Баршчэўнік

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі.

Баршчэ́ўнік сібі́рскі (па-лацінску: Heracleum sibiricum) — шматгадовая травяністая расліна сямейства парасонавых.

Вышыня да 3 м. Расце на лугах, палетках, узлесках шыракалістых лясоў, на лядах, у садах і гародах, па берагах рэк, у хмызняках. Вегетуе з красавіка па верасень, цвіце ў чэрвеніліпені жоўта-зеленаватымі кветкамі ў суквеццях-парасоніках. Плоданосіць 1 раз у жыцці. Народныя назвы баршч, баршчаўка, бядрыца (апошняя назва сведчыць пра асацыяцыю з бядрынцам).

Лісце — буйное, перыста-рассечанае, зубчатае; утрымлівае да 200 мг % вітаміну C і да 18 мг% каратыну, у карэнні шмат цукраў. Ядуць маладую зеляніну (лісце, націну, суквецці) у самых разнастайных формах. Для зялёных салатаў лісце папярэдне абдаюць крутым кіпенем або вымочваюць у вадзе, каб выдаліць рэзкі пах. Адварное лісце можна есці як шпінат, адвар з лісця з чаранкамі нагадвае курыны булён. Адваранае націнне ядуць з воцатам, або смажаць у алеі. З ачышчанага і дробна пасечанага націння і лісця гатуюць начынку для пяльменяў, піражкоў і г.д. Парасткі з зялёнымі суквеццямі кладуць у яечню, смажаць з цыбуляй і маслам, вараць у падсоленай вадзе як цвятную капусту. Як прыправу спажываюць карэнне (свежае і сушанае), сушанае лісце, часам і насенне. У Польшчы і ВКЛ з пабегаў і насення даўней гатавалі хатняе піва. Чаранкі і націнне збіраюць да бутанізаціі (красавік – чэрвень), суквецці, што не распусціліся — у ліпені – жніўні, увосені або ранняй вясной.

Яшчэ ў пачатку XX стагоддзя кіслы суп з баршчэўніка, які называўся боршч або (у паланізаваным варыянце) баршч, быў звыклым у беларусаў Віленскай і Мінскай губерняў. Пучкі баршчэўніка елі і сырымі. Лічыцца, што ў старажытных славян менавіта гэтая расліна была галоўным кампанентам баршчу, і толькі пазней назва “боршч” перанесеная на суп з буракоў.


Артыкул створаны з дапамогай матар'ялаў з: Алесь Белы, праект «Наша Ежа»