Centroal-Frankischn Rymbybel
From Wikipedia
Den Centroal-Frankischn Rymbybel es en middeleeuws commentoar up den Bybel da surtout toalkundig van belang es. By uus es 't voorol interessant vo de studie van 't Oudnederlands.
Inoud |
[bewerk'n] Oorsproeng en daterienge
Van da commentoar bluuvn d'r ollene moa enigste fragmentn over die gevond'n ein gewist tusschn 1866 en 1922.
De noame Centroal-Frankisch verwyst na d'n regio van erkomste van 't andschrift en nie na de toale. 't Andschrift zoe ofkomstig zyn uut wuk da nu Noordryn-Westfoaln (Duutsland) es, byvoorbeeld rond Keuln of Werden.
De daterienge van middeleeuwse religieuze poëzie es oessan e moeilyke zoake. De schattiengn loop'n uuteen van d'elfste eeuwe tot 1160.
[bewerk'n] Toale
De toale van de tekstn doe nie styf Nederlands an. 't Geheel komt eerder vroeg-Middeloogduuts over.
Da komt omdat et e roare miengelienge es van Middelfrankisch, Nederfrankisch en/of Saksisch (ook wel Nederduuts of Platduuts genoemd). Verzekers wos d'n oorsproenkelyk'n tekst Middelfrankisch, en Oogduuts dialect, moa eit ze deur ne 'vertoaler' uut de streke van et Rynland erwerkt gewist. Dienen bewerker veranderde uutgangn, vervoegiengn en woord'nschat an zyn eigen toale die 't midd'n oudt tusschn Oudoostnederfrankisch en Middelnederfrankisch.
Da wos in dienen tyd nie roars. In plekke van klakkeloos in 't Oogduuts te schryvn, verkoozn ze dikkers om ne bestoand'n tekst gedeeltelyk an te pass'n an under eigen toale. De toale van Hendrik van Veldeke es ook ofwisselend Nederlands of Duuts genoemd.
't INL (Instituut voor Nederlandse Lexicologie) vond d'n tekst in olle gevol belangryk genoeg om em up te neemn in under Corpus Oudnederlands (zie externe koppeliengn).
[bewerk'n] Fragment
D'n tekst goat over de veroordelienge van d'apostels Petrus en Paulus.
An 't woord es Simon, ne 'tovenoare' uut d'n tyd van keizer Nero, die under volksbedrog verwyt.
ik havon mich bevunden in allen thesen thingen.
thaz Petrus ande Paulus sagon, that wilt that sma volk war haven.
nu saget mir einen kuning other greven, the an uren got wille gelouven.
that se sagent, that ist gelogen, thes ist thaz arme volc bedrogen.
Hungerich ande nacket se selve gen, alse man an in mag gesen.
Petrus ande sin brother niet nehavoden, newar that se sich viscenes bedragoden,
alse thise noch nehaven, newære that se sich eres predigenes dragen.
so gedane liude volgoden eren herren, thes havode her luzzel eren.
the volgoden eren herren Christum, the in anderen rath newisten.
'In ol die zoakens è 'k ik ervoarienge upgedoan.
Wuk da Petrus en Paulus zeggn, da wilt 't geweune volk voe woar anveird'n.
Noem mie nu ne kee nen keunienk of groave die in undern God wilt geloovn.
Wuk dan ze zyder zeggn zyn leugens, d'oarme mienschn geroak'n doardeure bedroogn.
Zelve loop'n ze oengerig en noakt rond, lyk da j'an under kut zien.
Petrus en zyn broere add'n nietn buutn 't gene dat ze viengn by 't visschn,
juuste lyk dan ze nog oessan nietn goengn ein buutn 't gene dan ze krygn deur under preek'n.
Oe zukke mienschn under meester zoud'n volgn, zoudt 'n em doa gin ere van ein.
Ze zoud'n under meester Christus volgn omdat n'em vo under ginnen andern road en wiste.'
[bewerk'n] Referensjn
- David A. Wells, The Central Franconian Rhyming Bible ("Mittelfränkische Reimbibel"): An Early-Twelfth-Century German Verse Homiliary, Rodopi, Amsterdam - New York, 2004. Amsterdamer Publykationen zur Sprache und Literatur nr. 155. ISBN 90-420-0860-1