Guillermo Rawson

Oddi wrth Wicipedia, y gwyddoniadur rhydd.

Medyg ac un o'r gwleidydd mwyaf dylanwadol yr Ariannin y pedwaredd ganrif ar bymtheg oedd Dr. Guillermo Rawson (24 Mehefin, 1821 - 20 Ionawr, 1890). Trwy cytundeb a arwyddwyd ym 1862 rhododd ef tir i'r Cymry i codi'r Wladfa arno.

Ei rhieni roedd Dr. Amán Rawson, meddyg wedi dod o UDA i'r Ariannin a María Jacinta Rojo, ferch teulu cyfoethog San Juan, y ddinas ble cafodd Guillermo Rawson ei eni. Ar ôl mynychu ysgol Jeswit San Juan, cafodd radd doctor y Cyfadran Meddyg Prifysgol Buenos Aires ym 1844. Beth bynnag, roedd ef yn ymddiddori mewn gwleidyddiaeth a democratiaeth hefyd, ac ar ôl gwrthwynebu Banavídez, llywodraethwr San Juan mewn ffaith, cafodd ei garcharu ym 1853. Beth bynnag, daeth ef i fod yn aelod Cyngres Paraná y flwyddyn nesaf ac o dan lywodraeth Bartolomé Mitre roedd ef yn Ysgrifennydd Cartref yr Ariannin ers 1862.

Ond nid yn unig gwleidyddiaeth roedd yn bwisig iddo fe, ond meddygaeth a hylendid hefyd. Ym 1876 aeth i Gyngres Philadelphia i gyflwyno ei waith ar gyfer hylendid Buenos Aires, y gwaith mwyaf cyflawn am y pwnc erbyn ei dyddiau.

Roedd rhaid iddo fe fynd i Baris am flwyddyn ym 1881 i gael triniaeth rhai afiechyd, ond daeth yn ôl i'r Ariannin ar ôl hynny. Beth bynnag, roedd ei iechyd yn gwaethygu eto a fu rhaid mynd i Baris unwaith eto ym 1885, ble bu farw ym 1890.

Ieithoedd eraill