აფხაზური ენა

ვიკიპედიიდან

აფხაზური ენა
Аҧсуа
მოლაპარაკეთა რაოდენობა 600.000
გავრცელებულია თურქეთი/საქართველო/აფხაზეთი
ლინგვისტური კლასიფიკაცია ჩრდილოკავკასიური
დამწერლობის სისტემა კირილიცა
ოფიციალური სტატუსი აფხაზეთი
ენის კოდები ISO 639-1

აფხაზური ენა (თვითსახელწოდება აფსუა ბჷზშია; ხალხთა ენებში გამოყენებულია ქართული ფუძიდან მომდინარე სახეობა), შედის იბერიულ-კავკასიურ ენათა ჩრდილო-დასავლურ, აფხაზურ-ადიღურ ჯგუფში. გავრცელებულია ძირითადად აფხაზეთის ტერიტორიაზე.

აფხაზური ენის ხმოვანთა სისტემა მეტად მარტივია: არის ორი ძირითადი ხმოვანი - ა და ე. წ. ირაციონალური ჷ, დანარჩენი ხმოვნები - აა, ე, ი, ო, უ მიღებულია პოზიციურად. თანხმოვანთა სისტემის მიხედვით აფხაზური ენა იბერიულ-კავკასიულ ენათა შორის ყველაზე რთულად ითვლება: ახასიათბს მკვეთრები, რის საფუძველზეც იქმნება ხშულთა და, ზოგჯერ, მეორეულ ასპირატთა სამეულებრივი სისტემა. გვხვდება ფარინგალური და ლარინგალური თანხმოვნები.

[რედაქტირება] აფხაზური ანბანი კირილიცით

აფხაზური ანბანი
ასო (კირილიცა) ტრანსლიტერაცია IPA ნიშანი ასო ტრანსლიტერაცია IPA ნიშანი
Аа a /a/ Мм m /m/
Бб b /b/ Нн n /n/
Вв v /v/ Оо o /o/
Гг g /g/ Ҩҩ /ɥ/
Гьгь g' /gʲ/ Пп p /pʼ/
Ҕҕ /ɣ/ Ҧҧ /p/
Ҕьҕь g̍' /ɣʲ/ Рр r /r/
Дд d /d/ Сс s /s/
Дəдə do /dʷ/ Тт t /tʼ/
Џџ ǰ /dʐ/ Тəтə to /tʷʼ/
Џьџь ǰ' /ʥ/ Ҭҭ /t/
Ее e /e/ Ҭəҭə o /tʷ/
Ҽҽ /ʦ̢/ Уу u /w, u/
Ҿҿ c̨̍ /ʦ̢ʼ/ Фф f /f/
Жж ž /ʐ/ Хх x /x/
Жьжь ž' /ʑ/ Хьхь x' /xʲ/
Жəжə žo /ʐʷ/ Ҳҳ /ћ/
Зз z /z/ Ҳəҳə o /ћʷ/
Ʒʒ ʒ /ʣ/ Цц c /ʦ/
Ʒəʒə ʒo /ʣʷ/ Цəцə co /ʦʷ/
Ии i /i, j/ Ҵҵ /ʦʼ/
Кк k /kʼ/ Ҵəҵə o /ʦʷʼ/
Кькь k' /kʲʼ/ Чч č /tɕ/
Ққ /k/ Ҷҷ č̢ /tɕʼ/
Қьқь k̢' /kʲ/ Шш š /ʂ/
Ҟҟ /qʼ/ Шьшь š' /ɕ/
Ҟьҟь k̄' /qʲʼ/ Шəшə šo /ʂʷ/
Лл l /l/ Ыы y /ə/