Llydaweg
Oddi wrth Wicipedia, y gwyddoniadur rhydd.
Mae'r Llydaweg (neu Brezhoneg yn y Llydaweg), yn tarddu o'r Frythoneg, fel ag y gwnaeth y Gymraeg a'r Gernyweg. Tarddodd y Frythoneg ei hun o'r Gelteg. Siaredir Llydaweg mewn rhannau o wladwriaeth Ffrainc, sef Llydaw Isel, sy'n cynnwys Finistère, gorllewin Côtes d'Armor a Morbihan. Mae cysylltiad agos rhwng yr iaith â'r hunaniaeth Lydaweg.
Yn 1999, roedd tua 257 000 o bobl yn medru Llydaweg yn ôl yr INSEE (Sefydliad gwybodaeth ystadegol ac economaidd Ffrainc), sef un rhan o bump o boblogaeth Llydaw Isel. Roedd cefn gwlad Breizh Izel yn uniaith Lydaweg tan yr Ail Ryfel Byd. Oddi ar y rhyfel ychydig o bobl ifanc a fagwyd yn Llydaweg. Ar waetha'r ffaith nad oedd mewnlifiad yn digwydd yr adeg honno ymddengys i'r rhan fwyaf o deuluoedd Llywdaweg benderfynu fagu eu plant yn uniaith Ffrangeg o tua 1946-1950 ymlaen. Mae nifer y siaradwyr iaith gyntaf ar fin cwympo i lefel isel gyda cholli'r genhedlaeth 70 - 80 oed dros y degawdau nesaf yma, sef cnewyllyn y siaradwyr iaith gyntaf. Ar hyn o bryd prin bod 2% o blant Llydaw Isel yn medru'r Llydaweg a'r rhan fwyaf ohonynt oherwydd ymdrech ysgolion Llydaweg Diwan. Rhyw deg mil o blant sydd yn cael eu dysgu yr ysgolion hyn, ac mae'r ffigwr yn codi gan bymtheg y cant pob blwyddyn. Mae yna gyfundrefn Divyezh (dwyeithog cyhoeddus)/Dihun (dwyieithog preifat). Nid oes gan y Llydaweg unrhyw statws swyddogol fel y Gymraeg, ond mae radio a theledu cyhoeddus yn darlledu rhai rhaglenni Llydaweg bob dydd.
Y llydaweg yw'r iaith gelteg cyntaf a'r wicipedia, mwy na 10 000 o erthiglau sy wedi cael eu sgrifennu.
Ieithoedd Celtaidd | ||||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Gwelwch hefyd: Ieithyddiaeth · Y Celtiaid · Gwledydd Celtaidd |
[golygu] Beth yw'r gair am...?
- Sut mae -> Salud
- Da boch -> Kenavo, kenô
- Diolch -> Trugarez, mersi
- Os gwelwch yn dda -> Mar plij
- Iechyd da! -> Yec'hed mat!
- Nos da! -> Noz vat!