Trà Sen

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia

Trà sen là một trong những đại đại diện của văn hóa trà Việt Nam đóng góp vào nền văn hóa trà thế giới. Điển hình cho nền văn hóa trà ướp hương đặc trưng Việt Nam.

Mục lục

[sửa] Trà Sen trong văn hóa Trà Việt Nam

logo CLB Trà Việt

Người Việt Nam luôn tự hào với công phu tẩm ướp, pha trà và thưởng Trà Sen. Tuy nhiên, Trà Việt Nam được chia làm 3 loại theo 3 cách thưởng thức trà khác nhau : Trà Hương, Trà Mạn và Trà Tươi.

[sửa] Trà Hương

Đây là trường phái trà đặc trưng Việt Nam, người Việt Nam rất thích uống trà ướp hương. Dùng các loài hoa có hương thơm để ướp vào trà như Hoa Lài, Hoa Sói, Hoa Sen, Hoa Ngâu, Hoa Cúc … Thường trà được ướp hoa trước và đóng gói sẵn để dễ dùng. Nhưng nói đến Trà Hương là phải nói đến 3 loại trà hương rất đặc sắc : Trà Sen, Trà Ngũ Hương và Trà Hoa Sứ.

  • Trà Sen : Đã từ lâu, Trà Sen được sử dụng phổ biến trên đất nước Việt Nam. Đặc biệt đối với cư dân đất kinh kỳ Hà Nội, họ luôn tự hào với cách tẩm ướp, pha trà và thưởng trà độc đáo và tinh tế có một không hai của họ. Văn hóa Trà Sen được vun đắp ngày càng dày lên bởi nhiều triết lý, ý nghĩa và giai thoại. Qua năm tháng, Trà Sen thấm đượm hồn Việt, tính cách Việt, văn hóa Việt. Mỗi khi nhắc đến văn hóa trà Việt Nam, Trà Sen luôn được nhắc đến với sự trang trọng bậc nhất.
  • Trà Ngũ Hương : Là cách uống trà trong các dịp lễ tết, nhất là Tết Nguyên Đán. Một khay trà đặc biệt có 5 chỗ trũng, đặt vào 5 loài hoa bắt hương nhất là lài, sói, sen, ngâu và cúc. Tráng ly cho nóng và đặt úp lên các bông hoa, đợi một chút rồi lấy ly đó để thưởng thức trà. Mùi hương thoảng của hoa, vị đắng của trà cùng ngắm cảnh đào mai rực rỡ mùa Xuân.
  • Trà Hoa Sứ : Biểu tượng của sự lãng mạn và tình yêu thuần khiết, như Hoa Hồng của phương Tây. Hoa Sứ là loài hoa kiêu kỳ, không thể ướp trực tiếp vào trà như các loài hoa trong ngũ hương, chỉ có thể thưởng hương bằng một ly nhỏ nóng úp lên hoa rồi dùng lý đó uống trà.

[sửa] Trà Mạn

Trà Mạn là cách uống trà không ướp hương, chú trọng đến tinh thần, hướng đến cái Mỹ, hướng đến sự tinh tế và hoàn hảo trong cách thưởng thức trà. Trà Mạn có những tiêu chuẩn phức tạp về trà, nước pha trà, ấm uống trà, cách pha trà và bạn thưởng trà. Trà Mạn có 2 trường phái chính là Trà Tàu và Trà Thiền.

  • Trà Tàu : Ảnh hưởng nhiều từ tinh thần và phong cách của Kungfu trà Trung Hoa, thường dùng trà Trung Quốc, chuộng ấm đất Nghi Hưng và rất tỉ mỉ về cách để có chén trà ngon.
  • Trà Thiền : Là cách uống trà mang nặng tính Thiền, tĩnh tâm, lấy trà làm duyên để hướng vào nội tâm. Trà Thiền nhằm giáo dục con người.

[sửa] Trà Tươi

Trà Tươi là cách uống trà cổ xưa nhất của người Việt, và cũng có lẽ là xưa nhất trên thế giới. Dùng lá trà tươi, vò nhẹ và cho vào nồi nấu, sau đó thưởng thức bằng bát sành lớn bên bếp lửa. Tại những làng cổ, các gia đình trong làng thường luôn phiên nấu trà mỗi tối để thiết đãi cả làng. Bên chén trà, bếp lửa, họ nói những câu chuyện về cuộc sống. Trà Tươi là cách thưởng trà hun đúc tình làng, nghĩa xóm, làm con người thân thiện và gần gũi nhau mà không cần đến bất kì một nghi thức nào.

Dùng lá trà tươi rửa sạch, cũng giống như cách pha tra khô khác bằng cách hãm trà, tức là nước đun sôi rồi chế nước vào ấm . thời gian sau 3-5 phút là có thể có chén trà ngon. nếu pha bằng cách cho lá tar2 vào nồi đun lên thì nuước pha trà có màu không đẹp, và rất đắng.

[sửa] Trà Sen

logo và slogan quốc gia của Việt Nam, với hình bông sen trên chữ i

Trà Sen trở thành một tinh thần đặc trưng của Văn hóa Trà Việt, mang trong đó nhiều triết lý, lịch sự và lòng kính trọng. Khi nói đến Văn hóa Trà Sen, ta không thể dịch được thành Lotus Tea, vì nó không chỉ là trà ướp hoa Sen.

[sửa] Ướp Sen

Trà Sen dùng một loại trà ướp hương Sen, Muốn có trà ngon, chỉ hái những búp trà loại một tôm hai lá và phải hái nhanh, nhẹ nhàng, không để búp bị nhàu nát. Loại trà ngon là sau khi sao phải còn lại một lượng nước nhất định từ 5-7%. Trà hái xong không ướp hương ngay mà phải để trong chum đất, trên ủ lá chuối, để từ 2-3 năm nhằm làm giảm độ chát và để cánh trà phồng lên hút được nhiều hương. Một cân trà ướp hương sen cần có 800-1000 bông sen, mà phải đúng loại sen ở đầm Ðồng Trị, Thuỷ Sứ, làng Quảng Bá, Hồ Tây (sen ở đây to và thơm hơn sen những nơi khác). Có lẽ do Hồ Tây được xem là chốn địa linh chăng?

Hoa sen phải hái trước lúc bình minh. Bông sen còn đẫm sương được tách lấy phần hạt gạo rồi rải đều, cứ một lớp trà một lớp gạo sen. Sau cùng phủ một lớp giấy bản. Ướp như vậy liên tục 5-6 lần, mỗi lần ướp xong lại sấy khô rồi mới ướp tiếp. Công phu là thế nên một ấm trà sen có thể uống hàng chục tuần trà. Nước trong rồi, hương sen còn ngan ngát.

[sửa] Sen sớm

Có lẽ đây là cách ướp trà độc đáo có một không hai trên thế giới. Khi hoàng hôn dải nắng vàng lên mặt hồ sen, các thiếu nữ chèo thuyền ra chọn những bông sen đang còn hé nụ lén bỏ vào một dúm trà nhỏ. Sớm hôm sau khi ánh bình chưa chạm tới chúng thì các thiếu nữ lại chèo thuyền ra lấy lại những dúm trà đó. Trà rất thơm hương tự nhiên của đất trời trong suốt đêm dài. Cũng thế, nước pha trà được hứng từ những lá sen còn đọng sương sớm. Đây chính là thiên cổ đệ nhất trà.

[sửa] Hiên trà

Một nơi thưởng Trà Sen kinh điển là một mái hiên. Người ngồi bằng trên sập gỗ, trông ra hồ sen xanh ngát mênh mang gió. Một chiếc cầu nhỏ cong cong với con thuyền lặng lẽ chờ các thiếu nữ đi hái sen mỗi sớm mỗi chiều. Uống trà, ngắm cảnh, làm thơ, hàn huyên tâm sự cõi mơ thiên đường.

[sửa] Mứt Sen

Uống trà thì đắng nên thường dùng chung với đồ ngọt là mứt sen trần, loại mứt làm từ hạt sen. Trong ẩm thực truyền thống, mứt là loại quà đặc biệt ngày Tết. Ngoài ra ngày xưa còn có một ống thuốc lào và một khay trầu.

[sửa] 4 nền văn hóa trà lớn của nhân loại

4 nền văn hóa trà lớn nhất nhân loại

Bốn nền văn hóa trà lớn là: Chanoyu - trà đạo Nhật Bản, Kungfu trà - Trung Hoa, Trà Sen - Việt Nam và Panyaro của Triều Tiên (Hàn Quốc và Bắc Triều Tiên). Trà Sen là loại trà duy nhất dùng trà hương.

  • Chanoyu : Thường gọi là Trà Đạo. Đây là nền văn hóa trà nổi tiếng nhất ở Nhật Bản, được các nhà sư đưa về từ Trung Quốc vào thế kỉ XV. Điểm đặc thù của Trà Đạo là dùng loại trà bột cổ xưa pha vào bát. Trà Đạo có những quy định rất chặt chẽ về cách pha, trà cụ, trà thất... Toàn bộ buổi lễ trà rất yên lặng và từ tốn mang đậm chất Thiền. Một từ để miêu tả về Chanoyu đó là Đạo. Nghi thức trà đạo hướng con người vào 4 giá trị là: Hòa - Kính - Thanh - Tịnh.
  • Kungfu Trà : Nền văn hóa trà được xếp vào loại lâu đời nhất thế giới, Kungfu Tea ảnh hưởng mạnh đến tất cả các nền văn hóa trà khác. Phát triển từ trà bánh, trà bột rồi đến trà rời. Có hàng trăm sách nghiên cứu về trà. Kungfu Tea là một trong những niềm tự hào lớn nhất của người Trung Quốc. Kungfu Tea đề cao nhất là Mỹ - cái đẹp. Thao tác phải điêu luyện, phóng khoáng. Dụng cụ pha trà phức tạp, chi li ngược hẳn với sự đơn giản, thô sơ của Chanoyu.
  • Trà Sen : Nếu Kungfu Tea là anh cả của trà, Chanoyu là người anh em nổi tiếng thì Trà Sen là nàng công chúa thi vị nhất của trà. Hòa - Người Việt trọng nhất là tình nghĩa. Uống trà là dịp hàn huyên. Biếu trà thể hiện sự tôn trọng. Trà Sen là duyên cớ để giao hòa.
  • Panyaro : Rất gần gũi với Sencha của Nhật Bản. Có một thời Panyaro rất thịnh hành tại Triều Tiên. Thế nhưng những biến động lịch sử vào những thập niên đầu tiên của thế kỷ XX đã kết thúc thời kỳ hoàng kim đó. Nhưng vào những năm cuối cùng của thế kỉ, Chae Won Hwa đã làm nên một kỳ tích. Bà là người góp công lớn nhất trong phong trào phục hưng Panyaro.Triết lý của Panyaro rất đơn giản, cho phép ta được tự nhiên phóng khoáng trong cách pha và thưởng trà. Bởi thế, Panyaro phù hợp ở mọi nơi và với mọi lứa tuổi.

[sửa] Liên kết ngoài