Kakawin Arjunawiwāha

Saka Wikipédia, Ènsiklopédhi Bébas ing basa Jawa / Saking Wikipédia, Bauwarna Mardika mawi basa Jawi

Relièf Arjuna lan Bathara Siwa ing candhi Surawana (Surowono), Jawa Wétan (Jawa Timur).
Relièf Arjuna lan Bathara Siwa ing candhi Surawana (Surowono), Jawa Wétan (Jawa Timur).

Kakawin Arjunawiwāha (aksara Bali: , Jawa ) iku kakawin kapisan sing asalé saka Jawa Wétan (Jawa Timur). Karya sastra iki ditulis déning mpu Kanwa nalika masa jumenengé Prabu Airlangga, sing jumeneng ing Jawa Wétan saka taun 1019 nganti taun 1042 Masèhi.

Para pakar sastra Jawa nganggep yèn serat Arjunawiwaha iku adhedhasar Wanaparwa, kitab kaping telu Mahābharata.

Ing jaman saiki karo wong Jawa kakawin iki sakala-kala diarani Serat Mintaraga utawa Serat Wiwaha Kawi.

Bab lan Paragraf

[sunting] Ringkesan carita

Rong lempir lontar Arjunawiwaha
Rong lempir lontar Arjunawiwaha

Tèks iki nyritakaké sang Arjuna nalika mbangun tapa ing gunung Mahameru. Banjur Arjuna digodha Jawata, dhèwèké banjur dikirim pitung widadari. Para widadari iki didawuhi nggoda Arjuna. Jeneng widadari sing misuwur iku Suprabhā lan Tilottamā.

Para widadari iki ora bisa nggoda Arjuna, mula Bathara Indra rawuh dhéwé mindha dadi brahmana sepuh. Banjur loro-loroné guneman lan dhiskusi prakara agama lan Bathara Indra ngwedaraké jati dhiriné lan sawisé tindhak.

Banjur sawisé ana sawijining cèlèng buta gedhé sing mara lan ngamuk. Arjuna terus njupuk gandhéwané lan babiné dipanah mati. Nanging ing nalika barengan karo Arjuna ing wektu sing padha, ana sawijining juru bedhog tuwa sing mara lan mèlu panah. Banjur loro-loroné padha garejegan sapa sing luwih disik manah. Tibaké juru bedhog iki Bathara Siwa.

Sawisé iku Arjuna diparingi tugas didawuhi matèni Niwatakawaca, sawijining buta sing ngrusuhi kahyangan.

[sunting] Manggala

Kakawin Arjunawiwaha nduwé sawijining manggala. Ing ngisor iki manggala-né karo jarwané disajèkaké:

Manggala Jarwa
1. Ambek sang paramārthapaṇḍita huwus limpad sakèng śūnyatā, Batin sang wis ngerti Hakikat Paling Dhuwur wis ngatasi kabèh amarga bisa mudheng ing Kasunyatan[1],
Tan sangkèng wiṣaya prayojñananira lwir sanggrahèng lokika, Dhèwèké ora nanggepi nafsu indriyané, liré kaya nyambut prakara-prakara donya,
Siddhāning yaśawīrya donira sukhāning rāt kininkinira, Yasa kawaniné lan doné sida. Dhèwèké ngusahakaké kasukaning donya.
santoṣâheletan kelir sira sakèng sang hyang Jagatkāraṇa. Tentrem bagya, kaya kaletan kelir saka sang hyang Amurbêng Jagad.
2. Us.n.is.angkwi lebûni pâdukanirâ sang hyang Jagatkâran.a Pahésan sirahku iku bledug ing sampéyan dalem sang hyang Jagatkarana
Manggeh manggalaning miket kawijayan sang Pârtha ring kahyangan Ana ing manggala nalika mangiket kawijayan sang Arjuna ing kahyangan

[sunting] Cathetan sikil

  1. Terjemahan berdasarkan buku Ignatius Kuntara Wiryamartana, Arjunawiwāha, (1990:124) dengan beberapa perubahan kecil

[sunting] Referensi

  • (jv) (Id) Ignatius Kuntara Wiryamartana, 1990, Kakawin Arjunawiwaha. Transformasi Teks Jawa Kuna. Yogyakarta: Duta Wacana University Press