1809
Na Galipedia, a wikipedia en galego.
< Século XVIII | Século XIX | Século XX > | |||||||
01 | 02 | 03 | 04 | 05 | 06 | 07 | 08 | 09 | 10 |
11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 |
21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 |
31 | 32 | 33 | 34 | 35 | 36 | 37 | 38 | 39 | 40 |
41 | 42 | 43 | 44 | 45 | 46 | 47 | 48 | 49 | 50 |
51 | 52 | 53 | 54 | 55 | 56 | 57 | 58 | 59 | 60 |
61 | 62 | 63 | 64 | 65 | 66 | 67 | 68 | 69 | 70 |
71 | 72 | 73 | 74 | 75 | 76 | 77 | 78 | 79 | 80 |
81 | 82 | 83 | 84 | 85 | 86 | 87 | 88 | 89 | 90 |
91 | 92 | 93 | 94 | 95 | 96 | 97 | 98 | 99 | 00 |
Índice |
[editar] Acontecementos
[editar] Alemaña
- O filósofo alemán Friedrich Wilhelm von Schelling (que nacera en Leonberg no ano 1775 e morrerá en Bad Ragaz no 1854) publica as súas "Investigaciones sobre la esencia de la libertad humana" a finais do 1809. O gran pensador estudara filosofía e teoloxía en Tübingen e Leipzig. Dende 1790 foi co-discípulo de Hegel ata que en 1796 coñeceu a Goethe, quen lle procurou unha cátedra na universidade de Jena. Tamén ensinou en Würzburgo, Erlangen e Munich, na universidade desta cidade recentemente creada por Luís de Baviera. Aparentemente simple comentador de Fichte, Schelling interpreta dende 1797 a identidade do eu como unha identidade absoluta do espíritu e do mundo, e como unha identidade subxetiva. Filósofo panteísta, inaugura, na contra do formalismo das filosofías do suxeito (nas que tanto traballaron Kant e Fichte), a era das filosofías do absoluto. Para Schelling o arte é a revelación do divino existente nas cousas e no espíritu. O seu mérito é o de crear un racionalismo que explique e xustifique todolos datos da existencia.
- Tamén o científico alemán Karl Friedrich Gauss publica "La Teoría de los cuerpos celestes "(Theoria motus corporum eoelestium in sectionibus conicis solem ambientium), onde expón as súas observacións astronómicas realizadas desde o observatorio de Göttingen, do que é director dende 1807. Astrónomo, matemático e físico, desde que en 1801 o italiano Piazzi descubrise o asteroide Ceres, Gauss adicouse de cheo ao estudo da mecánica celeste.
[editar] América
- No sur, en Bos Aires, o desenvolvemento da guerra da Independencia en España favorece o espertar da conciencia nacional na América española e a procura de órganos de goberno autónomos. No Río da Prata, Bos Aires rebelase contra o vicerrei Santiago Liniers, que substituíu a Sobremonte. Liniers logra vence-la sublevación, promovida por un sector do cabildo, grazas ao apoio dos xefes das milicias crioias, pero non pode evitar que se produzan novas sublevacións noutras partes do territorio.
- O 4 de marzo, James Madison faise cargo da cuarta presidencia dos Estados Unidos, sucedendo a Thomas Jefferson. Madison, que conta con 57 anos ocupaba o secretariado do estado. Tras facer 8 anos de presidencia, nas cales logrará implanta-la conciencia dunha Constitución; que redactou o 20 de outubro de 1785 facendo un memorial de 15 puntos (pola cal será recoñecido como pai da mesma), será sucedido por James Monroe.
- Xa cerca de América Central, o 25 de maio, a audiencia de Charcas, con xurisdicción sobre o territorio do Alto Perú (Bolivia) e sé en Chuquisaca, négase a recoñecer neste ano a autoridade da Xunta Suprema de Sevilla, erixida en representación do pobo español ante a invasión napoleónica. A negativa da audiencia conduce ao estourido dunha sublevación o 25 de maio. O gobernador é apresado e a audiencia asume o goberno. Chuquisaca (coñecida anteriormente como A Prata), Charcas e Sucre (que nun futuro, será coñecida tamén coma Salamanca de América polo prestixio da súa universidade e a súa academia, nas que floreceu o pensamento ilustrado) convertense (sobretodo esta derradeira) nas primeiras cidades hispanoamericana en rebelarse contra a autoridade peninsular. Pronto a seguiría A Paz, onde a insurrección tomou un cariz netamente independentista, pero a dura represión do vicerrei do Perú sofocou o movemento. Entre os 86 rebeldes axustizados en xaneiro de 1810 figuraban o líder Pedro Murillo e outros 8 dirixentes revolucionarios, que serían coñecidos como os 9 protomártires da independencia.
- O 16 de xullo o movemento emancipador, iniciado en Chuquisaca o 25 de maio, chega á vila de A Paz, baixo a dirección de Pedro Domingo Murillo, que é elixido presidente da Xunta de dereitos do rei e do pobo. Partidario de Fernando VII, Murillo acaba sendo vencido polas autoridades coloniais, que sofocan o movemento en novembro, detéñeno e condénano á forca.
[editar] España
- A guerra de Independencia española é perante todo unha guerra do pobo. Ante a pasividade das autoridades, é o pobo o que protagoniza o Dous de Maio, e ante a ineptitude do exército regular español, e sobre todo dos seus xenerais ascendidos por méritos cortesáns, é o pobo quen toma as armas para a defensa de España. O mundo enteiro asombrouse coas accións dunha poboación capaz de derrotar aos poderosos exércitos napoleónicos. Unha vez iniciada a guerra, e ante a inactividade dos oficiais, o pobo das cidades, a través das xuntas provinciais, encargouse da súa propia defensa. En Zaragoza, unha vez coñecida a noticia dos sucesos de Madrid, o pobo dirixiuse ao capitán xeneral da praza, Juan Guillelmí, na demanda de armas. Pero, ante a negativa deste, a xente amotinouse, encerrouno e procedeuse, a continuación a formar unha verdadeira xunta revolucionaria ao mando do xeneral Palafox. Cando os franceses se presentaron ante Zaragoza o 15 de xuño de 1808, o pobo logrou rexeita-los. Iniciouse entón un asedio de varios meses. Malia a superior forza dos franceses e da pobre fortificación de Zaragoza, a poboación logrou rexeita-los asaltantes da cidade en diversas ocasións, xa que na súa defensa participaban homes, mulleres e pícaros exacerbados polo patriotismo. O 14 de agosto de 1808, os franceses levantaron sitio á cidade, pero volveríanllo a poñer o 21 de decembro de 1808. Este segundo sitio, realizado con maior número de tropas, resultou máis tráxico para a poboación pola escaseza de víveres e polo constante bombardeo a que foi sometida.
- O 17 de xaneiro, Napoleón decide regresar a Francia, tras asegurala permanencia francesa en Madrid e conseguir coas súas tropas algúns éxitos importantes. O derradeiro (o día 16 de xaneiro|16), cando as tropas de Soult vencen ás británicas do xeneral Moore en Elviña, aínda que non pode impedir que as tropas británicas logren embarcarse de volta ao Reino Unido desde A Coruña.
- O 1 de febreiro 1809, os franceses lograron entrar na cidade de Zaragoza, pero a loita continuou nas rúas, entre as ruínas, ata que o 20 de febreiro, a xunta, sen a aprobación de Palafox, decidiu pedila capitulación con honores militares, ao que accederon os franceses. Consta nos documentos daquela época unha contabilización de 53.873 sitiados mortos. Tamén Xerona foi teatro de resistencia heroica dunha cidade. O primeiro sitio tivo lugar en xuño de 1808, e nel foron rexeitados 5.000 soldados franceses. O segundo sitio (que iría dende o 22 de xullo ata o 16 de agosto de 1808) foi realizado por 11.000 soldados ao mando do xeneral Duhesme, quen ante a resistencia da cidade houbo de retirarse a Barcelona. Pero, tendo que tomar Xerona para asegura-las comunicacións con Francia, o xeneral Saint-Cyr, a quen Napoleón encargalle o redemento de Cataluña, puxo novo cerco á cidade o 2 de maio de 1809 ao mando de 20.000 homes. Os constantes asaltos dos sitiadores son rexeitados pola poboación unha e outra vez, provocan que Saint-Cyr sexa sustituido por Augereau, (un dos mellores xenerais de Napoleón). Este somete á cidade a un constante bombardeo, que a converte nun conxunto de ruínas e cadáveres. Os sitiados, tras seis meses de resistencia e ante a imposibilidade de obter axuda, deciden pedila capitulación honrosa. Os datos daquela época arroxan que 9.000 xerundenses morreran durante o asedio. Esta reacción popular contra os franceses deuse tamén noutras moitas cidades españolas, unha resistencia sen concesións, que acababa coa imaxe do asedio convencional, foi un fenómeno típicamente urbano, o pobo rural respondeu á invasión coa guerra de guerrillas. Esta forma de loita, aínda que utilizada anteriormente na historia, recibiu a seu caracter oficial durante a Guerra da Independencia española. A táctica guerrilleira consistía en atacar ao inimigo por sorpresa, asestarlle un golpe contundente, e volver desaparecer. Actuaban sempre nun territorio que coñecían, e atacaban os puntos craves do inimigo, tras o cal volvían desaparecer e a mesturarse coa poboación civil. Reacias a recibir ordes dos militares, actuaban dirixidas por un caudillo ou xefe, normalmente de orixe humilde e que actuaba movido só polo patriotismo. Formaban partidas que, polo xeral, non adoitaban ser moi grandes nin tiñan organización ríxida. A súa forza estaba na movilidade e o coñecemento do terreo, así como no apoio que recibían da poboación civil. Todo iso permitíalle enfrontarse a forzas numéricamente superiores. Baturraban á retaguardia inimiga, interceptaban as súas comunicacións, cortaban as súas rutas de abastecemento, e facían imposible a práctica napoleónica de vivir sobre o terreo. Calcúlase que existían aproximadamente uns 30.000 guerrilleiros en toda España, repartidos en toda clase de partidas, desde pequenas formacións de tres homes aos 8.000 guerrilleiros de Espoz y Mina en Navarra, que constituía un auténtico exército guerrilleiro, disciplinado e perfectamente preparado para operacións militares. Juan Martín Díaz, o "Empecinado", formou a súa partida guerrilleira en Castela a Nova; Porlier e Longa en Galicia, etc. En calquer punto de España existía unha partida guerrilleira por pequena que fose. O denominador común a todas elas era a orixe popular dos seus xefes e compoñentes, que loitaban á vez pola independencia de España e pola transformación social. Canda os guerrilleiros mesturáronse tamén aventureiros e ladróns que pretendían tan só sacar proveito da situación, e foron os propios xefes guerrilleiros quen se encargaron de combatelos. Aínda que as guerrillas non actuaron case nunca en campañas planificadas co exército regular, as súas accións contribuíron aos éxitos de éste. Se as guerrillas do norte ao mando de Porlier e Longa, non estivesen esbarallando a Caffarelli ata deixalo inmóbil sobre o terreo. Wellington, que desprezaba aos guerrilleiros, non podería vencer na Batalla de Arapiles. Se as guerrillas non obrigasen ao exército francés a gastarse en operacións marxinais de caza e captura en terreos que non coñecían, os exércitos regulares non poderían avanzar. E sen as mensaxes interceptadas ao inimigo polos guerrilleiros, Wellington non podería planificar moitas das súas operacións. Deste xeito o pobo rural substituíu ao inoperante exército regular, conseguindo éxitos que asombraron a Europa, e aportando á guerra unha táctica de loita que desde entón sería amplamente utilizada. Con todo, a ética da loita guerrilleira, o caudillismo e o desprezo aos decretos e leis oficiais, permanecerían na mente de moitos españois, que se afixeron a vivir fóra da lei e a rexeita-las normas da vida social. Acabada a guerra de Independencia os mesmos xefes guerrilleiros tomaron de novo as armas para defender as súas ideas.
- Entre o 27 e o 28 de xullo as tropas anglo-españolas, dirixidas por Costa e Wellington, vencen en Talavera de la Reina a José I, que conta co auxilio dos xenerais Victor, Sébastiani e Jourdan. Malia a superioridade numérica (34.000 españois e 19.000 británicos fronte aos 45.000 franceses), a batalla mantense indecisa ata a tarde do 28, cando os franceses retíranse. Pese á vitoria, Wellington non se atreve a intentala toma de Madrid, máis que nada, ante o cansazo e a falta de abastecemento das súas tropas. As baixas ascenden a 6.000 británicos, 1.200 españois e 7.000 franceses. Con todo elo a guerra continuará; Sevilla caerá a mans de Soult en febreiro 1810. Perante isto e como se poñerían as cousas a Xunta Central (que convocará as Cortes Xerais) refuxiarase en Cádiz, pero será asediada polos franceses (entre os anos 1810 e 1812), onde se promulgará a Constitución liberal (o 18 de marzo de 1812). A ofensiva inglesa dirixida por Wellington a partir de Portugal desde 1810, terá victorias ven soadas (a de Salamanca acadada o 22 de xullo de 1812). Os franceses, seran derrotados na súa totalidade en Vitoria o 21 de xuño de 1813, e os pucos que quedarán terán que atravesar de novo os Pirineos. Napoleón perderá así en España máis de 300.000 soldados.
[editar] Portugal
- O 22 de abril, Sir Arthur Wellesley, recentemente absolto do proceso a que se lle someteu polo convenio de Cintra que asinou con Junot, volve á penísula Ibérica como xefe do exército inglés que operaba contra os franceses, e desembarca en Lisboa. Apoiado polos portugueses, non tarda en facerse coa cidade, e decide instala-la súa base de operacións en Portugal. A súa primeira acción tralo desembarco concrétase na expulsión das tropas francesas, ao mando de Soult, de Portugal, tras o cal penetra en España polo val do Texo, e chega a Talavera de la Reina en xuño deste ano. No entretanto, tras unha dura batalla houbo de retroceder para non perder comunicación coa súa base. Debido a esta acción recibiu o título de vizconde e máis tarde duque de Wellington xunto co nomeamento de xeneralísimo do exército español. A partir dese momento, Wellington converteuse no peor dos inimigos de Napoleón, xa que tras vencelo en Portugal, logrou a súa expulsión de España (coa batalla de Vitoria, acontecida no 1813). A península Ibérica representou para Wellington o campo de probas idóneo para forxarse un gran prestixio como estratega, polo que ao regreso de Napoleón do Elba, foi el o encargado de detelo en Waterloo. Pero con todo o ser un gran xeneral, resultou ser un pésimo político.
[editar] Francia
- En París, O naturista francés Jean Baptiste de Monet, cabaleiro de Lamarck, naceu en Bazentin (Picardía) o 1 de agosto de 1744 e morrerá en París o 18 de decembro de 1829. Primeiro seguiu estudos eclesiásticos, pero á morte do seu pai abrazou a carreira das armas. Un accidente impediulle seguir nela, e decidiu adicarse á historia natural. Nunha primeira obra, "Flora francesa" (publicada no 1778), Lamarck empregou por primeira vez as claves dicotómicas. A esta obra seguironlle a "Enciclopedia botánica" e "Ilustración de los Géneros". Maila que era botánico, en 1794 foi nomeado catedrático de invertebrados no museo de ciencias naturais. Este cambio foi moi fecundo para a ciencia. O primeiro ano publicou "Investigaciones sobre la organización de los principales fenómenos físicos". Xa no 1802 escribiu "Investigaciones sobre la organización de los seres vivos" e "Hidrogeología". Pero foi neste ano (1809), cando publicou "Filosofía zoológica", citado estudio no que se denotou que a súa celebridade afianzouse. Nesa obra expuxo as súas ideas sobre a evolución dos animais, fundándoa no principio de adaptación ao ambiente. Logo escribiría "Sistema analítico de los conocimientos del hombre" (que publicará no 1820) e, por fin, a súa gran "Historia natural de los animales invertebrados" (obra que escomenzou no 1815 e no rematará ata 1822, data na que completará a súa publicación). Lamarck caracterizouse por ser un fino observador e un pensador profundo, avanzado respecto do seu tempo. Darwin inspirarase moito nas súas teorías.
- O 16 de decembro Napoleón I e de Josefina divorcianse. Casada polo civil dende o 9 de marzo do 1796 con Bonaparte, Joséphine Tascher de la Pagerie (que así era o seu nome de solteira), nacera no 1763 e, con dous fillos do seu primeiro matrimonio con Alexandre de Beauharnais (o cal foi guillotinado no 1794). Aunque era seis anos maior que o emperador a idade nonlle impediu que fose coroada emperatriz logo da celebración do matrimonio relixioso 1804. Iste feito foi aproveitado polo emperador xa que Josefina tiña contactos políticos que lle resultaron moi bos a Napoleón nos inicios da súa carreira. Tras unha vida extravagante e retirada (en ocasións), Josefina morrerá no 1814.
[editar] Africa
- En Africa central, trala súa vitoria sobre os pobos haussa de Gobir, Osman dan Fodio reparte o imperio fulbé (o norte de Nixeria central, o norte de Camerún e o suroeste de Níxer) entre o seu fillo Muhammad Bello, nomeado emir de Sokoto, e o seu irmán Abduilahi dan Fodio, quen se fará cargo dos emiratos occidentais e meridionais.
[editar] India
- No mes de abril, Lord Minto, gobernador xeral británico da India, ordena asinar o Tratado de Amritsar con Ranjit Singh, príncipe sikh do Penjab. Neste tratado de amizade fíxanse as esferas de influencia dos sikh e dos británicos, iniciándose para o Penjab unha época de paz que durará ata 1845.
[editar] Austria
- O 9 de abril formase a quinta coalición antinapoleónica, as tropas austriacas invaden Baviera xunto coas británicas, con elo comeza a guerra de Austria (axudada por Inglaterra) contra Francia; a insurrección está encabezada por Andreas Hofer (de 42 anos). O Pousadeiro, liderará a rebelión tirolesa contra a cesión do Tirol a Baviera. Vencerá dúas veces aos bávaros (unha o 25 e de novo o 29 de maio (tamén enfrotaráse contra o mariscal Lefebvre 13 de agosto, no que salirá malparado). Abandoado por Austria, traizoado, será fusilado en Mantua o 20 de febreiro de 1810. Entre o 5 e 6 de xullo, na Batalla de Wagram, o emperador francés Napoleón I alcanza unha vitoria decisiva contra os austriacos. Sobre o 8 de outubro, o emperador austriaco Francisco I nomea ministro de Asuntos Exteriores e asesor imperial ao diplomático e ata entón embaixador en París, Klemens Wenzel (de 36 anos) conde de Metternich (principe de Metternich, segundo outras fontes), este home, de orixe renana, acará o posto de ministro de Asuntos Exteriores (no que estará dende 1818 ata 1821). Coa entrada do día 14 de outubro, a paz de Schönbrunn pon fin á resistencia de Austria contra Napoleón. Esta paz (que tamén se coñecerá co nome de Paz de Viena), na que Austria cede os territorios e cidades a Baviera que, xunto ao gran ducado de Varsovia (Cracovia) serán de Francia; tamén paga unha indemnización de guerra de 85 millóns. Perdendo todo acceso ao mar e limitándoselle o seu exército a 150.000 homes.
[editar] Europa
- O 13 de marzo, o rei Gustave IV Adolfo de Suecia é destituido polo consello de Estado tralas sanguentas derrotas sufridas na guerra contra Rusia e Francia. O consello de Estado declárao inhabilitado para levar a coroa, tanto a el como os seus descendentes, e entrega o poder real ao seu tío Carlos XIII (que reinará a partir do 20 de xuño). Gustave IV Adolfo será preso ese día polas tropas do xeneral Carl Johan Adlercreutz, namentres que, Carlos XIII (a sazón de 61 anos), estará no poder ata o 5 de febreiro de 1818. Data na que designará como o seu sucesor ao xeneral francés Bernadotte.
- O 17 de maio na cidade de Roma, o papa Pío VII excomulga ao emperador francés Napoleón I, despois de que este anexionara a Francia o resto dos Estados Pontificios, chamándolle "expoliador do patrimonio de San Pedro", pero sen mencionar o nome de Napoleón na bula de excomunión. Tamén, na noite do 5 de xullo a o 6,o mesmo papa (Pío VII) é secuestrado polos franceses, que o levan a Grenoble e logo a Savona.
[editar] Nacementos
- 4 de xaneiro - Louis Braille, mestre ideador do alfabeto Braille.
- 6 de xaneiro - Xaquín Ignácio Ramalho, aristócrata portugués; era coñecido coma o Barón de Ramalho.
- 12 de xaneiro - Leopoldo O'Donnell y Jorris, militar e politico español.
- 15 de xaneiro - Pierre-Joseph Proudhon, filósofo francés.
- 16 de xaneiro - Jean Baptiste van Eycken, pintor holandés.
- 19 de xaneiro - Edgar Allan Poe, escritor e poeta norteamericano, nace en Boston e morrerá en Baltimore o 7 de outubro de 1849, cando contaba con 40 anos de idade.
- 3 de febreiro - Félix Mendelssohn-Bartholdy, musico e compositor alemán. Nado en Hamburgo, finará en Leipzig un 4 de novembro de 1847, con 38 anos de idade.
- 12 de febreiro
-
- Abraham Lincoln, politico e militar estadounidense; presidente dos Estados Unidos nos anos 1861/65.
- - Charles Darwin, antropólogo, investigador, cientifico e naturalista británico nace en Shrewsbury; finará en Down o 19 de abril de 1882 os 72 anos de idade..
- 3 de marzo - Santa Paula Frassinetti, relixiosa e virxe italiana; beatificada o 8 de xuño de 1930 polo papa Pío XI e canonizada polo papa Xoán Paulo II o 11 de marzo de 1984.
- 15 de marzo - Joseph Jenkins Roberts, politico e pintor libanés; será e primeiro presidente de Liberia no ano 1848.
- 19 de marzo - Frederick Pacius, compositor e músico finés.
- 24 de marzo - Joseph Liouville matemático francés.
-
- - Mariano José de Larra, escritor e xornalista español.
- 31 de marzo - Nikolai Vasilievich Gogol, escritor ruso, nacido en Ucrania e, despois de 42 anos, morrerá en Moscú o 4 de marzo de 1852.
- 15 de abril - Ernst Deger, debuxante e pintor alemán.
- 12 de maio - Robert Charles Winthrop, politico e senador americano.
- 27 de maio - José James Forrester, empresario e comerciante portugués, de orixe escocesa.
- 6 de agosto - Alfred Tennyson, escritor e poeta británico, nado en Somersby; tras 42 anos de idade, finará en Aldworth o 6 de outubro de 1852.
- 29 de agosto - Oliver Wendell Holmes, poeta americano.
- 4 de setembro - Luigi Federico Menabrea, mestre e matemático francés.
- 5 de setembro - Minna Planer, dama alemana; sería a primeira dona do compositor autríaco, Richard Wagner.
- 27 de setembro - Raphael Semmes, militar e almirante americano.
- 2 de outubro - Marcos Sastre, xeógrafo, botánico e cientifico uruguaio.
- 11 de outubro - Modeste Demers, relixioso e misioneiro canadiense.
- 22 de outubro - Federico Ricci, compositor italiano.
- 4 de novembro - Manuel Montt Torres, Presidente de Chile entre os anos 1851/1861.
- 13 de novembro - John Adolf Dahlgren, almirante e militar americano.
- 27 de novembro - France Anne Kemble, poeta, escritora e actriz inglesa; era coñecida polo seudónimo de "Fanny".
- 22 de decembro - Benedict Augustin Morel, médico e psicólogo autríaco.
- 24 de decembro - Henry A. Walke, militar, mariño e almirante americano.
- 29 de decembro - Albert Pike, militar americano; xeneral das forzas confederadas dos Estados Unidos.
[editar] Mortes
- 3 de xaneiro - Henri-Pierre Danloux, pintor e retratista francés.
- 16 de xaneiro - John Moore, xeneral britanico.
- 29 de xaneiro - Luigi Antonio Sabbatini, músico e compositor italiano.
- 7 de marzo - Johann Georg Albrechtsberger, compositor autríaco.
- 17 de abril - Johann Christian Kittel, compositor e violinista alemán.
- 31 de maio - Joseph Haydn, compositor austríaco; Haydn nacera en Rohrau (Baixa Austria) e fora bautizado o 1 de abril de 1732.
- 8 de xuño - Thomas Paine, xonalista, político e escritor americano.
- 26 de xuño - Anselm Eckart, relixioso e misioneiro alemán.
- 24 de xullo - Johann Gottfried Eckard, musico, pianista e compositor alemán.
- 14 de setembro - Jean Boudet, militar francés.
- 12 de outubro - Meriwether Lewis, explorador americano.
- 26 de novembro - Nicolas Marie D'Alayrac, compositor e músico francés.
- 31 de decembro - Franz Ignaz Beck, mestre e compositor alemán.
[editar] Outros
[editar] Breves
- 5 de xaneiro - En Brasil, os escravos do Reconcavo (no estado de Bahia) forman unha insurrección, que rematará o 7 de xaneiro.
-
- - En Chile fundase a Gran Lonxa.
- - O Imperio Otomano e Gran Bretaña asinan o Tratado de Canak (que tamén se coñece coma o Tratado de Dardanelles).
- 15 de xaneiro - O aristócrata brasileiro, José Ribeiro de Rezende, é bautizado cristianamente; co tempo recibirá en herdanza o título de Barón de Juiz de Fora.
- 13 de marzo - En Suecia, o rei Gustave Adolfo IV resulta preso polas tropas do xeneral Carl Johan Adlercreutz.
- 22 de abril - A Batalla de Eckmuhl, entre tropas francesas e austríacas é favorable os primeiros.
- 28 de abril - En Brasil comenza a circular na cidade de Santos (no estado de Sao Paulo) o primeiro ferro-bus eléctrico.
- 13 de maio - A cidade de Viena é invadida polas tropas francesas.
-
- - En Brasil crease a División Militar da Garda Real da Policia.
- 26 de xuño - A viuva de Wolfgang Amadeus Mozart, Maria Constanze Weber, volve casar por segunda vez; o afortunado sería Georg Nikolaus Nissen, quen exercía a función de conselleiro do estado danés.
- 2 de xullo - O poeta británico, George Gordon Noel Byron (máis coñecido por Lord Byron), fai unha visita a Portugal.
- 10 de xullo - O historiador e exiptólogo francés, Jean-François Champollion, recibe o nomeamento de mestre de historia na falcutade de Grenoble.
- 27 de xullo - De novo poeta británico, George Gordon Noel Byron, visita varias zonas de España.
- 10 de agosto - Primeiro grito de independencia, en Quito "Luz de América", das colonias españolas.
- 14 de agosto - En Arxentina, Bernardino Rivadavia (que será o primeiro presidente do pais no ano 1826) casa coa súa dona, Juana del Pino y Balbastro.
- 17 de setembro - Firmase o tratado de paz de Hamina entre Suecia e Rusia, polo que Finlandia pasa a formar parte do imperio ruso.
- 1 de outubro - En Francia, Napoleón dalle a Jean-Pierre Bachasson o cargo do Ministerio de Interior.
- 4 de outubro - En Londres (Inglaterra), o ministro Spencer Perceval, asume o cargo de "Primeiro ministro".
- 9 de outubro - O filósofo alemán, Arthur Schopenhauer, comenza o seus estudios na Universidade de Göttingen.
- 25 de outubro - En Bolivia é executado un grupo de revolucionarios.
- 11 de decembro - Trala creación do Banco de Brasil, este inicia a súas primeiras operacións.
- 20 de decembro - En España sae publicado o decreto que permite a fundación do Museo Xosefino.
- 21 de decembro - Xerona capitula tras seis meses de asedio polos franceses.
- 24 de decembro - O rei Gustave Adolfo IV deixa Suecia.
- Lamarck presenta sua teoría da evolución.