Zaila

De Biquipedia

Zaila

Bandera de Zaila Escudo d'armas de Zaila
Ilesia de Zaila
Ilesia de Zaila
Comunidat autonoma Aragón
Probinzia  Tergüel
Redolada Martín Baxo
Codigo postal 44590
Latitut
Lonchitut
{{Coor dd| lon=-0.493|lat=41.291}}
Superfizie 81.4 km²
Altaria 276 m.
Distanzia 170 km enta Tergüel
Poblazión 192 ab. (1996)
Chentilizio {{{chentilizio}}}
Ríos Aguas
Pachina web www.azaila.es
Situazión de Zaila en Aragón
Zaila

Zaila (Azaila en castellán) ye un monezipio de a probinzia de Tergüel, situato en a redolada de o Martín Baxo. A suya poblazión ye de 192 abitans (1996), en una superfizie de 81,4 km² y una densidat de 2,36 ab/km².

Contenius

[editar] Cheografía

Ye denzima d'un escarpe sopre a ripa de o río Aguas.

[editar] Molimentos

Muito amán de o lugar bi ha una ziudat ibera (Cabezo d'Alcalá) que ye fundamental pa o conoximiento de a cultura iberica y a romanizazión de a Bal de l'Ebro.

[editar] Molimentos relichiosos

[editar] Istoria

En o Cabezo d'Alcalá bi ha un important chazimiento arquilochico con 3 libels: Campos d'Urnas tardanos (I Edat de Fierro), ziudat de cultura iberica (II Edat de Fierro) y ziudat ibero-romana. Se crei que o libel ibero corresponde con o toponimo conoxito por atras fuens (monedas por exemplo) Sedeis, Sedeiskem, capital de os ibers sedetans. Miguel Beltrán Lloris creye sin d'embargo que corresponde con Beligion. Destruita en una guerra zebil romana, a ziudat no se reconstruyó, porque no feba falta un lugar fortificato pa articular o territorio (y en a zona crexió a ziudat romana de Lepida Celsa en un puesto millor comunicato y más plano, on güei son Exelsa y Biliella d'Ebro).

Encara que o nome se crei d'orichen arabe, no queda ni se sabe cosa de a epoca arabe y si de a epoca cristiana. Bien podría estar que o toponimo Sedeis, pasato por o latín bulgar, eboluzionase a Zaylla, en epoca arabe por analochia con a palabra arabe Zaylla (a plana), igual que Zella, que s'interpreta a partir de a barián Sahla de a mesma palabra. En testos meyebals cristians se conoxe como Zaylla. En 1196 Pero II dió Zaila a Gastón de Castellot. Zaylla estió propiedat de a familia suya dica 1283. Se conoxen repuis d'una fortaleza cristiana con una necropolis datata entre os sieglos XIII y XVI.

A prinzipios de o sieglo XVII Zaylla ye cuasi despoblata por a espulsión de os moriagos. En o zenso de 1713 de Campoflorido o lugar encara se clamaba Zaylla u Zayllas, cuasi o nome que emplega bella chen biella de a redolada y que beyemos en a toponimia de o bezín lugar de Xatiel, on bi ha una Bal de Zaila.

[editar] Toponimia menor

En o limite probinzial con Zaragoza esiste un toponimo muito interesán, l'arroyo Lopín, que puede querer dizir Arroyo lo pin, estando un caso de fosilizazión de l'articlo aragonés.

[editar] Curiosidaz

Os de Binazei, que son por d'alto puyando por o río Aguas, claman d'embotada á los de Zaila bachanos, igual que los d'Íxar á los de La Puebla d'Íxar, probablement por ser aguas ta baxo (Baxanos > Bachanos).

[editar] Beyer tamién


Monezipios d'a redolada Martín Baxo
Albalat de l'Arzebispe | Binazei | Castenló | Íxar | La Puebla d'Íxar | San Per de Calanda | Urreya de Gayén | Xatiel | Zaila