Quirguicistán - Кыргыз Республикасы
Na Galipedia, a wikipedia en galego.
|
|||||
Lema: | |||||
![]() |
|||||
Linguas oficiais | Quirguiz e ruso | ||||
Capital | Bishkek | ||||
Presidente | Kurmanbek Bakiyev | ||||
Primeiro ministro | Feliks Kulov | ||||
Área - Total - % auga |
85º maior 198,500 km² 3.6% |
||||
Poboación | 112º máis populoso
|
||||
Independencia
|
da Unión Soviética
|
||||
Moeda | Son | ||||
Fuso horario | UTC +5 | ||||
Himno nacional | - | ||||
TLD (Internet) | .KG | ||||
Código telefónico | 996 |
Quirguicistán é un país de Asia Central. Extremadamente montañoso, poboado orixinariamente por poboacións nómades, foi república da URSS; o Quirguicistán faise independente despois da fin desta última, no 1991. Dirixido entre 1990 e 2005 por Askar Akaiev, o país está hoxe en día nunha situación política confusa despois da revolución dos tulipáns que atravesou.
Índice |
[editar] Historia
A rexión correspondente ao Quirguicistán foi poboada no século XV e século XVI polos Kirghiz, un pobo nómade turco orixinalmente situado, hai 2000 anos, no Nordeste de Mongolia e que primeiro se desprazara cara ao Sur da Siberia entre o século VI e o século VIII, e logo cara á rexión de Tuva ata o século XIII. O Islam convertese na relixión principal da rexión cara o século XII; a maior parte de Kighiz son musulmáns sunnitas da escola hanafita.
Ao comezo do século XIX, o Sur do territorio cae baixo o control do Khanato de Kokand. Foi formalmente incorporado ao imperio ruso no 1876. A represión de varias revoltas empuxa a un certo número de habitantes a emigrar cara a Afganistán e China.
En 1918, fundouse un soviet dentro da rexión e a oblast autónoma Kara-Kirghiz criouse no 1924 no seo da URSS. No 1926, convértese na República socialista soviética autónoma de Kirghizia. No 1936, a República socialista soviética de Kirghizia foi integrada coma membro da URSS.
Despois das revoltas políticas sobrevidas a partir da fin dos anos 1980 na Unión Soviética, organizáronse eleccións libres no Quirguicistán en 1990, que dan a vitoria a Askar Akaiev no posto de presidente en outubro do mesmo ano. O país troca de nome e convértese na República do Quirguicistán en decembro de 1990, mentres que Frunza, a capital, foi rebatizada co seu nome presoviético de Bixkek en febreiro de1991.
Logo do intento de golpe de estado en Moscova que marcou a fin da URSS, o Quirguicistán vota pola independencia da URSS o 31 agosto do 1991. Adhírese sen embargo á Comunidade de estados independentes á fin dese mesmo ano.
No curso dos anos seguintes, o poder, sempre ostentado por Askar Akaiev, faise visiblemente cada vez máis autoritario. As eleccións lexislativas do 27 febreiro e do 13 marzo 2005 foron denunciadas coma fraudulentas, particularmente polos observadores da OSCE. Os problemas comezaran a fin marzo cando se transformaran rapidamente no Sur do país en manifestacións pedindo a dimisión do goberno; o 24 marzo, 15 000 manifestantes partidarios da oposición asaltan o edificio da presidencia despois dos rumores en canto á fuxida do presidente Akaiev fóra do país. É a « Revolución das Tulipas ».
Actualmente (fin marzo 2005), os xefes do oposición teñen establecido un goberno interino e teñen prometido de proceder rapidamente a unhas novas eleccións a fin de acadar unha lexitimidade definitiva.
[editar] Política
A Constitución de 1993 define o estatuto político do país coma unha república democrática. O poder executivo está composto polo presidente e por un primeiro ministro. O poder lexislativo é bicameral. O poder xudicial componse dunha Corte suprema, dunha Corte constitucional, Cortes locais e un procurador xeral.
En marzo 2002, estoupan os problemas no distrito de Aksi con manifestacións pedindo a liberación dun opositor político. A represión comandada polo primeiro ministro Kurmanbek Bakiev mata seis persoas. Pouco despois, o presidente Akaiev acepta a dimisión de Bakiev das súas funcións e remprázao por Nikolai Tanaiev. O presidente Askar Akaiev lanza unha reforma constitucional, á que foi convidada a oposición e a sociedade civil, que a conclúen en febreiro do 2003 cun referendo, verdadeiramente cheo de irregularidades. As emendas á constitución transforman entre outros o parlamento bicameral nun parlamento unicameral de 75 cadeiras a partir das eleccións de febreiro 2005.
Despois da « Revolución dos tulipáns » que segue a estas eleccións, o goberno interino prometera novas estruturas políticas e arranxar certos problemas constitucionais. A demisión forzada do antigo presidente Askar Akaiev é aceptada polo Parlamento kirguiz o 11 de abril do 2005. Esta decisión permite unha nova elección presidencial a ser o 10 de xullo do 2005.
[editar] Subdivisións
O Quirguicistán está dividido en 7 rexións ou oblastary (en singular, oblasty) e unha cidade (shaary). O seus centro administrativos levan xeralmente o mesmo nome (excepcións entre parénteses na lista que segue):
- Bichkek sharry
- Batken oblasty
- Tchoui oblasty (Bichkek)
- Jalal-Abado oblasty
- Naryn oblasty
- Och oblasty
- Talas oblasty
- Ysik Koul oblasty (Karakol)
[editar] Xeografía
O Quirguicistán é un país de Asia central, encadrado pola China ao leste e sueste, Casaquistán ao norte, o Usbequistán ao oeste e o Taxiquistán ao suroeste. Cunha superficie de 198 500 km², o país está totalmente encravado e non ten acceso ao mar.
O país é case totalmente montañoso; ao leste, a cadea do Tian Shan marca a fronteira coa China e culmina a 7.439 no Pico Pobedy (Vitoria en ruso), que é o cumio do país. Ao oeste, as cadeas do Fergana (ao norte) e do Pamir Alay (ao sur). A cadea do Pamir Alay culmina no Pico Lenin de 7 134 m.
Estea zonas montañosas dividen en dous ao país, o norte e o sur; estes dous non se comunican mais que por portos situados a mais de 2.700 m de altitude.
As cidades do Quirguicistán sitúanse nas zonas máis baixas do país. Ao norte, a capital Bixkek atópase a 800 m.
Ao leste está o lago Ysik Kul forma un pequeno mar interior de 6.332 km² a 1.620 m de altitude, o segundo máis grande lago de montaña do mundo (despois do lago Titicaca). Profundo de 702 m, o lago está salgado e non se conxela no inverno.
[editar] Economía
O Quirguicistán é un país dabondo pobre, cunha economía baseada na agricultura. Antes da caída da URSS no 1991, o 98 % das exportacións do Quirguicistán eran destinadas a Union soviética; despois da caída desta, freouse considerablemente a produción do país ao comezo dos 1990. Reformas importantes foron acometidas (o Quirguicistán foi a primeira república do antigo bloque soviético en ser admitida na Organización mundial do comercio en decembro do 1998).
A agricultura é o principal sector de actividade do país, empregando en 2002 a metade da poboación e producindo o 35,6% do PIB.
O Quirguicistán exporta principalmente metais non-ferrosos e das minerais, produtos manufacturados en la e agrícolas, enerxía eléctrica, etc. As importacións comportan do petróleo, do gas natural, metais ferrosos, produtos químicos, etc. Os seus socios comerciais principais son Rusia, o Casaquistán, China, Estados unidos, o Usbequistán e Alemaña.
- PIB : 1603 millóns de US$
- Crecemento : 7,1 % en 2004.
- 2/3 da poboación vive na pobreza.
[editar] Demografía
O 69,5% da poboación é de orixe quirguiz, un grupo étnico turco presentando influencias mongois e chinesas e estando historicamente constituído por bergares semi-nomadas.
Poboación (2003, fonte : Banco mundial de institutos estatísticos): 5 millóns de habitantes
Esperanza de vida (2003: Banco mundial de institutos estatísticos): 68,6 anos
Taxa de alfabetización de adultos (2001): 97 %
Renda nacional bruto por habitantes en dólares (2003, está.): 340
[editar] Cultura
Tradicionalmente un pobo nómade, os quirguices, seguen ligados a estas tradicións e ao modo de vida nómade está aínda mantido considerablemente, mentres que a liberdade que el implica ten un impacto sobre a mentalidade do país.
A relixión principal é o Islam sunnita, da escola hanafita.
A lingua kirguiz pertence ao grupo das linguas turcas. No 1924 introduciuse un alfabeto baseado no alfabeto árabe, que foi substituído polo alfabeto latino en 1928. En 1941 adoptouse deinitivamente o alfabeto cirílico.
Países do mundo | Asia |
Afganistán | Arabia Saudí | Armenia | Acerbaixán | Bahrain | Bangladesh | Brunei | Bután | Camboxa | Casaquistán | China | Corea do Norte | Corea do Sur | Emiratos Árabes Unidos | Filipinas | Xeorxia | Iemen | India | Indonesia | Irán | Iraq | Israel | Kuwait | Laos | Líbano | Maldivas | Malaisia | Mongolia | Myanmar | Nepal | Omán | Paquistán | Qatar | Quirguicistán | Singapur | Siria | Sri Lanka | Taxiquistán | Tailandia | Taiwán | Timor Leste | Turcomenistán | Turquía | Usbequistán | Vietnam | Xapón | Xordania |
Países con parte do seu territorio en Asia |