Skritur tibetek

Diwar Wikipedia, an holloueziadur digor


Skrivet eo ar pennad-mañ e Peurunvan


N'eo ket ar skritur tibetek ul lizherenneg met un abugida evel an holl doareoù-skrivañ krouet diwar skwer doareoù-skrivañ yezhoù India gant Thonmi Sambhota e-kreiz ar VIIvet kantved hervez ar mojennoù

Implijet e vez evit skrivañ an tibeteg hag ivez an dzongkha (pe bhutaneg).

Daou stil pennañ a vez implijet dre vras: ar skritur u-can (Dbu-can), skrivet pe moullet gant ul linenn a-us d'al lizherennoù evel en devanagari hag ar skritur u-mey (Dbu-med), "dibenn".

Testenn skrivet er stil boutin (Dbu-can)
Brasaat
Testenn skrivet er stil boutin (Dbu-can)

Luziet a-walc'h eo doare-skrivañ an tibetek e-keñver distagadur ar yezh, rak er skritur e vez graet dave da kengerioù na vezont ket distaget. Abalamour da se e vez gwelet alies a-walc'h doare doare disheñvel evit ober gant an tibetek gant al lizherennoù latin: un treuzlizherennadur rik a diswel pep lizherenn er skritur tibetek ha mut e vefe pe get, d.s. "dbu-med"; hag un treuskrivadur a diskwel penaos e vez distaget pep ger hep ober van d'an doare ma vez skrivet hervez reolennoù ar skritur tibetek, d.s. "u-mey".

Testenn skrivet er stil "dibenn" (Dbu-med)
Brasaat
Testenn skrivet er stil "dibenn" (Dbu-med)

Dre ma'z eus ar skritur tibetek un abugida anezhañ e tlavez pep lizherenn diazez d'ur silabenn enni ur gensonenn digemm hag ur vogalenn diazez ("a") a c'hell bezañ kemmet dre ouzhpennañ skrapoù a bep seurt anvet vogalennoù stag.

Lizherennoù kevrennek a vez implijet ivez evit skrivañ meur a vogalenn an eil war-lerc'h eben hep vogalnn ebet kenetreze.

Ouzhpenn-se e vez lakaet ur pik (tseg) etre pep silabenn. Dre ma'z eo unsilabenneg darn vrasañ gerioù an tibeteg e talvez kement-mañ hogozig da lakaet ur pik etre pep ger.

Taolenn

[kemmañ] Ar c'hensonennoù

Setu an 30 lizherenn kensonennel diazez:

ཀ ka ཁ kha (k’a) ག ga ང nga (n̄a)
ཅ ca ཆ cha ཇ ja ཉ nya (ña),
ཏ ta ཐ tha (t’a) ད da ན na,
པ pa ཕ pha (p’a) བ ba མ ma,
ཙ tsa ཚ tsha (ts’a) ཛ dza,
ཝ wa ཞ zha (ža) ཟ za,
འ 'a ཡ ya ར ra ལ la,
ཤ sha (s’a) ས sa,
ཧ ha ཨ a

[kemmañ] Kensonennoù ispisial

Implijet e vez un nebeut lizherennoù isispial dre dreiñ lizherennoù all evit skrivañ kensonennoù tro-gil o tont eus ar sañskriteg:

Troet e vez "ta", "tha", "da", "na", "sha" > ཊ ṭa (Ta), ཋ ṭha (Tha), ཌ ḍa (Da), ཎ ṇa (Na), and ཥ ṣa.

[kemmañ] Ar vogalennoù

Setu penaos e vez implijet ar vogalennoù stag:

ཀ ka, ཀི ki, ཀུ ku, ཀེke, ཀོ ko

[kemmañ] Liammoù diavaez:

[kemmañ] Gwelet ivez:

Abugida Tibeteg Devanagari