Lalawigan (Pilipinas)

Gikan sa Wikipedia, ang gawasnong ensayklopedya

Ang lalawigan usa ka yunit sa lokal nga pangagamhanan sa Pilipinas. May 79 ka lalawigan sa nasod. Ang matag lalawigan gitibuok sa mga dakbayan ug mga lungsod. Ang Rehiyon sa Nasodnong Kapital, nga naglakip sa kapital nga dakbayan (Dakbayan sa Manila), wala giorganisa ngadto sa mga lalawigan.

Ang mga lalawigan gipundok ngadto sa 17 ka mga rehiyon base sa heyograpikal, kultural, ug etnolohikal nga mga karakteristik. Ang napulog upat ning maong mga rehiyon gihatag numero sumala sa ilang pagkasunod-sunod gikan sa amihanang bahin sa nasod ngadto sa habagatan. Ang tulo nga walay numero mao ang Rehiyon sa Nasodnong Kapital, Administratibong Rehiyon sa Kordilyera, ug ang Awtonomong Rehiyon sa Muslim Mindanao.

Alang sa katuyoan sa representasyon sa Kongreso, ang lalawigan nabahin ngadto sa mga distrito kongresiyonal. Ang matag dakbayan ug lungsod nahisakop sa usa ning maong mga distrito. Ang usa ka kongresman morepresentar sa iyang distrito didto sa Ubos nga Balay-Balaoranan.

Mga sulod

[usba] Kagamhanan sa lalawigan

Ang kagamhanan sa lalawigan may mga sangang ehekutibo ug lehislatibo. Ang mga korte sa usa ka lalawigan adto manubag sa Korte Suprema ug dili sa lalawigan mismo.

[usba] Ehekutibo

Ang kagamhanan sa lalawigan gipamunoan sa gobernador. Ubos sa gobernador anaa ang lain-laing departamento sa lalawigan.

Ang gobernador pilion alang sa termino nga mokabat og tulo ka tuig. Ang usa ka tawo mahimong mapili nga gobernador sulod lamang sa tulo ka sunod-sunod nga higayon.

Ang ehekutibong sanga sa kagamhanan sa lalawigan may koordinasyon sa Pamuno Nasod sa Republika pinaagi sa nasodnong Departamento sa Interyor ug Lokal nga Pangagamhanan.

[usba] Lehislatibo

Ang matag distrito kongresiyonal sa lalawigan may duha ka representante sa hunta probinsiyal. Ang hunta probinsiyal may ex-officio usab nga mga miyembro: ang pamuno sa Asosasyon sa mga Kapitan sa Baranggay, ang pamuno sa lalawigan sa Liga sa mga Konsehal sa Pilipinas, ug ang pamuno sa Pederasyon sa mga Konseho sa Kabatan-onan.

Ang mga representante gikan sa matag distrito botaran sa mga botante sa lalawigan, samtang ang mga miyembrong ex-officio pinaagi sa ilang kaugaling mga organisasyon.

[usba] Mga ngalan sa lalawigan

Daghan sa mga lalawigan ginganlan base sa mga heyograpikong karakteristik sama sa mga sapa ug mga pulo, samtang may pipila usab nga gingalan alang sa mga tawo o indibiduwal.

  • Etnikong mga grupo: Apayao, Ifugao, Kalinga, Maguindanao, Negros, Zambales
  • Pamuno Nasod sa Pilipinas: Quirino, Quezon
  • Mga bayani sa Pilipinas: Rizal, Sultan Kudarat
  • Mga iladong tawo: Aurora, Isabela
  • Mga sapa: Agusan, Aklan, Iloilo, Pampanga, Tarlac
  • Mga lanaw: Laguna, Lanao
  • Uban pang porma sa tubig: Albay, Ilocos
  • Mga pulo: Basilan, Batanes, Biliran, Bohol, Catanduanes, Cebu, Guimaras Leyte, Masbate, Negros, Romblon, Samar, Siquijor
  • Mga peninsula: Bataan, Cavite, Zamboanga
  • Uban pang porma sa yuta: Mountain Province
  • Prominenteng mga dakbayan ug mga lungsod sa lalawigan: Batangas, Cavite, Cotabato, Zamboanga
  • Mga rehiyon sa Espanya: Nueva Ecija, Nueva Vizcaya
  • Mga ngalan sa tanom ug mananap: Antique (gikan sa mga pulang hulmigas nga ang lokal nga ngalan lantik-lantik), Batangas, Bulacan, Pangasinan

May mga lalawigan usab nga may Kinatsila o Iningles nga direksiyon sa ilang ngalan: Negros Occidental ug Negros Oriental, Northern Leyte ug Southern Leyte.

[usba] Tan-awa usab

[usba] Mga reperensiya

[usba] Mga sumpay sa gawas

Sa ubang pinulongan