Bucardo perinén
De Biquipedia
- Ista pachina trata sobre o bucardo d'es perineus, extinxito en l'año 2000. Ta altros empregos d'a parola bucardo se beiga Bucardo.
Capra pyrenaica pyrenaica | ||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Estato de conserbazión | ||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||
Clasificazión zentifica | ||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||
Nomenclatura trinomial | ||||||||||||||||||||
Capra pyrenaica pyrenaica | ||||||||||||||||||||
Schinz, 1838 |
O bucardo perinén (Capra pyrenaica pyrenaica (Schinz, 1838)) estiore ra sozespezie ent'a cuala gosaban á referir-se es meyos de comunicazión cuan deziban "o bucardo". O motibo ye que estiore agafada ista parola aragonesa (que en a nuestra tierra sinnifica totas as espezies de crabas salbaches) como á l'unica en castellán ta referir-se-be.
Iste animal, antigament abundant en toz es Perineus, eba reblato poblazionalment per enchaques d'a cazera á l'alto d'es suyos eixemplars dic'o sieglo XX, cuan estiore definitibament protexito. Yera, chunto con o Mueyu (Capra pyrenaica lusitanica, un bucardo portugués), o cualo s'eba ya extinxito en o 1892, o bucardo de Gredos (Capra pyrenaica victoriae) y o bucardo d'a costa mediterrania (Capra pyrenaica hispanica), una d'as cuatro sozespezies coneixidas de bucardos ibericos.
[editar] Istoria y extinzión
Bi ha bestixios que eba estato una pieza de cazera prou común en es Perineus dende ra preistoria. O rechistro d'ista sozespezie deixa d'estar contino con o paso d'es sieglos en as partis més ta ro sud d'a Peninsula, dica que quedore restrinxita ent'es monz d'o Perineu, á on, encara per es sieglos de dimpués estiore prou abundanta dica finals d'o sieglo XIX.
En a segunda meidat d'ixe seiglo, muitos cazadors europeyos, fondamentalment d'España, Franzia e ro Reino Unito eban benitos ent'ixes monz ta abatir-ne ixemplars. O feito que es bucardos estioren cada begada més escasos en o mundo, aloras restrinxius ent'as montañas d'España, Franzia e norueste de Portugal, e ra mida destacada d'es cuernos d'es masclos d'a bucarda local fazión més clamadoras como á trofeus as crabas salbachinas d'ista man que no pas as unas d'es Alpes (Capra ibex).
A presión de cazera á l'alto d'ista sozespezie estiore prou intensa ta que, per á redols de l'año 1900, s'abiés extinxito d'a man franzesa d'es Perineus, quedando només bels 50 eixemplars en España; una poblazión á masiiau chiqueta como ta sobrebibir de luén. E como si tot ixo no estiés prou, a proteizión estatal no estiore impuesta dic'o 1973, e anque Ordesa eba estato adeclarato como á Parque Nazional tiempo entazaga, a unica aria á on iste animal abitaba ya per ixe tiempo, estiore de tot insufizient ta ebitar a suya extinzión. Altras midas, como ra suya crianza en cautibidat e posterior soltada d'animals en o meyo, que poderían aber refrenato as posibilidaz d'extinzión, no bi plegoren ta estar presas dic'o 1996, ta cuan estiore capturada una femalla que dimpués amortore en cautibidat sines d'aber deixato garra exito reprodutibo.
Anque de totas ixas perspeutibas, a poblazión de ra balle d'Ordesa eba remaso estable per alto d'es 30 eixemplars d'abantis d'o 1981. Dimpués, sines que se sepa qué pasore, ixa poblazión desminuyore rapidament ent'es 10 eixemplars amant d'o 1993, e n'eran només 2 en o 1997. Cuan l'año 1999 o zaguer masclo d'o remato amortore per a suya edat, ebiore d'estar mirada només una zaguera femalla, Celia, con o paper d'estar a zaguera bucarda d'es perineus á l'alto d'a Tierra. Celia amortore o chinero de l'año 2000 cuan, desafortunadament, li cayore un arbol á l'alto.
[editar] Proyeutos de clonazión
D'abantis que l'animal amortore, per fortuna, o Gubierno d'Aragón eba capturato á Celia en o 1999 ta extrayer-ne muestra de teixitos e crionizar-los per si yera posible una clonazión en o futuro. S'aconcheloren zelulas d'a orella de l'animal, que dimpués, á l'agosto de 2000 estioren trespasadas ta l'empresa Advance Cell Technology, l'una que agora espera d'estar a primera á clonar un animal extinxito.
Es responsables d'A.C.T. han prebato ya de fusionar es nuclios d'ixas zelulas con oozitos anucleyatos d'altros animals; bucardos ibericos d'a sozespezie mediterrania (Capra pyrenaica hispanica) e d'ibridos d'altros bucardos con crabas domesticas (Capra aegagrus hircus). Per ixe mesmo metodo, l'empresa eba aconseguito de clonar un embrión de Gaur (Bos gaurus, un buei asiatico amenazato) e implantar-los aintro de bacas domesticas, per o cualo no s'eba d'esperar que garra clonazión d'istes bucardos estás guaire més difizil.
O prenzipal problema ha d'estar, pues, que dimpués d'una clonazión toz es nuebos animals obtenitos tenerán o mesmo material chenetico y per ixo, estarán tot femallas. Es responsables d'o Gubierno d'Aragón esperan poder cubrir ixas femallas con masclos d'altras sozespezies de bucardos ta fer-ne, zaga feto, una triga d'es eixemplars con carauteristicas més tepicas d'es bucardos perinenz, quelcosa que, dimpués de l'esfuerzo, tampoco no ha de portar altros eixemplars purament perinenz ent'o mundo.
A primera prebada seria rematore en o 2003 con 285 nuebos embrions, d'es cuals només 58 pudioren estar implantatos en l'utero de crabas domesticas, e d'ixes, només dos bi plegoren ent'es 2 meses de chestazión. Á partir d'ixe momento, as dos crabas sofrioren un aborto. Con as autuals limitazions d'ista teunica, tampoco no se piensa que sía un resiultato guaire negatibo y s'espera de poder-ne fer altras prebadas en o futuro.