Pico Aneto

De Biquipedia

Iste articlo ye sobre o pico perinenco. Ta atros usos se beiga Aneto (desambigazión).
Aneto

Bersán norte de l'Aneto
Altaria 3.404 m
Latitú 42°38′ N
Lonchitú 0°40 E
Situazión Uesca, Aragón
Cordelera Perinés
Primera puyada 20 de chulio 1842 por
Albert de Franqueville,
Platon de Tchihatcheff,
Pierre Sanio,
Pierre Redonnet,
Jean Sors y
Bernard Arrazau
Rota de puyada
más fázil
{{{rota}}}

L'Aneto ye o pico más alto d'Aragón y d'os Perinés. A suya altaria ye de 3.404 metros. En a suya tuca s'instaló una cruz de fierro y una imache d'a Birchen d'o Pilar, patrona d'Aragón.

[editar] Cheografía

Ye situato en o estremo norte d'o mazizo d'a Maladeta y ye formato, como tot o mazizo, de granito normal. En as suyas bersans se i troban glaziars permanens. O más importán ye lo d'a cara norte que tién unas 100 etarias d'amplaria. Almenistratibamén pertenexe á lo termín monezipal de Benás.

Os suyos glaziars desauguan en as bals de Barrancs y Ballibierna; as dos orograficamén aberban de desauguar en o río Esera, y en a ball de Salenques que ba á la Noguera Ribagorzana. Manimenos as auguas d'a ball de Barrancs s'amagan por o forau d'aigualluts, surtiendo en a bersán norte d'os Perinés, en o puesto clamato Uelhs deth Joeu (u Güells del Jueu), en l'Artiga de Lin (Bal d'Aran), d'an baxa dica la Garona.

[editar] Una mica d'istoria

Cuan estió cartografiato por primera begata se li dió lo nombre d'o lugar d'Aneto, en a ball de Barrabés, que ye an un equipe franzés yera fendo istos quefers. Se dize que, estando que iste pico en oczitán gascón se conoxería como "Neto" (u "Nethou", seguntes a grafía afranzesata), lis debeban parexer –posiblement– nombres foneticament semellans. En realidat, l'uso oczitán gascón nomás dize "pic d'Aneto" (forma solidament atestata por exemplo en a Bal d'Aran).

Encara que ye un pico mui bisible dende os puertos que comunican Luishon con Benás, a suya primera puyata no se produzió dica l'añada 1842, o 20 de chulio. Una colla de seis personas, dende Luishon, i plegoron á la tuca por una estrania endrezera. Os seis espedizionarios estioron Platon de Tchihatcheff, promotor d'o biache chunto con Albert de Franqueville y os guías Jean Sors, Pierre Sarrio, Bernat Arrazau y Pierre Redonnet.

L'1 de marzo de 1879 Monts, Courrèges y Paget rematoron a primera puyata en ibierno, y o 8 d'abril de 1904 Robach y La Falisse farian a primera puyata con esquís.