Μοσχοβία

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Η Μόσχα την περίοδο του Δανιήλ. Πίνακας του Απ. Βασνέτσοβ.
Η Μόσχα την περίοδο του Δανιήλ. Πίνακας του Απ. Βασνέτσοβ.

Με την ονομασία Μοσχοβία περιγράφονται συνοπτικά δύο διαδοχικά ρωσικά κρατικά μορφώματα του ύστερου μεσαίωνα που είχαν ως πρωτεύουσα τη Μόσχα: το Πριγκιπάτο της Μόσχας και το Μέγα Δουκάτο της Μόσχας.

[Επεξεργασία] Πριγκιπάτο της Μόσχας (1276 - 1340)

(княжество Московское)

Κατά τα χρόνια του Κράτους των Ρως, η Μόσχα ήταν ένας άσημος οικισμός με ένα ξύλινο φρούριο, που προσέφερε υπηρεσίες στο δίκτυο ποτάμιων μεταφορών και υπαγόταν στο Βλαντίμιρ. Η σημασία της αναβαθμίσθηκε μετά τη Μογγολική Εισβολή (αρχές 13ου αιώνα). Αν και αρχικά πυρπολήθηκε από τη μογγολο-ταταρική Χρυσή Ορδή το 1238, στη συνέχεια οι ηγεμόνες της συνεργάσθηκαν με τους εισβολείς, κερδίζοντας αναγνώριση των προνομίων τους και εκτεταμένη αυτοδιοίκηση. Υποσχόμενοι μάλιστα ότι θα εισπράττουν φόρο υποτέλειας για λογαριασμό τους, άρχισαν να επεκτείνονται προς βόρεια και δυτικά. Έτσι το 1276 τα εδάφη που ήλεγχε η Μόσχα συγκροτήθηκαν σε πριγκιπάτο υπό την ηγεσία του Δανιήλ Α', διαδόχου του Βλαντίμιρ - Σούζνταλ. Η ακμή συνεχίσθηκε με το γιο του Γιούρι (Γεώργιο), ο οποίος ενσωμάτωσε το Μοζάισκ και την πατρίδα του πατέρα του. Σταδιακά το πριγκιπάτο γινόταν μεγαλύτερο και πλουσιότερο - μάλιστα το 1327 η Ορθόδοξη Αρχιεπισκοπή μετακινήθηκε από το Κίεβο (την πρώτη έδρα της από την εποχή των Ρως) στη Μόσχα, κάνοντάς την κέντρο του σλαβικού χριστιανισμού. Εκείνη την περίοδο άρχισε να χρησιμοποιείται συμβολικά η ονομασία Μέγας Πρίγκηψ (Δούκας) για το μοσχοβίτη ηγεμόνα και Μέγα Πριγκηπάτο (Δουκάτο) για την επικράτειά του, καταδεικνύοντας την αύξηση της δύναμής του.

[Επεξεργασία] Μέγα Δουκάτο της Μόσχας (1340 - 1547)

Ο Ντμίτρι Ντονσκόι (Δημήτριος Α'), θεμελιωτής του Μεγάλου Δουκάτου και νικητής επί της Χρυσής Ορδής στο Κουλίκοβο.
Ο Ντμίτρι Ντονσκόι (Δημήτριος Α'), θεμελιωτής του Μεγάλου Δουκάτου και νικητής επί της Χρυσής Ορδής στο Κουλίκοβο.

(Великое княжество Московское)

Στα μέσα του 14ου αι. το δουκάτο χτυπήθηκε από το Μαύρο Θάνατο - μία επιδημία πανώλης που μεταφέρθηκε από την Ασία και υπολογίζεται πως εξόντωσε σε μία δεκαετία μεταξύ 1/3 και 2/3 του πληθυσμού της Ευρώπης. Παρά τις τραγικές απώλειες, οι μοσχοβίτες υπό το δούκα Δημήτριο (Ντμίτρι Ντονσκόι) εκμεταλλεύθηκαν τη χαλάρωση του μογγολικού έλεγχου (που επίσης χτυπήθηκαν από τη νόσο) και άρχισαν να διεκδικούν περισσότερη ανεξαρτησία. Το 1380, αφού είχαν επιτυχώς αντιμετωπίσει τη λιθουανική απειλή στα δυτικά, νίκησαν τη Χρυσή Ορδή στη Μάχη του Κουλίκοβο (περιοχή στη σημερινή Περιφέρεια Τούλα) και το 1389 έγινε η πρώτη ενθρόνιση νέου δούκα, με μεταβίβαση της ηγεσίας από το Δημήτριο στο γιο του Βασίλειο Α', χωρίς να ζητηθεί η έγκριση των μογγόλων. Αν και δεν αποτινάχθηκε πλήρως ο μογγολικός έλεγχος, η ελευθερία κινήσεων της Μόσχας μεγάλωνε. Μεγάλωνε επίσης και η εδαφική του επικράτεια, αφού σε λίγα χρόνια ο Βασίλειος προσήρτησε τα εδάφη του Νίζνυ Νόβγκοροντ, του Σούζνταλ, της Βόλογκντα και του Περμ.

Επόμενος μεγάλος σταθμός στην ιστορία της Μοσχοβίας είναι η περίοδος του Ιβάν Γ' (1462 - 1505). Ο Ιβάν σταμάτησε να πληρώνει φόρο υποτέλειας στους μογγόλους (1472), εξεδίωξε τη Χρυσή Ορδή (1480), ενσωμάτωσε διά της βίας δύο κράτη της ΒΔ Ρωσίας που παρέμεναν ανεξάρτητα (Δημοκρατία του Νόβγκοροντ, Μέγα Δουκάτο του Τβερ) και με ειρηνικά μέσα τα εδάφη του Γιαροσλάβλ, του Ροστόβ και του Ριαζάν. Με εξαίρεση τις περιοχές του Πσκοβ, όλη η Ρωσία είχε πια ενοποιηθεί σε ένα ενιαίο ανεξάρτητο κράτος με κέντρο τη Μόσχα. Έχοντας τριπλασιάσει την έκταση της Μοσχοβίας σε τρεις μόνο δεκαετίες, ο Ιβάν υιοθέτησε συμβολικά τον τίτλο του καίσαρα (τσάρος).

Ο Ιβάν πέθανε το 1533 και τον διαδέχθηκε ο τριετής γιος του Ιβάν Δ', ο οποίος έμεινε στην ιστορία ως Ιβάν ο Τρομερός για τις απάνθρωπες μεθόδους του. Λόγω της ηλικίας του και διαφόρων μηχανορραφιών που εξυφάνθηκαν εναντίον του, ο Ιβάν ο Τρομερός ανέλαβε την εξουσία το 1547. Είναι ο πρώτος ρώσος δούκας που στέφεται Τσάρος και Κυβερνήτης πασών των Ρωσιών. Εκείνη τη στιγμή τελειώνει και τυπικά η ιστορία της Μοσχοβίας και αρχίζει αυτή του Βασιλείου της Ρωσίας.


Ως βασική πηγή για το άρθρο χρησιμοποιήθηκε η αγγλόφωνη wikipedia.