Istoria d'Aragón
De Biquipedia
A presenzia umana en as tierras que güe forman a Comunidá Autonoma d'Aragón data de fa barios milenios, pero Aragón, como muitas d'as autuals rechions istoricas, ye fruito d'a Edá Meya. O nombre d'Aragón aparixe por primera begada en l'año 828.
A istoria d'Aragón, prenzipia con a embasión musulmana en o sieglo VIII. Dende allora irba enamplando as suyas mugas mientres os sieglos en os que primer estió Condau, dimpués Reino, y más tardi Consello y Audenzia, dica constituyir güe en diya una Comunidá Autonoma, tot ixo á penar de mancar d'unidá cheografica u natural, lingüistica y encluso etnica.
En a Edá Meya se forxa y afinca l'Aragón autual. Os suyos prenzipals pilars estioron a Corona, as Corts, a Deputazión d'o Reino y o Dreito foral. Cabezera dende o sieglo XII d'una federazión de estatos d'entidaz dibersa, a Corona d'Aragón, o su peso específico fue eslanguiendo china a chana drento d'era dica plegar á la Edá Muderna, en cuala s'integró en un encara más zentralizato Reino d'España, cal siñalar que en 1412 n'o Compromís de Casp a dinastia que escomenzipio a reinar, por muerte d'o zaguero eredero d'a casa anterior estio a casa castellana d'os Trástamara.
Dende o inzidén de 1591, añada en que Zelipe II mata t'o chustizia d'Aragón, Don Chuan V de Lanuza, dica o sieglo XVIII, añada de 1707 en que fuoron proclamatos os decretos de nueba planta, Aragón fue trafegando china chana tots os suyos dreitos, fueros y demas particulaz istoricas que eba conseguiu con el paso de las añadas.
A guerra d'a Independenzia proporzionó enchaquias de reautibazión. Mientres o sieglo XIX os carlistas, que buscoron adeutos ta la suya causa en ista tierra, ofrexioron a retornar pasatas libertaz forals.
Asinas o sieglo XX, en a etapa republicana, o sentimiento rechionalista alcanza mayors cotas, pero a guerra zebil borró toz os proyeutos autonomicos.
O rechimen franquista adormió as ansias aragonesistas que güe, reforzatas, intentan acucutar.
Contenius |
[editar] Preistoria
- Se beiga Aragón en a Preistoria
[editar] Edá Antigua
- Se beiga Aragón en a Edá Antigua
[editar] Edá Meya
- Se beiga Aragón en a Edá Meya
[editar] Edá Muderna
- Se beiga Aragón en a Edá Muderna
[editar] Edá Contemporania
- Se beiga Aragón en a Edá Contemporania