สิบสองปันนา
จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
สิบสองปันนา หรือ สิบสองพันนา (อักษรจีนตัวเต็ม: 西雙版納; อักษรจีนตัวย่อ: 西双版纳; พินอิน: Xīshuāngbǎnnà; อังกฤษ:Xishuangbanna นั้นมีชื่อเต็มคือ เขตปกครองพิเศษ ไท-สิบสองปันนา (จีน: 西双版纳傣族自治州) ตั้งอยู่ทางใต้สุดของประเทศสาธารณรัฐประชาชนจีน มีความหมายว่า "นาสิบสองพันปัน" หรือ "นา 12,000 ผืน" อีกนัยหนึ่งก็คือ 12 เมืองมีเมืองหลวงอยู่ที่เมืองเชียงรุ้ง (จีน: 景洪 จิงหง) เป็นเมืองของชาวไทลื้อ
สารบัญ |
[แก้] ภูมิประเทศ
เขตปกครองตนเองพิเศษสิบสองปันนามีเนื้อที่ประมาณ 19.700 ตาราง กม. โดยติดกับ แขวงหลวงน้ำทา แขวงพงสาลี ของประเทศลาวและ รัฐฉาน พม่า โดยมีชายแดนถึง 966 กิโลเมตร มีแม่น้ำโขงไหลผ่านตอนกลาง
[แก้] ประวัติ
ในสมัยโบราณนั้น เคยเป็นที่ตั้งของอาณาจักรน่านเจ้า มีเมืองหลวงอยู่ที่ หนองแส หรือ เมือง ต้าลี่ ในประเทศจีนปัจจุบัน
สิบสองปันนานั้นได้เป็นราชอาณาจักรหอคำเชียงรุ้ง เมื่อประมาณ 825 ปีก่อน โดย พญาสุนกมุนเชียงรุ้ง(ไม่แน่ใจว่าถูกหรือไม่) หรือ เจ้าแสนหวีฟ้า ในตำราของไทย เมื่อพุทธศตวรรษที่ 18 ชาวมองโกลได้ลุกลามอาณาจักรล้านนา ส่วนสิบสองปันนานั้นจึงได้เป็นของมองโกล และก็ได้เป็นของจีนต่อมา(ตามประวัติศาสตร์จีน) แต่ของไทยและพม่านั้นก็ได้บอกว่าสิบสองปันนานั้นเป็นของตน แต่ก็สรุปได้ว่า สิบสองปันนานั้น ส่งบัณนาการไปทั้ง 3 อาณาจักร
สิบสองปันนาดำรงความมั่นคมเฟื่องฟูอยู่ 100 กว่าปี ก็ถูกรุกรานอีกครั้งโดยชาวมองโกล และตกอยู่ในการปกครองของจีนอีกครั้งในปี พ.ศ. 1835 โดยจีนได้แต่งตั้ง "เจ้าแสนหวีฟ้า" มาปกครอง
เมื่อ พุทธศตวรรษที่ 21 พม่าได้ก่อตั้งอาณาจักรตองอู และขยายอาณาเขตของตนไปทางตะวันออก พม่าได้โจมตีสิบสองปันนา พม่าได้แบ่งเมืองเชียงรุ้งเป็น สิบสองปัน และก็เป็น เมืองในปัจจุบัน ได้แก่ เมืองฮาย ม้าง หุน แจ้ ฮิง ลวง อิงู ลา พง อู่ เมืองอ่อง และ เชียงรุ้ง จึงเรียกเรียกแมองแถวๆนี้รวมกันว่า สิบสองปันนา ในช่วงสมัยนี้เป็นช่วงเวลาที่วัฒนธรรมพม่า และ ศาสนาได้เข้าไปในสิบสองปันนา
[แก้] สมัยรัตนโกสินทร์
ในสมัยสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช รัชกาลที่ 1 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์นั้น หลังจากพระองค์ได้ส่งทัพมาปลดปล่อยเชียงใหม่ และ อาณาจักรล้านนา จาก พม่าแล้ว พระองค์ได้โปรดให้พระเจ้ากาวิละเป็นแม่ทัพ ยกไปตีเมืองและกวาดต้อนพลเมือง ชาวไทลื้อในสิบสองปันนา ไทลื้อเมืองพน เมืองหย่วน เมืองล่า ไทขึนจากเชียงตุง ไทใหญ่จากตะวันออกของพม่า มาอยู่ที่เชียงใหม่ เชียงราย ลำพูน พะเยา และ น่านเป็นจำนวนมาก ซึ่งเรียกกันว่ายุค "เก็บผักใส่ซ้า เก็บข้าใส่เมือง" อันเป็นวิธีฟื้นฟูอาณาจักรล้านนาวิธีหนึ่ง เพราะในช่วงก่อนนั้น พม่าได้กวาดต้อนชาวล้านนาไปอยู่ที่ พุกาม และ มัณฑะเลย์ ไปจำนวนมาก
เชียงรุ้งถุกยื้อแย่งดึงโดยอาณาจักรใกล้เคียงไปมาอยู่ไม่นาน กระทั่งยุคสมัยแห่งการล่าอาณานิคมในช่วงรัชกาลที่ 4 และ รัชกาลที่ 5 ทั้งอังกฤษ และ ฝรั่งเศส เข้ามาขีดเขตอำนาจของตน ให้พม่าไปอยู่กับอังกฤษ สิบสองปันนา อยู่กับจีน เชียงตุงไปกับพม่า และ ฝรั่งเศสคุมลาว กัมพูชา และ เวียดนาม
ในช่วงสงครามโลกสิบสองปันนานั้น ตกอยู่ในแผ่นดินจีน ถูกยุบเมืองเชียงรุ้งจากเมืองหลวงเป็นแค่เมือง พร้อมๆกับเจ้าทั้งหลายด้วย โดยเคยมีเจ้าปกครองอยู่ถึง 45 พระองค์ ในปัจจุบัน คนที่มีแซ่เต๋า (刀) ก็คือ เจ้าในสิบสองปันนาที่เคยครองเมืองทั้งหลายเหล่านี้
[แก้] เขตการปกครอง
เมืองเชียงรุ้ง 360,000 คน เมืองเมงฮาย หรือ เมืองฮาย(孟海県) ทางตะวันตก 300,000 คน เมืองเมงล่า หรือ เมืองล่า(孟腊県) ทางตะวันออก 180,000 คน และ อื่นๆอีก 11 เมือง
[แก้] ชนเผ่า
จำนวนประชากรแบ่งตามชนเผ่า เมื่อปี พ.ศ. 2543
เชื้อชาติ | ประชากร | เปอร์เซน |
---|---|---|
ไท | 296,930 | 29.89% |
ฮั่น | 289,181 | 29.11% |
อาข่า | 186,067 | 18.73% |
ยี | 55,772 | 5.61% |
ลาหู่ | 55,548 | 5.59% |
Blang | 36,453 | 3.67% |
Jino | 20,199 | 2.03% |
เย้า | 18,679 | 1.88% |
ม้ง | 11,037 | 1.11% |
Bai | 5,931 | 0.6% |
ประชากรส่วนน้อย | 5,640 | 0.57% |
ฮุ้ย | 3,911 | 0.39% |
ว้า | 3,112 | 0.31% |
จ้วง | 2,130 | 0.21% |
อื่นๆ | 2,807 | 0.3% |
[แก้] สิบสองปันนา หรือ สิบสองพันนา
มีความหมายเดียวกันก็คือสิบสองปันนา แต่แท้ที่จริงแล้วคนไทยกลางจะเรียกว่า สิบสองพันนา ส่วนทางเหนือนั้นเป็น สิบสองปันนา สาเหตุก็เพราะว่า ชาวไทลื้อ และ ชาวล้านนา ออกเสียง "พ" เป็น "ป" ออกเสียง "เชียงรุ้ง" เป็น "เจียงฮุ้ง" เหมือนกับคำเมือง ดังนั้นสาเหตุที่แตกต่างกันก็คือสำเนียงในแต่ละถิ่น
หมวดหมู่: มณฑลยูนนาน | ไท