سیلاخور
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد.
دشت سیلاخور بزرگترین زمین هموار استان لرستان است که عمده مساحت شهرستانهای بروجرد و دورود را در بر میگیرد. از قطبهای کشاورزی و باغداری هم به شمار میرود. آثار به دست آمده از مناطقی چون تپه قلا رمیان (قلعه رومیان) در سه کیلومتری جنوب بروجرد و دیگر تپهها و گورستانهای تاریخی، سکونت بشر را از دست کم ۵۰۰۰ سال پیش در این ناحیه مسجل میکند. سیلاخور و بروجرد در طول تاریخ جنگهای زیادی را به خود دیده است و بارها مورد هجوم قرار گرفته است. بنا بر آثار موجود اسکندر، اعراب، مغولها، تیمور و افغانها هجومهای گسترده و ویرانگری به این ناحیه داشته اند. سربازان سیلاخوری همواره به شجاعت و جنگاوری معروف بودهاند و پادشاهان قدیم حساب مخصوصی روی سپاهیان سیلاخوری خود باز میکرده اند. کلمه سیلاخور کوتاه شده سیلاب خور است که نشان میدهد از گذشتههای دور سیلاب مشکل عمدهای در منطقه بوده است. یکی از شدیدترین زلزلههای ایران به بزرگای ۴/۷ ریشتر در سال ۱۲۸۸ قمری در سیلاخور روی داده است.سیلاخور به دو بخش تقسیم میشود:
سیلاخور بالا: از جنوب ملایر و شرق نهاوند شروع شده و تا حوالی شهر بروجرد ادامه مییابد. مرکز عمده آن شهر اشترینان است. روستاهای این منطقه همگی آباد و پر جمعیت هستند و تفریح گاههای قدیمی مردم بروجرد مانند ییلاقهای تاک درخت، دهکده ونایی و خشتیانک همگی در این بخش هستند. محصول عمده آن انگور و میوههای مختلف است. کوههای مهم منطقه شامل قلههای بلند کوه گرین در غرب که کانون دائمی آب منطقه بروجرد است و نیز کوههای کم ارتفاع تر یزدگرد در شرق میشود. بیشتر مردم منطقه گویش بروجردی دارند ولی در روستاهای غربی گویش مردمان بیشتر لری (لرستانی) است. تعداد کمی روستا در شرق منطقه به زبان ترکی تکلم میکنند. هوای آن سرد تر از سیلاخور سفلی است و میوه هایش دیر تر میرسند. جاده بروجرد - ملایر - همدان و نیز جاده بروجرد - نهاوند - کرمانشاه از این ناحیه میگذرد.
سیلاخور پایین: بخش اصلی دشت سیلاخور است که از شهر بروجرد شروع شده و در جهت جنوب شرقی تا دورود پیش میرود. به دلیل وجود آب فراوان، خاک خوب و زمین هموار این منطقه از کشاورزی پر رونقی برخوردار است. مهمترین کوههای منطقه عبارتاند از کوه شاه نشین در غرب و تپههای گنبدی شکل در شرق. مردم روستاهای منطقه آمیزهای از تیرههای مختلف هستند. محصولات عمده کشاورزی شامل گندم، برنج و حبوبات مختلف است. دامپروری نیز در کوههای غرب منطقه رواج فراوان دارد. باغهای بزرگ منطقه بیشتر در حاشیه غرب و جنوب شهر بروجرد پراکندهاند که گسترش بی رویه شهر بسیاری از آنها را به نابودی کشانده است. از دیگر مراکز مهم باغداری میتوان به روستای خایان اشاره کرد. سیب، به، گردو، بادام، آلو، زردآلو و انگور از محصولات مهم باغی سیلاخور پایین هستند. رود تیره که شاخههای خود را از غرب و شمال شهر بروجرد دریافت میکند سراسر سیلاخور پایین را مینوردد و در درود با در یافت شاخهای از سمت شرق رود سزار و بعد رود دز را تشکیل میدهد. بارندگیهای شدید هر ساله در بخشهای جنوبی سیلاخور موجب سیلابهای شدید و آسیب دیدن زمینهای کشاورزی و روستاها میشود. راه سراسری تهران - خوزستان از این ناحیه میگذرد. ارتفاع سیلاخور پایین از ۱۶۰۰ متر در شهر بروجرد تا ۱۴۰۰ متر در دورود متغیر است. سیلاخور بر روی گسله سراسری زاگرس واقع شده و منطقهای زلزله خیز است. از مناطق پر جمعیت سیلاخور پایین میتوان به بروجرد، درود (دورود) و چالانچولان اشاره کرد.