Charrars de o Guadalop-Mezquín

De Biquipedia

Isoglosas d'o catalán en o Matarraña seguntes Joaquim Rafel i Fontanals (1981)
Isoglosas d'o catalán en o Matarraña seguntes Joaquim Rafel i Fontanals (1981)

O charrar de o Mezquín-Guadalop ye o catalán charrato en lugars orientals de a redolada Baxo Aragón y en Balchunquera, (en a redolada de o Matarraña).

Ye un catalán nordozidental de transizión enta o balenzián con carauters muito insolitos que cuasi no se troban fuera de a redolada, u que si se troban, se troban en a Ribagorza, muito luén.

Tot producto de a eboluzión en una zona que nunca no ha tenito istituzions catalanas, con zentros alministratibos y economicos castellanofablans. O unico contauto istorico con atras zonas catalanofablans son as relazions presonals con a redolada de o Matarraña y con a redolada de los Puertos, que son en cheneral menos importans que con Mas de las Matas, Alcorisa, Calanda, Torroziella d'Alcañiz, Castelserás u Alcañiz. Moriella yera un zentro comerzial muito importán dica fa un sieglo u dos.

[editar] Fonetica

  • Diftongazión de a E ubierta catalana en -ia-: piau, diau, en cuenta de peu, deu.
  • En bels lugars a O ubierta se zierra y se confunde con a O zerrata, con o que os 7 fonemas bocalicos de o catalán nordozidental se reduzen a 5.
  • Bi ha lugars on as Z, Ç de o catalán meyebal eboluzionan ta o mesmo fonema interdental que en castellán y aragonés. Balchunquera seseya como en o catalán cheneral y en o catalán de o Matarraña.
  • A -r final se pronunzia en Auguabiba, igual que en balenzián.

[editar] Morfolochía

  • Mantiene os 3 demostratibos de o catalán meyebal.
  • S'emplega a preposizión enta, como en aragonés, catalán ribagorzano y leridano, en cuenta de cap a como en catalán cheneral y matarrañés.


Bariedaz d'o catalán
Catalán ozidental
Apichat | Leridán | Pallarés | Ribagorzano | Tortosín | Balenziano meridional | Balenziano alicantín | Balenziano septentrional
Catalán oriental
Alguerés | Capzinés | Ibizenco | Malloquín | Menorquín | Rosellonés | Septentrional de transizión | Tarraconense | Zentral