بلز پاسکال

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

بلز پاسکال دانشمندی فرانسوی بود.

بلز پاسکال ریاضیدان، فیلسوف و فیزیکدان فرانسوی 19 ژوئن 1623 در کلرمون واقع در مرکز فرانسه – 19 اوت 1662 در پاریس، به دنیا آمد. کسی که او را «پاک‌ترین موجود جهان» نامیده اند. پدرش ریاست اداره مالیات کلرمون را به عهده داشت. خواهرش ژیلبرت زندگی نامه او را نوشت و خواهر دیگرش ژاکلین او را به صومعه کشانید تا خودش را وقف کلیسا کند و در واقع موجب مرگ او و بی بهره شدن جهان دانش از وجود یک نابغه شد. پدرش به خاطر تحصیل او، از کار خود استعفا کرد و خانواده را به پاریس آورد (1639) در بیست و پنج سالگی فعالیت‌های علمی خود را رها کرد و به دیر «ژان سنیست ها» رفت چرا که «ژان سن» معتقد بود «دانش یک شهود روانی است شبیه اشتهای جسمی» و این همان پاسکال است که زمانی به شوهر خواهرش نوشته بود :«... گمان نمی‌کنم ناچار باشیم اندیشه‌ها و حکم‌هایی را که از گذشته به ما رسیده است، بپذیریم، مگر آنکه استدلالی منطقی و بی تردید داشته باشند و به نظر من نهایت ضعف و نادانی است که به حقیقت‌های روشن و مسلم گردن ننهیم و به اندیشه‌های کهنه خود باور داشته باشیم.»

[ویرایش] فعالیت‌های علمی

پاسکال در 12 سالگی بسیاری از قضیه‌های هندسه اقلیدسی را پیش خود اثبات کرد. در 16 سالگی قضیه‌ای از هندسه تصویری را کشف کرد (قضیه پاسکال)، در همان سال کتاب «مقاطع مخروطی» را نوشت. در سال 1640 نخستین ماشین حساب را ساخت، نظریه احتمال را بنیان گذاشت. به جز آن کشف‌هایی در «تعادل آب گون ها»، «فشار هوا» و غیر آن دارد. او کارهای مهمی در هیدروستاتیک (که به همین سبب واحد فشار، پاسکال نامیده می‌شود) انجام داد و بحثهایش با فرما در مورد مساله دومره نظریه احتمال را بنا نهاد.

مثلث خیام-پاسکال یا نمودار ضریب دو جمله ای، از آن او نبوداما وی آن را در محاسبه‌های احتمالش به کار برد. پاسکال در کار مربوط به یافتن مساحتهای اشکال منحنی الخط نیز شرکت داشت، کاری که منجر به حساب دیفرانسیل و انتگرال شد.

در کلیسا وقتی در 1668 به درد دندان مبتلا شد، برای نجات از درد به ریاضیات پناه برد و در 8 روز کتابی درباره انتگرال‌ها و دیگر کشف‌های خودش نوشت (در سال 1659 رساله‌ای درباره محاسبات دیفرانسیلی نوشته بود). او سرانجام در سال 1662 در گذشت.

[ویرایش] منبع

دانشنامهٔ رشد .

[ویرایش] قضیه شش ضلعی پاسکال

قضیه شش ضلعی پاسکال : سه نقطه‌ای که از تقاطع اضلاع روبروي يك شش ضلعي محاط شده در يك مقطع مخروطي به دست می‌‌آیند، بر يك خط راست واقع است. يك شش ضلعي محاط شده در يك مقطع مخروطي اساساً شامل شش نقطه در هر كجا بر روي يك مقطع مخروطي است. اين شش نقطه را 1، 2، 3، 4، 5، 6 رأس‌هاي شش ضلعي گويند و شش خط 12 ،‌23، 34، 45، 56، 61 اضلاع شش ضلعي مي‌نامند. اضلاع 12 و 45 و اضلاع 23 و 56 و در نهايت اضلاع 34 و 61 اضلاع روبرو ناميده مي‌شوند. خط راستي كه بر هر كدام از سه نقطه تقاطع اضلاع روبرو قرار دارد خط پاسكال ناميده مي‌شود و آن شش ضلعي شش ضلعي پاسكال ناميده مي‌شود. به طور خلاصه‌تر قضيه را به اين گونه مي‌توان شرح داد: سه نقطه‌اي كه تقاطع يك شش ضلعي پاسكال به وجود مي‌آيد بر يك خط راست واقعند. اين قضيه بنيادي در حالت كلي آن (يعني در هر مقطع مخروطي) در سال 1640 ميلادي توسط بلايز پاسكال در سن 16 سالگي در مقالة شش ضلعي او به نام Essai sur Les Coniques، به چاپ رسيد. بلايز پاسكال در Clemont (نام جاري آن Clemont-Ferrand) در فرانسه در تاريخ 19 ژوئن 1623 متولد شد. مادرش, Antoinette Begon، وقتي كه او سه سالش بود مرد. و پدرش، Etienne كه قاضي منطقه بود با يك شهرت علمي، او را بزرگ كرد. پاسكال پدر باز نشست شد و در سال 1631 به پاريس رفت تا در تحقيقات علمي تمركز نمايد و مراقبت از تنها پسرش بلايز و دو دخترش گيلبرت و ژاكلين بپردازد. اتين تصميم گرفت پسرش را خودش تعليم دهد. پاسكال پدر تصميم گرفت تمام كتابهاي آموزشي رياضي را در خانه جمع آوري كند زيرا او اعتقاد داشت كه مطالعه رياضيات قبل از 15 سالگي براي فكرهاي جوان بيش از حد سنگين مي‌باشد و او نمي‌خواست كه انرژي خدادادي پسرش براي فعاليت‌هاي ديگر را از بين برود. در سن 12 سالگي بلايز در هندسه بسيار جدي شد و گزاره 32 اقليدس (كه مجموع زواياي داخلي مثلث برابر دو زاويه قائمه است) توسط خودش بدون آموزش اثبات كرد. وقتي پدرش اين را دريافت بلايز اجازه پيدا كرد كه كتابهاي رياضي پدرش را بخواند. زيرا پدرش می‌‌دانست كه نمي‌تواند جلوي پسر باهوشش را بيش از اين بگيرد. پاسكال جوان شروع به مشاركت با پدرش و با گروهي از رياضيدانان و عالمان در مورد دايره‌ مرسن در يك جلسه هفتگي كرد. در اين رشد فكري او از دزارگ كه به تازگي يك كتاب هندسه تصويري تاليف كرده بود، مطالبي ياد گرفت، اما همه مطالب را نتوانست بخوبي ياد بگيرد زيرا لغات و شكلهاي مشكلي داشت. پاسكال يكي از معدود كساني بود كه از كارش لذت مي‌برد. وقتيكه او 16 ساله بود مقاله‌اي در مورد هندسه تصويري در جلسه‌اي ارائه كرد كه مورد توجه همگان قرار گرفت. يكي از خواهرانش در مورد زندگي برادرش نوشت كه آن مقاله كه توسط پاسكال جوان نوشته شده است بهترين مقاله رياضيي است كه از زمان ارشميدس تا به حال نوشته شده است. او در سال بعد ترجيح داد كه به مجمع هندسه‌دانان در مورد دايره مرسن بپيوندد زيرا او و خواهرش مجبور شدند كه به روئن، جاييكه پدرشان به عنوان مدير مالياتي سلطنتي دعوت شده بود، بروند. بلايز پاسكال بسيار باهوش بود. او در زمان خود و در زمان ما به‌عنوان يك رياضيدان و فيزيكدان و يك نويسنده مشهور است. در اينجا ما از يكي از موفقيت‌هاي رياضي او ياد ميكنيم. هندسه تصويري: در سن 16 سالگي او يكي از معدود رياضيداناني بود كه در زمینه هندسه تصويري از دزارگ آموزش ديد، در حاليكه ديگران مشغول قضيه هندسه تحليلي دكارت بودند. پاسكال يك خلاصه از مقاله‌اي در مورد مقطع مخروطي نوشت كه شامل تعدادي قضاياي هندسه تصويري مشتمل بر قضيه پاسكال بود. او در يكي از جلسات دايره مرسن در سال 1639 اين مقاله را ارائه كرد و در سال بعد در روئن آن را انتشار داد. زندگي پاسكال پر ثمر و مشكل بود. او مشكل سلامتي داشت، او در يك حادثه در سال 1654 كه اسبها كالسكه‌اش را می‌‌كشيدند از بالاي پل به داخل رودخانه افتاد و بسيار آسيب ديد. هر چند او نجات پيدا كرد ولي به شدت تحت تاثير حادثه قرار گرفت. كمي بعد در يك تجربه مذهبي باعث شد كه او تحقيقات علميش را كنار بگذارد و خود را وقف ژانسنيسم (شاخه ‌اي از كاتوليك) كرد. او شروع به كارهاي مذهبي نمود، حتي او 18 نامه با موضوع اگر خدا نبود، به انسان‌هايي كه اعتقاد نداشتند، نوشت. او براي آنها دلايل علمي مي‌آورد. در چند سال بعد در سال 1658 او به رياضيات برگشت و كار بر روي قضية «غير قابل تقسيم» شروع كرد. بسياري از مردم فكر می‌‌كردند او می‌توانست بيشتر موفق باشد اگر وقتش را صرف مذهب نمی‌كرد، اما اين مذهب بود كه او را در مقابل زندگي وحشي بعد از مرگ پدرش در سال 1651 محافظت كرد. و گر نه او نمی‌توانست در زمينه تئوري احتمالات و محاسبات انتگرال موفق بشود. او در سن 39 سالگي از بيماریي كه براي مغزش ايجاد شده بود مرد. در زمينه رياضي، پاسكال نتوانست كار شاخص بزرگي را انجام دهد.