Джон Рональд Руэл Толкін

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі.

Джон Рональд Руэл Толкін
Джон Рональд Руэл Толкін

То́лкін, Джон Рональд Руэл (па-ангельску: John Ronald Reuel Tolkien) (3 студзеня 18922 верасьня 1973) — брытанскі пісьменьнік і мовазнаўца.

Зьмест

[рэдагаваць] Біяграфія

Джон Рональд Руэл Толкін нарадзіўся ў Блумфантэйне ў Паўдзённай Афрыцы, у сям'і банкаўскага служачага Артур Толкіна ды Мэйбл Толкін (дзявочае прозьвішча Сафілд). Артур Толкін паходзіў з саксонскіх немцаў, што пераехалі ў Англію ў 18 стагодзьдзі. У 1894 годзе нарадзіўся малодшы брат Толкіна, Хілары Артур Руэл. У хуткім часе Мэйбл разам зь дзецьмі перабралася да сваякоў у Англію. Артур зьбіраўся паехаць сьледам за імі крыху пазьней, але нечакана памёр ад інсульту. У 1900 годзе Мэйбл прыняла каталіцтва, моцна сапсаваўшы гэтым адносіны са сваімі сваякамі-пратэстантамі. Пасьля яе сьмерці ад дыябэту ў 1904 годзе апякунства над дзецьмі ўзяў яе духаўнік, айцец Фрэнсыс Ксав'ер Морган.

У школьныя гады Толкін сустрэў Эдыт Брэт і закахаўся ў яе. Яны бавілі шмат часу разам, і айцец Морган, непакоячыся, каб гэта не перашкодзіла паступленьню хлопчыка ва ўнівэрсытэт, на доўгі час забараніў ім сустракацца. Джон паступіў у Оксфард і сур'ёзна заняўся мовамі. За сваё жыцьцё Толкін вывучыў вялікую колькасьць моваў, у тым ліку валійскую, старажытнаангельскую, готскую ды шмат іншых.

Калі пачалася Першая сусьветная вайна, Джон Толкін запісаўся ў поўк Ланкашырскіх стралкоў. Пасьля Бітвы пры Соме Толкін цяжка захварэў на акопную ліхаманку і быў адпраўлены назад у Англію.

У 1916 годзе Толкін нарэшце ажаніўся з Эдыт Брэт. У 1917 у іх нарадзіўся сын Джон, у 1920 - Майкл, у 1924 - Крыстафер, у 1929 - дачка Прысцыла.

У 1920 годзе Толкін атрымаў месца выкладчыка ва Ўнівэрсытэце Лідса, ў 1925 годзе вярнуўся ў Оксфард у якасьці прафэсара старажытнаангельскае мовы. З 1945 году да выхаду на пэнсію ў 1959 быў прафэсарам ангельскае мовы ды літаратуры ў Мэртан-каледжы, Оксфард. Сярод ягоных студэнтаў быў Уістан Х'ю Одэн. Падчас выкладчыцкае працы Толкін ўваходзіў у клюб Інклінгаў, пасябраваў з Клайвам Льюісам.

Памёр у Оксфардзе ў 1973, пахаваны на тамтэйшых могілках побач з жонкаю.

[рэдагаваць] Літаратурная творчасьць

Толкін-пісьменьнік вядомы перш за ўсё як аўтар кнігаў пра сьвет Сярэдзінных Земляў. Складаць гэтыя разнастайныя па форме ды памеры легенды ён пачаў у юнацтве ды займаўся гэтым усё жыцьцё. Значная частка тэкстаў выйшла ўжо пасьля ягонае сьмерці пад рэдакцыяй ягонага сына Крыстафэра. Тым ня менш, вартыя ўвагі й іншыя творы Толкіна, паміж якімі казкі, вершы ды паэмы.

[рэдагаваць] Навуковая дзейнасьць

Толкін удзельнічаў ва ўкладаньні Оксфардзкага слоўніка ангельскае мовы, пераклаў на сучасную ангельскую шэраг сярэднявечных паэмаў. Ягоныя працы па старажытнаангельскім эпасе "Бэавульф" шырока цытуюцца да цяперашняга часу.

[рэдагаваць] Штучныя мовы

Пішучы кнігі пра Сярэдзінныя Землі, Толкін стварыў некалькі штучных моваў для прыдуманых ім народаў. Найбольш вядомыя і прапрацаваныя з гэтых моваў — Квэнья і Сіндарын.

[рэдагаваць] Бібліяграфія

[рэдагаваць] Прыжыцьцёва выданыя творы

  • Хоббіт (The Hobbit, 1937)
  • Ліст Нігля (Leaf by Niggle, 1945)
  • Паэма пра Аотру ды Ітрун (The Lay of Aotrou and Itroun, 1945)
  • Фэрмэр Джайлз з Гэму (Farmer Giles of Ham, 1949)
  • Вяртаньне Беорхтната (The Homecoming of Beorhtnoth, 1953)
  • Валадар пярсьцёнкаў (The Lord of the Rings, першыя два тамы выданыя ў 1954, трэці — у 1955))
  • Прыгоды Тома Бамбадзіла (The Adventures of Tom Bombadil, 1962)
  • Каваль зь Вялікага Вутану (Smith of Wootton Major, 1967)

[рэдагаваць] Пасьмяротна выданыя творы

  • Лісты Каляднага дзеда (The Father Christmas Letters, 1976)
  • Сільмарыліян (The Silmarillion, 1977)
  • Малюнкі Дж. Р. Р. Толкіна (Pictures by J. R. R. Tolkien, 1981)
  • Няскончаныя паданьні (Unfinished Tales, 1980)
  • Лісты Дж. Р. Р. Толкіна (The Letters of J. R. R. Tolkien, 1981)
  • Гісторыя Сярэдзінных Земляў (The History of Middle-Earth, 19831996)