Thảo luận:Tất-đạt-đa Cồ-đàm

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia

Tôi thấy bài này và bài Thích-ca Mâu-ni nên được tập hợp lại (merge) thành 1 bài viết. Vietbio 17:29, ngày 16 tháng 9 năm 2005 (UTC)

Tôi đã ghi trong thảo luận: bài Thích-ca Mâu-ni sẽ được lược giản (với thông tin khác chút), phần biog. phải nằm bên Tất-đạt-đa Cồ-đàm. Những phần đã có mục từ riêng sẽ được loại ra. --Baodo 17:41, ngày 16 tháng 9 năm 2005 (UTC)

Tôi đã hoàn tất việc chuyển bài cũ Thích Ca Mâu Ni về Tất-đạt-đa Cồ-đàm, bỏ phần kinh điển về các kinh Đại thừa vì những chứng cứ đó không vững lắm, hãy để phần này ở phần niềm tin của mỗi người hay hơn. Phần giáo hoá uyển chuyển tôi cũng lược vì sẽ nằm trong phần Phương tiện thiện xảo. Phần hoằng hoá mỗi ngày ra sao cũng sai chỗ, nhưng phần tư tưởng, kinh nghiệm giác ngộ được đưa vào với kinh điển được trích dẫn rõ ràng. --Baodo 00:33, ngày 17 tháng 9 năm 2005 (UTC)

[sửa] Chưa hiểu

Thiên thượng thiên hạ duy ngã độc tôn. Thiên hay địa ha?
Câu đó đúng. Thiên thượng = trên trời, thiên hạ = dưới trời.
Sau khi mẹ mất, 7 ngày sau khi sinh, Sau khi sinh bảy ngày thì mẹ mất hay sinh xong thì mẹ mất và 7 ngày sau thì Tất đạt đa ở với dì?
Câu tôi nhấn mạnh bên trên.
Bác nhấn mạnh quá nên vẫn không hiểu :-)) Avia (thảo luận) 04:11, ngày 16 tháng 1 năm 2006 (UTC)
Hiểu rồi mà còn chọc quê nhỉ, sửa lại rồi :-) ... --Baodo 11:21, ngày 16 tháng 1 năm 2006 (UTC)
Ưu-đà-la La-ma tử (優陀羅羅摩子) chữ tử này là từ Hán Việt và có nghĩa là gì? Sao A-la-la Ca-lam không có từ tử ở phía sau ?222.253.75.120 07:02, ngày 13 tháng 1 năm 2006 (UTC)
Hỏi kĩ dữ ta. OK, giải thích đây:
Ưu-đà-la La-ma tử (優陀羅羅摩子, sa. rudraka rāmaputra, pi. uddaka rāmaputta). Chữ tửcon trai, Phạn là putra, Pali là putta. Ưu-đà-la La-ma tử = Ưu-đà-la, con trai của ông La-ma, và khi nguyên cụm từ này được biến thành biệt danh thì là Ưu-đà-la La-ma tử.
Trường hợp tương tự là Śāriputra, phiên âm một là Xá-lợi-phất hoặc Xá-lợi tử. Xá-lợi tử = "Con trai của bà Śāri".
--Baodo 11:05, ngày 13 tháng 1 năm 2006 (UTC)
xương sống phô bày của Ta giống như một chuỗi banh ?chuỗi banh là chuỗi gì?
làm ơn bớt dùng từ Hán Việt, đọc không hiểu gì cả.Vuonglenghi 07:11, ngày 09 tháng 2 năm 2006 (UTC)
Dưới mỗi bước chân đi của Tất-đạt-đa là một đoá sen. Ngày nay, trong tranh tượng, ta còn thấy tích này.
Tôi sửa lại là " Dưới mỗi lốt chân của Ngài là một đoá sen. Ngày nay, trong tranh tượng, ta còn thấy tích này." câu này dùng từ lốt chân đúng hơn buớc chân đi, thứ hai câu này nói về một sự kiện mang tính huyền thoại và tùy vào đức tin của mỗi người, nếu ta tin là có mỗi hoa sen nâng đỡ bước chân một đứa bé vừa mới sinh ra đời thì ta phải gọi là Ngài còn ngược lại, ta không tin có Ngài thì ta cũng không thể nào tin được đứa bé mới sinh mà biết đi và biết nói. Trong trường hợp này nếu nói ở trạng thái kể chuyện một cách trung dung cũng có phần mơ hồ nốt, cũng chẳng khác gì nói ta không tin là có Phật. Tóm lại dùng từ Tất đạt đa là xúc phạm tôn giáo cũng giống như dùng từ Giêsu lúc ông ấy làm phép vạch nước biển ra cho dân Do Thái đi qua.
Xin Vuonglenghi đọc câu dẫn nhập, tôi đã ghi tương truyền, truyền thuyết. Những sửa đổi như vậy không hợp với mạch văn. Việc nghĩ người khác hiểu lầm có lẽ sai. Nhà Phật không quan niệm blasphemy (tiết độc thần minh) hẹp hòi như thế vì đã có quy luật nghiệp quả vận hành. --Baodo 15:03, ngày 15 tháng 2 năm 2006 (UTC)

Theo niềm tin thì ông Tất đạt đa đã tu nhiều kiếp lắm rồi vì vậy mới sinh ra, chưa làm gì cả thì đã có tướng tốt, đã sắp sẵn tương lai, có thiên nhân dẫn lối và vì vậy đã xứng đáng để các Phật tử gọi một cách hết sức tôn kính là NgàiVuonglenghi 07:28, ngày 09 tháng 2 năm 2006 (UTC)

Tôi rất tôn trọng những đề nghị của Vuonglenghi khi nói không hiểu, cần xác minh. Nhưng phải phân ra cái nào không hiểu và cái nào thấy không hợp trong bài viết. Sau một loạt thảo luận, tôi thấy Vuonglenghi có lẽ không hiểu nhiều hơn vì có lẽ ít đọc giáo lí nhà Phật. Dĩ nhiên, một bài trên Wiki nên được viết giản dị như có thể để nhiều người như có thể, hiểu được. Nhưng giáo lí nhà Phật không dễ quá đến nổi trong một bài có thể viết cho tất cả mọi người hiểu hết được. Câu "Thiên thượng thiên hạ duy ngã độc tôn" sẽ đứng trong một ánh sáng hoàn toàn khác nếu Vuonglenghi đọc thêm Duy thức, Duyên khởi, Trung quán, những định nghĩa về Phật, Giác ngộ, Bồ-đề. Nên đọc qua, và nếu có thắc mắc thì nên thảo luận, sau đó mới đề nghị sửa.
Về vấn đề của câu "Thiên thượng thiên hạ duy ngã độc tôn": Thiền sư Vân Môn Văn Yển nói như sau trong Vân Môn Khuông Chân Thiền sư quảng lục:
T47n1988_p0560b16║舉世尊初生下。一手指天一手指地。周行七
T47n1988_p0560b17║步目顧四方云。天上天下唯我獨尊。師云。我
T47n1988_p0560b18║當時若見。一棒打殺與狗子喫卻。貴圖天下
T47n1988_p0560b19║太平
Hỏi: Thế Tôn lúc mới sinh, một tay chỉ thiên, một tay chỉ địa, đi vòng bảy bước, nhìn bốn phương và nói: "Trên trời, dưới trời chỉ ta là người độc nhất đáng được tôn kính." Sư (Vân Môn) nói: Lúc đó mà ta chứng kiến được thì đã đánh một gậy cho chết rồi vất cho chó ăn! Một đồ án cao quý để thiên hạ được thái bình.
OK, nếu Vuonglenghi đọc mà nắm được then chốt của giáo lí, truyền thuyết trong nhà Phật thì điểm mâu thuẫn, phạm thượng trong cách gọi hay không gọi là "Ngài", hoặc trong lời "phỉ báng" của sư Vân Môn bên trên sẽ tự sáng tỏ. Phật giáo khác Thiên chúa giáo và Hồi giáo chính ở những điểm này. Thân mến --Baodo 14:57, ngày 15 tháng 2 năm 2006 (UTC)
Cảm ơn Bao do chỉ dẫn, tôi thích cái ông sư Vân Môn quá, thật ra tôi không tin vào truyền thuyết này, nếu tôi là vị Bồ Tát, tôi chẳng cần ra thông báo cho mọi người biết khi vừa được sinh ra, để làm gì? quý thì sao mà không quý thì sao? bởi vậy tôi nghĩ rằng câu này có ý sâu xa hơn, không nói về thế gian này mà nói về vũ trụ khác. Trở lại vấn đề, từ Ngài là cần thiết vì đây là truyền thuyết và đang nói về một vị Bồ Tát đang làm phép thuật, do đó không phải là hành động của cá nhân con người Tất Đạt Đa.

Vuonglenghi 03:01, ngày 17 tháng 2 năm 2006 (UTC)

[sửa] Về chữ ngài trong bài này

Tôi không đồng ý sửa thành chữ ngài tại đây vì như vậy không có nhất quán trong Wikipedia. Sửa ở đây thì những người khác sẽ có quyền sửa ở tất cả các bài khác (ngài Hitler). Phan Ba 07:49, ngày 09 tháng 2 năm 2006 (UTC)

Tôi cũng không đồng ý với cách lạm dụng "ngài" được sửa thêm gần đây. Bài này đang là bài tốt và càng sửa càng có vẻ trở thành bài không tốt. Mekong Bluesman 09:08, ngày 09 tháng 2 năm 2006 (UTC)
Làm ơn xem lại bài Kitô giáo để hiểu thêm cách dùng từ Ngài để biết rằng cách sửa trên là nhất quán và đã có cân nhắc.

Trích ở bài "Chùa Việt Nam" "Ở lớp ban thờ thứ tư, chiếm vị trí ở giữa là tượng Cửu Long. Hai bên là tượng Đế Thích và Phạm Thiên. Tượng Cửu Long diễn tả Phật Thích Ca Mầu Ni lúc mới sinh. Theo truyền thuyết, khi ngài mới giáng sinh, có chín con rồng xuống phun nước cho ngài tắm. Tắm xong, ngài tự đi được bảy bước về phía trước, tay trái chỉ lên trời, tay phải chỉ xuống đất mà nói "Thiên thượng, địa hạ, duy ngã độc tôn" (trên trời, dưới đất chỉ có một ta), xong ngài lại nằm xuống theo kiểu con trẻ. Đế Thích là vua chủ tể cõi trời dục giới, còn Phạm Thiên là vua chủ tể cõi trời sắc giới. . "

  1. Xin hỏi Mekong: tại sao bài này dùng từ ngài giống hệt ở bài Tất đạt đa Cồ đàm mà Mekong không chê là không tốt?
  2. Xin hỏi Baodo: tại sao bài này dùng từ địa hạ chứ không dùng từ thiên hạ, có hai cách viết về một câu nói mà lại là câu đầu tiên của Đức Phật, xin đừng xem chuyện này là nhỏ, ngay câu đầu tiên đã có dị bản chữ Hán, tất kinh văn chữ Hán về sau có vô số bản cũng chẳng có gì là lạ.

Vuonglenghi 03:19, ngày 14 tháng 2 năm 2006 (UTC)

Thiên hạ tôi dịch dưới đất, và dĩ nhiên dưới đất không phải là dưới mặt đất. Thiên thượng thiên hạ dịch sát nghĩa là "Bên trên trời, và dưới trời" (= mặt đất, cõi người). Dưới đất nên hiểu là "ở dưới (so với trời), trên mặt đất này". Trình bày như vậy không đúng tiếng Việt? --Baodo 22:49, ngày 14 tháng 2 năm 2006 (UTC)
Câu này khó hiểu lắm, tôi cũng có nghĩ như Baodo là bên trên và bên dưới trời, tất nhiên cách nói này đúng tiếng Việt, nhưng câu này là câu đầu tiên của vị Bồ Tát thốt ra chắc phải có ý gì khác. Theo tôi là " bên trên của trời (nơi sống của các Phật, Tiên, Thánh, người tốt sau khi mất) và bên dưới của đất (ma quỷ, kẻ xấu, kẻ ác sau khi chết) tức nơi có nhiều cảnh giới kỳ diệu, nơi hoặc một vũ trụ có nhiều chiều mà ta không thể hiểu cũng như hình dung được. Baodo để ý có thấy câu "duy ngã độc tôn" có lạ lắm không? nếu là Thiên chúa nói ra thì quá dễ hiểu, còn như Bồ Tát nói thì lạ quá vì lúc đó Tất Đạt Đa chưa thành Phật mà đã đạt đến mức duy nhất, vĩnh hằng, bất biến, vô hạn cứ như là tôn giáo độc thần, nhất thể hóa với chúa Thánh linh của đạo Kitô? Rồi các vị Phật khác thì sao? có duy ngã độc tôn như vị Bồ Tát này không? rồi chúng ta thì sao? chúng ta tu hành diệt dục nhưng liệu trong mỗi con người chúng ta đều có chức sẵn "Phật tính" để trở thành "duy ngã độc tôn" hay không? nếu không thì làm sao chúng ta trở thành vĩnh hằng, vô hạn? Có vẻ như tôi đã đưa vấn đề này đi hơi xa? Trở lại vấn đề thiên hay địa hạ, tôi nghĩ Baodo nên chọn một cách thôi, tốt nhất là theo văn bản tiếng Phạn mà Baodo biết rồi dịch ra, chứ để hai bài "chùa Việt Nam" và "Tất Đạt Đa Cồ Đàm" chỏi nhau không hay.

Vuonglenghi 02:53, ngày 15 tháng 2 năm 2006 (UTC)

Xim xem phần giải đáp bên trên. Vuonglenghi muốn sửa thì nên sửa bài Chùa Việt Nam vì tôi không chịu trách nhiệm bài đó. Thêm nữa là bài chính nói về Tháp (Tháp-bà dịch âm từ stūpa, thūpa) chưa có nên tôi để yên bài Chùa (chùa, tháp, thiền viện, thất... đều có liên hệ với nhau mật thiết). Viết những bài như vậy từ tài liệu gốc tốn thời gian nhiều mà tôi đang kẹt. --Baodo 15:10, ngày 15 tháng 2 năm 2006 (UTC)
Trên trời dưới đất: không phải suy diễn cao xa vậy đâu, nó là cách dùng đặc trưng của người Việt! "Trên" là vì bầu trời ở "trên" so với người nói ra câu đó, "dưới" là vì mặt đất ở "dưới" so với người nói. Gồm cả vòm trời và mặt đất, có thể hiểu là cả "ta bà thế giới" rồi, ko cần chẻ sợi tóc ra làm gì. Avia (thảo luận) 03:06, ngày 15 tháng 2 năm 2006 (UTC)
Cám ơn Vuonglenghi đã đọc và nêu ra các nơi khác. Chúng ta không thể sửa tất cả được, mà chúng ta sẽ sửa dần dần mỗi khi chúng ta gặp các bài lạm dụng từ "ngài" (hay các dạng tương tự). Nếu Vuonglenghi đã chú ý thì thấy tôi đã sang bài Kitô giáo và bài Giê-xu gần đây để giảm bớt số dùng của "ngài".
Tôi cũng muốn nói rõ là tôi không muốn bỏ hoàn toàn từ "ngài"; tôi chỉ muốn nó được dùng đúng chỗ và ít bớt để ý nghĩa của nó không bị mòn đi.
Trường hợp trong bài Chùa Việt Nam bên trên, tôi nghĩ là có thể được vì nó có cả một phrase (xin lỗi, không dịch được) "theo truyền thuyết" đi trước. Do đó, người đọc có thể hiểu đây là cách dùng theo truyền thuyết.
Chúng ta sẽ dần dần làm các bài tốt hơn, trong khi làm chúng ta sẽ còn có các chỗ sai hay các chỗ chúng ta quên ... vì c'est la vie!
Mekong Bluesman 04:07, ngày 14 tháng 2 năm 2006 (UTC)

[sửa] giáo chủ

Mặc dù cuộc đời đức Phật có nhiều huyền thoại bao phủ nhưng các nhà khảo cổ học và nhân chủng học—vốn hay có nhiều nghi ngờ và thành kiến—cũng đều nhất trí công nhận Phật là một nhân vật lịch sử và là giáo chủ của đạo Phật
  1. Từ giáo chủ nghe chưa được trang trọng cứ như có giáo phái Phật đề nghị thay bằng người sáng lập hoặc khai sáng đạo Phật.
  2. Mấy ông khảo cổ và nhân chủng là nhà khoa học mà nói về triết học và tôn giáo thì cũng như không.

Vuonglenghi 06:56, ngày 6 tháng 7 năm 2006 (UTC)