Наша Ніва
Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі.
Наша Ніва - беларуская лібэральна-кансэрватыўная газэта, найстарэйшая беларускамоўная газэта. Адзіная зарэгістраваная газэта ў Беларусі, якая выходзіць у клясычным беларускім правапісе. Галоўны рэдактар - Андрэй Дынько.
Зьмест |
[рэдагаваць] Утварэньне
Газэта «Наша Ніва» была ўтвораная ў 1906 годзе, і спачатку фактычна была органам Беларускае Сацыялістычнае грамады.
Думка аб стварэньні беларускай газеты ўзьнікла ў членаў БСГ ў канцы лета 1906. Тады партыя знаходзілася на нелегальным становішчы, і ёй неабходна было пачаць легальную справу.
1 верасьня 1906 года ў Вільні выйшаў пілётны нумар першае беларуская газэты «Наша доля». Зь пяці выдадзеных нумароў «Нашай долі» чатыры былі канфіскаваныя. За «заклік да ўзброенага паўстаньня для перамены дзяржаўнага ладу» Віленская судовая палата пастанавіла «выданьне газэты «Наша доля» забараніць назаўсёды», а рэдактара газэты пакараць адным годам турэмнага зьняволеньня. Тым ня менш, ужо празь месяц (па некаторых зьвестках - нават яшчэ падчас выдання «Нашай долі») удалося пачаць выпуск другой беларускай газеты.
«Наша Ніва» пачала выходзіць 10 лістапада 1906 г. Выдаўцамі газэты лічыліся прыватныя асобы, бо БСГ дагэтуль знаходзілася на нелегальным становішчы.
Газэта была разьлічана пераважна на вясковага чытача і нацыянальную інтэлігенцыю. Галоўнае месца ў ёй адводзілася матэрыялам, якія прысьвячаліся актуальнаму жыцьцю Беларусі, падзеям у жыцьці беларускага нацыянальнага руху.
[рэдагаваць] Перашкоды з боку расейскіх уладаў
З самага пачатку існаваньня «Нашай Нівы» расейскія ўлады пільна сачылі за яе зьместам. Існавалі адмысловыя органы, якія кантралявалі выданьне газэт і кнігаў, нацыянальным выданьням надавалася асаблівая ўвага. У Вільні гэтым займаўся Віленскі цэнзурны камітэт. У 1906 годзе характарыстыка «Нашай нівы» зьмяшчаецца у спэцыяльным дакумэнце, складзеным цэнзурным камітэтам па патрабаваньню ахоўчага аддзяленьня паліцыі. Дакумэнт апісвае і іншыя газеты (іх было 57), якія выходзілі тады ў Вільні. «43. «Наша ніва». Спачатку крыху больш памяркоўная, чым «Наша доля», стала затым зьмяшчаць артыкулы бунтоўнага характару, за што падвяргалася некалькі разоў канфіскацыі.»
У першай палове 1907 на старонках «Нашай Нівы» зьявіліся матэрыялы «Дума і народ», «Зямельная справа ў Новай Зэляндыі» ды іншыя, на якія адразу звярнула ўвагу цэнзура і палічыла іх небяспечнымі для існуючага дзяржаўнага ладу. На два нумары газэты быў накладзены арышт.
За рэдакцыяй газэты, якая стала цэнтрам беларускага нацыянальнага жыцьця і сходаў нацыянальна сьвядомай інтэлігенцыі, вялося сталае сачэньне паліцыяй. Акрамя таго, сачэньне вялося з дапамогай паштовай службы і нават Праваслаўнай царквы.
Актыўную прапагандысцкую кампанію супраць беларускага руху і газэты вялі афіцыйныя расейскія каляніяльныя выданьні «Виленский вестник», «Минское слово», «Северо-Западная жизнь», «Крестьянин» і іншыя; а таксама сталічныя выданьні «Окраины России», «Россия» і «Новое время».
[рэдагаваць] Закрыцьцё газэты
У 1914 годзе пачалася Першая Сусьветная вайна. Ва ўмовах ваеннага становішча і жорсткай цэнзуры «Наша Ніва» хоць і заняла ў адносінах да вайны варожую пазыцыю, але вымушана была плаціць ваенныя падаткі і адмовіцца ад прапаганды ідэі беларускай дзяржаўнасьці. Тым ня менш, амаль кожны нумар у выніку дзеяньняў расейскай ваеннай цэнзуры выходзіў з купюрамі. За публікацыю антыўрадавых матэрыялаў асобыя нумары «Нашай Нівы» працягваліся канфіскоўвацца. На яе забаранялася падпісвацца настаўнікам і вучням Віленскай навучальнай акругі, паштовым, вайсковым і іншым чынам. Рэзка пагоршыліся фінансавыя ўмова газэты.
Шмат беларусаў было мабілізавана ў армію, сярод іх і супрацоўнікі «Нашай Нівы». Шмат падпісчыкаў было адрэзана фронтам, які няўхільна набліжаўся да Вільні. Выданьне газэты ў такіх умовах станавілася немагчымым.
7 жніўня 1915 г. выйшаў апошні нумар штотыднёвіка з подпісам Янкі Купалы. У верасьні нямецкія войскі акупавалі Вільню.
[рэдагаваць] Пэрыяд паміж закрыцьцём і адраджэньнем
Газэта ня была адноўленая ані ў непрацяглы час першай незалежнасьці Беларусі, ані пад час савецкай акупацыі.
Насуперак абвінавачваньням у рэвалюцыйнасьці, якія гучалі з боку расейскай улады да Рэвалюцыі 1917 г. і нягледзячы на яскрава сацыялістычную накіраванасьць газэты, за часамі СССР «Наша ніва» ў прапагандзе атрымала азначэньне, як «контррэвалюцыйнае», «лібэральна-буржуазнае», «нацыяналістычнае» выданьне. Упершыню гэта было зроблена падчас спэцыяльнай дыскусіі аб «Нашай Ніве» на пасяджэньні Таварыства гісторыкаў-марксыстаў у 1931 годзе.
[рэдагаваць] Адраджэньне
У часы «Перабудовы» на новай хвалі нацыянальнага абуджэньня і адраджэньня пачаліся зьяўляцца ініцыятывы па рэабілітацыі «Нашай Нівы».
У 1991 г. «Наша Ніва» была адроджаная ў Вільні, галоўным рэдактарам стаў Сяргей Дубавец. Адроджаная газэта зноў стала галоўным выданьнем нацыянальнай інтэлігенцыі, побач з навінамі публікуючы літаратурныя творы, эсэ.
[рэдагаваць] Супрацьстаяньне з боку рэжыму Лукашэнкі

Пасьля прыходу да ўлады Аляксанра Лукашэнкі і дзяржаўнага перавароту 1996 года, дзяржава пачала няўхільны ціск на апазыцыйную і беларускамоўную прэсу.
Супраць «Нашай Нівы» была ўзбуджаная справа ў сувязі з выкарыстаньнем газэтай клясычнага правапісу, не прызнаванага афіцыйна.
У лістападзе 2005 года «Наша Ніва», разам з шэрагам іншых недзяржаўных выданьняў, была выдаленая з падпіснога каталёгу РУП «Белпошта». З таго часу газэта вымушаная расаўсюджвацца самастойна, сродкамі энтузіястаў.
У 2006 годзе ў некалькіх гарадах Беларусі прайшоў шэраг флэшмобаў у патдрымку «Нашай Нівы».
На дадзены момант «Наша Ніва» застаецца адным з апошніх пэрыядычных выданьняў на беларускай мове.