Боб Марлі
Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі.
![]() |
Гэты артыкул зьяўляецца выбраным. Мы ўпэўнены, што ён — адзін з лепшых у беларускай Вікіпедыі. Калі Вы напісалі ці пабачылі артыкул не горшай якасці, калі ласка, прапануйце яго ў выбраныя.
|
Ма́рлі, Ро́бэрт На́ста (па-ангельску: Robert Nesta Marley) (6 лютага 1945 – 11 траўня 1981), больш вядомы як Боб Ма́рлі (Bob Marley) — ямайскі сьпявак, гітарыст, песеньнік і актывіст. Ён зьяўляецца найбольш вядомым выканаўцам у стылі рэгі, славуты сваёй папулярызацыяй гэтага жанру па-за межамі Ямайкі. Значная частка ягоных песень прысьвечаныя барацьбе супраць расавага і сацыяльнага прыгнёту. Таксама Марлі вядомы як песеньнік-прапаведнік.
Ён быў мужам Рыты Андэрсан Марлі, якая часта выступала на падпеўках на яго канцэртах. Ад яе ён меў 4 зь вядомых 9 яго дзяцей, уключаючы Зіґі Марлі і Стывэна Марлі, якія працягнулі музычную дынастыю ў сваёй групе Melody Makers. Яго іншы сын, Дэміян Марлі (aka Jr Gong), таксама распачаў музычную кар'еру.
Зьмест |
[рэдагаваць] Палітычныя і рэлігійныя погляды
Марлі быў вядомы сваёй прыналежнасьцю да рэлігіі растафарыянства, да якой ён прыйшоў праз сваю жонку Рыту. Боб Марлі быў вучням прапаведніка Мортымэра Плянэра, і сам дэ-факта стаўся місіянэрам растафарыйскай веры, прыцягнуўшы да яе сусьветную ўвагу. Праз сваю музыку ён прапаведаваў братэрства і мір паміж усімі людзьмі. Напрыканцы свайго жыцьця Боб Марлі быў кананізаваны Этыёпскай праваслаўнай царквой пад іменем Бэрганэ Сэлясы.
Як раста, Боб Марлі быў актыўным абаронцам ідэі легалізацыі марыхуаны, якая ў растафарыянстве ўжываецца для сакральных мэтаў. На вокладцы альбому Catch a Fire Марлі паліць вялікую цыгарэту з марыхуаны, сьпірытуальнае ўжываньне марыхуаны згадваецца ў многіх яго песьнях.
[рэдагаваць] Раньнія гады жыцьця
Боб Марлі нарадзіўся 6 лютага 1945 году ў мястэчку Найн Майлз, Ямайка. Яго бацька, Норвал Марлі, быў белым, ангельскага паходжаньня, наглядальнікам за плянтацыямі, маці — Сыдыла Букер, чорная дзяўчына з поўначы краіны. Сыдыл і Норвал павінны былі пабрацца шлюбам у 1944 годзе, аднак за тыдзень перад вясельлем Норвал кінуў цяжарную маладую, сказаўшы, што цяжкасьці са здароўем вымушаюць яго зьмяніць працу і зьехаць у Кінґстан. Норвал як сьлед так і ня ведаў свайго сына з-за пагардлівага стаўленьня белае вышэйшае клясы да сваіх дзяцей ад чорных.
[рэдагаваць] Музычная кар'ера
[рэдагаваць] Пачатак
Боб Марлі пачаў свае музычныя пошукі ў жанры ска і пазьней перамясьціўся да рэгі. Больш за ўсё Марлі вядомы сваёй творчасьцю з калектывам «The Wailers», у які ўваходзілі два іншых славутых рэгі-музыкаў, Бані Ўэйлер (aka Bunny Livingston) і Пітэр Тош, якія потым абодва пакінулі гурт і сталі пасьпяховымі сола-выканаўцамі.
Творчасьць Марлі прывяла да акцэптацыі культурным мэйнстрымам па-за межамі Ямайкі рэгі як музычнага стылю. У 1971 годзе ён падпісаў кантракт з на той час уплывовай і прагрэсіўнай гуказапісвальнай кампаніяй Island Records. У 1975 годзе выйшаў першы сапраўдны гіт аўтарства Марлі — песьня No Woman, No Cry.
У 1976 годзе, за два дні да заплянаванага бясплатнага канцэрту, арганізаванага Бобам Марлі і будучым прэм'ер-міністрам Ямайкі Майклам Мэнлі ў рамках выбарчае кампаніі, сьпявак, яго жонка і мэнэджэр Дон Тэйлар былі абстраляныя.
[рэдагаваць] Пазьнейшая кар'ера
Боб Марлі пакінуў Ямайку напрыканцы 1976 году і пераехаў у Вялікую Брытанію, дзе запісаў альбомы «Exodus» і «Kaya», і дзе быў скандальна арыштаваны з джойнтам марыхуаны. У альбоме «Survival» (1979) ён выдаў песьню «Africa Unite» («Афрыка, яднайся!»), пасьля чаго быў запрошаны выступіць на сьвяткаваньні Дня незалежнасьці Зымбабвэ 17 красавіка 1980 году.
Альбом «Rastaman Vibration» набыў вялікую папулярнасьць у гіт-парадах ЗША. Посьпех ягонае музыкі, а таксама дзейнасьць на ніве міратворчасьці зрабілі Марлі сапраўднай зоркаю. Стыві Вандэр у сваім альбоме «Hotter than July» запісаў вядомы трыб'ют на песьню Боба Марлі — «Master Blaster (Jammin)».
[рэдагаваць] Змаганьне з ракам
[рэдагаваць] Дыягназ
У ліпені 1977 году ў Марлі знайшлі ранку на вялікім пальцы правае нагі, якую спачатку палічылі футбольнаю траўмай. У наступным выявілася, што Марлі хварэў на разнавіднасьць раку скуры. Марлі рэкамэндавалі ампутаваць палец, але ён адмовіўся з-за растафарыйскага пастуляту, што ўсе лекары — самфаі, махляры, якія выдаюць сябе за варажбітаў. Таксама яго непакоіў уплыў апэрацыі на яго здольнасьць танцаваць, ампутацыя магла адбіцца на яго кар'еры ў той час, калі сапраўдны посьпех, мажліва, быў яшчэ наперадзе. Тым ня меней, Марлі абгрунтаваў сваю адмову ад лячэньня растафарыйсккай верай, сказаўшы ў песьні, «Rasta no abide amputation. I don't allow a man to be dismantled.» («Раста не вытрывае ампутацыі. Я не дазволю чалавеку пазбавіцца»), «Catch a Fire», Тыматы Вайт) Яму правялі апэрацыю па выразаньні ракавых клетак, публіцы аб хваробе не паведамлялі.
[рэдагаваць] Пагаршэньне хваробы
Ракавая пухліна паразіла мозг сьпевака, яго ныркі і страўнік. Падчас туру ў ЗША ўлетку 1980 году, на прабежцы ў Цэнтральным Парку Нью-Ёрка Марлі губляе прытомнасьць. Хвароба не дазволіла яму працягнуць турнэ, ён быў вымушаны зьехаць у Мюнхэн на лячэньне.
[рэдагаваць] Сьмерць
За месяц да яго сьмерці, Боб Марлі атрымаў ямайскі ордэн «За заслугі». Ён хацеў правесьці апошнія дні жыцьця на радзіме, але здароўе не дазваляла гэтага, і ён зь Нямеччыны пераляцеў у Флорыду.
Марлі адышоў у шпіталі Cedars of Lebanon, Маямі, 11 траўня 1981 году. Перад яго сьмерцю ён хрысьціўся ў Копцкую праваслаўную царкву і ўзяў імя Бэрганэ Сэлясы (па-копцку: «Сьвятло Сьвятой Тройцы»). Яго пахаваньне на Ямайцы спалучала ў сабе рытуалы этыёпскага праваслаўя і растафарыянства. Ён пахаваны ў склепе недалёка ад яго месца нараджэньня, разам з гітарай, Бібліяй і кветкай каноплі.
[рэдагаваць] Спадчына
Музыка Боба Марлі, яго легендарнасьць дагэтуль прыцягае мільёны прыхільнікаў, ставячы яго ў шэраг культавых музыкаў 20 стагодзьдзя разам з Элвісам Прэсьлі, Джонам Ленанам і Джымам Морысанам. У 1993 годзе імя Боба Марлі было ўнесена ў Залю Славы Рок-н-Ролла. Часопіс Time назваў альбом Марлі і The Wailers «Exodus» найлепшым альбомам 20 стагодзьдзя.
[рэдагаваць] Спрэчкі вакол месца пахаваньня
У студзені 2005 году было паведамлена, што Рыта Марлі плянавала перапахаваць прах свайго мужа ў Шашаманэ, Этыёпія. Абвяшчаючы гэтае рашэньне, яна казала: «Усё жыцьцё Боб прысьвяціў Афрыцы, а не Ямайцы». Гэтай прапанове моцна супраціўляліся на самой Ямайцы. 60-я ўгодкі нараджэньня Боба Марлі сьвяткаваліся 6 лютага 2005 году ўпершыню ў Шашаманэ, хаця дагэтуль адзначаліся выключна на Ямайцы.
[рэдагаваць] Узнагароды
- 1976: музычны гурт года (Rolling Stone)
- чэрвень 1978: мэдаль ААН за Мір у трэцім сьвеце
- люты 1981: трэці па важнасьці ямайскі ордэн «За заслугі» (Order of Merit)
- 1999: альбом стагодзьдзя (часопіс Time за альбом «Exodus»)
- люты 2001: зорка на Галівудзкай Алеі славы
- люты 2001: узнагарода за дасягненьні ад Grammy (Grammy Lifetime Achievement Award)
[рэдагаваць] Дыскаграфія
- запісы на Studio One:
- The Wailing Wailers (1965)
- запісы на Leslie Kong:
- The Best of the Wailers (1970)
- запісы на Trojan Records:
- запісы на Island/Tuff Gong:
[рэдагаваць] Зьнешнія спасылкі
- Афіцыйная старонка Боба Марлі
- Афіцыйная старонка гурту The Wailers
- Bob Marley Magazine
- ThirdField.com
- Спасылкі на Біблію ў тэкстах Боба Марлі
- Тэксты песень
- Тэксты песень
- Аб валійскіх каранях Боба Марлі (на BBC News)
- Прамова Гайле Сэлясы ў ААН у 1963 годзе, якую Боб Марлі перарабіў у песьню «War»
- ISBN 0786868678 Rita Marley, Hettie Jones - No Woman No Cry : My Life with Bob Marley
- ISBN 080506009X Timothy White - Catch a Fire: The Life of Bob Marley