حوزه علمیه
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد.
حوزهٔ علمیه نامی است که به مراکز آموزشی دینی در جهان اسلام و به ویژه در میان شیعیان داده میشود. نخستین حوزه علمیه ویژه شیعیان در سدهٔ چهارم ق. در شهر نجف عراق در کنار مقبرهٔ علی پسر ابوطالب توسط شیخ طوسی برپا شد. اکنون مهمترین حوزههای علمیه شیعه در شهرهای قم، نجف و مشهد میباشند.
رشتههای درسی رایج در این مراکز فقه، اصول فقه، کلام، حدیث، رجال، تفسیر، ادبیات عرب و فلسفه میباشد. دانشآموختگان این مراکز روحانی و شاغلین به تحصیل طلبه نامیده میشوند. این طلاب پس از گذراندن دوره آموزشی سطح به درس خارج وارد میشوند و در نهایت مجتهد میشوند. مجتهدین تراز اول که مورد رجوع شیعیان برای شناخت احکام شرعی باشند مرجع تقلید نام دارند. این مراجع علاوه بر ارائه احکام شرعی به پرورش طلاب درس خارج میپردازند.
شیوه تحصیل حوزههای علمیه از دوران گذشته به ارث رسیده و با اعمال تغییراتی هنوز اعمال میشود. در نظام آموزشی حوزه طلاب همزمان با تحصیل به آموزاندن کتابهای پیشین اشتغال دارند. همچنین ایشان علاوه بر شرکت در نشست درس استادان، به مباحثه با دیگر طلاب در موضوعات درسی میپردازند.
مهمترین کتب درسی سطح شامل شرح لمعه دمشقیه، اصول فقه، فرائد الاصول (رسائل)، مکاسب و کفایةالاصول میباشد.
فهرست مندرجات |
[ویرایش] حوزههای علمیه در ایران
هم اکنون حوزههای علمیه موجود در ایران، تحت مدیریت مرکز مدیریت حوزه علمیه قم اداره میشود. این مرکز که زیر نظر جمعی به انتخاب رهبری و به نام شورای عالی حوزه علمیه قم اداره میشود، تقریباً همه شوون زندگی اجتماعی، درسی، سیاسی و تبلیغی طلاب حوزه علمیه قم را تحت اشراف خود دارد.
مدیر حوزه علمیه قم ، با تصویب اعضای شورای عالی حوزه انتخاب میشود و هم چنین سیاستهای کلی و بنیادین حوزه نیز علاوه بر تایید این شورا، معمولاً با نظر رهبری اعمال میشود.
مرکز مدیریت حوزه علمیه قم از معاونتهای مختلفی از جمله آموزش، تهذیب، امور مدارس و آمار و بررسی و ... تشکیل شده است. یک نکته جالب ان است که معاونت امار و بررسی مرکز مدیریت، سرویس اطلاعاتی حوزه است و با طلابی که از موازین طلبگی فراتر روند به شدت برخورد میکند.
نکاتی را هم درباره شیوه پذیرش، باید گفت که اینگونه است که در روزهای خاصی از سال که سالهای گذشته روزهای انتهایی بهمن ماه بوده است، فرمهای ثبت نام در آزمون ورودی حوزه در روزنامههای پرتیراژ به چاپ میرسد که این اولین مرحله پذیرش است.
بعد از گرفتن آزمون که معمولاً در دو سطح دیپلم و زیر دیپلم انجام میشود، توزیع قبول شدگان بر اساس محلهای مورد نظر برای تحصیل انجام میشود و بعد از این، قبول شدگان برای تحصیل در قم، برای انجام مصاحبه، به مرکز مدیریت فراخوانده میشوند و کسانی که برای شهرستانها قبول شدهاند به حوزههای شهرستان... برای کسانی که بعد از گرفتن مدرک از دانشگاه بخواهند به حوزه بروند، هیچ گونه آزمونی در نظر گرفته نشده و برای پذیرش فقط مصاحبه میکنند.
ورودیهای فوق دیپلم به بالا، در مدرسه معصومیه قم مشغول به تحصیل میشوند.
مدارس موجود در قم، جمعا حدود ۲۵ مدرسه است که نصف ان مربوط به طلاب دیپلمه و نصف دیگر مدارس سیکل هستند.
برنامه درسی مدارس سیکل با مدارس دیپلم متفاوت است اما سیستم آموزشی همه حوزههای کشور، کاملاً یکی است. نکتهای که باید درباره سامانه آموزشی حوزه علمیه گفت این است که این سیستم اموزشی، به دلیل نگاه مرعوبانهای که تنظیم کنندگان آن نسبت به سیستمهای اموزشی روز داشتهاند کاملاً مغایر با فضای حاکم بر حوزه تنظیم شده که همین امر، پدید امدن مشکلاتی را موجب شده است.
[ویرایش] نظام اموزشی حوزه علمیه
[ویرایش] نظام سنتی
تا قبل از انقلاب اسلامی ایران، حوزههای علمیه اساسا هیچ نظام اموزشی واحد و نظام مندی نداشتند و بر پایه همکاری متقابل استاد و شاگرد اداره میشد.
[ویرایش] نظام جدید
بعد از انقلاب اسلامی، حوزهها هم وارد دورهای جدید از تاریخ خویش شدند که به تبع مرکز مدیریت حوزههای علمیه، ساختارهای سنتی نیز به سرعت فرو ریخت و حوزههای علمیه ساختار جدیدی را به خود دید.