Жыльбер дэ Лануа

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі.

Лануа, Жыльбер дэ (па-французску: Gilbert de Lannoy) (138622 красавіка 1462) — бургундскі падарожнік і дыпламат, мемуарыст.

Паходзіў са старажытнага французскага роду, аселага ў Фландрыі, якая належала герцагам Бургундыі. З 13 год вёў жыццё “дасканалага” рыцара: удзельнічаў у турнірах, крыжовых паходах, шматлікіх войнах і міжусобіцах: Стогадовай вайне, барацьбе арманьякаў і бургіньёнаў у Францыі, Ланкастэраў і Плантагенетаў у Англіі. Кавалер Ордэна Залатога Руна. Шмат падарожнічаў (Германія, Данія, Іспанія, Сірыя, Егіпет), наведваў Святую Зямлю і іншыя традыцыйныя месцы паломніцтва, выконваў дыпламатычныя даручэнні розных манархаў. Здзейсніў два падарожжы па Усходняй Еўропе, у 14131414 і 1421 гадах. Першае адбылося пасля яго ўдзелу ў паходзе прускіх крыжакоў на Польшчу і пралягала праз Ноўгарад і Пскоў, Лівонію і ВКЛ (па маршруце Дынабург – ВільняТрокі – Коуна – Мемель (Клайпеда). Сустракаўся з вялікім князем Вітаўтам, яго жонкай Ганнай, дачкой Соф'яй і ўнучкай Ганнай. Пад час другога выконваў ролю пасла англійскага караля Генры V да манархаў Усходняй Еўропы — Ягайлы, Вітаўта, візантыйскага імператара Мануіла II, з утапічнай мэтай стварэння шырокай кааліцыі дзяржаў на чале з Англіяй для крыжовага паходу супраць асманаў. Праехаў праз літоўскае Падолле, у Камянцы ізноў сустракаўся з Вітаўтам, прысутнічаў пры прыняцці ім пскоўскага і наўгародскага пасольстваў. Атрымаў каштоўныя падарункі, ахоўныя лісты і даручэнні да татарскага хана, стаўленіка Вітаўта. Працягнуў шлях у Канстанцінопаль праз Малдову і Крым. Быў сведкам узвядзення пад кіраўніцтвам падольскага старосты Гедыгольда на процілеглым ад Белгарада беразе Днястра літоўскага замку, на будоўлі якога былі занятыя 12 тысяч чалавек і 4 тысяч вазоў.

Лануа звяртаў увагу перш за ўсё на ваенна-тапаграфічныя характарыстыкі мясцовасцей (стан фартыфікацый, шляхі зносін), але яго дзённікі змяшчаюць шмат іншых каштоўных звестак па гісторыі ВКЛ, у тым ліку этнаграфічнага зместу. Адзначыў наяўнасць у жыхароў ВКЛ асобнай мовы і існаванне 12 епархій. Гарлівы католік, папракаў Вітаўта за сувязь з гусітамі, парушэнне посту і г.д., але засведчыў моц і ўплыў дзяржавы, гегемонія якой на прасторы ад Ноўгарада да Крыма не выклікала ў яго сумненняў. Місія Лануа падвяла рысу пад доўгім перыядам насцярожана-варожага стаўлення да ВКЛ як да дзяржавы “сарацынаў” і садзейнічала распаўсюджванню ведаў аб ёй у Заходняй Еўропе. Так, нямецкі храніст Рыхенталь (1420-я гады) спасылаўся на Лануа, вызначаючы межы Еўропы: “Еўропа — гэта зямля, унутры якой мы знаходзімся, яна прылягае да Белай Русі, да Смаленска, а праз іх — і да сапраўднай Турцыі Лануа, да герцагства Літвы, Польшчы, Славоніі, Венгрыі, Маравіі, Чэхіі, Рымскай імперыі”.


Крыніца: Алесь Белы, «Энцыклапедыя гісторыі Беларусі»

[рэдагаваць] Знешнія спасылкі

[рэдагаваць] Літаратура

  • Gilbert de Lannoy i jego podroze // Materyaly do dziejow polskich. Poznan, 1847.
  • Путешествие и посольство господина Гилльбера де Ланнуа // Записки Одесского общества истории и древностей. Одесса, 1853. Т. 3.
  • Емельянов. Путешествия Гилльбера де-Ланноа в восточные земли Европы в 1413—1414 и 1421 годах // Киевские университетские известия. 1873. № 8.
  • Ulrichs von Richental Chronik des Constanzer Concils 1414 bis 1418. Herausgegeben von M. R. Buck. Tuebingen, 1882.
  • Белы А. Пад крыжом Св. Георгія // Падарожнiк. № 2, 1996.