Bal de Roncal

De Biquipedia

Localizazión d'a Bal de Roncal en Nabarra
Localizazión d'a Bal de Roncal en Nabarra
Bal de Roncal amán d'Urzainqui
Bal de Roncal amán d'Urzainqui

A Bal de Roncal (Erronkari en euskera) ye una redolada natural d'a Comunidat Foral de Nabarra y a més oriental d'as bals perinencas d'a merindat de Sangüesa. Tién direzión Norte-Sur como cuasi totas as bals d'o perineu meridional, y la trescurza o río Esca. Bi ha siet billas: Burgui, Garde, Isaba, Roncal, Urzainqui, Uztárroz y Vidángoz.

Muga á lo norte con Franzia (departamento de Perinés Atlanticos), á l'este con a Bal d'Ansó (Uesca), á lo sur con Salbatierra d'Esca (Zaragoza) y á l'ueste con a Bal de Sarasaz (Nabarra).

Se i troba a tuca más alta de Nabarra: a Meseta d'os Tres Reis (2424), on o C.D. Nabarra ha posato una estatua de San Francho Xabier.

O clima ye entre subalpín en as partes más altas y submediterranio en as baxas.

Isaba
Isaba

Contenius

[editar] Cultura

  • Museu etnografico d'Isaba n'una ermita.
  • Zentro d'Interpretazión d'a Naturaleza de Roncal.
  • Un dolmen en Belagua, á man d'una ermita.
  • Casa Museu de Julián Gayarre.
  • Mausoleu de Julián Gayarre (obra de Mariano Benlliure).
  • Arquitetura popular.

[editar] Gastronomía

  • O formache de Roncal, primer formache español con denominazión d'orichen.

[editar] Charrar

Dica o sieglo XIX se i charraba basco roncalés, que teneba más relazión con dialeutos d'o País Basco franzés que con dialeutos de Nabarra u Guipuzcoa. Os omes dixoron de charrar roncalés en o sieglo XX porque s'abegaban a charrar en castellán cuan yeran en as Bardenas u Zinco Billas con o ganato trasumant y dimpués continaban emplegando-lo en lurs casas. No más que una familia (que ya no bibe en a bal) y presonas aislatas y muito biellas charran o roncalés. Os atros que charran basco en a Bal de Roncal charran o euskera batua y no son fablans natibos.

En o castellán d'a Bal de Roncal bi ha aragonesismos.

[editar] Ozio

As atrazions toristicas més importans d'a Bal son:

  • Mazizo de Larra-Belagua y a Bal de Belagua.
  • Pistas de esquí de fundo.
  • Senders señalizatos y lo paisache perinenco.
En atras luengas