Honduras/Indíxenas

Na Galipedia, a wikipedia en galego.

Atención: Este artigo precisa un traballo de revisión.

Por favor vexa a lista de Artigos con problemas e mellóreo de acordo coas indicacións que aparecen nesa páxina. Cando os problemas se resolvan retire esta mensaxe e borre a páxina da lista de artigos con problemas, pero por favor non quite esta mensaxe ata que estea todo solucionado.

Índice

[editar] Pobos Indíxenas de Honduras

[editar] OS LENCAS

O pobo lenca é de orixe maia e constituía a etnia dominante do actual territorio hondureño antes da chegada dos españois. Na actualidade continúa a ser o máis numeroso dos grupos aborixes, se ben a maior parte perdeu a súa lingua e tende a ser asimilado pola cultura mestiza.

Distribuídos nun centear de comunidades por os departamentos de Ocotepeque, Copan, Santa Bárbara, Lempira, Intibuca, A Paz, Comayagua e Francisco Morazán, os lencas manteñen algúns dos seus rasgos propios grazas a certos rituais e crenzas relixiosas vinculados ós ciclos da vida e a natureza e formas de organización socioeconómicas.

Distínguense polo uso de traxe de manta branca os varóns e vestidos de vivas cores as mulleres, pola propiedade comunal, pola práctica tradicional da agricultura, adicada fundamentalmente ó cultivo do millo, do que obteñen a chicha, e bailes propios, como o "guancasco".

[editar] OS PAIAS

Tamén chamados payitas ou pech, os paias pertencen ao parecer á familia chibcha e habitan na serra de agalta e nos vales dos ríos Sico, Plátano e Patuca, nos departamentos de Olancho, Colón e Gracias a Deus. Orixinariamente vivían na rexión central da mosquitia hondureña e no litoral da rexión de Caratasca ata o cabo de Gracias a Deus, de onde foron desaloxados polos misquitos e as accións dos piratas a partires do século dezaoito. Algúns grupos paias misturáronse progresivamente cos misquitos e garifunas, como sucede coa comunidade das Marías, onde só os máis vellos conservan aínda algúns rasgos da súa ancestral cultura, como os seus hábitos domesticos, a súa afeción polas narracións orais, as festas ceremoniais, os métodos medicinais e a súa relación coa natureza. A destrucción do ecosistema e o avance da civilización blanca aparecen como serias ameazas para o seu modo de vida.

[editar] OS SUMOS

Tamén xamados Twahkas o toacas, este povo habita na parte interior da mosquita, e nas riveiras do rió Patuca, o territorio correspondientes ós departamentos de Gracias a Dios, Olancho. A mayoría reside os poblados de Kausirte e Krautara, situada nas proximidades da confluencia do wampu co Patuca, río que é súa única via de comunicación. Os Sumos, que falan a lengua Twahka, pertencen á familia Chibcha e nos tempos da colonia Española, foron uns dos grupos máis extensos de Centro América. Están emparentados cos mestizos e misquitos en maior medida que cos

Payas e Ladinos. A súa estructura social ten como base a familia extendida, de xeito que é habitual

en cada poboado estar conformado por membros dun mesmo grupo familiar. Os lazos familiares, así como a pobreza dos seus recursos económicos (os sumos son un pueblo básicamente agricultor) determinan os seus métodos productivos comunitarios. Exemplo do anterior é a plática da man volta, que consiste en prestarse axuda mutua durante a sementeira e a colleita ou durante o proceso de construcción dunha vivenda.

[editar] OS MISQUITOS

Os misquitos habitan no Departamento de Gracias a Dios, na rexión da mosquitia, entre os cabos camarón e Gracias a Dios, e nos vales dos ríos coco, morocon, patuca e platinó. Ó igual que os sumos, son de orixe chibcha. A súa constitución como grupo realizouse no século dezasete, como consecuencia da mestizaxe biolóxica e cultural cos sumos, con individuos de ascendencia africana e tamén con europeos. A súa unión cos negros cimarróns procedentes das Antillas xerou no seu seo ós sambos. Á marxe das diferentes mestizaxes, os misquitos conformaron unha identidade cultural de fondas raíces precolombinas, sobre todo no seu folclore. Aínda así, pertencen á iglexa morava e veneran ós espíritos a través dos zukias, que é como chaman ó seus bruxos ou bruxas. Dedicados en gran parte á agricultura, á pesca e ó comercio, dominan a navegación polos intrincados manglares. A súa estrutura social é xerarquízada e descentralizada e manteñen un uso comunitario na propiedade. A familia é un punto de referencia fundamental na sociedad misquita.

[editar] OS CHORTIS

Etnicamente os chortis pertenecen á familia mayaqueche e son descendentes deles, quen fundaron as cidades maias de copan, Quirigua e outras poboacións do extremo meridional do imperio. A pesar da súa orixe maia, algúns sosteñen que se tería definido como etnia tras a fusión con lencas primeiro e pipiles máis tarde. A súa lingua, a chorti, está emparentada coa chol e a chontal, que se falan nos estados mexicanos de Chiapas e Tabasco. O seu hábitat en territorio hondureño localízase nos departamentos de Copan e Ocotepeque e como pobo teñen experimentado unha forte aculturización. Aínda que pertencen na súa maioría á relixión católica, practican o sincretismo nas súas cerimonias e rituais. Dende o punto de vista social, os chortis están fortemente ligados á terra, á familia e á vecindade. Os xeitos comunitarios de cooperación son vitais para a súa subsistencia.