พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้ารพีพัฒนศักดิ์ กรมหลวงราชบุรีดิเรกฤทธิ์
จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงราชบุรีดิเรกฤทธิ์ พระนามเดิมว่า พระองค์เจ้ารพีพัฒนศักดิ์ ทรงได้รับพระสมัญญาว่าทรงเป็นบิดาแห่งกฎหมายไทย ทรงเป็นต้นราชสกุล "รพีพัฒน"
สารบัญ |
[แก้] พระประวัติ
พระองค์เจ้ารพีพัฒนศักดิ์ เป็น พระราชโอรสองค์ที่ ๑๔ ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ซึ่งประสูติแต่เจ้าจอมมารดาตลับ เมื่อวันที่ ๒๑ ตุลาคม พ.ศ. ๒๔๑๗ ทรงศึกษาวิชาภาษาไทยชั้นต้นที่สำนักพระยาศรีสุนทรโวหาร(น้อย อาจารยางกูร) และพระตำหนักสวนเรอดิส
ทรงเป็นพระราชโอรสกลุ่มแรก ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ที่ทรงไปศึกษาต่อในทวีปยุโรป เมื่อ พ.ศ. ๒๔๒๘ พร้อมกัน ๔ พระองค์ คือ
- กรมพระจันทบุรีนฤนาถ (พระองค์เจ้ากิติยากรวรลักษณ์)
- กรมหลวงราชบุรีดิเรกฤทธิ์ (พระองค์เจ้ารพีพัฒนศักดิ์)
- กรมหลวงปราจิณกิติบดี (พระองค์เจ้าประวิตรวัฒโนดม)
- กรมหลวงนครไชยศรีสุรเดช (พระองค์เจ้าจิรประวัติวรเดช)
พ.ศ. ๒๔๓๑ เสด็จไปศึกษาชั้นมัธยมอยู่ในกรุงลอนดอน ประเทศอังกฤษ แล้วทรงเลือกศึกษาวิชากฎหมายต่อที่วิทยาลัยไครส์ตเชิช ในมหาวิทยาลัยอ๊อกซฟอร์ด เมื่อ พ.ศ. ๒๔๓๓ ทรงสอบไล่ได้ตามหลักสูตรชั้นปริญญาเกียรตินิยม จากนั้นจึงเสด็จกลับประเทศไทย
พระองค์เจ้ารพีพัฒนศักดิ์ ทรงเริ่มรับราชการในสำนักราชเลขาธิการ และได้รับแต่งตั้งให้เป็นองคมนตรี ทรงประกอบพระกรณียกิจ อันเป็นคุณประโยชน์โดยเฉพาะอย่างยิ่งต่อวงการกฎหมายไทยและศาลสถิตยุติธรรม ทรงดำรงตำแหน่งเสนาบดีกระทรวงยุติธรรม และสภานายกในกองข้าหลวงพิเศษ จัดการปรับปรุงศาลยุติธรรมสู่ระบบใหม่ จัดตั้งศาลมณฑล และศาลจังหวัด ทั่วประเทศ, ทรงเป็นประธานกรรมการตรวจชำระกฎหมาย ประมวลขึ้นเป็นกฎหมายอาญาฉบับ ร.ศ. ๑๒๗ (พ.ศ. ๒๔๕๑ ), ทรงตั้งโรงเรียนกฎหมายเพื่อเปิดการสอนกฎหมาย ทรงรวบรวมและแต่งตำราคำอธิบายกฎหมายลักษณะต่างๆ มากมาย และทรงสอนวิชากฎหมายด้วยพระองค์เอง, ทรงเป็นกรรมการตรวจตัดสินความฎีกาซึ่งเทียบได้กับศาลฎีกาในบบัจจุบัน, เมื่อ พ.ศ. ๒๔๔๓ ทรงตั้งกองพิมพ์ลายมือขึ้น สำหรับตรวจลายพิมพ์นิ้วมือผู้ต้องหาในคดีอาญา ตำแหน่งสุดท้ายทรงเป็นเสนาบดีกระทรวงเกษตราธิการ ทรงปรับปรุงกิจการกรมทะเบียนที่ดิน
ในปี พ.ศ. ๒๔๖๒ ได้ทรงได้รับพระบรมราชานุญาต ให้ลาพักราชการในตำแหน่งเสนาบดีกระทรวงเกษตราธิการ เนื่องจากทรงประชวรด้วยพระวัณโรคที่พระวักกะ และเสด็จไปรักษาพระองค์ที่กรุงปารีส สิ้นพระชนม์ ณ กรุงปารีส เมื่อวันที่ ๗ สิงหาคม ๒๔๖๓ พระชนมายุได้ ๔๗ พรรษา
ทรงได้รับยกย่องให้เป็น "บิดาแห่งกฎหมายไทย" และนักกฎหมายทั้งหลายได้กำหนดให้วันที่ ๗ สิงหาคมของทุกปี อันเป็นคล้ายวันสิ้นพระชนม์ เป็น "วันรพี"
[แก้] พระโอรส-ธิดา
![]() |
หลังพระองค์เจ้ารพีพัฒนศักดิ์ เสด็จกลับจากศึกษาที่ประเทศอังกฤษ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงสู่ขอ พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอรพัทธประไพ พระธิดาองค์ใหญ่ใน สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าจาตุรนต์รัศมี กรมพระจักรพรรดิพงศ์ พระราชทานเสกสมรสให้
พระองค์เจ้ารพีพัฒนศักดิ์ ทรงมีพระโอรส-ธิดา ที่ประสูติกับหม่อมอ่อน หม่อมแดง และหม่อมราชวงศ์สง่า ปราโมช ทุกพระองค์ทรงตั้งชื่อคล้องจองกันหมด และมีความหมายเกี่ยวกับ พระอาทิตย์[1]
- หม่อมเจ้าหญิงพิมพ์รำไพ รพีพัฒน์ (๑๘ มกราคม ๒๔๔๑ - ๒๒ กุมภาพันธ์ ๒๕๑๐)
- หม่อมเจ้าไขแสงรพี รพีพัฒน์ (๒๙ ตุลาคม ๒๔๔๒ - ๑๙ ตุลาคม ๒๕๒๑)
- หม่อมเจ้าสุรีย์ประภา รพีพัฒน์ (๑๖ เมษายน ๒๔๔๔ - ๑๙ กุมภาพันธ์ ๒๕๑๓)
- หม่อมเจ้าวิมวาทิตย์ รพีพัฒน์ (๒๕ ธันวาคม ๒๔๔๕ - ๒๙ ธันวาคม ๒๕๐๑)
- หม่อมเจ้าหญิงชวลิตโอภาส รพีพัฒน์ (๑๑ กุมภาพันธ์ ๒๔๔๗ - ๑๘ มิถุนายน ๒๔๗๕)
- หม่อมเจ้าอากาศดำเกิง รพีพัฒน์ (๑๙ พฤศจิกายน ๒๔๔๘ - ๑๘ พฤษภาคม ๒๔๗๕)
- หม่อมเจ้าเพลิงนภดล รพีพัฒน์ (๓๐ ธันวาคม ๒๔๔๙ - ๒๒ กรกฎาคม ๒๕๒๘)
- หม่อมเจ้าถกลไกรวัล รพีพัฒน์ (๒ มกราคม ๒๔๕๒ - ๑๖ กันยายน ๒๕๒๓)
- หม่อมเจ้ารวิพันธุ์ไพโรจน์ รพีพัฒน์ (๕ กันยายน ๒๔๕๕ - )
- หม่อมเจ้าดวงทิพโชติแจ้งหล้า รพีพัฒน์ (๑๑ ตุลาคม ๒๔๕๗ - )
- หม่อมเจ้าฑิตยาทรงกลด รพีพัฒน์ (๒๑ พฤษภาคม ๒๔๕๙ - )
- หม่อมเจ้าคันธรสรังษี รพีพัฒน์ (๑๙ กุมภาพันธ์ ๒๔๖๐ - ๑ กุมภาพันธ์ ๒๕๑๙) (ประสูติแต่ หม่อมแดง รพีพัฒน์ ณ อยุธยา)
- หม่อมเจ้าหญิงรำไพศรีสอางค์ รพีพัฒน์ (๑๗ กันยายน ๒๔๖๒ - ) (ประสูติแต่ หม่อมราชวงศ์สง่า ปราโมช)
[แก้] อ้างอิง
[แก้] แหล่งข้อมูลอื่น
เสนาบดี | สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระสวัสดิวัดนวิศิษฎ์ · พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงพิชิตปรีชากร · พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงราชบุรีดิเรกฤทธิ์ · เจ้าพระยาอภัยราชามหายุติธรรมธร (หม่อมราชวงศ์ลบ สุทัศน์) · เจ้าพระยาศรีธรรมาธิเบศ (จิตร์ ณ สงขลา) |
รัฐมนตรีว่าการ | พระยาเทพวิทุรพหุลศรุตาบดี (บุญช่วย วณิกกุล) · พระยานิติศาสตร์ไพศาล (วัน จามรมาน) · เจ้าพระยาศรีธรรมาธิเบศ (จิตร์ ณ สงขลา) · หลวงธำรงนาวาสวัสดิ์ · ดิเรก ชัยนาม · พระยานลราชวสุวัจน์ (ทองดี นลราชสุวัจน์) · หลวงชำนาญนิติเกษตร (อุทัย แสงมณี) · เสนีย์ ปราโมช · พระยาอรรถการีย์นิพนธ์ (สิทธิ จุณณานนท์) · พระมนูภาณวิมลศาสตร์ (ชม จามรมาน) · เลียง ไชยกาล · เขมชาติ บุณยรัตพันธุ์ · พระนิติธารณ์พิเศษ (ชุบ มัธยมจันทร์) · หลวงจำรูญเนติศาสตร์ (จำรูญ โปษยานนท์) · กมล วรรณประภา · ประกอบ หุตะสิงห์ · กิตติ สีหนนท์ · เทียม ไชยนันท์ · ใหญ่ ศวิตชาต · บุญเท่ง ทองสวัสดิ์ · ประสิทธิ์ กาญจนวัฒน์ · ชวน หลีกภัย · เสมา รัตนมาลัย · สุธรรม ภัทราคม · มารุต บุนนาค · พิภพ อะสีติรัตน์ · สะอาด ปิยวรรณ · จำรัส มังคลารัตน์ · อุทัย พิมพ์ใจชน · ประภาศน์ อวยชัย · สวัสดิ์ คำประกอบ · วิเชียร วัฒนคุณ · สุวิทย์ คุณกิตติ · ไสว พัฒโน · เฉลิม อยู่บำรุง · สุทัศน์ เงินหมื่น · พงศ์เทพ เทพกาญจนา · จาตุรนต์ ฉายแสง · ปุระชัย เปี่ยมสมบูรณ์ · สุวัจน์ ลิปตพัลลภ · ชิดชัย วรรณสถิตย์ · ชาญชัย ลิขิตจิตถะ |
เกษตราธิการ | เจ้าพระยาภาสกรวงศ์ (พร บุนนาค) · เจ้าพระยาสุรศักดิ์มนตรี (เจิม แสง-ชูโต) · เจ้าพระยาพลเทพ (พุ่ม ศรีไชยยันต์) · พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้ารพีพัฒนศักดิ์ กรมหลวงราชบุรีดิเรกฤทธิ์ · เจ้าพระยาพลเทพ (เฉลิม โกมารกุล ณ นคร) · เจ้าพระยาพิชัยญาติ (ดั่น บุนนาค) |
เกษตรพาณิชยการ | พระยาวงษานุประพัทธ์ |
กระทรวงเศรษฐการ | พระยาโกมารกุลมนตรี (ชื่น โกมารกุล ณ นคร) · พระสารสาสน์พลขันธ์ (ลอง สารสาส) · พระยาศรยุทธเสนี (กระแส ประวาหะนาวิน) · พระบริภัณฑ์ยุทธกิจ (เภา เพียรเลิศ) |
กระทรวงเกษตราธิการ | พระสารสาสน์ประพันธ์ (ชื้น จารุวัสตร์) · พระยาฤทธิอัคเณย์ (สละ เอมะศิริ) · พระยาพหลพลพยุหเสนา · พระเวชยันต์รังสฤษฎ์ (มุนี มหาสันทนะ) · หลวงเดชสหกรณ์ (หม่อมหลวงเดช สนิทวงศ์) · สินธุ์ กมลนาวิน · ทวี บุณยเกตุ · พระยาอรรถการีย์นิพนธ์ (สิทธิ์ จุณณานนท์) · พระยาอัชราชทรงสิริ (แม้น อรุณลักษณ์) · จรูญ สืบแสง · ช่วง เชวงศักดิ์สงคราม · ควง อภัยวงศ์ · หม่อมเจ้าสิทธิพร กฤดากร · พระยาพนานุจร (เปล่ง สาครบุตร) · พระช่วงเกษตรศิลปการ (ช่วง โลจายะ) · เภา เพียรเลิศ บริภัณฑ์ยุทธกิจ · หลวงยุทธศาสตร์โกศล (ประยูร ศาสตระรุจิ) |
กระทรวงสหกรณ์ | หลวงยุทธศาสตร์โกศล (ประยูร ศาสตระรุจิ) · ศิริ สิริโยธิน · แปลก พิบูลสงคราม · วิบูลย์ ธรรมบุตร · พระประกาศสหกรณ์ (สดับ วีรเธียร) |
กระทรวงเกษตร | หลวงสุนาวินวิวัฒ (พิศาล สุนาวิน) · ผิน ชุณหะวัณ · วิบูลย์ ธรรมบุตร · สวัสดิ์ มหาผล · สุรจิตร จารุเศรณี · พระประกาศสหกรณ์ · หม่อมราชวงศ์จักรทอง ทองใหญ่ |
กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ | ทวี จุลทรัพย์ · หม่อมเจ้าจักรพันธ์เพ็ญศิริ จักรพันธุ์ · สวัสดิ์ คำประกอบ · ทวิช กลิ่นประทุม · ประมาณ อดิเรกสาร · อินทรีย์ จันทรสถิตย์ · ปรีดา กรรณสูต · เกรียงศักดิ์ ชมะนันทน์ · บรรหาร ศิลปอาชา · อาณัติ อาภาภิรม · ชวน หลีกภัย · ณรงค์ วงศ์วรรณ · หาญ ลีลานนท์ · สนั่น ขจรประศาสน์ · ณรงค์ วงศ์วรรณ · พินิจ จันทรสุรินทร์ · โฆสิต ปั้นเปี่ยมรัษฎ์ · นิพนธ์ พร้อมพันธุ์ · ประจวบ ไชยสาส์น · มนตรี พงษ์พานิช · สุวิทย์ คุณกิตติ · ชูชีพ หาญสวัสดิ์ · ปองพล อดิเรกสาร · ประภัตร โพธสุธน · สรอรรถ กลิ่นประทุม · สมศักดิ์ เทพสุทิน · วันมูหะมัดนอร์ มะทา · สุดารัตน์ เกยุราพันธุ์ · ธีระ สูตะบุตร |
![]() |
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้ารพีพัฒนศักดิ์ กรมหลวงราชบุรีดิเรกฤทธิ์ เป็นบทความเกี่ยวกับ ชีวประวัติ ที่ยังไม่สมบูรณ์ ต้องการตรวจสอบ เพิ่มเนื้อหา หรือเพิ่มแหล่งอ้างอิง คุณสามารถช่วยเพิ่มเติมหรือแก้ไข เพื่อให้สมบูรณ์มากขึ้น ข้อมูลเกี่ยวกับ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้ารพีพัฒนศักดิ์ กรมหลวงราชบุรีดิเรกฤทธิ์ ในภาษาอื่น อาจสามารถหาอ่านได้จากเมนู ภาษาอื่น ด้านซ้ายมือ |