Αναγεννησιακή τέχνη
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Με τον όρο Αναγεννησιακή τέχνη αναφερόμαστε στην καλλιτεχνική παραγωγή κατά την ιστορική περίοδο της Αναγέννησης. Ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά της ήταν η ανανέωση των θεμάτων και της αισθητικής στην Ευρώπη. Η καλλιτεχνική παραγωγή την περίοδο αυτή είναι δύσκολο να οριοθετηθεί χρονικά, ωστόσο θεωρούμε πως ξεκίνησε στην Ιταλία τον 15ο αιώνα και διαδόθηκε στην υπόλοιπη Ευρώπη, με διαφορετικούς όμως ρυθμούς και σε διαφορετικό βαθμό ανάλογα με την γεωγραφική περιοχή. Τον 16ο αιώνα έφθασε σε πολλές χώρες στο απόγειό της.
Η Αναγεννησιακή τέχνη δεν χαρακτηρίστηκε από μια επιστροφή στο παρελθόν, αντίθετα, οι νέες τεχνικές σε συνδυασμό με το νέο πολιτικό, κοινωνικό και επιστημονικό πλαίσιο που διαμορφώθηκε εκείνη την εποχή, επέτρεψαν στους καλλιτέχνες να καινοτομήσουν. Επιπλέον, για πρώτη φορά, η τέχνη έγινε ιδιωτική, με την έννοια πως δεν διαμορφωνόταν από τη θρησκευτική ή πολιτική εξουσία, αλλά αποτελούσε προϊόν αποκλειστικά των ίδιων των καλλιτεχνών.
Πίνακας περιεχομένων |
[Επεξεργασία] Θέματα της Αναγέννησης

[Επεξεργασία] Ανθρωπισμός και καλλιτεχνική παραγωγή
Σε αντίθεση με την περίοδο του Μεσαίωνα, κατά την οποία η καλλιτεχνική δημιουργία ήταν πρωτίστως στραμμένη σε θρησκευτικά θέματα, η αναγέννηση χρησιμοποίησε ανθρωπιστικά και μυθολογικά θέματα. Η ανανέωση της φιλοσοφικής σκέψης παρέχει στους καλλιτέχνες νέες ιδέες και ειδικότερα ο νεοπλατωνισμός θέτει τον άνθρωπο στο κέντρο του κόσμου. Η μελέτη των αρχαίων κειμένων και η αναγέννηση της φιλολογίας επέτρεψε ακόμα στους αρχιτέκτονες να εγκαταλείψουν τις γοτθικού τύπου φόρμες.
[Επεξεργασία] Αρχαιότητα
Τα μεγάλα επιτεύγματα στην τυπογραφία δημιούργησαν τις συνθήκες για μια αναβίωση της αρχαιότητας μέσω των ελληνικών κειμένων και η αναγέννηση χαρακτηρίστηκε από έντονη πολιτισμική συνάφεια με τον Αρχαίο κόσμο. Στο χώρο της τέχνης επιχειρήθηκε η ανάδειξη των αρχαίων μύθων, οι οποίοι με τη σειρά τους εμπλούτισαν σημαντικά τη θεματολογία της αναγεννησιακής τέχνης. Παράλληλα, αρχαιολογικές ανακαλύψεις ενέπνευσαν τους αρχιτέκτονες και γλύπτες της εποχής.
[Επεξεργασία] Νέες τεχνικές
Η αναγεννησιακή τέχνη ωφελήθηκε σημαντικά από την ανάπτυξη των επιστημών. Η εμφάνιση νέων τεχνικών, όπως για παράδειγμα η χρήση του λαδιού στην ζωγραφική, διευρύνει τις δυνατότητες των καλλιτεχνών. Η περίφημη Μόνα Λίζα του Λεονάρντο ντα Βίντσι είναι αποτέλεσμα της τεχνικής του sfumato. Επιπλέον η τυπογραφία στα μέσα του 15ου αιώνα καθώς επίσης και οι νέες τεχνικές χάραξης (ξυλογραφία) επιτρέπουν την αναπαραγωγή και εξάπλωση των καλλιτεχνικών έργων σε όλη την Ευρώπη.
[Επεξεργασία] Επιστήμες και τέχνες
Οι επιστήμονες και οι γιατροί διεύρυναν σημαντικά τη γνώση γύρω από την ανθρώπινη ανατομία. Η γνώση αυτή μεταφέρθηκε και στο σχέδιο, τη ζωγραφική και τη γλυπτική, όπως πιστοποιούν με τον καλύτερο τρόπο ο Άνθρωπος του Βιτρούβιου του Λεονάρντο ντα Βίντσι ή τα περίφημα χαρακτικά του Άλμπρεχτ Ντύρερ. Καθορίζεται ένα σύστημα ιδανικών αναλογιών και έχουμε πιστές αναπαραστάσεις του ανθρώπινου σώματος.
[Επεξεργασία] Αρχιτεκτονική
Η αρχιτεκτονική της αναγέννησης χαρακτηρίζεται από μια αναβίωση των Ρωμαϊκών προτύπων με κύρια στοιχεία τις μαθηματικές αναλογίες και την "καθαρότητα" στις γεωμετρικές μορφές. Οι σημαντικές αλλαγές στο αρχιτεκτονικό σχέδιο σημειώθηκαν αρχικά στη Φλωρεντία και γενικότερα στην κεντρική Ιταλία, στα μέσα του 15ου αιώνα. Σημαντικές μορφές στην αρχιτεκτονική της εποχής αποτελούν οι Leon Battista Alberti, Donato Angelo Bramante, Filippo Brunelleschi, Leonardo da Vinci και Andrea Palladio. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως οι αρχιτέκτονες της αναγέννησης συνδέονται με τις δημιουργίες τους σε αντίθεση με την μεσαιωνική περίοδο, όπου οι αρχιτέκτονες είναι τις περισσότερες φορές άγνωστοι.
Η αρχιτεκτονική γοτθικού ρυθμού του μεσαίωνα ευνοούσε περισσότερο κάθετες γραμμές και αυστηρές κατασκευές. Στην Αναγέννηση, η αρχιτεκτονική δίνει έμφαση στις οριζόντιες γραμμές και επιδιώκει την αρμονία στην τελική σύνθεση. Επιπλέον υπάρχει έντονο το στοιχείο της διακόσμησης, με θέματα δανεισμένα από την αρχαιότητα, τα οποία διανθίζουν τις προσόψεις και το εσωτερικό. Ίσως η πιο αξιοπρόσεκτη αρχιτεκτονική πρακτική είναι οι θόλοι των κτιρίων, εμπνευσμένοι πιθανά από το ρωμαϊκό Πάνθεον. Σημαντικά δείγματα αρχιτεκτονικής - κυρίως θρησκευτικών ναών - εντοπίζονται ως επί το πλείστον στην Ιταλία (για παράδειγμα ο Άγιος Πέτρος στη Ρώμη) και λιγότερο στο υπόλοιπο της Ευρώπης.
[Επεξεργασία] Σημαντικοί αρχιτέκτονες
- Leon Battista Alberti (1404-1472)
- Galeazzo Alessi
- Bartolomeo Ammanati (1511-1592)
- Donato d'Angelo Bramante (1444-1514)
- Filippo Brunelleschi (1377-1446)
- Philibert Delorme
- Pierre Lescot
- Μιχαήλ Άγγελος (1475-1564)
- Michelozzo (1396-1472)
- Andrea Palladio (1508-1580)
- Raphael Sanzio (1483-1520)
- Antonio da Sangallo (1483-1546)
- Giuliano da Sangallo(1445-1516)
- Jacopo Sansovino (1486-1570)
- Mimar Sinan
- Giorgio Vasari (1511-1574)
- Λεονάρντο ντα Βίντσι (1452-1519)
[Επεξεργασία] Ζωγραφική
[Επεξεργασία] Βελτίωση των τεχνικών της ζωγραφικής
Η ζωγραφική γνώρισε έναν μεγάλο αριθμό τεχνικών καινοτομιών κατά τη διάρκεια της αναγέννησης, όπως η τεχνική του sfumato που στηρίζεται στην υπέρθεση διαδοχικών στρωμάτων χρώματος, η προοπτική στην οπτική γωνία, η διακόσμηση και ζωγραφική των θόλων των κτιρίων. Παράλληλα έγινε για πρώτη φορά εφικτή η ζωγραφική με λάδι, μέσω της ανάμειξης του λαδιού με κάποια χρωστική ουσία, η οποία επέτρεψε μια λαμπρότητα και ένα μεγαλύτερο βάθος στην απεικόνιση, ειδικότερα στην δημιουργία σκιών. Επιπλέον, κυρίως χάρη στις έρευνες του ντα Βίντσι, η ζωγραφική στο ύφασμα αντικατέστησε τη ζωγραφική στο ξύλο.
[Επεξεργασία] Σημαντικοί ζωγράφοι
- Λεονάρντο ντα Βίντσι (1452-1519)
- Albrecht Altdorfer (1480-1538)
- Christoph Amberger (~1505-1562)
- Ulrich Apt (~1460-1522)
- Giuseppe Arcimboldo (1527-1593)
- Amico Aspertini (1474-1552)
- Hans Baldung (1484-1545)
- Fra Bartolomeo (1474-1517)
- Jean Bellegambe (~1470-1524)
- Giovanni Bellini (~1430-1516)
- Hieronymus Bosch (1450-1516)
- Sandro Botticelli (1445-1510)
- Dierick Bouts (~1415-1475)
- Pieter Bruegel l'Ancien (~1525-1569)
- Jan Bruegel le jeune (~1564-1638)
- Duccio di Buoninsegna (~1260-1318)
- Carpaccio (~1455- ~1526) - πραγματικό όνομα Vittore Scarpazza
- Andréa del Castagno (~1421-1457) - πραγματικό όνομα Andréa de Bartolo de Bargilla
- Cimabue (~1240-1302) - πραγματικό όνομα Cennini di Pepo
- Andrea di Cione (1320-1368)
- Jacopo di Cione ([[1325]-1399)
- Nardo di Cione ([[1320]-1365)
- Jean Clouet (1480-1541)
- François Clouet
- Pierodi Cosimo (1462-1521)
- Antonio Allegri (1489-1534)
- Albrecht Dürer (1471-1528)
- Fra Angelico (1400-1455)
- Piero della Francesca (1416-1492)
- Giorgione (~1478-1510) - πραγματικό όνομα Zorzo da Castelfranco
- Μιχαήλ Άγγελος (1475-1564)
- Raphaël (1483-1520)
- Paolo Ucello (1397-1475) - πραγματικό όνομα Paolo di Dono
- Giorgio Vasari (1511-1574)
- Véronèse (1528-1588) πραγματικό όνομα Paolo Caliari
[Επεξεργασία] Γλυπτική
Ενώ κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα η γλυπτική περιορίστηκε στα θρησκευτικά θέματα, η περίοδος της Αναγέννησης παρουσίασε μια ανανέωση των θεμάτων και στη γλυπτική. Κύριως στόχος είναι πλέον ο ρεαλισμός και η πιστή αναπαράσταση της πραγματικότητας. Τα ανάγλυφα υιοθετούν τα θέματα της ελληνικής και ρωμαϊκής μυθολογίας. Τα αγάλματα αποδίδονται τις περισσότερες φορές με πραγματικές ανθρώπινες αναλογίες ή και με μεγαλύτερα μεγέθη, όπως το περίφημο έργο Δαβίδ του Μιχαήλ Άγγελου. Οι καλλιτέχνες προσπαθούν να μιμηθούν τα αρχαία πρότυπα, κυρίως σε ότι αφορά την αναπαράσταση της κίνησης. Επιπλέον τα χάλκινα γλυπτά γνωρίζουν άνθηση. Τα γλυπτά έργα της εποχής δεν εξυπηρετούν αποκλειστικά διακοσμητικούς σκοπούς αλλά αποκτούν τα ίδια καλλιτεχνική οντότητα. Τέλος, οι αναπαραστάσεις του γυμνού ανθρώπινου σώματος δεν αποτελούν πλέον ταμπού όπως γινόταν στο Μεσαίωνα.
[Επεξεργασία] Σημαντικοί γλύπτες
- Λορέντζο Γκιμπέρτι (1380-1455)
- Μιχαήλ Άγγελος
- Λούκα ντέλα Ρόμπια (1400-1482)
- Ντονατέλο (1386-1466)
- Μπενβενούτο Τσελίνι
- Άντριεν ντε Βρις
[Επεξεργασία] Δείτε επίσης
[Επεξεργασία] Βιβλιογραφία
- Jacob Burckhardt (1878), The Civilization of the Renaissance in Italy (επανέκδοση 1990: ISBN 014044534X)
- Ergang, Robert (1967), The Renaissance(ISBN 0442023197)
- Ferguson, Wallace K. (1962), Europe in Transition, 1300-1500 (ISBN 0049400088)
- Haskins, Charles Homer (1972), The Renaissance of the Twelfth Century (ISBN 0674760751)
- Jensen, De Lamar (1992), Renaissance Europe (ISBN 0395889472)
[Επεξεργασία] Διαδίκτυο
- Webmuseum - Παρίσι (αγγλικά)
- Η πόλη της Φλωρεντίας - Περιήγηση σε σημαντικά έργα Αναγεννησιακής αρχιτεκτονικής
- Society for Renaissance Studies