Argentinië

vanuit Wikipedia, die vrye ensiklopedie.

Argentinië
República Argentina
Wapen van Republiek van Argentinië
Vlag Wapen
Nasionale leuse: En Unión y Libertad
(Afrikaans: In Eenheid en Vryheid)
Volkslied: Himno Nacional Argentino
Ligging van Republiek van Argentinië
Hoofstad Buenos Aires
34°20′S 58°30′W
Grootste stad Buenos Aires
Amptelike tale Spaans
Regering Demokratiese Republiek
Néstor Kirchner
Onafhanklikheid
Onafhanklikheid
- Mei Revolusie
- Verklaar
- Erken

van Spanje
25 Mei, 1810
9 Julie, 1816
in 1821 (deur Portugal)
Oppervlakte
 - Totaal
 
 - Water (%)
 
2 766 890 vk km  (8ste)
Bevolking
 - 2006 skatting
 - Digtheid
 
39 921 833 (31ste)
14,4 / vk km
BBP (PPP)
 - Totaal
 - Per kapita
Soos op 2005 skatting

VSA $542,8bn (23ste)
$14 065(52ste)

MOI
Geldeenheid Argentynse Peso (ARS)
Tydsone
 - Somertyd
ART (UTC-3)
ARST (UTC-3)
Internet TLD .ar
Skakelkode +54
* Argentinië maak ook aanspraak op 1 000 000 km² van Antarktika, die Falkland Eilande en Suid-Georgië en die Suidelike Sandwicheilande


Die Republiek Argentinië is 'n Spaanse land in die suide van Suid-Amerika, tussen die Andesgebergte en die suidelike Atlantiese Oseaan. Dit is die land van Evita, Maradona en die Tango. Argentinië is Suid-Amerika se top Rugbyspelende land en ook die land waarheen 'n groep Afrikaners vroeg in die vorige eeu getrek het. Argentinië grens aan Uruguay, Brasilië, Paraguay, Bolivia en Chili. Die naam, Argentinië, is afgelei van die Latynse woord argentum (silwer), 'n edelmetaal wat 'n belangrike rol gespeel het in die opkoms van Europese kolonialisme in Argentinië.

In 2001 het ekonomiese probleme insluitend die grootste wanbetaling van buitelandse skuld ($88 biljoen) ooit, gelei tot bloedige onluste en die val van die regering. Ekonomiese maatreëls soos die ontkoppeling van die peso van die dollar het egter intussen tot indrukwekkende ekonomiese herstel gelei en Argentinië is nou ook 'n gewilde toeriste-bestemming, aangehelp deur die gunstige wisselkoers teenoor meeste belangrike geldeenhede.

Inhoud

[wysig] Geskiedenis

Die grot Cueva de los Manos naby die stad Perito Moreno (provinsie Santa Cruz) pronk met een van die oudste rotsskilderye in Argentinië
Die grot Cueva de los Manos naby die stad Perito Moreno (provinsie Santa Cruz) pronk met een van die oudste rotsskilderye in Argentinië

In die begin van die 16e eeu arriveer die eerste Europeërs in die omgewing opsoek na 'n suidelike deurgang van die Atlantiese na die Stille Oseaan. Die sluit onder meer Ferdinand Magellaan en Pedro de Mendoza in. Laasgenoemde stig die nedersetting 'Nuestra Senora Santa Maria del Buen Aire', die huidige Buenos Aires in omtrent 1536. In die noordweste van die land, waar goeie landbougrond gevind word, stig die Spanjaarde wat vanuit die onderkoninkryk Bolivia kom verskillende nedersettings: Mendoza, Tucuman, Cordoba en Salta. Daar word perde geteel, vee vir vleisproduksie aangehou, en suiker, tabak en groente verbou. Die noordwestelike deel van Argentinië beleef 'n bloei tydperk in die 17de en 18de eeu as gevolg van handel met die onderkoninkryk Peru, terwyl Buenos Aires slegs 'n tweederangse hawe was. Dit verander eers in 1776, toe Buenos Aires die bestuursentrum word van die nuwe vise-koninkryk 'Rio de la Plata', 'n gebied wat die huidige Argentinië, Uruguay, Paraguay en 'n deel van Bolivia ingesluit het.

In 1816 word Argentinië onafhanklik van Spanje, na 'n kort stryd met die Spaanse besetters, onder leiding van José de San Martin. De Sa Martin, wat ook in Chili, en Peru vir onafhanklikheid geveg het, word nog steeds deur die Argentyne as 'n held beskou. In die eerste jare van die jong nasie ontstaan diverse konflikte tussen sentraliste en federaliste, tot in 1853, toe 'n nuwe grondwet aangeneem is.

Patagonië
Patagonië

In die tweede helfte van die 19de eeu, gaan Buenos Aires snel vooruit, deels as gevolg van die aankoms van duisende immigrante. Nuwe tegnologië (vries van vleis, spoorweë) stimuleer landbou en veeteelt. Nuwe gebiede soos Patagonië word verower. Immigrante uit Engeland en Wallis begin skaapteelt op groot estancias. Argentinië word na die Verenigde State die tweede 'Beloofde Land' van Amerika.

Vervolgens word Argentinië egter gekenmerk deur aanhoudende politieke konflikte tussen konserwatiewe en liberale elemente en tussen burgers en die weermag . Na die Tweede Wêreldoorlog verskyn die populistiese peronisme, wat die verhouding tot 'n punt dryf . Tot 1983 word steeds bloediger optredende militêre junta's afgewissel met outoritêre siviele regerings, wat lei tot toenemende ekonomiese probleme, korrupsie, algemene afkeur in die politiek en die nederlaag in die Falklandoorlog teen die Verenigde Koninkryk.

Hierna help vier vrye verkiesings om demokrasie in Argentinië stewig te vestig. Die ekonomie stort egter in 2001 in een.

[wysig] Politiek

Die Argentynse grondwet van 1853 (hersien in 1994), bepaal 'n skeiding van magte tussen uitvoerende, wetgewende en regsprekende magte, sowel op nasionale as provinsiale vlak. Die president en vise-president word direk verkies vir vier jaar termyne. Beide mag slegs twee opeenvolgende termyne dien, maar kan na 'n tussenpose van ten minste een termyn vir 'n derde termyn staan. Die president benoem die ministers. Die grondwet gee aansienlike mag aan die president in die dubbel funksie van staatshoof en regeringsleier. Die president het onder andere die vermoë om in "dwingende en noodsaaklike" omstandighede presidensiële dekrete uit te vaardig. Die huidige regeringsleier is Néstor Kirchner.

Die Argentynse parlement (Nasionale Kongres/Congreso Nacional) bestaan uit die Senaat (Senado) met 72 setels en 'n Kamer van Afgevaardigdes (Cámara de Diputados) met 257 setels. Sedert 2001 word senators direk verkies, in trem waarvan elke provinsie, insluitend die federale hoofstad, verteenwoordig word deur drie senators. Senators dien 'n termyn van ses jaar, afgevaardigdes vier jaar. Verkiesings word elke twee jaar gehou vir een derde van die senaat- en die helfte van die afgevaardigdes se setels. Beide kamers word verkies deur proporsionele verteenwoordiging.

[wysig] Politieke betrekkinge met Suid-Afrika

Suid-Afrikaanse diplomatieke skakeling met Argentinië begin in die jaar 1938; Argentinië verbreek sy betrekkinge met Suid-Afrika egter tydelik op 23 Mei 1986.

Die moontlikheid van 'n Suid-Atlantiese Verdragsorganisasie is in die sewentigerjare voorgestel. 'n Dergelike militêre alliansie tussen Suid-Afrika, Argentinië, Brasilië, Chili, Paraguay en Uruguay word destyds veral deur die Raad vir Inter-Amerikaanse Veiligheid bepleit. Dit kom egter nooit tot stand nie.

[wysig] Provinsies

Provinsies van Argentinië. Argentynse Antarktika en Suid-Atlantiese Eilande (23) nie vertoon nie
Provinsies van Argentinië. Argentynse Antarktika en Suid-Atlantiese Eilande (23) nie vertoon nie

Argentinië bestaan uit 23 provinsies (provincias, enkelvoud: provincia) en 'n federale distrik (distrito federal). Argentinië maak aanspraak op 'n gedeelte van Antarktika (Spaans: Antártida), alhoewel hierdie vasteland algemeen as supranasionaal en besit van die wêreldgemeenskap beskou word. Die grondgebied van die Provinsie Tierra del Fuego, Antártida en Islas del Atlántico Sur bevat dus ook internasionale gebiede.

  1. Buenos Aires*
  2. Buenos Aires Provinsie
  3. Catamarca
  4. Chaco
  5. Chubut
  6. Córdoba
  7. Corrientes
  8. Entre Ríos
  9. Formosa
  10. Jujuy
  11. La Pampa
  12. La Rioja
  1. Mendoza
  2. Misiones
  3. Neuquén
  4. Río Negro
  5. Salta
  6. San Juan
  7. San Luis
  8. Santa Cruz
  9. Santa Fe
  10. Santiago del Estero
  11. Tierra del Fuego, Antártida e Islas del Atlántico Sur
  12. Tucumán

* Die huidige amptelike naam vir die federale distrik is "Ciudad Autónoma de Buenos Aires".

[wysig] Geografie

Die Lago Argentino met die gletser Perito Moreno
Die Lago Argentino met die gletser Perito Moreno
Kaart van Argentinië
Kaart van Argentinië

Meer nog as Suid-Afrika, wat hierdie leuse al in die tagtigerjare ter bemarking van sy toerismebedryf gebruik, kan Argentinië met trots beweer dat hy alle klimaatsones - en dus die wêreld - in een land verteenwoordig. Die land strek van die tropiese gebiede in die noorde tot by die subantarktiese streke van die suide en beskou ook 'n gedeelte van Antarktika as Argentynse staatsgebied.

Argentinië kan rofweg in drie geografiese gebiede verdeel word: die vrugbare vlaktes van die pampa's in die noordelike helfte van die land, die bron van die Argentynse agrariese rykdom; die plato van Patagonië in die suidelike helfte tot aan Vuurland (Terra del Fuego); en die rotsagtige Andes-bergrug langs die westelike grens met Chili, met die Aconcagua as hoogste punt (6 960m).

Belangrike riviere is die Paraguay, die Bermejo, die Colorado, die Uruguay en die langste rivier, die Paraná. Die laaste twee kom saam in die Rio de La Plata voordat dit in die Atlantiese Oseaan uitmond. Die Argentynse klimaat is hoofsaaklik gematig. Die Noorde is subtropies, die suide droog en sub-Antarkties.

[wysig] Ekonomie

Argentinië profiteer van 'n ruim hoeveelheid natuurlike hulpbronne, 'n geletterde bevolking, 'n uitvoergerigte landbousektor en gevarieerde industrie. Vanaf die einde van die jare 80 van die 20ste eeu loop internasionale skuld egter hoog op. Inflasie bedra 200% en produksie stort ineen. Om die ekonomiese krisis teë te werk besluit die regering om vrye handel, deregulering en privatisering na te volg. In 1991 vind radikale monetêre hervorming plaas, waarvolgens die peso aan die Amerikaanse dollar verbind word en geldgroei tot die groei in nasionale reserwes beperk word.

Estancia Jesuitica in Alta Gracia
Estancia Jesuitica in Alta Gracia

Aanvanklik was die hervorminge 'n sukses. Inflasie daal en die bruto nasionale produk (BNP) styg, maar opeenvolgende ekonomiese krisisse in Mexiko, Asië, Rusland en Brasilië lei tot 'n nog groter ekonomiese val vanaf 1999. Die regering reageer met belastingverhogings en besuinigings ter beperking van die begrotingstekort, wat teen 1999 tot 2,5% van BNP gestyg het. Binnelandse en internasionale beleggers hou egter aan twyfel in die regering se vermoë om die skulde af te los en die vaste wisselkoers tussen die peso en dollar te handhaaf.

In 2001 versleg die toestand nog meer deur die groei van die aantal verpligtinge, massale geldopnames by banke en 'n verdere val van verbruikers- en produsentevertroue. Regering pogings om 'n begroting wat klop te bereik om so die bankstelsel te stabiliseer en ekonomiese groei te herstel blyk onvoldoende resultaat op te lewer. Die pas verkose president Eduardo Duhalde slaag daarin om van die Internasionale Monetêre Fonds 'n lening van 20 miljard dollar te verkry, maar verdere maatreëls word blykbaar nie toegepas nie. In Januarie 2002 word die peso losgemaak van die dollar.

Die hawe van Buenos Aires
Die hawe van Buenos Aires

Argentynse motorfabrikate: Anadón, ASA, Biscayne, JVA en volgens sommige is Lamborghini Latinoamérica 'n aparte automerk.

[wysig] Suid-Afrikaanse handel met Argentinië

Dekades lank word die ekonomiese bande met Latyns-Amerika nouliks ontwikkel; die Suid-Afrikaanse handel met Argentinië groei stadig en beloop in 1980 nog steeds minder as 100 miljoen VSA-dollar. 'n Suid-Afrikaanse Kamer van Koophandel bestaan sedert 1973 in Buenos Aires, terwyl sy Argentynse eweknie vyf jaar later in Johannesburg gestig word.

Suid-Afrika se belangrikste uitoerprodukte op die Argentynse mark is aanvanklik staal, ystererts, asbes en mangaan, terwyl Argentinië leerware, verwerkte voedsel, tekstielgoedere, chemiese produkte en landboumasjiene na Suid-Afrika uitvoer.

Sien ook: Argentynse wyn.

[wysig] Demografie

Die Argentynse bevolking is 'n mengsel van nasionale en etniese groepe, waarin die nakomelinge van Italiaanse en Spaanse immigrante oorheers. Aan die einde van die 19de en begin van de 20ste eeu kom baie immigrante uit Europese lande. Veral in die stedelike gebiede woon ongeveer 'n half miljoen immigrante uit Sirië, Libanon en andere lande in die Midde-Ooste. Sedert die negentigerjare vestig 'n aantal immigrante uit Oos-Asië en die voormalige Sowjetunie hulle in die land. Die land trek ook sommige sogenaamde ekologiese immigrante uit Europa. Die oorspronklike inheemse bevolking, ongeveer 700 000 mense, leef veral in die noorde, noordweste en die suide.

Klein groepe Afrikaners - die sogenaamde "bittereinders" - vestig hulle na die Anglo-Boere Oorlog in die omgewing van Comodoro Rivadavia (provinsie Chubut). Die meeste van die sowat 600 emigrante keer in die dertigerjare weer na Suid-Afrika terug.

De enigste amptelike taal is Spaans, hoewel die immigrante se nasate wat ouer as 40 jaar is, hulle eie taal behou het.

Die Argentyne is hoofsaaklik aanhangers van die offisiële godsdiens, die Rooms-Katolisisme. Die joodse gemeenskap is met 'n kwart miljoen siele die grootste in Latyns-Amerika. Die Afrikaners in Comodoro Rivadavia en Sarmiento is Nederduits Gereformeerd en Nederduits Hervormd.

[wysig] Bekende Argentyne

  • President Eduardo Duhalde
  • President Juan Perón
  • Presidentsvrou en weldoener Eva Duarte de Perón
  • Anadón-oprigter Leonidas Jorge Anadón
  • Biscayne- en JVA-oprigter Osvaldo Bessia
  • Sokkerster Diego Maradona
  • Komponis Astor Piazzolla
  • Prinses Máxima Zorreguieta
  • Vryheidsvegter Che Guevara
  • Swemmer José Meolans

[wysig] Eksterne skakels

[wysig] Argentynse koerante

  • Clarín, "Clarin", die gewildste koerant in Argentinië
  • La Nación, "The Nation", 'n konserwatiewe koerant in Spaans
  • Página/12, voormalig 'n progressiewe Spaanstalige koerant, maar dit behoort nou aan Clarín.
  • La Razon, 'n gratis aandkoerant in Buenos Aires, wat ook aan Clarin behoort
  • InfoBae, 'n regtervleuelkoerant in Spaans
  • Buenos Aires Herald, 'n Engelstalige koerant
  • La Nueva Provincia, "The New Province", 'n konserwatiewe koerant van Bahía Blanca, 'n stad suid van Buenos Aires
  • Argentinisches Tageblatt, 'n Duitstalige koerant
  • Diario La Capital, 'n koerant van Rosario, Argentinië se derde grootste stad
  • La Voz Del Interior, die koerant van Córdoba, Argentinië se tweede grootste stad
  • La Gaceta, die koerant van Tucuman, die belangrikste stad in die noordwestelike streek



Lande in Suid-Amerika
Argentinië | Bolivia | Brasilië | Chili | Colombia | Ecuador | Guyana | Paraguay | Peru | Suriname | Uruguay | Venezuela
Ander: Falklandeilande | Frans-Guiana