Pueblos Berbers

De Biquipedia

Os pueblos berbers son a poblazión natiba de o norte d'Africa a l'ueste de o río Nilo que charran luengas de a familia berber.

Pueblos berbers autuals son os rifeños, os xluj, os berbers de l'Atlas meyo, os cabilencos, os chagüiya, os mozabins, os tuareg, os nefusa, os sigüa, os zenaga y atros menors.

Contenius

[editar] Modos de bida tradizionals

Os modos de bida tradizionals que tienen u han tenito a más gran parte de os berbers dica fa pocas decadas son:

  • Agricultors sedentarios de montaña: en o Rif y en as Cabilias
  • Agricultors sedentarios de oasis.
  • Pastors trashumans: En as montañas de l'Atlas
  • Pastors nomadas: os tuareg son os millors representans

[editar] Relichión

A relichión orichinal yera politeista como n'atros pueblos de l'aria mediterrania, y como en o mediterranio esta relichión tenió sincretismos con as relichions de pueblos que los influenzioron u imbadioron, (fenizios, romans, etz..). En o periodo d'influyenzia fenizia prenió muita importanzia o culto a o dios solar Baal Ammon, (L' Ammon Ra de os echipzios). O zaguer periodo d'arte rupestre saharián, o periodo de os carros ye obra de berbers pagans que controlaban as rutas comerzials saharianas primero con caballos y carros y dimpués con dromedarios.

Esistioron berbers cristianizatos, (San Agustin podió estar d'orichen berber). Parte de os cristians rurals norteafricans yeran en realidat semitas punicos y no berbers. Cuan plegoron os arabes musulmans encara esistiban muitos pagans. Encara que no se'n charre guaire en as fuens islamicas, os omeyas cordobeses nimbiaban achens islamizadors ta o Magreb. L'arte rupestre saharián desaparixió con a islamizazión, (as zagueras representan sillas de montar arabes por lo que son posteriors a lo S VII). L'islam yera iconoclasta y proibiba a representazión d'animals d'este arte pagán. O cristianismo perbibió en Tunez dica o S XIII, pero en poblazions que probablement ya no yeran berbers.

A islamizazión de os berbers ye completa y nomás quedan que repuis de l'antiga relichión politeista. A más gran parte de os berbers son musulmans. Bi n'ha beluns de relichión chodiga. En o pasato i abió muitos musulmans chariyitas y bels musulmans chiitas pero dende o periodo almorabit predominan os musulmans sunitas. Os nuclios chariyitas son muito localizatos (Cherba, Mzab, y bel puesto de Libia).

[editar] Istoria

Dimpués d'una istoria de más de 3000 años d'imbasions de pueblos con cultura urbana más desembolicata, (echipzios, fenizios, cartachineses, griegos, romans, arabes, potenzias ozidental), os berbers autuals son representatos prezisament por a chent de zonas de mons y desiertos que se resisten a prener elementos culturals d'atras culturas. Os berbers de zonas planas, bien comunicatas u interesans pa as culturas alochenas se fazioron punicos, romans u arabes seguntes a epoca, estando estos zagueros os que más abanzoron en a asimilazión de os berbers. A más gran parte de os arabes norteafricanos son en realidat berbers arabizatos dende tiempos meyebals. Os aborichens canarios que se troboron os conquistadors yeran berbers.

[editar] Os berbers en o Edat Meya Musulmana

En a primera imbasión efeutiba de os arabes musulmans, que trayó a relichión musulmana, 100.000 arabes s'establioron en Ifriquiya, (Norte de Túnez). En os primeros sieglos de dominio arabe musulmán tamién n'i abió en atros puestos. As zonas d'arabizazión lingüistica yeran o Sahel Tunezino, (Arredol d'a ziudat de Caiurán), o Norte de Costantina, o norte de Tlemzén, y Fez. Os berbers s'islamizoron por combenienzia u intrés politico y formaban a masa d'exerzitos on mandaban os arabes. En as montañas de l'interior y os desiertos a islamizazión estió más lenta.

Os berbers prenioron a forma ibadita u chariyí de l'islam para reibindicar a igualdat con os arabes y fazioron bellas rebueltas, belunas con esito. Parte de a Edat Meya musulmana de o Norte d'Africa s'esplica por a ribalidat de a confederazión Zanata con a confederazión Zenacha, y por l'aparixión suzesiba de poblazions marchinals que aprofitan una forma d'islam más reibindicatiba pa chustificar prener o poder contra o poder d'atros berbers y arabes más ricos y con atra forma d'islam antigament reibindicatiba y que se relaxaba, (Almorabiz, Almohaz, Benimerins, etz...).

OS berbers barwata de o norte de Marruecos formoron un reino islamico basato en a identidat berber y en una erechía deribata de l'islam chariyí entre 744 y 1058.

Os fatimitas yeran un clan berber chiita de a tribu Ketama que prenió o control d'Echipto. En o S XI los fatimitas nimbioron dos tribus d'arabes bedins, Banu Hilal y Banu Sulaim, pa castigar a os zirins. Encara que los benzioron, a presenzia d'estos nomadas desfazió a soziedat agricola sedentaria de os berbers de tierra plana y con o tiempo tamién se filtroron ta zonas deserticas desplazando u asimilando a berbers nomadas. Dende esta segunda imbasión os berbers quedoron localizatos en os isloz on güei los trobamos.

Os berbers tamién estioron presens en tota a Edat Meya en Al-Andalús.