پاراو کوخرد
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد.
پاراو کوخرد نام دورشته قنات است درغرب وشمال وجنوب دهستان کوخرد در بخش کوخرد شهرستان بستک در غرب استان هرمزگان در جنوب ایران واقع شدهاست. بقایا و آثار این قناتها هنوز باقی ماندهاست. ویکی از آثارهای دوران (ساسانیان) میباشد. قنات یا کاریز «در تلفظهای محلی گاه کهریز» نیز نامیده میشدهاست. کانالی است که از دیر باز برای مدیریت آب در زمین میساختهاند. کاریز یا قنات به رشته چاه که آب یک «مادر چاه عمیق» را برای شرب وکشت وکار به سطح زمین میرساند گفته میشود.
فهرست مندرجات |
[ویرایش] پیشینه
قنات پاراو کوخرد در زمـان گبرها یا زرتشتیان که قبل از اسلام در شهر باستانی ساسانی «شهرسیبه» زندگی میکردند ایجاد شدهاست. و سیبه (نام قدیم کوخرد) بودهاست.آثـار یک رشته از این قناتها در (پشتخه مدی آباد) در جنوب رودخانه مهران نیـز وجـود دارد که بوسیله ترنه آب به آنها میرسیدهاست.
[ویرایش] سرچشمه
سر چشمه این قناتها از زیر کوه ناخ وتحدیداً از پشت دهستان هرنگ سر چمشه میگرفتهاست (که البته درآن دوران دهی بنام هـرنگ وجود نداشتهاست). این قناتها بعد از «چاه مادر» یا «بئر الأ م» که منبع اصلی آب آن است و در پایه کوه ناخ واقع بودهاست به دو رشته میشدهاست. رشته اول این قناتها از طـرف مغرب کوخـرد فعلی به دشت پاراو منتهی میشدهاست. اما رشته دوم از طرف مشرق دهستان کوخرد سرازیـر میشده تا اینکه وصـل مـی شده بـه ساختمان تـرنه ، این ساختمانها آب شیرین را از یک سوی رودخانه شور به سوی دیگر میبردند. دو قنات از این رشته قناتها در بغل خـانـه شاعـرمعروف روزدار و از طرف قبله خانه اش تایاد من هم وجود داشتهاست.
[ویرایش] منطقهٔ درکتی
قنات «پاراو کوخرد» از زیرکوه ناخ سر چشمه میگرفتهاست و بعد از (چاه مادر) قنـات بـه دو رشته میشدهاست. رشته اول قناتها از پشت منقطـه لركش سرازیـر میشده و ازوسط منطقه درازو رد مـی شده تـا اینکه مـی رسیده به دشت پاراو و در جایـی بنـام «چُورُون مَهدَلی» در لب رودخانه ظاهر میشده، و بعداً در دشت پاراو ادامـه مـی یافته تا اینکه در منطقهای در لب رود خانه «درکت» مـی شده ، یعـنی آب به روی زمین مـی آمـده. بــه همینجهت ایــن منطقه «در کتی» نـامیده شـدهاست. چـون آب قنـات در آنجـا درکت شده، یعنی آب قنـات از زیـر زمین به روی زمین آمدهاست. و نام «درکت» در این منطقه بـه یادگار ماندهاست و همچنین رودخانه به نام «رودخانه در کتی» پیش مـردم کوخرد معروف است.
[ویرایش] رشته دوم قنات
رشته دوم قنـات بعد از (چاه مادر) از پشت «برکه گِرد» و از زیـر درواه شمو و از پشت دهستان کوخرد و از سمت مشرق کوخرد رد مـی شده و از قبلـه خـانـه محمـد رفیع زوردار معروف ســرازیــر مـی شـده، و از قـبـلـه جـاه خـرمـن حـبـیـب و از مشرق «منطقه گاکش» رو بطـرف مشرق میکـرده تـا ایـنـکـه مـی رسیده بـه تـِرنـُه . از طــرف شمـال تـِرنـُه در زمـیـن جـوکاری کـه حـالا تـعـلـق بـه آقای محمد علی حاجیانی دارد، چند حوض ساروجی وجود دارد کـه از آب قنات پـر میکـردنـد ، یکی از ایـن حـوضها از طـرف مشرق خـانــه دشـت محمـد علی حـاجـیانـی واقـع اسـت. البته بعد از اینکـه ایـن حـوضها پر از آب مـی شـده آب راه مـی یـافته بطـرف «تـرنـه» و رد میشده به آن سوی رودخانه و میرسیده به پشتخه مـدی آباد و بک احمد و بشکرو.
[ویرایش] آب قنات در پشتخه مدی آباد
آب قنات پاراو بعد از رسیدن به «ترِنه» به پشت رودخانه هدایت میشد. این ساختمانها آب شیرین را از یک سوی رودخانه شور به سوی دیگر میبردند و بخشهای این سازه از پائین و زیر آب به هم وصل بودند و آب از خود رد میکردند به سوی زمینهای کشاورزی در منطقه بک احمد و بشکرو و پشتخه مدی آباد و مزاجان ، گفته میشود در این مناطق باغهای مرکبات و نخلستانهای گستردهای وجود داشتهاست. آثار این رشته قناتها هنوز در پشتخه (پُشته) مدی آباد وجود دارد، اما امروزه این قناتها کاملاً از کار افتاده و تنها آثارش باقی ماندهاست. اما از باغها دیگر هیچ اثری وجود ندارد.
[ویرایش] ویرانی قطعی پاراو کوخرد
رشته اول قنات تا پنجـاه سال پیش دایر بـود است، و چند بارخوانین بستک آن را تعمیر وسربرستی آن را بعهده داشته انـد، و مـردم کوخرد و همچنین خـوانین از آب آن استفاده میکـردنـد. بعداً خـوانین بستک سرپـرستی قنات به مـرحـوم محمد شریف غیاث واگـذار میکنند، کـه بعد از مـدتـی قنـات خـراب مـی شود و کسی آن را تعمیر نمیکند و از حـیـز انتفاع میافتد.
أمـا رشته دوم قنات که آب آن بـوسیله تـرنـه به آن سوی رودخانه مهران میرفتهاست صدها سال پیش از کار افتادهاست، ودقیقاً معلوم نیست که تا چه سالی دایـر بـودهاست، ولی آنچه مسلم است که آب این رشته قنـات به آن سوی رودخانـه رسیدهاست.
[ویرایش] منبع
- محمدیان، کوخری، محمد. « به یاد کوخرد » ج۲. چاپ اول، دبی: سال انتشار ۲۰۰۳ میلادی..