Παπικό πρωτείο

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Ο Χριστός παραδίδει στον Πέτρο τα κλειδιά της εξουσίας, λεπτομέρεια από νωπογραφία του Πιέτρο Περουτζίνο, 335 x 550 εκ., Καπέλα Σιξτίνα, Βατικανό
Μεγέθυνση
Ο Χριστός παραδίδει στον Πέτρο τα κλειδιά της εξουσίας, λεπτομέρεια από νωπογραφία του Πιέτρο Περουτζίνο, 335 x 550 εκ., Καπέλα Σιξτίνα, Βατικανό

To Παπικό πρωτείο είναι η αποστολική εξουσία του Επισκόπου Ρώμης, επί των υπόλοιπων εκκλησιών, Λατινικών και Ανατολικών, που αποτελούν την Καθολική Εκκλησία. Αποκαλείται επίσης "Πρωτείο του Ρωμαίου Ποντίφικα", Πρωτείο του Πέτρου, ή Ρωμαϊκό πρωτείο.

Η Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία, θεωρεί ότι ο Επίσκοπος Ρώμης είχε μόνο πρωτείο τιμής, το οποίο μετά το Σχίσμα του 1054, δεν ισχύει πλέον. Το πρωτείο τιμής στην Ορθόδοξη Εκκλησία απολαμβάνει σήμερα ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως.

Πίνακας περιεχομένων

[Επεξεργασία] Ο Πέτρος στην Καινή Διαθήκη

Ένα απο τα επιχειρήματα των Καθολικών θεολόγων, για την ανωτερότητα του Αγίου Πέτρου σε σχέση με τους υπόλοιπους Αποστόλους, είναι το γεγονός ότι το όνομα του Πέτρου αναφέρετε 195 φορές στην Καινή Διαθήκη, σε αντίθεση με τους υπόλοιοπους αποστόλους των οποίων τα ονόματα συνολικά δεν ξεπερνάνε τις 130 αναφορές στην Καινή Διαθήκη.

Επίσης, ο Άγιος Ματθαίος, αποκαλεί τον Άγιο Πέτρο, "Πρώτο", όρο που χρησιμοποιούσε ο Άγιος Ματθαίος και αλλού στο Ευαγγέλιό του με την ένοια του πρωτείου εξουσίας. Επειδή μετά τον Πέτρο, ο οποίος αποκαλείτε Πρώτος, δεν ακολουθούν άλλοι απόστολοι με τον χαρακτηρισμό του δέυτερου, τριτου κτλ.,φαίνετε ότι ο χαρακτηρισμός Πρώτος δεν έχει αριθμητικό χαρακτήρα αλλά χρησιμοποιείτε για να περιγράψει το αξίωμα του Πέτρου. Επίσης, εκείνη την εποχή, στην Λατινική και Ελληνική φρασιολογία, ο χαρακτηρισμό "Πρώτος" περιέγραφε κάποιο ουσιαστικό Πρωτείο.

Τέλος, η αλλαγή ονόματος του Σιμών σε Πέτρο, δείχνει αλλαγή στο ρόλο και την αποστολή του, όπως έγινε και στην περίπτωση του Αβραάμ. Δηλαδή, ο Χριστός, θέλωντας να τονίσει ότι ο Σιμών θα είχε τον ρόλο της κεφαλής της Χριστιανικής Εκκλησίας, του θεμέλιου και της Πέτρας της Καθολικής διδασκαλίας, άλλαξε το όνομά του σε Πέτρο.

Πολλοί μη-Καθολικοί θεολόγοι, θεωρούν ότι ο Πέτρος δεν μπορεί να είναι η Πέτρα της Εκκλησίας, αφού ο ίδιος ο Θεός, αποκαλείται η Πέτρα σε πολλά εδάφια Παλαιάς και Καινής Διαθήκης. Όμως, για παράδειγμα, και ο Ιωσήφ, ο γιος του Ιακώβ, αποκαλέσθηκε «η Πέτρα του Ισραήλ»[1]. (Γένεση 49:24). Ενώ, στους Ψαλμους (18:2) λέει "Εσύ είσαι Κύριε, το καταφύγιό μου, το φρούριό μου και ο ελευθερωτης μου. Θεέ μου είσ' ο βράχος μου.". Εδώ, ο βράχος (ή πέτρα) είναι ο ίδιος ο Θεός. Αναιρεί όμως το ένα εδάφιο της Παλαιάς Διαθήκης, όπου βράχος (ή πέτρα) αποκαλείται ο Ιωσήφ, το άλλο όπου αποκαλείτε ο Θεός πέτρα; Όχι. Πέτρα είναι ο ίδιος ο Θεός, ο οποίος όμως, σύμφωνα με το Σχέδιό του για την σωτηρία του ανθρώπου, έκανε και απλούς ανθρώπους, όπως τον Πέτρο και τον Ιωσήφ, πέτρες της Εκκλησίας του.

[Επεξεργασία] Πατερικά κείμενα

Πολλοί Αγίοι Πατέρες της Εκκλησίας υποστήριξαν το πρωτείο του Πάπα. Η Καθολική Εκκλησία θεωρεί ότι το Παπικό Πρωτείο διαμορφώνεται διαφορετικά ανάλογα με τις ανάγκες της Εκκλησίας σε κάποια δεδομένη χρονική στιγμή. Έτσι, το σημερινό Πρωτείο μπορεί να μην είναι πανομοιότυπο με το Πρωτείο των πρώτων Χριστιανικών χρόνων, παρ'όλα αυτά, η σημαντικότητα και η αναγκαιότητά του στην διατήρηση της Εκκλησιαστικής ενότητας είναι αδιαμφισβήτητη.

Τερτυλλιανός, 220 μ.Χ.: Ο Κύριος είπε στον Πέτρο, "Πάνω σ'αυτήν την Πέτρα θα οικοδομήσω την Εκκλησία μου, σε σένα δίνω τα κλειδιά της βασιλείας των ουρανών και ότι έχεις δέσει ή λύσει στην γή θα είναι λυμένο ή δεμένο στους ουρανούς" (Ματθ. 16:18-19). Πάνω σε σένα Πέτρο, λέει ο Κύριος, θα χτίσω την Εκκλησία μου, και σε εσένα θα δώσω τα κλειδιά, όχι στην υπόλοιπη Εκκλησία[2].

Σύνοδος της Σαρδικής, 342 μ.Χ.: Αν εκθρονιστεί κάποιος Επίσκοπος, μετά από απόφαση όλων των γειτονικών Επισκόπων, και αν ο ίδιος αποφασίσει να επιμείνει, δεν μπορεί να μπεί άλλος Επίσκοπος στην θέση του μέχρι να αποφασίσει και να κρίνει ο Επίσκοπος Ρώμης

Επιφάνειος ο Σαλαμίνος, περ. 370 μ.Χ.: [Ο Πέτρος] είναι ο κορυφαίος των Αποστόλων, η στέρεα πέτρα πάνω στην οποία αναπαύεται η αμετακίνητη πίστη. (Ancoratus ix.34· Adversus Haereses lix.7, 8)[3]

Δίδυμος ο Τυφλός, 379 μ.Χ.: [Ο Πέτρος] είναι ο κορυφαίος, η κεφαλή, ο οποίος ήταν πρώτος μεταξύ των Αποστόλων, μέσω του οποίου έλαβαν οι υπόλοιποι τα κλειδιά. (De Trinitate i.27, 30· ii.10, 18)[4].

Ιερεμίας, 396 μ.Χ.: Δεν έχω άλλο Κύριο, παρά μόνο τον Χριστό και δεν επιθυμώ να είμαι σε ένωση με κανέναν άλλο παρά μόνο εσάς [Η επιστολή απευθύνετε στον Πάπα Δαμασό Α'], δηλαδή με την Αγία Έδρα του Πέτρου. Επειδή γνωρίζω ότι αυτή [η Έδρα] είναι η Πέτρα πάνω στην οποία η Εκκλησία οικοδομήθηκε. Οποιοσδήποτε λαμβάνει τον αμνό [δηλαδή Θεία Λειτουργία], έξω από αυτό τον οίκο [δηλ. από εκκλησία που δεν είναι σε ένωση με την Ρώμη] είναι βέβηλος. Όποιος δεν είναι εντός της Κιβωτού του Νώε, θα χαθεί στην πλυμμήρα.

Αυγουστίνος, 397 μ.Χ.: Πολλοί λόγοι με κρατάνε κοντά στην Καθολική Εκκλησία [η Καθολική Εκκλησία τότε αποτελούταν από την Δυτική και την Ανατολική Εκκλησία]... [...] Η αποστολική διαδοχή των ιερέων, ξεκινόντας από την Έδρα του Πέτρου, στον οποίο έδωσε το καθήκον να φροντίζει το ποίμνιο ο Κύριος, μέχρι και τον σημερινό Επίσκοπο της Έδρας αυτής, Πάπα Σιρήκιο. Παρ'όλο που το πρωτείο του Επισκόπου Ρώμης είναι αδιαμφισβήτητο, μετά το Σχίσμα του 1054 και αφού πλέον δεν υπήρχε άλλος Πατριάρχης στην Καθολική Εκκλησία, ο απόλυτος συγκεντροτισμός που επικρατούσε στην Δύση μέχρι το Σχίσμα (η εξάσκηση του Πρωτείου στην Ανατολή από τον Πάπα, γινόταν με παρόμοιο τρόπο που γίνεται σήμερα η εξάσκηση του πρωτείου τιμής από τον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως στην Ορθοδοξία) επικράτησε σε όλη την Καθολική Εκκλησία, Λατινικού ή Ανατολικού ρυθμού. Βεβαίως και το πρωτείο του Πάπα αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της Χριστιανοσύνης, θα χρειαστεί υποχώρηση, κατανόηση και αγάπη από Ανατολή και Δύση, ώστε το πρωτείο να μπορέσει να ξαναλειτουργήσει θετικά και σύμφωνα με το θέλημα του Χριστού σε μία ενωμένη Καθολική-Ορθόδοξη Εκκλησία[5].

Πάπας Γρηγόριος Α', 597 μ.Χ.: Για αυτούς που γνωρίζουν το Ευαγγέλιο, είναι προφανές ότι με εντολή του Κυρίου, η φροντίδα ολόκληρης της Εκκλησίας δώθηκε στα χέρια του αγίου Αποστόλου και κεφαλής όλων των Αποστόλων, Πέτρο. Γιατί, σε αυτόν είπε, Πέτρο, με αγαπάς; Ταίζε τα πρόβατά μου (Ιωάνν. 21:17). Σε αυτόν έιπε, Σιμών! Ο σατανάς θέλει να σε δοκιμάσει σαν το σιτάρι στο κόσκινο, αλλά εγώ προσευχήθηκα για σένα Πέτρο, να μην σε εγκαταλείψει η πίστη σου. Και όταν ξαναβρείς την πίστη σου, στήριξε τους αδερφούς σου (Λουκ. 22:31). Σε αυτόν είπε, Εσύ είσαι Πέτρος και πάνω σε αυτήν την Πέτρα θα οικοδομήσω την Εκκλησία μου και οι πύλες της κολάσως δεν θα την κατανικήσουν. Και σε σένα θα δώσω τα κλειδιά της Βασιλείας των Ουρανών και ότι δέσεις ή λύσεις στη γη, θα είναι δεμένο ή λυμένο στους ουρανούς (Ματθ. 16:18).

Ιδού, έλαβε τα κλειδιά της βασιλείας των ουρανών και την δύναμη να λύνει και να δένει, η φροντίδα και η εξουσία σε ολόκληρη την Εκκλησία θώθηκε στα χέρια του [Πέτρου] και όμως δεν θέλει να αποκαλείτε οικουμενικός απόστολος, ενώ ο άγιος άνθρωπος και συνιερωμένος μου, ο Ιωάννης επιθυμεί να αποκαλείτε Οικουμενικός Πατριάρχης. Αναγκάζομαι να φωνάξω δυνατά και να πώ, O tempora, O mores![6]

Από τις πατερικές σημειώσεις φαίνετε ότι ο Επίσκοπος Ρώμης κατείχε το Πρωτείο στην πρωτοχριστιανική Εκκλησία.

[Επεξεργασία] Ο ρόλος του Πάπα στις Οικουμενικές Συνόδους

Μελετώντας τα πρακτικά των επτά πρώτων Οικουμενικών Συνόδων, μπορούμε να δούμε ότι το Παπικό πρωτείο αποτελούσε μία Εκκλησιαστική πραγματικότητα σε Ανατολή και Δύση, στην πρωτοχριστιανική Εκκλησία.

[Επεξεργασία] Σύνοδος της Εφεσού, 431

"Ο Φίλιππος, πρεσβύτερος και απεσταλμένος της Αποστολικής Έδρας είπε: Δεν υπάρχει αμφιβολία και πράγματι πάντοτε ήταν γνωστό σε όλους, ότι ο Άγιος και ευλογητός Πέτρος, έξαρχος και πρωτοκορυφαίος των Αποστόλων, βάση πίστεως και θεμέλιο της Καθολικής Εκκλησίας, έλαβε τα κλειδιά της βασιλείας από τον Κύριο Ιησού Χριστό, τον Σωτήρα και Λυτρωτή των ανθρώπων, και πως σε αυτόν [τον Πέτρο] δώθηκε η εξουσία να λύνει και να δένει αμαρτίες, ο οποίος όπως σήμερα έτσι και πάντοτε ζει και κρίνει μέσω των Διαδόχων του. Ο Άγιος και Ευλογητός Πάπας Κελεστινός, σύμφωνα με την Αποστολική διαδοχή, είναι ο διάδοχός του και κατέχει την θέση του [Πέτρου], και ο οποίος [Κελεστινός] έστειλε εμάς για να τον εκπροσωπήσουμε σε αυτή την άγια σύνοδο, την οποία συγκάλεσαν οι Χριστιανοί Αυτοκράτορες, επιθυμόντας να προστατέψουν την Καθολική πίστη.

(Απόσπασμα από τα πρακτικά της 2ης συνεδρίασης)

[Επεξεργασία] Σύνοδος της Χαλκηδόνας, 451

O Πασχασινός, ο ευλογητός επίσκοπος απεσταλμένος της Αποστολικής Έδρας, σηκώθηκε ανάμεσα στους υπόλοιπους και είπε: Καθοδηγηθήκαμε από τον ευλογητό και αποστολικό επίσκοπο της Ρώμης, ο οποίος είναι η Κεφαλή όλων των Εκκλησιών του Χριστού. [...]

Ο Λουκέντιος, επίσκοπος που εκπροσωπούσε την Αποστολική Έδρα, είπε: ...Ο Διόσκορος τόλμησε να συγκαλέσει σύνοδο χωρίς την άδεια της Αποστολικής Έδρας, πράγμα που ποτέ δεν έχει γίνει στην Καθολική Εκκλησία (Ανατολική και Δυτική Εκκλησία) και ούτε πρόκειτε ποτέ να γίνει.

(Απόσπασμα από τα πρακτικά της 1ης συνεδρίασης)

Όταν ο Άγιος Πέτρος, εμπνευσμένος από τον Θεό, έκανε μια μαρτυρία η οποία υπήρξε ευεργετική για όλα τα έθνη, είπε, "Εσύ είσαι ο Χριστός, ο Υιός του Θεού." κάνοντας τον εαυτό του άξιο του χαρακτηρισμού "ευλογητός" που του έδωσε ο Κύριος και απέκτησε την σταθερότητα από την αρχική Πέτρα (τον Χριστό), η οποία σταθερότητα έγινε αρετή και όνομά του, με την οποία σταθερότητα και από αποκάλυψη από τον Θεό Πατέρα, ομολόγησε ότι ο Ιησούς ήταν ο Υιός του Θεού και ο Χριστός.

(Από την Επιστολή του Πάπα Λέοντα)

Ο Πάπας Λέοντας, Αρχιεπίσκοπος όλων των Εκκλησιών, ο οποίος αναθεμάτισε την αίρεση του Νεστόριου και του Ευτύχιου, δείχνοντας μας ποιά είναι η αληθινή πίστη.

(Απόσπασμα από τα πρακτικά της 4ης συνεδρίασης)

Για να γνωστοποιήσουμε στον Πάπα Λέοντα, τον αποστολικό Επίσκοπο ο οποίος έχει την εξουσία επάνω σε ολόκληρη την Καθολική Εκκλησία.

(Απόσπασμα από τα πρακτικά της 6ης συνεδρίσαης)

[Επεξεργασία] Β' Σύνοδος Κωνσταντινουπόλεως, 553

[Απευθυνόμενοι προς τον Επίσκοπο Ρώμης:] Όπως οι Αγίοι Αποστόλοι και οι Αγίοι Πατέρες και οι τέσσερεις σύνοδοι, έτσι κι εμείς θα σας δεχθμούμε ως την κεφαλή [της Εκκλησίας] μας, ως πατέρα και ως Πρώτο..."

[Επεξεργασία] Υποσημειώσεις

  1. Στη μετάφραση Ο', «ὁ κατισχύσας Ισραήλ».
  2. Τερτυλλιανού, De pudicitia XXI.9 (αγγλ.), De monogamia VIII.4 (αγγλ.).
  3. Καθολική Εγκυκλοπαίδεια, λήμμα «Σχίσμα».
  4. Καθολική Εγκυκλοπαίδεια, λήμμα «Σχίσμα».
  5. Είναι ενδιαφέρον ότι ο Αυγουστίνος πίστευε ότι ο Πέτρος όφειλε την ιδιότητα του ως "Πέτρας" στον Χριστό, ο οποίος είναι η πραγματική Πέτρα της Εκκλησίας. Το Lange’s Commentary on the Holy Scriptures (Σχολιολόγιο του Λανγκ των Άγιων Γραφών) αναφέρει στο εδ. Ματ. 16:18, παραθέτοντας λόγια του Αυγουστίνου: «Η πέτρα δεν πήρε το όνομά της από τον Πέτρο αλλά ο Πέτρος από την πέτρα (non enim a Petro petra, sed Petrus a petra), όπως ακριβώς ο Χριστός δεν πήρε το όνομά του από τη λέξη Χριστανός αλλά η λέξη Χριστιανός από τον Χριστό. Διότι ο λόγος που είπε ο Κύριος "πάνω σε αυτή την πέτρα θα οικοδομήσω την εκκλησία μου" ήταν επειδή ο Πέτρος είχε πει: 'Εσύ είσαι ο Χριστός, ο Γιος του ζωντανού Θεού'. Σε αυτή την πέτρα, που μόλις είχε προσδιορίσει, λέει ότι θα οικοδομήσω την εκκλησία μου. Διότι ο Χριστός ήταν η πέτρα (petra enim erat Christus), πάνω στην οποία και ο ίδιος ο Πέτρος οικοδομήθηκε· διότι άλλο θεμέλιο δεν μπορεί να τεθεί από άνθρωπο πέρα από αυτό που τέθηκε, δηλαδή τον Χριστό». (Μετάφραση και έκδοση P. Schaff, 1976, σελ. 296.) Η άποψη αυτή, βέβαια, δεν αντικρούει την Καθολική, καθώς οι καθολικοί αναγνωρίζουν ότι η Εκκλησία ανήκει στον Χριστό και έχει τον Χριστό ως βάση και θεμέλιο της διδασκαλίας της.
  6. 20η Επιστολή του Πάπα Γρηγόριου, προς τον Αυτοκράτορα Μαυρίκιο


[Επεξεργασία] Βλέπε επίσης

[Επεξεργασία] Πρόσθετη ανάγνωση

  • Καθολική Εγκυκλοπαίδεια, άρθρο «Ο Πάπας», στην αγγλική.
  • JESUS, PETER & THE KEYS: A Scriptural Handbook on the Papacy του Σκότ Μπάτλερ. ISBN:1-882972-54-6
  • The Pope and the Ecumenical Councils
Άλλες γλώσσες