Penrhyn Gŵyr
Oddi wrth Wicipedia, y gwyddoniadur rhydd.
Mae Penrhyn Gŵyr yn Ardal o Harddwch Naturiol Eithriadol rhwng Bae Abertawe a Bae Caerfyrddin. Gan fod y creigiau o gerrig calch mae nifer o gilfachau ac ogofeydd yno. Yma mae Ogof Paviland, lle darganfuwyd sgerbwd dyn o'r Oesoedd Cynnar.
Tybir i Ffleminiaid lanio ac ymsefydlu ar rhannau deheuol a gorllewinol y penrhyn yn y ddeuddegfed ganrif ac, fel canlyniad, Saesneg fu prif iaith yr ardal honna ers canrifoedd. Arhosodd pentrefi gogledd-ddwyrain y penrhyn yn llefydd Gymraeg eu hiaith hyd ail hanner yr Ugeinfed Ganrif a chlwyir gwahaniaeth amwlg yn acenion a ffordd o siarad y ddwy ardal hyd heddiw.
Ymwelodd Gerallt Gymro â Gŵyr yn ystod ei daith trwy Gymru yn 1188.
Mae Penclawdd sydd ar yr arfordir gogleddol yn enwog am y cocos a gesglir oddi ar y traeth yno.
Heddiw mae Gŵyr yn boblogaidd iawn gyda dwristiaid dros misoedd yr haf. Erys amaethyddiaeth yn bwysig iawn yn yr economi lleol ond gwelir llawer o bobl yn ymddeol o ardaloedd eraill Cymru a Lloegr i fyw ymhentrefi Gwyr, ac felly yn codi pris tai allan o afael y brodorion.