ตราประทับ
จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
ตราประทับ (postal marking) ในทางไปรษณีย์ หมายถึงการทำเครื่องหมายต่าง ๆ ลงบนซองจดหมาย หรือ สิ่งอื่นที่ส่งทางไปรษณีย์
ตราที่พบได้บ่อยที่สุดคือ ตราประจำวัน (postmark) ซึ่งแสดงชื่อที่ทำการไปรษณีย์ และวันเดือนปีที่ประทับ โดยไปรษณีย์ต้นทางจะประทับตราลงบนดวงแสตมป์โดยมีวัตถุประสงค์คือ เป็นการทำเครื่องหมายขีดค่า (cancel หรือ cancellation) ป้องกันการนำแสตมป์กลับมาใช้ใหม่ ส่วนไปรษณีย์ระหว่างทางและปลายทาง จะประทับตราลงด้านหลังจดหมายเพื่อเป็นหลักฐานการเดินทางของจดหมาย แต่ระยะหลังไม่ค่อยได้ประทับด้านหลังเนื่องจากปริมาณจดหมายที่เพิ่มจำนวนสูงขึ้นมาก และมีการคัดแยกจดหมายด้วยเครื่องอัตโนมัติ
ตราประจำวัน อาจประทับด้วยมือหรือด้วยเครื่องก็ได้ ซึ่งตราที่ประทับด้วยมือจะเป็นที่นิยมสะสมมากกว่า ตราที่ประทับด้วยเครื่อง (เรียกตราประทับเครื่อง, machine cancellation) อาจมีรายละเอียดอื่น เช่น เวลาที่ประทับ และอาจมีส่วนที่เพิ่มเติมสำหรับการประชาสัมพันธ์ต่าง ๆ (slogan cancel) หรือเป็นลักษณะลูกคลื่นหรือรูปธง (flag cancel) เพื่อให้ตราสามารถขีดค่าแสตมป์หลาย ๆ ดวงพร้อมกัน
นอกจากนี้ วันที่บนตราประจำวันยังมีความสำคัญ สามารถใช้เป็นหลักฐานอ้างอิง เช่น วันที่ส่งแบบฟอร์มการเสียภาษีทางไปรษณีย์ในหลายประเทศจะถือจากตราประจำวันเป็นหลัก ไม่ใช้วันที่หน่วยงานด้านภาษีได้รับจดหมาย
สารบัญ |
[แก้] ตราประทับที่เกี่ยวข้องกับการสะสมแสตมป์
นอกเหนือจากตราประทับสำหรับใช้งานทั่วไปทางไปรษณีย์แล้ว ยังมีตราประทับที่จัดทำขึ้นสำหรับการสะสมโดยเฉพาะ ได้แก่
[แก้] ตราประจำวันของที่ทำการไปรษณีย์ชั่วคราว
เป็นตราประจำวันของที่ทำการไปรษณีย์ ที่เปิดให้บริการด้านไปรษณีย์ตามงานต่าง ๆ บางงานจะนำตราประจำวันจากที่ทำการไปรษณีย์ในท้องที่ไปให้ประทับตรา แต่ในหลายงานมีการออกแบบตราประจำวันเป็นพิเศษ และใช้งานเป็นเวลาจำกัด จึงมีคุณค่าต่อการสะสม ตัวอย่างเช่น ในงานนิทรรศการเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ หรือ งานแสดงตราไปรษณียากรแห่งชาติ หรือ เป็นต้น ตราประจำวันดังกล่าวสามารถประทับได้เฉพาะในงานเท่านั้น เมื่อจบงานตราจะถูกเก็บเข้าคลังไม่สามารถหาประทับได้อีก
[แก้] ตราประทับวันแรกจำหน่าย
ตราประทับวันแรกจำหน่าย เป็นตราที่ประทับลงบนซองวันแรกจำหน่ายหรือของสะสมอื่น ๆ มักปรากฏอยู่บนซองเรียบร้อยแล้วตั้งแต่ตอนซื้อ กล่าวคือนักสะสมไม่สามารถประทับตรานี้เองได้ ดูรายละเอียดเพิ่มเติมที่วันแรกจำหน่าย
[แก้] ตราที่ระลึก
ตราที่ระลึก เป็นตรายางที่วางอยู่ในงานวันแรกจำหน่ายในไปรษณีย์ที่จัดงาน หรือตามงานต่าง ๆ ที่ไปรษณีย์ไปเปิดบริการ (เช่น งานกาชาด) ตราที่ระลึกนี้นักสะสมสามารถประทับเองได้ โดยมีกฎเกณฑ์ (เพิ่งเพิ่มมาภายหลัง) ว่า ตราที่ระลึกจะต้องประทับบนดวงแสตมป์อย่างน้อยเท่ากับอัตราค่าส่งต่ำสุดทางไปรษณีย์ แต่มีอนุโลมในหลายกรณี เช่น เมื่อประทับบนซองวันแรกจำหน่าย
ตราที่ระลึก อาจเป็นตราเดียวตลอดทั้งงาน (เรียกตรารวม) หรือแยกวันละตรา (เรียกตราแยก) ถ้าเป็นเป็นแบบตราเดียวตลอดทั้งงาน ไปงานวันไหนก็สามารถประทับตรานั้นได้หมด สำหรับแบบที่แยกวัน ในอดีต วันแรกของงานจะมีแค่ตราที่ตรงกับวันแรก วันที่สองจะมีตราทั้งวันแรกและวันที่สอง ไล่ไปจนถึงวันสุดท้ายของงาน จะมีตราให้ประทับครบทุกวัน ส่วนปัจจุบันมักมีเฉพาะตราที่ตรงกับวันยกเว้นวันสุดท้ายที่มีตราครบทุกวัน
งานบางงานที่จัดเป็นเวลานาน แทนที่จะให้แต่ละวันมีตราแยกกัน อาจจะกำหนดช่วงเวลาหนึ่ง ๆ สำหรับแต่ละตรา เช่น งานราชพฤกษ์ 2549 มีทั้งตรารวม (ซึ่งประทับได้ตลอดงาน 1 พฤศจิกายน พ.ศ. 2549-31 มกราคม พ.ศ. 2550) กับตราในแต่ละช่วง ทั้งหมด 6 ช่วงได้แก่ ดอกไม้นานาชาติ (1-12 พฤศจิกายน) อลังการจักรวาลดอกไม้ (10-16 พฤศจิกายน) ไม้น้ำและบัว (17-27 พฤศจิกายน) พันธุ์ไม้แปลก หายากและพันธุ์ใหม่ (1-11 ธันวาคม) ผักและผลไม้ (29 ธันวาคม-7 มกราคม) และ ไม้ใบกระถาง (20-31 มกราคม)[1]
ผู้ที่สะสมตราแบบตราแยกนี้ต้องไปตามงานต่าง ๆ เช่น งานกาชาด อย่างน้อยในวันแรกและวันสุดท้าย โดย ในวันแรกจะได้ตราประจำวันที่ตรงกับวันแรกจำหน่ายของแสตมป์ ส่วนวันสุดท้ายจะได้ตราที่ระลึกครบทุกวัน แต่ถ้าไปได้บ่อยจะได้ตราที่ระลึกที่ชัดเจนกว่า เพราะตราที่ระลึกทำจากยาง ตราที่ตรงกับวันแรก ๆ มักจะเริ่มสึกหรอเมื่อถึงช่วงวันสุดท้ายของงาน
[แก้] ตราประจำที่ทำการไปรษณีย์
เป็นตราที่ ที่ทำการไปรษณีย์ บางแห่งจัดทำขึ้นเพื่อให้นักสะสมประทับตราเป็นที่ระลึก โดยเฉพาะที่ทำการไปรษณีย์ที่จัดงานวันแรกจำหน่ายแสตมป์อยู่เป็นประจำ สามารถไปขอประทับที่ไปรษณีย์นั้น ๆ ร่วมกับตราประจำวันและตราที่ระลึกได้เมื่อมีการจัดงาน
[แก้] อ้างอิง
- ↑ ข่าวส่วนตราไปรษณียากร, วารสารตราไปรษณียากร, พฤศจิกายน พ.ศ. 2549