Mizgefta Mezin a Cizîrê

Ji Wîkîpediya

Mizgefta Mezin
Mizgefta Mezin

Mizgefta Mezin ya Cizîrê li Cizîrê mizgefteke bi nav û deng e.

Wekî tê gotin Mizgefta Mezin ya Cizîrê beri Îslamiyet'e dêr bu. Di sala 639an de wextê Îslamiyet hat Cizîrê ev dêr hatîye guhertin, buye mizgeft. Di demê Abbasîyan de Emer'ê kurê Abdulezîz buye valîyê Cizîr'ê û ev mizgeft ji binî xirakirîye û li ser eslê wê yê kevin ji nuve ava kirîye. Piştî wê di sala 555\1160'an de ji alîyê Atabegê Zengî yê Cizîr'ê Ebulkasim Mahmut Sencerşah ve hatîye xirakirin û li gorî aslê wê yê kevin dîsa hatîye avakirin. Li ser derîyên navîn yê mizgeftê li alîyê çepê de ev tiştên he bi nivîsandin he ne. Ji bilî wê jî li ser vê mizgeftê dinivîsek dî de : " Cuddide fi vekâletil hari bin Ali Sencer bin Baz Şah fi seneti selasın ve semanine ve sittumietın " hatîye nivîsandin. Wergera wê bi kurdî ev e : " Li ser vekaleta xêra kurê Alî Sencer'ê kurê Baz Şah ve di sala 683'yê de hatîye nuvejenkirin."

Deriyê Mizgeftê
Deriyê Mizgeftê

Li ser derîyê Mizgefta Mezin ya Cizîr'ê, doqikêk yê Ejder bi kompozîsyonên şêr û teyr ji alîyê zanyarê mezin yê Fen, Otomat û Sîbernîtîk'ê, Ebûl-Îzz Îsmaîl kûrê Rezzaz'ê Cizîr'î (1153-1233) ve bi madenê Tûnç'î hatî çêkirin heye.

Li ser herdû alîyên derî tam pêşberî hevdû dû doqikên Ejderan sekinî ne û di nava wan de jî kompozîsyona serê Şêrekê heye. Herdû ejder jî cavên wan Behîvî ne, gûhên wan sertîj û hatîne şibhandinê afirîdeyên bi per.

Bejna wan bi kolandinê pûl bi pûl, bi mar hatîne şibihandin. Li alîyê jêr ve dûvên wan li hevdû hatîne alandin û serê dûvê wan wekî serê teyran hatîye dûmahîdan. Dirêjîya bejna wan 27 cm., pehnahîya wan 24 cm. û stûrahîya wan ji 3 cm. ne.