Будзікід

From Вікіпедыя

Будзікід (у крыніцах Боудикидъ, Butegeyde), вялікі князь літоўскі (12821292).

Звестак пра паходжанне Будзікіда няма, большасцю даследчыкаў лічыцца сынам вялікага князя Трайдзеня. Высновы робяцца зыходзячы з таго, што Трайдзень маючы дзяцей [1] і валодаючы пры канцы жыцця вялікімі сіламі, напэўна забяспечыў бы ім атрыманне сваёй спадчыны. Трайдзень не загінуў у выніку змовы, як паведамляюць пазнейшыя крыніцы,[2] а памёр натуральнай смерцю [3] і крыніцы не паведамляюць аб якіх-небудзь унутраных канфліктах у ВКЛ пасля яе. Крыніцы звалі Трайдзеня «каралём Літвы» – адзінаўладцам ВКЛ, а ўжо ў 1286 у іх згадваецца іншы «кароль Літвы». Зяць Трайдзеня - Баляслаў Плоцкі, які падтрымліваў з ім цесныя сувязі, захоўваў іх з ВКЛ і пасля яго смерці, нават назваў Трайдзеням свайго сына, які нарадзіўся ў 1284-1286 гг. Таму паведамленне пазнейшых крыніц аб тым, што пасля смерці Трайдзеня ў ВКЛ запанавала новыя дынастыя, цяжка лічыць верагоднымі — праўдападобней, што ўладу спадкавалі яго нашчадкі, хутчэй сыны, адным з якіх, магчыма старэйшым, быў Будзікід.

Першы раз узгадваецца ў красавіку–маі 1289, калі разам з братам перадаў горад Ваўкавыск князю уладзіміра-валынскаму Мсціславу Данілавічу, каб захаваць з ім мір.

«Тогда же Литовьскии кнѧзь Боуд̑и̑кидъ и братъ его . Боудивидъ . даша кнѧзю Мьстиславоу . городъ свои . Волъковъıескь абы с ними . миръ держалъ .» [4]

Верагодна, з’яўляецца тым невядомым вялікім князем («rex Lethovinorum»), які ўвосень 1289 уварваўся на чале войска з 8000 вершнікаў у Самбію, рабаваў яе 14 дзён, і на зваротным шляху ў сутычцы з тэўтонскімі рыцарамі страціў забітымі больш за 80 воінаў.[5]

У лістападзе 1290 лівонскі ландмагістр у лісце да прускага ландмагістра Тэўтонскага ордэна пытаўся, ці будзе ўзімку здзейснена выправа супраць Жамойці, і прапаноўваў напасці на зямлю Будзікіда адначасова з гэтай выправай, калі атрымае папярэджанне за тры тыдні да яе пачатку.

«Verum quia presens tempus nos convenire non patitur propter multa, que vobis per alias literas scripsimus, et quia novimus sanius apud vos quam apud nos esse consilium propter plures fratres, quos habetis industrios maxime et discretos, supplicamus omni, qua possumus, precum instancia, quatenus super predictis articulis nobis vestrum maturum consilium rescribatis et, si vobis et vestris videbitur forsitan expedire, quod possitis et velitis adhuc ista hyeme producere exercitum contra hostes Lettowinos videlicet de Sameyten, nos ex nostra parte, si nobis diem et tempus tribus semptimanis ad minus ante scripseritis et secrete, toto posse nostro terram regis Butegeyde eodem tempore invademus.» [6]

Памёр перад 1292, бо ў гэты час ужо згадваецца Pucuwerus rex Lethowie.[7]


  1. Вядомая яго дачка Гаўдэмунда-Сафія, таму верагодна былі і сыны.
  2. ПСРЛ. Т.32. Хроника Быховца. М., 1975. С.136 «A z onoie wyżpisanoie waśni kniaź weliki Dowmont naprawił szesty mużykow na brata swoieho Troydena, zabity, hde ż on szoł bezpecznie z łaźni, y tyie ieho mużyki zdradne zabili.»
  3. ПСРЛ. Т. 2. Ипатьевская летопись. СПб., 1908. стлб. 869.
  4. ПСРЛ. Т. 2. Ипатьевская летопись. СПб., 1908. стлб. 933.
  5. SRP. Bd. 1. Dusburg. p.151.
  6. Preußisches Urkundenbuch. B. 1. Hälfte 2. ed. A. Seraphim. Königsberg, 1909. Nr 568. p.355-356; Paszkiewicz H. Regestra Lithuaniae. Nr 693.
  7. SRP. Bd. 1. Dusburg. p.155.

[правіць] Літаратура