Κωνσταντίνος Σάθας

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Πορτραίτο του Κωνσταντίνου Σάθα
Πορτραίτο του Κωνσταντίνου Σάθα

Ο Κωνσταντίνος Σάθας (Αθήνα, 1842Παρίσι, 1914) ήταν απο τους επιφανέστερους Έλληνες ιστορικούς της νεότερης Ελλάδας καθώς και απο τους πρωτοπόρους των νεοελληνικών ερευνών.

Γεννήθηκε στην Αθήνα αλλά καταγόταν απο Γαλαξειδιώτικη οικογένεια αγωνιστών και γραμματοδιδασκάλων. Το 1860 τέλειωσε το γυμνάσιο Λαμίας και δύο χρόνια αργότερα εγγράφηκε στην Ιατρική σχολή Αθηνών. Γρήγορα όμως παράτησε τις σπουδές του για να ασχοληθεί με την ιστορία. Αφορμή στάθηκε η τυχαία ανέυρεση του «Χρονικού του Γαλαξειδίου», το οποίο ανακάλυψε σε μια κρύπτη στα ερείπια της μονής Σωτήρος. Ένα χρόνο αργότερα, το 1865, και ύστερα απο σχολαστική επιμέλεια εξέδοσε το «Χρονικό του Γαλαξειδίου». Σημαντικοί υποστηρικτές του έργου του ήταν ο Παύλος Λάμπρος, μεσαιωνολόγος και πατέρας του επίσης ιστορικού Σπυρίδωνα Λάμπρου, ο Κωνσταντίνος Λομβέρδος και ο Νικόλαος Μαυροκορδάτος. Οι δύο τελευταίοι μάλιστα χρηματοδότησαν τις έρευνες του στα αρχεία της Κωνσταντινούπολης, της Βενετίας, της Φλωρεντίας κ.α. Μέχρι το 1895 καταφέρνει να εκδόσει πολυάριθμες μελέτες αλλά σταματάει ξαφνικά λόγω οικονομικών προβλημάτων. Το 1900 εγκαθίσταται στο Παρίσι, οπου και απεβίωσε το 1914, τυφλός και πάμφτωχος. Ήταν παντρεμένος με την Χαρίκλεια Μάγγου.

Κατα τη διάρκεια της ζώης του εξέδοσε πληθώρα έργων σχετικά με την περίοδο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας αλλα και της Τουρκοκρατίας. Μερικά απο τα έργα του: Ελληνικά ανέκδοτα (2 τόμοι, 1867), Νεοελληνική Φιλολογία, Βιογραφίαι των εν τοις γράμμασι διαλαμψάντων Ελλήνων από της καταλύσεως της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας μέχρι της Ελληνικής Εθνεγερσίας 1453-1821 (1868), Τουρκοκρατούμενη Ελλάς (1869), Ιστορικόν σχεδίασμα περι του πατριάρχου Ιερεμία Β΄ (1870), Ιστορικαί Διατριβαί (1870), Μνημεία της Ελληνικής ιστορίας (9 τόμοι, 1880-1890), Μεσαιωνική βιβλιοθήκη (7 τόμοι, 1872-1894), Ιστορικόν δοκίμιον περι του θεάτρου και της μουσικής των Βυζαντινών (1878), Κρητικόν θέατρον ή συλλογή ανεκδότων και αγνώστων δραμάτων (το οποίο περιελάμβανε έκδοση των θεατρικών έργων Ζήνων, Στάθης, Ερωφίλη και Γύπαρις, 1879) και φυσικά το Χρονικό του Γαλαξειδίου (1865). Αξίζει να σημειωθεί οτι το έργο του Βιογραφίαι των εν τοις γράμμασι διαλαμψάντων Ελλήνων από της καταλύσεως της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας μέχρι της Ελληνικής Εθνεγερσίας 1453-1821 (1868) βραβεύθηκε στο Ροδοκανάκειο Διαγωνισμό. Επίσης αρθρογραφούσε σε διάφορα περιοδικά της εποχής μεταξύ αυτών και στην Πανδώρα.