Geriadurouriezh ar brezhoneg

Diwar Wikipedia, an holloueziadur digor

Skrivet eo ar pennad-mañ e Peurunvan

Taolenn

[kemmañ] Ar geriadurioù hollvrezhonek

  • Roparz Hemon, Geriadur broadel, liesskrivet, chomet diechu, eus al lizherenn L betek T. Hemañ eo bet an taol-esae kentañ evit sevel ur geriadur unyezhek. Gant an oberenn-mañ ez eus bet kroget da ziazezañ ar reolennoù geriaduriñ ret evit sevel an oberenn dispac'hel-se evit ur yezh. Reolennoù a dalvezo diwezhatoc'h da skipailh ti-embann An Here er bloavezhioù 1990.
  • Geriadur brezhoneg, An Here, 1995. 10 000 pennger gant skouerioù ha troiennoù. Skeudennet gant Jean-Yves André. Hemañ eo ar geriadur unyezhek kentañ bet moullet en hor yezh. Un oberenn istorel eo a laka, evit ar wech kentañ, ar Vretoned da vezañ gouest de zisplegañ o yezh dre an diabarzh hep bezañ rediet da dremen dre hanterouriezh ur yezh all. Un oberenn stroll eo an oberenn-mañ bet savet gant tud a-vicher, ha gant reolennoù micher ar geriaduriñ, evit ar wech kentañ.
  • Geriadur brezhoneg An Here, An Here, 2001. 20 000 pennger gant skouerioù ha troiennoù. Adembannadur daougementet hep skeudennoù geriadur 1995.

[kemmañ] Ar geriadurioù divyezhek diazezet war ar galleg

[kemmañ] XVvet-XVIIIvet kantved

  • Ar c’hentañ geriadur brezhonek eo ar Catholicon savet gant Jehan Lagadeuc e 1464 ha moulet e 1499. Ar c’hentañ geriadur galleg eo ivez. Ennañ e kaver gerioù brezhoneg gant o zroidigezh e galleg hag e latin. Graet e oa evit ar gloer.
  • Le Sacré Collège de Iesvs (1659)ennañ ur geriadur savet gant an Tad Juluan Maner, ur Breizhuhelad.
  • Dictionnaire breton-françois du diocèse de Vannes (1723) gant Pierre de Châlons (ur Gall e oa). Ur Dictionnaire françois-breton du diocèze de Vannes a zo diwar e zorn ivez, met diembann eo.
  • Dictionnaire françois-celtique ou françois-breton (1732) gant an Tad Gregor Rostrenenn. Ul levezon vras en deus bet al labour-se war heuliad ar c’heriadurouriezh vrezhonek.
  • Dictionnaire françois-breton ou françois-celtique du dialecte de Vannes (1746) gant Cillard de Kerampoul.
  • Dictionnaire de la langue bretonne gant Dom Loeiz ar Pelleter (1752), ur Gall eñ ivez.

[kemmañ] XIXvet kantved

  • Yann-Frañsez ar Gonideg a savas meur a labour, en o zouez geriadurioù (e 1821, 1847, 1850). Bras eo bet e levezon. Gant e c’heriadurioù eo bet diazezet doare-skrivañ ar brezhoneg (daoust ma’z eus bet kalz a adkempennadurioù abaoe), hag ivez degaset an doug da binvidikaat ha da c’hlanaat ar yezh (daoust ma oa al lusk-se dija gant an tad Gregor hag ar Pelleter muioc’h c’hoazh), n’eo ket kement-se dre ijinañ gerioù met dre lakaat war-wel gerioù rannyezhel anavezet nebeut.

[kemmañ] XXvet kantved

  • Émile Ernault en deus savet meur a labour geriadurouriezh, en o zouez Geriadurik brezonek-gallek (1938).
  • Grand dictionnaire français-breton gant Frañsez Vallée (1931), gant skoazell René Le Roux (Meven Mordiern) hag Émile Ernault. Diazezet eo ivez al labour war ur rouedad titourerien. Ur pezh mell labour eo, pinvidik-meurbet. Klasket en deus tizhout daou bal : renabliñ holl binvidigezhioù ar brezhoneg (ur bern troiennoù ha stummoù lec'hel) ha kaout respont da ezhommoù e amzer en ur ginnig gerioù nevez.
  • Roparz Hemon, Dictionnaire breton-français ha Dictionnaire français breton, Al Liamm. Meur a embannadur a zo deuet er-maez dindan atebegezh an ti-embann Al Liamm hag e rener Ronan Huon. Kresket int bet war-dro 1980 gant skoazell Kreizenn vroadel al Lennegezh dindan an titl Nouveau dictionnaire breton-français ha Nouveau dictionnaire français-breton. E 2002 ec'h embannas asambles Al Liamm hag an Here an Dictionnaire Breton/Français-Français-breton An Here-Al Liamm (ISBN 2-86843-237-9) gant anvioù oberour Roparz Hemon ha Ronan Huon. Ur pouez bras o deus bet ar geriadurioù-se evit diorroadur ar brezhoneg en e stumm peurunvan pa z'int bet gwerzhet a-dekmiliadoù d'an deraouidi e-pad hanter-kant vloaz. Ar si zo enno eo an diouer a skouerioù ha bezañ chomet alies hep merkañ an araogenn ret evit displegañ ar verboù. Geriadurioù diazez ar yezh klasel eo geriadurioù Hemon.
  • Dictionnaire breton breton-français/français-breton, Garnier, 1986. Embannet dindan renerezh Per-Jakez Helias hag Emgleo Breiz gant skoazell Kreizenn vroadel al Lennegezh. Skrivet e brezhoneg ha diazezet war bennaennoù Emgleo Breiz : brezhoneg gant nebeut a nevezc'herioù ha perifrazennoù ma vez tro. Ne gav ket da Per-Jakez Helias en e rakskrid ez eus geriadurioù e gwerzh en e vare padal e veneg "geriaouegi" (re Hemon ha Seite moarvat) re dreut ar geusteurenn enno. Ha gwir eo e oa diouer bras eus geriadurioù gant troioù-lavar. Dre vras ec'h adkemer ar geriadur-mañ geriadur bihan Roparz Hemon, klokaet gant troioù-lavar Jul Gros. Ne gaver ket ennañ nemeur geriaoueg ar vuhez a-vremañ. Skridaozet eo en doare-skrivañ skolveurieg.
  • René Le Gléau Dictionnaire classique français-breton, 10 levrenn, etre 1983 ha 1994, 4 064 pajenn, embannet gant Al Liamm. Diazezet dreist-holl war an danvez skrivet an XIXvet kantved ha penn kentañ an XXvet. Perzh pennañ ha talvoudusañ al labour-mañ eo ar skouerioù niverus a ro, hag ivez an notennoù yezh a c'hall bezañ evit penngerioù 'zo.
  • Frañsez Favereau, Dictionnaire du breton contemporain=Geriadur brezhoneg a-vremañ, Skol Vreizh, 1992 (adembannet 3 gwech). Klokoc'h eget hini Garnier pa endalc'h nevezc'herioù koulz ha troioù-lavar poblel pennaouet en testennoù hag o selaou tud Poc'hêr. Skrivet eo ar penngerioù en doare-skrivañ etreranyezhel heuliet gant dibennoù ar peurunvan hag ar "skolveurieg"". Embannet ez eus bet e 1999 un doare skañvaet ha ne dispake nemet penngerioù e peurunvan. Degasadenn vras geriadur Frañsez Favereau eo bet kinnig skouerioù tennet eus ar yezh komzet, ul live yezh a oa chomet er-maez eus ar geriadurioù brezhonek betek neuze (war-bouez geriadur bras Vallée). Ar si zo ennañ eo e zoare kinnig luziet (doareoù-skrivañ bodet, diouer a urzhaz er pennadoù) ha bezañ dispartiet ar skouerioù eus o zroidigezh. Klasket ez eus bet renabliñ ennañ kement troienn pe c'herienn desteniekaet met n'eus ket bet klasket respont da holl ezhommoù ar vuhez vodern evel m'o doa klasket ober Hemon pe Vallée.

[kemmañ] Ar geriadurioù divyezhek diazezet war yezhoù all

[kemmañ] Deskiñ brezhoneg

Goude bezañ savet ar binvioù divyezhek galleg-brezhoneg azas a rae diouer d'ar Vretoned gallekaet evit adperc'hennañ o yezh eo kroget emsaverien zo d'en em dreiñ war-du yezhoù all evit brudañ o yezh hag ar stourmoù stag outi.

Roparz Hemon eo bet an den kentañ o kompren pegen pouezus e oa d'ar Vretoned en em zigeriñ war ar bed ha pegen ret e oa mont er-maez eus tachenn ar galleg a-benn enskrivañ ar brezhoneg e-touez yezhoù all ar bed. C'hoant en doa Roparz Hemon da gomz d'ar bed a-bezh ha setu perak, daoust dezhañ bezañ kelenner saoznek e tibab labourat war dachenn an esperanteg: E 1930 e teu er-maez gantañ ar geriadurig esperanteg-brezhoneg kentañ.

War-lerc'h an oberenn gentañ-mañ ha troc'h ar brezel e vo ret gortoz ar bloavezhioù 1960 (Arzel Even) evit adwelet oberennoù a seurt-se. Goude-se eo aet al lusk war greskiñ e-pad ar bloavezhioù 70 (Remon ar Porzh) ha 80. An difraosterien war an dachenn-mañ eo bet Remon ar Porzh hag Arzel Even, Bretoned divroet anezho o-daou. Ar soñj a oa brudañ ar brezhoneg en diavaez ha lakaat ar pobloù tostañ deomp e-tailh da zeskiñ hor yezh. Setu perak eo bet ar saozneg har ar yezhoù keltiek ar yezhoù kentañ eur en em droet daveto, dreist-holl ar c'hembraeg (evit studierien ar gevrenn geltiek e skol-veur Aberystwyth), hag an Iwerzhoneg. Kendalc'het ez eus bet gant al lusk-se ha, gras da ezhommoù deuet diwar diorroidigezh ar skolioù divyezhek e-pad ar bloavezhioù 90, eo bet ledanaet da ziv yezh europat vras all, an alamaneg da gentañ ha, goude, ar spagnoleg.

Yezhoù all a heulio e deroù ar bloavezhioù 2000 gant ganedigezh an ti-embann nevez Yoran Embanner, da skouer, an nederlandeg hag an italianeg. An holl c'heriadurioù-se avat (war-bouez an hini spagnolek) zo bet savet evel binvioù evit estrañjourien da zeskiñ brezhoneg. N'int ket binvioù evit brezhonegerien da zeskiñ yezhoù all.

[kemmañ] Deskiñ gant ar brezhoneg

E 1991, avat, gant Rhisiart Hincks (kembraeg) hag e 1996 gant Fulup Jakez (spagnoleg) ez eus deuet ur cheñchamant war an doare da sellet ouzh ar geriadurioù divyezhek brezhoneg-yezh estren. Evit ar wech kentañ e teu ar brezhoneg da vezañ ur benveg evit deskiñ yezhoù all rak er geriadurioù-se e vez roet an displegadurioù e brezhoneg. En em enskrivañ a ra al lusk nevez ha yac'h-mañ er gendestenn nevez e Breizh merket gant skipailh kelennerien eil derez Diwan ha skipailh geriadurourien a-vicher An Here. Ar brezhoneg, ur yezh da zeskiñ met ivez ur benveg azas evit tapout gouiziegezh war danvezioù a bep seurt. E 2004, diwar un emglev etre Yoran Embanner hag Ofis ar Brezhoneg ez eus bet divizet kenderc'hel gant an hent-mañ hag e 2005 ez eus deuet er-maez geriadurioù bihan evit deskiñ portugaleg ha kembraeg. Rakwelet ez eus daou c'heriadurig nevez e 2006, unan evit ar rusianeg hag egile evit ar c'hatalaneg.

[kemmañ] Roll ar geriadurioù divyezhek, brezhoneg-yezh estren

[kemmañ] Yezhoù keltiek

  • Yvan Guehennec & Mikael Keraotred, Geriadur kevredin ar yezhoù predenek (Brezhoneg, Kerneveureg, Kembraeg, Saozneg), Imbourc'h, 2002, 156 p.

[kemmañ] Iwerzhoneg

  • Loeiz Andouard & Éamon Ó Ciosáin, Mouladurioù hor Yezh

[kemmañ] Kembraeg

  • Arzel Even, Geiriadur bach Llydaweg-Cymraeg, Aberytwyth, 1960.
  • Rhisiart Hincks, Geriadurig Kembraeg-Brezhoneg, Ober, 1981.
  • Rita Williams, Geriadur Brezhoneg-Kembraeg, Mouladurioù hor Yezh, 1984
  • Rita Williams, Geiriadur Cymraeg-Llydaweg, Geriadur Kembraeg-Brezhoneg, Canolfan Astudiaethau Cymreig a Cheltaidd. 1990? (hep deiziad met e 1994 da ziwezhañ)
  • Rhisiart Hincks, Geriadur Kembraeg-Brezhoneg, Geiriadur Cymraeg-Lyydaweg, Mouladurioù hor Yezh, 1991
  • Rhisiart Hincks, Geriadurig Brezhoneg-Kembraeg, Geiriadur Bach Cymraeg-Llydaweg, Yoran Embanner-Ofis ar Brezhoneg, 2005.

[kemmañ] Kerneveureg

  • Tim Saunders, Geriadur Arnevez Kernaouek-Brezhonek, Imbourc'h, 1990.

[kemmañ] Yezhoù germanek

[kemmañ] Alamaneg

  • Gérard Cornillet, Geriadur brezhoneg-alamaneg, Emb. Hor Yezh, Lesneven, 1993, 441 p., I.S.S.N. 0769-0088
  • Gérard Cornillet, Geriadur brezhoneg-alamaneg hag alamaneg-brezhoneg, bretonisch-deutsches und deutsch-bretonisches wörterbuch, Mouladurioù Hor Yezh, Lesneven, 2005, 1190 p., I.S.B.N. 2-86863-121-5
  • Gwenn Oster, Geriadurig Brezhoneg-Alamaneg, Wörterbüchlein Deutsch-Bretonisch, Yoran Embanner, 2003.

[kemmañ] Nederlandeg

  • Jan Deloof, Geriadurig Brezhoneg-Nederlandeg, Woordenboekje Nederlands-Bretons, Yoran Embanner, 2004.

[kemmañ] Saozneg

  • Remont Delaporte, Elementary Breton-English Dictionary, Cork University Press, 1979
  • Remont Delaporte, Elementary English-Breton Dictionary, Mouladurioù Hor Yezh, 1990
  • Remon ar Porzh, Geriadur Brezhoneg-Saozneg gant skouerioù, Breton-English Dictionary with examples, Mouladurioù hor Yezh, Rann gentañ A-B 1986, Eil rann Ch-C'h-D, 1989, Trede rann E-F-G, 1993.
  • David ar Rouz, Geriadurig Brezhoneg-Saozneg, Mini-Dictionnary English-Breton, Yoran Embanner, 2003.

[kemmañ] Yezhoù romanek

[kemmañ] Italianeg

  • Job Le Rudulier, Geriadurig Brezhoneg-Italianeg, Mini-Dizionario Italiano-Bretone, Yoran Embanner, 2004.

[kemmañ] Katalaneg

[kemmañ] Portugaleg

  • Fulup Travers, Geriadurig Brezhoneg-Portugaleg, Minidiccionário Português-Bretão, Yoran Embanner-Ofis ar Brezhoneg, 2005.

[kemmañ] Spagnoleg (kastilhaneg)

  • Fulub Jakez, Diccionario Básico Español-Bretón, Geriadur Diazez Brezhoneg-spagnoleg, Skol-Uhel ar Vro, 1996.
  • Fulup Jakez & Dora Vargas, Geriadurig Brezhoneg-Spagnoleg, Minidiccionario Español-Bretón, Yoran Embanner-Ofis ar Brezhoneg, 2004.

[kemmañ] Yezhoù slavek

[kemmañ] Rusianeg

  • Anna Mouradova, Geriadurig Brezhoneg-Rusianeg, Yoran Embanner-Ofis ar Brezhoneg, 2006. (da zont er-maez).

[kemmañ] Yezhoù kalvezel

[kemmañ] Esperanteg

  • Roparz Hemon, Geriadurig esperantek-brezonek, 1930
  • Erwan ar Menga, Geriadur esperantek-brezhonek, Geriadur brezhonek-esperantek, Hor Yezh, niv. 118, 1978

[kemmañ] Geriadurioù brezhoneg lec’hel

  • Amable-Emmanuel Troude, Nouveau dictionnaire pratique français-breton du dialecte de Léon, 1869 ha Nouveau dictionnaire pratique breton-français du dialecte de Léon, 1876. Un diskibl eo bet d’ar Gonideg ha digor eo un tamm d’ar rannyezhoù all, ha kavet e vo meur a stumm rannyezhel met gant penngerioù disheñvel, evel a-wechieu, a-wecho, a-wechou, a-walc’h hag a-walac’h...
  • Émile Ernault : Dictionnaire breton-français du dialecte de Vannes 1904, klokaet eo bet gant Pierre Le Goff, Supplément au dictionnaire breton-français du dialecte de Vannes 1919.
  • Alan Heusaff, Geriaoueg Sant-Ivi (Kernev-Izel), Hor Yezh, 1996. E brezhoneg.
  • Per Denez, Geriadur brezhoneg Douarnenez, Dictionnaire du breton parlé à Douarnenez, Mouladurioù Hor Yezh, peder levrenn deuet er-maez 1980, 1981, 1984 ha 1985. Rannet dre zanvez, skouerioù, troidigezhioù e galleg.

[kemmañ] Ar geriadurioù arbennik

[kemmañ] yezh ha yezhoniezh

  • Roparz Hemon, Geriadur istorel ar brezhoneg, 45 rann (niverennet 1-36 gant niverennoù bis), Preder, eil embannadur 1979-1998. Ur pezh mell labour ha n'haller ket diouerout evit studi ar yezh. Roet e vez an daveennoù koshañ evit ar penngerioù, gant skouerioù. Displegadurioù e galleg.
  • Jules Gros, Dictionnaire français-breton des expressions figurées, Emgleo Breiz, 1993, 2 levrenn. N’eo ket bet savet gant Jules Gros war-eeun, met aozet diwar an troidigezhioù kavet en e levrioù. Gant-se eo un tammig souezhus ar c’hlask e-barzh pa n’eo ket empentet evel ur geriadur.
  • Émile Ernault, Dictionnaire des dictons et proverbes bretons, édité et annoté par Gwennole Le Menn, préface de Lukian Kergoat, 2 levrenn, Skol, 2000, ISBN 2-911647-12-2

[kemmañ] etimologiezh

  • Émile Ernault Dictionnaire étymologique du breton moyen, 1888, diwar-benn ar c’hrennvrezhoneg.
  • Victor Henry Lexique étymologique des termes les plus usuels du breton moderne, 1900
  • Christian-J. Guyonvarc’h Dictionnaire étymologique du breton ancien, moyen et moderne, 6 levrenn embannet etre 1973 ha 1975 (gerioù etre A hag amleal hepken)
  • Albert Deshayes Dictionnaire étymologique du breton, Chasse-Marée 2003, 762 bajenn. Al levr bras-mañ eo an hini nemetañ a gaver war ar marc’had. Luziet a-walc’h eo ar c’hlask e-barzh (dre c’her diazez eo renket an traoù: “diskrognal” a vo kavet dindan “grogn” da skouer), ha gwan a-walc’h an danvez hervez an arbennigourien.

[kemmañ] tachennoù resis, gerioù nevez

  • Loeiz Andouard, Brezhoneg ar mor, Mouladurioù Hor Yezh, 1983. Geriadur galleg-brezhoneg evit an traoù a vor.
  • Perig Herbert ha Jil Ewan, Geriadur bihan ar sonerezh, Hor Yezh, 1985, brezhoneg ha galleg.
  • Guy Étienne, Geriadur ar bredelfennerezh e peder yezh : galleg, alamaneg, saozneg, brezhoneg, Preder.
  • Guy Étienne, Geriadur ar stlenneg e teir yezh : galleg, saozneg, brezhoneg, Preder.
  • Guy Étienne, Geriadur a gorfadurezh, , e teir yezh : galleg, latin, brezhoneg Preder.
  • Pascal Le Moal ha Guy Étienne, Geriadur ar mediaoù e teir yezh : galleg, saozneg, brezhoneg, Preder.
  • Yann-Baol an Noalleg Geriadur an armezh, ar c'henwerzh hag an arc'hant gant, e div yezh : galleg, brezhoneg, Preder.
  • e 1980 (Brezhoneg-galleg 406 p.) hag e 1983 (Galleg-Brezhoneg 242 p.) e voe embannet geriadurioù-dorn gant Imbourc'h (kelaouenn) diwar fichennoù Dafar "Kis-Saded"-Preder ha gerioù arnevez all goveliet gant skrivagnerion ar gelaouenn-se, pergen Youenn Olier.
  • Jil Ewan, Marc'h-Kleur ha Youenn Olier a gempennas e ti Imbourc'h (kelaouenn) e 1996 daou c'heriadur war ar yezh arnevez : unan galleg-brezhoneg a 324 fajennad a gloka dek levrenn geriadur René Le Gléau (da notiñ ivez ur pennad gant Youenn Olier e dibenn ar geriadur-se war arver ar gerioù arnevez e-keñver ar gerioù klasek). Al lodenn brezhoneg-galleg a 346 pajennad a zeuas er-maez er bloaz 2000.

[kemmañ] a bep seurt

  • B. de Rohan-Chabot, Geriadur Klotennoù, Imbourc'h, 1983, 204 p., ar gerioù a zo renket, evel er geriadurioù klotennoù gallek, hervez ar silabennoù dibenn-ger.
  • Mark Kerrain, Teurel blaz war ar yezh, Sav-Heol. Geriaoueg an troioù-lavar. Diazezet eo al levrig war an troioù-lavar gallek ha troet int e brezhoneg.

[kemmañ] Liammoù diavaez

  • [1] (lec’hienn gant skrid ar Catholicon)
  • [2] (lec’hienn gant faksimile geriadur Troude)
  • [3] (Geriadur.com)
  • [4] geriadur internet Favereau
  • [5] geriadurioù internet Preder
E yezhoù all