Ultrapuertos

De Biquipedia

Ultrapuertos
Bandera Escudo
Territorio País Basco franzés
Estato Franzia
Capital Donibane Garazi
Aria 1.325 km²
Poblazión
Densidá
30.000 (1999)
22 ab/km²

Ultrapuertos u Baxa Nabarra (Nafarroa Beherea u Baxenabarre en basco) ye una d'as siet probinzias tradizionals que forman Euskal Herria. Forma la parti zentral d'Iparralde, y pertenexe á lo departamento d'os Perinés Atlanticos d'o Estato franzés.

[editar] Cheografía

Muga á lo sur con Nabarra, á l'este con Sola, á l'ueste con Labort e á lo norte con o departamento d'as Landas. A suya capital ye Donibane Garazi (en franzés St.Jean-Pied-de-Port).

Ye dibidito ofizialment en 7 cantons e tradizionalment en as 6 redoladas d'Ultrapuertos.

[editar] Nome

O suyo nome tradizional en nabarroaragonés ha estato Ultrapuertos. Dica epoca moderna no rezibe o nome de Baxa Nabarra en diferens idiomas, por influyenzia d'o franzés (Basse Navarre), egual que atras probinzias de Franzia como Alta e Baxa Normandía.

[editar] Istoria

En a Edat Meya formó parti d'o reino de Nabarra. D'alcuerdo con J.B Orpustán los zentros ya un poquet urbanizatos yeran en parte gasconizatos, u con bels abitadors gascons como se deduze d'a toponimia e antroponimia, ya que yeran lugars de paso dende Gascuña ta Nabarra u Castiella, por on pasaban os pelegrins que iban ta Santiago de Compostela u por donde pasaban comerzians.

En 1512 lo imbadió Ferrando lo Catolico e lo incorporó á la Corona de Castiella, estronando á los reis Catalina de Foix i Chuan III d'Albret. En 1530 Carlos I renunzió á la Baxa Nabarra debito á enchaquias estratechicas, ya que a suya situazión á lo norte d'o Perineu a feba inesfensable, inte que aprobeitoron os reis ta establir-sen, de traza que iste territorio permanixió como a unica resta independién d'o reino de Nabarra, dica o 1610, cuan Enrique IV reunió a corona franzesa y a nabarra.


 
Probinzias tradizionals d'Euskal Herria (País Basco)
As 7 probinzias tradizionals de Euskal Herria u País Basco
País Basco español u Hegoalde : Alaba | Bizcaya | Guipuzcua | Nabarra
País Basco franzés u Iparralde : Labort | Sola | Ultrapuertos