बंगाल

विकिपीडिया, एक मुक्त ज्ञानकोष से

बंगाल

बंगाल क्षेत्र के मानचित्र: पश्चिम बंगाल और बांग्लादेश
सबसे बड़ा शहर ढाका
23.42° N 90.22° E
राजभाषा बांग्ला
क्षेत्रफल 45,110 कीमी² 
जनसंख्या (2001) 209,468,404[१][२]
घनत्व 951.3/km²[१][२]
बच्चा मृत्यु माप 55.91%[३][४]
जालपृष्ठ wbgov.com और bangladesh.gov.bd

बंगाल (बांग्ला: বঙ্গ बॉङ्गो, বাংলা बाङ्ला, বঙ্গদেশ बॉङ्गोदेश या বাংলাদেশ बाङ्लादेश, संस्कृत: अंग, वंग) उत्तरपूर्वी दक्षिण एशिया में एक क्षेत्र है। आज बंगाल एक स्वाधीन राष्ट्र, बांग्लादेश (पूर्व बंगाल) और भारतीय संघीय प्रजातन्त्र का अंगभूत राज्य पश्चिम बंगाल के बीच में सहभाजी है, यद्यपि पहले बंगाली राज्य (स्थानीय राज्य का ढंग और ब्रिटिश के समय में) के कुछ क्षेत्र अब पड़ोसी भारतीय राज्य बिहार, त्रिपुरा और उड़ीसा में है। बंगाल का बहुमत में बंगाली लोग रहते है। इनकी मातृभाषा बांग्ला है।

अनुक्रमणिका

[बदलें] इतिहास

प्राचीन काल में बंगाल मगध तथा अंग प्रदेशों का अंग था। मध्यकाल में दिल्ली सल्तनत के अधीन रहा तथा बाद में नबाबों के हाथ चला गया। भारतीय स्वतंत्रता संग्राम के दौरान बंगाल क्रांतिकारी गतिविधियों का प्रमुख केन्द्र रहा था।

[बदलें] भूगोल

आधुनिक बांग्लादेश का दक्षिणी क्षेत्र बहुत ही निम्न ऊंचाई पर स्थित समतल मैदान (डेल्टा) है। गंगा, ब्रह्मपुत्र प्रमुख नदियां हैं जिनकी संयुक्त धारा से बना डेल्टा सुन्दरवन, विश्व का सबसे बड़ा डेल्टा है। बंगाल का उत्तरी भाग हिमालय की तराई में बसा है जबकि पश्चिमी भाग छोटानागपुर के पठार का अंग है।

[बदलें] संदर्भ

[बदलें] टीका-टिप्पणी

  1. १.० १.१ Provisional Population Totals: West BengalCensus of India, 2001। ऑफ़िस ऑफ़ द रेजिस्ट्रार गेनरल & सेंसस कमिशनर, भारत। अभिगमन तिथि: 2006-08-26।
  2. २.० २.१ World Bank Development Indicators Database, 2006.
  3. West Bengal - Human development fact sheet (पीडीएफ़ का एचटीएमएल संरूप)। यूनाइटड नेशंस डिवेलपमंट प्रोग्रैम (2001)। अभिगमन तिथि: 2007-03-01।
  4. The World Factbook - Bangladesh (एचटीएमएल)। सीआइए वर्ल्ड फ़ैक्टबुक (2001)। अभिगमन तिथि: 2007-03-01।

[बदलें] ग्रन्थसूची