محسن اراکی

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

آیت‌الله محسن اراکی
بزرگ شود
آیت‌الله محسن اراکی

آیت‌الله محسن اراکی عضو مجلس خبرگان رهبری در جمهوری اسلامی ایران، مؤسس مرکز اسلامی انگلیس و مجمع اندیشهٔ اسلامی قم، سرپرست مجمع جهانی اهل‎بیت و یکی از اساتید دروس عالی فقه و اصول در حوزهٔ علمیهٔ قم.


فهرست مندرجات

[ویرایش] تولد و خانواده

آیت الله محسن اراکی در سال ۱۳۳۴ش در شهر نجف در عراق به دنیا آمد. پدرش آیت الله العظمی شیخ حبیب الله اراکی از فقها و اساتید بنام حوزهٔ علمیهٔ نجف بود. و مادرش، فرزند آیت اللّه العظمی شیخ صفرعلی اراکی یکی از فقیهان حوزهٔ علمیهٔ نجف بود.

[ویرایش] دوران تحصیل و اساتید

او قرآن، گلستان سعدی و کتابهای درسی سالهای اوّل، دوّم و سوّم ابتدایی را نزد پدر و مادر و خواهر بزرگترش فرا گرفت. سپس به منظور فراگرفتن کامل زبان عربی، همراه با آموزش تحصیلات ابتدایی به مدرسهٔ "منتدی النّشر" آیت الله مظفر رفت. از ابتدا به کلاس سوّم رفت و تا کلاس اوّل متوسّطه را در همان مدرسه به تحصیل ادامه داد. پس از آن، با راهنمایی پدرش به تحصیلات حوزوی روی آورد و تحصیلات حوزویش را از سال ۱۳۴۷ش آغاز کرد. برخی از دروس مقدّمات و سطوح را نزد پدرش خواند و بقیه را نزد اساتید معروف حوزهٔ علمیهٔ نجف همچون: آیت الله سید عبّاس خاتم، آیت الله سید حسن مرتضوی، آیت الله شیخ عبدالمجید روشنی، آیت الله سید عزالدّین بحرالعلوم، آیت الله سید مصطفی خمینی، آیت الله شیخ عبّاس قوچانی، آیت الله معرفت، آیت الله سید محمدباقر حکیم، آیت الله شیخ محمّدتقی جواهری، آیت الله محمود هاشمی شاهرودی و آیت الله العظمی سید کاظم حائری گذرانیده است. پس از اتمام سطح در سال ۱۳۵۳ش، در درس خارج فقه آیت الله العظمی خوئی حاضر شد و تا زمان عزیمت به قم از درس فقه ایشان استفاده می‏کرد. در حوزهٔ درس خارج فقه و اصول آیت الله العظمی سید محمدباقر صدر نیز شرکت کرد. در سال ۱۳۵۴ش در اثر فشارهای حکومت بعث عراق، ناگزیر از نجف به قم عزیمت کرد. از آغاز حضور در حوزهٔ علمیهٔ قم از درس خارج فقه آیت الله میرزا کاظم تبریزی (۴ سال) و فقه و اصول آیت الله العظمی وحید خراسانی (نزدیک به یک دورهٔ کامل) استفاده کرد. در جلسات خارج فقه و اصول آیت الله العظمی سید کاظم حائری نیز حاضر می‏شد. پس از ورود به حوزهٔ علمیهٔ قم، مقداری از اسفار را از جلسات درس آیت الله جوادی آملی و آیت الله مطهری استفاده کرد. "نهایة الحکمة" را نزد آیت الله مصباح یزدی فرا گرفته و از ایشان بسیار بهره‏مند شده است. در جلسات درس فلسفهٔ هگل آیت الله بهشتی که در ایام تعطیل بین سالهای ۱۳۵۵ - ۱۳۵۷ش در قم تشکیل می‏شد، شرکت جست.

[ویرایش] فعّالیت‏های سیاسی

آیت الله اراکی فعّالیتهای سیاسی خود را در نجف آغاز کرد. وی در اثر علاقهٔ شدید به امام خمینی در بیت وی رفت و آمد داشت و در نشر آثار و اعلامیه‏ها و کتاب "حکومت اسلامی" امام خمینی، در عراق فعّالیت می‏کرد. از سوی دیگر، در جلسات درس آیت الله العظمی سید محمد باقر صدر نیز حضور فعّال داشت. در نتیجهٔ این فعّالیتها و ارتباطی که با جوانان دانشگاهی در عراق داشت، تحت تعقیب دستگاه امنیتی حکومت عراق قرار گرفت و حدود یک سال، زندگی مخفیانه داشت. در سال ۱۳۵۴ش از عراق رخت بسته و به قم عزیمت نمود و از همان آغاز به سازمان امنیت احضار شد و مورد بازجویی قرار گرفت. این مسئله چندین بار تکرار شد لکن سرانجام توانست رهایی یابد. یک بار نیز در سال ۱۳۵۷ش به دلیل یک سخنرانی انقلابی در خوانسار تحت تعقیب قرار گرفت؛ ولی توانست از دست مأموران جان سالم به در برد.

[ویرایش] پایه‏گذاریهای علمی و فرهنگی

  1. شرکت در تأسیس کتابخانهٔ عمومی در "مسجد طریحی" در نجف.
  2. تأسیس مرکز مطالعات اسلامی (۱۳۵۸ش)در خرمشهر.
  3. تأسیس "مرکز التوعیة الإسلامیة" (کانون بیداری اسلامی) (۱۳۵۸ش)در خرمشهر.
  4. تأسیس مجمع اندیشهٔ اسلامی (مجمع الفکر الإسلامی) همراه با عده‏ای از فضلا و محققین حوزهٔ علمیه (۱۳۶۸ش)در قم.
  5. تأسیس مجلهٔ "الفکر الإسلامی" (وابسته به مجمع اندیشهٔ اسلامی) در قم.
  6. برگذاری همایش بزرگ شیخ اعظم انصاری و دبیر کلی آن (۱۳۷۳ش) در قم و دزفول.
  7. تأسیس حوزهٔ علمیه (مدرسهٔ آیت الله قاضی) در دزفول.
  8. تأسیس مؤسسهٔ خیریهٔ امام خمینی (دارالایتام، درمانگاه و ..) در دزفول.
  9. تأسیس دانشکدهٔ اصول دین (۱۳۶۷ش)واحد دزفول.
  10. تأسیس مرکز اسلامی انگلیس (۱۳۷۴ش)در لندن.
  11. تأسیس مراکز اسلامی در : منچستر، بیرمنگهام، نیوکاسل، گلاسکو و غیره .. در بریتانیا.
  12. تأسیس حوزهٔ علمیهٔ امام حسین (ع) در لندن.
  13. تأسیس کالج اسلامی لندن (Islamic College for Advanced Studies).
  14. تأسیس "جماعة علماء المسلمین فی بریطانیا" (انجمن دانشوران مسلمان در بریتانیا).
  15. پایه‏گذاری‏ تعدادی از مجلات علمی در لندن به زبانهای مختلف، از جمله: "شؤون إسلامیة" و"البلاغ" به زبان عربی، "صبا" به زبان فارسی، و "Discourse" و غیره به زبان انگلیسی.

[ویرایش] تدریس

وی، از همان آغاز تحصیل، پس از اتمام هر دورهٔ تحصیلی و انتقال به مرحلهٔ بعد، مرحلهٔ قبلی را تدریس می‏کرد. هنگامی که در نجف بودد، مقدمات را تا سطح لمعه تدریس کرد و پس از انتقال به قم، شرح لمعه، رسائل، مکاسب، نهایة الحکمة، شرح منظومه، اسفار، اشارات، شرح تجرید و کفایة الأصول را تدریس نمود. در اهواز نیز به تدریس مکاسب، رسائل و شرح لمعه اشتغال داشت. همچنین از آغاز ورود به قم در مدرسهٔ حقّانی، دروسی نظیر انشای عربی، فلسفه و اصول عقاید را تدریس کرد و پس از درگذشت آیت الله قدوسی در مدرسهٔ شهیدین، به تدریس رسائل و شرح لمعه نیز مشغول شد. همچنین، از آغاز اعزام به انگلستان جهت نمایندگی از آیت الله خامنه‌ای و پس از تأسیس حوزهٔ علمیه]] در پایتخت این کشور (لندن)، به تدریس خارج فقه (مباحث حکومت اسلامی و قضاء) و اصول پرداخت، علاوه بر دروسی متنوع نظیر فلسفه، رسائل، مکاسب، حلقات اصول، تفسیر قرآن به زبانهای فارسی، عربی و انگلیسی نیز مشغول شد. هم اکنون ایشان مشغول تدریس خارج فقه و اصول و همچنین تفسیر و حدیث در حوزهٔ علمیهٔ قم می‏باشد.


[ویرایش] آثار فارسی

  1. نقد ایدئولوژی سازمان مجاهدین خلق.
  2. مبانی جهان‏بینی اسلامی.
  3. نگاهی به رسالت وامامت
  4. درآمدی بر عرفان اسلامی
  5. کاوشهائی در مبانی نظری حکومت دینی.
  6. پیشگامان بیداری اسلامی.
  7. فلسفهٔ آزادی.


[ویرایش] آثار عربی

  1. الولایة الإلهیّة وولایة الفقیه.
  2. المختار من مقتل الحسین فی بحار الأنوار.
  3. مدخل إلی منهج المعرفة الإسلامیّة.
  4. المعرفة الإسلامیة، منهجاً و تصوراً.
  5. نظریة النص علی الإمامة فی القرآن الکریم.
  6. صلح الإمام الحسن وثورة الإمام الحسین من منظور السنن التأریخیة فی القرآن الکریم.
  7. حوار فی الإمامة.
  8. مدخل إلی العرفان الإسلامی.
  9. الأسس النظریة للدولة الإسلامیة.
  10. أساس الحکم فی الإسلام.
  11. معالم الفکر الأصولی الجدید.
  12. حجّیة سنة الصحابی، دراسة و نقد.
  13. الصحوة الإسلامیة المعاصرة، أدوار وروّاد.
  14. نظریة الحکم فی الإسلام.
  15. فقه القضاء.
  16. مبدأ العلیة و الإرادة.
  17. ملکیّة المعادن فی الفقه الاسلامی.


[ویرایش] آثار انگلیسی

  1. Contemporary Islamic Awakening.
  2. Free Will between Islamic Contemporary Philosophy and Western Contemporary Philosophy.


[ویرایش] مقالات

مقالات فراوانی نیز نوشته است که که در مجلات مختلفی مانند: رسالة القرآن، رسالة الثّقلین، الفکر الاسلامی، التّوحید (عربی) و... منتشر شده‏اند. علاوه بر آنچه گفته شد، مقدّمه‏ای بر شرح‏ارشاد مقدّس‏اردبیلی نیز نوشته است که در سال ۱۳۹۷ق با تحقیق و تصحیح آیت الله مجتبی عراقی، آیت الله اشتهاردی و آیت الله یزدی منتشر شده است. در زمینهٔ تصحیح نیز فعّالیّت داشته است وکتاب "مقالات الأصول" محقّق عراقی را با همکاری حجت الاسلام و المسلمین سیّد مُنذر حکیم تحقیق کرده است و توسط مجمع اندیشهٔ اسلامی منتشر شده است. کتاب "اللّوامع الالهیّة فی المباحث الکلامیّة" تألیف مقداد سیوری را نیز با همکاری حجت الاسلام و المسلمین سیّد عمار ابورغیف تصحیح کرده است و توسط مجمع اندیشهٔ اسلامی منتشر شده است. علاوه بر آنچه گذشت، وی نوشته‏های ناتمامی در زمینهٔ فقه استدلالی در ابواب: صلاة، صلاة جمعه، صلاة مسافر، خمس، اجتهاد و تقلید و نیز در زمینهٔ اصول و فلسفه دارد.

[ویرایش] مسئولیتهای پیشین

مسئولیتهای وی پس از پیروزی انقلاب اسلامی، به این شرحند:

  1. ریاست دادگاه‏های انقلاب اسلامی آبادان و خرمشهر به دستور آیت الله قدوسی در سال ۱۳۵۹ش اوّلین مسئولیت وی بود.
  2. در سال ۱۳۶۰ش نیز ریاست دادگاه‏های انقلاب اسلامی خوزستان، و در سال ۱۳۶۱ش با حفظ سِمَت، ریاست دادگستری خوزستان را به عهده گرفت.
  3. در سال ۱۳۶۲ش به علّت شدّت اشتیاق به ادامهٔ تحصیل و نیز سپری شدن شرایط بحرانی اوایل جنگ به حوزه باز گشت و از مسئولیتهای یاد شده، استعفا کرد.
  4. در سال ۱۳۶۵ش بنا به درخواست مردم دزفول، به امامت جمعهٔ دزفول و نمایندگی امام خمینی در آن شهرستان منصوب شد و تا آخر جنگ به طور مستمر، در آنجا حضور داشت.
  5. پس از استعفا از دادگستری، مسئولیتهایی نظیر: حاکم شرع هیئتهای واگذاری زمین خوزستان (۱۳۶۲ - ۱۳۷۳ش) و نیز نمایندگی ولی فقیه در دانشگاه شهید چمران اهواز (۱۳۶۹ - ۱۳۷۴ش) را بر عهده داشت.
  6. وی، در مدّت جنگ و به ویژه در هنگام تصدّی امامت جمعهٔ دزفول، در جبهه‏های جنگ در کنار رزمندگان حضور داشت.
  7. از سال ۱۳۶۶ - ۱۳۷۵ش مسئولیت نمایندگی ولی فقیه در نیروهای سپاه بدر را نیز بر عهده داشت و در سال ۱۳۶۲ش شاخهٔ نظامی مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق را تأسیس نمود که بعدها به "سپاه نهم بدر" معروف شد.
  8. در سال ۱۳۷۳ش به عنوان نمایندهٔ رهبری (آیت الله خامنه ای) در اروپا به انگلیس اعزام شد.
  9. در سال ۱۳۶۹ش از سوی مردم خوزستان به مجلس خبرگان رهبری راه یافت.
  10. وی، پس از تزدیک به ۱۰ سال فعالیت در کلیهٔ عرصه‏های علمی فرهنگی و اجتماعی در اروپا، در خرداد ماه سال ۱۳۸۳ش بار دگر به حوزهٔ علمیهٔ قم بازگشت کرد تا در این نهاد علمی فعالیت نماید.


[ویرایش] مسئولیتهای فعلی

در حال حاضر، ضمن تدریس دروس عالی فقه و اصول (دروس خارج) و دروس تفسیر قرآن و علوم حدیث در حوزهٔ علمیهٔ قم، وی در مجمع جهانی اهل‎بیت با سمت دبیر شواری عالی و سرپرست این مجمع و همچنین عضو شورای عالی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی فعالیت دارد.


[ویرایش] پیوند به بیرون

زبان‌های دیگر