Pop Cymraeg

Oddi wrth Wicipedia, y gwyddoniadur rhydd.

Taflen Cynnwys

[golygu] Rhagymadrodd

Roedd cerddoriaeth bop Cymraeg yn gymharol hwyr yn datblygu. Roedd diwylliant pop yn y dinasoedd ond araf oedd e i gyrraedd yr ardaloedd gwledig Cymraeg. Roedd llawer o rhesymau am hyn. Gan fod Cymru'n wlad fynyddig, roedd derbyniad radio yn wael yn yr ardaloedd gwledig a doedd llawer o Gymry Cymraeg ddim yn clywed caneuon bop. Roedd y Cymry Cymraeg yn dueddol i wneud eu diwillant eu hunain wrth farddoni a chanu caneuon gwerin traddodiadol mewn nosweithiau llawen neu eisteddfodau. Cyn y 1960au doedd dim trydan yng Nghymru yn yr ardaloedd gwledig. Doedd hi ddim yn bosibl chwarae gitâr trydan. Roedd rhaid defnyddio offerynau acwstig, felly fe wnaeth y traddodiad canu gwerin barhau. Roedd dylanwad crefydd ac emynau yn dal i barhau hefyd. Doedd rhythm yr iaith Gymraeg ddim yn ffitio rhythmau Roc a Rôl yn dda ac yn swnio braidd yn od. Cerddoriaeth ddawns oedd Roc a Rôl yn wreiddiol, felly doedd y geiriau ddim yn bwysig. Roedd ambell i gystadlaeth pop mewn eisteddfodau ond anodd iawn oedd gosod drymau ac offerynau trydan ar lwyfan er mwyn canu un gân fach, yn enwedig pan oedd cystadleuwyr eraill yn disgwyl i ddefnyddio'r llwyfan. Roedd y beirniaid, a oedd yn arfer beirniadu cerdd dant a chanu penillion, yn gwybod dim byd am ddulliau chwarae blues, sylfaen cerddoriaeth bop.

[golygu] Yr arloeswyr

Roedd yna adfywiad caneuon gwerin ar ddechrau'r 1960au. Roedd rhythm yr iaith Gymraeg yn mynd gyda rhythmau roc werin a roc yn llawer gwell na rhythmau Roc a Rôl. Roedd hi'n bossibl i gyfansoddi a chanu caneuon roc a pop yng Nghymraeg.

Roedd Dafydd Iwan wedi bod yn canu a chyfeilio ei hunan ar y gitâr ers 1962.

Yn 1965 roedd merch ifanc o'r enw Helen Wyn Jones yn canu caneuon pop Cymraeg ar y radio. Aeth hi ymlaen i lwyddiannu yn gydwladol o dan yr enw Tammy Jones, ond Helen Wyn oedd hi i'r Cymry o hyd.

Un arall yn 1965 oedd Mary Hopkin. Roedd hi'n canu roc werin Cymraeg. Pan ddarganfyddwyd hi gan Paul McCartney, aeth hi ymlaen i gael llwyddiant gydwladol enfawr.

Roedd Meic Stevens hefyd yn canu tua'r adeg yma.

Y grwp pop Cymraeg cyntaf oedd y Blew, 'does dim dwywaith amdani. Fe gynhalwyd gyngerdd bop yn y babell lên ar gae Eisteddfod y Bala yn 1967. Roedd y Blew a Dafydd Iwan yn perfformio yno. Ers hynny mae cyngherddau pop wedi bod yn gysylltiedig â'r eisteddfod bob blwyddyn.

[golygu] Caneuon brotest

Y peth a wthiodd cerddoriaeth pop Cymraeg ymlaen oedd y gân brotest. Roedd llawer o bethau'n poeni ieuenctid Cymru ar y pryd; boddi Tryweryn yn 1965, statws yr iaith Gymraeg ac arwysgiad Charles fel Tywysog Cymru yn 1969. Yn lle cyfansoddi caneuon serch roedd y clerwr yn mynd a'i gitâr i'r dafarn a chanu caneuon ddychanol a chaneuon brotest. Pan ddechreuodd Dafydd Iwan, Huw Jones a Brian Morgan Edwards recordiau Sain yn 1969, y gân brotest "Dŵr" gan Huw Jones oedd y record gyntaf. Roedd can protest yn amlwg yng rhyngwladol adeg hyn hefyd - Bob Dylan er engraifft.

[golygu] Cerddorion pop Cymraeg

Mae'n debyg mae Edward H. Dafis oedd y grwp mwyaf enwog yn y 1970au. Roedd Hergest, Sidan, Y Tebot Piws a Meic Stevens wrth gwrs.

Geraint Jarman a'r Cynganeddwyr a'r Trwynau Coch oedd y mwyaf poblogaidd yn y 1980au. Roedd llawer o fandiau poblogaidd yn yr 1980au; Angylion Stanli, Doctor, Crys, Eliffant, Omega, Crysbas, Ficer a Pryd ma' Te.

Yn y 1990au mae'n debyg mae'r mwyaf poblogaidd oedd Bryn Fôn a'r band, Celt ac Anweledig. Yn ystod y 1990au roedd llawer yn canu yn Gymraeg a Saesneg fel Catatonia, a Super Furry Animals.

Mae llawer o ferched yn canu roc yn ddiweddar ac yn cyflogi band i gyfeilio fel Elin Fflur a Meinir Gwilym.

[golygu] Cysylltiadau mewnol