Naziegezh

Diwar Wikipedia, an holloueziadur digor

Ar swastika: arouez an Trede Reich nazi
Ar swastika: arouez an Trede Reich nazi

An Naziegezh eo ideologiezh Strollad Broadel ha Sokialour al Labourerien Alaman (Nationalsozialistische Deutsche Arbeiterpartei, anvet ivez NSDAP pe ar Strollad Nazi ), a oa renet gant e Führer (pe rener), Adolf Hitler.


Alies e vez kaoz eus naziegezh pa reer meneg eus gouarnamant Alamagn etre 1933 ha 1945 (komz a reer ivez neuze eus an Trede Reich). Dont a ra an anv eus an alamaneg Nationalsozialismus, NS e berr a-wechoù ). An dud a save a-du gant an ideologiezh nazi a grede er gouennoù hag a soñje dezho e oa ar ouenn arian dreist an holl ouennoù all.


[kemmañ] Kreizennadur ar strollad

N'eus bet morse, e strollad Hitler, ur gelennadurezh resis diazezet war ar skiant, evel ma'z eo bet hini Karl Marx, hag e heulierion holl, Lenin, Stalin, Trotski, Pol Pot, Mao hag all.

E-barzh oberenn Hitler, "Mein Kampf" ("Ma stourm"), e kaver dreist-holl sorc'hennoù n'eus forzh peseurt riezelour dehouelour, penn-da-benn da Europa, ha ne oant ket tezennoù skiantel (pe vrizh-skiantel) eztaolet fraezh, evel maz eo bepred er c'hontrol kredennoù ar stourmerion dianc'hwegonteizhat a ra dave da istor an emsav marksat abaoe 150 vloaz.

Klask a rae Alfred Rosenberg bezañ lakaet da bennideologour an NSDAP er bloavezhioù 1930, met graet e oa goap anezhañ gant ar pennoù bras nazi all, dreist-holl gant Goebbels.

N'eus ket bet evit gwir a strolladoù naziat ereet kenetrezo en ur framm politikel kreizennet, evel ma oa ar strolladoù komunour dre ar bed d'ur mare.

Diazezet e oa ideologiezh an NSDAP war ar poentoù-mañ:

  • "Blut und Boden" ("Gwad ha douar" ): gouennelouriezh hag aloubiñ broioù amezek
  • "Volksgemeinschaft" ("Kumuniezh ar bobl a-bezh"): lakaat fin dre nerzh d'an holl stourmoù politikel ha klasel
  • "Rassenkampf" ("Stourm gouennel"): enepyuzevegezh hag enepslavegezh dreist-holl, met ivez diouennañ an dud siet ("Eutanaziezh T-4") hag an dud heñvelrevel
  • "Führerstaat" ("Stad sturierezhel"): diktatouriezh hollek un den, d.l.e. Hitler

Koulskoude e oa divizet ul lodenn vras eus politikerezh ar gouarnamant nazi en un doare ad-hoc, hag alies a-walc'h e veze tabutoù hiniennel etre pennoù bras an Trede Reich.

[kemmañ] Levrlennadurezh

  • Hannah Arendt, Totalitarianism. Pe L'Origine du totalitarisme.
  • Ian Kershaw, Qu'est-ce que le nazisme ?. En dastumad Folio histoire. Adembannet e 2003