Ôxít côban (II)

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia

Ôxít côban (II) (công thức CoO) là một ôxít của Côban. Nó có phân tử lượng 74,92 đơn vị cacbon, nhiệt độ nóng chảy 2.860 độ C.

Côban là một chất tạo màu tốt, rất ổn định, được sử dụng nhiều trong thủy tinh, men, enamel và cả cho ngành sơn. Ôxít côban II được sử dụng rộng rãi trong các loại mực đề can, màu men lót, vết màu trên thân và men màu.

Chất này có thể thu từ nguồn tự nhiên. Có nhiều dạng nguyên liệu thô và tất cả đều có thể phân hủy dễ dàng thành CoO là dạng ổn định. Chúng ta có thể có dạng ôxít màu đen (cobaltosic oxide) Co3O4, tỉ lệ phân hủy - giải phóng ôxy và chuyển thành CoO là 93% ở 800 độ C; hay dạng ôxít côban III màu xám (Co2O3) với 90% CoO; và dạng cacbonat côban màu tím nhạt (CoCO3) với 63% CoO. Ngoài ra, chúng ta có thể có điôxít côban (CoO2).

[sửa] Trong vật liệu gốm

CoO được dùng trong vật liệu gốm thuộc nhóm tạo màu. Ôxít côban là chất tạo màu xanh côban truyền thống và đáng tin cậy ở mọi nhiệt độ nung, trong hầu hết mọi loại men. Nó là một chất tạo màu mạnh, thông thường chỉ dùng ít hơn 1% là màu đã đủ đậm. Sắc độ xanh thì có thể bị ảnh hưởng theo nhiều cách do sự hiện diện của các ôxít khác. Nếu cần giảm sắc xanh, có thể dùng ôxít sắt, titan, rutil hay niken.

Dù ôxít côban có nhiệt độ nóng chảy rất cao, nó vẫn là một chất trợ chảy mạnh, hoà tan dễ dàng trong hầu hết các loại men đặc biệt là các loại men kiềm thổ và bo. Cũng do hoà tan dễ dàng nên màu ôxít côban dễ loang và khó giữ được những nét in rạch ròi, đặc biệt là khi in ở lớp men phủ. Do ôxít côban II hoà tan khá tốt trong men nóng chảy, nó không có chức năng làm mờ.

Ôxít côban rất nhạy cảm với môi trường lò (ôxi hoá hay khử, nung nhanh hay nung chậm). Ôxít côban thường được nung khô với ôxít nhôm và CaO để làm mực màu cho lớp men lót mềm. Các loại vết màu thường là hỗn hợp alumina, côban và kẽm để đạt được một màu xanh lam mềm hơn.

Ôxít côban kết hợp với ôxít sắt và ôxit mangan cho màu lam đá phiến. Ôxít côban kết hợp với ôxít bari cho màu lục-lam, kết hợp với ôxít magiê cho màu từ tím viôlet đến tím hoa cà (lilac). Ôxít côban kết hợp với ôxít crôm và ôxít mangan cho màu lam-đen hay màu đen. Ôxít côban kết hợp với ôxít crôm và đồng có thể cho màu từ thuần xanh côban qua lam ánh lục đến xanh lá crôm (thuận lợi nhất khi hàm lượng silica không cao quá và chỉ vừa đủ alumina). Ôxít côban kết hợp với silica, B2O3 và hàm lượng cao MgO có thể tạo ra các màu đỏ, viôlet, oải hương hay hồng.

[sửa] Xem thêm