Lingua altai
Na Galipedia, a wikipedia en galego.
O altai (Алтай тили Altaj tili) é unha lingua do grupo norte da familia turca que se fala na República de Altai (Rusia), onde é lingua oficial xunto co ruso, alí os altais constitúen o 31% da poboación. Tamén se fala no krai Altai. O altai divídese en dous dialectos, o do norte e o do sur, que son inintelixibles entre si e que algúns estudosos consideran linguas diferentes.
Ata 1947 a lingua coñecíase como Oriot
- ISO 639-2: tut
- ISO/DIS 639-3: atv (Altai do norte)
- ISO/DIS 639-3: alt (Altai do sur)
[editar] Dialectos
- Altai do norte, 29.000 falantes en 2000, divídese nos seguintes subdialectos:
- Chalkan, fálase nas ribeiras do río Lebed
- Kumandi, fálase na ribeira do río Biya
- Tuba, fálase nas ribeiras dos ríos Katun e Biya e nos seus afluentes, nos distritos de Choiski e Turochakski
- Altai do sur, 20.000 falantes en 1993, divídese nos seguintes subdialectos:
- Altai, fálase nos distritos de Maiminski, Shebalinski, Ulaganski e Ust-Kanski
- Telengit, fálase nos distritos de Kosh-Agachski e Ulaganski
- Telengut, fálase nos distritos de Shebalinski e Maiminsky e no krai Altai
[editar] Escrita e usos sociais
O altai comezou a escribirse por volta de 1845, cando misioneiros ortodoxos rusos crearon un estándar con base no altai do sur e adaptaron o alfabeto cirílico, nesta escrita realizáronse obras de divulgación relixiosa e as primeiras obras literarias altai. Vasily Radlov, o fundador da turcoloxía, viviu entre os altais entre 1859 e 1871 e recolleu un abondoso material lingüístico e etnográfico.
En 1922 reformouse o alfabeto cirílico altai con carácteres procedentes do ruso e entre 1928 e 1938 o altai escribiuse nunha variedade do alfabeto latino. A partir de 1938 voltouse ao alfabeto cirílico.
En 1993 promulgouse a Lei de linguas da República de Altai, que declara ao altai e o ruso linguas nacionais da república. Hai programas de televisión e radio en altai. O goberno de Altai mantén dúas publicacións bilingües nacionais Altaidin Cholmon e Zvezda Altaia e 8 rexionais, tamén bilingües e hai dúas revistas infantís: Soloni e El-Altai. Nas comunidades altai o ensino é en altai, agás as materias que están consideradas de importancia federal que son en ruso. Na Universidade de Gorno-Altai pódese estudar a lingua.