Goa
From Wikipedy
In Goa (Latynsk: pagus, Nederlânsk: Gauw, Dútsk: Gau, Ingelsk: shire) wie in krite en ynstitutsjoneel ûnderdiel fan in Germaansk stamgebiet.
Yn it part fan Nederlân dat diel útmakke hat fan it Romeinske Ryk, (Nederlân te súden fan de Ryn), kamen de gauen oerien mei de earder Romeinske civitates. Yn de Nederlândske skiednis spile de goaen in rol fan de 4e ieu ôf oant de 11e ieu. Doe't it Frankyske Ryk yn 'e 8e ieu harren gesach oer it Nederlânske gebiet útwreide, foarmden de goaen bestjoerlike ryksienhedens, laat troch in greve. De greve bestjoerden de gau út namme fan de kening. De Goaen hienen meastal nateurlike grinsen.
[bewurkje seksje] Rjochtplagtsjen yn de goa
De sintrale ynstelling yn 'e gao der't rjocht sprutsen waard wie it ding. Dit wie de gearkomste wêr de "dinggenoaten", de frije en strydbere manlju, byinoar kamen (meastal trije kear jiers). Dit barde op in fêst stee (oarspronklik yn de iepen loft). De gearkomsten waarden late troch in foarsitter, dy't Asega of rjochter neamd waard. Hy sprekke rjocht neffens it folksrjocht. Op dizze gearkomsten wurde ek oare wichtige beslissingen nommen. Nei de ynliving fan de Fryske gebieten yn it Frankyske Ryk wie de greve meastal de foarsitter.
Fan de 10e ieu ôf rekke goaen en goadingen yn ferfal troch it útwreidzjen fan de hearigens (wêrtroch it tal frije manlje ôfnaam) en troch de ferbrokkeling fan de goaen yn grutte ferbânnen. De goa naam bleau lykwols noch in skoftlang yn gebrûk as oantsjutting foar it gebiet.
[bewurkje seksje] Goaen yn Nederlân
- Regio's yn Frieslân:
- Regio's yn Grinslân:
- Humsterlân (Achtkarspelen en Westerkertier)
- Hunsingoa (tusken Lauwers en Maarvliet)
- Fivelingoa (tusken Maarvliet en Tjamme)
- Eemsgoa (eastlik fan Tjamme)
- Gorecht (Krite fan de stêd Grins)
- Hamalân, wêrút ûntstean binne:
- Sallân, of Isselgoa
- Teisterbant (Vijfherenlanden en Neder-Betuwe)
- Betuwe (Over-Betuwe)
- Drenthe
- Fivelgoa
- Flethite of Flethetti (Feluwe) (Utrechtse Heuvelrug, Gooi en Gelderse Vallei)
- Regio's yn Hollân:
- Westflinge (West-Fryslân + Zeevang en Callantsoog)
- Kinmerlân
- Skelde-Maas-Ryngebied:
- Niftarlake (Utert en lans de Vecht)
- Hettergoa (eastlike Maasoer tusken Cuijk en Roermond)
- Duffelgoa (Lân van Maas en Waal)
- Keldagoa
- Mulgoa (lân tusken Maas en Ryn, fan Arcen (Nederlân) oan Erkelenz (Dútslân))
- Walcheren (Seelân bewester Skelde, tusken Easterskelde en Westerskelde)
- Maasgoa, winliken Masau (westlike Maasoer tusken Cuijk en Maastricht)
- Tubalgoa
- Hattuaria