Wervik

From Wikipedia

Dit artikel es geschreevn in 't Werviks, en da zoe zôo moet'n bluuvn.

  Stad Wervik
  Wervik

Ligginge binnen het arrondissement Ippr
in de provinsje West-Vloandern
Woapen Vlagge
Geografie
Gewest Vloandern
Provincie West-Vloandern
Arrondissement Ippr
Liggienge 50°46' NB 03°02' OL
Liggienge {{{latitudeGraden}}}°{{{latitudeMinuten}}}′NB {{{longitudeGraden}}}°{{{longitudeMinuten}}}′OL
Ippervlak 43,61 km²
Inweuners (Bron: NIS)
Inweuners
– Vint'n
– Vrown
Bevolkiengsdichtheid
17.607 (01/01/2006)
49,58%
50,42%
404 inw./km²
Leeftiedsipbow
0–17 joar
18–64 joar
65 joar en oeder
(01/01/2004)
20,27%
60,75%
18,99%
Buut'nlanders 3,37% (01/07/2005)
Weirklôoseidsgroad 8,06% (01/01/2006)
Polletiek
Burgemêester Johnny Goos (sp.a)
Coaliesje sp.a, CD&V
Zetels
sp.a
CD&V
AKTIEF
VLD
25
12
6
5
2
Dêelgemêent'n me postcode
Postcode Dêelgemêente
8940
8940
Wervik
Gilwe
And're info
Zonenummer 056
Poliesjezone {{{polz}}}
Webadres www.wervik.be


Wervik is e stee in West-Vloandern. D'r weun a peu près 17.500 inweuners. Wervik ligt langs de Leie die de grenze es mei 't Fransjke. An noverkant van de Leie ligt de Fransjke gemeente Wervicq-Sud.

Inoud

[bewerk'n] Gesjkiedenisse

Wervik es bikan d'oodste stee van Belzjik, z'es in olle gevol oder dan Toengern. In 1968 ein ze under 2000-joarig bestoan gevierd, moa in 1992 ein ze langs de Leie restant'n gevond'n van e Keltisje nederzettienge van rond 450 v.C. Wervik es dus van Keltisjn oorsproeng da in dien tiede Viroviacon noemde wuk da wil zeggn plekke van Virovios. Diene Kelt wos verzekers en bekend stamoofd da doa ton wunde.

De Romeen ein de Keltisje stadsnoame gelatiniseerd tot Viroviacum en z'èin in Wervik ne legerpost geïnstalleerd. Tes doamei dat de heirweg Boulogne-Kassel-Toengern ook langs Wervik liep. Oe z'ant bouwn zin, vin ze nog dikkers restant'n van eut dienen tid. Sommigste gesjkiedkundign peinz da d'r up de Sint-Moartensplekke ne Romeensn tempel ter ere van undern oorlogsgod Mars moe gestoan ein, moa zeker es da nie.

Het middeleeuwse Werveke kende eur bloeiperiode onder de Boergondische ertoogn:

  • ze kreeg toen eur magnifieke Sent-Medoarkerke die ofgewerkt es rond 1440. Albrecht en Isabella ein Wervik in 1608 bezocht en z'ein gezei dat er in heel Vloandern gin sjkondere kerke te vin en wos;
  • d'r was toen ook en bloeiende textielindustrie en textielcommerce. 't Bewis doavan es et Kuerbouc van Werveke eut de XVe eeuwe mei reglement'n (keuren vander draperie) die de wevers moest'n volgn. Spitig genoeg ligt dienen boek nu in Leid'n in Olland, sommigste peinzn da Wervikse Calvinist'n em ein meigepakt na doa oesse wegtrokk'n van ier.

De 16e en 17e eeuwe woarn vo heel euze streke regelrechte rampjoarn, ook vo Wervik. Deur de vele oorlogen die de Spanjoarn bie eus eutvocht'n tegen de Fransjke en tegen d'Ollanders viel d'economie stille. Wervik eit toen meer dan e kee in brande gestook'n gewist, en e groot deel van d'inweuners (rond de 90% !) sloeg up de vlucht. Voorol na Leid'n en Oarlem in Olland want vele Wervikoan an under bekeerd tot protestant of calvinist en woarn ier achtervolgd deur de stif katholieke Spoansjke bezetters.

Doa kwam moa beterienge in mei 't Verdrag van Utrecht in 1713. An den enen kant wos da e goe zoake want da eit euze streke vrede gebrocht, moa an den nandern kant vree slicht vo Wervik. Want in da verdrag kwoamn de Spoansjke Nederland'n nu toe an d'Oostenrikers, moa z'ein toen ook gedecideerd om de grenze tusschn 't Fransjke en de vanaf nu Oostenrikse Nederland'n up de Leie te leggn. Vlak deur Wervik! 't Noordelik deel (boven de Leie) es Oostenriks gekomn, 't zeudelik deel (onder de Leie) gienk vo goed na 't Fransjke en noemde nu Wervicq-Sud. In eel Europa zin d'r moa 2 steed'n die zo letterlijk in twee stik'n gedeeld zin: Wervik en Koomn (Comines), datter vlak neffers ligt.

[bewerk'n] Toebak

De streke stoa bekend voe ze goein toebak. In Wervik stoat ook 't Nationaal Toebakmuseum.

[bewerk'n] Bekende Wervikoan

  • Diederik van Gherbode (Thierry Gherbode, 13..-1422) wos secretaris, roadgever en verteegnwoordiger (diplomat) eerst van Lodewijk van Male, den letst'n groave van Vloandern, doarachter van de Boergondische ertoogn Filips de Stoute en zinen zeune Jan Zonder Vrees. Die letste twee an veel confjensje in em en ein em dikkers na Iengeland gesteurd om te goan negotieern over den oorloge tusschn Iengeland en Vloandern-Boergondië wuk da in 1420 resulteerde in e bestand. Zinen grafsteen ligt in de groote kerke van Sent-Medoar.
  • Jan Buuc (XVe) wos ne caféboas eut de vichtiende eeuwe woa dan ze nu nog van kout'n. Zin café noemde de "Groote Herberghe". Ge kut em nu nog teegnkomn want tes ene van de Wervikse reuzn die olle joare zinen toer mug doene binst de braderie ant ende van ogustus.
  • Jef Demuysere (1907 - 1969) wos ne Wervikoaschn koereur die in 1934 de koers Milaan-San Remo eit gewon. Sins'n 1990 oud'n ze joarliks de Jef Demuysere tocht, dat es ne koers vo wielertoerist'n.
  • Gaston Durnez (°1928) es nen bekend'n veelzidigen auteur die ol stif vele eit gepubliceerd. J'eit ook en hele reke prizn gewon en nie van de minste; z'ein em zefs nog tot ridder gesleegn. Je wos ook redacteur bie de gazette De Standaard tot an zin pensioen in 1992, en je sjkreef ook tekst'n vo films lik De Witte van Zichem. Tes olgemeen geweet'n dat ne groot'n liefebber es van de Provence, t'è domei dat'n joarn geleen der na toe es gevreusd.
  • Yves Leterme (°1960) es sins'n 2004 minister-president van de Vlamsjke Regerienge. Je wunt nu wel in Ippr.
  • Jan Desmarets (°1961) es nen beeldouwer die surtout bronzn beeld'n makt, voorol van miensjn, peird'n en ond'n in bewegienge. Zin beeld'n mankeern dikkers entwodde, z'ein ne poot te letter of d'r es e gat in nundern kop. Up de maart van Woaregem stoat er e groot bronzn peird van em.
  • Wim Delvoye (°1965) es ne modern kunstenoare die weireldbekend es. Da zin en poar van zie stik'n dat'n gemakt eit:
    • j'es voorol bekend gerakt mei zin Cloaca, ook wel de strontmachine genoemd omdat je van voorn eet'n moe drin kiepern en achter en ende kommn der an tende echte drolln uet
    • up 't Steenakker in Wervik stoat The Kiss, dat es e stanbeeld van twee poarende ert'n. D'r klopt en twodde nie oe je 't goe bekikt, moa da moe je zelve ne kee goan eutvisschn
    • j'eit ook ol e poar keers zwins getatoeërd, onder andere mei Vladimir Lenin zinen kop. Ze kost'n doa in China lik nie mei lachn.

[bewerk'n] Werviks

Int Werviks spreek'n z'anders dan in Meen of Gilwe. Da komt verzekers omdat Wervik elegasn ipgesloot'n ligt tusschn mienschn die Frans spreek'n noamelik tusschn 't Franschke in 't zeund'n en Koomn Belgs (Belgisch Komen) in 't west'n. Ier es e listje mei en poar versjkiln.

  • Olle Wervikoan spreek'n de R eut lik de Fransjke R. Wien da niën doet en es ginne Wervikoan!
  • Ook de 'sjk'-combinoatie es up en top Werviks: "G'eit joe ni sjkone gesjkoorn". 5 km meer na Kortrik toe es 't ol 'sk', en 5 km meer na Ippr toe es 't ol 'sjch'.
  • Olle ofkortiengn endigen up -tje:
    kiendje, broktje, boktje, keuntje, bomtje, euzetje, meistje
    (kindje, broekje, boekje, konijntje, boompje, huisje, meisje)
  • Int meervood endigt bikan olles ip en isse:
    keuns, meuls, zweens, brooks, ims, books
    (konijnen, muilezels, zwijnen, broeken, hemden, boeken)
  • En bitje Wervikoasjn word'nsjkat:
    ballesjiere, kanasjère, kroozn
    (schommel, boekentas, intrest van spaarboekje)
  • Ze spreek'n dikkers under latste medeklienkers ni eut:
    gel, bel, la mi grus
    (geld, bellen, laat mij gerust)

[bewerk'n] Deelgemeent'n

Gilwe volt onder Wervik.

[bewerk'n] Externe koppeliengn

Website van Wervik
Website van Wervicq-Sud (F)
Nasjonoal Toebakmuseum
Viroviacum Romanum

Provinsje West-Vloandern
Vlahhe van de provinsje West-Vloandern

Anzegem | Ardôoie | Beirnem | Blank'nberge | Brêenienge | Brugge | Damme | D'n Oane | De Panne | Dèrlik | Dentergem | Diksmude | Gistel | Euvelland | Ôoglee | Oetulst | Ichtegem | Ieper | Iengelmunstr | Izzegem | Jabbeke | Knokke-Heist | Kookloare | Koksiede | Kortemark | Kortrik | Kuurne | Langemark-Poelkapelle | Leegem | Leffienge | Lendlee | Lichtervelde | Lo-Rêenienge | Mêenn | Mêesn | Mullebeke | Middelkerke | Môorslee | Nieuwpôort | Oalveringem | Oarelbeke | Oavelgem | Oed'nburg | Ôostkamp | Ôostrôzebeke | Ostende | Pittem | Poperienge | Roeseloare | Ruuslee | Spiere-Elking | Stoan | Tielt | Toeroet | Veurne | Vletern | Woaregem | Wervik | Wevelgem | Wielsbeke | Wiengne | Zillegem | Zunnebeke | Zuujnkerke | Zwevegem

Belgie | Provinsjes