Cao Cấu Ly
Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Cao Cấu Ly | |
---|---|
Goguryeo tomb mural.jpg | |
Hangeul: | 고구려 |
Chữ Hán: | 高句麗 |
Hán-Việt: | Cao Cấu Ly |
Romaja: | Goguryeo |
Phiên âm McCune-Reischauer: | Koguryŏ |
![]() |
||||||
---|---|---|---|---|---|---|
Cổ Triều Tiên, Thìn Quốc |
||||||
|
||||||
|
Tiêu bản:Goguryeo monarchs
Cao Cấu Ly, hay Goguryeo, (năm thành lập theo truyền thống là năm 37 trước Công Nguyên, có lẽ thế kỷ thứ 2 trước Công Nguyên – 668) là một vương quốc ở phía bắc bán đảo Triều Tiên và Mãn Châu. Đây là một trong Tam Quốc (Triều Tiên), cùng với Bách Tề, Tân La.
Tên gọi Korea mà nhiều nước phương Tây như Anh, Pháp sử dụng ngày nay là lấy từ triều đại Cao Ly Goryeo (935-1392), với nhiều biến ấm khác nhau của nó. (xem Tên gọi Triều Tiên).
Các ghi chép của thời đại Cao Ly cho rằng Goguryeo được thành lập năm 37 trước Công Nguyên bởi Jumong, dù có thể thời gian thành lập là thế kỷ 2 trước Công Nguyên, vào thời sụp đổ của Cổ Triều Tiên (Gojoseon). Các tiểu vương quốc khác trong lãnh thổ của Cao Cấu Ly bao gồm Buyeo, Okjeo và Dongye, tất cả sau đó đều bị Cao Cấu Ly thôn tín.
Cao Câu Ly đã nhiều lần chống lại quân xâm lược từ Trung Quốc. Năm 589, Tùy Văn Đế của nhà Tuỳ đem 30 vạn quân xâm lược Cao Câu Ly nhưng bị đánh bại, phải rút về Trung Quốc, tiếp đó, trong các năm 612, 613, 614, nhà Tùy tiếp tục đem quân xâm lược Cao Câu Ly nhưng không thành. Khi nhà Đường thay thế nhà Tuỳ, lợi dụng lúc tình hình Trung Quốc còn đang bất ổn, Cao Câu Ly cho đắp trường thành từ đông bắc Phù Dư đến Bột Hải chống quân xâm lược nhà Đường. Sau đó, Cao Câu Ly liên minh với Bách Tế tấn công Tân La, nước này đã xin nhà Đường cứu viện. Quân nhà Đường đã từng bước phối hợp với Tân La để tiêu diệt Bách Tế, cô lập Cao Câu Ly. Đến năm 666, nội bộ Cao Câu Ly xung đột, thế nước ngày càng yếu, bị Đường và Tân La tiêu diệt năm 668.
Cao Câu Ly là một cường quốc ở Đông Á cho đến khi bị liên minh Tân La và nhà Đường đánh bại. Sau khi bị thất thủ, nó bị chia ra giữa hai nước Tân La thống nhất và Balhae thuộc Triều Tiên.