ไตรภูมิพระร่วง
จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
ไตรภูมิพระร่วง เรียกกันในหลาย ๆ ชื่อ ทั้ง ไตรภูมิพระร่วง เตภูมิกถา และไตรภูมิกถา (ฉบับราชบัณฑิตยสถานใช้ "ไตรภูมิกถา") เป็นวรรณคดีพุทธศาสนาที่แต่งในสมัยสุโขทัยประมาณปี พ.ศ.๑๘๘๒ แต่งโดย พระยาลิไทย ซึ่งรวบรวมจากคัมภีร์ในพระพุทธศาสนา มีเนื้อหาเกี่ยวกับโลกสันฐานที่แบ่งเป็นสามส่วน (ไตรภูมิ)ได้แก่ กามภูมิ รูปภูมิ และอรูปภูมิ วรรณคดีเรื่องนี้มีเนื้อหาที่เกี่ยวข้องกับคติความเชื่อของไทยเป็นจำนวนมาก อาทิ เรื่อง นรก สวรรค์ การเวียนว่ายตายเกิด ทวีปทั้งสี่ (เช่น ชมพูทวีป ฯลฯ) ระยะเวากัปปกัลป์ กลียุค การล้างโลก พระศรีอาริย์ มหาจักรพรรดิราช แก้ว 7 ประการ ฯลฯ
ไตรภูมิกถาหรือ ไตรภูมิพระร่วงมีการแบ่งเนื้อหาในแต่ละบทแต่ละตอนดังนี้ 1.นรกภูมิ 2.ติรัจฉานภูมิ 3.เปรตภูมิ 4.อสุรกายภูมิ 5.มนุสสภูมิ 6.ฉกามาพจรภูมิ 7.รูปาวจรภูมิ 8.อรูปาวจรภูมิ 9.อวินิโภครูป 10.กัลปวินาศและอุบัติ 11.นิพพานกถา
วรรณกรรมที่เกี่ยวข้องกับไตรภูมิ นอกจากนี้เช่น ไตรภูมิโลกวินิจฉัย เรื่องเล่าจากไตรภูมิ สมุดภาพไตรภูมิ ฯลฯ