Генрых Дмахоўскі

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі.

Генрых Дмахоўскі
Генрых Дмахоўскі

Дмахо́ўскі Ге́нрых (26 кастрычніка 181026 траўня 1863) — беларускі скульптар і змагар за незалежнасьць. Вядомы таксама як Генры Д. Сандэрс.

[рэдагаваць] Біяграфія

Пасьля сканчэньня прыродазнаўчага факультэта Віленскага ўнівэрсытэту далучыўся да паўстанцаў ў Рэчы Паспалітай, а пасля паражэння паўстання эмігрыраваў ён вучыўся ў Францыі.

19 сакавіка 1833 у складзе паўстанцкіх сіл распачаў партызанскія дзеяньні на мяжы Расейскай імпэрыі. Паўстаньне правалілася, Дмахоўскі быў вымушаны адступіць на Палесьсе, а затым на Валынь. Адтуль ён перабраўся ў Галіцыю (на тэрыторыю Аўстрыйскай імпэрыі). Аўстрыйскія ўлады арыштавалі Дмахоўскага. Суд прыгаварыў яго да пяці гадоў зьняволеньня ў крэпасці Куфтайн. Генрых адбыў у ёй з 1834 па 1841. Пасьля вызваленьня з турмы Дмахоўскі накіроўваецца ў Францыю і вучыцца ў мастацкай школе, наведвае майстэрні вядучых скульптараў.

У 1846 удзельнічае ў вулічных баях у Львове. У 1852 ён апынаецца ў Злучаных Штатах Амерыкі пад імем Генры Д. Сандэрс. Для будынка кангрэсу (у Вашынгтоне) ён стварае бюсты Джорджа Вашынгтона, Томаса Джэферсона, Бенджаміна Франкліна, Тадэвуша Касьцюшкі. Гэтыя бюсты і сёньня ўпрыгожваюць памяшканьне Кангрэсу ЗША. У гэты час ён робіць мэдальён з сылюэтамі пакараных сьмерцю дзекабрыстаў, бюст Л. Кошута, скульптурную групу «Гарыбальдзі з воінамі». Але лёс не пашкадаваў яго сям'ю — паміраюць жонка і дзеці. Пахаваны яны ў Філадэльфіі, дзе над магіламі асірацелы Генрых паставіў помнік, выкананы са сьнежна-белага мармуру. Па сьмерці родных, у траўні 1861 (4 гады цягнулася бюракратычная валакіта — пакуль яму далі дазвол вярнуцца) Генрых Дмахоўскі адкрывае скульптурнае атэлье ў Вільні. Сярод найлепшых твораў, зробленых у гэты час, — мадэль надмагільнага помніка Барбары Радзівіл, фігура святога Уладзіслава для віленскай катэдры, помнік Уладзіслава Сыракомлі. Яго талент і веды атрымоўваюць прызнанне, грамадства абірае правадзейным членам Віленскай археалагічнай камісіі.

Падчас паўстаньня Каліноўскага Дмахоўскі стаў паўстанцкім камісарам Дзісенскага павету. Ён загінуў 26 траўня 1863 году каля вёскі Парэчча пад Барысавам у адным зь першых баёў з царскімі войскамі.

[рэдагаваць] Вонкавыя спасылкі

На іншых мовах