کمپيوټر

From Wikipedia

کمپيوټر يوه داسي آله يا ماشين دی چي د ورکړل سوي پروګرام په مرسته پر خبرتياو يا ډاټا باندي کارکوي. دغه خبرتياوي شمېرو نه يا اعداد، ليک، انځورونه او يا هم ږغونه کېدلای شي.

[سمادول] کمپيوټر:

کمپيوټر ددوه برخو څخه جوړ شوی دی. ١- پوستکالي (سافټ وير) ٢- کلک کالي (هارډوير) پوستکالي (سافټ وير) کولاي شي په سترګو يي وګورۍ خو لمس کولای يې نه شئ چې د کمپيوټر ټول پروګرامونه د کمپيوټر پوستکالي دي.
کلک کالي (هارډ وير) کولاي شئ چې په سترګو وګورئ او لمس يې کړئ لکه Monitor, CPU, Keyboard, Mouse او داسي نور.

[سمادول] کمپيوټر لنډه تاريخچه او پر مختګ

کمپيوټر يو بريښنايي (الکترونيکي) ماشين دی چې د محاسبي، انجنيري، روغتيا، هنر او د ژوند په نورو برخو کې کارول کيږي.

[سمادول] کمپيوټر څه وخت، چيرته، د چا له خوا او څنګه جوړشو؟

٢٥٠٠ کاله پخوا يو ماشين په چين کې جوړ او د Abacus په نوم ونومول شو چې په حقيقت د کمپيوټر تاريخچه له همدي ځايه شروع شويده چې دغه ماشين اوس هم په اسيايي ملکونوکې د استفادي وړ دي.

نوموړي ماشين په واقعيت کې د اوسنې حساب ماشين (کالکوليټر) څخه عبارت دي، چې دلومړي ځل له پاره په چين کې جوړ شوي و او د جمعي، منفي،ضرب او تقسيم عمليوله پاره ورڅخه کار اخستل کيده.

وروسته له دي څخه يو بل عالم چې چارليس بابيچ نوميده د ١٨٢٢ څخه تر ١٨٧١ عيسوي کلونو په منځ کې يو بل ماشين په لندن کې جوړ کړ چې د الجبر ډيري ستونزي په کې حل شوي وي او دغه ماشين يې د Babbage په نوم ونوماوه.

نوموړي عالم ددغه ماشين له پاره د ٦٠٠٠ ډالره د خپلو شخصي او ١٧٠٠٠ ډالره د وخت د برتانيي په مالي مصرف جوړ کړ چې دغه اختراع د هغي پيړۍ تر ټولو ستره او مهمه اختراع بلل کيده.
وروسته له دي څخه يو بل ماشين د جنوري په ٨ نيټه او١٨٨٩عيسوي کال کې د ډاکټر هارمن هولريټ لخواد امريکا په متحده ايالاتو د نيويارک د ښار د وګړو شميرني له پاره جوړ شو او وروسته له دي څخه په ١٨٩٦ عيسوي کال کې نوموړي ډاکټر تصميم ونيوه چې يوه کمپني جوړه او خپله جوړه کړي اختراع د تجارت بازارته وړاندي کړي چې دغه کمپنۍ يې د ای بي ايم IBM په نوم ونوماوله.

لومړنۍ عصري او ډيجيټل کمپيوټر په ١٩٣٩-١٩٤٢ عيسوي کلونو په منځ کې د اوا سټيټ پوهنتون يو پروفيسر له خوا جوړ او د ABC په نوم ونومول شوو. نوموړ عالم د فزيک او احصائي پروفيسر و چې جان ايټنساف John Atanasoff نوميده او Iowa State University يو فارغ شوی زده کوونکی هم په دي ټيم کې برخه درلوده چې Clifford Berry نوميده.

کله چې نوموړي کمپيوټر سرته ورسيد نو ٧٥٠ پوند وزن يي درلود او ٣٠٠٠ بت Bits چې د ٠.٤ کيلو بيټه KB سره مساوي دی د ډيټا د ساتلو وړتيا يي درلوده او همدارنګه د ننې کمپيوټر سره يي مشابه و چې د Binary arithmetic, parallel processing, regenerative memory, separate memory and computer function. سيستمونه يي هم درلوده.
وروسته له دي څخه په ١٩٤٥ عيسوي کال کې نوموړي ماشين ته د John او Presper Ekert لخوا په شريک ډول په University of Pennsylvania’s Moore School of Electrical Engineering کې نور هم پرمختګ ورکړل شو او د ENIAC (Electronic Numerical Integrator and Computer) په نوم ونومول شوچې په سلونو او زرونو ترانسيستورونه، کاپاسيټورونو،19000 Vacuum Tubes، 1500 Relays او د ٣٠ ټنه وزن، لرونکي وو چې ٢٠٠ کيلواټه بريښنا ته يې اړتيا درلوده چې وروسته بيا دغه ماشين د امريکا د متحده ايالاتو د استخباراتو او د دفاع وزارتونو له خوا په کار وړل کيده.

که چيري د نوموړي ماشين جوړښت ته پام وکړو دغه ماشين داسې پروګرام شوي و چي د لګولو اوبندولو له پاره يي د کيبلونو څخه کار اخستل شوي و او د اوسنې کمپيوټر سره يې ډير ورته والی لره

يوه بله مهمه اله چې د کمپيوټر د تاريخچي سره تړاو لري Colossus وه ، دا د انګلستان د دولت او پروفيسر ماکس ناوان د يوې پټې څيړنۍ په نتيجه کې منځ ته راغی او د ١٩٤٣ عيسوي کال د ډسمبر په مياشت کې سرته ورسيد، د دويم نړيوال جګړې څخه وروسته يو ډير مهم پرمختګ بلل کيږي.

د پورتنيو درې الوڅخه کمپيوټر منځ ته راغي او تر ننه پوري د کمپيوټر ډير پرمختللي او راز راز ډولونه په بازار کې موجود دي.