Zimanê katalonî
Ji Wîkîpediya
|
||||
---|---|---|---|---|
Welat | Andorra, Spanya, Fransa û Îtalya | |||
Hêrem/Navçe | Andorra, Katalonya, Balêariyê Îzlandî û Valensiya, Rûsîlyon, Aragon, Mursiya, Sardînî | |||
Hejmar Zimanaxêvan | Nêzîkî 9.5 mîlyon | |||
Rêz | — | |||
Tîpolojî | — | |||
Rêz bi Zimanmalbat | ||||
Hînd û Ewropî
(Rêz SIL - hesankirin)
|
||||
Rewşa fermî û kodên ziman | ||||
Zimanê fermî ya | Andorra, Katalonya, Balêariyê Îzlandî û Valensiya ji Spanyayê | |||
Bi rêxistin | Enstîtuya Xwendinê bo Katalonî Akademiya Valansî ya Zimanî | |||
ISO 639-1 | ru | |||
ISO 639-2 | cat | |||
ISO/DIS 639-3 |
Cat | |||
SIL | Catalan | |||
Bibînin : ziman, listeya zimanan, koda rengan |
Katalonî (Bi katalonî: català) Zimanekî Romanî ji koma Hînd û Ewropî ye. Zimanê Katalonî ji aliyê 9.5 million kes ve li Katalonyayê, li herêma Otonom Valensiya, li gravên Balêar, li Andorrayê (li Angorayê zimanê fermî tenê Katalonî ye, lê li vir bi fransî û îspanyolî jî dipeyivin.), li Russiyon, û li Alhgêro jî tê peyvîn. Zimanê katalon ji zimanê latin tê. ji sedsala XV han û vêde ew di bin bandora îspabyolî yan go kastiyon de maye. Her çiqas ev ziman biser îspanyolî de here jî(mînak: cercar / buscar, restar / quedar, vós / vostè, û her viha.). gerek mirov wî wek zaravayekî îspanyolî nebîne, ji ber ku ew zimanek serbixwe ye.
Li hember Kastiyon (spanî) a ku bû zimanê resmî yê dewleta îspanyol, Katalon bi daxwazeke xort bi zimanê xwe axivîn û li hember spanî sekinîn. Ji bo ku zimanê wan bibe zimanê fermî yê herêma katalon daxwazeke wan a xurt hebû. Ev daxwaza wan bi mirina Franko re hat cih. Parlementoya îspanyol di sala 2004'an de ev daxwaz li komisiyona ewropayê kir, bi seba ku 9 milyon kes li Ewropayê bi Katalanî dipeyivin (zêdeyî Maltayî û Estonî).
Îro hîn ev daxwaz ne hatiye pejirandin. Têkiliyên zaravayên katalonî ji % 95 in (ji % 95 hev fam dikin). Du zaravayên sereke yên vî zimanî hene. Zaravayê yekem Katalona rojhilat (oriyental) e ku li Barselona, li Jeron, li giravên Baler û li rusiyonê tê axaftin. Yê diyêm jî Katalona Rojava ye e ku li bakur rojava, li Leiyda û Valensiyan tê axaftin.