Charles de Secondat, baron de Montesquieu
Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Charles-Louis de Secondat, Baron de La Brède et de Montesquieu (18/1/1689 tại Bordeaux – 10/2/ 1755), thường được biết đến dưới cái tên Montesquieu, là một nhà bình luận xã hội và tư tưởng chính trị Pháp sống trong thời đại Khai sáng. Ông rất nổi tiếng với lý thuyết tam quyền phân lập.
[sửa] Cuộc đời
Sau khi tốt nghiệp chủng viện ông cưới Jeanne de Latrigue một giáo đồ Calvin khi ông mới 26 tuổi. Năm sau ông thừa kế tước hiệu Nam tước Montesquieu và là chủ tịch Hội đồng Bordeaux. Ông bắt đầu được biết đến với tác phẩm Thư gửi Ba tư (1721), một tác phẩm chỉ trích xã hội đương thời dưới hình thức thư gửi của một người phương Đông đến thăm Paris. Ông xuất bản tiếp theo cuốn Cân nhắc các Nguyên nhân của Sự nghiệp và sự Diệt vong của La Mã (1734). Cuốn Tinh thần Pháp luật được xuất bản vô danh năm 1748 và nhanh chóng có nhiều ảnh hưởng không chỉ riêng nước Pháp. Bên cạnh việc quan tâm đến chính trị và xã hội ông còn đi nhiều nước châu Âu như Áo, Hung và dành sống một thời gian tại Ý và Anh trước khi trở về Pháp. Thị lực ông giảm sút nhanh chóng những năm cuối đời và ông hoàn toàn mù hắn trước khi mất vì sốt cao năm 1755. Ông được chôn cất tại Paris, Pháp.
[sửa] Sự nghiệp
Các tác phẩm của Montesquieu phân chia xã hội Pháp thành ba tầng lớp: vua chúa, quý tộc và dân thường. Ông cũng quan sát thấy có hai loại quyền lực chính phủ là chuyên chế và hành chính. Quyền lực của chính quyền theo kiểu hành chính được chia thành lập pháp, hành pháp và tư pháp. Các quyền này được phân lập và phụ thuộc vào nhau để ảnh hưởng sao cho không một quyền nào có thể vượt quá hai quyền còn lại. Đây là quan điểm cấp tiến vì đã hoàn toàn loại bỏ ba đẳng cấp thời bấy giờ là tăng lữ, quý tộc và những người dân còn lại được gọi là Đẳng cấp thứ ba, tức là đã loại bỏ tàn tích của chế độ phong kiến. Tương tự ông cũng thấy có ba dạng chính quyền tồn tại dựa trên ba “nguyên tắc” xã hội là quân chủ (chính quyền được tự do do một người đứng đầu được thừa kế tức là vua hay nữ hoàng) dựa trên nguyên tắc danh dự; cộng hòa (chính quyền được tự do do người đứng đầu được bầu ra lãnh đạo) dựa trên nguyên tắc đức hạnh; và độc tài (chính quyền bị kiểm soát bởi các nhà độc tài) dựa trên nỗi sợ hãi. Ông cũng cho rằng thể chế chính quyền tốt nhất là quân chủ mà điển hình là nước Anh. Cũng như nhiều người đương thời, Montesquieu còn có nhiều quan điểm gây tranh cãi. Trong khi ông cho rằng phụ nữ có thể lãnh đạo chính quyền thì ông lại tin rằng họ sẽ lãnh đạo không hiệu quả bằng việc họ đứng đầu gia đình. Ông tin tưởng vào vai trò của quý tộc và quyền trưởng nam. Ông còn đi xa hơn như trong Tinh thần Pháp luật ông cho rằng khí hậu có ảnh hưởng đến bản chất con người và xã hội và có những kiểu khí hậu như ôn đới ở Pháp là ưu việt hơn những nơi khác. Ông cho rằng người xứ nóng thì cũng nóng nảy còn người phương bắc thì cũng lạnh như băng cho nên khí hậu Trung Âu là lý tưởng nhất.