ราชวงศ์ทิพย์จักราธิวงศ์ (เจ้าเจ็ดตน)

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี

ราชวงศ์ทิพย์จักราธิวงศ์ (เจ้าเจ็ดตน) ได้สถาปนาขึ้นในปลายรัชสมัย "พระเจ้าท้ายสระ" แห่งพระนครกรุงศรีอยุธยา โดย "หนานทิพย์ช้าง" ควาญช้างและพรานป่าผู้ความสามารถ ได้ปราบดาภิเษกขึ้นครองนครลำปาง มีพระนามว่า "พระเจ้าทิพย์จักรสุละวะฤาไชยสงคราม (พญาสุละวะฤาไชยสงคราม)" ถือเป็นนครรัฐที่เป็นอิสระจากพม่าใน ปี ๒๒๗๕

ภายหลัง พระนัดดา โดยการนำของ "เจ้ากาวิละ" ซึ่งนับเป็นชั้น ๓ ได้ร่วมกันกอบกู้ล้านนาภายใต้การสนับสนุนทัพหลวงของ "สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช" แห่งกรุงธนบุรี

"ราชวงศ์ทิพย์จักราธิวงศ์ (เจ้าเจ็ดตน)" ถือเป็นราชวงศ์ล้านนาที่เชื่อมความสัมพันธ์กับราชวงศ์ล้านนาอันเก่าแก่เดิม อันได้แก่ "ราชวงศ์เม็งราย" อันมี "พระเจ้าเม็งรายมหาราช" เป็นองค์ปฐมวงศ์ และ "ราชวงศ์เชียงแสน" อันมี "พญางำเมือง" เป็นองค์ปฐมวงศ์ ด้วยระบบความสัมพันธ์ฉันท์เครือญาติ

นอกจากนั้น เจ้านายใน "ราชวงศ์ทิพย์จักราธิวงศ์ (เจ้าเจ็ดตน)" ยังได้สมรสกับพระบรมวงศานุวงศ์ใน "พระบรมราชวงศ์จักรี" หลายพระองค์ พระองค์ที่มีบทบาทสำคัญได้แก่ "พระอัครชายาเธอ เจ้าครอกฟ้าศรีอโนชา ในสมเด็จฯ กรมพระราชวังบวรมหาสุรสิงหนาท" และ "พระราชชายา เจ้าดารารัศมี ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว"

ด้วยความสัมพันธ์ระหว่างสองพระราชวงศ์ตั้งแต่ต้นกรุงรัตนโกสินทร์ ถือเป็นส่วนสำคัญประการหนึ่งที่ทำให้อาณาจักรล้านนาเดิมได้เข้ารวมกับสยามประเทศอย่างสมบูรณ์

สารบัญ

[แก้] ชั้น ๑ องค์ปฐมวงศ์

  • พระเจ้าทิพย์จักรสุละวะฤาไชยสงคราม (พญาสุละวะฤาไชยสงคราม), ปราบดาภิเษกขึ้นครองนครลำปาง รัฐอิสระ (๒๒๗๕ - ๒๓๐๒)

[แก้] ชั้น ๒ ราชโอรส ราชธิดา ใน "พระเจ้าทิพย์จักรสุละวะฤาไชยสงคราม"

  • เจ้าชายอ้าย
  • เจ้าฟ้าสิงหราชธานี ชายแก้ว (เจ้าฟ้าหลวงชายแก้ว), เจ้าผู้ครองนครลำปาง ประเทศราชของพม่า (๒๓๐๒ - ๒๓๑๗), ทรงเป็นราชบิดา ใน "พระเจ้าบรมราชาธิบดีกาวิละ" ด้วยพระโอรสทั้ง ๗ มีบทบาทสำคัญในการกอบกู้ล้านนาจากพม่า และต่อมาเจ้านายบุตรหลานได้ปกครองหัวเมืองฝ่ายเหนือ จึงเป็นที่มาของราชสมัญญาว่า "เจ้าเจ็ดตน"
  • เจ้าหญิงคำทิพย์
  • เจ้าชายคำปา
  • เจ้าชายพ่อเรือน, ราชบิดาใน "เจ้าหลวงพุทธวงศ์ เจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่ องค์ที่ ๔"
  • เจ้าหญิงกมลา

[แก้] เจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่ (๒๓๒๕ - ๒๔๘๒)

ลำดับ พระนาม ปีที่ครองราชย์
พระเจ้าบรมราชาธิบดีกาวิละ ๒๓๒๕ - ๒๓๕๖ (๓๑ ปี)
พระเจ้าช้างเผือกธรรมลังกา ๒๓๕๖ - ๒๓๖๕ (๑๑ ปี)
เจ้าหลวงเศรษฐีคำฝั้น ๒๓๖๖ - ๒๓๖๘ (๒ ปี)
เจ้าหลวงพุทธวงศ์ ๒๓๖๙ - ๒๓๘๙ (๒๐ ปี)
พระเจ้ามโหตรประเทศ ๒๓๙๐ - ๒๓๙๗ (๗ ปี)
พระเจ้ากาวิโลรสสุริยวงศ์ ๒๓๙๙ - ๒๔๑๓ (๑๔ ปี)
พระเจ้าอินทวิชยานนท์ ๒๔๑๖ - ๒๔๓๙ (๒๓ ปี)
เจ้าหลวงอินทวโรรสสุริยวงศ์ ๒๔๔๔ - ๒๔๕๒ (๘ ปี)
พลตรี เจ้าแก้วนวรัฐ ๒๔๕๔ - ๒๔๘๒ (๒๘ ปี) เจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่ และ ล้านนา องค์สุดท้าย

[แก้] เจ้าผู้ครองนครลำปาง (๒๓๑๗ - ๒๔๖๕)

ลำดับ พระนาม ปีที่ครองราชย์
(๑) พระเจ้าบรมราชาธิบดีกาวิละ ๒๓๑๗ - ๒๓๒๕ (๘ ปี) สมัยกรุงธนบุรี
พระเจ้าคำโสม ๒๓๒๕ - ๒๓๓๗ (๑๒ ปี)
พระเจ้าดวงทิพย์ ๒๓๓๗ - ๒๓๖๘ (๓๑ ปี)
เจ้าหลวงไชยวงศ์ ๒๓๖๘ - ๒๓๘๑ (๑๓ ปี)
เจ้าหลวงขัติยะ ๒๓๘๑ - ๒๓๘๑ (- ปี)
เจ้าหลวงน้อยอินทร์ ๒๓๘๑ - ๒๓๙๑ (๑๐ ปี)
เจ้าหลวงวรญาณรังษี ๒๓๙๑ - ๒๔๑๖ (๒๕ ปี)
พระเจ้าพรหมภิพงศ์ธาดา ๒๔๑๖ - ๒๔๓๐ (๑๔ ปี)
เจ้าหลวงนรนันท์ไชยชวลิต ๒๔๓๐ - ๒๔๔๐ (๑๐ ปี)
พลตรี เจ้าบุญวาทย์วงศ์มานิต ๒๔๔๐ - ๒๔๖๕ (๒๕ ปี)

[แก้] เจ้าผู้ครองนครลำพูน (๒๓๔๘ - ๒๔๘๖)

ลำดับ พระนาม ปีที่ครองราชย์
เจ้าหลวงเศรษฐีคำฝั้น ๒๓๔๘ - ๒๓๕๘ (๑๐ ปี) ภายหลังทรงขึ้นครองนครเชียงใหม่
พระเจ้าบุญมาเมือง ๒๓๕๘ - ๒๓๗๐ (๑๒ ปี)
เจ้าหลวงน้อยอินทร์ ๒๓๗๐ - ๒๓๘๐ (๑๐ ปี) ภายหลังทรงขึ้นครองนครลำปาง
เจ้าหลวงคำตัน ๒๓๘๑ - ๒๓๘๔ (๓ ปี)
เจ้าหลวงธรรมลังกา ๒๓๘๔ - ๒๓๘๖ (๒ ปี)
เจ้าหลวงไชยลังกาพิศาลโสภาคย์คุณ ๒๓๙๑ - ๒๔๑๔(๒๓ ปี)
เจ้าหลวงดาราดิเรกรัตน์ไพโรจน์ ๒๔๑๔ - ๒๔๓๑ (๑๗ ปี)
เจ้าหลวงเหมพินธุ์ไพจิตร ๒๔๓๑ - ๒๔๓๘ (๗ ปี)
เจ้าหลวงอินทยงยศโชติ ๒๔๓๘ - ๒๔๕๔ (๑๖ ปี)
๑๐ พลตรี เจ้าจักรคำขจรศักดิ์ ๒๔๕๔ - ๒๔๘๖ (๓๒ ปี)

[แก้] เอกสารอ้างอิง

  • ปราณี ศิริธร ณ พัทลุง. เพ็ชร์ล้านนา. (ครั้งที่ ๒) เชียงใหม่ :ผู้จัดการ ศูนย์ภาคเหนือ, ๒๕๓๘.
  • สมหมาย เปรมจิตต์, สถาบันวิจัยสังคม มหาวิทยาลัยเชียงใหม่. ตำนานสิบห้าราชวงศ์ (ฉบับสอบชำระ). เชียงใหม่: มิ่งเมือง, ๒๕๔๐.
  • ศักดิ์ รัตนชัย. พงศาวดารสุวรรณหอคำนครลำปาง (ตำนานเจ้าเจ็ดพระองค์กับหอคำมงคล ฉบับสอบทานกับเอกสารสืบค้น สรสว.ลำปาง).
  • เจ้าวงศ์สัก ณ เชียงใหม่, คณะทายาทสายสกุล ณ เชียงใหม่. เจ้าหลวงเชียงใหม่. กรุงเทพฯ: อมรินทร์พริ้นติ้ง แอนด์ พับลิชชิ่ง จำกัด (มหาชน), ๒๕๓๙.
  • คณะทายาทสายสกุล เจ้าหลวงเมืองพะเยา, สถาบันศิลปวัฒนธรรมโยนก. ครบรอบ ๑๐๐ ปี แม่เจ้าทรายมูล (มหาวงศ์) ไชยเมือง และประวัติสายสกุลเจ้าหลวงเมืองพะเยา พุทธศักราช ๒๓๘๗ - ๒๔๕๖. พะเยา :บ.ฮาซัน พริ้นติ้ง จก., ๒๕๔๖
  • นงเยาว์ กาญจนจารี. ดารารัศมี : พระประวัติพระราชชายา เจ้าดารารัศมี. เชียงใหม่ :สุริวงศ์บุ๊คเซนเตอร์, ๒๕๓๙.
  • คัมภีร์ คัมภีรญาณนนท์, นาวาอากาศเอก. เจ้านายฝ่ายเหนือ.
  • http://www.globalgroup.in.th/encyclopedia_lanna.html.