Ηφαιστεία
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Η Ηφαιστεία είναι ένας αρχαιολογικός τόπος στη Λήμνο.
Οι πρώτες ανασκαφές στην Ηφαιστεία έγιναν από τον Ιταλό αρχαιολόγο Ντελά Σέτα (Della Seta) από το 1926 ως το 1936, έτσι ανακαλύφθηκε η μεγαλύτερη και αρχαιότερη -κατά τους ιστορικούς χρόνους- πόλη της Λήμνου (1000 π.Χ.-1200 μ.Χ.). Προστάτης της ο θεός Ήφαιστος που έδωσε και το όνομά του στην πόλη.
Αποτελούσε την έδρα της αρχαιοελληνικής θρησκείας στο νησί. Νομίσματα που βρέθηκαν εδώ και παριστάνουν έναν αναμμένο δαυλό στη μία τους όψη, αποδεικνύουν ότι ετελούντο γιορτές προς τιμή του θεού Ηφαίστου, τα λεγόμενα "Ηφαίστεια".
Ήταν σημαντικό λιμάνι, κτισμένη από τους πελασγούς πάνω σε μία χερσόνησο που βρέχεται γύρω-γύρω από θάλασσα, σχηματίζοντας δύο φυσικά λιμάνια.
Οι ανασκαφές έφεραν στο φως ιερό αφιερωμένο στη Μεγάλη Θεά Λήμνο, νεκροπόλεις, λουτρά, ένα μεγάλο οικοδόμημα - ανάκτορο που ήταν μάλλον ο λαβύρινθος της Λήμνου που αναφέρει ο Πλίνιος, πηγάδια και θέατρο της ελληνιστικής περιόδου.
Έχουν βρεθεί πολλές κατοικίες, ένα ιερό και μια μεγάλη καμμένη νεκρόπολη, που ανήκαν σε ελληνικό πληθυσμό ο οποίος κατοίκησε στο νησί από τον 8ο μέχρι τον 6ο αιώνα π.Χ. Το ιερό μοιάζει να καταστράφηκε στα τελευταία χρόνια του 6ου αιώνα.
Βρέθηκαν πολλά όπλα, χρυσά αντικείμενα, πήλινα ειδώλια και αγγεία τοπικής τεχνοτροπίας. Σ' αυτά τα αγγεία η γεωμετρική απεικόνιση, συνοδεύεται από καμπύλες μορφές, παράδοση κρητο-μυκηναϊκή που διατηρείται στο νησί μέχρι σχετικά αργά, δημιουργώντας μια τέχνη γεμάτη ζωντάνια και κίνηση. Μερικά θραύσματα αγγείων φέρουν την ίδια γραφή με αυτή της στήλης των Καμινίων.
Αντικείμενα που βρέθηκαν, μαρτυρούν εμπορικές σχέσεις της πόλης με τα νησιά του Αιγαίου και με περιοχές της Μακεδονίας. Αγγεία πρωτοκορινθιακά και αττικά, μελανόμορφα, μιλούν για τις σχέσεις της πόλης με την ηπειρωτική Ελλάδα
Μετά την κατάκτηση του νησιού από την Αθήνα ο πληθυσμός σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, ελαττώθηκε. Πραγματικά, υπάρχουν πολυάριθμοι τάφοι με αττικά αγγεία και ο πιο παλιός υπολογίζεται στο πρώτο μισό του 5ου αιώνα. Υπάρχουν και άλλοι μεταγενέστεροι τάφοι που φθάνουν μέχρι τη ρωμαϊκή εποχή. Ανάμεσα στα ελληνικά κτίσματα σημειώνουμε πρώτο ένα θέατρο, κατασκευασμένο αρχικά, πιθανώς στην ελληνιστική περίοδο και τροποποιημένο στη ρωμαϊκή.
Άλλα κτίσματα (εκκλησίες και κατοικίες) μαρτυρούν για τη σπουδαιότητα αυτής της πόλης στη βυζαντινή περίοδο.
Στην παρακμή και στην πλήρη εγκατάλειψη της Ηφαιστείας συνετέλεσαν δύο λόγοι: Πρώτον, η φυσική καταστροφή του λιμανιού, λόγω των διαδοχικών προσχώσεων από τα νερά της βροχής και δεύτερον η επικράτηση του χριστιανισμού γύρω στο 2ο με 3ο αιώνα. Οι χριστιανοί μην μπορώντας να τελέσουν με άνεση τη θρησκεία τους, αναζήτησαν νέα έδρα στον Κότζινο, η ακμή του οποίου επέσπευσε την ερήμωση της Ηφαιστείας.