O`rta Osiyo (Iskandar Zulqarnaynning yurishi)

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Iskandar Zulqarnaynning (Aleksandr Makedonskiy) O`rta Osiyoga yurishi

Eramizdan avalgi 334-yilda Iskandar Zulqarnayn Osiyoga yurish boshladi. U Kichik Osiyo, Suriya, Finikiya, Misr va Eronni zabt etib, 329 yilning bahorida Hindikush tog`ini kesib o`tib O`rta Osiyoga hujum qildi. Baqtriya va So`g`diyona hukmdori Bess (u podsho maqomini va Artakserks nomini olgan) Zulqarnaynga qarshi turish befoyda ekanini anglaydi. Iskandar Zulqarnayn Baqtriya qal'alarini birin-ketin bosib olar ekan, Maroqandda o`z garnizonini qoldirib, Sirdaryo tomonga - saklar yeriga yuradi. Ammo yo`lda u mahalliy aholi tomonidan misli ko`rilmagan qarshilikka duch keladi. Ikki tomon kuchlarining o`zaro to`qnashuvlarining birida Iskandar Zulqarnayn og`ir yarador bo`ladi. Yunonlar ta'biri bilan aytganda "daryo bo`yida yashovchi varvarlar" Zulqarnayn garnizoniga katta talofot yetkazadi. Ayni shu vaqtning o`zida Spitamen boshchiligida so`g`dlar ham Iskandar qo`shinlariga qarshi bosh ko`taradi. So`g`dlarga baqtriyaliklar ham kelib qo`shiladi. Spitamen Iskandarga qarshi keskin kurashdi va uning garnizonini Maroqandda to`xtatib qo`ydi. Makedoniya garnizoni Sirdaryo bo`yida zudlik bilan qal'a bunyod etishga kirishadi. Bu qal'a Olis Aleksandriya nomini olgan. Iskandar Zulqarnayn saklar bilan sulh tuzishga erishadi. Keyin esa asosiy kuchini Spitamenga qarshi tashlaydi. Ammo 329-328 yillar davomida yunon-makedon qo`shinlari tomonidan So`g`d hududida amalga oshirilgan beshafqat aksiyalar Iskandar Zulqarnayn kutgan natijani bermaydi. Ikki yillik samarasiz va omadsiz harakatlardan keyin u o`z taktikasini o`zgartiradi. Ayni xususda Kursiy Ruf shunday yozadi: "Iskandar o`ziga bo`ysinishga qarshilik ko`rsatganlarga turli shahar va yerlarni tortiq etdi". Shu usul bilan Iskandar Zulqarnayn mahalliy zodagonlarni o`ziga qaratishga muvaffaq bo`ldi va ularning ko`magida baqtriya va so`g`diylardan tarkib topgan harbiy kontingent tuzdi. 328 yilning kuzida Iskandar bilan Spitamen o`rtasida hal qiluvchi jang bo`ldi. Spitamen bu jangni boy beradi. Tarixiy ma'lumotlarga ko`ra, jangni boy bergan Spitamen o`z ittifoqchilari tomonidan qatl etilgan.

Hisor tog`laridagi Xoriyon va Oksariat qal'alarini o`ziga bo`ysindirgan Iskandar Oksariatning qizi Raxsxonaga (Roksana, Ravshanak) uylanadi va shu tariqa mahalliy elitaga qarindosh bo`ladi. Iskandar o`z tomoniga o`tgan so`g`diylardan birini ( ayrim ma'lumotlarga ko`ra uning ismi Oropiy bo`lgan) So`g`d podshosi etib tayinlaydi. Shu tariqa uning O`rta Osiyo ustidan hukmronligi o`rnatiladi. 327 yilning yozida esa u Hindikush tog`i orqali Hindiston sari yurishini boshlaydi.


Bu maqola vikifikaziya qilinishi kerak.

nothumb

Iltimos, bu maqolani vikipediya qoida va yo'llanmalariga muvofiq bezang.

O`zbek viki / Ўзбек вики
o`zgarishlar / ўзгаришлар