Fjallagrös
Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
![]() |
|||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
![]() |
|||||||||||||||
Vísindaleg flokkun | |||||||||||||||
|
|||||||||||||||
|
|||||||||||||||
Cetraria islandica |
|||||||||||||||
|
Fjallagrös (fræðiheiti: Cetraria islandica) er þrátt fyrir nafnið flétta (þörungur og sveppur í samlífi) en ekki gras. Þau eru algeng í fjalllendi og hásléttum á norðlægum slóðum. Fjallagrös eru sérstaklega algeng á Íslandi en finnast einnig á fjöllum í norðurhluta Wales, Skotlandi og suð-vestur Írlandi. Blöð fjallagrasa eru mismunandi, þau eru oft brúnleit eða nær svört, mjó og rennulaga, eða þau geta verið blaðkennd og frekar breið,ljósbrún eða grænleit á lit. Blaðjaðrarnir eru alsettir mjóum randhárum.
Fjallagrös hafa verið nytjuð á Íslandi í margar aldir, þau voru notuð soðin í blóðmör, seyði af þeim drukkið, notuð sem litunargras, möluð í mat, þau soðin (hleypt) í grasagraut (grasalím) og haft sem eftirát. Það tíðkaðist að fara í grasaferðir til að safna fjallagrösum.
Fjallagrös eru næringarrík og hafa verið notuð í staðinn fyrir sterkju í sumum kakóuppskriftum. Þau hafa einnig verið notuð til lækninga.
Uppistaðan í fjallagrösum - 40-50 % - er slímkenndar fjölsykrur. Slímið þenst út það kemst í snertingu við vatn. Slímsykrurnar meltast í þörmum og þess vegna hefur eðlisávísun fólks rekið það til að borða fjallagrös til að sefa og fylla magann þegar hungursneyð geysaði og enginn annar matur var í boði. Fjallagrös voru harðindamatur eins og kemur fram í þessari vísu:
- Vor fram reiðir konukind
- og kallar það sé nægtaborð
- fjallagrös með flautavind
- og fínlega þéttan bruðnings sporð.
Í fjallagrösum er beiskjuefni sem örvar rennsli munnvatns og magasafa og verkar styrkjandi á maga og örvar matarlyst. Rannsóknir benda til að efni í fjallagrösum örvi ónæmiskerfið og verki hamlandi á alnæmisveiru.
[breyta] Heimildir
- Greinin „Cetraria islandica“ á ensku útgáfu Wikipedia. Sótt 18. október 2006.
- Lyfja Fjallagrös