Internet
From Wikipedia
Het Internet is an weireldwyde communicatie-infrastructuur dat het meuglik makt om compjoeters met mekoar te loaten babbelen.
Oan de basis ligt êest en voaral 't Amerikoans leger dat den Internet Protocol (IP) ipgeleid eit an al eur leveranciers. Diene protocol loat toe om twiè compjoeters die ip 't zelfde netwerk angesloten zyn me mekoar te loaten babbelen en klêene berichtjes ùt te wisselen ip un betrouwbare maniere.
't Principe van IP es dat den ontvangenden compjoeter, oat ie 't bericht goe verstoan eit, dattie antwoordt om te zeggen da 't oal in ordre es en dattie grièd is om 't volgende bericht t'ontvangen. Oat er veel stôorienge ip de lyne zit en den ontvanger verstoat het niet, ton zwigt ie lik vermôord. Oat de zender gêen bericht krygt binnen ne bepoalden tyd, weet ie datter wa mis es en probeert ie nog un aantoal kièren teut da 't in ordre es. Oat'ie te vele moe proberen weet ie dat de lyne of de compjoeter oan den anderen kant nie goe zeun en probeert ie de protocol were ip te starten van 't begun.
Den ôofregel is da iedre compjoeter un uniek IP adres ei.
Moar 't es nie omdat twièe compjoeters me mekoar keun klappen dat de verschillende programma's ip de compjoeters me mekoar keunn babbelen. Om dadde toe te loaten eit 't Amerikoans leger oak de protocolloage TCP (Transfer Control Protocol) ipgeleid.
Met dienen TCP keun programma's groate berichten zenden noar of lùsteren an zôogezeide pôorten. TCP zorgt er vôaren dat oal de gegevens die in klêene bitjes verzonden zeun over IP, were tôope geplakt worden en garandeert dat de ontvangen boadschap identiek is met het gezonden bericht (risiduele kanse ip fouten is 1 vièrtiene plekken achter de comma, stief klêene dus).
Met dienen TCP/IP woaren ze vertrokken om gespecialiseerde programma's te loaten samenwirken: simple tekste-mails (SMTP), transfer van bestanden (ftp - File Transfer Protocol) en Telnet (simplen terminal ip afstand) woaren de mêest populaire.
In 1989 zoaten de mannen van den weet'nschappelyke weireld in CERN (Centre de Recherche Nucléaire) in Genève te broeden ip 'n systèm dat moeste toelaten om gegevens ùt te wisselen en te bekyken, onafhankelyk van 't programma of de compjoeter dat die gegevens gemoakt oat. Da was belangryk omdat die gasten met weet'nschappers van over hièl de weireld tôope werkten.
Doarom stelden Robert Cailliau ùt Tongeren en Tim Berners-Lee ùt Londen de Hyper Text Transfer Protocol voarn die begoste te droaien in 1990. En da was 't begun van 't WWW: World Wide Web.
In 1993 ontstonden d'êeste browsers (Nederlands bladeraars) en toan gieng 't verschrikkelijk zière. Omzeggens iedrêen, lik gie nu, zit nu hièle doagen ip browsers en consorten te kyken en gegevens ùt te wisseln.