Ûrûgûay

Ji Wîkîpediya

República Oriental del Uruguay
Komara Rojhelata Ûrûgûay


Ala Ûrûgûay


Arma Ûrûgûay
Gotina Netewî Libertad o Muerte(Spanî, Azadî an Mirîn)
Zimanên fermî Spanî
Paytext Montevideo
Sîstema Sîyasî Komar
Serokkomar Tabaré Vázquez
Serokê hikûmetê
Serxwebûn 25'ê gelawêjê 1825an rave kir

di 28'ê gelawêjê 1828an de hat nasîn(Ji Brazîl )

Srûda netewî: Orientales, la Patria o la tumba
Rûerd 176,220 km²
Nifûs 3,415,920 2005
Dirav Pesoya Ûrûgûay
navçeya demjimêrî UTC-3
Nîşana înternetê .uy
Koda telefonê +598

Ûrûgûay, bi fermî República Oriental del Uruguay(Komara Rojhelata(Çemê) Ûrûgûay), welataka li başûrê Emerîkaya Başûrê ye. Sînorên xwe li bakur bi Brazîl, li rojava Çemê Ûrûgûay û Arjantîn, li başûr û rojhelat jî Okyanûsa Atlantîk re hêne. Li Arjantin bi Çemê Ûrûgûay û devoka(ango li ku çem digîhî derya) wî çemî, Rio de la Plata vediqete. Ew li Zûrîname şunda welata herî biçûkê duyemê Emerîkaya Başûrê ye. Nêzî nîvîya nifûsa xwe bajarê herî mezin û paytexta xwe li Montevideoye dijî ye.

Tabloya Naverokê

[biguherîne] Nav

Navê "Ûrûgûay" ji zimanî Guaraní de tê ye. Lê di çi de derketi ye bi tunî nê vebirî ye. Du gumanên wê wiha dibejin, yek "çemê uruyan"(uru cûrekî çûkan e), yeka din jî "çûkên boya bûn" in.

[biguherîne] Erdnîgarî

Bi 176.220 km²(li 2.600 km² rû bi avê hatiye girtin) rûerda xwe Ûrûgûay li Zûrîname şunda welata herî biçûka duyema Emerîkaya Başûr e (Çi qas Guayana Fransî jî lê biçûktira jî, ji bo nê serxwebû ye nêya hesandin). Rûya Ûrûgûay bi piranî raste. Li rûerda bitenê %10an xwe ji 200m bilindtir e. Xala di welat de herî bilind bi 514 m Cerro Catedral e.

Li bakur bi Brazîl re 985 km, li rojava bi Arjantin re 579 km sînorên xwe hêne. Dirêjahîya beravên xweya bi Okyanûsa Atlantîk re 660 km ye.

Ûrûgûay ji ezman de
Ûrûgûay ji ezman de

[biguherîne] Çem

Çemê Ûrûgûayê herî mezin Çemê Ûrûgûay e û bi tunî 1790 km ye. Ew bi Rio de la Plata va sînorên rojava pêk tî ne. Río Negro çemêkî Ûrûgûayê dinî gering ne. Ew bi 750 km Ûrûgûayê bi bakur rojavayî û başûr rojhelatî da derbaz dike.

Rio de la Plata teva Okyanûsa Atlantîk dibe. Cîh lê tal dibe devokê herî mezina dine pêk tî ne.

[biguherîne] Suruşt

Suruşta Ûrûgûay suruştaka germ e. Ew qas ku germahîyên bin sifir hinde nê zanîn. Nîvekîya salînîya niqira germê 17,5 °C ye. Mehaya herî germ bi nîvekî 32 °C germahî rêbendan, Mehaya herî sar jî bi nîvekî 6 °C pûşper e. Li sala nêzî 1000mm/sal barîj dibara. Mehaya herî barijî adar e.


[biguherîne] Navçeyên Kargerî

[biguherîne] Aborî

[biguherîne] Gel

Ûrûgûay bi piranî, bi %88, ji kesên di Ewropa de koç kirinî, %8 Mestizeyan û xulamên di Efrîka de hatin anîn de pêk hati ye. Gelê xweya ji ewropa de hatî Spanî, Îtalyan, Îngîlîz, Portekîzî, Rus, Îrlandî, Fransî ne. Dimatîyên(îng. Indian) Ûrûgûayê (Charrúas, Guanaes, Yaros, Chanaes in.

Montevideo, Paytexta Ûrûgûayê
Montevideo, Paytexta Ûrûgûayê

[biguherîne] Ol

Ûrûgûayî bi piranî(%74) Xristîyanên Roman Katolîk in. Li wan bêtir %2 Protestant, %2 û xristîyanên Ermenî jî hê ne. %21 Gelî xwe li olakî din an jî li tu ola na binîn e.


[biguherîne] Werzîş(Sipor)

Li Ûrûgûay Spora herî navdar Fitbol e. Ew du caran di 1930an de li welatî xwe û di 1950an li Brazîl di Kûpa Dinya de bû şampîyon, ango yekem. Kûpa Dinyaya Fifa herî pêş de di 1930an de li Ûrûgûayê hat organîzekirin û paş di finalê de Ûrûgûayê Arjantîn daxist şunda bû şampîyon. Ûrûgûay bi tunî 14 caran bi Arjantîn va welata di Copa América de herî pir şampîyon bû ye. Basketbol û Rugby jî hin siporên dinên di Ûrûgûay de navdar in. Di 2005an de Esteban Batista bû basketbolvanê herî pêş de ko yê ketî NBA.

Río de la Plata
Río de la Plata

[biguherîne] Girêdanê Web

  • INE - enstîtûya netewîya statistîkan
  • Poder Legislativo - Rûpela fermîya Patlementoya Ûrûgûay