Irlanda - Éire

Na Galipedia, a wikipedia en galego.

Éire /
Poblacht na hÉireann
(irlandés)
Ireland /
The Republic of Ireland
(inglés)
Irlanda / República de Irlanda
Lema: non ten
Linguas oficiais Irlandés e Inglés (predominante)
Capital Dublín
Maior cidade Dublín
Presidente Mary McAleese
Taoiseach Bertie Ahern, TD
Área
- Total
- % auga
117º maior
70,273 km²
2%
Poboación


- Total (2002)
- Densidade

121º máis poboado


3,917,336
56/km²

Independencia


- Data

Tratado Anglo-Irlandés


6 de decembro de 1921

Moeda Euro¹, moedas de euro irlandesas
Fuso horario WET (UTC; UTC+1 no verán)
Hino nacional Amhrán na bhFiann (A Canción do Soldado)
TLD (Internet) .IE
Código telefónico 353
(1) Antes de 1999: libra irlandesa (Punt)

A República de Irlanda (oficialmente, Irlanda) é un país europeo que se localiza na Illa de Irlanda. Limita ao norte e oeste co Oceano Atlántico, ao norte e leste co Reino Unido (na súa parte de Irlanda do Norte), ao leste co Mar de Irlanda e ao sur co Mar Céltico. Capital: Dublín.


Índice

[editar] Historia

  • Vexa o artigo: Historia de Irlanda antes da partición
  • Vexa o artigo principal: Historia da República de Irlanda

O Tratado Anglo-Irlandés foi aprobado pola Dáil Éireann en decembro de 1921 pero foi rexeitado por unha gran minoría, o que levou á Guerra Civil Irlandesa que durou até 1923. En 1922, no medio desta guerra civil, o Estado Libre Irlandés comezou a existir. Nos seus primeiros anos o novo estado foi gobernado polos vencedores da guerra civil. De todos xeitos, nos anos 30 o Fianna Fáil, o partido dos oponentes ó tratado, foi elixido para formar goberno. O partido introduciu unha nova constitución en 1937 que renomeou o estado como "Éire ou, en inglés, Ireland" (prefacio á Constitución).

O estado permaneceu neutral durante a Segunda Guerra Mundial, pero ofreceu algún apoio ós aliados, especialmente en Irlanda do Norte. De todos xeitos, estímase que arredor de 50,000 voluntarios da república loitaron nas Forzas Armadas Británicas[1] durante a segunda guerra mundial. En 1949, o estado irlandés declarouse dende aquel momento unha república e que debería ser chamado República de Irlanda. A República veuse afectada pola pobreza e a emigración até mediados dos 70. Os anos 90 viron o comezo dun éxito económico sen precedentes, nun fenómeno coñecido como o "Tigre céltico". Para comezos do século XXI tíñase convertido nun dos países máis ricos (en termos de renta per cápita) na Unión Europea. En outubro de 2006, houbo conversacións entre Irlanda e os Estados Unidos para negociar unha nova política de inmigración entre os dous países, en resposta ó crecemento da economía irlandesa e o desexo de moitos cidadáns americanos que querían moverse a Irlanda en busca de traballo.[1]

[editar] Política

[editar] Divisións administrativas

A República de Irlanda subdivídese en 26 condados. Estas divisións son utilitzadas en contextos políticos, culturais e deportivos.

Vexa: Condados de Irlanda

Mapa dos condados de Irlanda República de Irlanda
  1. Dublín - Bhaile Átha Cliath
  2. Wicklow - Cill Mhantáin
  3. Wexford - Loch Garman
  4. Carlow - Ceatharlach
  5. Kildare - Cill Dara
  6. Meath - An Mhí
  7. Louth - Lú
  8. Monaghan - Muineachán
  9. Cavan - An Cabhán
  10. Longford - An Longfort
  11. Westmeath - An Iarmhí
  12. Offaly - Uíbh Fhailí
  13. Laois - Laoighis
  14. Kilkenny - Cill Chainnigh
  15. Waterford - Port Láirge
  16. Cork - Chorcaí
  1. Kerry - Ciarraí
  2. Limerick - Luimneach
  3. Tipperary - Tiobraid Árann
  4. Clare - An Clár
  5. Galway - Na Gaillimhe
  6. Mayo - Maigh Eo
  7. Roscommon - Ros Comáin
  8. Sligo - Sligeach
  9. Leitrim - Liatroim
  10. Donegal - Dún Na Ngall

Irlanda do Norte (Reino Unido):

  1. Fermanagh - Fear Manach
  2. Tyrone - Tír Eoghain
  3. Derry/Londonderry - Doire
  4. Antrim - Aontroma
  5. Down - An Dún
  6. Armagh - Ard Mhacha
Condados de Irlanda

[editar] Xeografía

Vexa:Provincias de Irlanda

A illa da Irlanda ten unha extensión de máis de 84.421 km², dos cales cinco sextos pertencen á República, constituindo o restante a Irlanda do Norte (Reino Unido). Está bañada ao oeste polo oceano Atlántico, ao nordeste polo canal do Norte, ao leste polo mar da Irlanda e ao sudeste e ao sur polo canal de San Xurxo e polo mar Céltico. A costa occidental da Irlanda consiste principalmente de colinas e montañas baixas (o ponto máis elevado é o Carrauntoohil, con 1.041 m). O interior do país está predominantemente composto por terras agrícolas relativamente chas, atravesadas por ríos como o Shannon e ponteado por varios lagos grandes, os "loughs". O centro do país forma parte da bacía hidrográfica do río Shannon, e contén grandes áreas de pao, usados para a producción de trufa.

O clima tempado da illa é modificado pola corrente do Atlántico Norte e é relativamente suave. Os veráns raramente son moi quentes, mais é raro que faga moito frío no inverno. As precipitacións son moi comúns, con ata 275 días de choiva por ano nalgunhas partes do país. As cidades principais son a capital, Dublín, na costa oriental, Cork no sur, Gaillimh e Limerick na costa occidental e Waterford na costa sueste (ver cidades da Irlanda).

[editar] Economía

A República da Irlanda ten unha economía pequena, moderna e dependente do comercio, cun crecemento medio de 9% entre 1995 e 2001. A agricultura, en tempos o sector máis importante, ten hoxe moi pouca importancia ao compararse ca industria, que é responsábel cun 38% do Producto Interno Bruto.


[editar] Demografía

[editar] Etnografía e immigración

O pobo irlandés é maioritariamente de orixe celta, cunha importante influencia viquinga , anglo-normanda, escocesa e gaélica. Nas últimas décadas Irlanda experimentou un importante influxo de inmigrantes dos novos estados da Unión Europea. Estímase que uns 210.000 immigrantes chegaron de Polonia, Lituania, Letonia e Estonia. A comunidade asiática estímase nunhas 22.000 persoas e a nixeriana en 9.000.

[editar] Lingua

O irlandés ou gaélico irlandés (Gaeilge) é unha lingua céltica da rama goidélica falada na illa de Irlanda. Conta, segundo o Goberno de Irlanda, cuns 1.6 millóns de falantes na República de Irlanda, dos que 350.000 son falantes habituais, aínda que estas cifras son controvertidas. Tamén a fala un número indeterminado de inmigrantes noutros países (Reino Unido, Canadá, Estados Unidos e Australia). É lingua oficial da Unión Europea por selo da República de Irlanda.

Zonas irlandesas nas que se fala o gaélico irlandés, resaltadas en vermello.
Zonas irlandesas nas que se fala o gaélico irlandés, resaltadas en vermello.

[editar] Véxase tamén

Commons
Commons ten máis imaxes sobre:

[editar] Ligazón externa


Unión Europea
Alemaña | Austria | Bélxica | Chequia | Chipre | Dinamarca | Eslovaquia | Eslovenia | España | Estonia | Finlandia | Francia | Grecia | Hungría | Irlanda | Italia | Letonia | Lituania | Luxemburgo | Malta | Países Baixos | Polonia | Portugal | Reino Unido | Suecia
Membros desde o 1 de xaneiro de 2007:
Bulgaria | Romanía
Países candidatos:
Croacia | Macedonia | Turquía


Países do mundo | Europa
Albania | Alemaña | Andorra | ARI Macedonia | Austria | Bielorrusia | Bélxica | Bosnia - Hercegovina | Bulgaria | Chequia | Chipre | Croacia | Dinamarca | Eslovaquia | Eslovenia | España | Estonia | Finlandia | Francia | Grecia | Hungría | Irlanda | Islandia | Italia | Letonia | Liechtenstein | Lituania | Luxemburgo | Malta | Moldova | Mónaco | Montenegro | Noruega | Países Baixos | Polonia | Portugal | Reino Unido | Romanía | San Mariño | Serbia | Suecia | Suíza | Ucraína | Cidade do Vaticano
Países con parte do seu territorio en Europa

Rusia | Turquía