Aquitania

De Biquipedia

Région Aquitaine
Bandera d'Aquitania Escudo d'Aquitania
Bandera Escudo
Localizazión
Rechión d'Aquitania en Franzia
Informazión
Capital Bordeus
Superfizie 41.309 km²
Presidén rechional Alain Rousset
(desde 1998)
Poblazión
 
 - Densidá
(6ª)
3.049.000
74 ab./km²
Arrondissements 18
Cantons 235
Comunas 2.296
Departamentos
Dordoña (24)
Gironda (33)
Landes (40)
Lot-et-Garonne (47)
Perinés Atlanticos (64)
Pachina Web ofizial
Iste articlo ye sobre a rechión franzesa d'Aquitania, ta la probinzia romana se beiga Aquitania (probinzia romana).

Aquitania (en oczitán: Aquitània [akiˈtanjɔ]; en basco Akitania; en franzés Aquitaine) ye o nome dato de liergo en a istoria á dibersas partis d'o sudueste de l'autual Franzia. Autualment coresponde con una rechión franzesa formata por zinco departamentos.

Contenius

[editar] Aquitania prerromana

En os sieglos II e I aC a rechión d'entre a Garona e os Perinés yera abitata por una serie de pueblos preindoeuropeyos clamatos aquitans, que eban asimilato parte d'a cultura d'os Campos d'Urnas e d'entre os que s'iban establindo poblazions galas.

Cuan Pompeyo tornó ta Roma dimpués d'una guerra zibil en Hispania fundó en a muga entre Aquitania e ra Gallia Narbonensis Lugdunum Convenarum, en l'autual Saint Bertrand de Comencha, seguntes o modelo d'Oppidum e Dunum galo. Mientres d'a conquista romana d'a Galia por Chulio Zésar, se clamaba asinas á lo territorio á lo sur d'a Garona, abitato por un pueblo de chinetes que o mesmo Zésar consideraba ibers. O mesmo toponimo puede deribar d'a parabra latina ta chinete: "equites".

[editar] Aquitania romana

Se beiga l'articlo prenzipal sobre a probinzia romana d'Aquitania

O lugartenient de Zésar, Licinio Graso, conquerió Aquitania. Augusto la chusmetió definitibaméent dimpués de diferents campañas d'entre o 37 aC e o 27 aC. En a organización almenistratiba d'Augusto as mugas d'Aquitania se leboron ta lo Loira e os monts Cevennes, metendo-ie Berry y as rechions altas d'o Mazizo Zentral. As ziudaz importants yeran Avaricum (Bourges), Limonum (Poitiers), Burdigala (Bordeus) e Elusa (Eauze). A más gran parte d'o territorio correspondeba á os territorios d'os galos e no de os Aquitans orichinals.

En os zaguers sieglos de dominio román aparixen chitos de rebelión contra l'autoridat romana, os Bagaudas, que nunca no estioron acotolatos de tot. O mobimiénto bagauda plegó ta o norte d'Hispania dende Aquitania. L'emperador Dioclezián reorganizó l'almenistrazión e debidió Aquitania en tres partis: Aquitania Prima (oriental), Aquitania Secunda (ozidental) e Nobempopulania. A zaguera correspondeba con l'Aquitania prerromana. As capitals d'as tres partes estioron Bourges, Bordeus e Eauze (Auch).

[editar] Aquitania en a caita de l'imperio román

En l'Altera Edat Meya o territorio que se clamaba Aquitania yera lo que correspondeba a Aquitania Prima y Aquitania Secunda, sin Nobempopulania. Nobempopulania yera en poder de a poblazión menos romanizata, clamatos bagaudas y que con o tiempo tamién serán conoxitos chenericamén como bascons. O territorio que se clamará Aquitania encluirá a ziudat de Tolosa. Ista Aquitania estió primer entregata á los bisigotos, que plegoron en o 418]; os francos de Clodobeu en 508 derrotoron á os bisigotos e els empentoron ta Hispania.

[editar] Aquitania Merobinchia

Bels bretons aliatos d'os francos s'establioron en a zona d'o río Garona. Dimpués d'a muerte de Clodobeo (511) o reino franco se dibidió en cuatro partes seguntes o costumbre franco: Neustria, Austrasia, Borgoña e Aquitania. Aquitania yera a menos chermanizata d'as cuatro.

O sur de Galia, una zona muito romanizata, teneba a amás poca influenzia franca, fueras d'a cuenca d'a Roina. Os territorios d'entre a Loira e os Perinés yeran una espezie de protectorato militar franco. Os Merobinchios nomás teneban que una autoridat nominal sopre Aquitania. Os patrizios galorromans autoctonos, alabez duques como Eudes, Hunaud e Waïfre, son qui dirichen Aquitania de berdat. Os bascons d'a Novempopulania tampoco yeran chusmesos á garra autoridat franca, pero os merobinchios creyoron á entidat clamata Ducato de Wasconia en 601-602; Wasconia será l'orichen d'o toponimo autual Gascuña.

[editar] Aquitania Carolinchia

A imbasión musulmana d'Hispania plegó ta Aquitania. O franco Carlos Martel lels benzió en Poitiers, en l'año 732. Ista bitoria permetió á os francos chusmeter á basallache l'Aquitania, pero respetando l'autoridat d'os duques locals. L'emperador Carlomaño creyó o reino d'Aquitania ta o suyo fillo Loís lo Piadoso.

Con Carlomaño s'introduzioron poblazions francas ta ocupar puestos en l'almenistrazión á lo costato d'os duques locals d'orichen galorromán. Deportó á bels aquitans de Wasconia ta Borgoña e establió en cuenta d'ellos a burgundios e francos. En o 806 se fixoron as mugas de futuro reino d'Aquitania: a Loira, o corso baxo d'o Roine, o Mediterraneyo e os Perinés.

Os reis carolinchios que gobernoron Aquitania estioron Pipino I, Pipino II, Carlos lo Nino e Loís lo Tartamudo. Cuan Loís lo Tartamudo estió coronato, en l'año 877, o rei d'os francos renunzió á mantener a fizión d'un reino d'Aquitania semiindependient porque de feito yera trestallato en muitos prenzipatos más poderosos que a suya monarquía: os contatos de Poitiers, la Marche, Santoigne, Perigord, Limousín, Aubernia, Quercy, Tolosa e o Ducato de Gascuña.

O nome d'Aquitania cayó en desuso, estando sustituyito por atros como "Gascuña" (á lo sur d'o Garona), "Guyena" (á lo norte d'o Garona).

[editar] Aquitania como rechión en a Franzia moderna

Rezientment s'ha adoptato o clamar Aquitania á una rechión d'a Republica Franzesa que albarca parti de Gascuña e tot o País Basco franzés. Comprende os departamentos de Dordoña, Chironda, Landas, Lot e Garona. A ziudat más impotant ye Bordeus.


Franzia | Organizazión territorial Bandera de Franzia
Rechions:

Alsazia | Aquitania | Alta Normandía | Aubernia | Baxa Normandía | Borgoña | Bretaña | Campaña-Ardenas | Corzega | Franco Condato | Isla de Franzia | Lenguadoc-Rosellón | Lemosín | Lorena | Meyodiya-Perinés | Norte-Paso de Calais | Países d'a Loira | Picardía | Poitou-Charentes | Probenza-Alpes-Costa Azul | Roine-Alpes | Zentro

Departamentos d'Ultramar: Guadalupe | Martinica | Guayana Franzesa | A Reunión


A bandera oczitana As dibisions almenistratibas d'Oczitania A bandera panoczitana

En España:

A Bal d'Arán en a probinzia de Lleida, Cataluña

En Italia:

A Guardia Piemontesa en Calabria · partis de Liguria amán d'a muga franzesa · Bals Oczitanas de Piemont

En Franzia:

Rechions : Aquitania · Aubernia · Lenguadoc-Rosellón · Lemosín · Meyodiya-Perinés · Poitou-Charentes · Probenza-Alpes-Costa Azul · Roine-Alpes · Zentro

Departamentos : Alier (03) · Alpes d'Alta Probenza (04) · Altos Alpes (05) · Alpes Maritimos (06) Ardescha (07) · Arièja (09) · Aude (11) · Avairon (12) · Bocas d'o Roine (13) · Cantal (15) · Charanta (16) · Char (18) · Corresa (19) · Cruesa (23) · Dordoña (24) · Droma (26) · Erau (34) · Gardon (30) · Alta Garona (31) · Gers (32) · Gironda (33) · Indre (36) · Isèra (38) · Landas (40) · Loira (42) · Alta Loira (43) · Losera (48) · Olt (46) · Olt e Garona (47) · Puèi Domat (63) · Perinés Atlanticos (64) · Altos Perinés (65) · Perinés Orientals (66) · Tarn (81) · Tarn e Garona (82) · Var (83) · Vauclusa (84) · Viena (86) · Alta Viena (87)

Antiguas probinzias : Biarn · Borbonés · Delfinato · Condato de Foix · Gascuña · Guyena · Lenguadoc · Lemosín · Condato de Niza · Aubernia · Probenza · Condato Venaissin

Mónegue