Цэнтральна-Афрыканская Рэспубліка

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі.

République Centrafricaine
Ködörösêse tî Bêafrîka
Сьцяг Цэнтральна-Афрыканскай Рэспубліцы Герб Цэнтральна-Афрыканскай Рэспубліцы
(Сьцяг) (Герб)
Нацыянальны дэвіз: Unité, Dignité, Travail
Месцазнаходжаньне Цэнтральна-Афрыканскай Рэспубліцы
Афіцыйная мова француская, саго
Сталіца Бангі
Найбуйнейшы горад Бангі
Урад
Прэзыдэнт
Прэм'ер-міністар
Прэзыдэнцкая рэспубліка
Франсуа Базызэ
Элі Дотэ
Плошча
 - Агульная
 - % вады
43 месца ў сьвеце
622.984 км2
нязначны
Насельніцтва
 - Агульнае (2005)
 - Шчыльнасьць
123 месца ў сьвеце
4.038.000
5,8/км²
СУП
 - Агульны (2005)
 - на душу насельніцтва
156 месца ў сьвеце
$ 4,530 млрд
$ 1.107
Валюта Франк КФА (XAF)
Часавы пас
 - улетку
(UTC+1)
(UTC+1)
Незалежнасьць
1 сьнежня 1958 году
Дзяржаўны гімн La Renaissance
Аўтамабільны знак RCA
Дамэн верхняга ўзроўню .cf
Тэлефонны код +236
Мапа Цэнтральна-Афрыканскай Рэспубліцы

Цэнтра́льна-Афрыка́нская Рэспу́бліка (ЦАР) (па-француску: République Centrafricaine, па-сагску: Ködörösêse tî Bêafrîka) — анкляўная дзяржава, месьціцца ў Трапічнай Афрыцы, мяжуе з Чадам, Дэмакратычнай Рэспублікай Конга, Суданам, Камэрунам, Рэспублікай Конга. Сталіца — горад Бангі.

Зьмест

[рэдагаваць] Гісторыя

Першы абраны пасьля атрыманьня незалежнасьці прэзыдэнт Давыд Дако быў зрынуты ў 1966 годзе ў выніку вайсковага перавароту. Да ўлады прыйшоў Жан-Бэдэль Бакаса, які абвясьціў ЦАР імпэрыяй, а сябе — імпэратарам. У 1979 годзе пры вайсковай падтрымцы Францыі да ўлады вярнуўся Дако, краіне быў вернуты ранейшы назоў. У 1981 годзе ў выніку чарговага вайсковага перавароту прэзыдэнтам стаў генэрал Андрэ Калінгба.

У пачатку 1990-х гадоў пад уплывам агульных дэмакратычных тэндэнцый у Афрыцы і палітыка-эканамічнага ціску з боку заходніх донараў вайсковыя ўлады абвясьцілі, што прыступаюць да стварэньня ўмоў для вяртаньня краіны да грамадзянскага кіраваньня. Аднавілася дзейнасьць палітычных партый, быў прыняты Закон аб выбарах. У 1993 годзе на прэзыдэнцкіх выбарах, прызнаных міжнароднымі назіральнікамі вольнымі і дэмакратычнымі, перамог Анж-Фэлікс Патасэ. У верасьні 1999 году ён быў перавыбраны на новы шасьцігадовы тэрмін.

На працягу некалькіх гадоў сытуацыя ў ЦАР заставалася вельмі нестабільнай і выбуханебясьпечнай, рэжым Патасэ трымаўся ў асноўным за кошт прамой ваеннай падтрымкі лібійцаў і фактычна кантраляваў толькі сталіцу ЦАР.

15 сакавіка 2003 году чарговы наступ узброеных атрадаў былога начальніка генштаба ўзброеных сіл ЦАР Франсуа Базызэ завяршыўся амаль бяскроўным узяцьцем горада Бангі і зьменай улады. Зрынуты прэзыдэнт Патасэ атуліўся на тэрыторыі суседняга Камэруна, адкуль неўзабаве перамясьціўся ў Тога, паабяцаўшы, што працягне барацьбу за ўладу ў ЦАР.

Франсуа Базызэ які абвясьціў сябе главой дзяржавы ў сваю чаргу заявіў, што “зьвяржэньне ранейшага рэжыму дазваляе стварыць умовы для правядзеньня рэальных дэмакратычных ператварэньняў”. Па выніках другога тура прэзыдэнцкіх выбараў прэзыдэнта ЦАР які адбыўся ў траўні 2005 году на пяцігадовы тэрмін абраны Базызэ.

[рэдагаваць] Палітыка

[рэдагаваць] Унутраная палітыка

У адпаведнасьці з Канстытуцыяй 1994 году ЦАР — прэзыдэнцкая рэспубліка з правам парлямэнта выносіць вотум недаверу ўраду. Выканаўчая ўлада зьдзяйсьняецца главой дзяржавы і прызначаным ім урадам. У чэрвені 2005 году Базызэ сфармаваў новы кабінэт, у якім пост прэм'ер-міністра заняў Элі Дотэ. У траўні 2005 году старшынёй Нацыянальнай Асамблеі абраны Сэлестэн Лерой Гаомбале.

Дзейнасьць палітычных партый і арганізацый не спынялася. Працягваюць функцыянаваць — Рух вызваленьня цэнтральна-афрыканскага народу (партыя адхіленага ад улады Патасэ), Цэнтральнаафрыканскае дэмакратычнае аб'яднаньне (партыя былога прэзыдэнта Калінгбы), Рух за дэмакратыю і разьвіцьцё (партыя былога прэзыдэнта Дако), Альянс за дэмакратыю і прагрэс і іншыя. Галоўны прафсаюзны цэнтар — Арганізацыя вольных прафсаюзаў службоўцаў дзяржаўнага сэктару.

З лютага 2000 году ў ЦАР дзейнічае Аддзяленьне ААН па падтрыманьні міру, функцыі якога ў 2001 годзе былі значна пашыраныя.

[рэдагаваць] Вонкавая палітыка

[рэдагаваць] Геаграфія

Клімат экватарыяльна-мусонны, гарачы, вільготны. Два сэзоны — сухі (кастрычнік – травень са сярэдняй тэмпэратурай +31 °C) і дажджлівы (ліпень – верасень, сярэдняя тэмпэратура +21 °C). Гадавая колькасьць ападкаў ад 1000 да 1600 мм.

Сыстэм адміністрацыйна-тэрытарыяльнага дзяленьня чатырохступеневая — вобласьць, прэфэктура, супрэфэктура, камуна. У гарадах і пасёлках абіраюцца муніцыпальныя рады.

[рэдагаваць] Эканоміка

Маюцца радовішчы урану, нафты, золата, дыямэнтаў.

Аб'ём CУП краіны ў 2004 годзе склаў меней 0,7 млрд. эўра, пры гэтым яго дынаміка стала адмоўнай (-0,4%). Асноўнымі галінамі эканомікі ЦАР зьяўляюцца сельская, лясная гаспадарка і горназдабыўная прамысловасьць, арыентаваныя на экспарт прадукцыі. Сельская гаспадарка, якое складала раней 40% CУП, не забясьпечвае патрэбнасьцяў насельніцтва ў харчаваньні, вытворчасьць якога стала падае. Прамысловасьць разьвітая слаба (16% CУП). Дзейнічаюць некалькі прадпрыемстваў па перапрацоўцы сельскагаспадарчай сыравіны.

Галоўныя экспартныя культуры — бавоўна і кава. Аб'ём нарыхтовак каштоўных парод драўніны не перавышае 800 тыс. м³.

Эканамічнае разьвіцьцё сур'ёзна ўскладняецца анкляўным становішчам краіны, адсутнасьцю выхадаў да мора і слабым разьвіцьцём дарожнай інфраструктуры. Чыгунак у краіне няма, з 24 тыс. км. аўтадарог асфальтавана меней 2%. Асноўныя транспартныя перавозкі зьдзяйсьняюцца па рэках, працягласьць якіх перавышае 7 тыс. км, з якіх суднаходныя 2,8 тыс. км. У Бангі ёсьць міжнародны аэрапорт. У краіне дзейнічаюць каля 30 невялікіх аэрадромаў.

Грашовая адзінка — франк КФА (1 эўра = 656 франкаў КФА).

[рэдагаваць] Дэмаграфія

ЦАР — адна з найменш разьвітых краін Афрыкі, па індэксе чалавечага разьвіцьця (0,363) краіна находзіцца на 168 месцы (з 175 дзяржаў), 66% насельніцтва жыве ў абсалютнай галечы. Сярэдняя працягласьць жыцьця складае 44,3 года, дзіцячая сьмяротнасьць дасягае 243 чал. на 1000 дзяцей, 15% насельніцтва інфікаваныя СНІД.

Шчыльнасьць насельніцтва — каля 6,3 чал. на км². Штогадовы прырост — 2,5%. Асноўныя этнічныя групы — банда, байа, манджа, сара і іншыя. У сталіцы — горадзе Бангі каля 600 тысяч жыхароў.

[рэдагаваць] Рэлігія

Асноўныя рэлігіі: 50% — хрысьціяне (25% — каталікі), каля 24% насельніцтва прытрымліваецца мясцовых традыцыйных вераваньняў, 15% — мусульмане.

[рэдагаваць] Культура

Ахова здароўя знаходзіцца ў руках дзяржавы, але яна зусім не вылучае на гэтыя мэты грошай.

Нацыянальнае сьвята: Дзень абвяшчэньні Рэспублікі — 1 сьнежня.

[рэдагаваць] Спорт

[рэдагаваць] Вонкавыя спасылкі



Краіны Афрыкі
Альжыр | Ангола | Бацвана | Бэнін | Буркіна-Фасо | Бурунды | Габон | Гамбія | Гана | Гвінэя | Гвінэя-Бісаў | Джыбуці | Замбія | Зімбабвэ | Каба-Вэрдэ | Каморскія выспы | Камэрун | Кенія | Конга, Дэмакратычная Рэспубліка | Конга, Рэспубліка | Кот д’Івуар | Лесота | Лібія | Лібэрыя | Мадагаскар | Мазамбік | Малаві | Малі | Марока | Маўрытанія | Маўрыкій | Намібія | Нігер | Нігерыя | Паўднёва-Афрыканская Рэспубліка | Руанда | Сан Том і Прынсэп | Самалі | Свазілянд | Сэйшэлы | Сэнэгал | Судан | С’ера Леонэ | Танзанія | Тога | Туніс | Уганда | Цэнтральна-Афрыканская Рэспубліка | Чад | Эгіпет¹ | Экватарыяльная Гвінэя | Эрытрэя | Этыёпія
Іншыя тэрыторыі
Жуан дэ Нова | Заходняя Сахара | Канарскія выспы | Мадэйра | Маёта | Руньён | Сэута і Мэлілья | Сьвятая Гэлена, выспа | Эўропа, выспа
¹ Часткова ў Азіі