Lingua prisca Indoeuropaea
E Vicipaedia
Protoindoeuropeaea lingua (PIE) hypothetica mater communis linguarum Indoeuropaearum est. Existentia talis linguae generaliter accipitur a linguistis. Dicebatur fortasse ante plurimos annos, exempli gratia tempore palaeolithico.
Index |
[recensere] Phonologia
Lingua Protoindoeuropeaea dicitur habuisse hos sonos. Vide etiam linguas Indoeuropaeas ut videas quo modo mutata sint in eis.
[recensere] Consonantes
labiales | coronales | palatovelares | velaraes | labiovelares | laryngales | |
---|---|---|---|---|---|---|
p | t | ḱ | k | kʷ | ||
b | d | ǵ | g | gʷ | ||
bʰ | dʰ | ǵʰ | gʰ | gʷʰ | ||
m | n | |||||
s | h₁, h₂, h₃ | |||||
w | r, l | j |
[recensere] Vocales
- vocales breves a, e, i, o, u
- vocales longae ā, ē, ō
- Diphthongi ai, au, āi, āu, ei, eu, ēi, ēu, oi, ou, ōi, ōu
- allophona vocalica consonantium: u, i, r̥, l̥, m̥, n̥.
[recensere] Morphologia
[recensere] Nomina
Nomina declinabantur octo casibus (qui erant nominativus, accusativus, genetivus, dativus, instrumentalis, ablativus, locativus, vocativus). Genera fortasse tria erant: Masculinum, femininum, neutrumque. Sunt autem qui censeant tantum genera duo (animata / non animata) exstitisse.
Modi duo maiores declinationis sunt: thematicus et athematicus. Thematicae declinationi radices nominales augebantur sono -o- (in vocativo -e) et apophonia (permutatio vocalis) non fiebat. Formae athematicae declinationis veteriores sunt, secundum modum apophoniae dinoscuntur (acrodynamicae, proterodynamicae, hysterodynamicae et holodynamicae).
casuum exitus:
(Beekes 1995) | (Ramat 1998) | ||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
athematica | thematica | ||||||||||||||
masculina femininaque | neutra | masculina femininaque | neutra | masculina | neutra | ||||||||||
singularis | pluralis | dualis | singularis | pluralis | dualis | singularis | pluralis | dualis | singularis | pluralis | singularis | pluralis | dualis | singularis | |
nominativus | -s, 0 | -es | -h₁(e) | -m, 0 | -h₂, 0 | -ih₁ | -s | -es | -h₁e? | 0 | (coll.) -(e)h₂ | -os | -ōs | -oh₁(u)? | -om |
accusativus | -m | -ns | -ih₁ | -m, 0 | -h₂, 0 | -ih₁ | -m̥ | -m̥s | -h₁e? | 0 | -om | -ons | -oh₁(u)? | -om | |
genetivus | -(o)s | -om | -h₁e | -(o)s | -om | -h₁e | -es, -os, -s | -ōm | -os(y)o | -ōm | |||||
dativus | -(e)i | -mus | -me | -(e)i | -mus | -me | -ei | -ōi | |||||||
instrumentalis | -(e)h₁ | -bʰi | -bʰih₁ | -(e)h₁ | -bʰi | -bʰih₁ | -bʰi | -ō | -ōjs | ||||||
ablativus | -(o)s | -ios | -ios | -(o)s | -ios | -ios | |||||||||
locativus | -i, 0 | -su | -h₁ou | -i, 0 | -su | -h₁ou | -i, 0 | -su, -si | -oi | -oisu, -oisi | |||||
vocativus | 0 | -es | -h₁(e) | -m, 0 | -h₂, 0 | -ih₁ | -es | (coll.) -(e)h₂ |
[recensere] Pronomina
Pronomina difficilius reconstruuntur quia omnibus in linguis Indoeuropaeis differunt.
PIE habebat pronomina personalia primae secundaeque personae, sed, ut lingua Latina, non habebat tertiae. Pronomina personalia habebant suas formas et exitus unicos - vide, exempli gratia, etiam latine ego et me.
pronomina personalia (Beekes 1995) | ||||
---|---|---|---|---|
prima persona | secunda persona | |||
singularis | pluralis | singularis | pluralis | |
nominativus | h₁eǵ(oH/Hom) | wei | tuH | yuH |
accusativus | h₁mé, h₁me | nsmé, nōs | twé | usmé, wōs |
genetivus | h₁méne, h₁moi | ns(er)o-, nos | tewe, toi | yus(er)o-, wos |
dativus | h₁méǵʰio, h₁moi | nsmei, ns | tébʰio, toi | usmei |
instrumentalis | h₁moí | ? | toí | ? |
ablativus | h₁med | nsmed | tued | usmed |
locativus | h₁moí | nsmi | toí | usmi |