Мікалай Капэрнік

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі.

Ян Матэйка. Астраном Капэрнік або размова з Богам (1872)
Ян Матэйка. Астраном Капэрнік або размова з Богам (1872)

Капэрнік, Мікалай (па-польску: Mikołaj Kopernik; па-лацінску: Nicolaus Copernicus) (19 лютага 1473, Торунь (Польшча) – 24 траўня 1543) — польскі вучоны, астраном, стваральнік геліяцэнтрычнай тэорыі сьвету.

Нарадзіўся ў купецкай сям'і нямецкага паходжаньня. У дзевяць год застаўся бяз бацькі, таму яго выхаваньнем займаўся дзядзька (з боку маці) канонік Лукаш Ваценродзе.

Атрымаў рознабаковую адукацыю ва ўнівэрсытэтах Кракава (паступіў у 1491 годзе), Балоньні, Падуі, Ферары, дзе вывучаў права, мэдыцыну, матэматыку, астраномію. У 1503 годзе вяртаецца ў Кракаў і становіцца прафэсарам унівэрсытэта. У 1512 годзе арганізаваў абсэрваторыю ў горадзе Фромбарк, дзе да канца жыцьця вёў астранамічныя назіраньні. Вынікі дасьледаваньняў абагульнены ў яго творы «Аб вярчэньні нябесных сфэр» («De revolutionibus orbium coelesteum»), апублікаваным у Нюрнбэргу за некалькі тыдняў да яго сьмерці.

Галоўнай заслугай вучонага зьявілася абгрунтаваньне таго, што бачны намі рух Сонца і зорак зьвязаны не з іх вярчэньнем вакол Зямлі, а з рухам Зямлі вакол уласнай восі і гадавым вярчэньнем яе вакол Сонца. Але акрамя гэтага ён быў канонікам касьцёла, урачом. Аўтар рэформы манэтнай сыстэмы ў Польшчы. У горадзе Фромбарк пабудаваў машыну, якая забясьпечвала вадою ўсе дамы гораду.

Аўтар прац:

  • N.C. Meditata XV. Augusti anno domini MDXVII. (1517)
  • Tractatus de monetis (1519)
  • Monetae cudendae ratio (1528)
  • De Revolutionibus Orbium Coelestium — Нюрнбэрг, Германія (1543)

Пахаваны ў саборы Фромбака ў безыменнай магіле. У жніўні 2005 году магіла была знойдзеная.

У 1616 годзе каталіцкая царква ўнесла навуковыя працы астранома ў індэкс забароненых кніг.

У Ягелонскім унівэрсытэце захоўваецца карціна Яна Матэйкі «Астраном Капэрнік або размова з Богам».У яго гонар усталявана шмат помнікаў у Польшчы і Эўропе. Сярод іх помнік, на якім высечаны словы: «Solis stator. Terra motor» («Які спыніў Сонца. Які рушыў Зямлю»).

[рэдагаваць] Вонкавыя спасылкі

 Мікалай Капэрніксховішча мультымэдыйных матэрыялаў