Fosildiaxénese

Na Galipedia, a wikipedia en galego.

Nos estudios paleontolóxicos actuais, a Fosildiaxénese é o subsistema da Tafonomía que estudia os procesos da fosilización que operan tralo enterramiento das entidades tafonómicas.

Índice

[editar] Historia do término

O término fosildiaxénese foi empregado na súa orixe para denotar os procesos de fosilización que teñen lugar despois do enterramiento final dos restos orgánicos; e o término Fosildiaxénese foi proposto para a disciplina que explora a historia posterior ó enterramento dos restos orgánicos. Na década dos sesenta do século XX, tras unha época de gran diversidade de planteamentos e obxectivos que multiplicaron as disciplinas científicas que de algunha maneira ocupábanse dos procesos de alteración e enterramento das entidades biolóxicas, propúxose unha clasificación (defendida por Lawrence e logo ampliamente empregada) que unificaba os diferentes estudios relativos á fosilización nunha sóa disciplina científica: a Tafonomía, integrada esta por duas categorías subordinadas: a Bioestratinomía e a Fosildiaxénese.

Pero nesta clasificación modificáronse os significados orixinais dos términos: a Fosildiagénesis foi inicialmente entendida como o estudio dos procesos experimentados polos restos e/ou señais organóxenos mentres estiveron enterrados ou como a fase da fosilización posterior ó enterramento; en cambio, moitos autores entenden hoxe a Fosildiaxénese coma unha fase da fosilización que comeza despois do enterramento final dos restos, como era o significado en orixe do término.[1] [2].


[editar] Os procesos fosildiaxenéticos

Trala descomposición, rotura e transporte, os restos soen sufrir enterramento. En ocasións, o material enterrado consérvase sen sufrir alteracións posteriores (p.ex: foraminíferos, granos de polen, dentes de tiburóns...), pero o normal é que unha vez enterrados, estes restos sufran alteracións coñecidas coma diaxénese. Por iso, os procesos fosildiaxenéticos poden considerarse coma os procesos diaxenéticos aplicados ós fósiles; lo cal nos da unha idea da evolución que sofre o resto durante todo o seu enterramento, e fai pensar nos fósiles coma entidades dinámicas, non estáticas.

Algúns procesos tafonómicos propiamente fosildiaxenéticos:

  • Compactación e fracturación (por efecto da presión dos sedimentos supraiacentes ou por causas tectónicas).
  • Disolución
  • Carbonatación
  • Recristalización
  • Silificación
  • Cementación
  • Remoción.

No momento en que os restos fósiles encóntranse moi próximos á superficie ou aflorando, aínda poden actuar outras forzas, preferentemente a meteorización atmosférica.

Cando estes procesos superan certos límites, prodúcese a desaparición do resto. A disolución total ou parcial dos restos pode ocurrir en cualquera momento da fosildiaxénese; por tanto, pode establecerse unha escala de resistencia dos biomateriais á descomposición. Por exemplo, a presencia de biomoléculas como a quitina, celulosa ou lignina aumenta notablemente a resistencia á disolución do resto. Non obstante, ata os biomateriais máis resistentes, como as paredes celulares de moitos protistas e plantas, continúan a súa descomposición aínda que o proceso se relentice. [3]

A conservación a longo plazo do resto, rara vez conséguese só inhibindo a descomposición, aínda que pode atoparse algún caso en medios como o asfalto, o ámbar ou o xeo, xa que excepto en casos excepcionais, a descomposición continúa, de forma lenta. Polo tanto, para que o resto chegue a conservarse, debe actuar outro proceso, coñecido coma mineralización.

[editar] Procesos usuais de fosilización

  • Cementación por permineralización ou adición: os esqueletos non son sólidos, polo tanto, cando un material esquelético é enterrado, os poros e canáis que posee, chéanse de auga que contén minerais disoltos en forma de ions, e según cales sexan, e dependendo do pH, precipitarán uns minerales ou outros (normalmente calcita e sílice). Como resultado, refórzase o resto xa que taponan todos eses canais e poros, aínda que a súa morfoloxía e microestructura non soe variar.
  • Cementación por concreción: en ocasións, un resto orgánico enterrado pode actuar coma un núcleo alrredor do cal cementan substancias formando un nódulo. Ó descompoñerse o organismo, libera substancias ó medio, coma por exemplo ións bicarbonato, que poden reaccionar con calcio y precipitar en forma de carbonato cálcico, formando así a concreción.
  • Cementación de cavidades: o resto se descompón total ou parcialmente, pero deixando unha cavidade no sustrato que se recheará con materiáis que reconstruirán a súa forma orixinal. Esto se coñece coma Pseudomorfosis.
  • Recristalización: cando se enterra un resto coma unha cuncha, a medida que pasa o tempo, as presións de orixe xeolóxico van aumentando (peso de sedimentos, presións oroxénicas...). Como resultado, a configuración cristalina dos minerais que forman a cuncha varía pero sen modificar a súa composición (é a substitución dun mineral polo seu polimorfo, coma por exemplo aragonito por calcita, ambos formados por carbonato cálcico). Sen embargo, a forma externa da cuncha permanece invariable a pesar de que a súa microestructura foi destruida.
  • Reemplazamento: é a substitución dun mineral por outro diferente que non sexa o seu polimorfo (modifícase a configuración cristalina e a composición química).
  • Carbonificación: é un dos primeiros efectos diaxenéticos. Trátase do enriquecimento relativo en carbono dun resto por pérdida de volátiles; por efecto da presión e do aumento da temperatura perde hidróxeno, osíxeno e nitróxeno, e gaña carbono. Esto permite que se conserve unha impresión das partes blandas de certos fósiles (coma é o caso, por exemplo, da aleta caudal de algúns fósiles de Ictiosaurios).
  • Distorsión: cando un resto é enterrado, vese sometido á presión litostática e ás forzas tectónicas. Isto provoca expansións, compresións, plegamento, agrietamento... dos restos.
  • Remoción (reelaboración, retraballamento): é o fenómeno de desenterramento dos restos e o seu posterior enterramento nun ambiente diferente ó inicial antes do seu definitivo afloramento ou desenterramento por acción antrópica. Ás veces ponse en evidencia ó aparecer un fósil propio dunha idade noutra máis moderna.

[editar] Referencias

  1. Aguirre, Emiliano (1989). Paleontología. CSIC. Madrid
  2. Fernández-López, S. R. (2000). Temas de Tafonomía. Departamento de Pelontología, Universidad Complutense de Madrid. 167 pp.
  3. López-Martínez, N. & Truyols-Santonja, J. (1994). Paleontología. Conceptos y Métodos. Editorial Síntesis, Madrid, 334 pp.

[editar] Enlaces externos