Браніслаў Ігнатавіч Эпімах-Шыпіла
From Вікіпедыя
Браніслаў Ігнатавіч ЭПІМАХ–ШЫПІЛА (4(16) верасня 1859, фальварак Судзіловічы Лепельскага пав. Віцебскай губ. (цяпер в. Будзькаўшчына Полацкага раёна Віцебскай вобласці) — 6 чэрвеня 1934, Ленінград; Крыптанім: Б.Э.-Ш.), беларускі мовазнавец, літаратуразнавец, фалькларыст, выдавец.
У 1871-1880 вучыўся ў Аляксандраўскай гімназіі ў Рызе. У 1880-1886 на гісторыка-філалагічным факультэце Пецярбургскага універсітэта; кандыдат філалогіі. Зарабляў прыватнымі ўрокамі, працаваў памочнікам рэдактара "Журнала Министерства путей сообщения". З 1891 памочнік бібліятэкара, потым бібліятэкар у бібліятэцы Пецярбургскага універсітэта. Быў сапраўдным членам Віцебскай вучонай архіўнай камісіі. На пачатку XX ст. стаў на чале беларускага культурнага руху ў Пецярбургу. Яго дом быў асяродкам і месцам збору нацыянальна арыентаванай беларускай моладзі. У 1906 стварыў беларускае выдавецтва "Загляне сонца і ў наша аконца". У 1913 пачаў друкавацца ў беларускіх выданнях. У 1916 удзельнічаў у падрыхтоўцы "Меморыі прадстаўнікоў Беларусі на ІІІ канферэнцыі народаў" (Лазана). Склаў першую хрэстаматыю беларускай літаратуры. У 1924 абраны правадзейным членам Інбелкульта. Пераехаў у Мінск у 1925. Працаваў рэдактарам, з 1927 старшынёй камісіі Інбелкульта па складанні слоўніка жывой беларускай мовы. У 1929 перадаў у БелАН асабістую бібліятэку з 5 тыс. тамоў. Арыштаваны ДПУ БССР 18 ліпеня 1930 па справе "Саюза вызвалення Беларусі"; на яго кватэры праведзены вобыск. Знаходзіўся ў зняволенні да 12 верасня 1930. Вымушаны пакінуць Мінск; выехаў у Ленінград, дзе і памёр.
[правіць] Творы
- Дзесяць боскіх прыказанняў: [Верш] // Беларус. 1913, 8 жн.;
- Беларуская мова ў гімназіі // Вольная Беларусь. 1917, 30 кастр.
[правіць] Літаратура
- Станкевіч А. Прафесар Браніслаў Эпімах-Шыпіла: З яго жыцця і працы. Вільня, 1935;
- Семашкевіч Р. Браніслаў Эпімах-Шыпіла. Мн., 1968;
- Семашкевіч Р. Янка Купала і Эпімах-Шыпіла // Выпрабаванне любоўю. Мн., 1982;
- Возвращенные имена;
- БП, т. 6;
- АЗБ;
- Браніслаў Эпімах-Шыпіла: чытанні [у Ветрына], прысвечаныя 140-годдзю з дня нараджэння... [Тэксты дакладаў] // На шляхах да ўзаемаразумення. Мн., 2000. С. 253-255.
[правіць] Крыніца
- Маракоў Л.У. Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі асветы, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі, 1794-1991. Энц. даведнік. У 10 т. Т.2. - Мн:, 2003. ISBN 985-6374-04-9