GNU/Linux

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі.

Merge-arrows.svg Прапануецца аб'яднаць гэтую старонку з Linux. Абмяркуйце гэтую прапанову ў разьдзеле «абмеркаваньне» старонкі.

Шаблён:Картка АС

Гэта артыкул аб аперацыйнай сістэме, якую звычайна завуць проста «Linux». Аб ядры гэтае аперацыйнае сістэмы, таксама званым «Linux», гл. Linux (ядро).

GNU/Linux (прамаўляецца «ці хілю?нукс») — вольная UNIX-падобная аперацыйная сістэма. Яна заснаваная на сістэмных праграмах, распрацаваных у рамках праекту GNU, і на ядры Linux. Звычайна, па гістарычных чынніках і для сцісласці, гэтая сістэма завецца проста «Linux».

Да аперацыйнай сістэмы GNU/Linux таксама часта адносяць праграмы, якія дапаўняюць гэтую аперацыйную сістэму, і прыкладныя праграмы, што робяць яе паўнавартаснаю шматфункцыянальнаю аперацыйнаю серадаю.

У адрозненне ад большасці іншых аперацыйных сістэмаў, GNU/Linux не мае адзінае «афіцыйнае» камплектацыі. Замест гэтага GNU/Linux пастаўляецца ў вялікай колькасці так званых дыстрыбутываў, у якіх праграмы GNU злучаюцца з ядром Linux і іншымі праграмамі. Найболей вядомымі дыстрыбутывамі GNU/Linux з'яўляюцца Slackware, Red Hat, Fedora Core, Mandriva, SuSE, Debian, Gentoo, Ubuntu. З дыстрыбутываў расійскіх распрацоўнікаў найболей вядомыя ALT Linux і ASPLinux.

Зьмест

[рэдагаваць] Распрацоўка

Лінус Торвальдс — стваральнік ядра Linux.
Лінус Торвальдс — стваральнік ядра Linux.

У адрозненне ад Microsoft Windows, Mac OS (Mac OS X) і камерцыйных UNIX-падобных сістэмаў, GNU/Linux не мае геаграфічнага цэнтра распрацоўкі. Няма і арганізацыі, якая валодала бы гэтаю сістэмаю; няма нават адзінага кардынацыйнага цэнтра. Праграмы для GNU/Linux — вынік працы тысячаў праектаў. Некаторыя з гэтых праектаў цэнтралізаваныя, некаторыя засяроджаныя ў фірмах, але большасць аб'ядноўваюць праграмістов са ўсяго святла, якія знаёмыя толькі па перапісцы. Стварыць свой праект або далучыцца да ўжо наяўнаму можа любы і, у выпадку поспеху, вынікі працы стануць вядомыя мільёнам карыстачоў. Карыстачы прымаюць удзел у тэставанні вольных праграмаў, маюць зносіны з распрацоўнікамі напроста, што дазваляе хутка знаходзіць і выпраўляць памылкі і рэалізоўваць новыя магчымасці.

Менавіта такая гнуткая і дынамічная сістэма распрацоўкі, немагчымая для праектаў з зачыненым кодам, вызначае выключную эканамічную эфектыўнасць GNU/Linux. Нізкі кошт вольных распрацоўкаў, адладжаныя механізмы тэставання і распаўсюджванні, прыцягненне людзёў з розных краінаў, якія валодаюць розным бачаннем праблемаў, абарона кода ліцэнзіяю GPL — усё гэта стала чыннікам поспеху вольных праграмаў. [1]

Вядома, такая высокая эфектыўнасць распрацоўкі не магла не зацікавіць буйныя фірмы, якія сталі адчыняць свае праекты. Так з'явіліся Mozilla (Netscape, AOL), OpenOffice.org (Sun), вольны клон Interbase (Borland) — Firebird, SAP DB (SAP). IBM спрыяла пераносу GNU/Linux на свае мэйнфрэймы.

З іншага боку, адчынены код значна зніжае сабекошт распрацоўкі зачыненых сістэмаў для Linux і дазваляе знізіць кошт рашэння для карыстача. Вось чаму Linux стала платформаю, часта рэкамендуемае для такіх прадуктаў, як Oracle Database, DB2, Informix, SyBase, SAP R3, Domino.

Супольнасць GNU/Linux падтрымлівае сувязь пасродкам групаў карыстачоў Linux.

[рэдагаваць] Дыстрыбутывы GNU/Linux

Большасць карыстачоў для ўсталёўкі GNU/Linux выкарыстаюць дыстрыбутывы. Дыстрыбутыў — гэта не проста набор праграмаў, а шэраг рашэнняў для розных задачаў карыстачоў, аб'яднаных адзінымі сістэмамі ўсталёўкі, кіраванні і абнаўленні пакетаў, налады і падтрымкі. Самыя распаўсюджаныя ў свеце дыстрыбутывы:

  • амерыканскі Red Hat і яго спадчыннік Fedora Core;
  • нямецкі SuSE;
  • французскі Mandriva (былы Mandrake);
  • не які мае нацыянальнае прыналежнасці міжнародны дыстрыбутыў Debian GNU/Linux;
  • адзін з самых старых дыстрыбутываў Slackware;
  • параўнальна малады і актыўна які развіваецца дыстрыбутыў Gentoo;
  • вельмі малады, але перспектыўны дыстрыбутыў Ubuntu Linux і яго форк Kubuntu Linux, выкарыстоўвалы KDE замест Gnome.

Апроч пералічаных, існуе мноства іншых дыстрыбутываў, як якія базуюцца на пералічаных, так і створаных з нуля і часцяком прызначаных для выканання абмежаванай колькасці задачаў. Кожны з іх мае сваю канцэпцыю, свой набор пакетаў, свае вартасці і недахопы. Ні адзін не можа задаволіць усіх карыстачоў, а таму побач з лідэрамі шчасна існуюць іншыя фірмы і аб'яднанні праграмістаў, якія прапануюць свае рашэнні, свае дыстрыбутывы, свае паслугі. Існуе мноства LiveCD, пабудаваных на аснове GNU/Linux, напрыклад, Knoppix. LiveCD дазваляе запускаць GNU/Linux непасрэдна з кампакт-дыска, без усталёўкі на цвёрды дыск.

Для жадаючых дасканала разабрацца з GNU/Linux падыдзе любы з дыстрыбутываў, аднак даволі часта для гэтае мэты выкарыстоўваюцца так званыя source-based дыстрыбутывы, гэта значыць якія прадугледжваюць самастойную зборку ўсіх (або часткі) кампанентаў з зыходных кодаў, такія як LFS, Gentoo або CRUX.

Найболей поўны спіс дыстрыбутываў GNU/Linux з кароткім апісаннем.

[рэдагаваць] Праграмы

  • Праграмы UNIX-падобных аперацыйных сістэмаў

[рэдагаваць] Гл. таксама

  • LinuxFest
  • Linux Professional Institute
  • Гісторыя Linux

Шаблён:Unix-like

[рэдагаваць] Перыёдыка

  • Часопіс Linux Format

[рэдагаваць] Спасылкі

[рэдагаваць] Рускамоўныя рэсурсы(трэба дадаць беларускамоўныя парталы)

[рэдагаваць] Форумы аб Linux

[рэдагаваць] Англамоўныя рэсурсы

[рэдагаваць] Артыкулы

[рэдагаваць] Расійскія фірмы

Шаблён:Дыстрыбутывы Лінукс