Брытанскі фунт
Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі.
Брытанскі фунт (£), афіцыйная назва фунт стэрлінг (па-англійску. pound sterling, міжнароднае абазначэнне GBP) — афіцыйная грашовая адзінка Вялікабрытаніі. Адзін фунт дзеліцца на 100 пенсаў. Існуюць манеты з наміналам: 1 пенс, 2п., 5п., 10п., 20п., 50п,. 1£, 2£; банкноты 5£, 10£, 20£, 50£ (сустракаюцца рэдка).
Зьмест |
[рэдагаваць] Паходжанне слова
Брытанскі фунт часта абазначаюць сімвалам £ (радзей L). Гэты сімвал гэта напісаная ў старым стылі вялікая літара L, перакрэслена для абазначэння што гэта скарачэнне. Скарачэнне бярэ паходжанне ад лацінскага слова libra што азначае як вагу так і адзінку масы – фунт. З гэтай прычыны назва брытанскай валюты часта перакладаецца на іншаземныя мовы, але толькі ў раманскіх мовах можа прыводзіць да непаразуменняў, напрыклад на інспаскай і партугальскай мовах – libra, румынскай – lira, французскай livre. Для адрознення грашовай адзінкі ад адзінкі вагі дадаюць слова стэрлінг, што ў выпадку срэбра можна перакласці з ангельскай як “высокай пробы”. Першапачаткова стэрлінгам называлі срэбраную адзінку вагай 1,555 грама што складала 1/240 фунта аптэчнага.
[рэдагаваць] Падзел
Брытанскі фунт дзеліцца на 100 пенсаў, якія абазначаюцца сімвалам “р”, так ён завецца і ў штодзённай ангельскай мове. Да 15 лютага 1971 года фунт дзяліўся на 240 пенсаў (напісанне якіх скарачалася як “d” ад слова “denar”), яны групаваліся на 20 шылінгаў(„l”, ці „s” ад solid). Пенс, пасля пераходу на дзесятковы ў 1971 годзе для азначэння розніцы вартасці пачаткова меў назву “новы пенс”.
[рэдагаваць] Гісторыя
Стэрлінг быў уведзены ў абарачэнне англійскім каралём Генры II у 1158 годзе і мяняўся на срэбра. У 1816 годзе быў зменены эквівалент фунта з срэбра на золата і гэта доўжылась да 1914 года. Пасля гэтага курс фунта ўтрымліваўся на ўзроўні каля 4,9 USD за 1£. У 1926 годзе зноў быў уведзены абмен на золата, але з абарачэння былі зняты залатыя манеты, банкноты можна было абмяняць на эквівалентную вагу золата. Сістэма залатога абмену была канчатковы адменена 21 верасня 1931 года ў час Вялікай дэпрэсіі. Пасля адмены сістэмы залатой валюты фунт быў дэвальваваны на 20%. Фунт стаў цвёрдай валютай у 1946 годзе, што было варункам выдзялення 3,75 мільярда USD крэдыту Злучанымі Штатамі. Пасля адмены сістэмы залатой валюты ішлі спробы стабілізаваць курс валюты звязваннем кошту фунта з іншымі валютамі, пачынаючы з амерыканскага даляра. Але спробы былі няўдалымі што прывяло да 30% дэвальвацыі ў 1949 годзе.
У сярэдзіне 60-х гадоў, прайшла чарговая хваля зніжэння кошту фунта. У 1966 годзе ў выніку зніжэння курса валюты брытанскі ўрад увёў валютныя абмежаванні. Адным з іх была забарона на вываз з краіны турыстамі больш за 50 фунтаў (адменены ў 1970 годзе). Але ў лістападзе 1967 года фунт быў дэвальваваны на 14,3% да ўзроўню 2,41 даляра. У 1976 годзе наступіў чарговы крызіс. Курс фунта ўпаў у адносінах да даляра да ўзроўню 1,57 і Вялікабрытанія была вымушана ўзяць крэдыт у МВФ (2,3 мільярда фунтаў). Самы нізкі курс фунта зарэгістраваны ў лютым 1985 года, калі за адзін фунт давалі 1,05 даляра. У 1988 годзе ўрад Маргарэт Тэчар вырашыў звязаць фунт з нямецкай маркай, а ў 1990 годзе ўвайсці ў сістэму Механізма Валютных Курсаў, з курсам да нямецкай маркі каля 2,9 DEM/GBP. Але ў 1992 годзе курс фунта быў зніжаны пасля так званай “чорнай серады” (16 верасня), калі група валютны спекулянтаў на чале з Джорджам Сорасам правяла спекуляцыйную атаку на фунт, якая прынясла Сорасу каля мільярда даляраў, але фунт страціў 25% кошту на працягу некалькіх дзён. У наш час Вялікабрытанія заставіла фунт пад эгідай еўра, якое мае хаджэнне разам з фунтам. Рашэнне аб поўным увядзенні еўра застаўлена на будучыню.