دولت ملی آذربایجان

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

 در بی‌طرفی این مقاله اختلاف نظر وجود دارد.
لطفاً به گفتگوهای صفحهٔ بحث مراجعه کنید.


دولت ملی آذربایجان اسم حکومت محلی و خودمختاری بود که در سالهای آخر جنگ جهانی دوم از سال ۱۳۲۴ تا ۱۳۲۵ به رهبری سید جعفر پیشه‌وری فعال سیاسی زمان مشروطه و روزنامه‌نگار ایرانی در ایالت آذربایجان ایران بر پا شد.

پیشه‌وری که به نمایندگی شهر تبریز در مجلس شورای ملی انتخاب شده بود به علت نفوذ سیاستمداران وابسته به دربار از حق نمایندگی خود محروم شد و با وجود حمایت سیاستمداران ملی همچون محمد مصدق موفق به دریافت اعتبارنامه نگشت. این امر انگیزه تأسیس فرقه دموکرات آذربایجان (آذربایجان دموکرات فرقه‌سی) و تلاش برای خودمختاری آذربایجان بود. فرقه دمکرات با شعار خودمختاری برای آذربایجان و آزادی برای ایران خواستار اجرای کامل اصول مشروطیت بخصوص اصل برقراری انجمنهای ایالتی و ولایتی بود.

در همین دوره حکومت خودمختاری در کردستان به رهبری قاضی محمد با نام جمهوری مهاباد تشکیل یافت.


بر طبق برخی منابع در عرض حکومت یکساله، فرقه اصلاحاتی مطابق الگوی روسی در منطقه نفوذ خود انجام داد:

  • نخستین بار در تاریخ ایران زنان از حق رای برخوردار شدند.
  • نخستین اصلاحات ارضی توسط فرقه اجرا شد
  • تنبیه بدنی ممنوع شد
  • قانون جامع کار به تصویب رسید.
  • شوراهای نظارت بر کار نهادهای دولتی تأسیس شد
  • با گشودن فروشگاههای دولتی قیمتهای مواد غذایی ثابت ماند
  • کلاسهای سوادآموزی، مدارس و دانشگاه بزبان آذربایجانی تأسیس شد
  • درمانگاههای رایگان در اختیار مردم قرار گرفت
  • خیابانها آسفالت کشی شد و همچنین یک ایستگاه رادیویی تأسیس شد

ولی همچنان فرقه در صحنه سیاست ضعیف باقی ماند و با حکومت مرکزی، چپ گرایان تهران(حزب توده) و دولت شوروی همواره در بحث و جدال بسر میبرد. استالین و دولت شوروی، حکومت خودمختار فرقه آذربایجان را به‌عنوان مهره‌ای در سیاست جهانی مینگریست و پی در پی نگران رشد خارج از کنترل نهضت ناسیونالیستی و تمایل آنها به همکاری با ترکیه بودند.


[ویرایش] پیوند به بیرون

[ویرایش] منابع

  1. از زندان رضا خان تا صدر فرقه دمکرات آذربایجان، بررسی زندگی و آراء سید جعفر پیشه وری. علی مرادی مراغه ای، نشر اوحدی. ۱۳۸۲
  2. دکتر م. سببی در سایت گویا "21 آذر، روز فجر و شکست" (با حق استفاده عادلانه از جزء کوچک مقاله)