Quách Đàm

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia

Bệ tượng Quách Đàm trong khuôn viên chợ
Bệ tượng Quách Đàm trong khuôn viên chợ

Quách Đàm (1863-1927) là một thương gia người Hoa, có công xây dựng nên Chợ Bình Tây, nay thuộc Quận 6, Thành phố Hồ Chí Minh.

Quách Đàm xuất thân từ nghề mua bán ve chai, sau đó kèm thêm việc mua bán da trâu, vi và bong bóng cá. Khi đã có một số vốn, Quách Đàm bước vào nghề mua bán lúa gạo và trở nên giàu có. Ông luôn luôn làm việc bằng sức lao động chân chính, và ông đã tạo nên Thông Hiệp, một cơ sở kinh doanh danh tiếng ở khu vực Chợ Lớn ngày ấy.

Mục lục

[sửa] Ông Thông Hiệp

Tương truyền khi sắp mở tiệm, Quách Đàm vẫn chưa biết đặt tên là gì, vì vậy đã đến xin chữ ở một thầy Tàu cho chữ hiệu. Sau khi hỏi nghề nghiệp của Đàm, ông thầy viết cho hai chữ "THÔNG HIỆP", kèm theo hai câu liễn:

  • THÔNG THƯƠNG SƠN HẢI [1]
  • HIỆP QUÁN CẦU KHÔN

Đàm mừng lắm, lập tức khắc bảng sơn son thếp vàng. Do đó Quách Đàm còn được gọi là ông Thông Hiệp.

Tượng Quách Đàm đặt tại Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM, xưa kia là biệt thự của một nhân vật người Hoa nổi tiếng khác: Chú Hỏa
Tượng Quách Đàm đặt tại Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM, xưa kia là biệt thự của một nhân vật người Hoa nổi tiếng khác: Chú Hỏa

Trụ sở của hiệu buôn "THÔNG HIỆP" đặt tại Quai de Gaudot (nay là đường Hải Thượng Lãn Ông), thời ấy hãy còn là một con kinh chưa lấp.

[sửa] Ghi chú

  1. Sơn Hải còn nhằm ý chỉ nghề nghiệp của Đàm là bán da trâu (sơn) và bong bóng cá (hải)

[sửa] Xây chợ Bình Tây

Sau khi thành lập cửa hiệu, việc làm ăn của Đàm ngày một phấn chấn, thịnh vượng. Đàm xuất tiền xây chợ Bình Tây, còn gọi là chợ Quách Đàm hay "Chợ Lớn Mới", sau khi Chợ Cũ bị thiêu tàn trong một vụ cháy.

Nguyên thủy, đây là một vùng đất ruộng, được Quách Đàm mua lại, chuyển đất ruộng thành đất thổ trạch, rồi tự mình xuất tiền để xây dựng một khu chợ xi măng cốt sắt rất đồ sộ, được người dân quen gọi là chợ Quách Đàm. Bên cạnh khu chợ, ông Quách Đàm cũng cho xây dựng khu phố nhà lầu theo kiểu phố buôn bán và vận động các quan chức cao cấp của Nam Kỳ, kể cả Thống đốc Cognacq để dời Chợ Lớn về đây. Bên trong chợ, ông cũng cho đặt tượng đồng của mình nơi cửa chính. Tượng Đàm mặc triều phục Mãn Thanh, nón nhỏ, áo ngắn phủ trên một chiếc áo thụng, đầu để bím, tay cầm một bản đồ, dưới bệ đá trắng có mấy con giao long bằng đồng phun vòi nước bạc.

Tuy nhiên, thời kỳ đầu khi chợ mới được xây dựng, dù đồ sộ, nhưng xung quanh dân cư còn thưa thớt, hơn nữa, các thương gia người Hoa buôn bán tại Chợ Lớn Cũ vốn đã yên nơi yên chỗ cũng không muốn dời phố mới xa xôi thêm hao tốn, vì vậy Chợ Quách Đàm chưa sầm uất như bây giờ.

Cả khu phố lầu chỗ Đàm buôn bán, Đàm nài mua nhiều lần do tin vào thuật phong thủy, nhưng chủ không bán, đành phải mướn mỗi tháng đến ba trăm đồng bạc, một số tiền rất lớn thời bấy giờ.

[sửa] Cuối đời

Chỉ khi đến cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới thập niên 1920, hiệu buôn mới gặp nhiều trở ngại. Tuy nhiên, Quách Đàm vẫn là một trong những người giàu nhất Đông Dương thời bấy giờ.

Quách Đàm chết, đám ma lớn không đám nào bằng. Bàn đưa không thể đếm. Đủ thứ nhạc Tây, Tàu, Ta, Miên... Khách đi đường có việc, miễn nối gót theo đám ma vài bước là có người lễ phép đến dâng một ly nước dừa hay la ve và riêng tặng một quạt giấy có kèm một tấm giấy "ngẫu" (năm đồng bạc) đền ơn có lòng đưa đón.