Sukhoi Su-17

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia

Sukhoi Su-17/Su-20/Su-22
Kiểu Máy bay tấn công mặt đất
Hãng sản xuất máy bay Sukhoi
Chuyến bay đầu tiên 2 tháng 8-1966
Được giới thiệu 1972
Tình trạng Hoạt động tích cực
Hãng sử dụng chính Không quân Xô Viết
Không quân Ba Lan
Không quân Nhân dân Việt Nam
Số lượng được sản xuất 3000+
Được phát triển từ Sukhoi Su-7
Những phương án tương tự Su-20
Su-22

Sukhoi Su-17 (tên ký hiệu của NATO 'Fitter') là một máy bay tấn công của Liên Xô, được phát triển từ máy bay tiêm kích/ném bom Su-7. Loại máy bay này rất thành công, với một thời gian dài phục vụ trong không quân Xô Viết và không quân Nga. Dòng máy bay này được xuất khẩu rộng rãi tới các nước Đông Âu, Châu Á, và Trung Đông.

Mục lục

[sửa] Lịch sử

Lịch sử của Su-17 bắt đầu như một nỗ lực để cải tiến máy bay tiêm kích/ném bom Su-7. Dù Su-7 có một số ưu điểm, bao gồm một bộ khung vững chắc và tốc độ bay thấp hoàn hảo, nhưng cánh nó có những điểm méo mó nhỏ và nó có tốc độ cất cánh hạ cánh lớn do đó đòi hỏi phải có đường băng dài.

Những nghiên cứu của trung tâm khí động học Xô Viết, TsAGI, đã đề xuất một hình dạng cánh cụp cánh xòe. Cánh có hình dạng thay đổi được có thể xòe ra để nâng cao tốc độ ở độ cao thấp và hiệu suất tuần tra, hay cụp lại để bay với tốc độ cao hơn. Vài mẫu cánh VG planform đã được phát triển, cho Su-7 (và máy bay ném bom Tupolev Tu-22), hình dạng được chọn cho phép chỉ phần ở phía ngoài chuyển động, để lại một đoạn cánh phía trong cố định. Ngoài việc làm cho máy bay dễ dàng tương thích với cánh mới, thân máy bay cũng được thiết kế sửa chữa cho phù hợp, bộ phận bánh máy bay được chuyển vào những khoang nhỏ trong cánh thay vì trong thân như trước kia, cho phép mở rộng giá treo vũ khí dưới thân, điểm treo vũ khí dưới cánh được đặt dưới phần cánh cố định.

Một sửa đổi trên Su-7 với cánh mới đã được xây dựng và nó bay lần đầu tiên vào 2 tháng 8-1966 với tên gọi là Su-7IG (изменяемой геометрии - izmenyaemoi geometrii, "có thể thay đổi được hình dạng") (hay S-22I). Cánh điều khiển bằng tay, nó có thể quay góc 28°, 45°, và 63°. Những kết quả rất khả quan, nó có thể trình diễn bay tốc độ thấp, khoảng cách cất cánh và hạ cánh giảm xuống một nửa, và quan trọng là nó có thể mang được những vũ khí hạng nặng.

Những quan sát viên của Phương Tây đã có những ý niệm mơ hồ về loại máy bay mới đã bay thử tại sân bay Domodedovo, Moscow vào tháng 7-1967, họ được xem như loại máy bay đó là Su-7IG (tên ký hiệu của NATO 'Fitter-B') chỉ bay thử nghiệm, và họ đã rất ngạc nhiên khi các đơn vị không quân của Liên Xô trang bị loại máy bay đó vào năm 1972.

Loại máy bay mới, được biết đến trong các phòng thiết kế là S-32, đã có tên gọi chính thức là Su-17. Trong các hoạt động tại các đơn vị nó thường được gọi với cái tên "Strizh", tiếng Nga cho "Martlet - Chim nhạn không chân". Phiên bản sản xuất chính đầu tiên là Su-17M, với động cơ khỏe hơn và hệ thống điện tử mới, như thùng nhiên liệu thêm ở trên lưng. Một phiên bản xuất khẩu "làm nhẹ bớt" đã được thiết kế với tên gọi Su-20, với các giảm bớt tiêu chuẩn trang bị. Cả 3 phiên bản đầu tiên đều được NATO gán tên là Fitter-C.

Su-17
Su-17

Sukhoi OKB sau này đã phát triển một danh sách dài những phiên bản có tính năng ưu việt. Phiên bản dành cho Liên Xô có tên gọi là Su-17, phiên bản xuất khẩu tương đương có tên gọi là Su-22. Khoảng 3000 chiếc Su-17 và các phiên bản của nó đã được sản xuất từ giữa năm 1966 đến khi kết thúc sản xuất vào năm 1991. Liên Xô đã sử dụng Su-17 rộng rãi trong chiến tranh Afghanistan, với 100-150 chiếc phục vụ trong cuộc chiến đó. Nhiều chiếc đã bị bắn hạ bởi tên lửa đất đối không FIM-92 Stinger của Mỹ. 3 chiếc Su-22 đã bị bắn hạ trên không bởi những chiếc F-16 của Pakistan, khi những chiếc máy bay của Liên Xô bay lạc vào trung tâm vũ trụ của Pakistan.

Những chiếc 'Fitter' cánh cụp cánh xòe cũng được sử dụng trong chiến tranh ở LibyaIraq. 2 chiếc Fitter của Libya đã bị bắn hạ trong sự kiệm Vịnh Sidra bởi những chiếc F-14 của hải quân Hoa Kỳ vào 19 tháng 8-1981. Nhiều chiếc cũng đã bị mất trong suốt chiến trang Iran-Iraq vào những năm 1980, và hơn 6 chiếc đã bị không quân Hoa Kỳ phá hủy trong Chiến tranh vùng vịnh.

Khả năng thao diễn của Su-17 khá kém, dù phiên bản cải tiến Su-7B đã có những thay đổi. Nó khá lớn, gây tiếng ồn lớn và tạo nhiều khói. Nó được thiết kế với nhiệm vụ chính là tấn công mặt đất, nhưng nó lại tham gia không chiến tương đối nhiều. Không quân Nga đã cho những chiếc Su-17 về hưu, nhưng còn khoảng 550 chiếc vẫn đang hoạt động trong biên chế của không quân các nước khác trên thế giới.

[sửa] Các phiên bản

Su-22 không quân Ba Lan
Su-22 không quân Ba Lan
  • Su-7IG ('Fitter-B'): chuyển đổi từ Su-7BMK để xây dựng khái niệm bay.
  • 'Fitter-C' (tên ký hiệu của NATO giống với một sô phiên bản):
    • Su-17: được chế tạo lại với số lượng nhỏ (khoảng 24 chiếc) vào năm 1969, được dựa trên mẫu Su-7U huấn luyện 2 chỗ, với phần lưng phình lên cho các bình chứa nhiên liệu (4,550 lít). Nó giữ lại động cơ Lyulka AL-7F-1 của Su-7 (68.64 kN/15,432 lbf lực đẩy chính hay 99.12 kN/22,282 lbf khi đốt nhiên liệu lần 2).
    • Su-17M: phiên bản sản xuất chính, bắt đầu sản xuất vào năm 1971, gồm động cơ Lyulka AL-21F-3, 2 chỗ, hệ thống dẫn đường/tấn công mới (giữ lại radar khoảng cách SRD-5M, dù hãm ở đuôi của Su-7BMK). Có vận tốc cực đại là Mach 2.1, phiên bản xuất khẩu tương đương có tên gọi là Su-20.
    • Su-17R: một số nhỏ máy bay Su-17M trang bị hệ thống trinh sát. Phiên bản xuất khẩu tương đương có tên gọi là Su-20R.
Su-22 không quân Nga
Su-22 không quân Nga
  • Su-17M-2D ('Fitter-D'): giới thiệu trong năm 1974 với phần mũi mở rộng 38 cm, loại bỏ radar khoảng cách để cải thiện tầm nhìn của phi công. Phần mũi chứa hệ thống tìm đường laser/dò tìm mục tiêu (LRMTS), radar dẫn đường DISS-7 Doppler. Phiên bản xuất khẩu có tên gọi Su-17M-2K ('Fitter-F'), loại bỏ LRMTS, thay thế động cơ cũ bằng động cơ Tumanskii/Khatchaturov R-29BS-300 (tương tự như trên MiG-23) công suất sau khi đốt nhiên liệu lần 2 là 112.76 kN (25,348 lbf).
  • Su-17UM-2D ('Fitter-E'): phiên bản huấn luyện 2 chỗ đầu tiên, dựa trên Su-17M-2D, nhưng có một số điểm khác biệt, thân máy bay dài hơn do kính chắn gió di chuyển lên phía trước, có cùng chiều dài như Su-17M. Khả năng mang nhiên liệu bên trong bị giảm bớt và pháo cũng bị loại bỏ, nhưng có hệ thống điện tử và vũ khí đầy đủ. Phiên bản xuất khẩu, sử dụng động cơ R-29BS-300 giống như Su-17M-2K, có tên gọi là Su-17UM-2K.
  • Su-17UM-3 ('Fitter-G'): phiên bản huấn luyện được nâng cao lên, cánh đuôi thẳng đứng và cánh bụng có thể dời đi được. Không giống đa số những model sau của Fitter, nó giữ lại đầu vào không khí, cho phép máy bay đạt được vận tốc Mach 2.1. Hệ thống điện tử không chiến bị loại bỏ cho hệ thống mới cho phép giáo viên mô phỏng những cuộc tấn công và tình trạng khẩn cấp khi đang bay. Phiên bản huấn luyện có tên gọi Su-22UM-3K, một số sử dụng động cơ Lyulka, còn số khác dùng động cơ Tumanskii/Khatchaturov.
Một vài kiểu Su-17 và Su-22
Một vài kiểu Su-17 và Su-22
  • Su-17M-3 ('Fitter-H'): phiên bản ghế đơn dựa trên Su-17UM-2D, nhưng chỉ với buồng lái đơn, giữ lại 2 pháo. Radar Doppler di chuyển vào trong. Giá treo tên lửa K-13 (AA-2 'Atoll') hoặc R-60 (AA-8 'Aphid') được thêm vào giữa 2 giá treo mỗi cánh. Khả năng chứa nhiên liệu bên trong gia tăng với 4,850 lít. Phiên bản xuất khẩu, giống phần lớn ngoại trừ sử dụng động cơ R-29BS-300, có tên gọi Su-22M-3K ('Fitter-J').
  • Su-17M-4 ('Fitter-K'): phiên bản sản xuất cuối cùng, sản xuất bắt đầu vào năm 1980, với việc nâng cấp đáng kể hệ thống điện tử, gồm hệ thống dẫn đường RSDN (giống với LORAN), dẫn đường tín hiệu, dẫn đường quán tính, hệ thống đo khoảng cách laser mạnh hơn, sóng định vị vô tuyến, và hệ thống radar cảnh báo SPO-15LE ('Sirena'). Thêm những khe nạp không khí bổ sung (gồm bộ nạp không khí ở cánh) để có thêm luồng không khí làm mát động cơ. 'Fitter-K' trang bị tên lửa dẫn đường TV và vũ khí chùm tên lửa chống radar BA-58 Vjuga. Tùy chọn thêm hệ thống phòng thủ gồm các chùm kim loại gây nhiễu, pháo sáng gây nhiễu. Phiên bản xuất khẩu có tên gọi Su-22M-4.
  • Su-22M-5: phiên bản nâng cấp trọn gói của Nga-Pháp liên doanh cho các máy bay hiện nay, với buồng lái hiện đại, HOTAS, hệ thống điện tử cải tiến. Xóa bỏ hệ thống đo khoảng cách laser thay vào đó là radar Phazotron/Thomson-CSF 'Phathom'.

[sửa] Các nước sử dụng

Bản đồ các nước sử dụng Su-17/Su-20/Su-22
Bản đồ các nước sử dụng Su-17/Su-20/Su-22

[sửa] Thông số kỹ thuật (Su-17M-4)

Hình chiếu Su-17
Hình chiếu Su-17

[sửa] Đặc điểm riêng

  • Phi đoàn: 1
  • Chiều dài: 19.03 m (62 ft 5 in)
  • Sải cánh: cánh cụp 10.00 m (32 ft 10 in) và cánh xòe 13.80 m (45 ft 3 in)
  • Chiều cao: 5.13 m (16 ft 10 in)
  • Diện tích cánh: từ 37 m² (398 ft²) đến 40 m² (431 ft²)
  • Trọng lượng rỗng: 10,767 kg (23,737 lb)
  • Trọng lượng cất cánh: 16,400 kg (36,155 lb)
  • Trọng lượng cất cánh tối đa: 19,500 kg (42,990 lb)
  • Động cơ: 1× Lyulka AL-21F-3 76.5 kN (17,200 lbf) - 111.3 kN (24,950 lbf)

[sửa] Hiệu suất bay

  • Vận tốc cực đại: 1,837 km/h (1,148 mph)
  • Tầm bay: 1,150 km (715 mi) (tấn công) - 2,300 km (1,430 mi) (tuần tiễu)
  • Trần bay: 15,200 m (49,870 ft)
  • Vận tốc lên cao: 230 m/s (45,276 ft/min)
  • Lực nâng của cánh: 443 kg/m² (90.77 lb/ft²)
  • Lực đẩy/trọng lượng: 0.68

[sửa] Vũ khí

  • 2x pháo 30 mm NR-30, 80 viên mỗi súng
  • 2 giá treo dưới cánh mang tên lửa không đối không R-60 (AA-8 'Aphid')
  • 10 giá treo cứng mang được 4,250 kg (9,370 lb) vũ khí (3 vị trí dưới cánh cố định, 4 hoặc 2 trên thân), gồm bom, chùm rocket, bom napalm, vũ khí hạt nhân. Còn có thể mang tên lửa dẫn đường điện tử/quang học Kh-23 (AS-7 'Kerry'), Kh-25 (AS-10 'Karen'), Kh-29 (AS-14 'Kedge'), và Kh-58 (AS-11 'Kilter'); bom điều khiển laser.

[sửa] Liên kết ngoài

[sửa] Nội dung liên quan

[sửa] Máy bay có chung sự phát triển

[sửa] Máy bay có tính năng tương đương


Các loại máy bay do hãng Sukhoi sản xuất
Máy bay tiêm kích: Su-9 (II) - Su-11 (II) - Su-15 (II) - Su-27 - Su-30 - Su-33 - Su-35 - Su-47
Máy bay tấn công: Su-2 - Su-4 - Su-7 (II) - Su-17 (II) - Su-20 - Su-22 - Su-24 - Su-25 - Su-34 - Su-39
Máy bay trinh sát: Su-12 Máy bay huấn luyện: UTB - Su-26 - Su-28 - Su-29 - Su-31 Máy bay vận tải: Su-38 - Su-80 - S-21 - Superjet 100
Máy bay thí nghiệm: Su-1-Su-3-Su-5-Su-6-Su-7 (I)-Su-8-Su-9 (I)-Su-10-Su-11 (I)-Su-13-Su-15 (I)-Su-17 (I)-Su-37-S-37-P-1-T-3-T-4-PAK FA
Hãng sản xuất máy bay Nga: Antonov - Ilyushin - Mikoyan - Sukhoi - Tupolev - Yakovlev