Gutnisch
Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy
Gutnisch (Gutamål) isch Ä Nordgermanischi Schprôch wo uf dr Insel Gotland gschwätz wird.
Inhaltsverzeichnis |
[ändere] Gschicht
Gutnisch isch Ä sehr Archhaischi Schprôch wo sich wege dr Politischi Unabhänigchait vo Gotland bis 1361 hät chönne selbschtdändig entwiggle. ‘S git au Ä teorii aß Gutnisch mitem Gotischi verwandt gwese isch; wail ‘d Gote möglicherwiis vo Gotland cho sin. ‘D erschti Schriftlichi Schpure vum Gutnischi schtammet usem 14te Jôhrhundret: äs Gsetzbuech (Guta Lagh) ,verschtreuti Rune inschrifte, Ä Chalender, un Ä beschraibig vo dr Gschicht dr Gotländer. Bis in 17te Jôhrhundret hät sich Gutnisch als Schriftschprôch chönne halte; danôch isch s vum Dänischi un schpöter vum Schwedischi verdrängt wore. In ‘d näggschti Jôhrhunderte isch Gutnisch schtark vo denne Schprôche behiinflusst wore.
[ändere] Schdatus
Gutnisch isch offiziäl nüt annerchannt, un wird oft fälschlich als Ä Schwedischa dialect agsehe. ‘D wirklichkait schaut so us, aß es traditionelle Gutnisch numme nô im innere vo dr Insel gschprôche wird während mer in de Schtädt äs Gotländska schwätzt; wo Ä Schwedischa Dialekt isch mit schtarkem Gutnischem subschrat. Richtiges Gutnisch wird numme nô im Südoschte vo Gotland gschprôche; un ufem Rescht vo dr Insel manchmal nô in Lieder bnutzt. Gutnisch hät chai guetes Preschtige un isch akut am usschterbe. Texte wered numme nô selte uf Gutnisch verfasst.
[ändere] Biischpil
Ä text usem Guta Lagh (vo etwa 1300)
Þa en ogutniscr maþr drepr ogutniscan mann. þa dragi so bandu sum gutniscr. En hann a boli sielfs sins bor a gutlandi. Biauþi bot manni en hann orkar sen atmeli ir ut gangit oc lati at meli a milli. oc biauþi þrysuar vm þry ar. En hinn sei mandr oc scemdr þau en hann taki at fyrsta sinni. þegar buþit verþr. ¦ Þa en hann wil ai taka at fyrsta sinni. oc ai at andrv þa taki hann at þriþia. sen þry ar iru vt gangin wil hann ai þa taka. þa scal biera a þing firi alla lyþi.
Gutnischi Wörter
Gutnisch | Alemannisch |
tiaud | Volk |
löyd | Lüt |
dotar | Tochter |
ait | Verwandte |
feifang | Hindernis |
spyre | Frôge |
modar | Muetter |
peiko | Maidli |
pen | ugduldig |
skavl | Frucht |
spaike av | Wegrenne |
stoyt | hänsle |
söym | Schej |
mauso | Fliige |