Heed (vegetasie)

Van Wikipedie

Wikipedie:Etalage
Heed bie Elspeet
Heed bie Elspeet

Heed of heet is een benaming veur vegetasie veural bestaond uut dwargstruken uut de heedfemilie. Heed kump in een beteund antal lanen veur. Behalven in Nederlaand en Vlaanderen oek in de kusstroke van West-Europa, 't Verenigd Koninkriek en Ierlaand. 't Is een typische vegetasie dee zich thuusveul in gebieden waor 't vake breuerig weer is. Neet te warme zoemers en gien strenge wienters. De heed is een cultuurlaandschap. Zonder meenselijk ingriepen ontwikkel de heed tot bos.

Onderwarpen

[bewark] Verspreiing

In Nederlaand koemen heedvelden veur op zaandgronden (Oostelijk Frieslaand, Drenthe, Overiessel, Gelderlaand, Oostelijk Utrech, 't Gooi, Noord-Braobant, Noord-Limburg, de Waddeneilanen en in de kalkarme duungebieden in 't noorden van Bargen in Noord-Hollaand. In Vlaonderen koemen heedvelden veur in de previnsies Antwarpen en Limburg.

[bewark] Plaanten

Kalmthoutse Heed in bleui
Kalmthoutse Heed in bleui

De dreuge heed is grotendeels begreuid mit bezemheed (Calluna vulgaris) en bochtige smele (Deschampsia flexuosa). Veerder koemen der oek korsmossen veur zoas rundiermos- en bekertjesmos. Karakteristieke struken bin de brem (Cytisus scoparius) en de jeneverbezen (Juniperus communis). Veural op de Waddeneilanen, en veerder in 't noorden van 't laand en op de Veluwe kump oek kreiheed, (Empetrum nigrum) veur.

Bie de vochtige heed bin de dopheed (Erica tetralix) en 't peupestreuitjen (Molinia caerulea) de dominantste soorten. Aandere soorten van de vochtige heed bin 't vliegevangertjen (Drosera rotundifolia), de gagel (Myrica gale), de klokjesgentiaan (Gentiana pneumonanthe) en de benebreek (Narthecium ossifragum).

De vennen en hoogvenen op de heed hem een bonke amparte plaante.

[bewark] Dieren

De dieren bin vertegenwoordigd in de vorm van haozen, knienen, vossen en verschillende soorten muzen. Der koemen oek veul verschillende soorten insekken en amfibieën veur, een paor veurbeelden van de amfibieën bin de rogstreeppadde, de bliende slange en de zaandevedesse). Wat voegels betref mö-j denken an korhoenders, de zeldzaam wonnende geitemelker en de veldleeuwerik.

[bewark] Geschiedenis

Heed bie Laoren
Heed bie Laoren

De heedvelden ontstungen an 't einde van de middeleeuwen. De of-elegen gebieden wönnen overdag begreesd deur schapen dee 's nachs in de stal bleven, waorvan de bojem jaorlijks mit varse heedplaggen bedek wönnen. De stalmes wönnen jaorlijks naor de akkers ebröch, dee daordeur staorigan hoger wönnen. Disse vorm van laandbouw mit de kerakteristieke esdarpen en herdgangen bleef tot 't einde van de 19e eeuw bestaon. In 1898 was nog ruum 20% van 't oppervlakte van Nederland "weuste grond" en 't bestung veurnamelijk uut heed.

De uutviending van kunsmes zurgen veur een legere behoefte an schapenmes en maken 't meugelijk de heedvelden tot laandbouwgrond te ontginnen. Daornaos wönnen veul heedvelden in bos ummezet. Speciaal mit dit doel wönnen staotsbosbeheer op-erich. Ongeveer tegeliekertied ontstung de belangstelling veur de heed bie netuurbescharmers. As gevolg hiervan zag staotsbosbeheer of van de bebossing van weerdevolle heedvelden en köch Natuurmonumenten grote heedvelden, waoronder de Kampina. An 't einde van de 20e eeuw bestung nog minder as 1% van Nederlaand uut heed. Behalven de militaire oefenterreinen bin zwat alle over-ebleven heedvelden noen eigendom van staotsbosbeheer, de Vereniging Natuurmonumenten en de previnsiale laandschappen.

[bewark] Vandage de dag

Heed in Nederlaand kump tegesworig steeds meer onder drok te staon, onder aandere deur rekreasie en militaire activiteiten. Mar oek deurdat der alsmar meer behoefte is an ruumte veur wegen, bebouwing en industrie. Deur de opkoms van de industrie, intensieve veeteelt en 't verkeer vanof de jaoren 1950 is de uutsteut van stikstofoxiden en zweveldioxideverbiendingen heul arg toe-enomen. Vanof 't beginne van de jaoren 1970 kwam hier vanuut de laandbouw nog een grote toename van de ammoniak uutsteut bie. Op ecosysteemnivo leien dit tot een toename van voedingstoffen en verzuring. Dit hef een negetief effek ehad op 't klassieke heedbeeld zoas wie 't van "vrogger" kennen. De heed is verschrikkelijk an 't vergrezen. Oek bin veul van de krujensoorten, korsmossen en mossen an 't verdwienen. Disse ofname van de plaantediversiteit hef drekte gevolgen de dierenwereld. Op de heedvelden wonnen bieveurbeeld veul minder vlindersoorten an-etröffen as eerder.

't Beheer van de overblievende heedvelden is veural van de meens ofhankelijk. Hierveur is 't schaap een goeie hulpe um de heed te onderhouwen. De beste methode um de heed kort te houwen is deur disse op bepaolen tiejen te plaggen. Mar disse meniere is te duur en wonnen daorumme achterwegen eleuten, mit 't gevolg dat veul van de heedvelden "vergrezen" mit plaanten zoas de bochtige smele (Deschamsia felxuosa) en 't peupestreuitjen Molinia caerulea.

[bewark] Kritiek

Heed is een kunsmaotig, deur de meens emaken 'milieu'. 't Verdwien, as de meens neet de heultied ingriepen zol. Daorumme is 't vremd um heed te zien as een te bescharmen milieu, umdat 't meer een gevolg is van milieurampen uut 't vlejen. 't Manipuleren van heed um te 'behouwen' wark slich en is duur; Moene Netuur geet een aandere weg op. Vergelieking: we kwakken gien roewe olie in de zee um 't 'unieke' milieu dat dan ontsteet in stand te houwen.

[bewark] Nedersaksisch