Алесь Гарун

From Вікіпедыя

Алесь ГАРУН (сапр.: Аляксандр Уладзіміравіч ПРУШЫНСКІ; 11 сакавіка 1887, фальв. Новы Двор пад Мінскам — 28 ліпеня 1920, Кракаў), беларускі паэт, празаік, драматург, публіцыст, грамадскі дзеяч.

Іншыя псеўданімы і крыптанімы: І.Жывіца; А.Новадворскі; Сальвэсь; А.Сумны; А.Г.; І.Ж.; А.Н.; А.Н-і.

Скончыў мінскія гарадское (1897) і рамеснае (1902) вучылішчы. З 1904 далучыўся да партыі эсэраў-максімалістаў. Пачаў публікавацца з 1907 у газеце "Наша ніва". Арыштаваны 4.3.1907 у падпольнай друкарні на вуліцы Шырокай у Мінску, дзе ў той момант друкавалася адозва "Да ўсіх працоўных". У ліпені 1908 Віленскай судовай палатай асуджаны на ссылку і пажыццёвае пасяленне ў Сібіры. Сасланы ў Іркуцкую губ. З 1914 атрымаў права перамяшчацца па ўсёй Сібіры. Працуючы на рацэ Лене, падрыхтаваў зборнік "Матчын дар" і ў 1914 пераслаў яго ў Вільню (выйшаў у 1918). Творчасць Алеся Гаруна прасякнута ідэяй сацыяльнага і нацыянальнага разняволення беларускага народа. Хворы на сухоты, вярнуўся ў Мінск у верасні 1917. Віцэ-старшыня Усебеларускага з'езда 1917; удзельнічаў у стварэнні БНР. Рэдагаваў газету "Беларускі шлях", актыўна выступаў у ёй як публіцыст. У час польскай акупацыі быў членам Беларускай вайсковай камісіі. У 1920 хвароба абвастрылася. Па дарозе на курорт Закапанэ памёр у Кракаве. Яго магіла была нанова адшуканая ў 1988. У 1991 пра Алеся Гаруна зняты дакументальна-публіцыстычны фільм "Праз сваю хату ўбачыць бацькаву".

[правіць] Творы

  • Матчын дар: Думы і песні 1907-1914 гг. Мн., 1918 (2-е выд.: Мн., 1929; факсім. выд. з 1918: Мн., 1988);
  • Мае коляды. Вільня, 1920;
  • Матчын дар і іншыя творы. Нью-Ёрк; Мюнхен, 1962;
  • Сэрцам пачуты звон: Паэзія; Проза; Драматургія; Публіцыстыка. Мн., 1991.

[правіць] Літаратура

  • Казбярук У. Светлай волі зычны звон // Гарун Алесь. Мн., 1991;
  • Казбярук У. Пакутлівы шлях набыткаў // Полымя. 2002. №7-8;
  • БП, т. 2;
  • ЭГБ, т. 2.

[правіць] Крыніцы

  • Маракоў Л.У. Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі асветы, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі, 1794-1991. Энц. даведнік. У 10 т. Т.1. - Мн:, 2003. ISBN 985-6374-04-9