อำเภอป่าแดด
จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
สถิติ | |
---|---|
จังหวัด: | จังหวัดเชียงราย |
พื้นที่: | 333.3 ตร.กม. |
ประชากร: | 26,628 (พ.ศ. 2548) |
ความหนาแน่น: | 79.9 คน/ตร.กม. |
รหัสไปรษณีย์: | 57190 |
รหัสทางภูมิศาสตร์: | 5706 |
แผนที่ | |
![]() |
อำเภอป่าแดด เป็นอำเภอหนึ่งในจังหวัดเชียงราย เดิมเป็นตำบลหนึ่งในอำเภอพาน จังหวัดเชียงราย ตั้งอยู่ห่างจากตัวจังหวัด ประมาณ 52 กิโลเมตร มีพื้นที่ทั้งสิ้น 333.300 ตารางกิโลเมตร จำนวนประชากรที่สำรวจเมื่อปี พ.ศ. 2548 มี 27,210 คน มีคำขวัญประจำอำเภอว่า ป่าแดดข้าวหอม ธาตุจอมสูงสง่า หุ่นฟางสัตว์ป่า ถ้ำผาแหล่งธรรม งามล้ำผ้าไหม
[แก้] ประวัติ
อำเภอป่าแดดเดิมเป็นตำบลหนึ่งของอำเภอพาน ชื่อว่า "ตำบลป่าแดด" เป็นท้องที่ทุรกันดาร และตั้งอยู่ห่าไกลจากตัวอำเภอพาน การเดินทางไปมาเพื่อติดต่อราชการ กับที่ว่าการอำเภอพานแต่ละครั้งต้องเดินเท้า เนื่องจากไม่มียานพาหนะใด ๆ และด้วยระยะทางไกลทำให้ต้องมีการพักค้างแรมระหว่างการเดินทาง ส่วนสัมภาระต่างๆ ก็ต้องใช้คนแบกหาม และด้วยราษฎรส่วนใหญ่ไม่ได้รับความสะดวกในการเดินทาง นายสง่า ไชยพันธ์ ผู้ว่าราชการจังหวัดเชียงรายในสมัยนั้น ได้รายงานต่อกระทรวงมหาดไทย ขอตั้งเป็นกิ่งอำเภอป่าแดด เมื่อกระทรวงมหาดไทยประกาศเมื่อวันที่ 13 พฤษภาคม พ.ศ. 2512 ให้ยกฐานะตำบลป่าแดดขึ้นเป็น "กิ่งอำเภอป่าแดด" และให้ขึ้นอยู่ในเขตการปกครองของอำเภอพาน จังหวัดเชียงราย ตั้งแต่วันที่ 1 มิถุนายน พ.ศ. 2512 และในวันที่ 23 มิถุนายน ของปีเดียวกัน ได้ประกอบพิธีเปิด ที่ว่าการกิ่งอำเภอป่าแดด ต่อมา กิ่งอำเภอป่าแดด เป็นชุมชนที่หนาแน่นขึ้นและมีสภาพเจริญขึ้นกว่าเดิมมาก ม.ร.ว.คึกฤทธิ์ ปราโมช นายกรัฐมนตรีในสมัยนั้น จึงอาศัยอำนาจตามความในมาตรา 192 ของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย และ 56 วรรค 2 แห่งประกาศของคณะปฏิวัติ ฉบับที่ 218 ลงวันที่ 29 มิถุนายน พ.ศ. 2515 ตราพระราชกฤษฎีกาตั้งกิ่งอำเภอป่าแดด อำเภอพาน จังหวัดเชียงราย เป็น "อำเภอป่าแดด" ขึ้นกับจังหวัดเชียงราย เมื่อวันที่ 8 สิงหาคม พ.ศ. 2518 ในราชกิจจานุเบกษา เล่มที่ 92 ตอนที่ 166 ลงวันที่ 21 สิงหาคม พ.ศ. 2518
[แก้] อาณาเขต
- ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอเทิง และอำเภอเมือง จังหวัดเชียงราย
- ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอจุน อำเภอดอกคำใต้ และกิ่งอำเภอภูกามยาว จังหวัดพะเยา
- ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอเทิง จังหวัดเชียงราย และอำเภอจุน จังหวัดพะเยา
- ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอพาน จังหวัดเชียงราย และอำเภอแม่ใจ กิ่งอำเภอภูกามยาว จังหวัดพะเยา
[แก้] ประชากร
ตามสถิติข้อมูลอำเภอป่าแดด สำรวจเมื่อ 31 พฤษภาคม 2547 ดังนี้
- ประชากรชาย 13 , 722 คน
- ประชากรหญิง 13 , 488 คน
รวมทั้งสิ้น 27 , 210 คน
- จำนวนครัวเรือนทั้งหมด 7 , 648 ครัวเรือน
- จำนวนหลังคาบ้านทั้งหมด 7 , 648 หลังคาบ้าน
- พื้นที่ทำการเกษตรทั้งหมด 123 , 571 ไร่
- จำนวนครัวเรือนที่ทำเกษตร 6 , 537 ครัวเรือน
- จำนวนผู้นำเกษตรกร 58 คน
[แก้] สภาพทางภูมิศาสตร์
[แก้] ภูมิประเทศ
อำเภอป่าแดด มีภูเขาและป่าไม้ล้อมรอบทั้งสี่ด้าน ทางด้านทิศตะวันออกส่วนใหญ่เป็นภูเขาและป่าไม้ ทางราชการได้กำหนดเป็นป่าสงวนแห่งชาติขึ้นเรียกว่า "ป่าแม่พุง" ทางทิศตะวันตกเป็นป่าสงวนแห่งชาติอีกป่าหนึ่ง เรียกว่า "ป่าแม่ปีม" สภาพพื้นที่ทั่วไปของอำเภอป่าแดด เป็นที่ราบลุ่ม มีแม่น้ำพุง ไหลผ่านจากทิศตะวันตก จากตำบลป่าแงะ ผ่านบ้านแม่พุง ตำบลป่าแดด ผ่ายบ้านวังผา ตำบลสันมะค่า อำเภอป่าแดด และมีภูเขาสำคัญชื่อ "ดอยงาม" ซึ่งเป็นเขตกั้นระหว่างอำเภอพานกับอำเภอป่าแดด
[แก้] ภูมิอากาศ
เป็นแบบมรสุมเมืองร้อน มี 3 ฤดู คือ
- ฤดูร้อน เริ่มตั้งแต่เดือนกุมภาพันธ์ - เดือนพฤษภาคม
- ฤดูฝน เริ่มตั้งแต่เดือนมิถุนายน - เดือนกันยายน
- ฤดูหนาว เริ่มตั้งแต่เดือนตุลาคม - เดือนมกราคม
[แก้] ทรัพยากรธรรมชาติ
แหล่งทรัพยากรธรรมชาติที่สำคัญในอำเภอป่าแดด ประกอบด้วย
[แก้] ป่าไม้
อำเภอป่าแดด มีพื้นที่ป่าไม้คิดเป็นร้อยละ 5 ของพื้นที่ มีพื้นที่ป่าไม้ที่สำคัญ ได้แก่ ป่าสงวนแห่งชาติป่าแม่ปืม แม่พุง ทางด้านทิศตะวันตก และป่าแม่ลอยไร่ ป่าสักลอ และป่าแม่พุง ทางทิศตะวันออก
[แก้] แหล่งน้ำ
แหล่งน้ำสำคัญในอำเภอป่าแดด ประกอบด้วย
- แม่น้ำพุง มีต้นกำเนิดในเขตอำเภอพาน ไหลผ่านตำบลป่าแงะ ตำบลป่าแดด ตำบลสันมะค่า และไหลไปบรรจบกับแม่น้ำอิงบริเวณตำบลสันมะค่า ระยะทางประมาณ 20 กม .
- แม่น้ำอิง มีต้นกำเนิดในเขตอำเภอเมืองพะเยา จังหวัดพะเยา ไหลผ่านอำเภอ ป่าแดดที่บริเวณบ้านสันบัวคำ บ้านวังผา บ้านวังศิลา ตำบลสันมะค่า และเป็นเส้นแบ่งแนวเขตการปกครองระหว่างอำเภอป่าแดดกับอำเภอดอกคำใต้ จังหวัดพะเยา ทางทิศใต้
- โครงการชลประทานขนาดเล็ก เป็นฝายกั้นลำน้ำพุง จำนวน 2 แห่ง ได้แก่ ฝายร่องเปา และฝายวังเคียน นอกจากนี้ยังมีฝายประชาอาสาและฝายน้ำล้นอื่น ๆ อีก จำนวน 19 แห่ง และอ่างเก็บน้ำขนาดเล็ก จำนวน 2 แห่ง
[แก้] การปกครอง
อำเภอป่าแดดแบ่งเขตการปกครองเป็น 5 ตำบล 55 หมู่บ้าน และการบริหารราชการส่วนท้องถิ่น 2 เขตเทศบาล 3 เขตองค์การบริหารส่วนตำบล ดังนี้
- ตำบลป่าแดด มี 12 หมู่บ้าน
- ตำบลป่าแงะ มี 18 หมู่บ้าน
- ตำบลสันมะค่า มี 8 หมู่บ้าน
- ตำบลโรงช้าง มี 12 หมู่บ้าน
- ตำบลศรีโพธิ์เงิน มี 8 หมู่บ้าน
เขตการปกครองของอำเภอป่าแดด
- เทศบาลตำบลป่าแดด
- เทศบาลตำบลป่าแงะ
- องค์การบริหารส่วนตำบลสันมะค่า
- องค์การบริหารส่วนตำบลโรงช้าง
- องค์การบริหารส่วนตำบลศรีโพธิ์เงิน
งานบริการของหน่วยงานราชการ
- สำนักงานสาธารณสุขตำบล มีประจำทุกตำบล จำนวน 5 แห่ง
- โรงพยาบาลขนาด 30 เตียง จำนวน 1 แห่ง
- สถานีตำรวจภูธรอำเภอ จำนวน 1 แห่ง
- หน่วยบริการใช้ไฟฟ้าย่อย จำนวน 1 แห่ง
- ที่ทำการไปรษณีย์โทรเลขอำเภอ จำนวน 1 แห่ง
- ธนาคารพาณิชย์ จำนวน 1 แห่ง
- ธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์ สาขาป่าแดด จำนวน 1 แห่ง
สถานศึกษา จำนวน 17 แห่ง
- ระดับประถมศึกษา - มัธยมศึกษาตอนต้น จำนวน 14 แห่ง
- ระดับมัธยมศึกษาตอนต้น – ตอนปลาย จำนวน 1 แห่ง
- ระดับก่อนประถม ( โรงเรียนเอกชน ) จำนวน 1 แห่ง
- ระดับมัธยมศึกษาตอนต้น ( โรงเรียนพระปริยัติ ฯ ) จำนวน 1 แห่ง
[แก้] สถานศึกษา
|
|
[แก้] การประกอบอาชีพและการอุตสาหกรรม
ประชากรส่วนใหญ่ของอำเภอป่าแดด ประกอบอาชีพทางการเกษตร อาทิเช่น ทำนา ทำไร่ ทำสวน พืชหลักที่ทำรายได้ให้แก่เกษตรกรในพื้นที่ คือ ข้าว ข้าวโพด ถั่วลิสง ลำไย มะม่วง ถั่วเหลือง ขิง ลิ้นจี่ และผักต่าง ๆ ประชากรส่วนหนึ่งจะประกอบอาชีพทางการค้าขาย ซึ่งกำลังขยายตัวอยู่ในขณะนี้
[แก้] อำเภอป่าแดดมีโรงงานอุตสาหกรรมขนาดย่อม
- โรงงานผลิตน้ำดื่ม 3 แห่ง
- โรงสีข้าวขนาดใหญ่ 3 แห่ง
- โรงสีข้าวขนาดเล็ก 95 แห่ง
- โรงบ่มใบยาสูบ 2 แห่ง
- โรงงานผลิตซีเมนต์บล็อก 4 แห่ง
- โรงโม่หิน 2 แห่ง
[แก้] การคมนาคม
- จากตำบลป่าแงะถึงตัวอำเภอป่าแดด ระยะทาง 6 กิโลเมตร
- จากตำบลสันมะค่าถึงตัวอำเภอป่าแดด ระยะทาง 11 กิโลเมตร
- จากตำบลโรงช้างถึงตัวอำเภอป่าแดด ระยะทาง 3 กิโลเมตร
- จากตำบลศรีโพธิ์เงินถึงตัวอำเภอป่าแดด ระยะทาง 15 กิโลเมตร
- จากตัวอำเภอถึงจังหวัดเชียงราย ระยะทาง 52 กิโลเมตร
[แก้] ศาสนสถาน
[แก้] พระพุทธศาสนา
วัดภายในอำเภอป่าแดดที่ได้รับการตั้งวัด หรือได้รับพระราชทานวิสูงคามสีมาแล้ว มีจำนวนทั้งหมด 15 แห่ง และ สำนักสงฆ์และที่พักสงฆ์ ที่ยังไม่ได้รับพระราชทานวิสูงคามสีมา อีก 14 แห่ง โดยกระจายอยู่ตามหมู่บ้านและตำบลต่าง ดังนี้
|
|
[แก้] คริสตศาสนา
- โบสถ์คริสต์คริสต์จักรสันกอง สถานที่ตั้งตำบลโรงช้าง
[แก้] แหล่งท่องเที่ยว
|
|
[แก้] ประเพณีและวันสำคัญของชาวอำเภอป่าแดด
- ประเพณีการแห่ผ้าห่มขึ้นพระธาตุจอมคีรีและการสงน้ำพระธาตุจอมคีรี (ทอผ้าขึ้นธาตุ ตักบาตรพระอุปครุฑ บูชาพระพุทธบรสวรรค์)
- ประเพณีทานก๋วยสลากภัทของหมู่บ้าน ตำบล และอำเภอ
- ประเพณียี่เป็ง(ลอยกระทงและปล่อยโคมลอย)
- ประเพณีปี๋ใหม่เมือง ขนทรายเข้าวัด แห่ตุงหื้อตาน
- ประเพณีรดน้ำดำหัวคนเฒ่า
- ประเพรีการแข่งเรือของตำบลป่าแงะ
- งานประจำปี(งานหุ่นฟางข้าว)
- เทศกาลชิมลำไยหวาน ชมดอกไม้บาน ที่อำเภอป่าแดด
- เทศกาลข้าวสารหอมของดีอำเภอป่าแดด
- เทศกาลชิมลิ้นจี่หวาน ของดีเมืองป่าแดด
[แก้] ความเชื่อและพิธีกรรมต่าง ๆ ของชาวอำเภอป่าแดด
|
|
[แก้] ศิลปะและวัฒนธรรมของชาวอำเภอป่าแดด
[แก้] วัฒนธรรมทางภาษาของชาวอำเภอป่าแดด
- วัฒนธรรมทางภาษาเขียนของชาวป่าแดด โดยส่วนมากภาษาเขียน แม้อำเภอป่าแดดจะมีความหลากหลายกลุ่มชนแต่ภาษาที่ใช้อ่านเขียนนอกเหนือจากภาษาเมืองใต้(ภาษากลาง)แล้วภาษาที่ใช้อ่านเขียนของชาวอำเภอป่าแดดยังคงมีใช้ฅำเมืองอยู่ แม้สมัยนี้อาจไม่แพร่หลายเหมือนดังเดิมแต่ก็ยังพบเห็นกันได้ตามสถานที่สำคัญต่าง ๆ เช่น วัด เป็นต้น ไม่เพียงเท่านั้นเรายังพบเห็นได้ในงานประเพณีสำคัญต่าง ๆ ตามป้ายสุภาษิตสอนใจที่ติดตามต้นไม้ตามโรงเรียน ต่าง ๆ ปัจจุบันทางราชการและหน่วยงานต่าง ๆ ได้ร่วมมือกันเพื่อรณรงค์อนุรักษ์ภาษาฅำเมืองให้คงอยู่กับอำเภอป่าแดด โดยสนับสนุนให้ตามโรงเรียนต่าง ๆ เปิดสอนวิชาเลือกเสรี สอนภาษเมืองให้แก่นักเรียน เพราะนักเรียนถือเป็นอนาคตที่จะสืบสานภาษาเมืองไม่ใช่เฉพาะอำเภอป่าแดด แต่ยังคงอยู่คู่กับประเทศไทยสืบต่อไป...
- ภาษาพูด เนื่องจากอำเภอป่าแดดเป็นที่อยู่อาศัยของกลุ่มชนหลากหลายเผ่าพันพันธ์ไม่ว่าจะเป็น ไทยวน(ฅนเมือง) ไทลื้อ ไทยอง ลาว มอญ ดังนั้นแม้ปัจจุบันชาวอำเภอป่าแดดส่วนมากจะใช้ฅำเมืองในการสือสารพูดคุยกันแต่เมื่อได้ฟังหรือศึกษากันอย่างลึกซึ้งจะสังเกตุได้ว่าสำเนียงที่พูดกันนั้นมีสำเนียงที่แตกต่างกันไป ถ้าเราจะแยกภาษา ของอำเภอป่าแดดอาจแบ่งออกได้ดังนี้
- ภาษาไทยวน(คำเมือง)โดยส่วนมากชาวอำเภอป่าแดดใช้ในการพูดสื่อสารกันมากที่สุด และคนส่วนมากคิดว่าเป็นภาษาที่ชาวอำเภอป่าแดดใช้สื่อสารกันทั้งหมด
- ภาษายอง ภาษายองจะสังเกตุได้ว่าเมื่อพูดจบทุกประโยคจะมีคำว่ เฮ่อ หย่า ลงท้านเสมอ เช่น ไปตางไหนมาเฮ่อ(ไปไหนมา) กิ๋นเข้ากับอะหยั๋งเฮ่อ(กินข้าวกับอะไร) จะไปนอนแล้วหย่า (จะไปนอน) เป็นต้น นอกจากนั้นจะเป็นสำเนียงออกเน่อ ๆ แต่ไม่เน่อเท่าคนบริเวณอำเภอบ่อสร้าง อำเภอสันทราย หรืออำเภอสัยนกำแพงจังหวัดเชียงใหม่ แต่จะเน่อแบบแข็งเสียหน่อย อาจพบได้มากบริเวณบ้านถิ่นเจริญ ตำบลป่าแงะ คนป่าแงะเรียกคนที่นั้นว่า ยองบ้านถิ่นเพราะคนบริเวณนั้นอพยพมาจากบ้านถิ่น จังหวัดแพร่ นั้นเอง
- ภาษาลื้อ เป็นเป็นภาษาที่ออกสำเนียงแข็งแต่ก็มีความไพเราะของมันเอง ตัวอย่างเช่น ตี่บ้านมีโงกี่โต๋ (ที่บ้านมีวัวกี่ตัว)เอาเมื้องเอาเก๋อมาโอม(เอเมี่ยงเอาเกลือมาอม) จะไปปิ๊กเต่อ(อย่าพึ่งกลับ) เป็นต้น
- ภาษาลาว เป็นภาษาที่เหมือน ๆ กับภาษาอิสานทั่ว ๆ ไป ที่ใช้พูดในบริเวณ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย แต่จะมีความอ่อยหวานกว่าเล็กน้อยเพราะได้อิธิพลจากภาษายวน(ภาษาเมือง)พบได้มากบริเวณหมู่บ้างวังผา ตำบลสันมะค่า
[แก้] ศิลปะทางด้านวัตถุและสิ่งของอำเภอป่าแดด
ป่าแดดเป็นส่วนหนึ่งของอาณาจักล้านนาซึ่งอยู่บริเวณจังหวัดเชียงราย ดังนั้น จึงมีศิลปะด้านวัตถุสิ่งของคล้ายคลึงกับชาวเหนือทั่ว ๆ ไป โดยจะยกตัวอย่างดังต่อไปนี้
- ตุง
- โคมแขวนโคมพัดเมือง
- ผ้าทอไหม 5 วัง
[แก้] ดูเพิ่ม
[แก้] อ้างอิง
- สำนักงานวัฒนธรรมจังหวัดเชียงราย
- สารนุกรมวัฒนธรรมไทย ภาคเหนือ