగము తమంబువేళ, రచనకు నయోగ్య మండ్రు శ్రీరంగధీర!</poem>|ref=205}}<noinclude><references/></noinclude> q5rsbvob5k8h6cpvg7smdg693nz2qvh 397232 397231 2022-07-30T16:30:54Z దేవీప్రసాదశాస్త్రి 4290 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="దేవీప్రసాదశాస్త్రి" /></noinclude>{{p|ac|fwb}}అక్షరములకు నామనక్షత్రములఁ దెచ్చు వివరము.</p> {{Telugu poem|type=|lines=<poem>చూచేచోలా అశ్విని ఇత్యాదులు.</poem>|ref=}} {{Telugu poem|type=వ.|lines=<poem>ఈనాలు గక్షరములు నక్షత్రములకు నాలుగు పాదములుగాఁ దెలియఁగలది.</poem>|ref=198}} {{p|ac|fwb}}షష్ఠాష్టకములు</p> {{Telugu poem|type=గీ.|lines=<poem>మెఱయుమీనతులలు మిథునవృశ్చికములు, వృషభధనులు మకరమృగవరములు ఘటకుళీరములను గన్యకామేషముల్, చేరఁదగదు రంగధారుణీంద్ర!</poem>|ref=199}} {{Telugu poem|type=తా.|lines=<poem>మీనతులలకు, మిథునవృశ్చికములకు, వృషభధనుస్సులకు, మకరసింహములకు, కుంభకటకములకు, కన్యామేషములకును, షష్ఠాష్టకములు. కావునఁ బద్యాద్యక్షరరాశికిని, ప్రభువు నక్షత్రరాశికిని ఇవి పరిహరించి చెప్పవలెను.</poem>|ref=}} {{left margin|2em}}'''ఇందుకు లక్ష్యము, విశ్వేశ్వరచ్ఛందంబున'''— </div> {{Telugu poem|type=గీ.|lines=<poem>మీను తూని కోల మిథునంబుఁ దేలును, ఎద్దు విల్లు మొసలి పెద్దమెకము కుండ యెండ్రకాయ గొఱ్ఱెయ మగువతోఁ గూడెనేని మిగులఁ గూడ దండ్రు.</poem>|ref=200}} {{p|ac|fwb}}సత్త్వరజస్తమోవేళానిర్ణయము</p> {{Telugu poem|type=గీ.|lines=<poem>చంద్రగురుదినముల సత్త్వంబు కుజశుక్ర, దివసములను రజము రవి బుధార్కి వాసరములఁ దమము వరలు నాలుగు గళ్లు, లగ్న మండ్రు శనికి రంగభూప!</poem>|ref=201}} {{Telugu poem|type=తా.|lines=<poem>సోమగురువారముల నుదయాది సత్త్వవేళ. అంగారకశుక్రవారముల నుదయాది రాజసవేళ. రవిబుధశనివారముల నుదయాది తామసవేళ. శనివారము తప్ప తక్కినవారములయందు లగ్న మొకటికి మూడుమ్ముప్పాతిక గడియ. శనివారమునాఁడు లగ్న మొకటికి నాలుగు గడియలు.</poem>|ref=}} {{left margin|2em}}'''ఇందుకు లక్ష్యము, సంహితసారమున'''— </div> {{Telugu poem|type=|lines=<poem>“సత్త్వవేళాచంద్రగురూ రాజసా కుజభార్గవౌ, అర్కార్కిసోమపుత్రాశ్చ తమోవేళా చతుర్ఘటీ!”</poem>|ref=202}} {{left margin|2em}}'''విశ్వేశ్వరచ్ఛందంబున'''— </div> {{Telugu poem|type=గీ.|lines=<poem>శశిగురుదినోదయంబుల సత్త్వ మొదవుఁ, గుజకవిదినోదయంబుల రజము పరగుఁ దరణిబుధశనిదినములఁ దమము వెలయ, నాల్గుగడియలు దనరు లగ్నంబు శనికి.</poem>|ref=203}} {{Telugu poem|type=వ.|lines=<poem>ఇంక నీమూఁడువేళలలో సాహిత్యము చెప్పుటకు నిర్ణయము.</poem>|ref=204}} {{Telugu poem|type=గీ.|lines=<poem>ఝషధనుస్త్రీకటకములు సత్త్వవేళ, అజకులావృశ్చికవృషముల్ రజమువేళ మకరిహరిఘటయుగము తమంబువేళ, రచనకు నయోగ్య మండ్రు శ్రీరంగధీర!</poem>|ref=205}}<noinclude><references/></noinclude> 42hpt51zqh1cwgypcblpp26b57ry3qx 104 129450 397233 2022-07-30T22:37:17Z దేవీప్రసాదశాస్త్రి 4290 /* అచ్చుదిద్దబడిన */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="దేవీప్రసాదశాస్త్రి" /></noinclude>{{p|ac|fwb}}దగ్ధజ్వలితధూమితనక్షత్రములు</p> {{left margin|2em}}'''సంహితాసారే'''— </div> {{Telugu poem|type=|lines=<poem>"క్రూరోన్ముక్తం దగ్ధంక్రూరయుతం జ్వలితధూమితం పురతః, శన్యర్కరాహుమాహేయ ఏతే పాపాః ప్రకీర్తితాః.”</poem>|ref=190}} {{Telugu poem|type=క.|lines=<poem>ఇనశనికుజరాహువు లొ, య్యన విడిచినయవియు నిలిచినవి యెదిరినవిన్ ఘనదగ్ధము లన జ్వలితము, లన ధూమితము లనుతార లగు రంగనృపా!</poem>|ref=191}} {{Telugu poem|type=తా.|lines=<poem>సూర్యుడు, శని, అంగారకుఁడు, రాహువు యీ నలుగురు క్రూరగ్రహములు గనుక నాగ్రహము లనుభవించి విడిచిన నక్షత్రములు దగ్ధము లనియు, వాసముచేయు నక్షత్రములు జ్వలితములనియు, బ్రవేశింపఁబోవు నక్షత్రములు ధూమితము లనియుఁ జెప్పఁబడును. కావునఁ బద్యాదిగణముయొక్కనక్షత్రము, ప్రబంధమారంభించిననాఁటి నక్షత్రము, ప్రభువునక్షత్రము నీమూఁడును పైనుదాహరింపఁబడిన మూఁడుతెగలలో చొఱకయుండవలెను.</poem>|ref=}} {{left margin|2em}}'''ఇందుకు లక్ష్యము - గోకర్ణచ్ఛందంబున'''— </div> {{Telugu poem|type=క.|lines=<poem>క్రూరగ్రహభుక్తము లగు, తారలు దగ్ధములు; ధూమితంబులు వానిన్ జేరంగ నెదుర నున్నవి; క్రూరయుతంబు లవి యెఱిఁగికొను జ్వలితంబుల్.</poem>|ref=192}} {{left margin|2em}}'''అధర్వణచ్ఛందంబున'''— </div> {{Telugu poem|type=గీ.|lines=<poem>ధనముఁ గోలుపుచ్చు దగ్ధనక్షత్రంబు, చాలఁగీడుఁ దెచ్చు జ్వలితతార ధూమితంబు మారితునిఁ జేయు మున్నటు, గాన మొదట నిలుపఁగాదు వీని.</poem>|ref=193}} {{left margin|2em}}'''మఱియును, కవికంఠపాశంబునందు'''— </div> {{Telugu poem|type=|lines=<poem>"ఏనం గజానాం నక్షత్రం కర్తు ర్జన్మర్క్షకం తథా, కర్తుర్నామాదివర్క్షం శ్లోక సాద్యక్షరర్క్షకమ్.</poem>|ref=194}} {{Telugu poem|type=|lines=<poem>అనుకూల్యం సముద్ద్వీక్ష్య శ్లోకాదా రచయే ద్భుధః, అన్యథా దోషబాహుళ్య ముభయో స్స్యాన్న సంశయః”</poem>|ref=195}} {{left margin|2em}}'''కవిసర్పగారుడమున''' — </div> {{Telugu poem|type=గీ.|lines=<poem>గణముతారయుఁ బతితారకమును రెండు, క్షేమసిద్ధికి వ్యాధినిర్జీవగతుల జ్వలితధూమితదగ్ధప్రసంగములను, గ్రూరముక్తులు గాకుండఁ గూర్పవలయు.</poem>|ref=196}} {{left margin|2em}}'''మఱియును, గోకర్ణచ్ఛందంబున'''— </div> {{Telugu poem|type=క.|lines=<poem>పతితారకుఁ బద్యముఖ, స్థితతారకమునకుఁ జెలిమి తెలియక జడుఁడై కృతియొండెఁ బద్యమొండెను విదితంబుగఁ జెప్పునతఁడు వీరిఁడి కాఁడే.</poem>|ref=197}}<noinclude><references/></noinclude> 3xmy63mhvmvrbgwsfsv068avskab2w7 104 129451 397234 2022-07-30T23:00:11Z దేవీప్రసాదశాస్త్రి 4290 /* అచ్చుదిద్దబడిన */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="దేవీప్రసాదశాస్త్రి" /></noinclude>{{left margin|2em}}'''సాహిత్యచూడామణియందు —''' </div> {{Telugu poem|type=|lines=<poem>"జీవయుక్తే ఘనం భాగ్యం వ్యాధి ర్వ్యాధియుతేషు చ, జీవహీనేతు మరణమ్'' ఇతి.</poem>|ref=182}} {{Telugu poem|type=క.|lines=<poem>సతచుక్కలు తగు నిర్జీ, వత మఱి పండ్రెండు జీవవంతంబులు వ్యా ధితములు దొమ్మిది రవివిల, సితనక్షత్రంబుమొదలు శ్రీరంగనృపా.</poem>|ref=183}} {{Telugu poem|type=తా.|lines=<poem>సూర్యుఁ డేనక్షత్రమున నున్నాఁడో యదిమొద లేడునక్షత్రములు నిర్జీవము లనఁబడును. వానియందు సాహిత్యం బారంభింపరాదు. అవ్వలిపండ్రెండునక్షత్రములు సజీవము లనఁబడును. అవి మంచివి. తఱువాతినక్షత్రములు వ్యాధితములు గనుక నవి కారావని తెలియనది.</poem>|ref=}} {{left margin|2em}}'''ఇందుకు లక్ష్యము, అధర్వణచ్ఛందము'''— </div> {{Telugu poem|type=క.|lines=<poem>కమలహితుఁ డున్ననక్ష, త్రము మొదలుగ నేడు దోషతమములు నడుమన్ బ్రమదప్రదములు పండ్రెం, డమరగ నశుభములు తొమ్మి దిడఁ బద్యాదిన్.</poem>|ref=184}} {{p|ac|fwb}}జీవపక్షమృతపక్షనక్షత్రములు</p> {{left margin|2em}}'''కవికంఠపాశమున'''— </div> {{Telugu poem|type=|lines=<poem>“రాహుభుక్తాని ఋక్షాణి జీవపక్షే త్రయోదశ, చతుర్దశకభోజ్యాని మృతపక్షే ప్రకీర్తితాః."</poem>|ref=185}} {{Telugu poem|type=గీ.|lines=<poem>రాహు వసియించినట్టితారకము మొదలు, నవలిపదునాల్గు మృతము లౌ నతనిభుక్తి కమర పదుమూఁడు జీవయుక్తములు శ్రీక, రంబు లవి యగు నానందరంగభూప!</poem>|ref=186}} {{Telugu poem|type=తా.|lines=<poem>రాహువు తలక్రిందుగా నక్షత్రములఁ జరించువాఁడు గనుక నాతఁడున్ననక్షత్రముమొదలు పదునాలుగునక్షత్ర ములు మృతనక్షత్రములు. కాన వానియందుఁ బ్రబంధాదిపద్య ముపక్రమించిన నశుభము. అతని భుక్తి కిమ్మైననక్షత్రములు పదుమూడు జీవనక్షత్రములు గనుక నవి మిక్కిలి శుభకరములని తెలియునది.</poem>|ref=}} {{left margin|2em}}'''ఇందుకు లక్ష్యము, శ్రీధరచ్ఛందంబున''' — </div> {{Telugu poem|type=క.|lines=<poem>విదితముగ రాహుభుక్తికి, నొదవినపదుమూఁడు జీవముక్తము లవియు న్నదిమొదలు నెదుటితారలు పదునాలుగు మృతము లనఁగఁబడు నెల్లెడలన్.</poem>|ref=187}} {{left margin|5em}}'''కవిగజాంకుశమున'''— </div> {{Telugu poem|type=క.|lines=<poem>పతి మృతుఁ డగుఁ బద్యాదిని, మృతనక్షత్రంబు లిడిన; మేదురసౌఖ్యా న్వితుఁ డగు నమృతము లన న, ప్రతిమము లగుతారకములఁ బద్యాది నిడన్.</poem>|ref=188}} {{Telugu poem|type=వ.|lines=<poem>అని యున్నది గనుకఁ దెలియునది.</poem>|ref=189}}<noinclude><references/></noinclude> 7fm1n5ylexygagx52soww1unq5ka5ar 397235 397234 2022-07-30T23:01:33Z దేవీప్రసాదశాస్త్రి 4290 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="దేవీప్రసాదశాస్త్రి" /></noinclude>{{left margin|2em}}'''సాహిత్యచూడామణియందు —''' </div> {{Telugu poem|type=|lines=<poem>"జీవయుక్తే ఘనం భాగ్యం వ్యాధి ర్వ్యాధియుతేషు చ, జీవహీనేతు మరణమ్'' ఇతి.</poem>|ref=182}} {{Telugu poem|type=క.|lines=<poem>సతచుక్కలు తగు నిర్జీ, వత మఱి పండ్రెండు జీవవంతంబులు వ్యా ధితములు దొమ్మిది రవివిల, సితనక్షత్రంబుమొదలు శ్రీరంగనృపా.</poem>|ref=183}} {{Telugu poem|type=తా.|lines=<poem>సూర్యుఁ డేనక్షత్రమున నున్నాఁడో యదిమొద లేడునక్షత్రములు నిర్జీవము లనఁబడును. వానియందు సాహిత్యం బారంభింపరాదు. అవ్వలిపండ్రెండునక్షత్రములు సజీవము లనఁబడును. అవి మంచివి. తఱువాతినక్షత్రములు వ్యాధితములు గనుక నవి కారావని తెలియనది.</poem>|ref=}} {{left margin|2em}}'''ఇందుకు లక్ష్యము, అధర్వణచ్ఛందము'''— </div> {{Telugu poem|type=క.|lines=<poem>కమలహితుఁ డున్ననక్ష, త్రము మొదలుగ నేడు దోషతమములు నడుమన్ బ్రమదప్రదములు పండ్రెం, డమరగ నశుభములు తొమ్మి దిడఁ బద్యాదిన్.</poem>|ref=184}} {{p|ac|fwb}}జీవపక్షమృతపక్షనక్షత్రములు</p> {{left margin|2em}}'''కవికంఠపాశమున'''— </div> {{Telugu poem|type=|lines=<poem>“రాహుభుక్తాని ఋక్షాణి జీవపక్షే త్రయోదశ, చతుర్దశకభోజ్యాని మృతపక్షే ప్రకీర్తితాః."</poem>|ref=185}} {{Telugu poem|type=గీ.|lines=<poem>రాహు వసియించినట్టితారకము మొదలు, నవలిపదునాల్గు మృతము లౌ నతనిభుక్తి కమర పదుమూఁడు జీవయుక్తములు శ్రీక, రంబు లవి యగు నానందరంగభూప!</poem>|ref=186}} {{Telugu poem|type=తా.|lines=<poem>రాహువు తలక్రిందుగా నక్షత్రములఁ జరించువాఁడు గనుక నాతఁడున్ననక్షత్రముమొదలు పదునాలుగునక్షత్ర ములు మృతనక్షత్రములు. కాన వానియందుఁ బ్రబంధాదిపద్య ముపక్రమించిన నశుభము. అతని భుక్తి కిమ్మైననక్షత్రములు పదుమూడు జీవనక్షత్రములు గనుక నవి మిక్కిలి శుభకరములని తెలియునది.</poem>|ref=}} {{left margin|2em}}'''ఇందుకు లక్ష్యము, శ్రీధరచ్ఛందంబున''' — </div> {{Telugu poem|type=క.|lines=<poem>విదితముగ రాహుభుక్తికి, నొదవినపదుమూఁడు జీవముక్తము లవియు న్నదిమొదలు నెదుటితారలు పదునాలుగు మృతము లనఁగఁబడు నెల్లెడలన్.</poem>|ref=187}} {{left margin|2em}}'''కవిగజాంకుశమున'''— </div> {{Telugu poem|type=క.|lines=<poem>పతి మృతుఁ డగుఁ బద్యాదిని, మృతనక్షత్రంబు లిడిన; మేదురసౌఖ్యా న్వితుఁ డగు నమృతము లన న, ప్రతిమము లగుతారకములఁ బద్యాది నిడన్.</poem>|ref=188}} {{Telugu poem|type=వ.|lines=<poem>అని యున్నది గనుకఁ దెలియునది.</poem>|ref=189}}<noinclude><references/></noinclude> ee3pvomjrgulqytej4ta3u8kt87vwgx 104 129452 397237 2022-07-31T00:03:30Z శ్రీరామమూర్తి 1517 /* అచ్చుదిద్దబడని */ [[WP:AES|←]]Created page with ' మోల వ్రాలి మహాత్మా: రక్షింపుము. రక్షింపుము. అని వేడికొంటి. కరుణ కటాక్షములు నా పైఁ బరగించుచు సమ్మహర్షి నీ వెవ్వఁడ వేమిటికిట్లుఁజావఁ బ్రయత్నించు చున్నావ? పురుగుటయు నా కథ యం...' proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="శ్రీరామమూర్తి" />{{rh|148|కాశీమజిలీ కథలు - ఆఱవ భాగము|}}</noinclude> మోల వ్రాలి మహాత్మా: రక్షింపుము. రక్షింపుము. అని వేడికొంటి. కరుణ కటాక్షములు నా పైఁ బరగించుచు సమ్మహర్షి నీ వెవ్వఁడ వేమిటికిట్లుఁజావఁ బ్రయత్నించు చున్నావ? పురుగుటయు నా కథ యంతయుం జెప్పితిని. 148 చున్నావేమి ? వినుము. గురుకుల C మోపిచ్చ వదలి యస్థిరములై సంపదలకొరకిట్టు చింతించు నీవలెనే నేనును సంపడల కాసఁజెంది యిరువదియేండ్లు జేసి యింద్రజాలమను విద్య సంపాదించి భూమి యంతయుం దిరిగి కోట్ల కొలది ధనము ప్రోగుచేసితిని. దానితోఁ దృత్తిఁ బొందక పరకాయ ప్రవేశవిద్య గ్రహింపఁగోరి యీ యరణ్యమునకు వచ్చితిని. ఇక్కడికి మూఁడు యోజనముల చూరములోఁ ద్రికూటమను నగరంబున దీర్ఘ తముండను మహర్షి యున్న అతని కా విద్య తెలియునని ముసులవలస విని యతనియొద్దకు బోయి యెనిమిది వత్సరము ఆశ్రయించితిని, అమ్ముని కప్పటికి నా యెడఁ గనికరముల గలిగి నీ యబిలాష యేమని యడిగెను. దేవా నే నింద్రకాలమను విద్య సంపాదించి భాగ్యవంతులలో నధికుఁడనని పేరుబొందితిని. కాని ప్రభుత్వ చిహ్నము పరకాయ ప్రవేశ విద్యవలన సద్దికాధము కలుగునని యా విద్యకొరకు దేవర నాశ్రయించితిని. ఇడియే నా కోరికయని ప్రార్థించితిని. వాడ : దానివలన లభించినదికాదు. నా మాటవిని యతండు పక్కున నవ్వుచు ముక్కుపై వ్రేలిడికొని ధనమునఁ దృప్తుండవై రాజ్యమున కాసపడుచుంటివి. అదియును లభించిన పిమ్మటం దేలికగాఁ గనంబడును. మనుష్యులు వచ్చిన స్వర్గముతోఁ దృప్తిఁ బొందక దాని నరకమునకై యాసఁ బడుచుందురు. పోనిమ్ము. నీ బరకాయ ప్రవేశవిద్య యుపదేశించెదను. రాజ్యసుఖము లెట్ల సుభఎంపఁ గలవన యడిగిన నే నిట్లంటి. ( స్వామి : భూమి నే భూమపతియైనను మృతిఁజొందినప్పుడు వాని శలీగ ములోఁ బ్రవేశించి యా రాజ్య మెలగలను. ఇదియే నా యభిలాషయని చెప్పిన విని యతండు యధానాతశరీరమే యస్థిరమైయుండ సంపదలమాట చెప్పనేల? ఇంత ప్రయాసపడి బుద్భుదములవంటి రాజ్య సుఖంబులఁ గోరికొనుచున్నానా? యిష్టము. ఆలోచించుకొనుమని యుపదేశించినంత నప్పుడే నా హృదయమున వైరాగ్యవృత్తి జనించినది. ఆ మహాత్ముని పుకే యుపదేశ వాక్యమైనది. వ్యాధి సంపదల నేపగించుకొని మరల మహామంత్ర ముపదేశముఁబౌంది నాటంగోతి యిందుఁ దపం బొనరించుచున్నాడు. మోక్షమార్గము సేవింపఁ దగినది. నీవును లోక వాసన వదలి మువు నుఁడపై యుండుమని పెద్దగా బోధించెను. కాదు. కాని నా మది కుదిరినది మహాత్మా ! మీరు సంపదలచే విసిగియున్నవారు. కావున రాజ్యాధిక సుఖంబుల ససహ్యము జనింప వెంటనే విరకులై తిరి. నేను సంపడయెట్టిదో యెముం గనివాఁడను. మీ నకెనే కొన్ని దినము అనుభవించి తరువాత విరక్తి జెందెద. ముందుగా<noinclude><references/></noinclude> 56w4v7x7s4y2k7hd2zslyeixbyps5ia 104 129453 397238 2022-07-31T00:04:39Z శ్రీరామమూర్తి 1517 /* అచ్చుదిద్దబడని */ [[WP:AES|←]]Created page with ' నాకు నై య్యదజాలికవిద్య నుపదేశింపుండు. అని కోరికొనిన నమ్మవోత్ముండు పదిదినములు నాచే ప (శూషం చేయించుకొని నాకా విద్య నుపబోంచెను. ఆంకటితో, దృప్తి (బొందిక నేనును నతని యనుమడి ఖడ...' proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="శ్రీరామమూర్తి" />{{rh||కామగ్రీవుని కథ|149}}</noinclude> నాకు నై య్యదజాలికవిద్య నుపదేశింపుండు. అని కోరికొనిన నమ్మవోత్ముండు పదిదినములు నాచే ప (శూషం చేయించుకొని నాకా విద్య నుపబోంచెను. ఆంకటితో, దృప్తి (బొందిక నేనును నతని యనుమడి ఖడస దీర్ణత మానియొద్ద కరిగి పదియేండ్ల, జ్ఞడదారి న్నాళయించితిని. _ అతండు |ష పసన్ను రై కామిత మేమని యడిగిన పరీకొయ, ప పవేళవిద్య నుపదేశింపుమని కో0కాంటిని. అరం జై హ్‌కము తుచ్చమనియ బరము( గోరుకొనమనియు నా శెంతయో బోధించెను... వారి హితబోధ యించకయు నా వనకు చూరినది కాదు. ఆ వన్యయే యుపదేశింపు(డని వినయముతో, (బార్జించితిని. నీకర్శ్గము, నే నేమి చేయువా/తనని విసిగికొనుచు నయ్యోగివరుండా” మం, తమును నా కుపదేశించి యిట్ల నియె. కృపణాల్మా ! సంసారసక్తుంచవై దాలకష్టనులు పడి యీ రెండు విద్యల సంపాడించుకోంటివి. “నీ కిప్పుడు పరువము గరించిస్‌క. సుఖ మేన్నండు పడుదువో తెలియదు( ఈ విద్యలు నీకు దంతమ లన్నంతసేపే |పసాదించును.. ఒక్క పస్నూడినను (బసన్నములు కావు. వేగంటోయి కామితము( దీర్చుకొనుము. అని యుపదేశించెను. అప్పుడు (పహర్షసాగరమున మును(గుచు వారివలన నా మం్యతమును వడిసి యా పామోలయపర్వరీము ల్సిరా. దాటి మరల గాశీపురంబున కరుదెంచి తిని. నాజాలమా పట్టణ ములో(బన్ని (పజల రంజించు తలంపుతో నొకనా(డు గంగానదికి స్నా నార్థమై “యరిగితిని. _ గంగాతీరమంతయు( బ్నధుశిలా నిర్మితము లైన సోపానపంక్తులిచే నొప్పుచున్నడి. నేనా మెట్లు దిగునప్పుడు మేను తూలి కౌలు: శౌర్రె రాళ పై పెగ బడితిని. మోము తాకి రక్త మ్‌ [సం౦ంప నా పన్నాకటియూడి నేలపై! షినప్షా.. నేనా పంటిని. జూచుకొని గండెలు. బాదికొనుచు. గోలుగోలున నా! చొడంగితిని,. రైర్ధికుల పెక్కం్మడు ప! నా గాయమునకు మందువైచి రర్హ ము గారకుండ జేసరి కానినా యేడ్చు మానిపింపలేకపోయిరి. వె రి పారుడా : దంతభగ్నమున కిట్టు వగచుచున్నా వేమి * 1 నేడు కాకున్న రేపైన న నిది యాడునదియే కదా? ప్రాయముమీరినవాడవు బాలుడవు కావు. ఊరు కోనుము._ దంతము పారవేసి స్నానము(జేయము. అరచేతం బట్టుకొని చూచుచు దాగి వడువలే కుంటివేమి * అని పలువురు పలుబలుకుల నిండింప నేఫయ మాటాడక కస్టోపార్థితములగు నా విద్యల రెంటినిం దచలంచుకొనుచు అయ్యో: ఓక తేపయ్దైన దృ ఖీవము.. జూచితిానే 1 కామైనను. వాసివలన సంపాడింపలేక పోయితిని నే | థో శమూహలః బన్నుకొనియంటి నవి యన్నియు. ద్కిటిలో వమ్మెపోయినఏ, అను గలంచుకొనుచు! బెద్దయలుంగున వాపోవుచుంటిని. నన్శు. పన్న్నూడిన విలపించుచున్నాడని జనులు వింతగా. జూడ<noinclude><references/></noinclude> 3ns4s7bmap95cmjgwghol8g0tbafmqr 104 129454 397239 2022-07-31T00:05:52Z దేవీప్రసాదశాస్త్రి 4290 /* అచ్చుదిద్దబడిన */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="దేవీప్రసాదశాస్త్రి" /></noinclude>{{left margin|2em}}'''పాదాంగచూడామణియందు'''— </div> {{Telugu poem|type=చ.|lines=<poem>గుణములకెల్ల నాకరము కోరి కృతీంద్రుని డాసియున్నదు ర్గుణగణదోషముల్ చెఱచుఁ గోరినవస్తువినూత్నరత్నభూ షణముల నిచ్చుఁ గావున లసత్కవిశేఖరు లెంచు సర్వల క్షణములు గల్గి యొప్పు బుధసన్నుతమైనగణంబు శంకరా.</poem>|ref=98}} {{left margin|2em}}'''కవిసర్పగారుడమున'''— </div> {{Telugu poem|type=మ.|lines=<poem>పరమాత్ముం డధినాయకుండు జయసౌభాగ్యైకసామ్రాజ్యపూ జ్యరమాసంతతు లీగి లబ్ధము నిజోపాంతస్థదుష్టాక్షరో త్కందోషాఢ్యగణౌఘధూర్తగుణముల్ ఖండించుటల్ శీల మె వ్వరికిన్ గాదనరాదు నా నగణ మవ్యాజస్థితిన్ బొల్పగున్.</poem>|ref=99}} {{Telugu poem|type=వ.|lines=<poem>నగణము సర్వోత్తమము గనుక దానికి గ్రహతారాయోనిగణరసజాతులు చూడ నక్కరలేదు.</poem>|ref=100}} {{left margin|2em}}'''చమత్కారచంద్రికయందు'''— </div> {{Telugu poem|type=|lines=<poem>“ధనాకర స్సర్వలఘు ర్నగణో బ్రాహ్మ్యదైవతః”.</poem>|ref=101}} {{left margin|2em}}'''సాహిత్యచంద్రోదయమున'''— </div> {{Telugu poem|type=|lines=<poem>“నగణస్య సమీపస్థో దుర్గణ శ్శుభదో భవేత్, అయః కాంచనతా మేతి వివర్ణ స్స్పర్శవేదినః.”</poem>|ref=102}} {{left margin|2em}}'''కవికంఠపాశమున'''— </div> {{Telugu poem|type=|lines=<poem>“పర్వతానాం యథా మేరు స్సురాణాం శంకరో యథా మృగాణాం చ యథా సింహో గణానాం నగణ స్తథా.”</poem>|ref=103}} {{left margin|2em}}'''భీమనచ్ఛందంబున'''— </div> {{Telugu poem|type=క.|lines=<poem>ఏగణముఁ గదియు నగణం, బాగణము సమస్తమంగళావ్యాప్తం బై రాగిల్లు నినుము పరుసపు, యోగంబునఁ బసిఁడివన్నె నూనినమాడ్కిన్.</poem>|ref=104}} {{left margin|2em}}'''ఉత్తమగండచ్ఛందంబున'''— </div> {{Telugu poem|type=క.|lines=<poem>చందనతరుసంగతిఁ బిచు, మందంబును బరిమళించు మాడ్కి నమందా నందకర మైననగణము, పొందున దుష్టగణవర్ణములు శుభ మొసఁగున్.</poem>|ref=105}} {{left margin|2em}}'''అథర్వణచ్ఛందంబున'''— </div> {{Telugu poem|type=గీ.|lines=<poem>పర్వతములందు మేరువుభాతి యగుచు, సర్వసురలందు శంకరుచంద మగుచు నరయ మృగములయందు సింహంబు కరణి, గణములం దెల్ల నగణంబు గరిమఁ గాంచు.</poem>|ref=106}} {{Telugu poem|type=వ.|lines=<poem>అని నగణ మన్నిగణములకు శ్రేష్ఠముగాఁ జెప్పఁబడినది.</poem>|ref=107}}<noinclude><references/></noinclude> 6tebjmp1zc0mvjxx7i5izm6z4j9tw5b 104 129455 397240 2022-07-31T00:20:42Z దేవీప్రసాదశాస్త్రి 4290 /* అచ్చుదిద్దబడిన */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="దేవీప్రసాదశాస్త్రి" /></noinclude>{{p|ac|fwb}}గణముల శుభాశుభఫలములు</p> {{Telugu poem|type=క.|lines=<poem>మయరసరజభనగణముల, సుయశా మొదలింట నిలుప శుభకనకభయ క్షయభూతిరోగసుఖధన, చయ మొసఁగుం బతికి రంగజననాధమణీ!</poem>|ref=108}} {{Telugu poem|type=వ.|lines=<poem>ఈయెనిమిదిగణములు వరుసగా నెనిమిదిఫలముల నిచ్చును.</poem>|ref=109}} {{left margin|2em}}'''ఆదిమకవి భీమన (కవిజనాశ్రయము. సంజ్ఞ. 24)'''— </div> {{Telugu poem|type=క.|lines=<poem>శుభసుఖరుక్క్షయధనకన, కభయైశ్వర్యములఁ జేయుఁ గ్రమమునఁ గావ్య ప్రభులకు సుకవులు మొదలిడ, మభజసనయరతగణాళి మల్లయరేచా!</poem>|ref=110}} {{left margin|5em}}'''మఱియును'''— </div> {{p|ac|fwb}}గణములజాతులు</p> {{Telugu poem|type=క.|lines=<poem>మగణంబు శూత్రకులజము, భగణము సద్వైశ్యజాతి బ్రాహ్మణజాతుల్ నగణయగణతగణంబులు, జగతీశులు జరలు నంత్యజాతి సగణమౌ.</poem>|ref=111}} {{left margin|2em}}'''ఉత్తమగండచ్ఛందమున'''—</div> {{Telugu poem|type=క.|lines=<poem>మగణము నాలవకులజము, భగణము మూఁడవకులంబు బాపణ నయతల్ రగణము జగణము రాజులు, సగణము దానంత్యజాతి సర్వజ్ఞనిధీ!</poem>|ref=112}} {{left margin|2em}}'''అథర్వణచ్ఛందంబున'''— </div> {{Telugu poem|type=క.|lines=<poem>నాయకుఁ డేకులమైనన్, బాయక తక్కులము గణము పద్యముమొదలన్ ధీయుక్తి నిలుప మేలగు, నేయెడ సంకరము నైన నెగ్గగుఁ బతికిన్.</poem>|ref=113}} {{Telugu poem|type=వ.|lines=<poem>అనియున్నది గనకఁ దెలిసి ప్రయోగింపఁదగినది.</poem>|ref=114}} {{p|ac|fwb}}గణసాంగత్యము</p> {{Telugu poem|type=సీ.|lines=<poem>మగణాంతనమయసల్ మహితభాగ్యములిచ్చు, యగణాంతమగుమసల్ యశ మొసంగు రగణాంతభనతయల్ జగతి నేలించును, సగణాంతనభమయల్ సౌఖ్య మొసఁగుఁ దగణాంతనభరజల్ ధనధాన్యముల నిచ్చు, జగణాంతయరతభల్ జయముఁ గూర్చు భగణాంతతనరసల్ భాగ్యవంతుని జేయు, యగణాంతరతజభల్ దిగు లొసంగు</poem>|ref=}} {{Telugu poem|type=తే.|lines=<poem>రాంతసమలును భాంతమయగణములును, దాంతమయలును మాంతమౌతజభరములు సాంతజరలు జసల్ కీడు చాల నొసఁగు, నగణ మెనయ శ్రీ లొసఁగు నానందరంగ.</poem>|ref=115}} {{Telugu poem|type=వ.|lines=<poem>మగణము దాపున నగణమగణయగణసగణము లుండిన నుత్తమము. యగణము వెనుక మగణనగణము లుండవచ్చును. రగణమువెనుక భగణము నగణము తగణము యగణము నుండవచ్చును. సగణముదాపున నగణము భగణము మగణము యగణము నుండవచ్చును. తగణము వెనుక సగణ భగణ గణజగణము లుండవచ్చును. జగణము వెనుక యగణ రగణ తగణ భగణము లుండవచ్చును. భగ</poem>|ref=}}<noinclude><references/></noinclude> jw0zgpntdk7q8t05zhmuofvsig60gwd 397241 397240 2022-07-31T00:21:19Z దేవీప్రసాదశాస్త్రి 4290 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="దేవీప్రసాదశాస్త్రి" /></noinclude>{{p|ac|fwb}}గణముల శుభాశుభఫలములు</p> {{Telugu poem|type=క.|lines=<poem>మయరసరజభనగణముల, సుయశా మొదలింట నిలుప శుభకనకభయ క్షయభూతిరోగసుఖధన, చయ మొసఁగుం బతికి రంగజననాధమణీ!</poem>|ref=108}} {{Telugu poem|type=వ.|lines=<poem>ఈయెనిమిదిగణములు వరుసగా నెనిమిదిఫలముల నిచ్చును.</poem>|ref=109}} {{left margin|2em}}'''ఆదిమకవి భీమన (కవిజనాశ్రయము. సంజ్ఞ. 24)'''— </div> {{Telugu poem|type=క.|lines=<poem>శుభసుఖరుక్క్షయధనకన, కభయైశ్వర్యములఁ జేయుఁ గ్రమమునఁ గావ్య ప్రభులకు సుకవులు మొదలిడ, మభజసనయరతగణాళి మల్లయరేచా!</poem>|ref=110}} {{left margin|2em}}'''మఱియును'''— </div> {{p|ac|fwb}}గణములజాతులు</p> {{Telugu poem|type=క.|lines=<poem>మగణంబు శూత్రకులజము, భగణము సద్వైశ్యజాతి బ్రాహ్మణజాతుల్ నగణయగణతగణంబులు, జగతీశులు జరలు నంత్యజాతి సగణమౌ.</poem>|ref=111}} {{left margin|2em}}'''ఉత్తమగండచ్ఛందమున'''—</div> {{Telugu poem|type=క.|lines=<poem>మగణము నాలవకులజము, భగణము మూఁడవకులంబు బాపణ నయతల్ రగణము జగణము రాజులు, సగణము దానంత్యజాతి సర్వజ్ఞనిధీ!</poem>|ref=112}} {{left margin|2em}}'''అథర్వణచ్ఛందంబున'''— </div> {{Telugu poem|type=క.|lines=<poem>నాయకుఁ డేకులమైనన్, బాయక తక్కులము గణము పద్యముమొదలన్ ధీయుక్తి నిలుప మేలగు, నేయెడ సంకరము నైన నెగ్గగుఁ బతికిన్.</poem>|ref=113}} {{Telugu poem|type=వ.|lines=<poem>అనియున్నది గనకఁ దెలిసి ప్రయోగింపఁదగినది.</poem>|ref=114}} {{p|ac|fwb}}గణసాంగత్యము</p> {{Telugu poem|type=సీ.|lines=<poem>మగణాంతనమయసల్ మహితభాగ్యములిచ్చు, యగణాంతమగుమసల్ యశ మొసంగు రగణాంతభనతయల్ జగతి నేలించును, సగణాంతనభమయల్ సౌఖ్య మొసఁగుఁ దగణాంతనభరజల్ ధనధాన్యముల నిచ్చు, జగణాంతయరతభల్ జయముఁ గూర్చు భగణాంతతనరసల్ భాగ్యవంతుని జేయు, యగణాంతరతజభల్ దిగు లొసంగు</poem>|ref=}} {{Telugu poem|type=తే.|lines=<poem>రాంతసమలును భాంతమయగణములును, దాంతమయలును మాంతమౌతజభరములు సాంతజరలు జసల్ కీడు చాల నొసఁగు, నగణ మెనయ శ్రీ లొసఁగు నానందరంగ.</poem>|ref=115}} {{Telugu poem|type=వ.|lines=<poem>మగణము దాపున నగణమగణయగణసగణము లుండిన నుత్తమము. యగణము వెనుక మగణనగణము లుండవచ్చును. రగణమువెనుక భగణము నగణము తగణము యగణము నుండవచ్చును. సగణముదాపున నగణము భగణము మగణము యగణము నుండవచ్చును. తగణము వెనుక సగణ భగణ గణజగణము లుండవచ్చును. జగణము వెనుక యగణ రగణ తగణ భగణము లుండవచ్చును. భగ</poem>|ref=}}<noinclude><references/></noinclude> ci2h9uh6w4m884zdogzuwzhb4wanjo2 104 129456 397242 2022-07-31T00:34:46Z దేవీప్రసాదశాస్త్రి 4290 /* అచ్చుదిద్దబడిన */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="దేవీప్రసాదశాస్త్రి" /></noinclude>{{Telugu poem|type=|lines=<poem>ణము వెనుక తగణనగణ రగణసగణము లుండనగును. ఇవన్నియు నుత్తమములు. యగణమువెనుక రగణతగణజగణభగణము లుండరాదు. రగణము వెనుక సగణమ గణము లుండరాదు. భగణమువెనుక మగణయగణము లుండరాదు. తగణమువెనుక మగణయగణము లుండరాదు. మగణమువెనుకఁ దగణజగణభగణరగణము లుండ రాదు. సగణమువెనుక జగణరగణము లుండరాదు. జగణమువెనుక సగణము కానేకారాదు. నగణముతో నేగణములు గూడినను నిర్దోషము లగును.</poem>|ref=116}} {{p|ac|fs125}}అక్షరసంఖ్యాప్రకరణము</p> {{left margin|2em}}'''కవిసర్పగారుడమున'''— </div> {{Telugu poem|type=క.|lines=<poem>శివుసద్యోజాతాది, ప్రవిమలముఖపంచకమునఁ గ్రమమునను సము ద్భవమై అ ఇ ఉ ఏ ఓ, లావిష్కృతి నవియు నేఁబదై వర్తిల్లున్.</poem>|ref=117}} {{Telugu poem|type=వ.|lines=<poem>ఈయేఁబదక్షరములలో నాదులు 16. కాదులు 25. యాదులు 9. మొత్త మేఁ బదియక్షరములని యందురు. కొందఱు “ఆం. అః.”లకు అధిదేవత రుద్రుఁ డే గావున “అః” అను అక్షరమును నిలిపి, ఆదులు 15. కాదులు 25. యాదులు ళతోడ 10. మొత్తము 50 అక్షరము లందురు. కావునఁ దద్విధం బెఱిఁగించెద.</poem>|ref=118}} {{Telugu poem|type=క.|lines=<poem>ఈ యేఁబది వర్ణములకు, బాయక కులములు గ్రహములు ఫలబీజములున్ నాయకులు తెలియగావలె, శ్రీయుత యానందరంగ నృపసారంగా!</poem>|ref=119}} {{p|ac|fwb}}అక్షరగ్రహనిర్ణయము</p> {{left margin|2em}}'''సులక్షణసారమున'''— </div> {{Telugu poem|type=గీ.|lines=<poem>ఆదులకు రవి కాదుల కవనిజుండు, చాదులకు బుధుఁడును గవిటాదులకును దాదులకు బృహస్పతి శని పాదులకును, యాదులకు నెల్ల శశియు గ్రహంబు కృష్ణ.</poem>|ref=120}} {{Telugu poem|type=వ.|lines=<poem>అమొదలు అంవఱకుఁ గల 15 అక్షరములకు గ్రహము సూర్యుఁడు. కవర్గము 5 కి గ్రహము అంగారకుఁడు; చవర్గము 5కి బుధుఁడు; టవర్గము 5కి శుక్రుడు; తవర్గము 5కి బృహస్పతి; పవర్గము 5కి శని; యాదులు 10కి చంద్రుడు; ఇది అక్షరగ్రహనిర్ణయము.</poem>|ref=121}} {{p|ac|fwb}}అక్షరములజాతులు, వానిశుభాశుభఫలములు</p> {{Telugu poem|type=సీ.|lines=<poem>అచ్చులలో ఌౡ అం ఋౠల్ దక్కఁగఁ, దక్కినయక్షరదశకమును గ వర్గునఁ గలయైదువర్ణముల్ ఝడణతల్, క్షధదపబభయవశషహ లెన్న ముప్పదియక్షరంబులు శుభంబు లొసంగు గొదువయిర్వది లిపుల్ కొదువపఱుచు నాద్యక్షరములు పదైదును గచటవ, ర్గాక్షరసమితి పదైదు గూడ</poem>|ref=}}<noinclude><references/></noinclude> 3m80v1v7p7qup3ot8vn4ccu34ignx9j 104 129457 397248 2022-07-31T04:28:32Z దేవీప్రసాదశాస్త్రి 4290 /* అచ్చుదిద్దబడిన */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="దేవీప్రసాదశాస్త్రి" /></noinclude>{{Telugu poem|type=తే.|lines=<poem>విప్రజాతులు తపవర్గవితతి రవలు, క్షత్త్రియకులంబు యలశషసహలు వైశ్య జాతి ళక్షఱ లొగి శూద్రజాతి యయ్యె, వరుస నానందరంగ భూవరపతంగ.</poem>|ref=122}} {{Telugu poem|type=వ.|lines=<poem>అ ఆ ఇ ఈ ఉ ఊ ఏ ఐ ఓ ఔ క ఖ గ ఘ జ ఝ డ ణ తక్ష ద ధ ప బ భ య వ శ ష హ యీముప్పదియు నుత్తమములు. కడమ కూడనివి. అకారముమొదలు ణకారమువఱకును గల 20 యక్షరములు బ్రాహ్మణజాతిని. త థ ద ధ న ప ఫ బ భ మ ర వ యీ 12 అక్షరములు క్షత్త్రియజాతివి, య ల శ ష స హ యీ 6ను వైశ్యజాతివి. ళ క్ష ఱ యీ 3 ను శూద్రజాతివి గనుక తెలియునది.</poem>|ref=123}} {{p|ac|fwb}}ఏఁబదియక్షరముల కధిదేవతలు</p> {{Telugu poem|type=సీ.|lines=<poem>అగజచక్షడఫల కధిపతి విష్ణుండు, సంసపమహలకు హరుఁడు కాకు బ్రహ్మ, ఈశలకు శ్రీ, భజఓఉలకు గౌరి, ణసలకు వాణి నేనాని ఛాకు ధషలకు సూర్యుండు, ధాకుఁ బన్నగవైరి, తాకు శేషుఁడు నందిదాకు, భూమి యాకు, గణేశుఁడు మా, కాశ్వినేయు ల్బ, ౡలకు వసువులు ఌకును, నగ్ని</poem>|ref=}} {{Telugu poem|type=తే.|lines=<poem>డరలకు, శమనుండు టాకు, నైరృతి ఠాకు, జలపతి వాకు, ఖయలకుఁ గాలి ఐఈలకు మరుండు, ఔకుఁ జాముండియు, వారాహి ౠకుఁ, గౌమారి ఋకును</poem>|ref=124}} {{Telugu poem|type=తే.|lines=<poem>అదితి ఊకును, బంచభూతాళి ళాకు, ఞాకుజినుఁ, డభ్రకరి లాగు, ఝాకు భైర వుండు, ఏకు వసంతుండుఁ, బొసఁగ దొరలు, రమ్యగుణహారి యానందరంగశౌరి!</poem>|ref=125}} {{left margin|2em}}'''అథర్వణచ్ఛందంబున'''— </div> {{Telugu poem|type=క.|lines=<poem>వసుధామరులకుఁ గచటలు, వసుధాపతులకును దపరవలు వైశ్యులకున్ యసహలశషలును శూద్రులు, కసమవుళక్షఱలు చెప్పనగుఁ బద్యాళిన్.</poem>|ref=126}} {{left margin|2em}}'''మఱియు ననంతచ్ఛందంబున'''— </div> {{Telugu poem|type=క.|lines=<poem>ఆదులు వర్గత్రయమును, భూదేవత లుతపవర్గములు రవలున్ ధా త్రీయుతులు యలశషసహ, లాదట నూరుజులు ళక్షఱాఖ్యలు శూద్రుల్.</poem>|ref=127}} {{p|ac|fwb}}అక్షరాణాం వర్ణవివేకః</p> {{left margin|2em}}'''అలంకారసంగ్రహే'''— </div> {{Telugu poem|type=|lines=<poem>"ద్విజాతీయః పంచదశ పూజ్యాః కచటవర్గజాః నృపాన్వయా స్తపరవా వర్ణా ద్వాదశ సంస్మృతాః. యలహా శ్శషసా వైశ్యకులజాః పూజితాళ్చషట్, ళక్షరా శ్శూద్రకులజా స్త్రయోవర్ణాః ప్రకీర్తితాః”</poem>|ref=128}} {{left margin|2em}}'''కవికంఠపాశే'''— </div> {{Telugu poem|type=|lines=<poem>“అక్షరే పరిశుద్ధే తు నాయకో భూప ఉచ్యతే”</poem>|ref=129}}<noinclude><references/></noinclude> lko0ipzaaoozfw4roqm4az2fmnqcs8g 104 129458 397249 2022-07-31T04:42:42Z దేవీప్రసాదశాస్త్రి 4290 /* అచ్చుదిద్దబడిన */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="దేవీప్రసాదశాస్త్రి" /></noinclude>{{left margin|2em}}'''చమత్కారచంద్రికాయామ్'''— </div> {{Telugu poem|type=|lines=<poem>“న్యస్తాః కావ్యముఖే వర్ణా సత్తదైవతమూర్తయః, కర్తుః కారయితు శ్శోతుః కల్పయంతి శుభాశుభమ్” అని యున్నది గనుక దెలియునది.</poem>|ref=130}} {{p|ac|fwb}}భూసురాది చతుర్జాతులవర్ణములు</p> {{Telugu poem|type=క.|lines=<poem>ధవళారుణపీతశ్యా, మనసనభూషలు పయోవిమలఘృతమధ్వా సనము లుపహారములు గా, నవనీసురాద్యక్షరముల కగు రంగనృపా.</poem>|ref=131}} {{Telugu poem|type=తా.|lines=<poem>బ్రాహ్మణజాత్యక్షరములకుఁ దెల్లనివస్త్రభూషణములు, నుపహారము పాలు. క్షత్రియజాత్యక్షరములకు నెఱ్ఱనివస్త్రభూషణములు నుపహారము నేయి. వైశ్యజాత్యక్షరములకుఁ బచ్చనివస్త్రభూషణములును నుపహారము తేనె. శూద్రజాత్యక్షరములకు నల్లనివస్త్రభూషణములు నుపహారము మద్యము. కాన నేజాతియక్షరము లాదిని బ్రయోగించుచున్నారో, యాజాతియక్షరములకుఁ దగినవస్త్రభూషణనైవేద్యముల నర్పించి మాతృకాపూజ చేసి ప్రబంధము మెరవడిచేయవలయును గనుకఁ గవు లైనవార లీరీతిని నడిపించునది.</poem>|ref=}} {{left margin|2em}}'''ఇందుకుఁ గవిసర్పగారుడమున'''— </div> {{Telugu poem|type=సీ.|lines=<poem>కాదిత్రివర్గవర్ణాదికి మౌక్తిక, వజ్రభూషలు తెల్పు వస్త్రచయము తపవర్గరవవర్ణతతి కబ్జరాగంబు, తొడవులు నలువలు తొగరుచాయ యలశషసహబీజముల కగుపుష్యరా, గాభరణములు పీతాంబరములు ళక్షరములకు నీలాలసొమ్ములు కారు, కొనునీలివన్నెలకోక లమరు</poem>|ref=}} {{Telugu poem|type=తే.|lines=<poem>వరుస నీనాల్గుతెఱఁగులవర్ణములకు, ననుభవం బగు ద్రవ్యంబు నానవా(బా)లు నాజ్యమును గమ్మదేనియ యాసవంబు, దీనిఁ దెలియ కేగతిఁ గవి యౌను జగతి.</poem>|ref=132}} {{Telugu poem|type=క.|lines=<poem>ఇత్వము నేత్వ మధోముఖ, మైత్వం బిల నూర్ధ్వముఖము నౌత్వము నుత్వం బోత్వము పార్శ్వముఖంబులు, నత్వంబులు సమముఖంబు లగు రంగనృపా!</poem>|ref=133}} {{left margin|2em}}'''అనంతచ్ఛందంబున'''— </div> {{Telugu poem|type=గీ.|lines=<poem>ఇత్వ మేత్వములును నిల నధోముఖములు, నైత్వ మూర్ధ్వముఖము నొత్వములును నుత్వదీర్ఘ మోత్వ మొగిఁ బార్శ్వముఖములు, సహజవర్ణసమితి సమముఖములు.</poem>|ref=134}} {{left margin|2em}}'''మఱియును'''— </div> {{Telugu poem|type=గీ.|lines=<poem>మీఁదిముఖము లైన మిడియించుఁ బతి నేఁట, బార్శ్వముఖము లైనఁ బాయు లక్ష్మి క్రిందిముఖము లైనఁ గీడు కల్గించును, సమముఖంబు లైన సౌఖ్య మొదవు.</poem>|ref=135}}<noinclude><references/></noinclude> abcg3t539wz2j3bkr2fgnunzl82quvc 104 129459 397252 2022-07-31T05:11:45Z దేవీప్రసాదశాస్త్రి 4290 /* అచ్చుదిద్దబడిన */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="దేవీప్రసాదశాస్త్రి" /></noinclude>{{Telugu poem|type=వ.|lines=<poem>అని యున్నది గనుకఁ బద్యాదిని శ్రీకారము చెప్పకున్నట్టైన శుభాక్షరముగా విమ ర్శించి యాదిని ముఖాక్షరముగా నిలుపఁదగినది.</poem>|ref=136}} {{p|ac|fwb}}అమృతాక్షరవిషాక్షరనిర్ణయము</p> {{left margin|2em}}'''కవికంఠపాశే'''— </div> {{Telugu poem|type=|lines=<poem>“అకచటతపయశవర్గా దమృతం ప్రోక్తం విపాణి దీర్ఘాణి”</poem>|ref=137}} {{left margin|2em}}'''గోకర్ణచ్ఛందంబున'''— </div> {{Telugu poem|type=క.|lines=<poem>అమృతాక్షరములు హ్రస్వము, లమరఁగ దీర్ఘములు విషము లనఁబడు దీనిన్ గ్రమమున నకచటతపయశ, సముదయమునఁ దెలిసి నిలుపఁజనుఁ బద్యాదిన్.</poem>|ref=138}} {{Telugu poem|type=తా.|lines=<poem>దీర్ఘములు లేనియక్షరము లమృతాక్షరములు గనుక నవి పద్యాది నుంచఁదగినవి. దీర్ఘాక్షరములు విషాక్షరములు గనుక నవి పద్యాది నుంచరా దనుట. అయినను నాయక్షరము సంయుక్తాక్షర మైనచోఁ దనగుణమును విడిచి వేఱుగుణమును బొందును.</poem>|ref=}} {{left margin|2em}}'''ఇందుకు లక్ష్యము, మాతృకానిధానే'''— </div> {{Telugu poem|type=|lines=<poem>"నిశారజః క్షారయోగా త్తక్షణా ద్రక్తతాయథా”</poem>|ref=139}} {{left margin|2em}}'''భీమన'''— </div> {{Telugu poem|type=క.|lines=<poem>వినఁబడు దీర్ఘము విషమును, ననియెడివర్ణమ్ము సంయుతాక్షర మైనన్ మునుపటిగుణములు విడివడి, తనరన్ వేఱొక్కగుణముఁ దాల్చును బేర్మిన్.</poem>|ref=140}} {{Telugu poem|type=వ.|lines=<poem>పచ్చనిపసుపు తెల్లనిసున్నము గూడిన వానివర్ణములు విడిచి రక్తవర్ణ మైనట్టు లనుట. శ్రీకారము దీర్ఘాక్షరమును సంయుక్తాక్షరము నయియుండి యెట్టు లత్యుత్తమ మయ్యె ననఁ దద్విధంబు వివరించెద.</poem>|ref=141}} {{Telugu poem|type=చ.|lines=<poem>శరలకుఁ జంద్రుఁ డీకి రవి చాలగ్రహంబు లటంచు వార లి ద్దఱు హితు లంచు నీశలకు దేవత లక్ష్మి యటంచు రాకు శ్రీ కరుఁ డగువహ్ని యంచు మును గావ్యులు శ్రీ శుభవర్ణనిర్ణయం బరసి ఘటించి రౌ కృతులనాది నభీష్టము లుల్లసిల్లఁగన్.</poem>|ref=142}} {{Telugu poem|type=తా.|lines=<poem>శవర్ణమును ఈకారమును రేఫయును గూడిన శ్రీకారమయ్యెను. అందు శవర్ణరేఫలకుఁ జంద్రుఁడు గ్రహము. ఈకారమునకు సూర్యుఁడు గ్రహము. గనుక వారి కిద్దఱికి నన్యోన్యమైత్రి. ఈకారశవర్ణముల కధిదేవత లక్ష్మీదేవి. రేఫ కధిపతి యగ్ని.</poem>|ref=}} {{left margin|2em}}'''చమత్కారచంద్రికయందు'''— </div> {{Telugu poem|type=|lines=<poem>“లక్ష్మీప్రదో హుతాశనః” అనియు.</poem>|ref=143}}<noinclude><references/></noinclude> kqad5brxn0m0s3q2ql8273shk942ukh 104 129460 397253 2022-07-31T05:28:45Z దేవీప్రసాదశాస్త్రి 4290 /* అచ్చుదిద్దబడిన */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="దేవీప్రసాదశాస్త్రి" /></noinclude>{{left margin|2em}}'''శాస్త్రకారకుఁడు'''— </div> {{Telugu poem|type=|lines=<poem>"శ్రియ మిచ్ఛే ద్ధుతాశనాత్" అనియుఁ జెప్పుటచేత నాయగ్నియు లక్ష్మీప్ర దుఁడుగను, శ్రీకారము లక్ష్మీప్రదమని యెఱుఁగునది.</poem>|ref=144}} {{p|ac|fwb}}లక్ష్యము</p> {{left margin|2em}}'''సులక్షణసారంబున'''— </div> {{Telugu poem|type=క.|lines=<poem>శ్రీకారము ప్రథమంబునఁ, బ్రాకటముగ నున్నఁ జాలు బహుదోషంబుల్ పోకార్చి శుభము లొసలును, బ్రాకటముగ నినుము సోఁకుపరుసముమాడ్కిన్.</poem>|ref=145}} {{left margin|2em}}'''మఱియు, విశ్వేశ్వరచ్ఛందంబున'''— </div> {{Telugu poem|type=గీ.|lines=<poem>దిక్ప్రసిద్ధంబుగా మును దీర్ఘమయ్యు, ననఘతరసంయుతాక్షర మగుటఁ జేసి ధరను శ్రీకార మతిశుభదాయి యగుచుఁ, గాంచె నాద్యుక్తలిఖితవిఖ్యాతి రామ!</poem>|ref=146}} {{p|ac|fwb}}సురనరతిర్యగ్రౌరవలక్షణము</p> {{Telugu poem|type=గీ.|lines=<poem>పంచవర్గాంతదుర్వర్ణపంక్తి దక్క, కొదువ సురగతు లగు నవి గురువు లైన నృగతులగు నధోగతి యగురేఫ తక్కు, నఙఞణమలు తిర్యక్కు లానందరంగ.</poem>|ref=147}} {{Telugu poem|type=తా.|lines=<poem>కవర్గు, చవర్గు, టవర్గు, తవర్గు, పవర్గు యీ 5 వర్గువులయందలి కడపటియక్షరము లగు ఙఞణనమలుగాక తక్కినయిరువదియక్షరములు సురగతులు. ఆయక్షరములు గురువులైన నరగతులు. రేఫమాత్ర మధోగతి. ఆరేఫతక్కఁ దక్కినయకారాద్యక్షరములు ఙఞణనమలు ఇవి తిర్యగ్గతు లనఁబడును. పద్యాదిని సురగతులు నరగతులు నైన యక్షరములఁ బ్రయోగింపవచ్చును. తిర్యగ్గతులు కూడవు. అధోగతియగు రేఫ పనికిరాదు.</poem>|ref=}} {{left margin|2em}}'''ఇందుకు లక్ష్యము, శ్రీధరచ్ఛందంబున'''— </div> {{Telugu poem|type=క.|lines=<poem>సురవరతిర్యగ్రౌరవ, వరగతు లగుభూసురాదివర్గాక్షరముల్ గురులఘువులు నరసురగతు, లరిరాయనిఫాలసోమ యవనీపాలా.</poem>|ref=148}} {{left margin|2em}}'''కవిసర్పగారుడమున'''— </div> {{Telugu poem|type=సీ.|lines=<poem>నణమఙఞావిహీనం బగువర్గపం, చకములఁ గల్గునక్షరము లెల్ల నెరయంగఁ గుఱుచలై నిర్జరగతులగు, నిడుదలై యుండిన నృగతు లగును న ఋ ౠ ఌ ౡ ఙఞణమలు రేఫవిహీన, యాద్యష్టకమును దిర్యక్క్రమంబు అగుగాని రేఫ యధోగతి యగు నిందుఁ, బ్రత్యేకదళము లేర్పడఁగ వరుస</poem>|ref=}} {{Telugu poem|type=తే.|lines=<poem>సురనృగత్యక్షరంబులు శుభము లొసఁగు, మధ్యఫలద తిర్యగ్గతమాతృకాళి నిరయ గతవర్ణ మొక్కటి నెరయఁ గాను, ప్రౌఢకవులు రచించుకబ్బముల మొదల.</poem>|ref=149}}<noinclude><references/></noinclude> kqso3oll31ehdd99npu3bp1kg33s8ii 104 129461 397255 2022-07-31T05:47:25Z దేవీప్రసాదశాస్త్రి 4290 /* అచ్చుదిద్దబడిన */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="దేవీప్రసాదశాస్త్రి" /></noinclude>{{Telugu poem|type=క.|lines=<poem>సురనరగతు లిచ్చు శుభము, మఱి తిర్యగ్వర్ణపంక్తి మధ్యమఫలమున్ నెరపు నధమంబు రేఫయు, సరసా యానందరంగ సదయాపాంగా!</poem>|ref=150}} {{left margin|2em}}'''మఱియు, కవికంఠపాశమున'''— </div> {{Telugu poem|type=|lines=<poem>“దేవనృతిర్యగ్రౌరవభేదా గతయ శ్చతుర్విధావర్ణాః, తత్క్రమలఘవో దేవాః కచటతపా అధనరాదీర్ఘాః.”</poem>|ref=151}} {{Telugu poem|type=వ.|lines=<poem>అని యున్నది గాన తెలియునది.</poem>|ref=}} {{p|ac|fwb}}అల్పప్రాణ మహాప్రాణాక్షరములు</p> {{Telugu poem|type=|lines=<poem>"వర్గాణాం ప్రథమతృతీయా అంతస్థా శ్చాల్పప్రాణాః, యథా తృతీయా స్తథా పంచనూ ఇతరే సర్వే మహాప్రాణాః.”</poem>|ref=152}} {{left margin|2em}}'''శ్రీధరచ్ఛందంబున'''— </div> {{Telugu poem|type=క.|lines=<poem>అల్పప్రాణము లతిమృదు, జల్పోచితపచనపంక్తి ఝఛఘఢఠములౌ నల్పకఠోరాక్షరముల,వల్పాటగునవి మహాయుతప్రాణంబుల్.</poem>|ref=153}} {{Telugu poem|type=క.|lines=<poem>సరళము లగువర్ణములే, ధర నల్పప్రాణములు పదంపడి కఠినా క్షరతతులె మహాప్రాణము, అరయగ నానందరంగ యమితశుభాంగా!</poem>|ref=154}} {{Telugu poem|type=తా.|lines=<poem>లలితములై యొత్తఁబడనియక్షరము లల్పప్రాణము లనఁబడును. అవి మంచివి. కఠినములై యొత్తఁబడిన యక్షరములు మహాప్రాణములు అవి మంచివి కావు.</poem>|ref=}} {{p|ac|fwb}}విషమాక్షరవిచారము</p> {{left margin|2em}}'''ఉత్తమగండచ్ఛందంబున'''— </div> {{Telugu poem|type=క.|lines=<poem>అకచటహ లనఁగ నైదును, బ్రకటంబుగ ఋతుల గిరులఁ బదునొక్కింటన్ వికటముగఁ బెట్టి పద్యము, సుకవులు సత్ప్రభుల కీ రశుభదము లగుటన్.</poem>|ref=155}} {{left margin|2em}}'''మఱియు, భీమనచ్ఛందమున'''— </div> {{Telugu poem|type=క.|lines=<poem>అకచటతప లీయారును, బ్రకటితముగ ఋతుల గిరులఁ బదునొక్కింటన్ వికటముగఁ బూని చెప్పిన, నకటా మఱి మడియకుండ నజుఁడో హరుఁడో.</poem>|ref=156}} {{left margin|2em}}'''అనంతచ్ఛందంబున'''— (1.25)</div> {{Telugu poem|type=క.|lines=<poem>పురశరరసగిరిరుద్రుల, నరయ నకచటతప లిడుట యనుచిత మయ్య క్షరములు నరచఛజంబులు, బరిహరణీయంబు లాదిఁ బంకజనాభా.</poem>|ref=157}} {{Telugu poem|type=వ.|lines=<poem>అని యున్నది గనుకఁ దెలిసి ప్రయోగించునది.</poem>|ref=158}} {{Telugu poem|type=క.|lines=<poem>కృతులన్ స్త్రీపుంలింగా, ద్భుతశబ్దము లునుపకను నపుంసకము లిడన్ వెతఁ బొరయును పతికి వజా, రతవిజయానందరంగ రాయబిడౌజా.</poem>|ref=159}}<noinclude><references/></noinclude> brq2qyml3ojszzmui7v59c4emsskry3 104 129462 397284 2022-07-31T06:40:01Z దేవీప్రసాదశాస్త్రి 4290 /* అచ్చుదిద్దబడిన */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="దేవీప్రసాదశాస్త్రి" /></noinclude>{{left margin|2em}}'''కవిసర్పగారుడమున'''— </div> {{Telugu poem|type=క.|lines=<poem>సంగతిగఁ గృతుల స్త్రీపుం, లింగసుశబ్దములు నిలుప లెస్సగు మొదలన్ వెంగలిబుద్ధి నపుంసక, లింగం బగుశబ్ద మిడిన లేవు సుఖంబుల్.</poem>|ref=160}} {{Telugu poem|type=వ.|lines=<poem>అని యున్నది గనుకఁ తెలిసి ప్రయోగింపఁదగినది.</poem>|ref=161}} {{p|ac|fwb}}దేవతావాచకభద్రవాచకములు</p> {{Telugu poem|type=క.|lines=<poem>శుభవిజయదేవతా శ్రీ, విభవాయురభీష్ణకుశలవిధుముఖ్యము లౌ శుభశబ్దంబులు మొదలన్, బ్రభువులపైఁ జెప్పవలయు రంగనృపాలా.</poem>|ref=162}} {{Telugu poem|type=వ.|lines=<poem>పద్యాదిని మంగళకరముగా నుండుశబ్దములు నిలుపఁదగు ననుట.</poem>|ref=163}} {{left margin|2em}}'''ఇందుకు లక్ష్యము, కవికంఠపాశంబున'''— </div> {{Telugu poem|type=|lines=<poem>“దేవతావాచకా శ్శబ్దా యేచ భద్రాదివాచకాః, తే సర్వే నైవ నింద్యా స్యు ర్గణతో లిపితో౽పి వా."</poem>|ref=164}} {{left margin|2em}}'''సాహిత్యచూడామణియందు'''— </div> {{Telugu poem|type=|lines=<poem>“అధసిద్ధిప్రణవాదిశ్రీ చంద్రసూర్యదీర్ఘాయుః, ఆరోగ్యకుశలవాణీసాగరమేఘాదిమంగళాశ్శబ్దాః"</poem>|ref=165}} {{left margin|2em}}'''కవిసర్పగారుడమున'''— </div> {{Telugu poem|type=క.|lines=<poem>తరణీందుభద్రసాగర, గిరికుశలారోగ్యమేఘగీస్తుత్యాయు స్ఫురదమలకీర్తిసుమనో, త్కరాదివాచకము లిడఁగఁ దగుఁ బద్యాదిన్.</poem>|ref=166}} {{left margin|2em}}'''మఱియును'''— </div> {{Telugu poem|type=గీ.|lines=<poem>దేవతావాచకముల వర్తిల్లె నేని, భద్రవాచకములఁ గూడి పరగెనేని నగణసంపర్కలబ్ధితోఁ దగియెనేనిఁ, గ్రూరసంయుక్తలిపు లైనఁ గూడు మొదల.</poem>|ref=167}} {{left margin|2em}}'''మఱియును, కావ్యచింతామణియందు'''— </div> {{Telugu poem|type=క.|lines=<poem>నిరుపమకావ్యాదిని సుర, వరభద్రాదిప్రశస్తవాచకపదముల్ బెరసివఁ దద్దుష్టగణాక్షరదోషము లుజ్జగించి సంపద లిచ్చున్.</poem>|ref=168}} {{left margin|2em}}'''మఱియు, ననంతచ్ఛందంబున'''— </div> {{Telugu poem|type=క.|lines=<poem><ref>ఒనరఁగ</ref>తనరఁగ శుభవాచకములు, ఘనతరముగ దేవవాచకంబులు నై పే ర్చినగణములు వర్ణంబులు, నవింద్యములు గృతులమొదల నహిపతిశయనా!(1-28)</poem>|ref=169}} {{p|ac|fwb}}పృథివ్యాదిపంచతత్త్వములు</p> {{Telugu poem|type=గీ.|lines=<poem>ఎనిమిదియు వాలు గా ఱైదు నేడుగడెలు, పంచతత్త్వంబు లుండు రేపగలు వరుస నందు గురుశుక్రశనులవ్యోమాది యగుచు, నడుచునవి మోహనాంగ! యానందరంగ!</poem>|ref=170}}<noinclude><references/></noinclude> 88sddeii2uku999dv7dh4ynx9f9x84c 104 129463 397285 2022-07-31T06:53:47Z దేవీప్రసాదశాస్త్రి 4290 /* అచ్చుదిద్దబడిన */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="దేవీప్రసాదశాస్త్రి" /></noinclude>{{Telugu poem|type=తా.|lines=<poem>పృథ్వీతత్త్వమున కెనిమిది గడియలు, జలతత్త్వమునకు నాలుగు గడియలు, అగ్నితత్త్వమునకు నాఱుగడియలు, వాయుతత్త్వమున కైదుగడియలు, నాకాశతత్త్వమునకు నేడుగడియలు. మొత్తము 40 గడియలు. ఆదివారము మొదలు బుధవారమువఱకుఁ బృథివ్యాదిగాఁ జరించును. గురుశుక్రశనివాసరముల నాకాశము మొదలుగాఁ జరించును. ఈయైదును వరుసగా సంపద, శుభము, ఆర్తి, రోగము, దారిద్ర్యము నిచ్చునవి గనుక నివి తెలిసి కవిత్వము చెప్పునది.</poem>|ref=}} {{left margin|2em}}'''ఇందుకు లక్ష్యము, కవిసర్పగారుడమున'''— </div> {{Telugu poem|type=సీ.|lines=<poem>ఉర్వికి నెనిమిది యుదకంబునకు నాల్గు, గాడ్పునెచ్చెలి కాఱు గాలి కైదు నాకాశమున కేడు నై తత్త్వముల కిట్లు, ముప్పదిగడియలు తప్పకుండు రవిశశికుజబుధదివసంబులను భూజలాగ్నివాయువులకు నాది యగుచు వరుసఁ బ్రవర్తిల్లు గురుశుక్రశనులందు, నాకాశమున నాది యగుచు నడుచుఁ</poem>|ref=}} {{Telugu poem|type=తే.|lines=<poem>గాన నిట్లుండు వారసంగతులు దెలిసి, తత్త్వవేళల నాయైదుతత్త్వములకుఁ బ్రమదశుభమృతిరుగ్దరిద్రత్వములగు, ఫలముల నెఱింగి కవిత చెప్పంగవలయు.</poem>|ref=171}} {{left margin|2em}}'''మఱియును'''— </div> {{Telugu poem|type=క.|lines=<poem>కలిమి శుభ మార్తి రోగము, తిలకింపఁ దరిద్రతయుఁ బృథివ్యస్తేజో నిలగగనవేళలన్ గవి, తలు చెప్పిన నొదవు రంగధరణీనాథా!</poem>|ref=172}} {{p|ac|fwb}}బాలాదిపంచస్వరములు</p>. {{Telugu poem|type=సీ.|lines=<poem>మొనసి కకారంబుమొదలు క్షకారంబు, వఱకును గల్గినవర్ణసమితి ముప్పదైదక్షరంబులకు బాలకుమార, రాజ్యవృద్ధమృతస్వరంబు లనఁగఁ బరగుచు నొక్కొక్కస్వరమున కాఱేసి, గడియ లేడేసి యక్షరము లొప్పు గ్రమముగా నది యింద్రయమవరుణకుబేర, భర్గదిక్కులరేయుఁ బగలు వెలుఁగు</poem>|ref=}} {{Telugu poem|type=తే.|lines=<poem>నెట స్వరములొండె దానికి నెదురుకొనుచుఁ, గుశలధనధాన్యపీడార్తు లొసగువాని ఫలముల నెఱింగి కవి కవిత్వంబు పలుకు, నాయకుని జేరు లక్ష్మి యానందరంగ!</poem>|ref=173}} {{Telugu poem|type=తా.|lines=<poem>కకారము మొదలు క్షకారమువఱకుఁ గలిగిన 35 అక్షరములకు, బాలస్వరము, కుమారస్వరము, రాజ్యస్వరము, వృద్ధస్వరము, మృతస్వరము నన 5 విధంబుల స్వరములు చెలఁగు. నందొక్కొక్కస్వరమునకు వరుసఁగ నేడేసియక్షరములవంతునఁ జెల్లును. ఒక్కొకస్వరమున కాటేఱేసిగడియలచొప్పున గలుగుటఁ జేసి, బాలస్వరము తూర్పునను, గుమారస్వరము దక్షిణమునను, రాజ్యస్వరము పడమరను, వృద్ధస్వర ముత్తరమునను మృతస్వర మీశాన్యమునను రేయుంబవలు వెలుగుచు, సంతోషము ధనలాభము, రాజ్యలాభము, శరీరపీడ, యధికక్లేశము ననయైదు ఫలముల నిచ్చును గనుక</poem>|ref=}}<noinclude><references/></noinclude> h5z4no2ua4p0wy3375hxpzmkjalizmb 104 129464 397286 2022-07-31T07:08:47Z దేవీప్రసాదశాస్త్రి 4290 /* అచ్చుదిద్దబడిన */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="దేవీప్రసాదశాస్త్రి" /></noinclude>{{Telugu poem|type=|lines=<poem>లక్షణకవి యగువాఁడు స్వరనిర్ణయ మెఱింగి యేదిక్కున స్వరమున్నదో యాదిక్కున కెదురుగాఁ గూర్చుండి కవిత్వము రచియించినఁ గృతిపతి కాయురారోగ్యభాగ్యములు గలుగును.</poem>|ref=}} {{left margin|2em}}'''ఇందుకు లక్ష్యము, కవిసర్పగారుడమున'''— </div> {{Telugu poem|type=క.|lines=<poem>అసదృశకాదిక్షాంతా, ర్ణసమూహంబునకుఁ దగు స్వరంబులు వరుసన్ పొసఁగంగను నేడింటికి, వెస బాలకుమారరాజ్యవృద్ధామృతముల్.</poem>|ref=174}} {{left margin|2em}}'''మఱియును'''— </div> {{Telugu poem|type=చ.|lines=<poem>ప్రమదవిధిజ్ఞు లైనకవిరాజులు బాలకుమారరాజ్యవృ ద్దమృతము లింద్రుదిక్కునఁ గృతాంతుఁడు కాపుర మున్నచోటఁ బ శ్చిమమున నుత్తరంబునను శ్రీగళు దిక్కున నుండుఁ గానఁ బ ద్యము నిడ దత్ఫలం బెఱిఁగి యాముఖమై రచియింపఁగాఁదగున్.</poem>|ref=175}} {{Telugu poem|type=శా.|lines=<poem>బాలాదిస్వరపంచకంబునకు నాభానూదయం బాదిగా గాలంబు ల్విభజించి యాఱుగడియల్ గాఁ జేసి యొండొంటికిన్ వాలాయంబుగఁ బంచివేసి మన కావ్యంబుల్ కవిశ్రేష్ఠు లా వేళన్ దత్ఫలనిర్ణయంబుకొలఁదుల్ వీక్షించి చెప్పందగున్.</poem>|ref=176}} {{Telugu poem|type=క.|lines=<poem>బాలస్వర మతిలాభము, పోలింపఁ గుమారరాజ్యములు ధనరాజ్య శ్రీ లురుజాడ్యము వృద్ధం, బాలంబునఁ గడపునవలి దాఁగృతికర్తన్.</poem>|ref=177}} {{Telugu poem|type=వ.|lines=<poem>అని యున్నది గనుక లెస్సగాఁ దెలిసి కవిత్వముం జెప్పునది.</poem>|ref=178}} {{p|ac|fwb}}రసమైత్రి</p> {{Telugu poem|type=క.|lines=<poem>వరకరుణహాస్యము లు, ర్వరవీరభయానకములు రౌద్రాద్భుతముల్ మఱి బీభత్సము శృంగా, రరసముఁ గదియింపఁ దగదు రంగనృపాలా.</poem>|ref=179}} {{Telugu poem|type=తా.|lines=<poem>కరుణారసమునకు హాస్యరసమునకు వీరరసమునకు భయానకరసమునకు, రౌద్రరసమునకు, అద్భుతరసమునకు, భీభత్సరసమునకు, శృంగారరసమునకు నవ్యోన్యవైరము గనుక రసమైత్రిఁ దెలిసి గణములలోఁ బ్రయోగించఁదగినది.</poem>|ref=}} {{left margin|2em}}'''ఇందులకు, సులక్షణసారంబున'''— </div> {{Telugu poem|type=గీ.|lines=<poem>మున్ను శృంగారభీభత్సములకు నొంట, దరులు తమలోన వీరభయానకములు సమవిరోధంబు రౌద్రాద్భుతముల కపుడు, హాస్యకరుణములకుఁ బగ యనుదినంబు.</poem>|ref=180}} {{p|ac|fwb}}జీవనిర్జీవవ్యాధితనక్షత్రములు</p> {{left margin|2em}}'''వాసిష్ఠసంహితయందు'''— </div> {{Telugu poem|type=|lines=<poem>“నిర్జీవం సప్తఋక్షాణి సజీవం ద్వాదశ స్మృతమ్, వ్యాధితం నవఋక్షాణి సూర్యఋక్షం సమారభేత్.”</poem>|ref=181}}<noinclude><references/></noinclude> 7agtnnzo8yj4f4clv69ynjruxm8frg5 104 129465 397289 2022-07-31T10:09:26Z దేవీప్రసాదశాస్త్రి 4290 /* అచ్చుదిద్దబడిన */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="దేవీప్రసాదశాస్త్రి" /></noinclude>{{p|ac|fs150}}తృతీయాశ్వాసము</p> {{Telugu poem|type={{Css image crop |Image = ఆనందరంగరాట్ఛందము_(కస్తూరి_రంగయ).pdf |Page = 76 |bSize = 414 |cWidth = 63 |cHeight = 128 |oTop = 69 |oLeft = 38 |Location = center |Description = }} |lines=<poem> విష్ణుచరణసారస సేవాయితహృదయ రూపళితవాసవితా రావల్లభనలకూబర భావజ యానందరంగ పార్థివముఖ్యా!</poem>|ref=1}} {{Telugu poem|type=గీ.|lines=<poem>అవధరింపుము నీపేర నంకితముగ, సకలలక్షణగ్రంథవిస్తారసార పటిమ లన్నియు నొకటిగా ఘటనపఱిచి, లక్షణగ్రంథ మొనరింతు రంగనృపతి.</poem>|ref=2}} {{Telugu poem|type=సీ.|lines=<poem>ఆదిమకవిభీమనార్యముఖ్యులు పల్కుఛందమ్ములను గల్గుచందములును లక్షణగ్రంథమ్ములను గల్గుభేదముల్ పూని విమర్శించి వానిలోన యతిభేదములు ప్రాసగతిభేదములు చూచి యొనరఁ బూర్వకవిప్రయోగములను వెదకి యన్నింటికి వేర్వేఱ లక్షణలక్ష్యముల్ సత్కవిరాజు లెన్న</poem>|ref=}} {{Telugu poem|type=తే.|lines=<poem>సకలజనముల కుపకారసరణి గాఁగఁ, జెలఁగి వివరించెదను వేడ్కఁ జిత్తగింపు రసికమూర్తి వజారతరాయవిజయ, విక్రమానందరంగేంద్ర వినయసాంద్ర!</poem>|ref=3}} {{Telugu poem|type=క.|lines=<poem>క్షితిఁ గవిత యనుచుఁ జెప్పిన, యతులును బ్రాసములు వలయు నన్నిటి కవి నే జతగూర్చి వ్రాసెద వజా, రతవిజయానందరంగ రాయబిడౌజా!</poem>|ref=4}} {{Telugu poem|type=వ.|lines=<poem>తద్విధం బెట్లనిన నాదిమకవిభీమనచ్ఛందంబులును, గవిరాక్షసచ్ఛందంబును, నథర్వ ణభాస్కరచ్ఛందంబులును, నుత్తమగండచ్ఛందంబును, ననంతచ్ఛందంబును, హ నుమచ్ఛందంబును, జయదేవచ్ఛందంబును, శ్రీధరచ్చందంబును, గోకర్ణచ్ఛందంబు ను, నీలకంఠచ్ఛందంబును, విశ్వేశ్వరచ్ఛందంబును, నన్నయభట్టు లక్షణసారంబును, విన్నకోట పెద్దిరాజు <ref>కావ్యాలంకారచూడామణి</ref>నలంకారశాస్త్రంబును, రఘునాధయ లక్షణదీపికయును, గవి సర్పగారుడంబును, గవిగజాంకుశంబును, మల్లన <ref>పాదాంగచూడా; వాదాంగచూడా.</ref>పాదాంగదచూడామణియును మొదలుగాఁ గలఛందశ్శాస్త్రంబులు లక్షణకావ్యంబులు విమర్శించి యందు మహా కవివరులు వివరించు తెఱంగంతయు నెఱింగి యెల్లరకుఁ దెలియునట్టులు తేటపఱి చెద నవధరింపుము.</poem>|ref=5}} 1 . 2<noinclude><references/></noinclude> 3ht8w3sridkbittl94a913fasynfvf0 397290 397289 2022-07-31T10:10:09Z దేవీప్రసాదశాస్త్రి 4290 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="దేవీప్రసాదశాస్త్రి" /></noinclude>{{p|ac|fs150}}తృతీయాశ్వాసము</p> {{Telugu poem|type={{Css image crop |Image = ఆనందరంగరాట్ఛందము_(కస్తూరి_రంగయ).pdf |Page = 76 |bSize = 414 |cWidth = 63 |cHeight = 128 |oTop = 69 |oLeft = 38 |Location = left |Description = }} |lines=<poem> విష్ణుచరణసారస సేవాయితహృదయ రూపళితవాసవితా రావల్లభనలకూబర భావజ యానందరంగ పార్థివముఖ్యా!</poem>|ref=1}} {{Telugu poem|type=గీ.|lines=<poem>అవధరింపుము నీపేర నంకితముగ, సకలలక్షణగ్రంథవిస్తారసార పటిమ లన్నియు నొకటిగా ఘటనపఱిచి, లక్షణగ్రంథ మొనరింతు రంగనృపతి.</poem>|ref=2}} {{Telugu poem|type=సీ.|lines=<poem>ఆదిమకవిభీమనార్యముఖ్యులు పల్కుఛందమ్ములను గల్గుచందములును లక్షణగ్రంథమ్ములను గల్గుభేదముల్ పూని విమర్శించి వానిలోన యతిభేదములు ప్రాసగతిభేదములు చూచి యొనరఁ బూర్వకవిప్రయోగములను వెదకి యన్నింటికి వేర్వేఱ లక్షణలక్ష్యముల్ సత్కవిరాజు లెన్న</poem>|ref=}} {{Telugu poem|type=తే.|lines=<poem>సకలజనముల కుపకారసరణి గాఁగఁ, జెలఁగి వివరించెదను వేడ్కఁ జిత్తగింపు రసికమూర్తి వజారతరాయవిజయ, విక్రమానందరంగేంద్ర వినయసాంద్ర!</poem>|ref=3}} {{Telugu poem|type=క.|lines=<poem>క్షితిఁ గవిత యనుచుఁ జెప్పిన, యతులును బ్రాసములు వలయు నన్నిటి కవి నే జతగూర్చి వ్రాసెద వజా, రతవిజయానందరంగ రాయబిడౌజా!</poem>|ref=4}} {{Telugu poem|type=వ.|lines=<poem>తద్విధం బెట్లనిన నాదిమకవిభీమనచ్ఛందంబులును, గవిరాక్షసచ్ఛందంబును, నథర్వ ణభాస్కరచ్ఛందంబులును, నుత్తమగండచ్ఛందంబును, ననంతచ్ఛందంబును, హ నుమచ్ఛందంబును, జయదేవచ్ఛందంబును, శ్రీధరచ్చందంబును, గోకర్ణచ్ఛందంబు ను, నీలకంఠచ్ఛందంబును, విశ్వేశ్వరచ్ఛందంబును, నన్నయభట్టు లక్షణసారంబును, విన్నకోట పెద్దిరాజు <ref>కావ్యాలంకారచూడామణి</ref>నలంకారశాస్త్రంబును, రఘునాధయ లక్షణదీపికయును, గవి సర్పగారుడంబును, గవిగజాంకుశంబును, మల్లన <ref>పాదాంగచూడా; వాదాంగచూడా.</ref>పాదాంగదచూడామణియును మొదలుగాఁ గలఛందశ్శాస్త్రంబులు లక్షణకావ్యంబులు విమర్శించి యందు మహా కవివరులు వివరించు తెఱంగంతయు నెఱింగి యెల్లరకుఁ దెలియునట్టులు తేటపఱి చెద నవధరింపుము.</poem>|ref=5}}<noinclude><references/></noinclude> 3hwckyvv1n2gyr17fnlhgl4qsh9beaz 104 129466 397291 2022-07-31T10:34:25Z దేవీప్రసాదశాస్త్రి 4290 /* అచ్చుదిద్దబడిన */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="దేవీప్రసాదశాస్త్రి" /></noinclude>{{Telugu poem|type=సీ.|lines=<poem>అయహలకును గియ్యలగును కచటతపవర్గుల నాల్గేసివర్ణములుగ నొకటొకటికి యతి యొప్పును చాదులుశషసలు తమలోన క్షాకుఁ జెల్లు లళలును గిల్క క్రారయు రేఫకుఁ జెలంగుఁ పభబభల్ వాకును బరగు వణలు పొల్లక్షరములకుఁ బొసఁగు పవర్గు బిందూక్త మైనను మాకు నొనరుచుండు</poem>|ref=}} {{Telugu poem|type=తే.|lines=<poem>పుఫుబుభులకు ముకారంబుఁ బూన్పవచ్చు మఱి ఋకారంబు రేఫకు విరతియగును వాడుకగ నుండుయతు లివి వరుసతోడ శ్రీమదానందరంగ పార్దివపతంగ.</poem>|ref=6}} {{Telugu poem|type=తా.|lines=<poem>అకారయకారహకారములును, గియ్యముడికలయక్షరములు నొండొంటికి యతి చెల్లును. కఖగఘ, చఛజఝ, టఠడఢ, తథదధ, పఫబభ యీయైదువర్గములలో నాయావర్గములోని నాల్గక్షరము లొండొంటికి యతిఁ జెల్లును. చఛజఝుశషసక్ష యీ యెనిమిదియక్షరములు నొండొంటికి యతి చెల్లును. క్షకారము కవర్గముతోఁ జెల్లును. లకారమును, ళకారమును, వెలుపల గిలకగలయక్షరములును, క్రారవడిగలయక్షరములు నొండొంటికి యతి చెప్పవచ్చును. పఫబభవ యీయైదక్షరములు నొకటికొకటి యతి చెల్లును. నకారణకారములును, నకారపొల్లు గలిగినయక్షరములును నొకటికొకటి యతి చెల్లును. పఫబభ యీనాల్గక్షరములకు దాఁపలసున్న లుండినచో మకారమునకు యతి చెల్లును. పుఫుబుభు యీ నాల్గక్షరములును ముకారమును బరస్పరము యతి చెల్లును. స్వరములలోని ఋకారమునకును రేఫకును యతి చెల్లును. ఇదియంతయుఁ జాల వాడుకగా బహుజనులు చెప్పెదరు కావున నివియు, మహాకవిరాజులు, ప్రబంధములయందుఁ బ్రయోగించుయతులును, బ్రాసభేదములును వివరించెద.</poem>|ref=}} {{left margin|2em}}'''ప్రాసములకు నాదిమకవి భీమనచ్ఛందమున (సంజ్ఞ 76) '''— </div> {{Telugu poem|type=క.|lines=<poem>భాసురము లగుచు సుకర, ప్రాసానుప్రాసదుష్కరప్రాసాంత్య ప్రాసద్విప్రాసత్రి, ప్రాసము అన షడ్విధములఁ బ్రాసము లమరున్.</poem>|ref=7}} {{left margin|2em}}'''మఱియు, ననంతచ్ఛందమున (1-35) '''— </div> {{Telugu poem|type=క.|lines=<poem>సమనామప్రాసము ప్ర్రా, సమైత్రి ఋత్రియును బ్రాదిసమలఘువు విక ల్పము బిందు వర్ధబింద్వా, ఖ్య ముభయసంయుక్తసంధిగతసంజ్ఞికమున్.</poem>|ref=8}} {{Telugu poem|type=తా.|lines=<poem>అని యివ్విధంబున సుకరస్రాసము, దుష్కరప్రానము, అంత్యప్రాసము, అనుప్రాసము, ద్విప్రాసము, త్రిప్రాసము, చతుష్ప్రాసము, సమనామప్రాసము, ప్రాసమైత్రి, ఋప్రాసము, త్రివిధప్రాసము, ప్రాదిప్రాసము, వికల్పప్రాసము, బిందుప్రాసము, అర్ధబిందుప్రాసము, ఉభయప్రాసము, సంయుక్తప్రాసము, సంధిగతప్రాసము, సమలఘుప్రాసము అనగా 19 విధముల ప్రాసములు వివరించినారు.</poem>|ref=}}<noinclude><references/></noinclude> 4h8o0a4dl03fav7wnfe888ixyvgggbk 104 129467 397292 2022-07-31T11:18:19Z దేవీప్రసాదశాస్త్రి 4290 /* అచ్చుదిద్దబడిన */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="దేవీప్రసాదశాస్త్రి" /></noinclude>{{left margin|2em}}'''ఇఁకను యతులకు ఆదిమకవి భీమనచ్ఛందమున (సంజ్ఞ 62) '''— </div> {{Telugu poem|type=క.|lines=<poem>స్వరవర్గాఖండప్ర్రా, ద్యురుబిందుప్లుతములును బ్రయుక్తాక్షరముల్ పరువడి నెక్కటి పోలిక, <ref>సరసలు నాఁ బదియు వళ్లు చను నిద్ధాత్రిన్.</ref>సరస లనన్ బదివిధములఁ జను వళ్లు మహిన్.</poem>|ref=9}} {{Telugu poem|type=|lines=<poem>అని పది యతులున్ను,</poem>|ref=}} {{left margin|2em}}'''పెద్దిరాజు అలంకారంబున '''— </div> {{Telugu poem|type=గీ.|lines=<poem>యతులు స్వరవర్గసరసగుణితవిభాగ బిందుకాకుస్వరాఖండ భిన్ వృద్ధి దేళ్యములు ప్రాదియెక్కటాదేశములును పోల్కి గూఢస్వర మన నొప్పును బదాఱు.</poem>|ref=10}} {{Telugu poem|type=|lines=<poem>అని పదాఱుయతులున్ను జెప్పి ఉన్నది. మఱిన్ని,</poem>|ref=}} {{left margin|2em}}'''అథర్వణచ్ఛందంబున '''— </div> {{Telugu poem|type=సీ.|lines=<poem>స్వరయతుల్ ప్లుతయతుల్ సంయుక్తయతులును వర్గయతులు బిందువడి యఖండ విరతి పోల్కి వడి యభేదయతి సరసయతి చక్క టెక్కటియతులు మఱియుఁ బ్రభునామయతియును బ్రాదులు వృద్ధులు మయతియు నిత్యసమాసయతియు నాదేశయతులు రియతి ఋయతి వికల్పయతులు విభాగపుయతులు దేశ్య</poem>|ref=}} {{Telugu poem|type=తే.|lines=<poem>యతులు భిన్నయతులును గుణితయతులును ప్రాదినిత్యసమాసవిరహితయతులు ఘజ్ యతులు శకంధుయతులు నఞ్ యతు లవ ల నసమాసయతు లిరువదెనిమిదొకటి.</poem>|ref=11}} {{Telugu poem|type=|lines=<poem>అని యతులు 29 విధములుగాఁ జెప్పి ఉన్నది. మఱిన్ని,</poem>|ref=}} {{left margin|2em}}'''కవిరాక్షసచ్చందంబున '''— </div> {{Telugu poem|type=శా.|lines=<poem>శ్రీదైతాయతు లిర్వదొక్కటియగున్ ఋప్రాదినిత్యజ్ఞ కా క్వాదేశంబులు వృద్ధిఘఞ్ సరసనామాఖండవర్గప్లుత భాగమల్ స్వరజముల్ మాసుస్వరంబుల్ విక ప్రాదుల్ చక్కటిపోల్కి యెక్కటియుఁ గావ్యాళిన్ బ్రసిద్ధంబగున్.</poem>|ref=12}} {{Telugu poem|type=|lines=<poem>అని 21 విధములుగా చెప్పివున్నది. మఱియు,</poem>|ref=}} {{left margin|2em}}'''నన్నయభట్టు లక్షణసారంబున '''— </div> {{Telugu poem|type=మ.|lines=<poem>స్వరవర్గప్లుతముల్ శకంధుగణఋత్వప్రాద్యభేదోర్వను స్వరభిన్నప్రభుకాకునిత్యములు దేశ్యజ్ఞోభయాఖండముల్</poem>|ref=}}<noinclude><references/></noinclude> qa56vvm6mv465vtru8pet4lqebje9gh