Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Летувы

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі.



Адміністрацыйнае дзяленьне Летувы

Зьмест

[рэдагаваць] Гісторыя

[рэдагаваць] Расейская імпэрыя

Літва 18671914 пасьля трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай і далучэння да Расейскай Імпэрыі заходне-беларускіх і літоўскіх земель (1795) большая частка сучаснай тэрыторыі Летувы ўвайшла ў Віленскую губерню. Першапачаткова дзялілася на паветы Браслаўскі (пасля Новаалександраўскі), Віленскі, Вількамірскі, Завілейскі, Ковенскі, Ашмянскі, Росіенскі, Цельшыцкі, Трокскі, Упіцкі (Понявежскі), Шавельскі. У 1797 падчас адміністрацыйна-тэрытарыяльных рэформ Паўла I зьліта са Слонімскай губерняй у адну Літоўскую губерню з губернскім кіраваньнем у Вільні.

Пры Аляксандры I Літоўская губерня ў 1801 падзеленая на Віленскую губерню (да 1840 звалася Літоўска-Віленскай губерняй) і Гарадзенскую губерню (ранейшая Слонімская губерня).

У 1843 частка тэрыторыі ўвайшла ў склад ізноў утворанай Ковенскай губерні. У складзе Віленскай губерні засталіся Віленскі, Ашмянскі, Свянцянскі (Завілейскі) і Трокскі паветы, а таксама перададзеныя з Гарадзенскай губерні Лідскі і з Менскай губерні — Вілейскі і Дзісненскі паветы.

[рэдагаваць] Літоўская Рэспубліка

Пасьля Першай сусьветнай вайны ў незалежнай Літоўскай Рэспубліцы асноўнымі адзінкамі адміністрацыйнага дзялення, праведзенага ў 1919—1921 былі паветы і воласці (літ. valscius). У кожнай воласці павінна было пражываць каля 5 000 жыхароў; воласці ў сваю чаргу дзяліліся на староствы (літ. seniunija) з колькасцю насельніцтва каля 100 чалавек.

Тэрыторыя дзялілася на 21 павет (літ. apskritis), у якіх было 249 воласцяў; правамі самакіравання карыстаўся 31 горад, з іх 10 былі першаразраднымі (не ўдзельнічалі ў самакіраваньні паветаў), астатнія - гарадамі другога разраду (удзельнічалі ў самакіраванні паветаў). Воласьці дзяліліся на староствы. Воласьці асноўваліся і ліквідаваліся рашэньнем Рады міністраў. Правы самакіраваньня надаваліся гарадам кабінетам міністраў.

Чатыром найбуйным гарадам (Коўна, Панявеж, Шаўлі, Вількамір) былі прадстаўленыя правы паветаў. Пры гэтым большая частка Сейненского павета з часовым цэнтрам у Лаздіяй і Трокскага павета з часовым цэнтрам у Кайшадорысе рэальна знаходзіліся на польскай тэрыторыі. Асобную адміністрацыйную адзінку ўтвараў Клайпедзкі край з Клайпедай і трыма акругамі.

У ваенна-адміністрацыйным дачыненні краіна дзялілася на тры вайсковыя акругі (Ковенаская, Мар'ямпальская, Панявежская), кожная зь якіх складалася з трох мабілізацыйных раёнаў.

[рэдагаваць] Літоўская ССР

20 ліпеня 1950 у Літоўскай ССР ранейшае адміністрацыйнае дзяленне на паветы, воласці і апілінкі (літ. apylinke, гэта значыць «ваколіца», адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка менш раёна з уласным самакіраваннем, аналог сельсавета) было заменена савецкім на вобласьці, раёны і апілінкі. Першапачаткова было чатыры вобласьці (Віленская, Ковенская, Клайпедзкая і Шавельская) і 87 раёнаў. 29 траўня 1953 вобласці былі ліквідаваныя; апілінкі узбуйняліся (у 1954 — 1224, у 1963 — 653). У 1957 была препрынята спроба пераразмеркаваць тэрыторыю, кіруючыся вытворча-тэрытарыяльным прынцыпам (саўнаргасы).

У 1963 тэрыторыя Літоўскай ССР дзялілася на 41 раён, 89 гарадоў, 25 пасёлкаў гарадскога тыпу.

У апошнія гады існавання Літоўскай ССР тэрыторыя дзялілася на 44 сельскіх раёны і 11 гарадоў рэспубліканскага падначалення (у 1960-е іх налічвалася 9, без Алітуса і Капсукаса). Самыя буйныя гарады Вільня і Коўна, акрамя таго, дзяліліся на гарадзкія раёны (усяго 7). Сельскія раёны дзяліліся на апілінкі і ўключалі 22 пасёлкі гарадскога тыпу і 81 горад раённага падначаленьня.

[рэдагаваць] Паветы

Павет
(apskritis)
Цэнтар Плошча, км² Насельніцтва
Podział administracyjny Litwy.
1 Клайпедзкі павет Клайпеда 5209 386 100
2 Ковенскі павет Коўна 8060 702 100
3 Мар'ямпальскі павет Мар'ямпаль 4463 188 800
4 Аліцкі павет Аліта 5425 188 000
5 Панявескі павет Панявеж 7881 300 300
6 Шавельскі павет Шаўлі 8540 370 400
7 Таўроскі павет Таўрогі 4411 134 300
8 Цельшыцкі павет Цяльшы 4350 180 000
9 Уцянскі павет Уцяна 7201 186 400
10 Віленскі павет Вільня 9760 850 700