Cine de animación
Na Galipedia, a wikipedia en galego.
O cine de animación é aquel no que se usan maioritariamente técnicas de animación. O cine de imaxe real rexistra imaxes reais en movemento continuo, descompoñendoas nun número discreto de imaxes por segundo. No cine de animación non existe movemento real que rexistrar, senon que se producen as imaxes individualmente y unha por unha (mediante debuxos, modelos, obxectos e outras múltiples técnicas), de xeito que ao proxectarse consecutivamente se produza a ilusión de movimento. É dicir, que mentras no cine de imaxe real analisase e descompón un movimento real, no cine de animación constrúese un movimento inexistente na realidade.
Índice |
[editar] Definición de animación
Según o animador norteamericano Gene Deitch, "animación cinemática é o rexistro de fases dunha acción imaxinaria creadas individualmente, de tal xeito que se produza ilusión de movemento cando son proxectadas a unha tasa constante e predeterminada, superior á da persistencia da visión na persoa."
[editar] Técnicas de animación
Según con qué elementos se elabore esta ilusión de movemento, distinguense numerosas técnicas no cine de animación.
As tres principais son:
- Debuxos animados
- Stop-motion (animación de bonecos ou maquetas)
- Animación infográfica
Pero existen outras muchas técnicas, xeralmente non usadas en longametraxes senon en curtametraxes de carácter non comercial:
- Pixilación (animación de obxectos normais e actores)
- Cut-outs (recortes)
- Animación de area
- Pantalla de agullas
- Pintura sobre cristal
- Debuxo directo sobre a película
[editar] Animación completa e animación limitada
No cine sonoro existe unha norma de 24 imaxes por segundo. Esa é a tasa á que gravan as cámaras e proxectan os proxectores. Tómase unha fotografía da imaxe cada vintecatroavo de segundo. Na animación, nembargantes, as imaxes non se toman senon que se producen individualmente, e por elo non teñen que cumplir necesariamente co estándar do cine. Unha película de animación ten sempre 24 fotogramas por segundo, pero non necesariamente todos isos fotogramas amosan imaxes diferentes: na animación, as imaxes soen repetirse en varios fotogramas.
Deste xeito, temos varias tasas de animación:
- En uns: cada imaxe é diferente, sen repetición. 24 imaxes por segundo, 1 imaxe cada fotograma.
- En douses: cada imaxe repitese dúas veces. 12 imaxes por segundo, 1 imaxe cada 2 fotogramas.
- En treses: cada imaxe repitese tres veces. 8 imaxes por segundo, 1 imaxe cada 3 fotogramas.
Tense calculado que o umbral visual por debaixo do que xa non se capta un movemento senon imaxes individuais é de 7 imaxes por segundo.
Animación completa é cando se anima "en uns" ou "en douses". É o estándar da animación estadounidense para salas de cine, principalmente as películas de Disney, e tamén as longametraxes europeas. Xeralmente, animanse as esceas con moitos movimentos rápidos en "uns", e o resto en "douses" (a perda de calidade é imperceptible).
Animación limitada é cando se anima nunha tasa inferior. O estándar do anime xaponés é animación en "treses". A perda de calidade xa é perceptible se se é observador. O concepto de animación limitada tamén afecta a outros aspectos diferentes da tasa. Por exemplo, é animación limitada cando se repiten ciclos: pensemos en Pedro Picapiedra correndo mentras ao fondo aparecen unha e outra vez as mesmas casas na mesma orde. Hai que ter en conta que, na técnica de debuxos animados, diferentes elementos da imagen (un personaxe, outro personaxe, un obxecto móbil, un plano do fondo, outro plano do fondo) animanse por separado, e que polo tanto dentro da misma escea pode haber elementos con diferentes tasas de animación.
[editar] Breve Historia da animación
- A animación apareceu antes que o propio cinematógrafo. En 1888 o francés Emile Reynaud inventou o praxinoscopio, un dos moitos xoguetes ópticos da época, no que se utilizaba unha técnica pre-cinematográfica de animación.
- O pai do cine de animación foi o francés Emile Cohl, que desde 1908 realizou as primeiras curtametraxes de debuxos animados. Outros pioneiros foron Georges Mélies, James Stuart Blackton e o español Segundo de Chomón.
- Durante a época do cine mudo e os primeiros anos do cine sonoro apareceron as principais formas de cine de animación.
-
- Por unha banda, as películas mais comerciais, destinadas ao público masivo (Walt Disney, Popeye, Betty Boop, etc.).
- Por outro banda, artistas de vangarda que contemplaron a animación como unha extensión das artes plásticas e realizaron obras experimentais (Oskar Fischinger, Len Lye, etc.).
- Entre medias, infindas modalidades, desde os contos tradicionais en siniestros bonecos animados por Ladislaw Starewicz ata a "reportaxe animada" sobre o afundimento do Lusitania de Winsor McCay.
- A primeira longametraxe de animación foi muda e arxentina: El Apóstol (1917) de Quirino Cristiani, película que desgraciadamente se perdeu. Outras longametraxes desa época (que sí están a disposición do público actual) foron Die abenteuer des Prinzen Achmed (Alemania, 1926) de Lotte Reiniger e Le roman de Renard (Francia, concluida en 1930 pero estreada en 1937) de Starewicz. Finalmente, en 1937 Walt Disney estreou Blancanieves y los siete enanitos.
- Despois da Segunda Guerra Mundial houbo un enorme desenvolvemento do cine de animación.
-
- En Estados Unidos, consolidouse o cartoon clásico coas longametraxes de Disney e as curtametraxes da Warner Bros. (con artistas como Chuck Jones e Friz Freleng; personaxes como Bugs Bunny, o pato Lucas, Elmer, Porky, etc.), da Metro Goldwyn Mayer (con Tex Avery) e posteriormente o novo estilo da UPA.
- O National Film Board of Canada promoveu todo tipo de experimentos vangardistas e comenzouse coa ensinanza da animación, o que convertiría a Canadá nunha potencia de primeira orde. Todo isto debese ao labor do principal animador experimental e abstracto de tódolos tempos: Norman McLaren. Aínda hoxe podense ver conceptos que inventou McLaren ata en anuncios e videoclips.
- Nos países do bloque comunista, o Estado promoveu intensamente a animación. Isto permitiu a moitos animadores traballar sen presións comerciais e crear obras de inmensa variedade e risco (e en moitos casos realizaron películas contra o réxime político que sufrían, en clave para pasar a censura). A primeira gran figura deste desenvolvemento foi a do animador checo de marionetas Jiri Trnka, un artista popular e delicado.
- Neses anos tamén comezaron a realizarse películas animadas en China e Xapón.
- Nos anos 60 e 70, coa popularización da televisión, as curtametraxes de animación desapareceron definitivamente dos cines, a partir de entón limitadas aos longametraxes comerciais, terreo dominado absolutamente por Disney ata os anos 90. A pesar de elo a curtametraxe floreceu noutras canles de distribución (festivais, circuitos especializados, etc.), sobre todo coa aparición de numerosas escolas de animación en todo o mundo.
-
- En Estados Unidos, Hanna-Barbera dominou a animación para televisión e Disney a animación para cine. Nos anos 70 algunhas alternativas gozaron do favor do público. O máis coñecido pode ser Ralph Bakshi, coas súas primeiras películas pertencentes ao movimento underground (Heavy Traffic, Fritz el gato caliente) e posteriormente as súas películas de fantasía (El señor de los anillos, Wizards, Tygra).
- En Europa do Leste, os herdeiros de Jiri Trnka convertiron as súas industrias nacionais nas máis potentes do mundo, desde as series de televisión para nenos ata as curtametraxes artísticas máis oscuras e radicais: a produción foi enorme e a variedade inigualable. De entre os moitos artistas importantes, o máis famoso é o checo Jan Svankmajer, que utiliza o stop-motion e a plastilina para crear espeluznantes mundos surrealistas.
- No Xapón, Osamu Tezuka protagonizou a explosión dos debuxos animados nipóns, no sucesivo coñecidos como anime. Autor de cómics inmensamente prolífico, adaptou varias das súas propias obras, conseguindo un éxito absoluto coa serie de televisión Astro boy, que definiu os rasgos habituais do anime: animación limitada, dirección a imitación do cine de imaxe real, vínculo entre a industria da animación e a do cómic. Tezuka, un furacán creativo, tamén realizou longametraxes e ata curtametraxes experimentais. Durante os años 60 o anime foi habitual nas salas de cine, pero na década seguinte quedou confinado á televisión. Tamén houbo notables animadores independentes como Yoji Kuri e Kihachiro Kawamoto.
- En Europa occidental os logros foron máis puntuais: películas como El submarino amarillo de George Dunning, Allegro non troppo de Bruno Bozzetto ou El planeta salvaje de Réne Laloux tiveron repercusión. Nas curtas destacaron artistas como Raoul Servais ou Paul Driessen.
- Nas últimas dúas décadas, o cine de animación tivo un evolución sen precedentes. A caída dos réximes comunistas de Europa do Leste fixo que se reduza enormemente a contribución destes países, sobre todo as facetas menos comerciais, pero sigue existindo unha enorme variedade no resto do mundo, e por primeira vez a enorme diversidade das curtametraxes está empezando a facerse notar, aínda que sexa con limitacións, nas longametraxes comerciais.
-
- En EEUU, Disney tivo un momento de esplendor a principios dos 90, con algunhas das súas máis exitosas (e tamén mellores) películas, sobre todo La bella y la bestia de Trousdale y Wise. Posteriormente caeu novamente na repetición, o seguimento das modas e o descrédito. O 2004 pode marcar a data na que Disney abandoe os debuxos animados. O principal problema de Disney foi o auxe da infografía, que levou á compañía Pixar de John Lasseter (inicialmente unha pequena produtora que realizaba cortos infográficos experimentais nos 80) a converterse na máis exitosa produtora do mundo, con películas de calidade comparable a algúns dos mellores Disney: Toy story, Bichos, Monstruos SA, etc. Tamén producíronse algunhas películas illadas de gran calidade, como El gigante de hierro de Brad Bird, Pesadilla antes de Navidad de Henry Selick, e as totalmente independentes e artesanais Me casé con un extraño e Mutant aliens de Bill Plympton, un frenético humorista que tamén é o autor de curtametraxes máis coñecido deste período.
- O anime japonés converteuse na industria máis prolífica do planeta, popularizándose en todo o mundo. As series de televisión son innumerables e seguen sendo a atracción principal para millóns de afeizoados. As longametraxes para cines, despois de desaparecer prácticamente durante os 70, volveron cunha forza creativa e comercial inusitada, principalmente a partir de Nausicaa del valle del viento de Hayao Miyazaki e Akira de Katsuhiro Otomo. Produciuse unha explosión na variedade de estilos e temáticas que se tratan, con autores tan radicalmente diferentes como Mamoru Oshii, Satoshi Kon ou Isao Takahata, mentres o citado Miyazaki converteuse nun director de culto internacional co prestixio dos grandes directores de imaxe real. Un animador independente que logrou recoñecemento en Occidente foi Koji Yamamura.
- As diferentes industrias europeas atravesan situacións moi diferentes neste período.
-
- En Francia destacan as curtametraxes da produtora Folimage; en longametraxes, o éxito de Kirikú y la bruja de Michel Ocelot abriu o camiño para un número crecente de películas de ambicións e calidade notables: Bienvenidos a Belleville de Sylvain Chomet, Corto Maltese: La cour secrète des Arcanes de Pascal Morelli, La prophétie des grenouilles de Jacques-Remy Girerd, etc.
- No Reino Unido, a produtora Aardman Animation (dedicada principalmente a animación con plastilina) fixose popular a ambos lados do Atlántico coas súas curtametraxes (especialmente a saga de Wallace e Gromit, de Nick Park) e lanzouse á produción de longametraxes con Evasión en la granja do mesmo director. Ao abrigo deste éxito florecía a animación independente cun elevado número de nomes interesantes, como o estudio Bolexbrothers, e os curtametraxistas Barry Purves, Phil Mulloy e os irmáns Quay.
- Novas xeracións de animadores dos países do Leste manteñen viva a súa tradición, casi exclusivamente en curtametraxes, entre os que destacan: os rusos Garri Bardin, Aleksandr Petrov e Konstantin Bronzit; os checos Aurel Klimt (coa súa prestixiosa longametraxe Fimfarum) e o veterano pero todavía activo e coñecido Jan Svankmajer; o polaco Piotr Dumala; os letóns Priit Pärn e Priit Tender; etc.
[editar] Festivais de animación
Os festivais de animación acollen tanto longametraxes comerciais como curtametraxes de tódolos tipos, e son o principal medio de difusión para estos últimos. Os principais festivais de animación do mundo son os seguintes:
- Annecy
- Zagreb
- Anima Mundi, en São Paulo
En España os mais relevantes son:
- Animadrid, en Pozuelo de Alarcón
- Animac, en Lleida