Cádavos, A Mezquita

Na Galipedia, a wikipedia en galego.

Cádavos é a aldea de poboación concentrada correspondente co territorio parroquial do mesmo nome situado no sueste do concello da Mezquita raiando con Portugal (freguesía da Moimenta, no concello de Vinhais).Sitúase nunha altitude media arredor dos 900 m sobre o nivel do mar.Dista 7 km da vila da Mezquita.

No extremo máis suroriental atópase o chamado "Penedo dos Tres Reinos" e mais a "fonte dos tres reis" que marcan o límite entre o Reino de Galiza, o Reino de Castela e o Reino de Portugal nas súas dimensións decimonónicas. Porén, a freguesía de Castromil situada en territorio da C.A. de Castela-León é lingüística, antropolóxica e culturalmente galega e afín ás terras da Mezquita.

O territorio parroquial áchase fisicamente nos comezos da depresión do Douro, entre o val e os lombeiros, e é atravesado polo Leste, de Norte a Sur, polo río de Cádavos, noutrora tamén coñecido coma Paulador, sendo afluente do Rabaçal en Portugal.

O territorio posúe unha riqueza faunística e floral considerábel cunha masa importante de árbores caducifólias. Touzas, carballeiras, foresta de ribeira e soutos de castiñeiros centenarios. As zonas máis altas e penedías están poboadas por matogueira e monte baixo (torgais, uces, chaguazo, carqueixa, xesta...). A maior parte da superficie fica comprendida dentro da rede natura 2000,integrado no espazo catalogado oficialmente coma "Pena Maseira".

[editar] Demografía e poboación

Actualmente a poboación estábel durante o ano en Cádavos non chega aos cen habitantes, moito menos da metade do censo de 1950 (243 habs.). Situación equiparábel ao resto de parroquias do concello. Este feito enmárcase nas consecuencias das vagas migratorias que sufriu a Galiza interior e oriental, primeiro en dirección a América Latina e máis tarde cara Centro-Europa e as áreas máis desenvolvidas do Estado Español. A impermeabilidade legal da raia con Portugal e a distancia quilométrica aos grandes centros urbanos de Galiza acentuaron aínda máis o atraso que ao igual ca noutras comarcas de Galiza foi responsabilidade directa do caciquismo e a política marxinatoria e colonial española.

[editar] Aspectos históricos e artísticos

Igrexa do século XVII con retábulos barrocos do sec.XVIII.

Existen dúas casas señoriais brasonadas, unha delas completamente esborrallada, cun destacábel brasón conservado por unha familia fóra do seu lugar orixinal. A outra casa señorial, situada cara a praza no centro da poboación posúe escudos de enigmática factura (non seguen a ortodoxia esixida polos reis de armas) que remiten, segundo algúns estudosos, á presenza de templarios en épocas pretéritas e anteriores á construción da casa ou mesmo que fan pensar en presenza hebraica ou xudía por un cuartel co candelabro de sete brazos (menorá) xudeu e outro cuartel coa serpe reptante de bronce que Moisés ergue no deserto, símbolo da inmortalidade.

En todo caso, coñécese o nome do autor, Don Vicente Guerra Álvarez por 1760.

Son numerosas as casas con lumieiras gravadas con datas de principios do século XVIII, o que pode dar unha idea de recuperación e crecemento de Cádavos tras as guerras da independencia de Portugal na segunda metade do s.XVII.

Cádavos foi feudo particular da familia Guerra durante os séculos XVII e XVIII, familia inicialmente vencellada aos Cadórniga, señores da Mezquita, posuidores do patrimonio incautado aos templarios e donos da casa-pazo aínda conservada no centro da vila da Mezquita.

No ano 1826 (segundo Miñano), Cádavos aparece como vila reguenga, na xurisdición da Vilavella da Mezquita (xurisdición ordinaria) e con alfándega importante.

Os comezos da guerra do 1936 viron en Cádavos un efémero foco de resistencia ao franquismo.Á existencia en Cádavos dun cuartel de carabineiros que acataban a legalidade democrática republicana uniuse a presenza de sindicalistas que daquela traballaban na construción do camiño de ferro entre Zamora e Ourense. Con todo, a finais de xullo do 36 o falanxismo e o poder militar franquista xa tiñan afogado en sangue a resistencia.A represión,as represalias, os fusilamentos e o exilio non se fixeron agardar para moitos.


[editar] Aspectos lingüísticos

Lingüisticamente, Cádavos fica integrado de xeito patente no dominio lingüístico galego-portugués.O 99% da poboación é monolingüe en idioma galego. Dentro do galego, a fala de Cádavos pertence á variante oriental, e dentro desta á subárea das Frieiras-As Portelas.

Características principais comúns co resto do galego oriental:

-Terminacións en -ois para os substantivos que rematan en -ón, p.ex. pantalois, lambois, camiois.

-Terminación -au (masc.) e -á (fem.)para as formas latinas -anum, ana.Ex.: irmau-irmá.

-Vacilación entre os ditongos -ou,-oi ou supresión en -u.Exemplos: Despous,truta, muto, e característico das parroquias do sueste do concello da Mezquita, "noute" por "noite".

-Terminacións en -ai para palabras rematadas en -ade. "verdai" ou "mitai" por "verdade" e "metade".

-Formas verbais no imperativo coma "cantai","dicei" e "facei" en lugar de "cantade","dicide" e "facede".

Características lingüísticas comúns coa subarea Frieiresa-Portelá:

-Teísmo: "xa to dei", por "xa cho dei" e "xa ta trougue" por "xa cha trouxen".

-Perda do -n nas formas verbais do pretérito perfecto: "eu partí" por "eu partín".

-Diminutivo en -iño coma na maioría das falas galegas en oposición ao -in do galego oriental. "Padriño" e non "padrín".

-Substitución dos pronomes -no e -na por -o e -a ou transformación do -n en -n velar: "el colleuo" por "el colleuno", "matoua" por "matouna", "colléronho" por "collérono", "acháronha" por "achárona".

-Formas verbais arcaizantes: "fezo" por "fixo".

-Inexistencia do pronome -lles/-lhes común no galego e portugués modernos.Só existe "lle".Exemplo: "El contoulle un conto (a eles)" por "El contoulles un conto (a eles)".

Trazos peculiares observados no galego de Cádavos:

-Formas coma "río","tío","frío","fío" resultan en "riu","tiu","friu","fiu".

-Tendencia vacilante ao "ceceo" implosivo no final de sílaba dalgunhas palabras : "mázcara" por "máscara", "pezcozo" por "pescozo".




Galicia | Provincia de Ourense | Parroquias de A Mezquita

Cádavos (Santa María Madanela) | Castromil (Nosa Sra. da Encarnación) | Chaguazoso (Santiago) | A Esculqueira (Santa Eufemia) | Manzalvos (Santa María) | A Mezquita (San Martiño) | O Pereiro (San Pedro) | Santigoso (San Simón) | A Vilavella (Santa María da Cabeza)