Крыптаграфія
Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі.
Крыптагра́фія (ад κρυπτός — утоены і γράφω — пішу) — навука аб матэматычных метадах забеспячэння прыватнасці (немагчымасці чытання інфармацыі староннім) і аўтэнтычнасці (цэласнасці і сапраўднасці аўтарства, а таксама немагчымасці адмовы ад аўтарства) інфармацыі.
Першапачаткова крыптаграфія вывучала метады шыфравання інфармацыі — зварачальнага ператварэння адчыненага (зыходнага) тэксту на аснове сакрэтнага алгарытму і/або ключа у шыфраваны тэкст (шыфратэкст). Традыцыйная крыптаграфія ўтворае раздзел сіметрычных крыптасістэм, у якіх шыфраванне і расшыфроўванне праводзіцца з выкарыстаннем аднаго і таго жа сакрэтнага ключа. Апроч гэтага раздзелу сучасная крыптаграфія ўключае ў сябе асіметрычныя крыптасістэмы, сістэмы электроннага лічбавага подпісу (ЭЛП), хэш-функцыі, кіраванне ключамі, квантавую крыптаграфію.
Крыптаграфія не займаецца: абаронай ад абрыву, подкупу або шантажу законных абанентаў, крадзяжы ключоў і іншых пагроз інфармацыі, якія ўзнікаюць у абароненых сістэмах перадачы дадзеных.
Крыптаграфія — адна з найстарэйшых навук, яе гісторыя налічвае некалькі тысяч гадоў.
Зьмест |
[рэдагаваць] Тэрміналогія
- Адчынены (зыходны) тэкст — дадзеныя (не абавязкова тэкставыя), перадаваныя з выкарыстаннем крыптаграфіі.
- Шыфраваны (зачынены) тэкст — дадзеныя, атрыманыя пасля ўжывання крыптасістэмы з вызначаным ключом.
- Крыптасістэма (шыфр) — сямейства зварачальных ператварэнняў адчыненага тэксту ў шыфраваны.
- Ключ — параметр шыфра, які вызначае выбар пэўнага ператварэння дадзенага тэксту. У сучасных шыфрах алгарытм шыфравання вядомы і крыптаграфічная ўстойлівасць шыфра цалкам вызначаецца сакрэтнасцю ключа (Прынцып Керкгофсу).
- Крыптааналіз — навука, якая вывучае матэматычныя метады парушэння прыватнасці і цэласнасці інфармацыі.
- Крыптааналітык — чалавек, які стварае і ўжывае метады крыптааналізу.
- Крыптаграфія і крыптааналіз складаюць крыпталогію, як адзіную навуку аб стварэнні і ўзломе шыфраў.
- Крыптаграфічная атака - спроба крыптааналітыка выклікаць адхіленні ў атакаванай абароненай сістэме абмену інфармацыяй. Паспяховую крыптаграфічную атаку называюць узлом або выкрыццё.
- Зашыфраванне - працэс нармалёвага ўжывання крыптаграфічнага ператварэння адчыненага тэсту на аснове алгарытму і ключа ў выніку якога ўзнікае шыфраваны тэкст.
- Расшыфроўванне - працэс нармалёвага ўжывання крыптаграфічнага ператварэння шыфраванага тэсту ў адчынены.
- Дэшыфраванне - працэс вымання адчыненага тэксту без ведання крыптаграфічнага ключа на аснове вядомага шыфраванага. Тэрмін дэшыфраванне звычайна ўжываюць па дачыненні да працэсу крыптааналіза шыфратэкста (крыптааналіз сам па сабе, наогул гаворачы, можа складацца і ў аналізе шыфрасістэмы, а не толькі зашыфраванага ёю адчыненага паведамлення).
- Крыптаграфічная ўстойлівасць — здольнасць крыптаграфічнага алгарытму супрацьстаяць крыптааналізу.
- Імітаабарона - абарона ад навязвання ілжывай інфармацыі. Імітаабарона дасягаецца звычайна за кошт уключэння ў пакет перадаваных дадзеных імітоўстаўкі.
- Імітаўстаўка - блок інфармацыі, які ужываецца для імітаабароны і залежыць ад ключа і дадзеных. У некаторых выпадках забяспечваецца ЭЛП.
[рэдагаваць] Сучасная крыптаграфія
Для сучаснай крыптаграфіі характэрна выкарыстанне адчыненых алгарытмаў шыфравання, якія прадугледжваюць выкарыстанне вылічальных сродкаў. Вядома больш дзесятка правераных алгарытмаў шыфравання, якія пры выкарыстанні ключа дастатковай даўжыні і карэктнай рэалізацыі алгарытму, крыптаграфічна стойкія. Распаўсюджаныя алгарытмы:
- сіметрычныя DES, AES, ГОСТ 28147-89, Twofish, Blowfish, IDEA, RC4 і інш.
- асіметрычныя RSA і Elgamal (Эль-Гамаль)
- хэш-функцый MD4, MD5, SHA-1
У шматлікіх краінах прынятыя нацыянальныя стандарты шыфравання. У 2001 годзе ў ЗША прыняты стандарт сіметрычнага шыфравання AES на аснове алгарытму Rijndael з даўжынёй ключа 128, 192 і 256 біт. Алгарытм AES прыйшоў на змену ранейшаму алгарытму DES, які зараз рэкамендавана выкарыстаць толькі ў рэжыме Triple-DES (3DES). У Рэспубліцы Беларусь дзейнічае стандарт ГОСТ 28147-89, які апісвае алгарытм блокавага шыфравання з даўжынёй ключа 256 біт, а таксама алгарытм лічбавага подпісу СТБ 1176.02-99.
[рэдагаваць] Глядзіце таксама
[рэдагаваць] Вонкавыя спасылкі
Крыптаграфія — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў