Футбол

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі.

Футбол - найбольш папулярны ў сьвеце від спорту. Назва з ангельскай перакладаецца як "нажны мяч".

У футбол гуляюць дзьве каманды, гульцы кожнай зь якіх спрабуюць патрапіць мячом у брамку суперніка (забіць гол). Перамагае тая з дзьвюх камандаў, якая заб'е болей галоў. Асобная гульня ў футбол завецца матчам.

Зьмест

[рэдагаваць] Правілы

Правілы футбола рэгулююцца FIFA. На дадзены момант дзейнічаюць правілы з 17 пунктаў і колькасных дадаткаў. Дакладныя правілы, якія дзейнічаюць на сёньняшні дзень, можна знайсьці на сайце FIFA. Распрацоўкай правілаў і дадаткаў займаецца IFAB.

[рэдагаваць] Асноўныя правілы

Каманды-суперніцы складаюцца з ня болей чым 11 гульцоў, зь якіх 10 - палявыя і 1 - брамнік. Па ходу матча кожная каманда можа замяніць да трох гульцоў, прычым гульцы, якіх замянілі, больш ня могуць выйсьці на поле. Матч ня можа пачацца або працягвацца, калі ў якой-небудзь камандзе меней за 7 гульцоў.

Поле - проставугольнае (даўжыня: ад 100 да 110 м; шырыня: ад 64 да 75 м), падзеленае ўпоперак на дзьве роўныя часткі. У супрацьлеглых канцах поля знаходзяцца брамкі камандаў (шырыня: 7.32 м, вышыня: 2.44 м). На полі таксама разьмячаюцца штрафныя пляцоўкі каля брамак і круг у цэнтры поля. У часе гульні мяч павінен заставацца ў плошчы поля.

Гуляюць скураным (альбо з падобнага матэрыялу) мячом сфэрычнай формы, дыямэтрам ад 68 да 70 см, вагой ад 410 да 450 г.

Матч вядзе рэфэры, рашэньні якога зьяўляюцца канчатковымі ў час гульні. Яму дапамагаюць памочнікі рэфэры, якія сочаць за афсайдамі, за тым, калі мяч пакідае поле, за тым, ці быў забіты гол і інш.

Матч доўжыцца намінальна два пэрыяды па 45 хвілін, да якіх рэфэры можа дадаць дадатковы час (у выпадку заўважных спыненьняў гульні на працягу асноўнага часу). Пэрыяды падзяляе 15-хвілінны перапынак.

Трапленьне мяча ў плошчу брамкі лічыцца голам.

Брамнік мае права лавіць мяч у рукі у сваёй штрафной пляцоўцы. Астатнія гульцы і брамнік па-за межамі штрафной пляцоўцы ня маюць права датыкацца мяча рукамі.

Гульцы ня маюць права адбіраць мяч з выкарыстаньнем сілавых прыёмаў. У выніку, калі гулец парушае правілы па-за межамі сваёй штрафной пляцоўкі, пацярпелая каманда атрымлівае права на штрафны ўдар. У выніку парушэньня ў штрафной, пацярпелая каманда атрымлівае права на пэнальты (асобны ўдар з адлегласьці ў 11 мэтраў у брамку, якую абараняе толькі брамнік). За парушэньні рэфэры можа вынесьці папярэджаньне (жоўтая картка), альбо выдаліць гульца (чырвоная картка). Дзьве жоўтыя карткі аўтаматычна выклікаюць выдаленьне.

Лічыцца, што гулец знаходзіцца ў афсайдзе (па-за гульнёй), калі бліжэй да рамкі суперніка за яго толькі адзін гулец супрацьлеглай каманды. Калі адзін з гульцоў перадае мяч (робіць пас) гульцу сваёй каманды, які знаходзіцца ў афсайдзе, гэта лічыцца парушэньнем.

[рэдагаваць] Гісторыя

Доўгі час лічылася, што футбол вынайшлі ў Ангельшчыне, але ёсьць дадзеныя, што, магчыма, ў Кітаі ў гульню, падобную на футбол, гулялі значна раней.

Першы звод правілаў, падобных на сучасныя, зьявіўся ў 1848 годзе.

У 1863 годзе ў Лёндане была створаная першая футбольная арганізацыя - FA (Футбольная асацыяцыя).

У 1904 годзе ў Парыжы была створаная Міжнародная футбольная асацыяцыя FIFA.

[рэдагаваць] Варыянты

У аматарскім ці дваравым футболе могуць ня дзейнічаць некаторыя правілы (напрыклад, можа быць меншая колькасьць гульцоў, абмежаваньні на поле і інш.).

Таксама існуюць такія папулярныя варыянты з сваімі правіламі, як футзал (футбол у памяшканьні) і пляжны футбол.

Значнымі тэмпамі разьвіваецца жаночы футбол.

[рэдагаваць] Спаборніцтвы

Самым значным спаборніцтвам па футболе зьяўляцца Чэмпіянат сьвету, які арганізуе FIFA. Ён праводзіцца кожныя 4 гады. Апошні Чэмпінат сьвету адбыўся ў 2006 годзе ў Нямеччыне. Пераможцам стала Нацыянальная каманда Італіі. Наступны адбудзецца ў 2010 годзе ў Паўднёвай Афрыцы.

Ў Эўропе cамым значным спаборніцтвам зьяўляцца Чэмпіянат Эўропы, які UEFA праводзіць кожныя 4 гады. Апошні Чэмпінат Эўропы адбыўся ў 2004 годзе ў Партугаліi. Пераможцам стала Нацыянальная каманда Грэцыі. Наступны адбудзецца ў 2008 годзе ў Аўстрыі і Швайцарыі.

Самым значным клюбным спаборніцтвам лічыцца Ліга Чэмпіёнаў, якая праводзіцца штогод сярод клюбаў арганізацыяў UEFA. Пераможцам Лігі Чэмпіёнаў 2005-2006 сэзону стаў гішпанскі клюб Барсэлёна.

[рэдагаваць] Глядзі таксама

[рэдагаваць] Арганізацыі

[рэдагаваць] Каманды

  • Сьпіс нацыянальных камандаў па футболе
  • Сьпіс футбольных камандаў

[рэдагаваць] Беларускі футбол

[рэдагаваць] Зьнешнія спасылкі