మూస:స్వాగతం

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10.xsd" version="0.10" xml:lang="te">
  <siteinfo>
    <sitename>వికీసోర్స్</sitename>
    <dbname>tewikisource</dbname>
    <base>https://te.wikisource.org/wiki/%E0%B0%AE%E0%B1%8A%E0%B0%A6%E0%B0%9F%E0%B0%BF_%E0%B0%AA%E0%B1%87%E0%B0%9C%E0%B1%80</base>
    <generator>MediaWiki 1.39.0-wmf.25</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">మీడియా</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">ప్రత్యేక</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">చర్చ</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">వాడుకరి</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">వాడుకరి చర్చ</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">వికీసోర్స్</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">వికీసోర్స్ చర్చ</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">దస్త్రం</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">దస్త్రంపై చర్చ</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">మీడియావికీ</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">మీడియావికీ చర్చ</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">మూస</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">మూస చర్చ</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">సహాయం</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">సహాయం చర్చ</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">వర్గం</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">వర్గం చర్చ</namespace>
      <namespace key="100" case="first-letter">ద్వారము</namespace>
      <namespace key="101" case="first-letter">ద్వారము చర్చ</namespace>
      <namespace key="102" case="first-letter">రచయిత</namespace>
      <namespace key="103" case="first-letter">రచయిత చర్చ</namespace>
      <namespace key="104" case="first-letter">పుట</namespace>
      <namespace key="105" case="first-letter">పుట చర్చ</namespace>
      <namespace key="106" case="first-letter">సూచిక</namespace>
      <namespace key="107" case="first-letter">సూచిక చర్చ</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">మాడ్యూల్</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">మాడ్యూల్ చర్చ</namespace>
      <namespace key="2300" case="first-letter">Gadget</namespace>
      <namespace key="2301" case="first-letter">Gadget talk</namespace>
      <namespace key="2302" case="case-sensitive">Gadget definition</namespace>
      <namespace key="2303" case="case-sensitive">Gadget definition talk</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>మూస:స్వాగతం</title>
    <ns>10</ns>
    <id>5368</id>
    <revision>
      <id>398165</id>
      <parentid>389351</parentid>
      <timestamp>2022-08-22T01:21:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Minorax</username>
        <id>4040</id>
      </contributor>
      <comment>vva</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5264" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;
ఈ మూస కొత్త సభ్యులను తెవికీ కి ఆహ్వానించుట కొరకు ఉపయోగించవచ్చు. దీనిని వాడుటకు మీరు కొత్త సభ్యుల చర్చా పేజీలో 
# &lt;code&gt;&lt;nowiki&gt; {{subst:స్వాగతం}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt;
చేరిస్తే సరిపోతుంది. 
----
[[వర్గం: వికీసోర్స్ నిర్వహణ మూసలు]]
&lt;/noinclude&gt;
== స్వాగతం ==
&lt;div style=&quot;align: center; padding: 1em; border: solid 2px Orange; background-color: Orange;&quot;&gt;
&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;&lt;span style=&quot;font-size:large; color:black;&quot;&gt;{{PAGENAME}} గారు, తెలుగు వికీసోర్స్ కు &lt;span style=&quot;color:white;&quot;&gt;స్వాగతం!&lt;/span&gt;! [[దస్త్రం:Wikisource-logo.svg|40px]]&lt;/span&gt;&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;align: left; padding: 1em; border: solid 2px Orange; background-color: white;&quot;&gt;
{{PAGENAME}} గారు, [[w:వికీసోర్స్|తెలుగు వికీసోర్స్]] కు స్వాగతం! వికీసోర్స్ లో సభ్యులైనందుకు అభినందనలు.
*ఈ సముదాయములో మీ పని సజావుగా సాగుతుందని ఆశిస్తున్నాం. సహాయము కావాలిస్తే, ఇక్కడ [[సహాయము:Contents|సహాయ పేజీలు]] చూడండి.(ముఖ్యంగా [[సహాయం:గ్రంథాలను చేర్చటం|గ్రంథాలను చేర్చటం]] మరియు [[Wikisource:శైలి మార్గదర్శిని|వికీసోర్స్ యొక్క శైలి మార్గదర్శిని]] కొత్తవారికి ఉపయోగపడతాయి). ఈ సముదాయం గూర్చిన ప్రశ్నలను [[Wikisource:రచ్చబండ|రచ్చబండ]]లో అడగవచ్చు లేదా సముదాయానికి సంబంధించిన విషయాలను చర్చించవచ్చు. మీరు ఈ ప్రాజెక్టునకు సహాయం చెయ్యాలనుకొంటే ఇక్కడ చేయవలసిన పనుల జాబితా [[Wikisource:సముదాయ పందిరి|సముదాయ పందిరి]]లో ఉన్నది. 
* తెలుగులో ఎలా రాయాలో తెలుసుకోవడానికి [[w:వికీపీడియా:తెలుగులో రచనలు చెయ్యడం|తెలుగులో రచనలు చెయ్యడం]] మరియు [[w:వికీపీడియా:టైపింగు సహాయం|టైపింగు సహాయం]] మరియు [[w:కీ బోర్డు|కీ బోర్డు]] చదవండి.
*  దిద్దుబాటు పెట్టె పై భాగంలో ని కలంతోసంతకం వున్న బొమ్మ పై నొక్కిన లేక నాలుగు టిల్డెలతో &lt;nowiki&gt;(~~~~)&lt;/nowiki&gt; ఇలా సంతకం చేస్తే  మీ పేరు, తేదీ, టైము ముద్రితమౌతాయి. (ఇది చర్చా పేజీలకు మాత్రమే పరిమితం, చర్చ ఎవరు జరిపారో తెలియడానికి, వ్యాసాలలో చెయ్యరాదు.)
* వికీసోర్స్ ను ఉపయోగిస్తున్నప్పుడు మీకేమయినా సందేహాలు వస్తే [http://te.wikisource.org/w/index.php?title={{TALKPAGENAMEE}}&amp;action=edit&amp;section=new&amp;preload=template:helpme-preload&amp;preloadtitle=సందేహం ఇక్కడ] నొక్కి, మీ సందేహాన్ని అడగండి. వీలయినంత త్వరగా వికీ విధివిధానాలు తెలిసిన సభ్యులు మీ సందేహాన్ని నివృత్తి చేస్తారు.
* తెలుగు వికీ సభ్యులు అభిప్రాయాలు పంచుకొనే [http://groups.google.com/group/teluguwiki తెవికీ గూగుల్ గుంపు]లో  చేరండి మరియు ఫేస్బుక్ వాడేవారైతే [http://www.facebook.com/pages/%E0%B0%A4%E0%B1%86%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B1%80/319640018072022   తెవికీ సముదాయ పేజీ]  ఇష్టపడండి.
* మీరు ఈ సైటు గురించి అభిప్రాయాలు  [[వికీసోర్స్:అభిప్రాయాలు| ఇక్కడ]] వ్రాయండి

తెలుగు వికీసోర్స్ లో మళ్ళీ మళ్ళీ కలుద్దాం. [[బొమ్మ:Smile icon.png|25px]] &amp;nbsp;&lt;includeonly&gt;~~&lt;/includeonly&gt;&lt;includeonly&gt;~~&lt;/includeonly&gt;
&lt;/div&gt;</text>
      <sha1>r15idnfopdu17chi16ey1gsallyaq2i</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>పుట:కాశీమజిలీకథలు-06.pdf/174</title>
    <ns>104</ns>
    <id>129827</id>
    <revision>
      <id>398163</id>
      <parentid>398012</parentid>
      <timestamp>2022-08-21T23:47:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>శ్రీరామమూర్తి</username>
        <id>1517</id>
      </contributor>
      <comment>/* అచ్చుదిద్దబడిన */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5552" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;శ్రీరామమూర్తి&quot; /&gt;{{rh||వీరసేనుని కథ|179}}&lt;/noinclude&gt;ఆ మాటలువిని యతండు కానిమ్ము. చూతముగాఁ బోయి చెప్పుమని పలికి లోపలికిం బోయెను. అప్పు డాకేసరిణిపోయి రాజపుత్రితో నంతయుం జెప్పినది. కాంతిసేన మరునాడు సఖులతో నఱిగి యా రాజపుత్రుని మేడ కనతిదూరములో నొక యుపవనము గల్పించి యందుఁ బుష్పాపచయముఁ జేయుచుండెను.

ఆ వనముఁ జూచి రాజపుత్రుఁడు, యింద్రజాలకల్పితమని నిశ్చయించి మహేంద్రజాల విద్యాపాటవంబున జంఝామారుతంబు నుఱుములు మెఱుములు గలిపి పిడుగులు పడియెడు వర్షంబును గలుగజేసి ముహూర్తకాలములోఁ గాంతిసేన నిర్మించిన వనమును నాశనము నొందించెను. అప్పుడాచిన్నది మరల మాయఁబన్ని అనేకక్రూరసత్వములచే భయంకరమై యొప్పుకాంతారము సృష్టిఁజేసినది. అందలి మృగంబుల సూచి శంతనాదులు గంతులువైవఁ దొడంగిరి.

ఓహో ? వెరవకుఁడని పలుకుచు నా మృగములకుఁ బ్రతిమృగములఁ గల్పించుచు నల్పకాలములో వానినెల్ల నంతము నొందించెను. అప్పుడు రాజపుత్రిక తనమాయ నిలువకుండుటకు జిం‌తించుచు అన్నన్నా ఒకదివసమెల్ల లోకుల మోహింపఁజేయు నామాయ గడియయైన నిలువకున్నది. అతఁడు రచించిన వనము చెక్కుచెదరక ప్రకాశించుచున్నది. ఎప్పటికప్పుడే నేనొక్కరితను మిగులుచుంటిని.
మహేంద్రజాలము నాచే భేదింప శక్యముగాకున్నది. వీని నెట్టు జయించుదాననని యాలోచించుచు మరియు ననేకమాయలు కల్పించి వారిని మోహపెట్టినది. కాని వాని నెల్లఁ బ్రతిమాయలచే నతఁడు రూపు మాపఁజేసెను.

రాహువిముక్తయగు చంద్రరేఖవోలె మాయావిముక్తయై ప్రకాశించుచున్న కాంతిసేనుఁడు మార వికార దూషిత స్వాంతుండై తదాకారచేష్టావిలాస విభ్రమంబుల సంభ్రమముతో నుపలక్షించుచు నొండెరుంగక తన్మయత్వము నొందెను స్త్రీమాయ యెల్ల మాయలకు మీరినదికదా ?

వీరసేనుఁడు మేడనుండి తన్న సాభిలాషగాఁ జూచుచున్నాడుగదా యని తెలిసికొని కాంతిసేన విలాసముల నభివ్యక్తము సేయుచు నందలమెక్కి సఖులతో నింటికిబోయినది.  పిమ్మటఁగేసరిణి రాజపుత్రునొద్ద కరిగి నమస్కరించినది. అతండు దానింజూచి చిగరుబోణీ! మీ దేవి నాతో మాటాడక యింటికిఁ బోయినదేమి ? నిన్ననేమా చెప్పితివే ? నా సామర్ధ్యముఁజూచినదిగద ! మెచ్చి కొన్నదియా ? ఏమన్నదియో చెప్పుము. ఇందుగూర్చుండుము. నీ సఖురాలు మంచి చక్కనిదే ? యేమో యనుకొంటిని. అని అడిగినమాటయే‌ యడుగుచుఁ జెప్పినమాటయే చెప్పుచు నున్మత్తవికారము సూచించెను. అప్పుడు కేసరిణి‌ యతనిఁ తమవలలోఁ బడినవానిగాఁ దలంచుచు ముసిముసి నగవుతో‌ దేవా!  మా రాజపుత్రిక మొదటనే యోడిపోయితినని చెప్పమన్నది. మీ సామర్థ్య -------------- ?
మెచ్చుకొనుట మిమ్ము పెద్దగా స్తుతియించినది మిమ్ము భర్తగా వరించినది. ఇక మీ&lt;noinclude&gt;&lt;references/&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>p5ktzrnstqj6gd6no4tz331ajiqk33h</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>పుట:Sukavi-Manoranjanamu.pdf/386</title>
    <ns>104</ns>
    <id>129912</id>
    <revision>
      <id>398140</id>
      <parentid>398134</parentid>
      <timestamp>2022-08-21T13:07:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>దేవీప్రసాదశాస్త్రి</username>
        <id>4290</id>
      </contributor>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3087" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;దేవీప్రసాదశాస్త్రి&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;{{Telugu poem|type=|lines=&lt;poem&gt;కపి దైత్య వీరశేఖరు లశ్వఘోషలు
             కరిబృంహితములు మార్గణగరుత్ప్ర
చండఝాంకృతు లట్టహాసములు నెమ్మి
ఘననినాదంబు లతిభయంకరము దుర మ
లంఘ్య మీక్షింప బ్రహ్మాదులకు వశంబె
జయరమా రామ రామ రాక్షస విరామ.&lt;/poem&gt;|ref=}}
{{left margin|5em}}ఈ పద్యమందు రేఫ ఱకార సాంకర్యమేకాదు. 'ముష్టీముష్టి' యని యుండవలసినందుకు 'ముష్టాముష్టి' యని యతి యందు ప్రయోగించినారు. {{float right|189}} &lt;/div&gt;
{{p|al|fwb}}వ్యాకరణసూత్రము&lt;/p&gt;
{{Telugu poem|type=|lines=&lt;poem&gt;'కర్మవ్యవహారే బహువ్రీహౌ పూర్వపదాంతస్య దీర్ఘః
ఇచ్ సమాసాంతో వక్ష్యతే.
తత్ర తేనేద మితి సరూపే.
సప్తమ్యంతే గ్రహణవిషయే సరూపే పరే తృతీ
యాంతే చ ప్రహరణ విషయే. ఇదం యుద్ధం
ప్రవృత్త మిత్యర్థే సమస్యేతే
కేశేషు కేశేషు గృహీత్వా ఇదం యుద్ధం ప్రవృత్తం కేశాకేశి.
దండైశ్చ దండైశ్చ ప్రహృత్యేదం యుద్ధం ప్రవృత్తమితి దండాదండి.
ముష్టినా ముష్టినా ప్రవృత్తం యుద్ధమితి ముష్టీముష్టి.
'ఓర్గుణః' ఉవర్ణాంతస్య గుణః స్యాత్. తద్ధితే
ఆవాదేశః, బాహాబాహవి. తద్ధితే కిం? పట్వీ.
సరూపే ఇతి కిం? హలేన, ముసలేన...'&lt;/poem&gt;|ref=}}
{{left margin|5em}}అని యున్నందున 'ముష్టాముష్టి' యనరాదు. అకారాంతములకు-దండాదండి. ఇకారాంతములకు - 'ముష్టీముష్టి.' ఉకారాంతములకు - ‘బాహాబాహవి’ అని వ్యాకరణమందే యున్నది. 'బాహాబాహి' అనుచోట 'బాహా' శబ్దము - అకారాంత స్త్రీ లింగము - కలదు. కావున 'బాహాబాహి'యని పూర్వపదాంతముకే దీర్ఘము. కాని, 'ముష్టి' శబ్దము అకారాంతముగా కన్పించదు. ఇక,— {{float right|190}}&lt;/div&gt;&lt;noinclude&gt;&lt;references/&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>ds0yngk3ydjsupdjyrjuo4swdycuy04</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>పుట:Sukavi-Manoranjanamu.pdf/387</title>
    <ns>104</ns>
    <id>129913</id>
    <revision>
      <id>398135</id>
      <timestamp>2022-08-21T12:35:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>దేవీప్రసాదశాస్త్రి</username>
        <id>4290</id>
      </contributor>
      <comment>/* అచ్చుదిద్దబడిన */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2771" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;దేవీప్రసాదశాస్త్రి&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;{{left margin|2em}}'''ఆంధ్రనామసంగ్రహము (స్థావర 18) నందు '''— &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=క.|lines=&lt;poem&gt;మఱుగనఁగ నోలమాసము
మఱువనఁగాఁ జాట నంగ మాటన వరుసన్
బరుగు నివెల్ల నగోచర
ధరణీనామంబు లగుచు దర్పకదమనా!&lt;/poem&gt;|ref=191}}
{{left margin|2em}}'''అందే (మానవ 1) '''— &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=గీ. పా.|lines=&lt;poem&gt;ఱేఁడు దొరసామి యన నొప్పు నృపుని పేళ్ళు&lt;/poem&gt;|ref=192}} 
{{left margin|2em}}'''అని, మరియు 'నాంధ్రభాషార్ణవము' నందు '''— &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=గీ.|lines=&lt;poem&gt;చాయ పెనిమిటి జముతండ్రి జగముకన్ను
తమ్మిచుట్టము వినురత......
ప్రాఁబలుకు టెంకి పచ్చగుఱ్ఱములవాఁడు.&lt;/poem&gt;|ref=193}}
{{left margin|5em}}అని రేఫ ఱకారములు కలిసినవి. ఇఱ్ఱి, మఱ్ఱి, (గుఱ్ఱము) మొదలైన ద్విత్వములు గల పదములు శకటరేఫములేగాని రేఫములు గాదని పండిత పామర సాధారణము, మరియు,— &lt;/div&gt;
{{left margin|2em}}'''అందే '''— &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=క.|lines=&lt;poem&gt;మెఱుఁగన మెఱువన......
బరగును విద్యుత్తు స్తనిత వాచక మౌగా
యుఱు మనగ నశని పిడుగం
దురు కొఱడన రోహితమ్ము దోచు మురారీ.&lt;/poem&gt;|ref=194}} 
{{left margin|2em}}'''అందే '''— &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=గీ.|lines=&lt;poem&gt;'మొగిలు విరినీరు నాగను దగు జలంబు
మీరును హిమాంబుసంజ్ఞ పన్నీరనంగ......'&lt;/poem&gt;|ref=195}}
{{left margin|5em}}అని రేఫ ఱకారములు కలిసినవి. ఇటువలెనే మరియును గలవు. {{float right|196}}&lt;/div&gt;
{{left margin|2em}}'''ఆంధ్రశేషము '''— &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=క.|lines=&lt;poem&gt;తఱి యజ్ఞదనన సమయం
బుఱడనఁగను సరకుసేయకుండెననఁగఁ బే
ళ్లొఱపగు గణింపబడుటకుఁ
గరిచర్మాంబర త్రినేత్ర గౌరీమిత్రా!&lt;/poem&gt;|ref=197}} 


197&lt;noinclude&gt;&lt;references/&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>smehreu3d3boy9s682vnt0tz3qgcknk</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>398139</id>
      <parentid>398135</parentid>
      <timestamp>2022-08-21T13:06:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>దేవీప్రసాదశాస్త్రి</username>
        <id>4290</id>
      </contributor>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2761" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;దేవీప్రసాదశాస్త్రి&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;{{left margin|2em}}'''ఆంధ్రనామసంగ్రహము (స్థావర 18) నందు '''— &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=క.|lines=&lt;poem&gt;మఱుగనఁగ నోలమాసము
మఱువనఁగాఁ జాట నంగ మాటన వరుసన్
బరుగు నివెల్ల నగోచర
ధరణీనామంబు లగుచు దర్పకదమనా!&lt;/poem&gt;|ref=191}}
{{left margin|2em}}'''అందే (మానవ 1) '''— &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=గీ. పా.|lines=&lt;poem&gt;ఱేఁడు దొరసామి యన నొప్పు నృపుని పేళ్ళు&lt;/poem&gt;|ref=192}} 
{{left margin|2em}}'''అని, మరియు 'నాంధ్రభాషార్ణవము' నందు '''— &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=గీ.|lines=&lt;poem&gt;చాయ పెనిమిటి జముతండ్రి జగముకన్ను
తమ్మిచుట్టము వినురత......
ప్రాఁబలుకు టెంకి పచ్చగుఱ్ఱములవాఁడు.&lt;/poem&gt;|ref=193}}
{{left margin|5em}}అని రేఫ ఱకారములు కలిసినవి. ఇఱ్ఱి, మఱ్ఱి, (గుఱ్ఱము) మొదలైన ద్విత్వములు గల పదములు శకటరేఫములేగాని రేఫములు గాదని పండిత పామర సాధారణము, మరియు,— &lt;/div&gt;
{{left margin|2em}}'''అందే '''— &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=క.|lines=&lt;poem&gt;మెఱుఁగన మెఱువన......
బరగును విద్యుత్తు స్తనిత వాచక మౌగా
యుఱు మనగ నశని పిడుగం
దురు కొఱడన రోహితమ్ము దోచు మురారీ.&lt;/poem&gt;|ref=194}} 
{{left margin|2em}}'''అందే '''— &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=గీ.|lines=&lt;poem&gt;'మొగిలు విరినీరు నాగను దగు జలంబు
మీరును హిమాంబుసంజ్ఞ పన్నీరనంగ......'&lt;/poem&gt;|ref=195}}
{{left margin|5em}}అని రేఫ ఱకారములు కలిసినవి. ఇటువలెనే మరియును గలవు. {{float right|196}}&lt;/div&gt;
{{left margin|2em}}'''ఆంధ్రశేషము '''— &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=క.|lines=&lt;poem&gt;తఱి యజ్ఞదనన సమయం
బుఱడనఁగను సరకుసేయకుండెననఁగఁ బే
ళ్లొఱపగు గణింపబడుటకుఁ
గరిచర్మాంబర త్రినేత్ర గౌరీమిత్రా!&lt;/poem&gt;|ref=197}}&lt;noinclude&gt;&lt;references/&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>8fcxa65iz3pokt5j69e6nt0rgm2wbbl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>పుట:Sukavi-Manoranjanamu.pdf/388</title>
    <ns>104</ns>
    <id>129914</id>
    <revision>
      <id>398136</id>
      <timestamp>2022-08-21T12:41:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>దేవీప్రసాదశాస్త్రి</username>
        <id>4290</id>
      </contributor>
      <comment>/* అచ్చుదిద్దబడిన */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2687" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;దేవీప్రసాదశాస్త్రి&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;{{left margin|2em}}'''రామలింగేశశతకము '''— &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=సీ.|lines=&lt;poem&gt;కోతికి జల్తారుకుల్లాయి యేటికి
             విరజాజిపూదండ విధవ కేల
ముక్కిడితొత్తుకు ముత్యాలన త్తేల
             యద్దమేటికిని జాత్యంధునకును
మాచకమ్మకు నేల మౌక్తికహారముల్
             క్రూరచిత్తునకు సద్గోష్ఠి యేల
ఱంకుబోతుకును సద్ర్వతనిష్ఠ లేటికి
             వావి యేటికిని దుర్వర్తనునకు
మాటనిల్కడ సుంకరమోట కేల
చెవిటివానికి సత్కథాశ్రవణ మేల
సరసకవితారసంబు ముష్కరున కేల
రామలింగేశ రామచంద్రపురవేశ!&lt;/poem&gt;|ref=198}}
{{left margin|2em}}''''భళిర కందర్ప'శతకము '''— &lt;/div&gt; 
{{Telugu poem|type=సీ.|lines=&lt;poem&gt;మరుకేలి గవయ నత్తఱి తొడ ల్గదియించి
             పైకెక్కుటకు హౌసుబరపు నొరపు
రాణించు నెఱజంటి ఱవిక పట్టీగంటి
             ముస్తరుల్ దొంతరై బిత్తరింప.......&lt;/poem&gt;|ref=199}} 
{{left margin|2em}}'''మృత్యుంజయవిలాసము '''— &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=ద్విపద.|lines=&lt;poem&gt;చెఱుకు విల్లెక్కిడి చేనిండ బూని
త్వర సురవరపురి దరియంగ నరిగి
ఎఱుకలసానిగా రెన్నఁగా నాపాలి
హరి కృపమూర్తియై యవతరించినది
హరికృప గల్గు సర్వైశ్వర్యములును
కొరత లేదెప్పుడు కొండ యెక్కెదవు
ఊఱుఁగాయలు రుచు లూఱు పచ్చళ్ళు
బూరెలు చక్కరాల్ పూతట్లుగారె
లఱిసె లప్పాల్మొదలైన భక్ష్యములు
పరమాన్నములు పండు పానకా ల్వఱుగు
మఱది వాలి యొనర్చి మాధవస్వామి&lt;/poem&gt;|ref=}}&lt;noinclude&gt;&lt;references/&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>tfi32e1airbc66flo624qcsl1poyb5u</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>పుట:Sukavi-Manoranjanamu.pdf/389</title>
    <ns>104</ns>
    <id>129915</id>
    <revision>
      <id>398137</id>
      <timestamp>2022-08-21T13:03:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>దేవీప్రసాదశాస్త్రి</username>
        <id>4290</id>
      </contributor>
      <comment>/* అచ్చుదిద్దబడిన */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3281" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;దేవీప్రసాదశాస్త్రి&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;{{Telugu poem|type=|lines=&lt;poem&gt;హరుని మీదఁను కుంకుమాంబువు ల్సిమ్మె
...........................................
నాలవహ స్తంబు నవ్వసంతంబు
లీల నందించి యా లేమలమీఁద
గౌరిచే నిండించి కలకల నవ్వె
.............................................
మెఱుఁగు బోడి శిరంబు మిక్కిలి వంచి
కరగినయట్టి బంగరుముద్దలాగు.&quot;&lt;/poem&gt;|ref=200}}
{{left margin|5em}}'నవ్వసంత' మనచోట నఖండయతి. &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=గీ.|lines=&lt;poem&gt;పొరలు నుసురను కనుమూయు వెఱగుఁజెందు
బెదరి పాన్పునఁబడి లేచు నొదుగు నవ్వు
కన్నుగవ నీరు నించు చికాకు నొందు
వాయు చలవల్లి పోలిక వడఁకుఁ జెందు.&lt;/poem&gt;|ref=201}} 
{{left margin|2em}}'''భానుమతీపరిణయము '''— &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=ఉ.|lines=&lt;poem&gt;ఆరతిరాజు తాపమున నల్లలనాడు మెలంతమేనిపై
జాఱిన కప్పు పెన్నెఱుల సందడి యొప్పు మహానిలాహతిం
గారు మెఱుంగు కీలెడలి గ్రక్కున వ్రాలిన మోహదృష్టిచే
వారిధరంబు మిన్ను డిగి వచ్చి వెసం బయిఁ బర్వెనో యనన్.&lt;/poem&gt;|ref=202}} 
{{left margin|2em}}'''అందే '''— &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=చ.|lines=&lt;poem&gt;సరసిజగంధి పెందొడల సాటికి రా నెదిరించి పోరు నీ
కరభము లెల్ల జేబడుట కన్గొని యుండియుఁ దజ్జయార్థమై
పొరలఁ బెనంగి యూచఁబడి పోవుట లింతియెఁగాక ధాత్రిపై
నఱటులు పిల్ల పిల్ల తరమైనను సామ్యముఁ బొందనేర్చునే.&lt;/poem&gt;|ref=203}} 
{{left margin|2em}}'''అందే'''— &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=రగడ.|lines=&lt;poem&gt;ప్రేమ నెఱుఁగు పెద్ద ఱేగులను ఱేగులను
గోము మీఱిన కొండ గోగులను గోగులను...&lt;/poem&gt;|ref=204}}
{{left margin|2em}}'''అరణ్యపర్వము (4-294) '''— &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=క.|lines=&lt;poem&gt;ఉరవగు నారికె పంటలు
గొఱియల పాడియును దఱచగున్ బురుషులకున్
దెఱవలు చుట్టము లయ్యెద
రెరచియు భుజియింతు రర్థి నెల్ల జనంబుల్.&lt;/poem&gt;|ref=205}} 
{{left margin|5em}}ఇటువలెనే మరియు (బహులములు) గలవు. ఇక — {{float right|206}}&lt;/div&gt;&lt;noinclude&gt;&lt;references/&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>g9vsluvlbov9zuzqodtkbkd0z8ey315</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>398138</id>
      <parentid>398137</parentid>
      <timestamp>2022-08-21T13:05:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>దేవీప్రసాదశాస్త్రి</username>
        <id>4290</id>
      </contributor>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3278" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;దేవీప్రసాదశాస్త్రి&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;{{Telugu poem|type=|lines=&lt;poem&gt;హరునిమీదఁను కుంకుమాంబువు ల్సిమ్మె
...........................................
నాలవహస్తంబు నవ్వసంతంబు
లీల నందించి యా లేమలమీఁద
గౌరిచే నిండించి కలకల నవ్వె
.............................................
మెఱుఁగుబోడి శిరంబు మిక్కిలి వంచి
కరగినయట్టి బంగరుముద్దలాగు.&quot;&lt;/poem&gt;|ref=200}}
{{left margin|5em}}'నవ్వసంత' మనచోట నఖండయతి. &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=గీ.|lines=&lt;poem&gt;పొరలు నుసురను కనుమూయు వెఱగుఁజెందు
బెదరి పాన్పునఁబడి లేచు నొదుగు నవ్వు
కన్నుగవ నీరు నించు చికాకు నొందు
వాయు చలవల్లి పోలిక వడఁకుఁ జెందు.&lt;/poem&gt;|ref=201}} 
{{left margin|2em}}'''భానుమతీపరిణయము '''— &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=ఉ.|lines=&lt;poem&gt;ఆరతిరాజు తాపమున నల్లలనాడు మెలంతమేనిపై
జాఱిన కప్పు పెన్నెఱుల సందడి యొప్పు మహానిలాహతిం
గారు మెఱుంగు కీలెడలి గ్రక్కున వ్రాలిన మోహదృష్టిచే
వారిధరంబు మిన్ను డిగి వచ్చి వెసం బయిఁ బర్వెనో యనన్.&lt;/poem&gt;|ref=202}} 
{{left margin|2em}}'''అందే '''— &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=చ.|lines=&lt;poem&gt;సరసిజగంధి పెందొడల సాటికి రా నెదిరించి పోరు నీ
కరభము లెల్ల జేబడుట కన్గొని యుండియుఁ దజ్జయార్థమై
పొరలఁ బెనంగి యూచఁబడి పోవుట లింతియెఁగాక ధాత్రిపై
నఱటులు పిల్ల పిల్ల తరమైనను సామ్యముఁ బొందనేర్చునే.&lt;/poem&gt;|ref=203}} 
{{left margin|2em}}'''అందే'''— &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=రగడ.|lines=&lt;poem&gt;ప్రేమ నెఱుఁగు పెద్ద ఱేగులను ఱేగులను
గోము మీఱిన కొండ గోగులను గోగులను...&lt;/poem&gt;|ref=204}}
{{left margin|2em}}'''అరణ్యపర్వము (4-294) '''— &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=క.|lines=&lt;poem&gt;ఉరవగు నారికె పంటలు
గొఱియల పాడియును దఱచగున్ బురుషులకున్
దెఱవలు చుట్టము లయ్యెద
రెరచియు భుజియింతు రర్థి నెల్ల జనంబుల్.&lt;/poem&gt;|ref=205}} 
{{left margin|5em}}ఇటువలెనే మరియు (బహులములు) గలవు. ఇక — {{float right|206}}&lt;/div&gt;&lt;noinclude&gt;&lt;references/&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>7737dtfikjq2auze74nv4aleowxiwux</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>పుట:Sukavi-Manoranjanamu.pdf/408</title>
    <ns>104</ns>
    <id>129916</id>
    <revision>
      <id>398141</id>
      <timestamp>2022-08-21T15:15:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>దేవీప్రసాదశాస్త్రి</username>
        <id>4290</id>
      </contributor>
      <comment>/* అచ్చుదిద్దబడిన */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2465" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;దేవీప్రసాదశాస్త్రి&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;{{Telugu poem|type=|lines=&lt;poem&gt;జ్ఞాతివైరంబు నంది ప్రాసంబులందు
విశ్రమములందుఁ దమలోన వేరు గలిగి
దేవదానవు లట్లన తెలుఁగు నందు
మించి రేఫ ఱకారముల్ మెలఁగుఁ గృష్ణ.&lt;/poem&gt;|ref=230}}
{{right|(అ.క. 2-229)}}
{{Telugu poem|type=|lines=&lt;poem&gt;'నాన్యేషాం వైధర్మ్యం లఘ్వలఘూనాం
రయోస్తు నిత్యం స్యాత్'&lt;/poem&gt;|ref=}}
{{left margin|5em}}అని వాగనుశాసన సూత్రమునందుననె (యున్నందున) లాక్షణికులు రేఫ ఱకార(ములు యతి) ప్రాసములకు కూడ దన్నారు కాని — {{float right|231}}&lt;/div&gt;
{{left margin|5em}}నన్నయభట్టుగారు, తిక్కన సోమయాజులగారు, ఎఱ్ఱాప్రెగడగారు — వీరు కవిత్రయము వారు. వీరు ముగ్గురును తెలుగు చేసినది భారతము. తిక్కన సోమయాజులగారు 'ఉత్తర రామాయణము' తెలుగు చేసినారు. ఎఱ్ఱాప్రెగడగారు (హరివంశము రచించినారు). ప్రత్యేకము 'రామాయణము' రచించినారు. మరియును గ్రంథములు రచించినారు. అటు(వంటి మహాకవుల ప్రయో)గములకు లాక్షణికులు నిర్ణయించిన రేఫ ఱకారములకు — (సరిగా) పరిశీలించ నందున వ్యత్యస్తములు గలవు. ఇదివరకు మిక్కిలియు లక్ష్యములు వ్రాసినాము.(ఇంకను బహులములు గలవు. కాని) గ్రంథ విస్తరమగుటవలన నిలిపి (వేసినాము. బుద్ధిమంతులు గ్రంథములందు పరిశీలించి ఇంకను తెలిసికొనేది.) {{float right|232}}&lt;/div&gt;&lt;noinclude&gt;&lt;references/&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>07t5tqlgerl1qjtrzphv7l3t7920027</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>పుట:Sukavi-Manoranjanamu.pdf/407</title>
    <ns>104</ns>
    <id>129917</id>
    <revision>
      <id>398142</id>
      <timestamp>2022-08-21T15:25:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>దేవీప్రసాదశాస్త్రి</username>
        <id>4290</id>
      </contributor>
      <comment>/* అచ్చుదిద్దబడిన */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2734" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;దేవీప్రసాదశాస్త్రి&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;{{Telugu poem|type=రగడ.|lines=&lt;poem&gt;మరిగి యెవ్వఁడు కంఠమాలికల పోలికల
పరగను గలిపి రంక పాలికల బాలికల&lt;/poem&gt;|ref=222}}
{{left margin|5em}}(అని యున్నది. కావున) రాఘవపాండవీయమును (గూడ) నాక్షేపించవలెను,
'పరగ' 'రేఫ గావున.{{float right|223}} &lt;/div&gt;
{{left margin|5em}}అహోబల పండితులవారు బిరుదుకు తగిన పాండిత్యమహిమను వహించలేదు. {{float right|224}}&lt;/div&gt;
{{left margin|5em}}లాక్షణికుల పొరబాటు మరియు (నొకటి). మాఱాడుట, నీఱు = నిప్పులపై బూది, కాఱియ = కష్టము — ఇవి గురురేఫ లన్నారు. కాని రేఫమున్ను గలదు.) {{float right|225}}&lt;/div&gt;
{{left margin|2em}}'''ఎఱ్ఱనగారి హరివంశము (ఉ. భా. 6-128) '''— &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=క.|lines=&lt;poem&gt;మారాడినఁ గోపింతురు
నీరుగ శపియింతు రేము నీబోంట్లకు నీ
శూరతములు వెఱతురె మము
గారియఁగా నిట్లు వలుక గలరే యన్యుల్.&lt;/poem&gt;|ref=223}}
{{left margin|5em}}అచ్చుపుస్తకములందు 'శూరతములు' రేఫగాను, మిగిలినవి ఱకారములుగాను వ్రాసినారు. భారతమందే రేఫ ఱకార సాంకర్యముంటే, రేఫ ఱకార నిర్ణయమే పనిలేదు. ఇంతకన్న నవివేకము గలుగదు. {{float right|227}}&lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=|lines=&lt;poem&gt;&quot;దేవ దానవు లట్లు విద్వేష మెపుడు
గలిగి యుండును రేఫ ఱకారములకు
నట్లు గావున నవి గలయంగ నీక
కావ్యములఁ గూర్పవలయు సత్కవు లెఱింగి&lt;/poem&gt;|ref=228}}
{{Telugu poem|type=|lines=&lt;poem&gt;ఎన్ని లక్షణంబు లెఱిఁగిన రేఫలు
బండిఱాలు నెఱుఁగకుండు నట్టి
కవి కవిత్వమెల్ల గవ్వకు కొ...
కొఱతజెందు రజత కుధరనిలయ&lt;/poem&gt;|ref=229}}
{{right|(ల. సా. సం. 3-40, 42)}}&lt;noinclude&gt;&lt;references/&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>ij8hpw4o04bua0z7y785sbbev66b49w</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>పుట:Sukavi-Manoranjanamu.pdf/406</title>
    <ns>104</ns>
    <id>129918</id>
    <revision>
      <id>398143</id>
      <timestamp>2022-08-21T15:33:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>దేవీప్రసాదశాస్త్రి</username>
        <id>4290</id>
      </contributor>
      <comment>/* అచ్చుదిద్దబడిన */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2906" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;దేవీప్రసాదశాస్త్రి&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;{{Telugu poem|type=ఉ.|lines=&lt;poem&gt;వేరనలేరు ధారుణి నవీనతరాంధ్రకవిత్వసంపదా
ధార రసజ్ఞులైనఁ గవితల్లజులైన వినుండు పాండితీ
పారగులార యో పరమబంధువులార తదీయశబ్దసం
భారము పారముం దెలియ పాల్పడ నేనసుడీ నిజంబుగన్.&lt;/poem&gt;|ref=215}} 
{{left margin|5em}}అని రేఫముగా ప్రయోగించిరి. స్వకవిత్వమున సాంకర్యమే కలిగెను. వారు {{float right|216}}&lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=|lines=&lt;poem&gt;'గట్టిగ నభినవ నన్నయ
భట్టాచార్యాభిధాన పటు బిరుదాంకం
బట్టిట్టనక వహించిన
దిట్టను నను బోలఁగల సుధీమణు లేరీ?'&lt;/poem&gt;|ref=}}
{{left margin|5em}}అని స్వమహిమ ప్రకటించుకొనిరి. కాని, వేరు ఉభయము గలదు. {{float right|217}}&lt;/div&gt;
{{left margin|2em}}'''ఎఱ్ఱనగారి హరివంశము (ఉ.భా. 4-112) '''— &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=క.|lines=&lt;poem&gt;పోరాని చుట్ట మితఁడని
కూరిమి చెలికాఁ డనంగఁ గోరి వరుస గో
త్రారి హరి బాంధవుల వే
ర్వేరం గుశలంబు లడిగెఁ బ్రియ మలరారన్.&lt;/poem&gt;|ref=218}}
{{left margin|2em}}'''ఉద్యోగపర్వము (2–116) '''— &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=గీ.|lines=&lt;poem&gt;పాండురాజ తనూజుల పాలి కర్థి
నిమ్మహారాజు పనుపంగ నేఁగి ధర్మ
పుత్రుఁ గాంచితి నాతఁడు మైత్రి మెఱయ
గౌరవుల సేమ మెల్ల వేర్వేర నడిగె.&lt;/poem&gt;|ref=219}}
{{left margin|5em}}అని రెండు లక్ష్యము లుండగా కేవలము గురురేఫగా లాక్షణికులు చెప్పుటయు పరిశీలించకపోవుటే. {{float right|220}}&lt;/div&gt;
{{left margin|5em}}అయితే, అహోబల పండితులవారు ఉభయము గలదని యెఱిగే రేఫముగా ప్రయోగించినా రంటిరా, 'మరిగి' (అను దానిని) ఆక్షేపించరాదు. భాగవతమందు మాత్రమేమి, రాఘవపాండవీయము (2–6) నందు {{float right|221}}&lt;/div&gt;&lt;noinclude&gt;&lt;references/&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>p4yh403451xlmlah07dp3ybtl1rsj09</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>పుట:Sukavi-Manoranjanamu.pdf/405</title>
    <ns>104</ns>
    <id>129919</id>
    <revision>
      <id>398144</id>
      <timestamp>2022-08-21T15:42:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>దేవీప్రసాదశాస్త్రి</username>
        <id>4290</id>
      </contributor>
      <comment>/* అచ్చుదిద్దబడిన */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3142" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;దేవీప్రసాదశాస్త్రి&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;{{left margin|2em}}'''ద్రోణపర్వము (4-191) '''— &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=క.|lines=&lt;poem&gt;చెలఁగి పటు సింహనాదం
బులు రంకెలుగాఁగ వారు బొలిచిరి వృషభం
బులక్రియ నొండొరులకు మా
ర్మలయుచు దాకుచు నుదాత్తరభసోజ్జ్వలులై.&lt;/poem&gt;|ref=210}}
{{left margin|5em}}అని చెప్పినారు. &lt;/div&gt;
{{left margin|5em}}—కాని రేఫ ఱకారముల పట్ల పరిశీలించుట(లో) అందఱికిని లోపమే. అహోబల పండితుల వారు 'పురసతుల - మఱిగి' అని రేఫ శకటరేఫముల పోతరాజుగారు కలిపినారని ఆక్షేపించినారు. అది పోతరాజుగారి కవిత్వముకాదు. (కాని అది) ఎవరి కవిత్వమైనను (మరిగి) ఉభయము కలదు. {{float right|211}}&lt;/div&gt;
{{left margin|2em}}'''ఎఱ్ఱనగారి హరివంశము (పూ. భా. 8-16) నందు '''— &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=క.|lines=&lt;poem&gt;హరి చేష్టితములు క్రమమున
మరిగి నిజముగాఁగఁ దమదు మగలఁ దొరఁగి యా
హరియంద భర్తృ బుద్ధిం
బరిణతలై రా వ్రజంబు బాలిక లెల్లన్.&lt;/poem&gt;|ref=212}}
{{left margin|5em}}అని రేఫముగా ప్రయోగించిరి. కవిత్రయమువారి ప్రయోగము గలుగగా పరిశీలించక భాగవతము నాక్షేపించుట కూడదు. లాక్షణికులు మఱిగి, వేఱు - గురురేఫము లన్నారు. (కాని) ఉభయరేఫములందు నెవరు వ్రాయలేదు. కాకునూరి అవ్పకవిగారు ‘ఆంధ్రశబ్దచింతామణి'యందు— &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=గీ.|lines=&lt;poem&gt;వేఱు పడుటయు వీఱడి వేఱొకటియు
నాదిగాఁ గొని యాంధ్రవాక్యముల యందుఁ
బాదుకొను దీర్ఘముల మీఁద బండిఱాలు
దీని నెఱుఁగక కృతిసేయు వెఱ్ఱిగలఁడె.&lt;/poem&gt;|ref=213}} 
{{left margin|5em}}అని స్పష్టముగా చెప్పిరి. {{float right|214}}&lt;/div&gt;
{{left margin|5em}}రేఫలమీద వకారమున కేత్వము దీర్ఘములగల పదమె. (కాని) యెవరును చెప్పలేదు. అట్టిదానికి అహోబల పండితులు కవిశిరోమణి యందు &lt;/div&gt;&lt;noinclude&gt;&lt;references/&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>o50vs8y9pjjyj3jd9ymi4gxacewcayi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>పుట:Sukavi-Manoranjanamu.pdf/391</title>
    <ns>104</ns>
    <id>129920</id>
    <revision>
      <id>398145</id>
      <timestamp>2022-08-21T15:50:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>దేవీప్రసాదశాస్త్రి</username>
        <id>4290</id>
      </contributor>
      <comment>/* అచ్చుదిద్దబడిన */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1826" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;దేవీప్రసాదశాస్త్రి&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;{{left margin|5em}}&lt;div style=&quot;column-count:2&quot;&gt;
&lt;poem&gt;కనికరము
కరకర (గ్రాలుట)
కరమొప్పుట
(కూటి) కరడు
(లక్క) కరవటము
కరిగోరుట
(వాన) కురియుట
కెరలుట
కొర బ్రాణము
కదురు
కుదురు

గరిత = పతివ్రత
గరగరిక
(మేను)గరుదాల్చుట
{ పెండ్లి) గరగ
గరికి
గరువతనము
గరిడి
గరపచేను
గిరగిర (వ్రాయుట)
గురుకు కూర
గురపోతు
(సవరపు) గురుజు
గురువింద గురువులు
గురువు = దొడ్డు
గురువులు = పిడతలు
గొరవంక పిట్టలు
గొరగొర నడచుట
గొరిజ

చిరుగుట
చిత్తరు
చెరువు
చెచ్చెర
(కోక) చెరగు
(చేటం) జెరుగుట
చెరువుట
చొరవ
చొరకుండుట
చక్కెర
చప్పరము

జక్కర

తరచియాడుట
(ఏటి) తరగలు
తరతర
తరములు = చుట్టములు
తరముగామి
తరచిన మజ్జిగ
తరవాయ
(దేహంబు) తరలవారుట
తరబడి
తిరుగుట
తిరియుట
తిరుగ = క్రమ్మర
తెరతెర వచ్చుట
తెరువు=తోడు
తెరలు=కట్టుట
(రెండు) తెరంగులు = తెగలు
తెరల క్రాగిన నెయ్యి
తొరలుట
తొరగుట&lt;/poem&gt;&lt;/div&gt; &lt;/div&gt;&lt;noinclude&gt;&lt;references/&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>jdr6y92sqd1vs4wudu4yolku3xi0c8f</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>398146</id>
      <parentid>398145</parentid>
      <timestamp>2022-08-21T15:51:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>దేవీప్రసాదశాస్త్రి</username>
        <id>4290</id>
      </contributor>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1825" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;దేవీప్రసాదశాస్త్రి&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;{{left margin|5em}}&lt;div style=&quot;column-count:2&quot;&gt;
&lt;poem&gt;కనికరము
కరకర (గ్రాలుట)
కరమొప్పుట
(కూటి) కరడు
(లక్క) కరవటము
కరిగోరుట
(వాన) కురియుట
కెరలుట
కొర బ్రాణము
కదురు
కుదురు

గరిత = పతివ్రత
గరగరిక
(మేను)గరుదాల్చుట
(పెండ్లి) గరగ
గరికి
గరువతనము
గరిడి
గరపచేను
గిరగిర (వ్రాయుట)
గురుకు కూర
గురపోతు
(సవరపు) గురుజు
గురువింద గురువులు
గురువు = దొడ్డు
గురువులు = పిడతలు
గొరవంక పిట్టలు
గొరగొర నడచుట
గొరిజ

చిరుగుట
చిత్తరు
చెరువు
చెచ్చెర
(కోక) చెరగు
(చేటం) జెరుగుట
చెరువుట
చొరవ
చొరకుండుట
చక్కెర
చప్పరము

జక్కర

తరచియాడుట
(ఏటి) తరగలు
తరతర
తరములు = చుట్టములు
తరముగామి
తరచిన మజ్జిగ
తరవాయ
(దేహంబు) తరలవారుట
తరబడి
తిరుగుట
తిరియుట
తిరుగ = క్రమ్మర
తెరతెర వచ్చుట
తెరువు=తోడు
తెరలు=కట్టుట
(రెండు) తెరంగులు = తెగలు
తెరల క్రాగిన నెయ్యి
తొరలుట
తొరగుట&lt;/poem&gt;&lt;/div&gt; &lt;/div&gt;&lt;noinclude&gt;&lt;references/&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>fzeyt1417qvi2ubf34dgci4n126ovts</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>పుట:Sukavi-Manoranjanamu.pdf/392</title>
    <ns>104</ns>
    <id>129921</id>
    <revision>
      <id>398147</id>
      <timestamp>2022-08-21T15:54:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>దేవీప్రసాదశాస్త్రి</username>
        <id>4290</id>
      </contributor>
      <comment>/* అచ్చుదిద్దబడిన */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1468" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;దేవీప్రసాదశాస్త్రి&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;{{left margin|5em}}&lt;div style=&quot;column-count:2&quot;&gt;
&lt;poem&gt;దరికొనుట
దరిత్రొక్కుట
దరి
దురము
దురటిల్లుట
దురదుర
(ఎ)దురుట
దొరయు
దొర
దొరలుట
దొరకొలుపుట
దొరయుట
దొరకుట

నరములు
నురుములు
నెరపుట
నెరి
నెరసులు
నెరయుట
నెరసిన తల

పరువులు పెట్టుట
పరచనుదెంచుట
పరపుట= నించుట
పరపు = నిడుసు
పరివడ
పరువడ
పరిమార్చుట
(అమ్ములు) పరగించుట
పరుగుట
పరుసదనంబు
పురపుర బొక్కుట
పురికొల్పుట
పురుగు
(తనకు) పురుడు (ఎవ్వడు)
పురిటాలు
పెరడాలు
పెరుగు
(మేను) పెరుగుట
పొరుగు
పొరిగొంట
పొరిపొరి
పొరలుట
పొర
పొరపొచ్చెము
పొరిగరుగుట

బరులు
బరిమేన
బరిగట్టె
బరడు
బరవు
బరువసంబు
బరుజులు
బిరుదు
బిరుసు
బురద
బురబుర
బొరగుట
బెరయుట&lt;/poem&gt;&lt;/div&gt; &lt;/div&gt;&lt;noinclude&gt;&lt;references/&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>nm7i4pidme9tacd0yukfzzfld1g695v</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>398148</id>
      <parentid>398147</parentid>
      <timestamp>2022-08-21T15:56:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>దేవీప్రసాదశాస్త్రి</username>
        <id>4290</id>
      </contributor>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1487" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;దేవీప్రసాదశాస్త్రి&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;{{left margin|5em}}&lt;div style=&quot;column-count:2&quot;&gt;
&lt;poem&gt;దరికొనుట
దరిత్రొక్కుట
దరి
దరియుట
దురము
దురటిల్లుట
దురదుర
(ఎ)దురుట
దొరయు
దొర
దొరలుట
దొరకొలుపుట
దొరయుట
దొరకుట

నరములు
నురుములు
నెరపుట
నెరి
నెరసులు
నెరయుట
నెరసిన తల

పరువులు పెట్టుట
పరచనుదెంచుట
పరపుట= నించుట
పరపు = నిడుసు
పరివడ
పరువడ
పరిమార్చుట
(అమ్ములు) పరగించుట
పరుగుట
పరుసదనంబు
పురపుర బొక్కుట
పురికొల్పుట
పురుగు
(తనకు) పురుడు (ఎవ్వడు)
పురిటాలు
పెరడాలు
పెరుగు
(మేను) పెరుగుట
పొరుగు
పొరిగొంట
పొరిపొరి
పొరలుట
పొర
పొరపొచ్చెము
పొరిగరుగుట

బరులు
బరిమేన
బరిగట్టె
బరడు
బరవు
బరువసంబు
బరుజులు
బిరుదు
బిరుసు
బురద
బురబుర
బొరగుట
బెరయుట&lt;/poem&gt;&lt;/div&gt; &lt;/div&gt;&lt;noinclude&gt;&lt;references/&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>iq8zwzyk0sr5ymtaqki8wvj4qvvce30</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>పుట:Sukavi-Manoranjanamu.pdf/393</title>
    <ns>104</ns>
    <id>129922</id>
    <revision>
      <id>398149</id>
      <timestamp>2022-08-21T16:48:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>దేవీప్రసాదశాస్త్రి</username>
        <id>4290</id>
      </contributor>
      <comment>/* అచ్చుదిద్దబడిన */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1195" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;దేవీప్రసాదశాస్త్రి&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;{{left margin|5em}}&lt;div style=&quot;column-count:2&quot;&gt;
&lt;poem&gt;బెరుకు
బొరుసు

మరులు
మరియాద
మరలుట
మిరియములు
మురువు
మురముర లాడుట
మురియుట
మురుగు
మురియలు
మెరమెర
మొరపనేల
మొరడు
మొరయుట

రచ్చ
రజ్జులాడి
రమ్మంట
రంకెలు
రమణ
రవళి
రంతు
రహి
రంగు
రిత్త
రెండు
రెట్ట పెట్టుట
రొద

వరువు
వరుజులు
వరువుడు
వరి
వరగ
వరుస
విరవిరబోవుట
విరియుట
విరియజల్లుట
విరులు
విరివి
వెరను
వెరసు
వెరవరి
వివరము
వెదురు

సరకు (లమ్ముట)
సిరి
సరులు
సరుకుగొనమి
సరగ
సరుదుట
సరసను
సరవి
సరిగె
సరి
సురట
సురె
సురుగుట
సెరబడుట
సొరిది&lt;/poem&gt;&lt;/div&gt; &lt;/div&gt;&lt;noinclude&gt;&lt;references/&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>1vv0lrh5l8tisg6ynqutu4whtsc5ple</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>పుట:Sukavi-Manoranjanamu.pdf/394</title>
    <ns>104</ns>
    <id>129923</id>
    <revision>
      <id>398150</id>
      <timestamp>2022-08-21T16:56:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>దేవీప్రసాదశాస్త్రి</username>
        <id>4290</id>
      </contributor>
      <comment>/* అచ్చుదిద్దబడిన */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1577" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;దేవీప్రసాదశాస్త్రి&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;{{left margin|5em}}&lt;div style=&quot;column-count:2&quot;&gt;
&lt;poem&gt;హరివాణము = తల్లె
హరువు
హురుమంజి ముత్తెము
హొరంగు

డెప్పరము

ఆరుట = నిండుట
ఆరెకులు = తలవరులు
ఆరాటము
ఆరగించుట
ఆరటము
ఆరయుట = విమర్శించుట

ఈరిక లెత్తుట
ఈరెలుగు
ఈరు = రెండు, ఇరవు
ఈరసము
(దానము) ఈరే (యనుట)

ఊరు = గ్రామము
ఊకార్చుట
ఊరకుండుట

ఏరి
ఏరికి
ఏరా

ఓరసిక
ఓరసిల్లుట
ఓరుచుకొనుట
ఓరెము = అన్నము
ఓరీ

కారులు = కల్లలు
కారుమెఱుగు
కారించుట
(ము)క్కారుపంట
కారాకు
(పట్టు)కారు
కారాటము
కూరుకు = నిద్ర
కూరిమి
కూర సేయుట
(మన్ను) కూరుట
(తోట)కూర
(నెనరు) కూరిచి
కూరుట = పొగలుట
కేరుట
కోరడి
కోరిక
కోరు = సన్నువెట్టుట
కోరగిన్నె
(పంది) కోరాడుట
(చే)కూరుట

గారాము
గారపట్టుట
గారాబము
గారసము
గారె
గారచెటు
గోరు = నఖము
325&lt;noinclude&gt;&lt;references/&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>7bk8fwgz7xt0g5to9m4cfal8qyh9qup</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>398151</id>
      <parentid>398150</parentid>
      <timestamp>2022-08-21T16:56:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>దేవీప్రసాదశాస్త్రి</username>
        <id>4290</id>
      </contributor>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1593" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;దేవీప్రసాదశాస్త్రి&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;{{left margin|5em}}&lt;div style=&quot;column-count:2&quot;&gt;
&lt;poem&gt;హరివాణము = తల్లె
హరువు
హురుమంజి ముత్తెము
హొరంగు

డెప్పరము

ఆరుట = నిండుట
ఆరెకులు = తలవరులు
ఆరాటము
ఆరగించుట
ఆరటము
ఆరయుట = విమర్శించుట

ఈరిక లెత్తుట
ఈరెలుగు
ఈరు = రెండు, ఇరవు
ఈరసము
(దానము) ఈరే (యనుట)

ఊరు = గ్రామము
ఊకార్చుట
ఊరకుండుట

ఏరి
ఏరికి
ఏరా

ఓరసిక
ఓరసిల్లుట
ఓరుచుకొనుట
ఓరెము = అన్నము
ఓరీ

కారులు = కల్లలు
కారుమెఱుగు
కారించుట
(ము)క్కారుపంట
కారాకు
(పట్టు)కారు
కారాటము
కూరుకు = నిద్ర
కూరిమి
కూర సేయుట
(మన్ను) కూరుట
(తోట)కూర
(నెనరు) కూరిచి
కూరుట = పొగలుట
కేరుట
కోరడి
కోరిక
కోరు = సన్నువెట్టుట
కోరగిన్నె
(పంది) కోరాడుట
(చే)కూరుట

గారాము
గారపట్టుట
గారాబము
గారసము
గారె
గారచెటు
గోరు = నఖము&lt;/poem&gt;&lt;/div&gt; &lt;/div&gt;&lt;noinclude&gt;&lt;references/&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>r84g9vvp7wjha7c5svh88rui6a22lse</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>పుట:Sukavi-Manoranjanamu.pdf/395</title>
    <ns>104</ns>
    <id>129924</id>
    <revision>
      <id>398152</id>
      <timestamp>2022-08-21T20:18:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>దేవీప్రసాదశాస్త్రి</username>
        <id>4290</id>
      </contributor>
      <comment>/* అచ్చుదిద్దబడిన */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1514" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;దేవీప్రసాదశాస్త్రి&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;{{left margin|5em}}&lt;div style=&quot;column-count:2&quot;&gt;
&lt;poem&gt;చీరికి గొనంకుట
చీర = కోక
చీరుట = పిలుచుట, చించుట
చూర = పొడి
చూరీలు
చేరుట
చేర
చేరుచుకొంట
చేరికె
చేరువ = ప్రోగు, చెంత
(ముత్తెపు) చేరు
చీపుర

జేగురు
జూదరి

తారసిలుట
తారుదారనుట
తీరనికినుక
తూరుపు
తేరు
తేరకు
తేరగంజి
తేరు తేరోరి (తేర=ఓరి)
(ఏ) తేరబోకు
తోరము=రమ్యము
(సందిట) తోరము
తామరి

దారి=మార్గము
(పట్టు) దారము
దోరపండు
(శిలల) దొరపెట్టుట
దోరగల్లు
దొరుట
దేవర

నారచీర
(వింటి) నారి
నీరగుట = చచ్చుట
(తేట) నీరు
నేరుపు
(గంగ) నేరేడు
నోరు

(పూ)రేడు
పూరి
పేరులు
పేరెద
పేరెము
(పూసల) పేరు
పేరు = నామము
పేరుంబోరచి
పోరు
పోరామి
పోరితంబు

బార
బారి
బారు
బీరము
బూరుగు
బూరటిలుట
బూరె&lt;/poem&gt;&lt;/div&gt; &lt;/div&gt;&lt;noinclude&gt;&lt;references/&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>qfsaqpza0qnbvsq1swkudmgdgzgc2q9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>పుట:Sukavi-Manoranjanamu.pdf/396</title>
    <ns>104</ns>
    <id>129925</id>
    <revision>
      <id>398153</id>
      <timestamp>2022-08-21T20:23:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>దేవీప్రసాదశాస్త్రి</username>
        <id>4290</id>
      </contributor>
      <comment>/* అచ్చుదిద్దబడిన */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1348" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;దేవీప్రసాదశాస్త్రి&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;{{left margin|5em}}&lt;div style=&quot;column-count:2&quot;&gt;
&lt;poem&gt;బూర
బేరము
బేరజము
బోరగిలుట
బోర
బోరుగొండ

మారి మసంగుట
మారేడు
మారుతురు
మీరు
మూర
మేర
మోర
మోరతోపు
(వే) మారు
మోహరము

రాణ
రాణించుట
రాయిడి
రాయడు
రాచూలి
రాయంచ
రాపొడి
రాముల్కపండు
రాము
రాగిల్లుట
రారావు
రాచుట
రావిమ్రాను
రాణువ
రాయుట
రాజులు
రాలుట
రామి
రాకొట్టు
రాచబంటు
రీతి
రూపులు
రూక
రేయి
రేగుట
రోత
రోయుట = వెదకుట
రోవెలంది
రోలు
రోకలి
రోజుట

వారని కోపము
వారక
వారించుట
వారువనము
వారకులు
(కూడు) వారుచుట
వారకము
వారు
వీరు
వేగిరము

సారెలు
(పెండ్లి) సారె
(వే) సారుట
సూరెలు
సేరు
సైరణ
సోరణగండ్లు
సౌరు&lt;/poem&gt;&lt;/div&gt; &lt;/div&gt;&lt;noinclude&gt;&lt;references/&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>5o9zxcq83a1izkkat19ty74zy2c2b19</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>పుట:Sukavi-Manoranjanamu.pdf/397</title>
    <ns>104</ns>
    <id>129926</id>
    <revision>
      <id>398154</id>
      <timestamp>2022-08-21T20:32:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>దేవీప్రసాదశాస్త్రి</username>
        <id>4290</id>
      </contributor>
      <comment>/* అచ్చుదిద్దబడిన */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1895" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;దేవీప్రసాదశాస్త్రి&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;{{p|ac|fwb}}శకటరేఫయుత పద పరిగణనము&lt;/p&gt;
{{left margin|5em}}తిమ్మకవి సార్వభౌముడు లక్షణసారసంగ్రహమున నిర్ణయించిన ఱకారములు. &lt;/div&gt;
{{left margin|5em}}&lt;div style=&quot;column-count:2&quot;&gt;
&lt;poem&gt;అఱవఱ
అఱగొఱలు
అఱిముఱి
అఱచుట
ఆఱముట
అఱచెయ్యి
అఱవుకొనుట
అఱకలుబెట్టుట
అఱలేక
అఱవుడు = కుప్పసము
అఱుగు
అఱిసె
అఱుగుట = తక్కువ
అఱవడి
అఱపొరడు
అఱమూతయిళ్లు
అఱళ్లు
అక్కఱపడి
అఱకమ్మటము
అఱటులు
అఱవలు = ద్రావిళులు
అఱకన్ను
(అన్నము) అఱుగకుంట
ఆఱుట = తఱుగుట
(రూ)పఱి
(పొలు)పఱి
(క్ర)చ్చఱ
— ఇందులో, అఱచెయ్యి అఱకాలు- అర యనుట రేఫ ఱకారాలు రెండు గలవు.

ఇఱియుట
ఇఱికికొనుట
సుకవి మనోరంజనము
(కూడు) ఇఱిసిచనుట
ఇఱకటము
ఇఱులు (ఇరులు) = చీకట్లు
ఇఱుకు
(క్రి)క్కిఱియుట
(బండి) ఇఱుసు
—ఇరులు; శకటరేఫ ఉదాహరణము చింత్యము.

ఉఱడు=కైకొనడు
ఉఱుకుట
ఉఱుము
ఉఱక
ఉఱిది = బిగర
ఉఱు=మిక్కిలి
ఉఱవు
(కొంపలు) ఉఱియుట
ఉఱుకరి
ఉఱియ
ఉఱని తెగువు
ఉఱుతపిల్లలు&lt;/poem&gt;&lt;/div&gt; &lt;/div&gt;&lt;noinclude&gt;&lt;references/&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>bqu6vf0dfrorizsuogu7lnf620od3zv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>పుట:Sukavi-Manoranjanamu.pdf/398</title>
    <ns>104</ns>
    <id>129927</id>
    <revision>
      <id>398155</id>
      <timestamp>2022-08-21T20:41:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>దేవీప్రసాదశాస్త్రి</username>
        <id>4290</id>
      </contributor>
      <comment>/* అచ్చుదిద్దబడిన */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2259" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;దేవీప్రసాదశాస్త్రి&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;{{left margin|5em}}&lt;div style=&quot;column-count:2&quot;&gt;
&lt;poem&gt;ఎఱకలు=ఱెక్కలు
ఎఱగుట
ఎఱపరికెము
ఎఱుకువాడు
ఎఱుపు
ఎఱుగుట
(సొమ్ము) ఎఱవిడుట
ఎఱచి = మాంసము
ఎఱికత
—ఎరవు; శకటరేఫ ఉదాహరణము చింత్యము.

ఓఱకటంపు త్రోవ
ఓఱగాల నిలుచుట
ఒఱగు = వంక
(కత్తి) ఒఱ
ఒఱయుట
ఒఱగుబిళ్ల
ఒఱపులు
ఒఱవదేహము

కఱపుట = నేర్పుట
కఱువు = దుర్భిక్షము
కఱతలు = పోకిళ్లు
కఱటి = మంకు
కఱదలు = బుద్ధులు
కఱుకు = కాఠిన్యము
కఱ= కప్పు (నలుపు)
(పులి) కఱచుట
కిఱుపుట
కుఱుమాపు
కుఱుగంటి
కుఱుగడ
కుఱుకొని
కుఱుకులు
కుఱుపు
కుఱులు (కురులు)
కుఱుకుఱ మన్నీలు
కుఱగలి
కుఱుచ
కెఱయుట
(ఉ)క్కెఱ
(ప)క్కెఱ
కొఱత
కొఱడు
కొఱలుట
కొఱగామి
కొఱకు
కొఱవి
కొఱుకుట
కొఱకొఱ

—ఇందులో కురులు; పక్కెర శకటరేఫము చింత్యము భారత విరాటపర్వము
సీ. ఇందు బింబము మీది కందు చందంబున
             కురులు నెమ్ముగమున నెరసియుండ...'
చేమకూర విజయవిలాసము:
గీ. కురులు కెంపుల బొగడల నెరయదువ్వి...'
ఇందులో 'నెరసుట' ను, 'ఒఱసుట' ను (నెఱయుట, ఒఱయుట) రేఫ, ఱకారాల రెంట గలవు కనుక చింత్యము. కురు లనుట రేఫ ఱకారాల రెంట గలదని తోచబడుచున్నది.&lt;/poem&gt;&lt;/div&gt; &lt;/div&gt;&lt;noinclude&gt;&lt;references/&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>7xtbmlfkxnth350xhh07n6c0wtxbd18</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>పుట:Sukavi-Manoranjanamu.pdf/399</title>
    <ns>104</ns>
    <id>129928</id>
    <revision>
      <id>398156</id>
      <timestamp>2022-08-21T20:51:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>దేవీప్రసాదశాస్త్రి</username>
        <id>4290</id>
      </contributor>
      <comment>/* అచ్చుదిద్దబడిన */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2071" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;దేవీప్రసాదశాస్త్రి&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;{{left margin|5em}}&lt;div style=&quot;column-count:2&quot;&gt;
&lt;poem&gt;గఱికె
గఱగఱిక (గరగరిక)
గఱిసె
(డ)గ్గఱి
(అంప) గఱి
(మోట) గిఱుక
గిఱుమెట్లు
గిఱికొనుట
గిఱులు వ్రాయుట
గిఱుపుట
గుఱుకొని
గుఱుకు
గుఱినడచుట
గుఱుకొండి
గుఱగుఱ
గుఱు వెట్టుట
గుఱి
గుఱిమలు = గింజలు
గుఱుతు
గొఱియ
గొఱక కట్టెలు
గొఱగుట
గొఱవంక (గొరవంక)
గఱుగుగాయ (గరుగుగాయ)

—ఇందులో గరగరిక, గరుగు గాయ, గొరవంక పిట్టలు - రేఫ ఱకారాల రెంట చెప్పినారు. శకటరేఫ చింత్యము.

(అరచేత) చఱుచుట
(గొడ్డలి) చఱచుట
(వా) చఱచుట
చఱులు
(చి)చ్చఱ మంట
చిఱుతది
చిఱునవ్వు
చిఱకొట్టుట
(ము)చ్చిఱితనంబు
చిఱిమి
(దేహంబెల్ల) చుఱచుఱ గాల్చుట
చుఱుకు
చెఱి సగము
చెఱుకు
చెఱసాల
చెఱుముట
చెఱగు
చెఱచుట
చెఱలాట
చెఱకబట్టి
చెఱువున (ద్విజుల్ భుజించుట)
చెఱువుట
చెఱువు = తటాకము

—ఇందులో చెరగులనుట, చెరువులనుట రెంటగలవు. చెరువుట శకటరేఫము చింత్యము.

జఱి జఱి
(పూ) జఱి
జఱికొను
జఱపుట
(చేత) జమఱుట
జఱజలు
జిఱజిఱ త్రిప్పుట
జుంజుఱు నెఱులు
జొఱజొఱ&lt;/poem&gt;&lt;/div&gt; &lt;/div&gt;&lt;noinclude&gt;&lt;references/&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>0ox6h3zz7d3ky46t60c9jwckkieotqt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>పుట:Sukavi-Manoranjanamu.pdf/400</title>
    <ns>104</ns>
    <id>129929</id>
    <revision>
      <id>398157</id>
      <timestamp>2022-08-21T21:05:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>దేవీప్రసాదశాస్త్రి</username>
        <id>4290</id>
      </contributor>
      <comment>/* అచ్చుదిద్దబడిన */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2021" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;దేవీప్రసాదశాస్త్రి&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;{{left margin|5em}}&lt;div style=&quot;column-count:2&quot;&gt;
&lt;poem&gt;తఱుగుట = కోయుట, తక్కువగుట
తఱుగఱి=బేహారి
తఱిగొలుపుట
తఱులుట
(పుచ్చిన) తఱకలు
(శత్రుల) తఱియుట
తఱుముట
తఱులు
తఱపి
తఱచు=దట్టము
తఱి
తఱిగొని నడచుట
తిఱగుట
త్రిమ్మఱి
తిఱి వెనచుట
తుఱగలి
తుఱుము
(వా)తెఱ (వాతెర)
(ఏ)డ్తెఱ
(కను) దెఱచుట
తెఱవలు
తెఱకొలుపుట
తెఱపి
తెఱలిన వాసన
తెఱకువ
తెఱగు
తెప్పఱి
తొఱలుట
తొఱగులు

—ఇందులో తరలుట, తిరుగుట, (వాతెర, తొరగుట- రెంట గలవు.)

(అం)దఱు
(ఇం)దఱు
(కొం)దఱు
(ముం)దఱ
(పె)ద్దఱికము
(ఇ)ద్దఱు
(అ)ద్దిఱ
(గ)ద్దఱి
(ప)దఱుట
(ఎ)దుఱుట (ఎదురుట)

—ఎదురుట, శకటరేఫము చింత్యము

నఱుజు = కొంచెము
(చెట్టు) నఱకుట
నిఱుబేదు (నిఱుపేద?)
నుఱుముసేయుట
(వడ్లు) నుఱుపుట
నెఱకులు = అయములు
నెఱులు = వెండ్రుకలు
నెఱసుట (నెఱయుట) = నిండుట
నెఱియ=మిగులు
నెఱి = బాగు
(నీటులు) నెఱపుట
నెఱువును
నెఱలేని మిత్రుడు
నెఱికె = కాసె
నెఱ = దొడ్డు, గొప్పలు
నెఱజాణ
నెఱజిక్కి

—నెఱసుట, నెరపుట రెంట గలవు&lt;/poem&gt;&lt;/div&gt; &lt;/div&gt;&lt;noinclude&gt;&lt;references/&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>6gpkakkwwxwdv8kmzcwbela56vmtj7s</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>పుట:Sukavi-Manoranjanamu.pdf/401</title>
    <ns>104</ns>
    <id>129930</id>
    <revision>
      <id>398158</id>
      <timestamp>2022-08-21T21:13:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>దేవీప్రసాదశాస్త్రి</username>
        <id>4290</id>
      </contributor>
      <comment>/* అచ్చుదిద్దబడిన */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1922" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;దేవీప్రసాదశాస్త్రి&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;{{left margin|5em}}&lt;div style=&quot;column-count:2&quot;&gt;
&lt;poem&gt;పఱచుట = ప్రవహించుట
పరువిడుట, ఏయుట
పఱపఱచించుట
పఱుసదనము
పఱ
పఱియుట
పఱికెలు
పఱిగొనుట
పఱతెంచుట
(అమ్ములు) పఱపుట
పఱపుట
(ఆం)పఱ
(నెం)పఱ
పఱువు
పఱిమార్చుట
(తెం)పఱ
పఱిమోపుట
పఱువైనపువ్వు
(చూ)పఱ
పిఱుంద
పిఱిచనుట
పిఱివోవుట
పిఱికితనము
పిఱుదు
(తె)ప్పిఱి
పుఱియ
(మేను) పెఱుగుట
పెఱియు
పెఱసనిపోవుట
పెఱుకుట
పెఱికెలు

—పరతెంచుట, చూపర రెంట గలవు, పరిమార్చుట పరువు, పెరుగుట, = శకటరేఫము చింత్యము

బఱబఱ నీడ్చుట
(ద)బ్బఱ
బిఱబిఱత్రిప్పుట
బిఱుసులు = బాణసంచ
(కోట)బుఱుజులు

మఱచుట
మఱునాడు
మఱదలు
మఱిది
(ఏ)మఱిపాటు
(పలు) మఱు (మరు)
మఱి (మరి)
మఱుగు
మఱువ = మృద్భాండము
మఱుగుట
(వే)మఱ (మర)
మఱుపడి
మఱలేక
మఱగాలు
మఱల
(తి)మ్మఱుట
(పడ)మఱ
మిఱిచూపు
మిఱిమిట్లు
ముఱిముఱి చీకటి
ముఱిముఱి బడిబడి
ముఱి = మొండెము
(అఱి) ముఱి
మెరములిడుట
మెఱపు
మెఱయుట
మెఱుగు
(కన్)మొఱుగుట&lt;/poem&gt;&lt;/div&gt; &lt;/div&gt;&lt;noinclude&gt;&lt;references/&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>56af1wyustbh79hqjb5q0vl7rygsay3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>పుట:Sukavi-Manoranjanamu.pdf/402</title>
    <ns>104</ns>
    <id>129931</id>
    <revision>
      <id>398159</id>
      <timestamp>2022-08-21T21:21:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>దేవీప్రసాదశాస్త్రి</username>
        <id>4290</id>
      </contributor>
      <comment>/* అచ్చుదిద్దబడిన */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1721" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;దేవీప్రసాదశాస్త్రి&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;{{left margin|5em}}&lt;div style=&quot;column-count:2&quot;&gt;
&lt;poem&gt;మొఱకతనము
(వేపులు) మొఱగుట
మొఱ
మొఱమొఱలాడుట
మొఱక = వెలితి
మొఱసుట (మొఱయుట)
— పలుమరు; మరలుట, వేమరు; మరి - రెంట గలవు.

ఱట్టువొందుట
ఱంపిల్లుట
ఱవఱవలు
ఱవళి (రవళి)
ఱవికె
ఱంతులు (రంతులు)
(వజ్రపు) ఱవలు
ఱంపము
ఱికిరించుట
ఱిచ్చ
ఱిక్కవిడుట
ఱివ్వున నెగయుట
ఱింగున మ్రోగుట
(శిలల) ఱువ్వుట
(చిలక)ఱెక్క
ఱెల్లుగడ్డి
(కను)ఱెప్ప
(పూ)ఱెమ్మ
ఱొమ్ము
— రంతులు, రొమ్ము రెంటగలవు.

వఱువ
వఱద
వఱలుట
వఱడు
వఱుగు
విఱుగు
విఱిపోవుట
విఱిగాలి
విఱివిడి
వెఱపు
(ని)వ్వెఱ
వెఱబొమ్మ
వెఱచఱచుట
వెఱగు
సుఱసుఱస్రుక్కుట
అసుఱుసుఱు

ఆఱని తేజము
ఆఱడి
ఆఱికెపంట
ఆఱు=షట్క, రోమావలులు
(ఊ)టాఱిన ముత్తెము
(తడి) ఆఱె
(పాపములు) ఆఱె

ఊఱట చాలించుట
ఊఱుగాయలు
(జలము) ఊరుట

ఏఱు = నది
(పండులు) ఏఱుట
ఏఱువ = సీమ&lt;/poem&gt;&lt;/div&gt; &lt;/div&gt;&lt;noinclude&gt;&lt;references/&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>3vf6osfes1s2o3v7fm7mqsz968xjmpc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>పుట:Sukavi-Manoranjanamu.pdf/403</title>
    <ns>104</ns>
    <id>129932</id>
    <revision>
      <id>398160</id>
      <timestamp>2022-08-21T21:59:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>దేవీప్రసాదశాస్త్రి</username>
        <id>4290</id>
      </contributor>
      <comment>/* అచ్చుదిద్దబడిన */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1819" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;దేవీప్రసాదశాస్త్రి&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;{{left margin|5em}}&lt;div style=&quot;column-count:2&quot;&gt;
&lt;poem&gt;కాఱడవి
కాఱుపోతు
కాఱుట
కాఱియబెట్టుట
(హొంత) కాఱి
కోఱ = దంతము

(పండ్లు) గీఱుట
గీఱుట =నాటుట

చాఱు ద్రావుట
చాఱలపులి
చాఱపప్పు
చీఱుట = పిలుచుట
చూఱగొనుట (చూరగొనుట)
(ఉట్టి) చేఱు (చేరు)
చేఱెడు (చేరెడు)
చోఱమీలు
—చీరుట (=పిలుచుట), చూర రెంటగలవు, చేరు, చేరెడు శకటరేఫ చింత్యము.

జాఱుట
(బ)జాఱు
(హ)జాఱము = మొగసాల
(తు)జాఱులు = ధనికులు
జోఱున వానగురియుట

తాఱుట
తీఱుట
తీఱు
తీఱెను
తేఱుట
(గడి) తేఱుట
తేఱిచూచుట
(ధర్మంబు) తేఱుట
తేఱుదురు

దూఱుట

నాఱు విడుచుట
ఉల్లి) నాఱు
(సొ)న్నాఱి
నీఱు = నిప్పుపైబూది
నూఱు = సంఖ్య
(పసపు) నూఱుట
పాఱుడు = బ్రాహ్మణుడు
(నది) పాఱుట
(ఇంకన్) పాఱుట
(మేను గరు)పాఱుట
పేఱుట = పెనగుట
పోఱడు

బీఱువోవుట

మాఱుమొగము
మాఱిమసగుట (మారి)
(ఇను) మాఱు
మాఱుడుగుట
మాఱువడుట
(వే)మాఱు (మారు)
మాఱుమాట
మీఱుట&lt;/poem&gt;&lt;/div&gt; &lt;/div&gt;&lt;noinclude&gt;&lt;references/&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>sltqxv4e74k446yuy4my54vm7mqyjm4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>పుట:Sukavi-Manoranjanamu.pdf/404</title>
    <ns>104</ns>
    <id>129933</id>
    <revision>
      <id>398161</id>
      <timestamp>2022-08-21T22:09:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>దేవీప్రసాదశాస్త్రి</username>
        <id>4290</id>
      </contributor>
      <comment>/* అచ్చుదిద్దబడిన */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2575" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;దేవీప్రసాదశాస్త్రి&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;{{left margin|5em}}&lt;div style=&quot;column-count:2&quot;&gt;
&lt;poem&gt;—బీరువోవుట, మారుమొగము- రెంటగలవు. మారిమసగుట - శకటరేఫము చింత్యము

ఱాచుట
ఱాయి
ఱాగ
(ప్రే)ఱేచుట
ఱేపు
ఱేవు
ఱేసి
ఱేకు
ఱేడు
ఱేలు
ఱేచు
ఱేగు
ఱోయుట
ఱోత
ఱోలుట
—రాయి; రెంటగలదు, రాచుట, రోయుట (అసహ్యమర్థము) - శకటరేఫము చింత్యము.

వేఱుపడుట
వేఱొకటి
వీఱడి&lt;/poem&gt;&lt;/div&gt; &lt;/div&gt;
{{p|ac|fwb}}రేఫ ఱకార పరిశీలనాలోపములు&lt;/p&gt;
{{left margin|5em}}తిమ్మకవి సార్వభౌముడు (ఇట్లు రేఫ ఱకారములు నిర్ణయించి) లక్షణసారసంగ్రహమందు (1-818)— &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=గీ.|lines=&lt;poem&gt;అరయ గురురేఫ హల్లుతో బెరసినపుడు
ప్రాసముల విశ్రమములు రేఫములతోడఁ
గలసి యుండును సుకవి పుంగవుల కృతుల
జగదవనసూత్ర గిరితనూజాకళత్ర.&lt;/poem&gt;|ref=207}} 
{{left margin|5em}}'''లక్ష్యములు '''— &lt;/div&gt;
{{left margin|2em}}'''ఎఱ్ఱనగారి రామాయణము '''— &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=ఉ.|lines=&lt;poem&gt;నూర్వురు నొక్కచందము మనోగతి సైరసజేసి నన్ను నా
సర్వకులంబు నుత్తమయశంబున నుంచితి రమ్మలార మీ
కుర్విని సాటియే యబల లొండొరు దేవతలుం బటుక్షమా
నిర్వహణం బొనర్చుటకు నేరరు, మర్త్యులఁ జెప్ప నేటికిన్.&lt;/poem&gt;|ref=208}} 
{{left margin|2em}}'''భీష్మపర్వము (3-278) '''— &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=క.|lines=&lt;poem&gt;కార్చిచ్చు గవసి మృగముల
నేర్చుకరణి నేడు భీష్ముఁ డేచిన కడిమిం
చేర్చి మన భీముఁ బొదవె శ
రార్చుల నవ్వీరుఁ గన్నులారం గంటే.&lt;/poem&gt;|ref=209}}&lt;noinclude&gt;&lt;references/&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>letwmrs455zbamellv6ooknrd3516c5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>పుట:Sukavi-Manoranjanamu.pdf/420</title>
    <ns>104</ns>
    <id>129934</id>
    <revision>
      <id>398162</id>
      <timestamp>2022-08-21T23:31:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>దేవీప్రసాదశాస్త్రి</username>
        <id>4290</id>
      </contributor>
      <comment>/* అచ్చుదిద్దబడిన */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4068" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;దేవీప్రసాదశాస్త్రి&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;{{Telugu poem|type=|lines=&lt;poem&gt;'ఇయాంతాస్సాధవశ్శబ్దాః క్వచి దేదంతతాపివా' ఇతి వా ఎత్వయ్.
‘అచో౽చి కుత్రచిల్లోపో, బహులం స్వ్యాత్ప్రయోగతః
ఇతీకారలోపః చనె, వినె, కనె- ఇత్యాది&lt;/poem&gt;|ref=(క. శి. భూ.పు.188)}}
{{Telugu poem|type=|lines=&lt;poem&gt;ఏవం స్థితే, మహాకవి ప్రయోగసిద్ధేః ప్రయోగవిధానత్వ కథనేన మహాకవి ప్రయోగ రూఢంచేత్ గ్రామ్యమపి ప్రయోగార్హ మిత్యాచార్య తాత్పర్యమితి బాలసరస్వత్యోక్షమ్. ఇదమేవ తాత్పర్యమభివర్ణ్య అప్పకవినాపి వినె, కనె, చనె- ఇత్యాదిశబ్దానాం గ్రామ్యత్వేపి మహాకవి ప్రయోగ రూఢత్వాత్సాధుత్వ ముక్తమ్ తన్న, చనె ఇత్యాది శబ్దానాం శాస్త్రరూఢత్వేన.'&lt;/poem&gt;|ref=(క శి. భూ. పు. 217)}} 
{{left margin|5em}}అని ‘చనె, వినె' మొదలైనవి గ్రామ్యపదములు గావని స్పష్టముగా చెప్పినారు.{{float right|49}}&lt;/div&gt;
{{left margin|5em}}గ్రామ్యపదములనగా — ఎక్కడ, ఏడ, అక్కడ, ఆడ-ఇటువంటిననిన్ని 'ఒరులఁ దెగడుచోట చెప్పవచ్చు' నని లాక్షణికులందఱి తాత్పర్యమున్ను. 'పాపడు ఏడ, కౌరవసేన ఏడ, ఒంటిసనుట ఏడ' అని విరాటపర్వమందు చెప్పినారు. 'కౌరవసేన యేడ' అనుచోట తిరస్కారము కనుపించదు. సరేకదా, 'ఒంటిసనుట యేడ' అనుటవలన నిక్కడ తిరస్కారమున్ను, మొదట స్తుతియు కనిపించుచున్నది. {{float right|50}}&lt;/div&gt;
{{left margin|5em}}విజయవిలాసమునందు 'భూజగ మేడ', మారుతాశనజగ మేడ -' ఇవి గ్రామ్యపదము లన్నారు. ఇక్కడనైనా నింద కనుపించదు. 'ఎంత ఘనసాహస మింతుల కంచు నెంచుచున్' అనుటవలన నాశ్చర్యము కనుపించుచున్నది.{{float right|51}}&lt;/div&gt;
{{left margin|5em}}నూత్నదండిగారు 'వేదాలు, వాదాలు'- ఇటువంటివి గ్రామ్యము లన్నారు. మహాకవి ప్రయోగము లవియును గలవు. {{float right|52}}&lt;/div&gt;
{{left margin|5em}}మధ్యవర్ణలోపముగల పదములు గ్రామ్యములని సకలలాక్షణికుల తాత్పర్యము. చివర వర్ణలోప(మైన) పదముల గ్రామ్యములని యెవరు ననలేదు. అప్పకవి గారున్ను &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=గీ.|lines=&lt;poem&gt;‘చులుకఁగా గ్రామ్యజనములు పలుకునట్టి
తెలుఁగుమాటలు గ్రామ్యంబు లనఁగ బరగు
వర్ణలోపంబు నొంది కావ్యములఁ జొరవు
పరులఁ దెగడెడుచోఁ నొప్పు పాలదొంగ' (1-128)&lt;/poem&gt;|ref=53}}&lt;noinclude&gt;&lt;references/&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>phxlu5y6j17dkg6y0qzy7pdi3ld6b8z</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>పుట:Sukavi-Manoranjanamu.pdf/409</title>
    <ns>104</ns>
    <id>129935</id>
    <revision>
      <id>398164</id>
      <timestamp>2022-08-21T23:59:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>దేవీప్రసాదశాస్త్రి</username>
        <id>4290</id>
      </contributor>
      <comment>/* అచ్చుదిద్దబడిన */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2579" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;దేవీప్రసాదశాస్త్రి&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;{{p|ac|fs150}}సుకవి మనోరంజనము&lt;/p&gt;
{{p|ac|fs125}}పంచమాశ్వాసము&lt;/p&gt;
{{Telugu poem|type=|lines=&lt;poem&gt;శ్రీ భారతీశ సన్నుత
భా భాద్బహునామ లింగ పంచపృషత్క
ప్రాభవ తూలాసహచ
క్షూ భవదగ్ని స్ఫులింగః కుక్కుటలింగా!&lt;ref&gt;ఇది చతుర్థాశ్వాసాది పద్యము. చతుర్థాశ్వాసమునుండి వేరుచేసి విడిగా చూపబడిన ఈ పంచమాశ్వాసమున కదే ఆదిపద్యముగా చూపబడినది.&lt;/ref&gt;&lt;/poem&gt;|ref=1}}
{{p|al|fwb}}(అవధరింపుము) అప్పకవిగారి ఆక్షేపణలు—&lt;/p&gt;
{{left margin|5em}}&lt;ref&gt;ఈ ఆశ్వాసాదినుండి 149 వ పద్యమువరకు 'ఇ ప్రతి' నుండి గ్రహింపబడినది. (చూ. సమాలోకనము '—మూలప్రతి')&lt;/ref&gt;మహాకవి ప్రయోగములు గల యతిప్రాసములు కొన్ని కొట్టివేయడమున్ను, కొన్ని దిద్దడమున్ను, ఒకటియు మహాకవి ప్రయోగములు లేని యతిప్రాసములు నిలుపుటయు (మొదలగునవి అప్పకవిగారు చేసినవి వివరముగా వ్రాసినాము. ఇవి యిట్లుండగా-) &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=|lines=&lt;poem&gt;'డోలా భూషోత్తరీయాణి వినైత్వం నాస్తి మధ్యయె'&lt;/poem&gt;|ref=}}
{{left margin|5em}}అను అథర్వణ కారికను తెనిగించిన ముద్దరాజు రామన్నగారి నాక్షేపించి, పయ్యెద - ఉయ్యెల- తాయెతులకు యకారమున కేత్వము లేదనుటయు, ఒకపదముంటే అర్థము కుదురదని (మరి) యొకపదముగా నిర్ణయించి పొసగని లక్ష్యములు వ్రాసుటయు- ఈ మొదలైనవి (అప్పకవిగారి వ్రాతలు) అనేకములు గలవు.{{float right|2}}&lt;/div&gt;&lt;noinclude&gt;&lt;references/&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>mkl5svgfse0s098v490hyood4g5wru5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>పుట:Sukavi-Manoranjanamu.pdf/410</title>
    <ns>104</ns>
    <id>129936</id>
    <revision>
      <id>398166</id>
      <timestamp>2022-08-22T02:12:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>దేవీప్రసాదశాస్త్రి</username>
        <id>4290</id>
      </contributor>
      <comment>/* అచ్చుదిద్దబడిన */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3283" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;దేవీప్రసాదశాస్త్రి&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;{{left margin|5em}}అందులకేమి (గాని), సంస్కృతాంధ్రవిద్వత్కవిరాజశేఖరుడు, రెండవ వాగనుశాసనుడు, రెండవ శ్రీనాథుడున్ను నైన శ్రీనాథుడుగారిని (అప్పకవిగా రాక్షేపించినారు ) ఆక్షేపించిన చోటు— {{float right|3}}&lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=|lines=&lt;poem&gt;&quot;నిత్య మనుత్తమ పురుష క్రియాస్వితః&quot;&lt;/poem&gt;|ref=}}
{{left margin|5em}}అను సూత్రమునకు వ్రాసిన గ్రంథ(ఘట్ట)ము. (ఆగ్రంథమిది) కూకునూరి అప్పకవిగారి ఆంధ్రశబ్దచింతామణి— &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=గీ|lines=&lt;poem&gt;వసుధ నుత్తమ పురుషైకవచనమునను
దక్క భూతక్రియాపదాంతములఁ గల్గు
నిత్తులకు మీఁద నచ్చులు హత్తునపుడు
నిత్యముగ సంధులు ఘటించు దైత్యదమన. (5-61)&lt;/poem&gt;|ref=4}}
{{Telugu poem|type=గా.|lines=&lt;poem&gt;పుడమి సూత్రోక్త ముత్తమ పురుష మనుచు
తత్పురుష మెల్లఁ గొనరాదు తద్భహూక్తి
మున్ను తిఙ్మధ్యములతోడ నెన్నుకతన
నిత్యముగఁ బ్రాణిసంధి దానికి ఘటించు. (5-62) &lt;/poem&gt;|ref=5}}
{{Telugu poem|type=గీ.|lines=&lt;poem&gt;వనిని దీవించిరట మునీశ్వరులు నిన్ను
రవిజు నేలితివట నీవు రామచంద్ర
మీరు గట్టితిరట కపులార జలధి
వింటి మీవార్త మేమన వెలయు నిట్లు. (5-63) &lt;/poem&gt;|ref=6}}
{{Telugu poem|type=క.|lines=&lt;poem&gt;విరచించెను శ్రీనాథుఁడు
ధరణిని శృంగారనైషధంబునఁ 'గూర్చుం
డిరి యెండొరు' లని కానుక,
పరపురుష క్రియలఁ బ్రకృతి భావము గలదే. (5-64)&lt;/poem&gt;|ref= 7}}
{{left margin|5em}}‘నైషధంబునఁ 'గూడిరి' మీఁద విసంధిగా శ్రీనాథుడు చెప్పిన పద్యము (3-78)— &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=మ.|lines=&lt;poem&gt;బలభిద్వహ్ని పరేతరాజు వరుణుల్ పర్యుత్సుకత్వంబు సం
ధిలఁ గూర్చుండిరి యొండొరుం గదిసి యర్థిం దత్ప్రదేశంబునన్
నలనాలీక మృణాలనాల లతికా నవ్యప్రణాలీ మిల
ల్లలనాలాప కథాసుధానుభవ లీలాలోక చేతస్కులై.&lt;/poem&gt;|ref=8}}&lt;noinclude&gt;&lt;references/&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>acjwtcc51b4ofqybwsy89uidjmdt1pz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>398167</id>
      <parentid>398166</parentid>
      <timestamp>2022-08-22T02:12:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>దేవీప్రసాదశాస్త్రి</username>
        <id>4290</id>
      </contributor>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3283" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;దేవీప్రసాదశాస్త్రి&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;{{left margin|5em}}అందులకేమి (గాని), సంస్కృతాంధ్రవిద్వత్కవిరాజశేఖరుడు, రెండవ వాగనుశాసనుడు, రెండవ శ్రీనాథుడున్ను నైన శ్రీనాథుడుగారిని (అప్పకవిగా రాక్షేపించినారు ) ఆక్షేపించిన చోటు— {{float right|3}}&lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=|lines=&lt;poem&gt;&quot;నిత్య మనుత్తమ పురుష క్రియాస్వితః&quot;&lt;/poem&gt;|ref=}}
{{left margin|5em}}అను సూత్రమునకు వ్రాసిన గ్రంథ(ఘట్ట)ము. (ఆగ్రంథమిది) కూకునూరి అప్పకవిగారి ఆంధ్రశబ్దచింతామణి— &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=గీ|lines=&lt;poem&gt;వసుధ నుత్తమ పురుషైకవచనమునను
దక్క భూతక్రియాపదాంతములఁ గల్గు
నిత్తులకు మీఁద నచ్చులు హత్తునపుడు
నిత్యముగ సంధులు ఘటించు దైత్యదమన. (5-61)&lt;/poem&gt;|ref=4}}
{{Telugu poem|type=గీ.|lines=&lt;poem&gt;పుడమి సూత్రోక్త ముత్తమ పురుష మనుచు
తత్పురుష మెల్లఁ గొనరాదు తద్భహూక్తి
మున్ను తిఙ్మధ్యములతోడ నెన్నుకతన
నిత్యముగఁ బ్రాణిసంధి దానికి ఘటించు. (5-62) &lt;/poem&gt;|ref=5}}
{{Telugu poem|type=గీ.|lines=&lt;poem&gt;వనిని దీవించిరట మునీశ్వరులు నిన్ను
రవిజు నేలితివట నీవు రామచంద్ర
మీరు గట్టితిరట కపులార జలధి
వింటి మీవార్త మేమన వెలయు నిట్లు. (5-63) &lt;/poem&gt;|ref=6}}
{{Telugu poem|type=క.|lines=&lt;poem&gt;విరచించెను శ్రీనాథుఁడు
ధరణిని శృంగారనైషధంబునఁ 'గూర్చుం
డిరి యెండొరు' లని కానుక,
పరపురుష క్రియలఁ బ్రకృతి భావము గలదే. (5-64)&lt;/poem&gt;|ref= 7}}
{{left margin|5em}}‘నైషధంబునఁ 'గూడిరి' మీఁద విసంధిగా శ్రీనాథుడు చెప్పిన పద్యము (3-78)— &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=మ.|lines=&lt;poem&gt;బలభిద్వహ్ని పరేతరాజు వరుణుల్ పర్యుత్సుకత్వంబు సం
ధిలఁ గూర్చుండిరి యొండొరుం గదిసి యర్థిం దత్ప్రదేశంబునన్
నలనాలీక మృణాలనాల లతికా నవ్యప్రణాలీ మిల
ల్లలనాలాప కథాసుధానుభవ లీలాలోక చేతస్కులై.&lt;/poem&gt;|ref=8}}&lt;noinclude&gt;&lt;references/&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>djxuva8cadh3sfzgyjpp4gjx7pwuqzw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>పుట:Sukavi-Manoranjanamu.pdf/411</title>
    <ns>104</ns>
    <id>129937</id>
    <revision>
      <id>398168</id>
      <timestamp>2022-08-22T02:22:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>దేవీప్రసాదశాస్త్రి</username>
        <id>4290</id>
      </contributor>
      <comment>/* అచ్చుదిద్దబడిన */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3892" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;దేవీప్రసాదశాస్త్రి&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;{{left margin|5em}}ఇటువంటి నిరుపమానపద్యము నాక్షేపించుటకు (అప్పకవిగారికి) నోరెట్లు వచ్చెనో, తెలియదు. ఇందుకు సమాధాన మిప్పుడే వ్రాసుతాము, గాని- 'ఇత్తులకు మీఁద' అని ఇట్టి వచియింపరాని గ్రామ్యపద మెటుల ప్రయోగించిరో! చెవులు, కనులు, బుగ్గలు, పండ్లు, చండ్లు, బొడ్లు, ముడ్డి, కాళ్లు— అనరాదు. వీనికి (వరుసగా) వీనులు, కన్నుదోయి, చెక్కులు, పలువరుస, నిక్కు చన్నుగవ, పొక్కిలి, పిఱుదు, చొక్కంపుటడుగులు— అనవలసిన' దని చెప్పిరే! ఇందులో చెవులు, కనులు, కాళ్లు- ఈ పదములు సాధారణముగా మహాకవులు ప్రయోగించినారు. బుగ్గలు మొదలైన మిగిలిన పదములైనా, తాము ప్రయోగించిన యవాచ్యపదమువలె నత్యంతనిందితములు గావు.{{float right|9}} &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=గీ.పా.|lines=&lt;poem&gt;కంపు తూపులుగల వన్నెకానిఁ గాంచె (2-82)&lt;/poem&gt;|ref=}} 
{{left margin|5em}}అని తాము పూర్ణబిందులకు చెప్పిన పద్యము (నందు 'కంపు') దుర్వాసనకు ప్రసిద్ధిగాని, పరిమలముకు ఎవ్వరు నొప్పలేదు. ఇది యెందుకు ప్రయోగించిరో! (ఇక)— {{float right|10}}&lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=|lines=&lt;poem&gt;'నిత్య మనుత్తమ పురుష క్రియాస్వితః'.&lt;/poem&gt;|ref=}}
{{left margin|5em}}నిత్యగ్రహణం వానువృత్తి నివృత్యర్థమ్. ఉత్తమ పురుష వ్యతిరిక్తక్రియాంత గత స్యేకార స్యాచా సహ నిత్యం సంధి స్స్యాత్. 'రాముని నుతించి రమరులు; చేసితి వచ్యుతపూజ; కంటి వతనిరూపము'— ఇత్యాద్యుదాహరణమ్. ఉత్తమ పురుషే తు &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=|lines=&lt;poem&gt;'ప్రాయస్తు స్యాత్ కిమాదిక స్యేత'&lt;/poem&gt;|ref=}}
{{left margin|5em}}ఇతి వక్ష్యమాణః ప్రాయస్సంధిః. “చేసితి నచ్యుతార్చనము' ఇత్యాది. వికృత వివేక కారస్తు —&lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=|lines=&lt;poem&gt;'ప్రథమే చోత్తిమే చైవ, క్రియేతో వా భవేత్ చ్యుతిః
నిత్య మన్యస్య వికృతౌ, క్త్వార్థేతో న భవేత్ సదా'&lt;/poem&gt;|ref=}}
{{left margin|5em}}ఇతి ప్రథమ పురుషేపి సంధే ర్వికల్ప మాహ. అత ఏవ—&lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=|lines=&lt;poem&gt;'బలభి ద్వహ్ని పరేతరాజ వరుణుల్ పర్యుత్సుకత్వంబు సం
ధిలఁ గూర్చుండిరి యొండొరుం గదిసి...&lt;/poem&gt;|ref=}}&lt;noinclude&gt;&lt;references/&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>dzucwliu9m7iesf8g1tbdep2g3ztz44</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>పుట:Sukavi-Manoranjanamu.pdf/412</title>
    <ns>104</ns>
    <id>129938</id>
    <revision>
      <id>398169</id>
      <timestamp>2022-08-22T02:31:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>దేవీప్రసాదశాస్త్రి</username>
        <id>4290</id>
      </contributor>
      <comment>/* అచ్చుదిద్దబడిన */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4064" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;దేవీప్రసాదశాస్త్రి&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;{{Telugu poem|type=|lines=&lt;poem&gt;‘సిద్ధిఁగాంచిరి యవిముక్త సీమయందు...”
ఇత్యాదయః శ్రీనాథాది ప్రయోగాః సంగచ్ఛంతే, కాకునూ ర్యప్పకవిస్తు
ఏతర్గ్రంథ సంపాదన వైధుర్యేణ శ్రీనాథస్య భ్రాంతత్వ మాహ&quot;&lt;/poem&gt;|ref=}}
{{right|(కవిశిరోభూషణము. పు. 291)}}
{{left margin|5em}}అని (అహోబల పండితులవారు) అప్పకవిగారి నాక్షేపించినారు కాని, 'సిద్ధిఁ గాంచిరి...' అన్నదిన్ని శ్రీనాథునిగారి ప్రయోగమే గాన, '... ఇత్యాదయః శ్రీనాథాది ప్రయోగాః...' అనుట బాగులేదు. అప్పకవిగారు ఆక్షేపించినవారి ప్రయోగము లక్ష్యముగాదు. ఉపనిషత్తులు కన్నను నన్నయభట్టుగారి కారిక లప్పకవిగారికి ముఖ్యము. స్మార్తునికి హరిహరులందు సమబుద్ధివలె (అహోబల పండితుల వారికి) నన్నయభట్టుగారి కారికలు, అథర్వణాచార్యుల వారి కారికలు సమము గాన, (వారు) రెండింటిని గూడగట్టుకువచ్చినారు. {{float right|11}}&lt;/div&gt;
{{left margin|5em}}ఆధునికులున్ను అహోబల పండితులవారి మతము ననుసరించి వ్రాసిన గ్రంథము—{{float right|12}} &lt;/div&gt;
{{left margin|5em}}&quot;అనుత్తమ పురుషక్రియాసు= ఉత్తమ పురుష వ్యతిరిక్త క్రియా పదములందు, ఇతః = ఇకారముకు, అచి = అచ్చు పరమగు చుండగా, సంధిః = సంధి, నిత్యం = నిత్యముగాను, స్యాత్ = అగును. అనగా మధ్యమ పురుషంబునం దికారమునకు సంధి నిత్యముగా వచ్చునని తాత్పర్యము. ఉదాహరణము– సేవించితి వచ్యుతుని; సేవించితి వచ్యుతుని. ప్రధమోత్తమ పురుషంబులు కిమాదికములో చేరినవి గావున వానికి సంధి వైకల్పికంబని యెఱుఁగునది. ఉదాహరణము– వచ్చి రమరులు; వచ్చిరి యమరులు; వచ్చితి నిపుడు; వచ్చితి మిపుడు, వచ్చితిమి యిపుడు. ద్రుతాంతంబులైన టి, డి వర్ణకాంతంబులకు రాదు. వింటి నపుడు; తింటి నన్నము; పోషించెడి నచ్యుతుడు, ఇత్యాదులు. &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=కారిక.|lines=&lt;poem&gt;ప్రథమే చోత్తమే చైవ, కియేతో వా భవేత్ చ్యుతిః
నిత్య మన్యస్య వికృతౌ, క్త్వార్థేతో న భవేత్సదా.&lt;/poem&gt;|ref=}} 
{{left margin|5em}}అనుట వలన ప్రథమ పురుషముకు సంధి వైకల్పికము” {{float right|13}}&lt;/div&gt;
{{left margin|5em}}ఇక, బాలసరస్వతిగారి వ్యాఖ్య— &lt;/div&gt;
.&lt;noinclude&gt;&lt;references/&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>hnhszas6pmcwiocjvb1f16z9m00zwnw</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>398170</id>
      <parentid>398169</parentid>
      <timestamp>2022-08-22T02:31:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>దేవీప్రసాదశాస్త్రి</username>
        <id>4290</id>
      </contributor>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4064" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;దేవీప్రసాదశాస్త్రి&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;{{Telugu poem|type=|lines=&lt;poem&gt;‘సిద్ధిఁగాంచిరి యవిముక్త సీమయందు...”
ఇత్యాదయః శ్రీనాథాది ప్రయోగాః సంగచ్ఛంతే, కాకునూ ర్యప్పకవిస్తు
ఏతర్గ్రంథ సంపాదన వైధుర్యేణ శ్రీనాథస్య భ్రాంతత్వ మాహ&quot;&lt;/poem&gt;|ref=}}
{{right|(కవిశిరోభూషణము. పు. 231)}}
{{left margin|5em}}అని (అహోబల పండితులవారు) అప్పకవిగారి నాక్షేపించినారు కాని, 'సిద్ధిఁ గాంచిరి...' అన్నదిన్ని శ్రీనాథునిగారి ప్రయోగమే గాన, '... ఇత్యాదయః శ్రీనాథాది ప్రయోగాః...' అనుట బాగులేదు. అప్పకవిగారు ఆక్షేపించినవారి ప్రయోగము లక్ష్యముగాదు. ఉపనిషత్తులు కన్నను నన్నయభట్టుగారి కారిక లప్పకవిగారికి ముఖ్యము. స్మార్తునికి హరిహరులందు సమబుద్ధివలె (అహోబల పండితుల వారికి) నన్నయభట్టుగారి కారికలు, అథర్వణాచార్యుల వారి కారికలు సమము గాన, (వారు) రెండింటిని గూడగట్టుకువచ్చినారు. {{float right|11}}&lt;/div&gt;
{{left margin|5em}}ఆధునికులున్ను అహోబల పండితులవారి మతము ననుసరించి వ్రాసిన గ్రంథము—{{float right|12}} &lt;/div&gt;
{{left margin|5em}}&quot;అనుత్తమ పురుషక్రియాసు= ఉత్తమ పురుష వ్యతిరిక్త క్రియా పదములందు, ఇతః = ఇకారముకు, అచి = అచ్చు పరమగు చుండగా, సంధిః = సంధి, నిత్యం = నిత్యముగాను, స్యాత్ = అగును. అనగా మధ్యమ పురుషంబునం దికారమునకు సంధి నిత్యముగా వచ్చునని తాత్పర్యము. ఉదాహరణము– సేవించితి వచ్యుతుని; సేవించితి వచ్యుతుని. ప్రధమోత్తమ పురుషంబులు కిమాదికములో చేరినవి గావున వానికి సంధి వైకల్పికంబని యెఱుఁగునది. ఉదాహరణము– వచ్చి రమరులు; వచ్చిరి యమరులు; వచ్చితి నిపుడు; వచ్చితి మిపుడు, వచ్చితిమి యిపుడు. ద్రుతాంతంబులైన టి, డి వర్ణకాంతంబులకు రాదు. వింటి నపుడు; తింటి నన్నము; పోషించెడి నచ్యుతుడు, ఇత్యాదులు. &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=కారిక.|lines=&lt;poem&gt;ప్రథమే చోత్తమే చైవ, కియేతో వా భవేత్ చ్యుతిః
నిత్య మన్యస్య వికృతౌ, క్త్వార్థేతో న భవేత్సదా.&lt;/poem&gt;|ref=}} 
{{left margin|5em}}అనుట వలన ప్రథమ పురుషముకు సంధి వైకల్పికము” {{float right|13}}&lt;/div&gt;
{{left margin|5em}}ఇక, బాలసరస్వతిగారి వ్యాఖ్య— &lt;/div&gt;
.&lt;noinclude&gt;&lt;references/&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>kzag3ehxehombyfj6dpe80iujkjghrm</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>398171</id>
      <parentid>398170</parentid>
      <timestamp>2022-08-22T02:32:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>దేవీప్రసాదశాస్త్రి</username>
        <id>4290</id>
      </contributor>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4062" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;దేవీప్రసాదశాస్త్రి&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;{{Telugu poem|type=|lines=&lt;poem&gt;‘సిద్ధిఁగాంచిరి యవిముక్త సీమయందు...”
ఇత్యాదయః శ్రీనాథాది ప్రయోగాః సంగచ్ఛంతే, కాకునూ ర్యప్పకవిస్తు
ఏతర్గ్రంథ సంపాదన వైధుర్యేణ శ్రీనాథస్య భ్రాంతత్వ మాహ&quot;&lt;/poem&gt;|ref=}}
{{right|(కవిశిరోభూషణము. పు. 231)}}
{{left margin|5em}}అని (అహోబల పండితులవారు) అప్పకవిగారి నాక్షేపించినారు కాని, 'సిద్ధిఁ గాంచిరి...' అన్నదిన్ని శ్రీనాథునిగారి ప్రయోగమే గాన, '... ఇత్యాదయః శ్రీనాథాది ప్రయోగాః...' అనుట బాగులేదు. అప్పకవిగారు ఆక్షేపించినవారి ప్రయోగము లక్ష్యముగాదు. ఉపనిషత్తులు కన్నను నన్నయభట్టుగారి కారిక లప్పకవిగారికి ముఖ్యము. స్మార్తునికి హరిహరులందు సమబుద్ధివలె (అహోబల పండితుల వారికి) నన్నయభట్టుగారి కారికలు, అథర్వణాచార్యుల వారి కారికలు సమము గాన, (వారు) రెండింటిని గూడగట్టుకువచ్చినారు. {{float right|11}}&lt;/div&gt;
{{left margin|5em}}ఆధునికులున్ను అహోబల పండితులవారి మతము ననుసరించి వ్రాసిన గ్రంథము—{{float right|12}} &lt;/div&gt;
{{left margin|5em}}&quot;అనుత్తమ పురుషక్రియాసు= ఉత్తమ పురుష వ్యతిరిక్త క్రియా పదములందు, ఇతః = ఇకారముకు, అచి = అచ్చు పరమగు చుండగా, సంధిః = సంధి, నిత్యం = నిత్యముగాను, స్యాత్ = అగును. అనగా మధ్యమ పురుషంబునం దికారమునకు సంధి నిత్యముగా వచ్చునని తాత్పర్యము. ఉదాహరణము– సేవించితి వచ్యుతుని; సేవించితి వచ్యుతుని. ప్రధమోత్తమ పురుషంబులు కిమాదికములో చేరినవి గావున వానికి సంధి వైకల్పికంబని యెఱుఁగునది. ఉదాహరణము– వచ్చి రమరులు; వచ్చిరి యమరులు; వచ్చితి నిపుడు; వచ్చితి మిపుడు, వచ్చితిమి యిపుడు. ద్రుతాంతంబులైన టి, డి వర్ణకాంతంబులకు రాదు. వింటి నపుడు; తింటి నన్నము; పోషించెడి నచ్యుతుడు, ఇత్యాదులు. &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=కారిక.|lines=&lt;poem&gt;ప్రథమే చోత్తమే చైవ, కియేతో వా భవేత్ చ్యుతిః
నిత్య మన్యస్య వికృతౌ, క్త్వార్థేతో న భవేత్సదా.&lt;/poem&gt;|ref=}} 
{{left margin|5em}}అనుట వలన ప్రథమ పురుషముకు సంధి వైకల్పికము” {{float right|13}}&lt;/div&gt;
{{left margin|5em}}ఇక, బాలసరస్వతిగారి వ్యాఖ్య— &lt;/div&gt;&lt;noinclude&gt;&lt;references/&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>s33qhfpxnaxgefypipte6n5pzdn8qdn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>పుట:Sukavi-Manoranjanamu.pdf/413</title>
    <ns>104</ns>
    <id>129939</id>
    <revision>
      <id>398172</id>
      <timestamp>2022-08-22T02:39:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>దేవీప్రసాదశాస్త్రి</username>
        <id>4290</id>
      </contributor>
      <comment>/* అచ్చుదిద్దబడిన */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3327" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;దేవీప్రసాదశాస్త్రి&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;{{left margin|5em}}'అనుత్తమ పురుష = ఉత్తమ పురుష వ్యతిరిక్తమైన, క్రియాసు = క్రియలందలి,ఇతః = ఇకారమునకు, నిత్యం = నిత్యముగాను సంధి గద్దు చెల్లి రసురులు; ప్రోచి రమరులు; చేసితి వచ్యుతుని పూజ; ఉత్తమ పురుషకైతే– కొలిచితి నంబను, విడిచితి మన్యులను. అన్నది కిమాదికము గనుక క్రియాగ్రహణాన నంటలేదు.&quot; &lt;/div&gt;
{{left margin|5em}}అని యెవరి మతానుసారము నాయాయి ప్రకారములు వ్రాసినారు.{{float right|14}}&lt;/div&gt;
{{left margin|5em}}సూత్రార్థము పరిశీలించితే ప్రథమ, మధ్యమ పురుషములకు సంధి నిత్య మనిన్ని, ఉత్తమ పురుషకు వికల్ప మనిన్ని కనుపించుచున్నది. ఈలాగు వ్రాయక సూత్రమందు లేని యర్థమును సామరస్యము కొఱకు వ్రాసినంత మాత్రమున నేమి వినియోగము!{{float right|15}}&lt;/div&gt;
{{left margin|5em}}అప్పకవి లాక్షణికచక్రవర్తి గారు (మహాకవి ప్రయోగముల)నేమి పరిశీలించిరో!{{float right|16}} &lt;/div&gt;
{{left margin|2em}}'''ఉద్యోగ పర్వము (3-36) '''— &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=మ.|lines=&lt;poem&gt;గురు భీష్మాదులు సూచుచుండ సభ మీకుం గీడు నా డట్లు ము
ష్కరులై చేసిరి యంత చేసియును బశ్చాత్తాపముం బొందనో
పరు వా రెన్నఁడు నట్టిచోటఁ గృపయుం బంధుత్వముందక్కు మె
వ్వరు గోపింపరె యాదురాత్ముకుల గర్వ క్రౌర్యముల్ సూచినన్.&lt;/poem&gt;|ref=17}}
{{left margin|2em}}'''పారిజాతాపహరణము (5–47) '''— &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=క.|lines=&lt;poem&gt;విన నేర్చిరి బధిరులుగను
గొన నేర్చిరి యంధకులు లఘుత్వము మీఱన్
జన నేర్చిరి వికలాంగులు
యనిమిషతరు కుసుమ సౌరభావేశమునన్.&lt;/poem&gt;|ref=18}}
{{left margin|2em}}'''కవుల షష్ఠము '''— &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=క.|lines=&lt;poem&gt;మనుజులలో సత్కర్మం
బొనరుచువారెల్ల దండ్యులో వారలలోఁ
గనుఁగొనఁ గొందఱె దండ్యులొ
యనవుడు హరిభటుల కనిరి యప్పార్శ్వచరుల్.&lt;/poem&gt;|ref=19}}&lt;noinclude&gt;&lt;references/&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>s3ejlk2wysd7qkoek0633liaqcfh6z3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>పుట:Sukavi-Manoranjanamu.pdf/414</title>
    <ns>104</ns>
    <id>129940</id>
    <revision>
      <id>398173</id>
      <timestamp>2022-08-22T02:48:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>దేవీప్రసాదశాస్త్రి</username>
        <id>4290</id>
      </contributor>
      <comment>/* అచ్చుదిద్దబడిన */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3376" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;దేవీప్రసాదశాస్త్రి&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;{{left margin|2em}}'''రుక్మాంగదచరిత్రము (4–112) '''— &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=ఉ.|lines=&lt;poem&gt;కట్టిరి కొట్టి రీడ్చి రధికంబుగ నాగిరిగుండ్లు ఱొమ్మునం
బెట్టి రెసంగి ద్రోచిరి తపింపఁగ నెండల నిల్పి రంటఁగాఁ
జుట్టిన పచ్చడంబు వడిఁ జారఁగ ద్రోచిరి పట్టుకారులం
బట్టిరి యిట్లు పాపముల పాలుగఁ జేసిరి వీర లందరున్.&lt;/poem&gt;|ref=20}} 
{{left margin|2em}}'''చేమకూరవారి సారంగధరచరిత్ర (1-48) '''— &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=క.|lines=&lt;poem&gt;'జోల ల్వాడిరి యమృతపు
జాలుం జోకొట్టఁ జాలు..............'&lt;/poem&gt;|ref=21}}
{{left margin|2em}}'''రామాభ్యుదయము (1-89) '''— &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=ఉ.|lines=&lt;poem&gt;కూడిరి యొండొరుల్ దొరసి కుంతలకాంతు లొసంగి వీడుజో
డాడిరి (క్రేళ్లు దాటెడు మదాళులతో వెలిదమ్మి ధూళి గో
రాడిరి కంతు దంతులను హస్తపుటంబుల వారి చల్లుఁ బో
రాడిరి యోలలాడిరి లతాంగులు రాగరసైకమగ్నులై)&lt;/poem&gt;|ref=22}}
{{left margin|5em}}మరియును (ప్రథమ పురుషమందు సంధి వికల్ప మగుటకు ప్రయోగములు బహులములు) గలవు. సోమయాజి, నందితిమ్మన్న, ప్రౌఢకవి మల్లన్న మొదలైనవారి నాక్షేపింపక శ్రీనాథుడు గారిని మాత్రమే 'కానక' ప్రయోగించెనని (అప్పకవిగారు) అనుట, తలంపగా–, విష్ణుతత్త్వ మించుకంతయు దెలియక విష్ణునింద సేయు వీరశైవుడొకడు, శివతత్త్వ మించుకంతయు దెలియక శివనింద సేయు వీరవైష్ణవు డొకడు– ఈ ఇద్దఱు మాత్రమే అతిసాహసికులు గలరు. అప్పకవ్యార్యుడు మూడవవా డుండె (ననిపించును.) {{float right|23}}&lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=&quot;సీ.|lines=&lt;poem&gt;చిన్నారి పొన్నారి చిఱుత కూకటినాడు.
             రచియించితి మరుత్తరాట్చరిత్ర
నూనూగు మీసాల నూత్న యౌవనమున
             శాలివాహన సప్తశతి నొడివితి
సంతరించితి నిండు జవ్వనంబున యందు
             హర్ష నైషధ కావ్య మాంధ్ర భాష&lt;/poem&gt;|ref=}}&lt;noinclude&gt;&lt;references/&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>3hrkoobl1jiz4nhxenpv9tn1cnc6ggf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>పుట:Sukavi-Manoranjanamu.pdf/415</title>
    <ns>104</ns>
    <id>129941</id>
    <revision>
      <id>398174</id>
      <timestamp>2022-08-22T03:02:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>దేవీప్రసాదశాస్త్రి</username>
        <id>4290</id>
      </contributor>
      <comment>/* అచ్చుదిద్దబడిన */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3263" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;దేవీప్రసాదశాస్త్రి&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;{{Telugu poem|type=|lines=&lt;poem&gt;ప్రౌఢ నిర్భర వయః పరిపాకమునఁ గొని
             యాడితి భీమనాయకుని మహిమ
ప్రాయ మింతకు మిగులఁ గై వ్రాలకుండ
కాశికాఖండ మను మహాగ్రంథ మేను
దెనుఁగు సేసెద కర్ణాటదేశకటక
పద్మ వనహేలి శ్రీనాథ భట్ట సుకవి&lt;/poem&gt;|ref=24}}
{{left margin|5em}}అని (కాశీఖండము 1-7) శ్రీనాథుడుగారు చెప్పుకొనినారు. హరవిలాసము మొదలైనవి మరియును రచించినారు. చిన్నతనము నుంచి నిరుపమానమైన యిన్నిప్రబంధములు చేసిన కవి (మరియొకడు) కనిపించడు. (అష్ట)దిగ్గజములందు ప్రసిద్ధుడైన రామరాజభూషణ కవి— &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=మ.|lines=&lt;poem&gt;మహి మున్ వాగనుశాసనుండు సృజియింపన్ గుండలీంద్రుండు ద
న్మహనీయస్థితి మూలమై విలువ శ్రీనాథుండు బ్రోవన్ (మహా
మహులై సోముఁడు భాస్కరుండు వెలయింపన్ సొంపు వాటించు నీ
బహుళాంధ్రోక్తిమయప్రపంచమున దత్రాగల్భ్య మూహించెదన్)&lt;/poem&gt;|ref=25}}  
{{left margin|5em}}అని (వసుచరిత్ర 1-10 యందు శ్రీనాథుడుగారిని) వినుతించెను.{{float right|26}}&lt;/div&gt;
{{left margin|5em}}శ్రీనాథునిగారి ప్రయోగములు విసంధికి మరియును గలవు.{{float right|27}}&lt;/div&gt;
{{left margin|2em}}'''నైషధము (1-67) '''— &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=ఉ.|lines=&lt;poem&gt;ఱెప్పలు వ్రాల్ప కప్పుడమిఱేని మనోహరమూర్తి నిచ్చలుం
దప్పక చూచి చూచి ప్రమదల్ ప్రమదంబు లాత్మలం
జిప్పిలుచుండ నెద్ది పరిశీలన జేసిరి యట్టి యభభ్యాసం
బిప్పుడు వారు జూపుదు రపేత నిమేషములైన చూపులన్&lt;/poem&gt;|ref=28}} 
{{left margin|5em}}'అభ్యసన' మని హ్రస్వము నున్నది.{{float right|29}} &lt;/div&gt;
{{left margin|2em}}'''అందే (6–115) '''— &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=ఉ.|lines=&lt;poem&gt;లాలనఁ గ్రొత్త బెబ్బులి కలాసము వెట్టిరి యాసనంబుగా
గోలయు సాధువైన యొక కోమటికిన్ నిషధేంద్రు బచ్చుకున్&lt;/poem&gt;|ref=}}&lt;noinclude&gt;&lt;references/&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>a0vc8p53fhtwegirfydgsv9vakecoc2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>పుట:Sukavi-Manoranjanamu.pdf/416</title>
    <ns>104</ns>
    <id>129942</id>
    <revision>
      <id>398175</id>
      <timestamp>2022-08-22T04:35:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>దేవీప్రసాదశాస్త్రి</username>
        <id>4290</id>
      </contributor>
      <comment>/* అచ్చుదిద్దబడిన */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2583" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;దేవీప్రసాదశాస్త్రి&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;{{Telugu poem|type=|lines=&lt;poem&gt;మేలపు మైవడిం దను సమీపపు ధూర్తులు తత్పురఃస్థలాం
గూలము యవ్వణిక్కునకుఁ గోళవిజృంభణ శంకజేయఁగన్.&lt;/poem&gt;|ref=30}}
{{left margin|5em}}(నాల్గవ చరణమున) ఉకారముకు సంధి వికల్పము.{{float right|31}}&lt;/div&gt;
{{left margin|2em}}'''కాశీఖండము (3-282) '''— &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=గీ.|lines=&lt;poem&gt;చంద్రమౌలి భరద్వాజ సంయములును
హంసపదియను నొకకిన్నరాంగనయును
నా ప్రవాలోష్ఠి మగఁడు వేణీప్రియుండు
సిద్ధిఁ బొందిరి యవిముక్తసీమయందు.&lt;/poem&gt;|ref=32}}
{{left margin|2em}}'''అందే (2–38) '''— &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=సీ. పా.|lines=&lt;poem&gt;అందందఁ జేసిరి యభవు గేహమునకు
             ధన్యాత్ములుగఁ బ్రదక్షిణములు&lt;/poem&gt;|ref=33}} 
{{left margin|5em}}(ఇక) మధ్యమ పురుషముకు విడియుండుటకు— &lt;/div&gt;
{{left margin|2em}}'''కవుల షష్ఠము '''— &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=చ.|lines=&lt;poem&gt;అదలిచి నిల్చి వారిం గని యంతక కింకరు లెవ్వరయ్య మీ
రిదె యమునాజ్ఞ ద్రోచితిరి యెచ్చటనుం డిటు వచ్చినార లె
య్యది గత మడ్డ పెట్టుటకు (నెవ్వరివార లెరుంగఁ జెప్పుఁడా
యదిఱి తనూజులో సురలొ యక్షులొ సిద్ధులొ కాక సాధ్యులో.&lt;/poem&gt;|ref=34}} 
{{left margin|5em}}(ఇక) ఉత్తమపురుషముకు విడియుండుటకు— &lt;/div&gt;
{{left margin|2em}}'''ఆదిపర్వము (5-289) '''— &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=క.|lines=&lt;poem&gt;విలువిద్య నొరులు నీక
గ్గలముగ లేకుండ నిన్ను గఱుపుదు నని మున్
బలికితిరి నాకకాది
త్రిలోకముల నధికుఁ జూచితిమి యొక యొఱుకున్.&lt;/poem&gt;|ref=35}}&lt;noinclude&gt;&lt;references/&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>tftcz6po02ywf1l7ji5fshbqavd0rid</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>పుట:Sukavi-Manoranjanamu.pdf/417</title>
    <ns>104</ns>
    <id>129943</id>
    <revision>
      <id>398176</id>
      <timestamp>2022-08-22T04:43:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>దేవీప్రసాదశాస్త్రి</username>
        <id>4290</id>
      </contributor>
      <comment>/* అచ్చుదిద్దబడిన */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3196" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;దేవీప్రసాదశాస్త్రి&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;{{left margin|2em}}'''విరాటపర్వము (4-93) '''— &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=క.|lines=&lt;poem&gt;తలఁపగ రిపులకు నిమ్మగు
కొలఁది గడచి వచ్చితిమి యకుంఠితబాహా
బలము నెఱుపఁ దఱి యయ్యెన్
జలింప వలదింగ మనకు శత్రుల వలనన్.&lt;/poem&gt;|ref=36}}
{{left margin|2em}}'''హరిశ్చంద్రోపాఖ్యానము (4-28) '''— &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=చ.|lines=&lt;poem&gt;ధరణిప నేడు నెల్లియును దక్కువగా నెలనాళ్ళు నయ్యె నే
నరసితి లెక్కవెట్టితిని యాయము లేదొక వీసమైన నే
నెరవున నింక మా ఋణము వేగవె తీర్చెదుగాక, మిన్న కే
సురిగెదవో వివేకగుణశూన్యత బొంది యసత్యవాదియై.&lt;/poem&gt;|ref=37}}
{{left margin|5em}}క్లిష్టమై యుండుటకు— &lt;/div&gt;
{{left margin|2em}}'''అరణ్యపర్వము (6-99) '''— &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=క.|lines=&lt;poem&gt;జనపతి మేల్కని యంతయు
ననుజుం డెఱిఁగించి యిట్టు లను నబ్దముపై
నెనిమిది నెల లుండితి మి
వ్వనమునఁ దగు నింక నొండు వనమున కేగన్.&lt;/poem&gt;|ref=38}}
{{left margin|2em}}'''పారిజాతాపహరణము (5-41) '''— &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=చ.|lines=&lt;poem&gt;బలిదనుజేంద్రుఁ గట్టితని వల్కఁగ విందుముగాని నేడు మా
చెలి యిది పుష్పవాగురముచే నిను గట్టఁగఁ గంటి మింక నె
మ్మెలు పచరింపరా దనుచు మేలము లాడెడు సత్యబోంట్ల స
న్నల నెసఁ గొల్పుచున్ గెలవ నవ్విరి ధర్మజ భీమ ఫల్గునుల్.&lt;/poem&gt;|ref=39}} 
{{left margin|5em}}మూడు పురుషములకు విడియుండుటకు (ఇట్లు) మహాకవి లక్ష్యము లనేకము లుండగా నప్పకవిగారు నిలువని సూత్రమున కర్థము పరిశీలించుటయు శ్రీనాథుడుగారి నాక్షేపించుటయు సర్వోత్కృష్టముగా నున్నది. {{float right|40}}&lt;/div&gt;
{{left margin|5em}}అప్పకవీయ మనే పేరు మాత్రమేకాని, గ్రంథము నెఱుగని కొందఱు పండితులు, నించుకంత గ్రంథ మెఱుంగుదురు గాని తదర్థ మెఱుగని కొందరు &lt;/div&gt;&lt;noinclude&gt;&lt;references/&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>b6uxytbcgo7uu651pt9vs07j59kgyhh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>పుట:Sukavi-Manoranjanamu.pdf/418</title>
    <ns>104</ns>
    <id>129944</id>
    <revision>
      <id>398177</id>
      <timestamp>2022-08-22T04:50:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>దేవీప్రసాదశాస్త్రి</username>
        <id>4290</id>
      </contributor>
      <comment>/* అచ్చుదిద్దబడిన */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4365" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;దేవీప్రసాదశాస్త్రి&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;{{left margin|5em}}పండితులను సుప్రసిద్ధమైన యప్పకవీయము నాక్షేపించినామని మము నందురు. అయితే, అప్పకవి స్వయముగ కల్పించినవిన్ని, కొన్ని దిద్దినవిన్ని, కొన్ని పొరపడినవిన్ని మహాకవి లక్ష్యములతో విశదపరచినాము గాని, అనంతునిని, ముద్దరాజు రామన్నను, శ్రీనాథాదుల నప్పకవి నిష్కారణ మాక్షేపించినట్టుల (మేము) ఎవరిని నాక్షేపించము. ఈ పామరులసడి రథ్యామృగాక్రందనము భద్రగజమున కెట్టిదో మాకు నట్టిది. {{float right|41}}&lt;/div&gt;
{{left margin|5em}}అమరవ్యాఖ్యాసుధ యందు భానోజీ దీక్షితులు గారు అమరవ్యాఖ్యాకారుల నందరి నాక్షేపించిరి. కోలచెల మల్లినాథ సూరిగారు మొదలైనవారు అదివరకు (ఇతరులు) రచించిన వ్యాఖ్యానాదులందు పొరపాటు లున్నచోటల నాక్షేపించినారు. ఆ లాగున వారు దిద్దక పోతే తప్పులే యొప్పు లవును. ఇప్పు డప్పకవి చెప్పిన తప్పులు పామరులకు గ్రాహ్యములైనవి కావు గనుకనా! మేము విశదపరచిన శంకాసమాధానములు సంస్కృతాంధ్రకవితాకలాధురంధరకలానిధి హృత్పమోదకరములు గాని కేవల బాలిశమానసోల్లాసకరములు గావు. కావున దేవానాంప్రియ ప్రియా ప్రియభాషణము లొక్కతీఱు.{{float right|42}}&lt;/div&gt;
{{left margin|5em}}ఇన్ని తప్పు లప్పకవీయ మందుంటే నందఱు నెందుకు (దానిని) గొనియాడుదు రంటిరా? మొదట భూలోకములోనున్న గ్రంథముల పేరులన్నియును వ్రాసినందున (అప్పకవిగారు) ఇన్ని గ్రంథములు పరిశీలించినారనిన్ని; అలంకారముల పేరులు, రీతులు, వృత్తులు మొదలైనవాటి పేరులు, రసముల పేరులు వ్రాసినఁదున నిన్నియు విమర్శించినారనిన్ని పామరుల తాత్పర్యము. 'వేదములు
నాలుగు అన్నంత మాత్రమున వేదములు చదివినవాడగునా!' ఈ గ్రంథమువలన నొక యలంకారము, ఒక రసము, ఒక రీతి మొదలగు కావ్యసామగ్రి తెలియవలసినవారి కించుకంతయు తెలియదు. తెలిసినవారల కీ పేరులతో నేమి పని యున్నది. గ్రంథముఖమున నున్న గ్రంథాదుల పేరులున్ను, ఆయన చెప్పించుకొన్న తన గ్రంథమహిమను చూచిన బాలిశులకు (అవియన్నియు) వారకామినీవేషభాషాదులవలె మోహకరములు.{{float right|43}}&lt;/div&gt;
{{left margin|5em}}(అప్పకవిగారు చెప్పిన మరియొక అంశముగూర్చి ఇక్కడ వ్రాసుతున్నాము.){{float right|44}}&lt;/div&gt;&lt;noinclude&gt;&lt;references/&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>8j91l94dc9b2g00q9lovjlok6hp4yjo</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>398178</id>
      <parentid>398177</parentid>
      <timestamp>2022-08-22T04:50:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>దేవీప్రసాదశాస్త్రి</username>
        <id>4290</id>
      </contributor>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4365" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;దేవీప్రసాదశాస్త్రి&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;{{left margin|5em}}పండితులను సుప్రసిద్ధమైన యప్పకవీయము నాక్షేపించినామని మము నందురు. అయితే, అప్పకవి స్వయముగ కల్పించినవిన్ని, కొన్ని దిద్దినవిన్ని, కొన్ని పొరపడినవిన్ని మహాకవి లక్ష్యములతో విశదపరచినాము గాని, అనంతునిని, ముద్దరాజు రామన్నను, శ్రీనాథాదుల నప్పకవి నిష్కారణ మాక్షేపించినట్టుల (మేము) ఎవరిని నాక్షేపించము. ఈ పామరులసడి రథ్యామృగాక్రందనము భద్రగజమున కెట్టిదో మాకు నట్టిది. {{float right|41}}&lt;/div&gt;
{{left margin|5em}}అమరవ్యాఖ్యాసుధ యందు భానోజీ దీక్షితులు గారు అమరవ్యాఖ్యాకారుల నందరి నాక్షేపించిరి. కోలచెల మల్లినాథ సూరిగారు మొదలైనవారు అదివరకు (ఇతరులు) రచించిన వ్యాఖ్యానాదులందు పొరపాటు లున్నచోటల నాక్షేపించినారు. ఆ లాగున వారు దిద్దక పోతే తప్పులే యొప్పు లవును. ఇప్పు డప్పకవి చెప్పిన తప్పులు పామరులకు గ్రాహ్యములైనవి కావు గనుకనా! మేము విశదపరచిన శంకాసమాధానములు సంస్కృతాంధ్రకవితాకలాధురంధరకలానిధి హృత్పమోదకరములు గాని కేవల బాలిశమానసోల్లాసకరములు గావు. కావున దేవానాంప్రియ ప్రియా ప్రియభాషణము లొక్కతీఱు.{{float right|42}}&lt;/div&gt;
{{left margin|5em}}ఇన్ని తప్పు లప్పకవీయ మందుంటే నందఱు నెందుకు (దానిని) గొనియాడుదు రంటిరా? మొదట భూలోకములోనున్న గ్రంథముల పేరులన్నియును వ్రాసినందున (అప్పకవిగారు) ఇన్ని గ్రంథములు పరిశీలించినారనిన్ని; అలంకారముల పేరులు, రీతులు, వృత్తులు మొదలైనవాటి పేరులు, రసముల పేరులు వ్రాసినఁదున నిన్నియు విమర్శించినారనిన్ని పామరుల తాత్పర్యము. 'వేదములు నాలుగు అన్నంత మాత్రమున వేదములు చదివినవాడగునా!' ఈ గ్రంథమువలన నొక యలంకారము, ఒక రసము, ఒక రీతి మొదలగు కావ్యసామగ్రి తెలియవలసినవారి కించుకంతయు తెలియదు. తెలిసినవారల కీ పేరులతో నేమి పని యున్నది. గ్రంథముఖమున నున్న గ్రంథాదుల పేరులున్ను, ఆయన చెప్పించుకొన్న తన గ్రంథమహిమను చూచిన బాలిశులకు (అవియన్నియు) వారకామినీవేషభాషాదులవలె మోహకరములు.{{float right|43}}&lt;/div&gt;
{{left margin|5em}}(అప్పకవిగారు చెప్పిన మరియొక అంశముగూర్చి ఇక్కడ వ్రాసుతున్నాము.){{float right|44}}&lt;/div&gt;&lt;noinclude&gt;&lt;references/&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>hig07ugu8xgwjwdhg7k55ef6z8t3gdt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>పుట:Sukavi-Manoranjanamu.pdf/419</title>
    <ns>104</ns>
    <id>129945</id>
    <revision>
      <id>398179</id>
      <timestamp>2022-08-22T04:58:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>దేవీప్రసాదశాస్త్రి</username>
        <id>4290</id>
      </contributor>
      <comment>/* అచ్చుదిద్దబడిన */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3250" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;దేవీప్రసాదశాస్త్రి&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;{{Telugu poem|type=&quot;గీ.|lines=&lt;poem&gt;గ్రామ్యమైన నాంధ్రకవులు సంకేతిత
సుప్రసిద్ధమనుచు సూత్రమునను
గిలిమిఁ బూర్వకవులు కావ్యోక్తములు ప్రసి
ద్ధంబులైనఁ గూర్పఁ దలఁతు రెపుడు. (1-128)&lt;/poem&gt;|ref=45}}
{{Telugu poem|type=వ.|lines=&lt;poem&gt;అది యెట్లనినఁ, 'గనియె' ననవలసిన భూతార్థక్రియాపదైకవచనంబు నందు వర్ణలోపము చేసి 'కనె'నట యని గ్రామ్యపదముగా వాగనుశాసనులు
ప్రయోగించిరి గాన నది సాధకము చేసికొని యాంధ్రకవితాపితామహుడు 'కొనియె' ననుటకుఁ 'గొనె'నని చెప్పె, నవి యెవ్వియనిన—&lt;/poem&gt;|ref=46}} 
{{left margin|2em}}'''ఆదిపర్వము (4-100) నందు '''— &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=క.|lines=&lt;poem&gt;వనకన్యక యట నే నట
వనమున గాంధర్వ మట వివాహం బట నం
దనుఁ గనెనట, మఱచితినట
వినఁ గూడునె యిట్టిభంగి విపరీతోక్తుల్.&lt;/poem&gt;|ref=47}}
{{left margin|2em}}'''ఆముక్తమాల్యద (1-4) నందు '''— &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=ఉ.|lines=&lt;poem&gt;పూని ముకుందు నాజ్ఞఁ కనుబొమ్మనె గాంచి యజాండభాండముల్
వాననుమీఁదఁబ్రోవ నడువంగొనె దన్నన నగ్రనిశ్చల
వ్యానచలత్వనిష్ఠలె సమస్తజగంబుల జాడ్యచేతనల్
గా నుతికెక్కు సైన్యపతి కాంచనవేత్రము నాశ్రయించెదన్.&quot;&lt;/poem&gt;|ref=48}}
{{left margin|5em}}అని వ్రాసినారు. మరి అహోబల పండితులవారు— &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=|lines=&lt;poem&gt;“చనెన్, వినెన్, కనెన్, ఇత్యాది క్రియాప్రయోగోపి ప్రబంధేషు వర్తతే.
'ఏదంతతాచ నామ్నా మన్యతరస్వామి యాంతానామ్'
ఇతిసూత్రం న ప్రవర్తతే నామ్నామితి నామమాత్ర స్యైవ
గ్రహణాత్ కింతు వికృతి వివేక సూత్రేణ తన్నిర్వాహః
'యస్వాద్దేశ్య క్రియాంతేయ భూతఏకత్వవాచకః ఇతి 'యః'
'ఇత్స్యాత్ భూతబహుత్వేతు, దేశ్యే తూభయతో భవేత్'
ఇతి ఎత్వమ్ చనియె, వినియె, కనియె-ఇత్యాది&lt;/poem&gt;|ref=}}&lt;noinclude&gt;&lt;references/&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>hvw4hmn549djpmbflf3isvajo5zytpj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>పుట:Sukavi-Manoranjanamu.pdf/421</title>
    <ns>104</ns>
    <id>129946</id>
    <revision>
      <id>398180</id>
      <timestamp>2022-08-22T11:30:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>దేవీప్రసాదశాస్త్రి</username>
        <id>4290</id>
      </contributor>
      <comment>/* అచ్చుదిద్దబడిన */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3013" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;దేవీప్రసాదశాస్త్రి&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;{{Telugu poem|type=గీ.|lines=&lt;poem&gt;అక్షరవిలోపమై యుండునట్టి పలుకు
గ్రామ్యమన నొప్పు నదె యపభ్రంశకంబు
ననఁగబడును నాకడ కాడ యనుచు మఱియు
నడుమనున్న కకారంబు నుడువకున్న (4-124)&lt;/poem&gt;|ref=54}} 
{{left margin|5em}}అని చెప్పిరి. కనె, కొనె అనుచోట చివరివర్ణము పోయినది. చివర నువర్ణ లోపములుగల పదములున్ను గ్రామ్యము లనుకుంటే- (వనకన్యకయట...' యను) మొదటి పద్యమందు నాశ్చర్యము కనుపించుచున్నది. లేక, నిందయున్నదంటిరా ('పూని ముకుందు...' అను) రెండవ పద్యమందు నింద యెక్కడా కనుపించదు. మహాకవి ప్రయోగములు మరియును గలవు. {{float right|55}}&lt;/div&gt;
{{left margin|2em}}'''చేమకూరవారి విజయవిలాసము (అవ. 91) '''— &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=చ.|lines=&lt;poem&gt;నలువుగ నెన్ననైన రఘునాథ నృపాలుఁడు గల్గఁగా మహీ
స్థలి నఖిలైకధర్మములు తామరతంపరలై చెలంగఁ గొ
ల్లలుగ నశేషసజ్జనకులంబు సుఖంబు గనెన్ సమస్తవి
ద్యలఁ గసబెల్ల వాసి మెఱపై వెలకట్టి సభాంతరంబులన్.&lt;/poem&gt;|ref=56}} 
{{left margin|2em}}'''శ్రీనాథుని కాశీఖండము (6-16) '''— &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=గీ.|lines=&lt;poem&gt;సవతి కద్రువ శేషతక్షకులు మొదలు
గాఁగ వేవురు భుజగపుంగవులఁ గాంచె
నండముల మూఁటిఁ గలధౌత గండశైల
సన్నిభంబులఁ గనెఁ బుణ్యసాధ్వి వినత.&lt;/poem&gt;|ref=57}}
{{left margin|2em}}'''రామాభ్యుదయము (3-114) '''— &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=ఉ.|lines=&lt;poem&gt;అంత సుమిత్రయుంగనె ననంతవిలాసుల ధర్మశాస్త్రసి
ద్ధాంతరహస్యకోవిదుల (నప్రతిమప్రతిభాప్రభావదు
ర్ధాంతుల శ్రీనిశాంతుల నుదగ్రగభీరిమచాతురీసర
స్వంతుల నిర్వురన్ విమతజైత్రులఁ బుత్త్రుల సచ్చరిత్రులన్).&lt;/poem&gt;|ref=58}}&lt;noinclude&gt;&lt;references/&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>pwwajawrvotraaw73c85er4aazjjkka</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>పుట:Sukavi-Manoranjanamu.pdf/422</title>
    <ns>104</ns>
    <id>129947</id>
    <revision>
      <id>398181</id>
      <timestamp>2022-08-22T11:36:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>దేవీప్రసాదశాస్త్రి</username>
        <id>4290</id>
      </contributor>
      <comment>/* అచ్చుదిద్దబడిన */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3092" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;దేవీప్రసాదశాస్త్రి&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;{{left margin|2em}}'''శ్రీనాథుని భీమఖండము (5-112) '''— &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=చ.|lines=&lt;poem&gt;మగటిమి చంద్రగుడ్డురక మట్టిన వామపదాంబుజంబ పై
నిగలమునన్ సురాసురుల నించిన యందియ ఘల్లుఘల్లనం
బొగడలు బొండుమల్లియలు బొన్నలు పాగడ నొల్లియంబునన్
నిగిడిచి వీరభద్రుఁడు చనెన్ శశిమౌలి సమీపభూమికిన్.&lt;/poem&gt;|ref=59}} 
{{left margin|2em}}'''హరవిలాసము (7-29) '''— &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=మ.|lines=&lt;poem&gt;(భసితోద్ధూళితనిర్మలావయవుఁడున్ బంచాక్షరీసంతతా
భ్యసవవ్యాప్తిపరాయణుండును శివధ్యానానుసంధాతయున్
మసృణస్నిగ్ధతరక్షుచర్మమయకంఠాభద్రపీఠుండునై)
అసమస్థేమకిరీటి పాశుపతదీక్షారంభముం గైకొనెన్.&lt;/poem&gt;|ref=60}} 
{{left margin|2em}}'''జైమినీభారతము (1-104) '''— &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=శా.|lines=&lt;poem&gt;చేదోయి న్ముకుళించి వీడుకొనె నక్షీణప్రమోదంబునన్
వేదవ్యాసు ప్రసాదభాసురవచోవిన్యాసు సంహస్సము
త్సాదాభ్యాసు సుధీవిలాసు నుతవిద్యావాసుఁ బ్రజ్ఞాకలా
సాదజ్ఞానసముల్లసచ్ఛిదమృతాస్వాదాధికోల్లాసునిన్.&lt;/poem&gt;|ref=61}} 
{{left margin|2em}}'''అందే (2–76) '''— &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=ఉ.|lines=&lt;poem&gt;భీముని జానుదేశముల భీషణవాయువు లుప్పతిల్లి సం
గ్రామతలంబున న్విసరఁగాఁ జతురంగసమస్తసైనిక
స్తోమము లభ్రమండలముతో నొరయం జనే బొందితోన సు
త్రాముని వీటి కేగెడు విధంబున దివ్యులు చోద్యమందఁగన్.&lt;/poem&gt;|ref=62}} 
{{left margin|5em}}మరియును గలవు. &lt;/div&gt;
{{left margin|2em}}'''ఆంధ్రనామసంగ్రహము (మానవ 40) నందు '''— &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=క.|lines=&lt;poem&gt;కనియెం జూచెను కాంచెను
గనుగొనియెం గనె ననంగ గలయవి పేళ్లై
చను వీక్షించె ననుటకున్
(ఘనతరగోరాజగమన కాయజదమనా)&lt;/poem&gt;|ref=63}}&lt;noinclude&gt;&lt;references/&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>dcrvlezwrhdbhx8kopikrrnodkwvs4i</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>398182</id>
      <parentid>398181</parentid>
      <timestamp>2022-08-22T11:37:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>దేవీప్రసాదశాస్త్రి</username>
        <id>4290</id>
      </contributor>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3094" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;దేవీప్రసాదశాస్త్రి&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;{{left margin|2em}}'''శ్రీనాథుని భీమఖండము (5-112) '''— &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=చ.|lines=&lt;poem&gt;మగటిమి చంద్రగుడ్డురక మట్టిన వామపదాంబుజంబుపై
నిగలమునన్ సురాసురుల నించిన యందియ ఘల్లుఘల్లనం
బొగడలు బొండుమల్లియలు బొన్నలు పాగడ నొల్లియంబునన్
నిగిడిచి వీరభద్రుఁడు చనెన్ శశిమౌలి సమీపభూమికిన్.&lt;/poem&gt;|ref=59}} 
{{left margin|2em}}'''హరవిలాసము (7-29) '''— &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=మ.|lines=&lt;poem&gt;(భసితోద్ధూళితనిర్మలావయవుఁడున్ బంచాక్షరీసంతతా
భ్యసవవ్యాప్తిపరాయణుండును శివధ్యానానుసంధాతయున్
మసృణస్నిగ్ధతరక్షుచర్మమయకంఠాభద్రపీఠుండునై)
అసమస్థేమకిరీటి పాశుపతదీక్షారంభముం గైకొనెన్.&lt;/poem&gt;|ref=60}} 
{{left margin|2em}}'''జైమినీభారతము (1-104) '''— &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=శా.|lines=&lt;poem&gt;చేదోయి న్ముకుళించి వీడుకొనె నక్షీణప్రమోదంబునన్
వేదవ్యాసు ప్రసాదభాసురవచోవిన్యాసు సంహస్సము
త్సాదాభ్యాసు సుధీవిలాసు నుతవిద్యావాసుఁ బ్రజ్ఞాకలా
సాదజ్ఞానసముల్లసచ్ఛిదమృతాస్వాదాధికోల్లాసునిన్.&lt;/poem&gt;|ref=61}} 
{{left margin|2em}}'''అందే (2–76) '''— &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=ఉ.|lines=&lt;poem&gt;భీముని జానుదేశముల భీషణవాయువు లుప్పతిల్లి సం
గ్రామతలంబున న్విసరఁగాఁ జతురంగసమస్తసైనిక
స్తోమము లభ్రమండలముతో నొరయం జనే బొందితోన సు
త్రాముని వీటి కేగెడు విధంబున దివ్యులు చోద్యమందఁగన్.&lt;/poem&gt;|ref=62}} 
{{left margin|5em}}మరియును గలవు. &lt;/div&gt;
{{left margin|2em}}'''ఆంధ్రనామసంగ్రహము (మానవ 40) నందు '''— &lt;/div&gt;
{{Telugu poem|type=క.|lines=&lt;poem&gt;కనియెం జూచెను కాంచెను
గనుగొనియెం గనె ననంగ గలయవి పేళ్లై
చను వీక్షించె ననుటకున్
(ఘనతరగోరాజగమన కాయజదమనా)&lt;/poem&gt;|ref=63}}&lt;noinclude&gt;&lt;references/&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>rmgd6ls6ihlbfgevdowx071de1kmvau</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>