Kryqëzata

Nga Wikipedia, Enciklopedia e Lirë

Kryqëzatat ishin nje radhe fushatash ushtarake zakonisht te thirrura nga Papa. Ato u zhvilluan ne qindvjecarin e 11 deri ne ate te 13-in dhe ishin Luftera te Shenjta te Romes Katolike per rimarrjen e Jeruzalemit dhe Tokes se Shenjte (veçanerisht faltoret e Varrit te Shenjte, dhe vendet e shoqeruara me jeten tokesore te Jezus Krishtit) nga muslimanet, por disa u drejtuan kunder shenjestrave te tjera, sic ishte Kryqëzata e Albigjinisë kunder katareve ne jug te Frances, Kryqëzata e Veriut dhe Kryqëzata e Katërt me marrjen e Konstandinopolit. Historianet kane numeruar tete ekspedita te medha; pati edhe disa te vogla, por aventureske.

Ne nje kuptim me te gjere, emertimi "kryqezate" mund te perdoret per te treguar cfaredo lufte te shpallur per shkaqe (shtysa) fetare ose, edhe per ndonje fushate fetare, ideologjike apo shoqerore (sociale)(p.sh. "kryqezata kunder abortit","kryqezata kunder pirjes se duhanit" etj.).

Sipas disa historianeve , qellimi i qytetareve te paarmatosur dhe ushtareve dhe kaloresve qe i shoqeronin gjate udhetimit te Kryqezates se Pare (1096-1099) duhej te ishte e pervuajtshme dhe e zakonte per ate kohe: shtegetimin per ne Jeruzalem. Por ishte nje shtegetim i armatosur, para se gjithash per shkaqe sigurie. Qe prej 100 vjetesh hordhite endacake turke te ardhura nga Azia qendrore ishin ngulitur ne pellgun mesopotamik dhe sirian duke trazuar jeten e popullsise vendase. Megjithese ndane fene muslimane me shume vendes, turqit sundonin plotesisht dhe nuk perziheshin me popullsine e atyshme: madje as edhe gjuhen.

Mes te tjerash kishin nisur te shqetesonin karavanet e shtegetareve (pelegrineve) te krishtere te lindjes e te perendimit qe prej shekujsh udhetonin per ne Jeruzalem ne pelegrinazh (shtegetim) ne vendet ku pat jetuar Krishti. Grabitjet, plaçkitjet, vrasjet, perdhunimet e grupeve te shtegetareve u bene te zakonshme. Per kete arsye shtegetaret nisen te udhetojne nen shoqerimin e grupeve te vogla te armatosura. Nen sundimin arab te qindvjecareve te pare nuk ishin vertetuar ngjarje te tilla, perveç sundimtarit fatimid te Egjiptit al-Hakim (fillim shek. XI).

Kur Papa Urbani II urdheroi nje shtegetim te armatosur ne Këshillin e Klermontit (1095) askush nuk permendi fjalen kryqezate. Qellimi i garantuar nga Perëndia (Deus lo vult, Zoti e do) ishte arritja e nje mase shtegetaresh te pare kurre me pare ne vendet e shenjta te Krishterimit. Shume mendojne megjithate qe perdorimi i forces ushtarake ishte nje vegel parandaluese qe ne fillim.


Tabela e përmbajtjeve

[redaktoni] Rrethanat historike

[redaktoni] Kryqezatat me te njohura

[redaktoni] Kryqezata e pare

[redaktoni] Kryqezata e dyte

[redaktoni] Kryqezata e trete

[redaktoni] Kryqezata e katert

[redaktoni] Kryqezata e peste

[redaktoni] Kryqezata e gjashte

[redaktoni] Kryqezata e shtate

[redaktoni] Kryqezata e tete