गो. नी. दांडेकर
Wikipedia कडून
गो.नी. दांडेकर | |
पूर्ण नाव | गोपाल नीलकंठ दांडेकर |
टोपणनाव | गो.नी.दा. |
जन्म | जुलै ८, १९१६ परतवाडा |
मृत्यू | जून १, १९९८ पुणे |
कार्यक्षेत्र | कादंबरीकार, ललितलेखक |
साहित्यप्रकार | कादंबरी, ललित वाङमय, कुमार वाङमय, चरित्र, प्रवासवर्णन |
पुरस्कार | साहित्य अकादमी पुरस्कार महाराष्ट्र शासन उत्कृष्ट वाङमय निर्मिती पुरस्कार महाराष्ट्र शासन उत्कृष्ट चित्रपट कथा पुरस्कार महाराष्ट्र गौरव पुरस्कार -१९९० जिजामाता पुरस्कार -१९९० केंद्र शासन उत्कृष्ट चित्रपट कथा पुरस्कार |
वडील | नीलकंठ दांडेकर |
अपत्ये | वीणा देव |
गोपाल नीलकंठ तथा गो.नी. दांडेकर (जुलै ८, १९१६ - जून १, १९९८) हे मराठी भाषेतील प्रमुख लेखक होते.
अनुक्रमणिका |
[संपादन] जीवनप्रवास
गो. नी. दांडेकर ह्यांचा जन्म परतवाडा (विदर्भ) येथे झाला. त्यांचे वडिल शिक्षक होते. वयाच्या १२ व्या वर्षी गोनीदानी (गो. नी. दांडेकर) स्वातंत्र्यलढ्यात भाग घेण्यासाठी पलायन केले. त्यासाठी त्यांनी सातव्या इयत्तेमध्ये शाळा सोडली. त्यानंतर गोनीदा संत गाडगे महाराजांच्या सहवासात आले. त्यांनी गाडगेमहाराजांचा संदेश गावोगावी पोचवला. त्यानंतर गोनीदानी वेदांतांचा अभ्यास केला. त्यानंतर ते राष्ट्रीय स्वयंसेवक संघाचे कार्यकर्ते बनले. १९४७ मध्ये गोनीदानी लेखनकार्यावर जीवितार्थ चालविण्याचा निर्णय घेतला. त्यांनी कुमारसाहित्य, ललित, गद्य, चरित्र, कादंबरी, आत्मचरित्र, प्रवासवर्णन, धार्मिक, पौराणिक इत्यादी विविध प्रकारचे लेखन केले.
त्यांच्या पडघवली आणि शितू ह्या कादंबर्या कोकणाचे नयनरम्य दृष्य डोळ्यासमोर उभे करतात. त्यांचे दुर्गभ्रमणगाथा हे महाराष्ट्रातील किल्ल्यांवरील प्रवासवर्णन प्रसिद्ध आहे.
१ जून १९९८ रोजी पुणे येथे त्यांचे निधन झाले. त्यांची मुलगी वीणा देव ह्या प्रसिद्ध लेखिका आहेत. त्यांची नात मधुरा देव सुद्धा ललित लेखन करते आणि दुसरी नात मृणाल देव-कुलकर्णी ही विख्यात अभिनेत्री आहे.
[संपादन] साहित्य
[संपादन] कादंबरी
पडघवली | शितू | मृण्मयी | पद्मा | आम्ही भगीरथाचे पुत्र |
सिंधू कन्या | बिंदूची कथा | वाघरू | तांबडफुटी | कृष्णवेध |
[संपादन] ललित
- छंद माझे वेगळे
- त्रिपदी
[संपादन] चरित्र, आत्मचरित्र
- स्मरणगाथा
- गाडगेमहाराज
[संपादन] प्रवास आणि स्थळवर्णन
महाराष्ट्र दर्शन | दुर्ग दर्शन | किल्ले |
मावळतीचे गहीरे रंग | निसर्गशिल्प | शिवतीर्थ रायगड |
दुर्गभ्रमणगाथा | गगनात घुमविली जयगाथा |
[संपादन] धार्मिक आणि पौराणिक
श्रीरामायण | श्रीकृष्णगायन | भावार्थ ज्ञानेश्वरी |
[संपादन] कुमारसाहित्य
आपट्यांचा सदू | गोपाळांचा मेळा | शुभंकरोती |
रक्षाबंधन | व्रतसाधना | भिल्लवीर कलिंग |
[संपादन] पुरस्कार
साहित्य अकादमी पुरस्कार | महाराष्ट्र शासन उत्कृष्ट वाङमय निर्मिती पुरस्कार | महाराष्ट्र शासन उत्कृष्ट चित्रपट कथा पुरस्कार |
महाराष्ट्र गौरव पुरस्कार -१९९० | जिजामाता पुरस्कार -१९९० | केंद्र शासन उत्कृष्ट चित्रपट कथा पुरस्कार |