Metafonía nominal

Na Galipedia, a wikipedia en galego.

A metafonía nominal é un fenómeno que consiste no influxo dunha vogal sobre outra que a antecede na mesma palabra. Afecta aos substantivos, adxectivos e pronomes. A metafonía xorde cando o -o final fixo que as dúas vogais tónicas /ε/ /ω/, abertas etimoloxicamente, pasasen a pechadas /e/ /o/ nunha parte do territorio galego.

A evolución do latín, sería:

  • Metum > /'mεdo/ Pero a metafonía fixo que se pronuncie: /'medo/
  • Oculum > /'ωλo/ Mais as zonas con metafonía pronuncian: /'oλo/

As palabras afectadas pola metafonía non ocupan áreas totalmente idénticas, senón que varían segundo a palabra. Pero pódese dicir que ocupan sempre a parte occidental de Galicia. Expandíndose cara o sector central e sendo o oriental o que máis se resiste. No caso de /'mεdo/ as únicas zonas sen metafonía son as do galego máis oriental e tamén o galego exterior. Hai un claro dominio de /'medo/ no resto do territoria galego.

Non pasa o mesmo en ollo, pronúnciase sen metafonía /'ωλo/ na totalidade da provincia de Ourense, no galego exterior, en Lugo (aínda que nalgúns sitios hai algo de metafonía coma no Ortegal), e tamén concellos fronteirizos entre Pontevedra e Ourense. A metafonía en xeral non está condenada no estándar, senon que permite unha dobre posibilidade de pronunciación, con metafonía ou sen ela. Porén, no caso de medo, coma as zonas afectadas pola metafonía ocupan unha maioria abrumadora prefírese a pronuncia do e pechado. A metafonía na escrita non ten repercusión algunha, polo que non se pode analizar a súa aceptación na literatura. Tampouco é visible a súa aprobación/rexeitamento ou identificación con distintos sectores da sociedade ou zonas de Galiza.