Πάτημα

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

χάρτης λόφου κουφού
χάρτης λόφου κουφού

Το τοπωνύμιο Πάτημα αναφέρεται σε μια ευρεία ορεινή περιοχή στους νοτιοδυτικούς πρόποδες του πεντελικού όρους, στα σύνορα των δήμων Βριλησσίων, Χαλανδρίου, Γέρακα και Πεντέλης στην Αττική. Αρχικά υπαγόταν στην ευρύτερη περιοχή της Πεντέλης. Με την οικιστική επέκταση όμως της πρωτεύουσας των Αθηνών λόγω του χαμηλού βιοτικού επιπέδου του κέντρου, άρχισε να οριοθετείται η περιοχή και να συγκεκριμενοποιούνται τα σύνορα των δήμων.

Πίνακας περιεχομένων

[Επεξεργασία] Διαχρονική Εξέλιξη

Πριν από περίπου μισό αιώνα στην περιοχή δραστηριοποιούντο μαρμαράδικα, καθώς ως γνωστόν το πεντελικό όρος ήταν δραστήριο σε εξορύξεις, καθότι πλούσιο σε λευκό και λοιπά μάρμαρα. Σε αυτό έπαιξε ρόλο και το γειτνιάζον λατομείο της "Ραπεντώσσας" στο Διόνυσο. Επρόκειτο για τοπίο ξηρό και όχι ιδιαίτερα πλούσιο σε βλάστηση σε αντίθεση με άλλα σημεία περιμετρικά της Πεντέλης. Τα λατομεία λειτουργούσαν έως και τα πρόσφατα χρόνια, καθώς ο αστικός ιστός κινήτο κυρίως προς τα βόρεια των Αθηνών, δηλαδή προς Αχαρνές, Μαρούσι και Κηφισιά και όχι τόσο προς τις άνυδρες και ανατολικές ζώνες της Αττικής(μέχρι και σήμερα συναντά ο επισκέπτης διάσπαρτα μαρμαράδικα στις ανατολικές γειτονίες του Αμαρουσίου, στο βόρειο Γέρακα και στα σύνορα με την Πεντέλη). Με την αύξηση όμως της αξίας της γης στις περιοχές αυτές και τον σταδιακό κορεσμό τους, άρχισε ο οικοδομικός ιστός να προσανατολίζεται περιμετρικά του πεντελικού όρους και προς τα ανατολικά. Με την έλευση του χρόνου και την επέκταση του αθηναϊκού πολεοδομικού συγκροτήματος η κοινότητα Μελισσίων της Νομαρχίας Ανατολικής Αττικής γίνεται δήμος και εντάσσεται στην πόλη των Αθηνών, το ίδιο συμβαίνει με τα Βριλήσσια, ενώ μόλις τα πρόσφατα χρόνια εντάσσεται σταδιακά και η Πεντέλη. Αρχίζει λοιπόν να γίνεται και η διευθέτηση των επιμέρους ζωνών του πατήματος.

[Επεξεργασία] Πάτημα Βριλησσίων

Το βορειοδυτικό τμήμα συμπεριλήφθηκε στα Βριλήσσια και αποτελεί το τέρμα του δήμου που περιβάλλεται από τις λεωφόρους Πεντέλης και Αναπαύσεως, το Περιαστικό Δάσος Θεόκλητου και την περιοχή κρασά. Η περιοχή του Κρασά μάλιστα είναι από τις πρώτες που οικοδομούνται αλλά με το χαρακτηρισμό της ως δασική ζώνη, αποκόπτεται από οποιοδήποτε έργο υποδομής και υπηρεσία. Στην κυκλική συνοικία του πατήματος, με τους απότομους δρόμους και την όμορφη θέα κατοικούν οι προνομιούχοι κάτοικοι των Βριλησσίων, αν και λόγω του απομονωμένου του χαρακτήρα συγκεντρώνει τις πιο χαμηλές αντικειμενικές αξίες του δήμου το 2006 (1.300 ευρώ/τ.μ. δόμησης). Στην περιοχή υπάρχει μια κεντρική και πρόσφατα ανακαινισμένη πλατεία που αποτελεί και το βασικό σημείο συνάντησης των κατοίκων και ένα κυκλικό παρκάκι που αποτελεί την αφετηρία των λεωφορειογραμμών του ΟΑΣΑ, ενώ στο βορειοδυτικό τμήμα λειτουργεί και το δημοτικό θέατρο Νταμάρι Βριλησσίων " Αλίκη Βουγιουκλάκη", φιλοξενώντας πληθώρα θεατρικών παραστάσεων και ποικίλων εκδηλώσεων κατά τους θερινούς μήνες.

[Επεξεργασία] Πάτημα Χαλανδρίου

Νοτιοανατολικά του συγκεκριμένου τμήματος βρίσκεται το πάτημα Χαλανδρίου, τοπίο ξηρό και άνυδρο, χωρίς ιδιαίτερα πλούσια βλάστηση. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός πως σε μέχρι και σχετικά πρόσφατους χάρτες του Χαλανδρίου, το τέρμα της πόλης σημειώνεται στο τέρμα της λεωφόρου Πλακεντίας (χωρίς να συμπεριλαμβάνεται αυτή η οικιστική λωρίδα). Αφορμή για την οικειοποίηση της έκτασης αυτής από το Δήμο Χαλανδρίου αποτέλεσε η εγκατάσταση του κοιμητήριού του από παλιά στο τέρμα της αναπαύσεως. Το ξεχασμένο αυτό τμήμα του δήμου άρχισε να κατοικείται παράπλευρα του ιερού ναού του Αγίου Αντωνίου, στα δεξιά της ανατολικής ρεματιάς των Βριλησσίων. Οι πρώτοι κάτοικοι της περιοχής ήταν αθίγγανοι και αγρότες όπως και στη γειτονικήμεταμόρφωση Χαλανδρίου που είναι οικοδομημένη αμφίπλευρα της λεωφόρου Δουκίσσης Πλακεντίας. Αργότερα, όταν τα Βριλήσσια άρχισαν να γνωρίζουν οικιστική ανάπτυξη κατά τη δεκαετία του '80 και κυρίως του '90, πολλοί κάτοικοι παραπλήσιου εισοδηματικού επιπέδου, αναζήτησαν κατοικία σε αυτή τη γειτονική περιοχή που βρίσκεται κοντά στο κέντρο των Βριλησσίων(και λιγότερο στου Χαλανδρίου) και αποτελούσε πιο οικονομική λύση. Με την έλευση του χρόνου και καθώς η οικιστική ζώνη των Βριλησσίων άρχιζε να παρουσιάζει κορεσμό, αρκετά άτομα υψηλότερου εισοδήματος άρχισαν να κατοικούν σε πολυτελείς μονοκατοικίες και μεζονέτες στην περιοχή, αλλά σε αραιή απόσταση η μία από την άλλη. Εν έτει δε 2004, με την εγκατάσταση του σταθμού του μετρό της Δουκίσσης Πλακεντίας δόθηκε το ερέθισμα για οικοδομικό οργασμό. Μέχρι και σήμερα οι οικοδομικές εταιρίες εργάζονται πυρετωδώς σε κατοικίες και καταστήματα επί της επέκτασης της λεωφόρου Πλακεντίας που ονομάζεται Ηρακλείτου. Πολλά τα δημοτικά έργα διάνοιξης δρόμων για την επικοινωνία με το ανατολικό τμήμα των Βριλησσίων που μέχρι και το 2000 τα σύνορα αποτελούνταν από φυσικά αδιέξοδα από χωράφια και αγρούς. Πολλά και τα συγκοινωνιακά έργα ανάπλασης των Βριλησσίων, ώστε να προστατευθούν από τη διαμπερή κυκλοφορία(χαρακτηριστική η περίπτωση της οδού Μπακογιάννη που μέχρι την πρόσφατη ανάπλασή της και τη δημιουργία ποδηλατόδρομου, αποτελούσε "μαύρη λεωφόρο" πληθώρας ατυχημάτων, εν αναμονή της διάνοιξης της Ηρακλείτου έως και την αναπαύσεως). Σήμερα η περιοχή κατοικείται από ολοένα και περισσότερα άτομα σχετικά υψηλού εισοδήματος που εργάζονται πολλές ώρες και έχουν ανάγκη κατοικίας με εύκολη πρόσβαση στο κέντρο και γρήγορες μετακινήσεις, με αποτέλεσμα η αξία της περιοχής να ανεβαίνει σταδιακά στα ύψη. Εξάλλου δεν αποτελεί μυστικό ο τρόπος με τον οποίο καταρτίζονται οι μελέτες επέκτασης του δικτύου του metro στις Αμερικάνικες Πολιτείες τον οποίο μιμήθηκαν αρχικά οι Ευρωπαίοι και αργότερα και η Ελλάδα, δηλαδή εγκατάσταση σταθμών σε περιφερειακές, ακόρεστες και όχι ιδιαίτερα δημοφιλείς περιοχές (λόγω του άνυδρου και απομονωμένου χαρακτήρα τους) ώστε συνεργαζόμενες κατασκευαστικές και άλλες επιχειρήσεις να συνεχίζουν αδιάκοπα τις δραστηριότητές τους. Είναι χαρακτηριστική η περίπτωση του σταθμού του Χαλανδρίου που παρά την ονομασία του κάθε άλλο παρά τους Χαλανδριώτες εξυπηρετεί. Έναν άλλο λόγο για τον τρόπο κατάρτισης των μελετών αποτελεί βέβαια και ο πρακτικός, δηλαδή η ανάγκη δημιουργίας χώρων στάθμευσης και οργανωμένου δικτύου λεωφορειογραμμών(χαρακτηριστική εδώ περίπτωση αποτελεί το Μαρούσι, το κέντρο του οποίου κορέστηκε απίστευτα από το σταθμό του ηλεκτρικού και στην προσπάθεια αποσυμφόρησης με την πεζοδρόμηση κατέστη μη λειτουργική η εξυπηρέτηση από τα απομακρυσμένα λεωφορεία).

Σήμερα, τομείς στους οποίους χρήζει βελτίωσης το πάτημα Χαλανδρίου είναι ο αποτελεσματικός ηλεκτροφωτισμός και η δημιουργία χώρων parking καθώς οι δρόμοι είναι εξαιρετικά στενοί. Στη βόρεια πλευρά της συνοικίας λειτουργεί και το κέντρο κυκλοφοριακής αγωγής του δήμου, λίγο πριν το κοιμητήριο Χαλανδρίου-Βριλησσίων.

[Επεξεργασία] Πάτημα Γέρακα

Πέρα από το αθηναϊκό συγκρότημα, στα ανατολικά σύνορα βρίσκεται ο δήμος Γέρακα, ο οποίος εν έτει 2007 υπάγεται ακόμα στην Ανατολική Αττική. Η γειτονική συνοικία του "Γαργηττού" δομείται επίσης με γοργούς ρυθμούς, ενώ επεκτείνεται και προς το πάτημα, με την ονομασία στις σχετικές δημοτικές μελέτες "Γαργητός ΙΙ". Αυτή η περιοχή αποτελεί το "πάτημα Γέρακα". Ο πολεοδομικός ιστός επεκτείνεται όλο και πιο βόρεια αγγίζοντας σχεδόν τον παραδοσιακό οικισμό της Πεντέλης. Τα φυσικά όρια μεταξύ πατήματος και Αστεροσκοπείου Πεντέλης αποτελούν το Περιαστικό Δάσος Θεόκλητου το οποίο φαίνεται να μην κινδυνεύει καθώς ο δήμος Βριλησσίων έχει ευαισθητοποιηθεί και λαμβάνει κονδύλια για το συστηματικό καθαρισμό, την επιτήρησή και την αξιοποίησή του από τους δημότες(αν και έχουν παρατηρηθεί ορισμένες πολυκατοικίες επί του ορεινού τοπίου του πατήματος) και ο λόφος κουφού, βόρεια των μαρμαράδικων της αναπαύσεως(που ενώ ανήκει στα διοικητικά όρια του Γέρακα, τον διεκδικεί η Πεντέλη, ενώ σε άλλους χάρτες εμφανίζεται ως "άνω πάτημα" Χαλανδρίου).

[Επεξεργασία] Λόφος Κουφού

Ο λόφος κουφού εντοπίζεται στα σύνορα των δήμων Βριλησσίων, Γέρακα και Πεντέλης Αττικής, εντός των διοικητικών ορίων του Γέρακα (σε παλαιότερους χάρτες εμφανίζεται ως άνω πάτημα στα διοικητικά όρια του Χαλανδρίου). Πρόκειται για δασική έκταση που βρίσκεται βόρεια των μαρμαράδικων της λεωφόρου αναπαύσεως, λίγο πριν το Αστεροσκοπείο Πεντέλης. Η περιοχή αυτή, όπως επίσης και η γειτονική περιοχή κρασά (στα διοικητικά όρια των Βριλησσίων), οικοδομούνται από ιδιώτες που κατοικούν επί του ορεινού τοπίου. Ο δήμος Βριλησσίων έχει αποκόψει τη ζώνη κρασά από οποιοδήποτε έργο υποδομής και υπηρεσιών, ενώ η κοινότητα Πεντέλης προσπαθεί να συμπεριλάβει στα διοικητικά της όρια το λόφο κουφού, καθώς ο Γέρακας βρίσκεται εκτός πολεοδομικού συγκροτήματος Αθηνών και αδυνατεί να προστατεύσει αυτό το τμήμα του πεντελικού όρους. Στο λόφο είναι εγκατεστημένες κεραίες υψηλής τάσης που μεταφέρουν ηλεκτρικό ρεύμα από την κορυφή του πεντελικού στα βορειοανατολικά προάστια προς εξυπηρέτηση των ενεργειακών αναγκών τους, οι οποίες είναι ευδιάκριτες από τα άνω Βριλήσσια και την αναπαύσεως (συνδέοντας το σταθμό του Κρυονερίου-ενεργειακές ανάγκες βορείων προαστίων με το σταθμό των Γλυκών Νερών-ενεργειακές ανάγκες μεσογείων). Στα Βριλήσσια μάλιστα είχε επιχειρηθεί λίγο πριν τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας να εγκατασταθεί υποσταθμός της ΔΕΗ σε πρώην βάση του Πολεμικού Ναυτικού(γνωστή ως Ναυτική Βάση Βριλησσίων) και παρόλο που ο μετατροπέας-υποσταθμός εγκαταστάθηκε, η τοπική κοινωνία κατόρθωσε να εμποδίσει την εγκατάσταση των κεραίων υπερυψηλής τάσης εντός της κατοικημένης ζώνης. Αντ' αυτού προτάθηκε η μεταφορά του σταθμού έξω από την πόλη, στα διοικητικά σύνορα του πατήματος Χαλανδρίου επί της αναπαύσεως, καθώς δεν προβλέπεται δόμηση στην περιοχή αυτή. Το Χαλάνδρι αρνήθηκε τη μεταφορά του σταθμού, καθώς το πάτημα επεκτείνει τον οικοδομικό του ιστό όλο και πλησιέστερα στο λόφο κουφού και μέχρις στιγμής οι ενεργειακές ανάγκες καλύπτονται από τις διάσπαρτες κεραίες του Γέρακα και του πεντελικού. Επιπλέον, μέχρι σήμερα η κοινότητα Πεντέλης δεν έχει κατορθώσει να απορροφήσει κονδύλι που προβλέπεται για την υπογειοποίηση των καλωδίων.

Ο οικιστικός κορεσμός της Αττικής φαίνεται πως ακολουθεί απρόσκοπτη πορεία από τότε που κατοικήθηκε το κέντρο της πρωτεύουσας.


Βόρεια Προάστια
Αγία Παρασκευή | Άγιος Στέφανος | Άνοιξη | Βριλήσσια | Γέρακας | Δροσιά | Διόνυσος | Εκάλη | Κηφισιά | Κρυονέρι | Μαρούσι | Μελίσσια | Νέα Ερυθραία | Νέα Πεντέλη | Ηράκλειο | Νέο Ψυχικό | Πεντέλη | Πεύκη | Ροδόπολη | Σταμάτα | Φιλοθέη | Χαλάνδρι | Χολαργός | Ψυχικό

Συνοικίες: | αλσούπολη | ανάβρυτα | βαρυμπόμπη | καστρί | κοντόπευκο | νέα καλλιθέα | νέα λέσβος | ντράφι | πάτημα | πολιτεία | πολύδροσο


Δήμοι Πολεοδομικού Συγκροτήματος Αθηνών

Δήμος Αθηναίων

Ανατολικά προάστια: Βύρωνας | Ζωγράφου | Καισαριανή | Υμηττός | Παπάγου

Συνοικίες ανατολικών προαστίων: Ιλίσια

Βόρεια προάστια: Αγία Παρασκευή | Βριλήσσια | Γαλάτσι | Εκάλη | Κηφισιά | Λυκόβρυση | Μαρούσι | Μελίσσια | Μεταμόρφωση | Νέα Ιωνία | Νέα Πεντέλη | | Νέα Φιλαδέλφεια | Ηράκλειο | Νέο Ψυχικό | Παλαιό Ψυχικό | Πεντέλη | Πεύκη | Φιλοθέη | Χαλάνδρι | Χολαργός

Συνοικίες βορείων προαστίων: Αγία Βαρβάρα Χαλανδρίου | Πάτημα | Πολύδροσο | Μορτερό | Καστρί | Πολιτεία | Κεφαλάρι | Νέα Καλλιθέα | Ντράφι | Κοντόπευκο | Νέα Ζωή | Παράδεισος Αμαρουσίου | Παράδεισος Αγ. Παρασκευής | Τσακός | Τούφα-Φραγκοκλησιά | Σίδερα Χαλανδρίου | Αγία Φιλοθέη | Αλσούπολη | Ήλιδα | Νεραντζιώτισσα | Ανάβρυτα | Νέα Λέσβος | Κοκκιναράς | Μεταμόρφωση Χαλανδρίου | Αδάμες | Πανόραμα Κηφισιάς | Πανόραμα Μελισσίων | Ηλιακό Χωριό | Άι-Γιάννης | Πευκάκια Αγ. Παρασκευής

Νότια προάστια: Άγιος Δημήτριος | Άλιμος | Αργυρούπολη | Γλυφάδα | Δάφνη | Ελληνικό | Ηλιούπολη | Καλλιθέα | Νέα Σμύρνη | Παλαιό Φάληρο

Συνοικίες νοτίων προαστίων: Αιξωνή | Αμφιθέα | Αστυνομικά Ηλιούπολης | Ευρυάλη | Τερψιθέα Γλυφάδας | Καλαμάκι

Δυτικά προάστια: Άγιοι Ανάργυροι | Αγία Βαρβάρα | Άγιος Ιωάννης Ρέντης | Αιγάλεω | Ίλιον | Καματερό | Κορυδαλλός | Μοσχάτο | Νέα Χαλκηδόνα | Νίκαια | Πειραιάς | Πέραμα | Περιστέρι | Πετρούπολη | Ταύρος | Χαϊδάρι

Συνοικίες δυτικών Προαστίων: Αγία Κυριακή | Αφαϊα | Κοπρισιά | Πευκάκια Ν. Ιωνίας | Περισσός |

Συνοικίες Δήμου Αθηναίων: Άγιος Αρτέμιος | Άγιος Ελευθέριος | Άγιος Νικόλαος | Άγιος Παντελεήμονας | Ακαδημία | Ακαδημία Πλάτωνος | Ακρόπολη | Αμπελόκηποι (Αθήνα) | Αστεροσκοπείο | Βοτανικός | Γκάζι | Γκύζη | Γουδί | Ελληνορώσων | Εξάρχεια | Θησείο | Ιλίσια | Καλλιμάρμαρο | Κεραμεικός | Κολοκυνθού | Κολωνάκι | Κολωνός | Κουκάκι | Κυψέλη | Λυκαβηττός | Μακρυγιάννη | Μεταξουργείο | Μετς | Μοναστηράκι | Νέα Φιλοθέη | Νεάπολη | Νέος Κόσμος | Ομόνοια | Παγκράτι | Πατήσια | Πεδίον Άρεως | Πετράλωνα | Πλάκα | Πολύγωνο | Ριζούπολη | Ρουφ | Σεπόλια και Ψυρρή