Vrankryk
From Wikipedia
Vrankryk of Frankryk is een Europees land te zuud'n van België. In 't westen van Vrankryk legt de Atlantische Oceoan, in 't zuudn legt Spanje en de Middellansche Zêe. In 't zuudôos'n legt Italie. In 't ôosten grest Vrankryk oek nog an Zwitserland, Duutsland en Luxemburg.
De hoofdstad van Vrankryk is Parys. De nationaaln fêestdag is 14 juli (Quatorze Juillet).
Inoud |
[bewerk'n] Geografie
Nôord-Vrankrykis plat, gelyk in Vloandern. Bergen vind je hoofdzoakelyk op 3 plekken: de Pyreneejn (op de grêze mè Spanje). 't Centroal Massief, in zuud-centroal Vrankryk (streke van Auvergne en Lyon). Oender de Rhône leggn d'Alp'n.
Vrankryk legt in 't wesn an de Nôordzije en de Atlantische Oceoan. In 't zud'n an de Middelâsje Zije.
[bewerk'n] Geschiedenisse
- Vrankryk, lyk of da 't nu bestoat, komt grosso modo overêen mè ’t Gallië va de Kelt’n ten tyde van Julius Caesar. De noame komt van de Frank’n, een Germaans vo’k da doa kwam weun.
- Achter de Romein wos ‘t land verdêeld in duusd en êen stiksjes. Ieder dêeltje ad e boas (lêeneer’n) die ’t zwoare werk overliet a ze vazall’n (ofmeiers).
[bewerk'n] De Merovingers e Karolingers
Clovis I, e Merovinger, koste e masse va die stiksjes tope breng’n in êe keunienkryk (a peu prè roend 500 achter Christus). Dat is ‘t echte begun van Vrankryk. Achter Clovis kommn de ofmeiers an de macht. Dat is de dynastie van de Karolingers. De bekendst'n wos Koarel de Grôotn. Oender nem floreert Vrankryk. E makt Vrankryk intern sterker, en e verovert nog stikk'n land op Dutsland en Italie. De paus benoemt Koarel de Grôot'n toet keYzer in 800. A Koarel de Grôot'n dôod goat, goa Vrankryk over na ze zeune. Moar at'n dien op zien toer sterft, wordt verdêeld oender zijn ergenoamn. In die periode ontstoat oek 't Groafschap Vloandern.
[bewerk'n] De Middeleeuwn
De Vikiengn (roend 850) kwaamn e grôot stik va Vrankryk plundern; loater va tyd noemnde ze dat Normandie. Achter de Karolingers kwaamn de families Valois e Bourbon an de macht. Dedie trouwnde goed en azo kost'n ze Vrankryk e bètje mè e kè grodder moakn. In deze periode begunt oek de ruuzje mè Iengeland die goat endigen in de Oenderdjoarige Oèrlog (va 1337 toet 1453). Die Oèrlog is voerol gekend deur Jeanne d'Arc. Zie zorgt d'r vôorn da de Fransche, die d'r slècht vôorn stoendn, were kun win van de Iengelsche.
[bewerk'n] De Renaissance
De macht van de keuningn komt grodder en grodder. 't Kom toet een oogtepunt mè Lodewijk (Louis) XIV, e ze fantastisch kastièl in Versailles, bie Parys. Frankrijk breidt ossan mêer uut, oek overzieje. Moar op e moment kom et volk, gesteund deur de burgerie die mêer macht wilt, in opstand...
[bewerk'n] De Revolusje en Napoleon
De Fransche Revolusje is begun. Sleuteldoatum: 14 juli 1789, mè de bestormieng van de Bastille (e stoatsgevang). Lodewijk XVI komt op de guillotine, e tope mè nem vele eedeln. Vrankryk is vanaf nu nie langer e keunienkryk, moar e republyk. Roend 1800 komt er olmetekè were e sterke figure opzett'n: Napoleon Bonaparte. E krôont ze zelven zelfs toet keYzer. Oender nem begunt Vrankryk Europa te verovern. Oek Vloandern komt oender Frans gezag. Napoleon komt te gulzig en ie attakeert Rusland. Dat is 't begun van 't ende. Op 1815 wordt ie in Waterloo defynitief versloagn deur e coalisje van Europese landn.
[bewerk'n] De twêe weireldôorlogen
Vrankryk komt nog êne kèe e KeYzerriek (oender Napoleon III), moar bluuft voe de rèste, toet op de dag va vandoage, e republyk. In de twêe weireldôorlogen kiest Vrankryk ossan partie tegen Duutsland, op één klêen pleksje na, in de Twêede Weireldôorloge: Vichy kiest, oender leiding van generoal Pétain, de kant van Duutsland.
[bewerk'n] Nog ossan e weireldmacht ?
Vrankryk verliest, mè 't begun van de dekolonialisering, grôte stikk'n van ze territorium. Zelfs De Gaulle kostte ni verhindern da ze in 1954 Indo-China verlôorn. Heden ten doage is Vrankryk nog ossan styf belangryk. Z'hen bievôorbeeld nog ossan e permanente plekke in de Veiligheidsroad van de Verenigde Naties. En ze zien oek e nucleaire macht. Moa 't is duudelyk da 't gèn machtsblok ne mè is lyk in vroegern tyd'n.
[bewerk'n] Bestuur
Vrankryk is e demokroatische republyk. Z'hen e president die om de vuuf joar wordt verkooz'n. Nu is da voe 't moment Jacques Chirac. Ze betoaln doa mè d'n euro.
[bewerk'n] Indelinge
Sedert 1972 telt Vrankryk in 22 Regio's. Dedie zien oenderverdêeld in departement'n (je verkent ze an de latste twêe ciffers op de nummerploate op nunder otto's), arrondissement'n, kantongs en gemêentn.
[bewerk'n] Bevolkienge
- D'r zin apeuprè 60 miljoen Fransmans.
- Ze klap'n d'r Frâs - officieel toch. Want ier en doar ej oek nog (voernoamelyk oude) mesj'n die Vloams klapp'n (in Frâs-Vloandern). Bretoes ejje oek nog in Bretagne, Baskisch in de Pyreneejn, Corsicoans op Corsica, en in 't ôosten zin d'r nog die Elzassisch klappn. j'et ton oek nog 't Frankoprovensal (Francoprovençale) dan z'in de Provence klappn.
- Z'eet'n gèrn fluut'n, en ze drinkn gèrn wien. Moa da's e bètje e veralhemêening nateurlyk.
- 75% van olle Frâsje weun in 't stad.
- 80% van olle Frâsje zegt katholyk te zin, ma 't is moa 5% da na de kerke goat.
[bewerk'n] Grôte en/of belangryke steedn
Avignon – Bordeaux – Cannes – Duunkerke – Grenoble - Le Havre – Lourdes - Lyon – Marseille – Nice – Nîmes – Orléans – Parys – Riesel – Rouen – Stroatsburg – Tours - Versailles
[bewerk'n] Sport
Bekende Fransje sportwedstridn zijn:
- Roland Garros: tennis
- Roende van Vrankryk: koers, 3 weken lank
- Parys-Roubaix: oek koers, moa 't deurt moa 1 dag
[bewerk'n] Klimoat
Vrankryk is e grôot land. D'r zin 3 klimoatzones.
- Vochtig zièklimoat: frissche zomers
- Semi-landklimoat: arte winters en warme zomers.
- Mediterroan klimoat: zochte winters en iète zomers.
[bewerk'n] Vervoer
In Vrankryk ezze goe otorout'n moa je moe wel betoaln ('péage'). De trèngs ryn oek zêre (TGV); d'r riedt zêfs e trèng oender de zêe na Iengeland ('Eurostar').
[bewerk'n] Externe koppelienge
|
![]() |
---|---|
![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() |