Leon

Diwar Wikipedia, an holloueziadur digor


Leon eo anv ur vro hengounel e Breizh ivez. Sell ouzh Bro-Leon hag ouzh Leon (digejañ).

Leon

Panthera Leo
Rummatadur klasel
Ren : Loened
Skourrad : Chordata
Kevrennad : Vertebrata
Urzhiad : Carnivora
Kerentiad : Felidae
Genad : Panthera
Anv skiantel
Panthera Leo
Linnaeus, 1758
spesadoù all :

Panthera leo : leo
Panthera gombaszoegensis :jaguar europat
Panthera onca : jaguar
Panthera palaeosinensis
Panthera tigris : tigr
Panthera toscana : panterenn toskana
Panthera youngi

Ar pennad-mañ a denn d'ar
vevoniezh


Ur bronneg kigdebrer eo al leon, Panthera leo eus e anv skiantel. Ar c'hazh brasañ goude an tigr eo. Pouezañ a ra ar par etre 150 ha 225 kg. Ar barezed a zo un tamm bihanoc'h gant 120 - 150 kg. 10 14 blaz a c'hell bevañ al leon, ha betek 20 bloaz en ereoù.


Taolenn

[kemmañ] Poblañs hag annez

Koad Gir a zo ar repu diwezhañ eus leoned Azia.
Koad Gir a zo ar repu diwezhañ eus leoned Azia.
Annez al leon en Afrika
Annez al leon en Afrika


Gwechall e kaved leoned en darn vrasañ eus Eurazia, eus Portugal da India hag e-barzh Afrika a-bezh. War-dro derou ar marevezh kristian e oa aet da get e Europa ar C'hornôg ha diouer eo eus Europa a-bezh adalek an eil kantved.Etre an XIXvet kantved hag derou XXvet kantved e yeas da get e Afrika an hanternoz ivez. Darn vrasañ ar boblañs a vev e Republik Grennafrikek bremañ hag war zigresk eo o niver. Kavout a reer ez eus etre 16.000 ha 30.000 leon tra ma oant 100.000 e 1990.

Leon Azia a veve gwechall eus Turkia da India met hogozik aet da get eo. Ne gaver anezhañ nemet er Koad Gir bremañ ma 300 anezho a dreuzvev war 1412 km².







[kemmañ] Rummouriezh

[kemmañ] Isspesadoù

Leonez Azia (Panthera leo persica)
Leonez Azia (Panthera leo persica)
   * Panthera leo azandica 
   * Panthera leo bleyenberghi
   * Panthera leo europaea - leon eurpeat, aet da get war dro 100 abalamour d'an hemolc'h
   * Panthera leo goojratensis - leon India
   * Panthera leo hollisteri - Congo lion.
   * Panthera leo krugeri - 
   * Panthera leo leo (P.l.berberisca) - leon barbaria, aet da get eo en  annez naturel ha, moarvat, en ereoù
   * Panthera leo melanochaita - leon ar C'hap; aet da get e 1860.
   * Panthera leo massaicus - 
   * Panthera leo maculatus - aet da get
   * Panthera leo nubica - 
   * Panthera leo persica - leon Azia, treuzvevañ a ra e koad Gir
   * Panthera leo roosevelti - 
   * Panthera leo somaliensis - 
   * Panthera leo senegalensis - 
   * Panthera leo verneyi - 

Ouzhpenn an ispesadoù-se ez eus un nebeut ispesadoù rakistorel

   * Panthera leo atrox - Leon amerikan
   * Panthera leo fossilis - leon europeat, 500.000 bloaz'zo
   * Panthera leo sinhaleyus - leon Sri Lanka
   * Panthera leo spelaea - Leon europeat
   * Panthera leo toscana - Leon Toskana, 1,6 miion bloaz'zo
   * Panthera leo vereshchagini - Leon Siberia
   * Panthera leo youngi - Leon Sina, 350.000 bloaz'zo

[kemmañ] Moue

Moue ebet a oa gant al leoned gentañ, hag ispesad divoue a dreuzvevas e Europa (ha marteze Amerika) betek 10.000 bloaz'zo. Etre 320.000 ha 190.000 bloaz'zo e tinodas ar moue. Reiñ a reas d'al loaned o-do anezhañ un avañtaj a aotreas stummoù hep moue en ur badelezh verr a-walc'h. Talvoudegezh ebet en-deus ar moue bremañ avat, estreget da sachañ ar barezed, ha krouiñ kudennoù a c'hell ma'zeo re vras. Da ziaes e laka reoliatadur gwrezder ar c'horf.

Diferañ a rae skiantourien ispesadoù, evel leon ar C'hap pe leon Barbari, dre vent o moue gwechal. Anavezout a reer e c'hell hemañ levezonet gant an endro. E zooioù broioù an hanternoz e vez stankoc'h ar moueoù abalamour d'ar yenijenn.

[kemmañ] Emzalc'h

Ur bagad a leoned.
Ur bagad a leoned.

Al leoned a vev e bagadoù kenaozed eus un nebeut parezed, o leoneigoù hag unan pe meur a leon (breudeur, ar peuliesañ). Krediñ a raed gwechal oa ar barezed ar re nemeti oc'h hemol'ch, gouzout a reer bremañ e kemer perzh ar piri d'ar chase.

Holl izili ar bagad a zifenn e zouareier ouzh an nostanted. Ne c'houzanvont ket ar piri ar piri arall hag ar parezed a gaso kuit tout ar barezed n'int ket izili d'ar bagad.

Boutin eo evit piri da stourm an eil ouzh an egile evit dalc'h ur bagad. Pa yeas ul leon mal da benn ur bagad e vez o lazhañ holl leonigoù evit lakaat ar barezed da zegemerus adarre.

[kemmañ] Arsailhadenn ouzh mibion-den

Tra ma c'hell ul leon an naon gantañ arsailhañ un den o tremen en-e-gichen, bez ez eus un nebeutig leoned a seblant e plij kig ar vibion-den. Ar re vrudetañ a voe an debrer den eus Tsavo hag an debrer den eus Mfuwe.

[kemmañ] Hironed gant kizhi meur arall

En em c'houennañ a c'hell al leoned gant tigred ha panterennoù. An hironed a oa boutin gwechal e zooioù hag o kavout a c'heller c'hoazh e-barzh un nebeut zooioùprivez e Sina.

Un hiron etre un banterenn hag ul leon a zo un leopon ha bugel ur jaguar hag ul leon ur Jaglion. Al ligr a zo bugel ul leon mal hag un digrez. Brasoc'h e vez eget e gerent ha tra ar piri a zo hañvesk, ar barezed a c'hell en em c'houennañ alies.

Un hiron etre ul leonez hag un tigr a vgraet un tigon anezhañ. Raloc'h int ha bihan a-walc'h alies. Hañvek eo ar piri.


[kemmañ] Gwelet ivez

Leon godeg