سروه

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

به رباعی‌های عامیانة بیرجندی، سُروُه (Sarva) گفته می‌شود. بیرجند شهری است از شهرهای استان خراسان ایران. گونه شعری چارینه (رباعی) در همة مناطق فرهنگی ایران وجود نداشته، یااگر هست با قالب‌های دیگرِ شعری از نوع دوبیتی درهم آمیخته است، اما در بیرجند سروه‌ها از گذشته‌های دور سروده می‌شده است.

در محدودة کلی فرهنگ عامة مردم شهرستان بیرجند و شهرها، بخش‌ها و دهستان‌های مجاور این شهرستان، نوعی از شعر عامیانه در قالب رباعی است که با عناوینی از نوع: سروه، نوا و فراقی نامیده می‌شود و گاه به اشتباه آن را دوبیتی ‌می خوانند و چهاربیتی و سرحدی ‌و کله فریاد ‌یا شعر عاشقانه و ترانه‌های روستایی.

پیشینه تاریخیِ چارینه‌های موجود در زبان فارسی و زبان عامه هر دو به درستی معلوم نیست که از چه زمانی و در چه منطقه‌ای رایج شده و خاستگاه آن از کجاست ؟!‌ علت رواج این قالب شعری در بین عوام و خواص هم چندان روشن نیست. ظاهراً این گونه شعری، تحول یافتة انواع سروده‌های کهن است که به طبع و سرشت فارسی زبانان خوش افتاده است. گمان می‌رود که رواج این گونة شعری به دو جهت بوده است: یکی کوتاهیِ شعر و حجم کم مطالب و ایجاز، و دیگر رغبت و استقبال همگانی از این قالب شعری. به عبارت دیگر، نقل دو بیت در هر بحری که باشد - از جمله بحر هزج - ساده‌ترین نوع شعری است و بسیار بوده‌اند کسانی که در این امر اهتمام می‌‌ورزیده اند.

اکثر رباعی‌های عامیانه - که سخن از آن می‌رود - ساده است و بی پیرایه؛ که فرد در خلوت انسانی اش یا رویدادی از رخدادهای زندگانی‌اش، آن در لمحه‌ای خوش یا ناخوش، به سادگی سروده است و احساس حاد و تند و تأثر فطریِ خود را از رخدادی از سرِ درد سرداده است. از سروه‌های بیرجندی مجموعه‌ای زیر نام «شعر غم» از سوی محمدمهدی ناصح به چاپ رسیده است.

[ویرایش] برگرفته از

نوشتار: طرح و توصیف رباعی‌های عامیانة بیرجندی، محمدمهدی ناصح - عضو هیئت علمی دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد