Romanico aragonés
De Biquipedia
l'Arte romanico aragonés estió duranz d'o sieglo X ra forma artistica comprenuta á l'estilo Primer Romanico que s'ie feba á ros territorios d'Aragón, Sobrarbe, Ribagorza e á belas partis de Nabarra. Iste estilo superbibiere ent'o sieglo XII estánd exclusiu d'as bals aragonesas dimpués d'o suyo auxe.
Ista bariedát cheografica d'o romanico más antigo que bi s'esemboliquere a l'Aragón estiere prou profundamén influyenziau por l'arte lombardo que eba estau clamáu por bels autors como á estilo lombardo-aragonés. No ye, encara que por ro suyo nome suguesterba-se ixo, una bariedát prou esferenziada d'o romanico catalán como tá que ambas poden estar categorizatas á trestallo, si no que autualmén yé almetiso que ra clasificazión d'os dos estils obeyixe unicamén t'uno criterio cheografico más que ta trazas singulars d'engún d'ers. Asinas, "romanico catalán" ó "romanico aragonés" siguerban dos exprisións desiñánz d'a mesma cosa, pero á rechions cheograficas diferenz.
l'Estilo Primer Romanico d'Aragón compliguere á cuasi totas ras suyas manifestazións ras carauteristicas d'o Primer Romanico cheneral, presentánd sines de guaires exeuzións:
- Piedras escuairadas, mas que no politas.
- Cabezeras de semitambor, garlanadas con arquets e bandas ("bandas lombardas") ritmicamén desposadas.
- Templos cubillaus por bueltas de canón.
- Naos amplas y alzatas, fén comparazión con ros antigos templos prerromanicos.
- Pilonas e columnas como á suporte, ro que sustituyeba ras paréz mayestras e iconostasios d'os biellos templos, no guaire leberas t'a bista.
- Esparza o denguna figurazión escultorica.
Aintre d'o romanico aragonés, se troban bels d'ers más destacables monimentos de l'alta edát meya d'Aragón, como ro monastiro de San Beuturián d'Asán ó San Chuan de ra Peña. También son remarcables, a más d'os muitos exemplos repartíus por ra cheografia d'a Chazetania, Galiguera Alta, Sobrarbe, Ribagorza, Semontán e Plana de Uesca, ras ilesias singulars de Sarrablo, conexitas como á Colla d'ilesias de Sarrablo, lures trazas arquiteutonicas, fetas totas á ro zager cuatrén d'o sieglo XI, son encara güei definitas como unicas á ro suyo estilo.