Іван Шамякін
Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі.
Шамя́кін Іва́н Пятро́віч (30 студзеня 1921 – 14 кастрычніка 2004) — беларускі пісьменьнік.
Зьмест |
[рэдагаваць] Біяграфія
Шамякін нарадзіўся у вёсцы Карма Добрушскага раёну Гомельскай вобласьці. Скончыў Гомельскі тэхнікум будаўнічых матэрыялаў (1940). У 1940-1945 гг. у Савецкай Арміі — удзельнічаў у баях пад Мурманскам, у вызваленьні Польшчы, у баях на рацэ Одэр. У 1945-1948 гг. настаўнічаў у вёсцы Пракопаўка Церахоўскага раёну. З 1946 г. вучыўся на завочным аддзяленьні Гомельскага пэдінстытуту. Працаваў старшым рэдактарам Беларускага дзяржаўнага выдавецтва, галоўным рэдактарам альманаху «Советская Отчизна». З 1954 г. - намесьнік старшыні, з 1966 г. — сакратар, з 1968 г. — другі сакратар, з 1971 г. — першы намесьнік старшыні, у 1976-1980 гг. — першы сакратар праўленьня Саюзу пісьменьнікаў БССР. З 1980 г. — галоўны рэдактар выдавецтва «Беларуская Савецкая Энцыклапедыя». Дэпутат Вярхоўнага Савету БССР (1963-1985) і СССР (1980-1989). Старшыня Вярхоўнага Савету БССР (1971-1985). З 1987 г. старшыня Беларускага камітэту абароны міру.
У 1963 г. як чалец дэлегацыі ўдзельнічаў у працы 28-й сэсіі Генэральнай Асамблеі ААН у Нью-Ёрку. Потым пісаў ва ўспамінах пра сваю работу ў ААН: “Пры галасаваньні нярэдка трэба было бегчы праз усю залю, пад уедлівыя ўсьмешкі дэлегатаў іншых краін, да савецкай дэлегацыі — як галасаваць? За, супраць, устрымацца? Далёкаму ад дыпляматыі няпроста было разабрацца. А ўявіце, што на другі дзень газэты расьпісалі, што беларуская дэлегацыя прагаласавала супраць саюзнай. Што было б!”
Сябра Саюзу пісьменьнікаў Беларусі з 1947 г. Народны пісьменнік Беларусі (1972), акадэмік АН Беларусі (1994).
Герой Сацыялістычнай Працы (1981). Узнагароджаны двума ордэнамі Леніна, трыма ордэнамі Працоўнага Чырвонага Сцяга, ордэнамі Кастрычніцкай Рэвалюцыі, Айчыннай вайны ІІ ступені, «Знак Пашаны», мэдалём Францыска Скарыны й іншымі мэдалямі.
І.Шамякін - ляўрэат Дзяржаўнай прэміі СССР (1951) за раман «Глыбокая плынь», Літаратурнай прэміі імя Я.Коласа (1957) за раман «Крыніцы», Дзяржаўнай прэміі імя Я.Коласа (1967) за раман «Сэрца на далоні» і пэнталёгію «Трывожнае шчасце», Літаратурнай прэміі Міністэрства абароны СССР (1978) за кнігу «Гандлярка і паэт. Шлюбная ноч», Дзяржаўнай прэміі БССР у галіне тэатральнага мастацтва, кінэматаграфіі, радыё і тэлебачаньня (1982) за кінафільм «Вазьму твой боль».
Шамякін пачаў пісаць мастацкія творы на роднай мове яшчэ да вайны. Будучы на фронце, друкаваў замалёўкі і вершы ў армейскай газэце на расейскай мове. У 1945 г. апублікаваў сваю першую аповесць «Помста» (часопіс «Полымя»).
[рэдагаваць] Бібліяграфія
[рэдагаваць] Раманы
- «Глыбокая плынь» (1949, інсцэніраваны ў 1956)
- «У добры час» (1953)
- «Крыніцы» (1957, інсцэніраваны ў 1961)
- «Сэрца на далоні» (1964, інсцэніраваны ў 1965)
- «Снежныя зімы» (1970)
- «Атланты і карыятыды» (1974, аднайменны кінафільм Беларускага тэлебачаньня, 1980)
- «Вазьму твой боль» (1979, экранізаваны ў 1981)
- «Петраград-Брэст» (1983)
- «Зеніт» (1987)
- «Злая зорка» (1993).
- Цыкл з пяці аповесцей («Непаўторная вясна», 1957; «Начныя зарніцы», 1958; «Агонь і снег» і «Пошукі і сустрэчы», 1959; «Мост», 1965) аб'яднаны ў пэнталёгію «Трывожнае шчасце».
[рэдагаваць] Зборы апавяданьняў і аповесьці
- «Помста» (1945)
- «На знаёмых шляхах» (1949)
- «Дзве сілы» (1951)
- «Апавяданні» (1952)
- «Першае спатканне» (1956)
- «Матчыны рукі» (1961)
- «Вячэрні сеанс» (1968)
- «Лёс майго земляка» (1970)
- «Бацька і дзеці» (1971)
- «Сцягі над штыкамі» (1976)
- «Гандлярка і паэт. Шлюбная ноч» (1976, экранізаваны адпаведна ў 1978 і 1980)
- «У роднай сям'і» (1986)
- «Драма» (1990)
- «Аповесці Івана Андрэевіча» (1993)
- дзёньнік «Дзе сцежкі тыя...» (1993)
- «Падзенне» (1994)
- «Сатанінскі тур» (1995)
[рэдагаваць] П'есы
- «Не верце цішыні» (1958)
- «Выгнанне блудніцы» (1961)
[рэдагаваць] Публіцыстыка
- «Размова з чытачом» (1973)
- «Карэнні і галіны» (1986).
- «Роздум на апошнім перагоне: Дзённік 1980-1995 гадоў» (1998).