Wikipedia:Vervoegienge van ja, nêe en ols
From Wikipedia
In’t West-Vlams es ja, nêe en ols bykans nie gebruukt: doarom en artikel omtrent de Vervoegienge van ja, nêe en ols. Omdat de affirmoatie of ontkennienge in verschillende ‘’sterkten” bestoat en datter ôok nog vele verschillen bestoan van streke noa streke, eime ne tableau met vele meuglykeden.
Inoud |
[bewerk'n] Vervoegienge van Ja, Nêe en Ols ?
Vô ja kud je ook 'jup' zegg’n. "Nêe" of “nin” azo zegg’n we mêestal ot er eigentlyk gêen vroage gesteld is. "Nin, bluuft doar of!" byvôorbeeld.
Over 't algemèen moe'je ja, nêe en ols vervoegen gelyk da j'n werkwoord vervoegd. "Ja" azo zeggn we mêestal ot er eigenlyk gêen vroage gesteld is. "Ja lap, 't is were van da" bevoorbeeld.
[bewerk'n] Gebruuk
Ier eije sommigste vervoegiengn van 'ja', 'nêe' en 'ols':
Persôon | Ienkelvoud | Mêervoud |
---|---|---|
1ste | jaak | jaaw/jow |
2de | joag/joaj | joj |
3de | joan/joas/joat | joas |
1ste | nink | nêew |
2de | nêej(e)/nêeg | neij(e) |
3de | nêen/nêes/nint | nêes |
1ste | oak | oamme |
2de | oaje | oaje |
3de | oatie, oasse, oat' | oanze |
De boasisregel is eigentlyk simpel: Je giet j'n antwoord in e zinne. Je nimt et onderwerp van die zinne, en in die persôon vervoeg je je 'ja'.
Een voorbeeldje: De vroage is "Zy je gy zot?"
- Je wil zegg’n van ja.
- Et antwoord zoe zyn: "Ja, ik benne zot"
- Wien is't er zot? 'IK'.
- Dus: êerste persôon ienkelvoud.
- Je verkort' antwoord is dus: Jaak
Eigentlyk trek je dus j'n affiermoatje en e persôonlyk voornaamwoord tôpe.
- Jaak = Ja ik
- Joag = Ja gy
Let trouwes ne kêe up voe volgende nuaanse:
- Ja, ik zyn zot
- Jaak, 'k zyn zot
Et êeste word allêne gebruukt o't er klemtoone up ligt.
Et lykt allemoale vrê simpel, en da ist’ôok. 't Is allêen de gewente om et goe te gebruken binst dajje ant klappen zyt. Beginlieng’n voln ier assan deur de mande.
En ander voorbeeldje vô de nêe: De vroage is "Zy je gy zot?"
- Je wil zeggn van nêen.
- Et antwoord zoe zyn: "Nêen, ik zyn nie zot"
- Wien is't er nie zot? 'IK'.
- Dus: êerste persôon ienkelvoud.
- Je verkort' antwoord is dus: Nink
Eigentlyk trek je dus j'n ontkennienge en e persôonlyk voornoamwoord saamn.
- Nink = Nêen ik
- Nêeg = Nêen gy
Let trouwes ne kêe up voe volgende nuaanse:
- Nêen, ik zyn nie zot
- Nink, 'k zyn nie zot
Et êeste word allêne gebruukt o't er klemtoone up 'ik' ligt.
Nog e klêen voorbeeldje vô 't licht of te legg’n:
- E je et licht uut gedoan? - Nink! (Joak)
- Ist licht uut? - Nint! (Joat)
(Noar origineel van auteur: Gebruker:Aergn)
[bewerk'n] Ja
- 1e persôon ienkelvoud = joak
- 2e persôon ienkelvoud = joah, joaj(e), joag
- 3e persôon ienkelvoud m = joaj, joan
- 3e persôon ienkelvoud v = joas
- 3e persôon ienkelvoud o = joat
- 1e persôon mêervoud = joam, joaw
- 2e persôon mêervoud = joah, joaj(e), joag
- 3e persôon mêervoud = joa(n)z
[bewerk'n] Nin
- 1e persôon ienkelvoud = nink
- 2e persôon ienkelvoud = njih, nèj(e), nih, niehe, neig
- 3e persôon ienkelvoud m = nin, ninie, nei, njieh
- 3e persôon ienkelvoud v = nins
- 3e persôon ienkelvoud o = nint
- 1e persôon mêervoud = niw, njiw, nim
- 2e persôon mêervoud = njih, nèj(e), nih, niehe, neig
- 3e persôon mêervoud = ni(n)s
[bewerk'n] Overtreffende trappe va jawel
- 1e persôon ienkelvoud = emobakendoe
- 2e persôon ienkelvoud = emobahendoet, emobajendoet
- 3e persôon ienkelvoud m = emobajendoet, emoba'doet
- 3e persôon ienkelvoud v = emobazendoet
- 3e persôon ienkelvoud o = emobatoet
- 1e persôon mêervoud = emobamendoen
- 2e persôon mêervoud = emobahendoet, emobajendoet
- 3e persôon mêervoud = emobazendoen
[bewerk'n] Ossekik/ank(e)
- 1e persôon ienkelvoud = oak, ank(e)
- 2e persôon ienkelvoud = oaje, aj(e)
- 3e persôon ienkelvoud m = oaty, atn
- 3e persôon ienkelvoud v = ozzezy, asse
- 3e persôon ienkelvoud o = oatet, at
- 1e persôon mêervoud = oame, amme
- 2e persôon mêervoud = oaje, ajje
- 3e persôon mêervoud = oanze, âs, âze
[bewerk'n] Jaak da doe kik toch
- 1e persôon ienkelvoud = bakdoe, jokdoe
- 2e persôon ienkelvoud = bajoagt, bagedoet
- 3e persôon ienkelvoud m = bajdoet
- 3e persôon ienkelvoud v = bazdoes
- 3e persôon ienkelvoud o = ba-toet
- 1e persôon mêervoud = bamdoen
- 2e persôon mêervoud = bahndoet
- 3e persôon mêervoud = boanzedoen, bajoa(n)s
[bewerk'n] Nink, da doe kik nie
- 1e persôon ienkelvoud = bakkendoenie, jakkendoenie, jokk'ndoen, bannink
- 2e persôon ienkelvoud = baggendoehie, johhendoenie, johhendoet, banei
- 3e persôon ienkelvoud m = bajendoenie, jojndoet, banín
- 3e persôon ienkelvoud v = bazzendoes, jozndoet, banni(n)s
- 3e persôon ienkelvoud o = batndoet, jotndoet, bannint
- 1e persôon mêervoud = bammendoenie, jowwendoenie, banniwwe
- 2e persôon mêervoud = johidderdoenie, baggendoet, banjeeh
- 3e persôon mêervoud = jozzndoenie, jozzndoen, banni(n)s
[bewerk'n] Tochwel
Overtreffende trappen van toet:
- Toet – Tetoet – Toettoet – Toettoettoet