Կոմիտաս
From Wikipedia
Կոմիտաս (Սողոմոն Գևորգի Սողոմոնյան, Սեպտեմբեր 26, 1869 - Հոկտեմբեր 22, 1935) - հայ կոմպոզիտոր, երգահան, երգիչ, և դասատու:
[խմբագրել] Կենսագրություն
Կոմիտասը ծնվել է 1869 թվի Սեպտեմբերի 26−ին կամ Հոկտեմբերի 8−ին Թուրքիայի Քուտահյա քաղաքում եւ մահացել Հոկտեմբերի 22−ին Փարիզում: Նա ճանաչված է որպես Հայ քահանա, կոմպոզիտոր, երգիչ, երաժշտական էտնոլոգ, և երաժշտագետ, և հաճախ համարվում է որպես ժամանակակից Հայկական դասական երաժշտության հիմնադիր: Սողոմոն Գևորքի Սողոմոնյանը ծնվել է երաժշտասեր մի ընտանիքի մեջ, որ միայն խոսում էր Թուրքերեն: Նա միայն մեկ տարեկանում զրկվոոմ է իր մորից իսկ տաս տարեկանում կորցնում իր հորը: Նա ապրում է իր մեծմոր հետ մինչեւ 1881 թիվ, երբ իրենց հայկական թեմի առաջնորդը գնում է Էջմիածին եպիսկոպոս դառնալու համար: Կաթողիկոս Գեւորգ IV−ը պատվիրում է որ առաջնորդը իր հետ բերի մեկ որբ երեխա որպեսզի կրթություն ստանա Էջմիածնի վանքում: 20 թեկնածուների մեջից ընտրվում է Սողոմոնը: Նա գնում է Էջմիածին ուսումնասիրելու եւ այնտեղում ուժեղ ազդում է կաթողիկոսին իր երգի տաղանդով: 1893 թվին, նա ավարտում է եւ դառնում վանական: Ըստ եկեղեցու ավանդույթի, նա վերածնվում է եւ վերակնքվում Կոմիտաս անունով: Երկու տարի հետո նա դառնում է քահանա եւ դրա համար ստանում Վարդապետ անունը: Նա հիմնում եւ ղեկավարում է վանքի երգչախումբը մինչեւ 1896 թիվը, երբ նա գնում է Բեռլին, ուր արձանագրվում է «Քայզր Ֆրայդրիք Վիլհելմ» համալսարանում եւ երաժշտական ուսումնասիրություն կատարում Րիչարդ Շմիդթի ձէռքի տակ: 1899−ին նա վերադառնում է Էջմիածին եւ սկսում է ղեկավարել ուրիշ «փոլիֆոնիկ» տղամարդկանց երգչախումբ: Ճամբորդում է երկրի բոլոր շրջանները, փնտրելու զանազան ժողովրդական երգեր եւ պարեր, տարբեր գյուղերից: Այսպիսով նա հավաքում է մոտավորապես 3000 երգ, նրանցից մեծ մասը հարմարեցրած երգչախմբի երգելու համար: Կոմիտասի քլխավոր աշխատանքը իր «Պատարագ»−ն է, որը մինչեւ այսոր ներկա է եկեղեցու ծիսակատարության մեջ: Այս աշխատանքը նա սկսել էր ստեղծագործել 1892 թվին բայց երբեք չավարտել Առաջին Համաշխարհային Պատերազմի սկսման պատճառով: «Պատարագ»−ը առաջին անքամ տպվել է 1933 թվին Փարիզում եւ առաջին անգամ ձայնագրվել 1988 թվին Երեւանում:Կոմիտասը առաջին ոչ−Եվրոպացին էր որ ընդունվեց Միջազգային Երաժշտական Ընկերության մեջ: Նա բազմաթիվ դասախոսություններ եւ կատարումներ էր ունենում ամբողջ Եվրոպայում, Թուրքիայում, և Եգիպտոսում, ներկայացնելով մինչև այդ ժամանակ շատ քիչ ճանաչված հայկական երաժշտությունը: 1910 թվից հետո, նա ապրել և աշխատել է Պոլիսում: Այնտեղ նա հիմնել է «Գուսան» երգչախումբը, 300 անդամով: 1915 թվի Ապրիլ 24−ին, երբ Հայոց Եղեռնը պաշտոնապես սկսեց, նա, շատ ուրիշ հայ մտավորականների պես, ձերբակալվել է եւ հարկադրվել քայլել աքսորի ճամփան դեպի Արաբական անապատներ: Նրա լավ ընկերը, թուրք բանաստեղծ Էմին Յարդաքուլը, եւ ամերիկյան դեսպան Հենրի Մորքենթաուն միջամտել են կառավարության դեմ և Կոմիտասը ազատվել է: Բայց նրա հավաքած աշխատանքից մի մասը կործանվել է այս դեպքի ժամանակ և նա երբեք ամբողջովին չի վերականգնել այս փորձարությունից: Նա վերջը տեղափոխվել է Փարիզ, որտեղում մահացել է հոգեբուժական քլինիքայում 1935 թվին: Հաջորդ տարում նրա աճյունը փոխադրվել է Երևան: 1950−ական թվականներին իր ձեռագիրներն էլ տեղափոխվեցին Փարիզից Երևան: Այսոր Երևանի երաժշտական դպրոցը կրում է Կոմիտասի անունը: