Skotsk-Germaansk
From Wikipedy
Skotsk-Germaansk, Leechlân-Skotsk of Lallans (yn de eigen taal Scots neamd) is in term dy't troch guon taalkundigen brûkt wurdt foar it gehiel fan Germaanske dialekten dat sprutsen wurdt yn Skotlân en dielen fan Noard-Ierlân en Ierlân en hokker gehiel dan as in aparte taal beskôge wurdt. De taal wurdt sjoen as nau besibbe oan it Ingelsk, mar te ûnderskieden fanwege nochal wat ferskillen yn wurdskat en útspraak. Skotsk is tichter by de Angelsaksyske oarsprong bleaun as it Ingelsk. De steatus fan selsstannige taal wurdt troch oare taalkundigen fûl bestriden en hja sjogge it Skotsk dan ek as in dialektgroep fan it Ingelsk. Arguminten dêrfoar binne it ûntbrekken fan in Skotske standerttaal en it bestean fan in dialektkontinuüm mei de dialekten yn Ingelân.
Yn Skotlân wenje ûngefear 1,5 miljoen minsken dy't Skotsk prate. Yn Noard-Ierlân leit dit oantal op 30.000.
It Skotsk wurdt offisjeel erkend as in in ûnôfhinklike taal troch de Jeropeeske Uny en wurdt no ek beskerme troch dizze organisaasje. It Skotsk wurdt sprutsen troch ûngefear in miljoen minsken yn Súd- en Noardeast-Skotlân.
Yn grutte linen hat it Skotsk fiif dialekten:
- Noard-Skotsk, sprutsen ten noarden fan Dundee (faak Doric neamd) — en Súdlik Noard-Skotsk.
- Midden-Leechlân, sprutsen fan Fife en Perthshire oant Lothian en Wigtownshire.
- Súdlik Leechlân, sprutsen yn de Borders.
- Eilân-Skotsk, sprutsen yn Orkney en op de Sjetlân-eilannen.
- Ulster-Skotsk, sprutsen yn Noard-Ierlân. Dit dialekt wurdt ek wol Ullans neamd (in gearlûking fan Ulster en Lallans).
Undanks it grutte oantal sprekkers fan de taal is it Skotsk foaral in sprektaal, sûnder in unifoarme ortografy. Dit komt troch de lange oerhearsking fan de Ingelsken yn Skotlân.
Der binne Skotten dy't it Skotsk nij besteansrjocht jaan wolle en de skriuwtaal ûntwikkelje wolle. It Skotsk hat wol in pear skreaune boarnen, mar dy binne hiel âld en der binne net folle fan. Se binne benammen neilitten troch de bekende Skotske dichter Robert Burns (1759 - 1796).