Assedju ta' Malta (1565)

Minn Wikipedija, l-enċiklopedija ħielsa.

Il-wasla tat-Torok f'Malta
Il-wasla tat-Torok f'Malta

L-Assedju ta' Malta ta' l-1565 magħruf ukoll bħala l-Assedju l-Kbir ta' Malta, kien wieħed mill-akbar assedji fl-istorja tad-dinja, meta l-qawwa Ottomana assedjat lill-Kavallieri ta' San Ġwann li kienu jokkupaw il-gżejjer Maltin.

[editja] L-Assedju

Kien fit-18 ta' Mejju, 1565 meta fuq ix-xefaq dehret il-flotta Ottomana immexija minn Piali Pasha bħala Ammirall tal-flotta u Mustapha Pasha bħala ġeneral tat-truppi. L-Ottomani niżlu l-art b'40,000 suldat u għamlu l-kampijiet taghhom fil-kampanja l-ikbar wieħed kien fil-wita tal-Marsa.

L-Ordni tal-Kavallieri ta' San Ġwann kien immexxi mill-Gran Mastru Jean Parisot de la Valette. La Valette kellu madwar 9,000 raġel taħt l-armi li minnhom 592 kienu kavallieri. L-biċċa l-kbira minnhom irgiel Maltin. Mil-bidu kien hemm diżgwit bejn il-Generali Ottomani. Mustapha ried li jieħu Għawdex taħt idejh billi jirbaħ iċ-Ċitadella u jokkupa l-Imdina b'hekk jifdal il-Forti Sant Iermu, l-Birgu u l-Isla. Piali ma qabilx mal-pjan għax ried li l-ewwel jikseb port tajjeb u kenni għall-flotta. Għalhekk Piali ried li l-ewwel jigi attakkat il-forti Sant Iermu u wara li jintrebaħ il-forti u l-flotta tkun sigura fil-port ta Marsamxett jsiru l-attakki biex tintrebaħ il-gżira. Meta tniżżlu t-truppi u twaqqfu l-kampijiet bdew l-attakki mill-ewwel fuq il-forti Sant Iermu. Wara ġimgħatejn wasal Dragut bil-flotta tiegħu. U żdiedu l-attakki fuq il-forti li kien meqjus bħala l-iktar wieħed inferjuri mit-tlieta.

Il-kavallieri u l-Maltin li kienu fil-forti għamlu reżistenza kbira u meta bdew jaqtghu qalbhom għax kienu waslu fl-aħħar u talbu lil La Valette biex iħallihom iċedu, La Valette bagħat risposta li jekk iċedu jmur hu nnifsu b'nies oħra. Fl-aħħar wara iżjed minn xahar ġlied il-forti Sant Iermu mfarrak ghal kollox waqa' f'idejn l-Ottomani fit-23 ta' Ġunju, 1565. Meta l-Ottomani daħlu f'Sant Iermu qabdu l-katavri tal-kavallieri u l-Maltin, fetħulhom sidirhom forma ta’ salib u wara li rabtuwhom ma l-injam tefgħuhom fil-port lejn in-naha tal-Birgu u l-Isla. La Valette b'risposta qata' ras il- priġunieri kollha u ordna li rjushom jigu sparati lejn Sant' Iermu (li kien f'idejn l-Ottomani).

L-Ottomani tilfu mat-8,000 raġel u lil Dragut innifsu, li miet b’daqqa ta' ġebla, kumparat mal-ammont żghir ta nies li tilfu l-Kavallieri.

La Valette talab l-għajnuna lil Viċire ta' Sqallija għal ħafna drabi. Wara xi żmien waslu 1,200 suldat taħt it-tmexxija ta' Don Garcia. La Valette ipprotesta ħafna u qal li ammonti żgħar ta’ suldati mhux sa jagħamlu differenza. La Valette biex ibeżża' lil Ottomani kabbar kemm felaħ din l-għajnuna.

Wara li waqa' Sant Iermu, Mustapha u Piali dawru ħsiebhom lejn il-Birgu u l-Isla fejn għamlu diversi attakki fuq iż-żewġ postijiet. Attakk kbir li sar kien fuq l-Isla meta ġiet attakkata minn mijiet ta' suldati min fuq dgħajjes fil-baħar u mill-art. Attakk kbir iehor kien sar fuq il-Birgu u gie rtirat meta niżlet il-kavallerija tal-Ordni mill-Imdina u għamlet ħerba mill-kamp tal-Ottomani.

Fl-aħħar waslet għajnuna minn Sqallija ta 7,850 raġel fis-7 ta' Settembu. Il-ġenerali Ottomani ħasbu li x-xnieġħa li kien hemm, dik li ġejja għajnuna kbira minn Sqallija kienet seħħet u peress li kien hemm bidu ta' imxija fost it-truppi Ottomani minħabba li l-bjar ta' l-ilma viċin il kampijiet kienu ġew imħassra mill-Maltin (jingħad li ntefgħu xi katavri ta' annimali mejta fihom), u li ukoll kien qegħed jasal fi tmiemu l-istaġun tat-tbaħħir iddeċidew li jirtiraw it-truppi tagħhom min Malta. Għalhekk dakinhar ingħatat l-irtirata ġenerali u sa l-għada 8 ta' Settembru, 1565 it-truppi Ottomani ħallew ix-xtut tal-gżejjer Maltin.

Għadhom jissemmew ħafna xi nies Maltin li b'kuraġġ issieltu fl-Assedju, fosthom Toni Bajjada li kien jaqsam mill-Birgu sal-Belt bil-għawm u wara jibqa tiela min qalb it-Torok bil-messaggi ta' La Valette lejn l-Imdina. Jissemmew ukoll persuni ta’ ħila li kienu jbaħħru bejn Malta u Sqallija jwasslu l-aħbarijiet tal-gwerra.

[editja] Wara

It-8 ta' Settembru għada titfakkar kull sena b'festa nazzjonali f’Malta, u magħha żdiedet it-tifkira ta’ meta ntemm it-tieni assedju ta’ Malta meta fit-8 ta' Settembtru 1943 ċediet l-Italja. Din il-ġurnata hi mgħarufa bħala Jum il-Vitorja


Storja | Portal ta' l-Istorja | Kategorija:Storja
Storja antika | Storja medjevali | Storja moderna | Storja kontemporanja