Bibliya

Gikan sa Wikipedia, ang gawasnong ensayklopedya

Ang pulong "bibliya" nagagikan sa pulong griyego nga "Biblia", pulong nga nagpasabot ug "damo nga sulat."

Ang Bibliya usa ka kasulatan nga naghisgot bahin sa mga panghitabo sa kani-adto og sa mga panghitabo sa karon og sa mga panghitabo sa umaabot. Alang sa mga Hudiyo, ang Biblia aduna la`y 39 ka kasulatan sukwahi sa kristohanong Biblia nga gilangkuban og 66 ka kasulatan.

Ang maong 39 ka kasulatan nagpasi-ugda sa Henesis nga gilangkoban sa kasaysayan sa pagbuhat sa Diyos sa mga langit og yuta, lakip na ang pag-umol Niya sa nagkainlaing may kinabuhi ( mga tanaman, mga kahayupan, mga kinabuhi ilalom sa dagat, mga kalanggaman og mga nilalang nga nagkamang ibabaw sa yuta. Gisundan ang Henesis sa Exodo nga naghisgut mahitungod sa kinabuhi sa mga katawhan sa Diyos didto sa awa-aw nga dapit gawas sa yuta sa Ehipto uban kang Moises, ang igsoon ni Propeta Aaron og ni Miriam. Dinhi mabasa sa Exodo ang mga katingalahang gahum sa Diyos nga Iyahang gipakita ngadto sa malupigong Paraon pinaagi kang Moises. Misunod ang Levitico, ang kasulatan mahitungod sa mga pamaagi sa kinabuhi sa mga Israelita o ang kaliwatan ni Jacob. Dayon ang ika-upat nga libro o basahon mao ang Numeros. Og ang Ikalimang sulat ni Moises mao ang Deuteronomio. Dinhi natapos ang gitawag sa mga Hudiyo nga "Pentatiyok."

Ang ikaunom nga bahin sa Bibliya mao ang "Josue". Dayon ang kasulatan mahitungod sa mga "Maghuhukom." Gisunod usab dayon ang sulat ni "Ruth." Ang ikasiyam mao ang Unang Samuel. Ikanapulo ang Ikaduhang Samuel. Ika-unsi ang Unang Hari. Ikadusi ang Ikaduhang hari. Ikatrisi ang Unang Cronicas. Ika-katursi ang Ikaduhang Cronicas. Ikakinsi ang sulat ni Esdras. Ikadisisais ang sulat ni Propeta Nehemias. Ikadisisiyete ang libro ni Ester. Ikadisi-otso ang libro ni Job.

Gisundan ang libro ni Job sa "Mga Awit" ni Haring David, nga usa sad ka "magtutula." Unya, gisundan ang "Mga Awit" sa "Proverbio" o "Mga Panultihon" ni Haring Salomon, anak ni David. Ang ikabiyenti-unong sulat sa Bibliya mao ang "Ecclesiastes." Ang ikabiyentidos mao ang "Awit ni Salomon."

Ang basahon ni Propeta Isaias nga mao ang ikabiyentitres sa han-ay sa balaang kasulatan nagahisgot og mga tagna mahitungod sa pagkahibalik sa kanhing katawhan nga matinumanon sa kasuguan sa Diyos ni Abraham, Diyos ni Isaac og Diyos ni Jacob. Ang ikabiyentikuwatro mao ang basahon ni Propeta Jeremias diin mabasa ang tagna sa usa ka kaliwatan nga mapasalamaton sa Diyos. "Lamentaciones" o pagbangutan mao ang ikabiyentisinkong libro.

Ginsunda kini sa libro sa mga uban pang mga propeta sa Dios: Ezequiel, Daniel, Oseas, Joel, Amos, Abdias, Jonas, Miqueas, Nahum, Habakuk, Sofonias, Haggeo, Zacarias og Malaquias.

Ang mga nahisgutang 39 o trayntaynuebe ka kasulatan mao ang gitawag sa mga Kristohanon nga "Daang Tugon." Ang "Bag-ong Tugon" gilangkuban og 27 ka kasulatan. Una na niini ang upat ka sulat mahitungod sa Ebanghelyo: Sulat ni San Mateo, Sulat ni San Marcos, Sulat ni San Lucas og Sulat ni San Juan. Gisundan kini sa sulat mahitungod sa Buhat sa mga Apostoles. Ang ika-unom nga bahin sa Bag-ong tugon nga mao ang ikakuwarentaysingko nga han-ay sa Bibliya mao ang Sulat ni San Pablo ngadto sa mga taga Roma. Mga sulat sad ni Pablo ang nagsunod-sunod: 1 og 2 mga Taga Corinto , mga Taga Galacia, mga Taga Efeso, mga Taga Filipos, mga Taga Colosas, 1 og 2 mga Taga Tesalonica, 1 og 2 kang Timoteo, kang Tito, kang Filemon, sa mga Hebreo (Ebreo). Ang ikabiyente sa "Bag-ong Tugon" nga mao ang ika-singkwentaynuebe ka libro sa Bibliya mao ang sulat ni San Jacobo. Gisundan sa 1 og 2 ni San Pedro. Dayon gisundan sa mga kasulatan ni San Juan Revelador ( 1, 2 og 3 ni Juan). Ang ika-saisentaysingko ka sulat sa Bibliya mao ang sulat ni San Judas. Gisundan kini sa "Bugna" ni San Juan.