Mell-droad

Diwar Wikipedia, an holloueziadur digor

Skrivet eo ar pennad-mañ e Peurunvan

Image:32px-Labour_zo.png Ar pennad-mañ n'eo ket peurechu c'hoazh ; ma fell deoc'h labourat warnañ deuit da welout ha lakait hoc'h ali e pajenn ar gaozeadenn.



Ar vell-droad, pe football, football association da anv ofisiel, a zo ur sport a-stroll, an hini ar mukiañ pleustret dre ar bed ma kemerer e kont an niver a c'hoarierien hag a arvesterien. Renet eo gant un aozadur etrebroadel, ar Fédération Internationale de Football Association (FIFA), da lâret eo Kevread Etrebroadel ar Vell-droad (KEME). E meur a dolead, dreist-holl en Europa, Suamerika hag Afrika, eo ar vell-droad muioc'h eget ur c'hoari, ur stil buhez kentoc'h. Miliadoù a dud a ya da emezeliñ ouzh kluboù aficionados hag a ya da welet ar c'hrogadoù en-dro d'an dachenn vell-droad, evit souten ar paread c'hoarierien muiañ-istimet ganto. Sod int ivez gant krogadoù skingaset war-bouez ar skinwel pe ar skingomz.

Krogad mell-droad
Brasaat
Krogad mell-droad

Dindan ren Kevread Etrebroadel ar Vell-Droad e kaver aozadurioù dre gevandirioù.

  • Evit Europa eo UKEM (UEFA) ;
  • En Afrika eo KAM (CAF) ;
  • Evit Norzhamerika, Amerika Greiz ha Karib eo KENAKAK (CONCAF bet CONCACAF) ;
  • E Suamerika eo KENSAM (CONMEBOL).

E-touez ar c'hevezadegoù etrebroadel eo Kib vell-droad ar bed an hini bouezusañ, savet a-benn lakaat ar skipailhoù broadel pennañ da c'hoari an eil a-enep eben. E-keñver ar c'hluboù eo ar Gib etrekevandirel an tournamant bras pa gemer perzh ennañ kampionidi europat trec'h gant Kevre ar Gampioned ha re Kib al Libertadores, enni kampionidi suamerikan.

Taolenn

[kemmañ] Gerdarzh

Dont a ra mell-droad (evel ar ger saoznek foot-ball) eus kevreadur ar gerioù mell ha troad pa vez c'hoariet o skeiñ en ur vell gant an troad. Graet e veze ar vell eus ur c'hoari pleustret gant kouerien war ar maez kerkoulz e Breizh hag e broioù all en Europa (graet e veze soule anezhi en darn vrasañ eus ar Frañs).
Implijet eo bet an anv "foot-ball association" pa'z eo bet krouet an aozadur Foot-ball association e Breizh-Veur war-dro 1880 ha termenet ar reolennoù kentañ gantañ. Dont a rafe ar ger saoznek soccer eus association.

Pleustret e vez ar vell-droad gant tud a bep seurt oad
Brasaat
Pleustret e vez ar vell-droad gant tud a bep seurt oad

Degaset eo bet ar ger "foot-ball" dre ar bed gant an embroidi saoz ken e kaver ar ger fußball en alamaneg, voetbal en izelvroeg, fotbal er yezhoù skandinaviat, futebol e portugaleg ha fútbol e spagnoleg. E galleg e vez lavaret le football pe ar foot distaget mui pe vui evel e saozneg, pa reer gant le soccer e Kebek. Fobal a glever ivez e genoù ar vrezhonegerien a-vihannik. En Italia eo bet keñveriet ar vell-droad gant ul lid a veze graet e lez an duged e Firenze,il calcio storico e anv, krennaet "il calcio" evit anval ar vell-droad.


Kavet e vez en un nebeud broioù ur sport anvet football, met disheñvel mat e reolennoù :

[kemmañ] Istor ar vell-droad

Kavet eo bet roud eus ur seurt mell-droad pleustret gant annezidi Amerika kent Kolomb. Met ijinet eo bet ar vell-droad modern e Breizh-Veur e eil hanter an XIXvet kantved.

  • 1885 : Anvet da sport a-vicher gant Kevre Saoz ar vell-droad.
  • 1886 : Krouidigezh an International Board.
  • 1888 : Kampionad a-vicher kentañ e bro-Saoz ; aet ar maout gant Preston North End).
  • 1890 : Aveet ar palioù gant rouedoù.
  • 1891 : Reolenn an tenn-kastiz lakaet da dalvezout.
  • 1896 : Difennet eo mont a-benn d’an diwaller e takad ar palioù.
  • 1899 : Diazezet izili bep a skipailh : 11 c’hoarier hag un diwaller.
  • 12 a viz Here 1902 : Krogad etrebroadel kentañ war gevandir Europa : skipailh Aostria trec’h war hini Hungaria (5-0)
  • 1903 : Diforc’het an tennoù-digoll eeun diouzh an tennoù-digoll dieeun.
  • 1904 : Kroudigiezh Kevre Etrebroadel ar Vell-droad
  • 1907 : Ne c’hell ket bezañ ur c’hoarier bezañ e-maez c’hoari p’emañ en e hanterenn-dachenn ; Kroudigiezh Sindikad ar c’hoarierien a-vicher e bro-Saoz.
  • 1908 : Tournamant olimpek kentañ : aet ar maout gant ar Saozon.
  • 1913 : Difennet d’an diwaller tapout ar volotenn gant e zaouarn e-maez eus takad ar palioù.
  • 1923 : Evit ar wezh kentañ n’eo ket trec’h skipailh bro-Saoz war ur skipailh n’eo ket dindan ar Rouantelezh Unanet : bro-Saoz - Belgia : 3-3
  • 1924 : Aet ar maout gant skipailh Uruguay e tournamant olimpek Pariz : evit ar wezh kentañ ez a ar maout gant ur skipailh nann-Europat.
  • 1925 : E-maez c’hoari emañ ur c’hoarier pa n’eus ket 3 c’hoarier all, ha n’eo ket 2 ken, tostoc’h egetañ da linenn ar palioù.

[kemmañ] Reolennoù

Er c'hrogad mell-droad e vez enebet daou skipailh gant 10 c'hoarier hag un diwaller-pal a bep tu. C'hoariet e vez war un dachenn leton, bras digor, plaen hag hirgarrezek anezhi. Pa vez plantet ar vell e foñs kaoued an eneberien e vez lavaret eo bet merket ur pal. Pal ar c'hrogad a-bezh eo plantañ ar muiañ a balioù ma c'haller, hag e ya an trec'h d'ar skipailh gant ar brasañ niver a balioù. C'hoariet e vez e-pad daou brantad 45 munutenn pep hini anezho (evit ar grennarded hag an oadourien).

Kemer ar vell gant an dorn a vez aotreet d'ur c'hoarier hepken, an diwaller ha c'hoazh, pa vez en un dakad resis war an dachenn, a-dal d'e gaoued.
Pa kas ur c'hoarier ar vell en tu all d'al linennoù grimenn (pe linennoù kostez) ez eus un ermeziadenn. Diwar-se e vez c'hoariet un tenn-kostez e splet ar skipailh eneber.
Pa kas ur c'hoarier ar vell en tu all da linenn zifenn, houmañ e foñs an takad da vezañ difennet gant e skipailh, e vez c'hoariet un tenn diwar ar 6 metrad. Pa vez graet an dra-se gant unan eus ar skipailh o tifenn e vez c'hoariet un tenn-korn : eus korn an dachenn e tenn unan eus an eneberien ar vell davet an takad difenn.

Pa c'hoarvez un ober kontrol d'ar reolennoù e tlee an tredeog gourc'hemenn ur c'hoarier o tiskouez dezhañ ur gartenn velen. Pa ra ar memes c'hoarier ur fazi grevus adarre eo rediet kuitaat an dachenn ur wezh diskouezet dezhañ ur gartenn ruz. Houmañ a c'hell bezañ diskoachet gant an tredeog kerkent gwelet ur fazi grevus-tre a-berzh ur c'hoarier.

Goude ar prantad c'hoari kentañ, anvet an hanterenn gentañ, e vez an ehan-kreiz (troc'h-kreiz pe tamm-diskuiz) evit lakaat ar c'hoarierien da ziskuizhañ. Bez e c'hell an tredeog ouzhpennañ amzer evit pep hanterenn hervez an ehanoù bet e-pad ar c'hrogad abalamour ur c'hoarier bet gloazet, da skouer.

[kemmañ] Gwelet ivez

  • Rummad:Roll kampionadoù mell-droad
  • Rummad:Roll kevreoù mell-droad
  • Rumadoù:Roll skipailhoù mell-droad
  • Rummad:Roll melldroaderien
  • Kib vell-droad ar bed


[kemmañ] Liammoù diavaez


Commons
Dafar ouzhpenn a-fed an tem-mañ a vez kavet e-barzh Wiki.Commons

Patrom:Link FA