โฟล์คซองคำเมือง

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี

บทความนี้ต้องการ จัดรูปแบบ จัดหน้า แบ่งหัวข้อ จัดลิงก์ภายใน
คุณสามารถช่วยแก้ไขปัญหานี้ได้! โดยการกดที่ปุ่ม แก้ไข ด้านบน จากนั้นจัดหน้าให้เหมาะสม แบ่งหัวข้อ ทำลิงก์ภายในสำหรับคำสำคัญ
ดูรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่ การแก้ไขหน้า การแก้ไขหน้าพื้นฐาน บทความคัดสรร และ นโยบายวิกิพีเดีย


โฟล์คซองคำเมือง คือเพลงประจำถิ่นภาคเหนือ ที่ใช้ภาษาถิ่นพื้นเมือง หรือ คำเมืองขับร้อง ลักษณะใกล้เคียงกับเพลงลูกทุ่ง และหมอลำ ทางภาคอีสาน แต่ทำนองนั้นใกล้เคียงกับเพลงสมัยปัจจุบันมากกว่า

ลักษณะเด่นของเพลงเหล่านี้คือการใช้ภาษาเหนือล้วน ๆ ในบทเพลงส่วนใหญ่มีความไพเราะทั้งในด้านท่วงทำนองและการขับร้อง ไม่ว่าจะเป็นทำนองแบบท้องถิ่น ทำนองที่ดัดแปลงมาจากเพลงต่างประเทศหรอืทำนองที่แต่งขึ้นเอง การที่จรัลนำเอากีตาร์มาใช้ในการขับขานเพลงท้องถิ่นได้อย่างมีฝืมือ นับเป็นปัจจับอีกอันหนึ่งที่ทำให้เพลงของเขาได้รับความนิยม

เพลงของจรัลยังมีลักษณะเด่นอีกหลายอย่าง โดยเฉพาะความหลากหลายในด้านเนื้อหาและอารมณ์ความรู้สึก เช่น การนำเอาเพลงท้องถิ่นที่มีชื่อเสียงมาร้องให้คนรู้จักทั่วประเทศ เช่น เพลงน้อยไจยา (เพลงโปรด) เพลงอันเป็นเรื่งอราวชีวิตของท้องถิ่นที่สะเทือนใจเช่น เพลงอุ๊ยคำ หมะเมี้ยะ เจ้าดวงดอกไม้ แม่ค้าปลาจ่อม เพลงที่เล่าชีวิตความเป็นอยู่ของท้องถิ่น เช่น เพลงสามล้อ สาวโรงบ่ม มิดะ และลุงต๋าคำ รวมทั้งเพลงที่ให้ความรู้สึกสนุกสนาน เช่น เพลงสาวมอเตอร์ไซด์ สาวเชียงใหม่ ผักกาดจอ ของกิ๋นบ้านเฮา และพี่สาวครับ ฯลฯ

ความรู้สึกอันลึกซึ้งของเขาที่มีต่อคนแก่ เด็กและบ้านเมืองซึ่งแสดงออกทั้งในเนื้อหาของเพลงที่เขาแต่งและเวลาเขาพูดทำให้จรัลได้รับยกย่องว่าเป็นศิลปินที่มีน้ำใจ มีความหวังดีต่อสังคมโดยรวม

ที่สำคัญกว่านั้นคือ การพูดคุยกับผู้ฟังตลอดรายการด้วยคำเมือง รวมไปถึงการแสดงออกถึงความภาคภูมิใจในความเป็น "คนเมือง" และการพูด "คำเมือง" ทำให้จรัลมีบทบาทสำคัญในการช่วยยกฐานะศิลปวัฒนธรรมของล้านนา ให้ขึ้นมาทัดเทียมกับศิลปวัฒนธรรมเมืองหลวง และทำให้คนในท้องถิ่นมีความภูมิใจกับความเป็นคนท้องถิ่น เพิ่มความปรารถนาที่จะช่วยกันพิทักษ์รักษาและสืบทอดความเป็นตัวของตัวเองต่อไป

จรัล มโนเพชร มิใช่ศิลปินล้านนาเพียงคนเดียว ยังมีนักร้องนักแต่งเพลงอีกหลายคนที่มีผลงานในยุคเดียวกับจรัล แต่ข้อเด่นที่กล่าวข้างต้นทำให้เขาเป็นแบบอย่างของศิลปินท้องถิ่นที่ผลิตงานเพื่อเชิดชูและรักษาความเป็นท้องถิ่นเอาไว้

การที่เพลงคำเมืองของจรัลได้รับความนิยมอย่างมาก ได้ส่งผลให้เพลงคำเมืองของนักร้องคนอื่น ๆ เช่น ว. วัชญาน์ วินัย พันธุรักษ์ และนิทัศน์ ละอองศรี ปรากฏสู่ท้องตลาดในเวลาต่อมา แต่นั่นเป็นเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นในอดีต หลายปีที่ผ่านมา เราได้ทราบว่าจรัลได้เปิดร้านอาหารที่เชียงใหม่ และกรุงเทพฯ โดยใช้ชื่อและสกุลของตัวเองเป็นชื่อร้าน จรัลได้แสดงในภาพยนตร์ และละครหลายเรื่อง คว้ารางวัลจากการแสดงยอดเยี่ยมก็หลายครั้ง