Grunnegs woordenbouk
Van Wikipedie
Dit is n Grunnegs woordenbouk Grunnegs-Nederlaands. Dingen dij hierin te stoan kommen binnen: grammoatiek, algemaine woorden en zegswiezen.
Zai ook t artikel over t Grunnegs.
[bewark] Info veurof
t Grunnegs is t dialekt dat sproken wordt in de provinzie Grunnen en dailen van t Drìnt en Fraislaand. t Bestaait oet meerdere dialekten, woardeur nait overal t zölfde Grunnegs proat wordt. t Grunnegs ken in twij heufddialekten verdaild worden, t Zuud- en Oostgrunnegs en t Noord- en Westgrunnegs. t Maist veurkommende verschil tuzzen baident is t gebruuk van -uu of de -oe in woorden as huus/hoes en uut/oet. Doarnoast binnen der nog meer verschillen zo as t gebruuk van hom in ploats van zoch of zok en t vertoalen van in noar ien. Om toch alle Grunnegse dialekten heur stee te geven, worden alle schriefwiezen in dit woordenbouk vermeld.
De dialekten t Grunnegs binnen van west noar oost:
- Pompsters
- Westerkwartaars
- Hoogelaandsters
- Stadjeders
- Noordvelds
- Oldambtsters
- Veenkolonioals
- Westerwolds
[bewark] Oetsproak
Hieronder stoan n poar letterkombinoatsies en heur oetsproaken.
Schiefwieze | Oetsproak | Veurbeeld |
ai | aj (heel plat ook uitgesproken oj) | nait (najt/nojt) |
aai | iets langere aj (geen vervorming) | tudaai (tuudaai) |
ì | overdreven klank tussen e en i | ìnde (iinde) |
oa en (sums) oo | oo zoals in oor | goan (goon) |
è | lange e klank als in de Deense æ | bèrre (bære) |
ö | lange klank zoals t Franse œuf | kört (kœut) |
ô | lange o klank als de Deense å | ôf (åf) |
ui | als in het Nederlands of als öj | gruien (gröjn) |
-nen | nn | Grunnen (grunn) |
-nden | nn | Landen (lann) |
vv | ff zoals in koffie | kovvie (koffie) |
-ven/-men/-pen/-ben | 'm (' staat voor een kort steut) | lopen (loo'm) |
-ken | 'ng (' is weer de steut) | moaken (mò'ng) |
-ggen | khng zoals de gn in magnum | maggen (makhng) |
Ain van de rezens dat t Grunnegs t op ain noa minst-verstoanboare dialekt van Nederlaand is, is dat de oetsproak hail slim verschilt van t Nederlaands. Ook worden dingen voak aands oetsproken as dat t schreven wordt. Veurbeeld:
- Schriefwieze: "Dat het hai aiglieks nait doan," zegt zien bruier
- Oetsproak: Dadhedde ailieks naidoan, sèht sien bröjr
[bewark] Spellen
Veur t Grunnegs bestait gain vaste spellen. Der is wel n veurkeursspellen dij maisttieds noavolgd wordt. Hieronder stoan wat regelkes dij in dizze veurkeursspellen veurkommen.
[bewark] Oetgangspunten
- Zo veul meugelk schrieven zo as t oetsproken wordt
- Wel grammoatikoal krekthaid beholden
- Zo veul meugelk de c vervangen deur k of s
- Engelse lainwoorden nait verandern
- In geogroafische noamen de -en achteraan zo veul meugelk vot hoalen
oetwaarkens en meer regels hieronder
[bewark] Woorden ìndegend op -en
Dizze worden in t Grunnegs voluut schreven. Oetzönderns binnen woorden dij ìndegen op de letters: l en r. Hier wordt -en der wel achterplakt.
Nederlaands | Grunnegs | Uutsproak |
kijken | kieken | kiekng |
praten | proaten | proatn |
paarden | peerden | peern |
voeren | vouern | vouern |
kletsen | kwedeln | kwedeln |
Bie geogroafische noamen dij ìndegen op -en wordt de -en zo veul meugelk vot hoalt. Veurbeeld:
Grunnegs | Nederlaands |
Nimweeg | Nijmegen |
n Oetzöndern hierop is t meervold van t woord heer. Dizze wordt as heren schreven om t verschil tuzzen heren en heern (haring) te beholden.
[bewark] Open lettergrepen
Net as in t Nederlaands het t Grunnegs gain klinkerverdubbeln bie waarkwoorden mit open lettergrepen:
Nederlaands | Grunnegs |
lopen | lopen (en dus gain loopen of loop'm) |
duiken | duken (gain duuken) |
[bewark] Oa of ao?
In t Grunnegs bestaait gain twiefel: aaltied oa. Dus proaten, kloagen en knoal. As der in t Nederlaands n woord veurkomt dat mit n -oo dij n -oa oetsproak het, wordt dizze in onwiezegde vörm overnomen in t Grunnegs. Dus gain noard of oar mor gewoon noord en oor.
Bie woorden as zo as (zoals) wordt t woord ofbroken om te veurkommen dat de -oa oetsproken wordt as de -oo in noord.
[bewark] Apostrof
As der aan t rechterkaande letters votvallen, den wordt de apostrof wel schreven. Vallen der letters aan t linkerkaande weg, dan wordt der gain apostrof geschreven:
Wel apostrof | Gain apostrof | |
Nederlaands | De hond speelde met zijn bal. | Ik zag een hond. |
Grunnegs | d'Hond speulde mit zien bale. | k Zag n hond. |
In ain enkel geval wordt de letter aan t woord vastplakt: soavends, smörns, smiddags.
t Votvalen van de -e in de wordt voak nait schreven.
[bewark] U of ö
In de Grunnegse toal binnen verschaaidene woorden woarbie de schriefwieze zo wel mit n -u as met n -ö wezen ken. n Goud veurbeeld hierveur is t woord Grunnen. Dit wordt in n groot dail van de provinzie as Grunnen schreven, mor in Oost-Grunnen zell t eerder as Grönnen speld worden. Baide vörmen worden juust rekend. Op Wikipedie wordt de -u bruukt, omdat n veurkeursregel van t Grunnegs is, zo min meugelk vrumde taikens te gebruken.
[bewark] Trema
In t Grunnegs valt t Nederlaandse trema vot en wordt nait vervangen. As der n woord stait as Itoalie, wait de Grunneger dat hai of zai t uutspreken mout as Itoalië.
[bewark] Grammoatiek
[bewark] Veurnoamwoorden
[bewark] Nominatief
Grunnegs | Nederlaands |
Ik | ik |
Doe | jij |
Hai/hee | hij |
Zie/zai | zij |
Wie | wij |
Joe/je/ie | jullie/u |
Zie/zai | zij |
[bewark] Genitief
Grunnegs | Nederlaands |
Mienent | het mijne |
Dienent | het jouwe |
Zienent | het zijne |
Heurent | het hare |
Onzent* | het onze |
Joenent | dat van jullie |
Heurent | dat van hen |
- *Uutsproken as [[ozzent]]
- t Bezittelk veurnoamwoord krigst deur de -ent achter dizze gentieven vot te hoalen. Bie Onzent blieft de -e stoan.
[bewark] Datief
Grunnegs | Nederlaands |
Mie | mij |
Die | jou |
Hom | hem |
Heur | haar |
Ons* | ons |
Joe | jullie |
Heur | hen |
- Uutsproken as [[oa's]] of [[oanz]]
[bewark] Akkusatief
Grunnegs | Nederlaands |
Mie | mij |
Die | jou |
Hom | hem |
Heur | haar |
Ons | ons |
Joe | jullie |
Heur | hen |
[bewark] Ons
Ons (uutsproken as oas of oanz) betaikent ons en is t bezittelk veurnoamwoord van wie. t Wordt, noast de gebrukelke funksie, in t Grunnegs ook bruukt bie personen. As n bepoald persoon of daaier hail noabersk is veur de spreker, den zegt hai voak ons veur de noam. Veurbeeld:
- "Ons Greta is aaltied te loat"
Greta is den n noabersk persoon van de spreker. Voak wordt bruukt bie n bruier, zuster, zeun, dochter, mouder (ons ma), voader (ons voa), gelaifde vrund of gelaifd hoesdaaier.
Dit ken ook aandsom:
- "Joen Greta is aaltied te loat"
Greta is den n noabersk persoon van de ontvanger.
[bewark] Regelmoatege waarkwoorden
Vervougen | Veurbeeld |
Ik STAM (+ extra klinker) | ik lop/loop |
Doe STAM + st | doe lopst |
Hai STAM (+ t) | hai lop/lopt |
Wie STAM + en | wie lopen |
Joe STAM + en | joe lopen |
Zai STAM + en | zai lopen |
[bewark] Onregelmoatege waarkwoorden
[bewark] Hebben
Tegenswoordege tied | Vergangen tied | Voltoeide tied |
---|---|---|
Ik heb | Ik har | Ik heb had |
Doe hest | Doe harst | Doe hest had |
Hai het | Hai har | Hai het had |
Wie hebben | Wie harren | Wie hebben had |
Joe hebben | Joe harren | Joe hebben had |
Zai hebben | Zai harren | Zai hebben had |
[bewark] Wezen
Tegenswoordege tied | Vergangen tied | Voltoeide tied |
---|---|---|
Ik bin | Ik was, war | Ik bin/heb wèst |
Doe bist | Doe wast, warst | Doe bist/hest wèst |
Hai is | Hai was, war | Hai het wèst |
Wie binnen | Wie wazzen, waren | Wie binnen/hebben wèst |
Joe binnen | Joe wazzen, waren | Joe binnen/hebben wèst |
Zai binnen | Zai wazzen, waren | Zai binnen/hebben wèst |
[bewark] Doun
Tegenswoordege tied | Vergangen tied | Voltoeide tied |
---|---|---|
Ik du, dou | Ik dee | Ik heb doan |
Doe dust | Doe deest | Doe hest doan |
Hai dut | Hai dee | Hai het doan |
Wie dudden*, doun | Wie deden | Wie hebben doan |
Joe dudden, doun | Joe deden | Joe hebben doan |
Zai dudden, doun | Zai deden | Zai hebben doan |
- *Uutsproken as [[duhn]]
[bewark] Denken
Tegenswoordege tied | Vergangen tied | Voltoeide tied |
---|---|---|
Ik denk | Ik docht | Ik heb docht |
Doe denkst | Doe dochst | Doe hest docht |
Hai denkt | Hai docht | Hai het docht |
Wie denken | Wie dochten | Wie hebben docht |
Joe denken | Joe dochten | Joe hebben docht |
Zai denken | Zai dochten | Zai hebben docht |
[bewark] Goan
Tegenswoordege tied | Vergangen tied | Voltoeide tied |
---|---|---|
Ik gai, goa | Ik gong | Ik bin gongen, goan |
Doe gaist | Doe gongst | Doe bist gongen, goan |
Hai gait | Hai gong | Hai is gongen, goan |
Wie goan | Wie gongen | Wie binnen gongen, goan |
Joe goan | Joe gongen | Joe binnen gongen, goan |
Zai goan | Zai gongen | Zai binnen gongen, goan |
[bewark] Zain
Tegenswoordege tied | Vergangen tied | Voltoeide tied |
---|---|---|
Ik zai, zug, zig | Ik zag | Ik heb zain |
Doe zigst, zugst | Doe zagst | Doe hest zain |
Hai zigt, zugt | Hai zag | Hai het zain |
Wie zain, zuggen, ziggen | Wie zagen | Wie hebben zain |
Joe zain, zuggen, ziggen | Joe zagen | Joe hebben zain |
Zai zain, zuggen, ziggen | Zai zagen | Zai hebben zain |
[bewark] Mouten
Bie dit waarkwoord wordt de ou ook oetsproken as körte o: ik mot, doe motst, wie motten, enz.
Tegenswoordege tied | Vergangen tied | Voltoeide tied |
---|---|---|
Ik mout | Ik moz, mos | Ik heb mouten |
Doe moutst (t niet uitgesproken) | Doe mosst | Doe hest mouten |
Hai mout | Hai moz, mos | Hai het mouten |
Wie mouten | Wie mozzen | Wie hebben mouten |
Joe mouten | Joe mozzen | Joe hebben mouten |
Zai mouten | Zai mozzen | Zai hebben mouten |
[bewark] Snieden
Tegenswoordege tied | Vergangen tied | Voltoeide tied |
---|---|---|
Ik snie | Ik sneed | Ik heb sneden |
Doe snitst | Doe sneedst | Doe hest sneden |
Hai snit | Hai sneed | Hai het sneden |
Wie snieden | Wie sneden | Wie hebben sneden |
Joe snieden | Joe sneden | Joe hebben sneden |
Zai snieden | Zai sneden | Zai hebben sneden |
[bewark] Sloapen
Tegenswoordege tied | Vergangen tied | Voltoeide tied |
---|---|---|
Ik sloap | Ik sleup | Ik heb sloapen |
Doe slepst | Doe sleupst | Doe hest sloapen |
Hai slep(t) | Hai sleup | Hai het sloapen |
Wie sloapen | Wie sleupen | Wie hebben sloapen |
Joe sloapen | Joe sleupen | Joe hebben sloapen |
Zai sloapen | Zai sleupen | Zai hebben sloapen |
[bewark] Geven
Tegenswoordege tied | Vergangen tied | Voltoeide tied |
---|---|---|
Ik geef | Ik gaf | Ik heb geven |
Doe gefst | Doe gafst | Doe hest geven |
Hai gef(t) | Hai gaf | Hai het geven |
Wie geven | Wie gaven | Wie hebben geven |
Joe geven | Joe gaven | Joe hebben geven |
Zai geven | Zai gaven | Zai hebben geven |
[bewark] Aanpitjen
Tegenswoordege tied | Vergangen tied | Voltoeide tied |
---|---|---|
Ik pitje aan | Ik pitjede aan | Ik heb aanpitjed |
Doe pitjest aan | Doe pitjedest aan | Doe hest aanpitjed |
Hai pitjet aan | Hai pitjede aan | Hai het aanpitjed |
Wie pitjen aan | Wie pitjeden aan | Wie hebben aanpitjed |
Joe pitjen aan | Joe pitjeden aan | Joe hebben aanpitjed |
Zai pitjen aan | Zai pitjeden aan | Zai hebben aanpitjed |
[bewark] Vroagen
Tegenswoordege tied | Vergangen tied | Voltoeide tied |
---|---|---|
Ik vroag | Ik vreug | Ik heb vroagd |
Doe vroagst | Doe vreugst | Doe hest vroagd |
Hai vroagt | Hai vreug | Hai het vroagd |
Wie vroagen | Wie vreugen | Wie hebben vroagd |
Joe vroagen | Joe vreugen | Joe hebben vroagd |
Zai vroagen | Zai vreugen | Zai hebben vroagd |
[bewark] Zuch/zok wassen
Tegenswoordege tied | Vergangen tied | Voltoeide tied |
---|---|---|
Ik was mie | Ik wasde mie | Ik heb mie wossen |
Doe wasst die | Doe wasdest die | Doe hest die wossen |
Hai wast zuch/zok, hom | Hai wasde zuch/zok, hom | Hai het zuch/zok, hom wossen |
Wie wassen ons | Wie wasden ons | Wie hebben ons wossen |
Joe wassen joe | Joe wasden joe | Joe hebben joe wossen |
Zai wassen zuch/zok, heur | Zai wasden zuch/zok, heur | Zai hebben zuch/zok, heur wossen |
[bewark] Mie
t Woord mie betaikent mij en wordt bruukt bie zoch-waarkwoorden, mor ken in t Grunnegs bie binoa elk aander waarkwoord zet worden. t Wordt op dizze menaaier bruukt as der aine's mainen of zin uutdrukt wordt. Mie wordt in t Nederlaands nait vertoald. Veurbeeld:
- Grunnegs: Joe goan mie doar nait hìn.
- Letterleks vertoald: Jullie gaan daar niet heen.
- Betaikenis: Ik wil niet dat jullie daar heen gaan.
[bewark] Hulpwaarkwoorden
In t Grunnegs wordt, net as in de maiste andere Leegsaksische dialekten, t hulpwaarkwoord achteraan in de zin zet.
- Grunnegs: Zeg mor dat wie nait kommen willen
- Nederlaands: Zeg maar dat wij niet willen komen.
[bewark] Lidwoord
In t Grunnegs worden de twee lidwoorden de en (he)t bruukt. Net zo as in t Nederlaands is de veur manleke en vraauwleke woorden en het veur onzaaidege woorden. Het wordt voak ofkört tot 't.
t Lidwoord is ain van de verschillen tuzzen t Noord -en Westgrunnegs (Hoogelaandsters, Westerkwartaars) en t Oost -en Zuudgrunnegs (Oldambtsters, Veenkolonioals). In t Zuudoosten wordt t lidwoord maisttieds wel bruukt en in t Noordwesten maisttieds nait.
Veurbeeld:
Hoogelandsters: Kraant vaalt op mat.
Veenkoloniaals: De kraande vaalt op de madde.
Nederlands: De krant valt op de mat.
[bewark] Achtervougsels
[bewark] -lijk
t Nederlaandse achtervougsel -lijk wordt in t Grunnegs vertoald mit: -liek(s), -lek(s) of -lk(s). Veurbeelden:
Grunnegs | Nederlaands |
Aiglieks | eigenlijk |
Kwoalek | kwalijk |
Haartelk | hartelijk |
[bewark] -ig, -erig, -eleg
In de Nederlaandse achtervougsels -ig, wordt de -i vervangen deur n -e. Ook ken de e veur de klinker stoan goan, woardeur de -i vervaalt. Veurbeelden:
Grunnegs | Nederlaands |
Bliedeg | blij |
Kieperg | flink |
Sladdereg | vochtig |
Bunzelg | bang |
Doezeleg | duizelig |
[bewark] -ing
In t Grunnegs wordt t Nederlaandse achtervougsel -ing vertoald mit -en of -eng. De -en is de maist-bruukte. In woorden dij ìndegen op -ering wordt de regel volgd dij zegt dat de -n aan de -r vast komt. In t woord Groningen vaalt de en vot omdat der al -en te stoan komt deur de -ing. Zölfstandege noamwoorden dij in t Nederlaands ìndegen op -ing (en in t Grunnegs dus op -en of -eng) kriegen in t meervold n -s der achter. Veurbeelden:
Nederlaands | Vertoalen 1 | Vertoalen 2 |
Groningen | Grunnen | Grunneng |
Vertaling | vertoalen | vertoaleng |
Datering | doateern | doateerng |
Funderingen | Fundeerns | Funderngs |
[bewark] -schap
t Nederlaandse achtervougsel -schap wordt in t Grunnegs vertoald mit -schop of -skop. t Is streekgebonden welkent gebruukt wordt. Veurbeeld:
Nederlaands | Vertoalen 1 | vertoalen 2 |
Gevangenschap | gevangenschop | gevangenskop |
Graafschap | geveschop | geveskop |
[bewark] Bievougelke veurnoamwoorden
Bievougelke veurnoamwoorden worden maisttied mokt oet biewoorden. Biewoorden binnen woorden as old, nij, rood, gruin, groot, lutje, goud, enz. Veur elk woord verschilt de vervouging:
- Bie woorden as old, kold, zolt enz. vaalt de -d vot en komt der -le veur in t stee. Dan krigst woorden as olle, kolle en zolle. In andere Grunnegse dialekten hoalt man de -d vot en komt veur de -l n -a. Dit gebeurt den allenneg bie woorden dij op -d ìndegen. Bie woorden dij ìndegen op n -t, blift t zo en komt der niks achter. Dan krigst woorden as oale, koale en zolt.
- Bie woorden dij oflaid binnen van topogroafische noamen, krigst der -s achter. Net zo as in t Nederlaands komt der -sch achter as veur de -s n lösse -i te stoan komt. Bieveurbeeld Duutse, Belgische, Fraise, Grunnegse.
- In t Grunnegs hest nog n andere menaier om topogroafische bievougelke veurnoamwoorden aan te duden, noamelk mit -er, -der of -ster. Bieveurbeeld: Stadjeder, Damster daip, Pekelder Hollaands.
- In sommege gevallen komt der -sk achter. Dit is n overbliefsel oet t Frais, woaroet t Grunnegs dails is ontstoan. Dit wordt enkeld bie n poar woorden bruukt as eelsk en papsk.
[bewark] Veurbeelden van bievougleke veurnoamwoorden
Biewoord (nld) | Biewoord (gos) | Bievougelk noamw. | Vergrotende trap | Overtreffende trap |
---|---|---|---|---|
Groot | Groot | Grode | Groter | Grootst(e) |
Klein | Klaain/lut/lutteg/leut | Lutje/leutje | Lutteger/leuteger/klaainder | Lutegst(e)/Klainst(e) |
Donker | Duuster | Duustere | Duusterder | Duusterst(e) |
Zwaar | Swoar | Swoare | Swoarder | Swoarst(e) |
Licht | Licht/lucht | Lichte/luchte | Lichter/luchter | Lichtst(e)/luchtst(e) |
Goed | Goud/richt/juust | Goi(e)/gooi(e)/richtege/juuste | Beter | Best(e)/bìst(e) |
Slecht | Min/euvel/maal | Minne/euvele(ge)/male | Minder/euveleger/maler | Minst(e)/euvelegst(e)/maalst(e) |
Recht | Liek | Lieke | Lieker | Liekst(e) |
Krom | Slicht | Slichte | Slichter | Slichtst(e) |
Kold | Kold/kol | Kolle | Koller/kolder | Koldst(e) |
Warm | Waarm/hetseg | Waarme/hetsege | Waarmer/hetseger | Waarmst(e)/hetsegst(e) |
Lang | Laank/laang | Laanke/laange | Laanker/laanger | Laankst(e)/laankst(e) |
Kort | Kört | Körte | Körter | Körtst(e) |
Oud | Old/ol/oal | Olle/oale | Oller/oaler | Oldst/oaldst |
Nieuw | Nij/nèj | Nije/nèje | Nijer/nèjer | Nijst(e)/nèjst(e) |
Mooi | Schier*/mooi/nuver | Schiere/mooie/nuvere | Schierder/mooier/nuverder | Schierst(e)/mooist(e)/nuverst(e) |
Lelijk | Lellek | Lelleke | Lelleker | Lellekst(e) |
Erg | Slim/aarg | Slimme/aarge | Slimmer/aarger | Slimste/aargste |
Ver | Wied | Wied | Wieder | Wiedst |
* De betaikenis van t woord schier ken vergeleken worden mit dij van t Duutse schön. t Ken noamelk betaikenen: mooi, leuk, knap, netjes en fijn.
[bewark] -sk
In t Grunnegs worden summege woorden nogal ais vertoald mit doarin de -sk kombinoatsie. Dit is n overbliefsel van t Frais. De kombinoatsie -sk wordt veural bruukt bie de nederlaandse letterkombinoatsie -sch. n Veurbeeld is de ploatsnoam Vriescheloo, dat in t Grunnegs Vraiskeloo is. Ook summege woorden dij in t ollere Nederlaands mit -sch schreven wuiren, worden vertoald mit -sk. n Veurbeelden hiervan binnen was en vis, in t ollere Nederlaands wasch en visch. In t Grunnegs is dit dus wask(e) en visk.
Ook summege bievougelke noamwoorden worden nog mit -sk schreven. In ploatsnoamen woar t woord fries of vries in veurkomt, mit as achtergrond n geschiednis dat te doun het mit Fraislaand, den wordt fries of vries mit fraisk of vraisk vertoald. t Twìntse ploatske Vriezenveen wordt den ook vertoald mit Vraiskenveen en de Frieschepoort in Boertang wordt vertoald mit Fraiskepoort.
[bewark] Doe
In t Nederlaands betaikent ‘’doe’’, ‘’jij’’. In t Grunnegs is dat n minder beleefde vorm. Tegen mìnsken dij man nait kennt, of dij older dan die binnen, zegst maisttied ‘’joe’’ (= u).
Mit doe is der wat vrumdst aan de hand. Achter elk woord woar "doe" achteraan kommt, worden de letters –st ploatst. Woorden dij al op –st ìndegen kriegen gain extroa –st der bie. Doe wordt (net zo as in t Frais) maistied votloaten omdat deur de –st man al wait dat t om doe gait.
- Waineg-gebruukt Grunnegs: Denkst doe der nog moal aan datst doe dat nog even dust?
- Meer-gebruukt Grunnegs: Denkst der nog moal aan datst dat nog even dust?
- Nederlaands: Denk je er nog eens aan dat je dat nog even doet?
Doe ken ook hé betaikenen. Dit wordt den bruukt as aine aan t vertellen is en de ander de aandacht der nait bie het. Zai t veurbeelddialoog hieronder:
- A: Doar woonde vrouger aine, mor nau ken ik mie der nait opkommen wel dat nau was.
- B: ...
- A: Doe.. waitst doe dat messchain?
- B: Huh? Sorry wat zeest?
- A: Doar woonde vrouger aine, mor ik wait nait meer wel dat was.
- B: Woonde doar nait vraauw Schepers?
- A: Ja, dij was t!
[bewark] Lutjen/leutjen
t Woord lutjen (in Oostgrunnen en Stad ook wel leutjen nuimd) betaikent "kleintjes", moar kin ook veur andere dingen bruukt worden:
- kleintjes (baterijen/ steentjes/ en alles waar een kleine versie kan zijn)
- kinderen
- kleingeld
[bewark] Verlet
As t woord verlet bruukt wordt, betaikent t dat aine wat wil. t Kin dus meerdere betaikenissen hebben. Bie t woord verlet heurt aaltied t waarkwoord hebben en n veurzetsel, woarbie de keuze is oet aan en om.
- belang hebben bij: ik heb wel verlet van dizze stoul
- nodig hebben: ik heb verlet van mien medizien
- behoefte hebben aan: ik heb gain verlet van dien gesoes
- zin hebben in: ik heb verlet om sunterkloas
[bewark] Extroa klinker
In tegenstellen tot t Nederlaands, kommt der allend bie de ik-vörm n extroa klinker in n waarkwoord as "lopen". Asmis wordt dizze extroa klinker ook wel votloaten. Dus wordt de vervougen van lopen:
- ik lo(o)p
- doe lopst
- hai lop(t)
- wie lopen
- joe lopen
- zie lopen
Bie lastege waarkwoorden as wonen en hopen wordt der bie de enkelvoldege vörms ook n extroa klinker touvougd.
[bewark] Meervold
In t Grunnegs wordt, net as in t Nederlaands, t meervold vörmd deur de letters -(e)n en -s. Noast dizze twij vörms binnen der ook oetzönderns dij n apaart meervold hebben. Veurbeelden binnen:
Grunnegs | Nederlaands |
Vraauw | vraauwlie, vruilie |
Wicht | wichter |
Aai | aaier |
[bewark] Verlutken
t Lutker moaken van woorden gaait in t Grunnegs mit hèlp van de aachtervougsels -(s)ke, -(t)je of -chie. De maist bruukte is -ke, mit söms n extroa s veur de oetsproak. -chie wordt veuraal bruukt in t Veenkelonoals. t Grunnegse verlutken van woorden is verwant aan dij van de omliggende dialekten:
- Drìnts: chien
- Hoogduuts: chen
- Emslaands: ken
- Grunnegs-Oostfrais & Frais: ke
[bewark] Ofkörtens
[bewark] Bievougelke en zölfstandege noamwoorden
In t Grunnegs ken in de maiste gevallen n zölfstandeg noamwoord achter n bievougelk noamwoord votvallen. In stee doarvan wordt der n -(en)t achter t bievougelk noamwoord plakt. Veurbeeld:
Grunnegs | Nederlaands |
Hest dij dingen zain? | Hest dijdent zain? |
Dij rooie dingen | Dij rooient |
Welk ding beduilst? | Welkent beduilst? |
Gain ding | gaint |
Ditzölfde gebeurt ook bie getaln as der mit zien veur te stoan komt. Hieronder staait n overzicht:
Getal | Mit zien... |
---|---|
Ain | allendeg |
Twij | baaident |
Drij | drijnt |
Vaaier | vaaiernt |
enz. |
[bewark] Woorden
[bewark] Grondkennes veur t Grunnegs
Grunnegs | Nederlaands |
Ja/joa | ja |
Nee/nai | nee |
Moi! | hallo, totziens |
Joe! | totziens |
Goimörn(g)/goimorn(g) | goedemorgen |
Goidag | goedendag/goedemiddag |
Goioavend | goedenavond |
[bewark] Tied
Grunnegs | Nederlaands |
Vaaier uur | vier uur |
Haalf vaaier | half vier |
Tien veur vaaier | tien voor vier |
Tien noa vaaier | tien over vier |
Vörrel/kwaart veur vaaier | kwart voor vier |
Vörrel/kwaart noa vaaier | kwart over vier |
Menuut | minuut |
Vörrel/kwartaar | kwartier |
Haalf uur | half uur |
Uur | uur |
Veurmiddag | morgen/ochtend |
Middag | middag (12 uur) |
Noamiddag | middag (na 12 uur) |
Oavend | avond |
Naacht/nachte | nacht |
Midnacht | nacht (12 uur) |
Veurguster | eergisteren |
Guster(n) | gisteren |
Vandoag(e) | vandaag |
Mörn(g)/morn(g)/ander dag | morgen |
Overmörn(g)/overmorn(g) | overmorgen |
Verleden week/weke | vorige week |
Kommende/ander week/weke | volgende week |
Bie lìntedag | in de lente |
Bie zummerdag | 's zomers/in de zomer |
Bie haarfstdag | in de herfst |
Bie winterdag | 's winters/ in de winter |
[bewark] Algemaine oetdrukkens
Grunnegs | Nederlaands |
Ain(e)/gounend (mv) | iemand |
Dammiet/zo | dadelijk, straks |
Wel/wol | wel |
Nait/nai/nich | niet |
En/ìn | en |
[bewark] Vroagwoorden
Grunnegs | Nederlaands |
Wel | wie |
Woar | waar |
Wen(neer) | wanneer |
Hou | hoe |
Wat | wat |
Woar heer | waar vandaan |
Woar hìn | waar naartoe |
[bewark] Doagen
Grunnegs | Nederlaands |
Moandag/mondag | maandag |
Dinsdag/dingsdag | dinsdag |
Woensdag/wonsdag | woensdag |
Dunderdag | donderdag |
Vrijdag/Vraidag | vrijdag |
Zotterdag/Zutterdag | zaterdag |
Zöndag/zundag | zondag |
[bewark] Moanden
Grunnegs | Nederlaands |
Jannewoari | januari |
Febrewoari | februari |
Meert | maart |
April | april |
Maai | mei |
Juni | juni |
Juli | juli |
Augustes | augustus |
Septìmber | september |
Oktober | oktober |
November | november |
Dezember | december |
[bewark] Saaizoens
Grunnegs | Nederlaands |
Lìnte, veurjoar, maaitied | lente/voorjaar |
Zummer, zömmer | zomer |
Haafst, noajoar | herfst, najaar |
Wìnter | winter |
[bewark] Feestdoagen
Grunnegs | Nederlaands |
Nijjoar | nieuwjaar |
Drijkeunengen | driekoningen |
Poask(e) | pasen |
Hemelvoart | hemelvaart |
Pinkster | pinksteren |
Adrillen | allerheiligen |
Bommenberend, Achtentwintegsten | Groningens ontzet |
Sunt Meerten, Kip-kap-kogel | Sint Maarten |
Sunterkloas | Sinterklaas |
Karsttied, midwinter, kèrst | kerstmis |
Oljoar | oudjaar |
[bewark] Kleuren
Grunnegs | Nederlaands |
Rood | rood |
Geel | geel |
Blaauw | blauw |
Gruin | groen |
Oraanje | oranje |
Paars, sangen | paars |
Rôs | roze |
Gries | grijs |
Zwaart | zwart |
Broen | bruin |
Wit | wit |
[bewark] Getallen
Bie de eerste riege getallen stoan meerdere meugelkheden. In de riegen doarnoa stait mor ain meugelkhaid. Moutst de meugelkheden uut de eerste riege toupassen op de riegen doarnoa.
Grunnegs | Nederlaands |
Nul | nul |
Ain(e), ein(e), een | een |
Twai, twij, twèie | twee |
Drai, drij, drèie | drie |
Vaaier, vaar, vare | vier |
Vief, vieve | vijf |
Zes, zèzze | zes |
Zeuven | zeven |
Acht, Aachte | acht |
Negen | negen |
Tien(e) | tien |
Elven* | elf |
Twolven** | twaalf |
Dartien(e) | dertien |
Vartien(e) | veertien |
Vieftien(e) | vijftien |
Zestien(e) | zestien |
Zeuventien(e) | zeventien |
Achttien(e) | achttien |
Negentien(e) | negentien |
Twinteg*** | twintig |
- * Uutsproken as [[elm]]
- ** Uutsproken as [[twolm]]
- *** Uutsproken as [[twinneg]]
Darteg | dertig |
Varteg | veertig |
Viefteg | vijftig |
Zesteg | zestig |
Zeuventeg | zeventig |
Tachteg | tachtig |
Negenteg | negentig |
Honderd | honderd |
Twijhonderd | tweehonderd |
Drijhonderd | driehonderd |
Vaarhonderd | vierhonderd |
Viefhonderd | vijfhonderd |
Zeshonderd | zeshonderd |
Zeuvenhonderd | zevenhonderd |
Aachthonderd | achthonderd |
Negenhonderd | negenhonderd |
Doezend | duizend |
[bewark] Femilie
Grunnegs | Nederlaands |
Femilie | familie |
Voa(der)/pa(bbe) | vader |
Mou(der)/ma/moe(ke)/mem(me) | moeder |
O(a)lluu | ouders |
Popke, pupke, poppie, potje | baby |
Wazene | volwassene |
Zeun | zoon |
Dochter/dôchter | dochter |
Kinder/l(e)utjen/grommen | kinderen |
Bruier | broer |
Zuster | zus |
Gezwister | broers en zussen |
Taan(te) | tante |
Om(pie)/Om(ke) | oom |
Neef/nevve | neef |
Nicht(e) | nicht |
Opa | opa |
Opoe, bep(ke) | oma |
[bewark] t Weer
Grunnegs | Nederlaands |
Weerlucht, weerlicht | bliksem |
Grommel, donder | donder |
Deu, dij, dui | dooi |
Gladdeghaid, gladte | gladheid |
Hoagel | hagel |
Hette(ns) | hitte |
Hoogdrokgebied | hoogedrukgebied |
Klimoat | klimaat |
Daipdrokgebied | lagedrukgebied |
Lochtdrok | luchtdruk |
Dook | mist |
Miegel | motregen |
Ofbuien | opklaring |
Giesper, swaalke | regenbui |
Gobbe | zware regenbui |
Snidder | lichte regenbui |
Dikke/duustere locht | regenwolken |
Twijlichteg | schemerig |
Twijbrek, graauwlicht | schemering |
Stoeverij | stuifwind |
Omstelleg | veranderlijk |
Vôrst | vorst |
Pluuster | onstuimig weer |
Tegenweer | slecht weer |
Wind, wiend | wind |
Poest | zachte wind |
Störm | harde wind/ storm |
Ies | ijs |
Iesel | ijzel |
[bewark] Op weeg
[bewark] Vervouer
Grunnegs | Nederlaands |
Auto, kar | auto |
Bus | autobus |
Onnibus | stadsbus/streekbus |
Achterkar(e), aanhonger | aanhanger |
Plof(fiets) | brommer |
Woonwoagen, karavan | caravan |
Bolwoagen, tilwoagen | vrachtwagen |
Foajeton | onoverdekt rijtuig |
Rad, fiets(e) | fiets |
Vlaigmesien | vliegtuig |
Toeristenbus | touristcar |
Train | trein |
Ziedwoagen | zijspan |
[bewark] Om de weeg vroagen
Grunnegs | Nederlaands |
Liekoet/liekuut | rechtdoor |
Rìchts(of) | rechts(af) |
Links(of) | links |
Omgoan | terug gaan/rijden |
Oet stad, dörp | de stad, het dorp uit |
Bie t revier laangs | langs de rivier |
Tot de stremlichten tou | tot aan de stoplichten |
Dij kaant oet | die kant op |
[bewark] Overg op weeg
Grunnegs | Nederlaands |
Voarn, rieden | rijden |
Voart | verkeerssnelheid |
Tuufken | langzaam rijden |
Broezen | snel rijden |
Weeg, wege, pad | weg |
Flikkerlicht | knipperlicht |
Paarkern | parkeren |
Doenvoaren | rijden onder invloed |
In richten van | richting |
Oetvoart, uutvoart | afrit, uitrit |
Veurrang | voorrang |
Verkeersbred | verkeersbord |
Boute, breuk | boete |
Swoareghaid, kösten | kosten |
[bewark] In train
Grunnegs | Nederlaands |
Raais, raaize | reis |
Ommelander raais | lange reis |
Voarder(t) | bestuurder, machinist |
Kondukteur | conducteur |
Verbatshok | loket |
Dagkoart | dagkaart |
Ofstempeln | afstempelen |
Stempelmesien | stempelautomaat |
Noar Stad tou | naar de stad Groningen |
Zetstee, stee | zitplaats |
Ofraais | vertrek |
Aankommen | aankomst |
Stoatsjon | station |
Ingaang | ingang |
Oetgaang | uitgang |
Herengemak | herentoilet |
Vraauwliegemak* | damestoilet |
Pafken | roken |
Neudoetgaang | nooduitgang |
Touleg | toeslag |
Reserveerd | gereserveerd |
- *ook vruiliegemak
[bewark] Eterij en drinkerij
[bewark] Verpakken, houveulhaid
Grunnegs | Nederlaands |
n Deus, deuze | een doos |
n Blik(ke) | een blik |
n Flort, pak | een pak |
Ain stôk | één stuk |
n Poar | een paar |
n Vlès, vlèze | een fles |
n Puut, pude | een zak |
[bewark] Gruinte en fruit
Grunnegs | Nederlaands |
Tovvel, eerdappel | aardappel |
Eerdjebeern, eerdjebaai | aardbei |
Aprikoos | abrikoos |
Bait | biet |
Blo(u)mkool | bloemkool |
Aard(e), aarft(e) | erwt |
Appel, abbel | appel |
Gurk(e) | augurken |
Benoan(e) | bananen |
Boeskool | witte kool |
Mous | boerenkool |
Zitroen | citroen |
Droef, doeve | druif |
Flamboos, Himbeern | framboos |
Kaars, kaarze | kers |
Steekruif | koolraap |
Siepel | ui |
Praai | prei |
Peer, pere | peer |
Rebaarber | rabarber |
Redies | radijs |
Spinoazje | spinazie |
Woalse boon | paardenboon, tuinboon |
Worrel | wortel |
Paarzek | perzik |
Temoat | tomaat |
Sloat | sla |
Appelsien(e) | sinaasappel |
[bewark] Vlaisk en visk
Grunnegs | Nederlaands |
Vlaais(k)woarn | vleeswaren |
Schink, skink | ham |
Hìn | kip/haan |
Met | gehakt varkensvlees |
Gehak | gehakt |
Noagelholt | rookvlees |
Taauwkevlais | rollade |
Metwôrst | droge worst |
Ozzensteert | ossenstaart |
Heern | haring |
Tuunvisk | tonijn |
Dörsk | kabeljauw |
Solm | zalm |
Meun | voorn |
Vlunder | bot |
Mekrail | makreel |
Vorelle | forel |
Oal | paling |
Zeeblèr | tong |
Genoat | garnaal |
Mözzel | mossel |
Kraab | krab |
[bewark] Dessèrs
gerechten woar n (G) bie staait, binnen typisch Grunnegs
Grunnegs | Nederlaands |
Brij | pap |
Zoepenbrij | karnemelkse pap |
Krentjebrij | watergruwel |
Krudoorntjesbrij | kruisbessenmoes (G) |
Ies | ijs |
Boerenjong | ijs met brandewijn en rozijnen (G) |
Boerenwicht | ijs brandewijn en perzikken (G) |
Keze, kees | kaas |
[bewark] Overg eterij
Grunnegs | Nederlaands |
Povvert | poffert (G) |
Spekdikken | spekkendikken (G) |
Grunneger kouk | Groninger koek (G) |
Haardstoed(e) | hardebrood (G) |
Stoed(e) | brood |
Homstôk | snee brood |
Knep(pe) | broodkapje |
Brood | roggebrood (G) |
Schoten | langwerpige kadetjes (G) |
Mollebonen | geroosterde paardenbonen (G) |
Ruirom | papachtig boekweit gerecht (G) |
Rolkes, rollechies | nieuwjaarsrolletjes (G) |
Knipselbonen | slabonen (G) |
Kruden | kruiden |
Kouk(e) | koek |
Eulie, eulje | olie |
Mosterd, stip | mosterd |
Room, flödde | room |
Souske | doppinda |
Siepeltjevlais | haché |
Sukkeloa | chocolade |
Snert | erwtensoep |
Slik, baaltje | snoep |
Sokker, suker | suiker |
Tusselwaiten | maïs |
Waaite | tarwe |
Zolt | zout |
Bonte klont | stampot bruine bonen |
Botter, butter | boter |
Edik(ke) | azijn |
Aai | ei |
Mangel, mantel | amandel |
[bewark] Drinkerij
Grunnegs | Nederlaands |
Kovvie, kavvee | koffie |
Joegel | te slappe koffie |
Bier | bier |
Klok(je), zeupke | borrel, alcoholische drank |
Mèlk | melk |
Zoepen | karnemelk |
Mineroalwoater | mineraalwater |
Wien | wijn |
Vruchtsap | vruchtensap |
Tee | thee |
Vrisdraank | frisdrank |
Jannever | jenever |
Fladderak | citroenjenever (G) |
Hait bier | stevig bier (G) |
Hoagel en dunder | brandewijn met anijs (G) |
Boerenjong | brandewijn met rozijnen (G) |
Boerenwicht | brandewijn met perzikken (G) |
[bewark] Sport en rekrioatsie
[bewark] Aan zee
Grunnegs | Nederlaands |
Badstraand | toegankelijk strand |
Tougang veur geefs | gratis toegankelijk |
Swimmen verboden | verboden te zwemmen |
Badklaaier/badklaaider, badkrös | zwemkleding |
Lochtbèrre | luchtbed |
Badpool | badmuts |
Haanddouk | handdoek |
Does(k) | douche |
Eb(be) | eb |
Boar(e) | golf (kleine) |
Wag(e) | golf (groot) |
Knizzenstraand | kiezelstrand |
Kwaal/kwale | kwal |
Schulp | schelp |
Vloud, vlod | vloed |
Wi(e)ndschaarm | windscherm |
[bewark] Algemaine woorden
De letters tuzzen hoaken geven t variantverschil binnen t Grunnegs aan.
Grunnegs | Nederlaands |
Aai | ei |
Aaiber(d) | ooievaar |
Aaiberbek/ Aaiberbloum(e) | gele lis |
Aaid/aaltied | altijd |
Aaid(e) | egge |
Aaidoor | eierdooier |
Aaierjong | jongste knecht |
Aaierproem(e) | grote pruim |
Aailaand/ Skiermonikoog | Schiermonnikoog |
Aailaand | eiland |
Aailoof | klimop |
Aangoal | voortdurend |
Aine | iemand |
Akkenail(tje) | dakkapel |
Belken/bölken | hard schreeuwen |
Beune | zolder |
Boksem | broek |
Bolle | stier |
Boonstok | bonenstaak |
Boudel/barrel | boel |
Bozzem | schoorsteenmantel |
Brug(ge)/Brog(ge)/Bad(de) | brug |
Buuts(e) | broekzak |
Briek | bijzonder |
Bruier | broer |
Daip | diep/kanaal |
Dammit/dammiet | dadelijk, straks |
Dobbe | aardappelkuil |
t Doenen | er dronken van worden |
Dözze/kop/hazzens | hoofd/kop (negatief) |
Eelsk | verwaand/aanstellerig |
Eelske medde | aanstellerig persoon |
Elk(enain) | iedereen |
Fok(ke)/bril(le) | bril |
Genoat | garnaal |
Geve | graaf |
Gounend, welken | een aantal (mensen) |
Hazzens | let. hersens, fig. kop (negatief) |
Heern | haring |
Hupzeeln/litsen | bretels |
Iem(e) | bij/wesp |
n Ìnd | een heleboel |
Jek | politieagent (negatief) |
Jirre | vies water |
Kavort | envelop |
Klaaien/raimen | morsen |
Kloed(e) | klont/dik persoon (negatief) |
Knipnoagels | hete kolen |
Koare | kruiwagen |
Konstelloatsie | sterrenbeeld |
Kopstubber | ragebol |
Kou/boekou | koe |
Krödde | onkruid |
Kruudoorns | aalbessen |
Leeg | laag |
Liepen | huilen (zn) |
Loeren | kijken (negatief) |
Loophek | box |
Loos | slim (negatief) |
Loug/dörp | dorp |
Mis | mis/mesthoop |
Mishottjen | mislukken |
Mizze | miskraam |
Moor | moeras |
Mous | boerenkool |
Mug | vlieg |
Neevie | mug |
Noaber | buurman/naaste |
Noaberschop/noaberskop | buurt |
Noaberske (zn) | buurvrouw |
Noaberske (bw) | naburige |
Nust/bèr(re) | bed |
Oetzied/uutzied | opzij |
Opoe | oma |
Paart | deel |
Pafken | roken |
Peerd | paard |
Peut(e)/pudde/put(te) | put |
Pitten/sloapen/pomen | slapen |
Plaze | zeurkous |
Poezen | hard blazen |
Puut/pude/pute | (plastic) zak |
Raaimen | rijmen |
Raimen/klaaien | morsen |
Raive | gereedschap |
Reren/schraaien/blèren | huilen (ww) |
Riepe | stoep |
Schienvat | zaklantaarn |
Schoet | schort |
Schuddeldouk | vaatdoek |
Schosstain/schösstain | schoorsteen |
Sikkom/sikkem | bijna/ongeveer |
Slaif | soeplepel |
Slicht/schel | scheef |
Slim | erg |
Slik | snoep |
Smok | zoen |
Snoetjeknovveln | zoenen/vrijen |
Soezen | zeuren |
Spaigelploat(e) | cd |
Stain | steen/pit (van een vrucht) |
Steekruif | koolraap |
Stoer | moeilijk0 |
Vernaggeln/diggeln | vernielen |
Vlod, vloud | vloed |
Vlod | vlooi |
Volle | dwijl |
Vot | weg |
Weerglas | barrometer |
Wicht | meisje |
Wied | ver |
Wizze (bw) | zeker |
Wizze (zn) | zwangerschap |
Zedel | folder |
Zeup | borrel |
Zoepen (ww) | drinken |
Zoepen (zn) | karnemelk |
Zok heugen | zich herinneren |
[bewark] Scheldwoorden
Scheldwoord | Scheldwoord veur inwoner van |
Damster bluvvers | Appingedam |
Delfzielster zeekrabben | Delfzijl |
Poepen* (ook Duutse poepen) | Duitsland |
Maimer aaierleggers | Meeden |
Muntendammer kouvreters | Muntendam |
Noordbroukster worrelkoppen | Noordbroek |
Oostwolmer kraaikoppen | Oostwolde |
Pekelder roegbainders | De Pekela's |
Sibboerster geelbainen | Sidderburen |
Veendammer wind | Veendam |
Winschoter tellerlikkers | Winschoten |
[bewark] * Poepen
t Bievouglieks noamwoord poepen ken binoa achter elke volksnoam zet worden om dat volk te beledegen. Mit poepen zönder wat der veur worden Duutsers aanduud. Duutslaand wordt den ook wel ais Poepenlaand nuimd. Veurbeelden:
Scheldwoord | Scheldwoord tegen |
Roomse poepen | Rooms-Katholieken |
Fraise poepen | Friezen |
Hollaandse poepen | Nederlanders |
Poepen/ Duutse poepen | Duitsers |
enz. |
[bewark] Geogroafie
[bewark] Ploatsnoamen
Grunnegs | Nederlaands |
---|---|
Aikamp | Ekamp |
Aimen | Eenum |
Ainrom | Eenrum |
Aizinge | Ezinge |
Sunt Annen | Sint Annen |
Auwerd | Aduard |
Auwerderziel | Aduarderzijl |
Baierm | Bierum |
Baarge | Wolfsbarge |
Ballege | Barlage |
Bavvelt | Baflo |
Beem | Bedum |
Beerte | Beerta |
Bennewòl | Bellingwolde |
Boareveld | Bareveld |
Boertang | Bourtange |
Börgsweer | Borgsweer |
Börkomnij | Borgercompagnie |
Brij | Breede |
Bril | Briltil |
Boerum | Burum (Kölmerlaand) |
Kramweer | Crangeweer |
n Daam | Appingedam |
Dale | Wildervanksterdallen |
Delfziel | Delfzijl |
Doord | Toornwerd |
Dörkwerd | Dorkwerd |
Drijbörg | Drieborg |
Ainrom | Eenrum |
Aimen | Eenum |
Eekste | Eexta |
Aikamp | Ekamp |
Ellerhoezen | Ellerhuizen |
Emumatil | Ijmentil |
Eppenhoezen | Eppenhuizen |
Aizing | Ezinge |
Stad | Groningen |
Hoogezaand | Hogezand |
Moarum | Marum |
Muntjeziel | Munnikezijl |
De Penne | Opende |
Sapmeer | Sappemeer |
Knoal | Stadskanaal |
Veendam | Veendam |
Warfstermeul | Warfstermolen |
De Wilp | De Wilp |
Zoltkamp | Zoutkamp |
Ploatsen boeten Grunnen/Grunnegstoaleg Nederlaand
Grunnegs | Nederlaands/Duuts |
---|---|
Fraislaand | |
Leeuwerd | Leeuwarden |
Dokkem | Dokkum |
Froaneker | Franeker |
Boalswerd | Bolsward |
Haarns | Harlingen |
Wörkom | Workum |
Hindeloop | Hindelopen |
Snaik | Sneek |
De Jouwer | Joure |
Oostfraislaand | |
Aauwerk | Aurich |
Bonde | Bunde |
Börkem | Borkum |
Broukmerlaand | Brookmerland |
Graitziel | Greetsiel |
Grootveen | Großfehn |
Jemmege | Jemgum |
Kromhörn | Krummhörn |
Waismoor | Wiesmoor |
De Drìnt | |
Kouvort | Coevorden |
Twijde Mond | Tweede Exloërmond |
Möppel | Meppel |
Overiesel | |
Zwol | Zwolle |
Vraiskenveen | Vriezenveen |
Ìnskede | Enschede |
Gelderlaand | |
Nimweeg | Nijmegen |
Aarnhaim | Arnhem |
Oetrècht | |
Oetrècht | Utrecht |
Limbörg | |
Moasbadde | Maastricht |
Duutslaand | |
Breem | Bremen |
Hambörg | Hamburg |
Berlien | Berlin |
Haanover | Hannover |
Duskeldörp | Düsseldorf |
Sleeswiek | Sleeswijk |
Broenswiek | Braunschweig |
Moagdebörg | Magdeburg |
Frankvort | Frankfurt |
Keuln | Köln |
Doartmond | Dortmund |
Röstok | Rostock |
Belgie | |
Antwaarp | Antwerpen |
Noamen | Namen |
Mekeln | Mechelen |
Bruzzel | Brussel |
Loek | Luik |
[bewark] Laands- en provinzienoamen
Provinzies dij der nait biestoan, binnen t zulfde as in t Nederlaands of de betreffende landstoal.
[bewark] Nederlaand
Nedderlaand (Westerkwartaars)
- Grunnen
- Westerkertaaier
- Hunzego
- Fivelgo
- Stad en Gerecht
- Oldambt
- Westerwolde
- Fraislaand
- Zeuvenwolden
- Schèlln
- Amelaand
- Ailaand
- De Drìnt/Drìnthe
- Overiesel
- Zallaand
- Twìnte
- Gelderlaand
- Aachterhouk
- Veluwe
- Betuwe
- Oetrìcht
- Noordhollaand
- Westfraislaand
- Kemmerlaand
- Tessel
- Zuudhollaand
- Flevolaand
- Zeelaand
- Bevern
- Waalcher
- Zaisfloandern
- Noordbroabant
- Limbörg
[bewark] Belgie
- Floandern
- Antwaarp
- Limbörg
- Floams Broabant
- Woals Broabant
- Hainego
- Noamen
- Luxembörg
- Loek
- Bruzzel
[bewark] Luxembörg
- Luxembörg
- Daikèrke
- Klerf
[bewark] Duutslaand
- Leegsaksen
- Oostfraislaand
- Emslaand
- Benthaim
- Breem
- Hambörg
- Sleeswiek-Holstain
- Noordfraislaand
- Meklenbörg-Veurpommern
- Brandenbörg
- Berlien
- Saksen-Anholt
- Saksen
- Hezzen
- Tureng
- Bayern
- Swoaben
- Boaden-Wörttembaarg
- Rhainlaand-Poalts
- Rhainhezzen
- Saarlaand
- Noordrhain-Westfele
- Klevelaand
[bewark] Oosterriek
- Wienen
- Karinten
- Börgenlaand
- Veuraarlbaarg
[bewark] Frankriek
- Lerraaine
- Boergonde
[bewark] Spanje
- Galizie
- Katalonie
- Kestilie
[bewark] Groot-Brittannie
- Englaand
- Skotlaand
[bewark] Denmaark
- Jytlaand
- Seelaand
- Funnen
- Kopenhoaven
- Vaaile
- Oarhoes
- Fareurailanden
- Gruinlaand
[bewark] Overege landen
- Noorweeg
- Sveden
- Finlaand
- Ieslaand
- Portegaal
- Itoalie
- Maalte
- Switzerlaand
- Pooln
- Tzjechie
- Slovawai
- Hungoarn
- Krooasie*
- Griekenlaand
- * Uutsproken as [[Kro-oasië]]
[bewark] Zegswiezen
Grunnegs | Nederlaands |
---|---|
Aan bod wezen
(Dij vraauw is nau aan bod) |
Aan de beurt zijn
(Die vrouw is nu aan de beurt) |
Aarngs verlet van hebben
(Ik heb gain verlet van dien gesoes) |
Iets nodig hebben (zie verlet voor andere betenissen)
(Ik heb jou gezeur niet nodig) |
Aarngs wies mit wezen
(Doar bin ik ja wies mit) |
Ergens blij mee zijn
(Wat ben ik daar blij mee) |
Aine wat begroten
(Dat aarme wicht begroot mie echt) |
Zich ergens zorgen om maken/iets duur vinden
(Ik maak me zorgen om dat arme meisje) |
Aine wat gewoon wezen
(Dat is mie gewoon) |
Iets gewend zijn
(Dat ben ik gewend) |
Aine veur de guuchel hoalen
(Hest de schoolmeester weer veur de guuchel had?) |
Iemand voor de gek houden
(Heb je de leraar weer voor de gek gehouden?) |
Aan de gang wezen
(t Feest is al twij uur aan de gang) |
Bezig zijn/begonnen zijn (activiteit)
(Het feest is al twee uur lang begonnen) |
Bie zummerdag
(Bie zummerdag goan wie aaltied noar camping) |
's Zomers
('s Zomers gaan we altijd naar de camping) |
Dat dut niks
(t Dut niks dat zai nait komt) |
Dat geeft niet
(Het geeft niet dat ze niet komt) |
De bokkepruuk op hebben
(Zai het de bokkepruuk op) |
Chagrijnig zijn
(Ze is chagrijnig) |
De doppen moal n zetje dicht doun
(Du de doppen mor moal n zetje dicht) |
Even gaan slapen
(Ga maar even slapen) |
De ìndjes aan mekoar knopen
(Hai ken de ìndjes nait aan mekoar knopen) |
fig: Iets onder de knie krijgen/iets begrijpen
(Hij snapt er maar niets van) |
Hai hai | Nou nou |
Haalf put, haalf regenwoater | fig: Geen vlees, geen vis |
Heksen kennen
(Ik ken nait heksen) |
Van alles te gelijk doen
(Ik kan niet alles tegelijk) |
Hest in t mous lopen? | fig: Heb je een klap van de molenwiek gehad?
lett: Heb je in het boerenkoolveld gelopen? |
Hom mans had hebben
(Hai het hom mans had) |
De schuld hebben/het gedaan hebben
(Hij heeft het gedaan/het is zijn schuld) |
Hou wordt t? | Hoe gaat het? |
Liek wezen
(Wie binnen weer liek) |
fig: Quitte staan, let: recht zijn
(We staan weer quitte) |
Minne wezen
(Ik bin minne worden van dij tocht) |
Moe zijn
(Ik ben moe geworden van die tocht) |
Nou brekt mie de klomp(e)! | Wat krijgen we nou? |
n Oal wief wezen
(Wat bist toch ook n oal wief) |
Een bemoeial zijn
(Wat ben je toch een bemoeial) |
t Der om doun
(Dat dut hai der om) |
Iets met opzet doen
(Dat doet hij expres) |
Wat om de kont trekken
(Dij oal plunnen trek ik nait om de kont) |
Iets aan doen (kleding)
(Die oude vodden doe ik niet aan) |
Wat achter de koezen hebben
(Ik heb t plakkie kouk al achter de koezen) |
Iets op hebben (eten)
(Ik heb het plakje koek al op) |
Weeromgoan
(Dit is mie de link, ik gai weerom) |
Teruggaan
(Dit lijkt mij te gevaarlijk, ik ga weer terug) |
Tot twij moal tou
(Hest mie dat tot twij moal tou flikt) |
Twee keer
(Je hebt bij dit al twee keer geflik) |
Wat veur geefs
(Dit boukie is veur geefs) (Dat bred staait der nait veur geefs) |
Iets dat gratis is
Iets voor niks zijn (Dit boekje is gratis) (Dat bord staat er niet voor niets) |
Onder de pannen wezen
(Dit weekend binnen wie wel weer onder de pannen) |
Ergens mee bezig zijn
(Dit weekend hebben we wel weer genoeg te doen) |
Wat lieden maggen
(Dit behang mag ik niet lieden) |
Iets mooi vinden staan (kleding/interieur)
(Dit behang vind ik niet mooi) |
|
![]() |
|
---|---|---|
|