Лепель
Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі.
![]() |
Гэта — накід артыкула. Вы можаце дапамагчы Вікіпэдыі, напісаўшы яго. |
Лепель | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
|
|||||||
Плошча | ? км² | ||||||
Насельніцтва | 19.400 | ||||||
Тэлефонны код | 02132 |
Ле́пель — горад у Віцебскай вобласці Беларусі, цэнтр Лепельскага раёну. Размешчаны на беразе Лепельскага возера. Геаграфічныя каардынаты: 54° 52' 30" паўночнай шырыні, 28° 40' 40" усходняй даўжыні.
Зьмест |
[рэдагаваць] Назва
Паводле адной версii, назва горада паходзiць ад слова "Лепене" - у перакладзе "возера сярод лiпавага лесу" Iснуе таксама iншая думка аб паходжаннi назвы ад слова "Лепей" (жыць тут нiбыта было лепей чым у iншым месцы) Трэцяя здагадка аб паходжаннi назвы ад слова лепка, ляпiць (спасылка да нiбыта натта развiтога ганчарнага промысла)
[рэдагаваць] Гісторыя
У XV стагоддзі Лепель належаў Вялікім князям літоўскім. У 1439 годзе намаганнямі ксяндза Кухарскага, сын Вялікага Князя літоўскага Жыгімонта Кейстутавіча, Міхаіл перадае Лепель віцебскаму касцёлу. Кароль Жыгімонт I Стары гэты дар зацвердзіў і ў 1541 годзе са згоды Папы Рымскага далучыў да Віленскай катэдры. Пасля захопу Полацку маскоўскім войскам у 1563 годзе віленская капітула, ня будучы ў стане бараніць маёмасць ад несупынных нападаў суседняга Маскоўскага княства, аддала Лепель у валоданне Жыгімонту II Аўгусту, з умовай, што калі кароль захоча назаўсёды пакінуць гэтую маёмасць сабе, дык мусіць даць капітуле іншую маёмасць той самай вартасці. Кароль аднак жа не трымаўся тых дамоўленасцяў і аддаў тую маёмасць у пажыццёвае карыстанне Юрыю Зяновічу, смаленскаму кашталяну, а па яго смерці полацкаму ваяводзе Мікалаю Дарагастайскаму. І толькі кароль Стэфан Баторы, вызваляючы Полацк, звярнуў маёмасць капітуле. Аднак жа цяжка было капітуле бараніць тую маёмасць, а старыя непаразуменні ды напады непрыяцельскіх войскаў змусілі яе зрэшты ў 1586 годзе прадаць лепельскую маёмасць Льву Сапегу - аднаму з найвялікшых касцёльных дабрачынцаў. Не адзін касцёл ён пабудаваў, не адзін кляштар адарыў па ўсёй Літве, таксама і Лепель аддаў у 1609 годзе віленскім законніцам — бернардынкам, якія грамадзіліся пры касцёле Святога Міхала.
Пасля далучэння Беларусі да Расіі ў 1772 годзе Лепель застаўся ў Літве, бо мяжу ўтварала рака Дзвіна, пасля другога падзелу Рэчы Паспалітай у 1793 годзе Лепель далучаецца да Расеі; у 1802 годзе ён робіцца павятовым мястэчкам. У часе французскай вайны 1812 году Лепель панёс вялікія страты, бо праходзячыя войскі спалілі места. У 1913 годзе Лепель страціў сваё стратэгічнае і гандлёвае значэнне. З 7 тысяч жыхароў Лепеля прышлых палову, або 4 тысячы, складалі габрэі, якія трымалі ўвесь гандаль. Хаця так званая Бярэзінская водная сістэма страціла сваё выключнае значэнне, аднак будынкі і абсталяванне на ёй былi закансэрваваныя ўладамі — і існаваў персанал абслугі на чале з інжынерамі. Галоўнае кіраўніцтва воднай сiстэмы знаходзілася ў Лепелі. Калісьці тут была тэхнічная школа, дзе пад кіраўніцтвам інжынераў рыхтавалі тэхнічны персанал. У Лепелі пры дырэкцыі каналу працаваў з 1833 па 1839 год калега і сябар Адама Міцкевіча, Ян Чачот.
[рэдагаваць] Насельніцтва
Колькасць насельніцтва складае каля 19.400 чалавек (1998).
[рэдагаваць] Адукацыя
- 4 сярэднія школы.
- Агратэхнiчны каледж (у мiнулым - гідрамэліярацыйны тэхнікум).
- ПТУ 175
[рэдагаваць] Транспарт
Злучаны аўтамабільнымі дарогамі з Менскам, Віцебскам, Полацкам, Воршай. Чыгунка звязвае горад з Воршай.
[рэдагаваць] Прамысловасць
- Лепельскі малочна-кансэрвавы камбінат.
- Лепельскi хлебзавод
- Лепельскi завод шэсцярэнь
- ПМК
- Iльнозавод
[рэдагаваць] Спорт
[рэдагаваць] Інфармацыя для турыстаў
- Дзіцячы санаторый, вуліца Віцебская, 23.
- Дзіцячы рэабілітацыйна-аздараўленчы цэнтр «Жамчужына», Бароўка.
- Гасцініца «Лепель», вуліца Дзяржынскага, 21.
На беразе возера Лепельскае знаходзiцца санаторый "Ладэ"
У горадзе працуе краязнаучы музей. Касцёл св. Казiмiра з'яуляецца помнiкам архiтэктуры (1857-1876г)
[рэдагаваць] Выбітныя асобы
- Гэты тэкст напісаны пры дапамозе матэрыялаў кнігі «Сьвяты Казімер у Паазер'і. 400 гадоў каталіцызму ў Лепельскім краі».