Republik Soviedel Munich

Diwar Wikipedia, an holloueziadur digor


Skrivet eo ar pennad-mañ e Peurunvan


Ur Republik Soviedel berrbad e oa Republik Soviedel Munich (alamaneg: Münchner Räterepublik) bet savet e Bavaria en Alamagn e 1919 e lec'h Republik Weimar.

Munich e oa kêrbenn ar Republik.

D'a7 7 a viz Du 1918, deiz-ha-bloaz Dispac'h Rusia e voe disklêriet e oa Bavaria ur "Stad Dieub" gant Kurt Eisner, ezel eus Strollad Sokialour Demokratel Dieub Alamagn (USPD). Gant an disklêriadur-se e oa bet lakaet fin da roueelezh ar Wittelsbach hag a oa bet o ren war ar vro e-pad hogozik 700 vloaz. Da heul e oa bet anvet Eisner Ministr-Prezidant Bavaria. Sevel a reas a-du gant ur "Republik Sokialour", met hep mont war hent ar Volchekived e Rusia ha diklêriañ a reas e vefe gwarezet gwirioù ar perc'hentiezh prevez.

Reiñ a reas Eisner e dilez goude ma oa bet kollet ar mouezhiadegoù gant e strollad ha d'ar 21 a viz C'hwevrer 1919, o vont da'r parlamant evit reiñ e dilez ez-ofisiel, e oa bet lazhet gant un taol-pistolenn gant Anton Graf Arco-Valley, hag a oa bet nac'het outañ dont da vezañ ezel eus ar Gevredigezh Thule Society war digarez e oa yuzevez e vamm. Lakaet a reas reuz ar gwalldaol-se e Bavaria ha pa oa bet klevet e oa bet trec'h an Dispac'h Soviedel e Hungaria e oa bet roet lañs d'ar gomunourion ha d'an anarkourion da dapout ar galloud.

D'ar 6 a viz Ebrel e oa bet disklêriet ar republik Soviedel, da gentañ penn renet warni gant izili eus USPD evel Ernst Toller ha Gustav Landauer ha gant anarkourion evel Erich Mühsam. Toller, avat, barzh anezhañ, ne oa ket ur mailh war ar bolitikerezh ha ne deuas ket a-benn da lakaat urzh e Munich.

Dibabet fall e oa bet meur a ezel eus ar gouarnamant ha mont a reas da get a-benn c'hwec'h devezh ha staliet e oa bet ar c'homunour Eugen Levine e penn ar gouarnamant.

Kregiñ a reas Levine da lakaet e pleustr ur bolitikerezh komunour, evel da skouer kenkizañ ranndioù cheuc'h evit o reiñ d'ar re n'o deveze ti ebet ha lakaet al labouradegoù dindan beli al labourerion/ezed. Raktresoù a oa bet savet gantañ ivez evit chom a-sav da implijour bilhedoù-arc'hant da da adstummañ an deskadurezh met ne oant ket bet lakaet e pleustr.

En em nac'hañ a rae Levine kenlabourat gant al Lu ofisiel ha savet e oa bet gantañ ul Lu all anvet al Lu Ruz (Rote Armee) gant Rudolf Egelhofer ouzh e benn, diwar skouer Lu Ruz Rusia Soviedel. Meur a dud dilabour a deuas da gemer perzh el Lu Ruz evit reiñ o skoazell d'ar gouarnamant dispac'hel hag a-benn nebeud e oa 20.000 soudard. Kregiñ a reas ar Warded Ruz da herzhel tud a savas a-enep d'an dispac'h ha d'an 29 a viz Ebrel 1919 e oa bet lakaet d'ar marv eizh den tamallet da vezañ spierion evit an tu-dehoù ha lazhet e voe ivez skretourez ar Gevredigezh Thule.

Nebeudig war-lerc'h, d'an 3 a viz Mae 1919, Lu Alamagn (lesanvet "Gwarded Wenn ar Gevalaouriezh" gant ar gomunourion) a oa bet trec'h ouzh ar gomunourion goude un hir a vrezel er straedoù ma varvas en tu-hont da 1.000 den hag a stourmas evit ar difenn ar gouarnamant sokialour. Harzhet e oa bet ouzhpenn ur 700 den all ha lakaet d'ar marv gant an arme, en o zouez Levine, bet tamallet evel treitour.

[kemmañ] Gwelit ivez

[kemmañ] Liammoù diavaez