Намак
From Википедиа
НАМАК, намаки ош (хлориди натрий), барои кори муътадили организми инсон зарур аст, чунки он нафакат мазаи таомро беҳтар мекунад, балки миқдори оби бофтахоро танзим намуда, манбаи кислотаи хлориди шираи меъда ба шумор меравад. Организми одам бояд ҳар рӯз ба ҳисоби миёна 10— 15 г намаки ош қабул кунад. Аммо намаки зиёдатӣ низ барои организм зарар дорад. Дар аснои касалии узвҳои дилу par, протсесси илтихоб ва гайра маадуд кардани истеъмоли намак барои парҳез аҳамияти муолиҷавӣ дорад. Намакро аз ҷиҳати сифат ба 4 навъ ҷудо мекунанд: экстра, аъло, якум ва дуюм; ҳар як навъ вобаста ба тарзи куфтани намак рақамҳои гуногун дорад.
[вироиш] Истеъмоли намак
Намакро барои пухтани қариб ҳамаи таомро истифода мебаранд. Вақти ба хӯрок андохтани намакро низ донистан зарур аст. Ба шурбои гуштй 30 дақиқа пеш аз пухтани он, ба шурбои моҳӣ баъд аз гирифтани кафк ва андохтани кабудй, ба сабзавот қариби пухтанаш, аммо ба лубиёиҳо (лубиё, нахуд) баъд аз мулоим шудани онҳо намак меандозанд (вагарна нагз намепазанд). Озуқавории нимтайёри гуштй ва моҳӣ, инчунин аксари сабзавотро пеш аз бирьён кардан, вале картошкаро кариби бирьён шуданаш намак мекунанд. Вақти пухтани шавлаи марнумак ба як истакон ярма 5 г (0,5 қошуқча) намак андохтан лозим аст. Барои тайёр кардани кдмакабоб ё лула-кабоб ба 1 кг гӯшти куфта 20 г (2 қошуқча) намак андохтан лозим. Чунин миқдор намак ба 1 кг гушти моҳии бепусту устухон низ рост меояд. Барои ороиши дастархони рӯи миз намакдони ҳаҷман на чандон калон (ғунҷоишаш 40—50 г) ва барои матбаҳ намакдони ғунҷоишаш то 500 г мувофиқ аст. Агар ба намак камтар орди картошка (ба 500 г намак 30—40 г орд) илова карда шавад, намак ҳамеша хушк меистад ва аз ин ранги намак тағийр намеёбад. Як варақ, қоғази обчинак, як каф биринҷи ба намакдон андохташуда низ намакро аз намию шахшавӣ нигоҳ медорад.
[вироиш] Истифодаи намак дар ҳолатҳои дигар
Намакро дар рӯзгор нафақат барои таомпазӣ, балки ба дигар мақсадҳо низ истифода бурдан мумкин аст. Масалан, агар зарфи шишагиро бо намакоби гарм шуста, бо оби хунук чайқонанд, он шаффоф ва дурахшон мегардад. Бо намакоб шуста тоза кардани оина ва шишаҳои тиреза айни муддаост. Агар ба даруни дегчаи сирдор ва тобаи тагаш сухтагй як қабат намак ва каме об рехта, якчанд соат нигоҳ доранд, он тоза мешавад. Ба рӯи доғхи равганини плитаи гарми матбаҳ намак пошида, онро бо қоғази газета якчанд маротиба пок кунанд, ДОҒҲОИ равған тамоман тоза мегардад. Агар либоси аз шохии сиёҳ ва сатин духташударо баъди ҷомашӯӣ бо оби хунуки намакдор чайқонанд, мӯҳлати ҷилодории либос дарозтар мешавад (ба 5 л об 125 г намак лозим аст).