สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าบริพัตรสุขุมพันธุ์ กรมพระนครสวรรค์วรพินิต
จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
จอมพลเรือ จอมพล สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าบริพัตรสุขุมพันธุ์ กรมพระนครสวรรค์วรพินิต หรือ ทูลกระหม่อมบริพัตร ทรงดำรงตำแหน่งที่สำคัญทางการทหาร ตำแหน่งเสนาธิการทหารบก ผู้บัญชาการกรมทหารเรือ เสนาบดีกระทรวงทหารเรือ เสนาธิการทหารบก เสนาบดีกระทรวงกลาโหม เสนาบดีกระทรวงมหาดไทย และผู้สำเร็จราชการรักษาพระนคร ทรงดำรงตำแหน่งองคมนตรีในพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว และพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว นอกจากนี้ยังทรงพระปรีชาสามารถในงานดนตรี ทรงได้รับการขนานพระนามเป็น"พระบิดาแห่งเพลงไทยเดิม" ทรงพระนิพนธ์เพลงไทย เพลงฝรั่งและเพลงไทยเดิมไว้มากมาย ทรงนิพนธ์เพลง วอทซ์ปลื้มจิต, วอทซ์ชุมพล, สุดเสนาะ, เพลงมหาฤกษ์, เพลงพญาโศก
สารบัญ |
[แก้] พระประวัติ
สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าบริพัตรสุขุมพันธุ์ ทรงเป็นพระราชโอรสในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว และสมเด็จพระนางเจ้าสุขุมาลมารศรี พระอัครราชเทวี ประสูติเมื่อวันที่ ๒๙ มิถุนายน พ.ศ. ๒๔๒๔ ในพระบรมมหาราชวัง ทรงมีพระพี่นางพระนามว่า สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าสุทธาทิพยรัตน์ สุขุมขัตติยกัลยาวดี กรมหลวงศรีรัตนโกสินทร ทรงศึกษาชั้นต้นที่พระตำหนักสวนกุหลาบ ทรงสำเร็จการศึกษาจากวิทยาลัยเสนาธิการ แห่งเยอรมนี
[แก้] พระโอรส-ธิดา
เจ้าฟ้าบริพัตรสุขุมพันธุ์ ทรงประทับที่วังบางขุนพรหม ทรงเป็นต้นราชสกุลบริพัตร [1] ทรงเษกสมรสกับ หม่อมเจ้าประสงค์สม บริพัตร (ไชยันต์) (พระธิดาในพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นมหิศรราชหฤทัย) มีพระโอรสพระธิดา ๘ พระองค์ คือ
- พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าจุมภฏพงษ์บริพัตร กรมหมื่นนครสวรรค์ศักดิพินิต (๕ ธันวาคม ๒๔๔๗ - ๑๕ กันยายน ๒๕๐๒) เษกสมรสกับ หม่อมราชวงศ์พันธุ์ทิพย์ บริพัตร (เทวกุล) พระธิดาใน พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าไตรทศประพันธ์ กรมหมื่นเทววงศ์วโรทัย
- หม่อมเจ้ามารศีสุขุมพันธุ์ บริพัตร
- พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าหญิงศิริรัตนบุษบง (๔ มกราคม ๒๔๔๙ - ๖ กรกฎาคม ๒๕๓๓) เษกสมรสกับ หม่อมเจ้าอาชวดิศ ดิศกุล
- นายฤทธิ์ดำรง ดิศกุล สมรสกับ นางแก้วตา (หังสสูต) ดิศกุล
- เด็กชายอาชวฤทธิ์ ดิศกุล
- เด็กชายอวิรุทธ์ ดิศกุล
- นายฤทธิ์ดำรง ดิศกุล สมรสกับ นางแก้วตา (หังสสูต) ดิศกุล
- พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าหญิงสุทธวงษ์วิจิตร (๑๖ มีนาคม ๒๔๕๐ - ๒๐ กุมภาพันธ์ ๒๕๔๖)
- พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าหญิงพิสิฐสบสมัย (๒๑ กันยายน ๒๔๕๑ - ๒๓ กุมภาพันธ์ ๒๕๑๗) เษกสมรสกับ หม่อมเจ้าโกลิต กิติยากร
- หม่อมราชวงศ์หญิงพิลาศลักษณ์ (กิติยากร) บุณยะปานะ สมรสกับ นายบัณฑิต บุณยะปานะ
- นายพิทูร บุณยะปานะ สมรสกับ นางปองสุข (บุณยะประสิทธิ์) บุณยะปานะ
- นางศิถี (บุณยะปานะ) ศรีวิกรม์ สมรสกับ นายชาญ ศรีวิกรม์
- นางสิรี (บุณยะปานะ) อุดมฤทธิรุจ สมรสกับ นายกำพล อุดมฤทธิรุจ
- หม่อมราชวงศ์หญิงพิลาศลักษณ์ (กิติยากร) บุณยะปานะ สมรสกับ นายบัณฑิต บุณยะปานะ
- พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าหญิงจุไรรัตนศิริมาน (๒๔ ธันวาคม ๒๔๕๒ - ๒๕๔๔) เษกสมรสกับ พลตรี หม่อมเจ้าฉัตรมงคล โสณกุล พระโอรสในพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าโสณบัณฑิต กรมขุนพิทยลาภพฤฒิธาดา
- หม่อมราชวงศ์อายุมงคล โสณกุล สมรสกับ นางอมรา เหรียญสุวรรณ (หย่า)
- พันโท หม่อมราชวงศ์ถวัลย์มงคล โสณกุล สมรสกับ คุณหญิงสนทนา (หงสกุล) โสณกุล ณ อยุธยา
- หม่อมหลวงธีรเชษฐ โสณกุล
- หม่อมหลวงรัตนมงคล โสณกุล
- หม่อมราชวงศ์หญิงสุมาลยมงคล (โสณกุล) โชติกเสถียร สมรสกับ นายจุลเสถียร โชติกเสถียร
- นายจิรมงคล โชติกเสถียร
- นางศิริมงคล (โชติกเสถียร) จีนะวิจารณะ สมรสกับ นายกฤษฎา จีนะวิจารณะ
- นายศุภมงคล โชติกเสถียร
- หม่อมราชวงศ์จัตุมงคล โสณกุล สมรสกับ นางรัชนี คชเสนี (หย่า)
- หม่อมหลวงมิ่งมงคล โสณกุล สมรสกับ คุณหญิงบูลย์วิภา (ทองไข่มุกข์) โสณกุล ณ อยุธยา
- หม่อมหลวงอรมงคล โสณกุล
- หม่อมหลวงอภิมงคล โสณกุล
- พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าหญิงจันทรกานตมณี (๒๔ กันยายน ๒๔๕๕ - ๓๐ ธันวาคม ๒๕๒๐) เษกสมรสกับ หม่อมเจ้าอรชุนชิษณุ สวัสดิวัตน์
- หม่อมราชวงศ์เดือนเด่น (สวัสดิวัตน์) กิติยากร สมรสกับ หม่อมราชวงศ์สฤษดิคุณ กิติยากร
- หม่อมหลวงชาครีย์ กิติยากร
- หม่อมหลวงทยา กิติยากร
- หม่อมหลวงรมย์ กิติยากร
- หม่อมราชวงศ์ชิษณุสรร สวัสดิวัตน์ สมรสกับ หม่อมราชวงศ์พร้อมฉัตร (วุฒิชัย) สวัสดิวัตน์
- หม่อมหลวงศศิภา สวัสดิวัตน์
- หม่อมหลวงจันทราภา สวัสดิวัตน์
- หม่อมราชวงศ์เดือนเด่น (สวัสดิวัตน์) กิติยากร สมรสกับ หม่อมราชวงศ์สฤษดิคุณ กิติยากร
- พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าหญิง(สิ้นพระชนม์ตั้งแต่ยังไม่มีพระนาม)
- พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าชายปรียชาติสุขุมพันธุ์ (สิ้นพระชนม์ตอนพระชันษาได้ ๒ ขวบ) (๔ มิถุนายน ๒๔๖๓ - ๒๙ พฤษภาคม ๒๔๖๕)
สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าบริพัตรสุขุมพันธุ์ ทรงเษกสมรสกับ หม่อมสมพันธ์ บริพัตร ณ อยุธยา (ปาลกะวงศ์ ณ อยุธยา) มีพระโอรสพระธิดา ๒ พระองค์ คือ
- พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าหญิงอินทุรัตนา (๒ กุมภาพันธ์ ๒๔๖๕ - ) เษกสมรสกับ นายสมหวัง สารสาส (หย่า)
- นายธรณินทร์ สารสาส สมรสกับ นางสุรีรัตน์ สีดาวรพงษ์ (หย่า)
- นางสินนภา (สารสาส) ตาราไต สมรสกับ นายอนันต์ ตาราไต (หย่า)
- นายพญาณินทร์ สารสาส
- พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าสุขุมาภินันท์ (๑๕ พฤศจิกายน ๒๔๖๖ - ๒๕๔๖) เษกสมรสกับหม่อมดุษฎี (ณ ถลาง)บริพัตร ณ อยุธยา
- หม่อมราชวงศ์สุขุมพันธุ์ บริพัตร อดีตรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงการต่างประเทศ สมรสกับ นางนุชวดี (บำรุงตระกูล) บริพัตร ณ อยุธยา (หย่า)ปัจจุบันสมรสกับ นางสาวิตรี (ภมรบุตร) บริพัตร ณ อยุธยา
- หม่อมหลวงพินิตพันธุ์ บริพัตร (จากการสมรส กับ นางนุชวดี บำรุงตระกูล)
- หม่อมหลวงวราภินันท์ บริพัตร
- พันตรี หม่อมราชวงศ์วโรรส บริพัตร สมรสกับ นางพัฒนาพร (นิยมศิริ) บริพัตร ณ อยุธยา
- หม่อมหลวงวรพินิต บริพัตร
- หม่อมราชวงศ์สุขุมพันธุ์ บริพัตร อดีตรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงการต่างประเทศ สมรสกับ นางนุชวดี (บำรุงตระกูล) บริพัตร ณ อยุธยา (หย่า)ปัจจุบันสมรสกับ นางสาวิตรี (ภมรบุตร) บริพัตร ณ อยุธยา
[แก้] พระนิพนธ์
[แก้] เพลงฝรั่ง
- เพลงวอลทซ์ปลื้มจิตต์
- เพลงวอลทซ์ประชุมพล
- เพลงสุดเสนาะ
- เพลงมณฑาทอง
- เพลงวอลทซ์เมฆลา
- เพลงมหาฤกษ์
- เพลงสรรเสริญเสือป่า
- เพลงวอลทซ์โนรี
- เพลงสาครลั่น
- เพลงโศรก
- เพลงนางครวญ ๓ ชั้น
[แก้] เพลงไทยแท้
- เพลงแขกมอญบางขุนพรหม
- เพลงสุดสงวน ๒ ชั้น
- เพลงเขมรพวง ๓ ชั้น
- เพลงเขมรชมจันทร์
- เพลงสารถี ๓ ชั้น
- เพลงสบัดสบิ้ง
- เพลงทยอยนอก
- เพลงทยอยเขมร
- เพลงทยอยในเถา
- เพลงแขกเห่
- เพลงถอนสมอ
- เพลงแขกมัสซีรี
- เพลงครอบจักรวาฬเถา
- เพลงบุหลันชกมวย ๓ ชั้น
- เพลงเขมรใหญ่เถา
- เพลงพม่าเถา
- เพลงแขกสี่เกลอเถา
- เพลงแขกสายเถา
- เพลงบาทสกุณี
- เพลงขับไม้
- เพลงเขมรโพธิสัตว์เถา
[แก้] เพลงไทยเดิม ซึ่งเป็นทางและทำนองสำหรับใช้บรรเลงพิณพาทย์โดยตรง
- เพลงแขกสายเถา
- เพลงอาถรรพ์เถา
- เพลงแขกสาหร่าย ๓ ชั้น
- เพลงสมิงทองมอญเถา
- เพลงอาเฮีย
- เพลงสารถี ๓ ชั้น
[แก้] เพลงไทยเดิม ทรงพระนิพนธ์เมื่อเสด็จจากกรุงเทพฯ แล้วไปประทับอยู่ที่เมืองบันดุง ประเทศอินโดนีเซีย
- เพลงต้นแขกไทร ๒ ชั้น
- เพลงครวญหาเถา
- เพลงกำสรวญสุรางค์
- เพลงอักษรสำอางค์และเพลงสุรางค์จำเรียง
- เพลงจีนลั่นถัน
- เพลงจีนเข้าห้อง
- เพลงน้ำลอดใต้ทรายเถา
- เพลงขยะแขยง ๓ ชั้น
- เพลงจีนเก็บบุปผาเถา
- เพลงดอกไม้ร่วง
- เพลงเทวาประสิทธิ์เถา
- เพลงวิลันดาโอด
- เพลงจิ้งจกทองเถา
- เพลงตนาวเถา
- เพลงพวงร้อยเถา
- เพลงถอนสมอเถา
- เพลงพระจันทรครึ่งซีกเถา
[แก้] การรับราชการ
ทรงดำรงตำแหน่งหน้าที่ราชการสำคัญทั้งฝ่ายกลาโหมและมหาดไทยหลายรัชกาล ด้วยทรงเปี่ยมไปด้วยพระปรีชาสามารถ ทรงสร้างสรรค์ความเจริญก้าวหน้าให้แก่กิจการที่ทรงรับภาระเป็นอย่างดียิ่งทั้งทางด้านการทหาร การปกครอง การสาธารณสุข การศึกษา ทรงวางรากฐานความเจริญของกองทัพเรือไทย กองทัพบก กระทรวงกลาโหม และกระทรวงมหาดไทย
[แก้] ตำแหน่งสำคัญ
- เสนาธิการทหารบก (๒๔๔๖ - ๒๔ กุมภาพันธ์ ๒๔๔๗)
- ผู้บัญชาการกรมทหารเรือ (๒๕ กุมภาพันธ์ ๒๔๔๗ - ๑๐ ธันวาคม ๒๔๕๓)
- องคมนตรี (๒๔ ตุลาคม ๒๔๕๓ - ๒๖ พฤศจิกายน ๒๔๖๘)
- เสนาบดีกระทรวงทหารเรือ (๑๑ ธันวาคม ๒๔๕๓ - ๑๘ มิถุนายน ๒๔๖๓)
- เสนาธิการทหารบก และผู้บัญชาการกรมทหารมหาดเล็กรักษาพระองค์ (๑๙ มิถุนายน ๒๔๖๓ - ๒๓ สิงหาคม ๒๔๖๙)
- อุปนายกผู้อำนวยการสภากาชาดสยาม (๑๒ กรกฎาคม ๒๔๖๓ - ๒๔ มิถุนายน ๒๔๗๕)
- อภิรัฐมนตรีสภา (๒๘ พฤษภาคม ๒๔๖๘ - ๒๔ มิถุนายน ๒๔๗๕)
- เสนาบดีกระทรวงกลาโหม (๒๔ สิงหาคม ๒๔๖๙ - ๓๑ มกราคม ๒๔๗๑)
- เสนาบดีกระทรวงมหาดไทย (๑ เมษายน ๒๔๗๑ - ๒๔ มิถุนายน ๒๔๗๕)
- อุปนายกสภาป้องกันพระราชอาณาจักร (๗ เมษายน ๒๔๗๒ - ๒๔ มิถุนายน ๒๔๗๕)
- ประธานอภิรัฐมนตรีสภาและเสนาบดีสภา (๒๓ กรกฎาคม ๒๔๗๒ - ๒๔ มิถุนายน ๒๔๗๕)
- ผู้สำเร็จราชการรักษาพระนคร (๒๕ กรกฎาคม ๒๔๗๒ - ๑๑ ตุลาคม ๒๔๗๒)(๙ เมษายน ๒๔๗๓ - ๘ พฤษภาคม ๒๔๗๓)(๑๙ มีนาคม ๒๔๗๓ - ๑๒ ตุลาคม ๒๔๗๔)
[แก้] บั้นปลายแห่งพระชนม์ชีพ
ภายหลังการเปลี่ยนแปลงการปกครองเมื่อ พ.ศ. ๒๔๗๕ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าบริพัตรสุขุมพันธ์ กรมพระนครสวรรค์วรพินิต ต้องเสด็จออกจากประเทศไทยอย่างกะทันหัน และย้ายไปประทับอยู่ที่เมืองบันดุง เกาะชวา ประเทศอินโดนีเซีย
จอมพลเรือ จอมพล สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าบริพัตรสุขุมพันธ์ กรมพระนครสวรรค์วรพินิต สิ้นพระชนม์ด้วยพระโรคไตและพระหทัย เมื่อวันที่ ๑๘ มกราคม พ.ศ. ๒๔๘๗ ที่ตำหนักประเสบัน เมืองบันดุง ประเทศอินโดนีเซีย ในขณะที่ทรงพระชนมายุ ๖๓ ปี และได้มีการพระราชทานเพลิงพระศพ ที่พระเมรุท้องสนามหลวง เมื่อวันที่ ๑๐ เมษายน พ.ศ. ๒๔๙๓
[แก้] อ้างอิง
- จุฬาลงกรณราชสันตติวงศ์ พระนามพระราชโอรส พระราชธิดา และพระราชนัดดา
- ชีวิตในวังบางขุนพรหม, กิตติพงษ์ วิโรจน์ธรรมากูร
[แก้] ผลงานดนตรี
สมเด็จเจ้าฟ้าฯ กรมพระนครสวรรค์วรพินิต ทรงสีซอได้ตั้งแต่ยังทรงพระเยาว์ ต่อมาทรงต่อเพลงกับพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นทิวากรวงศ์ประวัติ จนมีฝีพระหัตถ์ดีเยี่ยม และทรงต่อเพลงกับเจ้าเทพกัญญา บูรณพิมพ์ เป็นครั้งคราว พระองค์ทรงเครื่องดนตรีไทยได้หลายชนิด เช่น ฆ้องวงใหญ่ ระนาด ซอ ทั้งยังทรงเปียโนได้ดีอีกด้วย เมื่อพระองค์เสด็จมาประทับที่วังบางขุนพรหม ทรงมีทั้งวงปี่พาทย์และวงเครื่องสายประจำวัง วงปี่พาทย์นั้นเริ่มแรกทรงใช้วงดนตรีมหาดเล็กเรือนนอก ซึ่งเป็นของตระกูลนิลวงศ์จากอัมพวา จังหวัดสมุทรสงคราม ต่อมาทรงได้วงดนตรีของหลวงกัลยาณมิตตาวาส (ทับ พาทยโกศล) และจางวางทั่ว พาทยโกศล ซึ่งมีนักดนตรีและนักร้องที่มีชื่อเสียงประจำวง เช่น นายทรัพย์ เซ็นพานิช ระนาดเอก จ่าเอก กมล มาลัยมาลย์ ระนาดเอก นายสาลี่ มาลัยมาลย์ ระนาดเอก ฆ้องวง จ่าโทฉัตร สุนทรวาทิน ระนาดทุ้ม นายศิริ ชิดท้วม ระนาดทุ้ม นายช่อ สุนทรวาทิน ฆ้องวงใหญ่ ร้อยเอก นพ ศรีเพชรดี ฆ้องวงใหญ่ จ่าสิบเอก พังพอน แตงสืบพันธุ์ ฆ้องวงเล็ก นายละม้าย พาทยโกศล เครื่องหนัง จ่าสิบเอก ยรรยงค์ โปร่งน้ำใจ เครื่องหนัง นายเทวาประสิทธิ์ พาทยโกศล ปี่ใน ซอสามสาย นางเจริญ พาทยโกศล นักร้อง จ่าเอก อิน อ๊อกกังวาล นักร้อง นางสาวสอาด อ๊อกกังวาล นักร้อง นางเทียม เซ็นพานิช นักร้อง คุณหญิงไพฑูรย์ กิตติวรรณ นักร้อง นางสว่าง คงลายทอง นักร้อง ส่วนวงเครื่องสายนั้นเป็นวงที่ทรงบรรเลงร่วมกับพระราชธิดา พระประยุรญาติ และผู้ใกล้ชิด มีนายสังวาล กุลวัลกี เป็นผู้ฝึกสอน นักดนตรีและนักร้อง เช่น สมเด็จเจ้าฟ้าฯ กรมพระนครสวรรค์วรพินิต ซอสามสาย พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าศิริรัตนบุษบง ซอด้วง พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าจันทรกานต์มณี ซอด้วง พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าสุทธวงศ์วิจิตร ซออู้ พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าจุไรรัตนศิริมาน ซออู้ พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าพิสิฐสบสมัย จะเข้ คุณร่ำ บุนนาค จะเข้ หม่อมสมพันธุ์ บริพัตร ซออู้ คุณบุญวิจิตร อมาตยกุล ซออู้ คุณสุดา จาตุรงคกุล ขลุ่ย คุณหญิงแฉล้ม เดชประดิยุทธ์ โทน รำมะนา คุณหญิงไพฑูรย์ กิตติวรรณ นักร้อง นางหอม สุนทรวาทิน นักร้อง นางเทียม กรานต์เลิศ นักร้อง นางสว่าง คงลายทอง นักร้อง ในช่วงรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๖ และพระบาทสมเด็จปกเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๗ นั้น วังบางขุนพรหมเป็นศูนย์กลางการประชันวงปี่พาทย์ การแสดงดนตรี และการละเล่นต่างๆ และเป็นที่เกิดของเพลงที่มีชื่อเสียงเป็นจำนวนมาก ส่วนวงปี่พาทย์วังบางขุนพรหมนั้น ก็เป็นวงที่มีชื่อเสียงมาก และได้เข้าร่วมในการประชันวงที่วังบางขุนพรหมเมื่อ พ.ศ.๒๔๖๖ ซึ่งได้รับการตัดสินให้ชนะเลิศ เป็นต้นตำรับการขับร้องที่สืบทอดมาแต่โบราณ ทูลกระหม่อมบริพัตรฯ ทรงโปรดใช้เวลาว่างส่วนพระองค์ในการศึกษาวิชาดนตรี ทั้งด้านประสานเสียง และการประพันธ์เพลง จนทรงสามารถประพันธ์เพลง และทำหน้าที่เป็นวาทยากรได้อย่างคล่องแคล่ว เคยทรงเล่าประทานพระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอินทุรัตนา พระธิดา ฟังว่า “…ถ้าพ่อเลือกได้ พ่อจะเรียนดนตรีและภาษา และจะทำงานด้านดนตรีอย่างเดียว แต่พ่อเลือกไม่ได้ เพราะพ่อบังเกิดมามียศตำแหน่ง ต้องทำงานให้ประเทศชาติ ทูลหม่อม (รัชกาลที่ ๕) สั่งให้พ่อไปเรียนวิชาทหารเพื่อกลับมาปรับปรุงกองทัพไทย พ่อก็ไปเรียนวิชาทหาร บางครั้งพ่อเบื่อบางวิชาที่ต้องเรียนจนทนไม่ไหว ต้องเก็บพ็อกเก็ตมันนี่เอาแอบไปเรียนดนตรี แอบไปเรียนเพราะพวกผู้ใหญ่สมัยนั้นเห็นว่าวิชาดนตรีไม่เหมาะกับชายชาติทหาร เมื่อได้เรียนดนตรีที่พ่อรักก็สบายใจ เกิดความอดทนที่จะเรียนและทำงานที่พ่อเบื่อ…” ทรงเริ่มแต่งเพลงสากลก่อนเพลงไทย เพลงชุดแรกๆ มีเพลงวอลทซ์โนรี และเพลงจังหวะโปลก้า ชื่อเพลงมณฑาทอง เป็นต้น ทรงนิพนธ์เพลงไทยประสานเสียงแบบเพลงสากล เช่น เพลงมหาฤกษ์ เพลงมหาชัย เพลงสรรเสริญเสือป่า เพลงสาครลั่น และทรงแยกเสียงประสานเพลงไทยสำหรับบรรเลงด้วยวงโยธวาฑิต ทำให้แตรวงบรรเลงเพลงไทยได้ไพเราะ มีหลักการประสานเสียงดียิ่งขึ้น ได้ทรงประดิษฐ์เพลงแตรวงไว้หลายเพลง เช่น โหมโรงสะบัดสะบิ้ง เพลงเขมรใหญ่ เถา เพลงแขกมัสหรี เถา เพลงแขกสี่เกลอ เถา เพลงที่ทรงนิพนธ์ไว้ทั้งสำหรับวงโยธวาฑิตและปี่พาทย์ เช่น เพลงแขกมอญบางขุนพรหม เถา (พ.ศ.๒๔๕๓) เพลงพม่าห้าท่อน เถา เพลงแขกสาย เถา (พ.ศ.๒๔๗๑) เพลงพ่าห้าท่อน เถา เพลงพวงร้อย เถา ทรงนิพนธ์เพลงเถาสำหรับปี่พาทย์ไว้เป็นจำนวนมาก เช่น เพลงเทวาประสิทธิ์ เถา (พ.ศ.๒๔๗๑) เพลงอาถรรพ์ เถา (พ.ศ.๒๔๗๑) เพลงสมิงทองเทศ เถา (พ.ศ.๒๔๗๓) และภายหลังเมื่อเสด็จไปประทับที่เมืองบันดุง ประเทศอินโดนีเซียแล้ว ยังได้ทรงนิพนธ์เพลงสำหรับวงปี่พาทย์ไม้แข็งขึ้นอีกหลายเพลง เช่น เพลงน้ำลอดใต้ทราย เถา (พ.ศ.๒๔๘๐) เพลงนารายณ์แปลงรูป เถา (พ.ศ.๒๔๘๐) และเพลงสุดถวิล เถา (พ.ศ.๒๔๘๔) ในขณะที่ทรงดำรงตำแหน่งเสนาบดีกระทรวงทหารเรือ ทรงปรับปรุงวงดนตรีสากลของกองดุริยางค์ทหารเรือ จนสามารถบรรเลงเพลงประเภทซิมโฟนีได้ดีเป็นที่ยอมรับมาจนถึงปัจจุบัน
[แก้] ลิงก์ภายนอก
- จอมพลเรือ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าบริพัตรสุขุมพันธุ์ กรมพระนครสวรรค์วรพินิต
- 100 ปี แห่งวันประสูติ เสด็จในกรมฯ พลตรี พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าจุมภฏพงษ์บริพัตร กรมหมื่นนครสวรรค์ศักดิพินิต
- จอมพลเรือ จอมพล สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าบริพัตรสุขุมพันธ์ กรมพระนครสวรรค์วรพินิต
- ชมรมดนตรีไทย เกษตรศาสตร์ กำแพงแสน
- พิพิธภัณฑ์ทหารเรือ
สมุหพระกลาโหม | เจ้าพระยามหาเสนา (ปลี) · เจ้าพระยามหาเสนา (บุนนาค) · เจ้าพระยามหาเสนา (ปิ่น) · เจ้าพระยามหาเสนา (บุญมา) · เจ้าพระยาวรวงศาสุรศักดิ์ (แสง วงศาโรจน์) · เจ้าพระยามหาเสนา (สังข์) · เจ้าพระยามหาเสนา (น้อย) · สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาประยุรวงศ์ (ดิศ บุนนาค) · สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศ์ (ช่วง บุนนาค) · เจ้าพระยาสุรวงศ์ไวยวัฒน์ (วร บุนนาค) · เจ้าพระยารัตนาธิเบศร์ (พุ่ม ศรีไชยันต์) |
เสนาบดีกระทรวง | สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ · พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงประจักษ์ศิลปาคม · สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยาภาณุพันธุวงศ์วรเดช · พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงนครไชยศรีสุรเดช · เจ้าพระยาบดินทรเดชานุชิต (หม่อมราชวงศ์อรุณ ฉัตรกุล) · เจ้าพระยาบดินทรเดชานุชิต (แย้ม ณ นคร) · สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระนครสวรรค์วรพินิต · พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าบวรเดช · พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงสิงหวิกรมเกรียงไกร · พระยาราชวังสัน (ศรี กมลนาวิน) · พระยาประเสริฐสงคราม |
รัฐมนตรีว่าการ | พระยาราชวังสัน (ศรี กมลนาวิน) · พระยาประเสริฐสงคราม · แปลก พิบูลสงคราม · มังกร พรหมโยธี · หลวงเกรียงศักดิ์พิชิต (พิชิต เกรียงศักดิ์พิชิต) · สินธุ์ กมลนาวิน · ชิต มั่นศิลป สินาดโยธารักษ์ · จิร วิชิตสงคราม · หลวงชาตินักรบ (ศุข ชาตินักรบ) · สฤษดิ์ ธนะรัชต์ · ถนอม กิตติขจร · ทวี จุลละทรัพย์ · ครวญ สุทธานินทร์ · ทวิช เสนีย์วงศ์ ณ อยุธยา · ประมาณ อดิเรกสาร · กฤษณ์ สีวะรา · เสนีย์ ปราโมช · สงัด ชลออยู่ · เล็ก แนวมาลี · เกรียงศักดิ์ ชมะนันทน์ · เปรม ติณสูลานนท์ · พะเนียง กานตรัตน์ · ชาติชาย ชุณหะวัณ · ชวลิต ยงใจยุทธ · ประพัฒน์ กฤษณะจันทร์ · สุจินดา คราประยูร · บรรจบ บุนนาค · วิจิตร สุขมาก · ชวน หลีกภัย · ธรรมรักษ์ อิศรางกูร ณ อยุธยา · เชษฐา ฐานะจาโร · สัมพันธ์ บุญญานันทน์ · บุญรอด สมทัศน์ |
เจ้ากรมทหารบก | สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ · เจ้าพระยาสุรศักดิ์มนตรี (เจิม แสง-ชูโต) |
เจ้ากรมยุทธนาธิการ | สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาภาณุพันธุวงศ์วรเดช · สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ · พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงนครไชยศรีสุรเดช · เจ้าพระยาบดินทรเดชานุชิต (หม่อมราชวงศ์ อรุณ ฉัตรกุล) |
เสนาบดี กระทรวงกลาโหม | เจ้าพระยาบดินทรเดชานุชิต (แย้ม ณ นคร) · สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระนครสวรรค์วรพินิต · พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าบวรเดช · พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงสิงหวิกรมเกรียงไกร |
ผู้บัญชาการทหารบก | พระยาพหลพลพยุหเสนา · แปลก พิบูลสงคราม · พิชิต เกรียงศักดิ์พิชิต · อดุล อดุลเดชจรัส · ผิน ชุณหะวัณ · สฤษดิ์ ธนะรัชต์ · ถนอม กิตติขจร · ประภาส จารุเสถียร · กฤษณ์ สีวะรา · บุญชัย บำรุงพงศ์ · เสริม ณ นคร · เปรม ติณสูลานนท์ · ประยุทธ จารุมณี · อาทิตย์ กำลังเอก · ชวลิต ยงใจยุทธ · สุจินดา คราประยูร · อิสระพงศ์ หนุนภักดี · วิมล วงศ์วานิช · ประมณฑ์ ผลาสินธุ์ · เชษฐา ฐานะจาโร · สุรยุทธ์ จุลานนท์ · สมทัต อัตตะนันทน์ · ชัยสิทธิ์ ชินวัตร · ประวิตร วงษ์สุวรรณ · สนธิ บุญยรัตกลิน |
ทหารเรือวังหน้า | พระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว · กรมพระราชวังบวรวิไชยชาญ |
ทหารเรือวังหลวง | สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศ์ · เจ้าพระยาสุรวงศ์ไวยวัฒน์ |
กระทรวงทหารเรือ / กองทัพเรือ |
พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าสายสนิทวงศ์ · พระวรวงศ์เธอ กรมหมื่นปราบปรปักษ์ · สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ · พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงประจักษ์ศิลปาคม · พระยาชลยุทธโยธินทร์ · สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยาภาณุพันธุวงศ์วรเดช · สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระนครสวรรค์วรพินิต · พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงชุมพรเขตรอุดมศักดิ์ · สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมหลวงนครราชสีมา · พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงสิงหวิกรมเกรียงไกร · พระยาปรีชาชลยุทธ์ (วัน จารุภา) · พระยาวิชิตชลธี (ทองดี สุวรรณพฤกษ์) · สินธุ์ กมลนาวิน · พระยาวิจารณ์จักรกิจ (บุญชัย สวาทะสุข) · หลวงพลสินธวาณัติก์ (เปล่ง พลสินธ์ สมิตเมฆ) · หลวงยุทธศาสตร์โกศล (ประยูร ยุทธศาสตร์โกศล) · หลวงชำนาญอรรถยุทธ์ (เอื้อน กุลไกรเวส) · สวัสดิ์ ภูติอนันต์ · ครรชิตพล อาภากร · จรูญ เฉลิมเตียรณ · ถวิล รายนานนท์ · กมล สีตกะลิน · เฉิดชาย ถมยา · สงัด ชลออยู่ · อมร ศิริกายะ · กวี สิงหะ · สมุทร์ สหนาวิน · สมบูรณ์ เชื้อพิบูลย์ · ประพัฒน์ จันทวิรัช · นิพนธ์ ศิริธร · ธาดา ดิษฐบรรจง · ประพัฒน์ กฤษณจันทร์ · วิเชษฐ การุณยวนิช · ประเจตน์ ศิริเดช · วิจิตร ชำนาญการณ์ · สุวัชชัย เกษมศุข · ธีระ ห้าวเจริญ · ประเสริฐ บุญทรง · ทวีศักดิ์ โสมาภา · ชุมพล ปัจจุสานนท์ · สามภพ อัมระปาล · สถิรพันธุ์ เกยานนท์ |