Футбол
Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі.
Футбол - найбольш папулярны ў сьвеце від спорту. Назва з ангельскай перакладаецца як "нажны мяч".
У футбол гуляюць дзьве каманды, гульцы кожнай зь якіх спрабуюць патрапіць мячом у брамку суперніка (забіць гол). Перамагае тая з дзьвюх камандаў, якая заб'е болей галоў. Асобная гульня ў футбол завецца матчам.
Зьмест |
[рэдагаваць] Правілы
Правілы футбола рэгулююцца FIFA. На дадзены момант дзейнічаюць правілы з 17 пунктаў і колькасных дадаткаў. Дакладныя правілы, якія дзейнічаюць на сёньняшні дзень, можна знайсьці на сайце FIFA. Распрацоўкай правілаў і дадаткаў займаецца IFAB.
[рэдагаваць] Асноўныя правілы
Каманды-суперніцы складаюцца з ня болей чым 11 гульцоў, зь якіх 10 - палявыя і 1 - брамнік. Па ходу матча кожная каманда можа замяніць да трох гульцоў, прычым гульцы, якіх замянілі, больш ня могуць выйсьці на поле. Матч ня можа пачацца або працягвацца, калі ў якой-небудзь камандзе меней за 7 гульцоў.
Поле - проставугольнае (даўжыня: ад 100 да 110 м; шырыня: ад 64 да 75 м), падзеленае ўпоперак на дзьве роўныя часткі. У супрацьлеглых канцах поля знаходзяцца брамкі камандаў (шырыня: 7.32 м, вышыня: 2.44 м). На полі таксама разьмячаюцца штрафныя пляцоўкі каля брамак і круг у цэнтры поля. У часе гульні мяч павінен заставацца ў плошчы поля.
Гуляюць скураным (альбо з падобнага матэрыялу) мячом сфэрычнай формы, дыямэтрам ад 68 да 70 см, вагой ад 410 да 450 г.
Матч вядзе рэфэры, рашэньні якога зьяўляюцца канчатковымі ў час гульні. Яму дапамагаюць памочнікі рэфэры, якія сочаць за афсайдамі, за тым, калі мяч пакідае поле, за тым, ці быў забіты гол і інш.
Матч доўжыцца намінальна два пэрыяды па 45 хвілін, да якіх рэфэры можа дадаць дадатковы час (у выпадку заўважных спыненьняў гульні на працягу асноўнага часу). Пэрыяды падзяляе 15-хвілінны перапынак.
Трапленьне мяча ў плошчу брамкі лічыцца голам.
Брамнік мае права лавіць мяч у рукі у сваёй штрафной пляцоўцы. Астатнія гульцы і брамнік па-за межамі штрафной пляцоўцы ня маюць права датыкацца мяча рукамі.
Гульцы ня маюць права адбіраць мяч з выкарыстаньнем сілавых прыёмаў. У выніку, калі гулец парушае правілы па-за межамі сваёй штрафной пляцоўкі, пацярпелая каманда атрымлівае права на штрафны ўдар. У выніку парушэньня ў штрафной, пацярпелая каманда атрымлівае права на пэнальты (асобны ўдар з адлегласьці ў 11 мэтраў у брамку, якую абараняе толькі брамнік). За парушэньні рэфэры можа вынесьці папярэджаньне (жоўтая картка), альбо выдаліць гульца (чырвоная картка). Дзьве жоўтыя карткі аўтаматычна выклікаюць выдаленьне.
Лічыцца, што гулец знаходзіцца ў афсайдзе (па-за гульнёй), калі бліжэй да рамкі суперніка за яго толькі адзін гулец супрацьлеглай каманды. Калі адзін з гульцоў перадае мяч (робіць пас) гульцу сваёй каманды, які знаходзіцца ў афсайдзе, гэта лічыцца парушэньнем.
[рэдагаваць] Гісторыя
Доўгі час лічылася, што футбол вынайшлі ў Ангельшчыне, але ёсьць дадзеныя, што, магчыма, ў Кітаі ў гульню, падобную на футбол, гулялі значна раней.
Першы звод правілаў, падобных на сучасныя, зьявіўся ў 1848 годзе.
У 1863 годзе ў Лёндане была створаная першая футбольная арганізацыя - FA (Футбольная асацыяцыя).
У 1904 годзе ў Парыжы была створаная Міжнародная футбольная асацыяцыя FIFA.
[рэдагаваць] Варыянты
У аматарскім ці дваравым футболе могуць ня дзейнічаць некаторыя правілы (напрыклад, можа быць меншая колькасьць гульцоў, абмежаваньні на поле і інш.).
Таксама існуюць такія папулярныя варыянты з сваімі правіламі, як футзал (футбол у памяшканьні) і пляжны футбол.
Значнымі тэмпамі разьвіваецца жаночы футбол.
[рэдагаваць] Спаборніцтвы
Самым значным спаборніцтвам па футболе зьяўляцца Чэмпіянат сьвету, які арганізуе FIFA. Ён праводзіцца кожныя 4 гады. Апошні Чэмпінат сьвету адбыўся ў 2006 годзе ў Нямеччыне. Пераможцам стала Нацыянальная каманда Італіі. Наступны адбудзецца ў 2010 годзе ў Паўднёвай Афрыцы.
Ў Эўропе cамым значным спаборніцтвам зьяўляцца Чэмпіянат Эўропы, які UEFA праводзіць кожныя 4 гады. Апошні Чэмпінат Эўропы адбыўся ў 2004 годзе ў Партугаліi. Пераможцам стала Нацыянальная каманда Грэцыі. Наступны адбудзецца ў 2008 годзе ў Аўстрыі і Швайцарыі.
Самым значным клюбным спаборніцтвам лічыцца Ліга Чэмпіёнаў, якая праводзіцца штогод сярод клюбаў арганізацыяў UEFA. Пераможцам Лігі Чэмпіёнаў 2005-2006 сэзону стаў гішпанскі клюб Барсэлёна.
[рэдагаваць] Глядзі таксама
[рэдагаваць] Арганізацыі
- FIFA - Сусьветная асацыяцыя па футболе
- UEFA - Эўрапэйская асацыяцыя па футболе
- CONMEBOL - Паўднёваамэрыканская асацыяцыя па футболе
- CONCACAF - Паўночнаамэрыканская асацыяцыя па футболе
- AFC - Азіяцкая асацыяцыя па футболе
- CAF - Афрыканская асацыяцыя па футболе
- OFC - Асацыяцыя па футболе Аўстраліі і Акіяніі
- FA - Футбольная асацыяцыя Вэлікабрытаніі
[рэдагаваць] Каманды
- Сьпіс нацыянальных камандаў па футболе
- Сьпіс футбольных камандаў
[рэдагаваць] Беларускі футбол
- БФФ - Беларуская фэдэрацыя па футболе
- Чэмпіянат Беларусі па футболе
- Кубак Беларусі па футболе
- Нацыянальная каманда Беларусі па футболе