Mar Mediterranio

De Biquipedia

O mar Mediterranio bisto dend'a costa de Marsella.
O mar Mediterranio bisto dend'a costa de Marsella.

O mar Mediterranio u a mar Mediterrania ye un mar de l'Atlantico oriental, situato entre Europa meridional, Asia ozidental y Africa d'o norte. Con alto u baxo 2,5 millons de km² y 3.860 km de largaria, ye o mar interior más gran d'o mundo. as suyas auguas, que bañan as tres peninsulas d'o sur d'Europa (Iberica, Italica, Balcanica) y una de Asia (Anatolia), comunican con l'ozián Atlantico (a trabiés d'o estreito de Chibraltar), con o mar Negro (por os estreitos d'o Bosforo y d'os Dardanelos), y con o mar Royo (por a canal de Suez).

Contenius

[editar] Istoria

O Mar Mediterranio ha estau un mar clau t'a istoria, fenizios, griegos y románs han navegato por er. En a Roma antigua li'n clamó Mare Nostrum, O nuestro Mar en aragonés, debiu a que todos os suyos cantos estieron ocupatos por era.

Mapa d'o Mar Mediterranio
Mapa d'o Mar Mediterranio

[editar] Orichen etimolochico

A denominazión d'iste mar prozede d'o latín Mar Medi Terraneum, cualo senificau ye "mar en o meyo d'as tierras". A mayoría d'os abitans d'as suyas costas han emplegato una denominazión deribada d'a latina. En idioma griego se clama Mesogeios Thalassa Μεσόγειος Θάλασσα, con o mesmo senificau d'o nome latín, en arabe se clama Al-Bahr al-Mutawāsit البحر المتواسط ("mar intermedio"), y en turco Ak Deniz ("mar blanco", por oposizión á lo Mar Negro). O nome turco tamién s'emplega á begadas en arabe: Al-Bahr al-Abyad البحر الأبيض.

[editar] Mugas

Foto de satelite
Foto de satelite

Mugan con o Mediterranio:

O mar Mediterranio se formó fa 6,5 millons d'añadas debiu á l'augua que lo engaronó por o estreito de Chibraltar. Antes eban garonas y ixecazions intermiténs, lo que causó acabaladuras de sal de barios quilometros de gordaria.

[editar] Datos d'intrés

  • Superfizie: 2,51 millons de km².
  • Grandaria: 4.000 km d'este á ueste; 46.000 km de litoral; 800 km de norte á sur.
  • Fundaria: Meya: 1.370 m. Masima: 5.210 m. (referenzia ta istos datos: Fuesa de Matapan, Grezia)
  • Esbielladura d'o augua: Alto u baxo cada 90 añadas.
  • Aportazión de pesca: Alto u baxo lo 2% d'o total mundial.
  • Salinidá meya: Arredol d'o 38%.
  • Ríos que reguden: 69 ríos, con un cabal d'alto u baxo 283 km² d'augua y atras matieras, por añada.
  • Ríos más impotáns: Po, Roine, Nilo, Ebro.

[editar] Enrastres esternos