Ніл Гілевіч
Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі.
Ніл Сымонавіч Гілевіч (нарадзіўся 30 верасьня 1931, Слабада, Лагойскі раён, Менская вобласьць) - беларускі паэт і грамадзкі дзеяч, народны паэт Беларусі (1991).
Зьмест |
[рэдагаваць] Біяграфія:
Нарадзіўся ў сялянскай сям'і. Першыя гады пасьля Вялікай Айчыннай вайны працаваў паштальёнам у калгасе. У 1951 скончыў Менскае педагагічнае вучылішча. Апошні год навучаньня (1955-1956) спалучаў з працай настаўніка ў адной са школ Менска. У 1956 скончыў філялагічны факультэт Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта (спэцыяльнасьць: "беларуская і руская мова і літаратура”), а пасьля асьпірантуру пры ім. Сябра Саюзу Пісьменьнікаў БССР з 1954 г. Кандыдат філялагічных навук, прафэсар.(У 1963 у Менску абараніў кандыдацкую дысэртацыю па тэме “Паэзія “Маладняка”.)У 1958-1963 працаваў літаратурным кансультантам газэты «Звязда». У 1960-1986 - супрацоўнік катэдры беларускае літаратуры БДУ. У 1980-1989 - першы сакратар праўленьня Саюзу Пісьменьнікаў БССР. З 1989 г. - старшыня рэспубліканскага Таварыства беларускай мовы імя Ф.Скарыны. Галоўны рэдактар газэты-бюлетэня ТБМ "Наша слова". З чэрвеня 1990 г. - старшыня пастаяннае Камісыі Вярхоўнага Савета БССР па адукацыі, культуры й захаваньні гістарычнае спадчыны. Дэпутат Вярхоўнага Савета БССР (1985-1990). У 1990 г. быў абраны народным дэпутатам БССР. Сябра Прэзідыюму Вярхоўнага Савета БССР.
Як народны дэпутат БССР і Сябра Прэзыдыюму Вярхоўнага Савета БССР выступаў супраць пляну закону аб двухмоўі (аб наданьні расейскай мове статусу дзяржаўнай) А.Р.Лукашэнкі (тады яшчэ таксама народнага дэпутата БССР).Удзельнічаў ў апазыцыйных мітынгах. З-за чаго, пасьля абраньня А.Р.Лукашэнкі Прэзыдэнтам Рэспублікі Беларусь,ягоная творчасьць знаходзіцца пад нягласнай забаронай.
Падчас перадвыбарчай кампаніі 2006 году, уваходзіў у выбарчы штаб Аляксандра Казуліна. У гэтым самым годзе выдавецтва "Мастацкая літаратура" адмовіла ў выданьні ягонай кнігі "Выбранае".
[рэдагаваць] Узнагароды й ганаровыя званьні:
Ордэн Працоўнага Чырвонага Сьцяга, ордэн Сяброўства народаў,ордэн Кірыла і Мяфодзія I ступені (Баўгарыя),ордэн Югаслаўскай зоркі са стужкай, медаль Францыска Скарыны. У 2006 годзе ўзнагароджаны ордэнам князя Яраслава Мудрага 2-й ступені (украінскай дзяржаўнай узнагародай)за "важкі асабісты ўклад у разьвіцьцё міжнароднага супрацоўніцтва, умацаваньне аўтарытэту й станоўчага іміджу Ўкраіны ў сьвеце, папулярызацыю яе гістарычных і сучасных дасягненьняў".
Заслужаны дзеяч навукі БССР (1980). Народны паэт Беларусі (1991).
Ляўрэат Дзяржаўнай прэміі БССР імя Янкі Купалы (1980), Міжнароднай прэміі імя Х.Боцева (1986).
[рэдагаваць] Творчасьць:
Пачаў друкавацца ў 1946 г.
Кнігі паэзыі: «Песьня ў дарогу» (1957), «Прадвесьне йдзе па зямлі» (1959), «Неспакой» (1961), «Бальшак» (1965), «Перазовы» (1967), «Лісьце трыпутніку» (1968), «А дзе ж тая крынічанька» (1972), «Запаветнае» (1975), «Актавы» (1976), «Святлынь» (1984),раман у вершах «Родныя дзеці» (1985), «Повязь» (1987), «Як дрэва карэньнем» (1986), «Жыта, сосны й валуны» 1990), «Талісман» (1994), «На высокім алтары» (1994), «Вечны матыў» (1994), «…І плямы на табе няма» (2003), «На флейце самоты» (2004).
Зборнікі сатыры й гумару: «Званковы валет» (1961), «Да новых венікаў» (1963), «Ці грэх, ці два» (1970), «Як я вучыўся жыць» (1974), «Русалка на Нарачы» (1974),«У добрай згодзе» (1979), «Кантора» (1989), «Дыялёг на хаду» (1990),«Сказ пра Лысую гару» (2003).
Зборнікі вершаў і паэм для дзяцей: «Сьцяжок на мачце» (1959), «Сіні домік, сіні дом» (1961), «Зялёны востраў» (1963), «Дождж-грыбасей» (1966), «Загадкі» (1971), «Калі рана ўстанеш» (1984), «Добры чалавек» (1987), «Мой белы дзень» (1992), «Шчасьлівыя хвіліны» (2001).
Літаратуразнаўства й фальклярыстыка: «Акрыленая рэвалюцыяй» (Паэзія «Маладняка») (1962), «Наша родная песьня» (1968), «З клопатам пра песьні народа» (1970), «Паэтыка беларускае народнае лірыкі» (1975), «Паэтыка беларускіх загадак» (1976), «Верная вялікім запаветам: Сучасная баўгарская паэзыя. 1956-1976» (1977), «Вусная народная творчасьць і сучасная лірычная паэзія ўсходніх і паўднёвых славян» (1978).
Публіцыстыка: «У гэта веру» (1978), «Удзячнасьць і абавязак» (1982), «Покліч жыцьця й часу» (1983), «Годнасьць, сумленнасьць, мужнасьць» (1988), «Вяртаньне й працяг» (1990), «Выбар» (1993), «Як не спыніць узыходу сонца…» (1993).
Фальклёрныя зборнікі: «Песьні сямі вёсак» (1973), «Песьні народных сьвятаў і абрадаў» (1974), «Лірычныя песьні» (1976), «Лірыка беларускага вясельля» (1979), «Народныя казкі, байкі, апавяданьні й мудраслоўі» (1983),«Лесам песьня йшла» (2001).
Пераклады:З баўгарскае мовы: аповесць П.Вежынава «Сьляды застаюцца» (1960), раман С.Даскалова «Свая зямля» (1961) й яго ж зборнік апавяданьняў «Любча-безьбілетнік» (1959), зборнік «Баўгарскія народныя песьні» (1961), анталёгія сучаснае паэзіі «Ад стром балканскіх» (1965), кніга вершаў для дзяцей «Чарадзейны ліхтарык» (1968), анталёгія клясычнае паэзіі «Хай зорыць дзень!» (з А.Разанавым, 1973), анталёгія аднаго верша «Сто гадоў. Сто паэтаў. Сто песень». (1978), кніга лірыкі Н.Вапцарава «Песьня пра чалавека» (1982), Хр. Радзеўскага «Цьвіціце, зёлкі, травы, дрэвы» (1985), Г.Джагарава «Зямля - як чалавечая далонь» (1984), Л.Леўчава «Мелёдыя для флейты» (1990). Выйшлі выбраныя старонкі славенскае паэзыі XIX-XX ст. «Маці мая, Славенія»(1978), - казкі народаў Югаславіі «Ці страшны страх»(1970), зборнік югаслаўскай паэзыі «Па камянях, як па зорах»(1980), кніга лірыкі О.Жупанчыча «У вечным дазоры»(1985).Пераклаў шматлікія творы Х.Боцева, І.Вазава, П.Яварава, Н.Вылчава, А.Германава, I.Давыдкава, Д.Методзіева, А.Стаянава і інш. Перакладае таксама з расейскай, украінскай, польскай, сербахарвацкай і іншых моў.
Выйшлі "Выбраныя творы" ў двух тамах (1981),зборнік п'ес «Начлег на буслянцы» (1980), аповесць «Перажыўшы вайну» (1988).
[рэдагаваць] Спасылкі:
Гілевіч
Пераклады паэзыі
"Між роспаччу і надзеяй" (з часопіса "Дзеяслоў")