Cymdeithas y Cymreigyddion

Oddi wrth Wicipedia, y gwyddoniadur rhydd.

Sefydlwyd Cymdeithas y Cymreigyddion ar yr ail o Dachwedd 1833 yn Y Fenni yn y Sun Inn. Dewiswyd y swyddogion canlynol Llywydd Y Parch John Evans ficer Llanofer, Is-Lywydd William Price, cyfreithiwr yn Y Fennni, T. E. Watkins bardd Eiddil Ifor, a'r ysgrifennydd Thomas Bevan.

Amcan y gymdeithas oedd rhoi cyfle i'r aelodau gymdeithasu yn y Gymraeg. ac i hybu'r Gymraeg. Ymhlith rheolau'r gymdeithas oedd rheol yn mynnu bod pob ymddiddan ac araith barhaol yn y Gymraeg yn unig.

Yn fuan iawn daeth rhai o foneddigion yr ardal yn aelodau gan gynnwys Sir Charles Morgan, Tredegar a Mr a Mrs Benjamin Hall a mam Mrs Hall Mrs Waddington, a Lady Coffin Greenly o Titley Court Henffordd. Un arall a gafodd groeso mawr gan y gymdeithas oedd Y Parch Thomas Price neu fel yr adnabyddir ef hyd heddiw sef Carnhuanawc.