Yr Oes Haearn
Oddi wrth Wicipedia, y gwyddoniadur rhydd.
Adeg sydd yn dilyn yr Oes Efydd ac yn ystod yr hynny roedd haearn yn fetal mwyaf pwysig mewn metelog oedd yr Oes Haearn. Er fod offer wedi eu gwneud o efydd yn cryfach, mae'n fwy hawdd cael gafael ar haearn a felly roedd e'n cael ei defnyddio'n eang.
[golygu] Yr Oes Haearn ym Mhrydain
Cychwynnodd yr Oes Haearn ym Mhrydain ger yr pymed ganrif Cyn Crist, ond mae rhai yn meddwl fod hi'n cychwyn yn lawer o hwyrach, tua'r canrif gyntaf Cyn Crist. Roedd hi'n parhau i'r pedwaredd ganryf O.C.. Roedd adeiladau amddiffynol a chodwyd yn ystod yr adeg hwn yn grif iawn, fel er enghraifft y Brochau yn yr Alban neu bryngaerau fel Castell Dinas Brân. Cafodd llawer ohonyn gan pobl hwyrach hefyd, er enghraifft gan y Pict neu yn ystod y Canol Oesoedd.
Darganfodwyd lluoedd o arian yr Oes Haearn ym Mhridain, gan rhai darnau yn ddod o weldydd tramor.
[golygu] Ewrop Canolog
Adeg cynnar yr Oes Haearn yn Ewrop Canolog yw'r diwylliant Hallstatt (HaC a D, 800-450C.C.) a'r adeg diwethar, y diwylliant La Tène (yn cychwyn ym 450 C.C.). Gorffennodd yr Oes Haearn pan ddaeth y Rhufainwyr i Ewrop canolog.