Anarawd ap Rhodri
Oddi wrth Wicipedia, y gwyddoniadur rhydd.
Anarawd ap Rhodri (bu farw 916), brenin Gwynedd rhwng 878 a 916.
Yr oedd tad Anarawd, Rhodri Mawr wedi dod yn frenin y rhan fwyaf o Gymru erbyn diwedd ei oes, ond pan fu farw yn 878 rhannwyd ei deyrnas rhwng ei feibion. Etifeddodd Anarawd orsedd Gwynedd. Cofnodir i Anarawd a'i frodyr Cadell a Merfyn gyweithredu'n glos yn erbyn brenhinoedd llai Cymru. Ymosododd yr Iarll Aethelred o Fercia ar Wynedd yn 881, ond llwyddodd Anarawd i ennill buddugoliaeth waedlyd dosto mewn brwydr ger ceg Afon Conwy, a glodforir gan y croniclydd fel "Dial Duw am Rodri", gan fod Rhodri wedi ei ladd mewn brwydr yn erbyn y Mersiaid
Gwnaeth Anarawd gytundeb a brenin Danaidd Efrog i geisio gwarchod rhag ymosodiadau eraill gan Mercia. Pan brofodd y cytundeb yma'n anfoddhaol, daeth i gytundeb ag Alffred Fawr o Wessex, gan ymweld a llys Alffred. Yn gyfnewid am amddiffyniad Alffred, derbyniodd Anarawd flaenoriaeth Alffred. Dyma'r tro cyntaf i frenin Gwynedd dderbyn blaenoriaeth brenin Seisnig, a daeth yn gynsail i'r goron Seisnig hawlio gwarogaeth o hynny ymlaen.
Yn 894 gallodd Anarawd amddiffyn ei deyrnas rhag ymosodiad gan lu Danaidd ar Ogledd Cymru, a'r flwyddyn ddilynol ymosododd ar Geredigion ac Ystrad Tywi yn y de. Adroddir fod ganddo filwyr Saesnig yn ei fyddin ar gyfer yr ymosodiadau hyn. Yn 902 cafodd fuddugoliaeth arall pan ymosodwyd ar Ynys Môn gan rai o Ddaniaid Dulyn dan arweiniad Ingimund. Bu farw Anarawd yn 916 a dilynwyd ef gan ei fab Idwal Foel.
[golygu] Cyfeiriadau
John Edward Lloyd (1911) A history of Wales: from the earliest times to the Edwardian conquest(Longmans, Green & Co)
O'i flaen : Rhodri Mawr ap Merfyn |
Brenhinoedd Gwynedd | Olynydd : Idwal Foel ab Anarawd |