แสงดา บัณสิทธิ์
จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
แสงดา บัณสิทธิ์, นาง (พ.ศ2462-2536)
นางแสงดา บัณสิทธิ์ เกิดที่บ้านท่าม่วง ตำบลสบเตี๊ยะ อำเภอจอมทอง จังหวัดเชียงใหม่ เมื่อวันที่ 14 เมษายน พ.ศ.2462 เป็นธิดาคนเดียวของนายหมวกและนางคำมูล ได้สมรสกับนายดาบมาลัย บัณสิทธิ์ เมื่อ พ.ศ.2476 มีบุตรด้วยกัน 1 คน นายดาบมาลัย บัณสิทธิ์ ถึงแก่กรรมเมื่อ พ.ศ. 2503
นางแสงดา บัณสิทธิ์ ไม่ได้เข้าโรงเรียน แต่ได้ฝึกเรียนด้วยตนเองกับคุณลุง จนมีความสามารถอ่านออกเขียนได้
นางแสงดา ได้รับการสืบทอดความรู้จากคุณยายผู้ซึ่งมีความชำนาญในการย้อมผ้า ทอผ้า และรับจ้างย้อมสีผ้าฝ้ายด้วยสมุนไพรแบบโบราณ ได้กระทำมาเรื่อย ๆ จนเกิดความชำนาญและพัฒนาฝีมือได้ดียิ่งขึ้น เมื่อสงครามโลกครั้งที่ 2 ในยามที่ผ้าขาดตลาด นางแสงดาก็ได้ริเริ่มทอผ้าที่เรียกว่า “ ผ้าเปลือกไม้ ” สีกากี เพื่อใช้สำหรับตัดชุดข้าราชการให้สามีไปทำงาน ในขณะนั้นได้ใช้กี่สองหลังช่วยกันทอกับคุณแม่ต่อมานางแสงดาได้รวบรวมซื้อกี่ทอผ้าได้ 5 กี่ และชักชวนแม่บ้านมารวบรวมกลุ่มทอผ้า ซึ่งปัจจุบันก่อนที่นางแสงดาจะถึงแก่กรรมนั้น มีสมาชิกแม่บ้านและสตรีร่วมกลุ่มทอผ้าอยู่ถึง 42 คน และได้ใช้ชื่อกลุ่มว่า “ กลุ่มแม่บ้านบ้านไร่ไผ่งาม ” งานผลิตนั้นจะเน้นใช้ฝ้ายจากพื้นเมือง และการย้อมด้วยสมุนไพรมีลวดลายสวยงามไม่ซ้ำกันมากนัก เนื่องจากนางแสงดาเป็นผู้มีพรสวรรค์ในการคิดประดิษฐ์ลวดลายใหม่ ๆ ทำให้ผ้าฝ้ายของนางแสงดาและกลุ่มแม่บ้านบ้านไร่ไผ่งามได้รับการกล่าวขวัญถึง เป็นที่ยอมรับของคนทั่วไป และได้รับการยกย่องตลอดมา
นางแสงดา บัณสิทธิ์ ได้รับเกียรติบัตร และโล่รางวัลต่าง ๆ ดังนี้
• เกีรยติบัตรของกรมส่งเสริมอุตสาหกรรม กระทรวงอุตสาหกรรม เมื่อปี พ.ศ.2525 ในฐานะผู้ประดิษฐ์สิ่งทอดีเด่น
• เกียรติบัตรของกระทรวงอุตสาหกรรมในฐานะผู้ประกอบการหัตกรรมดีเด่น ประจำปี พ.ศ. 2525
• โล่เชิดชูเกียรติศิลปินพื้นบ้านดีเด่น ในฐานะศิลปินพื้นบ้านดีเด่น (ศิลปินแห่งชาติ สาขาช่างทอผ้า ) จากสำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ กระทรวงศึกษาธิการ ประจำปี พ.ศ.2528 เมื่อวันที่ 8 สิงหาคม พ.ศ.2529
• เกียรติบัตรสมาคมวิทยาศาสตร์แห่งประเทศไทยในพระบรมราชูปถัมภ์ สาขาภาคเหนือ ในฐานะผู้มีผลงานวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีล้านนาดีเด่นในด้านสิ่งทอ ประจำปี พ.ศ.2529 เมื่อวันที่ 18 สิงหาคม
นางแสงดา บัณสิทธิ์ ถึงแก่กรรมเมื่อวันที่ 11 มกราคม พ.ศ.2536 ด้วยโรคมะเร็งในลำไส้ ที่โรงพยาบาลแมคคอร์มิค จังหวัดเชียงใหม่
(เรียบเรียงจาก หนังสือ ศิลปินแห่งชาติ 2529 โดยสำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ กระทรวงศึกษาธิการ, 2529)