مرعشیان

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

پس از برافتادن مغول مرعشیان که در مازندران پیدا شده بودند (سادات عرب که به مرعشیان مازندران معروفند) در سال 760ه.ق میر قوم الدین مرعشی، حکومت مرعشیان را تاسیس کرد. در سال 782ه.ق سید فخر الدین مرعشی فرزند میر قوام الدین با تصرف رستمدار (نور) قریه ی واتاسان را در نزدیکی ناتل (پایتخت دشت رستمدار) بنا نهاد و مقر حکومت خود ساخت. اما به زودی امیر تیمور گورکانی (در 786 ه.ق ) به مازندران و رستمدار لشکر کشید و سادات مرعشی نیز از تیمور شکست خوردند.

امیر تیمور در لشکر کشی دوم خود به مازندران در سال 794ه.ق به کلی سادات مرعشی را سرکوب کرد و بر رستمدار(نور) نیز تسلط یافت. مرعشیان به تبعید ماوراءالنهر که امیر تیمور در حقشان روا داشته بود رفتند.

قيام مرعشيان ، محصول و نتيجه قيام سربداران بود كه از آمل آغاز شد و اين منطقه را نيز زير چتر خود گرفت . چون شيخ خليفه ، مقتداى مذهبى سربداران - مرد پاكيزه روزگارى كه از اهالى آمل بوده ، پس از سير و سلوك ، راهى سبزوار شد و نطفه ى قيام سربداران را در آن جا به بار نشاند و بعدها قيام مرعشيان ، به عنوان شعبه اى از قيام سربداران در مازندران ايجاد شد.

مرعشيان ، شيعه اثنى عشرى بودند كه با الهام گيرى از تعليم مذهبى - سياسى رهبران مذهبى سربداران توانست از آن به عنوان مكتبى براى قيام خود استفاده كند.

يكى از اصول اساسى اين قيام مبارزه با ظلم و ستم بود. ظلم و ستم در اين دوره جنبه اجتماعى ، اقتصادى و گاهى سياسى داشت كه بر رعايا اعمال مى شد.

سيد قوام با استفاده از بعد ستم ستيزى تشيع توانست بر اين حكام ظالم و ستمگر منطقه پيروز شود، از ويژگى هاى ديگر اين قيام بسط عدالت و مساوات اجتماعى بود ليكن باز با انشقاق از هم رزم و هم كشى خود افراسياب چلاوى ، پيروزى از آن جناح شيخيان گرديد فتوت ، راستى ، صداقت و راست كردارى از جمله خصوصيات پيروان سيد قوام و كلا، حاكميت وى بود. اكثر پيروان سيد قوام را افراد پيشه ور و روستايى و بيش تر رعايا تشكيل مى دادند. علل فروپاشى اين نهضت را، بايستى در جنگ هاى متعدد آنان و نيز ظهور اميرتيمور، در شرق دانست كه به هيچ يك از قيام ها و سلسله هاى محلى رحم نكرد و گويى وى براى سركوبى اين قيام ها آمده بود.


منبع:

مرعشیان در تاریخ ایران‏. مصطفی مجد. 1380