ชาวไทลื้อ

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี

สถานีย่อย:ประเทศไทย
สามารถดูกลุ่มเชื้อชาติไท ที่คล้ายกันได้ ในบทความ ชาวไทยอง

ไทลื้อ หรือ ไตลื้อ เป็นชาวไทกลุ่มหนึ่ง มีถิ่นฐานเดิมอยู่ในแถบสิบสองปันนาของจีน มีเอกลักษณ์ที่โดดเด่นคือการใช้ภาษาไทลื้อ และยังมีวัฒนธรรมอันเป็นเอกลักษณ์อื่นๆ เช่น การแต่งกาย ศิลปะและประเพณีต่างๆ

สารบัญ

[แก้] การอพยพ

ถิ่นฐานเดิมในสิบสองปันนานั้น ชาวไทลื้ออาศัยอยู่สองฝั่งแม่น้ำโขง คือ ด้านตะวันออกและตะวันตกของแม่น้ำ มีเมืองต่างๆ ดังนี้ภาษาไทลื้อ ได้กล่าวไว้ว่า ห้าเมิงตะวันตก หกเมิงตะวันออก รวมเจียงฮุ่ง (เชียงรุ้ง) เป็น 12 ปันนา และทั้ง 12 ปันนานั้น ยังมีเมืองน้อยอีก 32 หัวเมือง เช่น

  • ฝั่งตะวันตก : เชียงรุ้ง, เมืองฮำ, เมืองแช่, เมืองลู, เมืองออง, เมืองลวง, เมืองหุน, เมืองพาน, เมืองเชียงเจิง, เมืองฮาย, เมืองเชียงลอ และเมืองมาง
  • ฝั่งตะวันออก : เมืองล้า, เมืองบาง, เมืองฮิง, เมืองปาง, เมืองลา, เมืองวัง, เมืองพง, เมืองหย่วน, เมืองบาง และเมืองเชียงทอง (หลวงพระบาง)

ชาวไทลื้อบางส่วนได้อพยพ หรือ ถูกกวาดต้อน ออกจากเมืองเหล่านี้เมื่อประมาณหนึ่งร้อยถึงสองร้อยปีที่ผ่านมา แล้วลงมาตั้งถิ่นฐานใหม่ในประเทศตอนล่าง เช่น พม่า, ลาว และไทย

[แก้] ไทยอง

ในราวพุทธศตวรรษที่ 19 เจ้าสุนันทะ โอรสเจ้าเมืองเชียงรุ้ง ได้พาบริวารชาวไทลื้อจากเมืองเชียงรุ้ง เข้ามาปกครองเมืองยองเหนือคนพื้นเมือง ซึ่งเป็นชาวลัวะ โดยมีทั้งปัจจัยสนับสนุน ได้แก่

  • การผสมผสานระบบความเชื่อและพิธีกรรม และ พระพุทธศาสนาที่เข้ามาในภายหลัง
  • ความสัมพันธ์ทางเครือญาติ และระบบบรรณาการกับเมืองเชียงรุ้ง เชียงตุงและการสร้างพันธมิตรทางการเมืองกับกลุ่มเมืองในที่ราบเชียงราย บนฝั่งแม่น้ำโขงตอนกลาง เช่น เชียงแสน เชียงของ เป็นต้น

ดังนั้น ชาวไทยอง กับ ชาวไทลื้อก็คือ ญาติกันนั่นเอง

[แก้] ประชาชน

สำหรับในประเทศไทย มีชาวไทลื้อในหลายจังหวัดทางภาคเหนือตอนบน ดังนี้

ส่วนในต่างประเทศนั้น มีการกระจายตัวกันเกือบทุกประเทศในอนุภูมิภาคลุ่มแม่น้ำโขง เช่นในรัฐฉาน ประเทศพม่า ประเทศลาว ประเทศเวียดนาม(เมืองแถน และ เมืองเดียนเบียนฟู ก็มีการบันทึกไว้ว่ามีชาวไทลื้อ อยู่ที่นั่นด้วย)

[แก้] วิถีชีวิต

ชาวไทลื้อมีชีวิตที่คล้ายคลึงกับชาวไทยหรือชนเผ่าอื่นๆทางภูมิภาค คือมีการสร้างบ้านเรือนเป็นบ้านไม้ มีใต้ถุนสูง มีครัวไฟบนบ้าน ใต้ถุนเลี้ยงสัตว์ แต่ในปัจจุบันวิถีชีวิตได้เปลี่ยนไป การสร้างบ้านเรือนก็เปลี่ยนแปลงไปด้วย บ้านที่ยังคงสภาพเป็นเรือนไม้แบบเดิมยังพอจะมีให้เห็นบ้างในบางชุมชน เช่น บ้านหย่วน อำเภอเชียงคำ จังหวัดพะเยา

ชาวไทลื้อส่วนใหญ่เป็นพุทธศาสนิกชนที่เคร่งครัด นิยมสร้างวัดในชุมชนต่างๆ แทบทุกชุมชนของชาวไทลื้อ ทั้งยังตกแต่งด้วยศิลปะและสถาปัตยกรรมที่เป็นเอกลักษณ์งดงาม มีการบูรณะ ซ่อมแซม ให้คงสภาพดีอยู่เสมอแม้ในปัจจุบัน

ศิลปะที่โดดเด่นของชาวไทลื้อได้แก่งานผ้าทอไทลื้อ นิยมใช้ผ้าฝ้าย ทอลวดลายที่เรียกว่า ลายน้ำไหล ปัจจุบันมีการฟื้นฟูและถ่ายทอดศิลปะการทอผ้าแบบไทลื้อในหลายชุมชนของภาคเหนือ

เรื่องของชาวไทลื้อ ซึ่งบรรพบุรุษได้อพยพมาจากเมืองยอง เมืองยู้ เมืองเชียงลาบ(เมืองทั้งหมดนี้อยู่ในรัฐฉาน ประเทศพม่า) และชาวไทยอง(คนเมือง คนที่มีถิ่นฐานดั่งเดิมอยู่ในเขตจังหวัดล้านนา) นั้น มีความเกี่ยวข้องกันมาก ดังนั้นจึงอาจจะไม่สามารถแบ่งแยกกันได้

สมเด็จพระเจ้าหอคำเชียงรุ่ง 1(พญาเจื๋อง) เป็นปฐมกษัตริย์ของชาวไทลื้อ แห่งราชวงค์อาฬโวสวนตาล จนถึงสมเด็จพระเจ้าหอคำเชียงรุ่งที่ 41 เจ้าหม่อมคำลือ (ตาวซินซือ) ก่อสิ้นสุดลงเพราะรัฐบาลจีนได้ถอดท่านถอนท่านออกจากการเป็นเจ้าฯ ส่วนพระอนุชาได้ลี้ภัย มาอยู่ที่อำเภอแม่สาย หม่อมตาลคำ ได้ลี้ภัยมาอยู่กรุงเทพ

กลุ่มภาษาคำ-ไต > กลุ่มภาษาไต
กลุ่มเชียงแสน ไทดำ · ไทยวน (ล้านนา หรือ ไทเหนือ) · ไทขาว · ไทย · ไทฮ่างตง · ไทแดง · พวน · ตูลาว
กลุ่มลาว-ผู้ไท ลาว · ญ้อ · ผู้ไท · ไทยอีสาน
กลุ่มไทพายัพ อาหม · อ่ายตน · คำตี่ · คำยัง · พ่าเก · ไทขึน · ไทใหญ่ (ฉาน) · ไทลื้อ · ไทเหนือ
กลุ่มอื่นๆ ปายี · ไทถาน · ไทยอง · ไทหย่า
ภาษาไต(อื่นๆ) จ้วง · นุง · ต่าย (โท้) · ตุรุง · นาง · ปูยี
ชาวไทย ไทยกลาง · ไทยอีสาน · ไทยเหนือ · ไทยใต้ · ไทยโคราช · ไทยกลันตัน · ไทยไทรบุรี · ไทยปะลิศ · ไทยเกาะกง · ไทยโยเดีย · ไทยตะนาวศรี
กลุ่มชาติพันธุ์ในประเทศไทย แยกตามตระกูลภาษา
ออสโตรเอเชียติก กูย (ส่วย) · ขมุ · ข่าพร้าว · เขมร · ชาวบน · ชอง · ซาไก (เซนอย ชาวป่า) · เซมัง (เงาะ เงาะป่า) · ลัวะ (ถิ่น) · ปะหล่อง · มอญ · มลาบรี (ผีตองเหลือง) · ละว้า · โส้
ไท-กะได ไทใหญ่ (ฉาน เงี้ยว) · ไทลื้อ · ไทขึน (ไทเขิน) · ไทยอง · ไทยวน · ไทดำ (ลาวโซ่ง) · ไทย ·ผู้ไท (ญ้อ, โย้ย) · พวน · ลาว · ลาวแง้ว · แสก · ลาวครั่ง
จีน-ทิเบต ไทยเชื้อสายจีน (จีนโพ้นทะเล) · จีนฮ่อ · กะเหรี่ยง · ลีซอ · มูเซอ · อาข่า (อีก้อ)
ออสโตรเนเชียน มอเก็น (ชาวเล) · อุรักลาโว้ย · จาม · มลายู (มาเลย์)
ม้ง-เมี่ยน ม้ง (แม้ว) · เมี่ยน (เย้า)
แก้