Galiwm

Oddi wrth Wicipedia, y gwyddoniadur rhydd.

Galiwm yw un elfen gemegol yn y tabl cyfnodol gyda'r symbol Ga a'r rhif atomig 31. Mae'n metel tlawd sgleiniog, meddal ac arianaidd. Mae ganddo ymdoddbwynt isel am fetel, ac mae'r metel ym ymdoddi yn y llaw. Mae Galiwm yn ffurfio nifer sylweddol o gyfansoddion yn cynnwys Galiwm Arsenid, sy'n deunydd defnyddiol ar gyfer deuodau allyrriant golau (light emitting diodes, LED) ac yn y diwidiant electroneg.

[golygu] Hanes

Yn 1875 darganfuwyd galiwm (Lladin Gallia ar gyfer Gaul) gan Lecoq de Boisbaudran. Galiwm oedd un o'r elfennau rhagwelwyd gan Dmitri Mendeleev i lenwi bylchau yn ei dabl cyfnodol. Gan ei fod o dan alwminiwm, enwodd yr elfen yn eka-alwminiwm ac roedd canlyniadau'r astudiaethau o'r elfen newydd yn un o'r camau pwysicaf yn y llwybr i brofi pwysigrwydd y tabl cyfnodol a chyfnodedd.

Priodwedd Eka-alwminiwm Galiwm
Mas cymharol tua 68 69.7
Dwysedd(g/cm3) 6.0 5.91
Ymdoddbwynt (°C) isel 29.8


[golygu] Cysylltiadau allanol