سطرنجیلی

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

خط استرانجیلی یا سطرنجیلی دبیره‌ای بود که به دست مانی و از روی خط سریانی پدید آورده بود. در اثرهای به جا مانده از آیین مانوی بیش از همه از این خط بهره برده شده است و همچنین این خط یکی از نخستین دبیره‌هایی که مانویان بدان می‌نوشتند نیز بوده است.

ابن ندیم در الفهرست درباره این خط سخن رانده است و برخی از حرفهای آن را بازسازی نموده است. وی این خط را آمیزه‌ای از فارسی و سریانی می‌داند. و شمار حرفهای آن را نیز بیش از الفبای عربی می‌داند. به گفته وی مردم ورارود و سمرقند نیز که در نوشته‌های دینی خود از این دبیره بهره می‌بردند آن را خط دینی می‌نامیدند. ابن ندیم همچنین این دبیره را خط رازآمیز می‌خواند.

در یافته‌های باستانشناسان نمونه‌هایی از این خط در ترکستان چین به دست آمده است. این خط برای نوشتن زبانهای پارسی میانه،پارتی،سغدی و گاه ایغوری به کار می‌رفته است.

[ویرایش] منبع

  • هانس یواخیم کلیم‌کایت؛هنر مانوی؛برگردان ابوالقاسم اسماعیل‌پور؛ویراست دوم؛ ISBN 964-8332-12-6


آیین مانی

نسک‌های نوشته شده به دست مانی

انجیل زنده | گنج زندگان | اسفار(رسالات) | رازان(سفرالاسرار) | کتاب کوان(غولان) | دیبان(مکاتب) | مزامیر و نیایش‌ها | شاپورگان | ارژنگ


دیگرنوشته‌های مانوی
کفالایا | مواعظ | دیوان اباتور | اعتراف‌نامه(خواستوانیفت) | مجموعه دستنوشته‌های مانوی | دستنوشته‌های مانوی کلن | زبور قبطی | زبدهٔ آموزه‌های مانوی | آردهنگ وفراس | نیایش و اعتراف | خطابه در باب روشنی | طومار نیایش چینی


زبان‌های دینی
پارتی | قبطی | پارسی میانه | سغدی | اویغوری | چینی | ترکی میانه | سریانی | یونانی


دبیره(خط)
خط رونی | استرانجیلی | خط سغدی | خط مانوی | خط ترکی اویغوری |خط پارتی | خط سغدی اویغوری پسین


رده‌های دینی
گزیدگان | نیوشایان


مفاهیم و باورها
هنر مانوی | فرجام‌شناسی مانوی | مانستان | بما | ایزدان مانوی | آفرینش | جهانبینی مانوی | باززایی


کسان
مار امّو | بوگوخان | سنت آگوستین |بهمن | اوسه‌بیوس | و.ب.هنینگ | سوروس آنتیوخ | ابن ندیم


پایوران
آفرین‌سر | خروه‌خوان | روانگان‌اسپسگ