Kawîs Axa
Ji Wîkîpediya
Kawîs Axa Dengbêjê nawdeng. Bi navê rastî Kek Weyîs di sala 1889‘an de li zozana Carcelî a êla Herkîyan ji dayîka xwe dibe. Navê bavê wî Ahmed Herkî ye û ji binemala Malebî a êla Herkîyan tê. Navê dayîka wî jî Leyla ye. Êla wan zivistanan ji zozanan dadiketin, deshtên rojhilata Mûsilê û li gundê Shêxan nîshtecîh dibûn. Wê dema Kawîs Axa 10 salî bû, bavê wî koca dawîyê kir. Wê demê brayekî ê wî picûktir hebû. Navê wî jî Kino bû. Kawîs Axa, mirovekî tat bû.. Lê wê wexta stran digot, tatbûna wî qet dîyarnedibû. Tatbûna wî ji dayîkbûna wî ve nebû. Li gor gotina wî, di ciwanîya xwe de zivistanê bi hespê dice ashî û di rê de ji hespê ketîye û di nav berfê de bi seatan maye û ji vê bûyerê shûnda jî tat bûye.
Berhemên Kawîs Axa di 43 kasêtan de hatîye tomarkirin. Ev kasêtana di arshîva pishka Kurdî a Radyoya Bexdayê de tên parastin. Kawîs Axa di sala 1936‘an de ji bo serdana êla Herkîyan cû ji bo gundê Hershem ê Koyî û li wir cû ber dilovanîya xwe. Kawîs Axa, car zarok jî li pêy xwe hishtin.