Finnburg Fragmint
From Wikipedy
It Finnburg Fragmint is in fragmint fan in âld Ingelske fers. De besteande tekst is ôfkomstich fan in ferlear manuskript dat beware waard yn Lambeth Palace, yn London de residinsje fan de aartsbiskop fan Canterbury. De Britsk learer George Hickes hat op it ein fan'e 17e ieu yn ôfskrift makke fan dit stik en hy hat it publiseare yn in boek oer de âldheid yn 1705. Sûnt die tiid ôf waard it oarspronklik manuskript ferlern of steln. Ien fan'e slimmens mei de tekst is dat oare transkripties dy't Hickes makke hie en wêr't fergelikens fan makke binne mei de orsjienelen faaks net krekt binne, sadat de tekst wezenlike ferbetteringen nedich hawwe.
Ynhâld |
[bewurkje seksje] Ynhâld
It fers beskriuwd in wierskynlik histoaryske slach wêryn de Daniske prins Hnaef oanfalle waard by in stee dy't Finnburg neamd waard, "Finn's fort of stins"; dit wie it kastiel fan syn sweager Finn, haadling fan de Friezen. Blykber kaam Hnaef dêr om't de winter troch te kommen. It fragmint begjint mei Hnaef's observaasje fan wat hy bûten sjocht: "is net de dage yn it easten, net it fleane fan in draak, noch binne de gevels oan it brânen "; wat hy sjucht binne de fakkels fan neier kommende oanfallers. Hnaef en syn sechstich krigers hâlde stân foar fiif dagen, sûnder ferliezen. Dan giet in ferwûne kriger foart om't mei syn sjef te prate (it is net klear oan hokker side) en it fragmint einicht.
It fragmint is mar fyftich rigels lang; en Finn's name wurd der net spesifyk yn neamd, ek net de name fan de stridende stam. Lokkich is der in passage in it epyske fers Beowulf, wêryn Hrothgar's de bard in lied sjongt oer de efternei fan de slach dy't de Freswael neamd wurd, de "Fryske Slachterij", dit is it selde ferhaal. De Beowulf is sawat njoggentich rigels lang. De Finnburg- episoade is in taspiling en dat jild ek foar Beowulf. It is klearens bedoeld foar in publyk dy't it ferhaal al koe.
Dizze Finnsburg Episoade (rigels 1068-1159 yn Beowulf) beskriuwe fjirder it treurje fan Hildeburh, Hnaef's suster; Hnaef's takomstige brânsteapel, wêrop it lichem fan Finn's soan al brând; en it pakt tusken Finn en Hengest, dy't lieder is fan Hnaef's oerlibjende krigers en die ek neamd waard yn it fragmint. De tastân hjirfan binne tsjuster; mar Hnaef's minsken bliuwe yn Finnsburg, yn elts gefal de winter, en de Friezen beskimpe harren net foar it ferliezen fan harren lieder. Op it ein lykwols, Hengest is oerstjûge dat wraak wichtiger is; Finn is dea en Hildeburh "giet tebek nei harren folk".
[bewurkje seksje] Fraachtekens
Mear as dit is der net, de rest moatte we riede en is deilis. It nuverste is wol de ferwizing nei ēotenas, dat kin útlizze wurde as "reuzen" of as tredde stam, de Juten. Guon gelearden tochten dat dit betsjutte "fijân"; en as it net sa wie, wat dogge sy dêr en oan hokker side wiene sy? (Guon sizze dat sy fijânen fan beide siden wienen). Wie Finn belutsen by de oanfal? Parallen kinne makke wurden dat wraak op him fan tapassing wie, want wie hy net ferantwurdlik foar de oanfal troch syn minsken? Hat Finn's soan fjochten foar syn heit of foar syn omke?
It fragmint befetsje gjin kristlike ferwizings en it brâne fan Hnaef is in klear heidens gebrûk. It is in koart stik oer in slach, mar de slach-fersen Waldere út Beowulf waard wol sjoen as kristlike omskriuwens.
De learde J.R.R. Tolkien hat in stúdzje makke oer it Finnburg fragmint: Finn and Hengest: The Fragment and the Episode, Houghton Mifflin Company, New York (1983), ISBN 0-395-33193-5. De Fryske skriuwer D. Kalma hat hjir oer publiseare: Kening Finn.