วิกิพีเดีย:หลักการตั้งชื่อบทความ

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี

คู่มือในการเขียน
นโยบาย
นโยบาย
อะไรที่ไม่ใช่วิกิพีเดีย
คู่มือพื้นฐาน
หลักการตั้งชื่อบทความ
การแก้ไขหน้า
การจัดหน้าโดยใช้แม่แบบช่วย
เขียนให้ดียิ่งขึ้น
เขียนไม่ให้ละเมิดลิขสิทธิ์
เขียนให้เป็นกลาง
การอัปโหลดภาพ
การใส่ภาพ
การสร้างตาราง
การจัดหมวดหมู่
การสร้างหน้าเปลี่ยนทาง
การลิงก์มาที่วิกิพีเดีย
อธิบาย
การแก้ไขเล็กน้อย
คำอธิบายอย่างย่อ
การทับศัพท์
คำทับศัพท์ในวิกิพีเดีย
อ่าน/เขียน คำทับศัพท์
ถอดเสียงอังกฤษเป็นไทย
ถอดอักษรไทยเป็นโรมัน
อ้างอิง
การอ้างอิงแหล่งที่มา
ศัพท์บัญญัติ
พจนานุกรม
สีที่ใช้ในเว็บ
แม่แบบ
แม่แบบ
โครง
แม่แบบแสดงข้อความ
แม่แบบเชื่อมโยงหัวข้อ
วิธีการสร้างแม่แบบ

หลักการตั้งชื่อหัวข้อ เป็นการรวบรวมแนวทางในการตั้งชื่อบทความที่เหมาะสม

พึงนึกเสมอว่า หลักการตั้งชื่อนี้เป็นแนวทางในการตั้งชื่อเพื่อให้ชื่อบทความง่ายต่อการเข้าใจ ซึ่งไม่ใช่กฎเหล็ก โดยเมื่อวิกิพีเดียโตได้ระดับหนึ่ง ข้อแนะนำต่างๆ ที่ไม่เป็นที่นิยม อาจจะลดหายไป เมื่อมีข้อสงสัยเกี่ยวกับการตั้งชื่อ ให้ตั้งตามบทความต่อไปนี้

สารบัญ

[แก้] หลักการทั่วไป

[แก้] ชื่อหัวข้อควรเป็นคำนาม

ใช้ชื่อบทความเป็นคำนาม สำหรับคำกริยาหรือคำคุณศัพท์อื่นๆ ให้ใส่ "การ" หรือ "ความ" ตามความเหมาะสม

[แก้] ชื่อหัวข้อควรเป็นอักษรไทย

ใช้ชื่อเป็นภาษาไทย สำหรับภาษาอื่น ถ้าคำที่มีการบัญญัติศัพท์แล้วใช้ตามชื่อที่ได้กำหนด

สำหรับคำที่ยังไม่มีการบัญญัติให้เขียนทับศัพท์ ตามหลักการเขียนคำทับศัพท์ หรือเขียน

{{ชื่ออังกฤษ}}
หรือ
{{ชื่ออังกฤษ|เหตุผล}}

ไว้ที่บรรทัดแรกของบทความ เพื่อให้ผู้อื่นช่วยหาคำทับศัพท์ที่เหมาะสม

[แก้] วิสามานยนาม

วิสามานยนาม หรือชื่อเฉพาะ เช่น ชื่อเครื่องหมายการค้า ชื่อภาพยนตร์ ชื่อหนังสือ และชื่อเฉพาะอื่น ๆ ให้คงชื่อและตัวสะกดตามต้นฉบับ หรือตามลิขสิทธิ์ แม้ว่าจะขัดกับนโยบายอื่น

[แก้] ตัวเลข

ตัวเลขที่ปรากฏในชื่อบทความให้ใช้เลขอารบิก

ยกเว้นเมื่อต้องการคงชื่อไว้ตามต้นฉบับ

[แก้] การใช้เครื่องหมายในชื่อบทความ

พยายามหลีกเลี่ยงการใช้ วงเล็บ หรือเครื่องหมายอื่นๆ ที่ไม่เกี่ยวกับชื่อบทความ ถ้าไม่จำเป็น

การใช้วงเล็บ ใช้ต่อเมื่อป้องกันการสับสน บาท (สกุลเงิน) กับ บาท (ร้อยกรอง) และในการเขียนให้เว้นวรรคระหว่างคำและวงเล็บ เช่น บาท (สกุลเงิน) ไม่ใช่ บาท(สกุลเงิน)

[แก้] ตั้งชื่อให้สั้นกระชับ

พยายามตั้งชื่อให้กระชับและได้ใจความ

[แก้] การเว้นวรรคระหว่างคำทับศัพท์จากภาษาอังกฤษ

ถ้าเป็นคำเดียวกันหลายพยางค์ของคำภาษาอังกฤษให้เขียนติดกันไม่เว้นวรรค เช่น เซาท์พาร์ก (South Park) วินโดวส์วิสตา (Windows Vista)

ยกเว้นอาจจะทำการเว้นวรรคระหว่างชื่อเจ้าของผลิตภัณฑ์ และรุ่นผลิตภัณฑ์ เพื่อแยกให้เห็นชื่อเด่นชัด เช่น ไมโครซอฟท์ วินโดวส์, มอซิลลา ไฟร์ฟอกซ์, ฮอนด้า แอคคอร์ด, โตโยต้า เซลิก้า

[แก้] บทความที่เป็นการรวบรวมรายชื่อ

ใช้คำว่า "รายชื่อ" สำหรับสิ่งที่มิใช่บุคคล และใช้ "รายนาม" หรือ "รายพระนาม" สำหรับบุคคล ตามด้วยเรื่องที่ต้องการรวบรวม

[แก้] ชื่อบุคคล

หลักการทั่วไปคือให้ใช้ชื่อที่เป็นที่รู้จักมากที่สุด โดยไม่ต้องมีคำนำหน้าชื่อ รวมทั้ง นาย/นาง/นางสาว ยศ ตำแหน่งวิชาการ สำหรับชื่อนักเขียน ถ้าชื่อนามปากกานิยมกว่า ให้ใช้ชื่อนามปากกา

[แก้] ชื่อที่มีจุดหลังชื่อ

ชื่อที่มีจุดหลังชื่อ ให้เว้นวรรคหนึ่งครั้ง

[แก้] ชื่อบุคคลจากภาษาอังกฤษที่ใช้ชื่อต้นตามด้วยนามสกุล

  • ในหัวข้อให้เขียนทับศัพท์ โดยเว้นวรรคระหว่างชื่อและนามสกุล ส่วนในบทความให้เขียนชื่อเดิมในวงเล็บ เช่น
  • สำหรับการเขียนคำทับศัพท์ ให้อ้างอิงการทับศัพท์จากบทความ การเขียนคำทับศัพท์

[แก้] ชื่อบุคคลจีน และเกาหลี ที่นามสกุลนำหน้า

ให้เขียนตามชื่อต้นฉบับเดิมคือ นามสกุลตามด้วยชื่อเช่น โจว เหวินฟะ โดยเว้นวรรคนามสกุลกับชื่อออกจากกัน

[แก้] ชื่อบุคคลญี่ปุ่น ที่นามสกุลนำหน้า

ดูเพิ่มได้ที่ วิกิพีเดีย:ภาษาญี่ปุ่น

ชื่อบุคคลญี่ปุ่นในภาษาญี่ปุ่นปัจจุบันนิยมเขียนนามสกุลนำหน้าชื่อซึ่งตรงข้ามกับภาษาไทย แต่ในประเทศไทยที่ปรากฏตามเอกสารราชการและหนังสือต่างๆ นิยมเขียนชื่อนำหน้านามสกุล และเพื่อป้องกันการสับสนให้เขียนชื่อภาษาญี่ปุ่นและคำอ่านเป็นโรมะจิในวงเล็บต่อท้าย ยกเว้นชื่อตัวละครในการ์ตูนหรือวรรณกรรมให้ใช้ชื่อเดิม เพื่อใช้ในการอ้างอิง และความสละสลวยของบทความเดิมรวมถึงชื่อในทางประวัติศาสตร์ ตัวอย่างเช่น

  • ชื่อบุคคลจริง ให้เขียน ชื่อ นำหน้านามสกุล และวงเล็บชื่อภาษาญี่ปุ่นพร้อมทั้งคำอ่าน เช่น จุนอิชิโร โคะอิซุมิ (「小泉 純一郎」 Ko'izumi Jun'ichirō?)
  • ชื่อตัวละครเขียนอ้างอิงตามต้นฉบับ โดยตัวละครญี่ปุ่นมักจะเป็นชื่อนำหน้านามสกุล เช่น อุจิวะ ซาสึเกะ (「後に抜け忍」 Uchiha Sasuke?) และตัวละครจากประเทศอื่นมักจะเป็นนามสกุลนำหน้าชื่อเช่น เนกิ สปริงฟีลด์ (「ネギ・スプリングフィールド」 Negi Supringufīrudo – ทับศัพท์จาก Negi Springfield?)
  • ชื่อในทางประวัติศาสตร์เขียนตามต้นฉบับเพื่อประโยชน์ในการอ้างอิง เช่น อิชิคาวา โกเอมอน (「石川五右衛門」 Ishikawa Gôemon?)

[แก้] ยศหรือตำแหน่ง

แต่ถึงอย่างไรท่านสามารถทำหน้าเปลี่ยนทางที่นอกเหนือจากกฎเกณฑ์เหล่านี้ได้

[แก้] สัตว์

ก่อนเขียนบทความเรื่องสัตว์ ควรตรวจสอบก่อนว่า เป็น "สปีชีส์" หรือเป็น "สายพันธุ์" แล้วตั้งชื่อบทความตามเงื่อนไขต่อไปนี้

  • ถ้าเป็นสัตว์ต่างสปีชีส์กันให้ใส่คำขยายความ เช่น นก ปลา หมา งู เต่า แมลง แมง ฯลฯ เท่าที่จำเป็นเช่น นกขุนทอง ปลาช่อน หมาป่า งูเห่า เต่าตนุ แมลงวัน แมงมุม ฯลฯ (กรณีไม่จำเป็น หมายความว่า สัตว์บางอย่างเมื่อใส่คำขยายแล้วจะไม่เป็นที่นิยมเรียกกัน เช่น ผึ้ง จะไม่ใช้ แมลงผึ้ง เป็นต้น)
  • สัตว์ในสปีชีส์เดียวกันแต่ต่างสายพันธุ์ (breed) ไม่ต้องใช้คำขยายความ เช่น บูลด็อก ดัชชุน ปั๊ก โกลเดนรีทรีฟเวอร์ ไทยบางแก้ว ไทยหลังอาน ฯลฯ เป็นสายพันธุ์ของสุนัข (หรือหมา) แต่ทั้งหมดต่างก็เป็นสปีชีส์ Canis lupus เหมือนกัน ถ้าบังเอิญมีชื่อสายพันธุ์ตรงกันในสัตว์ต่างสปีชีส์หรืออาณาจักรอื่น ให้วงเล็บคำขยายความไว้ข้างท้าย ดังกฎเกณฑ์การแก้ความกำกวม

[แก้] พืช

  • ตั้งชื่อบทความพืช โดยใช้ชื่อสามัญ (หากไม่มีชื่อสามัญให้ใช้ชื่อทวินาม) ไม่ต้องมีคำว่า "ต้น", "ไม้", "ต้นไม้", "ดอก", "ผล" นำหน้า
  • สำหรับดอกไม้และผลไม้ของพืชนั้น ไม่ต้องสร้างเป็นบทความใหม่ แต่ให้เขียนรวมกันในบทความพืชเป็นหัวข้อย่อย
  • ถ้าชื่อของพืชอย่างเดียวมีความหมายอื่น ให้ใส่วงเล็บต่อท้ายชื่อบทความเพื่อแก้ความกำกวม เช่น กรวย (พรรณไม้)

[แก้] การทับศัพท์ชื่อ

หลักการทับศัพท์ชื่อ เรียงตามขั้นตอนต่อไปนี้

  1. ยึดราชบัณฑิตเป็นหลัก ถ้าได้มีการบัญญัติไว้
  2. ถ้าราชบัณฑิตไม่ได้บัญญัติไว้ ให้ใช้คำที่คุ้นเคย ถ้าคำนั้นไม่ผิดจากคำเดิม
  3. ถ้าไม่มีคำที่คุ้น ให้ถอดเสียงอ่านจากภาษาเดิม โดยอาศัยการเขียนคำทับศัพท์ตามระบบของราชบัณฑิตยสถาน
  4. ถ้าไม่มีหลักออกเสียงเดิม ให้ว่าไปตามเสียง โดยอาศัยอักขรวิธีของไทย
  5. ถ้าอ่านภาษาเดิมไม่ออก ให้อ่านจากภาษาอังกฤษ หรือภาษาไหนก็ได้ ที่ใกล้เคียง หรือให้คงอักษรเดิมไว้ก่อน

ซึ่งปัญหาในปัจจุบัน คำจากภาษาอื่นมักจะถูกอ่านตามภาษาอังกฤษทำให้ชื่อที่ถูกต้องเพี้ยนไป เช่น الجماعة الاسلامية อ่านว่า อัลญะมาอะหฺ อัลอิสลามียะหฺ เขียนในภาษาอังกฤษว่า al-jemaah al-Islamiya ย่อเป็น JI (เจไอ) พอไทยอ่านกลายไป เจมาห์ อิสลาเมีย ทำให้ผิดไปจากเดิม หรือ Michelangelo ในภาษาอิตาลีอ่านว่า มีเกลันเจโล แต่มักจะอ่านเพี้ยนเป็น ไมเคิล แองเจโล

[แก้] ชื่อปี

การเขียนปีศักราช ให้ใช้ปีพุทธศักราชเป็นหลัก และใช้ตัวเลขอารบิกโดยเขียนในรูปแบบ — พ.ศ. 2547 — โดยเว้นวรรคระหว่าง พ.ศ. และ ตัวเลข

ส่วนในบทความ ถ้าเป็นหัวข้อเกี่ยวกับโลกตะวันตก ที่การอ้างอิงปีคริสต์ศักราชจะทำให้เข้าใจหัวข้อได้ง่ายกว่า ให้ใช้ปีพุทธศักราชแล้วกำกับตามท้ายด้วยปีคริสต์ศักราชในวงเล็บ — พ.ศ. 2547 (ค.ศ. 2004)

สำหรับ ปีก่อนที่ประเทศไทยใช้ วัน 13 เมษายน เป็นวันปีใหม่ จำนวนปีจะต่างกัน 542 และ 543 ปี กับคริสต์ศักราช รวมถึงช่วงปีก่อนหน้าที่ไทยใช้ปฏิทินอ้างอิงตามพระจันทร์ ดูเพิ่มที่ วิกิพีเดีย:โครงการวันและปีอ้างอิง

[แก้] ดูเพิ่ม