Skiantoù an Douar
Diwar Wikipedia, an holloueziadur digor
Skrivet eo ar pennad-mañ e Peurunvan
Ar pennad-mañ n'eo ket peurechu c'hoazh ; ma fell deoc'h labourat warnañ deuit da welout ha lakait hoc'h ali e pajenn ar gaozeadenn.
Skiantoù an Douar eo an dro-lavar implijet evit pakañ en un termen hepken ar skiantoù a denn d'ar blanedenn Douar. Bez' e c'heller sellout anezho evel un tachenn dibar e-barzh skiant ar planedennoù p'eo an Douar ar blanedenn nemeti anavezet gant boudoù warni.
Daou zoare a zo evit ar c'hlask :
- pe rannañ pep a dachenn e skiantoù dibar
- pe implij ar skiantoù rik (fizik, matematik, kimiezh ha bevoniezh) evit sevel tachennoù etrekelenn.
[kemmañ] Sferoù an Douar
- Geologiezh a denn da berzhioù maenek an Douar (anvet litosfer), da lavaret eo e galon, e vantell hag e bluskenn). An iskelennoù pennañ a zo ar geofizik, ar c'heogimiezh, , an henouennoniezh, ar vaenoniezh, ar betrologiezh, ar weleadoniezh hag ar ouezelouriezh.
- Ar vourouriezh, al liñvouriezh hag an hidrologiezh a zo ar c'helennoù evit perzhioù dourennek an Douar (hidrosfer). Ar c'helennoù pennañ eo an hidrogeologiezh hag ar vorouriezh fizikel, ar vorouriezh kimiezhel ha ar vorouriezh vevoniel.
- Skiantoù ar aergelc'h a denn da berzhioù aezhennek an Douar (an aergelc'h pe atmosfer)
- Ar skornouriezh a denn da berzhioù skornet an Douar (ar c'hruosfer).
[kemmañ] Tachennoù etrekelenn
- Ar vevokimiezh a bled gant treuzdougen an danvezioù a-dreuz d'ar sferoù dre argezhoù bevoniel pe c'heologiezhel. Sellet e vez ouzh ar redoù etre an endalc'herien.
- An henvorouriezh hag an henhinoniezh a denn gant klask penaos eo bet ar Mor e mareoù kozh-tre dre sellout ouzh ar gouelezennoù kozh, ar skorn kozh hag ar boudoù morel.
[kemmañ] Kelennoù sistemik
- An oablouriezh a zeskriv, a zispleg hag a rakwel an amzer dre sellout ouzh an etreober hag a zo etre ar mor-bras hag an aergelc'h.
- An hinoniezh a zeskriv hag a zispleg an hin dre an etreober a zo etre an hidro-, cruo-, lito-, atmo ha bio- sferoù
- Teoriennoù ar Gaia a zo evit displegañ kundu an Douar diwar levezon ar biosfer