Нью-Джэрсі

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі.


Нью-Джэрсі
Сьцяг Нью-Джэрсі ГербНью-Джэрсі
Сьцяг Нью-Джэрсі Герб Нью-Джэрсі
Мянушка штата: «Штат садоў»
Штат Нью-Джэрсі на мапе ЗША
Іншыя штаты ЗША
Сталіца Трэнтан
Найбуйнейшы горад Н'юарк (Нью-Джэрсі)
Губэрнатар Джон Карзайн
Плошча
 - Агулам
47-я па ЗША
22 608 км²
Насельніцтва
 - Усяго (2000)
 - Шчыльнасьць
9-е па ЗША
8,414 млн
438/км²
Вышыня над узроўнем мора
 - Сярэдняя вышыня

75 м
Стаў штатам
Дата заснаваньня
3-м
18 снежня 1787
Часавы пас Усходні час: UTC-5/-4
Афіцыйная бачына


Нью-Джэрсі (па-ангельску: New Jersey) — штат на поўнача-усходзе ЗША. Атрымаў назву ад імя абтока Джэрсі у праліве Ла-Манш. Трэці па рахунку штат, які ўвайшоў у саюзную дзяржаву. Насельніцтва — 8,717 млн чалавек (3-е месца ў ЗША, дадзеныя 2005 г.). Сталіца — горад Трэнтан, найбуйны горад — Н'юарк. Афіцыйная мянушка — «Штат садоў» (Garden State).

Зьмест

[рэдагаваць] Геаграфія

Плошча штата — 22 608 км2 (47-е, гэта значыць пятае з канца, месца ў ЗША). Штат дзеліцца на тры асноўныя раёна — Паўночны Джэрсі, Цэнтральны Джэрсі і Паўднёвы Джэрсі.

[рэдагаваць] Гісторыя

У старажытнасці тэрыторыя штата была заселеная індзейцамі племя Лянапе. Галандскія перасяленцы пачалі абгрунтоўвацца тут у 1630-х. Вялікая частка тэрыторыі цяперашняга Нью-Джэрсі ўваходзіла тады, разам з часткай будучыні штата Нью-Ёрк, у склад калоніі Новыя Нідэрланды, са сталіцай у Новым Амстэрдаме. Рэгіён перайшоў пад уладу Англіі ў 1664 г., калі флатылія пад камандаваннем палкоўніка Рычарда Ніколзу ўвайшла ў гавань Нью-Ёрка і захапіла нідэрландскую калонію.

У 1776 г. тэрыторыя Нью-Джэрсі стала адной з 13 брытанскіх калоній, паўсталых супраць метраполіі. Падчас «Войны за незалежнасць» штат некалькі раз пераходзіў ад аднаго ваюючага боку да іншай, так што пасля ён атрымаў назву «Раздарожжа Рэвалюцыі».

18 снежня 1787 г. Нью-Джэрсі стаў трэцім штатам, якія ўвайшлі ў ЗША. 20 лістапада 1789 г. ён першым з штатаў ратыфікаваў «Біль аб правах».

У апошнія дзесяцігоддзі XX стагоддзі ён фактычна стаў часткай вялізнай Нью-Йоркскай агламерацыі. У штаце размяшчаецца буйны цэнтр ігральнага бізнэсу — Атлантыка Сіці, адзіны горад ЗША, акрамя Лас Вегаса, дзе казіно дазволена будаваць на сушы. Нягледзячы на развітую інфраструктуру і высокі ўзровень жыцця, назіраецца інтэнсіўны адток насельніцтва, асабліва белага, на поўдня краіны, асабліва ў штат Флорыда. У штат разам з тым працягвае прыбываць значную колькасць мігрантаў, асабліва з лацінаамерыканскага рэгіёна, у іх ліку, напрыклад, была і Сялія Круз - знакамітая выканаўца сальсы.

[рэдагаваць] Транспартная Зносоны

цягнікі кампаніі New Jersey Transit
цягнікі кампаніі New Jersey Transit

Штат абслугоўвае транспартная кампанія New Jersey Transit. У яе ўваходзяць:

  • У штаце Нью-Джэрсі маецца чыгунка Нью Джэрсі Транзіт, па якой ходзяць прыгарадныя цягнікі ў Нью-Ёрк, а таксама ў блізкія да яго населеныя пункты. Далей у Нью-Ёрк можна дабрацца з дапамогай PATH.
  • Больш 300 аўтобусных маршрутаў, абслуговых штат Нью Джэрсі, а таксама якія злучаюць яго з Нью-Ёркам, Філадэльфіяй, і блізкімі да Нью-Ёрку населенымі пунктамі.
Hudson Bergen Light Rail
Hudson Bergen Light Rail
  • Сістэма хуткаснага трамвая Hudson Bergen Ligh Rail (лёгкага метро) аказвае зручнае паведамленне жыхарам поўнача-усходняй часткі штата Нью-Джэрсі. Сістэма працуе на электрычнай цязе, ад кантактнага провада.
  • Нядаўна ў Паўдзённы-Заходняй часткі Нью-Джэрсі пабудавалі сістэму хуткаснага трамвая на дызельнай цязе.
Мапа сістэмы PATH(лат)
Мапа сістэмы PATH(лат)
Уваходзячы ў цягнік PATH
Уваходзячы ў цягнік PATH
  • Міжштатнае метро PATH (па-ангельску: Port Authority Trans-Hudson) — гэта маленькая сістэма метро, якая злучае цэнтр Манхэтэна ў гарадамі штата Нью-Джэрсі, Джэрсі Сіці, Хобакен. І больш падаленым Н'юаркам. Сістэма працуе пад кіраваннем Партовай Адміністрацыі Нью-Ёрка і Нью-Джэрсі. Некаторыя станцыі PATH інтэграваныя са станцыямі Нью-Йоркскага Метрапалітэна, лёгкім метро ў Н'юарке, системoй хуткаснага трамвая Hudson Bergen Ligh Rail. Перасадкі платныя. PATH адна з нешматлікіх у свеце сістэм транспарта якія працуюць круглыя суткі. 65 адсоткаў шляхоў праходзяць пад зямлёй. Агульная працягласць ліній 22 км.

[рэдагаваць] Эканоміка

Па дадзеных Бюро эканамічнага аналізу ЗША, ВУП штата ў 2003 г. склаў $397 млрд.

[рэдагаваць] Спорт


[рэдагаваць] Спасылкі



Адміністрацыйныя адзінкі ЗША Сьцяг ЗША
Штаты

Агаё | Айдага | Аклагома | Алабама | Аляска | Арызона | Арканзас | Арэгон | Аява | Ваёмінг | Вашынгтон | Вэрмонт | Вірджынія | Вісконсін | Гаваі | Дэлавэр | Джорджыя | Заходняя Вірджынія | Ілінойс | Індыяна | Каларада | Каліфорнія | Канзас | Кентакі | Канэктыкут | Люізіяна | Мантана | Масачусэтс | Мінэсота | Місысыпі | Мізуры | Мічыган | Мэн | Мэрылэнд | Нэбраска | Нэвада | Нью-Гэмпшыр | Нью-Джэрзі | Нью-Ёрк | Нью-Мэксыка | Паўднёвая Караліна | Паўднёвая Дакота | Паўночная Караліна | Паўночная Дакота | Пэнсыльванія | Род-Айлэнд | Тэнэсі | Тэхас | Флорыда | Юта

Фэдэральная акруга Акруга Калюмбія
Астраўныя тэрыторыі Амэрыканскае Самоа | Абток Бэйкер | Гуам | Абток Хоўлэнд | Абток Джэрвіс | Атол Джонстан | Рыф Кінгмэн | Атол Мідўэй | Абток Наваса | Паўночныя Марыянскія абтокі | Атол Пальміра | Пуэрта-Рыка | Віргінскія абтокі | Абток Ўэйк