Салямэя Русецкая

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі.

Салямэя Русецкая

Салямэя Рэгіна Русецкая (1718 - пасьля 1760) - беларуская лекарка, асьветніца.

[рэдагаваць] Пачатак жыцьця і мэдычнае дзейнасьці

Нарадзілася на Наваградчыне ў сям’і мешчаніна Яўхіма Русецкага. 14-гадовую дзяўчыну ў 1731 аддалі замуж за лекара-немца Якуба Гальпіра, і маладажоны адразу накіраваліся ў Стамбул, дзе Гальпір распачаў лекарскую дзейнасьць. Салямэя зацікавілася заняткамі мужа і неўзабаве пачала яму дапамагаць. Яна вызначалася назіральнасьцю, розумам і здольнасьцямі, таму даволі хутка авалодала мэтадамі лячэньня і начала практыкаваць самастойна. Знаёмы ірацкі лекар раскрыў ёй спосабы і сродкі лячэньня хвароб вачэй.

Праз пэўны час яна набралася столькі ведаў і досьведу, што атрымала афіцыйны дазвол на лекарскую дзейнасьць. Паводле мусульманскіх звычаяў мужчына, нават лекар, не меў права наведваць гарэм, а прававерныя мусульманкі не мелі права лячыць мужчын. Хрысьціянка ж Русецкая магла практыкаваць і сярод мужчын, і сярод жанчын, і гэта спрыяла яе папулярнасьці.

Неўзабаве яна з мужам выехала ў Босьнію. Па дарозе спынялася ў розных гарадах і лячыла дзяцей. Слуга Гальпіра, італіец, навучыў Русецкую асновам лацінскай мовы, і яна змагла выпісваць рэцэпты. Набытыя кнігі па мэдыцыне і фармакалёгіі дапамагалі ёй пастаянна ўдасканальваць свае веды.

[рэдагаваць] Пасьля сьмерці мужа

Пасьля заўчаснай смерці мужа Р. атрымала ў спадчыну даволі значныя сродкі, якія яна выдаткоўвала ў асноўным на вандроўкі і справы міласэрнасьці, у тым ліку на выкуп палонных жаўнераў. Сярод самых імянітых пацыентаў лекаркі ў гэты час быў трансыльванскі князь Ёжаф Ракачы, галоўны прэтэндэнт на вугорскі прастол. У якасьці лекаркі яе запрасілі Міхал Радзівіл Рыбанька і яго жонка Уршуля. Расейская імпэратрыца Анна Іаанаўна наблізіла Русецкую да сябе, прыняла яе ў штат прыдворнай абслугі. Пэўны час Салямэя Русецкая практыкавала ў Вене, лячыла членаў турэцкага пасольства. Апошняе вядомае мейсца яе лекарскай дзейнасьці - Стамбул, зь якога і пачыналася яе мэдыцынская кар’ера. На гэты раз сярод яе пацыентаў былі турэцкія саноўнікі, сёстры сультана і жанчыны яго гарэма.

У 1760 са Стамбула Русецкая накіравалася паломніцай у Сьвятую Зямлю. У яе пляны ўваходзіла наведаньне Палестыны і Эгіпта. Далейшы лёс невядомы.

Салямэя Русецкая пакінула пасьля сябе надзвычай цікавы ўзор эпісталярнай спадчыны -- дзёньнік-кнігу "Авантуры майго жыцьця", падрыхтаваную для друку. У ім - успаміны і ўласныя развагі наконт тагачасных падзей, цікавыя замалёўкі-партрэты людзей, якія сустракаліся ў час яе вандровак па краінах Захаду і Ўсходу. Шмат мейсца ў кнізе адведзена апісаньню побыту і нораваў розных народаў, выкладзены мэтады лячэньня розных хвароб. Лекарка шмат у чым абапіралася на здабыткі народнай мэдыцыны, распаўсюджвала вучэньне пра гігіену і фізычнае выхаваньне. Усё гэта ў сукупнасьці з дасягненьнямі фармакалёгіі і хірургіі таго часу стварала бездакорную сыстэму, у адпаведнасьці зь якой працавала Русецкая - "доктар мэдыцыны і акулістыкі", як яна сама сябе называла.

Гэты тэкст напісаны пры дапамозе матэрыялаў старонкі Гісторыя Беларусі. Асобы.