Âm-Dương, Hàn-Nhiệt và những kinh nghiệm trong ẩm thực Việt

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia

[sửa] Âm-Dương, Hàn-Nhiệt và những kinh nghiệm trong ẩm thực của người Việt xưa

Người Việt Nam xưa chưa biết đến các loại virus hay baterial trong thực phẩm như người phương Tây, nhưng dựa trên những kinh nghiệm truyền thống, dựa trên nguyên lý âm-dương, hàn-nhiệt của phương đông, dựa trên y học cổ truyền Đông phương, đã đúc kết, xây dựng rất nhiều nguyên tắc, điều kỵ trong ăn uống để áp dụng và truyền lại cho hậu thế.

Tính âm-dương, hàn- nhiệt trong thực phẩm là một trong những yếu tố rất quan trọng để tạo nên tính ôn hoà, an toàn hay bỗ dưỡng cho một món ăn đối với sức khoẻ người ăn nó. Đối với một người khoẻ mạnh, một món ăn có tính chất thịnh dương, thiếu âm hay ngược lại đều không tốt cho sức khoẻ về lâu dài.

Một số loại thực phẩm rất ngon và thông dụng, nhưng đều có những tính chất, thành phần riêng, khi kết hợp với những loại thực phẩm khác để chế biến có thể làm tăng thêm độ ngon, bổ dưỡng nhưng cũng có thể gây nên những sự độc hại đối với sức khoẻ con người:

Ba ba kỵ rau sam, rau dền. Thịt gà kỵ muối vừng Mật mía kỵ chuối hột Thịt lươn kỵ cam thảo Thịt sẻ kỵ mùi tui, củ tỏi Thịt cầy kỵ tàu cau Gỏi cá kiêng kinh giới Thịt lợn kỵ hoàng liên Thịt dê và đường kỵ bán hạ và xương bồ Cá trắm kỵ giấm Cá chép kỵ lê lô Canh măng kỵ ba đậu …

Lại có những loại thực phẩm khi kết hợp nấu sẽ tạo ra những món rất ngon, bổ dưỡng, được các bậc tiền bối đặt thành những câu thơ, ca dao để truyền hậu thế, chẳng hạn:

Thịt mỡ mà ăn với cà, Lá mơ tam thể ăn với thịt gà chấm tương

Tôm rằn bóc vỏ bỏ đuôi Gạo de An Cựu em nuôi mẹ già

Chồng chê thì mặc chồng chê, Dưa khú nấu với cá trê cũng bùi

Cá lẹp kẹp rau mưng Rau mưng chưng cá lẹp

Măng giang nấu cá ngạnh nguồn Đến đây nên phải đổi buồn ra vui

Cá nục nấu với dưa hồng Lơ lơ có kẻ mất chồng như chơi …

Ngày nay, với sự giao lưu văn hoá, Văn hoá ẩm thực Việt nam được quảng bá ra thế giới và các nền văn hoá ẩm thực trên thế giới cũng du nhập vào Việt nam. Những nguyên tắc về an toàn thực phẩm, về dinh dưỡng học, những phát minh khoa học mới về ẩm thực, thực phẩm … cũng được giới thiệu và áp dụng. Sự kết hợp giữa Đông và Tây, Cũ và mới, Truyền thống và hiện đại đang góp phần xây dựng nền văn hoá ẩm thực Việt ngày càng phát triển.

Nguyen Manh Hoang