Rooi (kleur)
vanuit Wikipedia, die vrye ensiklopedie.
#FF0000 |
Rooi is 'n kleur wat lê by die laagste frekwensies van lig wat deur die menslike oog onderskei kan word. Rooi lig het 'n golflengte van ongeveer 700 nm.
Suurstofhoudende bloed is rooi weens die hemoglobien wat daarin bevat is. Rooi lig word eerste deur seewater geabsorbeer, sodat baie visse en ander ongewerwelde seediere wat helderrooi vir mense voorkom, in werklikheid swart in hulle natuurlike omgewing voorkom.
Rooi is 'n bytellende primêre kleur, komplementêr tot siaan. Dit was eers beskou as 'n aftrekkende primêre kleur, en word steeds soms so beskryf in nie-wetenskaplike literatuur. Dit is wel nou bekend dat die kleure siaan, magenta en geel nader aan die ware primêre kleure is wat deur die oog onderskei kan word, en word in moderne kleurdrukwerk gebruik. In die RGB kleurmodel wat deur TV-stelle en rekenaarskerms gebruik word is rooi een van die drie kanale, genaamd R.
Laer frekwensies word infrarooi, of verre rooi, genoem.
'n Rooi filter wat in swart-en-wit fotografie gebruik word, verskerp die kontras in meeste tonele. Byvoorbeeld, wanneer dit saam met 'n polariseerder gebruik word, kan dit die lug swart maak. Filmtipes wat die effek van infrarooi film naboots (soos Ilford se SFX 200), doen dit deur baie meer sensitief te wees vir rooi as die ander kleure.
Inhoud |
[wysig] Gebruik, simboliek, volksmond-uitdrukkings
- Rooi gryp mense se aandag, en word gereeld as 'n teken van gevaar gesien: daarom word dit in waarskuwingstekens gebruik.
- Die rooi kleur word soms gebruik om kwaadheid aan te dui, soos in om rooi te sien.
- Die kleur van bloed het gelei tot die verbintenis van rooi met die god van oorlog, Mars, en daarom is die rooierige planeet Mars ook na hom vernoem.
- Rooi word gebruik om "stop" in verkeerstekens en -seine aan te dui.
- In motorwedrenne word 'n rooi vlag gebruik om alle motors onmiddelik tot stilstand te bring.
- Rooi, tesame met geel en oranje, word geag dat dit honger aanvuur, en daarom die gebruik daarvan in die kentekens van baie voedselmakers.
- Rooi is die kleur van liefde, beide in die rooi harte van 'n valentyn, en in 'n "rooiliggebied".
- Rooi is een van die Kersfeeskleure.
- Beginnende met die Revolusie van 1848 is "Sosialistiese" rooi gebruik as 'n kleur van Europese opstandiges, soos Garibaldi se camicie rosse ("rooihemde") in die Italiaanse Risorgimento, en is opgeneem deur die Linkse en algemeen radikale groepe, terwyl die wit van die legitimistiese Borbon-partylede met voor-Eerste Wêreldoorlogse konserwatiewes geassosieer geraak het.
- Byvoorbeeld, die Russiese Burgeroorlog en die Burgeroorlog in Finland is geveg tussen die "Rooies" en "Wittes".
- Die vereenselwing van Kommunisme met "Sosialistiese" rooi (en met rooi as die hoofkleur van die Sowiëtunie-vlag) het gelei tot Koue Oorlogse uitdrukkings soos "die Rooi Bedreiging" en "Rooi China" (wat onderskei was van "Vrye China", oftewel Taiwan).
- In Chinese simboliek is rooi die kleur van goeie geluk, en word gebruik vir versiering en trouklere. Geld in Chinese samelewings word tradisioneel in rooi pakkies gegee. Mao Zedong was ook soms verwys na as 'n "rooi son".
- Rooi ink word ook gebruik om skuld aan te dui, sowel as verliese op 'n balansstaat; vandaar die frase om "in die rooi" te wees, wat gewoonlik ekonomiese verliese aandui.
- In Noord-Amerikaanse aandelemarkte word rooi gebruik om 'n val in aandelepryse aan te dui. In Oos-Asiese aandelemarkte word rooi gebruik om 'n styging in aandelepryse aan te dui.
[wysig] Kleurkoördinate
Volgens verskeie kleurskemas word rooi as volg voorgestel:
Model | Koördinate |
---|---|
Hex triplet | #FF0000 |
RGB | (255, 0, 0) |
CMYK | (0, 255, 255, 0) |
HSV | (0, 100, 100) |
[wysig] Variasies
- Skarlaken - 'n rooi wat na rooi-oranje neig, en geen blou bevat nie.
- Vermiljoen - 'n vurige rooi wat na effe meer na rooi-oranje neig as skarlaken, en wat van sinnaber, die kunsmatige rooi kwiksulfide was as pigment gebruik word, voorberei word.
- Karmosyn - 'n rooi wat geen geel bevat nie, en na rooi-violet neig.
- Venesiaanse Rooi (ook bekend as Indiese Rooi en Indiaanse Rooi) - 'n bruinerige rooi wat van ystersulfied voorberei word.
- Brandweerwarooi - 'n helderrooi wat gereeld op noodvoertuie gebruik word.
- Roos is 'n reeks kleure aan die blou kant van rooi.
- Perske is 'n reeks kleure aan die geel kant van rooi wat algemeen na 'n ligte skakering neig.
Elektromagnetiese Spektrum
Radiogolf | Mikrogolf | Infrarooi | Optiese spektrum | Ultraviolet | X-straal | Gammastraal Sigbaar: Rooi | Oranje | Geel | Groen | Siaan | Blou | Violet |
[wysig] See also
- Lys van kleure