Suíza - Schweiz

Na Galipedia, a wikipedia en galego.

Confoederatio Helvetica
Confédération Suise
Schweicerische Eidgenosenschaft
Confederacione Svizcera
Confederaciun Svizra

Confederación Suíza
Bandeira da Suíza Brasón de Armas da Suíza

(Imaxe ampliada)

Lema: Unus pro omnibus, omnes pro uno (Galego: Un para todos, todos para un)

Localización da Suíza
Linguas oficiais Alemán, Francés, Italiano e Romanche
Capital Berna
Maior cidade Zurich
Presidente da Confederación 2004: Joseph Deis
Consello Federal

Moritz Leuenberxer
Pascal Couchepin
Joseph Deis
Samuel Schmid
Micheline Calmy-Rey
Christoph Blocher
Hans-Rudolf Merz

Área

- Total
- % auga

132º maior

41.285 km²
3.7%

Poboación

- Total (2001)
- Densidade

92º máis populoso

7.261.200
176/km²

Independencia

- Declarada
- Recoñecida
Estado Federal

Alianza Eterna

1 de Agosto de 1291
24 de Outubro, 1648
1848

Moeda Franco suízo (CHF)
Fuso horario UTC +1
Himno nacional Cántico suízo
TLD (Internet) .CH
Código telefónico 41

A Confederación suíza é un pequeno estado federal sen saída para o mar na Europa central, tendo fronteiras ao norte coa Alemaña, ao leste coa Austria e Liechtenstein, ao sur coa Italia e ao oeste coa Francia. A nación ten unha forte tradición de neutralidade política e militar, mais tamén de cooperación internacional, sendo sede de moitas organizacións internacionais. A Confederación Helvética ou Suíza é unha nación "multiétnica, multilingüística e multicultural, froito dunha vontade política" segundo as propias autoridades suízas. Ten estrutura confederal desde 1848. O seu nome oficial é Confoederatio Helvetica (CH; latín para Confederación Suíza), que se traduce da seguinte forma nas catro linguas nacionais:

Índice

[editar] Historia

Véxase artigo principal Historia da Suíza

En 1291, representantes dos cantóns forestais de Uri, Schwyz e Unterwalden asinaron a Carta de Alianza. Iso uniunos na loita contra o dominio "estranxeiro" dos Habsburgo, entón detentores do trono do Sacro Imperio Romano-Xermánico. Na Batalla de Morgarten en 1315, os suízos derrotaran o exército Habsburgo e garantiron a súa independencia de feito como a Confederación suíza.

Na Paz de Westfalia de 1648, os países europeos recoñeceron a independencia helvética do Sacro Imperio e a súa neutralidade. En 1798, os exércitos da Revolución francesa conquistaron a Suíza. O Congreso de Viena de 1815 restableceu a independencia do país e as potencias europeas concordaron en recoñecer a súa neutralidade de forma permanente.

Suíza adoptou unha constitución federal en 1848, que sufriu extensas emendas en 1874 e que estabelecía responsabilidade federal para defensa, comercio e asuntos legais. Desde entón, melloras continuas nos campos político, económico e social teñen caracterizado a historia do país. Historicamente neutros, os suízos non participaran en ningunha das guerras mundiais.

En 2002, de acordo coa constitución federal de 1999, a Suíza finalmente se tornou membro integral das Nacións Unidas.

[editar] Política

Véxase artigo principal Política da Suíza

De acordo coa constitución de 1999, os cantóns deteñen todos os poderes non especificamente delegados á Confederación. O parlamento bicameral suízo, a Asemblea Federal, é principalmente quen exerce o poder. As dúas casas, o Consello de Estados e o Consello Nacional, teñen poderes iguais en todos os aspectos, inclusive canto á iniciativa lexislativa.

Os 46 membros do Consello de Estados (dous de cada cantón e un de cada un dos antigos semicantóns) elíxense directamente en cada cantón, mentres os 200 membros do Consello Nacional son electos directamente nun sistema de representación proporcional. O mandato dos membros da Asemblea é de catro anos. A través de referendos o pobo pode contestar calquera lei votada polo parlamento federal e por iniciativas introducir emendas á Constitución federal, o que fai da Suíza unha democracia semi-directa.

O órgano executivo máximo é o Consello Federal, un colexiado de sete membros. Aínda que a constitución determine a responsabilidade da Asemblea Federal pola elección e supervisión dos membros deste Consello, el asumiu gradualmente un papel destacado na dirección do proceso lexislativo, alén da súa atribución na execución da lei federal. O Presidente da Confederación elíxeno os sete conselleiros pola Asemblea Federal, e por un ano asume funcións representativas especiais.

Desde 1959, os catro partidos maioritarios están representados no Consello Federal de acordo coa "fórmula máxica", proporcional á súa representación no Parlamento federal: dous demócratas cristiáns (CVP/PDC), dous socialdemócratas (SPS/PS), dous radicais demócratas (FDP/PRD), e un do Partido Popular da Suíza (SVP/UDC). Esta distribución tradicional dos asentos non está sustentada por ningunha lei, e nas eleccións de 2003 para o Consello Federal o CVP/PDC perdeu o seu segundo asento para o SVP/UDC.

O Tribunal Federal cela polo cumprimento da lei e resolución de conflitos oriúndos de violacións de autonomías cantonais e comunais, ben como de tratados internacionais; aprecia aínda reclamacións por violación de dereitos constitucionais. Os seus xuíces son elixidos pola Asemblea Federal para mandatos de seis anos.

[editar] Cantóns

Véxase artigo principal Cantóns da Suíza

A Confederación suíza divídese en 26 cantóns:

  • Argovia (Aargau)
  • Appencell Interior (Appencell Innerrhoden) *
  • Appencell Exterior (Appencell Auserrhoden) *
  • Basilea-Cidade (Basel-Stadt) *
  • Basilea-Campo (Basel-Landschaft) *
  • Berna (Berna)
  • Friburgo (Fribourg/Freiburg)
  • Xenebra (Xenève)
  • Glarus
  • Grisións (Graubünden/Grixioni/Grischun)
  • Xura
  • Lucerna (Lucern)
  • Neuchátel (Neuchátel)
  • Nidwald *
  • Obwald *
  • Schaffhausen
  • Schwyz
  • Soleura (Solothurn)
  • San Galo (Sankt Gallen)
  • Turgovia (Thurgau)
  • Tesino (Ticino)
  • Uri
  • Valais (Wallis)
  • Vaud
  • Zug
  • Zurich (Zürich)

Os semicantóns están marcados con *. Posúen só un representante no Consello de Estados.

Os cantóns están divididos nun total de 2.889 comunas (31 de decembro de 2001).

[editar] Xeografía

Véxase artigo principal Xeografía da Suíza

Mapa da Suíza
Agrandado
Mapa da Suíza

A paisaxe suíza caracterízase polos Alpes, unha alta cadea montañosa que se estende polo centro-sur do país. Entre os altos picos dos Alpes suízos, o máis alto dos cales é o Pico Dufour, de 4.364 m, encóntranse innúmeros vales, algúns con glaciares. Delas, as nacentes de moitos ríos europeos como o Rin, o Ródano, o Inn, o Aar ou o Tesino descenden para lagos como o Léman, o de Zurich, o Neuchátel e o de Constanza e continúan a descender.

O norte do país é máis aberto e máis habitado, mais tamén ten ondulacións como o macizo do Xura, unha cadea menor no noroeste. O clima suízo é en xeral temperado, mais as variacións rexionais son grandes, observando desde as rigorosas condicións nas altas montañas ao agradábel clima mediterráneo no extremo sur.

  • Lista de lagos da Suíza
  • Lista de ríos da Suíza
  • Lista de pasos montañosos na Suíza

[editar] Economía

Véxase artigo Economía da Suíza

[editar] Demografía

Véxase artigo principal Demografía da Suíza

A Suíza encóntrase no cruzamento de diversas das principais culturas europeas, que influenciaron profundamente as linguas e prácticas culturais do país.

Hai catro linguas oficiais: o alemán no norte e no centro (64% da poboación), o francés ao oeste (19%), o italiano ao sur (8%) e por fin o romanche, unha lingua románica falada por unha pequena minoría (<1%) no cantón dos Grisións.

O alemán falado na Suíza é predominantemente un dialecto suízo coñecido como Suízo-alemán (Schwycerdütsch), mais os xornais e algúns programas de televisión usan o Alto-alemán. Moitos suízos falan máis dunha lingua e estranxeiros, residentes ou traballadores temporais, suman aproximadamente o 20% da poboación.

Linguas da Suíza
Os diferentes idiomas suízos: púrpura> francés;
amarelo> suízo-alemán; verde> italiano; vermello> romanche

A maior relixión, practicada por 43% dos suízos, é o Catolicismo romano, seguido por diversas crenzas Protestantes (35%). A inmigración estableceu o Islamismo (4%) e a Ortodoxia Oriental (2%) como minorías relixiosas dignas de nota. Os demais pertencen a minorías moito pequenas ou non practica relixión algunha. A estabilidade e prosperidade da Suíza, combinada coa poboación lingüística e relixiosamente diversa, leva a algúns a describir o país como un Estado consociacional.

[editar] Cultura

Véxase artigo principal Cultura da Suíza

Os suízos son famosos polos seus bancos, o seu chocolate, os seus queixos, os seus fondues, os seus reloxos, a súa neutralidade e os seus internatos privados.

  • Lista de suízos
  • Música da Suíza
Commons
Commons ten máis imaxes sobre:

[editar] Miscelánea

  • Comunicacións na Suíza
  • Transporte na Suíza
  • Forzas Armadas suízas
  • Relacións exteriores da Suíza
  • Selos e historia postal da Suíza
  • Lista de cidades suízas
  • Lista de tópicos relacionados coa Suíza


[editar] Cidades


Países do mundo | Europa
Albania | Alemaña | Andorra | ARI Macedonia | Austria | Bielorrusia | Bélxica | Bosnia - Hercegovina | Bulgaria | Chequia | Chipre | Croacia | Dinamarca | Eslovaquia | Eslovenia | España | Estonia | Finlandia | Francia | Grecia | Hungría | Irlanda | Islandia | Italia | Letonia | Liechtenstein | Lituania | Luxemburgo | Malta | Moldova | Mónaco | Montenegro | Noruega | Países Baixos | Polonia | Portugal | Reino Unido | Romanía | San Mariño | Serbia | Suecia | Suíza | Ucraína | Cidade do Vaticano
Países con parte do seu territorio en Europa

Rusia | Turquía