Komuna e Gjakovës
Nga Wikipedia, Enciklopedia e Lirë
![]() |
Ky artikull merret me Komunën Gjakova. Për artikullin Gjakova shiko në fletën përkatëse. |
Gjakova | |
![]() |
|
Statistika | |
Popullsia -dendësia |
115.000 banorë 196 banorë/km² |
Sipërfaqja | 586 km² |
Administrata | |
Rrethet | Qendra e Rrethit Gjakovës |
Adresa e kuvendit | K.K. Gjakovë, Rr. "Nëna Terezë" 469 |
Posta | 50 000 |
Prefiksi telefonik | (0)390 |
Faqe zyrtare | KK Gjakovë |
Politika | |
Kryetar | Aqif Shehu |
Partia udhëheqëse | LDK |
Komunikacioni | |
Targa e automjeteve | KS |
Aeroporti | Nënë Tereza IATA-Code: 78 km nga qendra |
redaktoni kutinë |
Komuna e Gjakovës është njësi administrative në pjesën perendimore të Kosovës në pozitën gjeografike 42.39° veri, 20.43° lindje. Qendër e komunës është Gjakova e cila zanafillën e ka qysh nga shekulli i XV kur u bë qendër e njohur zejtare e tregtare me emrin Jakovë.
Komuna e Gjakovës shtrihet në mes të kodrës së Çabratit në perëndim, përroit Llukac në lindje dhe lumit Erenik në jug dhe jug-perëndim. Përroi Krena e përshkon përmes qytetin. Popullsia është rreth 115,000 banorë.
Tabela e përmbajtjeve |
[redaktoni] Historia
Toka ku filloi qyteti ishte në pronësi të Jak Vulës. Sipas gojëdhënës, prifti e bindi Jakun që ta dhuroj tokën për ndërtimin e qytetit, i cili në fillim u quajt Jakovë (nga turqishtja: fusha e Jakut). Në shekullin XIX filloi të përdorej emri i tanishëm. Të huajt përdorin toponimin e sllavizuar Djakovica apo Dakovica.
Qyteti përmban një sërë monumentesh nga e kaluara e pasur kulturore. Lagjja historike e qytetit është Mëhalla e Hadumit ku edhe gjinden tregu i vjetër dhe ndërtesa më e vjetër e cila ende ekziston në qytet, Xhamia e Hadumit Tregu i vjetër apo siç njihet Pazari i Madh ishte zemra e funksionimit ekonomik për Gjakovën, një qytet i tregtisë dhe artizanaleve që shërbente fshatrat përreth nga komuna e Gjakovës, zona e Junikut, dhe Malësia e Gjakovës në kufirin Kosovë-Shqipëri. Qyteti dhe rrethina luajtën rol të rëndësishëm gjatë lëvizjes kombëtare të Lidhjes së Prizrenit. Gjenerali i Portës së Lartë Maxhar Pasha u vra në një betejë të përgjakshme me forcat e Lidhjes pranë kullës së Abdullah Pashë Drenit.
Pazari i madh u dogj gjatë Luftës së Kosovës por tani më është rindërtuar. Ndërsa biblioteka e Xhamisë së Hadumit u djeg gjatë natës së dytë të sulmeve ajrore të NATO nga forcat paramilitare Serbe duke zhdukur kështu dokumentet e rralla që datonin që nga koha e themelimit.
- Artikulli kryesor Zinxhiri Gjakovar
[redaktoni] Gjeografia
Komuna e Gjakovës përpos qytetit ka dhe rrethinën e saj e cila përbëhet nga 85 katunde.
[redaktoni] Ekonomia
Para luftës ishin të njohura këto degë të ekonomisë:
- Industria e përpunimit te lëngjeve "KBI Ereniku"
- Industria e metaleve "KI Metaliku"
- Industria e tekstilit "KI Emin Duraku"
- Industria e ndërtimit "KN Dugagjini"
- Sipërmarrja tregtare "KT Agimi"
- Kombinati "KBI Virgjinia" për mbledhjen e duhanit
- Fabrika e elektromotorëve "KI Elektromotori"
- Fabrika e Tullave “KN IMN”
Gjatë dekadës së fundit të shekullit të kaluar Gjakova ka pas ngecje në zhvillimin ekonomik. Disa prej arsyeve janë dobësimi i zonave fshatare që gravitojnë në Gjakovë për shkak të shpërnguljeve në pjesët tjera të Kosovës, ngecjeve në privatizim dhe lidhjeve të dobëta komunikuese me veriun e varfër të Shqipërisë.
[redaktoni] Demografia
- Shiko : Lista e ardhacakëve - Gjakovë
Popullsia e qytetit vlerësohet rreth 105.000 banorë. Numri i banorëve është rritur ndjeshëm për shkak të shpërnguljeve në qytet me rastin e shkatërrimit të fshatrave gjatë luftës. Tani {2006}, llogaritët që komuna të ketë një popullsi rreth 153,000 banorë.
Gjatë viteve 1918-1941, sipas dokumentev të Dr. Millovan Obradoviqit të presantuara në librin "Reforma Agrare dhe kolonizimi i Kosovës 1918-19412" në Gjakovë dhe fshatrat përreth saj, janë vendosur rreth 2000 familje serbo-malazeze. Në qender të qytetit janë vedndosur 26 familje, ndërsa në fshatrat e për rreth pjesa tjetër.
Përbërja etnike | |||||||||
Viti/Etnia | Shqiptar | % | Serb | % | Egjiptas, Ashkali | % | Romë | % | Total |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1991 regj. | 142,000 | 98 | 3,000 | 2 | n/r | n/r | 145,000 | ||
Janar 1999 | 142,000 | 98 | 3,000 | 2 | n/r | n/r | 145,000 | ||
2006 | 143,300 | 95,5 | 6 | 6000 | 4 | 700 | 0.4 | 153,000 | |
Të dhënat janë të para llogaritura Ref: osce |
[redaktoni] Kultura dhe Arsimi
Para masave të dhunëshme serbe të viteve 1990 - 1999, komuna e Gjakovës ka pasur 7 biblioteka publike me gjithsejtë 105. 443 libra. Biblioteka kryesore në Gjakovë ka pasur 42.193 libra, ndërsa degët në Skivjan, Rogovë, Biztazhin, Ponoshec, Brekoc dhe Cërmjanë kanë pasur 63.250 libra. Sot (tetor 1999), Gjakova ka 5 biblioteka publike me gjithsejt 83.061 libra. "Dora e zezë" serbe ka zhdukur dy degë në Cërmjan dhe Brekoc dhe ka dëmtuar librat e bibliotekave të tjera në një numër prej 22.382 librash.
Gjakova ka katër shkolla të mesme, shkollën e muzikës "Prenk Jakova" si dhe Fakultetin e Edukimit "Bajram Curri". Fakulteti i Edukimit, i njohur më parë si Normalja e Gjakovës, ka luaji rol të përgatitjen e arsimtarëve kosovar gjatë filleve të zhvillimit të arsimit shqip në Kosovë.
Trupa e teatrit profesionist të Gjakovës shërben si Teatër Kombëtar i Kosovës. Kori i burrave udhëhiqet nga dirigjenti dhe kompozitori Rauf Dhomi ndërsa kori i grave nga dirigjentja Arta Topalli. Grupi letrar quhet "Gjon Nikollë Kazazi."
[redaktoni] Sporti
Klubet sportive " Vëllaznimi" dominojnë sportin gjakovar. Vëllaznimi ka klube të futbollit, basketbollit dhe hendbollit. Volejbollistet gjakovare i përfaqëson klubi “Shqiponjat”.
[redaktoni] Personalitete të Gjakovës
- Artikulli kryesor: Personalitete të Gjakovës
Dah Polloshka | Sulejman Vokshi | Bajram Curri | Gjon Nikollë Kazazi | ||
Asim Vokshi | Hajdar Dushi | Haki Taha | Emin Duraku | Isa Grezda | |
Ymer Riza | Qamili i Vogel | ||||
Fadil Hoxha | Xhavit Nimani | Ymer Pula | Veli Deva|Mahmut Bakalli | ||
Din Mehmeti | Bardhyl Qaushi | Ali Podrimja | |||
Shani Pallaska | Jahja Koka?? | Hadi Shehu | |||
Mazllom Myzini | Ismet Peja | Rauf Dhomi | Avni Mula | ||
Pajazit Nushi | Fehmi Agani | Esat Stavileci | Zekeria Cana | ||
Shkëlzen Jetishi | Shkelzen Doli | Arber Dhomi |
[redaktoni] Lagjet e qytetit
Përkundër ndryshimeve të shumta administrative të ndarjes së qytetit, tek vendasit dominon ndarja e qytetit në lagje sipas vetive në kohëra të caktuara apo themeluesve të tyre:
- Mëhalla e Hadumit - lagjja me e vjetër, vendthemelimi i qytetit.
- Mëhalla e Cullakëve
- Mëhalla e Haxhi Ymerit
- Mëhalla e Gerqarve
- Mëhalla e Geces
- Mëhalla e Qylit
- Mëhalla e Honkes
- Mëhalla e Sefes
- Mëhalla e Mulla Jusufit
- Orize
- Blloku i Ri
[redaktoni] Politika
Projekt statuti i komunës së Gjakovës ka gjthësej 134 Nene.
[redaktoni] Komunikacioni
Gjakova ka lidhje me rrugë të mira magjistrale me Prizrenin, 36 km larg, Pejën, 34 larg, Prishtinën, 80 km larg, dhe pikën kufitare të XXX me Shqipërinë.
[redaktoni] Telekomunikacioni
Lidhjet lokale telefonike në Gjakovë janë të mira, si dhe ato ndër-urbane. Shërbimi dial-up i interneti ofrohet nga Dardanet i PTK-së dhe shërbyes lokal që përdorin lidhje pa tela.
[redaktoni] Të tjera
* Ushtria * Pushime
[redaktoni] Shiko dhe këtë
[redaktoni] Burim i të dhënave
- Dokumente të OSCE-së të gjetura në internet në vitin 2006, për profilet e komunave të Kosovës: mik/2005/02/1182_en.pdf
- Dokumente të Rrjetës Elektronike të Organizatave Mjedisore Kosovare - Sharri.net 2006: gjakova.pdf
- Dokumente të Postës dhe Telekomit Kosovës të gjetura në internet 2006:KodePostare.pdf
- Dokumente të Misionit të Bibliotekës së Kosovës të gjetura në internet në vitin 2006: Raporti i IFLA-s/FAIFE-së, prill 2000: Anex 3
[redaktoni] Lidhje të jashtme
- KK Gjakovë
- Association of Kosovo Municipalities - Asociacioni i Komunave të Kosovës
- OSCE Profile of Gjakovë pdf
- OSCE Profile of Gjakovë html
- Rrjeta Elektronike e Organizatave Mjedisore Kosovare - Gjakovë - sharri.net
- Organizata Internacionale e emigrimit
- IFLA - International Federation of Library Associations and Institutions - raport para dhe pas luftës - anglisht
- Gjakovainfo.com - faqe komerciale
![]() ![]() |
Ky artikull nga tema Gjeografia e Kosovës është një faqe cung. Mund të ndihmoni Wikipedian duke e përmirësuar. |
Deçan · Sharri · Gjakovë · Drenas · Gjilan · Istog · Kaçanik · Dardanë · Klinë · Fushë Kosovë · Leposaviq · Lipjan · Malishevë · Mitrovicë · Novobërdë · Obiliq · Rahovec · Pejë · Podujevë · Prishtinë · Prizren · Skenderaj · Shtërpcë · Shtime · Therandë · Ferizaj · Viti · Vushtrri · Zubin Potok · Zveçan