خواجه نصیر طوسی

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

تمبری به فراخور هفتصدمین سالگرد درگذشت خواجه نصیر طوسی
بزرگ شود
تمبری به فراخور هفتصدمین سالگرد درگذشت خواجه نصیر طوسی

ابو جعفر محمد بن محمد بن حسن طوسی ملقب به خواجه نصیر طوسی یا خواجه نصیرالدین طوسی(توسی هم نوشته شده)، فیلسوف، متکلم، فقیه، دانشمند، ریاضیدان و سیاستمدار شیعه سده هفتم است.


فهرست مندرجات

[ویرایش] زندگی‌نامه

تولد: توس، ایران، 598ه.ق. 580 ه.خ. درگذشت: کاظمین نزدیک بغداد، اکنون در عراق، 673 ه.ق./653 ه.خ. نجوم، ریاضیات، کانی‌شناس، منطق، فلسفه، اخلاق، الهیات او یکی از سرشناس‌ترین و متنفدترین شخصیت‌های تاریخ جریان‌های فکری اسلامی است. علوم دینی و عقلی را زیر نظر پدرش، و منطق و حکمت طبیعی را نزد برادر مادرش آموخت. تحصیلاتش را در نیشابور به اتمام رساند و در آنجا به عنوان دانشمندی برجسته شهرت یافت. وی در زمان حمله مغول به ایران در پیش ناصرالدین، محتشم قهستان، به کارهای علمی خویش مشغول شد. در همین زمان اخلاق ناصری را نوشت. پس از مدتی به نزد اسماعیلیان در دژ الموت نقل مکان کرد، اما پس از حمله "هلاکو"ی مغول و پایان یافتن فرمانروایی اسماعیلیان(635 ه.خ) هلاکو نصرالدین را نزد خود نگاه داشت.

تا جایی که وزیر هلاکو شد و او را به تازش به بغداد و سرنگونی عباسیان برانگیخت.[نیاز به ذکر منبع]

[ویرایش] فعالیت‌های علمی

وی سنت فلسفه مشایی را که پس از ابن سینا در ایران رو به افول گذاشته بود، بار دیگر احیا کرد.

وی مجموعه آرا و دیدگاه‌های کلامی شیعه را در کتاب تجرید الاعتقاد گرد آورد.

او در مراغه رصدخانه‌ای ساخت و کتابخانه‌ای بوجود آورد که چهارصد هزار جلد کتاب در آن بوده است. او با پرورش شاگردان و گردآوری دانشمندان ایرانی عامل انتقال تمدن و دانش‌های ایران پیش از مغول به آیندگان شد.

وی بنیانگذار و تكميل كننده علم مثلثات است که در قرن ۱۶ ميلادی كتاب‌های مثلثات او به زبان فرانسه ترجمه گرديد.

[ویرایش] آثار او

زندگی او بر پایه دو هدف اخلاقی و علمی بنا نهاده شده بود. او در بیشتر زمینه‌های دانش و فلسفه، تالیفات و رسالاتی از خود به یادگار گذاشته که بیشتر عربی هستند. از معروفترین آثار او به پارسی، "اساس الاقتباس" و "اخلاق ناصری" را می‌توان یاد کرد. وی در اخلاق ناصری رستگاری راستین انسان‌ها را در "سعادت نفسانی"، "سعادت بدنی" و "سعادت مدنی" می‌‌داند و این نکته نشان می‌دهد که خواجه در مسائل مربوط به بهداشت جسمانی و روانی هم کارشناس بوده است.

آثار فراوانی از خواجه به یادگار مانده که به برخی از آنها اشاره می‌گردد:

  • ۱ تجریدالعقاید
  • ۲ شرح اشارت بو علی سینا
  • ۳ قواعد العقاید
  • ۴ اخلاق ناصری یا اخلاق طوسی
  • ۵ آغاز و انجام
  • ۶ تحریر مجسطی
  • ۷ تحریر اقلیدس
  • ۸ تجریدالمنطق
  • ۹ اساس الاقتباس
  • ۱۰ ذیج ایلخانی
  • ۱۱ آداب البحث
  • ۱۲ آداب المتعلمین
  • ۱۳ روضةالقلوب
  • ۱۴ اثبات بقاء نفس
  • ۱۵ تجرید الهندسه
  • ۱۶ اثبات جوهر
  • ۱۷ جامع الحساب
  • ۱۸ اثبات عقل
  • ۱۹ جام گیتی نما
  • ۲۰ اثبات واجب الوجود
  • ۲۱ الجبر و الاختیار
  • ۲۲ استخراج تقویم
  • ۲۳ خلافت نامه
  • ۲۴ اختیارات نجوم
  • ۲۵ رساله در کلیات طب
  • ۲۶ ایام و لیالی
  • ۲۷ علم المثلث
  • ۲۸ الاعتقادات
  • ۲۹ شرح اصول کافی
این نوشتار ناقص است. با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید.


[ویرایش] منابع

  1. خلاصه زندگینامه علمی دانشمندان؛ بنیاد دانشنامه بزرگ فارسی؛ زیر نظر احمد بیرشک


بزرگان اسلام در سده‌های میانه

اثیر · ابو کمیل · ابونواس · بتانی · وقیدی · ابوالوفای بوزجانی · معری · بغدادی · بیرونی · تقی الدین · الحازن · کاشانی · ابراهیم ادهم . کندی · ابن رشد · ابن‌سینا · ادریسی · ابوسعید گرگانی · فرغانی · ابوالفرج · ابوالفدا · عباس ابن فرناس · مسعودی · مروزی · مقریظی · ابن مقفع · ابن ندیم · ابن خلدون · ابراهیم ابن صنعان · جابر ابن حیان · حسن الوزن · خیام · خجندی · خوارزمی  · ابن البنا  · ابن فضلان · ابن نفیس · ابوالقاسم · ابوسعید ابوالخیر . علی قوشچی · صوفی . عطار نیشابوری . ابن بطوطه · ابن رومی · حاجی بکتاش والی . حلاج · رازی · قاضی‌زاده رومی · نصیرالدین طوسی · اقلیدسی · ابوالوفا · سعدی · سنان · طبری . فارابی · بیضاوی · غزالی · نظامی · ابن حزم · ابن عربی · مولوی · ابن تیمیه ·