Đặng Huy Trứ

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia

Đặng Huy Trứ (1825 - 1874)là danh sĩ đời Thiệu Trị, hiệu Hoàng Trung, tục gọi Bố Trứ hoặc Bố Ðặng vì từng làm Bố chính, quê làng Bát Vọng, sau sang ngụ ở làng Thanh Lương, huyện Quảng Ðiền, tỉnh Thừa Thiên.

Ông thuở trẻ đĩnh ngộ có tiếng là thần đồng, năm Ð.vị 1847, đỗ Hương tiến. Tương truyền: Ông thi Hương đỗ cử nhân, thi Hội đỗ tiến sĩ, đến khi vào thi Ðình bị phạm huý nên bị cách và cấm trọn đời không được đi thi nữa. Ông bèn dạy học nơi nhà một vị quan lớn, sau nhờ vị quan lớn ấy tâu vua xin cho ông thi lại. Ông đỗ Hội nguyên, thế là trước sau ông đã thi đỗ hai lần cử nhân.

Ðời Tự Ðức, ông làm Tri huyện, nổi tiếng thanh liêm rồi lần thăng Ngự sử rồi Bố chính sứ Nam Ðịnh, sau đổi làm Biện lí bộ Hộ. Ông từng đi sứ các nước Trung Quốc, Triều Tiên, Xiêm (Thái Lan).

Ông tích cực phục vụ dân nghèo, xin đặt ra ti Bình chuẩn, khi đầu mùa thì nhà nước mua lúa tàng trữ, khi mất mùa thì đem bán rẻ cho dân. Tự Ðức nghe theo và giao ông trách nhiệm điều khiển nhân viên trong ti ấy.

Sau, vì có kẻ vu cáo ông bị giáng làm Trước TÁC, SUNG BANG BIỆN NINH THÁI. ÍT LÂU, ông bịnh mất ở Ðồn Vàng năm G.Tuất 1874 đem về an táng tại Huế.

Ông bình sinh khảng khái, có chí lớn, nên khi ông mất, kẻ thức giả đều tiếc.

Ông có khắc các bộ Tùng chinh di qui, Nhị vị tập và soạn các sách:

   1. Hoàng Trung thi văn sao (in ở Trung Quốc)
   2. Tứ thập bát hiếu kỉ sự tân biên.
   3. Khang Hi canh chức đồ.
   4. Việt sử thánh huấn diễn nghĩa.
   5. Nữ giới diễn ca.

[sửa] Xem thêm

(Theo Từ điển nhân vật lịch sử Việt Nam)