Ishango-bèèntje
From Wikipedia
Et Ishango-bèèntje is genoemd no zen viendplatse in Congo. Et werd in 1950 ipgegroaven deur den Belg Jean de Heinzelin. Van et bèèntje wor geschat dat tussen de 18 à 20.000 joar oed is. Et wor beschoud ols et oedste spoar van menselikke wiskunde en dorom is hèèl de wêereld zaloes ip Belgje da miender dad en, mo lik zovele diengen is ter in Belgje amper eentwien die van ’t bestoan van da bèèntje afwit. Et wor bewoard in et Museum vo Nateurwetenschapp’n in Brûssel, en ’t wort er nog mo sedert 2001 ûtgestoald in de Janletzoale (Zale van de Iguanodons).
Et Ishango-bèèntje is verre 10 centiemeters lank, doenkerbrûn en ’t sto vul me klène inkerviengstjes die azo gegroepeerd stoan dan ze een wiskundige regelmoate doen vermoen. Der is een kollomme inkepingen me groeptjes van 11, 13, 17 en 19 (vier priemgetall’n) en derneffest een kollomme me 11, 21, 19 en 9 inkepiengstjes (lik in de vorige kollomme ’t oope 60). In een derde kollomme stoan der verdubbeliengen lik 3, 6 en 4,8.
Volgenst de Heinzelin zelve was ’t bèèntje een soarte pre-istorisch didactisch ulpmiddel vo kienders te lèren rek’nen. Kort vôo da de Heinelin dôogink, èt ie bekend gemakt dat ie twêe zukke bêentjes gevoendn ad. Mo der zyn oak andere die peizen dat een soarte kalender moe gewist zyn. Nog andre zien der een combinoasie in van rekensystèmen ip basis van tiene en twolve, die vandoage nog oltyd in stikken van Afrika gebrûkt word’n. Van boven zit er n kristal up womee dat ze kost'n schryvn of sny'n.