Literatura finesa

Na Galipedia, a wikipedia en galego.

A lingua finesa permaneceu como lingua non escrita ata o século XVI pero por suposto iso non quere dicir que durante séculos carecese de literatura, o finés gozou dunha vizosa literatura popular que chegou a nós grazas os cantores populares que ao longo de xeracións transmitiron eses textos, loxicamente con modificacións e en múltiples versións.

Índice

[editar] Literatura popular

A poesía popular finesa conérvase nos arquivos da Sociedade de Literatura Finesa e só unha parte se publicou na colección Suomen Kansan Vanhat Runot en 33 volumes publicados entre 1908 e 1948 que recollen 85.000 pezas con 1.270.000 versos. A maior parte desa literatura popular conservouse na zona máis oriental do dominio lingüístico da lingua finlandesa, Carelia e Ingria e en menor medida no oeste de Finlandia pero os poemas conservan trazos lingüísticos e temáticos propios do occidente do dominio lingüístico finés. A poesía popular finesa pode ser poesía lírica, unha poesía individual que se centra na emoción e o lirismo do eu do poema utilizando imaxes tiradas da natureza e das actividades da vida cotiá ou poesía épica, poemas máis longos e extensos, en torno aos 100 ou 200 versos, que contan unha sucesión de acontecementos, mitolóxicos as máis das veces. Fóra destes dous grandes grupos quedan fóra outro tipo de poemas como as poesías para as vodas, de caza, lamentacións.

Os encargados de conservar e cantar os poemas populares eran os cantores populares ou bardos, ás veces acompañados polo kantele. No norte eran dous os cantores, un que o recitaba de primeiro e outro que repetía o verso, mentres no sur o cantor era xeralmente unha muller acompañada por un coro. Entre os cantores populares destacaron Arhippa Perttunen e Larin Paraske.

En 1564 recolleuse o primeiro poema popular finés pero foron escasos os poemas que se recolleron en parte por considerarse un fenómeno pagano e en parte non ser o finés unha lingua minorizada. No século XIX o romanticismo vaise interesar pola literatura popular e Elias Lönnrot partindo de poemas recollidos por el e por outros entusiastas redactou a epopeia Kalevala (1835-1849) que consagrou a literatura popular como unha das principais fontes da literatura finesa escrita.


[editar] Reforma Protestante

Aínda que antes da Reforma xa existían textos relixiosos en finés, non conservados, foi Mikael Agricola primeiro bispo protestante de Finlandia o autor dos primeiros libros en finés, en 1543 publicou Abckiria, un pequeno abecedario e catecismo, Rucouskiria é un libro de oracións publicado en 1544, en 1548 apareceu a súa tradución do Novo Testamento fundamental na estandarización do finés.

Epígonos de Agricola continuaron o seu labor como Jacobus Finno, autor dun libro de cánticos en 1583, Hemmiki Maskulainen tamén autor dun libro de cánticos en 1605 e tradutor de Piae Cantiones en 1616, Eerik Sorolainen autor de Postilla, colección de sermóns en dous volumes publicados en 1621 e 1625 e que se usou nas igrexas finesas por máis de dous séculos.

[editar] Academia de Turku

O século XVIII estivo marcado polo establecemento da Academia de Turku que aínda que favoreceu fundamentalmente ao sueco, a lingua dos profesores tamén exerceu influencia sobre a literatura finesa, apareceu o primeiro autor teatral, Eerik Justander que traduciu unha obra sueca ao finés que non se conserva. Matthias Salamnius escribiu unha descrición da vida de Xesús en metro kalevaliano, Ilo-Laulo Jesuxesta (1690), que viu reedicións nos dous séculos seguintes. No seo da Academia de Turku comezaron a aparecer homes que se interesaron pola lingua finesa como Daniel Juslenius, autor dun dicionario trilingüe ou Henrik Florinus, autor dunha nomenclatura do vocabulario finés. Suomenkieliset (1775-1776) foi o primeiro diario en finés.

[editar] Século XIX

O comezo do século XIX coincidiu coa fin do dominio sueco sobre Finlandia que quedou a partir de 1809 baixo o dominio de Rusia, como un Gran Ducado autónomo que conservou as antigas institucións suecas e no que a lingua sueca seguía a ser a oficial e no que se comezaba a crear unha conciencia nacional que chegou tamén á literatura, que se expresaba maioritariamente en sueco, a principios de século tan só algúns poetas como Kallio ou Jakob Judén ou o dramaturgo Pietari Hannikaien escribían en finés, aínda que numerosos poetas populares como Vihtapaavo elaboraban unha poesía local enraizada na tradición. Entre algúns intelectuais de lingua sueca comezou a estenderse a consideración do finés como lingua nacional de Finlandia, entre eles salientou Johann Vilhelm Snellman que en 1863 conseguíu un status legal para o finés semellante ao sueco.

[editar] Ver tamén