ลำดับพระมหากษัตริย์ไทย

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี

ลำดับพระมหากษัตริย์ไทย เริ่มนับตั้งแต่ไทยรวมตัวเป็นราชอาณาจักรที่มีอำนาจเป็นปึกแผ่นและเป็นอิสระจากอิทธิพลของขอม โดยเริ่มนับตั้งแต่ราชวงศ์พระร่วงแห่งอาณาจักรสุโขทัยและนับต่อเนื่องมาถึงปัจจุบัน ลำดับพระมหากษัตริย์ที่ค่อนข้างจะสับสนเกี่ยวกับเวลาการครองราชย์มากที่สุดได้แก่ ราชวงศ์พระร่วง ได้มีการศึกษาค้นคว้าและสันนิษฐานจากนักประวัติศาสตร์ต่อเนื่องกันมาโดยตลอด จากศักราชที่คลาดเคลื่อนไม่ต้องตรงกัน รวมทั้งการใช้คำว่า "พระยา" แทน "พญา" และ "ไทย" แทน "ไท" ได้รับการปรับปรุงให้แน่ชัดขึ้นเสมอมาโดยอาศัยหลักฐานต่างๆ เช่นจากคัมภีร์ชินกาลมาลีปกรณ์ โดยศาสตราจารย์ ดร. ประเสริฐ ณ นคร ราชบัณฑิตและผู้รู้อีกหลายท่านดังที่ปรากฏในรายชื่อหนังสืออ้างอิงท้ายบทความ "พ่อขุนศรีอินทราทิตย์" ในสารานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2549 จึงนับเป็นหลักฐานล่าสุดที่น่าเชื่อถือได้

ตารางแสดงลำดับพระมหากษัตริย์ไทยข้างล่างนี้ นอกจากจะได้พัฒนาขึ้นเพื่อให้ผู้สนใจศึกษาประวัติศาสตร์ไทยได้เห็นภาพรวมตามลำดับเวลาและสามารถโยงไปยังรัชสมัยที่ต้องการทราบได้ทันทีแล้ว ในตารางยังมีช่องคริสตศักราชสำหรับเทียบกับพุทธศักราชไว้เพื่อใช้เปรียบเทียบและโยงมิติเวลากับประวัติศาสตร์สากล อย่างไรก็ดี ความคลาดเคลื่อนด้านศักราชยังคงต้องมีอยู่ต่อไป เนื่องจากในบางช่วงของประวัติศาสตร์ก็ยังเป็นที่ถกเถียงกันในระหว่างนักประวัติศาสตร์ด้วยกัน บทความนี้จึงต้องมีการแก้ไขปรับปรุงตลอดเวลาตามหลักฐานใหม่จากสถาบันที่เชื่อถือได้

บทความนี้จึงมีลักษณะเป็น "เครื่องมือ" ที่จะเอื้อให้ผู้สนใจศึกษาประวัติศาสตร์ไทยในวิกิพีเดียได้รับความสะดวกยิ่งขึ้น


ลำดับเวลาและเปรียบเทียบพุทธศักราช-คริสต์ศักราช

สมัยสุโขทัย
ลำดับ รายพระนาม พุทธศักราช คริสต์ศักราช รวมปีครองราชย์
(1) ราชวงศ์พระร่วง (120 ปี โดยทับเหลื่อมกับสมัยอยุธยา 27 ปี)
1,2 พ่อขุนศรีอินทราทิตย์ และพ่อขุนบานเมือง 1792-1822 1249-1279 (40 ปี) / ประมาณ
3 พ่อขุนรามคำแหงมหาราช 1822-1841 1279-1298 (19 ปี) /
4 พระยาเลอไทย 1841-1866 1298-1323 (25 ปี) /
5 พระยางั่วนำถุม 1866-1890 1323-1347 (24 ปี) /
6 พระมหาธรรมราชาที่ 1 (ลิไท) 1890-1911 1347-1368 (21 ปี) /
7 พระมหาธรรมราชาที่ 2 (ลือไท) 1911-1942 1368-1399 (31 ปี) /
8 พระมหาธรรมราชาที่ 3 (ไสลือไท) 1943-1962 1400-1419 (19 ปี) /
9 พระมหาธรรมราชาที่ 4 (บรมปาล) 1962-1981 1419-1438 (19 ปี) /
สมัยอยุธยา
ลำดับ รายพระนาม พุทธศักราช คริสต์ศักราช รวมปีครองราชย์
(2) ราชวงศ์อู่ทอง (ครั้งที่ 1, 20 ปี)
1 สมเด็จพระรามาธิบดีที่ 1 (พระเจ้าอู่ทอง) 1893-1912 1350-1369 (20 ปี)
2 สมเด็จพระราเมศวร 1912-1913 1369-1370 (ครั้งที่1 ไม่ถึง 1 ปี)
(3) ราชวงศ์สุพรรณภูมิ (ครั้งแรก 18 ปี)
1 สมเด็จพระบรมราชาธิราชที่ 1 (ขุนหลวงพะงั่ว) 1913-1931 1370-1388 (18 ปี)
2 สมเด็จพระเจ้าทองลัน (เจ้าทองจันท์) 1931-931 1388-1388 ครองราชย์เพียง 7วัน
(2) ราชวงศ์อู่ทอง (ครั้งที่ 2, 21 ปี รวม 41 ปี)
3 สมเด็จพระราเมศวร 1931-1938 1388-1395 (ครั้งที่ 2, 7 ปี)
4 สมเด็จพระรามราชาธิราช 1938-1952 1395-1409 (14 ปี)
(3) ราชวงศ์สุพรรณภูมิ (ครั้งที่ 2, 160 ปี รวม 178 ปี)
3 สมเด็จพระอินราชาธิราช (พระนครินทราธิราช) 1952-1967 1409-1424 (15 ปี)
4 สมเด็จพระบรมราชาธิราชที่ 2 (เจ้าสามพระยา) 1967-1991 1424-1448 (24 ปี)
5 สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ 1991-2031 1448-1488 (40 ปี)
6 สมเด็จพระบรมราชาธิราชที่ 3 2031-2034 1488-1491 (3 ปี)
7 สมเด็จพระรามาธิบดีที่ 2 (พระเชษฐาธิราช) 2034-2072 1491-1529 (38 ปี)
8 สมเด็จพระบรมราชาธิราชที่ 4 (หน่อพุทธางกูร) 2072-2076 1529-1533 (4 ปี)
9 สมเด็จพระรัษฎาธิราชกุมาร 2076-2076 1533-1533 ครองราชย์ 4 เดือน
10 สมเด็จพระชัยราชาธิราช 2076-2089 1533-1546 (13 ปี)
11 สมเด็จพระยอดฟ้า (พระแก้วฟ้า) 2089-2091 1546-1548 (2 ปี)
* ขุนวรวงศาธิราช (ไม่ได้รับการยกย่องเท่าเทียมกษัตริย์) 2091-2091 1548-1548 (42 วัน)
12 สมเด็จพระมหาจักรพรรดิ 2091-2111 1548-1568 (20 ปี)
13 สมเด็จพระมหินทราธิราช 2111-2112 1568-1569 (1 ปี) เสียกรุงครั้งที่ 1
4) ราชวงศ์สุโขทัย (61 ปี)
1 สมเด็จพระมหาธรรมราชาธิราช 2112-2133 1569-1590 (21 ปี)
2 สมเด็จพระนเรศวรมหาราช (กู้ชาติ) 2133-2148 1590-1605 (15 ปี)
3 สมเด็จพระเอกาทศรถ 2148-2153 1605-1610 (5 ปี)
4 สมเด็จพระศรีเสาวภาคย์ 2153-2154 1610-1611 ไม่ครบปี
5 สมเด็จพระเจ้าทรงธรรม 2154-2171 1611-1628 (17 ปี)
6 สมเด็จพระเชษฐาธิราช 2171-2172 1628-1629 (1 ปี)
7 สมเด็จพระอาทิตยวงศ์ 2172-2172 1629-1629 ครองราชย์ 36 วัน
(5) ราชวงศ์ปราสาททอง (58 ปี)
1 สมเด็จพระเจ้าปราสาททอง 2172-2199 1629-1656 (27 ปี)
2 สมเด็จเจ้าฟ้าไชย 2199-2199 1656-1656 (2 วัน)
3 สมเด็จพระศรีสุธรรมราชา 2199-2199 1656-1656 ครองราชย์ 3 เดือน
4 สมเด็จพระนารายณ์มหาราช (สมเด็จพระสรรเพชญ์ที่ 7 ) 2199-2231 1656-1688 (32 ปี)
(6) ราชวงศ์บ้านพลูหลวง (79 ปี)
1 สมเด็จพระเพทราชา 2231-2246 1688-1703 (15ปี)
2 สมเด็จพระสรรเพชญ์ที่ 8 (พระเจ้าเสือ) 2246-2251 1703-1708 (5 ปี)
3 สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวท้ายสระ 2251-2275 1708-1732 (24 ปี)
4 สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ 2275-2301 1732-1758 (26 ปี)
5 สมเด็จพระเจ้าอุทุมพร (ขุนหลวงหาวัด) 2301-2301 1758-1758 ครองราชย์ 2 เดือน
6 สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวพระที่นั่งสุริยาสน์อมรินทร์ (พระเจ้าเอกทัศน์) 2301-2310 1758-1767 (9 ปี) เสียกรุงครั้งที่ 2
สมัยกรุงธนบุรี
ลำดับ รายพระนาม พุทธศักราช คริสต์ศักราช รวมปีครองราชย์
(7) ไม่มีชื่อราชวงศ์
1 สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช (กู้ชาติ) 2311-2325 1768-1782 (14 ปี)
สมัยรัตนโกสินทร์
ลำดับ รายพระนาม พุทธศักราช คริสต์ศักราช รวมปีครองราชย์
(8) ราชวงศ์จักรี
1 พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก 2325-2352 1782-1809 (27 ปี)
2 พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย 2352-2367 1809-1824 (15 ปี)
3 พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว 2367-2393 1824-1850 (26 ปี)
4 พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว 2393-2411 1850-1868 (18 ปี)
5 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว 2411-2453 1868-1910 (42 ปี)
6 พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว 2453-2468 1910-1925 (15 ปี)
7 พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว 2468-2477 1925-1934 (9 ปี)
8 พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล 2477-2489 1934-1946 (12 ปี)
9 พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช 2489-ปัจจุบัน 1946-ปัจจุบัน

[แก้] สรุปการครองราชย์

ลำดับพระมหากษัตริย์ของประเทศไทยเริ่มนับตั้งแต่สมัยสุโขทัย ก่อนหน้านั้นไทยยังไม่เป็นราชอาณาจักรที่เป็นอันหนึ่งอันเดียวกันโดยชัดเจน

  • นับตั้งแต่พ่อขุนศรีอินทราทิตย์ขึ้นครองราชย์ ในปี พ.ศ. 1800 ถึงรัชกาลที่ 9 ปัจจุบันนับได้ 749 ปี
    • สมัยสุโขทัย 120 ปี (เหลื่อมทับสมัยอยุธยา 27 ปี)
    • สมัยอยุธยา 417 ปี
    • สมัยธนบุรี 15 ปี (รวมเวลาว่างเว้นกษัตริย์ระหว่างการกู้ชาติ 1 ปี)
    • สมัยรัตนโกสินทร์ 224 ปี (ถึง พ.ศ. 2549)
  • มีพระมหากษัตริย์ปกครองรวมถึงปัจจุบัน 49 พระองค์ ไม่นับขุนวรวงศาธิราช
  • ประเทศไทยมีราชวงศ์ของพระมหากษัตริย์ปกครอง 8 ราชวงศ์ (นับพระเจ้าตากสินด้วย)
    • ราชวงศ์พระร่วง 120 ปี พระมหากษัตริย์ 5 พระองค์
    • ราชวงศ์เชียงราย (2 ครั้ง) 41 ปี พระมหากษัตริย์ 4 พระองค์
    • ราชวงศ์สุพรรณภูมิ (2 ครั้ง) 178 ปี พระมหากษัตริย์ 13 พระองค์
    • ราชวงศ์สุโขทัย 61 ปี พระมหากษัตริย์ 7 พระองค์
    • ราชวงศ์ปราสาททอง 58 ปี พระมหากษัตริย์ 4 พระองค์
    • ราชวงศ์บ้านพลูหลวง 79 ปี พระมหากษัตริย์ 6 พระองค์
    • พระเจ้าตากสินมหาราช 15 ปี พระมหากษัตริย์ 1 พระองค์
    • ราชวงศ์จักรี – พ.ศ. 2549 224 ปี พระมหากษัตริย์ 9 พระองค์ (ถึงปัจจุบัน)
  • นอกจากนั้น ยังมีราชวงศ์สำคัญของล้านนา ที่เกี่ยวข้อง อีก 2 ราชวงศ์


[แก้] อ้างอิง