โคลงทวาทศมาส

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี

ทวาทศมาส แปลว่า สิบสองเดือน เป็นโคลงดั้นทำนองนิราศ ความพิศวาส เป็นอย่างเอกเรื่องหนึ่ง เข้าใจว่า จะมีหลายท่านนิพนธ์ อาทิ พระเยาวราช ขุนพรหมมนตรี ขุนศรีกวีราช ขุนสารประเสริฐ เป็นต้น (บางตำราว่า มีเท่านี้ บางตำราว่า มากกว่านี้ แต่ในนิราศนรินทร์ กลับว่า สามเทวษ ถวิลแฮ ซึ่งแปลว่า มี สามท่าน )

ที่ว่าประดิษฐการใหม่ของวงการ อยู่ที่ โคลงพรรณาความอาลัยรัก ซึ่งใช้ฤดูกาลเป็นพื้นฐานแห่งการพัฒนา เช่น เมื่อถึงเดือนแปด ก็กล่าวถึงการเข้าพรรษา กวีจะแต่งถึงการทำบุญ แต่มิวายจิตใจหวนระลึกถึงนางอันเป็นที่รัก

(ต่อจากนี้เป็นข้อความในหนังสือประวัติวรรณคดีไทย ของอาจารย์ เปลื้อง ณ นคร)

กรจบบทมาศไท้.......ธาศรี ศากยแฮ
หัตถ์บังคมฟูมไนย......เลือดย้อย
บวงสรวงสุมาลี........นานไฝ่ สมแฮ
เดือนใฝ่หาละห้อย......ใฝ่หา

รายนุชเป็นเนตรล้า......เป็นองค พี่แม่
จับจึงมาข่มเข็ญ........ขึ้นไส้
รลวงพิไลจง..........จักแม่ ดยวแม่
เดือนแปดแปดยามไห้....ร่ำโหย

ในการนิพนธ์นั้น เริ่มด้วยการไหว้พระพรหม พระนารายณ์ เทพยดา พระมหากษัตริย์ แล้วเริ่มกล่าวถึงนางที่รัก อันต้องจากไกล แล้วพรรณาอาลัย ตั้งแตเดือน 5 เป็นลำดับไปจนถึงเดือนสิบสอง การพรรณานารักนั้นเคล้าไปกับอากาศธาตุและเหตุการณ์ต่าง ๆ อันเกิดขึ้นในเดือนนั้น ๆ เมื่อครบสิบสองเดือนแล้วจึงพรรณาพระเกียรติยศ กล่าวถวายพระพรและแสดงความมุ่งหมายในการนิพนธ์ โดยรี่นหลัง ๆ จะกล่าวว่า บทนิพนธ์นี้เป็นกวีรส คือ กวีที่มีความนัยอันพิศวาศ ซึ่งเป็นแบบอย่างให้ผู้นิพนธ์ต่อมา นำไปใช้ ถ้อยคำอันเป็นโบราณหลายคำ และ ภาษาอื่น เช่น เบมร บาลี สันสกฤต จึงยากที่จะเข้าใจได้อย่างถูกต้อง นอกจากจะสันนิษฐานเอา

บทความนี้ต้องการ จัดรูปแบบ จัดหน้า แบ่งหัวข้อ จัดลิงก์ภายใน
คุณสามารถช่วยแก้ไขปัญหานี้ได้! โดยการกดที่ปุ่ม แก้ไข ด้านบน จากนั้นจัดหน้าให้เหมาะสม แบ่งหัวข้อ ทำลิงก์ภายในสำหรับคำสำคัญ
ดูรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่ การแก้ไขหน้า การแก้ไขหน้าพื้นฐาน บทความคัดสรร และ นโยบายวิกิพีเดีย