Iwe Iroyin
From Wikipedia
Iwe Iroyin
T.A. Olunlade
Litireso Alohun
T.A. Olúnládé (2005), Ìlò Lítírésò Alohùn Yorùbá nínú Ìwé-Ìròyìn Yorùbá láti Odún 1859 sí 1960’., Àpilèko fún Oyè Eémeè, DALL, OAU, Ifè, Nigeria.
[edit] ÀSAMÒ
Isé yìí dágbá lé wíwo ìlò lítírésò alohùn Yorùbá nínú ìwé-ìròyìn Yorùbá. Ìwádìí náà se àyèwó ìlò lítírésò alohùn Yorùbá tí a rí fà yo nínú ìwé-ìròyìn Yorùbá láti odún 1859 dé 1960. Síse àwárí àwon ìlò lítírésò alohùn yìí ràn wá lówó láti wo àkóónú àwon ìwé-ìròyìn ojó pípé wònyí. Ìwádìí yìí wo ipa tí ìlò lítírésò alohùn yìí ní lórí àwùjo yìí. Isé yìí se àgbéyèwò, ìpínsísòrí àti àlàyé fínnífínní nípa akitiyan àti àtinúdá àwon ònkòròyìn pàápàá nípa àmúlò orísìírísìí lítírésò alòhùn Yorùbá bó se hàn nínú àwon ìwé-ìròyìn. Ònà tí a gbà se isé yìí ni pé a wá ogún ìwé-ìròyìn Yorùbá tí wón jáde láàrin odún 1859 dé 1960. Ìwádìí ní yààrá ìkàwé àti yààrá tí a se àwon ìwé pàtàkì lójò sí ni a fig be ìwádìí yìí lésè. A se èkúnréré ìwádìí lódò àwon àgbà tí wón ni òye àsìkò tí àwon ìwé-ìròyìn wònyí jáde. A se ìtúpalè àwon àkójopò èdè-fáyèwò tí a rí láti inú ìwé-ìròyìn tó je mó ìlò lítírésò alohùn pèlú tíórì ìmò ìbára-eni-gbé-pò ajemó lítírésò. Ìwádìí wa fìdí rè múlè pé lítírésò alohùn Yorùbá bí oríkì, àló onítàn, òwe, ìtàn àtinúdá àti àbáláyé, àwàdà, èèwò àti orin ni àwon oníròyìn àsìkò tí a yàn lò. Ìwádìí yìí jé ká mó pé orísìírísìí ònà ni àwon oníròyìn gbà lo lítírésò alohùn. Ònà mókànlá ni àwon akòròyìn gbà lo oríkì nínú àwon ìwé-ìròyìn. Won tún lo orísìírísìí lítírésò alohùn mìíràn ni ìlànà wònyí. Wón lo àwon kan ko àkolé àti olú-àkolé ìròyìn, won fi òmíràn ko ìtàn-ìgbésí-ayé-eni àti àkomònà, wón sì fi òmíràn gbé àwàdà kalè fún èrò àwùjo. Ìwádìí náà tún fi hàn pé orin ni ònkòròyìn mìíràn fi bá èrò àwùjo sòrò. Ìwádìí yìí tún jè ká mò pé àwon oníròyìn se àtinúdá àti àdàko lítírésò alohùn Yorùbá láti se ìbánisòrò pèlú àwon èrò àwùjo ti wón lè ka ìwé-ìròyìn Yorùbá nígbà náà. Ní ìparí, a rí èrí tó pò pé lítírésò alohùn Yorùbá tí a lò níní ìwé-ìròyìn Yorùbá wúlò fún ìkónilékòó àti ìdánilárayá láwùjo Yorùbá. Èrí tó móyán lórí sì fi hàn pé tawo-tògbèrì ní ń se àmúlò lítírésò alohùn Yorùbá saájú àti léyìn ìgbà tí wón ń ko nnkan sínú ìwé-ìròyìn. Ìwádìí wa fìdí rè múlè pé ìlò lítírésò alohùn láwùjo Yorùbá ni ó se okùnfà lítírésò alákosílè láwùjo Yorùbá.
Alábòójútó: Òjògbón T.M. Ilésanmí
Amúgbálégbèé Alábòójútó: Òmòwé Bòdé Agbájé Ojú-Ìwé: 516
T.A. Olúnládé (2005), Ìlò Lítírésò Alohùn Yorùbá nínú Ìwé-Ìròyìn Yorùbá láti Odún 1859 sí 1960’., Àpilèko fún Oyè Eémeè, DALL, OAU, Ifè, Nigeria.
ÀSAMÒ
Isé yìí dágbá lé wíwo ìlò lítírésò alohùn Yorùbá nínú ìwé-ìròyìn Yorùbá. Ìwádìí náà se àyèwó ìlò lítírésò alohùn Yorùbá tí a rí fà yo nínú ìwé-ìròyìn Yorùbá láti odún 1859 dé 1960. Síse àwárí àwon ìlò lítírésò alohùn yìí ràn wá lówó láti wo àkóónú àwon ìwé-ìròyìn ojó pípé wònyí. Ìwádìí yìí wo ipa tí ìlò lítírésò alohùn yìí ní lórí àwùjo yìí. Isé yìí se àgbéyèwò, ìpínsísòrí àti àlàyé fínnífínní nípa akitiyan àti àtinúdá àwon ònkòròyìn pàápàá nípa àmúlò orísìírísìí lítírésò alòhùn Yorùbá bó se hàn nínú àwon ìwé-ìròyìn.
Ònà tí a gbà se isé yìí ni pé a wá ogún ìwé-ìròyìn Yorùbá tí wón jáde láàrin odún 1859 dé 1960. Ìwádìí ní yààrá ìkàwé àti yààrá tí a se àwon ìwé pàtàkì lójò sí ni a fig be ìwádìí yìí lésè. A se èkúnréré ìwádìí lódò àwon àgbà tí wón ni òye àsìkò tí àwon ìwé-ìròyìn wònyí jáde. A se ìtúpalè àwon àkójopò èdè-fáyèwò tí a rí láti inú ìwé-ìròyìn tó je mó ìlò lítírésò alohùn pèlú tíórì ìmò ìbára-eni-gbé-pò ajemó lítírésò.
Ìwádìí wa fìdí rè múlè pé lítírésò alohùn Yorùbá bí oríkì, àló onítàn, òwe, ìtàn àtinúdá àti àbáláyé, àwàdà, èèwò àti orin ni àwon oníròyìn àsìkò tí a yàn lò. Ìwádìí yìí jé ká mó pé orísìírísìí ònà ni àwon oníròyìn gbà lo lítírésò alohùn. Ònà mókànlá ni àwon akòròyìn gbà lo oríkì nínú àwon ìwé-ìròyìn. Won tún lo orísìírísìí lítírésò alohùn mìíràn ni ìlànà wònyí. Wón lo àwon kan ko àkolé àti olú-àkolé ìròyìn, won fi òmíràn ko ìtàn-ìgbésí-ayé-eni àti àkomònà, wón sì fi òmíràn gbé àwàdà kalè fún èrò àwùjo. Ìwádìí náà tún fi hàn pé orin ni ònkòròyìn mìíràn fi bá èrò àwùjo sòrò. Ìwádìí yìí tún jè ká mò pé àwon oníròyìn se àtinúdá àti àdàko lítírésò alohùn Yorùbá láti se ìbánisòrò pèlú àwon èrò àwùjo ti wón lè ka ìwé-ìròyìn Yorùbá nígbà náà.
Ní ìparí, a rí èrí tó pò pé lítírésò alohùn Yorùbá tí a lò níní ìwé-ìròyìn Yorùbá wúlò fún ìkónilékòó àti ìdánilárayá láwùjo Yorùbá. Èrí tó móyán lórí sì fi hàn pé tawo-tògbèrì ní ń se àmúlò lítírésò alohùn Yorùbá saájú àti léyìn ìgbà tí wón ń ko nnkan sínú ìwé-ìròyìn. Ìwádìí wa fìdí rè múlè pé ìlò lítírésò alohùn láwùjo Yorùbá ni ó se okùnfà lítírésò alákosílè láwùjo Yorùbá.
Alábòójútó: Òjògbón T.M. Ilésanmí
Amúgbálégbèé Alábòójútó: Òmòwé Bòdé Agbájé
Ojú-Ìwé: 516