Бутан
Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі.
-
Гэтая назва мае некалькі сэнсаў. Калі вас цікавяць іншыя сэнсы, глядзіце таксама Бутан (неадназначнасьць).
|
|||||
Нацыянальны дэвіз: адна нацыя, адзін чалавек | |||||
![]() |
|||||
Афіцыйная мова | Дзонг-кэ, ангельская | ||||
Сталіца | Тхімпу | ||||
Найбуйнейшы горад | Тхімпу | ||||
Урад | канстытуцыйная манархія Джыгмэ Кхесар Намгял Вангчук |
||||
Плошча - Агульная - % вады |
128-е месца ў сьвеце 47 000 км2 1% |
||||
Насельніцтва - Агульнае (2005) - Шчыльнасьць |
142-е месца ў сьвеце 2 232 291 47/км² |
||||
СУП - Агульны (2004) - на душу насельніцтва |
164 месца ў сьвеце 2 638 млн.$ 1 180 $ |
||||
Валюта | Нгултрум (BTN ) |
||||
Часавы пас - улетку |
- (UTC) (UTC{{{ЧасРозьніцаUTCУлетку}}}) |
||||
Незалежнасьць -Абвешчана |
- | ||||
Дзяржаўны гімн | Druk tsendhen | ||||
Аўтамабільны знак | BHT | ||||
Дамэн верхняга ўзроўню | .bt | ||||
Тэлефонны код | +975 |
||||
![]() |
Бута́н (каралеўства Бутан - Druk Jul) – дзяржава ў паўднёвай Азіі, ва ўсходніх Гімалаях, на поўначы і захадзе мяжуе з Кітаем, на поўдні і ўсходзе з Індыяй. Не мае даступаў да мора. Мясцовая назва краіны – Друк Юл ці Друк Цеден – “краіна цмока-пяруна”. Бутан – адна з наймеш вывучаных і недасяжных краін у сьвеце, з-за таго, што ўрад абмяжоўвае турызм і ўмяшальніцтва іншых краін, з мэтай захаваньня культуры і традыцый.
Бутан – так сама і гістарычная назва памежнай тэрыторыі ў Індыі ў штаце Заходняя Бэнгалія з цэнтрам Калімпонг. Гэта тэрыторыя была адваявана англічанамі ў Бутана ў 19 стагоддзі.
Па адной з вэрсій назва “Бутан” паходзіць ад Бху-Уттан (Bhu-Uttan), што ў перакладзе з санскрыта азначае “высакагорье” ці “горная краіна”. Па іншай вэрсіі, назва паходзіць ад Бхот-Анг (Bhots-ant), што азначае “край Тыбета” ці “поўдзень Тыбета”.
З захаду каралеўства мяжуе з індыйскім штатам Сыккім (да 1975 года незалежная краіна), з усходу са штатам Арунагал Прадэш, на поўдні – са штатам Асам, у якім цягнецца шматгадовая грамадзянская краіна, на паўднёвым-захадзе – з Заходняй Бэнгаліяй.
Зьмест |
[рэдагаваць] Гісторыя
Старажытная гісторыя Бутана малавядомая, але знойдзеныя каменныя прылады дазваляюць вызначыць час зьяўленьня чалавека на гэтых тэрыторыях прыкладна 10 – 15 стагоддзямі да н.х. У 8 стагоддзі індыйскі ёгін Гуру Рынпочэ (Падмасамбзава) распаўсюдзіў у Бутане будызм. Да пачатку 17 стагоддзя Бутан не ўтвараў адзіную краіну, а складаўся з некалькіх невялікіх княстваў.
Шабдрунг Нгаванг Намг’ял, лама ў 1616 годзе аб’яднаў краіну, увёў сыстэму падзела свецкай і рэлігійнай улады, а так сама стварыў сыстэму абаронных фартоў. Пасьля сьмерці Шабдрунга ў 1651 годзе ў краіне зноў пачалася грамадзянская вайна. У 1772 годзе адбылася першая спроба заваяваньня Бутана брытанцамі. Заваяваньне аднавілася ў 1864 годзе і пасьля пяцімесячнай вайны, у 1865 годзе, была падпісана мірная дамова, па якой Бутан вымушаны быў аддаць частку тэрыторыі на поўдні.
17 сьнежня 1907 года сход прадстаўнікоў будыйскіх мніхаў, дзяржаўных дзеячаў і іншых прадстаўнікоў насельніцтва выбраў першага караля , які стаў падтрымліваемы брытанцамі Ўг’ен Вангчук. У 1910 годзе кароль падпісаў дамову з Вялікабрытаніяй, у якой згадзіўся з пратэктаратам Брытаніі.
Пасьля атрыманьня незалежнасьці Індыяй у 1947 годзе, у 1949 годзе быў падпісаны бутана-індыйскі трактат аб сяброўстве, згодна з якім заваяваныя брытанцамі бутанскія правінцыі былі зьвернуты Бутану, а Індыя была абавязана весьці абаронную і памежную палітыку Бутана, дапамагаць эканамічна. Трэці бутанскі кароль, які кіруе з 1953 года Джыгмэ Кхесар Намгял Вангчук увёў краіну ў міжнароднае жыцьцё, у 1971 годзе Бутан стаў удзельнікам ААН.
[рэдагаваць] Палітыка
[рэдагаваць] Геаграфія
[рэдагаваць] Эканоміка
Большая частка насельніцтва краіны займаецца сельскай гаспадаркай (каля 91%). Вырошчваецца ў асноўным рыс, пшаніца і бавоўна.
У 1967 годзе пачала выходзіць першая бутанская газэта – Куенсель.
У наш час у Бутане налічваецца 15 000 карыстальнікаў Інтэрнэта і 23 000 уладальнікаў сотавых тэлефонаў. Існуюць і радыёстанцыі (Bhutan Broadcasting Service. Бутанскі лама Дзонгсар Джамьянг Кхентсе Рынпочэ вядомы як рэжысёр, які напісаў сцэнары фільмаў The Cup (1999) і інш.
[рэдагаваць] Дэмаграфія
[рэдагаваць] Рэлігія
[рэдагаваць] Культура
Бутанская культура заснавана на тыбэцкай культуры і на будызме.
Дзякуючы свайму месцазнаходжаньню Бутан пазьбег зьнешняга культурнага ўплыву. Улады краіны працяглы час прытрымлівалісь палітыкі строгага ізаляцыянізму, як культурнага так і эканамічнага. Яшчэ ў другой палове 20 стагоддзя толькі некалькі іншаземцаў мелі магчымасьць наведаць Бутан. Дзякуючы ўсяму гэтаму бутанскія традыцыі і звычаі захаваліся ў амаль нязьменным стане.
[рэдагаваць] Спорт
[рэдагаваць] Вонкавыя спасылкі
Краіны Азіі |
---|
Азэрбайджан | Аман | Армэнія | Аўганістан | Бангладэш | Бахрэйн | Брунэй | Бутан | Віетнам | Грузія | Емэн | Злучаныя Арабскія Эміраты | Ізраіль | Інданэзія | Індыя | Ірак | Іран | Казахстан | Камбоджа | Катар | Кіпр | Кітай | Кувэйт | Кыргызстан | Лаос | Ліван | Малайзія | Мальдыўскія выспы | Манголія | М'янма | Нэпал | Пакістан | Паўднёвая Карэя | Паўночная Карэя | Расея | Рэспубліка Кітай (Тайвань) | Саудаўская Арабія | Сынгапур | Сырыя | Таджыкістан | Тайлянд | Туркмэністан | Турцыя | Тымор-Лешці | Узбэкістан | Філіпіны | Шры Лянка | Эгіпет | Японія | Ярданія |
Спэцыяльныя тэрыторыі: Абхазія | Ганконг | Курдыстан | Макао | Нагорны Карабах | Палестына |