Cách mạng
Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Cách mạng là xóa bỏ cái cũ và thay thế cái mới tiến bộ hơn, là một thay đổi sâu sắc, thường là xảy ra trong một thời gian tương đối ngắn. Các cuộc cách mạng có thể dẫn đến một thay đổi trong các thể chế chính trị-xã hội, hoặc một thay đổi lớn trong một nền kinh tế hay văn hóa. Cách mạng đã từng xảy ra trong lĩnh vực như xã hội, chính trị, văn hoá, kinh tế, công nghiệp...
![]() |
Chất lượng (dịch thuật) của bài/đoạn dưới đây không được hoàn hảo. Xin hãy cẩn thận khi đọc bài vì một số thông tin của bài có thể không đáng tin cậy, xin xem lý do ở trang thảo luận. Nếu bạn có khả năng sửa, xin mời bạn tham gia hiệu đính lại bài này. Người đặt thông báo chú ý: Xin hãy đảm bảo rằng trang thảo luận của bài có nêu ra lý do tại sao chất lượng dịch không tốt. |
Mục lục |
[sửa] Từ nguyên
Trong nhiều ngôn ngữ của châu Âu, các từ mang nghĩa "cách mạng" được bắt nguồn từ revolutio (sự quay) trong tiếng La Tinh thông dụng (Vulgar Latin), từ này có nguồn gốc từ revolvere (quay, xoay) trong tiếng La Tinh. Năm 1390, từ này được du nhập vào tiếng Anh qua từ révolution trong tiếng Pháp cổ, khi đó có nghĩa thuộc lĩnh vực thiên văn học. Các từ cùng gốc La Tinh này trong tiếng Anh và tiếng Pháp bắt đầu mang sắc thái chính trị kể từ thế kỷ 17, đặc biệt là sau cuộc lật đổ vua James II của Anh năm 1688.
Trong tiếng Hán Việt, cách mạng (革命) có nghĩa "tạo ra sự thay đổi".
[sửa] Cách mạng chính trị và cách mạng xã hội
Cách mạng Chính trị thường được mô tả bởi bạo lực, và những thay đổi lớn trong khối quyền lực thường có kết quả hơn trong thể chế hóa bạo lực, như ở cuộc Cách Mạng Xô Viết năm 1917 và Cách Mạng Pháp (với những từ định sẵn là "khiếp sợ" và "khử bỏ"). Một cuộc cách mạng chính trị có luật lệ bằng vũ lực thay thế cho những cách khác (như đã xảy ra ở Pháp và Xô Viết), trong khi đó một cuộc cách mạng xã hộilà cơ sở thay đổi bộ máy của một xã hội, giống như thu phục người chống đối hoặc như trong thời kỳ phục hưng. Tuy nhiên, những cuộc cách mạng xã hội thường không rõ ràng , hầu hết các cuộc cách mạng chính trị đều trở thành cách mạng xã hội, vì chúng có triết học cơ bản hoặc nền móng xã hội khi tiến hành cách mạng. Những cuộc cách mạng trong thế giới hiện đại có thể trở thành những cuộc cách mạng tự do và cách mạng cộng sản, với sự thụ động của cách mạng chủ nghĩa dân tộc. Trái lại, một cuộc đảo chính thường tìm kiếm sự thay đổi khác hơn là đường lối hiện có.
Một vài nhà triết học Chính trị coi các cuộc cách mạng giống như cái đích của mình. Hầu hết những người vô chính phủ ủng hộ cách mạng xã hội như chứng kiến sự đổ vỡ bộ máy của chính phủ và thay thế vào đó thể chế không có thứ bậc.
Giữa Chủ nghĩa cộng sản và Chủ nghĩa Mác, có một sự tách biệt giữa người hỗ trợ nhà nước Xô Viết (được gọi là người cộng sản của nhà nước) và những người chê bai nhà nước (một người đứng ngoài như người vô sản, nhìn nước chủ nghĩa Tư bản), ví dụ như phái Trốt Kít và phái chính thống chủ nghĩa Mác.
Cách mạng Chính trị và xã hội thường "thể chế hóa" khi những ý tưởng hay khẩu hiệu hay nhân vật của cuộc cách mạng để tiếp tục nắm vai trò quan trọng trong đời sống chính trị của một đất nước, ngay cả khi cuộc cách mạng đó kết thúc nhiều năm. Các nước cộng sản thường thể chế hóa những cuộc cách mạng này để hợp pháp hóa những đường lối của chính quyền. Một số các nước không cộng sản như Pháp hay Mỹ cũng áp dụng hình thức này, và tiếp tục kỷ niệm quá khứ cách mạng của họ qua những ngày nghỉ lễ, những bài hát hay bằng hình thức khác.
[sửa] Những cuộc cách mạng văn hóa, tư tưởng hay triết học
- Phục hưng
- Cải cách Tin Lành
- Cách mạng Khoa học
- Cách mạng ý thức
- Cách mạng Văn hóa
[sửa] Technological revolutions
These usually lead to transformations in society, culture and philosophy.
- Agricultural Revolution
- Digital Revolution
- Neolithic Revolution
- Price revolution
- Industrial Revolution
- Second Industrial Revolution
[sửa] See also
- List of revolutions and rebellions
- List of fictional revolutions and coups
- Anarchism
- Coup d'état
- Proletarian revolution
- Revolt
[sửa] Sources and external links
- EtymologyOnLine
- libcom.org libcom.org History section, containing histories of revolutionary movements throughout the world.
- United 4 Belarus Campaign, a British website drawing attention to the political crisis in Belarus, where a popular revolution is suspected after the 2006 presidential elections.