Сэрбская мова

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі.


Сэрбская (Српски језик, srpski jezik)
Ужываецца ў: Сэрбіі, Босьніі і Герцагавіне, Чарнагорыі, Харватыі і іншых краінах
Рэгіён: Цэнтральная Эўропа, Паўднёвая Эўропа
Колькасьць карыстальнікаў: больш за 12 мільёнаў
Клясыфікацыя: Індаэўрапейская

 Славянская
  Паўднёваславянскія
    Сэрбская

Афіцыйны статус
Афіцыйная мова ў: Сэрбіі, Босьніі і Герцагавіне, Чарнагорыі і некаторых муніцыпалітэтах Македоніі
Рэгулюецца: Кіраваньне па стандартызацыі сэрбскай мовы
Код мовы
ISO 639-1 sr
ISO 639-2(B) scc
ISO 639-2(T) scc
SIL scc

Сэ́рбская мо́ва (Српски језик/Srpski jezik) — адна з паўднёваславянскіх моваў. Распаўсюджаная ў Сэрбіі, Босьніі і Герцагавіне, Чарнагорыі, Харватыі, Македоніі, а таксама ў ЗША ды Аўстраліі. Да 90-х гадоў 20 стагодзьдзя сэрбская мова (разам з харвацкай) зьяўлялася адным з варыянтаў сэрбскахарвацкай.

Зьмест

[рэдагаваць] Асаблівасьці

Мове ўласьцівыя доўгія і кароткія галосныя ды танічны (музычны) націск, што адрозьнівае яе ад іншых славянскіх моваў. Існуе складаўтваральны санант [r].

Назоўнікі, прыметнікі і займеньнікі зьмяняюцца па склонах.

Дзеяслоў мае дасканалую сыстэму спражэньня: чатыры шэрагі простых ды складаных формаў мінулага часу, два шэрагі формаў будучага часу. Інфінітыў можа замяняць канструкцыя з злучнікам «да» і формай цяперашняга часу.

[рэдагаваць] Гісторыя

"Міраслаўлева евангеле", рукапіс (1192 г.)
"Міраслаўлева евангеле", рукапіс (1192 г.)

Літаратурная мова (сэрбскахарвацкая) была створаная ў першай палове XIX стагоддзя на аснове штокаўскіх гаворак. У яе фармаваньні выбітную роль адыграў Вук Караджыч, які рэфармаваў правапіс і выдаў слоўнік сэрбскае мовы (першае выданьне — 1818). Аб'яднаньне ў літаратурнай мове асаблівасьцяў розных дыялектаў дало вялікую варыятыўнасьць літаратурной мовы як у лексіцы, так у фанэтыцы і марфалёгіі. Арфаэпічная норма вымаўленьня — падвоеная: на месцы старога «яця» (Ѣ) дапускаецца вымова [e] (збольшага ў Сэрбіі) або [je] (збольшага у Чарнагорыі), што адпаведна называецца экаўскай і іекаўскай нормамі.

Старажытнейшыя пісьмовыя помнікі датуюцца XII стагоддзям: Грамата Куліна, напісаная кірыліцай 1189 г. і Міраслаўлева евангеле (1192 г.). У сучаснай мове выкарыстоўваецца як лацінскі альфабэт (у Харватыі, Босьніі і Чарнагорыі) так і кірыліца (збольшага ў Сэрбіі, Босьніі і паўночных раёнах Чарнагорыі).

Альфабэт

  • Кірыліца (альбо азбука): А Б В Г Д Ђ Е Ж З И Ј К Л Љ М Н Њ О П Р С Т Ћ У Ф Х Ц Ч Џ Ш
  • Лацінка (альбо abeceda): A B C Č Ć D Dž Đ E F G H I J K L Lj M N Nj O P R S Š T U V Z Ž

[рэдагаваць] Прыклад

"ТАМО ДАЛЕКО" (народная песьня)

Тамо далеко, далеко од мора,
Тамо је село моје, тамо је Србија
Тамо је село моје, тамо је Србија
О зар је морала доћ, та тужна несрећна ноћ
Када си драгане мој, отишао у крвави бој.
Тамо далеко, где цвета лимун жут,
Тамо је српској војсци једини био пут
Тамо је српској војсци једини био пут
О зар је морала доћ, та тужна несрећна ноћ
Када си драгане мој, отишао у крвави бој.
Тамо далеко где цвета бели крин,
Тамо су животе дали заједно отац и син
Тамо су животе дали заједно отац и син
О зар је морала доћ, та тужна несрећна ноћ
Када си драгане мој, отишао у крвави бој.


[рэдагаваць] Вонкавыя спасылкі

Вікіпэдыя

Вікіпэдыя мае вэрсію
на сэрбскай мове

Славянскія мовы
Усходнеславянскія беларуская | старабеларуская† | расейская | русінская | украінская
Заходнеславянскія чэская | кашубская | верхнялужыцкая | палабская† | польская | славацкая | ніжнялужыцкая
Паўднёваславянскія баўгарская | царкоўнаславянская | македонская | стараславянская† | сэрбская | басьнійская | харвацкая | чарнагорская | славенская
Іншыя праславянская† | русенорск† | славянасэрбская† | словіё
†мёртвая мова