Klimatologjia

Nga Wikipedia, Enciklopedia e Lirë

Klimatologjia është disiplinë shkencore mbi klimën. Klima (nga greqishtja pjerrtësi) si term meteorologjik është përmbledhje e faktorëve dhe elementeve meteorologjik të cilët në nji kohë të caktuar e përbëjnë gjendjen mesatare të atmosferes mbi nji sipërfaqe të Tokës. Lëndë e studimit të klimatologjisë janë veçoritë e klimës në pjesët e ndryshme të botës, klasifikimi dhe shtrirja e sajë.

Klimatologjia ndahet në:

  1. Klimatologjinë e përgjithshme (fizike) dhe
  2. Klimatografi.

Klimatologjia e përgjithshme studjon vetitë fizike të klimës si gjendje mesatare e atmosferës. Klimatografia pasqyron klimën e regjioneve të ndryshme.

Klimatologjia moderne është disiplinë komplekse sepse përveç disa elemeteve meteorologjik hulumton edhe mardhënjet në mes tyre për të ardh deri te shënimet e rëndësishme. Se si ndryshon klima në hapsirëdhe në kohë, në kuadër të klimatologjisë është zhvilluar edhe paleoklimatologjia, e cila studjon klimën në të kaluarën.

[redaktoni] Faktorët klimatik

Faktorë klimatik jan modifikatorë të klimës, forcojnë ose dobsojnë intenzitetin ose madhësinë elementëve klimatik.

  1. Rrotacioni i tokës,
  2. Revulucioni,
  3. Gjërsia gjeografike,
  4. Lartësia mbidetare,
  5. Përhapja e masave ujore dhe toksore,
  6. Largësia nga detrat dhe oqeanet,
  7. Rrymat detare,
  8. Relievi,
  9. Liqenet,
  10. Atmosfera,
  11. Trolli (dheu) dhe vegjetacioni,
  12. Njeriu.

[redaktoni] Elementet klimatik

Elementet klimatik përcaktohen nga qarkullimi i përgjithshëm atmosferik dhe janë:

  1. Rrezatimi diellorë (insolacioni),
  2. Rrezatimi toksorë (radiacioni),
  3. Gjtësia e zgjatjes së rrezatimit diellorë,
  4. Dukshmëria horizontale,
  5. Temperatura e ajrit dhe shtresave të sipërme të tokës,
  6. Shtypja e ajrit,
  7. Lagështia e ajrit,
  8. Të vrenjturit,
  9. Lartësia e reshjeve,
  10. Lartësia e mbulesës së dëborës,
  11. Dendësia e dëbores,
  12. Drejtimi dhe shpejtësia e erës.

[redaktoni] Dukuritë meteorologjike

Dukuritë meteorologjike janë: mjegulla, retë, shiu, dëbora, brashëri, breshniza, vesa, bryma, krahneza, ngrica etj.