Bibla

Nga Wikipedia, Enciklopedia e Lirë

Shkrimi i shenjte hebraik, Tora.
Zmadho
Shkrimi i shenjte hebraik, Tora.
Një bibël e lashtë e Gutenbergut.
Zmadho
Një bibël e lashtë e Gutenbergut.

Bibla (edhe "hebraisht: תנ״ך tanakh, greqisht: η Βίβλος - i Vivlos, hebr. ספר - séfer libër ) (nganjëherë Bibla e Shenjtë,Fjala e Zotit, Shkrimi i Shenjtë). Emërtimi Bibël rrjedh nga greqishtja "(τα) βίβλια", ta Vivlia, "Librat", dhe është emri që përdoret nga Hebrenjtë dhe të Krishterët për shkrimet e tyre fetare që janë krijuar në një hapësirë kohore prej 1.200 vjetësh në Izraelin e sotëm dhe deri në qindvjeçarin e 2 u kanonizuan në fillim nga judenjtë e më pas nga të krishterët.

Shumica dërmuese e te Krishtereve e shohin Biblën si një ndërthurje të Shkrimeve Hebraike (te njohura nga te Krishteret si "Besëlidhja e Vjetër" , "Dhjata e Vjeter" ose "Testamenti i Vjeter"), dhe "Besëlidhja e Re, Dhjata e Re ose Testamenti i Ri, qe pershkruan jeten e Jezusit. Per disa , apokrifat/deuterokanon (zbulesat/ligjidyte (ligji i përtërirë), shkrime te ndryshme te rendesishme te kohes se "Tempullit te Dyte Judaik") mendohet te jene pjese e Shkrimeve te krishtera. Nga hebrenjte Bibla njihet vetem si Bibla Hebraike ose Tanak. Bibla judaike , Tanak perbehet nga tre pjese kryesore: Torah (mesimi, udhezimi), Nebiim (profetet) dhe Ketubim (shkrimet). Keto libra ne renditje tjeter perbejne edhe Beselidhjen e Vjeter e cila eshte pjesa e pare kryesore e Bibles se krishtere, qe plotesohet nepermjet Beselidhjes se Re. Si te Krishteret poashtu edhe Hebrenjte e shohin Biblen si fjale e zbuluar nga Perëndia, ne çfaredo lloj kuptimi apo perdorimi.

Bibla është libri me i shperndare ne bote. Te dy Shkrimet Hebraike dhe Bibla e Krishtere jane perkthyer shume here dhe ne me shume gjuhe (me shume se 2.100 gjuhe) se çdo liber tjeter. Thuhet se jane shitur me shume se pese miliard kopje te Bibles qe prej vitit 1815, duke e bere librin me te shitur te te gjitha kohrave.

Per shkak te mbizoterimit te Krishtere ne Evrope nga Era Romake deri ne Eren e Driterimit, Biblat kane ndikuar jo vetem fene por edhe gjuhen, ligjin dhe filosofine natyrore te rrymes kryesore te Qyteterimit Perendimor. Era e Driterimit dhe Revolucioni Shkencor ne Evrope dhe Amerike sollen skepticizem ne lidhje me prejardhjen hyjnore dhe saktesine historike te Bibles. Disa shkollare vazhdojne t´a perdorin Biblen si nje dokument historik, ngaqe aty gjenden vendndodhje arkeologjike qe përkojne me pershkrimet e ngjarjeve dhe vendeve, duke perfshire edhe vendndodhje te mundshme te Sodom dhe Gomorrah, dhe germadhat e mbetura pas renies se Jeriko.

Emertimi "Bibel" perdoret nganjehere si pershkrim i besimeve te tjera. Keshtu Guru Granth Sahib shpesh e shikon si Bibla Sikhe. Pas botimit te Librit te Mormoneve ne vitin 1830, njihej nganjehere si "Bibla e Arte" nga Mormonet. Disa te Krishtere kundershtojne nje perdorim te ketille si keqperdorim, dhe disa jo te krishtere e shohin kete si te pandjeshme. Fjala "bibel" perdoret nganjehere si pershkrim i nje libri te te vertetave lëndore qe është gjithpermbledhes dhe autoritativ; disa libra duke u bazuar mbi kete perfshijne fjalen "Bibel" ne emertimet e tyre (p.sh "PC Bibel" etj).

Biblat Hebraike dhe te Krishtera jane ne te vertete mbledhje e atyre librave qe ne prejardhjen e tyre ishin nje numer librash te pamvarur.

Tabela e përmbajtjeve

[redaktoni] Bibla hebraike

[redaktoni] Bibla e krishterë

[redaktoni] Besëlidhja e Vjetër

[redaktoni] Besëlidhja e Re

[redaktoni] Bibla dhe shkenca

Është mahnitës fakti që njohuritë që gjenden në një libër të lashtë si Bibla mbi 2000 vjeçare, të jenë kaq të sakta shkencërisht. Këto njohuri iu bënë të njohura njerëzimit vetëm në qindvjeçarin e XV dhe XVI nga mendimtarë dhe dijetarë të shquar si: Koperniku, Xhordano Bruno, Galileo Galilei, Johannes Kepler e të tjerë më vonë.

  • Toka rri pezull në zbrazëtirë.

Hiobi 26,7;

"Ai shtrin veriun përmbi zbrazëtirë,/ var tokën në asgjë."

Psalmi 104;

"TI e ke krijuar tokën mbi shtylla,/ që përjetë të mos lëkundet."

  • Forma e rrumbullakët e tokës.

1 Kronika, 16.30;

"se lëmshin tokësor e ka krijuar që të mos tundet".

Hiobi 34.13;

"Kush i ka besuar kujdesin për tokën,/ dhe kush e ka vendosur mbi tërë lëmshin tokësor?".

Psalmi 9.9; (nga Davidi)

"AI mban drejt rruzullin tokësor,/ AI u jep gjykimin që meritojnë popujve".

Jesaja 40,22;

"Ai është, që mbi rruzullin tokësor rri në fron,/ si karkaleca janë banorët e saj".

[redaktoni] Lidhje të jashtme

Në gjuhë të tjera