Liepru Ewropew

Minn Wikipedija, l-enċiklopedija ħielsa.

wikipedia:How to read a taxobox
How to read a taxobox
Liepru Ewropew jew Liepru kannella ta' l-Ewropa
Liepru Ewropew jew Liepru kannella ta' l-Ewropa Lepus europaeus
Scientific classification
Renju: Animalia
Fajlum: Chordata
Klassi: Mammalia
Sottoklassi: Theria
Infraklassi: Eutheria
Superordni: Euarchontoglires
Ordni: Lagomorpha
Familja: Leporidae
Ġeneru: Lepus
Speċi: L. europaeus
Isem binominali
Lepus europaeus
(Pallas, 1778)
Sottospeċi
  • Lepus europaeus caspicus
  • Lepus europaeus connori
  • Lepus europaeus creticus
  • Lepus europaeus cyprius
  • Lepus europaeus cyrensis
  • Lepus europaeus europaeus
  • Lepus europaeus hybridus
  • Lepus europaeus judeae
  • Lepus europaeus karpathorum
  • Lepus europaeus medius
  • Lepus europaeus occidentalis
  • Lepus europaeus parnassius
  • Lepus europaeus ponticus
  • Lepus europaeus rhodius
  • Lepus europaeus syriacus
  • Lepus europaeus transsylvanicus
Marki ta' lokomozjoni tal-Liepru Ewropew Lepus europaeus a-Jimxi, b-Jaqbeż, c-Jiġri.
Marki ta' lokomozjoni tal-Liepru Ewropew Lepus europaeus a-Jimxi, b-Jaqbeż, c-Jiġri.

Il-Liepru Ewropew jissejjaħ b' ħafna ismijiet komuni fosthom, Liepru kannella ta' l-Ewropa, Liepru komuni u Fenek ħmar tal-Lvant. Xjentifikament magħruf bħala Lepus europaeus u huwa speċi ta' mammiferu plaċentat tal-familja Leporidae (leporidu), fl-ordni Lagomorpha (lagomorfu), nativ tal-kotinenti ta' l-Ewropa u l-Asja.

Liepru Ewropew Lepus europaeus jiġri.
Liepru Ewropew Lepus europaeus jiġri.

Il-Liepru Ewropew huwa mammiferu ta' ħeffa kbira u kapaċi jilħaq veloċità ta' 70 kilometru jew 45 mil fis-siegħa. Dan jikber bejn 50 u 70 ċentimetru eskluż id-denb li ġeneralment ikun bejn 7 u 11-il ċentimetru ieħor u l-piż ta' liepru adult jista jvarja minn sottospeċi għal oħra bejn 2.5 u 6.5 kilogrammi.

Għalkemm normalment il-Liepru Ewropew Lepus europaeus huwa mammiferu ta' natura mistħijja u jgħix ħajja solitarja jew bħala par, dan jibdel l-attitudni tiegħu lejn ir-Rebbiegħa fejn dawn jibdew jiġru wara xulxin matul il-ġurnata fid-dawl tax-xemx f'nofs il-kampanja. Din l-imġieba hija xejn aktar ħlief kompetizjoni bejn l-irġiel biex jakkwistaw id-dominanza u b'hekk aċċess għal aktar nisa biex jirriproduċu magħhom. Waqt dan iż-żmien ta' freneżija fost il-liepri, wieħed jista' jarahom jagħtu u jiġġieldu bl-idejn. Għal żmien twil ħafna kienu jaħsbu li dan kien ikun ġlied ta' kompetizjoni bejn l-irġiel, iżda minn osservazjonijiet aktar fil-qrib irrisulta li dan ma kienx ħlief ġlied bejn in-nisa u l-irġiel, biex in-nisa juru jew li għadhom m'humiex lesti għat-tgħammir jew biex jaraw id-determinazjoni ta' l-irġiel.

Ras ta' skeletru ta' Lepus europaeus jiġri.
Ras ta' skeletru ta' Lepus europaeus jiġri.

Il-Liepru Ewropew, ma jgħix bħal biċċa l-kbira tal-fniek f' bejta taħt l-art u dan lanqas meta jasal iż-żmien taż-żrameġ. It-twelid taż-żgħar isir ġo bejta magħmulha minn ħofra baxxa magħrufa bħala "il-forma" jew fil-ħaxix mirfus u mgħaffeġ mill-omm. Din m'hijiex problema għaż-żrameġ għax huma addattati għan-nuqqas ta' protezjoni fisika billi jitwieldu miksijjin bil-pil u b'għajnejhom miftuħa, b'hekk ftit żmien wara t-twelid dawn ikunu kapaċi jaħsbu għalihom infushom.

Werrej

[editja] Distribuzjoni

Dan il-liepru mifrux mit-Tramuntana, għall-Punent, sa ċ-Centru ta' l-Ewropa u fil-Punent ta' l-Asja għalkemm illum il-ġurnata id-distribuzjoni ta' dan il-liepru kibret billi ġie ntrodott mill-bniedem fil-Lvant tal-kontinent ta' l-Amerika ta' fuq fejn jissejjaħ Fenek ħmar tal-Lvant, fil-Lbiċċ lejn in-Nofs in-nhar tal-kontinent ta' l-Amerika ta' isfel, fil-Lvant tal-kontinent ta' l-Awstralja u f' New Zealand.

[editja] Klassifikazjoni

Dan il-liepru huwa 1 minn 10 speċi li qegħdin klassifikati fis-sottoġeneru Eulagos u l-ispeċi maqsuma minn ta' linqas f' 16-il sottospeċi.

  • Ordni Lagomorpha
    • Familja Leporidae
      • Sottofamilja Leporinae
        • Tribù Leporini
          • Ġeneru Lepus
            • Sottoġeneru Eulagos
              • Liepru Ewropew jew Liepru kannella ta' l-Ewropa Lepus europaeus
                • Sottospeċi
                • Lepus europaeus caspicus (Hemprich & Ehrenberg, 1832)
                • Lepus europaeus connori (Robinson, 1918)
                • Lepus europaeus creticus (Barrett-Hamilton, 1903)
                • Lepus europaeus cyprius (Barrett-Hamilton, 1903)
                • Lepus europaeus cyrensis (Satunin, 1905)
                • Lepus europaeus europaeus (Pallas, 1778)
                • Lepus europaeus hybridus (Desmarest, 1822)
                • Lepus europaeus judeae (Gray, 1867)
                • Lepus europaeus karpathorum (Hilzheimer, 1906)
                • Lepus europaeus medius (Nilsson, 1820)
                • Lepus europaeus occidentalis (de Winton, 1898)
                • Lepus europaeus parnassius (Miller, 1903)
                • Lepus europaeus ponticus (Ognev, 1929)
                • Lepus europaeus rhodius (Festa, 1914)
                • Lepus europaeus syriacus (Hemprich & Ehrenberg, 1832)
                • Lepus europaeus transsylvanicus (Matschie, 1901)

[editja] Gallarija

[editja] Referenzi

[editja] Link Esterni