Беруни
From Википедиа
Беруни Абурайхон Мухаммад ибни Ахмади Хоразми (4. 9. 973, Кот – 11. 12. 1048, Хоразм), алломаи бузурги машрикзамин. Асосхои илмро дар зодгохаш назди Абунасри Мансур шогирди Абулвафои Бузачони (940 – 998) омухт. Беруни забонхои дари, хоразми, араби, сугди, суръёни ва юнонию санскритиро аз худ намуда, ба кисме аз онхо асархои илми таълиф намудааст аз худ намуда, ба кисме аз онхо асархои илми таълиф намудааст. Беруни аз овони чавони ба мушохидаи астрономи машгул шудааст. Барои муайян кардани тулу арзи шахрхо глобус сохтааст. Соли 1018 Султон Махмуд (980 – 1030) Хоразмро забт карда, Беруниро ба Газна бурд. Фаъолияти минбаъдаи у то охири умраш асосан дар хамин чо мегузарад. Беруни кариб жар хама сохаи илмхои маъмули замонаш асархои пурарзише таълиф кардааст. Бино ба маълумоти маъхазхои таърихи адади асархои у аз 103 то 180 номгуй мебошанд. Вале бештари он таълифоти гаронмояи Беруни дар асари осеби давру замонхои номусоид нобуд шудааст. Осори бокимондаи у гувохи он аст, ки ба инкишофи минбаъдаи илми чахони сахми гаронбахое гухоштааст. Беруни доираи мавзуи геодезияро равшан намуд, ба усулхои анъанави ва кашфиёти худ арзу тулии бештар аз шашсад мавзеъро чен карда чадвале сохт. У андозаи заминро хеле сахех чен кард (аз ченкунихои замони мо факат 110 километр фарк мекунаду халос). Беруни акидаи тагйирёбии кишри замин (тахаввули геологи)- ро пеш гузошта, оид ба масъалахои пайдоиши куххо, харакати китъахо, чойивазкунии бахру бар мухокима меронад. Беруни гиёххои шифобахш, сабзавоту мевачотро омухта, мебодилаи байналхакии тачрибаи тибби халкхоро муфид мешуморад, номи гиёххоро ба забонхои гуногун оварда, масъалаи байналмилалии истилохоти илмиро ба миён мегузорад. Абурайхон Мухаммад ибни Ахмади Хоразми (4. 9. 973, Кот – 11. 12. 1048, Хоразм), алломаи бузурги машрикзамин. Асосхои илмро дар зодгохаш назди Абунасри Мансур шогирди Абулвафои Бузачони (940 – 998) омухт. Беруни забонхои дари, хоразми, араби, сугди, суръёни ва юнонию санскритиро Дар «Китоб – ус – сайдала фи – т – тиб» Беруни оид ба растанихои гуногун маълумот додааст.