Ikomojade

From Wikipedia

Ikomojade

Oyedeji, Babatunde

OYEDEJI BABATUNDE

ÀSÀ ÌKÓMOJÁDE

Ní ilè Yorùbá, orísírísì asa ni ó wà. Lára won ni àsà ìgbéyàwó, àsà ìsìnkù àti àsà ìkómojáde àti ìsomolórúko. Sùgbón èyí tí mo fé sòrò lé lórí ni àsà ìkómojáde àti ìsomolórúko. ÌTUMÒ ÌKÓMOJÁDE

Láàrin àwon Yorùbá ó jé àsà pé obìnrin tí ó bá sèsè bí òmo titun kò gbodò máa gbé omo náà sí gbangba òde tàbí kí òun náà máa jáde káàkiri títí ojó méje tàbí mésàn-án yíò fi pé léhùn tí ó ti bí omo náà. Nínú iyàrá ni òun àti omo náà yíò máa wà tí oko yíò sì máa dá iná fún won yá. Àfi tí ó bá fé lo mó ara tàbí tí ó fé lo gbonsè ni ebùnrin náà lè jáde sí èhìn ìkùlé, won kìí sáábà gbé omo titun náà sí ìta láti inú iyàrá, àfi bí wón bá fé wè fún-un ní òdèdè. Ní ìdílé miran eémí iná ni wón ń dá fún obìnrin abiyamo náà yá àti ewé èko tí ó ńje láti ìgbà tí ó ti bímo yíò wà nínú àpótí tàbí koto kan ní ègbé kan ní iyàrá níbè, kò sì gbodò kó won sí ìta títí ojó tí won yíò kó omo jáde yíò fi pé, èyí jásí ojó méje fún obìnrin àti ojó mesan fún omokùnrin. OrísI ojó tí wón kó kó omo jáde sí ìta gbangba léhùn tí ìyá rè ti bí i yìí ni à ń pè ní OJÓ ÌKÓMOJÁDE. Ojó Ìsomo lórúko Ní ojó ìkómojáde yìí ni a máa ń so omo lórúko ní ilò Yorùbá. Ní gbogbo àkókò tí ó siwájú ojó náà a kì í fi orúko àbíso pàtàkì kan pe omo owó náà àfi bí ó bá mú orúko kan wá ayé gégé bí àkíyèsí tí àwon òbí rè se ní ojó ìbí rè, bí ìbejì ni, òké, Ìgè, Dàda tàbí orúko abàmù omo miran. Orúko tí a fi máa ń pe omo tí a kòì so lórúko tí kò sì ní orúko àbáwáyé tàbí orísI orúko miran béè tí ó bá jé àsà nínú ebí náà láti máa fi pe omo titun won. Olúkúlùkù àwon èyà ni wón máa ń ní àsà tiwon nípa èyí. Ìdí tí ojó tí a ń kó omokùnrin jáde tí jé mesan, tí ti omobùnrin sì jé méjè ni pé àwon Yorùbá gbàgbó pé mesan ni egungun okùnrin ìhà okùnrin àti pé méje péré sì ni ti Obìnrin. Sùgbón tí omo bá jé ìbejì, okùnrin kan àti obìnrin kan, ojó méjo ni a máa ń kó won jáde. Èyí nip é kí á má baà dá ìjà sílè láàrin àwon omo náà. Sùgbón ojó kejo ni àwon Ìmàle tàbí Mùsùlùmí máa ń kó omo won jáde, bí ó se okùnrin ni tàbí obùnrin; àwon ebí mìíran pèlú tí kì í se ìmàle sì máa ń kó omo won jáde ni ojó kefà dípò ojó keje tàbí èkesàn-án. Yorùbá ka omo bíbí sí pàtàkì púpò; ibànújé ńlá sì ni pé kí tókó-taya kan tí wà pò tó bí odún marun méfà láì rí omo bí rárá; tàbí pé kí àbíkú dà wón láàmú. Nítorí náà ìdílé kòòkan máa ń ní àsà tirè nípa ohun tí ìyá omo titun náà ní léti se fi sé ara rè síwájú ojó tí a ó kó omo rè jáde, kí àbíkú má baà yo ó léwu. Nínú ìdílé mìíràn, obìnrin abiyamo kò gbodò je iyò nínú obè rè títí won yíò fi kí omo rè jáde; èyí jásí pé obè àté ni yíò máa je. Àwon ìdílé mìíràn ní àsà kí wón máa se obè tí kì í dùn púpò gégé bíi èfó ewúro, yánrin, àti ìlara tí kò ní epo àti ohun èèlò míràn nínú tó béè, tàbí orísi obè míràn tí kò dùn rárá fún Obìnrin abiyamo láti máa je títí ojó ìkó omo jáde yíò fit ó. Àwon míràn tilè máa ń se alángbá tàbí kòkòrò tata fun obìnrin abiyamo je; sùgbón àsà yìí kò sí tó béè mo ní ibi tí ìlàjú ti ń dé. Ní òwúrò kùtù ni a máa ń sáábà se ìkómojáde ní ilè Yorùbá. Àwon ebí àti òré yíò pé jo síwájú ilé ní ibi èsòrò òjò ti máa ń gbà dà sílè láti orí òrùlé ilé. Àwon nnkan tí a ni láti múra sílè máa ń yàtò ní ìdílé kòòkan; sùgbón àwon èyí tí ó jé pàtàkì jù ni epo; iyò, irú, eku, eja, àti ataare. Àwon ebí mìíràn tún máa ń lo àìgbó eyìn òpe, èyí tí à ń pè ní eyìn àbòn tàbí ìrèké, oyin, orógbó, èsun isu àti àwon ohun mìíràn béè tí enu ń je.