Vrankriek

From Wikipedia

Vrankriek is een Europees land te zuud'n van België. In 't westen van Vrankrik legt de Atlantische Oceoan, in 't zuudn legt Spanje en de Middellansche Zêe. In 't zuudôos'n legt Italie. In 't ôosten grest Vrankrik oek nog an Zwitserland, Duutsland en Luxemburg.

De hoofdstad van Vrankrik is Paris. De nationaaln fêestdag is 14 juli (Quatorze Juillet).

Inoud

[bewerk'n] Geografie

Nôord-Vrankriekis plat, gelik in Vloandern. Bergen vind je hoofdzoakelik op 3 plekken: de Pyreneejn (op de grêze mè Spanje). 't Centroal Massief, in zuud-centroal Vrankrik (streke van Auvergne en Lyon). Oender de Rhône leggn d'Alp'n.

Vrankrik legt in 't wesn an de Nôordzije en de Atlantische Oceoan. In 't zud'n an de Middelâsje Zije.

[bewerk'n] Geschiedenisse

  • Vrankrik, lik of da 't nu bestoat, komt grosso modo overêen mè ’t Gallië va de Kelt’n ten tiede van Julius Caesar. De noame komt van de Frank’n, een Germaans vo’k da doa kwam weun.
  • Achter de Romein wos ‘t land verdêeld in duusd en êen stiksjes. Ieder dêeltje ad e boas (lêeneer’n) die ’t zwoare werk overliet a ze vazall’n (ofmeiers).

[bewerk'n] De Merovingers e Karolingers

Clovis I, e Merovinger, koste e masse va die stiksjes tope breng’n in êe keuninkriek (a peu prè roend 500 achter Christus). Dat is ‘t echte begun van Vrankrik. Achter Clovis kommn de ofmeiers an de macht. Dat is de dynastie van de Karolingers. De bekendst'n wos Koarel de Grôotn. Oender nem floreert Vrankrik. E makt Vrankrik intern sterker, en e verovert nog stikk'n land op Dutsland en Italie. De paus benoemt Koarel de Grôot'n toet keizer in 800. A Koarel de Grôot'n dôod goat, goa Vrankriek over na ze zeune. Moar at'n dien op zien toer sterft, wordt verdêeld oender zijn ergenoamn. In die periode ontstoat oek 't Groafschap Vloandern.

[bewerk'n] De Middeleeuwn

De Vikiengn (roend 850) kwaamn e grôot stik va Vrankriek plundern; loater va tied noemnde ze dat Normandie. Achter de Karolingers kwaamn de families Valois e Bourbon an de macht. Dedie trouwnde goed en azo kost'n ze Vrankriek e bètje mè e kè grodder moakn. In deze periode begunt oek de ruuzje mè Iengeland die goat endigen in de Oenderdjoarige Oèrlog (va 1337 toet 1453). Die Oèrlog is voerol gekend deur Jeanne d'Arc. Zie zorgt d'r vôorn da de Fransche, die d'r slècht vôorn stoendn, were kun win van de Iengelsche.

[bewerk'n] De Renaissance

De macht van de keuningn komt grodder en grodder. 't Kom toet een oogtepunt mè Lodewijk (Louis) XIV, e ze fantastisch kastièl in Versailles, bie Paris. Frankrijk breidt ossan mêer uut, oek overzieje. Moar op e moment kom et volk, gesteund deur de burgerie die mêer macht wilt, in opstand...

[bewerk'n] De Revolusje en Napoleon

De Fransche Revolusje is begun. Sleuteldoatum: 14 juli 1789, mè de bestormieng van de Bastille (e stoatsgevang). Lodewijk XVI komt op de guillotine, e tope mè nem vele eedeln. Vrankriek is vanaf nu nie langer e keunienkriek, moar e republiek. Roend 1800 komt er olmetekè were e sterke figure opzett'n: Napoleon Bonaparte. E krôont ze zelven zelfs toet keizer. Oender nem begunt Vrankrik Europa te verovern. Oek Vloandern komt oender Frans gezag. Napoleon komt te gulzig en ie attakeert Rusland. Dat is 't begun van 't ende. Op 1815 wordt ie in Waterloo definitief versloagn deur e coalisje van Europese landn.

[bewerk'n] De twêe weireldôorlogen

Vrankriek komt nog êne kèe e Keizerriek (oender Napoleon III), moar bluuft voe de rèste, toet op de dag va vandoage, e republiek. In de twêe weireldôorlogen kiest Vrankriek ossan partie tegen Duutsland, op één klêen pleksje na, in de Twêede Weireldôorloge: Vichy kiest, oender leiding van generoal Pétain, de kant van Duutsland.

[bewerk'n] Nog ossan e weireldmacht ?

Vrankriek verliest, mè 't begun van de dekolonialisering, grôote stikk'n van ze territorium. Zelfs De Gaulle kostte ni verhindern da ze in 1954 Indo-China verlôorn. Heden ten doage is Vrankriek nog ossan stief belangriek. Z'hen bievôorbeeld nog ossan e permanente plekke in de Veiligheidsroad van de Verenigde Naties. En ze zien oek e nucleaire macht. Moa 't is duudeliek da 't gèn machtsblok ne mè is lik in vroegern tied'n.

[bewerk'n] Bestuur

Vrankrik is e demokroatische republiek. Z'hen e president die om de vuuf joar wordt verkooz'n. Nu is da voe 't moment Jacques Chirac. Ze betoaln doa mè d'n euro.

[bewerk'n] Indelinge

Sedert 1972 telt Vrankrik in 22 Regio's. Dedie zien oenderverdêeld in departement'n (je verkent ze an de latste twêe ciffers op de nummerploate op nunder otto's), arrondissementn, kantongs en gemêentn.

[bewerk'n] Bevolkienge

  • D'r zin apeuprè 60 miljoen Fransmans.
  • Ze klap'n d'r Frâs - officieel toch. Want ier en doar ej oek nog (voernoamelik oude) mesj'n die Vloams klapp'n (in Frâs-Vloandern). Bretoes ejje oek nog in Bretagne, Baskisch in de Pyreneejn, Corsicoans op Corsica, en in 't ôosten zin d'r nog die Elzassisch klappn. j'et ton oek nog 't Frankoprovensal (Francoprovençale) dan z'in de Provence klappn.
  • Z'eet'n gèrn fluutn, en ze drinkn gèrn wien. Moa da's e bètje e veralhemêening nateurlik.
  • 75% van olle Frâsje weun in 't stad.
  • 80% van olle Frâsje zegt katholik te zin, ma 't is moa 5% da na de kerke goat.

[bewerk'n] Grôte en/of belangrike steedn

Avignon – Bordeaux – Cannes – Duunkerke – Grenoble - Le Havre – Lourdes - Lyon – Marseille – Nice – Nîmes – Orléans – ParisRiesel – Rouen – Stroatsburg – Tours - Versailles

[bewerk'n] Sport

Bekende Fransje sportwedstridn zijn:

  • Roland Garros: tennis
  • Roende van Vrankriek: koers, 3 weken lank
  • Paris-Roubaix: oek koers, moa 't deurt moa 1 dag

[bewerk'n] Klimoat

Vrankrik is e grôot land. D'r zin 3 klimoatzones.

  • Vochtig zièklimoat: frissche zomers
  • Semi-landklimoat: arte winters en warme zomers.
  • Mediterroan klimoat: zochte winters en iète zomers.

[bewerk'n] Vervoer

In Vrankrik ezze goe otorout'n moa je moe wel betoaln ('péage'). De trèngs rien oek zêre (TGV); d'r riedt zêfs e trèng oender de zêe na Iengeland ('Eurostar').

[bewerk'n] Externe koppelienge

 
Europese Unie (EU)
Vlag van de Europese Unie
Vlagge van Belhje Belgje | Vlagge van Cyprus Cyprus | Vlagge van Denemark'n Denemark'n | Vlagge van Duutsland Duutsland | Vlagge van Estland Estland | Vlagge van Finland Finland | Vlagge van Vrankriek Vrankriek | Vlagge van Griek'nland Griek'nland | Vlagge van Oengarije Oengarije | Vlagge van Ierland Ierland | Vlagge van Itoalje Itoalje | Vlagge van Letland Letland | Vlagge van Litown Litown | Vlagge van Luxemburg Luxemburg | Vlagge van Malta Malta | Vlagge van Olland Olland | Vlagge van Oost'nriek Oost'nriek | Vlagge van Pooln Pooln | Vlagge van Portugal Portugal | Vlagge van Slovenië Slovenië | Vlagge van Slovakije Slovakije | Vlagge van Spanje Spanje | Vlagge van Tsjechië Tsjechië | Vlagge van 't Verêenigd Keunienkriek Verêenigd Keunienkriek | Vlagge van Zweedn Zweed'n
Toetredende landn (2007): Vlagge van Bulgarije Bulgarije | Vlagge van Roemenië Roemenië — Kandidoat-lidstoaten: Vlagge van Kroaotië Kroaotië | Vlagge van Macedonië Macedonië | Vlagge van Turkije Turkije
Landn van de weireld | Europa | OVSE | Road van Europa
Andre toaln