ธงชาติ

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี

ธงชาติ คือธงที่แสดงถึงสัญลักษณ์ของประเทศและดินแดนต่างๆ พลเมืองในแต่ละประเทศสามารถใช้ชักขึ้นในดินแดนของตนเองได้ โดยนิยมชักขึ้นทั้งในสถานที่ของเอกชนและสถานที่สาธารณะเช่น โรงเรียน และศาลาว่าการเมือง ในบางประเทศธงชาติจะชักอยู่บนอาคารที่ไม่ใช่อาคารทางทหารได้ในวันที่กำหนดให้ชักธงบางวันเท่านั้น

ตามหลักสากล นิยมแบ่งประเภทการใช้ธงชาติออกเป็นลักษณะต่างๆ กันเป็น 3 ชนิดสำหรับใช้บนแผ่นดิน และอีก 3 ชนิดสำหรับใช้ในทะเล แม้ว่าหลายประเทศมักจะใช้ธงชาติแบบเดียวสำหรับใช้ในหลายๆ วัตถุประสงค์ และบางทีก็ใช้ในลักษณะของธงทั้ง 6 ชนิดก็ตาม

[แก้] ธงชาติสำหรับใช้บนแผ่นดิน

ธงชาติสำหรับใช้ชักบนแผ่นดิน มี 3 ลักษณะ คือ

  • ธงราษฎร (civil flags - สัญลักษณ์ FIAV )
  • ธงราชการ (state flags - ) และ
  • ธงรบ หรือ ธงทหาร (war flags หรือ military flags - )

ธงราชการนั้นจะใช้อย่างเป็นทางการโดยหน่วยงานของรัฐ ในขณะที่ธงราษฎรนั้นอาจจะใช้ชักโดยใครก็ได้โดยไม่ต้องคำนึงว่าผู้ใช้ชักจะมีความเกี่ยวข้องกับรัฐบาลหรือไม่ ส่วนธงรบ (นัยหนึ่งคือ ธงทหาร) ใช้ชักโดยองค์กรทางทหารต่างๆ เช่น กองทัพ เป็นต้น

ในทางปฏิบัติ หลายประเทศอันรวมถึงสหรัฐอเมริกาและสหราชอาณาจักร มักจะใช้ธงเดียวกันในวัตถุประสงค์การใช้ธงชาติ ทั้ง 3 อย่างข้างต้น โดยใช้สัญลักษณ์ทางด้านวิชาการศึกษาธง (Vexillology) อธิบายดังรูป () อย่างไรก็ตาม มีหลายประเทศเช่นกัน โดยเฉพาะในแถบลาตินอเมริกา จะมีการใช้ธงราษฎรและธงราชการที่มีลักษณะแตกต่างกันอย่างชัดเจน ส่วนมากธงราษฎรจะมีรูปแบบเป็นธงราชการอย่างง่าย กล่าวคือ ธงราชการมักจะแสดงเครื่องหมายราชการประจำชาติไว้ด้วย แต่ในธงราษฎรจะไม่ปรากฏเครื่องหมายข้างตัน

มีน้อยประเทศมากที่จะกำหนดลักษณะธงทหารให้แตกต่างจากธงราชการให้ชัดเจน

[แก้] ธงชาติสำหรับใช้ในภาคพื้นทะเล

หลายประเทศกำหนดให้มีธงชาติแบบพิเศษสำหรับใช้ในทะเล เรียกว่า ธงเดินเรือ (ensign) ธงนี้แบ่งออกเป็น 3 ชนิดเช่นกัน คือ '

  • ธงเรือราษฎร์ () สำหรับใช้ชักบนเรือเอกชน
  • ธงเรือหลวง (หรือธงเรือรัฐบาล ) สำหรับใช้ชักบนเรือของรัฐบาล และ
  • ธงเรือรบ (เรียกอีกอย่างว่า ธงราชนาวี ) สำหรับใช้ชักบนเรือรบ

ธงเดินเรือเหล่านี้จะชักขึ้นบนเสาสำหรับชักธงเดินเรือที่เสาท้ายหรือที่เสาก๊าฟฟ์ในเวลาที่ไม่ได้ผูกเรือหรือทอดสมอเรือ เหตุที่เป็นเช่นนี้ก็เพราะว่าทั้งสองตำแหน่งกล่าวเป็นตำแหน่งที่เด่นที่สุดในเรือ แม้ว่าเสากระโดงเรือจะเป็นเสาเรือที่สูงกว่าเสาอื่นๆ ก็ตาม ในเรือที่ไม่มีเสาก๊าฟฟ์ ธงเดินเรืออาจจะใช้ชักขึ้นที่ปลายแขนเสากระโดงเรือก็ได้ นอกจากนี้ธงชาติดังกล่าวยังสามารถใช้ได้ที่เครื่องบินและยานพาหนะที่สำคัญของทางราชการด้วยตามที่กฎหมายได้กำหนดไว้

ธงเดินเรือสำหรับชาติในบางประเทศ เช่น สหรัฐอเมริกาและฝรั่งเศส จะมีลักษณะเหมือนกันกับธงชาติ ในขณะที่ประเทศอื่นๆ เช่น สหราชอาณาจักรและญี่ปุ่น จะกำหนดให้มีธงเดินเรือโดยเฉพาะสำหรับใช้ในทะเล ถึงแม้ว่าในสหราชอาณาจักรจะมีข้อยกเว้นที่ไม่พบบ่อยนักก็ตาม กล่าวคือ มีการใช้ธงเดินเรือ 3 ชนิด สำหรับจำแนกประเภทเรือ ได้แก่ ธงเดินเรือสีแดง (Red ensign) สำหรับเรือของประชาชนทั่วไป ธงเดินเรือสีขาว (White ensign) สำหรับใช้เป็นธงราชนาวี และธงเดินเรือสีน้ำเงิน (Blue ensign) สำหรับเรือของรัฐบาลที่ไม่ใช่เรือของราชนาวีอังกฤษ แต่ประเทศต่างๆ ส่วนมากไม่มีธงเดินเรือที่แยกออกมาจากธงชาติโดยเฉพาะ

[แก้] ธงที่มีความคล้ายคลึงกัน

ถึงแม้ว่าธงชาติจะมีความหมายถึงสัญลักษณ์ของชาติเพียงชาติใดชาติหนึ่งก็ตาม แต่เป็นไปได้ที่หลายประเทศจะมีธงชาติที่มีลักษณะคล้ายคลึงกันหรือเหมือนกัน ตัวอย่างเช่น

  • ธงชาติโมนาโกและธงชาติอินโดนีเซียมีการใช้สีและการแบ่งแถบพื้นธงที่เหมือนกัน แต่ต่างกันเพียงขนาดและสัดส่วนของธงเท่านั้น
  • อีกกรณีหนึ่งที่มีความคล้ายกันอย่างยิ่งก็คือธงชาติเนเธอร์แลนด์และธงชาติลักเซมเบิร์ก ซึ่งกำหนดใช้สีธงที่ใกล้เคียงกันมาก เพราะธงของทั้งสองประเทศใช้ระดับสีฟ้าในธงแตกต่างกันเล็กน้อย
  • ธงชาติโรมาเนีย ธงชาติของประเทศชาดในทวีปแอฟริกา และธงชาติอันดอร์ราก็เข้าข่ายเหมือนกันเกือบทุกประการเช่นกัน

ยิ่งกว่านั้น ยังเป็นไปได้ว่าธงที่ประเทศใดประเทศหนึ่งใช้อยู่ในปัจจุบันจะไปคล้ายกับธงของประเทศอื่นๆ ที่เคยใช้มาก่อนในประวัติศาสตร์ อาทิ ธงชาติแอลบาเนียคือธงรบของอาณาจักรโรมันตะวันออกหรืออาณาจักรไบเซนไทน์ในอดีต เป็นต้น