Estatuto de Autonomía de Galicia (1936)

Na Galipedia, a wikipedia en galego.

A aprobación do Estatuto de Autonomía de Galicia de 1936 debeuse fundamentalmente ó labor realizado polo Partido Galeguista.

O Partido Galeguista xurdira porque, logo da proclamación da II República, en vilas e cidades había múltiplas agrupacións que agardaban a formación dunha plataforma galeguista que unificase e dese entidade nacional ó quefacer que viñan desenvolvendo.

En nadal de 1931, como resultado da unión do Partido Nazonalista Republicán de Ourense (Vicente Risco, Otero Pedrayo), do Partido Galeguista de Pontevedra (Castelao, Filgueira Valverde, Valentín Paz Andrade, Ramón Cabanillas...), membros das Irmandades da Fala de Santiago, Lugo, Vigo; etc., nace o Partido Galeguista.

O PG foi un partido plural no que non sempre foi doada a convivencia dos seus integrantes, pois estes podían ser:

  • Conservadores de dereita que rexeitaban a alianza coa esquerda (Risco, Filgueira, Vilar Ponte...).
  • Liberais (Otero Pedrayo, Plácido Castro...).
  • Simpatizantes coa ideoloxía de esquerda (Alexandre Bóveda, Castelao, Suárez Picallo...).
  • Defensores da independencia total de Galicia (Sociedade Nazionalista Gallega Pondal de Bos Aires).
  • Apartidistas (Álvaro Cunqueiro, López Cuevillas).

O proxecto definitivo de estatuto non chegou ata 1932 cando o alcalde de Santiago, Raimundo López Pol, convoca a todos os concellos do país para debater o texto. Así, nunha asemblea de decembro dese ano apróbase o documento definitivo co apoio do 77% dos concellos galegos, que representaban o 84,7% da poboación. Máis o texto paralizouse por mor da chegada do Bienio negro, e só se voltaría recuperar tralo trunfo do Frente Popular en febreiro de 1936.

Cando neste ano, e para non perder a carreira do Estatuto, o PG tivo que optar a prol do Frente Popular, a crise interna foi moi aguda, e un sector importante, a chamada dereita galeguista, desvencellarase do PG aínda que logo colaborase no referendo.

A campaña polo si foi espectacular. Chamou a atención no mundo enteiro. Carteis de Castelao, Luís Seoane, Isaac Díaz Pardo, etc.

O 28 de xuño de 1936 celebrábase o plebiscito do estatuto, no que votou o 74,56% do censo electoral (dato altísimo na época), cun millón novecentos sesenta e tres dos votos a favor e seis mil cento sesenta e un en contra. Os votos en branco foron mil catrocentos cincuenta e un.

A nivel de realizacións políticas, o PG ten ó seu favor o levar adiante o primeiro Estatuto Galego. O 15 de xullo de 1936, Gómez Román, secretario do PG, e Castelao, deputado, entregaban ó Presidente das Cortes o texto do estatuto aprobado en referendo. Este estatuto nunca chegou a entrar en vigor por mor do trunfo do bando nacional en Galicia tras o Alzamento nacional.

As Cortes republicanas trasladadas a Cataluña admitiron a trámite o estatuto en febreiro de 1938, pero non se chegou a discutir nin aprobar.

Outras linguas