Мікалай Капэрнік
Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі.
Капэрнік, Мікалай (па-польску: Mikołaj Kopernik; па-лацінску: Nicolaus Copernicus) (19 лютага 1473, Торунь (Польшча) – 24 траўня 1543) — польскі вучоны, астраном, стваральнік геліяцэнтрычнай тэорыі сьвету.
Нарадзіўся ў купецкай сям'і нямецкага паходжаньня. У дзевяць год застаўся бяз бацькі, таму яго выхаваньнем займаўся дзядзька (з боку маці) канонік Лукаш Ваценродзе.
Атрымаў рознабаковую адукацыю ва ўнівэрсытэтах Кракава (паступіў у 1491 годзе), Балоньні, Падуі, Ферары, дзе вывучаў права, мэдыцыну, матэматыку, астраномію. У 1503 годзе вяртаецца ў Кракаў і становіцца прафэсарам унівэрсытэта. У 1512 годзе арганізаваў абсэрваторыю ў горадзе Фромбарк, дзе да канца жыцьця вёў астранамічныя назіраньні. Вынікі дасьледаваньняў абагульнены ў яго творы «Аб вярчэньні нябесных сфэр» («De revolutionibus orbium coelesteum»), апублікаваным у Нюрнбэргу за некалькі тыдняў да яго сьмерці.
Галоўнай заслугай вучонага зьявілася абгрунтаваньне таго, што бачны намі рух Сонца і зорак зьвязаны не з іх вярчэньнем вакол Зямлі, а з рухам Зямлі вакол уласнай восі і гадавым вярчэньнем яе вакол Сонца. Але акрамя гэтага ён быў канонікам касьцёла, урачом. Аўтар рэформы манэтнай сыстэмы ў Польшчы. У горадзе Фромбарк пабудаваў машыну, якая забясьпечвала вадою ўсе дамы гораду.
Аўтар прац:
- N.C. Meditata XV. Augusti anno domini MDXVII. (1517)
- Tractatus de monetis (1519)
- Monetae cudendae ratio (1528)
- De Revolutionibus Orbium Coelestium — Нюрнбэрг, Германія (1543)
Пахаваны ў саборы Фромбака ў безыменнай магіле. У жніўні 2005 году магіла была знойдзеная.
У 1616 годзе каталіцкая царква ўнесла навуковыя працы астранома ў індэкс забароненых кніг.
У Ягелонскім унівэрсытэце захоўваецца карціна Яна Матэйкі «Астраном Капэрнік або размова з Богам».У яго гонар усталявана шмат помнікаў у Польшчы і Эўропе. Сярод іх помнік, на якім высечаны словы: «Solis stator. Terra motor» («Які спыніў Сонца. Які рушыў Зямлю»).
Помнік у Варшаве працы Торвальдсэна |
Помнік у Кракаве |
[рэдагаваць] Вонкавыя спасылкі
Мікалай Капэрнік — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў