Quần đảo Lưu Cầu

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia

Vị trí Quần đảo Lưu Cầu
Vị trí Quần đảo Lưu Cầu

Quần đảo Lưu Cầu (Ryukyu Islands đọc là Lewchew hoặc Luchu) hoặc Quần đảo Nansei ( tiếng Nhật nghĩa là “quần đảo tây nam”), là một chuỗi các hòn đảo ở phía tây Thái Bình Dương sát mép phía đông của Biển Đông Trung Quốc (East China Sea). Quần đảo Lưu Cầu trải dài theo hướng tây nam khởi đi từ đảo Kyushu và kết thúc gần đảo quốc Đài Loan. Theo địa giới hành chính, Lưu Cầu được chia thành Quần đảo Satsuna về phía bắc, thuộc Quận Kagoshima và Ryūkyū Shotō về phía nam, thuộc tỉnh Okinawa, Nhật Bản (Yoron là đảo cực nam của quần đảo Satsunan). Quần đảo này là quê hương của hệ ngôn ngữ Lưu Cầu.

Lưu Cầu có khí hậu cận nhiệt đới với mùa đông ấm áp và mùa hè nóng bức. Ở đây mưa theo mùa và lượng mưa rất cao, cũng thường bị ảnh hưởng bởi bão lớn.

Mục lục

[sửa] Cung oán Ngâm khúc

Cung oán ngâm khúc của Nguyễn Gia Thiều có câu:

Giết nhau chẳng cái lưu cầu,
Giết nhau bằng cái ưu sầu độc chưa.
Tay nguyệt lão chẳng se thì chớ,
Se thế này có dở dang không?

Theo luận giải của Trịnh Mạnh, tác giả Tiếng Việt lí thú [1], Lưu Cầu là một địa danh ở Nhật Bản, nổi tiếng với nghề làm kiếm. Kiếm sản xuất tại đây không chỉ được ưa chuộng ở Nhật mà còn ở nhiều nơi khác tại Á châu. Do đó, lưu cầu được sử dụng theo lối hoán dụ để chỉ thanh kiếm sắc.

[sửa] Lịch sử

Cờ Lưu Cầu
Cờ Lưu Cầu

Vương quốc Lưu Cầu từng là một quốc gia độc lập với lãnh thổ trải dài trên một chuỗi các hòn đảo từ đảo Yonaguni ở tây nam đến Amami Oshima ở phía bắc. Năm 1372, Lưu Cầu trở nên chư hầu của Hoàng đế Trung Hoa. Năm 1609, quân đội viễn chinh của lãnh địa Satsuma đến từ Kyushu chiếm đóng Lưu Cầu. Từ đó, vua của Lưu Cầu phải cống nạp cho lãnh chúa (shogun) Nhật cũng như hoàng đế Trung Hoa.

Năm 1879, chính phủ Minh Trị (Meiji) tuyên bố sáp nhập Lưu Cầu vào Nhật Bản. Các sứ giả của nhà vua Lưu Cầu đã phủ phục suốt ba ngày bên ngoài dinh tể tướng ở Bắc Kinh để nài xin cứu giúp, nhưng khi ấy nhà Thanh đã suy yếu bởi các cuộc xâm lăng của các cường quốc phương Tây cũng như Nhật Bản; do đó lời khẩn cầu gởi quân cứu giúp đã bị khước từ. Dù vậy, Trung Hoa phản đối về mặt ngoại giao và cựu Tổng thống Hoa Kỳ Ulysses S. Grant được yêu cầu đứng ra phân xử. Grant cho rằng quyền sáp nhập quần đảo của Nhật Bản là hợp lẽ và đưa ra phán quyết thuận lợi cho Nhật mà không quan tâm đến quyền tự chủ của người dân Lưu Cầu. Khi tiến hành sáp nhập, quân đội Nhật ra tay ám sát những chính trị gia Lưu Cầu chống đối. Vương quốc Lưu Cầu trở thành một phần của lãnh thổ láng giềng phương bắc, lãnh địa Satsuma. Trẻ em Lưu Cầu bị bắt buộc hấp thụ nền giáo dục Nhật với các giáo trình về Nhật ngữ, văn hoá và bản sắc Nhật, cùng lúc người dân bị nghiêm cấm sử dụng ngôn ngữ địa phương.

Ngày nay lại dấy lên một số vấn đề phát sinh từ lịch sử. Có nhiều người Lưu Cầu và người Nhật cảm thấy người Lưu Cầu không phải là người Nhật “chính hiệu”. Một số cư dân Lưu Cầu cho rằng chính quyền trung ương đã kỳ thị dân bản địa bằng cách cho phép quân đội Mỹ đến lập căn cứ tại Okinawa trong khi hạn chế tối đa sự hiện diện của binh sĩ Mỹ trên đại lục.

Có nhiều ca sĩ và các nhóm nhạc được yêu thích đến từ Lưu Cầu, trong đó có nhóm nhạc pop Begin (ビギン), Kiroro (キロロ)các ca sĩ Amuro Namie và Gackt, cũng như nhóm nhạc Da Pump.

[sửa] Trường thọ

Người dân Lưu Cầu nổi tiếng sống lâu. Theo tổ chức Okinawa Centenarian Study, nguyên nhân của hiện tượng này là sự kết hợp của chế độ ăn, tập thể dục và lối sống.

[sửa] Sinh thái

[sửa] Rừng xanh cận nhiệt đới Quần đảo Nansei

Quần đảo Lưu Cầu được công nhận bởi các nhà sinh thái là khu sinh thái rừng lá lớn cận nhiệt đới. Hệ thực vật và động vật của quần đảo có những tương đồng với Đài Loan, PhilippinesĐông Nam Á, cũng là một phần của vùng sinh thái Indomalaya.

[sửa] Rặng San hô

Dãi san hô ngầm của Lưu Cầu có tên trong danh sách 200 khu bảo tồn sinh thái của Quỹ Động vật Hoang dã Thế giới, đang bị đe doạ bởi tiến trình trầm tích dưỡng chất nông nghiệp, cũng như đang bị tàn phá do các hoạt động ngư nghiệp.

[sửa] Chú thích

  1. Trịnh Mạnh, Tiếng Việt lí thú, tập hai, trang 68. Nhà xuất bản Giáo dục (2004)

[sửa] Các đảo chính

  • Quần đảo Nansei
    • Quần đảo Satsunan
      • Quần đảo Osumi: Tanegashima, Yakushima, Kuchinoerabushima, Mageshima
      • Quần đảo Tokara: Kuchinoshima, Nakanoshima, Suwanosejima, Akusekijima, Tairajima, Kodakarajima, Takarajima
      • Quần đảo Amami: Amami Ōshima, Kikaigashima, Kakeromajima, Yoroshima, Ukeshima, Tokunoshima, Okinoerabujima, Yoronjima
    • Ryūkyū Shotō
      • Quần đảo Okinawa: Quần đảo Okinawa (còn gọi là đại lục Okinawan, Okinawa hontō), Kumejima, Iheyajima, Izenajima, Agunijima, Iejima
        • Quần đảo Kerama: Tokashikijima, Zamamijima, Akajima, Gerumajima
        • Quần đảo Daitō: Kita daitō, Mimami daitō, Oki daitō
      • Quần đảo Sakishima
        • Quần đảo Miyako: Miyakojima, Ikema, Ogami, Irabu, Shimoji, Kurima, Minna, Tarama
        • Quần đảo Yaeyama: Iriomote, Ishigaki, Taketomi, Kohama, Kuroshima, Aragusuku, Hatoma, Yubujima, Hateruma, Yonaguni
        • Quần đảo Senkaku: Uotsurijima

Ghi chú:

  • Đối với tên các đảo kể trên, các tiếp vĩ ngữ -jima, -shima và -gashima có thể hoán đổi, bỏ bớt hoặc thêm vào. Các đảo này được liệt kê theo hướng từ bắc xuống nam.
  • Trong danh sách trên, "Shotō" có thể thay thế bằng "Quần đảo" ngoại trừ trường hợp Ryūkyū Shotō (琉球諸島). Trong tiếng Nhật, từ này dùng để chỉ tất cả đảo thuộc Quận Okinawa.
  • Ryūkyū Rettō (琉球列島) chỉ vùng lãnh thổ trước đây là vương quốc gồm các quần đảo Amami, Okinawa, Miyako và Yaeyama.

[sửa] Xem thêm

[sửa] Liên kết ngoài


Sửa đổi

Các vùng của Nhật Bản (9) Cờ Nhật Bản
Hokkaido | Tohoku | Kanto | Chubu | Kinki | Chugoku | Shikoku | Kyushu | Ryukyu