Σαχάρα

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Η Σαχάρα από δορυφόρο
Η Σαχάρα από δορυφόρο

Η Σαχάρα είναι έρημος και βρίσκεται στη Βόρεια Αφρική. Στην τοπική διάλεκτο, το όνομά της είναι σαχρά και σημαίνει έκταση με χρώμα περίπου ξανθό, περιοχή ακαλλιέργητη και πάρα πολύ μεγάλη.

Διασχίζει την Αφρική από τον Ατλαντικό Ωκεανό στην Ερυθρά θάλασσα και συνεχίζεται στα ανατολικά με την αραβική έρημο. Εκτείνεται σε 4.000 χλμ. από τον Ατλαντικό στην κοιλάδα του Νείλου και σε 1.500 ως 1.800 χλμ. από Βορρά προς Νότο. Η Σαχάρα βρίσκεται στη ζώνη του ΒΑ αληγούς, που εμποδίζει την πτώση βροχών. Μόνο στην περιοχή της Μεσογείου ή του Σουδάν πέφτουν βροχές - όχι πολλές - και υπάρχει μια σχετική βλάστηση. Υπάρχουν και μέρη με συνθήκες σχετικά καλές για διαβίωση, όπου υπάρχουν πόλεις. Γενικά όμως, η Σαχάρα είναι μια έκταση όπου οι βροχές σπάνια κάνουν την εμφάνισή τους. Υπάρχουν μέρη όπου έχει να βρέξει περίπου δέκα χρόνια. Είναι ακατοίκητη κι ανεκμετάλλευτη περιοχή. Το υψίπεδο του Χόγκαρ είναι μια περιοχή της Σαχάρας που δέχεται αρκετές βροχές. Επίσης η ξηρασία του αέρα είναι πολύ μεγάλη κι αυτό γιατί υπάρχει μεγάλη εξάτμιση. Υπάρχουν περιπτώσεις, κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, που, ενώ τη μέρα η θερμοκρασία ανεβαίνει στους 50°C, το βράδυ κατεβαίνει κάτω από το μηδέν. Οι άνεμοι - που είναι αρκετά δυνατοί και συχνοί - δημιουργούν ανεμοστρόβιλους. Μία θύελλα ανεμοστρόβιλου είναι γνωστή με το όνομα τζιμπλί ή χαμψίν ή και χαρματάν. Αλλά εκτός από την επίπεδη αμμώδη έκταση, η Σαχάρα έχει και αρκετά βουνά. Ονομαστό είναι το όρος Χόγκαρ, που έχει ύψος 3.000 μέτρα και το Τιμπέστι, με ύψος 3.400 μ. Σε άλλες περιοχές της Σαχάρας, εξαιτίας της διαβρωτικής ενέργειας του ανέμου, σχηματίζονται κοιλώματα με μεγάλο και απότομο βάθος. Υπάρχουν και οι ονομαστές κοιλάδες ουάντι, που σχηματίστηκαν κατά την τεταρτογενή εποχή, όταν την έρημο διέσχιζαν μεγάλοι ποταμοί, που χύνονταν στις θάλασσες. Σήμερα υπάρχουν λίγες ουάντι.

Τυπικό τοπίο της Σαχάρας
Τυπικό τοπίο της Σαχάρας

Κυριότερες από τις λίμνες της ερήμου Σαχάρας είναι: η Μελγκίρ (31 μέτρα) κάτω από τη στάθμη των νερών της θάλασσας, η Μερουάν (29 μέτρα), η Γυάρλα (21 μέτρα). Ονομαστές οάσεις είναι η Σίβα, η Αρέγκ, η Φαραφράχ, η Κούφρα, η Μπαχαριγέχ, η Ντάχελ, η Τάττα, η Άκκα, η Τουγγούρτ κ.ά. Πιο γνωστή περιοχή της Σαχάρας είναι η νοτιοαλγεριακή Σαχάρα. Εκεί υπάρχουν αρκετές οάσεις και συνοικισμοί, όπως η Τουγγούρτ, με 3.000 κατοίκους. Με δρόμο, συνδέεται η Τουγγούρτ με την Ουάργκλα, που έχει 4.000 κατοίκους. Η δυτική Σαχάρα είναι ακόμη άγνωστη σε μας, επειδή η ξηρασία δεν επιτρέπει τη διαβίωση. Στην κεντρική Σαχάρα βρίσκεται και η λεκάνη του Φετσάν. Εκεί βρίσκεται και η πρωτεύουσα Μουρσούκ, με 9.000 κατοίκους. Το σύνολο των κατοίκων της Σαχάρας - που υπολογίζονται σε ένα με δύο εκατομμύρια ανθρώπους - είναι Βερβέροι και λίγοι νέγροι στα Ν. και ΝΑ. Δύο λαοί είναι οι κυριότεροι κάτοικοι της Σαχάρας. Οι Τουαρέγκ - που στην τοπική διάλεκτο η λέξη σημαίνει ληστές των μεγάλων δρόμων. Έχουν ανοιχτόχρωμο δέρμα και ζουν στη δυτική Σαχάρα, και οι Τιμπού, που ζουν στα ανατολικά μέρη της Σαχάρας.

Το 1914 υποτάχτηκαν στους Γάλλους. Επαναστάτησαν το 1915-1917 και υποτάχτηκαν πάλι το 1920. Αλλά η ζωή στη Σαχάρα είναι αρκετά δύσκολη και επικίνδυνη. Τα περισσότερα σπίτια είναι μικρά, χαμηλά και σκοτεινά, όπου τα μικρόβια αναπτύσσονται ραγδαία. Οι συνθήκες ζωής είναι άθλιες και οι επιδημίες φέρνουν πανωλεθρία στους κατοίκους. Τα κύρια προϊόντα τους είναι: η καλλιέργεια του φοίνικα, των δημητριακών και άλλων δέντρων των διάφορων φυτών της περιοχής τους κ.ά. Ασχολούνται με την κατασκευή κοσμημάτων και όπλων. Στη Σαχάρα βρέθηκαν αρχαιολογικά αντικείμενα της παλαιολιθικής και νεολιθικής εποχής, δηλαδή εργαλεία και όπλα. Βρέθηκαν επίσης και πολλές λιθογραφίες μεγάλης αρχαιολογικής αξίας που μελετήθηκαν το 1847 απ τον Jacquot κι αργότερα από τον Frobenius.


Η αρχική έκδοση του άρθρου αυτού βασίστηκε σε αντίστοιχο άρθρο της Live-Pedia.gr δημοσιευμένο με την GFDL. (ιστορικό)