พูดคุย:จังหวัดนครศรีธรรมราช

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี

บทความนี้ต้องการเก็บกวาด ตรวจสอบ ปรับปรุง แก้ไขรูปแบบ เพิ่มแหล่งอ้างอิง ใส่หมวดหมู่ หรือภาษาที่ใช้
ส่วนใดส่วนหนึ่งหรือในหลายส่วนด้วยกัน
คุณสามารถช่วยตรวจสอบ และแก้ไขบทความนี้ได้ด้วยการกดที่ปุ่ม แก้ไข ด้านบน
กรุณาเปลี่ยนไปใช้ป้ายข้อความอื่น เพื่อระบุสิ่งที่ต้องการตรวจสอบ หรือแก้ไข
ดูรายละเอียดเพิ่มเติมที่ วิธีแก้ไขหน้าพื้นฐาน คู่มือการเขียน และ นโยบายวิกิพีเดีย ซึ่งสามารถดูตัวอย่างบทความได้ที่ บทความคุณภาพ และเมื่อแก้ไขตามนโยบายแล้ว สามารถนำป้ายนี้ออกได้

อาณาจักรตามพรลิงค์หรือตัมพะลิงค์ หรือตั้งหม่าหลิง(ตามภาษาจีน) (พุทธศตวรรษที่ ๗–๑๙)

อาณาจักรตามพรลิงค์ มีศูนย์กลางอยู่ที่นครศรีธรรมราช(อาจจะเป็นบริเวณบ้านท่าเรือ หรือบ้านพระเวียง) อยู่ทางด้านเหนือ ของอาณาจักรลังกาสุกะ(บริเวณปัตตานี) มีอาณาเขตทางตะวันออก และตะวันตกจรดทะเลอันดามันถึงบริเวณที่เรียกว่าทะเลนอก ซึ่งเป็นบริเวณจังหวัดกระบี่ในปัจจุบัน คำว่า ตามพ เป็นภาษาบาลี แปลว่า ทองแดง ส่วนลิงค์ เป็นเครื่องหมายบอกเพศ เขียนเป็นอักษรภาษาอังกฤษว่า Tambalinga หรือ Tanmaling หรือ Tamballinggam จีนเรียก ตันเหมยหลิว หรือโพ-ลิง หรือโฮลิง(แปลว่าหัวแดง) บางทีเรียกว่า เชียะโท้ว(แปลว่าดินแดง) อาณาจักรตามพรลิงค์ มีกษัตริย์สำคัญคือพระเจ้าศรีธรรมาโศกราช และพระเจ้าจันทรภาณุศรีธรรมราช ซึ่งทรงสามารถรวบรวมพวกมลายู และแขกทมิฬเข้าไว้ใต้อำนาจ

อาณาจักรตามพรลิงค์นี้เป็นศูนย์กลางการเผยแพร่พระพุทธศาสนาแบบลังกาวงศ์ ไปยังอาณาจักรสุโขทัยและดินแดนทั่วแหลมมลายู พระภิกษุจากนครศรีธรรมราชเคยเดินทางไปสืบพระพุทธศาสนาถึงประเทศลังกา

ในพุทธศตวรรษที่ ๗ อาณาจักรตามพรลิงค์ ได้ตกเป็นเมืองขึ้นของอาณาจักรฟูนัน ต่อมาใน พ.ศ.๑๓๑๘ อาณาจักรตามพรลิงค์ได้ตกเป็นเมืองขึ้นของอาณาจักรศรีวิชัย และพ.ศ.๑๕๖๘ ได้ถูกพวกโจฬะจากอินเดียยกทัพมารุกราน ในพ.ศ. ๑๖๕๘ ได้มีการส่งคณะทูตไปเฝ้าพระเจ้ากรุงจีนราชวงศ์ซ้อง ที่เมืองไคฟง

พุทธศตวรรษที่ ๑๖ อาณาจักรตามพรลิงค์ได้ส่งไพร่พลไปช่วยพระเจ้าสุริยวรมันที่ ๒ สร้างเมืองนครธม พ.ศ.๑๘๑๓ อาณาจักรตามพรลิงค์ได้ตกอยู่ใต้อิทธิพลของอาณาจักรลังกาสุกะ พ.ศ.๑๘๓๗ เมืองนครศรีธรรมราชได้เข้ารวมอยู่ในอาณาจักรสุโขทัย และ พ.ศ.๑๘๙๓ เมืองนครศรีธรรมราชได้เข้ารวมกับอาณาจักรอยุธยา

อาณาจักรตามพรลิงค์นี้ประกอบด้วยเมือง ๑๒ เมือง คือ สายบุรี ปัตตานี กลันตัน ปาหัง ไทรบุรี พัทลุง ตรัง ชุมพร บันทายสมอ สงขลา ตะกั่วป่า และครหิหรือกระบุรี ใช้สัตว์ประจำปีเป็นตราประจำเมือง เช่น

สายบุรีใช้ตราหนู ปัตตานีใช้ตราวัว กลันตันใช้ตราเสือ ปาหังใช้ตรากระต่าย เรียงลำดับไป

สำหรับเมืองบันไทสมอ ซึ่งใช้ตราลิงนั้น นักโบราณคดีบางท่าน เช่น หม่อมเจ้าจันทร์จิรายุ รัชนี สันนิษฐานว่าอยู่ที่เมืองกระบี่ ซึ่งอาจเป็นที่มาของชื่อเมืองกระบี่ในปัจจุบัน

จดหมายเหตุจีนระบุว่า นครโฮลิง(ตามพรลิงค์) ส่งทูตไปเฝ้าพระเจ้ากรุงจีนใน พ.ศ.๑๒๙๑,๑๓๑๐,๑๓๑๑,๑๓๕๖,๑๓๕๘ และพ.ศ.๑๓๖๑

ต่อมาได้มีการเรียกชื่ออาณาจักรตามพรลิงค์ใหม่ว่า อาณาจักรศิริธรรม ภายหลังเมื่ออยู่ในอำนาจอาณาจักรสุโขทัยได้เปลี่ยนมาเป็น เมืองศรีธรรมราช

คัดลอกจาก http://archaeology.thai-archaeology.info

[แก้] อาณาจักรตามพรลิงค์

เรื่อง "ตามพรลิงค์" ในเอกสารโบราณ

อาณาจักรตามพรลิงค์ มีพัฒนาการมาตั้งแต่ก่อนพุทธศตวรรษที่ ๑๐ 

ตามสมัยที่จำแนกไว้คราวๆ ว่า พุทธศตวรรษที่ ๑๑ - ๑๒ สมัยแคว้นตามพรลิงค์ ก็เพราะว่า ช่วงเวลานี้ดินแดนบริเวณนั้นเริ่มมีความชัดเจน ในเรื่องของหลักฐานทางโบราณคดี ไม่ว่าจะเป็นกลุ่มโบราณสถาน และโบราณวัตถุ โดยเฉพาะอย่างยิ่งศิวลึงค์และโยนีศิลา ประกอบกับได้พบศิลาจารึกที่กำหนดอายุได้ราวพุทธศตวรรษที่ ๑๒ จึงเห็นว่า ช่วงเวลาดังกล่าวน่าเป็นสมัยประวัติศาสตร์ของพื้นที่นี้ จึงประมาณไว้ว่า พศต.๑๑ - ๑๒ เพื่อเป็นกรอบความคิด

ส่วนพัฒนาการของแคว้นตามพรลิงค์นั้น ถ้าประเมิณอายุตามบันทึกของชาวต่างชาติ ก็น่าจะได้ว่า ที่นี่เป็นเมืองท่ามาแล้วตั้งแต่พุทธศตวรรษที่ ๗ เป็นต้นมาครับ แต่อย่างไรก็ตาม เนื่องจาก แคว้นนี้ถูกอ้างแต่ในบันทึกต่างๆ เท่านั้น ยังไม่พบจารึกที่ร่วมสมัย ดังนั้นจึงอาจจัดเป็น "สมัยกึ่งประวัติศาสตร์" (Proto History) ซึ่งจัดเป็นช่วงเวลากว้างๆ ไว้ที่ พุทธศตวรรษที่ ๖ - ๑๐ เพราะ อันที่จริงมีเมืองท่าต่างๆ อีกหลายเมืองครับที่ค้าขายกับต่างชาติ และรับวัฒนธรรมจากอินเดีย ซึ่งอยู่ร่วมสมัยกับตามพรลิงค์



ตามพรลิงค์ เป็นชื่อเมืองมาจากภาษาสันกฤตว่า ตามฺพฺรลิงฺค (Tambralinga) อ่านว่า ตาม-พระ-ลิง-คะ มาจากศัพท์คือ

ตามฺพฺร (ตาม-พระ) แปลว่า ทองแดง ลิงฺค (ลิง-คะ) แปลว่า ลึงค์ หรือ อวัยวะเพศชาย ในที่นี้น่าจะหมายถึง ศิวลึงค์ อันเป็นสิ่งบูชาสูงสุดในศาสนาพราหมณ์ลัทธิไศวนิกาย

เอกสารต่างชาติที่กล่าวถึงตามพรลิงค์ อาจจำแนกออกได้เป็นเอกสารอินเดีย เอกสารจีน และเอกสารกรีก-โรมัน

๑. เอกสารรุ่นพุทธศตวรรษที่ ๗ - ๘ ตำราภูมิศาสตร์โลก (Geographia) แต่งโดย เคลาดิอุส ปโตเลไมอุส (หรือ ปโตเลมี) ระบุตำแหน่งของเมืองชื่อว่า เปริมุละ (Perimula) กับอ่าวหน้าเมืองชื่อว่าอ่าวเปริมุลิคุส (Perimulicus Sinus) ซึ่งเชื่อกันว่า "เปริมุละ" คือ คือ "ตามพรลิงค์"

คัมภีร์มหานิเทศ พรรณนาถึงความยากลำบากในการเดินทางไปค้าขายโพ้นทะเลโดยเรือ และกล่าวถึงชื่อเมืองท่าสำคัญๆ ไว้เป็นจำนวนมาก แต่ไม่ได้เรียงลำดับ มีเมืองอยู่เมืองหนึ่งชื่อ "กมลิ" (กะ-มะ-ลิ) หรือ ตมลิ (ตะ-มะ-ลิ) ซึ่งน่าจะเป็นเมืองเดียวกัน ตามพรลิงค์

จะเห็นได้ว่า หลักฐานในสมัยนี้ยังไม่มีเอกสารชิ้นไหนบันทึกเป็นคำชัดๆ ว่า "ตามพรลิงค์" เลย และที่สำคัญยังคงเป็นช่วงเวลากึ่งประวัติศาสตร์อยู่


๒. เอกสารรุ่นพุทธศตวรรษที่ ๑๒ เอกสารจีนชื่อว่า หนังสือถังหุ้ยเย่า กับ หนังสือซินถังซู เป็นบันทึกสมัยราชวงศ์ถังกล่าวถึง เมือง "ถานหลิง" ซึ่งน่าจะตรงกับคำว่า "ตามพรลิงค์"

๓. เอกสารรุ่นพุทธศตวรรษที่ ๑๖ - ๑๙ - กลุ่มเอกสารจีนสมัยราชวงศ์ซ่งเหนือ-ซ่งใต้ บันทึกชื่อไว้ต่างๆ กันคือ ตานหลิวเหมย - ตานหม่าลิ่ง - ติงหลิวเหมย - เติงหลิวเหมย - กานเหมยหลิว ซึ่งทั้งหมดล้วนเพี้ยนมาจากคำว่า "ตามพรลิงค์"

- ศิลาจารึกเมืองตันชอร์ (พ.ศ.๑๕๗๓-๑๕๗๔ หรือ ปลายพุทธศตวรรษที่ ๑๖) เป็นจารึกภาษาทมิฬ อยู่ที่เมืองตันชอร์ อินเดียทางใต้ จารึกนี้ มีเนื้อความสรรเสริญชัยชนะทางทะเลของพระเจ้าราเชนทรโจฬะที่ ๑ ที่ทรงมีต่อเมืองต่างๆ บนแหลมทอง หรือคาบสมุทรมลายูได้ ทั้งนี้ทรงจารึกรายชื่อเมืองเหล่านั้นไว้ด้วย และมีอยู่เมืองหนึ่งชื่อว่า "มัทมาลิงคัม" ซึ่งนักวิชาการเชื่อว่า ตรงกับ "ตามพรลิงค์" (โดยส่วนตัว ยังไม่ค่อยเชื่อวีรกรรมของพระองค์เท่าไหร่ว่าเคยเกิดขึ้นจริง เพราะระยะทางจากอินเดียใต้ มายังแหลมทองนั้น ไกลเกินกว่าการยกทัพเรือขนาดใหญ่ เพราะลำพังแค่กองเรือสินค้า กว่าจะเดินทางมาได้ก็ลำบากกันจะแย่อยู่แล้ว ถ้ายกทัพมาทำสงครามก็ต้องลำบากกว่าอีกหลายเท่า ก็เป็นความเห็นหนึ่ง)


๔. เอกสารรุ่นปลายพุทธศตวรรษที่ ๑๘ จารึกหลักที่ ๒๔ (จารึกวัดหัวเวียงเมืองไชยา ๑) ระบุศักราชกลียุค ๔๓๓๒ ซึ่งตรงกับ พ.ศ.๑๗๗๔ เนื้อหาเป็นข้อความสั้นๆ กล่าวสรรเสริญราชาผู้ครองเมืองตามพรลิงค์ ซึ่งทรงพระนามว่า "จันทรภานุศรีธรรมราช"


เรื่องแคว้นตามพรลิงค์ในฐานะประเทศราช สมัยกึ่งประวัติศาสตร์ตอนปลาย (พุทธศตวรรษที่ ๙ - ๑๐) น่าจะเป็นประเทศราชของฟูนัน แต่อย่างไรก็ตาม ช่วงเวลานี้ เท่าที่ผมทราบไม่มีเอกสารจีนกล่าวถึงเมือง "ตามพรลิงค์" ครับ แต่เอกสารจีนเล่าแต่ว่าฟูนันมีเมืองประเทศราชไปจนถึงแหลมทอง ซึ่งก็ระบุชื่อเมืองต่างๆ ไว้ด้วย แต่ก็เป็นชื่อแปลกๆ ทั้งสิ้น ตอนนี้ก็ต้องมามองอีกมุมว่า จริงๆ แล้ว "กรอบความคิด" ของผู้บันทึกชาวจีนนั้น เข้าใจธรรมเนียมการให้บรรณาการกันแน่ไหน

เมืองทางแหลมทอง มีการส่งบรรณาการ ก็อาจเป็นในฐานะมิตรประเทศของฟูนันก็ได้ แต่ผู้บันทึกกลับ "ตีความ" ไปเป็น "การให้บรรณาการเพราะเป็นประเทศราช" จุดนี้สำคัญครับ บ้านเรายังขาดคนที่ "ศึกษา" และ "ตีความ" เอกสารจีนที่พูดถึงดินแดนบริเวณนี้กันน้อยมาก หรือ แทบไม่มีเลยก็ว่าได้ เพราะผู้นั้นจะต้องมีความชำนาญเรื่องภาษาจีน ซึ่งบ้านเราในสายศึกษาประวัติศาสตร์และโบราณคดียังน้อยมากๆ ส่วนใหญ่ที่นำเอกสารจีนมาอ้างถึง (รวมทั้งผมด้วย อิอิ) ก็เอามาจากงานเขียนภาษาอังกฤษและฝรั่งเศสของนักวิชาการที่แปลอ้างอิงต้นฉบับจีน


เรื่องเป็นประเทศราชของศรีวิชัย มีหลักฐานที่เป็นจารึกหลักเดียว คือ จารึกวัดเสมาเมือง (พ.ศ.๑๓๑๘) กล่าวถึงเพราะเจ้ากรุงศรีวิชัย โปรดให้ทราบพระสถูปอิฐ ๓ หลัง ซึ่งเชื่อกันว่าคือ เจดีย์ที่วัดเวียง เจดีย์วัดหลง และเจดีย์วัดแก้ว ที่ อ.ไชยา จ.สุราษฎร์ธานี นอกจากนี้ยังมีหลักฐานทางโบราณคดีอื่นๆ อีก เช่น พระพุทธรูป และโบราณสถานเนื่องในพุทธศาสนา ลัทธิมหายานสกุลวัชรยาน แบบราชวงศ์ปาละ-เสนะของอินเดียเหนือ ซึ่งก็เหมือนกันกับที่พบในมาเลเซีย สุมาตรา และชวา จึงมีความเป็นไปได้ ที่ "ตามพรลิงค์" น่าจะเคยเป็นประเทศราชของศรีวิชัยมาก่อน

เรื่องเป็นประเทศราชของอาณาจักรโจฬะ ส่วนเรื่องตกภายใต้อำนาจของราชวงศ์โจฬะจากอินเดียใต้นั้น โดยส่วนตัวไม่

ค่อยเชื่อ เพราะดังที่กล่าวไปแล้วตอนต้นว่า ระยะทางมันไกลเกินไปที่จะมารบชนะเมืองโพ้นทะเลที่ตั้งมั่นอยู่ และที่สำคัญเท่าที่ผมทราบก็ไม่มีหลักฐานในแหลมทองว่าเคยเป็นเมืองขึ้นของโจฬะ มีเพียงคำกล่าวอ้างในจารึกตันชอร์เท่านั้น

[แก้] การสิ้นสุดหรือการล่มสลาย

อยากให้ลง การสิ้นสุดหรือการล่มสลายของอาณาตามพรลิงค์ อย่างละเอียดด้วย เพราะจะได้ทำรายงานด้วย ลงเร็วๆนะคะตอนนี้หนูทำรายงานแล้วคะ