Lluís Companys

Na Galipedia, a wikipedia en galego.

Lluís Companys i Jover (El Tarròs, municipio de Tornabous, 21 de xuño de 1882 - Barcelona, 15 de outubro de 1940), político catalán. Primeiro Presidente do Parlamento de Cataluña (1932-1933), Ministro do Goberno Español (2on. semestre 1933) e Presidente da Generalitat de Cataluña (1934-1940) durante a Segunda República Española.

Nacido nunha familia campesiña con raíces nobres, foi o segundo irmán de oito. Despois de acabar o bacharelato, trasladouse a Barcelona, onde estudou Dereito. Atraído xa pola política, no ano 1900 fundou na Universidade a Asociación Escolar Republicana e milita na Unión Republicana. Companys estivo influído polas ideas republicanas, catalanistas e sociais, no marco sociopolítico da crise da Restauración Borbónica, optando pola participación na vida política do país. Logo dos Sucesos do ¡Cu-Cut!, participou na creación de Solidariedade Catalana e, cando esta se disgregou, Companys adheriuse á Unión Federal Nacionalista Republicana, chegando a ser presidente da sección política en 1910. Paralelamente á súa actividade profesional como avogado laboralista de sindicalistas, colaborou con xornais republicanos como La Aurora e anos máis tarde en La Barricada. Entra a formar parte do partido reformista de Melquíades Álvarez e escrebe no órgano do partido, La Publicidad, con Josep Zulueta, Laureà Miró i Trepat e Eusebi Corominas.

Índice

[editar] Primeiros cargos políticos

Ante a perda das eleccións municipais do 1913, producese a crise do reformismo e Companys deixa La Publicidad.

Despois dunha curta militancia no Bloc Republicà Autonomista, constitúe xunto a Francesc Layret e Marcel·lí Domingo i Mestres o Partido Republicano Catalán, con data de abril del 1917.

Colaborou na publicación La Lucha, órgano do novo partido, en representación do cal foi elexido concelleiro do Concello de Barcelona.

Traballa a prol dunha intervención positiva do Goberno nos conflitos de obreiros. É detido en novembro do 1920 xunto con outros sindicalistas como Salvador Seguí e Martí Barrera; deportado Companys ao castelo da Mola (Mahón); de aquela Francesc Layret foi asasinado, cando se preparaba a asumir a defensa como avogado. Companys é posto en liberdade ao ser elexido diputado por Sabadell, en representación do Partido Republicano Catalán, ocupando o escano do asasinado Layret.

Foi un dos fundadores da Unión de Rabassaires e o 15 de outubro de 1922 pasou a dirixir o semanario La Terra. Revista Popular Agrària que era o órgano da Unión.

Durante a dictadura de Primo de Rivera, concentrouse no labor de avogado asesor da Unión de Rabassaires, e, desde 1928, formou parte dos comités dos partidos cataláns que dirixían a oposición política. En outubro do 1930 foi de novo encarcerado.

En marzo de 1931 participou na Conferencia de Esquerdas, a partir da cal se formou Esquerra Republicana de Catalunya.

[editar] Actividade durante a República

É eleito o 12 de abril de 1931 concelleiro de Barcelona por Esquerra Republicana de Catalunya. Entrou no Concello o 14 de abril acompañado de Amadeu Aragay, Lluhí i Vallescà e outros, depoñeu o alcalde accidental Antoni Martínez Domingo, tomou posesión e desde o balcón proclamou a República española en Cataluña. Sería nomeado, provisionalmente, gobernador civil de Barcelona.

En xuño de 1931 foi elixido deputado nas Cortes pola provincia de Barcelona; interviu activamente nas discusións, en setembro do 1931, do proxecto de constitución da República Española; votou a favor do voto feminino en outubro do mesmo ano; convertese, en xaneiro de 1932, vicepresidente da Asemblea da Generalitat e Presidente provisorio, en substitución de Jaume Carner. En novembro do 1932 foi elixido deputado do Parlamento de Cataluña, e máis primeiro Presidente do Parlamento.

Unha vez que demitiu do cargo de Presidente do Parlamento de Cataluña, foi, desde xuño a novembro de 1933, Ministro de Mariña do goberno de Azaña.

Nas eleccións lexislativas do novembro de 1933 será elexido deputado pola cidade de Barcelona.

Perante a morte súbita de Francesc Macià i Llussà, o 25 de decembro, tan só un mes despois, é proposto para sucedelo como presidente da Generalitat de Cataluña. En votación extraordinaria do Parlamento, será aceitado o 1 de xaneiro de 1934 por 56 votos a favor e 6 en branco, con a abstención da Lliga Regionalista.

[editar] Os sucesos de Outubro do 34

Ao longo do ano 1934 impulsou a polémica Lei de contratos de cultivo, que o enfronta con os grandes propietarios e con o Goberno español. O 6 de outubro de 1934 protagoniza unha sublevación contra a legalidade republicana a raíz da entrada no goberno da República da Confederación Española de Derechas Autónomas (CEDA) e proclama o Estado Catalán dentro da República Federal Española desde o balcón do Pazo da Generalitat, feito polo cal sería encarcerado con todo o seu goberno, mentres o Estatuto de autonomía de Cataluña de 1932 será suspendido. O Goberno catalán foi detido en pleno por tropas dirixidas polo comandante-xefe da cuarta división orgánica, o xeneral Batet. Companys foi encarcerado primeiro no buque Uruguay, fondeado no porto de Barcelona, e máis tarde trasladado a Madrid, onde foi xulgado e condenado, xunto con todo o Goberno catalán, a trinta anos de reclusión maior. Posteriormente sería trasladado ao penal de Puerto de Santa María (Cádiz). Estes feitos coincidiran con a folga xeral revolucionaria convocada en toda España e máis con a insurrección asturiana propulsada pola UXT e a CNT en Asturias. Permaneceron detidos e en cadea ata a victoria eleitoral da Fronte Popular nas eleccions de febreiro do 1936.

[editar] Guerra civil

Tiña prevista e organizada a resistencia contra a sublevación militar do 18 de xullo mediante medidas tal o nomeamento do capitán Frederic Escofet como Comissario Xeneral de Orde Pública de Cataluña. Durante toda a guerra encabezará o Goberno de Cataluña tentando manter a unitade entre os partidos e sindicatos que o apoiaban. Porén, isto vai ser moi difícil polas tensións entre comunistas e socialistas agrupados no Partido Socialista Unificado de Cataluña (PSUC) e anarquistas da Confederación Nacional do Traballo (CNT), apoiados estes últimos polos trotskistas del POUM.

O lado humano de Lluís Companys o mostra o feito de que, desbordado pola grande cantidade de asasinatos que se producirán na retagarda nos dias posteriores ao fallido golpe de estado, decidira deixar partir polo porto de Barcelona en barcos estranxiros a unhas cinco mil personas sospeitosas de pouca simpatía con o réxime republicana, cuxa seguranza non podía garantir.

A partir de outubro de 1937 acontecerán os seus enfrontamentos con o Goberno republicano do doutor Juan Negrín, instalado en Barcelona. En abril de 1938, logo da toma de Lleida, escrebirá unha amarga carta ao presidente do Goberno central, queixandose das arbitrariedades que estaba cometendo e da marxinación que sufría o Goberno catalán.

[editar] Exilio e morte

O 23 de xaneiro do 1939, cando as forzas franquistas estan a punto de entrar en Barcelona, atravesa a fronteira francesa xunto con o lehendakari José Antonio Aguirre, exiliandose en Perpiñán, (Franza), trasladandose despois a París para traballar na representación no exilio da Generalitat (Consell Nacional de Catalunya). Vai acabar en Le Baule-les-Pins (Pirineos Atlánticos), mantendose na Franza pese ao perigo que corría, nun intento por non perder o contacto con seu fillo Lluís Companys i Micó (1911-1956), que sufría unha grave doenza mental.

O 13 de agosto de 1940 é detido pola Gestapo por orde das autoridades españolas con colaboración de membros da embaixada española na Franza. É levado primeiro a Madrid, onde se lle abren dilixencias por "ser o Presidente da Generalitat, Ministro da República e responsábel dos feitos realizados en Cataluña". Despois de diversos interrogatorios, é trasladado o 3 de outubro ao Castelo de Montjuic en Barcelona para facerlle un consello de guerra sumarísimo sen garantías procesais e, com se demostrou posteriormente, de forma illegal. [1]

Será afusilado ás seis e media da madrugada, o 15 de outubro de 1940, no foxo de Santa Eulalia do castelo de Montjuïc con 58 anos. É o único Presidente dunha nación democrática asasinado polo fascismo, mesmo durante a Segunda Guerra Mundial.

As súas derradeiras verbas foron: "Per Catalunya!!!".