Bevoniezh

Diwar Wikipedia, an holloueziadur digor

Skrivet eo ar pennad-mañ e Peurunvan

Image:32px-Labour_zo.png Ar pennad-mañ n'eo ket peurechu c'hoazh ; ma fell deoc'h labourat warnañ deuit da welout ha lakait hoc'h ali e pajenn ar gaozeadenn.


Ar ger bevoniezh a zo bet savet diwar ar brezhoneg bev- ur penngef a denn d'ar boudoù a zo buhez enno, ar bevien a vez graet eus outo.
Implijet e vez ivez an termen biologiezh eus ar gregach bios = buhez ha logia = gouiziegezh.

Ur skourr eus Skiantoù an Natur eo hag gouestlet eo da studi ar vuhez diwar an holl savboentoù a c'hell bezañ kavet :

  • Skouerioù ha doareennoù ar bevien : loenoniezh, botanik, mikrobiologiezh...
  • Frammadur ar bevien hag o mont-en-dro a c'hell bezañ sellet outo diwar meur a savboent : molekul (bevoniezh ar molekul), kellennoù (bevoniezh ar c'hellennoù), organoù (bevoniezh an organoù), deskrivadur ar c'horfoù (anatomiezh), mont-endro (fiziologiezh).
  • Darempredoù ar bevien gant o endro (ekologiezh)
  • Studi renkadurezh ar spesadoù liammet gant o istor pe emdroadel pe fullogenel hag e vez anvez ar c'helenn-mañ ar sistematik.

Savet ez eus bet meur a renkadurezh evit ar bevien goude ma oa bet kinniget gant ar Svedad Carl von Linné er XVIIvet kantved renkañ anezho en daou renadur : al loened hag ar plant. Bremañ e vez kinniget sistemoù kladistik gant muioc'h eget ugent renadur.

Ar skiant a denn da studi ar vuhez eo ar vevoniezh, ha da gentañ er mikroorganoù hag a zo ar bakteriennoù, ar c'huanobakteriennoù hag ar mikroplasmoù, met an darn-vuiañ eus ar vevoniourien n'int ket evit sellout ouzh ar virusoù, ar viroidoù hag ar prionoù evel bevien.

Anvet eo kellennoù eukariot ar c'hellennoù a zo dezho an ditour c'henetik rodellet en ur galonenn ha gwarezet gant ur goc'henn. An organegoù-mañ a vez graet eukariontoù eus outo.

Koulskoude ez eus organegoù unkellennek hag a zo o zitour c'henetik strewet e-barzh o c'hutoplasm hep kalonenn ebet. Ar seurt kellennoù-mañ a vez graet prokariontoù eus outo.

[kemmañ] Kelennoù bevoniezhel ha termenoù liammet outo

  • Anatomiezh
  • Bakteriologiezh
  • Bevoniezh an diorren
  • Bevoniezh frammadurel
  • Bevoniezh ar c'hellennoù
  • Bevoniezh ar molekul
  • Bevoniezh ar mor
  • Bevoniezh an organoù
  • Biofizik
  • Biokimiezh
  • Bioteknologiezh
  • Bio-urzhiataerezh
  • Botanik
  • Emdroadur
  • Ekologiezh
  • Etologiezh
  • Fullogeneliezh
  • Fiziologiez
  • Foueoniezh
  • Genetik
  • Gwaredoniezh
  • henouennonïezh (Paleontologiezh)
  • Kleñvedoù kontammus
  • Mikrobiologiezh
  • Neurobiologiezh
  • Onkologiezh
  • Ontogeneliezh
  • Pistriegiezh
  • Sistematik
  • Suneriezh
  • Taksonomiezh

[kemmañ] Istor

[kemmañ] Bevoniourien vrudet

  • Albert Calmette
  • Alexander Fleming
  • François Jacob
  • Robert Koch
  • Félix Le Dantec
  • Louis Pasteur
  • Émile Roux