Міндоўг

From Вікіпедыя

Дарабіць! Гэты артыкул або яго частка патрабуе дапрацоўкі. Падрабязнасці глядзіце на старонцы размоў. Дапамажыце, калі ласка, палепшыць яго, а затым выдаліце гэту маркіроўку.


Міндоўг (~12001263), першы вялікі князь літоўскі (кан. 12481253), першы i адзiны кароль Лiтвы 1253 - 1260

Упершыню згадваецца ў канцы 1219 г.[1] пад імем Мидогъ разам са старэйшым братам Даўспрунгам сярод трох іншых літоўскіх князёў, якія разам з жамойцкімі, дзяволцкімі князямі, Рушкавічамі і Булевічамі заключылі мір з галiцка-валынскiмi князямi Данілам і Васількам Раманавічамі.

«Бж҃иимъ повелениемь . прислаша кнѧзи Литовьскии . к великои кнѧгини Романовѣ . и Данилови и Василкови . миръ дающе бѧхоу же имена Литовьскихъ кнѧзеи се старѣшеи . Живинъбоудъ . Давъѧтъ . Довъспроункъ . братъ его Мидогъ . братъ . Довъӕловъ . Виликаилъ . а Жемотьскъıи кнѧз̑ Ерьдивилъ . Въıкъıнтъ . а Роушьковичевъ . Кинтибоуть . Вонибоут̑ . Боутовить . Вижѣикъ . и сн҃ъ его Вишлии . Китении . Пликосова . а се Боулевичи . Вишимоут̑ егоже оуби Миндого тъ . и женоу его поѧлъ . и братью его побилъ . Едивила . Спроудѣика . а се кнѧзи . из Дѧвол̑твъı . Юдьки . Поукѣикъ . Бикши . Ликиикъ си же вси миръ даша . кн҃зю Данилови . и Василкоу . и бѣ землѧ покоина . Лѧхом же не престающимъ . пакостѧщимъ . и приведе на нѧ Литвоу И воеваща Лѧхъı . и много оубиства створиша в нихъ ❥» [2]

Наступным разам Міндоўг трапляе на старонкі таго ж летапісу ўвясну 1238 г.,[3] разам Ізяславам Новагародскім, калі Даніла Раманавіч паслаў іх ваяваць супраць Конрада Мазавецкага.

У сярэдзіне ліпеня 1245 г. Даніла пасылае ў Літву да Міндоўга каб той даў яму дапамогу супраць венграў, Міндоўг паслаў войска, але яно не паспела да вырашальный бітвы пры Яраславе 17 ліпеня 1245 г.

У канцы 1248 г.[4] Міндоўг выганяе з Літвы сваіх пляменнікаў Таўцівіла і Едзівіда з-за даўняй іх варожасці да яго, нібыта нават пасылае на іх забойцаў, захоплівае іх уладанні і з гэтага часу становіцца адзінаўладцам ва ўсёй Літве. Таўцівіл з Едзівідам бягуць да Данілы, іх сястра - яго жонка. У 1249 г.[4] Даніла пачынае рыхтавацца да вайны з Міндоўгам, стварае супраць яго вялікую кааліцыю з жамойтаў, ятвягаў, рыцараў Інфлянцкага ордэна, атрадаў полаўцаў. Узімку 1249—1250 гг.[4] Даніла ідзе вайной супраць Міндоўга да Новагародка. Таўцівіл з Данілавай дапамогай ваюе з Міндоўгам увесь 1250 год,[4] каб разбурыць небяспечную для сябе кааліцыю Міндоўг у пачатку 1251 г.[4] прымае каталіцкае хрышчэнне, цяпер ужо ён з дапамогай рыцараў Інфлянцкага ордэна ваюе з сваімі пляменнікамі, ідзе ў Жамойць да Тверамета, горада Вікінта - дзядзькі і саюзніка Таўцівіла і Едзівіда. Тверамет ён узяць не здолеў, у сутычцы быў паранены ў сцягно і адступіў з Жамойці ў Літву. Цяпер Таўцівіл пераследуе яго і Міндоўг зачыняецца ад пагоні ў замку Варуце (легендарны горад, месца якога пакуль не ўстаноўлена), пасля сутычцы пад Варутай Таўцівіл адступае і звяртаецца да Данілы па дапамогу. Тым часам Міндоўг другім шлюбам ажаніўся з Марфай.

Узімку 1251—1252 гг.[4] Даніла пасылае вялікае войска, якое спусташае ўсе ўладанні Міндоўга. І хоць Міндоўг пасылае свайго сына, магчыма Войшалка, ваяваць у адказ ваколіцы Турыйска, але змушаны пайсці на перамовы, Таўцівліл жа прыехаў да Даніла, відаць, каб пераконваць не заключаць міру. Ці то умовы прапанаваныя Міндоўгам не задавальняюць Данілу, ці то аргументы Таўцівіла былі пераканаўчыя, але мір паміж не быў заключаны і ў канцы 1252 г.[5] Даніла з вялікім войскам зноў ідзе супраць Міндоўга да Новагагародка.

У 1253 г. Міндоўг карануецца ад iмя папы рымскага на караля Літвы (першы i апошнi такi тытул у гiсторыi ВКЛ[6]), магчыма каранацыя адбылася ў Новагародку. У 1254 г.[5] сын Міндоўга - Войшалк, заключае мір з Данілам, выдае сваю сястру за яго сына Шварна і перадае Новагародак, Ваўкавыск і Слонім іншаму яго сыну - Раману.

У 1260 годзе Міндоўг адмаўляецца ад хрысціянства (пасля чаго ён фармальна згубiў правы на каралеўскi тытул) і пачынае разам з жамойтамі вайну з Iнфлянцкiм (Лівонскім) ордэнам, уступіўшы для гэтага ў саюз з наўгародскім князем Аляксандрам Яраславічам (Неўскiм) і іншымі рускімі князямі.

Увосень 1263 г.[7] Міндоўг разам з двума малодшымі сынамі быў забіты ў выніку змовы.

[правіць] Сучаснасць

Помнік Міндоўгу ў Вільнюсе
Помнік Міндоўгу ў Вільнюсе

  1. Грушевський М. Хронологія подій Галицько-Волинського літопису // Записки Наукового товариства ім. Шевченка. Львів, 1901. Т.41. с.1-72., С.16.
  2. ПСРЛ. Т. 2. Ипатьевская летопись. СПб., 1908. стлб. 736.
  3. Грушевський М. Цыт. арт. С.27-28.
  4. 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Грушевський М. Цыт. арт. С.35.
  5. 5,0 5,1 Грушевський М. Цыт. арт. С.37.
  6. Літоўцы таксама час ад часу называюць Вітаўта "некаранаваным каралём ВКЛ"
  7. Грушевський М. Цыт. арт. С.43.


[правіць] Літаратура

[правіць] Зшешнія спасылкі

 Міндоўгсховішча мультымедыйных матэрыялаў