Thành viên:Vo Hung Thanh/monobook.js x=2

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia

< Thành viên:Vo Hung Thanh

NHÀ TRIẾT HỌC Hôm nay như như thường lệ, lần thứ ba, tôi lại lội bộ vài ba cây số, xách theo chai nước uống, ra tiệm Net để viết bài cho Wiki. Điều này tôi thấy cũng thú vị bởi lẽ chỉ cần vài động tác kích chuột, vài thao tác cần thiết đã được quy định, bỏ ra chút ít thời gian, là có thể diễn đạt các ý tưởng hay các ý kiến của mình để trao đổi cùng với mọi người. Điều đó thật tiện lợi, vì nếu muốn viết một bài báo, một bài đăng trên tạp chí, hay một cuốn sâch, lại phải nhiêu khê và tốn công đủ thứ hơn nhiều. Tuy nhiên cũng có điều đáng nói là lúc đầu sử dụng trang Wiki để viết bài cho người mới đến thật rất gay go, bởi vì khi chưa rành thì viết chẳng ra phông chữ, có khi viết đã xong xuôi, lại bị mất biến, tìm lại hoài chẳng thấy, thành ra công cốc, đó cũng là điều mà chắc là nhiều người trong đó có tôi đã từng phải trải qua. Như hôm qua đây, bài viết thứ hai của tôi đã biến thành kiểu chữ lạ, chữa lại hoài chẳng đặng, thôi đành thúc thủ. Nên đành hẹn lại bài đó sẽ chữa lại để đăng lên sau. Giờ đây tôi vẫn tiếp tục viết bài thứ ba theo thứ tự, là bài viết cũng khá thú vị không kém so với bài vừa rồi. Đây là bài viết về 'nhà triết học'. Thật vậy, trong khi mọi người đều tạo ra sản phẩm của mình trong cuộc sống, thì 'nhà triết học' tạo ra cái gì ? Và trước khi đi vào vấn đề tôi cũng xin nói thêm là những bài viết nầy chỉ mang tính chất ngẫu hứng để trao đổi cùng với mọi người, nó không giới hạn trong phạm vi hay lãnh vực nào, mà mở rộng ra nhiều vấn đề người viết cảm thấy ưa thích hay cảm thấy cần nêu ra trong thực tại đời sống. Tất nhiên tác giả của chúng cũng không theo hệ thống hay thứ tự tiền định nào, nhưng cứ viết theo nhu cầu thứ tự trước sau, rồi sau này sẽ chọn lọc lại. Giống như mọi người lao động đều tạo ra thành quả cụ thể nào đó của họ. Hay nhà thương gia chẳng hạn, tạo ra lợi nhuận. Nhà quản lý tạo ra các kết quả quản lý. Nhà chính trị hay quân sự tạo ra các sự nghiệp chính trị hay quân sự. Nhà giáo, nhà sư phạm, nhà báo, các nghệ sĩ, nhà văn, nhà thơ ... mà tác phẩm của họ là con người, là thông tin, là tác phẩm thi ca, văn chương, thẩm mỹ, nghệ thuật ... Còn nhà triết học, dĩ nhiên chính là những suy nghĩ, tư duy, là tư tưởng của họ. Công việc của nhà triết học không giống công việc của những người khác. Công việc hay sản phẩm của mọi người khác làm ra đều cụ thể, thực tế, trong khi công việc và thành quả của nhà triết học thì hoàn toàn vô hình, trừu tượng. Sản phẩm của họ không thể làm cho người khác mà làm cho chính họ. Nhưng nếu sự nghiệp của họ tạo ra được thì không nhằm phục vụ cho riêng họ mà cho mọi người hay cả nhân loại nói chung, và đó cũng là thành tựu trí tuệ chung của toàn loài người hay lịch sử. Nói một cách cụ thể, người đặt hàng cho công việc của nhà triết học chính là con người hay loài người nói chung. Công cụ của họ là tư duy, trí tuệ, hay khả năng tư tưởng, trực giác, cảm nhận vô hình, và thành quả hay sự nghiệp của họ chính là những nội dung, những giá trị tư tưởng, những thành tựu tư duy, mà cụ thể là những tác phẩm, những công trình triết học. Vậy tác phẩm hay thành tựu của nhà triết học cũng vừa trừu tượng vừa cụ thể. Cái cụ thể là cái phản ảnh hay chứa đựng điều trừu tượng, và đó là đăc trưng của họ. Tất nhiên ai cũng có thể trở thành nhà triết học, cũng giống như ai cũng có thể trở thành nhà văn, nhà thơ, nhà nghệ sĩ, nhưng giá trị và thành tựu hay sự nghiệp của mỗi người vẫn mỗi khác. Nhà triết học cũng vậy, công việc của họ chỉ là âm thầm, cho đến khi họ tạo nên được thành quả, sự nghiệp và trở thành nổi tiếng, thậm chí trở nên có chân trong lịch sử. Và đó cũng chính là thân phận của mọi nhà khoa học, nhà nghiên cứu mọi loại, mà trong đó có nhà triết học. Tuy nhiên nếu đối tượng nghiên cứu, tìm tòi của mọi người khác chỉ hoàn toàn cụ thể và đặc thù, và hoàn toàn tách biệt vói chủ thể đó, thì đối tượng của nhà triết học là ngược lại. Đối tượng của họ hoàn toàn bao quát, trừu tượng, và cũng không tách biệt với chính bản thân của họ. Nói cách khác, đối tượng của nhà triết học không phải từng sự vật cụ thể hay trừ tượng đặc thù nào, mà mọi sự vật cụ thể và trừu tương nói chung, có nghĩa là toàn thể thực tại hay vũ trụ, là tinh thần và ý thức, là toàn thể tồn tại mà không loại trừ bất cứ điều gì trong tồn tại. Nhà triết học nói cách hàm súc là người đi tìm chân lý, chân lý vạn vật khách quan của vũ trụ thực tại cũng như chính tư duy, ý thức, và bản thân trí tuệ của con người. Công việc của họ đối với mọi người bình thường có vẻ như hoàn toàn vô ích, nhưng đối với chính giá trị và ý nghĩa nói chung của toàn thể loài người thì thật hoàn toàn cao cả, quý giá và hữu ích. Những nhà tư tưởng lớn trong lịch sử nhân loại từ xưa nay là những triết gia. Những nhà xướng xuất ra các tôn giáo hay các giáo chủ của các đạo giáo khác nhau trên thế giới cũng vậy. Nhưng các nhà tôn giáo thì thường hướng về đạo đức, về giải thoát, còn nhà triết học thì thường hướng về nhận thức, về lý trí, về trí tuệ, về tư duy, họ là những nhà 'khoa học', những nhà 'siêu' khoa học, những nhà tri thức rốt ráo và toàn diện nhất. Như vậy sự nghiệp của những nhà triết học chân chính và vĩ đại của lịch sử là sự nghiệp chung của toàn thể nhân loại. Họ là tinh hoa cao nhất của mỗi dân tộc cũng như của toàn thể loài người nói chung. Tư tưởng hay tư duy của họ rất quan trọng nên trách nhiệm của họ cũng thật nặng nề và lớn lao. Chỉ cần họ nông nổi, bồng bột, nhầm lẫn, hay thậm chí hời hợt, giả tạo, hoặc vô trách nhiệm, thì nhiều khi hậu quả những suy nghĩ hay cảm nghĩ của họ thật rất khó lường. Cho nên mọi người bình thường không thể đủ khả năng, trình độ chuyên môn để đánh giá các giá trị tinh vi, uyên áo, sâu xa, uẩn khúc về triết học, thì ngay cả quan điểm, ý kiến của các triết gia cũng rất khó để loại trừ hay thay thế cho nhau. Tất nhiên để có thể trở thành những nhà triết học thật sự, cần phải được đào tạo. Sự đào tạo chính quy, trường ốc, nghiêm chỉnh, khách quan hẳn hòi, mà không phải phi đào tạo hay đào tạo chủ quan, sai làm, không theo phương pháp, phản phương pháp, hay vô phương pháp, cũng như chỉ vì những mục đích phi triết học hay phản triết học. Rõ ràng đào tạo là yếu tố thiết yếu, là điều kiện cần nhưng chưa đủ. Bởi vì nhà triết học càn phải có thực tài. Nhưng ngoài thực tài ra còn cần phải có mục tiêu, ý thức, ý chí, và cả chí khí nhất mực của nhà triết học. Có nghĩa nhà triết học chỉ nhằm nguyện vọng cao nhất là tìm ra chân lý nà không vì bất kỳ một nguyện vọng nào đó khác. Có nghĩa nhà triết học chân chính không bao giờ khuất phục hay đầu hàng mọi lề thoái thường tình của thế tục. Sự hấp dẫn của chân lý triết học đối với họ cao quý hơn hết mọi giá trị hay, bản chất, hay sự nghiệp khác ở đời. Trường hợp hợp của Socrate, Khổng tử, Thích ca, Jesus Christ ... chính là những nhà triết học vĩ đại nhất của nhân loại. Bởi vậy nếu không phải là những tài năng tự nhiên, hay thiên tài, thì việc phi đào tạo không thể đủ điều kiện để trở thành những nhà triết học thật sự. Nhưng nếu chỉ có sự đào tạo trường ốc không thì cũng vậy. Chỉ có thể trở thành những người nghiên cứu, giảng dạy triết học, mà không thể trở thành những nhà triết học hay những triết gia đúng nghĩa. Nhà triết học hay triết gia đúng nghĩa sống cuộc đời như chính là sự nghiệp hay con đường triết học của mình. Và mọi thành quả họ tạo ra cũng chính là từ một con đường như thế. Nhà triết học không ngừng đi tìm chân lý, sống cao nhất chỉ vì mục đích chân lý, và sự nghiệp tạo ra cũng chỉ nhằm điều đó. Cho nên bất kỳ nước nào, nền giáo dục nào, tạo ra được nhiều tiến sĩ triết học đúng nghĩa và có khả năng thật sự là điều rất tốt. Nhưng nếu từ đó mà xuất hiện ra nhiều nhà triết học hay những triết gia lớn, có tầm cỡ thật sự, thì lại càng quý hơn. Bài viết quả thật quá dài nhưng tôi vẫn chưa nói được hết việc làm và phương pháp của nhà triết học vừa như là nhà triết học vừa như là nhà khoa học nên thật đáng tiếc, nhung vẫn còn hẹn lại được ở những bài viết sau.

                          Ts. Võ Hưng Thanh