Герб Летувы

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі.

«Віціс» - Герб Летувы
«Віціс» - Герб Летувы


Віціс (па-летувіску Vytis – Вершнік) — дзяржаўны герб Летувы.

1918 годзе незалежная летувіская дзяржава узяла сабе за герб варыянт гербу ВКЛ «Пагоня». У 1940 годзе, калі рэспубліка была акупаваная Савецкім Саюзам, «Віціс» быў забаронены для ужытку.

Напярэдадні распаду Савецкага Саюзу, «Віціс» разам зь іншымі гістарычнымі сымбалямі сталіся сымбалямі нацыянальнага адраджэньня Летувы.

У 1988 годзе «Віціс» зноў атрымаў статус нацыянальнага сымбалю, а 11 сакавіка 1990 годзе «Віціс» зноў стаўся дзяржаўным сымбалем Летувы. 10 красавіка 1990 году афіцыйны статус гербу быў зацьверджаны Вярхоўным Саветам Летувы.

[рэдагаваць] Гісторыя назвы

Пошук летувіскага слова для азначэньня герба ВКЛ – «Пагоня» пачаўся ужо ў 17 стагодзьдзі. У той час Канстанцін Жырвід для азначэньня «Пагоні» прапаноўваў два словы – «waykitoias» (прыблізны пераклад з летувіскай мовы: «чалавек ганяючы каго-небудзь») і «waykimas» (прыблізны пераклад з летувіскай мовы: «прасьледаваньне»).

У летувіскамоўнай літаратуры канца 18 – пачатку 19 стагодзьдзя «Пагоню» звычайна звалі «Vaikymas» («Прасьледаваньне»). У сярэдзіне 19 стагодзьдзя Сымонас Даўкантас (Simonas Daukantas) прапанаваў новаўтворанае ім слова «výtis» (з малой літары і з націскам на першым складзе), але не для азначэньня «Пагоні» цалкам, а толькі для азначэньня яе вершніка–рыцара. Для азначэньня ж «Пагоні» цалкам слова «Vytís» (ужо з вялікай літары і з націскам на другім складзе) упершыню выкарыстаў Мікалоюс Акелаітіс (Mikalojus Akelaitis) у 1884 годзе.

Да канца 19 стагодзьдзя слова «Vytis» стала агульнапрынятым у Летуве для азначэньня «Пагоні». Аднак, яшчэ доўгі час ішлі спрэчкі аб тым на якім складзе трэба рабіць націск – на першым ці на другім. Толькі ў 1930-я гады з гэтым канчаткова вызначыліся – спынілся на «Výtis».