Янка Купала

From Вікіпедыя

Янка КУПАЛА (сапр.: Іван Дамінікавіч ЛУЦЭВІЧ; 25 чэрвеня(7 ліпеня) 1882, фальв. Вязынка Мінскага пав. (цяпер Маладзечанскі раён Мінская вобласць) – 28 чэрвеня 1942, Масква. Псеўданімы і крыптанімы: Адзін з "парнаснікаў"; Вайдэльота; Здарэнец; Левы; Марка Бяздольны; Ня-Гутнік; Стары Мінчук; Янук з-пад Мінска; Янук Купала; К.; І.К.; Я.К.; К-а; Л.; І.Л.; Л.І.), беларускі паэт, драматург, публіцыст, перакладчык, класік беларускай літаратуры, адзін з заснавальнікаў новай беларускай літаратуры і літаратурнай мовы. Народны паэт Беларусі (1925). Акадэмік АН БССР (1928), АН УССР (1929).

У 1921 на паэта быў накладзены хатні арышт і канфіскаваны рукапісы. У 1930 былі раскулачаны маці і сястра паэта. Янка Купала выклікалі на допыты ў ДПУ; яму інкрымінавалася лідэрства ў "Саюзе вызвалення Беларусі". 20.11.1930 пасля гутарак у ДПУ Янка Купала зрабіў спробу самагубства, але быў выратаваны. У снежні 1930 быў вымушаны апублікаваць у "Звяздзе" пакаянны ліст, у якім прызнаваўся ў памылках і шкодных поглядах. У 1937 над паэтам чарговы раз навісла пагроза арышту - яго імя апынулася ў спісе мяркуемых ахвяр. Арышту ўдалося пазбегнуць. Трагічна загінуў у Маскве (гасцініца "Масква") пры нявысветленых абставінах - упаў у лесвічны пралёт з 10 паверха. Існуе тры версіі - няшчасны выпадак, самагубства, забойства. Быў пахаваны на Ваганькаўскіх могілках у Маскве. У ліпені 1962 урна з прахам Янкі Купалы перавезена ў Мінск і перапахавана на Вайсковых могілках.

[правіць] Творы

  • Зб. тв. Т. 1-7. Мн., 1972-1976;
  • Поўны зб. тв.: У 9 т. Т. 1-8. Мн., 1995-2002;
  • Спадчына. Нью-Ёрк; Мюнхен, 1955.

[правіць] Літаратура

  • Янка Купала: Энцыклапедычны даведнік. Мн., 1986;
  • Колас Г. Карані міфаў: Жыццё і творчасць Янкі Купалы. Мн., 1998;
  • Сачанка Б. "Сняцца сны аб Беларусі...": Загадка смерці Янкі Купалы // ЛіМ. 1988. 19, 26 жн.;
  • Сачанка Б. "У сведкі запісы пакліча..." // ЛіМ. 1989. 20 студз.;
  • БП, т. 3.

[правіць] Крыніцы

  • Маракоў Л.У. Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі асветы, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі, 1794-1991. Энц. даведнік. У 10 т. Т.1. - Мн:, 2003. ISBN 985-6374-04-9