อำเภอป่าแดด

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี

สถานีย่อย:ประเทศไทย
อำเภอป่าแดด
Amphoe Pa Daet
สถิติ
จังหวัด: จังหวัดเชียงราย
พื้นที่: 333.3 ตร.กม.
ประชากร: 26,628 (พ.ศ. 2548)
ความหนาแน่น: 79.9 คน/ตร.กม.
รหัสไปรษณีย์: 57190
รหัสทางภูมิศาสตร์: 5706
แผนที่
แผนที่จังหวัดจังหวัดเชียงราย เน้นป่าแดด

อำเภอป่าแดด เป็นอำเภอหนึ่งในจังหวัดเชียงราย เดิมเป็นตำบลหนึ่งในอำเภอพาน จังหวัดเชียงราย ตั้งอยู่ห่างจากตัวจังหวัด ประมาณ 52 กิโลเมตร มีพื้นที่ทั้งสิ้น 333.300 ตารางกิโลเมตร จำนวนประชากรที่สำรวจเมื่อปี พ.ศ. 2548 มี 27,210 คน มีคำขวัญประจำอำเภอว่า ป่าแดดข้าวหอม ธาตุจอมสูงสง่า หุ่นฟางสัตว์ป่า ถ้ำผาแหล่งธรรม งามล้ำผ้าไหม

สารบัญ

[แก้] ประวัติ

อำเภอป่าแดดเดิมเป็นตำบลหนึ่งของอำเภอพาน ชื่อว่า "ตำบลป่าแดด" เป็นท้องที่ทุรกันดาร และตั้งอยู่ห่าไกลจากตัวอำเภอพาน การเดินทางไปมาเพื่อติดต่อราชการ กับที่ว่าการอำเภอพานแต่ละครั้งต้องเดินเท้า เนื่องจากไม่มียานพาหนะใด ๆ และด้วยระยะทางไกลทำให้ต้องมีการพักค้างแรมระหว่างการเดินทาง ส่วนสัมภาระต่างๆ ก็ต้องใช้คนแบกหาม และด้วยราษฎรส่วนใหญ่ไม่ได้รับความสะดวกในการเดินทาง นายสง่า ไชยพันธ์ ผู้ว่าราชการจังหวัดเชียงรายในสมัยนั้น ได้รายงานต่อกระทรวงมหาดไทย ขอตั้งเป็นกิ่งอำเภอป่าแดด เมื่อกระทรวงมหาดไทยประกาศเมื่อวันที่ 13 พฤษภาคม พ.ศ. 2512 ให้ยกฐานะตำบลป่าแดดขึ้นเป็น "กิ่งอำเภอป่าแดด" และให้ขึ้นอยู่ในเขตการปกครองของอำเภอพาน จังหวัดเชียงราย ตั้งแต่วันที่ 1 มิถุนายน พ.ศ. 2512 และในวันที่ 23 มิถุนายน ของปีเดียวกัน ได้ประกอบพิธีเปิด ที่ว่าการกิ่งอำเภอป่าแดด ต่อมา กิ่งอำเภอป่าแดด เป็นชุมชนที่หนาแน่นขึ้นและมีสภาพเจริญขึ้นกว่าเดิมมาก ม.ร.ว.คึกฤทธิ์ ปราโมช นายกรัฐมนตรีในสมัยนั้น จึงอาศัยอำนาจตามความในมาตรา 192 ของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย และ 56 วรรค 2 แห่งประกาศของคณะปฏิวัติ ฉบับที่ 218 ลงวันที่ 29 มิถุนายน พ.ศ. 2515 ตราพระราชกฤษฎีกาตั้งกิ่งอำเภอป่าแดด อำเภอพาน จังหวัดเชียงราย เป็น "อำเภอป่าแดด" ขึ้นกับจังหวัดเชียงราย เมื่อวันที่ 8 สิงหาคม พ.ศ. 2518 ในราชกิจจานุเบกษา เล่มที่ 92 ตอนที่ 166 ลงวันที่ 21 สิงหาคม พ.ศ. 2518

[แก้] อาณาเขต

[แก้] ประชากร

ตามสถิติข้อมูลอำเภอป่าแดด สำรวจเมื่อ 31 พฤษภาคม 2547 ดังนี้

  • ประชากรชาย 13 , 722 คน
  • ประชากรหญิง 13 , 488 คน

รวมทั้งสิ้น 27 , 210 คน

  • จำนวนครัวเรือนทั้งหมด 7 , 648 ครัวเรือน
  • จำนวนหลังคาบ้านทั้งหมด 7 , 648 หลังคาบ้าน
  • พื้นที่ทำการเกษตรทั้งหมด 123 , 571 ไร่
  • จำนวนครัวเรือนที่ทำเกษตร 6 , 537 ครัวเรือน
  • จำนวนผู้นำเกษตรกร 58 คน

[แก้] สภาพทางภูมิศาสตร์

[แก้] ภูมิประเทศ

อำเภอป่าแดด มีภูเขาและป่าไม้ล้อมรอบทั้งสี่ด้าน ทางด้านทิศตะวันออกส่วนใหญ่เป็นภูเขาและป่าไม้ ทางราชการได้กำหนดเป็นป่าสงวนแห่งชาติขึ้นเรียกว่า "ป่าแม่พุง" ทางทิศตะวันตกเป็นป่าสงวนแห่งชาติอีกป่าหนึ่ง เรียกว่า "ป่าแม่ปีม" สภาพพื้นที่ทั่วไปของอำเภอป่าแดด เป็นที่ราบลุ่ม มีแม่น้ำพุง ไหลผ่านจากทิศตะวันตก จากตำบลป่าแงะ ผ่านบ้านแม่พุง ตำบลป่าแดด ผ่ายบ้านวังผา ตำบลสันมะค่า อำเภอป่าแดด และมีภูเขาสำคัญชื่อ "ดอยงาม" ซึ่งเป็นเขตกั้นระหว่างอำเภอพานกับอำเภอป่าแดด

[แก้] ภูมิอากาศ

เป็นแบบมรสุมเมืองร้อน มี 3 ฤดู คือ

[แก้] ทรัพยากรธรรมชาติ

แหล่งทรัพยากรธรรมชาติที่สำคัญในอำเภอป่าแดด ประกอบด้วย

[แก้] ป่าไม้

อำเภอป่าแดด มีพื้นที่ป่าไม้คิดเป็นร้อยละ 5 ของพื้นที่ มีพื้นที่ป่าไม้ที่สำคัญ ได้แก่ ป่าสงวนแห่งชาติป่าแม่ปืม แม่พุง ทางด้านทิศตะวันตก และป่าแม่ลอยไร่ ป่าสักลอ และป่าแม่พุง ทางทิศตะวันออก

[แก้] แหล่งน้ำ

แหล่งน้ำสำคัญในอำเภอป่าแดด ประกอบด้วย

  • แม่น้ำพุง มีต้นกำเนิดในเขตอำเภอพาน ไหลผ่านตำบลป่าแงะ ตำบลป่าแดด ตำบลสันมะค่า และไหลไปบรรจบกับแม่น้ำอิงบริเวณตำบลสันมะค่า ระยะทางประมาณ 20 กม .
  • แม่น้ำอิง มีต้นกำเนิดในเขตอำเภอเมืองพะเยา จังหวัดพะเยา ไหลผ่านอำเภอ ป่าแดดที่บริเวณบ้านสันบัวคำ บ้านวังผา บ้านวังศิลา ตำบลสันมะค่า และเป็นเส้นแบ่งแนวเขตการปกครองระหว่างอำเภอป่าแดดกับอำเภอดอกคำใต้ จังหวัดพะเยา ทางทิศใต้
  • โครงการชลประทานขนาดเล็ก เป็นฝายกั้นลำน้ำพุง จำนวน 2 แห่ง ได้แก่ ฝายร่องเปา และฝายวังเคียน นอกจากนี้ยังมีฝายประชาอาสาและฝายน้ำล้นอื่น ๆ อีก จำนวน 19 แห่ง และอ่างเก็บน้ำขนาดเล็ก จำนวน 2 แห่ง

[แก้] การปกครอง

อำเภอป่าแดดแบ่งเขตการปกครองเป็น 5 ตำบล 55 หมู่บ้าน และการบริหารราชการส่วนท้องถิ่น 2 เขตเทศบาล 3 เขตองค์การบริหารส่วนตำบล ดังนี้

  • ตำบลป่าแดด มี 12 หมู่บ้าน
  • ตำบลป่าแงะ มี 18 หมู่บ้าน
  • ตำบลสันมะค่า มี 8 หมู่บ้าน
  • ตำบลโรงช้าง มี 12 หมู่บ้าน
  • ตำบลศรีโพธิ์เงิน มี 8 หมู่บ้าน

เขตการปกครองของอำเภอป่าแดด

งานบริการของหน่วยงานราชการ

  • สำนักงานสาธารณสุขตำบล มีประจำทุกตำบล จำนวน 5 แห่ง
  • โรงพยาบาลขนาด 30 เตียง จำนวน 1 แห่ง
  • สถานีตำรวจภูธรอำเภอ จำนวน 1 แห่ง
  • หน่วยบริการใช้ไฟฟ้าย่อย จำนวน 1 แห่ง
  • ที่ทำการไปรษณีย์โทรเลขอำเภอ จำนวน 1 แห่ง
  • ธนาคารพาณิชย์ จำนวน 1 แห่ง
  • ธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์ สาขาป่าแดด จำนวน 1 แห่ง

สถานศึกษา จำนวน 17 แห่ง

  • ระดับประถมศึกษา - มัธยมศึกษาตอนต้น จำนวน 14 แห่ง
  • ระดับมัธยมศึกษาตอนต้น – ตอนปลาย จำนวน 1 แห่ง
  • ระดับก่อนประถม ( โรงเรียนเอกชน ) จำนวน 1 แห่ง
  • ระดับมัธยมศึกษาตอนต้น ( โรงเรียนพระปริยัติ ฯ ) จำนวน 1 แห่ง

[แก้] สถานศึกษา

  • ตำบลป่าแดด
  1. โรงเรียนป่าแดดวิทยาคม
  2. โรงเรียนอนุบาลป่าแดด
  3. โรงเรียนอนุบาลลูกรัก(ป่าแดด)
  4. โรงเรียนบ้นแม่พุง
  • ตำบลป่าแงะ
  1. โรงเรียนบ้านป่าแงะ
  2. โรงเรียนบ้านป่าเส้า
  3. โรงเรียนบ้านใหม่พัฒนา
  4. โรงเรียนสามัคคี
  5. โรงเรียนบ้านร่องเปา(ร้าง)
  6. โรงเรียนอนุบาลเทศบาลป่าแงะ
  • ตำบลโรงช้าง
  1. โรงเรียนบ้านโรงช้าง
  • ตำยลสันมะค่า
  • ตำบลศรีโพธิ์เงิน

[แก้] การประกอบอาชีพและการอุตสาหกรรม

ประชากรส่วนใหญ่ของอำเภอป่าแดด ประกอบอาชีพทางการเกษตร อาทิเช่น ทำนา ทำไร่ ทำสวน พืชหลักที่ทำรายได้ให้แก่เกษตรกรในพื้นที่ คือ ข้าว ข้าวโพด ถั่วลิสง ลำไย มะม่วง ถั่วเหลือง ขิง ลิ้นจี่ และผักต่าง ๆ ประชากรส่วนหนึ่งจะประกอบอาชีพทางการค้าขาย ซึ่งกำลังขยายตัวอยู่ในขณะนี้

[แก้] อำเภอป่าแดดมีโรงงานอุตสาหกรรมขนาดย่อม

  • โรงงานผลิตน้ำดื่ม 3 แห่ง
  • โรงสีข้าวขนาดใหญ่ 3 แห่ง
  • โรงสีข้าวขนาดเล็ก 95 แห่ง
  • โรงบ่มใบยาสูบ 2 แห่ง
  • โรงงานผลิตซีเมนต์บล็อก 4 แห่ง
  • โรงโม่หิน 2 แห่ง


[แก้] การคมนาคม

  • จากตำบลป่าแงะถึงตัวอำเภอป่าแดด ระยะทาง 6 กิโลเมตร
  • จากตำบลสันมะค่าถึงตัวอำเภอป่าแดด ระยะทาง 11 กิโลเมตร
  • จากตำบลโรงช้างถึงตัวอำเภอป่าแดด ระยะทาง 3 กิโลเมตร
  • จากตำบลศรีโพธิ์เงินถึงตัวอำเภอป่าแดด ระยะทาง 15 กิโลเมตร
  • จากตัวอำเภอถึงจังหวัดเชียงราย ระยะทาง 52 กิโลเมตร

[แก้] ศาสนสถาน

[แก้] พระพุทธศาสนา

วัดภายในอำเภอป่าแดดที่ได้รับการตั้งวัด หรือได้รับพระราชทานวิสูงคามสีมาแล้ว มีจำนวนทั้งหมด 15 แห่ง และ สำนักสงฆ์และที่พักสงฆ์ ที่ยังไม่ได้รับพระราชทานวิสูงคามสีมา อีก 14 แห่ง โดยกระจายอยู่ตามหมู่บ้านและตำบลต่าง ดังนี้

  • ตำบลป่าแดด
  1. วัดศรีชุมประชา
  2. วัดใหม่ใต้
  3. วัดป่าสัก
  4. วัดท่าน้ำ ( สันเจริญ )
  5. วัดแม่พุง
  6. ที่พักสงฆ์สันโค้ง ( หนองบัวคำ )
  7. ที่พักสงฆ์พระธาตุจอมคีรี
  • ตำบลป่าแงะ
  1. วัดป่าแงะเมืองชุม
  2. วัดศรีบุญเกิด
  3. วัดป่าเส้าดอนชัย
  4. วัดถ้ำผาจรุย ( ธรรมยุต )
  5. สำนักสงฆ์ใหม่พัฒนา
  6. ที่พักสงฆ์ใหม่สันเจริญ
  7. ที่พักสงฆ์ห้วยลึก ( คีรีพัฒนา )
  8. ที่พักสงฆ์ร่องเปา ( ศรีจอมทอง )
  9. ที่พักสงฆ์พระธาตุจอมรุ้ง
  • ตำบลโรงช้าง
  1. วัดศรีดอนแก้ว
  2. วัดศรีบังวัน
  3. วัดศรีบุญยืน
  4. สำนักสงฆ์สันกู่ ( โป่งสลี - ร้าง )
  5. สำนักสงฆ์สันกองพัฒนาราม
  • ตำบลสันมะค่า
  1. วัดสันมะค่า
  2. วัดวังผาศิลาราม
  3. ที่พักสงฆ์วังอวน
  4. ที่พักสงฆ์เขาวงมหาวัน ( ธรรมยุต )
  5. ที่พักสงฆ์ป่าอรัญบรรพต ( ธรรมยุต )
  6. ที่พักสงฆ์ อาโยนาราม
  7. ที่พักสงฆ์ อรหันต์ตา
  • ตำบลศรีโพธิ์เงิน
  1. วัดศรีดอนมูล

[แก้] คริสตศาสนา

  • โบสถ์คริสต์คริสต์จักรสันกอง สถานที่ตั้งตำบลโรงช้าง

[แก้] แหล่งท่องเที่ยว

  • ตำบลป่าแดด
  1. พระธาตุจอมคีรี
  2. พระธาตุม่อนผ้าขาว
  3. วัดถ้ำพระภิรมย์
  • ตำบลป่าแงะ
  1. วัดถ้ำผาจรุย
  2. ฝายน้ำพุง
  3. ฝายน้ำล้นร่องเปา
  4. อ่างเก็บน้ำหนองเชียงใหม่
  5. วัดพระธาตุจอมรุ่ง
  • ตำบลศรีโพธิ์เงิน
  1. อ่างเก็บน้ำหนองเพิงนาค ตั้งอยู่บริเวณตำบลศรีโพธิ์เงิน
  • ตำบลโรงช้าง
  1. อ่างเก็บน้ำห้วยแดด
  2. วัดม่อนแก้ว
  3. วัดพระธาตุน้ำดอกบัวตอง 12 ราศี
  4. วัดโป่งสลี
  • ตำบลสันมะค่า
  1. วัดสันมะค่า
  2. วัดป่าอรัญบรรพต
  3. หมู่บ้านวังผา หนึ่งในหมู่บ้านทอผ้าไหม 5 วัง
  4. หลวงพ่อหนุ่ม

[แก้] ประเพณีและวันสำคัญของชาวอำเภอป่าแดด

  • ประเพณีการแห่ผ้าห่มขึ้นพระธาตุจอมคีรีและการสงน้ำพระธาตุจอมคีรี (ทอผ้าขึ้นธาตุ ตักบาตรพระอุปครุฑ บูชาพระพุทธบรสวรรค์)
  • ประเพณีทานก๋วยสลากภัทของหมู่บ้าน ตำบล และอำเภอ
  • ประเพณียี่เป็ง(ลอยกระทงและปล่อยโคมลอย)
  • ประเพณีปี๋ใหม่เมือง ขนทรายเข้าวัด แห่ตุงหื้อตาน
  • ประเพณีรดน้ำดำหัวคนเฒ่า
  • ประเพรีการแข่งเรือของตำบลป่าแงะ
  • งานประจำปี(งานหุ่นฟางข้าว)
  • เทศกาลชิมลำไยหวาน ชมดอกไม้บาน ที่อำเภอป่าแดด
  • เทศกาลข้าวสารหอมของดีอำเภอป่าแดด
  • เทศกาลชิมลิ้นจี่หวาน ของดีเมืองป่าแดด

[แก้] ความเชื่อและพิธีกรรมต่าง ๆ ของชาวอำเภอป่าแดด

  • ความเชื่อ
  1. ความเชื่อในเรื่องพระพุทธศานา
  2. ความเชื่อเรื่องการเกิด
  3. ความเชื่อเรื่องการแก่
  4. ความเชื่อเรื่องการตาย
  5. ความเชื่อเรื่องการขนทรายเข้าวัด
  6. ความเชื่อเรื่องการทานก๋วยสลากฯ
  7. ความเชื่อเรื่องตุง และการถวายโคมไฟ
  8. ความเชื่อเรื่องโชคลาภ
  9. ความเชื่อการให้ทาน
  10. ความเชื่อเรื่องการปล่อยโคมลอย
  • พิธีกรรม
  1. พิธีกรรมทางพระพุทธศาสนา
  2. พิธีกรรมการสู่ขวัญ
  3. พิธีกรรมการขอฝน
  4. พิธีกรรมเมื่อมีการเกิด
  5. พิธีกรรมเมื่อถึงวัยชรา
  6. พิธีกรรมเกี่ยวกับการตาย

[แก้] ศิลปะและวัฒนธรรมของชาวอำเภอป่าแดด

[แก้] วัฒนธรรมทางภาษาของชาวอำเภอป่าแดด

  • วัฒนธรรมทางภาษาเขียนของชาวป่าแดด โดยส่วนมากภาษาเขียน แม้อำเภอป่าแดดจะมีความหลากหลายกลุ่มชนแต่ภาษาที่ใช้อ่านเขียนนอกเหนือจากภาษาเมืองใต้(ภาษากลาง)แล้วภาษาที่ใช้อ่านเขียนของชาวอำเภอป่าแดดยังคงมีใช้ฅำเมืองอยู่ แม้สมัยนี้อาจไม่แพร่หลายเหมือนดังเดิมแต่ก็ยังพบเห็นกันได้ตามสถานที่สำคัญต่าง ๆ เช่น วัด เป็นต้น ไม่เพียงเท่านั้นเรายังพบเห็นได้ในงานประเพณีสำคัญต่าง ๆ ตามป้ายสุภาษิตสอนใจที่ติดตามต้นไม้ตามโรงเรียน ต่าง ๆ ปัจจุบันทางราชการและหน่วยงานต่าง ๆ ได้ร่วมมือกันเพื่อรณรงค์อนุรักษ์ภาษาฅำเมืองให้คงอยู่กับอำเภอป่าแดด โดยสนับสนุนให้ตามโรงเรียนต่าง ๆ เปิดสอนวิชาเลือกเสรี สอนภาษเมืองให้แก่นักเรียน เพราะนักเรียนถือเป็นอนาคตที่จะสืบสานภาษาเมืองไม่ใช่เฉพาะอำเภอป่าแดด แต่ยังคงอยู่คู่กับประเทศไทยสืบต่อไป...
  • ภาษาพูด เนื่องจากอำเภอป่าแดดเป็นที่อยู่อาศัยของกลุ่มชนหลากหลายเผ่าพันพันธ์ไม่ว่าจะเป็น ไทยวน(ฅนเมือง) ไทลื้อ ไทยอง ลาว มอญ ดังนั้นแม้ปัจจุบันชาวอำเภอป่าแดดส่วนมากจะใช้ฅำเมืองในการสือสารพูดคุยกันแต่เมื่อได้ฟังหรือศึกษากันอย่างลึกซึ้งจะสังเกตุได้ว่าสำเนียงที่พูดกันนั้นมีสำเนียงที่แตกต่างกันไป ถ้าเราจะแยกภาษา ของอำเภอป่าแดดอาจแบ่งออกได้ดังนี้
  1. ภาษาไทยวน(คำเมือง)โดยส่วนมากชาวอำเภอป่าแดดใช้ในการพูดสื่อสารกันมากที่สุด และคนส่วนมากคิดว่าเป็นภาษาที่ชาวอำเภอป่าแดดใช้สื่อสารกันทั้งหมด
  2. ภาษายอง ภาษายองจะสังเกตุได้ว่าเมื่อพูดจบทุกประโยคจะมีคำว่ เฮ่อ หย่า ลงท้านเสมอ เช่น ไปตางไหนมาเฮ่อ(ไปไหนมา) กิ๋นเข้ากับอะหยั๋งเฮ่อ(กินข้าวกับอะไร) จะไปนอนแล้วหย่า (จะไปนอน) เป็นต้น นอกจากนั้นจะเป็นสำเนียงออกเน่อ ๆ แต่ไม่เน่อเท่าคนบริเวณอำเภอบ่อสร้าง อำเภอสันทราย หรืออำเภอสัยนกำแพงจังหวัดเชียงใหม่ แต่จะเน่อแบบแข็งเสียหน่อย อาจพบได้มากบริเวณบ้านถิ่นเจริญ ตำบลป่าแงะ คนป่าแงะเรียกคนที่นั้นว่า ยองบ้านถิ่นเพราะคนบริเวณนั้นอพยพมาจากบ้านถิ่น จังหวัดแพร่ นั้นเอง
  3. ภาษาลื้อ เป็นเป็นภาษาที่ออกสำเนียงแข็งแต่ก็มีความไพเราะของมันเอง ตัวอย่างเช่น ตี่บ้านมีโงกี่โต๋ (ที่บ้านมีวัวกี่ตัว)เอาเมื้องเอาเก๋อมาโอม(เอเมี่ยงเอาเกลือมาอม) จะไปปิ๊กเต่อ(อย่าพึ่งกลับ) เป็นต้น
  4. ภาษาลาว เป็นภาษาที่เหมือน ๆ กับภาษาอิสานทั่ว ๆ ไป ที่ใช้พูดในบริเวณ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย แต่จะมีความอ่อยหวานกว่าเล็กน้อยเพราะได้อิธิพลจากภาษายวน(ภาษาเมือง)พบได้มากบริเวณหมู่บ้างวังผา ตำบลสันมะค่า

[แก้] ศิลปะทางด้านวัตถุและสิ่งของอำเภอป่าแดด

ป่าแดดเป็นส่วนหนึ่งของอาณาจักล้านนาซึ่งอยู่บริเวณจังหวัดเชียงราย ดังนั้น จึงมีศิลปะด้านวัตถุสิ่งของคล้ายคลึงกับชาวเหนือทั่ว ๆ ไป โดยจะยกตัวอย่างดังต่อไปนี้

  1. ตุง
  2. โคมแขวนโคมพัดเมือง
  3. ผ้าทอไหม 5 วัง

[แก้] ดูเพิ่ม

[แก้] อ้างอิง

[แก้] แหล่งข้อมูลอื่น

ภาษาอื่น