Ιερός ναός μεταμόρφωσης Του Σωτήρος Χριστιανουπόλεως
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Στους δυτικούς πρόποδες του όρους Αιγάλεω Τριφυλίας, δεσπόζει ο μεγαλοπρεπής Βυζαντινός Ιερός Ναός «Μεταμόρφωση του Σωτήρος» στην τέως κοινότητα Χριστιανούπολης και στη νυν χωρική αρμοδιότητα του Δήμου Φιλιατρών.
Ο ναός αυτός πρέπει να ανεγέρθηκε κατά την άποψη των αρχαιολόγων, προς το τέλος του τρίτου τετάρτου του 11ου μ.Χ. αιώνα, όταν η απλή επισκοπή Χριστιανουπόλεως προήχθη σε Μητρόπολη. Πιθανολογείται, από τα ευρήματα που υπάρχουν στον ναό, ότι ανεγέρθηκε στα ερείπια αρχαίου ελληνικού ναού του «Σωτήρος Διός», καθώς ως γνωστόν ο Χριστιανισμός τους αρχαίους Ελληνικούς ναούς τους θεωρούσε ειδωλολατρικούς και τους κατέστρεφε για να ανεγείρει (ή επάνω στα ερείπιά τους ανέγειρε) χριστιανικούς ναούς. Τον ονόμασαν δε «Μεταμόρφωση του Σωτήρος» για να υπάρχει συνάφεια με τον ναό του «Σωτήρος Διός» και για προφανείς λόγους, για τους τυχόν διαφωνούντας κατοίκους.
Είναι κατασκευασμένος σε ρυθμό Βυζαντινής αρχιτεκτονικής, σταυρεπίστεγος μετά τρούλου. Είναι δε ο μεγαλύτερος Βυζαντινός ναός του Μωριά, εξ' ού και η λαϊκή ρήση, «Αγιά Σωτήρα στο Μωριά και Αγιά Σοφιά στην Πόλη» που έλεγαν οι απλοί πιστοί, οι οποίοι ήθελαν προφανώς να κάνουν σύγκριση ως προς το μέγεθος, με τον Ιουστινειάνειο ναό της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη.
Ο ναός αυτός ελειτουργούσε ανελλιπώς μέχρι το έτος 1825, οπότε τον κατέστρεψε ολοσχερώς, χωρίς να τον κατεδαφίσει, στο πέρασμά του από την Χριστιανούπολη ο Ιμπραήμ-Πασάς. Το έτος 1886 ο ισχυρός σεισμός που συγκλόνισε την περιοχή της Τριφυλίας, είχε σαν αποτέλεσμα να καταρρεύσει ο τρούλος και η νότια πλευρά του ναού αυτού. Το έτος 1921 με το από 13-4-1921 Β.Διάταγμα (ΦΕΚ 68/26-4-21) κηρύχθηκε Βυζαντινό μνημείο, προστατευόμενο έκτοτε από την Πολιτεία. Το έτος 1938 το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων αποφάσισε να αναστηλώσει τον καταστραμμένο ναό, αλλά με την έναρξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, διεκόπηκαν αναγκαστικά οι εργασίες, για να συνεχισθούν πάλι το 1948 και να ολοκληρωθούν το έτος 1950.