Foederati
From Wikipedy
Foederati (meartal fan Latynsk foederatus, “ferbûnne”) is in term dy tsjintwurdich foaral assosjeard wurdt mei de Germaanske stammen dy't as foederati opkamen yn it Romeinske Ryk yn de earste ieuwen nei Kr. It begryp sels is lykwols âlder dan dy tiid.
Ynhâld |
[bewurkje seksje] Tidens de Republyk
Yn de earste ieuwen foar Kr. beskikte Rome al oer in systeem werby't de ferskate stammen yn Itaalje opdield waarde yn "klassen", al nei gelang harren relaasje mei de Romeinen. De Latynen waarden as Romeinske bloedbruorren beskôge. Dernei kamen de foederati: sy hienen net it Romeinske boagerrjocht, mar wienen troch in wetlik ferdrach ferbûn mei Rome. De oare folken wiene bûnsmaten, socii.
Fanwege in soad ûndudelikens dy't dy yndieling joech, waard de ûnderlinge ferbûnens fan Italiaanske folken wetlik regele yn de Lex Julia (90 foar Kr.). Alle steaten waard it Romeinske boargerrjocht oanbean. Dêrtroch koene sy allegear ta trede ta de Romeinske Republyk (res publica).
[bewurkje seksje] Sûnt de Keizertiid
Yn de earste ieuwen nei it begjin fan de jiertelling krige it begryp foederati in rommere bestsjutting. Earst bûnen de Romeinen guon stammen as foederati oan harren troch stipe mei jild as iten. Letter waard it foederati hieltiid faker tastien harren yn it Romeinske Ryk te festigjen. Troch dy feitlike opname yn it Ryk krigen de foederati ek in sekere beskerming. Yn ruil dêrfoar betellen de foederati belêsting oan de Romeinen: sy leveren Rome helptroepen foar it leger. In soad bekende Germaanske oanfierders dy't letter yn opstân komme soene tsjin Rome, lykas Arminius, Julius Civilis en Alarik - makken opgong yn it Romeinse leger.
De foederati waarden ynkwartierd by grutgrûnbesitters dy't yn de grinsgebieten fan it Ryk wennen. Dat soe lang om let grutte gefolgen hawwe: de grutgrûnbesitters dy't in soad jild hiene en nogal ûnôfhinklik fan Rome wiene, krigen hieltiid mear mouite om harren belêsting oan Rome ôf te drage. Dy ûntjouwing liede ta in belêstingherfoarming wêrby't de belêsting benammen lokaal organisearre waard. Guon tinke dat de opdieling fan it Ryk yn lytsere belêstingdistrikten fan ynfloed west hat op de lettere territoriale opdieling fan it Romeinske Ryk.
Yn de tuskentiid waarden de Romeinen hieltiid ôfhinkliker fan de foederati, lykswols wienen dy net altyd betroud. De ûnder in soad geunstige betinksten nei Thraasje yn it Ryk helle Fisigoaten kamen yn 395 yn opstân tsjin keizer Theodosius I.
[bewurkje seksje] Ûntwikselings yn de 5e ieu
Doe't de Romeinske macht yn de 5e ieu fierder ôfnaam, gongen de foederati harren hieltiid mear ûnôfhinklik opstelle yn it West-Romeinske Ryk. Opstannen fan foederati kaam hieltiid faker foar en yn likernôch 455 ûntstie der in situaasje dat der gjin belestingjild mear oan it sintraal gesach ôfdroegen waard. De lokale Romeinske autoriteiten waarden oan de kant skowd en foederati as de Fisigoaten en de Bourgonden namen sels it heft yn hânnen troch it stiftsjen fan ûnôfhinklike keninkryken.
Yn it leger fûn in selde ûntwikkeling plak. Yn de rin fan de 5e ieu waard de militêre sterkte fan it Romeinske leger sawat hielendal basearre op foederati ienheden. Yn 451 koe Attila de Hun mei mouite ferslein wurde mei help fan foederati (dy de Fisigoaten, Bourgonden, Franken en Alanen omkringe). Lang om let wie ien fan de foederati, de Germaanske stam de Herulen, ferantwurdlik foar it ein fan it West-Romeinske Ryk. De lêste Romeinkse keizer Romulus Augustulus waard ôfsetten troch de magister militum (opperbefelhawwer) fan de foederati, de Germaan Odoaker.
[bewurkje seksje] Externe links
- www.echeat.com, essay over de Foederati (Engelstalig)
- www.ilexikon.com, encyclopedisch artikel (Duitstalig)