Територијална организација на Република Македонија
Од Википедија, слободна енциклопедија
Според новата територијална организација на Република Македонија, таа е поделена на 84 општини од кои 10 ја формираат посебната териотријална единица Град Скопје. Според бројот на жителите најголема е Општина Куманово со 105 484 жители, а најмала Вранештица со 1 322 жители. Според површината најголема е Општина Прилеп со 1 194 км2, а најмала Чаир со 3,5км2.
Во градот Скопје има 10 општини: Аеродром, Бутел, Гази Баба, Ѓорче Петров, Карпош, Кисела Вода, Сарај, Центар, Чаир и Шуто Оризари.
Соред бројот на жители, најголема општина во градот Скопје е Гази Баба со 72 617 жители, а најмала е Шуто Оризари со 20 800 жители.
Според површината, најголема општина во градот Скопје е Сарај со 229 км2, а најмала е Чаир со 3,5 км2.
[уреди] Хронологија
Во 1945 година со Закон, Македонија територијално е организирана во 4 окрузи, 32 околии и 894 месни народни одбори.
Од 1949 до 1952 година се донесени шест закони за територијална организација.
Во 1952 година бројот на општините од 223 е намален на 86, а на околиите од 18 на 7.
Во 1957 година има 7 околии и 73 општини.
Во 1965 со Законот за подрачјата на општините во СР Македонија се укинати околиите, а бројот на општините се намалува на 32.
Од 1976 до 1996 година Република Македонија има 34 општини. Градот Скопје има статус на посебна општествено-политичка заедница со пет општини: Гази Баба, Карпош, Кисела Вода, Центар и Чаир.
Од 1996 до 2004 година, локалната самоуправа во Република Македонија територијално е организирана во 123 општини (од кои некои се покажаа како доста неуспешни и нефункционални општини чиј опстанок беше доведен до прашање)и градот Скопје, како посебна единица на локалната самоуправа. Во градот Скопје има седум општини: Гази Баба, Ѓорче Петров, Карпош, Кисела Вода, Центар, Чаир и Шуто Оризари.
[уреди] Етно-демографските импликации на новата територијална организација
Новата територијална организација на Република Македонија предизвика голем број на контроверзи и поделби во македонската јавност. Голем дел од Македонците, а и помал дел од албанското население сметаше дека со новата територијална организација се врши нарушување на етничката рамнотежа во Република Македонија. Во противници на предложената територијалната поделба вклучуваа се вброија повеќе опозициони партии, како и некои познати интелектуалци кои сметаа дека целиот процес на подготовка на новата територијална поделба се извршил крајно нетранспарентно, спротивно од волјата на граѓаните и дека е конципиран да направи етничка поделба помеѓу македонски и албански "територии". Некои од фактите и мислењата кои тие ги наведуваа се следните:
- Општина Гостивар која според старaта поделба имаше 26,54% Македонци, со припојување на општините Вруток, Долна Бањица, Чегране и Србиново се намали бројот на Македонците на 19,77%,. Со ова одредбите од рамковниот договор не важат за Македонците на локално ниво како малцинство.
- Општина Тетово според старата поделба имаше 28,17% Македонци, со припојување на општините Џепчиште и Шипковица нивниот број се намали на 23,16%, со тенденција да опадне под 20% поради високиот наталитет и константното доселување на Албанци од Косово, а со тоа Македонците да се најдат во иста ситуација како во Гостивар.
- Општина Струга имаше 47,94% Македонци и тие беа најбројни во општината, и со припојување на општините Велешта,Делогожди,Лабуништа и Луково бројот на Македонците опадна на 32,09%,а на Албанците се зголеми од 41,54% на 56,86%.
- На руралната Општина Чашка во Велешко (регионот Азот) покрај општините Богомила и Извор и се придадоа и селата Горно и Долно Јаболчиште (од Општина Велес) населени исклучиво со Албанци па така бројот на Албанците од само 7,47% скокна на 33,06% и со тоа ова историски-важно македонско подрачје станува двојазично со тенденција, поради големиот наталитет во албанските села, а нискиот во македонските оваа општина за некое време да стане мнозинско албанска.
- На Општина Долнени која се наоѓа во северниот дел на Пелагонија (Прилепското поле) и се придодаде општината Житоше па бројот на Македонци се намали од 41,79% на 36,57%,а бројот на Албанците и Бошњаците се зголеми (од 21,22% на 26,37% на Албанците и од 14,10% на 17,36% на Бошњаците) со што Долнени станs предоминантно муслиманска општина.
- Со припојувањето на општините Сарај и Кондово на Градот Скопје бројот на Албанците се зголеми од 15,30% на преку 20% со што главниот град на Република Македонија стана двојазичен. На Скопје му се придадоа уште 229 км квадратни и голем број села кои (некои немаат ни канализација ни телефонска мрежа) кои се одалечени и повеќе од 20 км од него.
Поддржувачите на новата територијална организација, кои ги опфаќаа владејачките партии, како и некои невладини организации сметаа дека со оваа поделба се исполнуваат обврските од Рамковниот Договор, а исто така се овозможува поголема независност на општините, односно фискална и физичка децентрализација, која би била невозможна доколку би постоеле микро-општини како во претходната организација.
Силниот отпор од страна на противниците на новата поделба резултираше со организирање на референдум. На референдумот мнозинството се искажа Против новата територијална поделба, но не беше постигнат потребниот процент од 51% учество на вкупното население.