Уэлслі, Артур
Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі.
Артур УЭЛСЛІ, 1-ы герцаг Велінгтан [~1.5.1769, Дублін—14.9.1852], брытанскі дзяржаўны дзеяч, ваеначальнік.
З роду ірландскіх Уэслі (пасля 1798 — Уэлслі). Пэр Вялікабрытаніі — лорд Велінгтан (1809), віконт (1809), граф, маркіз (1812), герцаг (1814). Камандорскі крыж ордэну Лазні (1805), ордэн іспанскага Залатога Руна (1812).
Дэпутат ірландскай Палаты прадстаўнікоў (1790), брытанскай Палаты прадстаўнікоў (1806), пасол у Францыі (1814), член кабінету міністраў (1818), прэм'ер-міністр (1828) (25-ы, 28-ы прэм'ер-міністр Вялікабрытаніі), мін. зам. справаў (1834). Належаў да партыі Тораў.
Мал. лейтэнант (1787), падпалкоўнік (1793), палкоўнік (1799), ген.-маёр (1802), ген.-лейтэнант (1808). Галоўнакамандуючы брытанскімі сіламі ў Майсоры і ПдЗ Індыі (1800), брытанскімі, потым саюзнымі, сіламі у Партугаліі і Іспаніі (1808—1814), саюзнымі сіламі ў час напалеонаўскай рэстаўрацыі (1815). Удзельнічаў у фландрскай (чэрвень 1794—красавік 1795), майсорскай (1799—1803), ганаверскай (восень 1805), дацкай (лета 1807) кампаніях, у напалеонаўскіх войнах у Партугаліі і Іспаніі (1808—1813), у Францыі (1813—1814), у кампаніі 1815.
Узяў перамогі ў бітвах пад Асай (1803), Вімейра (1808), Порта (1809), Талаверай (1809), Бусако (1810), Фуэнтэс дэ Анора (1811), у аблогах Сьюдад Радрыга і Бадахас (1812), бітвах пад Саламанкай (1812), Віторыяй (1813), у аблозе Сан Себасцьян (1813), у бітвах пад Сара(1813), пры ўзяцці Тулузы (1814), Ватэрлоо (1815).
Першы, хто перамог напалеонаўскае войска ў полі. Папулярны ў войску, і наогул сярод усіх слаёў грамадства, меў ухвальны прыдомак "Жалезны герцаг".
Пасля перамогі пад Віторыяй у С.-Пецярбургу у першы раз быў праспяваны "Тэ дэум" у гонар перамогі, у якой рускія войскі не бралі непаср. ўдзелу. Бетховен прысвяціў Велінгтану Опус 91 "Перамога пад Віторыяй".
Пахаваны ў саборы Св. Паўла ў Лондане.