Будзівід

From Вікіпедыя

Дарабіць! Гэты артыкул або яго частка патрабуе дапрацоўкі. Падрабязнасці глядзіце на старонцы размоў. Дапамажыце, калі ласка, палепшыць яго, а затым выдаліце гэту маркіроўку.

Будзівід (у крыніцах: Боудивидъ, Pucuwerus ; ? - да 1295), вялікі князь літоўскі (1291 – 1295).

Звестак пра паходжанне Будзівіда няма, разам з Будзікідам ён лічыцца, большасцю даследчыкаў, сынам вялікага князя Трайдзеня. Высновы робяцца зыходзячы з таго, што Трайдзень маючы дзяцей [1] і валодаючы пры канцы жыцця вялікімі сіламі, напэўна забяспечыў бы ім атрыманне сваёй спадчыны. Трайдзень не загінуў у выніку змовы, як паведамляюць пазнейшыя крыніцы,[2] а памёр натуральнай смерцю [3] і крыніцы не паведамляюць аб якіх-небудзь унутраных канфліктах у ВКЛ пасля яе. Крыніцы звалі Трайдзеня «каралём Літвы» – адзінаўладцам ВКЛ, а ўжо ў 1286 у іх згадваецца іншы «кароль Літвы». Зяць Трайдзеня - Баляслаў Плоцкі, які падтрымліваў з ім цесныя сувязі захоўваў іх з ВКЛ і пасля яго смерці, нават назваў Трайдзеням свайго сына, народжанага ў 1284-1286. Таму паведамленне пазнейшых крыніц аб тым, што пасля смерці Трайдзеня ў ВКЛ запанавала новыя дынастыя, цяжка лічыць верагоднымі. Больш праўдападобна, што ўладу атрымалі яго нашчадкі, відаць, сыны, адным з якіх быў Будзівід.

Першы раз узгадваецца ў красавіку–маі 1289, калі разам са старэйшым братам Будзікідам перадаў горад Ваўкавыск князю уладзіміра-валынскаму Мсціславу Данілавічу, каб захаваць з ім мір.

«Тогда же Литовьскии кнѧзь Боуд̑и̑кидъ и братъ его . Боудивидъ . даша кнѧзю Мьстиславоу . городъ свои . Волъковъıескь абы с ними . миръ держалъ .» [4]

Верагодна, што ён жа (Гл. падр. Праблемы ідэнтыфікацыі) згадваецца ў хроніцы Пятра з Дусбурга пад 1291 годам як "Pucuwerus rex Lethowie" калі паслаў войска на чале са сваім сынам Віценям супраць палякаў у Куяўскую зямлю. Гэты "Pucuwerus rex Lethowie" памёр да 1295 году, бо ў гэты час вялікім князем («rex Lethowie») ужо завецца Віцень.

[правіць] Праблемы ідэнтыфікацыі

Ю. Пузына атаясамлівае вышэйзгаданага Pucuwerus rex Lethowie з адным з князёў, узгаданых у Іпацьеўскім летапісе пад 1289 годам - Будзівідам.[5] З-за графічных асаблівасцяў шрыфту друкаванага выдання XVII ст. хронікі Дусбурга магчымыя яшчэ некалькі чытанняў імя князя — Putuwerus і Lutuwerus. Lutuwerus не згадваецца больш у ніякіх верагодных крыніцах, толькі Тэадор Нарбут узгадвае яго пад імем Lutawor у кантэксце фантастычных звестак, і спасылаючыся на Раўданскі рукапіс і нейкія паданні [6], а відаць, што свае ж фальсіфікаты. Відавочна, на падставе гэтых даных Адам Міцкевіч у творы «Гражына» адным з герояў выводзіць князя Літавора, у якога блізкім баярынам нібыта быў нібыта продак аўтара Рымвід (гл.таксама Адам Міцкевіч).


  1. Вядомая яго дачка Гаўдэмунда-Сафія, таму верагодна былі і сыны.
  2. ПСРЛ. Т.32. Хроника Быховца. М., 1975. С.136 «A z onoie wyżpisanoie waśni kniaź weliki Dowmont naprawił szesty mużykow na brata swoieho Troydena, zabity, hde ż on szoł bezpecznie z łaźni, y tyie ieho mużyki zdradne zabili.»
  3. ПСРЛ. Т. 2. Ипатьевская летопись. СПб., 1908. стлб. 869.
  4. ПСРЛ. Т. 2. Ипатьевская летопись. СПб., 1908. стлб. 933.
  5. Puzyna J. Kim był i jak sie naprawdę nazywał Pukuwer ojciec Giedymina//Ateneum Wileńskie. t.10. 1935. s.1–43;
  6. Narbutt T. Dzieje starożytne narodu Litewskiego. t.4. s.310-313;

[правіць] Літаратура