Γύψος

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Κρύσταλλοι Γύψου
Κρύσταλλοι Γύψου

Με τον όρο γύψος, αλαβαστρίτης λίθος ή αλάβαστρο, εννοείται η γεώδης ύλη η οποία, όταν ψηθεί και ανακατευτεί με το νερό γίνεται σκληρή και συμπαγής. Χρησιμοποιήγθηκε από τους αρχαίους χρόνους στην οικοδομική, στην κατασκευή εκμαγείων, στα υφάσματα, στην κατεργασία του οίνου και στη ζωγραφική. Επίσης η λέξη γύψος φαίνεται πως σήμαινε και το αλάβαστρο, αν και ο αλαβαστρίτης λίθος ήταν μάλλον ασβεστιτικής σύστασης σύμφωνα με τον Θεόφραστο.

[Επεξεργασία] Φυσικά χαρακτηριστικά

Ο ορυκτός γύψος (CaSO4·2H2O) ανήκει στα θειϊκά πετρώματα και είναι άχρωμος, λευκός, τεφρός ή φέρει διάφορες αποχρώσεις του κίτρινου, κόκκινου, καστανού. Οι κρύσταλλοί του είναι πλακώδεις ή/και πρισματικοί. Φέρει συσσωματώματα σχισμογενή, κοκκώδη, ινώδη, γεηρά, στηλοειδή, δενδριτικά, ροδακοειδή. Η συμπαγής λεπτοκοκκώδης ποικιλία ονομάζεται αλάβαστρο. Βρίσκεται σε ιζηματογενή πετρώματα με άλλους εβαπορίτες όπως η αλίτη, η ανυδρίτη, η συλβίνη κ.ά. Η σκληρότητά του είναι 2 και ο σχισμός του κατά την θραύση θεωρείται καλός έως τέλειος. Το ειδικό βάρος του είναι περίπου 2,5 g/cm3.

Αυτό που γνωρίζουμε σήμερα ως γυψοκονίαμα με τις ευρύτατες χρήσεις του στην ορθοπεδική, την οδοντοτεχνία, στις βιομηχανίες φαρμάκων, στα υλικά οικοδομών, τη γεωργία, τη διακόσμηση κ.λπ., παράγεται μετά από θερμική επεξεργασία και καθαρισμό της ορυκτής γύψου (CaSO4 + 2ΧH2Ο), η οποία αφυδατώνεται μερικώς για να παραγάγει μια ημι-ένυδρη ουσία (CaSO4 + ½ H2Ο). Η χημική αντίδραση που δημιουργεί τη γύψο είναι: (CaSO4 + 2 H2O) + θερμότητα = (CaSO4 + ½ H2O) + 1.5 H2O

[Επεξεργασία] Αρχαιολογία

Πέραν της προφανούς χρήσης του στην οικοδομική και την κατασκευή των ομώνυμων αγγείων -τα οποία βέβαια κατασκευάζονταν και από γυαλί, άργιλο ή μέταλλο- φαίνεται πως χρησιμοποιείτο επίσης στην αρχαιότητα και ως φάρμακο για τους στομαχικούς πόνους, ανακατεμμένος με κηρωτή. Τα παλαιότερα ίχνη γυψοκονιάματος είναι 9.000 έτη παλαιά, και βρέθηκαν στην Ανατολία και τη Συρία. Επίσης ξέρουμε ότι 5.000 έτη πριν, οι Αιγύπτιοι έκαιγαν τη γύψο με φωτιά στο εξωτερικό περιβάλλον και ύστερα την έτριβαν σε σκόνη, τη σκόνη στη συνέχεια την ενυδάτωναν και τη χρησιμοποιούσαν για τη συγκόλληση τμημάτων των μνημείων. Επίσης, χρησιμοποιούσαν τη γύψο για να κατασκευάζουν εκμαγεία, χρησιμοποιώντας ως πρότυπο το ίδιο το ανθρώπινο σώμα. Στην αρχαία Ελλάδα εκτός από την κατασκευή αγαλματιδίων η γύψος στη διάφανη μορφή της (σεληνίτης) χρησιμοποιήθηκε για την κατασκευή εκμαγείων σε αντίγραφα ελληνικών αγαλμάτων.

[Επεξεργασία] Δικτυακοί τόποι