Kiểm duyệt Internet ở Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia


Quốc hội Trung Quốc đã bỏ phiếu cho các luật về kiểm duyệt thông tin trên mạng internet. Với luật này, chính quyền Trung Quốc đã sử dụng nhiều biện pháp khác nhau để thực hiện công tác kiểm duyệt, lọc thông tin thông qua các nhà cung cấp dịch vụ Internet (ISP). Dự án này có tên gọi là cái "Khiêng vàng". Các đặc khu hành chính như Hồng Kông và Macao có hệ thống pháp luật riêng của mình và vì vậy không nằm trong phạm vi áp dụng của các luật về kiểm duyệt nội dung trên internet của Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa.

Trên thực tế, việc kiểm duyệt không công bằng này trên toàn thế giới có thể được kiểm chứng bằng hiện tượng một số trang web hoàn không thể truy cập được, một số hoạt động kiểm duyệt chỉ mang tính tạm thời và thường thì bị "lách" qua khá dễ dàng. Mặt khác, việc kiểm duyệt thông tin trên internet ở Trung Quốc, dựa trên một số mục tiêu xác định, và với sự hợp tác chủ động của các nhà cung cấp dịch vụ viễn thông lớn trong khu vực châu Á (như Google)nhằm chỉ cho phép tiếp cận những thông tin mà chính phủ Trung Quốc cho là tốt đẹp.

Bức tường lửa lớn của Trung Quốc

Phần bức tường lửa từ bên ngoài Trung Hoa đại lúc của hệ thống này được biết đến dưới cái tên Bức tường lửa lớn của Trung Quốc. Được tạo bởi những bức tường lửa chuẩn trên các server proxy, hệ thống này chặn những nội dung bằng cách chặn một số địa chỉ IP router. Tuy nhiên, chính quyền không thể kiểm tra mọi lúc những hoạt động trao đổi thông tin trên internet. Phương pháp này vì vậy mà có nhiều hạn chế. Kiểm duyệt về hình ảnh: Google.cn

Có hai phiên bản của trang Google (được xem là cổng vào web)ở Trung Quốc: Google.com (giao diện tiếng Hoa) và mới hơn là Google.cn. Về mặt giao diện thì hai trang này hoàn toàn giống nhau vì đều bằng tiếng Trung Quốc và cả hai đều có thể được truy cập từ Trung Quốc, mặc dù Google.com đã từng bị chặn tạm thời trong một thời gian trước đây. Những thử nghiệm dưới đây mà mỗi người có thể làm lấy là một truy vấn tìm kiếm hình ảnh theo từ khóa "Tiananmen" (Thiên An Môn), một địa điểm lịch sử và cũng là biểu tượng của sự đàn áp phong trào dân chủ của chính quyền Trung Quốc vào năm 1989.

Những trang mục tiêu của chương trình kiểm duyệt

Một số lượng lớn các trang web là mục tiêu của việc kiểm duyệt thông tin trên internet tại Trung Quốc. Tuy nhiên cũng khó để có thể đưa ra một danh sách chính xác vì các trang web có thể truy cập được trong một số vùng dưới những tên khác.

  • Những tin tức có nguồn gốc nước ngoài, đặc biệt là những trang có diễn đàn. BBC News, Hong Kong news là những trang được kiểm soát rất chặt chẽ.
  • Những trang web và các thông tin về:
  1. Cuộc biểu tình ở quảng trường Thiên An Môn vào năm 1989
  2. Sự độc lập của Tây Tạng, và về Phật Đalai Đạtma
  3. Sự độc lập của dân vùng Ouïghours
  4. Sự độc lập của Đài Loan
  5. Những trang web chính thức của các nhà thờ
  6. Các trang web của người Hoa ở nước ngoài như China Gate
  7. Trang web Wikipedia trong tất cả các ngôn ngữ đều bị chặn (cho dù có một giai đoạn ngắn có thể truy cập được vào tháng 10 năm 2006). Thay vào vị trí của Wikipedia, bộ máy tìm kiếm của Trung Quốc Baidu đã tung ra Baidu Baike, một dạng của Wikipedia Trung Quốc được kiểm duyệt.
  8. FreeBSD.org, hiện nay có thể truy cập được nhưng trước đây từng bị chặn (12/2005).
  9. Trang của Pháp luân công và nhiều trang khác có nội dung về Pháp luân công
  10. Trang Phóng viên không biên giới
  11. Nhiều trang nhật ký trực tuyến khác cũng bị chặn[1]. Bắc Kinh muốn loại bỏ tất cả những Blogger vô danh. Người ta thống kê có khoảng 17,5 triệu de blogueurs ở Trung Quốc[2].
  12. Và một cách phổ biến hơn, tất cả những gì khơi gợi đến tính hợp pháp của Nhà nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa, những trang web chỉ trích các lãnh đạo Trung Quốc (nghiêm trọng hơn những trang biếm họa đơn giản...) và những quan điểm trái ngược với nhà cầm quyền.

Các cỗ máy tìm kiếm

Một số từ bị cấm trên các cỗ máy tìm kiếm trên mạng, cho dù là các trang tìm kiếm toàn cầu (Yahoo! và Google)hay là quốc gia như Baidu. Một số các truy vấn cho ra kết quả là một trang bị lỗi và việc lặp lại truy vấn đó sẽ dẫn tới việc chặn IP.

Thông thường, những từ bị cấm thường được đưa vào một cụm từ truy vấn. Chẳng hạn, nếu 法轮 (falun hay « bánh xe công lý») bị chặn thì 法轮功 (Falun gong) và 转法轮 (Zhuan Falun hay « Bánh xe công lý quay», tựa đề một tác phẩm của Li Hongzhi, người sáng lập Falun gong) cũng bị chặn.

Kiểm duyệt tự động các trang web tại Trung Quốc

Việc chặn các trang web phương Tây khong phải là tất cả, và mặc dù bien chính quyền ít khi cần phải can thiệp , thì khả năng kiểm duyệt các nguồn thông tin ở chính tại Trung Quốc lại hiệu quả hơn nhiều bởi vì chính quyền chỉ cần bắt được bất cứ trang nào là có thể bỏ tù người quản trị.

Mặc dù chính quyền không có đủ khả năng về nhân lực và kỷ thuật để giám sát tất cả những gì được trao đổi theo dạng tin nhắn nhanh và các diễn đan, nỗi lo bị đóng của của các nhà cung cấp dịch vụ buộc họ phải giám sát và chặn đứng mọi bình luận chính trị nhạy cảm và xóa bỏ chúng.

Ngoài ra, một số nhà cung cấp dịch vụ internet còn áp dụng những chiến lược khác nhau: một trong số đó là bỏ qua những nội dung chính trị nhạy cảm và chỉ thu hồi khi có yêu cầu của chính quyền. Và như vậy những nội dung này có thể tồn tại trong vòng vài giờ, và người ta có thể đọc được trong một khoảng thời gian ngắn. Một khi lời bình luận bị xóa thì thông tin đã được công bố. Một ví dụ điển hình là vụ nổ một trường học vào năm 2001: các nhà chức trách địa phương muốn xóa bỏ thông tin rằng nguyên nhân của vụ nổ chính là pháo hoa thủ công mà các học sinh phải làm. Trong khoảng thời gian cần thiết cho các nhà chức trách địa phương yêu cầu xóa bỏ thông tin, thì nó đã lan đi khắp nơi.

Tổ chức kiểm duyệt

Việc chặn các trang web thường trở nên cứng rắn hơn trong những dịp đặc biệt. Một ví dụ là website của tờ New York Times đã được mở rào khi các nhà báo hỏi Jiang Zemin trong một cuộc phỏng vấn về những lý do của việc chặn trang web này, ông này đã trả lời là ông sẽ xem xét đến vấn đề này. Trong suốt hội nghị thượng đỉnh của APEC tại Thượng Hải vào năm 2001, các trang truyền thông thường vẫn bị chặn như CNN, NBC và Washington Post lại trở nên truy cập được. Từ 2001, việc kiểm soát nội dung đã được nới lỏng ra nhiều, và ba trang web kể trên hiện nay đã có thể truy cập được từ Trung Quốc đại lục. Trên thực tế, phần lớn các trang thông tin đều truy cập được trừ một số nhỏ vẫn còn bị chặn, trong đó có BBC.

Các cơ quan chức năng của Trung Hoa đại lục thường ban hành các quy định về internet, nhưng thường thì chúng không được đưa vào áp dụng hoặc bị lờ đi. Một trong những vấn đề lớn của việc đưa vào áp dụng những quy định là là việc xác định juridiction compétente. Điều này dẫn đến rất nhiều tranh chấp giữa các bộ và các văn phòng trung ương và địa phương. Cơ quan thông tin của ban cố vấn nhà nước được giao trách nhiệm quản lý internet nhưng nhiều cơ quan an ninh khác cũng đảm trách nhiệm vụ này

Nhiều trường đại học đã nhận ra rằng tốc độ mà chính quyền đưa ra các quy định mới về internet là biểu hiện của sự thiếu hiệu quả. Quả vậy, các quy định mới không bao giờ dựa trên những quy định cũ vốn đã bị lãng quên

Hỗ trợ kỹ thuật của các công ty nước ngoài đối với việc kiểm soát

Một chủ đề được quan tâm đó là tính hợp pháp của việc cung cấp các trang thiết bị phục vụ cho hoạt động kiểm soát ở Trung Quốc bởi các công ty nước ngoài. Một mặt, rõ ràng là các công ty làm giàu (nhưng không bền vững) nhờ vào hoạt động kiểm soát này. Nhưng mặt khác, các trang thiết bị cung cấp bởi các công ty như Cisco Systems của Mỹ là cơ sở Internet chuẩn cho các dòng thông tin. Không có những trang thiết bị này, chính quyền đã không thể phát triển Internet như ngày nay.

Trong khi đó, các tổ chức bảo vệ quyền con người như Human Rights Watch, các cơ quan truyền thông như phóng viên không biên giới đã nhận ra rằng nếu những công ty này ngừng những hỗ trợ kỷ thuật của họ lại thì tính hiệu quả của việc kiểm soát sẽ giảm đi rất nhiều.

Một tình trạng tương tự đối với các nhà cung cấp dịch vụ tìm kiếm như Yahoo!, AOL và Google, đã tuân thủ những đòi hỏi của chính phủ, đưa vào các chương trình giám sát bên trong, với mục đích được cấp phép hoạt động tại Trung Quốc. Và như vậy, tuân thủ theo pháp luật, Microsoft đã bắt đầu kiểm duyệt các blogs trên MSN Spaces của mình.

Ngược lại các websites giúp tránh được sự kiểm duyệt như Freenet và Peek-a-Booty lại bị chặn.