Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Σήμα ΚΚΕ
Σήμα ΚΚΕ

Το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας ιδρύθηκε το 1918. Είναι κόμμα της εργατικής τάξης, απευθύνεται στα λαϊκά στρώματα και καθοδηγείται από την μαρξιστική-λενινιστική κοσμοθεωρία. Είναι από τα λίγα σημαντικά σε απήχηση κομμουνιστικά κόμματα της Δυτικής Ευρώπης που δεν ακολούθησαν τη γραμμή του ευρωκομμουνισμού, παρότι ένα τμήμα του συντάχθηκε μετά το 1968 με αυτή την τάση δημιουργώντας τελικά το ΚΚΕ Εσωτερικού. Σήμερα (εκλογές 2004) το Κ.Κ.Ε. είναι το τρίτο σε αριθμό εδρών κόμμα στο Ελληνικό Κοινοβούλιο και ασκεί επιρροή ευρύτερη από την εκλογική του δύναμη, ιδιαίτερα στις συνδικαλιστικές και κινηματικές οργανώσεις. Σήμα του είναι το σφυροδρέπανο.

Πίνακας περιεχομένων

[Επεξεργασία] Ιστορία

H ιστορία του ΚΚΕ είναι συνυφασμένη με την σύγχρονη ιστορία της Ελλάδας. Το κόμμα και τα μέλη του έπαιξαν σημαντικό ρόλο σε πολλά κρίσιμα γεγονότα του 20ου αιώνα.

[Επεξεργασία] Ίδρυση

Το ΚΚΕ ιδρύθηκε στις 4 Νοεμβρίου 1918 ως Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ελλάδος (ΣΕΚΕ) από τους:

  • Α. Μπεναρόγια
  • Ν. Δημητράτο
  • Δ.Λιγδόπουλο
  • Μ.Σιδέρη
  • Αρβανίτη
  • Κόκινο

οι οποίοι αποτέλεσαν την πρώτη Κεντρική Επιτροπή.

Στο 2ο συνέδριο του ΣΕΚΕ τον Απρίλη του 1920, το κόμμα προσχώρησε στην Γ' Διεθνή. Το όνομα του επεκτάθηκε σε ΣΕΚΕ-Κουμμουνιστικό. Τη νέα κεντρική επιτροπή αποτελούσαν οι:

  • Ν. Δημητράτος
  • Π. Δημητράτος
  • Γ. Κορδάτος
  • Γ. Δούμας
  • Μ. Σιδέρης.

Στο 3ο συνέδριο το Νοέμβρη του 1924, το κόμμα μετονομάστηκε σε Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας και υιοθέτησε τις αρχές του Μαρξισμού-Λενινισμού. Από τότε λειτουργεί σύμφωνα με τις αρχές του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού και του κόμματος νέου τύπου.

[Επεξεργασία] Μικρασιατική Εκστρατεία

Κατά την διάρκεια του Ελληνο-τουρκικού Πολέμου του 1919-1922 Μικρασιατική Εκστρατεία το ΣΕΚΕ ακολούθησε τη γραμμή της Κομμουνιστικής Διεθνούς καλώντας τους Έλληνες στρατιώτες να στρέψουν τα όπλα τους εναντίον του βασιλιά και της κυβέρνησης που τους οδηγούσε σε ατέρμονες πολεμικές συρράξεις για δεκαετίες.

Στο φύλλο του "Ριζοσπάστη" της 12ης Ιουλίου 1935 ο Νίκος Ζαχαριάδης έγραφε: «Αν δεν νικιόμασταν στη Μικρασία, ή Τουρκία θά τανε σήμερα πεθαμένη και 'μεις Μεγάλη Ελλάδα. Γι αυτό, εμείς όχι μόνο δεν λυπηθήκαμε για την άστο-τσιφλικάδικη ήττα στη Μικρασία, μα και την επιδιώξαμε.»

Επίσης στο τεύχος της επίσημης Κομμουνιστικής Επιθεώρησης "Νέος Κόσμος" μηνιαίο πολιτικό θεωρητικό περιοδικό αναφέρεται: «Ένας από τους διεθνιστικούς και πατριωτικούς τίτλους που έγραψε στην Ιστορία του το νεαρό τότε κόμμα μας είναι η κατηγορηματική αντίθεσή του και η θαρραλέα πάλη του ενάντια στον ελληνοτουρκικό πόλεμο και την εκστρατεία του Σαγκαρίου. Στελέχη, μέλη και οπαδοί του κόμματος, στελέχη και μέλη της Γενικής Συνομοσπονδίας Εργατών Ελλάδας, αψηφώντας την τρομοκρατία και την λογοκρισία, το στρατιωτικό νόμο και τα στρατοδικεία ανάπτυξαν σοβαρή αντιπολεμική δράση στο μέτωπο και τα μετώπισθεν. Στην διάρκεια του ελληνοτουρκικού πολέμου κηρύχθηκαν πανελλαδικές απεργίες των σιδηροδρομικών, καπνεργατών, εργατών ηλεκτρισμού, που αποτέλεσαν αξιοσημείωτη πάλη και ταυτόχρονα πράξη επαναστατικού διεθνισμού.»

Και σήμερα το ΚΚΕ δηλώνει στην επίσημη ιστοσελίδα του: «Η μικρασιατική εκστρατεία ήταν ένας πόλεμος άδικος και κατακτητικός. Τα στρατευμένα παιδιά του λαού δε στάλθηκαν εκεί για την απελευθέρωση των υπόδουλων αδελφών, αλλά χρησιμοποιήθηκαν από τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις, κυρίως την Αγγλία, για την κατάπνιξη της τουρκικής εθνικής αντίστασης, που απόβλεπε στην κατάκτηση και κατοχύρωση της εθνικής ανεξαρτησίας της Τουρκίας.»

[Επεξεργασία] Μακεδονικό

Όσον αφορά το λεγόμενο "Μακεδονικό πρόβλημα" υπάρχει η απόφαση της 5ης Ολομέλειας του ΚΚΕ του 1949, στην οποία αναφέρεται:

«Στη Βόρεια Ελλάδα ο μακεδονικός λαός τα 'δωσε όλα για τον αγώνα και πολεμά με μια ολοκλήρωση ηρωισμού και αυτοθυσίας που προκαλούν το θαυμασμό. Δεν πρέπει να υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι σαν αποτέλεσμα της νίκης του ΔΣΕ και της λαϊκής επανάστασης, ο μακεδονικός λαός θα βρει την πλήρη εθνική αποκατάστασή του έτσι όπως το θέλει ο ίδιος, προσφέροντας σήμερα με το αίμα του για να την αποχτήσει. Οι Μακεδόνες κομμουνιστές στέκονται πάντα επικεφαλής στην πάλη του λαού των. Ταυτόχρονα, οι Μακεδόνες κομμουνιστές πρέπει να προσέξουν τις διασπαστικές και διαλυτικές ενέργειες που ξενοκίνητα σοβινιστικά και αντιδραστικά στοιχεία αναπτύσσουν, για να διασπάσουν την ενότητα ανάμεσα στο μακεδονικό και τον ελληνικό λαό, διάσπαση που μόνο τον κοινό τους εχθρό, το μοναρχοφασισμό και τον αμερικανοαγγλικό ιμπεριαλισμό θα ωφελήσει. Παράλληλα, το ΚΚΕ πρέπει ριζικά να βγάλει απ' τη μέση όλα τα εμπόδια, να χτυπήσει όλες τις μεγαλοελλαδίτικες σοβινιστικές εκδηλώσεις και τα έργα, που προκαλούν δυσαρέσκεια και δυσφορία μέσα στο μακεδονικό λαό και έτσι βοηθούν τους διασπαστές στην προδοτική δράση τους, ενισχύουν το έργο της αντίδρασης. Ο σλαβομακεδονικός και ελληνικός λαός μόνον ενωμένοι μπορούν να νικήσουν. Διασπασμένοι μόνον ήττες μπορούν να πάθουν. Γι' αυτό η ενότητα στην πάλη των δύο λαών πρέπει να φυλάγεται σαν κόρη οφθαλμού και να ενισχύεται και να δυναμώνει σταθερά και καθημερινά.»

Επιπλέον, ο Γενικός Γραμματέας (ΓΓ) του ΚΚΕ Ν. Ζαχαριάδης ανέφερε σε άρθρο του στο περιοδικό "Δημοκρατικός Στρατός" τεύχος 12, Δεκεμβρίου 1948:

«Ο μακεδονικός λαός θα αποκτήσει μια ανεξάρτητη, κρατικά ενιαία και ισότιμη θέση στην οικογένεια των λεύτερων λαϊκοδημοκρατικών λαών στα Βαλκάνια, στην οικογένεια αυτή, όπου αύριο θα ανήκει και ο ελληνικός λαός με τη Λαϊκή Δημοκρατία. Γι' αυτή την ανεξάρτητη κρατικά ενιαία και ισότιμη θέση παλεύει σήμερα και ο μακεδονικός λαός της Μακεδονίας του Αιγαίου και βοηθά με όλη του την ψυχή, με όλα του τα μέσα, τον ΔΣΕ, τόσο που ξεσηκώνει το θαυμασμό για το μεγαλείο και το ολοκαύτωμα της προσπάθειάς του.»

Η όλη πολιτική ήταν απότοκη της στάσης της Κομμουνιστικής Διεθνούς (Κομιντέρν) ήδη από το 1924 και το Πέμπτο Παγκόσμιο Συνέδριο στη Μόσχα (17 Ιουνίου - 8 Ιουλίου), όπου διακηρύχθηκε η θέση για ενιαία και ανεξάρτητη Μακεδονία. Εκεί ήταν παρούσα και ελληνική αντιπροσωπεία υπό το ΓΓ Παντελή Πουλιόπουλο, η οποία αποδέχθηκε πλήρως τη θέση αυτή της Κομιντέρν.

[Επεξεργασία] Εθνική Αντίσταση και Εμφύλιος

Αφίσα του ΕΑΜ.
Αφίσα του ΕΑΜ.
Άρης Βελουχιώτης
Άρης Βελουχιώτης

Όταν ξεκίνησε ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος, στην Ελλάδα επικρατούσε η Δικτατορία του Μεταξά, η οποία από το 1936 είχε είχε κηρύξει παράνομο το ΚΚΕ. Πολλά από τα μέλη του είχαν φυλακιστεί ή εξοριστεί σε ξερονήσια. Ο γενικός γραμματέας Νίκος Ζαχαριάδης, ο οποίος βρισκόταν φυλακή, κάλεσε τους Έλληνες να αντιμετωπίσουν τον κατακτητή[1]. Με την είσοδο των Γερμανικών Ναζιστικών Δυνάμεων Κατοχής στην Ελλάδα το ΚΚΕ προχώρησε στην δημιουργία του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου που με την σειρά του ίδρυσε την νεολαία της ΕΠΟΝ και τον Ελληνικό Λαϊκό Απελευθερωτικό Στρατό. Στις οργανώσεις αυτές εντάχθηκε πλήθος λαού και το ΕΑΜ έγινε η μαζικότερη αντιστασιακή οργάνωση. Αυτό αποτέλεσε τροχοπέδη στα Ναζιστικά Στρατεύματα γιατί εκτός από τις πολεμικές επιχειρήσεις του ΕΛΑΣ στην ορεινή Ελλάδα που απέφερε την απελευθέρωση τον τριών πέμπτων της χώρας πριν την αποχώρηση των δυνάμεων κατοχής, στις πόλεις διοργανώνονταν απεργιακές κινητοποιήσεις, συσσίτια κ.α.

Με το τέλος του πολέμου η Ελληνική Κυβέρνηση, η οποία δημιουργήθηκε από πολιτικούς που κατά τη διάρκεια της Κατοχής είχαν καταφύγει στο Συμμαχικό Αρχηγείο στο Κάιρο, επέστρεψε στην Αθήνα και αμέσως απαίτησε την παράδοση των όπλων του ΕΛΑΣ και των άλλων αντιστασιακών δυνάμεων, πράγμα που ο ΕΛΑΣ δεν δέχτηκε και συνέχισε να αγωνίζεται για την εγκαθίδρυση Παλλαϊκού Κράτους με την διενέργεια ελεύθερων εκλογών. Ακολούθησαν τα γεγονότα του Δεκέμβρη του 1944, γνωστά ως Δεκεμβριανά, η ένοπλη σύγκρουση δηλαδή των δυνάμεων του ΕΛΑΣ με την κυβέρνηση και τον αγγλικό στρατό που την στήριζε. Μετά τα Δεκεμβριανά η Ελληνική Κυβέρνηση δέχτηκε να συνδιαλλαγεί με το ΕΑΜ, το οποίο πιστεύοντας ότι μπορεί να λύσει το θέμα μέσω της πολιτικής οδού υπέγραψε την συνθήκη ανακωχής γνωστή ως Συνθήκη της Βάρκιζας. Όμως ύστερα από τη συνθήκη ακολούθησε μια περίοδος που είναι γνωστή ως Λευκή Τρομοκρατία, κατά την οποία μέλη του ΕΛΑΣ διώχθηκαν και εκτελέστηκαν κυρίως στην ύπαιθρο. Έτσι ο ΕΛΑΣ άλλαξε στάση και δημιούργησε τον Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδος το 1946 που επανεκκίνησε την ένοπλη πάλη εναντίον του καθεστώτος. Ο εμφύλιος πόλεμος υπήρξε πολύ βίαιος και η έκβασή του αμφίρροπη, καθώς ο ΔΣΕ είχε την εμπειρία από τον ένοπλο αγώνα εναντίον των Ναζιστικών Δυνάμεων, ενώ η κυβέρνηση, αξιοποιώντας τα λεφτά του Σχεδίου Μάρσαλ, είχε έναν άρτια εξοπλισμένο στρατό.

Τον Δεκέμβριο του 1947, στη διάρκεια του Εμφυλίου, το ΚΚΕ κηρύχτηκε παράνομο (με τον Αναγκαστικό Νόμο 509 της 27/12/1947). Τα περισσότερα μέλη του συνελήφθησαν, φυλακίστηκαν και αρκετά εκτελέστηκαν με αποφάσεις εκτάκτων στρατοδικείων.

[Επεξεργασία] Μεταπολεμική Περίοδος

Ο Εμφύλιος έληξε το 1949 με την ήττα των δυνάμεων του ΔΣΕ. Η ηγεσία του ΚΚΕ και ένα μεγάλο μέρος των μαχητών του κατέφυγαν σε χώρες της Ανατολικής Ευρώπης όπου έζησαν επί δεκαετίες ως πολιτικοί πρόσφυγες. Για τα περισσότερα μέλη του που παρέμειναν στην Ελλάδα συνεχίσθηκε το κύμα διώξεων, φυλακίσεων και εξοριών. Ένα σημαίνον στέλεχος του ΚΚΕ ο Νίκος Μπελογιάννης που επέστρεψε στην Ελλάδα για να συμβάλει στην αναδιοργάνωση του εκτός νόμου ΚΚΕ εκτελέστηκε μαζί με μερικούς συντρόφους του το 1952, παρά τις διεθνείς αντιδράσεις.

Κατά την περίοδο της παρανομίας τα μέλη του ΚΚΕ δρούσαν κυρίως μέσω της Ενιαίας Δημοκρατικής Αριστεράς (ΕΔΑ), η οποία λειτουργούσε νόμιμα από το 1951 και είχε καταστεί σταδιακά σημαντικός παράγοντας του πολιτικού παιχνιδιού.

Το Μάρτη του 1956, λίγες μέρες μετά το 20ο συνέδριο του ΚΚΣΕ που καταδίκασε το σταλινισμό, συγκλήθηκε, όχι από την Κεντρική Επιτροπή (ΚΕ), ούτε από το Πολιτικό Γραφείο (ΠΓ) της ΚΕ, όπως ορίζει το Καταστατικό του KKE, αλλά από μια επιτροπή 6 κυβερνητικών κομμάτων της κεντρικής & ανατολικής Ευρώπης, η «6η Πλατιά Ολομέλεια της ΚΕ και της ΚΕΕ του ΚΚΕ». Σε αυτή συμμετείχαν ακόμα και μη μέλη του Κόμματος. Την εισήγηση, που υπερψηφίστηκε, δεν την παρουσίασε μέλος του Κόμματος, αλλά ο ΓΓ της ΚΕ του ρουμανικού Εργατικού Κόμματος, Γκεόργκι Γκεοργκίου - Ντεζ. Ο Νίκος Ζαχαριάδης καθαιρέθηκε από ΓΓ της ΚΕ και ο Β. Μπαρτζιώτας από γραμματέας της ΚΕ, ενώ, 7μελές Γραφείο, αποτελούμενο και από μη μέλη του Κόμματος, επιφορτίστηκε με τα καθήκοντα του ΠΓ και της γραμματείας της ΚΕ.[2]

Το 1958 η ηγεσία του ΚΚΕ αποφάσισε να διαλύσει όλες τις παράνομες οργανώσεις του κόμματος που δρούσαν στην Ελλάδα και να εντάξει το σύνολο των μελών της στην Ελλάδα υπό την σκέπη της ΕΔΑ.

[Επεξεργασία] Χούντα

Στις 21 Απριλίου 1967 μια ομάδα συνταγματαρχών του Ελληνικού Στρατού κατέλαβε την εξουσία δια της βίας με πρόσχημα την προστασία της χώρας από τον Κομμουνιστικό Κίνδυνο. Απαγορεύθηκε η λειτουργία όλων των πολιτικών κομμάτων και ανεστάλησαν μία σειρά άρθρων του Συντάγματος που προστάτευαν τις ατομικές και πολιτικές ελευθερίες. Οι διώξεις εναντίον των μελών του ΚΚΕ που δεν είχαν σταματήσει εντάθηκαν ακόμη περισσότερο.

Το 1968 η πολιτική και ιδεολογική κρίση που προκάλεσε στο παγκόσμιο κομμουνιστικό κίνημα η εισβολή της ΕΣΣΔ και άλλων μελών του Συμφώνου της Βαρσοβίας στην Τσεχοσλοβακία άγγιξε και το ΚΚΕ. Στη διάρκεια της 12ης Ολομέλειας μερικά μέλη του αποχώρησαν δημιουργώντας το ΚΚΕ-Γραφείο Εσωτερικού (γνωστό μετά τη μεταπολίτευση ως ΚΚΕ Εσωτερικού) ακολουθώντας την γραμμή του Ευρωκομμουνισμού.

Τον ίδιο χρόνο, το 1968 το ΚΚΕ με απόφαση της Κεντρικής Επιτροπής του ιδρύει τη νεολαία του Κόμματος, την ΚΝΕ (Κομμουνιστική Νεολαία Ελλάδας)

[Επεξεργασία] Μεταπολίτευση

Μετά την αποκατάσταση της Δημοκρατίας το 1974 η κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή νομιμοποίησε το ΚΚΕ. Το 1974 το ΚΚΕ, η ΕΔΑ και το ΚΚΕ Εσωτερικού συμμετείχαν από κοινού στην εκλογική διαδικασία ως "Ενωμένη Αριστερά" λαμβάνοντας ποσοστό 9,36%. Στο εξής (με εξαίρεση την περίοδο όπου συμμετείχε στον Συνασπισμό της Αριστεράς και της Προόδου) το ΚΚΕ κατεβαίνει μόνο του στις εκλογές επιτυγχάνοντας τα ακόλουθα ποσοστά:

  • 1977-1989 περίπου 10%
  • 1993 4,53%
  • 1996 5,61%
  • 2000 5,53%
  • 2004 5,90%

Συμμετείχε επίσης στις εκλογές για το Ευρωπαϊκό κοινοβούλιο:

  • 1994 6,29%
  • 1999 8,67%
  • 2004 9,48%

[Επεξεργασία] Συνασπισμός

Το 1989 το ΚΚΕ, η Ε.ΑΡ (μετεξέλιξη του ΚΚΕ Εσωτερικού) και άλλες οργανώσεις της αριστεράς δημιούργησαν τον Συνασπισμό της Αριστεράς και της Προόδου. Ο Συνασπισμός συμμετείχε για μερικούς μήνες σε κυβέρνηση συνεργασίας με τη Νέα Δημοκρατία με σκοπό την άρση της ασυλίας του Ανδρέα Παπανδρέου και την παραπομπή του σε δίκη για το Σκάνδαλο Κοσκωτά, γιατί αλλιώς, αν δε σχηματιζόταν Κυβέρνηση και ξαναπροκηρύσσονταν εκλογές, θα παραγραφόταν κατά το Σύνταγμα η οποιαδήποτε ευθύνη Υπουργού ή Πρωθυπουργού της προπερασμένης βουλευτικής περιόδου. Η συμμετοχή του στην κυβέρνηση οδήγησε 15 μέλη της ΚΕ και χιλιάδες μέλη σε αποχώρηση, μεταξύ των οποίων ο γραμματέας της ΚΝΕ Γιώργος Γράψας και ο βουλευτής Κώστας Κάππος και στη συνέχεια στη δημιουργία του Νέου Αριστερού Ρεύματος (ΝΑΡ)[3].

Το 1991, αρνούμενο να δεχθεί τη διάλυση των κομματικών του οργανώσεων, το ΚΚΕ αποχώρησε από τον Συνασπισμό με απώλεια ενός μεγάλου αριθμού στελεχών και μελών του, μεταξύ των οποίων 39 μέλη της ΚΕ του και 5 βουλευτές[4] που επέλεξαν να παραμείνουν σε αυτόν. Ανάμεσα στους αποχωρήσαντες ήταν ο πρώην ΓΓ Γρηγόρης Φαράκος και η Μαρία Δαμανάκη πρόεδρος του Συνασπισμού.

[Επεξεργασία] Γενικοί γραμματείς

[Επεξεργασία] Εκδόσεις

  • Ριζοσπάστης, καθημερινή εφημερίδα όργανο της Κεντρικής του Επιτροπής
  • Κομμουνιστική Επιθεώρηση (ΚΟΜΕΠ), τριμηνιαία πολιτική και θεωρητική επιθεώρηση
  • Θέματα Παιδείας, διμηνιαία επιθεώρηση θεμάτων παιδείας και παιδαγωγικής
  • Συνεργάζεται με τις εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή

[Επεξεργασία] Σημειώσεις

  1. Γράμμα Ν.Ζ. "Προς το λαό της Ελλάδας", Αθήνα 31 του Οχτώβρη 1940. Διαθέσιμο εδώ:http://www.geocities.com/nikos_zahariadis/to1ogramma.html
  2. «Η καθαίρεση του Νίκου Ζαχαριάδη (επέμβαση του ΚΚΣΕ στο ΚΚΕ»), Εκδόσεις ΠΡΟΣΚΗΝΙΟ-Άγγελος Σιδεράτος, Αθήνα 2003
  3. Χρήστος Χαλαζίας, Επισκόπηση των γεγονότων του τριμήνου, Περιοδικό ΘΕΣΕΙΣ, τ. 31, 1990
  4. Ριζοσπάστης, 17/7/2001, σελ. 10


[Επεξεργασία] Εξωτερικοί σύνδεσμοι