Ян Сабескі

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі.

Ян Сабескі. Малюнак Яна Матэйкі
Павялічыць
Ян Сабескі. Малюнак Яна Матэйкі

Ян Сабе́скі (па-польску: Jan III Sobieski) (17 жніўня 162917 чэрвеня 1696) — кароль польскі і вялікі князь літоўскі (1674 – 1696).

Нарадзіўся ў мястэчку Алеска на Украіне, паходзіў з роду Сабескіх. Яго бацька Якуб Сабескі — кракаўскі кашталян, маці з роду Жалкеўскіх. Атрымаў адукацыю ў Новадворскай калегіі і Ягелонскай акадэміі ў Кракаве. Некалькі год падарожнічаў па краінах Заходняй Эўропы. Ведаў некалькі моўітальянскую, лацінскую, нямецкую, татарскую і францускую.

У Рэч Паспалітую вярнуўся ў 1648 годзе падчас казацкай вайны і ўступіў у войска. Удзельнічаў у пасольстве ў Асманскую імпэрыю, вывучыў яе дзяржаўны лад. Па вяртаньні ўдзельнічаў у вайне супраць Маскоўскай дзяржавы. Ваяваў на баку Швэцыі, затым супраць яе на баку Яна Казіміра.

З 1666 году гетман польны каронны, з 1668 году — вялікі гетман каронны. У 1673 годзе атрымаў перамогу ў бітве пад Хоцімам. 19 траўня 1674 года абраны каралём польскім і вялікім князем літоўскім. На працягу шмат гадоў вёў вайну з Асманскай імпэрыяй. Правёў радыкальную рэформу ва ўзбраеньні і арганізацыі войска. Пад яго камандаваньнем кааліцыя хрысьціянскіх дзяржаў нанесла цяжкую паразу Асманскай імпэрыі ў бітве пад Венай 12 верасьня 1683 году спыніўшай яе прасоўваньне ў Эўропу. Пры Яне Сабескім Рэч Паспалітая зьведала свой апошні ўздым.

[рэдагаваць] Вонкавыя спасылкі