Kim Trướng hãn quốc
Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Vào thế kỷ 12, đội quân của hãn Bạt Đô (Batu Khan), cháu nội của Thành Cát Tư Hãn, đánh phá nhiều vùng ở châu Âu từ Nga cho đến Ba Lan, Hungary, Đức, lưu vực sông Danube..., rồi lập nên một đế quốc rộng lớn mà sử Hoa văn gọi là Hãn quốc Kim Trướng (金帳汗國 Golden Horde). Kim Trướng hoặc Golden Horde có nghĩa là "lều mầu vàng," tên bắt nguồn từ việc người châu Âu có ấn tượng mạnh với lều trại mầu vàng của đội quân Mông Cổ dựng lên san sát nhau dọc dài bờ sông mà họ đứng bên này sông nhìn sang.
Năm 1241, các đạo quân của Bạt Đô đã tiến đến gần bờ biển Adriatic, chuẩn bị tiến công tiếp Tây Âu. Bị chia rẽ và có tiềm năng quân sự yếu đuối, Tây Âu chỉ trông chờ bị nuốt chửng. Nhưng may mắn cho họ, Bạt Đô bất ngờ nhận tin người chú Oa Khoát Đài (Ogodei), con thứ ba của Thành Cát Tư Hãn, vừa từ trần, nên ra lệnh rút quân về miền Nam nước Nga để tham dự đại hội lập Đại hãn mới.
Vì là chư hầu của Hãn quốc Kim Trướng, nước Nga phải nộp triều cống cho Hãn quốc này. Trong triều đại của Ivan IV, nước Nga thoát khỏi sự kiểm soát của Mông Cổ. Bắt đầu từ năm 1480, nước Nga không còn nộp triều cống cho Mông Cổ nữa.
Hãn quốc Kim Trướng kiểm soát Đông Âu kể cả miền Nam nước Nga trong gần bốn thế kỷ cho đến cuối thế kỷ 15 rồi tan rã thành bốn hãn quốc (khanate) đứng đầu là hãn vương (khan). Trong bốn hãn quốc này, hãn quốc Crimea là của sắc tộc Tatar trị vì, nằm dưới sự bảo trợ của Đế quốc Ottoman nên hàng năm phải triều cống cho Ottoman. Nhằm bù lại cho chi phí triều cống, sắc tộc Tatar ở Crimea thường xâm nhập đất Nga săn bắn hoặc lùa gia súc đến cho ăn cỏ. Vũ trang với cung tên và mã tấu, họ cũng thường xâm nhập lên phía bắc để cướp bóc làng mạc của Nga và Ukraina, đôi lúc tấn công một thị trấn và bắt toàn bộ dân cư đi bán làm nô lệ. Vào thế kỷ 16-17, những cuộc tấn công này mang hàng ngàn nô lệ Nga mỗi năm đến bán cho các chợ nô lệ ở Đế quốc Ottoman, tạo nên nỗi nhục nhã và ưu phiền cho các sa hoàng ở Kremlin. Nhưng cho đến lúc bấy giờ, không triều đình Nga nào có thể làm gì được. Tệ hơn nữa, vào các năm 1382 và 1571, sắc tộc Tatar còn cướp bóc và đốt phá ngay cả Moskva.
Dường như nước Nga lúc đó không có cách nào ngăn chặn các cuộc tấn công này: đường biên giới quá dài, lực lượng Nga quá mỏng và quá yếu; trong khi Tatar không hành quân theo đường đi nước bước nhất định nào, nhưng có tính cơ động cao trên lưng ngựa. Cuối cùng, Sa hoàng nước Nga phải đồng ý trả một khoản tiền mỗi năm, là phí bảo vệ mà bên Tatar gọi là "triều cống" nhưng bên Nga gọi là "quà tặng". Nhưng việc này vẫn không thể chấm dứt các cuộc tấn công.
Năm 1695, Pyotr Đại đế mang quân đi đánh Azov ở Crimea nhưng bị thất bại. Năm sau, ông đi đánh lần nữa và chiếm được Azov, lập nên căn cứ đầu tiên của hải quân Nga ở Tagonrog, dự định đó là căn cứ xuất phát để Nga tiến xuống Biển Đen. Không may là vì bận bịu với việc mở đường ra biển Baltic, Nga không thể dốc toàn lực ở Crimean, nêu sau chiến dịch đánh Ottoman năm 1711 bị thất bại, Nga phải trả lại Azov.
Mãi đến năm 1783, Nga mới chinh phục được Crimea và sáp nhập vào lãnh thổ Nga. Hiện nay, Crimea là nước cộng hòa tự trị của Ukraina.