Anne Frank

Diwar Wikipedia, an holloueziadur digor

Anne Frank
Brasaat
Anne Frank

Annelies Marie Frank (12 Mezheven 1929 - 12 Meurzh 1945) a oa ganet e Frankfurt am Main (kêr vrasañ land Hessen) ha mervel a eure e kamp-bac’h Bergen-Belsen. Ur grennardez yuzev a orin alaman a oa anezhi, ha skrivañ a reas, en Amsterdam, e-kerzh aloubidigezh an Izelvroioù gant an Alamaned, un deizlevr e nederlandeg hag a voe troet goude ar brezel e tri-ugent yezh ha gwerzhet pemp million warn-ugent a skouerennoù anezhañ dre ar bed.

Taolenn

[kemmañ] He bugaleaj

Merc’h yaouañ Otto Heinrich Frank (12 a viz Mae 1889, 19 a viz Eost 1980) hag e wreg Edith Hollander (16 a viz C’hwevrer 1900, Meurzh 1945) e oa Anne Frank. Pa zegouezhas Hitler e penn Bro-Alamagn e 1933 e kuitajont Frankfurt da vont da Amsterdam evit tec’hout rak heskinerezh an nazied.

E 1940 koulskoude e voe aloubet an Izelvroioù gant an Nazied, ha kenkent e voe klasket war-lerc'h ar Yuzevien. 13 vloaz e oa Anne Frank d'ar 6 a viz Gouhere 1942 pan eas an tiegezh da guzhat el labouradeg "Opekta" a oa da Otto Frank hag a oa e karter Prinsengracht.


[kemmañ] Ar vuhez e kuzh

Rannet e oa ar savadur e div lodenn, an hini diaraok hag an hini diadreñv: en diaraog e oa anembregerezh hag ar stal, burevioù a-us dezho. Evit ar stal a yae betek ar sanailh dindan an adti, an Achterhuis . En estaj an ti en diadreñv eo e oa eizh den o kuzhat: Otto hag Edith Frank, tud Anne; Anne hag he c'hoar vras Margot; an aotrou Dussel, un dentour yuzev (Fritz Pfeffer e wir anv ); an aotrou hag an itron Van Daan hag o mab Peter (Van Pels o gwir anv ). Kuzhet e oa an nor da vont e-barzh an adti a-drek ul levraoueg savet a-benn-kaer. Degaset e veze boued d'an eizh den-se gant pevar den  : Jo Kleiman, Viktor Kugler, Miep Gies hag Elly Vossen. E-kerzh ar bloavezhioù-se e kontas Anne en he deizlevr pegement a aon he devoa o vevañ e kuzh, penaos e kroge da vezañ douget da Beter, penaos e savas bec'h etre he zud ha hi, ha pegen bras e oa he c'hoant da vout skrivagnerez. Tremen a rejont daou vloavezh e kuzh evel-se.

[kemmañ] Flatret ha tapet gant ar polis alaman

D'ar 4 a viz Eost 1944 ez eas unan bennak da bellgomz d'ar Gestapo, a gasas ar Grüne Polizei d'o dastum. Kaset e voent neuze da gamp Westerbork da gentañ, ha d'an 21 a viz Gwengolo e voent lakaet en tren diwezhañ war-du Auschwitz. Eno e tegouezhjont tri devezh war-lerc'h. Jo Kleiman ha Victor Kugler a voe bac'het. Miep Gies ha Bep Voskuijl, a oa bet ouzh o gwareziñ, ne voe ket klasket afer outo. E-keit-se e voe kavet deizlevr Anne gant Miep Gies hag Elly Vossen, div eus o gwarezerien. Bez e oa anezhañ meur a gaier a 300 pajennad dornskrivet en holl constitué de cahiers et de plus de 300 pages manuscrites. Kuzhet e voe ar gavadenn gant Miep Gies en he burev.

Ur miz e tremenas Margot hag Anne e kamp Auschwitz-Birkenau a-raok bout kaset da v-Bergen-Belsen, ma varvjont gant ar vrec'h-du e miz Meurzh 1945, daou viz a-boan a-raok dieubidigezh an Izelvroioù. 16 vloaz e oa Anne. Edith Frank, mamm Anne a voe skoet klañv hag a varvas gant ar skuishentez en Auschwitz-Birkenau. Hermann van Pels a voe kaset d'ar gambr-gaz e miz Gwengolo 1944 en Auschwitz-Birkenau

Fritz Pfeffer a voe skoet klañv hag a varvas gant ar skuishentez d'an 20 a viz Kerzu 1944 e Neuengamme. Augusta van Pels a varvas e miz Ebrel 1945 e Theresienstadt. Peter van Pels a varvas d'ar 5 a viz Mae 1945 e kamp Mathausen. Ne chomas nemet Otto Frank, tad Anne, a zeuas e-maez kamp-diouennañ Auschwitz. Mervel a eure e Basel (Suis) e 1981 d'an oad a 91 bloaz.

War-lerc'h ar brezel, pa voe asur e oa marvet Anne, ez eas Miep Gies da gas deizlevr e verc'h dezhañ. Neuze en lakaas embann dindan an anv Deizlevr Anne Frank.

[kemmañ] Nagennouriezh

Er bloavezhioù tremen ez eus deuet a zindan wask un embannadur eus skrid orin Anne Frank hag eus an hini bet graet gant he zad. Tud zo evel an nagennour gall Robert Faurisson, a nac'h e vije gwir ar pep brasañ eus danevell ar grennardenn. Meur a skiantour a zo bet o plediñ gant ar skridoù, ha dizarbennet eo bet tezennoù Faurisson.

[kemmañ] Filmoù

Abaoe 1960 e c'haller gweladenniñ an ti ma voe Anne hag he ziegezh o kuzhat. Unan eus ar mirdioù a vez gweladennet ar muiañ en Amsterdam eo. Er bloavezh 1959, e voe savet ur film diwar he levr gant George Stevens. Meur a film skinwel zo bet graet ivez, hag ur film tresadennoù japanat zo bet graet ivez, Anne no nikki e 1995.

[kemmañ] Danvez kar

[kemmañ] Liammoù diavaez


Commons
Dafar ouzhpenn a-fed an tem-mañ a vez kavet e-barzh Wiki.Commons