Castellanizazión
De Biquipedia
![]() |
A castellanizazión, en cheneral, ye o prozeso de sostituzión gradual d'elementos culturals d'un pueblo por os propios d'o pueblo castellano. Anque en muitos casos se puede fablar d'españolizazión, pos ye a cultura castellana la trigada p'a fundamentazión de l'imperio español que con o paso d'os sieglo ha esdebeniu en a Estau español autual.
A castellanizazión ha feito efeuto en muitos territorios e podríamos diferenziar prinzipalmente os peninsulars e os americanos (antimás de Guinea, Filipinas...). O prozeso de castellanizazión más platero ye o d'a sostituzión lingüistica.
[editar] Castellanizazión de l'aragonés
O prozeso de castellanizazión d'a luenga aragonesa ye un feito istorico estudiau de traza poco combinzente pa qui conoixe a reyalidat de l'aragonés. Muitas bezes se cai en prechudizios ideolochicos que anulan a personalidat d'a propia luenga aragonesa.
[editar] Mecanismos de sostituzión lingüistica
A sostituzión lingüistica pende d'o cambio en a frecuenzia d'emplego d'os usos lingüisticos pertenexientes á un sistema lingüistico por os d'otro. As bariables que influyen en dita sostituzión son muitas (cheografía, natalidat, prestichio, escuela, meyos de comunicazión, exerzito,...), de difízil estudio e pior cuantificazión.
A soztituzión ye más fázil entre luengas d'una mesma familia e de fázil intercomprensión, caso de l'aragonés e d'o castellano, pero tamién puede estar entre diferentes familias.
Toda sostituzión pasa por un entendimiento prebio. Sólo se puede alquirir un uso lingüistico si éste se comprende, anque s'alquiera mal debiu á o rudio (conchunto d'interferenzia fisicas e psicolochicas que deforman o mensache).
Metamos diferentes casos de sostituzión lingüistica en o causo de l'aragonés e d'o castellán:
[editar] Sustituzión foneticas
Cuan en Aragón as modas lingüisticas se cantioron por o castellano, S.XV, a distanzia entre o castellano e l'aragonés á nibel fonetico yeran minimas (considerando nomás a forma, pos a fonetica istorica ye diferente, poco l'importaba á un ziudadano, qui quiera que fuera, de do beniban as parolas).
En primeras o conchunto de fonemas d'as dos luengas coinzidiban:
- A g (fonema prepalatal fricatibo sonoro) d'o castellano meyebal ya se faría x prepalatal fricatiba xorda en castellano d'esta epoca, a j belar autual agún no s'eba estendillau.
- A ch (fonema palatal africato xordo) esistiba por diferentas razons en as dos.
- a ll e la y teneban identicas soluzions.
L'aspirazión d'a f en castellano, que no se daba en aragonés, yera una diferenzia fonetica agún importán, pero as dos luengas sonarían mui parellanas. A diberchenzia d'os usos yeran plateras... chent por xente, royo por roxo, palla por paxa, fillo por hixo...
Asinas que cuan en castellano s'estendilló a soluzión j belar pa a suya x e os aragoneses "cultos" prenzipioron á imitar a traza de charrar cortesana e asina dezir caja en cuenta de caixa, bien poquet le costó á lo pueblo de seguir ixa moda e pasó á dezir caja pero tamién combirtió xada en jada, u remexer en remejer.