چرخ‌دنده‌

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

وسیله‌ای است برای انتقال گشتاور که به کمک آن می توان مقدار گشتاور و یا سرعت دورانی را کاهش یا افزایش داد. همچنین به کمک چرخ دنده ها می توان جهت حرکت را تغییر داد.

[ویرایش] ساختار

داخلي‌ترين قسمت چرخ‌دنده توپي ‌Hub مي‌باشد كه به محور محرك متصل مي‌باشد. در بيرون اين قسمت جان چرخ‌دنده Web قرار گرفته است. بيروني‌ترين قسمت در جهت شعاعي، محيط چرخ‌دنده Rim مي‌باشد كه دندانه‌هاي چرخ‌دنده در اين قسمت قرار مي‌گيرند. قسمت محيطي چرخ‌دنده در شكل نشان داده شده است. اين بخش از چرخ‌دنده منبع اصلي ايجاد صدا مي‌باشد. مهمترين اصطلاحاتي كه در طراحي چرخ‌دنده بكار مي‌روند عبارتند از:

دايره گام Pitch Circle: دايره‌اي فرضي كه تمامي‌محاسبات بر اساس آن انجام مي‌گيرد. دايره گام دو چرخ‌دنده درگير بر هم مماس مي‌باشند.

گام محيطي Circular Pitch: طول كماني از دايره گام كه بين دو نقطه متناظر از دو دندانه مجاور قرار گرفته است.

ارتفاع سر دنده Addendum: فاصله بين بالاي دندانه Top Land تا دايره گام.

ارتفاع ته دنده Dedendum: فاصله بين ته دندانه Bottom Land تا دايره گام.

لقي محيطي Backlash: مقداري كه فضاي خالي بين دو دندانه يك چرخ‌دنده از ضخامت دندانه‌هاي چرخ‌دنده درگير با آن در امتداد دايره گام بيشتر است.


شكل‏ روبرو قسمتهاي مختلف بخش محيطي يك چرخ‌دنده را نشان مي دهد. پروفيل متداول چرخ‌دنده‌ها براي انتقال بارهاي بزرگ، بويژه در آمريكا، اينولوت (Involute) مي‌باشد. در اروپا استفاده از پروفيل كمان دايره نيز متداول مي‌باشد. بر اساس وضعيت قرارگيري محورهاي دو چرخ‌دنده درگير نسبت به هم چرخ‌دنده‌ها به دو گروه اصلي تقسيم مي‌شوند:

۱. چرخ‌دنده‌هاي با محورهاي موازي

۲. چرخ‌دنده‌هاي با محورهاي غيرموازي

شكل زير انواع مختلف هر گروه از چرخ‌دنده‌ها را نمايش مي‌دهد.