Van den vos Reynaerde
From Wikipedia
Van den vos Reynaerde is e Middelnederlands bêestnepos en 't is êen van d'ogtepuntn van de Nederlaanstoalig'n literateur. 't Is eschreevn deur Willem die Madocke maekte (Madocke is en oenbekend boek van dien Willem) an 't ende van de dertienste eeuwe, etwoaschn in Vloandern (verzeker in, of nie te verre va Gent).
Inoud |
[bewerk'n] De personoages
- Reynaert (vos)
- Nobel (lêeuw), keunienk
- Tybeert (katrol)
- Bruun (beir)
- Isengryn (wulf)
- Grimbeert (das)
[bewerk'n] 't Veroal
Beisn e dag an't of va keunienk Nobel zyn olle bêesn te plekke, buutn Reynaert de vos. Reynaert en is gin froain en ol aar bêes'n kloag'n dervan. 'n Keunienk wult nem ankloag'n en ne zendt Bruun en Tybeert achter Reynaert. Mo 'n dien is vaneigens veel te lêep (peis mor an d'uutdrukkienge 't Is e lêep'n vos) en ne lokt z'in de valle deur dieng'n te zegg'n woa danze gin neen en kun teeg'n zegn. Bruun grakt vaste atn zêem wult eetn en Tybeert in't ennekot van e paster atn muuz'n wult pakk'n.
't Is uutendelyk de kooz'n van Reynaert (Grimbeert) die nem kud overtuug'n voe mei te goan. Atn vôorn keunienk stoat, wuln ze nem van olles te laste legg'n, mo Reynaert zei da Nobel moeste uppass'n van Isengryn (ze voader), Bruun en Tybeert en danze voen trôon over te neem'n e masse goud an. 't Wos de keunienginne die nem overtuugde voen de drie te stekk'n en up te sluutn. Reynaert zeve wos dus vry en gienk zogezeid up bedevoart no Rome.
[bewerk'n] Betêkenisse
Wuk da Willem iere doet, is lach'n med olles en iederêen (zoender danze 't zeve deure an, verzeker). Pasters en wuuv'n, de mensch'n van oadel zyn dom en 't geweun vook is wrêed en primitief. De vromenschn en noam'n die ollemoale wulln zegg'n danze geirn va bille goan (Ogerne (o geirn), Julooke ('k lokk'n joen, 't wuuf van paster), Hersint (neur zint et) en Vuilemaerte (vule moarte))
[bewerk'n] E stiksje
Ieroender vien je d'êeste verz'n van Van den vos Reynaerde.
- Willem, die Madocke maecte,
- Daer hi dicken omme waecte,
- Hem vernoyde so haerde
- Dat die avonture van Reynaerde
- In dietsche onghemaket bleven
- (Die Arnout niet hevet vulscreven),
- Dat hi die vijte van Reynaerde dede soucken
- Ende hise na den walschen boucken
- In dietsche dus hevet begonnen.
- God moete ons ziere hulpen jonnen!
- Nu keert hem daer toe mijn zin,
- Dat ic bidde in dit begin
- Beede den dorpren enten doren,
- - Ofte si commen daer si horen
- Dese rijme ende dese woort,
- Die hem onnutte sijn ghehoort -
- Dat sise laten onbescaven:
- Te vele slachten si den raven,
- Die emmer es al even malsch.
- ...
[bewerk'n] Nog êentige upmerkieng'n
In te plekke va Madocke ('n êes'n versregel), stoat er in bepoalde andschrif'n vele bouke. Dat is e veraanderienge die nie juust'is, 't is gebeurd omdanze loater nemêe wistn wuk da Madocke wos. 't Bovenste stik van bepoalde perkament'n is ofeschript en doarup is er toene veel boeke eschreev'n. Aj up'n êes'n lienk duuwt (ieroender by de lienks), goj e vôorbeeld zyn van e verkêerde versche.
In de latste versregels (3340 toet 3448) stoat er oek en acrostichon (noamdicht, d'êeste letters van die verz'n moak'n e wôord of e zinne): BI WILLEME (deur Willem), wuk dat in êes'n lienk ieroender oek nie stoat. In 't Comburgsche Andschrift stoat dat wel, mo stoat er oek vele bouke.
[bewerk'n] Externe koppeliengn
- Van den vos Reynaerde in de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse letteren
- Van den vos Reynaerde in Literatuurgeschiedenis.nl