Пскоўская рэспубліка

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі.

Пско́ўская рэспу́бліка — дзяржава са сталіцай у Пскове ў басейнах рэк Вялікая, Нарва, Чудскага і Пскоўскага азёраў.

Да сярэдзіны XIII стагоддзя (юрыдычна да Болатаўскага дагавору 1348 году) у складзе Наўгародскай феадальнай рэспублікі. Дзяржаўны лад падобны на наўгародскі. Выдзяленне Пскоўскай рэспублікі са складу Ноўгарада звязваецца з дзейнасцю выхадца з ВКЛ князя Даўмонта, які княжыў у Пскове ў 12661299 гадах. Пасля смерці Даўмонт быў кананізаваны як святы пад праваслаўным іменем Цімафей і шанаваўся як абаронца Пскоўскай рэспублікі (сімвалам пскоўскай дзяржаўнасці лічыўся меч Даўмонта). Пры Даўмонце і пазней Пскоў неаднаразова ваяваў з Полацкім княствам і ВКЛ, але часам выступаў і ў саюзе з імі супраць Лівонскага ордэна. Найбольш цесны саюз з ВКЛ існаваў у 13411349 гадах, калі служылым князем Пскова быў Андрэй Полацкі (прадстаўлены сваім намеснікам Юрыем Вітаўтавічам). У 1342 годзе пры абароне Пскоўскай рэспублікі ад крыжакоў загінуў сын полацкага князя Воіна Любка. У адрозненне ад Ноўгарада, з пачатку XIV стагоддзя Пскоўская рэспубліка паслядоўна праводзіла прамаскоўскую і антылівонскую палітыку, лічачы Маскву адзіным надзейным абаронцам ад тэрытарыяльных прэтэнзій Ордэна, Ноўгарада і ВКЛ. Паводле Салінскага дагавору 1398 году і Рацёнжскага дагавору 1404 году прадугледжвалася садзейнічанне ВКЛ ў далучэнні Пскоўскай рэспублікі да ўладанняў Лівонскага Ордэна; у другой палове 1410-х гадоў папы Ян XXIII і Марцін V выдалі некалькі булаў, прызначаючы Вітаўта і Ягайлу “генеральнымі вікарыямі” Ноўгарада і Пскова. Пад час войнаў 14061408 і 1426 гадоў Вітаўт беспаспяхова спрабаваў усталяваць уладу над Пскоўскай рэспублікай. У беларуска-літоўскіх хроніках XIV стагоддзя паведамляецца пра намесніцтва ад імя Вітаўта ў Пскове ў 1410-х – 1420-х гадах князя Юрыя Носа (глядзіце Нарымонтавічы), але гэта не пацвярджаецца рускімі крыніцамі. У 1443 годзе намеснікам маскоўскага вялікага князя Васіля II у Пскове быў выхадзец з ВКЛ князь Аляксандр Чартарыйскі. У 1456, 1471 і 1478 гадах Пскоўская рэспубліка актыўна падтрымала захады Масквы па абмежаванні, а затым і скасаванні незалежнасці Вялікага Ноўгарада, выступіла на баку Масквы ў вайне Маскоўскай дзяржавы з ВКЛ 15001503 гадоў. Як буфернае ўтварэнне на мяжы з Лівонскім Ордэнам, Пскоўская рэспубліка існавала да 1510 году, калі яе тэрыторыя была канчаткова далучаная да цэнтралізаванай Рускай дзяржавы.


Крыніца: Алесь Белы, «Энцыклапедыя гісторыі Беларусі»

[рэдагаваць] Знешнія спасылкі

Літаратура:

  • Псковские летописи. Вып. 1. М. - Л., 1941. Вып. 2. М.-Л., 1955.
  • Охотникова В.И. Повесть о Довмонте. Л., 1985.
  • Арыгінальны артыкул