Broc'h

Diwar Wikipedia, an holloueziadur digor

Broc'h

M. meles

Kudenn ebet (LC)
Rummatadur klasel
Ren : Loened
Skourrad : Chordata
Kevrennad : Vertebrata
Urzhiad : Carnivora
Kerentiad : Mustelidae
Genad : Meles
Anv skiantel
Meles meles
Linnaeus, 1758
Ar pennad-mañ a denn d'ar
vevoniezh

Ar broc'h (Meles meles) a zo ul loen eus kerentiad ar Mustelidae a vez kavet en Europa, war-bouez norzh Skandinavia, Island, Korsika, Sardinia, Sikilia ha Kiprenez, hag e meur a zarn eus Azia. Stank e vez kavet e Breizh-Veur hag en Iwerzhon.

Kar eo d’ar gaerell ha d’an dourgi. Bez eo an ezel nemetañ eus ar genad Meles. Pemp isspesad zo :

  • Meles meles meles (kornôg Europa)
  • Meles meles marianensis (Spagn ha Portugal),
  • Meles meles leptorynchus (Rusia)
  • Meles meles leucurus (Sina ha Tibet)
  • Meles meles anaguma (Japan).

Taolenn

[kemmañ] Liv

Ar broc’h a c’hell tizhout war-dro 90 cm hed ha pouezañ war-dro 10 kg. Tevoc’h e c’hell bezañ avat : goañviñ a ra ar broc'hed ha debriñ a reont kalz kent ar goañv. N'eo ket ral kavout broc'hed a bouez tremen 30 kg e Rusia Ur blevad gris en deus, nemet war ar c'hof, zo du, ha war ar penn a zo gwenn gant div vandenn zu. Abalamour d’e vlev louet e vez lesanvet ar griz e brezhoneg.
Lesanvioù all en deus ivez, evel al louz (daoust ma n'eo ket ul loen lous, tamm ebet) pe ar bourbout.

[kemmañ] Doare bevañ

Hollzebrer ez eo ar broc'hed. Debriñ a reont buzhug dreist holl met gellout a reont debriñ anevaled bihan arall (amprevaned, raned, melc'hwed…) ha plantennoù (frouezh, gwrizioù, boued-touseg…). Er pradennoù hag er c'hoadegoù e plij dezho bevañ dreist-holl, rak aesoc'h e vez kavout buzhug eno. Ne blij ket dezho ar pradoù priellek dre ma ne c'hellfent ket kleuziañ enno. En-dro d’ar c'hêrioù e klaskont o boued el liorzhoù hag er podoù-lastez.

Un aneval-noz eo ar broc'h hag an darn vrasañ eus an deiz e chom en e zouarenn. Bras-kenañ e vez houmañ ha meur a doull, liammet gant ribouloù niverus, a ya d’hec’h ober. Eno e c’hell bevañ, forzh pegen yen pe domm e vefe an amzer.

Bevañ a reont e strolladoù a c'hell tizhout 12 ezel. Rannañ a reont un domani bevañ boutin etrezo. E pep strollad e vez ur c'houblad pennañ hag a vez alies an hini nemetañ o ouennañ. Ar parezed a c'hell mirout ar vioù frouezhusaet e diapaoz e-pad un amzer hir pe hiroc’h goude an embarañ, da c’hortoz ur c’houlz amzer tommoc’h. Etre 2 ha 5 menn a vez ganet goude bezañ douget 7 pe 8 sizhunvezh. 15 vloaz a c'hell ar broc’hed bevañ en natur ha betek 18 vloaz pa vezont en ur gaoued. An darn vrasañ anezho avat a varv abretoc'h.

[kemmañ] Levrlennadur

  • Talabao, niv. 11, p. 17, An aotrou Broc'h

[kemmañ] Liammoù diavaez