Condato de Sobrarbe

De Biquipedia

Iste articlo ye sobre o biello condato de Sobrarbe. Ta atros emplegos se beiga Sobrarbe (desambigazión).
O escudo de Sobrarbe con a cuz roya sobre l'árbol. Autualmén forma parti d'un d'os cuartels d'o escudo d'Aragón
O escudo de Sobrarbe con a cuz roya sobre l'árbol. Autualmén forma parti d'un d'os cuartels d'o escudo d'Aragón

O Condato de Sobrarbe yera uno d'os biellos condatos que formoron l'antigo Reino d'Aragón y que replecaba as tierras entre os ríos Zinca y Galligo.

A falordia dize que Garzia Ximeniz, un noble d'orichen bascón se rebeló l'añada 724 contra os arabes en os territorios entre a Zinca y o Galligo. Mientres una d'as barallas, cuan os cristians iban á reblar aparixió una cruz roya denzima una carrasca. Dende ixe inte, os exerzitos cristians prenzipioron á luitar contra os musulmans con más fuerza y balor, ganoron ixa batalla y dengún cristián murió. Dende allora o territorio prenió lo suyo nombre d'ixa cruz sobre l'árbol (en latín "sobre arbre"), asinas como lo suyo escudo d'armas.

Sin dembargo esiste atra interpretazión, razionalista, que diz que o nome Sobrarbe ye deribato de a Sierra d'Arbe.

O Sobrarbe a inizios de o sieglo IX yera más chicot que a gran redolada de güei. Dimpués tenió una espansión enta o Norte y enta l'este, y güei se fabla de Biello Sobrarbe y Nuevo Sobrarbe. A dibisión eclesiastica ha alzato muito bien o territorio d'ixe biello condal, que coincide prou bien con l'arziprestazgo de Sobrarbe.

En a memoria coleutiba de os más agüelos permanece encara una clara ideya de qué pueblos compende o Sobrarbe tradicional: O sobrarbe abraca l'espazio por a Zinca á l'este; á o sur por a Sierra d'Elsón (que poderba tener o nome antigo de Sierra d'Arbe), dende l'alto de o Pino dica o tozal de Sebil; á l'ueste por a Sierra de Balles, con Morcat como poblazión muga (a partir de o Tozal de Surta empezipia Sarrablo, estando as Billostas a primera localidat Sarrablesa); y á o norte a depresión de l'Ara, asinas doncas no s'incluye ni L'Aínsa ni Boltaña.