Koyot

Diwar Wikipedia, an holloueziadur digor

Koyot

C. latrans

Kudenn ebet (LC)
Rummatadur klasel
Ren : Loened
Skourrad : Chordata
Kevrennad : Vertebrata
Urzhiad : Carnivora
Kerentiad : Canidae
Genad : Canis
Anv skiantel
Canis latrans
Say, 1823
Ar pennad-mañ a denn d'ar
vevoniezh


Ar c'hoyot (Canis Latrans) a zo ur bronneg kigdebrer ezel eus kerentiad ar c'hanidae hag ur c'har tost es ar c'hi. Kavout a reer e hanternoz Amerika, eus Panama betek Alaska. An ergerzhourien europeat o-deus kejet gant an aneval-se evit ar wech gentañ e mervent Amerika an norzh.

Ar goyoted a c'hell tizhout etre 6 ha 10 bloavezh ha daoust ma c'hellont furmiñ bagadoù bihan wechoù'zo e vezont oc'h hemolc'hin ganto o-unanig ar peurliesañ. Ar ger koyot a zeu eus ar spagnoleg en-deus e amprestet digant an Nahouatleg. Talvezout a ra Ki o kannañ.

Daoust dezhañ bezañ kalz hemolc'het eo ar c'hoyot unan eus an anevaled ral krenn o ment a oa bet war gresk o annez adalek donnedigezh an europeiz. E kornog ar Stadoù Unanet e kaved anezhañ hepken gwechall met en em astenn a ra e annez bremañ betek Florida ha bro-Saoz Nevez.

[kemmañ] Livadur

Ar goyoted a c'hell tizhout 60 cm ha pouezañ etre 6 ha 22 kg. Liv o blevad a gemm hervez ar rannvedoù met gwenn pe gell e vez ar peurliesañ. E zisheñveliñ a reer diouzh ar bleiz dre e vent ha dre e lost a vez brasoc'h ha blevekoc'h. O terc'hel anezhañ tost ouzh an tir e vez ar peurliesañ. Ur c'horf moan eñ-deus ha kastiz e c'hell seblantout hag-eñv e vez yalc'h. Gant ar bleiz ruz e c'hell parañ ha krediñ a reer ez eo hirioned 50% eus koyoted ar biz hag Kap Cod. En em c'houennañ gant ar bleiz gris e c'hell ivez, met daoust d'o menned bezañ frouezhus e vez ral an dra-se en natur. Re zisheñvel eo emzalc'hioù an div spesad.

[kemmañ] Emzalc'h

Anevaled-deiz e veze ar goyoted gwechall met d'anevaled-noz ez int aet abalamour gwask ar vibien-den. Aes en em reont ouzh un endro nevez hag o kavout a reer e meur ag annez. Gallout a ra o emzalc'h kemm kalz hervez al lec'h ma vevont met ar peurliesañ e hemolc'hont ganto o-unanig pe e kouploù. Bronneged vihan evel konikled, logod, lern, gwiñverion, enezed-ouez ha,wechoù'zo amprevaned, deñved ha pesked.Beuzel-karv a zebr e-pad ar goañv er rannvedoù yen. Un hollzebrer eo ar c'hoyot hag en em ra da veur a voued. Gallout a ra zoken en em vagañ gant geot pe frouezh pan ezhomm'zo. E Yellowstone, kent ma voe lezelet da vont endro bleizi o-deus kroget ar goyoted da zerc'hel o loch ekologiel ha da hemolc'hiñ anevaled vras. Adalek distro ar bleizi, avat, eo bet war zigresk poblañs ar goyoted ha distroet ez int d'o doare-bevañ kozh.

Parañ a reont e-pad c'hwevrer hag etre pevar ha c'hwec'h a venned a vez ganet e fin ar mizebrel pe e deroù ar miz mae. A daou gerent (ha, wechoù'zo, menned ganet er bloaz a-raok) a ra war-dro ar re yaouank.

Boutinoc'h eo klevout ur c'hoyot eget e welout. Int o-deus ur c'hri skiltr a liver wechoù'zo evel ur yudadenn pe un harzhadenn. Gallout a ra bezañ hir hag heñvel a-walc'h ouzh hini ur bleiz pe aozet ag ur rummad a grioù berr. Ar goyoted a glever e-pad an noz pe war-dro ar serr-noz dreist-holl. Paotoc'h e vez o c'hrioù e-pad an nevez-amzer pe e-pad an diskarr-amzer, pa vezont ar venned o kuitaat o c'herent.

Niverus e vez ar goyoted e banlevioù ar c'herioù ha zoken e kreiz un nebeut anezho. Hervez ur studiadenn gant ekologourien Skol-Veur Ohio o-defe ar goyoted en em graet mat tre ouzh en endro kêrel. E-barzh an holl garterioù e kavfed koyoted. Kuzhat a rafent diouzh an dud hag en-em vagfent gant skrignerienn hag anevaled-ti. War-dro 2000 a goyoted a vevfe e bro-Chikago ha gwirheñvel eo o-deus ar c'herioù bras amerikan arall poblañsoù damheñvel. E miz meurzh 2006 e tapjod ur c'hoyot, Hal e añv, e Central Park e kreiz New York.