Teis, Vigo
Na Galipedia, a wikipedia en galego.
Índice |
[editar] Teis, barrio de Vigo
Teis é un barrio da cidade de Vigo, situado nas abas do Monte da Guía e do Monte da Madroa.
Trátase duns barrios históricos de Vigo. Teis alóngase dende o comezo da rúa Sanjurjo Badía ata a parroquia de Chapela (xa lindante co concello de Redondela) de oeste a este e dende a beiramar, en Guixar, ata a Travesía de Vigo de norte a sur. O barrio de Teis espállase por uns 5,80 quilómetros cadrados costeiros e ten unha poboación cuns 25.000 habitantes. É un dos barrios vigueses máis densamente poboados.
O barrio artellouse arredor do Mercado de Abastos situado no lugar do Toural e consta dun casco urbano antigo practicamente desaparecido e unha aglomeración urbana caótica e desordenada en torno á avenida Sanjurjo Badía que divide o barrio en dúas metades.
A súa orografía é ben complicada e está atrapado entre a beiramar e o voluminoso monte de A Madroa. O barrio, deitado nesta estreita franxa, presenta un elevado gradiente de desnivel pois pasa do nivel do mar ós 350 metros de altitude de A Madroa en escasos quilómetros. O Monte de A Guía que descende ata o mar ten 100 metros de altura.
[editar] Historia
No barrio de Teis atopáronse restos paleolíticos (bifaces) que datan a presenza de grupos de colleitadores e cazadores no zona. Tamén foron achados restos neolíticos (petroglifos datados no calcolítico). Non obstante, descoñécese exactamente cando se asentou permanentemente a poboación no lugar. Sábese de asentamentos castrexos (romanizados coma o da Guía) e romanos no barrio. Durante os anos 1950, atopáronse restos romanos, entre os que salienta unha prensa de aceite que probablemente pertencía a unha villa romana localizada precisamente nun lugar chamado hoxe en día a Oliveira. Os primeiros datos históricos conservados son de 1145 d.C.
No século Teis vivía baixo o señorío de Pedro Fernández de Castro. No século XIX pasaría ó Cabido de Tui.
Orixinariamente, Teis foi un barrio de pescadores localizado en Guixar. Pronto o lugar foi ocupado por astaleiros de barcos de madeira e outras manufacturas do mar. Aínda hoxe, malia o avance descontrolado das edificacións, poden atoparse loxas derruidas onde se acubillaban aqueles astaleiros. Son casas e obradoiros construidos durante o século XVIII e XIX. Teis sufriu o embate da flota do lexendario pirata Drake no século XVI e foi asolado.
Dende o foco de Guixar, Teis estendeuse rapidamente pola faldra do Monte de A Madroa.
Progresivamente, Teis foi abranguido por Vigo perdendo toda posibilidade de crecemento autónomo. Converteuse axiña unha barriada obreira e mariñeira. Durante o crecemento da cidade de Vigo ó longo do século XIX e XX, Teis foi o barrio ó que acodían en aluvión os emigrantes procedentes maioritariamente de Ourense e, en menor medida, de León, que chegaban á cidade. Así, por exemplo, en 1914 construíuse o tranvía que unía Teis e Chapela con Vigo, co obxectivo declarado de transportar os traballadores ata Vigo.
No século XX a franxa litoral de Teis foi invadida polos astaleiros entre os que cabe salientar Vulcano, aberto en 1940 e adicado principalmente á construcción de buques pesqueiros. Tamén naceu, na aba do Monte da Guía o arrabal marxinal de Vichita.
Durante un breve período no ano 1936, Teis acadou a condición de concello segregándose do concello de Lavadores. Non obstante, a finais de 1936 foi restituído a Lavadores. Precisamente, Teis, xunto a Lavadores, foron os derradeiros reductos de resistencia ó golpe de estado de 1936, o cal orixinou en ambos barrios unha forte represión que duraría toda a guerra e gran parte da posguerra.
A progresiva proletarización do barrio converteuno en foco das loitas obreiras contra o franquismo. Acosado pola crise de petróleo de 1972 e polo previsible fin do franquismo, xurdiron diversas organizacións de xénese marxista-leninista que se enfrontaron durante contra o réxime. Os GRAPO, Organización Obreira (OO) e outros sindicatos ilegais contaban con afiliados no barrio e influían poderosamente sobre os traballadores do metal. Algúns dos militantes clandestinos coma Moncho Reboiras, Abelardo Collazo e o seu irmán Anxo, Alonso Riveiro ou Xosé González (Pepiño), vivian ou traballaban en Teis. Aberlardo Collazo e Alejandro López Vilas crearon a Asociación Cultural de Teis por eses anos.
Coa chegada da restitución democrática, a loita obreira devalou no seu sentido político. Sen embargo, continou a conflictividade laboral. Os astaleiros de Vigo, e entre eles, Vulcano, sufriron unha dura reconversión ordenada en 1982 polo goberno dirixido polo PSOE. As protestas e manifestacións repetíronse no barrio durante anos. Finalmente, pouco se conseguiu e os asteleiros de Teis foron practicamente desartellados e dende aquela arrástranse moribundos agardando o seu peche definitivo.
Todas estas reinvindicacións, tanto durante o franquismo como durante a restauración borbónica, crearon no ánimo dos habitantes de Teis o convencemento de seren un barrio marxinado e esquecido. Esta soterrada conflictividade estoupou violentamente cando o Concello de Vigo, presidido por Carlos Príncipe (PSOE) ordenou, en contra do parecer dos veciños, a instalación dunha planta compactadora de lixo no peirado de Guixar. Era 1994 e pronto o conflicto volveuse nunha revolta veciñal que se prolongou durante meses e que provocou unha forte represión policial que espertou nos veciños o recordo dos peores tempos. Finalmente, a revolta desgastou o prestixio do PSOE local e trouxo ó goberno municipal ó PP, partido que prometou retirar a planta compactadora. Esta promesa nunca se cumpriu.
[editar] Infraestructuras e urbanismo
Teis é un exemplo perfecto da peculiar urbanización que sufriu o territorio galego. Malia estar plenamente integrada no casco urbano da cidade máis populosa de Galicia, Teis conserva rasgos dunha lonxana orixe rural e mariñeira. A carón da modernas edificacións e de vías públicas tan importantes no territorio como a liña férrea e a autopista A9, conviven vivendas unifamiliares, minúsculas explotacións agrarias, leiras e hortas, chalets e descampados. A zona de Guixar, por exemplo, non contaba con sumidoiros ata finais da década dos 1990. Ademais, o barrio, principalmente a rúa Sanjurjo Badía, sufre un intenso tráfico tanto de turismos coma de camións por ser ruta cara a Pontevedra (e todo o eixo atlántico). Sanjurjo Badía está considerada unha das rúas máis ruidosas, por mor do tráfico rodado, tanto de Galicia como de España.
[editar] Teis e a Igrexa Católica
Teis pertence a diócese de Tui-Vigo. De feito, en Teis está situada a sé do Bispado, concretamente, na rúa Doutor Corbal. Aparte, Teis conta cun algúns dos templos máis interesantes de Vigo. Entre eles, destacan a ermida de A Nosa Señora das Neves, un pequeno templo erexido no curuto do Monte da Guía, e a Igrexa de A Nosa Señora das Neves, da que depende a ermida. Esta igrexa organicista é obra do arquitecto galego Bar Boo e un magnífico exemplo da arquitectura funcional.
No barrio, tamén se atopan as parroquias de San Ignacio de Loyola de estilo neohistoricista e que pertence á Compañía de Xesús, a de Santo Cura de Ars de recente construcción ou a de San Francisco Xavier.
Destaca igualmente o monasterio das Salesas Reais, sorprendente obra do arquitecto Antonio Palacios.
Camiño a Chapela, encóntrase o fogar dos Hermanos Misioneiros dos Enfermos Pobres. Este hospicio naceu en 1967 e acolle a vagabundos e marxinados. O seu traballo calou entre os vigueses e hoxe en día é unha das institucións caritativas máis estimadas na cidade.
[editar] Espazos naturais
Paradoxalmente, Teis tamén conta con áreas verdes moi importantes e nalgún caso conservada nun estado semisalvaxe. No barrio poden visitarse a centenaria carballeira de A Guía, o parque de A Riouxa deseñado polo arquitecto Ricardo Bofill, o parque de A Madroa cun inmenso piñeiral (e exemplos de sobreiras, carballos, bidueiras e castiñeiros), etc. Teis tamén ten algúns dos miradoiros máis fermosos sobre a Ría de Vigo coma a ermida do Monte da Guía, o faro situado no mesmo monte ou o Monte da Madroa.
En cambio, o litoral de Teis está practicamente perdido. Dende mediados dos anos 1990, o colectivo Voces do Litoral reinvindica a recuperación e conservación dos escasos areais que aínda perduran. O resto de litoral de Teis xace baixo recheos e peiraos, principalmente o peirao de Guixar construído a finais dos anos 1980 e actualmente infrautilizado. A única e máis sonada praia do barrio, A Punta, desapareceu a finais de 1990 logo da polémica construcción dun paseo marítimo.
[editar] San Salvador de Teis
San Salvador de Teis é unha parroquia do concello de Vigo.
- Limita cas parroquias de Candeán, San Paio, San Xoán Do Monte e Vigo Centro e pertence ó arciprestazgo de Vigo-Teis.
- Ten 6 entidades de poboación, 35 lugares e 2.402 veciños (2003)
- As súas entidades de poboazón son as seguintes: A Mouta (305), A Paradela (350), O Paraixal (430), A Presa (253), O Pugariño (198), e Rorís (866).
- Os lugares (que xeralmente forman parte de algunhas das entidades): Arnela, Cacharela, A Calzada, Cancelo, Os Caños, A Chumba, As Coutadas, O Espiñeiro, A Ferreira, As Flores, Foxos, Frián, A Guía, Guixar, A Igrexa, A Lagoa, O Laranxo, Maceiras, O Montecelo, A Oliveira, Padín, Poulo, A Punta, A Ribeira, Ríos, A Rotea, Santa Trega, Tizón, Tobel, O Toural, Trapa, Travesán, O Troncal, Valbarda e A Xorxa.
Na parroquia fixéronse achados do Neolítico e restos da cultura castrexa. No século XVI sufriu as invasións dos barcos do corsario Drake.
Lugares da parroquia de Teis no concello de Vigo na Provincia de Pontevedra | |
---|---|
Mouta, A | Paradela, A | Paraixal, O | Presa, A | Pugariño, O | Rorís |