O Pegede

From Wikipedia

O. Olutoye

Adeboye Babalola

O Pegede

O. Olútóyè (2000) (olóòtú), Ó Pegedé. Ikeja, Nigeria: Longman. ISBN: 978 1396385

Afolábí Olábímtán ni ó ni àpilèko àkókó. Bí àwon òsèfè se ń lo èdè won ni wón fè lójú nínú ìwádìí won. Nínú àpilèko yìí, Olábímtán se àlàyé lórí bí àwon òsèfè se máa ń fi èdè ìbà tu òrìsà nínú, tí wón ń fi èdè inú orin won ráwó sí àwon ìbo, tí wón ń fi tòwòtòwò bá oba àti ìjòyè wí, tí wón ń nu àgbà ìlú lórò láìyo èébú lára won. Olábímtán fi hàn wá pé òsèfè kó ni ó ń dá orin rè kó jo-gbogbo ènìyàn ló ń bóbùn ún sòwò ni. àmó nígbà tí ó bá dé ojú eré, ó se àlàyé bí òsèfè yóò se gbé òrò rè kalè bí eni pé gbogbo ìsèlè òhún, ojú rè ló se. Ó sì tún se àpeere irú onà èdè tí òsèfè máa ń lò jù nínú eré won.

Nínú òrò ti Olúdáre Olájubù, ó se àlàyé kíkún lórí isé bótò nínú egbé olórin Ìlorin. Ó lo àwon àpeere láti gbé isé bótò gégé bí oníjó, alákòóso, agbódegbà, agbowó àti akéwì jáde. Ní ìkádìí, ó fún gbobgo onímò ìjìnlè pàápàá àwon afìmòwíwásisé ní ìsítí láti máa ye gbogbo akópa-nínú-orin wò fínnífínní, kí wón sì máa ko àkokún àwon orin tí wón bá gbà sílè lénu olórin, kí isé lámèyító ó lè kógo já.

Eré-enu ti àwon Èkìtì ni Omótáyò Olútóyè ko àpilèko tirè lé lórí. Ohun tí ó sì fà yo nínú rè ni àwon òrò tí àwon eléré máa ń fi wónyò sí eré won fún ìdí kan tàbí èkejì; tí àwon onímò sì ti máa ń kà sí àyàbá lásán. Olútóyè fi àpilèko rè àti àwon àpeere tí ó fà yo láti inú àsamò àti ùjaamèsè mú un dá ni lójú pé àwon òrò náà wúlò púpò nínú eré enu. Ó ní bí ó tilè jé pé irú wá ògìrì wá ni kókó tí irú àwon òrò bèè máa ń dá lé; síbè, àwon eléré máa ń lò wón fún àtifi ìmò kún ìmò àwon òwòran, àtikìlò ìwà, àtikóni lógbón, àti láti mú àwon ènìyàn agbègbè kan se àkíyèsí ohun pàtàkì kan yálà ní rere tàbí ní búburú, tí ó ń selè ní ìtòsí won.


Nínú ìwé tirè, Olúgbóyèga Àlàbá fi ìdí àbò ìwádìí rè múlè nípa isé tí àwon òrò àgbórérìn-ín ń se nínú ìgbésí ayé àyé àwon Yorùbá. Ibi tí ó gúnlè sí nip é isé òrò àgbórérìn-ín kò pin sí mímúni-rérìn-ín láti dá ni lára dá ni lára yá nìkan, wón tún wúlò láti gba ònà èro kó ni lógbón, wón sì tún ń lò wón láti to àjose tó bá fé wó láàrin àwùjo.

Ìtàn Fèyíkógbón Yorùbá ni babátúndé Ògúnpolú fi se àgbéyèwò aáyan Babalolá fún ìdàgbàsókè-ìjìnlè Yorùbá. Nínú àpilèko tirè, tí ó fi dá Babalolá lóla fún gbígbé ìtàn àbáláyé Yorùbá láruge dé òkè òkun, ó se àtúnpín ìtan Fèyíkógbón, ó sì se àlàyé tàpeere tàpeere lórí ipa tí ìtan Fèyíkógbón ń kó nínú ìgbéayéàwon Yorùbá. Ó tenu mó ìtan Fèyíkógbón Alálòó Àpamò, Ìtan Fèyíkógbón Arúmolójú Onísìírò àti Ìtàn Fèyíkógbón Arúmolójú Èwo-ni-káse nípa kíkó omo Yorùbá. Ní ogbón tí yóò fi we ilé ayé já. Ó fi kún òrò rè pé ìwádìí ń lo lówó lórí ipa tí Ìtan Fèyíkógbón ń kó nínú lítírésò òde-òni.

Àwon àpilèko yòókù nínú ìwé yìí tàn dé èka ìmò ìjìnlè Yorùbá tí Babalolá sisé dé. Olásopé Oyèláràn se àgbéyèwò ipá tí Babalolá sà nípa isé akómólédè Yorùbá. Nínú àpilèko tirè, ó se àkàwé àwon ìwé ìkónilédè tí babalolá ko àti ìwé ìlànà ìkóni tí N.E.R.C. gbé jáde. Ó wo gbogbo àròjinlè tí Babalolá fi kó omo lédé lónà tí èdè yóò fi wu ni í kó, àti ìlànà lìngúísíìkì tipá tipá tí kòríkúlóòmù N.E.R.C. fé kí akómolédè ó lò, ó wá dábàá pé kí á padà sí ese àárò tí Babalolá ti là sílè; kí èdè Yorùbá máa wá di àríbélùgbé fún àwon omo wa.

Ní orí keje, Bísí Ògúnsínà se aáyan takuntakun láti ye àwon ìwé olórò geere tí Babalolá ti ko wò. Ó fi sùúrù àti ìmò ìjìnlè se ìtúpalè imò ti ó wà nínú won, èkó ibè, àti ìhà tí Babalolá ko sí ìgbésí ayé àwon Yorùbá ní àkókó tí ó ko àwon ìwé náà. Kò sàìménu ba àwon ogbón ònkòwé tí Babalolá mú lò. Ògúnsínà fi hàn nínú àpilèko yìí, pé Babalolá fi àwon ìwé rè tóka sí èto àrògún àti ogbón ìbáraeni-gbé-pò àwon Yorùbá, ó sì fi ogbón yònbó èyí tí ó dára nínú àsà ìgbà náà, ó tún bu enu àté lu ìwà àìdáa láìfi òrò bopo boyò. Ògúnsínà wá fúnka mó on pé ohun tí Babalolá fi àwon ìwé rè se ni pé ó fé kí á mo irú ènìyàn tí ó fé kí omo Yorùbá ó jéníàwùjo, èrò rè (Babalolá) sì ni pé eni tí yóò bá jé asíwájú omo Yorùbá gbódò ní àwon èròjà ewà tí òun kó jáde lára àwon eni-ìtàn òun.

Ní tirè, ohun tí Tàlàbí Olágbèmí gbé yèwò ni lítírésò alohùn. Àlàyé jinná ni ó fi se isé yìí tí ó sì tú ìfun àti èdò èka lítírésò yìí jáde.

Àwon àpilèko méjì ni ó wà nínú ìwé yìí tí ó je mó ìtàn àti èsìn, kí ààrò méta tí obè ìmo Yorùbá dúró lé ó lè jókòó dáadáa. Ní orí kesàn-án, Oyin Ògunbà ko àpilèko tirè lórí Òrìsà Èkìnè ní ilè Ìjèbú. Kókó tí Ògunbà yo jáde àpilèko òhún nip é ìbásepò ti wà láàrin àwon Yorùbá àti àwon yòókù tí wón n gbé esè odò, ojó ti pé. Àlàyé rè lórí Èkìnè fi àjùmòsepò tó wà láàrin àsà àti èsìn Yorùbá hàn; ó sì fi ìyàtò tó wà láàrin egúngún àti Èkìnè hàn pèlú. Ohun tí àwon Ìjó fi ń se àríyá lásán, tí wón kàn fi ètùtù síse díè bò, ètùtù pereu ni, ìbo sì ni láàrin àwon Yorùbá Ìjèbú, tí ó gba òrìsà náà lówó won (Ìjó).

Òrìsà kejì tí àpilèko akínwùmí Ìsólá dé lé ni Sàngó. Ohun tí ó tún gbé òrò tuntun dìde lórí Sàngó nip é Ìsòlá ti wá rí i ibi tí a fojú sí nípa orírun Sàngó, ònà kò gba ibè rárá. Àbò ìwádìí rè lórí ‘Ta ni Sàngó?, Sàngó?, Sàngó mélòó ló tilè wà? Kí ni orúrun rè/won?’ àti béè béè lo ni a fi àpilèko yìí se. Ó sòrò títí, ó fi Ifá se elérìí.


Gbogbo àpilèko wònyí fi ibi ìjìnlè ti fè dé nípa èdè Yorùbá hàn. Wón kó òpòlopò èdè ìperí tí a ti kó jo jáde, wón sì mú un dá ònkàwé lójú pé iná ìwádìí, isé ònkòwé àti aáyan àtigbé èdè Yorùbá kalè ní fègbékègbé pèlú èdè yòówù ní àgbáyé, ń jó geregere. Àwon ìkádìí inú àwon àpilèko náà sì fi yé ni pé isé gbére ni isé ìwadìí, ó se é se kí ohun tí a fúnka mó gégé bí òótó lónìí di iró ní òla, ìwádìí mìíin ni yóò fi ìmò yìí yé ni. A lérò pé àwon àpilèko náà yóò bénà ìmò tuntun, kí wón sì ta ònkàwé jí gìrì láti se ìwádìí lórí èyí tí a kò tíì fè lójú tó. Ire o.