მდინარე

ვიკიპედიიდან

მდინარე - ბუნებრივ კალაპოტში მიმდინარე დიდი წყალი, რომელიც საზრდოობს თავისი აუზის მიწისზედა და მიწისქვეშა წყაროებით. მდინარეებს მეცნიერულად შეისწავლის დედამიწის ჰიდროლოგიის ერთ-ერთი დარგი - მდინარეთა ჰიდროლოგია. მდინარე თავის შენაკადებთან ერთად ქმნის მდინარეთა სისტემას, რომლის ხასიათი და განვითარება დამოკიდებულია კლიმატზე, რელიეფზე, გეოლოგიურ სტრუქტურასა და აუზის სიდიდეზე. მდინარეები იყოფიან მთის და ბარის მდინარეებად. დროებით, სეზონურ მდინარეებს უედებს უწოდებენ (არაბულად Wadi). ისინი მდებარეობენ საჰარაში და მსგავსი კლიმატური პირობების რეგიონებში. მათი კალაპოტები მშრალია, ივსება მხოლოდ დიდი წვიმების შემდეგ.

მდინარე გარემოს მნიშვნელოვანი ელემენტია: იგი არის სასმელი და ინდუსტრიული წყლის მომწოდებებლი, ბუნებრივი წყლის გზა, ჰიდროენერგიის წყარო, თევზების და სხვა ორგანიზმების საცხოვრებელი. მდინარეთა ერთი ნაწილი, ძირითადად განვითარებულ ქვეყნებში, დაბინძურებულია. ამ ქვეყნების მთავრობები მიმართავენ ყოველ ღონეს - საკანონმდებლოს, სანიტარულს, ტექნიკურს, რათა შეზღუდონ ან თავიდან აიცილონ მდინარეებში სამრეწველო ნარჩენების მოხვედრა. მდინარეები, რომლებიც რამდენიმე ქვეყნის ტერიტორიაზე მიედინებიან (დუნაი, რაინი, კონგო) შეზღუდულნი არიან კომერციული გემების მიმოსვლისათვის. აქ ნავიგაციის წესები დადგენილია საერთაშორისო შეთანხმებებით.

[რედაქტირება] საქართველოზე გამავალი უდიდესი მდინარეები

მდინარე სიგრძე (კმ) რომელ მხარეში მიედინება
1 მტკვარი * 1364 სამცხე-ჯავახეთი, შიდა ქართლი, ქვემო ქართლი
2 თერგი * 623 მცხეთა-მთიანეთი
3 ჭოროხი * 438 აჭარა
4 ალაზანი 351 კახეთი
5 რიონი 327 რაჭა-ლეჩხუმი-ქვემო სვანეთი, იმერეთი, სამეგრელო-ზემო სვანეთი
6 იორი 320 მცხეთა-მთიანეთი, კახეთი
7 ენგური 213 სამეგრელო-ზემო სვანეთი, აფხაზეთი
8 ხრამი 201 ქვემო ქართლი
9 ცხენისწყალი 176 რაჭა-ლეჩხუმი-ქვემო სვანეთი, იმერეთი, სამეგრელო-ზემო სვანეთი
10 ხობისწყალი 150 სამეგრელო-ზემო სვანეთი

* - მდინარის დიდი ნაწილი საქართველოს ფარგლებს გარეთ მდებარეობს.

[რედაქტირება] მსოფლიოს უდიდესი მდინარეები

მდინარე სიგრძე (კმ) რომელ ქვეყანაში მიედინება
1 ნილოსი 6671 ბურუნდი, ტანზანია, რუანდა, უგანდა, სუდანი, ეგვიპტე
2 ამაზონი 6280 პერუ, კოლუმბია, ბრაზილია
3 მისისიპი * 5970 აშშ
4 იანძი 5800 ჩინეთი
5 ობი * 5410 ჩინეთი, ყაზახეთი, რუსეთი
6 ხუანხე 4845 ჩინეთი
7 მეკონგი 4500 ჩინეთი, ბირმა, ლაოსი, ტაილანდი, კამბოჯა, ვიეტნამი
8 ამური * 4416 მონგოლეთი, რუსეთი, ჩინეთი
9 ლენა 4400 რუსეთი
10 კონგო 4374 კონგო-კინშასა, კონგო-ბრაზავილი, ანგოლა

* - მდინარეთა სიგრძეები ნაჩვენებია შენაკადებითურთ.

[რედაქტირება] იხილეთ აგრეთვე

  • საქართველოს მდინარეები
  • ევროპის მდინარეები
  • აზიის მდინარეები
  • აფრიკის მდინარეები
  • სამხრეთ ამერიკის მდინარეები
  • ჩრდილოეთ ამერიკის მდინარეები