کمال خجندی
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد.
شیخ کمال الدین مسعود خجندی شاعر فارسیزبان در منطقه تاریخی خجند (امروز مرکز استان سغد تاجیکستان) در کنار رود سیحون بدنیا آمد. سالیان کودکی و نوجوانی را در همین شهر گذراند. اینکه شیخ خجندی نزد چه کسی و در کجا درس خوانده است اطلاع نداریم.
عصری که کمال در آن بدنیا آمد، روزگاری بود دردناک، ایران زمین بویژِه فرارود در آتش نسلکشی مغول میسوخت. شیخ کمال در جوانی در اثنای بازگشت از سفر حج در شهر تبریز ماندگار شد. سلطان حسین جلایر که خود شخصی فرهنگدوست بود از شاعر خجندی حمایت کرد و دستور داد در باغی در "ولیانکوه" برای شیخ خانقاهی بنا کنند. شیخ در اندک مدت زمان مریدان زیاد را دور خود جمع نمود.
آذربایجان درین زمان از ترکمنان و جنگاوران قپچاق تهدید میشد. توقتمش خان حاکم قپچاق قصد تسخیر تبریز را نمود، مهاجمان اهالی را کشتند و شهر بخاک و خون کشیده اموال و دارایی مردم را غارت نمودند. توقتمش زنی داشت که دانشدوست و فرهنگپرور بود، همواره سعی میکرد تا شعرا، نویسندگان و نادره گویان را به «سرای» پایتخت قپچاق انتقال دهد. شیخ کمال را نیز بدستور زن توقتمش به سرای بردند، شیخ مدت چهار سال در اسارت قپجاقیان بود، بعد از چهار سال دوباره به تبریز برگشت و اینبار مورد حمایت میرانشاه قرار گرفت و در همان خانقاه در صدر سالکان قرار گرفت.
شیخ کمال بسال ۸۰۳ هجری بدرود حیات گفت و در شهر تبریز به خاک سپرده شد.