Baile Átha Cliath

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.

Baile Átha Cliath
Íomhá:BaileÁthaCliath.png
Achar: 114.99 km²
Contae: Áth Cliath
Daonra: 505,739 (2006)
Cúige: Laighean

Is é Baile Átha CliathDuibhlinn (i mBéarla, Dublin) príomhchathair na hÉireann, agus an chathair is mó sa tír. Tá sé suite i lár-oirthear na tíre, ar bhruacha na Life agus ar imeall Mhuir na hÉireann. Tá níos mó ná 1.6 milliúin daoine ina gcónaí i mórcheantar Bhaile Átha Cliath agus deirtear gur méadóidh an uimhir sin ar feadh na mblianta seo chugainn.

Clár ábhair

[athraigh] Stair

An Life, Cé Eden agus Halla na Saoirse
Méadaigh
An Life, Cé Eden agus Halla na Saoirse

Ba iad na Lochlannaigh a bhunaigh an chathair i 988, agus lean na Normannaigh iad nuair a tháinig siadsan chuig an tír. Ina dhiaidh sin, leath an Pháil, an chuid den tír a bhí faoi smacht na nGall, as Baile Átha Cliath amach.

I 1916, in Éirí Amach na Cásca, ba i mBaile Átha Cliath a bhí an chuid is mó den troideadh, agus cé gur theip ar an Aiséirí agus nach mórán tacaíochta a bhí aige ag an am, de réir a chéile d'fhás an cás náisiúnach go dtí gur troideadh Cogadh na Saoirse, agus gur síníodh an Conradh Angla-Éireannach i 1921. Sa choghadh sin, bhí páirt mór ag an gcathair sa troideadh. Ba é i mBaile Átha Cliath a bhí Micheál Ó Coileáin agus a Scuad. Sa Chogadh Cathartha ina dhiaidh, thosaigh an troid i mBaile Átha Cliath, sa Cheithre Chúirt. Rinneadh a lán díobhála sa chogadh siúd ar fud na tíre agus i mBaile Átha Cliath. Ba é an dara uair a scriosadh an cathair. Ina dhiaidh sin, ba é Baile Átha Cliath príomhchathair Shaorstáit Éireann agus Phoblacht na hÉireann.

[athraigh] Oideachas

Coláiste na Tríonóide
Méadaigh
Coláiste na Tríonóide

Tá trí Ollscoil ann:

Is í Coláiste na Tríonóide an Ollscoil is sine sa tír agus í suite i lár na cathrach. Is é Coláiste na hOllscoille, Baile Átha Cliath an Ollscoil is mó sa tír agus tá sé suite i ndeisceart na cathrach. Is Ollscoil nuachruthaithe í Ollscoil Chathair Bhaile Átha Cliath agus í suite i dtuaisceart na cathrach.

Tá trí institiúid teicneolaíochta ann:

  • Institiúid Theicneolaíochta Átha Cliath
  • Institiúid Theicneolaíochta Bhaile Bhlainséir
  • Institiúid Theicneolaíochta Thamhlachta.

[athraigh] Aeráid

Meánteocht (dearg) and báisteach (gorm) i mBaile Átha Cliath
Méadaigh
Meánteocht (dearg) and báisteach (gorm) i mBaile Átha Cliath

Tá aeráid mhuirí ag Baile Átha Cliath le geimhrí cineálta agus samhraí fionnuara. Ní bhíonn teochtanna as cuimse ann. Ní thiteann an oiread sin báistí i mBaile Átha Cliath i gcomparáid le codanna eile den tír mar gheall ar a shuíomh (in oirthear na tíre, faoi scáth Sléibhte Cill Mhantáin. Is í 8°C (46.4°F) an mheánteocht i rith mí Eanáir agus is í 20°C (68°F) an mheánteocht i rith mí Iúil. Is iad Bealtaine agus Meitheamh na míonna is grianmhara le meán de 6 uair an chloig de sholas na gréine in aghaidh an lae. Is í mí na Nollag an mhí is fliche le 76mm báistí agus is í mí Feabhra an mhí is tirime le 50mm báistí.

[athraigh] Turasóireacht

Tá stair fada ag an turasóireacht sa chathair. Tagann na huimhreacha turasóirí ó Mheiriceá agus ó Shasana don chuid is mó, cé go raibh na huimhreacha ón Mheiriceá ag laghdú le déanaí. Deirtear gurbh é baile na míle fáilte é agus bíonn an rialtas ag iarraidh an seanfhocail sin a chur in iúl. Tá na mílte eolairí le fáil ar an idirlín, mar shampla Dublin Hotel Guides (Eolaire Baile Átha Cliath le haghaidh lóistín sa chathair), agus Comhairle Cathrach Bhaile Átha Cliath. Mar gheall ar an doineann sa Gheimhridh, tagann an chuid is mó de na turasóirí sa Samhradh agus le linn na bhfeiseanna, mar shampla Lá Féile Pádraig.

[athraigh] Bruachbhailte

[athraigh] Nascanna seachtracha


Contaetha na hÉireann
Connachta: | Gaillimh | Liatroim | Maigh Eo | Ros Comáin | Sligeach
Laighin: Baile Átha Cliath (An chathair/Fine Ghall/Contae Dhún Laoghaire-Ráth an Dúin/Áth Cliath Theas) | Ceatharlach | Cill Chainnigh | Cill Dara | Cill Mhantáin | An Iarmhí | Laois | Loch Garman | An Longfort | | An Mhí | Uíbh Fhailí
An Mhumhain : Ciarraí | An Clár | Corcaigh | Luimneach | Port Láirge | Tiobraid Árann (Tiobraid Árann Thuaidh/Tiobraid Árann Theas)
Ulaidh: Aontroim | Ard Mhacha | An Cabhán | Doire | Dún na nGall | An Dún | Fear Manach | Muineacháin | Tír Eoghain
An deighilt polaitiúil: Poblacht na hÉireann agus Tuaisceart Éireann
athraigh Príomhchathracha an Aontais Eorpaigh
An Aithin | Amstardam | Baile Átha Cliath | Beirlín | An Bhratasláiv | An Bhruiséil | Búdaipeist | Cóbanhávan | Heilsincí | Liospóin | Liúibleána
Londain | Lucsamburg | Maidrid | An Leafcóis | Páras | Prág | Ríge | An Róimh | Stócólm | Tallinn | Vaileite | Vársá | Vilnius | Vín