Brethyn Cartref
Oddi wrth Wicipedia, y gwyddoniadur rhydd.
Cyfrol o straeon byrion gan T. Gwynn Jones yw Brethyn Cartref.
Cyhoeddwyd y gyfrol yn Nghaernarfon, gan Cwmni y Cyhoeddwyr Cymreig yn Swyddfa Cymru, yn 1913. Ei theitl llawn yw
-
- BRETHYN CARTREF: Ystraeon Cymreig.
Straeon digon cartrefol ydynt ar y golwg cyntaf, wedi'u hadrodd mewn iaith naturiol, ond ceir ynddynt gryn dipyn o smaldod ac eironi yn ogystal. Cyfrol i ddiddanu ydoedd, ac mae'r awdur yn ei thaflu i'r cyhoedd, fel petai, fel rhywbeth digon cyffredin a allai fod o fudd neu ddiddordeb i rywun, efallai.
Mae rhagair T. Gwynn yn ffug-ddiymhongar:
-
- Feallai nad oes nemor gamp ar y torri a'r gwnïo, ond am y brethyn, y mae hwnnw cystal â dim sydd ar y farchnad. Gallaf roddi fy ngair trosto, canys nid myfi a'i gwnaeth, ond Natur. Am hynny, pe bae'r grefft cystal â'r deunydd, fe dalai'r Brethyn at hirddydd haf a hirnos gaeaf. Fel y mae, hwyrach y gwasanaetha ambell awr na bo'i amgenach wrth law, ryw ran o'r pedwar amser.
Ceir ynddi bymtheg stori fer, rhai ononynt yn fwy tebyg i frasluniau na straeon, i gyd bron wedi'u lleoli mewn pentrefi bach neu gefn gwlad. Maent yn cynnwys "Mab y Môr", "Ysmaldod y Sais Mawr", "Y Bardd", "Ci Dafydd Tomos" a "Ffrae Lecsiwn Llangrymbo". Erys rhai ohonynt yn eithaf darllenadwy heddiw.