سیاره
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد.
سیاره به جسمی فضایی با جرم بسیار زياد گفته ميشود كه گرد يك ستاره در گردش باشد و خود نیز ستاره نباشد.
بنا بر تعریف ۲۴ اوت ۲۰۰۶ (میلادی) اتحادیه بینالمللی اخترشناسی سیاره در منظومه خورشیدی جرمیست که:
۱- در مداری به دور خورشید در حرکت باشد.
۲- آن قدر جرم داشته باشد که گرانش خودش بر نیروهای پیوستگی جسم صلب آن غلبه کند .یعنی در تعادل هیدرواستاتیک باشد و شکلش نیز تقریباً مدور باشد.
۳- توانسته باشد که مدار خود را از اجرام اضافه بزداید.
جرمی که تنها سازگار با دو شرط اول باشد و یک قمر هم نباشد سیاره کوتوله تعریف شدهاست.
فهرست مندرجات |
[ویرایش] واژه
واژه سیاره در فارسی از عربی (به معنی «راهپیما») گرفته شده که ترجمه دقیقی است برای واژه πλανήτης (پلانِتِس) یونانی. در عربی به سیاره «کوکب» میگویند.
[ویرایش] سیارهها
سیاره از ستاره کوچکتر است و از خود نوری نميتاباند. بخاطر بزرگی سيارهها، نيروی گرانش (جاذبه) شكل آنها را بصورت كروی درآورده است. به اجرامی كه گرد خود سیارهها میگردند سیاره نميگويند بلكه آن دسته از اجرام، ماهک يا قمر نام دارند.
پيش از دهه ۱۹۹۰ میلادی تنها ۹ سیاره (و همگی در سامانه خورشیدی ما) شناخته شده بودند، ولی امروزه (در سال ۲۰۰۴) تعداد ۱۳۰ سیاره شناسایی شده است. همه سیارههای تازهیاب در بيرون از منظومه خورشیدی ما قرار دارند، از اينرو گاه به آنها برونسیاره نیز گفته میشود. سیارهها مقدار كمی انرژی از طريق همجوشی توليد ميكنند، برخي هم هيچ انرژیای توليد نميكنند. کره زمین نيز يك سیاره است.
[ویرایش] سیارههای سامانه خورشیدی
هشت سیاره اصلی و برسمیتشناختهشده منظومه ما به ترتيب فاصله از خورشيد بدين شرحند:
- تیر
- ناهید
- زمین
- بهرام
- مشتری - اقمار مهم مشتری عبارتاند از: گانیمید- اروپا-یو- کالیستو- و نزدیکترین قمر به سطح آن آمالته آ است.
- کیوان - میماس و تیتان. ولی مهمترین قمر آن تیتان است که حتی از عطارد بزرگتر است.
- اورانوس
- نپتون - هشت قمر دارد؛ دو قمر به نامهای تریتون و نرئیداز دیگرقمرها بزرگترند. اما نرئید از سطح سیاره بسیار دور است.
- (اورانوس و نپتون چون در چند سدهٔ اخیر کشف شدهاند تنها نامهای اروپایی دارند.)
[ویرایش] سیارههای کوتوله
- پلوتون- قمر آن شارون است که بیشتر شبیه یک جفت برای سیاره است تا یک قمر.
- سرس
- ۲۰۰۳ یوبی۳۱۳ (این اسم موقت است)