Тетовирање (филм)
Од Википедија, слободна енциклопедија
На оваа статија ѝ е потребно правилно форматирање, категоризирање, граматика, интервики и слично. Може да помогнете со тоа што ќе ја уредите и трансформирате во стандардна вики-статија.
Тетовирање е македонски филм од 1991 година, во времетрање од 128 минути. Филмот е снимен во стандард техника, со звук, во боја и 35мм.
Приказната се случува во летото 1989 година за време на умирањето на комунизмот, последната голема човекова завера кон Бога. Филмот зборува за беспрекорноста на функционирањето на апсурдот, репресијата и насилството, за жал, единствените неизбежни константи на југо-фатумот. Дејството на „Тетовирање“ се развива тргнувајќи од една апсурдна ситуација, кога главната личност Илија, кој и инаку, според својот нескротлив темперамент како да е предодреден да биде во конфликт со официјалните сили што го „штитат“ поредокот, по една караница со сопругата го напушта домот со единственото што го поседува, празниот куфер. Сакајќи да најде малку мир, оди на железничката станица, каде што им станува сомнителен на двајца полицајци - и поради само за нив познати причини, го апсат. Во Истражниот затвор, Илија со неколкумина други уапсени истиот ден, се третирани - априори - како криминалци. Тие се подложени на неверојатно драстична вербална и физичка тортура. Илија, свесен за својата невиност, не може да се согласи со тоа и со право очекува да биде ослободен, уште повеќе што таткото на неговата сопруга е познат адвокат. Меѓутоа, истражната попстапка се одолговлечува, и Илија се соочува и ги преживува сите „финеси“ на затворското живеење во кое, покрај присилата од затворските чувари, затворениците се изложени и на уште една, на свој начин дури и посурова тортура од страна на закоравените криминалци. По една таква ситуација, кога борејќи се за сопствениот живот во тепачка со криминалецот Љупчо, кој потоа, не по вина на Илија, им подлегнува на повредите, тој е обвинет за убиство и е упатен на издржување на затворската казна. Со тоа, односот меѓу сопружниците добива нова, дури и побогата димензија; миговите на посети од страна на неговата сопруга му даваат на Илија сила да истрае и да се бори за ревизија на процесот. Меѓутоа, еден ден, очекувајќи го доаѓањето на сопругата, Илија, без своја волја, е вовлечен во бегството на затвореникот Змија. Бегството завршува трагично и за самиот Илија. Убиен е од специјалец со куршум испукан во челото на сликата на Исус - истетовирана на неговите гради.
Филмот „Тетовирање“ со својата појава како да доаѓа да ја потврди кревкоста, но и креативната виталност на македонската играна филмска продукција. Зад парадоксалноста на оваа, инаку објективна теза, се наоѓаат и сите дотогашни познати и помалку познати чинители. Неспорниот интернационален успех, пак, што овој филм набргу го доживеа, докажува дека со инсистирањето на ваква продукција, макар и во нејзиниот сè позабележителен дисконтинуитет, македонскиот игран филм може да се најде и во најактуелните светски филмски трендови.
Како основа за филмот послужи текстот на писателот Мирко Ковач, а неговата финална структура ја направија заеднички режисерот Столе Попов и белградскиот синеаст Живоин Павловиќ. Во овој текст и на прв поглед е видливо дека сценаристите поаѓаат од еден реален животен мотив, тоа е случката со работникот Илија, со неговите животни ставови и незадоволства, кои случајно ќе го одведат во затвор, од каде повеќе нема да излезе. Но дали од незадоволството може да се генерира една апсурдна животна случка, тоа во самиот сценаристички текст не е достатно елаборирано. Сценариото само го претпоставува апсурдот како можен драмски мотив, но мошне малку го најавува.
Режисерот Столе Попов во овој филм го остава настрана предложениот сценаристички преттекст и се обидува да направи посебна визуелна структура, каде што апсурдното ќе го најде својот изразен простор.
Основните интенции на „Тетовирање“, земени во нивната идејно-наративна смисла, бездруго ова дело го врзуваат за едно забележително уметничко и филозофско наследство, кое не доаѓа само од овие простори. Европската филозофија и литература последниот век тргнаа по атеистичкиот пат, и поради тоа (што не е она најважното), и поради економското пропаѓање на буржоазијата (што е она битното), запаѓа во песимизам. Во „Тетовирање“, егзистенцијалните, односно судбинските проблеми и прашања, се судираат со проблемите на човековата вера, којашто не мора нужно да биде религиозен чин, и тие проблеми го доведуваат јунакот до една етичка конфронтација со себе, но и со другите.
Режисерот Столе Попов, меѓутоа, супериорно и од содржински и од формален аспект, го изградува овој свој, трет по ред, игран филм. Неговата постапка на места е строго реалистичка, на места дури и со натуралистички навеви, но сите тие елементи само помагаат да се ослободи онаа вистинска драмска енергија што ова дело, без сомнение, ја содржи во голема мера.
Целиот актерски ансамбл во сценско-актерска смисла, максимално се соживува со атмосферата на затворот. Овде ја истакнуваме, пред сè, брилијантната ролја на Мето Јовановски, кој всушност за цело време стои како стожерна актерска фигура на тој ансамбл. Потоа тука се и: Кирил Поп Христов, Данчо Чевревски, Светозар Цветковиќ, Стево Спасовски, Благоја Чоревски, Столе Аранѓеловиќ, Петар Арсовски, Јовица Михајловски, Лилјана Меѓеши, Заим Музаферија, Кирил Ристовски, Младен Крстевски, Александар Чамински, Шишман Ангеловски, Ванчо Петрушевски итн... Снимателот на филмот Мишо Самоиловски успева да постигне максимална функционалност на секој кадар, а тоа истото важи и за сценографијата на Никола Лазаревски.
„Тетовирање“ е дело што ретко се случува во една определена играна продукција. Неговата оригиналност, неговиот конечен квалитет, содржани се во една - по негова мера создадена - естетска сфера која, како што во почетокот нагласивме, има свои корени во некои апсурдни животни и драматуршки ситуации. Но, за тоа да стане видливо и кинестетички препознатливо, заедно со режисерот, заслужна е и целата изведувачка екипа на овој филм.
[уреди] Екипа
Режија: Попов Стојан - Столе Сценарио: Ковач Мирко Директор на фотографија: Самоиловски Мишо Снимател: Самоиловски Владимир Монтажа: Чемчев Вангел Лаки Главни улоги: Аранѓеловиќ Столе, Јовановски Мето, Меѓеши Љиљана, Михајловски Јовица, Поп-Христов Кирил, Цветковиќ Светозар, Цвијановиќ Зоран, Чамински Александар, Чевревски Данчо Споредни улоги: Ајрула - Тозија Сабина, Ангеловски Шишман, Арсовски Петар, Дуковски Самоил, Јачев Владимир, Јашар Мустафа, Јолевски Ѓорѓи, Клинче Атила, Крстевски Младен, Музаферија Заим, Павловски Предраг, Ристевски Кирил, Спасовски Стево, Стојанова Милица, Чоревски Благоја, Шехтански Александар Музика: Константинов Љупчо Сценографија: Лашиќ Владислав Костимографија: Цвијановиќ Светлана Тон: Јаневски Јордан Светло: Богоевски Петар, Крстевски Милосав - Ага Асистент на режија: Поповски Диме Асистент снимател: Ферро Бранд Асистент тон снимател: Јаневски Коста Организатори на снимање: Арсовски Миле, Ацевски Стеван - Стевче Директор на филм: Мижимаков Панта
Други улоги:
Верица Јанковиќ Кирил Гравчевски Џеладин Хасани
Други соработници:
соработници на сценариото -- Живоин Павловиќ; Столе Попов маскер -- Снежана Томненовиќ асистент режисер -- Слободан Голубовиќ - Леман секретар режисер -- Драгица Марковиќ помошник директор за финансии -- Љубица Крстевска водач на снимање -- Томе Моловски помошници на организаторот на снимање -- Миле Арсовски; Александар Стојановиќ асистент снимател -- Сретен Паковски асистент маскер -- Светлана Гутиќ снимател на музика -- Светлана Георгиевска-Марковиќ асистент сценограф -- Милан Младеновиќ асистент костимограф -- Жаклина Крстевска асистент монтажер -- Маја Чемчева реквизитери -- Негослав Ѓоковиќ; Вангел Миовски сликар на декор -- Слободан Сремац гардеробери -- Димитар Темтов; Бранко Лозановски набавувач -- Драги Трајановски светло -- Петар Богоевски; Милосав Крстевски; Владо Ружиќ фар -- Мане Насков агрегат -- Драги Трифуновски водач на статисти -- Христо Кировски соработници -- Србо Кабадиќ; Борис Украина каскадер -- Звонко Плавшиќ - Звонце