Catalán ribagorzano

De Biquipedia

Iste articlo ye sobre o dialeuto ribagorzano de o catalán. Ta atros emplegos se beiga ribagorzano.
Mugas lingüisticas de o catalán ribagorzano seguntes Ramon Sistac
Mugas lingüisticas de o catalán ribagorzano seguntes Ramon Sistac

O catalán ribagorzano ye o dialeuto de o catalán que se charra en a cuenca de o Noguera Ribagorzana u Ribagorza Oriental, dibidita entre as probinzias de Uesca y Lleida. Tamién se charra en a Litera. Limita á lo sur con o fragatín, que tiene carauteristicas mistas entre leridán y ribagorzán.

[editar] Fonetica

Bi ha casos que o ribagorzán tién E ubierta y en catalán nordozidental tién E zarrata pa ixa mesma palabra:

  • Casos que deriban de a E larga y I curta latinas:
    • Neu: en Tamarit de Llitera, Pobla de Roda, Las Pauls, Pedrafita, Sopeira, Benabarri, Gavasa, Albelda.
    • Negro en Torres, con E ubierta y en cuenta de Negre, que tién E curta en catalán cheneral.
  • Atros casos:
    • Sufixos -ero: cordè, fornè en cuenta de as prenunziazions más chenerals de forné y cordé.

Fueras de o charrar d'Arén, o fonema palatal fricatibo sonoro G, J de o catalán s'enxorde en o mesmo fonema prepalatal africato xordo que a ch aragonesa y castellana:

  • Chobe, Chermà en cuenta de Jove, Germà.

Os grupos latins CL, GL, FL, PL, GL, BL, palatalizan ta cll, gll, fll, pll, gll, bl tanto si son inizials como si son interiors. Exemplos:

  • pllorà, cllau, illesia, fllama.

O grupo -GL- puede perder l'elemento oclusibo dimpués de a palatalizazión

  • llera.

A S sonora catalana s'enxorde en S xorda en parte de a redolada.

  • Casa, Cosí se pronunzian como Cassa, Cossí.

O grupo latín -CT- (-KT-) mantién a i encara en bellas palabras:

[editar] Morfolochía

Os pasatos imperfeutos de os berbos en -ia de o catalán cheneral se fan en -iba.

  • sentiba en cuenca de sentia.

[editar] Bariedaz



Bariedaz d'o catalán
Catalán ozidental
Apichat | Leridán | Pallarés | Ribagorzano | Tortosín | Balenziano meridional | Balenziano alicantín | Balenziano septentrional
Catalán oriental
Alguerés | Capzinés | Ibizenco | Malloquín | Menorquín | Rosellonés | Septentrional de transizión | Tarraconense | Zentral
En atras luengas