Trần Thủ Độ
Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Trần Thủ Độ (chữ Hán: 陳守度;1194-1264), là nhân vật sáng lập nhà Trần và là người thực tế nắm quyền lãnh đạo đất nước những năm đầu triều Trần, khoảng gần 40 năm, từ 1226 đến 1264.
Mục lục |
[sửa] Sự nghiệp
Đời nhà Lý ông làm Điện tiền chỉ huy sứ.
Cuối đời Lý, ông đưa cháu là Trần Cảnh (sau này là Trần Thái Tông) vào hầu Lý Chiêu Hoàng, dàn xếp để Trần Cảnh lấy Lý Chiêu Hoàng và nhường ngôi để lập ra nhà Trần.
Đến đời Trần, ông được phong là Thống quốc thái sư, lo toan mọi việc cho triều đình nhà Trần ở buổi mới thành lập.
Để củng cố quyền lực nhà Trần, ông đánh dẹp các sứ quân Nguyễn Nộn, Đoàn Thượng bên ngoài, sắp xếp quan lại trong triều. Ông giết vua nhà Lý là Lý Huệ Tông và thủ tiêu nhiều tôn thất nhà Lý [1], bắt những người sống sót đổi sang họ Nguyễn và một số họ khác để trừ tuyệt hậu hoạ.
[sửa] Nhận xét
Trần Thủ Độ tuy không có học vấn nhưng tài lược hơn người, nhìn từ nhiều khía cạnh thì là người rất gian ác đối với nhà Lý, nhưng lại là một người đại công thần của nhà Trần và đối với quốc gia sau này. Một tay ông cáng đán bao nhiêu trong sự, giúp Thái Công bình phục được giặc giã trong nước và chỉnh đốn lại một việc, làm cho nước Nam ta bấy giờ được cường thịnh, ngày sau có thể chống cự với Mông Cổ, khỏi phải làm nô lệ dưới những kẻ hùng cường.
Sử chép: "Thái Tôn lấy được thiên hạ đều là mưu sức của Thủ Độ cả, cho nên nhà nước phải nhờ cậy, quyền hơn cả vua."[2].
Trần Thủ Độ làm quan rất nghiêm minh, khi Thiên Cực công chúa có xin riêng cho một người làm Câu Đương, ông nhận lời. Đến lúc xét, ông gọi người ấy lên mà bảo: "ngươi vì có Công chúa xin cho được làm Câu Đương nên không thể so với người khác được, phải chặt một ngón chân để phân biệt." Người ấy sợ quá xin mãi mới được tha. Từ ấy không ai dám đến nhà riêng xin xỏ nữa.
Vợ Trần Thủ Độ là Linh Từ Quốc Mẫu Trần Thị Dung khi đi ngang qua cung cấm thì bị một người lính chạy cờ ngăn lại. Bà trở về nhà thuật lại và khóc: "...mụ này là vợ ông mà bị bọn quan khinh nhờn như vậy!" Trần Thủ Độ tức giận sai bắt người lính chạy cờ về trị tội. Nhưng sau khi nghe người này trình bày nguyên do thì ông cười và nói: "Ngươi ở dưới cấp thấp mà biết giữ phép nước, ta còn trách gì nữa", sau đó ban thưởng cho người này.
Lại có người thấy ông có nhiều quyền uy trong triều, vào gặp Thái Tông tâu rằng: "Bệ hạ còn thơ ấu mà Thủ Độ quyền át cả vua, xã tắc rồi sẽ ra sao?"[3]. Thái Tông lập tức đưa người ấy đến dinh Thủ Độ, nói hết những lời người ấy nói cho Thủ Độ nghe. Thủ Độ trả lời: "Đúng như những lời hắn nói."[4]. Rồi lấy tiền lụa thưởng cho người ấy.
Vì Trần Thủ Độ mắc tội giết vua rồi lại lấy Thiên Cực công chúa (Linh Từ Quốc Mẫu), vợ cũ của Lý Huệ Tông và là chị họ nên ông bị các nhà sử học thời trước chê bai.
[sửa] Câu nói nổi tiếng
- "Đầu tôi chưa rơi xuống đất, xin bệ hạ đừng lo!"
[sửa] Xem thêm
[sửa] Chú thích
- ▲ Ngô Sĩ Liên khi chép lại sự kiện này có chú là "việc này chưa chắc đã có thực"
- ▲ Các đoạn trích dẫn đều lấy ở sách Đại Việt sử ký toàn thư, Nhà xuất bản Khoa học xã hội, 1967, Tập I, II
- ▲ Các đoạn trích dẫn đều lấy ở sách Đại Việt sử ký toàn thư, Nhà xuất bản Khoa học xã hội, 1967, Tập I, II
- ▲ Các đoạn trích dẫn đều lấy ở sách Đại Việt sử ký toàn thư, Nhà xuất bản Khoa học xã hội, 1967, Tập I, II
[sửa] Liên kết ngoài
- Bài viết về Trần Thủ Độ của Hà Ân và Trần Quốc Vượng