18 август

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10.xsd" version="0.10" xml:lang="tg">
  <siteinfo>
    <sitename>Википедиа</sitename>
    <dbname>tgwiki</dbname>
    <base>https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B0%D2%B3%D0%B8%D1%84%D0%B0%D0%B8_%D0%B0%D1%81%D0%BB%D3%A3</base>
    <generator>MediaWiki 1.39.0-wmf.25</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">Медиа</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">Вижа</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">Баҳс</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">Корбар</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">Баҳси корбар</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">Википедиа</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">Баҳси Википедиа</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">Акс</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">Баҳси акс</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">Медиавики</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">Баҳси медиавики</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">Шаблон</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">Баҳси шаблон</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">Роҳнамо</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">Баҳси роҳнамо</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">Гурӯҳ</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">Баҳси гурӯҳ</namespace>
      <namespace key="100" case="first-letter">Портал</namespace>
      <namespace key="101" case="first-letter">Баҳси портал</namespace>
      <namespace key="102" case="first-letter">Лоиҳа</namespace>
      <namespace key="103" case="first-letter">Баҳси Лоиҳа</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">Модул</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">Баҳси Модул</namespace>
      <namespace key="2300" case="first-letter">Gadget</namespace>
      <namespace key="2301" case="first-letter">Gadget talk</namespace>
      <namespace key="2302" case="case-sensitive">Gadget definition</namespace>
      <namespace key="2303" case="case-sensitive">Gadget definition talk</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>18 август</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2377</id>
    <revision>
      <id>1310104</id>
      <parentid>1261987</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T05:36:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VASHGIRD</username>
        <id>8035</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2737" xml:space="preserve">{{кулоҳи таърихи тақвимӣ}}

== Ҷашнҳо ==
''Бознигаред: [[:Гурӯҳ:Ҷашнҳои {{PAGENAME}}]]''

=== Миллӣ ===
[[Рӯзи истиқлол]] дар [[Афғонистон]] ([[1919]]).

=== Динӣ ===

== Рӯйдодҳо ==
''Бознигаред: [[:Гурӯҳ:Рӯйдодҳои 18 август]]''
* [[1682]] — [[Пётр I]] ба тахти Рус нишааст
* [[1786]] — [[Рейкявик]] асос гузошта шудааст

== Зодрӯзҳо ==
''Бознигаред: [[:Гурӯҳ:Зодагони 18 август]]''
* [[1898]] — [[Борис Заходер]], доктори илми таърих, профессор.
* [[1923]] — [[Виктор Фомичев]], генерал-лейтенант.
* [[1943]] — [[Искандар Икромов]], доктори илми филологӣ, профессор.
* [[1958]] — [[Лафиз Бобоев]], олими соҳаи техника.&lt;ref&gt;Тақвими санаҳои ҷашнии Ҷумҳурии Тоҷикистон (барои соли 2018) / Мураттиб Ё. Суҷонӣ; Зери таҳрири умумии А. Мирализода; Муҳаррирон Г. Маҳмудов, Ф. Аминов. — Душанбе, 2017. — 393 с.&lt;/ref&gt;
* [[1940]] — [[Файзулло Шарифзода]], олим, омӯзгор, доктори илмҳои педагогӣ, профессор
* [[1949]] — [[Назри Яздонӣ]], шоир, тарҷумон, Шоири халқии Тоҷикистон
* [[1960]] — [[Салими Аюбзод]], нависанда, хабарнигор ва блогнависи тоҷик.

== Даргузаштҳо ==
''Бознигаред: [[:Гурӯҳ:Даргузаштагони 18 август]]''
* [[1850]] — [[Оноре де Балзак]] (1799—1850) — нависандаи фаронсавӣ

== Тақвими мардумӣ ==
'''Асад''' ([[23 Июл]] — [[22 Август]]) — яке аз бурҷҳои дувоздаҳгона аст ва баробар бо [[моҳи Мурдод]] дар [[тақвими Эронӣ]] аст.
[[Акс:Leo.svg|40px|none|Асад]]

== Нигаред низ ==
{{дарахти гурӯҳҳо}}

== Пайвандҳо ==
* http://days.peoples.ru/0818.html {{Бойгонишуда|url=https://web.archive.org/web/20060831170450/http://days.peoples.ru/0818.html |date=2006-08-31 }}
* http://www.calend.ru/day/8-18/ 
* [http://ru.science.wikia.com/wiki/18_%D0%B0%D0%B2%D0%B3%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B0 Наука, 18.08]
* [http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/august/18/default.stm BBC On this day, 18.08]

{{хурд}}

[[Гурӯҳ:18 август| ]]</text>
      <sha1>qmelx5fitrehxlsqp81qlam2nrow6j6</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1310105</id>
      <parentid>1310104</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T05:37:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VASHGIRD</username>
        <id>8035</id>
      </contributor>
      <comment>/* Миллӣ */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2663" xml:space="preserve">{{кулоҳи таърихи тақвимӣ}}

== Ҷашнҳо ==
''Бознигаред: [[:Гурӯҳ:Ҷашнҳои {{PAGENAME}}]]''

=== Миллӣ ===

=== Динӣ ===

== Рӯйдодҳо ==
''Бознигаред: [[:Гурӯҳ:Рӯйдодҳои 18 август]]''
* [[1682]] — [[Пётр I]] ба тахти Рус нишааст
* [[1786]] — [[Рейкявик]] асос гузошта шудааст

== Зодрӯзҳо ==
''Бознигаред: [[:Гурӯҳ:Зодагони 18 август]]''
* [[1898]] — [[Борис Заходер]], доктори илми таърих, профессор.
* [[1923]] — [[Виктор Фомичев]], генерал-лейтенант.
* [[1943]] — [[Искандар Икромов]], доктори илми филологӣ, профессор.
* [[1958]] — [[Лафиз Бобоев]], олими соҳаи техника.&lt;ref&gt;Тақвими санаҳои ҷашнии Ҷумҳурии Тоҷикистон (барои соли 2018) / Мураттиб Ё. Суҷонӣ; Зери таҳрири умумии А. Мирализода; Муҳаррирон Г. Маҳмудов, Ф. Аминов. — Душанбе, 2017. — 393 с.&lt;/ref&gt;
* [[1940]] — [[Файзулло Шарифзода]], олим, омӯзгор, доктори илмҳои педагогӣ, профессор
* [[1949]] — [[Назри Яздонӣ]], шоир, тарҷумон, Шоири халқии Тоҷикистон
* [[1960]] — [[Салими Аюбзод]], нависанда, хабарнигор ва блогнависи тоҷик.

== Даргузаштҳо ==
''Бознигаред: [[:Гурӯҳ:Даргузаштагони 18 август]]''
* [[1850]] — [[Оноре де Балзак]] (1799—1850) — нависандаи фаронсавӣ

== Тақвими мардумӣ ==
'''Асад''' ([[23 Июл]] — [[22 Август]]) — яке аз бурҷҳои дувоздаҳгона аст ва баробар бо [[моҳи Мурдод]] дар [[тақвими Эронӣ]] аст.
[[Акс:Leo.svg|40px|none|Асад]]

== Нигаред низ ==
{{дарахти гурӯҳҳо}}

== Пайвандҳо ==
* http://days.peoples.ru/0818.html {{Бойгонишуда|url=https://web.archive.org/web/20060831170450/http://days.peoples.ru/0818.html |date=2006-08-31 }}
* http://www.calend.ru/day/8-18/ 
* [http://ru.science.wikia.com/wiki/18_%D0%B0%D0%B2%D0%B3%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B0 Наука, 18.08]
* [http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/august/18/default.stm BBC On this day, 18.08]

{{хурд}}

[[Гурӯҳ:18 август| ]]</text>
      <sha1>7bfgync2cro4uhb5uyjibhq1cikxb25</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Искандари Мақдунӣ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>15552</id>
    <revision>
      <id>1310094</id>
      <parentid>1304929</parentid>
      <timestamp>2022-08-17T14:47:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Based sogdian</username>
        <id>34522</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Преамбула */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16623" xml:space="preserve">{{Ходими давлатӣ
 |ном                  = Искандари Мақдунӣ 
| номи аслӣ            =  Ἀλέξανδρος
 |ном ҳангоми таваллуд     =  Искандар
}}

[[File:Alexander and Bucephalus - Battle of Issus mosaic - Museo Archeologico Nazionale - Naples BW.jpg|thumb|Искандар ва Букефал (асп) - мозаика муҳорибаи назди Исса — Осорхонаи миллии бостонии [[Неапол]]]]
'''Искандарм гуҷастак (нафриншуда — ба гуфтаи эрониёни бостон)''' (Искандари Бузург — ба гуфтаи юнонию-аврупоиён, {{забон-код|grc|Ἀλέξανδρος}}, {{lang-la|Alexander Magnus}}), Номи Ἀλέξανδρος (Искандар) — аз юнонӣ «муҳофизатгари одамон» тарҷума мешавад, ([[356 то милод]] — [[323 то милод]]) — шоҳи (basileo) мақдунӣ аз соли [[336 то милод]], сиёсатмадор, сарлашкар.

== Зиндагинома ==
Дар охири моҳи июли соли 356 -и то милод Олимпиада, завҷаи шоҳ Филиппи II, писаре ба дунё овард, ки Искандар (Александр) ном гирифт. Аллакай лаҳзаҳои нахустини ҳаёти тифл боиси пайдоиши ривоятҳо ва қиссаҳои ғаразнок гаштанд. Олимпиада гӯё дар хоб дида бошад, ки навиштааст Плутарх, барқе вориди батнаш гаштаву пас аз лаҳзае оташе аз вуҷудаш барҷаста саропояшро фаро гирифта ва сонияе баъд ғайб задааст. Мегӯянд Искандар дар он рӯзе ба дунё омад, ки Герострат дар Эфес маъбади машҳури Артемидаро оташ зада буд ва ҳам дар ин рӯз ба Филипп аз се дастовард: ғалаба дар бозиҳои олимпй, нусрат бар қабилаи дарданҳои Иллирия ва забти Потидея аз ҷониби макдуниҳо мужда расонданд. Искандар тарбияи хоси ашрофона гирифт. Дояи шоҳзода Паника, зани асилзодаи мақдунӣ, нахустин мураббиаш Леонид, хеши Олимпиада, буданд. Дар байни муаллимони ӯ Филиск, Алкип, Зевксид, Менехм, Полиникро ном мебаранд. Искандар аз онҳо мусиқӣ, математика ва номанигориро омӯхт.
Дар даҳсолагӣ лира менавохт, достонҳои шоирони юнониро аз ёд мехонд. Театр ва санъати тасвириро хеле меписандид. Вале ӯ дар муҳити муноқишаҳои оилавӣ ба камол расид.
Пурра зери таъсири модар, Олимпиадаи мансабдӯст қарор дошт ва ба чеҳраи падар бо чашмони модар менигарист. Филиппи II кӯшид, ки писарро ҷониби хеш кашад ва дар рӯҳияи худаш тарбия намояд. Вақте ки Искандар ба синни сездаҳ расид, Арасту ба таълиму тарбияаш пардохт. Се сол Искандар аз ӯ сабақ гирифт. Аз рӯйи гуфти Плутарх, [[Арасту]] ба шоҳзода илми этика ва сиёсат омӯзонд. Плутарх боз шаҳодат медиҳад, ки Арасту Искандарро ба иҷрои нақши ҳукмрон - сарлашкари юнониҳо омода месохт. Барои ин махсус силсилаи лексияҳоро омода мекард.Шоҳзода «[[Илиада]]» ва «[[Одиссея]]»-ро мукаммал омӯхт. Тайёрии ҳарбии Искандар зери роҳбарии падар сурат гирифт. Соли 340-и то милод Филиппи II ҳангоми ба ҷанги зидди Перинф рафтан, идораи давлатро ба Искандар вогузошт. Ӯ худро аз ҳар ҷиҳат вориси ҳақиқии падар намоиш дод. Вале волидайн аз ҳам ҷудо шуданд ва ин зарба ба қалби шоҳзодаи ҷавон зад. Филипп бо Клеопатра, ҷияни Аттал, акди никоҳ баст. Искандар аз суиқасди душман тарсида, дар Иллирия пинҳон шуд. Муноқиша ногаҳон ҳалли худро ёфт.&lt;ref&gt;Мусский С., Семашко И. 100 инсони бузурггарин. Тарҷумаи Қурбон Мадалиев. – Душанбе, 2010. - С. 100&lt;/ref&gt;
 
== Ба сари қудрат омадани Искандар  ==
[[Акс:Achaemenid Empire ru.svg|thumb|500px|Харитаи юнонӣ (асри IV то м.)]]
Соли 336-и то милод, ҳангоми тӯйи духтари Филиппи II Клеопатра ва шоҳи Эпир Александр, шоҳ Филипп ба дасти ҳамватанаш Павсаний кушта шуд. Павсаний ба шоҳ хусумати шахсӣ дошт. Вале марги шоҳ ба Олимпиадаю Искандар лаҷоми ҳокимиятро мерос гузошт. Мувофиқи анъанаи макдуниҳо Искандарро дар назди қӯшунҳои сафороста шоҳ эълон карданд. Шоҳи ҷавон гуфт, ки
сиёсати падарро идома мебахшад. Вай тамоми малака ва нерӯи ҷисмонию ақлониашро ба бозеозии артиш бахшид. Халқро аз ҳама гуна уҳдадориҳо, ғайри хидмати ҳарбӣ, озод намуд.
Искандар мехост, ки кишвараш соҳибистиқлол бошад, аммо мақсадаш ҳукмрони ҷаҳон шудан буд. Ӯ муттасил ба иҷрои ниятҳояш даст мезад. Шаҳру давлатчаҳои Юнон, Фессал,
Фифа, Фракия, Афинаро зери итоаташ даровард. Сипас амалиёти Балканро бо комёбй ба анҷом расонд ва кишварҳои то соҳили дарёи Дунайро мутеъ сохт.

== Ҷанги зидди Дорои III ==
Вай 30 ҳазор навкари пиёдагард ва 5 ҳазор аскари савора ҷамъ оварда, баҳори соли 334 то милод бар зидди шоҳаншоҳи [[давлати Ҳахоманишиҳо]] Дорои III, ҳукмрони кишвари басо бузурги Форс, ки қаламраваш аз Миср то Ҳинд тӯл мекашид, «андаромад ба ҷанг». Юнониҳо мехостанд форсҳоро шикаст дода, дар баҳри Миёназамин ва Осиёи Сағир нуфуз пайдо намоянд ва роҳи тиҷоратии байни Шарқу Ғарбро соҳиб шаванд. Киштиҳои Искандар дар наздикии Трояи машҳур лангар партофтанд, ҳангоми ба соҳил наздик омадан шоҳ найзаи дасташро ба ҳаво андохт ва он ба хоки Осиё ғӯтид. Сипас, ӯ ба соҳил ҷаҳид ва нахустин шуда ба замини матлуб қадам гузошт. «Бо найза ғасб намудани замин» ба ақидаи юнониёни аҳди қадим туҳфаи худоён ба ҳисоб мерафт. Ва Искандар бо ин амали худ мехост дастгирии худоёнро ба забти кишварҳои бегона таъмин созад. Ҷанг бо Доро чанд сол тӯл кашид. Ҷанговарон шоҳи худро чун Худо мепарастиданд ва ба иҷрои ҳар гуна фармони ӯ омода буданд. Онҳоро ҷасорати беандоза, далерӣ ва рафтори лоуболонаи Искандар ба шигифт меовард. Ӯ ҳамеша пешопеши артиш мерафт ва навкаронро ба ҳарбу зарб мебурд. Соли 334 - и то милод артиши чилҳазораи Дороро дар соҳили дарёи Граник торумор намуд. Баҳори соли 333-и то милод Искандар бо Дорои III дар соҳили дарёи Пинар, наздикии шаҳри Исса, рӯ ба рӯ шуд. Муҳорибаи шадид ба вуқӯъ пайваст, маҳорати лашкаркашии Искандар ин бор низ пирӯзӣ овард. Доро гурехт. Бисёр шаҳрҳо бе ҷанг ба шоҳи мақдунӣ сари таслим фуруд меоварданд. Танҳо шаҳри Тир ҳафт моҳ муқобилият намуд. Баъди забти он Искандар сокинонро ба ғуломӣ фурӯхт ва шаҳрро оташ зад. Аҳолии Миср Искандарро ҳамчун озодибахш аз зери юғи форсҳо истиқбол гирифт. Коҳинони мисрӣ ӯро писари Худо ва ҳукмрони Осиё эълон карданд. Доро ба Искандар дасти сулҳ дароз намуд. Искандари Мақдунӣ онро фишурдан нахост. Дар номааш гуфт: {{аввали иқтибос}}«Дар оянда, агар ту мактуб навиштан хоҳӣ, ба ман чун ба шоҳи Осиё муроҷиат намо. Агар унвони шоҳиро аз ман гирифтан хоҳӣ, ба майдон баро, нагурез, дар куҷое, ки бошӣ, туро меёбам.»{{охири иқтибос}}

Баъди чанд муҳориба дар шимолу шарқии Эрон Доро хост нерӯ гирд орад. Искандар аз ин бохабар гашта ба он сӯ лашкар кашид. Вале Доро ба дасташ наафтод. 
Моҳи майи соли 330 то милод Искандар барои дастгир намудани Дорои III, аввал ба Мод (Мидия), баъд Порт (Парфия) лашкар кашид. Майи соли 330 то милод шоҳ Дорои III дар натиҷаи табаддулоти дарборӣ кушта шуд. Ашрофони форс, ки аз сиёсати шоҳ димоғсӯхта буданд, ҳангоми омад-омади мақдуниён ӯро куштанд. Ва дар ин ҳолат низ Искандар бори дигар бузургии хешро намоиш дод. Вай назди ҷасади Дорой III ба зону истод ва болои майитро бо болопӯши шоҳонааш пӯшонд. Баъди ин халқи форс Искандарро чун шоҳи ҳақиқӣ пазируфт.&lt;ref&gt;Мусский С., Семашко И. 100 инсони бузурггарин. Тарҷумаи Қурбон Мадалиев. – Душанбе, 2010. - С. 101 – 103&lt;/ref&gt;
Сатрапи Бохтар [[Бесс]], ки сардори табодулот буд, шоҳаншоҳи Империяи Ҳахоманишиён гардид. [[Бесс]] кӯшиш намуд, ки дар сатрапиҳои шарқӣ муқобилиятро зидди лашкари юнону мақдуниҳо ташкил намояд, вале аз ҷониби ашрофони форс дастгир гардида, ба шоҳ Искандар супорида шуд ва июни соли 329 то милод ба қатл расид.

== Тасарруфи Трансоксиана ва Ҳиндустон ==
Соли 329 то милод Искандар ба Осиёи Миёна -  [[Подшоҳии Бохтари қадим|Бохтару]]  [[Давлати Суғди қадим|Суғд]] (юнонӣ - Трансоксиана) ҳамла кард. Зидди лашкари юнону мақдуниҳо [[Шӯриши Спитамен|шӯриши халқӣ]] бо роҳбарии лашкаркаши суғдӣ [[Спитамен]] бархест. Хунрезиҳо се сол идома ёфтанд. Пас аз қатли [[Спитамен]] ва хонадор шудан ба [[Рухшона]] ба Искандар муяссар гашт, ки каме нафаси осуда кашад. Баъди тасарруфи Осиёи Миёна Искандар ба воситаи қаторкӯҳи Ҳиндукуш ба хоки Ҳинд ҳамлавар шуд. Муҳорибаҳои зиёде ба вуқӯъ пайвастанд, ҳазорҳо хонаҳо сӯхтаву чандин шаҳрҳо валангор шуданд. Баъд аз ин ҳарбу зарбҳо, ҷанг ба дили мақдуниҳо зад. Онҳо ёди ватан карданд. Соли 325 то милод Искандар аз Ҳиндустон баргашт ва Вавилонро пойтахти империя баргузид. Орзу дошт, ки юришҳояшро идома бахшад. Киштиҳо месохт, суи Ғарб рафтан мехост. Аммо шоҳ Искандар тобистони соли 323 то милод мариз шуду фавтид. Ҷасади шоҳро ба Миср ба шаҳри Александрия оварда, дар дахмаи бузурге ҷой намуданд. Пас аз вафоташ империяи муҳташами ӯ дер наистод, пароканда шуд. Саросари кишварҳои забткардаашро шӯриши халқҳо фаро мегирифт, байни лашкаркашони макдунӣ ихтилофҳо ба миён омаданд. Саркардаҳо ба гурӯҳҳо ҷудо шуда, бо ҳам меҷангиданд, ҳар кадоми онҳо мехост аз мероси Искандар луқмаи калонтаре канда гирад. Вале ин ба ягон нафари онҳо муяссар нагашт.&lt;ref&gt;Мусский С., Семашко И. 100 инсони бузурггарин. Тарҷумаи Қурбон Мадалиев. – Душанбе, 2010. - С. 100 – 103&lt;/ref&gt;

== Эзоҳ ==
{{эзоҳ}}
== Пайвандҳо ==
* [http://video.google.com/videoplay?docid=8435452012958421697 Александр Македонский] {{Бойгонишуда|url=https://web.archive.org/web/20110630191604/http://video.google.com/videoplay?docid=8435452012958421697 |date=2011-06-30 }} на [http://www.enc-tv.com/ Encyclopedia channel] (230 биографических фильмов об исторических личностях).
* [http://www.livius.org/aj-al/alexander/alexander_chrono.html ''Alexander the Great: chronology''] {{Бойгонишуда|url=https://web.archive.org/web/20121119034538/http://www.livius.org/aj-al/alexander/alexander_chrono.html |date=2012-11-19 }}, с сайта livius.org
* [http://www.pothos.org/alexander.asp Alexander the Great’s Home on the Web] {{Бойгонишуда|url=https://web.archive.org/web/20070829112438/http://www.pothos.org/alexander.asp |date=2007-08-29 }}, всё о Александре Великом на английском
* [http://militerra.com/index.php?option=com_content&amp;task=blogcategory&amp;id=23&amp;Itemid=53 Сражения Александра Македонского на сайте «Militerra.com — битвы мировой истории от древности до первой мировой»]
* [http://battles.h1.ru/alex_maked.shtml Войны Александра Македонского на сайте «Битвы»]

{{хурд}}

[[Гурӯҳ:Искандари Мақдунӣ| ]]
[[Гурӯҳ:Таърих]]</text>
      <sha1>r1ttczs0wepse48dy8emyqrm117enyw</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1310095</id>
      <parentid>1310094</parentid>
      <timestamp>2022-08-17T14:47:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Based sogdian</username>
        <id>34522</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Преамбула */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16623" xml:space="preserve">{{Ходими давлатӣ
 |ном                  = Искандари Мақдунӣ 
| номи аслӣ            =  Ἀλέξανδρος
 |ном ҳангоми таваллуд     =  Искандар
}}

[[File:Alexander and Bucephalus - Battle of Issus mosaic - Museo Archeologico Nazionale - Naples BW.jpg|thumb|Искандар ва Букефал (асп) - мозаика муҳорибаи назди Исса — Осорхонаи миллии бостонии [[Неапол]]]]
'''Искандари гуҷастак (нафриншуда — ба гуфтаи эрониёни бостон)''' (Искандари Бузург — ба гуфтаи юнонию-аврупоиён, {{забон-код|grc|Ἀλέξανδρος}}, {{lang-la|Alexander Magnus}}), Номи Ἀλέξανδρος (Искандар) — аз юнонӣ «муҳофизатгари одамон» тарҷума мешавад, ([[356 то милод]] — [[323 то милод]]) — шоҳи (basileo) мақдунӣ аз соли [[336 то милод]], сиёсатмадор, сарлашкар.

== Зиндагинома ==
Дар охири моҳи июли соли 356 -и то милод Олимпиада, завҷаи шоҳ Филиппи II, писаре ба дунё овард, ки Искандар (Александр) ном гирифт. Аллакай лаҳзаҳои нахустини ҳаёти тифл боиси пайдоиши ривоятҳо ва қиссаҳои ғаразнок гаштанд. Олимпиада гӯё дар хоб дида бошад, ки навиштааст Плутарх, барқе вориди батнаш гаштаву пас аз лаҳзае оташе аз вуҷудаш барҷаста саропояшро фаро гирифта ва сонияе баъд ғайб задааст. Мегӯянд Искандар дар он рӯзе ба дунё омад, ки Герострат дар Эфес маъбади машҳури Артемидаро оташ зада буд ва ҳам дар ин рӯз ба Филипп аз се дастовард: ғалаба дар бозиҳои олимпй, нусрат бар қабилаи дарданҳои Иллирия ва забти Потидея аз ҷониби макдуниҳо мужда расонданд. Искандар тарбияи хоси ашрофона гирифт. Дояи шоҳзода Паника, зани асилзодаи мақдунӣ, нахустин мураббиаш Леонид, хеши Олимпиада, буданд. Дар байни муаллимони ӯ Филиск, Алкип, Зевксид, Менехм, Полиникро ном мебаранд. Искандар аз онҳо мусиқӣ, математика ва номанигориро омӯхт.
Дар даҳсолагӣ лира менавохт, достонҳои шоирони юнониро аз ёд мехонд. Театр ва санъати тасвириро хеле меписандид. Вале ӯ дар муҳити муноқишаҳои оилавӣ ба камол расид.
Пурра зери таъсири модар, Олимпиадаи мансабдӯст қарор дошт ва ба чеҳраи падар бо чашмони модар менигарист. Филиппи II кӯшид, ки писарро ҷониби хеш кашад ва дар рӯҳияи худаш тарбия намояд. Вақте ки Искандар ба синни сездаҳ расид, Арасту ба таълиму тарбияаш пардохт. Се сол Искандар аз ӯ сабақ гирифт. Аз рӯйи гуфти Плутарх, [[Арасту]] ба шоҳзода илми этика ва сиёсат омӯзонд. Плутарх боз шаҳодат медиҳад, ки Арасту Искандарро ба иҷрои нақши ҳукмрон - сарлашкари юнониҳо омода месохт. Барои ин махсус силсилаи лексияҳоро омода мекард.Шоҳзода «[[Илиада]]» ва «[[Одиссея]]»-ро мукаммал омӯхт. Тайёрии ҳарбии Искандар зери роҳбарии падар сурат гирифт. Соли 340-и то милод Филиппи II ҳангоми ба ҷанги зидди Перинф рафтан, идораи давлатро ба Искандар вогузошт. Ӯ худро аз ҳар ҷиҳат вориси ҳақиқии падар намоиш дод. Вале волидайн аз ҳам ҷудо шуданд ва ин зарба ба қалби шоҳзодаи ҷавон зад. Филипп бо Клеопатра, ҷияни Аттал, акди никоҳ баст. Искандар аз суиқасди душман тарсида, дар Иллирия пинҳон шуд. Муноқиша ногаҳон ҳалли худро ёфт.&lt;ref&gt;Мусский С., Семашко И. 100 инсони бузурггарин. Тарҷумаи Қурбон Мадалиев. – Душанбе, 2010. - С. 100&lt;/ref&gt;
 
== Ба сари қудрат омадани Искандар  ==
[[Акс:Achaemenid Empire ru.svg|thumb|500px|Харитаи юнонӣ (асри IV то м.)]]
Соли 336-и то милод, ҳангоми тӯйи духтари Филиппи II Клеопатра ва шоҳи Эпир Александр, шоҳ Филипп ба дасти ҳамватанаш Павсаний кушта шуд. Павсаний ба шоҳ хусумати шахсӣ дошт. Вале марги шоҳ ба Олимпиадаю Искандар лаҷоми ҳокимиятро мерос гузошт. Мувофиқи анъанаи макдуниҳо Искандарро дар назди қӯшунҳои сафороста шоҳ эълон карданд. Шоҳи ҷавон гуфт, ки
сиёсати падарро идома мебахшад. Вай тамоми малака ва нерӯи ҷисмонию ақлониашро ба бозеозии артиш бахшид. Халқро аз ҳама гуна уҳдадориҳо, ғайри хидмати ҳарбӣ, озод намуд.
Искандар мехост, ки кишвараш соҳибистиқлол бошад, аммо мақсадаш ҳукмрони ҷаҳон шудан буд. Ӯ муттасил ба иҷрои ниятҳояш даст мезад. Шаҳру давлатчаҳои Юнон, Фессал,
Фифа, Фракия, Афинаро зери итоаташ даровард. Сипас амалиёти Балканро бо комёбй ба анҷом расонд ва кишварҳои то соҳили дарёи Дунайро мутеъ сохт.

== Ҷанги зидди Дорои III ==
Вай 30 ҳазор навкари пиёдагард ва 5 ҳазор аскари савора ҷамъ оварда, баҳори соли 334 то милод бар зидди шоҳаншоҳи [[давлати Ҳахоманишиҳо]] Дорои III, ҳукмрони кишвари басо бузурги Форс, ки қаламраваш аз Миср то Ҳинд тӯл мекашид, «андаромад ба ҷанг». Юнониҳо мехостанд форсҳоро шикаст дода, дар баҳри Миёназамин ва Осиёи Сағир нуфуз пайдо намоянд ва роҳи тиҷоратии байни Шарқу Ғарбро соҳиб шаванд. Киштиҳои Искандар дар наздикии Трояи машҳур лангар партофтанд, ҳангоми ба соҳил наздик омадан шоҳ найзаи дасташро ба ҳаво андохт ва он ба хоки Осиё ғӯтид. Сипас, ӯ ба соҳил ҷаҳид ва нахустин шуда ба замини матлуб қадам гузошт. «Бо найза ғасб намудани замин» ба ақидаи юнониёни аҳди қадим туҳфаи худоён ба ҳисоб мерафт. Ва Искандар бо ин амали худ мехост дастгирии худоёнро ба забти кишварҳои бегона таъмин созад. Ҷанг бо Доро чанд сол тӯл кашид. Ҷанговарон шоҳи худро чун Худо мепарастиданд ва ба иҷрои ҳар гуна фармони ӯ омода буданд. Онҳоро ҷасорати беандоза, далерӣ ва рафтори лоуболонаи Искандар ба шигифт меовард. Ӯ ҳамеша пешопеши артиш мерафт ва навкаронро ба ҳарбу зарб мебурд. Соли 334 - и то милод артиши чилҳазораи Дороро дар соҳили дарёи Граник торумор намуд. Баҳори соли 333-и то милод Искандар бо Дорои III дар соҳили дарёи Пинар, наздикии шаҳри Исса, рӯ ба рӯ шуд. Муҳорибаи шадид ба вуқӯъ пайваст, маҳорати лашкаркашии Искандар ин бор низ пирӯзӣ овард. Доро гурехт. Бисёр шаҳрҳо бе ҷанг ба шоҳи мақдунӣ сари таслим фуруд меоварданд. Танҳо шаҳри Тир ҳафт моҳ муқобилият намуд. Баъди забти он Искандар сокинонро ба ғуломӣ фурӯхт ва шаҳрро оташ зад. Аҳолии Миср Искандарро ҳамчун озодибахш аз зери юғи форсҳо истиқбол гирифт. Коҳинони мисрӣ ӯро писари Худо ва ҳукмрони Осиё эълон карданд. Доро ба Искандар дасти сулҳ дароз намуд. Искандари Мақдунӣ онро фишурдан нахост. Дар номааш гуфт: {{аввали иқтибос}}«Дар оянда, агар ту мактуб навиштан хоҳӣ, ба ман чун ба шоҳи Осиё муроҷиат намо. Агар унвони шоҳиро аз ман гирифтан хоҳӣ, ба майдон баро, нагурез, дар куҷое, ки бошӣ, туро меёбам.»{{охири иқтибос}}

Баъди чанд муҳориба дар шимолу шарқии Эрон Доро хост нерӯ гирд орад. Искандар аз ин бохабар гашта ба он сӯ лашкар кашид. Вале Доро ба дасташ наафтод. 
Моҳи майи соли 330 то милод Искандар барои дастгир намудани Дорои III, аввал ба Мод (Мидия), баъд Порт (Парфия) лашкар кашид. Майи соли 330 то милод шоҳ Дорои III дар натиҷаи табаддулоти дарборӣ кушта шуд. Ашрофони форс, ки аз сиёсати шоҳ димоғсӯхта буданд, ҳангоми омад-омади мақдуниён ӯро куштанд. Ва дар ин ҳолат низ Искандар бори дигар бузургии хешро намоиш дод. Вай назди ҷасади Дорой III ба зону истод ва болои майитро бо болопӯши шоҳонааш пӯшонд. Баъди ин халқи форс Искандарро чун шоҳи ҳақиқӣ пазируфт.&lt;ref&gt;Мусский С., Семашко И. 100 инсони бузурггарин. Тарҷумаи Қурбон Мадалиев. – Душанбе, 2010. - С. 101 – 103&lt;/ref&gt;
Сатрапи Бохтар [[Бесс]], ки сардори табодулот буд, шоҳаншоҳи Империяи Ҳахоманишиён гардид. [[Бесс]] кӯшиш намуд, ки дар сатрапиҳои шарқӣ муқобилиятро зидди лашкари юнону мақдуниҳо ташкил намояд, вале аз ҷониби ашрофони форс дастгир гардида, ба шоҳ Искандар супорида шуд ва июни соли 329 то милод ба қатл расид.

== Тасарруфи Трансоксиана ва Ҳиндустон ==
Соли 329 то милод Искандар ба Осиёи Миёна -  [[Подшоҳии Бохтари қадим|Бохтару]]  [[Давлати Суғди қадим|Суғд]] (юнонӣ - Трансоксиана) ҳамла кард. Зидди лашкари юнону мақдуниҳо [[Шӯриши Спитамен|шӯриши халқӣ]] бо роҳбарии лашкаркаши суғдӣ [[Спитамен]] бархест. Хунрезиҳо се сол идома ёфтанд. Пас аз қатли [[Спитамен]] ва хонадор шудан ба [[Рухшона]] ба Искандар муяссар гашт, ки каме нафаси осуда кашад. Баъди тасарруфи Осиёи Миёна Искандар ба воситаи қаторкӯҳи Ҳиндукуш ба хоки Ҳинд ҳамлавар шуд. Муҳорибаҳои зиёде ба вуқӯъ пайвастанд, ҳазорҳо хонаҳо сӯхтаву чандин шаҳрҳо валангор шуданд. Баъд аз ин ҳарбу зарбҳо, ҷанг ба дили мақдуниҳо зад. Онҳо ёди ватан карданд. Соли 325 то милод Искандар аз Ҳиндустон баргашт ва Вавилонро пойтахти империя баргузид. Орзу дошт, ки юришҳояшро идома бахшад. Киштиҳо месохт, суи Ғарб рафтан мехост. Аммо шоҳ Искандар тобистони соли 323 то милод мариз шуду фавтид. Ҷасади шоҳро ба Миср ба шаҳри Александрия оварда, дар дахмаи бузурге ҷой намуданд. Пас аз вафоташ империяи муҳташами ӯ дер наистод, пароканда шуд. Саросари кишварҳои забткардаашро шӯриши халқҳо фаро мегирифт, байни лашкаркашони макдунӣ ихтилофҳо ба миён омаданд. Саркардаҳо ба гурӯҳҳо ҷудо шуда, бо ҳам меҷангиданд, ҳар кадоми онҳо мехост аз мероси Искандар луқмаи калонтаре канда гирад. Вале ин ба ягон нафари онҳо муяссар нагашт.&lt;ref&gt;Мусский С., Семашко И. 100 инсони бузурггарин. Тарҷумаи Қурбон Мадалиев. – Душанбе, 2010. - С. 100 – 103&lt;/ref&gt;

== Эзоҳ ==
{{эзоҳ}}
== Пайвандҳо ==
* [http://video.google.com/videoplay?docid=8435452012958421697 Александр Македонский] {{Бойгонишуда|url=https://web.archive.org/web/20110630191604/http://video.google.com/videoplay?docid=8435452012958421697 |date=2011-06-30 }} на [http://www.enc-tv.com/ Encyclopedia channel] (230 биографических фильмов об исторических личностях).
* [http://www.livius.org/aj-al/alexander/alexander_chrono.html ''Alexander the Great: chronology''] {{Бойгонишуда|url=https://web.archive.org/web/20121119034538/http://www.livius.org/aj-al/alexander/alexander_chrono.html |date=2012-11-19 }}, с сайта livius.org
* [http://www.pothos.org/alexander.asp Alexander the Great’s Home on the Web] {{Бойгонишуда|url=https://web.archive.org/web/20070829112438/http://www.pothos.org/alexander.asp |date=2007-08-29 }}, всё о Александре Великом на английском
* [http://militerra.com/index.php?option=com_content&amp;task=blogcategory&amp;id=23&amp;Itemid=53 Сражения Александра Македонского на сайте «Militerra.com — битвы мировой истории от древности до первой мировой»]
* [http://battles.h1.ru/alex_maked.shtml Войны Александра Македонского на сайте «Битвы»]

{{хурд}}

[[Гурӯҳ:Искандари Мақдунӣ| ]]
[[Гурӯҳ:Таърих]]</text>
      <sha1>7iv6l0o7v6aszkd9mk22nijjt37nl91</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Спитаман</title>
    <ns>0</ns>
    <id>18112</id>
    <revision>
      <id>1310093</id>
      <parentid>1279798</parentid>
      <timestamp>2022-08-17T14:45:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Based sogdian</username>
        <id>34522</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Преамбула */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2616" xml:space="preserve">{{Шахс
| номи аслӣ = {{lang-peo|𐎿𐎱𐎡𐎫𐎶𐎴}}, {{lang-grc|'''Σπιταμένη'''}}
| тасвир = 
| таърихи таваллуд = [[370 п.м.]]
| зодгоҳ = Мароканд
| таърихи даргузашт = [[328 п.м.]]
| навъи фаъолият = [[сипаҳсолор]], роҳбари шӯриш
}}
'''Спитаман''' ({{Lang-peo|𐎿𐎱𐎡𐎫𐎶𐎴}}, {{lang-grc|'''Σπιταμένη'''}}, [[соли 370 п.м.]] — [[соли 328 п.м.]]) сипаҳсолори [[суғд]]ӣ ва роҳбари [[Набарди Политимет|шӯриши]] [[суғд]]иён ва [[бохтар]]иён бар [[Искандари Мақдунӣ]] (Искандари Зулқарнай, яъне Искандари Душоха) дар соли [[соли 329 п.м.]] буд.

[[Шӯриши Спитамен|Сарварии Спитаман]] ба муборизаи озодихоҳонаи суғдиён, бохтариён ва  сакоиҳо ин шӯришро яке аз муҳимтарин корзор дар ҷанг бо юнониён кард. Аммо сардорони сакоиҳо бар Спитаман хиёнат карданд ва ӯро аз тарси Искандар дар соли [[соли 327 п.м.]] куштанд. Аммо шӯриш ҳамчунон то соли [[соли 327 п.м.]] идома ёфт.

Духтари Спитаман — [[Апама]] — ҳамсари [[Селевк I Никатор|Селевки I Никатор]], яке аз сипаҳсолорони Искандар ва бунёдгузори давлати [[Селевкиён|Селевкӣ]]  буд.

Спитаман яке аз қаҳрамонони миллии тоҷикон аст ва ёди ӯ бо мукофоти давлатии [[Ордени Спитамен дараҷаи I|Нишони Спитаман (2 дараҷа)]] &lt;ref&gt;[http://www.tajik-gateway.org/index.phtml?lang=ru&amp;id=42 TDG — Tajikistan Development Gateway]&lt;/ref&gt; ва номгузори яке аз ноҳияҳои Тоҷикистон [[ноҳияи Спитаман]] пос дошта мешавад.

== Ёддоштҳо ==
{{reflist}}

== Адабиёт ==
* Арриан Флавий. Поход Александра. — М.-Л., 1962.
*  История таджикского народа. т. 1. — М., 1963.
* Б. Ғафуров.Тоҷикон. Китоби I. — Душанбе, 1998. — С.98-103
== Сарчашма ==
{{эзоҳ}}

[[Гурӯҳ:Таърихи Тоҷикистон]]
[[Гурӯҳ:Шӯришҳо]]</text>
      <sha1>e7sq4tevix7f9hs67fd7zm6rck7wt3q</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Давлаталӣ Раҳмоналиев</title>
    <ns>0</ns>
    <id>58658</id>
    <revision>
      <id>1310106</id>
      <parentid>1289687</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T06:01:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VASHGIRD</username>
        <id>8035</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1473" xml:space="preserve">{{Шахс
| ном               = Давлаталӣ Раҳмоналиев
| номи аслӣ         = 
| тасвир            = 
| таърихи таваллуд  = 1.2.1953
| зодгоҳ            = 
| таърихи даргузашт = 18.8.1994
| навъи фаъолият    = {{рӯзноманигор|Тоҷикисон}}
}}

'''Давлаталӣ Раҳмоналиев''' ([[1 феврал]]и [[1953]]&lt;ref&gt;Салом алейкум, Таджикистан! Анонсы, день в истории, прогноз погоды на 1-2 февраля (Азия Плюс) http://news.tj/ru/news/salom-aleikum-tadzhikistan-anonsy-den-v-istorii-prognoz-pogody-na-1-2-fevralya {{Бойгонишуда|url=https://web.archive.org/web/20140405112934/http://news.tj/ru/news/salom-aleikum-tadzhikistan-anonsy-den-v-istorii-prognoz-pogody-na-1-2-fevralya |date=2014-04-05 }}&lt;/ref&gt; — [[18 август]]и [[1994]], [[Душанбе]]) — рӯзноманигор ва воқеанигори тоҷик. Ходими хидматнишондодаи фарҳанги Тоҷикистон&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://kgu.tj/sokhtorho/Fakultetho/filologiyai-tojik/tarikhi-fakuta.php|title=Таърихи факултет|website=kgu.tj|accessdate=2022-02-01}}&lt;/ref&gt;.

== Зиндагинома ==

== Дагузашт ==
Давлаталӣ Раҳмоналиев 18 августи соли 1994 кушта шуд.

== Эзоҳ ==
{{эзоҳ}}

{{bio-stub}}</text>
      <sha1>maood4sk8z4zlkbmw76k75zppq650cv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Имперотурии Усмонӣ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>63227</id>
    <revision>
      <id>1310091</id>
      <parentid>1309996</parentid>
      <timestamp>2022-08-17T12:12:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Based sogdian</username>
        <id>34522</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="23742" xml:space="preserve">{{Давлати таърихӣ
 |ном                              = Империяи Усмонӣ
 |номи қавмӣ                       = &lt;big&gt;دَوْلَتِ عَلِيّهٔ عُثمَانِيّه&lt;/big&gt;&lt;br&gt;Devlet-i Âliyye-i Osmâniyye
 |вазъ                             = Империя
 |гимн                             = {{не переведено 5|Гимн Османской империи||en|Imperial anthems of the Ottoman Empire}}
 |дирафш                           = Ottoman flag alternative 2.svg
 |описание_флага                   = [[Флаг Османской империи|Флаг]]
 |нишон                            = Osmanli armasi.svg
 |описание_герба                   = [[Герб Османской империи|Герб]]
 |харита                           = OttomanEmpireIn1683-ru.png
 |размер                           = 
 |описание                         = Османская империя в [[1683 год]]у
|p1 = Конийский султанат
|flag_p1 = 
|p2 = Византийская империя
|flag_p2 =
|p3 = Сербская деспотия
|flag_p3 = Supposed Flag of the House of Crnojevic.svg
|образовано = 1299
|ликвидировано = 1922
|s1 =Турция
|flag_s1 = Flag of Turkey.svg
|s2 = Султанат Египет
|flag_s2 = Egypt flag 1882.svg
|s3 =Хиджаз (королевство)
|flag_s3 = Flag of Hejaz 1917.svg
|s4 =Асир (эмират)
|flag_s4 = Sa asir1.png
|s5 = Йеменское Мутаваккилийское Королевство
|flag_s5 = Flag of the Mutawakkilite Kingdom of Yemen.svg
|s6 = Арабское Королевство Сирия
|flag_s6 = Flag of Kingdom of Syria (1920-03-08 to 1920-07-24).svg
|s7 =Месопотамия (мандатная территория)
|flag_s7 = Flag of Iraq (1924–1959).svg
|s8 = Администрация Западной Армении
|flag_s8 = Flag of Administration of Western Armenia.svg
|s9 = Понт (республика)
|flag_s9 = Tr ponto2.gif
|s10 = Британский мандат в Палестине
|flag_s10 = Palestine-Mandate-Ensign-1927-1948.svg
 |девиз  = {{lang-ota3|دولت ابد مدت|Devlet-i Ebed-müddet}}&lt;br&gt; «Вечное государство»&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.osmanlilar.gen.tr/makale.asp?id=27|title=Devlet-i ebed müddet|author=|authorlink=|coauthors=|quote=|date=|format=|work=|publisher=|accessdate=2013-10-19|lang=tr|description=|deadlink=|archiveurl=https://www.webcitation.org/6E76weO4i?url=http://www.osmanlilar.gen.tr/makale.asp?id=27|archivedate=2013-02-01}}&lt;/ref&gt;
|столица = [[Сёгют]] (1299—1329) &lt;br&gt;[[Бурса (город)|Бурса]] (1329—1365) &lt;br&gt;[[Эдирне]] (1365—1453) &lt;br&gt;[[Стамбул]] (1453—1922)
 |города                           = 
|язык = [[османский язык]] и др.
|площадь = {{число|22.000.000}}&lt;ref&gt;{{книга |автор= Peter Turchin, Jonathan M. Adams, Thomas D. Hall.|часть= |ссылка часть= |заглавие= |оригинал= East-West Orientation of Historical Empires and Modern States. In: Journal of World-Systems Research, Vol. XII, N. II, 2006, P.218–239; P.223.|ссылка= http://jwsr.ucr.edu/archive/vol12/number2/pdf/jwsr-v12n2-tah.pdf|викитека= |ответственный= |издание= |место= |издательство= |год= |volume= |pages= |allpages= |серия= |isbn= |тираж=}}&lt;/ref&gt; км² (1683 год)
|население = {{число|35350000}} чел. (1856 год)&lt;br&gt; (2,6 % [[Население Земли|населения Земли]])
|валюта = [[акче]], [[Куруш (монета)|куруш]], [[Османская лира|лира]]
|форма_правления = [[абсолютная монархия]] (до 1876; 1878—1908)&lt;br&gt;
[[дуалистическая монархия]] (1876—1878; с 1908)
|династия = [[Османы (династия)|Османы]]
 |титул_правителей                 = султан
 |правитель1                       = 
 |год_правителя1                   = 
 |титул_правителей2                = &lt;!--используется при изменении титула последующего правителя--&gt;
 |правитель2                       = 
 |год_правителя2                   = 
 |титул_правителей3                = 
 |правитель3                       = 
 |год_правителя3                   = 
 |титул_правителей4                = 
 |правитель4                       = 
 |год_правителя4                   = 
 |титул_правителей5                = 
 |правитель5                       = 
 |год_правителя5                   = 
 |титул_правителей6                = 
 |правитель6                       = 
 |год_правителя6                   = 
 | религия                         = [[ислам]] ([[Сунниты|суннитского толка]])
 |дополнительный_параметр1         = 
 |содержимое_параметра1            = 
 |Этап1                            = 
 |Дата1                            = 
 |Год1                             = 
 |Этап2                            = 
 |Дата2                            = 
 |Год2                             = 
 |Этап3                            = 
 |Дата3                            = 
 |Год3                             = 
 |Этап4                            = 
 |Дата4                            = 
 |Год4                             = 
 |Этап5                            = 
 |Дата5                            = 
 |Год5                             = 
 |Этап6                            = 
 |Дата6                            = 
 |Год6                             = 
 |Этап7                            = 
 |Дата7                            = 
 |Год7                             = 
 |Этап8                            = 
 |Дата8                            = 
 |Год8                             = 
 |Этап9                            = 
 |Дата9                            = 
 |Год9                             = 
 |Этап10                           = 
 |Дата10                           = 
 |Год10                            = 
 |Этап11                           = 
 |Дата11                           = 
 |Год11                            = 
 |дополнительный_параметр2         = 
 |содержимое_параметра2            = 
 |до                               = Конийский султанат
 |после                            = Турция
 |прим                             = 
}}
[[Акс:Osman Gazi2.jpg|thumb|[[Усмони I]], поягузори Имперотурии Усмонӣ]]

==Барҳамхӯрии султонии Рум== 
[[Салҷуқиён|Қабилаҳои туркҳои салҷуқӣ]] ба ғайр аз [[Эрон]] дар [[Осиёи Хурд]] ҳам сокин шуда, давлати Cултонии Румро таъсис намуданд. Давраи нисбатан пурзӯртарини ин давлат ба асри XII рост омадааст. Султонии Рум ба зарбаҳои пасиҳами лашкаркашиҳои салибдорон тоб оварда натавоннста, тахминан дар оғози асри XIII барҳам хӯрд ва дар ҳудудҳои он 10 [[аморат]] таъсис ёфт. Баъди барҳамхӯрии Султони Рум ҳар кадоми ин аморатҳо аз лашкаркашиҳои салибдорон худро мустақилона муҳофизат мекарданд. Дар нимаи дуюми асри XIII лашкаркашиҳои салибӣ ба Шарқ хотима ёфтанд. Баъди ин аморатҳои  мусулмонии [[Салҷуқиён|туркҳои салҷуқӣ]]  дар [[Осиёи Хурд]] ва [[Шарқи Наздик]] мулкҳои салибдорони масеҳиро ба тасарруфи хеш дароварданд.

==Таъсиси давлати Усмониён== 
Дар асри XIII аз Осиёи Марказӣ ба Осиёи Хурд Қабилаҳои  дигари туркӣ - оғузхо кӯчида омада, сокин шуданд. Рафти ташкилёбии Султонии Усмониён дар ҷараёни омезиши ин ду қабилаи туркӣ дар нимаи дуюми асри XIII оғоз ёфта, дар нимаи аввали асри XIV анҷом пазируфтааст.
Дар таъсиси Султонии Усмониён оғузҳои бодиянишин мақоми бештар доштанд. Онҳо сарчамътар сукунат доштанд. сершумор ва аз ҷихати тайёрии ҳарбӣ муташаккилтар буданд.
Аввал пешвои оғузҳо Эртогрул буд. Ӯ дар водии дарёи Сакари - дар ҳамсоягии империяи Византия мулки начандон калоне дошт. Писари Эртогрул - Усмон, ки солҳои 1282-1326 ҳукмрони кардааст, лашкари пурзӯре ташкил намуда, бар зидди Византия ҷанг оғоз кард ва дар Осиёи Хурд аксарияти мулкҳои он, аз он ҷумла, Бурсуро ҳам ишғол намуда, онро пойтахти даалати худ эълон кард. Дар баробари ҷанг бар зидди империяи Византия Усмон ба муқобили аморатҳои дигари собиқ Султонии Рум мубориза бурда, онҳоро ҳам ба давлати ташкилкардааш ҳамроҳ намуд.
Обрӯю эътибори Усмон чунон баланд шуд, ки акиун тамоми туркҳоро &quot;усмониён&quot; ном мебурданд. &quot;Туркҳо&quot; ва &quot;усмониён&quot; як маъниро пайдо намуданд, яъне туркҳо усмонӣ ҳастанд ва усмониҳо турканд.

==Лашкари Усмониён== 
Лашкари туркҳо дар рафти ҷангҳои сершумор таҷрибаи калон андӯхта, бар рақибони худ мунтазам ғалаба мекард. Дар воқеъ, ин вақт давлате вуҷуд надошт, ки бар лашкари муташаккили Туркҳои Усмонӣ ғолиб омада тавонад. Лашкари Усмониён махсусан дар давраи ҳукмронии Урхон - солҳои 1326-1359, ки вориси Усмон буд, боз ҳам пурзӯртар шуд. Ин вақт лашкари туркҳо аз яничарҳо ва сипоҳиён иборат буд. Яничарҳо он аскароне буданд, ки аз ҳисоби асирон ба ҷавонони маҷбуран ба дини ислом гардонадашуда ташкил шуда буданд. Туркҳо кӯдаконро аз падару модарашон ҷудо карда, баъд ба қатори яничарҳо дохил мекунонданд. Яничарҳо яккачин буда, сипоҳиён бошанд, ҷузъу томҳои савораи артиши туркҳоро ташкил менамуданд. Лашкари сипоҳиён касбӣ буда, барои хидмат дар артиш маош ва пораи замин, яъне иқта мегирифтанд.
Туркҳои Усмонӣ ба усулҳои ишғоли қалъаю қасрҳо ва шаҳрҳои истеҳкомдор диққати махсус медоданд. Дар ин кор яничарҳо ва сипоҳиён аз манҷаниқу манораҳои ишғолкунӣ васеъ истифода мебурданд. Дар охирҳои асри XIV артиши Усмониён аллакай дар ҷангҳо аз аслиҳаи оташфишон ҳам истифода мебурданд.

==Истилогариҳои Усмониён дар асри XIV == 
Дар асри XIV империяи [[Византия]] давраи рӯ ба таназзули худро аз сар мегузаронид. Ғайраз Византия дар Балкан давлатҳои  дигарн дар ҳолати парокандагӣ қарордошта бисёр буданд. Аз ин рӯ, султонҳои Туркҳои Усмонӣ баъди дар Осиёи Хурд боз ҳам васеътар кунонидани ҳудудҳои давлаташон ба нимҷазираи Балкан низ лашкар кашиданд. Давлатҳои заифи Балкан бар зидди артиши туркҳо муқобилияти сахт нишон дода наметавонистанд. Ин буд, ки шаҳри Галлиполи воқеъ дар соҳили гулӯгоҳи Дарданелро ишғол намуда, ба Фракия зада даромаданд. Ба Султон Урхон лозим омад, ки ба Фракия боз як маротибаи дигар лашкар кашад. Танҳо ба султони оянда - Муроди I муяссар шуд, ки Фракия ва шаҳри асосии он Адрианополро ишғол намояд.
 
Туркҳо лашкаркашии худро дар нимҷазираи Балкан давом доданд. Муҳорибаи калонтарин дар ин ҷо 15 июни соли 1389 дар майдони Косовои Сербияи Ҷанубӣ ба амал омад. Фармондеҳи лашкари Туркия Муроди I бо лашкари 80-ҳазорнафараи шоҳи Сербия - Лазар рӯ ба рӯ шуд. Як ватандӯсти серб ба хаймаи султони туркҳо роҳ ёфта, Муроди 1-ро қатл мекунад. Вале ин сӯиқасд аҳволи лашкари сербҳоро беҳтар накард. Писари Муроди I - Боязиди ҷавон султони нави Туркҳои Усмонӣ шуд. Боязид ба лашкарҳои Лазар шикаст дода, худи ӯро барои кушта шудани падараш ҳамчун қассос қатл кард. Дар натиҷаи ин ғалаба қисми зиёди Сербия ба Туркия ҳамроҳ карда шуд.

==Султонии Туркия дар нимаи аввали асри XV == 
Ба васеъшавии  ҳудудҳои Султонии Туркҳои Усмонӣ Темур халал расонд. Ӯ дар Осиёи Марказӣ давлати бузург ташкил намуда ва баъд ба Эрону давлатҳои Шарқи Наздик лашкар кашида, онҳоро забт кард. Темур бо артиши қудратманди худ ба Осиёи Хурд зада даромад. Аз ҷиҳати шумораи лашкар ва таҷрибаи ҷангӣ султони Туркия Боязид аз Темур ҳеч монданӣ надошт. Лашкари Боязид 120-ҳазор нафарро ташкил медод. Дар арафаи муҳориба як қисми амирҳои Осиёи Хурд ба султон хиёнат карда, ба тарафи Темур гузаштанд. Муҳорибаи ҳалкунандаи лашкари Темур ва Боязид 28 июли соли 1402 дар наздикии Анқара ба амал омад, ки дар он туркҳо торумор карда шуда, худи Боязид асир афтод. Бо фармони Темур ӯро ба қафаси оҳанин андохтанд. Баъди чанде Султон Боязид дар асорати Темур вафот кард.
Вале Темур Султонии Туркҳои Усмониро барҳам надод. Бо самти Ғарб лашкаркашии худро давом ҳам надода, ба Самарқанд баргашт. 
Баъд аз шикаст дар Анкара мубориза барои тоҷу тахти Султонии Туркия тезу туид шуда, ба залухӯрдҳои мусаллахона табднл ёфт. Аз ҳамин сабаб дар Султонии Туркҳои Усмонӣ нн мудцати дуру дароз ҳокимияти ягонаи марказӣ вуҷуд надоигг. Яке аз Усмониён, ки Муроди II ном дошт, ниҳоят рақибони худро мағлуб карда, ба тахти Султонии Туркия менишинад. Ӯ ҳамон лаҳза ҷанги зидди Византияро оғоз карда, Солунро аз Византия кашида мегирад. Баъд аз ин ҳудудҳои Византия танҳо аз шаҳри Константинопол ва маҳалҳои гирду атрофи он иборат буд.
Барои расониданн ёрӣ ба императори Византия калисои ғарбӣ (католикӣ) ва шарқӣ (православӣ)-и дини масеҳӣ дар зери роҳбарии Папаи Рум иттифоқҳои (уния) бастанд. Соли 1444 ин иттифоқ бар зидди туркҳо лашкаркашии нави салибдоронро оғоз намуд. Дар муҳорибаи назди Варнай 10 ноябри ҳамон сол салибдорон сахт шикаст хӯрда, ақиб баргаштанд.

==Ишғоли Константинопол== 
Императори охирини Византия Константини XI буд. Фармондеҳи лашкари туркҳо шоҳи нав Султон Муҳаммад ё Маҳмади II барои ишғоли Константинопол камар баст. Таносуби қувваҳо ба куллӣ ба фоидаи султон буд. Византиягихо ҳамагӣ 10 ҳазор нафар ва туркҳо бештар аз 200 ҳазор нафар аскар доштанд, ки 15 ҳаэор нафари онҳо яничарҳои яккачин буданд.
Шаҳри [[Константинопол]] ҳаматарафа мустаҳкам карда шуда буд. Византиятиҳо пеши роҳн флоти туркҳоро занҷирбанд карда буданд. Аз ин рӯ, туркҳо барои ба шаҳри Константинопол ворид шудан танҳо як илоҷдоштанд. Онҳо аз тариқи хушкӣ &quot;роҳ&quot;-ро ба воситаи равғанмолӣ лағжонак карда, аз болои он киштиҳоро кашида бурда, ба об сар дода метавонистанд. Ин корро туркҳо бомуваффақият иҷро карда, киштиҳои худро вориди шоҳи Тилоӣ карданд. Ҳамин тариқ, артиш ва флоти туркҳо шаҳри Константинополро муҳосира кард, ки он ду моҳ идома ёфт.
Византиягиҳо тамоми имкониятҳояшонро истифода бурданд, вале шаҳри худро аз муҳосираи лашкарҳои туркҳо наҷот додалату кӯб кардаии туркҳо.
натавонистанд ва ночор 29 майи соли 1453 таслим шуданд. Бисер ҷойҳои шаҳри Константинопол аз тарафи голибон талаю тороҷ карда шуданд.
Вале Муҳаммади II нагузошт, ки аскарҳояш биноҳои шаҳрро ба хок яксон кунанд. Ибодатгоҳи машҳури масеҳии Софияи Муқаддас аз вайронкор эмин монд. Бо амри Муҳаммади II ин калисо бо номи &quot;Оя Суфия&quot; ба масҷиди асосии ҷомеъи султонӣ табдил дода шуд. Шаҳри Константинопол номи Истамбулро гирифт. Акнун султонҳои Усмониён Султонии Туркиярю аз пойтахти нав - Истамбул идора мекарданд.

==Султонии Туркияи Усмонӣ дар асри XVI  == 
Забткориҳои туркҳо дар замони ҳукмронии набераи Муҳаммади II — Салими I аз нав оғоз ёфтанд. Баъди ҷанги фотеҳонаи зидди Эрон Сулон Салими I [[Озарбойҷон]], [[Арманистон]], [[Гурҷистон]], [[Доғистон]] ва [[Курдистон]]ро ба даст даровард. Аз ҳамин вақт сар карда Салими I сохиби унвони халифаи тамоми мусалмонон мегардад.

Давраи нисбатан пуриқтидортарнни Султонии Туркияи Усмонӣ ба замони ҳукмронии Султон Сулаймони I рост омадааст. Ӯ чун усмонҳои дигар борхо ба давлатҳои  гуногун лашкар кашидааст. Вале бармегардем ба лашкаркашиҳои зафармандонаи Салими I. Ӯ Белград ва Родосро ишғол намуда, баъд дар Монач лашкарҳои мутгаҳидаи Чехияю Маҷористонро торумор кард. Дар натиҷаи ин қисми зиёди Маҷористон, Валахия ва Молдавия тобеъи Имперотурии Усмонӣ шуданд. Султон Сулаймони I кӯшиши гирифтани [[Вена]]ро ([[Австрия]]) кард, вале аз уҳдаи ин кор баромада натавонист. Баъд аз ин самти лашкаркашиашро тағйир дода, Байнаннаҳрайнро ишғол намуда, ба забти Африқои Шимолӣ оғоз кард. Дере нагузашта Триполи ва Алҷазоирро ба даст даровард. Дар замони ҳукмронии Сулаймони I Арабистон ҳам ба ҳудудҳои Султонии Туркияи Усмонӣ дохил карда шуд.

Дар асри XVI Имперотурии Усмонӣ қариб ҳамаи мулкҳои собиқи Византия ва Хилофати Арабро дар бар мегирифт.&lt;ref&gt;[http://tarikh.narod.ru/index_45.htm Султонии ТуркҲои Усмонӣ]&lt;/ref&gt;

== Эзоҳ ==
{{эзоҳ}}

==Пайвандҳои беруна == 
* [https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D1%81%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B8%D0%BC%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%8F Османская империя]
{{хурд}}

[[Гурӯҳ:Давлатҳои таърихӣ]]</text>
      <sha1>lqku1s0xtinoxa1kdebrh9wn5mzx5r6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Гулшан (дастаи эстрадӣ)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>71157</id>
    <redirect title="Гулшан (ансамбли эстрадӣ)" />
    <revision>
      <id>1310097</id>
      <parentid>1136380</parentid>
      <timestamp>2022-08-17T20:50:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>EmausBot</username>
        <id>3642</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Роботҳо: Ислоҳи масири дукарата ба [[Гулшан (ансамбли эстрадӣ)]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="64" xml:space="preserve">#равона [[Гулшан (ансамбли эстрадӣ)]]</text>
      <sha1>8cbcefyaknciiuess9edc9983sehlc8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аббос Мирзо</title>
    <ns>0</ns>
    <id>147450</id>
    <revision>
      <id>1310114</id>
      <parentid>1310042</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T09:12:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VASHGIRD</username>
        <id>8035</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3960" xml:space="preserve">{{Ходими давлатӣ
 |ном                = Аббос Мирзо
 |номи аслӣ          = {{lang-fa|شاهزاده عباس میرزا نایب‌السلطنه}}
 |тасвир             = AbbasMirza.png
 |вазифа             = [[Шоҳзода]]
 |давраи ҳокимият    = 1797-1833
 |пешгузашта         = [[Фатҳалишоҳ|Бобохон]]
 |ҷонишин            = [[Муҳаммадшоҳ Қоҷор|Муҳаммад Мирзо]]
 |ноибуссалтана1            = Сулаймонхон
 |ноибуссалтана1аввалдавр   = 1797
 |ноибуссалтана1аввалдавр   = тақрибан 1800
 |подшоҳ                    = Фатҳалишоҳ
}}
'''Аббос Мирзо Ноибуссалтана''' ({{lang-fa|عباس میرزا نایب‌السلطنه}}; [[20 август]]и [[Соли 1789|1789]] — [[25 октябр|25 октябри соли]] [[Соли 1833|1833]]) — арбоби давлатии [[Эрон]], писари [[Фатҳалишоҳи Қоҷор]], аз [[Соли 1816|1816]] — вориси тахт.

== Зиндагинома ==
[[Акс:Portrait_of_Abbas_Mirza_Qajar.jpg|left|thumb|166x166px|Аббос Мирзо]]
Ҳанӯз дар давраи ҳукмронии падар фармонфармои Озарбойҷони Эрон буд ва усулан идораи тамоми Эронро дар ихтиёр дошт.&lt;ref&gt;[http://dic.academic.ru/dic.nsf/sie/13 «Советская историческая энциклопедия».]&lt;/ref&gt; Бо мадади коршиносони англису франсуз ба усули аврупоӣ дар қӯшунҳои Эрон ислоҳот ворид намуд; дар Табрез истеҳсоли силоҳ ва муҳимот ба роҳ монда шуд; тарҷумаи адабиёти низомии Ғарб ба форсӣ шурӯъ гардид. Барои ғалаба бар таассуботи ҳамватанонаш ин шоҳзода либоси низомииаврупоӣ мепӯшид ва дар тамринҳои ҳаррӯза ширкат мекард. Дар давраи ҷангҳои русу форс (1804—1813 ва 1826—1828) ва турку форс (1821—1823) Аббос Мирзо фармондеҳи кулл буд. Аббос Мирзо марди ислоҳталаб, шуҷоъ, равшанфикр, худхоҳ ва мустабид буд.

== Фарзандон ==
* [[Муҳаммадшоҳ Қоҷор]]
* Хусрав Мирзо
* Қоҷор, Баҳман Мирзо

== Адабиёт ==
* [https://ru.wikisource.org/wiki/ВЭ/ВТ/Аббас-Мирза Аббас-Мирза] // Военная энциклопедия : [в 18 т.] / под ред. В. Ф. Новицкого [и др.]. — &lt;abbr title=&quot;Санкт-Петербург&quot;&gt;СПб.&lt;/abbr&gt; ; [&lt;abbr title=&quot;Москва&quot;&gt;М.&lt;/abbr&gt;] : Тип. т-ва И. Д. Сытина, 1911—1915.
* Lockhart, L. «Abbas Mirza.» Encyclopaedia of Islam. Edited by: P. Bearman , Th. Bianquis , C.E. Bosworth , E. van Donzel and W.P. Heinrichs. Brill, 2007
* Patrick Clawson and Michael Rubin. ''Eternal Iran''. Palgrave Macmillan. 2005. ISBN 1-4039-6276-6 p. 34
* ''The Persian Encyclopedia'', articles on ''Abbas Mirza'', ''Persia-Russia Wars'', ''Persia-Ottoman wars'', ''Golestan Treaty'', and ''Torkaman-Chay Treaty''.
* ''Modern Iran''. Keddie, Nikki.

== Эзоҳ ==
{{эзоҳ}}

== Пайвандҳо ==
* [https://ru.wikisource.org/wiki/ЭСБЕ/Аббас-Мирза Аббас-Мирза] // [[Донишномаи Брокгауз ва Ефрон|Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона]] : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — &lt;abbr title=&quot;Санкт-Петербург&quot;&gt;СПб.&lt;/abbr&gt;, 1890—1907.

== Сарчашма ==
* {{ЭМТ|Аббос Мирзо|1}}
{{ПБ}}</text>
      <sha1>fxfeleikc7y1d11c43r5hicogtt2csf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аббоси I</title>
    <ns>0</ns>
    <id>147451</id>
    <revision>
      <id>1310120</id>
      <parentid>1132045</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T09:50:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Based sogdian</username>
        <id>34522</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8454" xml:space="preserve">{{Ходими давлатӣ
|ном           = Шоҳ Аббоси Бузург
| номи аслӣ          = {{lang-fa|شاه عباس بزرگ}} {{lang-az|I Abbas Səfəvi}}
|тартиб        =
 |вазифа           = [[Шоҳаншоҳ]]и 5-уми &lt;br/&gt;[[Давлати Сафавиён]]
 |бо номи           = Аббоси I 
 |парчам            = Flag of Persia 1502-1524.svg 
 |парчам2           = Lion and Sun Emblem of Persia.svg
 |аввалдавр         = [[май]]и [[1587]]
 |охирдавр          = [[19 январ]]и [[1629]]
 |давраи ҳокимият   = 
 |пешгузашта        = [[Муҳаммад Худобанда]]
 |ҷонишин           = [[Шоҳ Сафӣ]]
 |меросбар          = писар 
|фарзандон=[[Муҳаммадбоқир Мирзо]]}}
'''Аббо́си I''', '''Шоҳ Аббос''' ({{lang-fa|شاه عَباس بُزُرگ}}; {{lang-az|I Abbas Səfəvi}}&lt;ref&gt;Mazzaoui Michel B. Islamic Culture and Literature in Iran and Central Asia in the early modern period // Turko-Persia in Historical Perspective. — Cambridge University Press, 2002. — P. 86-87. — ISBN 0-521-52291-9, ISBN 978-0-521-52291-5 Safavid power with its distinctive Persian-Shi’i culture, however, remained a middle ground between its two mighty Turkish neighbors. The Safavid state, which lasted at least until 1722, was essentially a «Turkish» dynasty, with Azeri Turkish (Azerbaijan being the family’s home base) as the language of the rulers and the court as well as the Qizilbash military establishment. Shah Ismail wrote poetry in Turkish. The administration nevertheless was Persian, and the Persian language was the vehicle of diplomatic correspondence (insha'), of belles-lettres (adab), and of history (tarikh).&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;И. В. Пигулевская, А. Ю. Якубовский А. Ю., И. П. Петрушевский, Л. В. Строева, А. М. Беленицкий. «История Ирана с древнейших времен до конца XVIII века». 1958 Стр.274 разд. Реформы шаха Аббаса I: Языком войска и двора остался тюркский (азербайджанский) язык.)&lt;/ref&gt;; ({{СанаиТаваллуд|27|01|1571}}, [[Ҳирот]] — {{СанаиМарг|19|01|1629}}, [[Қазвин]]) — шоҳи Форс&lt;ref name=&quot;britannica&quot;&gt;[http://www.britannica.com/biography/Abbas-I-Safavid-shah-of-Persia ʿAbbās I] // [[Донишномаи Британника]]&lt;/ref&gt; аз аз сулолаи [[Сафавиён]], Солҳои ҳукмрониаш – 1588 – 1629.

== Зиндагинома ==
Аббоси I 27 январи соли 1571 дар шаҳри [[Ҳирот]] дар оила шоҳаншоҳ Муҳаммад Худобанда (1531-1596)&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.iranicaonline.org/articles/abbas-i|title=ʿAbbās (I)|author=Savory R. M.|website=Encyclopædia Iranica|lang=en|accessdate=2013-10-08}}&lt;/ref&gt; ва Маҳдиулё (?-1579), духтари ҳокими вилоят [[Устони Мозандарон|Мозандарон]], Мир Абдуллоҳхон ба дунё омадааст.

Аббоси I писари волии Хуросон Муҳаммад Мирзо буда, бо номи Шоҳ Аббоси Кабир низ машҳур буд. Аббоси I аввал бо мадади қабоили устоҷлу ва шомилу соли 1581 дар Нишопур ҳокимиятро соҳиб шуда, худро шоҳи Хуросон эълон кард.

[[Акс:Shah_Abbas_I_and_Vali_Muhammad_Khan.jpg|left|thumb|Шоҳ Аббоси I Вали Муҳаммадхонро мепазирад. тақ. солҳои 1650. Наққошӣ дар қасри Чиҳилсутун, [[Исфаҳон|Исфахон]].]]
Соли 1588 бо ёрии тоифаи қизилбошон вориди пойтахти давлати Сафавиҳо – Қазвин гардид ва падараш Муҳаммад Мирзоро сабукдӯш карда, худро шоҳи Эрон эълон кард. Дар ин муддат Аббоси I се мушкили умдаи давлати Сафавиёнро ҳал намуд: аввал таҳдиди туркҳои Усмонӣ, дуюм хатари ӯзбекони шайбониро бартараф намуда, сеюм қудрати қизилбошонро тавсеа дод. Ибтидо бо Туркия ба муддате паймони дӯстӣ баст; сипас вилоятҳои Шероз, Кирмон, Гелон ва Хуррамободи Луристонро тасарруф намуд; соли 1598 ӯзбекони Хуросонро шикаст дода, Ҳиротро тобеи худ кард ва худи ҳамон сол пойтахти давлати Сафавиёнро аз Қазвин ба Исфаҳон кӯчонда, Бухоро, Хуросон ва Моварои Қафқозро ба итоати худ даровард. Дар андак муддат симои шаҳри Исфаҳон тағйир ёфт ва биноҳои таърихии асри сафавӣ – Майдони Шоҳ, масҷиди шайх Лутфуллоҳ, Масҷиди Шоҳ, Пули Оллоҳбердихон, Хиёбони Чаҳорбоғ, Кохи Оли Қому бунёд гардиданд. Минбаъд Аббоси I барои ислоҳоти девонӣ, маъмурӣ ва низомӣ низ иқдом кард. Пас аз анҷоми ислоҳоти низомӣ Аббоси I соли 1601 Табрез ва Шервонро аз туркҳои Усмонӣ озод намуд ва бо мадади флоти англис заминҳои ҷануби Эрон ва Баҳрайн (1601 – 02), Қандаҳор (1621) ва Ҳурмузгонро (1622) аз португалиҳо бозпас гирифт. Соли 1623 Ироқро тасарруф намуд. Дар сиёсати худ Аббоси I такя ба сарватмандон ва ашрофи турк мекард; тамоми умр муқобили феодалони саҳронишин ва саркаш мубориза бурд. Ислоҳоти молиётӣ ва пулии Аббоси I низ натиҷаи хуб доданд. ӯ барои ободонии кишвар аз асирони ҳарбии [[гурҷиҳо]], арманиҳо, озариҳо, черкасиҳо, туркманҳо истифода бурд. Дар аҳди Аббоси I роҳҳо, пулҳо, корвонсаройҳо, ҳаммомҳо ва бозорҳои сершуморе бунёд гардиданд, ки ба вазъи иқтисодӣ, тиҷорати дохиливу хориҷӣ ва муносиботи пулӣ таъсири мусбат расонданд. Ҳамчунин санъатҳои тасвирӣ, ороиши амалӣ, хаттотӣ, наққошӣ ва ҳунарҳои кошикорӣ, қолинбофӣ, нассоҷӣ, кулолӣ, шишагарию чинисозӣ низ хеле равнақ ёфтанд. Аббоси I бо Англия, Португалия, Испания, Австрия, Голландия, Россия муносибатҳои хуби дипломатӣ барқарор кард. Вале бо вуҷуди ин дар даврони салтанати Аббоси I дар саросари қаламраваш шӯришҳои халқӣ (Гелон, 1592, Ғарҷистон, 1624 ва ғайра) сар заданд, ки бераҳмона саркӯб шуданд.

== Эзоҳ ==
{{эзоҳ}}

== Адабиёт ==
* [https://ru.wikisource.org/wiki/ЭСБЕ/Аббас%20I%20Великий Аббас I Великий] // [[Донишномаи Брокгауз ва Ефрон|Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона]] : в 86 т. (82 т. и 4 доп.).&amp;nbsp;— &lt;abbr title=&quot;Санкт-Петербург&quot;&gt;СПб.&lt;/abbr&gt;, 1890—1907.
* [https://ru.wikisource.org/wiki/ЕЭБЕ/Аббас%20I Аббас I] // Еврейская энциклопедия Брокгауза и Ефрона.&amp;nbsp;— &lt;abbr title=&quot;Санкт-Петербург&quot;&gt;СПб.&lt;/abbr&gt;, 1908—1913.

== Сарчашма ==
* {{ЭМТ||1}}

[[Гурӯҳ:Давлати Сафавиён]]</text>
      <sha1>ano88dn4nxrw7g4p2qr8yd6xirue938</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1310121</id>
      <parentid>1310120</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T09:51:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Based sogdian</username>
        <id>34522</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8495" xml:space="preserve">{{Ходими давлатӣ
|ном           = Шоҳ Аббоси Бузург
| номи аслӣ          = {{lang-fa|شاه عباس بزرگ}} {{lang-az|I Abbas Səfəvi}}
|тартиб        =
 |вазифа           = [[Шоҳаншоҳ]]и 5-уми &lt;br/&gt;[[Давлати Сафавиён]]
 |бо номи           = Аббоси I 
 |парчам            = Flag of Persia 1502-1524.svg 
 |парчам2           = Lion and Sun Emblem of Persia.svg
 |аввалдавр         = [[май]]и [[1587]]
 |охирдавр          = [[19 январ]]и [[1629]]
 |давраи ҳокимият   = 
 |пешгузашта        = [[Муҳаммад Худобанда]]
 |ҷонишин           = [[Шоҳ Сафӣ]]
 |меросбар          = писар 
|фарзандон=Муҳаммадбоқир Мирзо|модар=Хайр ул-Нисо Бегим}}
'''Аббо́си I''', '''Шоҳ Аббос''' ({{lang-fa|شاه عَباس بُزُرگ}}; {{lang-az|I Abbas Səfəvi}}&lt;ref&gt;Mazzaoui Michel B. Islamic Culture and Literature in Iran and Central Asia in the early modern period // Turko-Persia in Historical Perspective. — Cambridge University Press, 2002. — P. 86-87. — ISBN 0-521-52291-9, ISBN 978-0-521-52291-5 Safavid power with its distinctive Persian-Shi’i culture, however, remained a middle ground between its two mighty Turkish neighbors. The Safavid state, which lasted at least until 1722, was essentially a «Turkish» dynasty, with Azeri Turkish (Azerbaijan being the family’s home base) as the language of the rulers and the court as well as the Qizilbash military establishment. Shah Ismail wrote poetry in Turkish. The administration nevertheless was Persian, and the Persian language was the vehicle of diplomatic correspondence (insha'), of belles-lettres (adab), and of history (tarikh).&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;И. В. Пигулевская, А. Ю. Якубовский А. Ю., И. П. Петрушевский, Л. В. Строева, А. М. Беленицкий. «История Ирана с древнейших времен до конца XVIII века». 1958 Стр.274 разд. Реформы шаха Аббаса I: Языком войска и двора остался тюркский (азербайджанский) язык.)&lt;/ref&gt;; ({{СанаиТаваллуд|27|01|1571}}, [[Ҳирот]] — {{СанаиМарг|19|01|1629}}, [[Қазвин]]) — шоҳи Форс&lt;ref name=&quot;britannica&quot;&gt;[http://www.britannica.com/biography/Abbas-I-Safavid-shah-of-Persia ʿAbbās I] // [[Донишномаи Британника]]&lt;/ref&gt; аз аз сулолаи [[Сафавиён]], Солҳои ҳукмрониаш – 1588 – 1629.

== Зиндагинома ==
Аббоси I 27 январи соли 1571 дар шаҳри [[Ҳирот]] дар оила шоҳаншоҳ Муҳаммад Худобанда (1531-1596)&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.iranicaonline.org/articles/abbas-i|title=ʿAbbās (I)|author=Savory R. M.|website=Encyclopædia Iranica|lang=en|accessdate=2013-10-08}}&lt;/ref&gt; ва Маҳдиулё (?-1579), духтари ҳокими вилоят [[Устони Мозандарон|Мозандарон]], Мир Абдуллоҳхон ба дунё омадааст.

Аббоси I писари волии Хуросон Муҳаммад Мирзо буда, бо номи Шоҳ Аббоси Кабир низ машҳур буд. Аббоси I аввал бо мадади қабоили устоҷлу ва шомилу соли 1581 дар Нишопур ҳокимиятро соҳиб шуда, худро шоҳи Хуросон эълон кард.

[[Акс:Shah_Abbas_I_and_Vali_Muhammad_Khan.jpg|left|thumb|Шоҳ Аббоси I Вали Муҳаммадхонро мепазирад. тақ. солҳои 1650. Наққошӣ дар қасри Чиҳилсутун, [[Исфаҳон|Исфахон]].]]
Соли 1588 бо ёрии тоифаи қизилбошон вориди пойтахти давлати Сафавиҳо – Қазвин гардид ва падараш Муҳаммад Мирзоро сабукдӯш карда, худро шоҳи Эрон эълон кард. Дар ин муддат Аббоси I се мушкили умдаи давлати Сафавиёнро ҳал намуд: аввал таҳдиди туркҳои Усмонӣ, дуюм хатари ӯзбекони шайбониро бартараф намуда, сеюм қудрати қизилбошонро тавсеа дод. Ибтидо бо Туркия ба муддате паймони дӯстӣ баст; сипас вилоятҳои Шероз, Кирмон, Гелон ва Хуррамободи Луристонро тасарруф намуд; соли 1598 ӯзбекони Хуросонро шикаст дода, Ҳиротро тобеи худ кард ва худи ҳамон сол пойтахти давлати Сафавиёнро аз Қазвин ба Исфаҳон кӯчонда, Бухоро, Хуросон ва Моварои Қафқозро ба итоати худ даровард. Дар андак муддат симои шаҳри Исфаҳон тағйир ёфт ва биноҳои таърихии асри сафавӣ – Майдони Шоҳ, масҷиди шайх Лутфуллоҳ, Масҷиди Шоҳ, Пули Оллоҳбердихон, Хиёбони Чаҳорбоғ, Кохи Оли Қому бунёд гардиданд. Минбаъд Аббоси I барои ислоҳоти девонӣ, маъмурӣ ва низомӣ низ иқдом кард. Пас аз анҷоми ислоҳоти низомӣ Аббоси I соли 1601 Табрез ва Шервонро аз туркҳои Усмонӣ озод намуд ва бо мадади флоти англис заминҳои ҷануби Эрон ва Баҳрайн (1601 – 02), Қандаҳор (1621) ва Ҳурмузгонро (1622) аз португалиҳо бозпас гирифт. Соли 1623 Ироқро тасарруф намуд. Дар сиёсати худ Аббоси I такя ба сарватмандон ва ашрофи турк мекард; тамоми умр муқобили феодалони саҳронишин ва саркаш мубориза бурд. Ислоҳоти молиётӣ ва пулии Аббоси I низ натиҷаи хуб доданд. ӯ барои ободонии кишвар аз асирони ҳарбии [[гурҷиҳо]], арманиҳо, озариҳо, черкасиҳо, туркманҳо истифода бурд. Дар аҳди Аббоси I роҳҳо, пулҳо, корвонсаройҳо, ҳаммомҳо ва бозорҳои сершуморе бунёд гардиданд, ки ба вазъи иқтисодӣ, тиҷорати дохиливу хориҷӣ ва муносиботи пулӣ таъсири мусбат расонданд. Ҳамчунин санъатҳои тасвирӣ, ороиши амалӣ, хаттотӣ, наққошӣ ва ҳунарҳои кошикорӣ, қолинбофӣ, нассоҷӣ, кулолӣ, шишагарию чинисозӣ низ хеле равнақ ёфтанд. Аббоси I бо Англия, Португалия, Испания, Австрия, Голландия, Россия муносибатҳои хуби дипломатӣ барқарор кард. Вале бо вуҷуди ин дар даврони салтанати Аббоси I дар саросари қаламраваш шӯришҳои халқӣ (Гелон, 1592, Ғарҷистон, 1624 ва ғайра) сар заданд, ки бераҳмона саркӯб шуданд.

== Эзоҳ ==
{{эзоҳ}}

== Адабиёт ==
* [https://ru.wikisource.org/wiki/ЭСБЕ/Аббас%20I%20Великий Аббас I Великий] // [[Донишномаи Брокгауз ва Ефрон|Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона]] : в 86 т. (82 т. и 4 доп.).&amp;nbsp;— &lt;abbr title=&quot;Санкт-Петербург&quot;&gt;СПб.&lt;/abbr&gt;, 1890—1907.
* [https://ru.wikisource.org/wiki/ЕЭБЕ/Аббас%20I Аббас I] // Еврейская энциклопедия Брокгауза и Ефрона.&amp;nbsp;— &lt;abbr title=&quot;Санкт-Петербург&quot;&gt;СПб.&lt;/abbr&gt;, 1908—1913.

== Сарчашма ==
* {{ЭМТ||1}}

[[Гурӯҳ:Давлати Сафавиён]]</text>
      <sha1>bv1sjbfo6xjz0mu72dx9x8nw8c1tkvu</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1310122</id>
      <parentid>1310121</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T09:58:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Based sogdian</username>
        <id>34522</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Зиндагинома */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8771" xml:space="preserve">{{Ходими давлатӣ
|ном           = Шоҳ Аббоси Бузург
| номи аслӣ          = {{lang-fa|شاه عباس بزرگ}} {{lang-az|I Abbas Səfəvi}}
|тартиб        =
 |вазифа           = [[Шоҳаншоҳ]]и 5-уми &lt;br/&gt;[[Давлати Сафавиён]]
 |бо номи           = Аббоси I 
 |парчам            = Flag of Persia 1502-1524.svg 
 |парчам2           = Lion and Sun Emblem of Persia.svg
 |аввалдавр         = [[май]]и [[1587]]
 |охирдавр          = [[19 январ]]и [[1629]]
 |давраи ҳокимият   = 
 |пешгузашта        = [[Муҳаммад Худобанда]]
 |ҷонишин           = [[Шоҳ Сафӣ]]
 |меросбар          = писар 
|фарзандон=Муҳаммадбоқир Мирзо|модар=Хайр ул-Нисо Бегим}}
'''Аббо́си I''', '''Шоҳ Аббос''' ({{lang-fa|شاه عَباس بُزُرگ}}; {{lang-az|I Abbas Səfəvi}}&lt;ref&gt;Mazzaoui Michel B. Islamic Culture and Literature in Iran and Central Asia in the early modern period // Turko-Persia in Historical Perspective. — Cambridge University Press, 2002. — P. 86-87. — ISBN 0-521-52291-9, ISBN 978-0-521-52291-5 Safavid power with its distinctive Persian-Shi’i culture, however, remained a middle ground between its two mighty Turkish neighbors. The Safavid state, which lasted at least until 1722, was essentially a «Turkish» dynasty, with Azeri Turkish (Azerbaijan being the family’s home base) as the language of the rulers and the court as well as the Qizilbash military establishment. Shah Ismail wrote poetry in Turkish. The administration nevertheless was Persian, and the Persian language was the vehicle of diplomatic correspondence (insha'), of belles-lettres (adab), and of history (tarikh).&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;И. В. Пигулевская, А. Ю. Якубовский А. Ю., И. П. Петрушевский, Л. В. Строева, А. М. Беленицкий. «История Ирана с древнейших времен до конца XVIII века». 1958 Стр.274 разд. Реформы шаха Аббаса I: Языком войска и двора остался тюркский (азербайджанский) язык.)&lt;/ref&gt;; ({{СанаиТаваллуд|27|01|1571}}, [[Ҳирот]] — {{СанаиМарг|19|01|1629}}, [[Қазвин]]) — шоҳи Форс&lt;ref name=&quot;britannica&quot;&gt;[http://www.britannica.com/biography/Abbas-I-Safavid-shah-of-Persia ʿAbbās I] // [[Донишномаи Британника]]&lt;/ref&gt; аз аз сулолаи [[Сафавиён]], Солҳои ҳукмрониаш – 1588 – 1629.

== Зиндагинома ==
Аббоси I 27 январи соли 1571 дар шаҳри [[Ҳирот]] дар оила [[шоҳаншоҳ]] [[Муҳаммад Худобанда]] (1531-1596)&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.iranicaonline.org/articles/abbas-i|title=ʿAbbās (I)|author=Savory R. M.|website=Encyclopædia Iranica|lang=en|accessdate=2013-10-08}}&lt;/ref&gt; ва Маҳдиулё (?-1579), духтари ҳокими вилоят [[Устони Мозандарон|Мозандарон]], Мир Абдуллоҳхон ба дунё омадааст.

Аббоси I писари волии [[Хуросони Бузург|Хуросон]] Муҳаммад Мирзо буда, бо номи Шоҳ Аббоси Кабир низ машҳур буд. Аббоси I аввал бо мадади қабоили устоҷлу ва шомилу соли 1581 дар [[Нишопур]] ҳокимиятро соҳиб шуда, худро шоҳи Хуросон эълон кард.

[[Акс:Shah_Abbas_I_and_Vali_Muhammad_Khan.jpg|left|thumb|Шоҳ Аббоси I Вали Муҳаммадхонро мепазирад. тақ. солҳои 1650. Наққошӣ дар қасри Чиҳилсутун, [[Исфаҳон|Исфахон]].]]
Соли 1588 бо ёрии тоифаи қизилбошон вориди пойтахти давлати [[Сафавиён]] — [[Қазвин]] гардид ва падараш Муҳаммад Мирзоро сабукдӯш карда, худро шоҳи [[Эрон]] эълон кард. Дар ин муддат Аббоси I се мушкили умдаи давлати Сафавиёнро ҳал намуд: аввал таҳдиди [[Имперотурии Усмонӣ|туркҳои Усмонӣ]], дуюм хатари [[Ӯзбекҳо|ӯзбекони]] [[Шайбониён|шайбониро]] бартараф намуда, сеюм қудрати қизилбошонро тавсеа дод. Ибтидо бо Туркия ба муддате паймони дӯстӣ баст; сипас вилоятҳои [[Шероз]], [[Кирмон]], [[Устони Гелон|Гелон]] ва [[Хуррамобод|Хуррамободи]] Луристонро тасарруф намуд; соли 1598 ӯзбекони Хуросонро шикаст дода, Ҳиротро тобеи худ кард ва худи ҳамон сол пойтахти давлати Сафавиёнро аз Қазвин ба Исфаҳон кӯчонда, [[Бухоро]], Хуросон ва Моварои Қафқозро ба итоати худ даровард. Дар андак муддат симои шаҳри Исфаҳон тағйир ёфт ва биноҳои таърихии асри сафавӣ — Майдони Шоҳ, масҷиди шайх Лутфуллоҳ, Масҷиди Шоҳ, Пули Оллоҳбердихон, Хиёбони Чаҳорбоғ, Кохи Оли Қому бунёд гардиданд. Минбаъд Аббоси I барои ислоҳоти девонӣ, маъмурӣ ва низомӣ низ иқдом кард. Пас аз анҷоми ислоҳоти низомӣ Аббоси I соли 1601 [[Табрез]] ва [[Шервон|Шервонро]] аз туркҳои Усмонӣ озод намуд ва бо мадади флоти англис заминҳои ҷануби Эрон ва [[Баҳрайн]] (1601 – 02), [[Қандаҳор]] (1621) ва Ҳурмузгонро (1622) аз португалиҳо бозпас гирифт. Соли 1623 [[Ироқ|Ироқро]] тасарруф намуд. Дар сиёсати худ Аббоси I такя ба сарватмандон ва ашрофи турк мекард; тамоми умр муқобили феодалони саҳронишин ва саркаш мубориза бурд. Ислоҳоти молиётӣ ва пулии Аббоси I низ натиҷаи хуб доданд. ӯ барои ободонии кишвар аз асирони ҳарбии [[гурҷиҳо]], арманиҳо, [[Озарбойҷонҳо|озариҳо]], черкасиҳо, туркманҳо истифода бурд. Дар аҳди Аббоси I роҳҳо, пулҳо, корвонсаройҳо, ҳаммомҳо ва бозорҳои сершуморе бунёд гардиданд, ки ба вазъи иқтисодӣ, тиҷорати дохиливу хориҷӣ ва муносиботи пулӣ таъсири мусбат расонданд. Ҳамчунин санъатҳои тасвирӣ, ороиши амалӣ, хаттотӣ, наққошӣ ва ҳунарҳои кошикорӣ, қолинбофӣ, нассоҷӣ, кулолӣ, шишагарию чинисозӣ низ хеле равнақ ёфтанд. Аббоси I бо Англия, Португалия, Испания, Австрия, Голландия, Россия муносибатҳои хуби дипломатӣ барқарор кард. Вале бо вуҷуди ин дар даврони салтанати Аббоси I дар саросари қаламраваш шӯришҳои халқӣ (Гелон, 1592, Ғарҷистон, 1624 ва ғайра) сар заданд, ки бераҳмона саркӯб шуданд.

== Эзоҳ ==
{{эзоҳ}}

== Адабиёт ==
* [https://ru.wikisource.org/wiki/ЭСБЕ/Аббас%20I%20Великий Аббас I Великий] // [[Донишномаи Брокгауз ва Ефрон|Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона]] : в 86 т. (82 т. и 4 доп.).&amp;nbsp;— &lt;abbr title=&quot;Санкт-Петербург&quot;&gt;СПб.&lt;/abbr&gt;, 1890—1907.
* [https://ru.wikisource.org/wiki/ЕЭБЕ/Аббас%20I Аббас I] // Еврейская энциклопедия Брокгауза и Ефрона.&amp;nbsp;— &lt;abbr title=&quot;Санкт-Петербург&quot;&gt;СПб.&lt;/abbr&gt;, 1908—1913.

== Сарчашма ==
* {{ЭМТ||1}}

[[Гурӯҳ:Давлати Сафавиён]]</text>
      <sha1>l1dnxisn7y02dbypy1h697f61wg9e8t</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1310123</id>
      <parentid>1310122</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T10:47:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VASHGIRD</username>
        <id>8035</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8687" xml:space="preserve">{{Ходими давлатӣ
 |ном             = Шоҳ Аббоси Бузург
 |номи аслӣ       = {{lang-fa|شاه عباس بزرگ}} {{lang-az|I Abbas Səfəvi}}
 |тартиб          =
 |вазифа         = 5-умин [[Шоҳаншоҳ]]и [[Давлати Сафавиён]]
 |бо номи        = Аббоси I 
 |парчам         = Flag of Persia 1502-1524.svg 
 |парчам2        = Lion and Sun Emblem of Persia.svg
 |аввалдавр      = [[май]]и [[1587]]
 |охирдавр       = [[19 январ]]и [[1629]]
 |давраи ҳокимият= 
 |пешгузашта     = [[Муҳаммад Худобанда]]
 |ҷонишин        = [[Шоҳ Сафӣ]]
 |меросбар       = писар 
 |фарзандон      =  
 |модар          = 
}}
'''Аббо́си I''', '''Шоҳ Аббос''' ({{lang-fa|شاه عَباس بُزُرگ}}; {{lang-az|I Abbas Səfəvi}}&lt;ref&gt;Mazzaoui Michel B. Islamic Culture and Literature in Iran and Central Asia in the early modern period // Turko-Persia in Historical Perspective. — Cambridge University Press, 2002. — P. 86-87. — ISBN 0-521-52291-9, ISBN 978-0-521-52291-5 Safavid power with its distinctive Persian-Shi’i culture, however, remained a middle ground between its two mighty Turkish neighbors. The Safavid state, which lasted at least until 1722, was essentially a «Turkish» dynasty, with Azeri Turkish (Azerbaijan being the family’s home base) as the language of the rulers and the court as well as the Qizilbash military establishment. Shah Ismail wrote poetry in Turkish. The administration nevertheless was Persian, and the Persian language was the vehicle of diplomatic correspondence (insha'), of belles-lettres (adab), and of history (tarikh).&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;И. В. Пигулевская, А. Ю. Якубовский А. Ю., И. П. Петрушевский, Л. В. Строева, А. М. Беленицкий. «История Ирана с древнейших времен до конца XVIII века». 1958 Стр.274 разд. Реформы шаха Аббаса I: Языком войска и двора остался тюркский (азербайджанский) язык.)&lt;/ref&gt;; ({{СанаиТаваллуд|27|01|1571}}, [[Ҳирот]] — {{СанаиМарг|19|01|1629}}, [[Қазвин]]) — шоҳи Форс&lt;ref name=&quot;britannica&quot;&gt;[http://www.britannica.com/biography/Abbas-I-Safavid-shah-of-Persia ʿAbbās I] // [[Донишномаи Британника]]&lt;/ref&gt; аз аз сулолаи [[Сафавиён]], Солҳои ҳукмрониаш — 1588—1629.

== Зиндагинома ==
Аббоси I 27 январи соли 1571 дар шаҳри [[Ҳирот]] дар оила [[шоҳаншоҳ]] [[Муҳаммад Худобанда]] (1531—1596)&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.iranicaonline.org/articles/abbas-i|title=ʿAbbās (I)|author=Savory R. M.|website=Encyclopædia Iranica|lang=en|accessdate=2013-10-08}}&lt;/ref&gt; ва Маҳдиулё (?-1579), духтари ҳокими вилоят [[Устони Мозандарон|Мозандарон]], Мир Абдуллоҳхон ба дунё омадааст.

Аббоси I писари волии [[Хуросони Бузург|Хуросон]] Муҳаммад Мирзо буда, бо номи Шоҳ Аббоси Кабир низ машҳур буд. Аббоси I аввал бо мадади қабоили устоҷлу ва шомилу соли 1581 дар [[Нишопур]] ҳокимиятро соҳиб шуда, худро шоҳи Хуросон эълон кард.

[[Акс:Shah_Abbas_I_and_Vali_Muhammad_Khan.jpg|left|thumb|Шоҳ Аббоси I Вали Муҳаммадхонро мепазирад. тақ. солҳои 1650. Наққошӣ дар қасри Чиҳилсутун, [[Исфаҳон|Исфахон]].]]
Соли 1588 бо ёрии тоифаи қизилбошон вориди пойтахти давлати [[Сафавиён]] — [[Қазвин]] гардид ва падараш Муҳаммад Мирзоро сабукдӯш карда, худро шоҳи [[Эрон]] эълон кард. Дар ин муддат Аббоси I се мушкили умдаи давлати Сафавиёнро ҳал намуд: аввал таҳдиди [[Имперотурии Усмонӣ|туркҳои Усмонӣ]], дуюм хатари [[Ӯзбекҳо|ӯзбекони]] [[Шайбониён|шайбониро]] бартараф намуда, сеюм қудрати қизилбошонро тавсеа дод. Ибтидо бо Туркия ба муддате паймони дӯстӣ баст; сипас вилоятҳои [[Шероз]], [[Кирмон]], [[Устони Гелон|Гелон]] ва [[Хуррамобод]]и Луристонро тасарруф намуд; соли 1598 ӯзбекони Хуросонро шикаст дода, Ҳиротро тобеи худ кард ва худи ҳамон сол пойтахти давлати Сафавиёнро аз Қазвин ба Исфаҳон кӯчонда, [[Бухоро]], Хуросон ва Моварои Қафқозро ба итоати худ даровард. Дар андак муддат симои шаҳри Исфаҳон тағйир ёфт ва биноҳои таърихии асри сафавӣ — Майдони Шоҳ, масҷиди шайх Лутфуллоҳ, Масҷиди Шоҳ, Пули Оллоҳбердихон, Хиёбони Чаҳорбоғ, Кохи Оли Қому бунёд гардиданд. Минбаъд Аббоси I барои ислоҳоти девонӣ, маъмурӣ ва низомӣ низ иқдом кард. Пас аз анҷоми ислоҳоти низомӣ Аббоси I соли 1601 [[Табрез]] ва [[Шервон]]ро аз туркҳои Усмонӣ озод намуд ва бо мадади флоти англис заминҳои ҷануби Эрон ва [[Баҳрайн]] (1601 — 02), [[Қандаҳор]] (1621) ва Ҳурмузгонро (1622) аз португалиҳо бозпас гирифт. Соли 1623 [[Ироқ]]ро тасарруф намуд. Дар сиёсати худ Аббоси I такя ба сарватмандон ва ашрофи турк мекард; тамоми умр муқобили феодалони саҳронишин ва саркаш мубориза бурд. Ислоҳоти молиётӣ ва пулии Аббоси I низ натиҷаи хуб доданд. ӯ барои ободонии кишвар аз асирони ҳарбии [[гурҷиҳо]], арманиҳо, [[Озарбойҷонҳо|озариҳо]], черкасиҳо, туркманҳо истифода бурд. Дар аҳди Аббоси I роҳҳо, пулҳо, корвонсаройҳо, ҳаммомҳо ва бозорҳои сершуморе бунёд гардиданд, ки ба вазъи иқтисодӣ, тиҷорати дохиливу хориҷӣ ва муносиботи пулӣ таъсири мусбат расонданд. Ҳамчунин санъатҳои тасвирӣ, ороиши амалӣ, хаттотӣ, наққошӣ ва ҳунарҳои кошикорӣ, қолинбофӣ, нассоҷӣ, кулолӣ, шишагарию чинисозӣ низ хеле равнақ ёфтанд. Аббоси I бо Англия, Португалия, Испания, Австрия, Голландия, Россия муносибатҳои хуби дипломатӣ барқарор кард. Вале бо вуҷуди ин дар даврони салтанати Аббоси I дар саросари қаламраваш шӯришҳои халқӣ (Гелон, 1592, Ғарҷистон, 1624 ва ғайра) сар заданд, ки бераҳмона саркӯб шуданд.

== Эзоҳ ==
{{эзоҳ}}

== Адабиёт ==
* [https://ru.wikisource.org/wiki/ЭСБЕ/Аббас%20I%20Великий Аббас I Великий] // [[Донишномаи Брокгауз ва Ефрон|Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона]] : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — &lt;abbr title=&quot;Санкт-Петербург&quot;&gt;СПб.&lt;/abbr&gt;, 1890—1907.
* [https://ru.wikisource.org/wiki/ЕЭБЕ/Аббас%20I Аббас I] // Еврейская энциклопедия Брокгауза и Ефрона. — &lt;abbr title=&quot;Санкт-Петербург&quot;&gt;СПб.&lt;/abbr&gt;, 1908—1913.

{{ПБ}}

== Сарчашма ==
* {{ЭМТ|Аббоси I|1}}

[[Гурӯҳ:Давлати Сафавиён]]</text>
      <sha1>q3yo5hpt34m9nczalyakrdibj8cl7bv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Дастаи эстрадии «Гулшан»</title>
    <ns>0</ns>
    <id>208365</id>
    <redirect title="Гулшан (ансамбли эстрадӣ)" />
    <revision>
      <id>1310098</id>
      <parentid>1136382</parentid>
      <timestamp>2022-08-17T20:51:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>EmausBot</username>
        <id>3642</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Роботҳо: Ислоҳи масири дукарата ба [[Гулшан (ансамбли эстрадӣ)]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="64" xml:space="preserve">#равона [[Гулшан (ансамбли эстрадӣ)]]</text>
      <sha1>8cbcefyaknciiuess9edc9983sehlc8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Баҳс:Дастаи эстрадии «Гулшан»</title>
    <ns>1</ns>
    <id>208366</id>
    <redirect title="Баҳс:Гулшан (ансамбли эстрадӣ)" />
    <revision>
      <id>1310100</id>
      <parentid>1136381</parentid>
      <timestamp>2022-08-17T20:51:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>EmausBot</username>
        <id>3642</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Роботҳо: Ислоҳи масири дукарата ба [[Баҳс:Гулшан (ансамбли эстрадӣ)]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="73" xml:space="preserve">#равона [[Баҳс:Гулшан (ансамбли эстрадӣ)]]</text>
      <sha1>qh7nn8hase3c57xvl72jiqshbtz2tqa</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Исмоилия</title>
    <ns>0</ns>
    <id>208710</id>
    <revision>
      <id>1310090</id>
      <parentid>1303527</parentid>
      <timestamp>2022-08-17T12:08:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Based sogdian</username>
        <id>34522</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Преамбула */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5742" xml:space="preserve">{{Ислом}}
'''Исмоилия''' ({{lang-ar|الإسماعيلية}} — ''al-Ismā‘īliyya'', {{lang-fa|اسماعیلیان}} — ''Esmâ‘īliyân'') — яке аз равияҳои асосии ислом.

Айни ҳол дар тамоми ҷаҳон беш аз 20 млн пайравони равияи исмоилия ба қайд гирифта шудааст. Онҳо асосан дар қаламрави Ҳиндустон, Покистон, Афғонистон, Тоҷикистон, Танзания, Кена, кишварҳои Халиҷи Форс, Эрон, Лубнон, Сурия, ва ҳамчунин дар ИМА, Канада, Британияи Кабир, Фаронса ва дар як қатор давлатҳои дигар зиндагӣ мекунанд. Дар Тоҷикистон пайравони ин равияи дини ислом дар Вилояти мухтори Бадахшони Кӯҳӣ умр ба сар мебаранд ва яке аз ҷомеаҳои бузурги равияи мазкурро дар ҷаҳон намояндагӣ мекунанд&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web|url=http://islamnews.tj/taj/ismailis.html|title=Исмоилиён|author=Саиданвар Шохуморов|website=islamnews.tj|date=|publisher=IslamNews.Tj|accessdate=2018-05-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180502002322/http://www.islamnews.tj/taj/ismailis.html|archivedate=2018-05-02}}&lt;/ref&gt;. Дар миёнаи асри 9 исмоилия ба мукобили Аббосиён шуриш бардоштанд. Дар ин муддат дар байни онҳо 2 самт мавҷуд буд: исмоилиён ва карматиён, ки соли 899 дар ҷазираи Баҳрайн давлати худро таъсис доданд.

== Нигоҳе ба Қуръон ==
Исмоилиён бар ин боваранд, ки Куръон ба воситаи фаришта Чабраил ба Мухаммад 23 сол фиристода шудааст. Онҳо бар ин боваранд, ки имом салоҳияти тафсири Қуръонро дар робита ба замони ҳозира дорад.

== Намоз ==
Мусалмонони Низориӣ Исмоилия бояд дуъо дар як рӯз се бор бихонад. Намоз дар дигар шаклҳо воҷиб нест, аммо исмоилия низ метавонанд онҳоро адо кунанд.

== Таърих ==
Таърихи пайдоиши равия Исмоилия бо он тақсимшавии мусалмонҳо, ки вақте пас аз марги пайғомбар Муҳаммад мусулмонҳо ба мазҳабҳои суннию шииа ҷудо шуда буданд, монанд аст. Пас аз марги имоми шииаҳо – имом Ҷаффар ас-Содиқ, ду самти шииамазҳабони мусулмон ба миён омад, ба гурӯҳи якум онҳое, ки писари ӯ Исмоилро ҳамчун имоми навбатӣ эътироф карданду исмоилиён шуданд, дохил мешавад ва ба гурӯҳи дуюм бошад, онҳое, ки бародари ӯ Имом Мусо Қозимро ба сифати имом қабул карданд, шомил гаштаанд.

Аслан, харакати исмоилия бо таъсисёбии гуруҳе, ки даъвои пайравони Исмоилро барои имом шудан дастгирӣ мекард, оғоз гардидааст. Дере нагузшта ҳаракати мазкур ба ҳаракати пурқуввати динию сиёсӣ ва иҷтимоию фалсафӣ мубаддал гардид. Он ба ҳаёти исломӣ таъсири амиқи худро расонд, ва ба пешрафти анъанаҳои озодфикрии мусалмонӣ, саҳми босазои худро гузошт. Ғайр аз ин, дар асоси он як қатор равияҳои ҷадид, ҷаҳонбинӣ ва ҷунбишҳои сиёсӣ ба амал омаданд.

Дар охири садаи X исмоилиён таълимоти худро дар тамоми Шарқи наздик, ва ҳамчунин дар Андалузияи Испания паҳн карданд. Онҳо ҳокимияти сиёсиро дар Марғиб (Африқои шимолӣ) ба даст оварданд ва давлати абаркудрат- Хилофати фотимиёнро бо пойтахт дар Қоҳира бунёд карданд. Давлати мазкур тақрибан 200 сол арзи ҳастӣ карда буд.

Дар асрҳои 10-11 исмоилия дар Шарқи наздик ва дар Осиёи Марказӣ ба шакли таълимоти динию фалсафӣ паҳн гардида буд. Таълимоти мазкур масоили асосии мавҷудият ва руҳро тафсир мекард. Исмоилиён тавонистанд ба ҷониби худ қисмати зиёди аҳолии босавод, мутаффакирони машҳур, ходимони бузурги давлатиро ҷалб намоянд. Онҳо низоми ақидаҳои мулоҳизакорона, таълимоти ниҳоят мушкили динию фалсафӣ, догматика, расму оини худӣ ва ғайраро коркард кардаанд&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;.

== Эзоҳ ==
{{эзоҳ}}

[[Гурӯҳ:Мазоҳиби исломӣ]]
[[Гурӯҳ:Исмоилия]]</text>
      <sha1>pifwrzsy9medk8xjvhp7w2jequuoawd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Оркестри эстрадии «Гулшан»</title>
    <ns>0</ns>
    <id>278602</id>
    <redirect title="Гулшан (ансамбли эстрадӣ)" />
    <revision>
      <id>1310099</id>
      <parentid>1136376</parentid>
      <timestamp>2022-08-17T20:51:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>EmausBot</username>
        <id>3642</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Роботҳо: Ислоҳи масири дукарата ба [[Гулшан (ансамбли эстрадӣ)]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="64" xml:space="preserve">#равона [[Гулшан (ансамбли эстрадӣ)]]</text>
      <sha1>8cbcefyaknciiuess9edc9983sehlc8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Баҳс:Оркестри эстрадии «Гулшан»</title>
    <ns>1</ns>
    <id>278603</id>
    <redirect title="Баҳс:Гулшан (ансамбли эстрадӣ)" />
    <revision>
      <id>1310101</id>
      <parentid>1136378</parentid>
      <timestamp>2022-08-17T20:51:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>EmausBot</username>
        <id>3642</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Роботҳо: Ислоҳи масири дукарата ба [[Баҳс:Гулшан (ансамбли эстрадӣ)]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="73" xml:space="preserve">#равона [[Баҳс:Гулшан (ансамбли эстрадӣ)]]</text>
      <sha1>qh7nn8hase3c57xvl72jiqshbtz2tqa</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Феҳристи кӯчаҳои Душанбе</title>
    <ns>0</ns>
    <id>300578</id>
    <revision>
      <id>1310124</id>
      <parentid>1309837</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T11:24:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>109.75.54.99</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Маҳаллаҳо */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17027" xml:space="preserve">Дар ш. [[Душанбе]] зиёда аз 300 кӯча, хиёбон ва маҳаллаҳо мавҷуд аст, ва бо рафти калонкунии масоҳати шаҳр пайдошавии кӯчаҳои нав ба назар мерасад.

== Таърих ==


Дар соли 1924 (соли ташкил ёфтани пойтахт) кӯчаи якуми шаҳр Советская (Советӣ, ҳоло Аълохон Афсаҳзода) ном гирифт. Бо дарозии ҳамагӣ 3 километр гӯё деҳаи собиқи Душанберо ба ду қисм ҷудо карда, аз бозор (ҷойи чойхонаи «[[Чойхонаи Роҳат|Роҳат]]») сар карда, дар назди Русский дом ба охир мерасид. Соли 1926 дар ҳудуди пойтахт ҳамагӣ 7 кӯча расман ба қайд гирифта шуда буд, ки ба ҳуҷҷатҳои ҳисоботии хадамоти почта дохил карда шудаанд. Инҳо кӯчаҳои Путовский (Сомонӣ), Карл Маркс, Интернатсионал, Советӣ, Деҳқонӣ, Красноармейская, Партизанҳои Сурх ва майдони ягона — майдони Инқилоб мебошанд. Қарори соли 1926: Дар асоси додани номи вилояту ноҳияҳои Тоҷикистон ва республикаҳои ҳамсоя, истилоҳоти инқилобӣ ва номҳои пешқадамони ҷаҳон ҳамчун лаҳзаҳои тарбияи интернатсоналӣ номҳои нави кӯчаҳои шаҳр аз нав дида баромада, дода шаванд. Номҳои кӯчаҳо акнун бояд ба забони ӯзбакӣ ва тоҷикӣ баргардонида шаванд.

==== Соли 1926 ====
{{Div col|colwidth=20em}}
* Майдони Фрунзе
* Майдони 1 Май
* к. Ленин (қабл. Советӣ)
* к. Путовский
* к. Интернатсионалная
* к. Самарқанд (Самаркандская) 
* к. Коммунистӣ 
* к. Бадахшон
* к. Комсомол
* к. Истаравшан 
* к. Карл Маркс
* к. Красная Армия
* к. Қаратоғ (Каратагская)
* к. Деҳқон
* к. Душанбе
* к. Панҷакент
* к. Совет
* к. Пионер
* к. Лоқай
* к. Қӯрғонтеппа 
{{Div col end}}

=== Маҳаллаҳо ва кӯчаҳои Душанб, ки дар солҳои 2012-2019 тағйири ном каранд ===
{{Div col|colwidth=20em}}
# К.9 Январ – Сафармуҳаммад Айюбӣ
# К.Привокзалная – к.Қутбӣ Киром
# К. Пионерская гузари 1 – к. Ҳанифа Мавлонова
# К. Бауман – к. Султон Умаров
# К. Интернатсионалная – к. Раҷабалӣ Сафаров
# К. Шураксайская – к. Исомитдин Соатов
# К. Проектная – к. Муҳаммад Осимӣ
# К. Железняк – к. Ҳикмат Ризо
# К. Ватутин – к. Хайрулло Абдуллоев
# К. Фурманов – к. Абдуфаттоҳ Одинаев
# К. Володарский – к. Минхоҷа Ғуломов
# К. Титов – к. Мирзо Мастонгулов
# К. Будённого – к. Акбар Мақсумов
# К. Гастелло (гузари 5 ва 6) – к.Сайф Раҳимзода Афардӣ
# К. Свердлов – к. Мустафо Содиқов
# К. Софя Ковалевская – к. Аҳрора Мухторов
# К. Плеханов – к.Зафар Нозимов
# К. Котовского – к.Абдуҷаббор Қаҳҳорӣ 
# К. Клара Сеткин (н. Сино) – к.Ғаффор Мирзо
# К. Федин –к.Асадулло Ғуломов
# Маҳаллаи Авул-1 – Бунёдкорон
# Маҳаллаи Авул-2 – Ободкорон
# К. Спартак – к.Гурминҷ Завқибеков
# К. Чкалов (бо гузарҳо) – к. Қандил Ҷураева
# К. Клара Сеткин (н. Фирдавсӣ) – к.Маҳмудбек Нарзибеков
# К. Репин (бо гузарҳо) – к.Хайрулло Мирзоев.
# К. Ҷанубӣ (Южная обходная) — Зарнисор аз моҳи марти соли 2016
# К. Павел Морозов  — Малик Ашуров (марти соли 2016)
{{Div col end}}

== Феҳрист ==
{{Div col|colwidth=20em}}
# Абай
# Абдулаҳад Қаҳҳоров (40 солагии Точикистон)
# Абдуҷаббор Қаҳҳорӣ
# Абдулкодирхоҷаи Савдо (Нестерова)
# Абдулло Камандир
# Абдуфаттоз Одинаев (Фурманова)
# Абумуслим (Гризодубовой)
# Авесто (Каленина)
# Азизбеков
# Айнӣ
# Ак. Акобир Адҳамов (Ак. Попова)
# Х. Ак. Бобоҷон Ғафуров
# Ак. Назаршоев (Шапкина)
# Ак. Назирқулов И. (Мичурина)
# Х. Ак. Раҷабовҳо (Куйбишевский)
# Академикҳо
# Абдурайҳони Берунӣ
# Алексей Толстой
# Алишер Навоӣ
# Аминҷон Шукӯҳӣ (Курган)
# Анзоб
# Асирӣ
# Ашур Сафар
# Афзалӣ
# Аҳмади Дониш
# Арғувон
# Бабушкин
# [[Акс:Building Barki tojk in Dushanbe, Tajikistan .jpg|мини|х. И. Сомонӣ]]Бадахшон
# Балъамӣ
# Баҳор
# Баҳорӣ
# Беҳзода
# Бинокорон
# Баҳоуддинов
# Бобо Ҳамдам
# Борбад (Жданов)
# Бохтар (Орджоникидзе)
# Бофанда
# Бухоро (Свириденко)
# Варзоб
# Варзоб ГЭС-и боло
# Варзоб ГЭС-и поён
# Ватунин
# Вахш
# Возеҳ (Ушакова)
# Володарск
# [[Акс:Чорроҳа дар бурриши хиёбони Рӯдакӣ ва кӯчаи Валаматзода. Шаҳри Душанбе (1).jpg|мини|Бурриши хиёбони Рӯдакӣ ва кӯчаи Валаматзода]]Воровск
# Восеъ
# Восифӣ
# Гагарин
# Ғалаба
# Ғанӣ Абдулло (Пионерская)
# Гастелло
# Ғаффор Валоматзода (Мазаева)
# Гертсен
# Гипрозем
# Говоров
# Горский (Джерджинского)
# Гочарова
# Гузарбоғ
# Гулдаст
# Гулистон
# Гулрез (қабл. Гончарёв)
# Гулсанг
# [[Акс:Кӯчаи Айнӣ. Шаҳри Душанбе (1).jpg|мини|Кӯчаи Айнӣ]]Гулханӣ
# Ғ. Ғулом
# Дақиқӣ
# Дақиқии Боло
# Дамир Дӯстмуҳаммадов (Сеченова)
# Дарвоз (Кутузова)
# Деваштич
# Деҳи Боло
# Деҳотӣ
# Добролюбов
# Додихудоев
# Деҳнаваки поён
# Деҳнаваки боло
# Достоевский
# Дӯстии халқҳо (Дружба Народов)
# Есенин
# Жуковский
# Зайнаб-бибӣ
# Закариёи Розӣ
# Зарафшон
# Зардушт (Макарова)
# Заргар
# Зарнисор (Ҷанубӣ)
# Зафар
# Заҳматобод
# Зебуннисо
# Зиёдулло Шаҳидӣ (К. Маркс)
# Зуфирхона Ҷавҳарӣ (Разина)
# Исмоили Сомонӣ (Путовский)
# Испечак
# Истаравшан
# Қабодиён
# Камонгарон (Заводская)
# Канорӣ
# Карамов
# Карин Манн (Коргар)
# Қаротеғин (Каратегинская)
# А. Қосимов
# Камонгарони Боло
# Клара Сеткин
# Клагенфурт
# Коммуналӣ
# Космодемянский
# Котовского
# Кошевского
# Крупской
# Крилов
# Кулубина
# Қазоқон-2
# Қурбон Раҳмонов (Телмана)
# Лоҳутӣ
# Лелинград
# Лермонтов
# Лоиқ Шералӣ
# Лолазор
# Луначарского
# Лутфӣ Обидхоҷаев
# Ибни Сино (Лутфулло Бузургзода)
# Ломоносов
# Лучоб
# Лев Толстой
# М. Султонов
# Малика Собирова
# Мамадалӣ Қурбонов
# Масложир
# Матросов
# Маҳмадулло Холов (Гоголя)
# Махтумкулӣ
# Маяковский
# Менжинский
# Меҳнатобод
# Меҳнат
# Меҳробод
# Мир Алӣ
# Мира
# Мирзобек
# Мирзо Ризо
# Мирзо Турсунзода (Красных партизан)
# [[Акс:Кӯчаи Нисор Муҳаммад. Шаҳри Душанбе.jpg|мини|Кӯчаи Нисор Муҳаммад]]Мирзо Ғ.
# Мироненко
# Мирсаид Миршакар (Парвина)
# Молодая гвардия
# Москва (Московский)
# Мунзим
# Муродулло Шерализода (Федчина)
# Муҳандис
# Мушфиқӣ
# Навбаҳор
# Навобод
# Наврӯз
# Нақибхон Туғрал (Боткина)
# Нарзибеков
# Насафӣ
# Наҳимов
# Неъмат Қарабоев
# [[Акс:Бурриши кӯчаҳои Турсунзода ва Лоҳутӣ. Шаҳри Душанбе.jpg|мини|Бурриши кӯчаҳои Турсунзода ва Лоҳутӣ]]Некрасова
# Низомӣ Ганҷавӣ (Ломоносова)
# Нисор Муҳаммад (Чехова)
# Нодира (Таги варзоб)
# Носири Хисрав
# Носирҷон Масумӣ (Халтурина)
# Х. Нусратулло Махсум
# Обчакорон
# Овул
# Одина Ҳошим (Тургенева)
# Озод
# Ойгу
# [[Акс:Кӯчаи Хусрави Деҳлавӣ. Шаҳри Душанбе (1).jpg|мини|к. Хусрави Деҳлавӣ]]Октябрск
# Ориёно
# Охунбобев
# Пайрав Сулаймонӣ
# Панҷрӯд
# Панҷшер
# Панфилов
# Пахтаи Комил
# Пахтакор
# Помир
# Плеханова
# Професор Ҳусейнзода (Киров)
# Пӯлод Толис (Пролетарская)
# Пулоди Т (Патриса Лумумбы)
# Пушкин
# Рафиқӣ Абдуллобеков
# Раҳим Ҷалил (Фабричная)
# Раҳимӣ
# Раҳмон Набиев (40-солагии Октябр)
# [[Акс:Весна в Душанбе, 2022 16.jpg|мини|хиёбони Сомонӣ (қабл. Путовский)]] Х. [[Хиёбони Рӯдакӣ|Рудакӣ]] (Ленин)
# Румӣ
# Рустам Каримов
# Рӯҳафзо
# Х. [[Хиёбони Саъдии Шерозӣ|Саъдии Шерозӣ]] (Правда)
# Саид Носир
# Сабзазор
# Саламӣ
# Саломидин Шаропов (Щорса)
# Салтикова-Шедрина
# Самад Ғанӣ (Михайлова)
# Самарқанд
# Само (Томина)
# Санглок
# Саноӣ
# Сариосиё (Чекалина)
# Сафар Амиршоев
# Сафармуҳаммад Айюбӣ (9 январ)
# Сафо (Шмидта)
# Сахбо
# Севастопол
# Семёнов
# Соатов
# Софи Ковалевская (Таги варзоб)
# Соҳилӣ
# Спитамен (Дунаевского)
# Спортивная
# Суворов
# Суҳайлӣ Ҷавҳаризода (Осипенко)
# Сурхоб
# Суҳроб Шарипов
# Тактаул
# Танг
# Тахмос
# Тошканд
# Темурмалик
# Теҳрон
# Титова
# Торобӣ
# Туйчӣ Эрҷигитов
# Тунис
# Турдиев
# Турақул Зеҳнӣ
# Убайди Зоконӣ
# Улуғбек
# Умари Хайём
# Умед
# Фадеев
# Фазлиддин Муҳаммадиев (Колхозная)
# Фазлиддин Шаҳобов (Озодии Занон)
# Фаридун Атторов (Семашко)
# Фарҳод
# Фархор
# Фирдавсӣ (Коваля)
# Фирӯз
# Фотеҳ Ниёзӣ (Комсомолская)
# Фузулӣ
# Фурманова
# Фучик
# Хайрулло Мирзоев
# Хатлон
# Х. Ҳофизи Шерозӣ
# Ҳилолӣ
# Ҳисор (Гиссарская)
# [[Буни Ҳисорак|Ҳисорак]]
# Хоҷаев
# Хоҷамбиёи Боло
# Хоҷамбиёи Поён
# Ховарон
# Хоруғ
# Хуҷандӣ
# Хусрави Деҳлавӣ (Островсий)
# Ҳабиб Аҳрорӣ (Красноармейская)
# Ҳабиб Юсуфӣ
# Ҳабибулло Назаров (Хлопзаводская)
# Ҳаёти Нав
# Ҳазора
# Ҳайрат
# Ҳамадонӣ
# Ҳамдӣ
# Ҳамзалиев
# Ҳамза Ҳакимзода
# Ҳикмат Ризо
# Ҳомид Маҳмудов (Фрунзе)
# Ҳуснобод
# [[Ҳосилот (деҳа, н. Рӯдакӣ)|Ҳосилот]]
# Ҳувайдуллоев
# Чайковская
# Чашмасор
# Чармгарон
# Черняховского
# Чинор
# Чинор Имомов (Камола)
# Чкалов
# Чортеппа
# Чортут
# Чортути поён
# Ҷаббор Расулов
# Ҷавонон
# Ҷалол Икромӣ (Шараф)
# Ҷамила
# Ҷомӣ (х)
# Ҷумъа Одина
# Шамсиддин Шоҳин
# Шамсӣ
# Шарқ
# Шаумян
# Шафақ
# Шевченко
# Шерак (Роҳи нав)
# Шероз (Чапаева)
# Шестапавлов
# Шодӣ
# Шодмонӣ
# Шота Руставели
# Шотемур (Комунистическая)
# Шукуфон
# Эргаш Шарипов
# Юсуфи Вафо
# Яккабоғ
# Яккатут
# Яккачинор (Якка-Чинарская)&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://vdushanbe.ru/guide/street-dushanbe/|title=Улицы города Душанбе {{!}} Путеводитель {{!}} Справочник г. Душанбе|website=vdushanbe.ru|accessdate=2022-08-12}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://jumhuriyat.tj/index.php?art_id=17016|title=Нашрияи расмии Тоҷикистон - &quot;Ҷумҳурият&quot;|website=jumhuriyat.tj|accessdate=2022-08-12}}&lt;/ref&gt;
{{Div col end}}

== Маҳаллаҳо ==
Дар ш. Душанбе 105 маҳалла ҷойгир аст, ки аз онҳо бисёрашон хонаҳои шахсӣ (ҳавлӣ, бо хати ''каҷ'' нишон дода шудааст) доранд. 
{{Div col|colwidth=15em}}
* Зарафшон 
* Испечак
* 11
* 82
* 84
* 91
* 88
* 18
* 102
* 103
* 104
* 191
* 192
* 64
* 112
* ''Корхонаи истеҳсоли семент (Сементзавод)''
* ''Корхонаи гӯштбарорӣ (Мяскомбинат)''
* ''Варзоб ГЭС''
* ''Қазоқон''
* ''Армуғоно'' (''Чағатой'')
* ''Лучоб''
* ''Корвон''
* ''Шураксой''
* ''Хоҷамбиё (Шафақ)''
* ''Нодира''
* ''Бунёдкорон (Авул)''
* ''Ободкорон''
* ''Гулбутта''
* ''1-ум Советский (Борбад)''
* ''2-юм Советский''
* ''Ҳаёти Нав'' &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://ichrptj.org/ru/blog/v-dushanbe-poyavyatsya-pyat-novyh-mikrorayonov|title=В Душанбе появятся пять новых микрорайонов {{!}} ОО «Независимый центр по защите прав человека»|website=ichrptj.org|accessdate=2022-08-12}}&lt;/ref&gt;
* ''Навободи Поён''
* ''Меҳробод'' (''Новободи Боло'')
* ''Карамишикор''
* ''Шаҳраки Шифобахш''
* ''Шаҳраки Академикҳо''
* ''Ховарон''
* ''Сари Осиё''
* ''[[Буни Ҳисорак]]''
* ''Зебуннисо'' 
* ''Сарҳадчиён'' (''Воданасосная'')
* ''Нагорная''
* ''Шоҳмансур-1''
* ''Чинор'''
* '''Чорбед'''(деҳа)
* ''Чортут''&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://sputnik-tj.com/20220718/dar-dushanbe-mahalla-va-kuchai-behtarinro-muayyan-mekunand-1050087192.html|title=Дар Душанбе маҳалла ва кӯчаи беҳтаринро муайян мекунанд|author=Sputnik Тоҷикистон|website=Sputnik Тоҷикистон|date=20220718T2200+0500|lang=tg|accessdate=2022-08-12}}&lt;/ref&gt;
* ''Гипрозем'' (''Гипроземгородок'')
* ''Яккачинор''
* ''[[Арбобхотун]]'' ва ғ.
{{Div col end}}

== Эзоҳ ==

{{Эзоҳ}}
[[Гурӯҳ:Душанбе]]
[[Гурӯҳ:Кӯчаҳои Душанбе]]</text>
      <sha1>bco8dd778ys6ak84bgar70o4o9j5ven</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1310125</id>
      <parentid>1310124</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T11:30:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>109.75.54.99</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Маҳаллаҳо */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17408" xml:space="preserve">Дар ш. [[Душанбе]] зиёда аз 300 кӯча, хиёбон ва маҳаллаҳо мавҷуд аст, ва бо рафти калонкунии масоҳати шаҳр пайдошавии кӯчаҳои нав ба назар мерасад.

== Таърих ==


Дар соли 1924 (соли ташкил ёфтани пойтахт) кӯчаи якуми шаҳр Советская (Советӣ, ҳоло Аълохон Афсаҳзода) ном гирифт. Бо дарозии ҳамагӣ 3 километр гӯё деҳаи собиқи Душанберо ба ду қисм ҷудо карда, аз бозор (ҷойи чойхонаи «[[Чойхонаи Роҳат|Роҳат]]») сар карда, дар назди Русский дом ба охир мерасид. Соли 1926 дар ҳудуди пойтахт ҳамагӣ 7 кӯча расман ба қайд гирифта шуда буд, ки ба ҳуҷҷатҳои ҳисоботии хадамоти почта дохил карда шудаанд. Инҳо кӯчаҳои Путовский (Сомонӣ), Карл Маркс, Интернатсионал, Советӣ, Деҳқонӣ, Красноармейская, Партизанҳои Сурх ва майдони ягона — майдони Инқилоб мебошанд. Қарори соли 1926: Дар асоси додани номи вилояту ноҳияҳои Тоҷикистон ва республикаҳои ҳамсоя, истилоҳоти инқилобӣ ва номҳои пешқадамони ҷаҳон ҳамчун лаҳзаҳои тарбияи интернатсоналӣ номҳои нави кӯчаҳои шаҳр аз нав дида баромада, дода шаванд. Номҳои кӯчаҳо акнун бояд ба забони ӯзбакӣ ва тоҷикӣ баргардонида шаванд.

==== Соли 1926 ====
{{Div col|colwidth=20em}}
* Майдони Фрунзе
* Майдони 1 Май
* к. Ленин (қабл. Советӣ)
* к. Путовский
* к. Интернатсионалная
* к. Самарқанд (Самаркандская) 
* к. Коммунистӣ 
* к. Бадахшон
* к. Комсомол
* к. Истаравшан 
* к. Карл Маркс
* к. Красная Армия
* к. Қаратоғ (Каратагская)
* к. Деҳқон
* к. Душанбе
* к. Панҷакент
* к. Совет
* к. Пионер
* к. Лоқай
* к. Қӯрғонтеппа 
{{Div col end}}

=== Маҳаллаҳо ва кӯчаҳои Душанб, ки дар солҳои 2012-2019 тағйири ном каранд ===
{{Div col|colwidth=20em}}
# К.9 Январ – Сафармуҳаммад Айюбӣ
# К.Привокзалная – к.Қутбӣ Киром
# К. Пионерская гузари 1 – к. Ҳанифа Мавлонова
# К. Бауман – к. Султон Умаров
# К. Интернатсионалная – к. Раҷабалӣ Сафаров
# К. Шураксайская – к. Исомитдин Соатов
# К. Проектная – к. Муҳаммад Осимӣ
# К. Железняк – к. Ҳикмат Ризо
# К. Ватутин – к. Хайрулло Абдуллоев
# К. Фурманов – к. Абдуфаттоҳ Одинаев
# К. Володарский – к. Минхоҷа Ғуломов
# К. Титов – к. Мирзо Мастонгулов
# К. Будённого – к. Акбар Мақсумов
# К. Гастелло (гузари 5 ва 6) – к.Сайф Раҳимзода Афардӣ
# К. Свердлов – к. Мустафо Содиқов
# К. Софя Ковалевская – к. Аҳрора Мухторов
# К. Плеханов – к.Зафар Нозимов
# К. Котовского – к.Абдуҷаббор Қаҳҳорӣ 
# К. Клара Сеткин (н. Сино) – к.Ғаффор Мирзо
# К. Федин –к.Асадулло Ғуломов
# Маҳаллаи Авул-1 – Бунёдкорон
# Маҳаллаи Авул-2 – Ободкорон
# К. Спартак – к.Гурминҷ Завқибеков
# К. Чкалов (бо гузарҳо) – к. Қандил Ҷураева
# К. Клара Сеткин (н. Фирдавсӣ) – к.Маҳмудбек Нарзибеков
# К. Репин (бо гузарҳо) – к.Хайрулло Мирзоев.
# К. Ҷанубӣ (Южная обходная) — Зарнисор аз моҳи марти соли 2016
# К. Павел Морозов  — Малик Ашуров (марти соли 2016)
{{Div col end}}

== Феҳрист ==
{{Div col|colwidth=20em}}
# Абай
# Абдулаҳад Қаҳҳоров (40 солагии Точикистон)
# Абдуҷаббор Қаҳҳорӣ
# Абдулкодирхоҷаи Савдо (Нестерова)
# Абдулло Камандир
# Абдуфаттоз Одинаев (Фурманова)
# Абумуслим (Гризодубовой)
# Авесто (Каленина)
# Азизбеков
# Айнӣ
# Ак. Акобир Адҳамов (Ак. Попова)
# Х. Ак. Бобоҷон Ғафуров
# Ак. Назаршоев (Шапкина)
# Ак. Назирқулов И. (Мичурина)
# Х. Ак. Раҷабовҳо (Куйбишевский)
# Академикҳо
# Абдурайҳони Берунӣ
# Алексей Толстой
# Алишер Навоӣ
# Аминҷон Шукӯҳӣ (Курган)
# Анзоб
# Асирӣ
# Ашур Сафар
# Афзалӣ
# Аҳмади Дониш
# Арғувон
# Бабушкин
# [[Акс:Building Barki tojk in Dushanbe, Tajikistan .jpg|мини|х. И. Сомонӣ]]Бадахшон
# Балъамӣ
# Баҳор
# Баҳорӣ
# Беҳзода
# Бинокорон
# Баҳоуддинов
# Бобо Ҳамдам
# Борбад (Жданов)
# Бохтар (Орджоникидзе)
# Бофанда
# Бухоро (Свириденко)
# Варзоб
# Варзоб ГЭС-и боло
# Варзоб ГЭС-и поён
# Ватунин
# Вахш
# Возеҳ (Ушакова)
# Володарск
# [[Акс:Чорроҳа дар бурриши хиёбони Рӯдакӣ ва кӯчаи Валаматзода. Шаҳри Душанбе (1).jpg|мини|Бурриши хиёбони Рӯдакӣ ва кӯчаи Валаматзода]]Воровск
# Восеъ
# Восифӣ
# Гагарин
# Ғалаба
# Ғанӣ Абдулло (Пионерская)
# Гастелло
# Ғаффор Валоматзода (Мазаева)
# Гертсен
# Гипрозем
# Говоров
# Горский (Джерджинского)
# Гочарова
# Гузарбоғ
# Гулдаст
# Гулистон
# Гулрез (қабл. Гончарёв)
# Гулсанг
# [[Акс:Кӯчаи Айнӣ. Шаҳри Душанбе (1).jpg|мини|Кӯчаи Айнӣ]]Гулханӣ
# Ғ. Ғулом
# Дақиқӣ
# Дақиқии Боло
# Дамир Дӯстмуҳаммадов (Сеченова)
# Дарвоз (Кутузова)
# Деваштич
# Деҳи Боло
# Деҳотӣ
# Добролюбов
# Додихудоев
# Деҳнаваки поён
# Деҳнаваки боло
# Достоевский
# Дӯстии халқҳо (Дружба Народов)
# Есенин
# Жуковский
# Зайнаб-бибӣ
# Закариёи Розӣ
# Зарафшон
# Зардушт (Макарова)
# Заргар
# Зарнисор (Ҷанубӣ)
# Зафар
# Заҳматобод
# Зебуннисо
# Зиёдулло Шаҳидӣ (К. Маркс)
# Зуфирхона Ҷавҳарӣ (Разина)
# Исмоили Сомонӣ (Путовский)
# Испечак
# Истаравшан
# Қабодиён
# Камонгарон (Заводская)
# Канорӣ
# Карамов
# Карин Манн (Коргар)
# Қаротеғин (Каратегинская)
# А. Қосимов
# Камонгарони Боло
# Клара Сеткин
# Клагенфурт
# Коммуналӣ
# Космодемянский
# Котовского
# Кошевского
# Крупской
# Крилов
# Кулубина
# Қазоқон-2
# Қурбон Раҳмонов (Телмана)
# Лоҳутӣ
# Лелинград
# Лермонтов
# Лоиқ Шералӣ
# Лолазор
# Луначарского
# Лутфӣ Обидхоҷаев
# Ибни Сино (Лутфулло Бузургзода)
# Ломоносов
# Лучоб
# Лев Толстой
# М. Султонов
# Малика Собирова
# Мамадалӣ Қурбонов
# Масложир
# Матросов
# Маҳмадулло Холов (Гоголя)
# Махтумкулӣ
# Маяковский
# Менжинский
# Меҳнатобод
# Меҳнат
# Меҳробод
# Мир Алӣ
# Мира
# Мирзобек
# Мирзо Ризо
# Мирзо Турсунзода (Красных партизан)
# [[Акс:Кӯчаи Нисор Муҳаммад. Шаҳри Душанбе.jpg|мини|Кӯчаи Нисор Муҳаммад]]Мирзо Ғ.
# Мироненко
# Мирсаид Миршакар (Парвина)
# Молодая гвардия
# Москва (Московский)
# Мунзим
# Муродулло Шерализода (Федчина)
# Муҳандис
# Мушфиқӣ
# Навбаҳор
# Навобод
# Наврӯз
# Нақибхон Туғрал (Боткина)
# Нарзибеков
# Насафӣ
# Наҳимов
# Неъмат Қарабоев
# [[Акс:Бурриши кӯчаҳои Турсунзода ва Лоҳутӣ. Шаҳри Душанбе.jpg|мини|Бурриши кӯчаҳои Турсунзода ва Лоҳутӣ]]Некрасова
# Низомӣ Ганҷавӣ (Ломоносова)
# Нисор Муҳаммад (Чехова)
# Нодира (Таги варзоб)
# Носири Хисрав
# Носирҷон Масумӣ (Халтурина)
# Х. Нусратулло Махсум
# Обчакорон
# Овул
# Одина Ҳошим (Тургенева)
# Озод
# Ойгу
# [[Акс:Кӯчаи Хусрави Деҳлавӣ. Шаҳри Душанбе (1).jpg|мини|к. Хусрави Деҳлавӣ]]Октябрск
# Ориёно
# Охунбобев
# Пайрав Сулаймонӣ
# Панҷрӯд
# Панҷшер
# Панфилов
# Пахтаи Комил
# Пахтакор
# Помир
# Плеханова
# Професор Ҳусейнзода (Киров)
# Пӯлод Толис (Пролетарская)
# Пулоди Т (Патриса Лумумбы)
# Пушкин
# Рафиқӣ Абдуллобеков
# Раҳим Ҷалил (Фабричная)
# Раҳимӣ
# Раҳмон Набиев (40-солагии Октябр)
# [[Акс:Весна в Душанбе, 2022 16.jpg|мини|хиёбони Сомонӣ (қабл. Путовский)]] Х. [[Хиёбони Рӯдакӣ|Рудакӣ]] (Ленин)
# Румӣ
# Рустам Каримов
# Рӯҳафзо
# Х. [[Хиёбони Саъдии Шерозӣ|Саъдии Шерозӣ]] (Правда)
# Саид Носир
# Сабзазор
# Саламӣ
# Саломидин Шаропов (Щорса)
# Салтикова-Шедрина
# Самад Ғанӣ (Михайлова)
# Самарқанд
# Само (Томина)
# Санглок
# Саноӣ
# Сариосиё (Чекалина)
# Сафар Амиршоев
# Сафармуҳаммад Айюбӣ (9 январ)
# Сафо (Шмидта)
# Сахбо
# Севастопол
# Семёнов
# Соатов
# Софи Ковалевская (Таги варзоб)
# Соҳилӣ
# Спитамен (Дунаевского)
# Спортивная
# Суворов
# Суҳайлӣ Ҷавҳаризода (Осипенко)
# Сурхоб
# Суҳроб Шарипов
# Тактаул
# Танг
# Тахмос
# Тошканд
# Темурмалик
# Теҳрон
# Титова
# Торобӣ
# Туйчӣ Эрҷигитов
# Тунис
# Турдиев
# Турақул Зеҳнӣ
# Убайди Зоконӣ
# Улуғбек
# Умари Хайём
# Умед
# Фадеев
# Фазлиддин Муҳаммадиев (Колхозная)
# Фазлиддин Шаҳобов (Озодии Занон)
# Фаридун Атторов (Семашко)
# Фарҳод
# Фархор
# Фирдавсӣ (Коваля)
# Фирӯз
# Фотеҳ Ниёзӣ (Комсомолская)
# Фузулӣ
# Фурманова
# Фучик
# Хайрулло Мирзоев
# Хатлон
# Х. Ҳофизи Шерозӣ
# Ҳилолӣ
# Ҳисор (Гиссарская)
# [[Буни Ҳисорак|Ҳисорак]]
# Хоҷаев
# Хоҷамбиёи Боло
# Хоҷамбиёи Поён
# Ховарон
# Хоруғ
# Хуҷандӣ
# Хусрави Деҳлавӣ (Островсий)
# Ҳабиб Аҳрорӣ (Красноармейская)
# Ҳабиб Юсуфӣ
# Ҳабибулло Назаров (Хлопзаводская)
# Ҳаёти Нав
# Ҳазора
# Ҳайрат
# Ҳамадонӣ
# Ҳамдӣ
# Ҳамзалиев
# Ҳамза Ҳакимзода
# Ҳикмат Ризо
# Ҳомид Маҳмудов (Фрунзе)
# Ҳуснобод
# [[Ҳосилот (деҳа, н. Рӯдакӣ)|Ҳосилот]]
# Ҳувайдуллоев
# Чайковская
# Чашмасор
# Чармгарон
# Черняховского
# Чинор
# Чинор Имомов (Камола)
# Чкалов
# Чортеппа
# Чортут
# Чортути поён
# Ҷаббор Расулов
# Ҷавонон
# Ҷалол Икромӣ (Шараф)
# Ҷамила
# Ҷомӣ (х)
# Ҷумъа Одина
# Шамсиддин Шоҳин
# Шамсӣ
# Шарқ
# Шаумян
# Шафақ
# Шевченко
# Шерак (Роҳи нав)
# Шероз (Чапаева)
# Шестапавлов
# Шодӣ
# Шодмонӣ
# Шота Руставели
# Шотемур (Комунистическая)
# Шукуфон
# Эргаш Шарипов
# Юсуфи Вафо
# Яккабоғ
# Яккатут
# Яккачинор (Якка-Чинарская)&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://vdushanbe.ru/guide/street-dushanbe/|title=Улицы города Душанбе {{!}} Путеводитель {{!}} Справочник г. Душанбе|website=vdushanbe.ru|accessdate=2022-08-12}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://jumhuriyat.tj/index.php?art_id=17016|title=Нашрияи расмии Тоҷикистон - &quot;Ҷумҳурият&quot;|website=jumhuriyat.tj|accessdate=2022-08-12}}&lt;/ref&gt;
{{Div col end}}

== Маҳаллаҳо ==
Дар ш. Душанбе 105 маҳалла ҷойгир аст, ки аз онҳо бисёрашон хонаҳои шахсӣ (ҳавлӣ, бо хати ''каҷ'' нишон дода шудааст) доранд. 
{{Div col|colwidth=15em}}
* Зарафшон 
* Испечак
* 11
* 82
* 84
* 91
* 88
* 18
* 102
* 103
* 104
* 191
* 192
* 64
* 112
* ''Корхонаи истеҳсоли семент (Сементзавод)''
* ''Корхонаи гӯштбарорӣ (Мяскомбинат)''
* ''Варзоб ГЭС''
* ''Қазоқон''
* ''Армуғоно'' (''Чағатой'')
* ''Лучоб''
* ''Корвон''
* ''Шураксой''
* ''Хоҷамбиё (Шафақ)''
* ''Нодира''
* ''Бунёдкорон (Авул)''
* ''Ободкорон''
* ''Гулбутта''
* ''1-ум Советский (Борбад)''
* ''2-юм Советский''
* ''Ҳаёти Нав'' &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://ichrptj.org/ru/blog/v-dushanbe-poyavyatsya-pyat-novyh-mikrorayonov|title=В Душанбе появятся пять новых микрорайонов {{!}} ОО «Независимый центр по защите прав человека»|website=ichrptj.org|accessdate=2022-08-12}}&lt;/ref&gt;
* ''Навободи Поён''
* ''Меҳробод'' (''Новободи Боло'')
* ''Карамишикор''
* ''Шаҳраки Шифобахш''
* ''Шаҳраки Академикҳо''
* ''Ховарон''
* ''Сари Осиё''
* ''[[Буни Ҳисорак]]''
* ''Зебуннисо'' 
* ''Сарҳадчиён'' (''Воданасосная'')
* ''Нагорная''
* ''Шоҳмансур-1''
* ''Чинор''
* ''Чорбед''(деҳа)
* ''Чортут''&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://sputnik-tj.com/20220718/dar-dushanbe-mahalla-va-kuchai-behtarinro-muayyan-mekunand-1050087192.html|title=Дар Душанбе маҳалла ва кӯчаи беҳтаринро муайян мекунанд|author=Sputnik Тоҷикистон|website=Sputnik Тоҷикистон|date=20220718T2200+0500|lang=tg|accessdate=2022-08-12}}&lt;/ref&gt;
* ''Гипрозем'' (''Гипроземгородок'')
* ''Яккачинор''
* ''[[Арбобхотун]]'' ва ғ.
{{Div col end}}

== Ғайра ==
* деҳаи Чорбед - нуқтаи шимолитарин (н. И. Сомонӣ)
* маҳаллаи Зарафшон - нуқтаи ғарбтарин (н. Сино)
* маҳаллаи Гулбутта - нуқтаи ҷанубтарин (н. Фирдавсӣ)
* маҳаллаи 192 (Ховарон) - нуқтаи шарқтарин (н. Шоҳмансур)

== Эзоҳ ==

{{Эзоҳ}}
[[Гурӯҳ:Душанбе]]
[[Гурӯҳ:Кӯчаҳои Душанбе]]</text>
      <sha1>4m8kcn37r4nval8qdmb74sibbghrmc5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аҳмад Гулчини Маонӣ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>300605</id>
    <redirect title="Аҳмад Гулчини Маъонӣ" />
    <revision>
      <id>1310096</id>
      <parentid>1309886</parentid>
      <timestamp>2022-08-17T20:50:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>EmausBot</username>
        <id>3642</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Роботҳо: Ислоҳи масири дукарата ба [[Аҳмад Гулчини Маъонӣ]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="56" xml:space="preserve">#равона [[Аҳмад Гулчини Маъонӣ]]</text>
      <sha1>tdc7tg3lzemkhgvpq38y4tcqf3d6gvn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ҳасан Фатҳӣ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>300612</id>
    <revision>
      <id>1310092</id>
      <parentid>1309899</parentid>
      <timestamp>2022-08-17T14:31:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>30618</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2378" xml:space="preserve">{{Синамогар}}
'''Ҳасани Фатҳӣ''' ({{lang-fa|حسن فتحی}}; {{ВД-Дебоча}}) — [[коргардон]] ва филмноманависи эронӣ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://ifilmtv.ir/English/Star/48210/|title=Hassan Fathi biography in IFilm|access-date=2016-07-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20160412183424/http://www.ifilmtv.ir/English/Star/48210/|archive-date=2016-04-12|url-status=dead|accessdate=2022-08-16|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160412183424/http://www.ifilmtv.ir/English/Star/48210/|archivedate=2016-04-12}}&lt;/ref&gt;. 

Ӯ кори ҳунари худро бо коргардонии маҷмӯъаи телевизиюнии «Ҳамсояҳо» дар соли 1372 оғоз кард. Маҷмӯъаҳои телевизиюнии «Паҳлавонон намемиранд», «Равшантар аз хомӯшӣ», «Фардо дер аст», «Шаби даҳум», «Мадори сифр дараҷа», «Меваи мамнуъа», «Замона» ва «[[Шаҳрзод (сериал)|Шаҳрзод]]» ва «[[Ҷейрон (сериёл)|Ҷейрон]]» аз осори мондагори ӯ дар арсаи сериёлсозӣ аст.

== Зиндагинома ==
Ҳасан Фатҳӣ 1 сентябри 1959 дар Низомободи Теҳрон ба дунё омадааст. Ӯ аз сӯи падар асолати хонсорӣ ва аз ҷониби модар асолати озарбойҷонӣ дорад. Вай дорои донишномаи коршиносии равоншиносӣ аз Донишгоҳи Шаҳид Биҳиштии Теҳрон ва коршиноси аршади риштаи коргардонии намоиш аз Донишгоҳи озоди исломӣ аст&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://en.shahrzadseries.com/archives/35|title=EM Film Archived|access-date=2016-07-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20170212105140/http://en.shahrzadseries.com/archives/35|archive-date=2017-02-12|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;. Ҳамсари вай Аъзам Буруҷардӣ низ коргардон ва намоишноманависи театр аст, онон ду фарзанд ба номҳои Муҳаммадризо ва [[Амирҳусайн Фатҳӣ|Амирҳусайн]] доранд.

== Эзоҳ ==
{{эзоҳ}}

{{ПБ}}</text>
      <sha1>1x9k9a2m5im2jd9knz6bjj4cr08k64p</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шаблон:Infobox royalty</title>
    <ns>10</ns>
    <id>300618</id>
    <redirect title="Шаблон:Шахс" />
    <revision>
      <id>1310103</id>
      <parentid>1309925</parentid>
      <timestamp>2022-08-17T20:52:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>EmausBot</username>
        <id>3642</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Роботҳо: Ислоҳи масири дукарата ба [[Шаблон:Шахс]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="39" xml:space="preserve">#равона [[Шаблон:Шахс]]</text>
      <sha1>nxp2fnzsjvhtu3enlotxt6mv2xifn8u</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шаблон:Infobox royal house</title>
    <ns>10</ns>
    <id>300625</id>
    <redirect title="Шаблон:Қуттии ҳамагонӣ" />
    <revision>
      <id>1310102</id>
      <parentid>1309947</parentid>
      <timestamp>2022-08-17T20:51:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>EmausBot</username>
        <id>3642</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Роботҳо: Ислоҳи масири дукарата ба [[Шаблон:Қуттии ҳамагонӣ]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="60" xml:space="preserve">#равона [[Шаблон:Қуттии ҳамагонӣ]]</text>
      <sha1>dbyuot9v09yti90za4hqy289eo2yq9n</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Муҳаммадалишоҳи Қоҷор</title>
    <ns>0</ns>
    <id>300651</id>
    <revision>
      <id>1310107</id>
      <timestamp>2022-08-18T08:44:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VASHGIRD</username>
        <id>8035</id>
      </contributor>
      <comment>Саҳифаи нав: {{Ходими давлатӣ}} '''Муҳаммадалишоҳи Қоҷор''' ({{lang-fa|محمدعلی شاه قاجار}}; {{ВД-Дебоча}}) -  шашумин подшоҳ аз [[дудмони Қоҷор]] буд. Ӯ дар 12 дай 1285 хуршеди ба салтанат расид ва то 25 тири 1288 хуршедӣ, ки маҷбӯр ба барканорӣ шуд, ҳукумат кард. Муҳаммадалишоҳ аз мухолифони м...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1666" xml:space="preserve">{{Ходими давлатӣ}}
'''Муҳаммадалишоҳи Қоҷор''' ({{lang-fa|محمدعلی شاه قاجار}}; {{ВД-Дебоча}}) -  шашумин подшоҳ аз [[дудмони Қоҷор]] буд. Ӯ дар 12 дай 1285 хуршеди ба салтанат расид ва то 25 тири 1288 хуршедӣ, ки маҷбӯр ба барканорӣ шуд, ҳукумат кард. Муҳаммадалишоҳ аз мухолифони машрута буд ва Маҷлиси шӯрои миллиро ба тӯп баст ва озодихоҳонро ба қатл расонд. Пас аз ҳамла ба Маҷлис давраи мавсуми истибдоди сағир оғоз гардид. Ӯ пас аз фатҳи Теҳрон тавассути машрутахоҳон ба раҳбарии Сардор Асъад Бахтиёрӣ ба сафорат Русия дар Теҳрон паноҳанда шуд ва бо фишорҳои дохилӣ ва хориҷи маҷбӯр ба тарки Эрон шуд. Машрутахоҳон пас аз вай писари хурдсолш Аҳмадшоҳро ба салтанат интихоб карданд. Муҳаммадалишоҳ вобастагии зиёде ба давлати Русия дошт. Дар давраи подшоҳии ӯ суиқасди алайҳи ӯ шуд, ки нофарҷом монд. Муҳаммадалишоҳ дар соли 1304 шамсӣ дар Итолиё даргузашт ва ӯро дар Карбало ба хок сипурданд.

== Эзоҳ ==
{{эзоҳ}}

{{ПБ}}

[[Гурӯҳ:Қоҷориён]]</text>
      <sha1>fsd9teepgkou5m9ty2jry1lckd9pgab</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1310108</id>
      <parentid>1310107</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T08:45:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VASHGIRD</username>
        <id>8035</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1668" xml:space="preserve">{{Ходими давлатӣ}}
'''Муҳаммадалишоҳи Қоҷор''' ({{lang-fa|محمدعلی شاه قاجار}}; {{ВД-Дебоча}}) — шашумин подшоҳ аз [[дудмони Қоҷор]] буд. Ӯ дар 12 дай 1285 хуршеди ба салтанат расид ва то 25 тири 1288 хуршедӣ, ки маҷбӯр ба барканорӣ шуд, ҳукумат кард. Муҳаммадалишоҳ аз мухолифони машрута буд ва Маҷлиси шӯрои миллиро ба тӯп баст ва озодихоҳонро ба қатл расонд. Пас аз ҳамла ба Маҷлис давраи мавсуми истибдоди сағир оғоз гардид. Ӯ пас аз фатҳи Теҳрон тавассути машрутахоҳон ба раҳбарии Сардор Асъад Бахтиёрӣ ба сафорат Русия дар Теҳрон паноҳанда шуд ва бо фишорҳои дохилӣ ва хориҷи маҷбӯр ба тарки Эрон шуд. Машрутахоҳон пас аз вай писари хурдсолш Аҳмадшоҳро ба салтанат интихоб карданд. Муҳаммадалишоҳ вобастагии зиёде ба давлати Русия дошт. Дар давраи подшоҳии ӯ суиқасди алайҳи ӯ шуд, ки нофарҷом монд. Муҳаммадалишоҳ дар соли 1304 шамсӣ дар Итолиё даргузашт ва ӯро дар Карбало ба хок сипурданд.

== Эзоҳ ==
{{эзоҳ}}

{{ПБ}}

[[Гурӯҳ:Қоҷориён]]</text>
      <sha1>4eq47uaj0zidrw6897dckb7xg1fyu3d</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1310109</id>
      <parentid>1310108</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T08:48:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VASHGIRD</username>
        <id>8035</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1594" xml:space="preserve">{{Ходими давлатӣ}}
'''Муҳаммадалишоҳи Қоҷор''' ({{lang-fa|محمدعلی شاه قاجار}}; {{ВД-Дебоча}}) — шашумин подшоҳ аз [[дудмони Қоҷор]], ки аз 8 январи 1907 то  16 июли 1909 бар [[Эрони Қоҷорӣ|Эрон]] ҳукумат кард. 

Муҳаммадалишоҳ аз мухолифони машрута буд ва Маҷлиси шӯрои миллиро ба тӯп баст ва озодихоҳонро ба қатл расонд. Пас аз ҳамла ба Маҷлис давраи мавсуми истибдоди сағир оғоз гардид. Ӯ пас аз фатҳи Теҳрон тавассути машрутахоҳон ба раҳбарии Сардор Асъад Бахтиёрӣ ба сафорат Русия дар Теҳрон паноҳанда шуд ва бо фишорҳои дохилӣ ва хориҷи маҷбӯр ба тарки Эрон шуд. Машрутахоҳон пас аз вай писари хурдсолш Аҳмадшоҳро ба салтанат интихоб карданд. Муҳаммадалишоҳ вобастагии зиёде ба давлати Русия дошт. Дар давраи подшоҳии ӯ суиқасди алайҳи ӯ шуд, ки нофарҷом монд. Муҳаммадалишоҳ дар соли 1304 шамсӣ дар Итолиё даргузашт ва ӯро дар Карбало ба хок сипурданд.

== Эзоҳ ==
{{эзоҳ}}

{{ПБ}}

[[Гурӯҳ:Қоҷориён]]</text>
      <sha1>fv5r49vshw4k1twy9jnudj79cagqv7p</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аҳмадшоҳи Қоҷор</title>
    <ns>0</ns>
    <id>300652</id>
    <revision>
      <id>1310110</id>
      <timestamp>2022-08-18T08:54:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VASHGIRD</username>
        <id>8035</id>
      </contributor>
      <comment>Саҳифаи нав: {{Ходими давлатӣ}} '''Аҳмадшоҳи Қоҷор''' ( {{lang-fa|احمد شاه قاجار}}; {{ВД-Дебоча}}) -  ҳафтумин ва охирини шоҳ аз [[дудмони Қоҷор]], писар ва ҷонишини [[Муҳаммадалишоҳи Қоҷор|Муҳаммадалишоҳ]] буд, ки аз 25 тир 1288 то 9 обон 1304 ҳ‍.х шоҳи [[Эрони Қоҷорӣ|Эрон]] буд. Ӯ пас аз халъи па...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="866" xml:space="preserve">{{Ходими давлатӣ}}
'''Аҳмадшоҳи Қоҷор''' ( {{lang-fa|احمد شاه قاجار}}; {{ВД-Дебоча}}) -  ҳафтумин ва охирини шоҳ аз [[дудмони Қоҷор]], писар ва ҷонишини [[Муҳаммадалишоҳи Қоҷор|Муҳаммадалишоҳ]] буд, ки аз 25 тир 1288 то 9 обон 1304 ҳ‍.х шоҳи [[Эрони Қоҷорӣ|Эрон]] буд. Ӯ пас аз халъи падараш ва дарҳоле ки танҳо 12 сол дошт, ба шоҳӣ расид. Аҳмадшоҳ пас аз 16 соли салтанат дар 1304 ҳ‍. Х бо рӯйи кор омадани силсилаи Паҳлавӣ ба василаи Ризошоҳ аз подшоҳӣ барканор шуд.[3]

== Эзоҳ ==
{{эзоҳ}}

{{ПБ}}

[[Гурӯҳ:Қоҷориён]]</text>
      <sha1>592voecviua615mlzi8phsycjjxiwsj</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1310111</id>
      <parentid>1310110</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T08:54:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VASHGIRD</username>
        <id>8035</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="867" xml:space="preserve">{{Ходими давлатӣ}}
'''Аҳмадшоҳи Қоҷор''' ({{lang-fa|احمد شاه قاجار}}; {{ВД-Дебоча}}) — ҳафтумин ва охирини шоҳ аз [[дудмони Қоҷор]], писар ва ҷонишини [[Муҳаммадалишоҳи Қоҷор|Муҳаммадалишоҳ]] буд, ки аз 25 тир 1288 то 9 обон 1304 ҳ‍.х шоҳи [[Эрони Қоҷорӣ|Эрон]] буд. Ӯ пас аз халъи падараш ва дарҳоле ки танҳо 12 сол дошт, ба шоҳӣ расид. Аҳмадшоҳ пас аз 16 соли салтанат дар 1304 ҳ‍. Х бо рӯйи кор омадани силсилаи Паҳлавӣ ба василаи Ризошоҳ аз подшоҳӣ барканор шуд.[3]

== Эзоҳ ==
{{эзоҳ}}

{{ПБ}}

[[Гурӯҳ:Қоҷориён]]</text>
      <sha1>22450f9d4n6orx1ruw7i51xq12myifn</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1310112</id>
      <parentid>1310111</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T08:56:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VASHGIRD</username>
        <id>8035</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="854" xml:space="preserve">{{Ходими давлатӣ}}
'''Аҳмадшоҳи Қоҷор''' ({{lang-fa|احمد شاه قاجار}}; {{ВД-Дебоча}}) — ҳафтумин ва охирини шоҳ аз [[дудмони Қоҷор]], писар ва ҷонишини [[Муҳаммадалишоҳи Қоҷор|Муҳаммадалишоҳ]] буд, ки аз 16 июли 1909 то 31 октябри 1925 шоҳи [[Эрони Қоҷорӣ|Эрон]] буд. Ӯ пас аз халъи падараш ва дарҳоле ки танҳо 12 сол дошт, ба шоҳӣ расид. Аҳмадшоҳ пас аз 16 соли салтанат дар 1925 бо рӯйи кор омадани силсилаи Паҳлавӣ ба василаи Ризошоҳ аз подшоҳӣ барканор шуд.

== Эзоҳ ==
{{эзоҳ}}

{{ПБ}}

[[Гурӯҳ:Қоҷориён]]</text>
      <sha1>giqt6j25ltlgksro93subxm27tlbrbt</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1310113</id>
      <parentid>1310112</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T09:00:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VASHGIRD</username>
        <id>8035</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1043" xml:space="preserve">{{Ходими давлатӣ}}
'''Аҳмадшоҳи Қоҷор''' ({{lang-fa|احمد شاه قاجار}}; {{ВД-Дебоча}}) — ҳафтумин ва охирини шоҳ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://iranicaonline.org/|title=Welcome to Encyclopaedia Iranica|author=Encyclopaedia Iranica Foundation|website=iranicaonline.org|lang=en|accessdate=2022-08-18}}&lt;/ref&gt; аз [[дудмони Қоҷор]], писар ва ҷонишини [[Муҳаммадалишоҳи Қоҷор|Муҳаммадалишоҳ]] буд, ки аз 16 июли 1909 то 31 октябри 1925 шоҳи [[Эрони Қоҷорӣ|Эрон]] буд. Ӯ пас аз халъи падараш ва дарҳоле ки танҳо 12 сол дошт, ба шоҳӣ расид. Аҳмадшоҳ пас аз 16 соли салтанат дар 1925 бо рӯйи кор омадани силсилаи Паҳлавӣ ба василаи Ризошоҳ аз подшоҳӣ барканор шуд.

== Эзоҳ ==
{{эзоҳ}}

{{ПБ}}

[[Гурӯҳ:Қоҷориён]]</text>
      <sha1>no8c3iak448t5nxlc5v0g5g1zfd8o10</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Фатҳъалишоҳ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>300653</id>
    <redirect title="Фатҳалишоҳи Қоҷор" />
    <revision>
      <id>1310115</id>
      <timestamp>2022-08-18T09:13:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VASHGIRD</username>
        <id>8035</id>
      </contributor>
      <comment>Тағйири масир ба [[Фатҳалишоҳи Қоҷор]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="51" xml:space="preserve">#равона [[Фатҳалишоҳи Қоҷор]]</text>
      <sha1>rscls34gx21iikzj6ggqhudjnpkslyk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Фатҳъалишоҳи Қоҷор</title>
    <ns>0</ns>
    <id>300654</id>
    <redirect title="Фатҳалишоҳи Қоҷор" />
    <revision>
      <id>1310116</id>
      <timestamp>2022-08-18T09:13:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VASHGIRD</username>
        <id>8035</id>
      </contributor>
      <comment>Тағйири масир ба [[Фатҳалишоҳи Қоҷор]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="51" xml:space="preserve">#равона [[Фатҳалишоҳи Қоҷор]]</text>
      <sha1>rscls34gx21iikzj6ggqhudjnpkslyk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Фатҳалишоҳи Қоҷор</title>
    <ns>0</ns>
    <id>300655</id>
    <revision>
      <id>1310117</id>
      <timestamp>2022-08-18T09:15:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VASHGIRD</username>
        <id>8035</id>
      </contributor>
      <comment>Саҳифаи нав: {{Ходими давлатӣ}} '''Фатҳалишоҳ''' ({{lang-fa|فتحعلی شاه}}; {{ВД-Дебоча}}) —   == Эзоҳ == {{эзоҳ}}  {{ПБ}}  [[Гурӯҳ:Қоҷориён]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="193" xml:space="preserve">{{Ходими давлатӣ}}
'''Фатҳалишоҳ''' ({{lang-fa|فتحعلی شاه}}; {{ВД-Дебоча}}) — 

== Эзоҳ ==
{{эзоҳ}}

{{ПБ}}

[[Гурӯҳ:Қоҷориён]]</text>
      <sha1>kb7russ91dgex65e1gmafv4z7c8jl31</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1310118</id>
      <parentid>1310117</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T09:23:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VASHGIRD</username>
        <id>8035</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1563" xml:space="preserve">{{Ходими давлатӣ}}
'''Фатҳалишоҳ''' ({{lang-fa|فتحعلی شاه}}; {{ВД-Дебоча}}) — дувумин шоҳ аз [[дудмони Қоҷор]], бародарзодаи [[Оқомуҳаммадхони Қоҷор|Оқомуҳаммадхон]] буд, ки аз соли 1797 то 1834 ба муддати 37 солу 2 моҳ бар [[Эрони Қоҷорӣ|Эрон]] ҳукумат кард. 

Муҳиммтарин иттифоқоте, ки дар замони ҳукумати Фатҳъалишоҳ рӯй дод вуқӯъи ду Ҷанги миёни Эрон ва Русия буд, ки артиши Эрон дар онҳо шикаст хӯрд. Натиҷаи ин ҷангҳо имзои аҳдномаҳои Туркмончой ва Гулистон буд&lt;ref&gt;{{cite book|last=Dowling|first=Timothy C.|title=Russia at War: From the Mongol Conquest to Afghanistan, Chechnya, and Beyond &amp;#91;2 volumes&amp;#93;|url=https://books.google.com/books?id=KTq2BQAAQBAJ&amp;pg=PA728|year=2014|publisher=ABC-CLIO|isbn=978-1-59884-948-6}}, page 728&lt;/ref&gt;, ки ба мӯҷиби он бахшҳои бузурге аз қаламравҳои шимоли ғарбии Эрон, ки шомили кишварҳои муосири [[Арманистон]], [[Гурҷистон]], [[Доғистон]], [[Озарбойҷон]] ва [[Нахҷувон|Нахҷавон]] мешавад аз Эрон ҷудо ва ба Русия мулҳақ шуданд. 

== Эзоҳ ==
{{эзоҳ}}

{{ПБ}}

[[Гурӯҳ:Қоҷориён]]</text>
      <sha1>qt5ywkxmkidmvsygonhzdvjzqleqt69</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>