Шонберг, Арнольд
Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі.
ШОНБЕРГ АРНОЛЬД (1874—1951), аўстрыйскі, а потым амерыканскі кампазітар, музыказнаўца, дырыжор, мастак. Заснавальнік атанальнай музыкі і 12-тонавай тэхнікі кампазіцыі. Адзін з найбольш уплывовых кампазітараў 20-га стагоддзя.
[рэдагаваць] Жыццяпіс
Арнольд нарадзіўся ў сям'і нямецкіх яўрэяў, што жылі ў венскім раёне Леапольдштат (былое гета). Ягоная мама была прафесійнай піяністкай, аднак у музыку Арнольд пайшоў сам, адзіным ягоным музычным настаўнікам быў Аляксандр фон Цамлінскі. У 1880-ых гг. ён зарабляў грошы, пішучы аркестровыя аперэты. У той жа час ён піша кампазіцыю "Перайначаная ноч" для струнавага сікстэта. Пазней ён зрабіў таксама аркестравую версію "Ночы". Ягоны талент хутка заўважылі Густаў Маглер і Рычард Штраўс. Пазней Штраўс, што пісаў больш кансерватыўную музыку, перапыніў сяброўства з Арнольдам. А Маглер застаўся сябрам і пратэжэ Шонберга; нават калі Маглер перастаў разумець новыя творы Шонберга, ён працягваў клапаціцца аб ім. Шонберг скептычна адносіўся да музыкі Маглера, аднак апошні больш за ўсіх уплываў сваёю творчасцю на яго, і таму Шонберг пазней назаве яго "святым".
У 1898 годзе Арнольд перахрысціўся з іудзейства ў лютэранства і заставаўся лютэранцам да 1933 года.
У 1904 годзе Шонберг пачаў настаўнічаць, і сярод ягоных студэнтаў апынуліся Антон Вэберн і Албан Берг, у будучыні - знакамітыя кампазітары.
Улетку 1908 жонка Мацільда кінула Арнольда і пайшла да мастака Рычарда Герстла (што забіў сябе, калі яна вярнулася да Арнольда), і гэта пакінула глыбокі адбітак у творчасці Арнольда. Ён радыкальна пераглядзеў свае погляды на гук, напісаў першую атанальную кампазіцыю - "Ты прыперлася да серабрыстае вярбы" ("You lean against a silver-willow"), а таксама атанальны "Другі струнавы квартэт", дзе ў фіналі дадае голас, што пяе вершы нямецкага паэта-містыка Штэфана Георга.
У 1910 ён напісаў працу "Навучанне Гармоніі". У гэты час (1912) ён піша Pierrot Lunaire, op. 21 на вершы Альберта Жыро, дзе ён упершыню выкарыстоўвае метад Sprechstimme (які ён сам і вынайшаў) - вакальны рэчытатыў паміж маўленнем і пяяннем.
У 1920-ых гг. ён стварыў 12-тонавы метад пабудовы кампазіцыі, які потым пераўтварыўся ў серыялізм. Метад знайшоў прыхільнікаў сярод студэнтаў Шонберга, што ўтварылі г.зв. "Другую Венскую Школу" музыкі. Арнольд піша другую значную тэарэтычную працу - "Асновы музычнай кампазіцыі"
У 1933 з-за прыходу да ўлады нацыстаў Шонберг эмігруе ў Парыж, дзе аднаўляе сваю іудзейскую веру. Потым ён пераязджае ў ЗША, дзе настаўнічае ў Кансерваторыі Малкіна (Бостан), Паўднёвакаліфарнійскім Універсітэце і Каліфарнійскім Універсітэце. У 1941 Арнольд зрабіўся грамадзянінам ЗША.
На працягу 1930-ых гг. ён працуе над операй "Майсей і Аран", якую так і не скончыў. У 1951 Арнольд памірае.