क्रियापद
Wikipedia कडून
व्याकरणाच्या नियम नुसार क्रियापद म्हणजे भाषेतील क्रियावाचक शब्द "श्याम खातो" यात खाणे हे क्रियापद आहे.
अनुक्रमणिका |
[संपादन] मराठीत क्रियापदांचे प्रकार
मराठीत क्रियापदांचे तीन प्रकार आहेत. सकर्मक, अकर्मक आणि संयुक्त.
[संपादन] सकर्मक क्रियापदे
- सकर्मक क्रियापद म्हणजे जी क्रियापदे वापरलेल्या वाक्यांचे अर्थ पूर्ण होण्यासाठी, अधिक कळण्यासाठी कर्माची गरज असते, ती क्रियापदे.
-
- उदा. वाचणे, लिहिणे, पाहणे इ.
म्हणजे "मी वाचले." यापेक्षा "मी पुस्तक वाचले." ही अधिक सार्थ आहे.
- मराठीतील सकर्मक क्रियापदांत लिंगवचनानुसार होणा-या बदलांबद्दलचे नियम [1]
- उदा. खाणे
[संपादन] वर्तमानकाळ
राम आंबा खातो - राम चिंच खातो - राम बोर खातो
सीता आंबा खाते - सीता चिंच खाते - सीता बोर खाते
पाखरू आंबा खाते - पाखरू चिंच खाते - पाखरू बोर खाते
राम आंबे खातो - राम चिंचा खातो - राम बोरे खातो
सीता आंबे खाते - सीता चिंचा खाते - सीता बोरे खाते
पाखरू आंबे खाते - पाखरू चिंचा खाते - पाखरू बोरे खाते
राम आणि लक्ष्मण आंबा खातात - राम आणि लक्ष्मण चिंच खातात - राम आणि लक्ष्मण बोर खातात
सीता आणि ऊर्मिला आंबा खातात - राम आणि लक्ष्मण चिंच खातात - सीता आणि ऊर्मिला बोर खातात
पाखरे आंबा खातात - पाखरे चिंच खातात - पाखरे बोर खातात
राम आणि लक्ष्मण आंबे खातात - राम आणि लक्ष्मण चिंचा खातात - राम आणि लक्ष्मण बोरे खातात
सीता आणि ऊर्मिला आंबे खातात - राम आणि लक्ष्मण चिंचा खातात - सीता आणि ऊर्मिला बोरे खातात
पाखरे आंबे खातात - पाखरे चिंचा खातात - पाखरे बोरे खातात
[संपादन] भूतकाळ
रामाने आंबा खाल्ला - रामाने चिंच खाल्ली -रामाने बोर खाल्ले
सीतेने आंबा खाल्ला - सीतेने चिंच खाल्ली - सीतेने बोर खाल्ले
पाखराने आंबा खाल्ला - पाखराने चिंच खाल्ली - पाखराने बोर खाल्ले
रामाने आंबे खाल्ले- रामाने चिंचा खाल्ल्या -रामाने बोरे खाल्ली
सीतेने आंबे खाल्ले - सीतेने चिंचा खाल्ल्या - सीतेने बोरे खाल्ली
पाखराने आंबे खाल्ले - पाखराने चिंचा खाल्ल्या - पाखराने बोरे खाल्ली
राम आणि लक्ष्मण ह्यांनी आंबा खाल्ला - राम आणि लक्षमण ह्यांनी चिंच खाल्ली - राम आणि लक्ष्मण ह्यांनी बोर खाल्ले
सीता आणि ऊर्मिला ह्यांनी आंबा खाल्ला - सीता आणि ऊर्मिला ह्यांनी चिंच खाल्ली - सीता आणि ऊर्मिला ह्यांनी बोर खाल्ले
पाखरांनी आंबा खाल्ला - पाखरांनी चिंच खाल्ली - पाखरांनी बोर खाल्ले
राम आणि लक्ष्मण ह्यांनी आंबे खाल्ले - राम आणि लक्षमण ह्यांनी चिंचा खाल्ल्या - राम आणि लक्ष्मण ह्यांनी बोरे खाल्ली
सीता आणि ऊर्मिला ह्यांनी आंबे खाल्ले - सीता आणि ऊर्मिला ह्यांनी चिंचा खाल्ल्या - सीता आणि ऊर्मिला ह्यांनी बोरे खाल्ली
पाखरांनी आंबे खाल्ले - पाखरांनी चिंचा खाल्ल्या - पाखरांनी बोरे खाल्ली.
[संपादन] भविष्यकाळ
राम आंबा खाईल - राम चिंच खाईल - राम बोर खाईल
सीता आंबा खाईल - सीता चिंच खाईल - सीता बोर खाईल
पाखरू आंबा खाईल - पाखरू चिंच खाईल - पाखरू बोर खाईल
राम आंबे खाईल - राम चिंचा खाईल - राम बोरे खाईल
सीता आंबे खाईल - सीता चिंचा खाईल - सीता बोरे खाईल
पाखरू आंबे खाईल - पाखरू चिंचा खाईल - पाखरू बोरे खाईल
राम आणि लक्ष्मण आंबा खातील - राम आणि लक्ष्मण चिंच खातील - राम आणि लक्ष्मण बोर खातील
सीता आणि ऊर्मिला आंबा खातील - सीता आणि ऊर्मिला चिंच खातील - सीता आणि ऊर्मिला बोर खातील
पाखरे आंबा खातील - पाखरे चिंच खातील - पाखरे बोर खातील
राम आणि लक्ष्मण आंबे खातील - राम आणि लक्ष्मण चिंचा खातील - राम आणि लक्ष्मण बोरे खातील
सीता आणि ऊर्मिला आंबे खातील - सीता आणि ऊर्मिला चिंचा खातील - सीता आणि ऊर्मिला बोरे खातील
पाखरे आंबे खातील - पाखरे चिंचा खातील - पाखरे बोरे खातील
[संपादन] इंग्रजीतील पॅसिव्ह व्हॉईस प्रमाणे
आंबा (राम/सीता/पाखरू ह्यातल्या एका किंवा अनेकांकडून) खाल्ला ( जातो/गेला/जाईल)
चिंच (राम/सीता/पाखरू ह्यातल्या एका किंवा अनेकांकडून) खाल्ली ( जाते/गेली/जाईल)
बोर (राम/सीता/पाखरू ह्यातल्या एका किंवा अनेकांकडून) खाल्ले ( जाते/गेले/जाईल)
आंबे (राम/सीता/पाखरू ह्यातल्या एका किंवा अनेकांकडून) खाल्ले ( जातात/गेले/जातील)
चिंचा (राम/सीता/पाखरू ह्यातल्या एका किंवा अनेकांकडून) खाल्ल्या ( जातात/गेल्या/जातील)
बोरे (राम/सीता/पाखरू ह्यातल्या एका किंवा अनेकांकडून) खाल्ली ( जातात/गेली/जातील)
[संपादन] अकर्मक क्रियापदे
- अकर्मक क्रियापद म्हणजे जी क्रियापदे वापरलेल्या वाक्यांचा अर्थ पूर्ण होण्यासाठी कर्माची गरज नसते, अशी क्रियापदे.
- उदा. बसणे, उडणे, धावणे इ.
म्हणजे "पक्षी उडाला" हे अर्थपूर्ण वाक्य आहे.
[संपादन] संयुक्त क्रियापद
- संयुक्त क्रियापदात दोन क्रियापदे असतात. पैकी एकाचे धातुसाधित रूप असते.
-
- उदा. "तो वाचत बसला." यात वाचणे आणि बसणे अशी दोन क्रियापदे असली तरी एकाच कृतीचा बोध होतो. म्हणून येथे "वाचत बसला" हे संयुक्त क्रियापद होय.
[संपादन] प्रयोग
- कर्मणी, कर्तरी आणि भावे प्रयोग .
[संपादन] कर्तरी प्रयोग
- क्रियापद कर्त्याप्रमाणे चालते .
- उदा: राम पळतो. सीता पळते .
[संपादन] सकर्मक कर्तरी
शबरी बोरे देते. राम बोरे खातो.
[संपादन] अकर्मक कर्तरी
शबरी सुखावते. राम हसतो.
[संपादन] कर्मणी प्रयोग
- क्रियापद कर्माप्रमाणे चालते .
- उदा: रामाने आंबा खाल्ला. रामाने कैरी खाल्ली.
[संपादन] भावे प्रयोग
-
- रामाने माझ्या डोळ्या समोर कायम राहावं असं शबरीला वाटतं.