Côn Đảo

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia

Đảo Côn Sơn nhìn từ trên cao.
Đảo Côn Sơn nhìn từ trên cao.

Côn Đảo, hay Côn Sơn, là tên một quần đảo ngoài khơi tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu, cách Vũng Tàu 97 hải lý và cách sông Hậu 45 hải lý. Côn Đảo cũng hay dùng cho tên của hòn đảo lớn nhất trong quần đảo này, đảo Côn Lôn. Tên gọi cũ vẫn dùng trong tiếng Anh và tiếng Pháp là Poulo Condor.

Năm 1977, Quốc hội nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam quyết định tên gọi chính thức là Côn Đảo. Côn Đảo cũng là đơn vị hành chính cấp huyện của tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu.

Côn Đảo có cùng một kinh độ với thành phố Hồ Chí Minh (106°36′kinh Đông) và cùng một vĩ độ với tỉnh Cà Mau (8°36′vĩ Bắc).

Quần đảo Côn Đảo gồm 16 hòn đảo với tổng diện tích 76 km².

  • Côn Lôn
  • Hòn Côn Lôn Nhỏ
  • Hòn Bảy Cạnh
  • Hòn Cau
  • Hòn Bông Lan
  • Hòn Vung
  • Hòn Ngọc
  • Hòn Trứng
  • Hòn Tài Lớn
  • Hòn Tài Nhỏ
  • Hòn Trác Lớn
  • Hòn Trác Nhỏ
  • Hòn Tre Lớn
  • Hòn Tre Nhỏ
  • Hòn Anh
  • Hòn Em

Mục lục

[sửa] Tên gọi

Côn Đảo có nguồn gốc từ chữ Condor trong tiếng Pháp. Những người Pháp khi tới quần đảo này đã phát hiện thấy ở đây có nhiều chim đại bàng biển mà họ là condor, nên đặt tên cho đảo là đảo Condor. Sau người Việt gọi chệch thành Côn Đảo.

[sửa] Lịch sử

Côn Đảo nhìn từ Nhà khách ra biển.
Côn Đảo nhìn từ Nhà khách ra biển.
  • Côn Đảo nằm ở vị trí thuận lợi trên đường hàng hải nối liền Âu-Á, vì vậy Côn Đảo được người phương Tây biết đến rất sớm.
  • Năm 1294 đoàn thuyền của nhà thám hiểm người Ý tên là Marco Polo, gồm 14 chiếc trên đường từ Trung Hoa về nước bị một cơn bão nhấn chìm mất 8 chiếc, số còn lại đã dạt vào trú tại Côn Đảo.
  • Từ thế kỷ XV-XVI có rất nhiều đoàn du hành của châu Âu ghé qua thăm Côn Đảo.
  • Cuối thế kỷ XVII và đầu thế kỷ XVIII tư bản Anh, Pháp đã bắt đầu để ý đến các nước phương Đông. Nhiều lần các công ty Đông-Ấn của Anh, Pháp cho người tới Côn Đảo điều tra, dò xét tình hình mọi mặt với dụng ý xâm chiếm Côn Đảo.
  • Năm 1702, năm thứ 12 đời Chúa Nguyễn Phúc Chu, công ty Đông-Ấn của Anh đổ quân lên Côn Đảo xây dựng pháo đài và cột cờ.
  • Sau 3 năm ngày 03/02/1705 xảy ra cuộc nổi dậy của người Mã Lai MACASSAR (lính đánh thuê của chính quyền Anh) do chính quyền nhà Nguyễn chủ trương tổ chức và chỉ huy nhằm bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ xứ Đàng Trong, đoàn quân Anh phải rời bỏ Côn Đảo.
  • Ngày 28/11/1783, Pigneau de Béhaine (Bá Đa Lộc) trong chuyến đem hoàng tử Cảnh và vương ấn của Chúa Nguyễn Ánh về Pháp, tự đứng ra đại diện cho Nguyễn Ánh ký với Bá tước De Mantmarin đại diện cho Vua Louis 16 Hiệp ước Versailles. Đó là văn kiện đầu tiên của Nhà Nguyễn nhượng cho Pháp chủ quyền cửa biển Đà Nẵng và quần đảo Côn Lôn. Để đổi lại Pháp giúp Nguyễn Ánh 4 tàu chiến, 1200 lính, 200 pháo thủ, 250 người lính Phi để chống lại nhà Tây Sơn.
  • Ngày 01/09/1858, Pháp tấn công Đà Nẵng chiếm đóng bán đảo Sơn Trà, chuẩn bị đánh Huế.
  • Tháng 4 năm 1861, Pháp đánh chiếm Định Tường. Chính trong thời gian này, Pháp khẩn cấp đặt vấn đề chiếm đóng Côn Đảo vì sợ Anh chiếm mất vị trí chiến lược quan trọng này.
  • 10 giờ sáng ngày 28/11/1861, Bonard (thủy sư đô đốc Pháp hạ lệnh cho thông báo hạm Norzagaray đến xâm chiếm Côn Lôn.
  • Trung úy hải quân Pháp Lespès Sebastien Nicolas Joachim lập biên bản: "Tuyên cáo chủ quyền" của Pháp tại Côn Đảo.
  • Ngày 14/01/1862 chiếc tàu chở hàng (Nievre) chở một số nhân viên ra đảo, họ có nhiệm vụ tìm vị trí thuận lợi dựng tạm hải đăng Côn Đảo, nhằm chống chế nếu có nước nào phản kháng hành động tuyên bố chủ quyền.

[sửa] Nhà tù

Tượng người tù Côn Đảo.
Tượng người tù Côn Đảo.
  • Ngày 01/02/1862 Bonard ký quyết định thành lập nhà tù Côn Đảo, và từ đó biến Côn Lôn thành nơi giam giữ những người tù chính trị Việt Nam với hệ thống chuồng cọp nổi tiếng.
  • Quần đảo Côn Lôn trước khi thuộc Pháp, thuộc tỉnh Hà Tiên, sau đổi cho tỉnh Vĩnh Long quản lý.
  • Ngày 16/05/1882 tổng thống Pháp Jules Grévy ký sắc lệnh công nhận quần đảo Côn Lôn là một quận của Nam Kỳ.
  • Tháng 9 năm 1954 chính quyền Ngô Đình Diệm tiếp tục chế độ nhà tù của Pháp và đổi tên quần đảo Côn Lôn thành hải đảo Côn Sơn.
  • Ngày 22/10/1956, Ngô Đình Diệm ký sắc lệnh thành lập tỉnh Côn Sơn.
  • Ngày 24/4/1965 chính quyền Sài Gòn đổi tỉnh Côn Sơn thành cơ sở hành chính Côn Sơn, trực thuộc bộ Nội vụ và chức tỉnh trưởng được đổi thành Đặc phái viên hành chính.
  • Sau hiệp định Paris ngày 27/01/1973 chính quyền Nguyễn Văn Thiệu lại đổi tên quần đảo này một lần nữa là Phú Hải. Các trại tù đều được ghép thêm chữ Phú. Giai đoạn này số tù nhân lên đến 8.000 người.
  • Với chế độ tàn bạo của nhà tù khoảng 20.000 người Việt Nam đã chết và được chôn cất tại Nghĩa trang Hàng Dương.[cần chú thích]
    Nhà khách Côn Đảo.
    Nhà khách Côn Đảo.

[sửa] Côn Đảo hôm nay

  • Ngày 01/05/1975 Côn Đảo được giải phóng.
  • Tháng 5/1975, Côn Đảo được gọi là tỉnh Côn Đảo;
  • Tháng 01/1977, trở thành huyện Côn Đảo thuộc tỉnh Hậu Giang;
  • Tháng 5/1979, trở thành quận Côn Đảo thuộc Đặc khu Vũng Tàu-Côn Đảo;
  • Tháng 10/1991 đến nay là huyện Côn Đảo, tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu.

[sửa] Bộ máy hành chính và dân cư

Hiện nay Côn Đảo là một huyện có chính quyền 1 cấp, thông qua các cơ quan chức năng huyện, trực tiếp đến địa bàn dân cư, không có các cấp phụ thuộc như xã, phường hay thị trấn. Dân số tính đến cuối năm 2003 là 4.466 người, thuộc 9 khu dân cư. Côn Đảo đã được phủ sóng và liên lạc với mọi nơi bằng điện thoại di động.

[sửa] Thị trấn Côn Đảo

Nằm trên một thung lũng hình bán nguyệt ở tọa độ 106°36′10″ kinh độ Đông và 8°40′57″ vĩ độ Bắc. Cao độ trung bình khoảng 3m so với mặt nước biển. Chiều dài từ 8 đến 10 km và chiều rộng từ 2 đến 3 km. Một mặt trông ra biển (Vịnh Đông Nam). Ba mặt còn lại vây quanh là núi, chính nơi đây tập trung toàn bộ đời sống kinh tế, chính trị, xã hội của cả quần đảo. Từ đất liền có những chuyến du lịch thường xuyên ra Côn Đảo. Thị trấn Côn Đảo chỉ là tên gọi địa bàn dân cư chứ không phải là một cấp hành chính.

Đền thờ bà Hoàng Phi Yến.
Đền thờ bà Hoàng Phi Yến.

[sửa] Du lịch

Có thể tới Côn Đảo bằng tàu thủy hoặc đường không qua sân bay Cỏ Ống.

Hàng tuần công ty bay dịch vụ Vasco có 3 chuyến bay tới Côn Đảo từ thành phố Hồ Chí Minh và thứ Ba, thứ Năm và thứ Bảy, sử dụng máy bay ATR72.

Tại Côn Đảo đầu tháng 4 năm 2006 đã khởi công xây dựng khu du lịch 4 sao gồm 90 phòng ở, nhà hàng, dịch vụ vui choi giải trí. Tổng đầu tư khoảng 80 tỷ đồng. Hiện chưa rõ thời điểm khai trương song nhà đầu tư là Saigontourist.

Ngôn ngữ khác