Έκδυση
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
![]() |
![]() |
Εφημερίδα δίπλα στο έκδημά της | |
![]() |
|
Έκδυση ενός κάβουρα | Κάβουρας δίπλα στο παλιό εξωσκελετό του |
Έκδυση γενικά σημαίνει η απόρριψη του καλύμματος. Στη βιολογία ιδιαίτερα με τον όρο έκδυση εννοείται:
- στα ερπετά, η αποβολή του δέρματος.
- στα αρθρόποδα, η αλλαγή του εξωσκελετού
Μερικοί χρησιμοποιούν με τον όρο έκδυση όλη τη διαδικασία από τις πρώτες προετοιμασίες μέχρι τη σκλήρυνση του καινούργιου περιβλήματος, άλλοι μόνο τη φάση της απορρίψεως.
[Επεξεργασία] Στα αρθρόποδα
Μεταξύ δυο εκδύσεων δε γίνονται διαιρέσεις στα κύτταρα του επιδέρματος. Το επίδερμα δεν μεγαλώνει. Αρχίζει η έκδυση με διαιρέσεις στο επίδερμα. Έτσι υπάρχει η δυνατότητα για να αυξάνονται οι διαστάσεις του, αρκεί να αποκολλάται απο το εξωσκελετό. Αυτό γίνεται με τη απορρόφηση ενός μέρος του εξωσκελετού από τη βάση του. Αυτή η διάλυση γίνεται πολύ έντονο σε καθορισμένες γραμμές, που μετά γίνεται οι τόποι για τη ρήξη του παλιού καλύμματος. Συγχρόνως γίνεται έκκριση του νέου περιβλήματος. Διογκώνοντας μέρη του σώματος με αέρα ή αιμόλημφος, το ζώο σπάει τα υπόλοιπα του παλιού εξωσκελετού. Φαίνεται καθαρά πως το ζώο βγαίνει μόνο με δυσκολίες από το παλιό περίβλημα. Τα απομεινάρια αυτού λέγονται εκδύματα. Όσο ακόμα ο νέος εξωσκελετός είναι μαλακός, το ζώο μόνο αυξάνει σε μέγεθος ή μεταμορφώνεται ή και τα δυο. Η όλη διαδικασία είναι πολύ επικίνδυνο για το ζώο. Εάν είναι δυνατό, γίνεται σε απόκρυφα μέρη σε αλλαγές από μακρές διακοπτόμενες και σπασμωδικές κινήσεις.
Είναι γνωστά διάφορα ένζυμα που ρυθμίζουν τη έκδυση. Το πιο γνωστό είναι η εκδυσόνη, που παράγεται στο κεφάλι. Προκαλεί στα έντομα τις εκδύσεις από προνύμφη σε πλαγγόνα και από πλαγγόνα σε ακμαίο. Για να γίνει έκδυση από προνύμφη σε προνύμφη, χρειάζεται και το Neotenin. Είναι επίσης γνωστό ένζυμο που καταπιέσει τη έκδυση στα δεκάποδα .
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
Λίγο μετά τη ρήξη του παλιού καλύμματος | Πρέπει να μείνει σ'αυτή τη στάση έως να σκληραίνουν τα πόδια | Τα φτερά είναι ακόμα πολύ μικρά | Για το φούσκωμα των φτερών χρειάζεται πολύ καιρό | Εάν η νύμφη δεν βρίσκεται κατάλληλο μέρος,τα φτερά δεν μπορούν να αποκτήσουν το ορθό μέγεθος | Τα φτερά δεν πρέπει να σκληραίνουν πριν αποκτήσουν το πλήρη μέγεθός τους | Τα χρώματα αποκτήσουν μόνα μετά μερικές μέρες | Το ενηλίκο, που έγινε |
[Επεξεργασία] Στα ερπετά
Τα ερπετά στην πραγματικότητα δεν βγάζουν το δέρμα τους, βγάζουν μόνο το κεράτινο περίβλημα του δέρματος. Τα φίδια μπορεί να το βγάζουν ολόκληρο, άλλα σαύρα κομματιασμένο. Στη αρχή της έκδυσης τα μάτια θολώνουν, γιατί στα εξωτερικά στρωματά του δέρματος αρχίζει ο χωρισμός, και αυτό φαίνεται καλύτερα στα μάτια. Στο τεράριουμ ωφελεί να αυξάνουμε τη υγρασία και τη θερμοκρασία, για να γίνει η όλη διεργασία πιο γρήγορα και για να μη σκληραίνουν τα πια ξεχωρισμένα κομμάτια και κολλούν ξανά στο καινούργιο δέρμα.
[Επεξεργασία] Πηγές
- Großes Lexikon der Tierwelt Lingen Verlag Köln
- dtv-Atlas zur Biologie Deutscher Taschenbuchverlag München ISBN 3-423-03011-9
- Grzimek's Animal Life Encyclopedia Vol. 3 Thomson Gale ISBN 0-7876-5779-4
- Άρθρο για την έκδυση