ქალაქგეგმარება

ვიკიპედიიდან

თანამედროვე ქალაქგეგმარების წინამორბედი  -  პარიზის რეკონსტრუქცია ოსმანის მიერ, მე-19 საუკუნის 50-იანი წლები
გაზარდეთ
თანამედროვე ქალაქგეგმარების წინამორბედი - პარიზის რეკონსტრუქცია ოსმანის მიერ, მე-19 საუკუნის 50-იანი წლები

ქალაქგეგმარება, ასევე ურბანული დაგეგმარება — აგლომერაციის, ქალაქისა თუ თემის სივრცითი მოწყობის (გეგმარების) დისციპლინაა, რომელიც ურბანული რეგიონების, მუნიციპალიტეტების და საქალაქო უბნების ფიზიკურ, სოციალურ და ეკონომიკურ განვითარებაზე ზრუნავს. განვითარების უფრო მცირე მასშტაბებზე სხვა პროფესიები არის კომპეტენტური, როგორიცაა არქიტექტურა და ინტერიერის დიზაინი. ამის საპირისპიროდ, რეგიონალური დაგეგმარება იხილავს უფრო ვრცელ გარემოს ნაკლებად დეტალურ დონეზე.

გეგმარების ეს ტიპები განმარტებული და შეჯამებულია საქართველოს კანონში სივრცითი მოწყობისა და ქალაქთმშენებლობის საფუძვლების შესახებ, რომელიც 2005 წელს დამტკიცდა და რომელიც რამდენიმე სხვა სამართლებრივ ინსტრუმენტთან ერთად საქართველოში მსხვილმასშტაბიანი გეგმარებების ფორმალურ მხარეს არეგულირებს.

[რედაქტირება] მნიშვნელობა

ტენოჩტიტლანი. მეხიკოს ეროვნული ანთროპოლოგიური მუზეუმის მიურალიდან.
გაზარდეთ
ტენოჩტიტლანი. მეხიკოს ეროვნული ანთროპოლოგიური მუზეუმის მიურალიდან.

ქალაქგეგმარება გზის გამკვალავია ქალაქთმშენებლობის საწარმოებლად, რამეთუ პრიორიტეტების ჩამოყალიბება სწორედ ამ ეტაპზე ხდება. აქვე წარმოებს ქვეყნის ამა თუ იმ თემის განვითარების ლოკალური პოლიტიკის დასახვა და მისი კომპლექსური შეჯერება მეცნიერების სხვა დარგებთან. ამას მოყვება ქალაქების, თემების, ანაც მათი ნაწილების მდგრადი განვითარების ჩარჩო პირობების შექმნა და განტკიცება. განსაკუთრებით გასათვალისწინებელია სოციალური, ეკონომიკური და გარემოს დაცვითი ფაქტორები. გარემოს დაცვის საკითხებს უკანასკნელი წლების განმავლობაში სულაც წამყვანი როლი უკავიათ, რადგან წარმოუდგენელია მოქალაქეებს შორის მიწის სამართლიანი განაწილება, თუ თავად გასანაწილებელი ობიექტის ხარისხი მათ კეთილდღეობას ვერ უზრუნველყოფს. ეს პრობლემები დეტალურად არის მიმოხილული ”აგენდა 21”-ში, რომელიც ყველა განვითარებული ქვეყნთვის გარემოსთან და მიწასთან მოპყრობის სახელმძღანელოა.

[რედაქტირება] ისტორია

ისტორიულად, ურბანული განვითარება ხშირად სპონტანური, ქაოტური მოვლენა იყო ვინემ გაწონასწორებული დაგეგმვის პროცესი. მე-19 საუკუნეში ურბანულმა დაგეგმვამ გავლენა განიცადა ახლად ფორმალიზებული არქიტექტურისა და სამოქალაქო ინჟინერიის დისციპლინებისგან. ამ დისციპლინებმა თანდათან დაიწყო კოდიფიცირება რაციონალური და სტილისტური მიდგომებისა ქალაქის პრობლემების გადაჭრაში ფიზიკური დიზაინის მეშვეობით. 1960-იან წლებში რაციონალური დაგეგმვის მოდელთან კრიტიკულმა მიდგომამ საშუალება მისცა დისციპლინას ურბანული დაგეგმვის დარგში მოეცვა ეკონომიკური განვითარების დაგეგმვის, საზოგადოების სოციალური დაგეგმვისა და გარემოს დაცვის დაგეგმვის საკითხებიც.