Τόμας Έντουαρντ Λόρενς

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Ο Τόμας Έντουαρντ Λόρενς (Thomas Edward Lawrence) ήταν βρετανός αρχαιολόγος, στρατιωτικός και συγγραφέας, που έμεινε γνωστός ως ο Λόρενς της Αραβίας. Γεννήθηκε στο Τρέμαντοκ της Ουαλίας το 1888 και πέθανε στην κομητεία του Ντόρσετ το 1935.

Πίνακας περιεχομένων

[Επεξεργασία] Προπολεμικές δραστηριότητες

Ο Τόμας Έντουαρντ Λόρενς αν και ήταν ένα πολυσύνθετο ταλέντο, ικανότατος αρχαιολόγος, διπλωμάτης, ιστοριοδίφης και συγγραφέας, έμεινε τελικά γνωστός για τα κατορθώματα του στα πεδία των μαχών της Μέσης Ανατολής. Ήταν άνθρωπος μάλλον κοντός και αδύνατος, με καθαρή φωνή και κινήσεις νευρώδεις. Διακρινόταν για την ευγένειά, την ευθύτητά και την αντιπάθειά του για την επίδειξη.

Σπούδασε στην Οξφόρδη. Η μεσαιωνική στρατιωτική αρχιτεκτονική αποτέλεσε το πρώτο θέμα του ενδιαφέροντος του. Υπέβαλε διατριβή με τον τίτλο Φρούρια Σταυροφόρων (Crusader Castles) και το θέμα αυτό του εξασφάλισε πτυχίο ιστορίας με βαθμό άριστα, το 1910.
Ως προστατευόμενος του αρχαιολόγου του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης Ντ. Τζ. Χόγκαρθ, πήρε μέρος σε ανασκαφές που έγιναν στον Ευφράτη, τη Συρία, την Παλαιστίνη και την Αραβία. Εργάστηκε εκεί από το 1911 μέχρι το 1914 πρώτα υπό τον Χόγκαρθ και στη συνέχεια υπό τον Σερ Λέοναρντ Γούλυ. Στο διάστημα αυτό προσπάθησε να γνωρίσει τον λαό της περιοχής και έμαθε όλες τις αραβικές διαλέκτους.

Στις αρχές τού 1914, ο Γούλυ, ο Λόρενς και ο λοχαγός Σ. Φ. Νιούκομπ, εξερεύνησαν το βόρειο μέρος της χερσονήσου του Σινά. Φαινομενικά αποτελούσαν επιστημονική αποστολή, αλλά στην πραγματικότητα ενεργούσαν αναγνώριση με σκοπό τη χαρτογράφηση τής περιοχής από τη Γάζα μέχρι την Ακαμπα, που προοριζόταν να έχει μεγάλη στρατηγική αξία.

[Επεξεργασία] Ως ηγέτης των αράβων ανταρτών

Με την έναρξη του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, ο Λόρενς προσελήφθη ως πολιτικός υπάλληλος στο Τμήμα Χαρτογράφησης του υπουργείου Στρατιωτικών στο Λονδίνο και ανέλαβε να συντάξει χάρτη το Σινά που θα ήταν στρατιωτικά χρησιμοποιήσιμος. Κατόρθωσε να καταταγεί στον στρατό και να σταλεί από τον λόρδο Κίτσενερ, το 1916, στις μυστικές στρατιωτικές υπηρεσίες του Καΐρου με τον βαθμό του αξιωματικού. Από εκεί ζήτησε και τον έστειλαν στην Αραβία, όπου έπαιρνε μεγάλες διαστάσεις η επανάσταση εναντίον των Τούρκων. Εκεί, εισήλθε στην υπηρεσία της ανωτάτης αγγλικής διοίκησης στη Μέση Ανατολή και πολέμησε εναντίον των Τούρκων, επικεφαλής ομάδων άτακτων Αράβων.

Στην άγονη Αραβία, ο Λόρενς, κατάφερε να αντέξει σε κακουχίες δυσανάλογες προς το ασθενικό παρουσιαστικό του και διέσχισε πεζός ή με άλογο περισσότερα από 1.700 χιλιόμετρα. Ως υπερασπιστής της αραβικής ανεξαρτησίας, ο Λόρενς συνέβαλε αποφασιστικά στη νίκη εναντίον των Τούρκων.

Υπέρασπίστηκε τη χώρα των συμπολεμιστών του Αράβων σαν δεύτερη πατρίδα του και δίπλα στον πρίγκιπα Φεϋζάλ διηύθυνε ουσιαστικά τις επιχειρήσεις των επαναστατών εναντίον των Τούρκων. Έπεισε τους νομάδες τυφεκιοφόρους να κατευθυνθούν με θάρρος προς τον Βορρά και να αποκόψουν τις συγκοινωνιακές αρτηρίες προς τη Μεδίνα. Ήταν μόνο είκοσι επτά ετών τότε, αλλά η δραστηριότητα του ήταν εξαιρετική. Οργάνωνε και εκτελούσε τις επιθέσεις κατά των σιδηροδρομικών συρμών και διηύθυνε τη μάχη του Ουάλτ, όπου οι Τούρκοι έπαθαν τη μεγαλύτερη καταστροφή τους σε ανοικτό πεδίο.

Από κει και πέρα, ο Λόρενς της Αραβίας οδηγούσε τους Άραβες από νίκη σε νίκη και η αγάπη των Αράβων στο πρόσωπό του ήταν μεγάλη. Έδειξε πολλές διοικητικές αρετές και κέρδισε την εμπιστοσύνη των συμπολεμιστών του της ερήμου.

Επικυρήχθηκε από τους Τούρκους για το ποσό των 100.000 λιρών, οι οποίοι πάση θυσία ήθελαν να εξοντώσουν τον "Ελ Λόρενς" όπως τον ονόμαζαν. Το Νοέμβριο του 1917 ο Λόρενς συνελήφθη από τους Τούρκους καθώς ενεργούσε αναγνώριση της περιοχής με αραβική ενδυμασία. Τον αναγνώρισαν όμως, τον συνέλαβαν και τόν υπέβαλαν σε ομοφυλοφιλικά βασανιστήρια, κατορθώσε όμως τελικά να δραπετεύσει. Η εμπειρία αυτή, του άφησε βαθύτατα ψυχικά τραύματα, από τα οποία ποτέ δεν συνήλθε.

Παρ' όλα αυτά, ο Λόρενς συνέχισε τις επιτυχείς πολεμικές επιχειρήσεις, κατά τις οποίες οι Άραβες κέρδισαν βαθμιαία εδάφη προς Βορράν. Ο Λόρενς προήχθη μέχρι τον βαθμό τού αντισυνταγματάρχη και τιμήθηκε με το Παράσημο τών Διακεκριμένων Υπηρεσιών.

Όταν ο αραβικός στρατός έφθασε στη Δαμασκό, πριν κι από τους Άγγλους, τον Οκτώβριο του 1918, ο Λόρενς ήταν καταπονημένος σε μεγάλο βαθμό.

[Επεξεργασία] Μεταπολεμικές δραστηριότητες

Διάσημος πια, αναχώρησε για την Αγγλία αμέσως πριν από την ανακωχή στις 30 Οκτωβρίου 1918, αρνούμενος ευγενικά να δεχθεί παράσημα από τον βασιλιά Γεώργιο Ε' και αποστρατεύθηκε με τον βαθμό του αντισυνταγματάρχη στις 31 Ιουλίου 1919.

Δυσαρεστήθηκε έντονα όταν συνειδητοποίησε, στα πλαίσια της συνδιάσκεψης των Βερσαλιών (στην οποία μετείχε ως σύμβουλος του εμίρη Χουσεΐν) ότι οι συμμαχικές δυνάμεις αθετούσαν τις υποσχέσεις τους προς τον αραβικό λαό. Σε ένδειξη διαμαρτυρίας εξαφανίζεται εγκαταλείποντας την ανώτερη θέση που του είχαν δώσει και την περίοδο αυτή ο Λόρενς ξεκίνησε τη συγγραφή του κυριότερου έργου του με τίτλο "Οι επτά στύλοι της σοφίας" (1926), που αποτελεί την επική αφήγηση της εκστρατείας στην Αραβία. Μολονότι το αρχικό χειρόγραφο χάθηκε, ο Λόρενς ξανάγραψε το έργο, πραγματοποίησε μία πρώτη έκδοση, την οποία ακολούθησε η περιληπτική έκδοση "Επανάσταση στην έρημο" το 1927. Παρά το γεγονός ότι αυτή η δεύτερη έκδοση συνετέλεσε στην εξάπλωση της φήμης του, εκείνος, τη στιγμή που κυκλοφορούσαν σε εκατομμύρια αντίτυπα έξι διαφορετικά βιβλία αξιόλογων συγγραφέων με τα κατορθώματα του, επέμενε να ζει στην αφάνεια.

Το 1921 κατατάχθηκε σαν απλός σμηνίτης στην αεροπορία αφού δεν δέχθηκε να καταταγεί ως αξιωματικός. Απολύθηκε από τη Βρετανική Αεροπορία στις 26 Φεβρουαρίου 1935 και αναζήτησε άλλη στρατιωτική υπηρεσία με τη μεσολάβηση ενός φίλου του στο υπουργείο Στρατιωτικών. Κατόρθωσε να καταταγεί στις 12 Μαρτίου 1923 ως οπλίτης στο Βασιλικό Σώμα Τεθωρακισμένων με το όνομα Τόμας Έντουαρντ Σω, ίσως λόγο της φιλίας του με τον Τζωρτζ Μπέρναρντ Σω.

[Επεξεργασία] Ο θάνατός του

Σε ηλικία μόλις 46 ετών, ο Λόρενς αντιμετωπίζει ζωή συνταξιούχου σε μια αγροικία στο Κλάουντς Χιλ. Λίγο πριν από τον τραγικό θάνατο του έμενε σε μια εξοχική βίλα του Λονδίνου. Μελετούσε ανατολικές γλώσσες και μετέφραζε Όμηρο. Πρέπει να σημειωθεί ότι ο Λόρενς υπήρξε ένας από τους λάτρεις του ελληνικού πνεύματος και όταν έμενε στην Αίγυπτο, τον συνέδεε στενή φιλία με τον διάσημο Έλληνα ποιητή, Καβάφη.

Έπεσε θύμα αυτοκινητικού δυστυχήματος. Η μοτοσικλέτα του συγκρούστηκε με αυτοκίνητο, που το οδηγούσε ένας αξιωματικός του βρετανικού ναυτικού. Ο Λόρενς, θανάσιμα τραυματισμένος, μεταφέρθηκε σε νοσοκομείο όπου και ξεψύχησε.

[Επεξεργασία] Η ζωή του σε κινηματογραφική ταινία

Η μυθιστορηματική ζωή του Λόρενς, ο παράξενος χαρακτήρας του και τα επιτεύγματά του έπλασαν ένα μύθο γύρω από το πρόσωπό του.
Ο Άγγλος σκηνοθέτης του κινηματογράφου, Σερ Ντέιβιντ Λιν (Sir David Lean), κέρδισε το βραβείο Όσκαρ σκηνοθετώντας την ταινία με θέμα τη ζωή του Λόρενς της Αραβίας, με τίτλο Lawrence of Arabia (1962) και πρωταγωνιστή τον Πίτερ Ο'Τουλ (Peter O’Toole).