Лацінская мова

From Вікіпедыя

ЛАЦІ́НСКАЯ МОВА, лаці́на (па-лацінску: Lingua Latina) — мёртвая мова з індаеўрапейскай групы моваў (італійскай падгрупы), якая зрабіла вялікі ўплыў на многія мовы свету. Афіцыйная мова Ватыкану і каталіцкай царквы. Выкарыстоўваецца ў біялогіі і медыцыне. Алфавіт — лацінскі. Паводле граматычнага ладу — флектыўная.


Змест

[правіць] Лаціна в гісторіі

На лаціне размаўляла племя лацінаў у вобласці Лацый (Latium), у заходняй частцы сярэдняй Італіі. Першыя старажытныя пісьмовыя помнікі датуюцца 6-м ст. д.н.э. У канцы 2-га ст. д.н.э. стала дзяржаўнай мовай Рымскай імперыі, у т.л. Брытаніі, Дакіі, дзе, як дзяржаўная мова, уплывала на мясцовыя, кельцкія, іберыйскія, германскія, мовы. У выніку на ўскрайках Рымскай імперыі фармаваліся дыялекты лацінскай мовы (вульгарная лаціна, "latina vulgata"). У сяр. 1 тысячагоддзя з дыялектаў пачалі развівацца раманскія мовы: французская, італійская, іспанская, румынская і г.д.

У Сярэднявеччы лаціна сталася ў Еўропе міжнароднай мовай навукі, адукацыі, філасофіі і дыпламатыі. На ёй пісалі Ісак Ньютан, Томас Мор, Мікалай Капернік, Мікола Гусоўскі. Яе добра ведалі Францішак Скарына і Сымон Будны. У часы Адраджэння моладзь Вялікага Княства Літоўскага пачала вучылася лацінскай мовы ў вучэльнях Заходняй Еўропы. Лацінская мова зрабіла пэўны ўплыў на развіццё беларускай, напр., у складзе лексікона.


[правіць] Фанетыка мовы

Лацінская мова характарызуецца выразнай вымовай галосных і сагалосных, галосныя бываюць доўгія і кароткія, індаеўрапейскае s паміж галоснымі пераходзіць у r, проціпастаўленне прыдыхальных і непридыхательных сагалосных, характэрнае для шматлікіх іншых старых індаеўрапейскіх моў, у лацінскай мове адсутнічае.

[правіць] Граматыка мовы

Латынь мае складаную сістэму скланення назоўнікаў, якія маюць шэсць тыпаў скланення. Лік склонаў у лацінскай мове досыць вялікі і падобны на колькасць склонаў у славянскіх мовах. Прыметнік бывае трох родаў і падпарадкоўваецца назоўнікам у родзе. Дзеяслоў валодае вельмі багатай сістэмай часоў з адрозніваннем имперфекта і перфекта ў мінулым часе. У лацінскага дзеяслова тры лады, чатыры змянення, ёсць мноства няправільных дзеясловаў. Багацце флектыўных форм у спалучэнні з традыцыйнымі спосабамі словаўтварэння робіць лацінскую мову вельмі гнуткай і здольнай выяўляць складаныя паняцці і сітуацыі.

[правіць] Лексіка мовы

У лацінскай мове ёсць трохі грэцкіх запазычанняў, але асноўная частка лексікі самастойная. Існуе шмат спосабаў стварэння новых слоў з дапамогай суфіксаў і прыставак.

[правіць] Спасылкі

Вікіпедыя

Вікіпедыя мае раздзел, напісаны
па-лацінску

У ВiкiСховішчы ёсць выявы з тэмай: Category:Latin language