Ciclo do entroido

Na Galipedia, a wikipedia en galego.

a, domingo fareleiro. b, domingo oleiro. c, xoves de compadres. d, domingo corredoiro. e, xoves de comadres. f, domingo de Antroido. g, luns de Antroido. h, martes de Antroido. i, mércores de cinza. l, domingo de piñata
a, domingo fareleiro. b, domingo oleiro. c, xoves de compadres. d, domingo corredoiro. e, xoves de comadres. f, domingo de Antroido. g, luns de Antroido. h, martes de Antroido. i, mércores de cinza. l, domingo de piñata

O Entroido, ao variar conforme a Pascua e a Coresma, non ten datas fixas. O martes de antroido adoita coincidir en febreiro ou nos primeiros días de marzo, pero as celebracións relacionadas poden comezar xa en xaneiro. É o que se coñece como ciclo do antroido e que ten nas diferentes vilas de Galiza distintas extensións. Tense tomado como referencia o entroido de Xinzo como o máis longo, se ben a súa distribución en cinco semanas é común a boa parte das comarcas centrais ourensás, como Maceda.

Estas son, por orde, as súas principais datas en Galiza.

  • o domingo fareleiro. Os rapaces emporcallan a xente, sobre todo as rapazas e as mulleres, con farelo, bborralla, betume e ferruxe dos potes.
  • o domingo oleiro. Os homes xogan a guindarse uns aos outros unhas olas de arxila sen que lles rompan.
  • o xoves de compadres. Ten lugar unha simbólica guerra de sexos: as mozas fan bonecos ("compadres") e quéimanos loitando cos mozos, que para impedilo botánlles ás mozas auga, borralla...
  • o domingo corredoiro os rapaces e mozos botan auga, ovos podres, borralla, lama e mesmo formigas á xente. Celébrase tamén a corrida do galo, onde os mozos teñen que tentar arrincarlle a cabeza á ave cun pau ou coas mans. O que consigue matar o galo lévao. Na versión infantil, soltábase o galo nun recinto e os rapaces corríano ata esgotalo. Logo faise unha gran comida co mellor da matanza.
  • o xoves de comadres. Ao xoves seguinte repítese o ritual do xoves de compadres pero o revés. Neste caso son as comadres, as mozas, as queimadas.
  • o domingo, o luns e mais o martes de antroido son os tres días grandes desta festividade, se ben conforme as distintas vilas pode ser máis importante o domingo, o luns (Laza) ou o martes. Neles fanse as grandes esmorgas, os desfiles de máscaras polas rúas ou polas corredoiras e os bailes de disfraces.
  • o mércores de cinza, cando se celebra o enterro da sardiña. Á noite sae a xente envolveita nunha saba e levando botafumeiros feitos de folla de lata nos que arden zapatos vellos, goma de pneumático e todo que cheire mal. Imitan a procesión de enterro duha criatura, a sardiña, que representa a diversión e a felicidade. Noutras localidades prodúcese a queima do meco do antroido, cuns rituais semellantes. Éntrase na coresma, nos corenta días de xexún en que os católicos teñen prohibido comer carne.

• o domingo de piñata ten un carácter netamente urbano e moderno. A piñata é un xogo traído de Italia no século XVIII, e que consiste en romper cun pau, levando os ollos tapados, unha ola que pende dunha corda, chea de confetti, auga, fariña ou incluso cun pombo vivo.

[editar] Véxase tamén