Mani pulite

Nga Wikipedia, Enciklopedia e Lirë

Mani Pulite (ne italisht « Duar Te Pastra ») është emri i nje proces gjyqesor qe nisi ne 1992 per shkak te korrupsionit ne mase qe kishte prekur institucionet me te larta ne Itali. Per shkak te ketij procesi u shkrine dy parti (DK) Demokracia Kristiane dhe (PSI) Partia Socialiste Italiane. Korrupsioni dhe rryshfeteteet u pagezuan si Tangentopoli. Kjo fjale rrjedh nga tangente qe do te thote rryshfet dhe poli qe do te thote qytet ne greqisht). Tangentopoli nisi me 17 shkurt te 1992 kur gjykatesi Antonio Di Pietro arrestoi Mario Chiesa, nje anetar i Partise socialiste italiane. Bettino Craxi, drejtuesi i kesaj partie, mohoi ekzistencen e korrupsionit politik dhe e quajti Mario Chiesa-n nje mashtrues qe demtoi imazhin e partise se tij.

Gjate zgjdhjeve te 1992, partia Demokracia kristiane megjithese humbi disa vota arriti te ruante mazhorancen por Parlamenti ishte i dobet gje qe coi ne zgjedhjet e parakoheshme ne 1994. Nderkohe qe nga prilli i 1992,u arrestuan shume politikane dhe industrialiste sidomos nga at ne pozite. Hetimet filluan ne Milano por shume shpejt u shtrine edhe ne qytete te tjera brenda Italise.

Nje anetar i PSI pranoi te gjitha krimet qe kishte bere, teksa i ndalua nga dy karabinjere per ti vene nje gjobe per tejkalim shpejtesie. Me 2 shtator te 1992, socialisti Sergio Moroni vrau veten dhe la prova te fajsise se tij. % vjet me pare, vajza e tij, Chiara Moroni u zgjodh deputete. Kandidatura e saj u mbështët fuqishem nga Silvio Berlusconi. Gjate viteve te Tangentopolit u vrane Paolo Borsellino dhe miku i tij, Giovanni Falcone, nje nga gjykatesit me te famshem ne fushaten gjyqesore antimafia.. Gjate zgjedhjeve lokale, Demokracia Kristiane humbi gjysmen e votave. Te nesermen Bettino Craxi u akuzua per korrupsion dhe dha doreheqjen. Me 5 mars te 1993, kryeministri Giuliano Amato dhe ministri i drejtesise Luigi Conso, me ane te nje ligji mbi financimin e partive u perpoqen te provokonin nje amnisti te pergjithshme. Nderkohe presidenti i Républikes Oscar Luigi Scalfaro nuk pranoi te nenshruante kete ligji duke e cilesuar jo kushtetues. Nje jave me pas, ENI (enti kombetar i hidrokarbureve) u perfshi nje skandal 250 million dollaresh. Kjo ngjarje u pasua nga disa arrestime te bujshme. Me 20 korrik te 1993, ish-presidenti i kesaj shoqerie, Gabriele Cagliari, do te vriste veten ne burg.

Me 25 mars 1993, Parlement italian modifikoi ligjin mbi votimin parlamentar, Carlo Azeglio Ciampi, ish guvernatori i Bankes se Italise u zgjodh Kryeminister, duke u bere keshtu personazhi i pare jo politik qe caktohej ne nje post te tille. Nderkohe pas zgjdhejve lokale Liga e Veriut u be forca kryesore poltikike ne vend. Keto ngarje u shoqeruan me protesta te cilat kerkonin pavaresine e lugines se Padania-s.

Ne fund te korrikut te 1993 Bettino Craxi pohoi se partia e tij kishte marre 93 milione dollare nga fonde ilelgale. Umberto Bossi u denua per shkak se kishte perfituar 200 millions lireta nga financime te jashtligjshme. Edhe partia komuniste u shpall fajtore megjithse praktikisht askush nuk u denua. Ne perfundim te ketij procesi gjyqsor Antonio Di Pietro deklaroi: faji është individual por une nuk mund te gjykoj dhe denoj dike qe quhet partia (mbiemri) komuniste(emri).

Ne 1994, Silvio Berlusconi hyri ne politike dhe fitoi zgjedhjet. Shume menduan se kjo ishte nje levizje per te mbrojtur shoqeri te tjera nga akuza per korrupsion. Megjithate kjo nuk e pengoi djalin e tij te shpalloj fajtor per rryshfete. Me 13 korrik te 1994, qeveria Berluskoni « shpiku / sajoi » nje ligj qe do ndihmonte shumicen e atyre personaliteteve te cilet ishin perfshire ne te tilla ceshtje. Ky ligj u cilesua si i fshehte pasi u shpall te njejten dite qe Italia mundi Bulgarine ne nje ndeshje te vlefshme per kampionatin boteror q epo zhvilllohej ne Sh.B.A.

Per shkak te protestave ky ligj u hoq dhe Roberto Maroni, minister i brendshem dhe Alfredo Biondi, minister i Drejtesise deklaruan se as nuk e kishin lexuar kete ligj. Mendimi i nje pakice

Per disa njerez hetimet ne kuader te procesit Mani pulite treguan qarte pershpejtimin dhe liberalizimin e kapitalizmit gjate viteve '90, qe duhet thene se u ndihmua shume nga kalimi sistemi elektoral mazhoritar. Per shume njerez ishte e dobishme prishja e ekulibrave ekzistues per te krijuar te rinj. Apekti mitik i Mani pulite konsiston ne ndryshimin e bazave ku mbështëtej pushteti ekonomik dhe politik i Italise ne ato vite.