ویکی‌پدیا:رده‌بندی

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

این صفحه یکی از شیوه‌نامه‌های ویکی‌پدیا شمرده می‌شود. مفاد و توصیه‌های این صفحه نمایانگر آن دسته از استانداردهای مقاله‌نویسی/ویرایش است که بسیاری از ویراستاران با اصول بنیادی آنها موافقند. با وجود اینکه پیروی از مفاد این صفحه توصیه می‌شود، این مفاد جزو سیاست‌ها نیست. در ویرایش و به‌روزرسانی این صفحه جسور باشید، ولی لطفاً پیش از انجام تغییرات عمده از صفحهٔ بحث برای مطرح کردن آن تغییرات و نظرخواهی در مورد آنها استفاده کنید.
میان‌بُر:
وپ:شیوه
وپ:رده

این مقاله، شیوه‌هایی را برای ساختن و سازماندهی رده‌ها ارایه می‌کند. برای این که مطالب کاربردی‌تری در این زمینه پیدا کنید، به راهنما:رده مراجعه کنید.

فهرست مندرجات

[ویرایش] چرا باید مقالات را رده‌بندی کرد؟

رده‌ها به کاربران کمک می‌کنند که اطلاعات مورد نظرشان را پیدا کنند. هر صفحه‌ای در فضای نام مقاله، می‌بایست حداقل در یک رده قرار داشته باشد. رده‌ها باید دارای یک موضوع یا عنوان کلی باشند به‌طوری برای خواننده مقاله مفید واقع شوند.

نام مقاله: محمدرضا شجریان

ردۀ مفید: رده:خوانندگان سنتی ایران

ردۀ غیرمفید: رده:خوانندگانی با نام محمدرضا

برای این که متوجه شوید رده‌ای مفید است یا نه، این سوالات را بپرسید:

  • آیا می‌شود یکی دو پاراگراف راجع به این رده توضیح داد؟
  • اگر شما از رده به مقاله‌ای وارد شدید، متوجه می‌شوید که این مقاله چرا در این رده قرار گرفته است؟ به عبارت دیگر، در مقاله، راجع به رده بحثی شده است؟

اگر جواب این سوالات منفی است، ردۀ انتخابی، ردۀ مناسبی نیست.

[ویرایش] شیوه‌ها

[ویرایش] برخی از شیوه‌های رایج

  1. عمده‌ کاربرد رده‌ها، تسهیل کردن گشت و گذار کاربران در بین مقالات مشابه است. بنابراین برای ساختن رده‌ها و زیررده‌ها دقت کنید که یافتن مقالات مشابه را آسان کنند.
  2. یک مقاله اغلب در چند رده جای دارد. اما باید توجه کرد که رده‌بندی یک مقاله در تعداد خیلی زیادی رده، باعث پایین آمدن کارایی رده‌ها می‌شود.
  3. یک مقاله معمولا نباید به‌صورت همزمان هم در یک رده و هم در زیررده طبقه‌بندی شود. به‌طور مثال علیرضا افتخاری که در رده:خوانندگان سنتی ایران طبقه‌بندی شده است، نباید همزمان در رده:خوانندگان ایرانی یا رده:مشاهیر ایران نیز طبقه‌بندی شود. البته این قاعده استثنا نیز دارد که بعدا به آن اشاره خواهد شد.
  4. هنگام رده‌بندی مقالات ببینید که آیا مقالات مشابه و همردیف مقالۀ شما در آن رده وجود دارند یا نه. اگر تعداد آن‌ها خیلی کم باشد، احتمالا مقالۀ شما باید در یکی از زیررده‌ها قرار بگیرد.
  5. ممکن است یک مقاله و یک رده دارای یک نام باشند. اما لزومی ندارد که حتما یک‌جور رده‌بندی شوند.
  6. گاهی پیش می‌آید که شما با توجه به شیوه‌هایی که توضیح داده شد، می‌خواهید مقاله‌ای را از یک رده بردارید و آن را در دو یا چند زیررده قرار دهید، اما تمام زیررده‌های مورد نظر هنوز ساخته نشده‌اند. در این صورت شما می‌بایست زیررده‌های مورد نیاز را ایجاد نمایید. در غیر این صورت بهتر است مقاله را از رده پاک نکنید.
  7. قواعد فوق انعطاف‌پذیرند و در مواقعی که راه حل دیگری وجود ندارد، می‌توان با دست بازتری از آنها استفاده کرد.
  8. رده‌ها پانویس ندارند. بنابراین در قرار دادن مقالات در رده‌ها باید دقت کرد. مقالات را فقط در صورتی مجازید در یک رده قرار دهید که یا تعلق مقاله به رده مورد نظر بدیهی باشد و یا در مقاله مدرکی در این مورد وجود داشته باشد.

[ویرایش] رده‌ها، فهرست‌ها و جعبه‌های اطلاعات

برای ملاحظۀ سایر روش‌های طبقه‌بندی مقالات در ویکی‌پدیا به ویکی‌پدیا:رده‌ها، فهرست‌ها و جعبه‌فهرست‌ها مراجعه کنید.

[ویرایش] رده‌بندی مقالات راجع‌به زندگی‌نامۀ افراد

برای آشنایی با چگونگی رده‌بندی مقالات راجع به افراد به ویکی‌پدیا:رده‌بندی زندگی‌نامه‌ها مراجعه کنید.

[ویرایش] رده‌ها درخت تشکیل نمی‌دهند

هر مقاله یا رده ممکن است در یک، دو یا چند ردۀ مختلف رده‌بندی شوند. به این ترتیب رده‌ها یک سلسله‌مراتب یا ساختار درختی تشکیل نمی‌دهند؛ بلکه چیزی شبیه به یک مارپیچ مستقیم را ایجاد می‌کند.

[ویرایش] از درست کردن دور یا حلقه اجتناب کنید

یک حلقه یا دور یا سیکل بسته به این معنی است که یک رده، به واسطۀ یک زیررده یا یک سلسله از زیررده‌ها، زیرردۀ خودش شود. البته نرم‌افزار ویکی‌مدیا از بروز دور یا حلقه جلوگیری نمی‌کند ولی بهتر است از به‌وجود آمدن یک سیکل بسته اجتناب شود. وجود دور می‌تواند خواننده را گیج کند. این حلقه‌ها گاهی رشد می‌کنند و بزرگ می‌شوند به‌طور مثال در ویکی‌پدیای انگلیسی، در ژانویه 2006، یک سیکل بسته شامل 22 رده شناسایی و اصلاح شد.

البته دورهای قابل قبول نیز در ویکی‌پدیا وجود دارد. مواردی مانند مفاهیم انتزاعی گاهی دورهایی را به‌صورت طبیعی ایجاد می‌کنند. یک نمونه از این حلقه‌ها، آموزش درمورد آموزش است:

رده:آموزش: رده:علوم اجتماعی: رده:رشته‌های دانشگاهی: رده:دانشگاه: رده:آموزش

[ویرایش] چگونه یک مقاله را در یک رده قرار دهیم؟

قرار دادن یک مقاله در یک رده بسیار آسان است؛ مقاله را ویرایش کنید و آن را به رده پیوند دهید (عبارت [[رده:نام رده]] را تایپ کنید). پیوند مربوط به رده را در پایین صفحه و قبل از جستارهای وابسته قرار دهید. با این کار، در صفحۀ مربوط به رده نیز نام مقاله ظاهر می‌شود و لازم نیست که شما رده را ویرایش کنید. در صورتی که با نحوۀ ویرایش يا ایجاد پیوند در ویکی‌پدیا آشنا نیستید، به ویکی‌پدیا:خودآموز (ویرایش) و ویکی‌پدیا:خودآموز (پیوندهای ویکی‌پدیا) مراجعه نمایید.

وقتی می‌خواهید مقاله‌ای را به یک رده یا زیررده اضافه کنید باید دقت کنید که رده یا زیرردۀ مناسب را انتخاب نمایید. مقاله‌ای که دارید رده‌بندی می‌کنید ممکن است به جغرافیا، تاریخ، یک رشتۀ دانشگاهی، آشپزی یا موضوع دیگری باشد. بنابراین بهتر است گشتی در بین رده‌های مختلف بزنید و زیررده‌های مختلف موجود را بررسی نمایید تا جایگاه مناسب را برای مقاله‌تان پیدا کنید. حتی می‌توانید در مقاله‌های مشابه هم جستجو کنید و ببینید که در کدام رده‌ها قرار گرفته‌اند. همچنین در انتخاب زیررده‌ها نیز بهتر است تلاش کنید که رده یا زیررده‌ای را برگزینید که حتی‌الامکان تخصصی‌تر باشد. به‌طور مثال اگر می‌خواهید پروین اعتصامی را رده‌بندی کنید، بهتر است آن را در رده:شاعران ایرانی قرار دهید و نه در رده:شاعران یا رده:مشاهیر ایران.

برای مطالعۀ بیشتر در این مورد به ویکی‌پدیا:رده‌بندی/رده‌ها و زیررده‌ها مراجعه کنید.

[ویرایش] چگونه یک ردۀ جدید ایجاد کنیم؟

ایجاد یک ردۀ جدید بسیار آسان است. این کار دقیقا مشابه قرار دادن یک مقاله در رده‌ای است که وجود دارد؛ کافی است مقاله‌ای را ویرایش کنید و در آن به رده‌ای که هنوز وجود ندارد پیوند ایجاد کنید (عبارت [[رده:نام رده جدید]] تایپ کنید). زمانی که تغییرات را ذخیره کردید، ردۀ جدید خودبخود به‌وجود می‌آید.

[ویرایش] نام‌گذاری یک ردۀ جدید

شیوۀ نام‌گذاری رده‌ها کاملا شبیه شیوۀ نام‌گذاری مقالات است. به ویکی‌پدیا:شیوۀ نام‌گذاری مقالات نگاه کنید.

[ویرایش] قبل از ایجاد رده جستجو کنید

قبل از ایجاد یک ردۀ جدید جستجو کنید و ببینید که آیا این رده در حال حاضر وجود دارد یا نه. بهترین راه این است که پیوند رده را در مقاله‌تان وارد کنید و گزینۀ پیش‌نمایش را کلیک کنید. اگر نام رده با خط آبی در زیر مقاله نمایان شد، آن مقاله در حال حاضر وجود دارد. اما اگر قرمز بود، شما با ذخیرۀ ویرایشتان یک ردۀ جدید به وجود خواهید آورد. در این حالت شما می‌بایست در بین رده‌های موجود جستجو کنید و ببینید که آیا در حال حاضر ردۀ مشابهی با عنوان یا املای وجود دارد یا نه. ممکن است ردۀ مورد نظر شما با عنوان یا املای مشابهی وجود داشته باشد و شما با این کار مانع از درست شدن رده‌های هم‌معنا می‌شوید. به‌طور مثال رده:اساطیر ایران، رده:اسطوره‌های ایران، رده:اسطوره های ایران، رده:اسطوره‌های ایرانی و ... همگی ممکن است موجود باشند و تعدادی از مقالات مربوط به اسطوره‌های ایران را در خود جای داده باشند. بهتر است تلاش کنید که رده‌های مشابه ایجاد نکنید چون باعث مشکل شدن جستجوی مقالات در ویکی‌پدیا می‌شود و فلسفۀ استفاده از رده‌ها را زیر سوال می‌برد. همچنین می‌بایست دقت کنید که در نام رده‌ای که می‌خواهید ایجاد کنید، نویسه‌های غیر استاندارد وجود نداشته باشد. (به ویکی‌پدیا:شیوه‌نامه نگاه کنید.) همچنین می‌بایست دقت کنید از ی و ک عربی (ي و ك) در عنوان رده استفاده نکنید.

یکی از راه‌های جستجوی رده‌های مشابه استفاده از امکان جستجو در ویکی‌پدیا است. با استفاده از این امکان شما می‌توانید یک یا چند کلمۀ کلیدی در عنوان رده را در بین رده‌ها جستجو کنید. برای این کار باید پس از ظاهر شدن صفحۀ جستجو، عبارت «رده» را در زیر صفحۀ جستجو علامت بزنید مجددا جستجو کنید. (ویكی‌پدیا به‌طور پيش‌فرض فقط در بین مقالات جستجو را انجام می‌دهد.)

یکی دیگر از راه‌های جستجوی رده‌های مشابه رفتن به رده‌های کلی‌تر است. مثلا وقتی می‌خواهید رده‌ای در مورد شاعران ایران درست کنید، می‌توانید به رده:مشاهیر ایران بروید و ببنید در بین زیررده‌های آن، رده‌ای مشابه رده‌ای که می‌خواهید ایجاد کنید وجود دارد یا نه.

زمانی که یک ردۀ جدید درست کرده‌اید سعی کنید که به صفحۀ رده بروید و توضیحی در مورد آن بنویسید. همچنین بهتر است ردۀ جدید را در دست کم دو ردۀ کلی‌تر رده‌بندی کنید. به‌طور مثال رده:شهرهای استان اصفهان را می‌توانید در دو ردۀ رده:شهرهای ایران و رده:استان اصفهان رده‌بندی کنید. (توجه کنید که اگر مثلا یکی از این رده‌ها هم با رنگ قرمز نشان داده شود، شما مجددا یک ردۀ جدید ایجاد کرده‌اید و می‌بایست قواعدی را که در بالا توضیح داده شد، یک بار دیگر در مورد این ردۀ جدید به کار بگیرید.)


[ویرایش] ساماندهی رده‌ها

[ویرایش] رده‌های بزرگ

اگر بیشتر از 200 مدخل در یک رده وجود داشته باشد، کاربر فقط 200 تای آن‌ها را در صفحۀ مانیتور خود می‌بیند و برای دیدن سایر مداخل ناچار است از گزینۀ «200تای بعدی» استفاده کند. برای راهبری ساده‌تر، یک جدول محتویات (TOC) اضافه کنید. این جدول‌ها با تایپ اضافه می‌شوند:

{{CaregoryTOC}} : که یک جدول محتویات کامل اضافه می‌کند.
{{CatAZ}} : که یک جدول محتویات بدون اعضا اضافه می‌کند. این فقط مخصوص رده‌هایی است که تمام اعضایش با حروف شرع می‌شوند.

زمانی که یک رده شلوغ می‌شود، سعی کنید زیررده‌هایی درست کنید. شما با این کار مقالات را در رده‌هایی که معنی و کاربرد دارند، رده‌بندی می‌کنید و جستجوی خوانندگان آینده را تسهیل می‌نمایید.

[ویرایش] گروه‌بندی رده‌ها

[ویرایش] سایر مسایل

[ویرایش] پیوند به رده‌ها

برای ایجاد پیوند به یک رده، بدون افزودن صفحه به رده، از نشانۀ «:» در ابتدای عبارت استفاده می‌شود. بنابراین عبارت مورد نظر را می‌بایست به این شكل تایپ نمود: [[:رده:نام رده]].

[ویرایش] تغییر مسیر رده‌ها

البته برای تغییر مسیر رده‌ها نیز (مانند سایر صفحات) می‌توان از فرمان #REDIRECT استفاده نمود. اما بهتر است از این فرمان استفاده نشود چون استفاده از این فرمان، مانع از قرار گرفتن صفحات جدید در رده نمی‌شود. پیشنهاد می‌شود برای آگاه‌کردن دیگرکاربران، الگوی {{رده بهتر}} را به کار گیرید. برای نمونه اگر بخواهید رده:نویسندگان بر اساس میهن به رده رده:نویسندگان براساس میهن بکوچانید(منتقل کنید.)، می‌توانید با به‌کاربردن این الگو به گونه {{رده بهتر|نام رده بهتر}} ، پیام زیر را در صفحه رده:نویسندگان بر اساس میهن، که می‌خواهید منتقل شود، بگذارید:

این رده به رده:نویسندگان براساس میهن منتقل شده‌است.
توجه: این رده باید تهی باشد. همه صفحه‌هایی که اکنون در این رده هستند نیز باید در رده:نویسندگان براساس میهن قرار بگیرند. یاری شما در این راستا، بسیار ارزشمند است.


[ویرایش] ترتیب مقالات مربوط به یک رده

همان‌طور که گفته شد، مقالاتی که در یک رده قرار می‌گیرند، طبق حروف الفبا طبقه‌بندی می‌شوند. به‌طور مثال اگر در ردۀ رده:فوتبالیست‌های ایرانی بخواهید مقالۀ جواد نکونام را اضافه کنید، در زیر حرف «ج» قرار می‌گیرد. حال برای اینکه آن را در زیر حرف «ن» قرار دهید، می‌توانید از علامت «|» استفاده نمایید. اگر در مقالۀ جواد نکونام به جای عبارت [[رده:فوتبالیست‌های ایرانی]]، عبارت [[رده:فوتبالیست‌های ایرانی|نكونام، جواد]] را تایپ کنید، این مقاله در ردۀ رده:فوتبالیست‌های ایرانی در زیر حرف «ن» قرار می‌گیرد. این روش علاوه بر رده‌بندی اشخاص، در رده‌بندی مناطق (مثلا رده:دریاچه‌های ایران) و رده‌بندی فهرست‌ها نیز کاربرد دارد.

زبان‌های دیگر