بخش عمارلو (گیلان)
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد.
فهرست مندرجات |
جغرافیای سیاسی
بخش عَمارلو از جمله چهار بخش شهرستان رودبار، استان گیلان، با مرکزیت شهر جیرنده است با دو دهستان جیرنده و کلیشم.
جغرافیای طبیعی
عمارلو منطقهای کوهستانی با آب و هوای معتدل کوهستانی است. در ارتفاعی حدود 1800 متری از سطح آب های آزاد واقع است.
جغرافیای گیاهی
رویشگاه گیاهان جنگلی و مرتعی زیر میباشد:
- سوسن چلچراغ
- سرو
- مهر سلیمان
- بابونه
- گل گاوزبان
- ازگیل
- آلوی وحشی
- بنه
جغرافیای قومی
همواره مسکونی بوده است. امروزه در این منطقه اقوام تات و کرد کرمانج عمارلو در کنار یکدیگر زندگی میکنند. اقوام تات ساکنان نخستین و کردها مهاجرند.
جغرافیای زبانی
مردم بومی منطقه به گویش تاتی سخن میگویند و مهاجران کرد به گویش کرمانجی. مرکز تات نشینان جیرنده (جیریندیه) بوده است و میباشد.
جغرافیای مذهبی
پیش از ورود اسلام به ایران و حتی مدت ها پس از ورود آن کیش مهرپرستی داشتهاند که آثاری همچون جام زرین عمارلو و بناهایی با نام کولهسر گواه این موضوع است. سپس مذهب زیدیه در این منطقه گسترش یافت و زمانی نیز قلعههای آن از جمله پایگاههای اسماعیلیه بوده است. اما امروزه اکثر آنها جعفری مذهبند.
جغرافیای تاریخی
وسیعترین گستره عمارلو در زمان افشاریان بوده است که تا کرانههای دریای قزوین کشیده شده بود و منطقه تنکابن و طارم را نیز در بر میگرفت.
نام عمارلو
- نام عمارلو برگرفته از نام یکی از اقوام کرد است که حدود 300 سال پیش توسط نادرشاه افشار به منطقه خورگام برای دفاع از ایران در برابر قوای روسیه تزاری کوچانده شدند. ایشان نیز با ورود به منطقه نام آن را به عمارلو تغییر دادند که کم و بیش همین شهرستان رودبار کنونی است. این منطقه پیش تر گستره وسیع تری داشت به طوری که حتی در زمان ابراهیم خان عمارلو تنکابن را نیز شامل میشد. پس از انقلاب دهستان خورگام به عنوان بخش جداگانهای با نام بخش خورگام و با مرکزیت دِه بره سر از بخش عمارلو منفک شد.
- برخی نیز این نام را برگرفته از نام قوم آمارد حدس میزنند که زمانی از سفیدرود تا رود آمل ساکن بودهاند و پایه گزار تمدن کهن مارلیک بوده اند.
شجره نامه ایلخانان عمارلو
خان های عمارلو در واقع فرزندان فردی به نام ولی خان شمرده میشوند. این فرد دارای ۶ فرزند به نام های مهراب خان، نوروز خان، شریف خان، آدینه خان، حیدر خان ( حیدر بیگ ) و قربانعلی خان بودهاست. برخی محمد خان را نیز از جمله فرزندان وی میدانند اما در این باره اختلاف وجود دارد و محمد خان و فرزندانش را صرفاً از جمله سپاهیان ولی خان میدانند.
خان های کنونی عمارلو از دو خانواده بزرگ زند و مهرابی میباشند. ایشان از نوادگان غلامعلی خان بزرگ میباشند. غلامعلی خان نیز فرزند مهراب خان بزرگ و نواده ولی خان بزرگ است. همسر غلامعلی خان آقازاده خانم زند نواده کریم خان زند وکیل الرعایا بودهاست. هنوز هم سالخوردگان منطقه داستان هایی از بزرگ منشی ها و نیکویی های این بانوی بزرگوار به خاطر دارند و از او به نیکی یاد میکنند. حاصل این ازدواج ۵ فرزند به نام های غلامرضا خان، تقی خان، اسدالله خان، همایون خانم و خانم بودهاند. گروهی از فرزندان ایشان به احترام مادر نام خانوادگی زند را برای خود برگزیدند و گروهی نام خانوادگی مهرابی را به احترام پدر برگزیدند.
ییلاق های عمارلو
ییلاق های عمارلو با ارتفاعی بیش از 2200 متر از سطح آب های آزاد دارای آب و هوای کوهستانی میباشند. نکته قابل توجه درباره آب و هوای منطقه عمارلو به ويژه ییلاق های آن سبز و خرم ولی شرجی نبودن منطقه است که این منطقه و ییلاق هایش را در استان گیلان متمایز میکند. نام این ییلاق ها در پایین همین صفحه آمده است.
راههای عمارلو
- راه بره سر-داماش
- راه لوشان-جیرنده
- راه جیرنده-کلیشم
- راه جیرنده-داماش
- راه داماش-دوسلان
- راه دوسلان-گلچالکی
بزرگان عمارلو
کتابشناسی عمارلو
- عزیز و نگار - انتشارات ققنوس - نویسنده علیخانی
- حرکت تاریخی ایل کرد به خراسان - انتشارات مرو – نویسنده کلیمالله توحدی