Δίας (μυθολογία)

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Ο Δίας ή Ζευς είναι ο νεότερος γιος του Κρόνου και της Ρέας. Είναι η ύψιστη θεότητα του αρχαιοελληνικού πανθέου, καθώς και θεός του ουρανού και του κεραυνού . Η γέννησή του αρχίζει με τους πόνους της Μεγάλης Μητέρας Ρέας στη Λύκτυ της Κρήτης, όπου έκρυψε το παιδί της στο σπήλαιο του βουνού Αιγαίου. Σύμφωνα με μια άλλη παράδοση ο Ζεύς γεννήθηκε στην Αρκαδία, στο όρος Λυκαίον. Κατόπιν έλουσε το βρέφος στην πηγή του ποταμού Νέδα, που ανέβλυσε τότε για πρώτη φορά και κατόπιν μετέβη στην Κρήτη όπου τον παρέλαβαν για να τον φροντίσουν οι Δικταίες νύμφες, οι συντρόφισσες των Κουρητών ή Κορυβάντων. Στην Κρήτη αναφέρονται αρκετά σπήλαια που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο εμπλέκονται στην ανατροφή ή την προστασία του θεού.

Ο Δίας υπήρξε ανέκαθεν μετεωρολογικός θεός, ελεγκτής της αστραπής, του κεραυνού και της βροχής. Ο Θεόκριτος περίπου το 265 Π.Κ.Ε. έγραψε: «άλλοτε είναι καθαρός ο Δίας, άλλοτε βρέχει». Στό ομηρικό έπος της Ιλιάδας έστελνε τους κεραυνούς στους εχθρούς του. Άλλα εμβλήματά του, ήταν ο αετός και η αιγίς.

Πίνακας περιεχομένων

[Επεξεργασία] Οι λέξεις Δίας και Ζευς

Ο Δίας ονομαζόταν στα Αρχαία Ελληνικά Ζευς, λέξη που στη γενική πτώση ήταν του Διός, απ' όπου προήλθε και η νεοελληνική ονομασία. Σχετικά με την ετυμολογία των λέξεων αυτών υπάρχουν οι παρακάτω απόψεις:

  • Πρέρχονται από το αρχαιοελληνικό δίος, που σημαίνει λαμπρός.
  • Προέρχονται από την Ινδοευρωπαϊκή υποτιθέμενη ρίζα *Dyēus, που σύμφωνα με τους γλωσσολόγους έδωσε ακόμα την ελληνική λέξη Θεός, το Λατινικό Deus, το Βεδικό Dyaus, το Γερμανικό Tiwaz και άλλες λέξεις σχετικές με το θείο.
  • Για τον Ι.Θ. Κακριδή το όνομα βρίσκεται και σε άλλους ινδοευρωπαϊκούς λαούς, τους Ινδούς, τους Όμβρους, τους Λατίνους κ.α. Το όνομά του ανάγεται στην ρίζα div-, που σημαίνει ουρανός. Η έκφραση Ζευς πατήρ αντιστοιχεί στο Diespiter (Juppiter) των Ρωμαίων, το Jupater των Όμβρων και το Dyaous Pitar των αρχαίων Ινδών

[Επεξεργασία] Ζευς και Ήρα

Ο Ζευς και η Ήρα, αδέλφια και σύζυγοι, είναι το παιδιά του Κρόνου και της Ρέας. Οι κρυφές σχέσεις πριν από το γάμο τους έδωσαν ως καρπό την Ήβη, την Ειλείθυια, τον Άρη και πιθανώς και τον Ήφαιστο. Πολυτάραχη η σχέση τους ήταν γεμάτη ραδιουργίες, αντιζηλίες, περιελάμβανε ακόμη και συνομωσίες ή εναντίωση του ενός απέναντι στη θέληση του άλλου. Υφίσταται η άποψη πως στην έχθρα του ζεύγους ανάγεται στην αντιπαλότητα του πρωταρχικού ζεύγους Ουρανός-Γη και φυσικά αντανακλούν τη θέση του αρσενικού στα ιστορικά χρόνια της πατριαρχίας

[Επεξεργασία] Ζευς Ευρυνόμη και Χάριτες

[Επεξεργασία] Ζευς, Θέμις και Ώρες

[Επεξεργασία] Προσωνύμια

μετεωρολογία
  • Ουράνιος
  • Αιθέριος
  • Νεφεληγερέτης
  • Εριβρεμέτης (βαριά βροντή)
  • Υψιβρεμέτης
  • Ερίγδουπος
  • Αστεροπητής
  • Στεροπηγερέτης
  • Αργικέραυνος
  • Τερπικέραυνος
  • Όμβριος
  • Υέτιος
  • Ικμαίος (καλοκαιρινά μελτέμια)
  • Καταιβάτης
  • Καππώτας
  • Κεραυνός
  • Ευάνεμος
  • Κελαινεφής (μαύρα σύννεφα)


οικογένεια - οίκος
  • Ερκείος (έρκος=φράγμα, περίβολος)
  • Γαμήλιος
  • Ηραίος
  • Πατήρ
  • Πατρώος
  • Φράτριος
κορυφές βουνών
  • Ακραίος
  • Επάκριος
  • Ελλάνιος
  • Κορυφαίος
  • Λαρίσιος
  • Παρνήθιος
  • Ιθωμάτας
  • Ολύμπιος
  • Λύκαιος


διάφορα
  • Όρκιος (όρκος)
  • Ύπατος
  • Μέγιστος
  • Άριστος
  • Πολιεύς
  • Βουλαίος
  • Τέλειος
  • Ελευθέριος
  • Φίλιος
  • Ξένιος
  • Ικέσιος
  • Φύσιος
  • Σωτήρ
  • Κτήσιος (οικουρός όφις)
  • Μειλίχιος
  • Χθόνιος
  • Καταχθόνιος

[Επεξεργασία] Προτεινόμενη βιβλιογραφία

  • Καρλ Κερένυι, Η Μυθολογία των Ελλήνων, Εστία, Αθήνα χ.χ.
  • Ι. Θ. Κακριδής, (επιμ.), Ελληνική μυθολογία: οι θεοί, Εκδοτική Αθηνών, (Αθήνα 1986)

[Επεξεργασία] Διαδικτυακοί Τόποι


Ελληνική μυθολογία
>>Μείζονες θεοί: Αθηνά | Απόλλων | Άρης | Άρτεμις | Αφροδίτη | Δήμητρα | Δίας | Ερμής | Εστία | Ήρα | Ήφαιστος | Ποσειδώνας
>>Ελάσσονες θεοί: Άδης | Άδωνις | Αίγλη | Αίολος | Ασκληπιός | Αστραία | Γαία | Γέλως | Διόνυσος | Εγκέλαδος | Εκάτη | Έρεβος | Έρις | Έρως | Ήβη | Ηώς | Θάλεια | Θέμις | Θέτις | Ιασώ | Ίρις | Κρόνος | Μοίρες | Μούσες | Νέμεσις | Νηρέας | Νηρηίδες | Νύμφες | Ουρανός | Πανάκεια | Πάνας | Περσεφόνη | Πλειάδες | Πρίαπος | Ρέα | Υγιεία | Φόρκυς | Χάριτες | Χάρων | Κυβέλη | Ωκεανίδες | Ώρες
>>Αρχαίες θεότητες: Κάβειροι : Αξίερος | Αξιόκερσος | Αξιόκερσα | Καδμίλος
>>Ήρωες: Αρίων | Αχιλλέας | Βελλεροφόντης | Διόσκουροι | Ηρακλής | Θησέας | Οδυσσέας | Ορφέας | Περσέας | Φαέθων
>>Μύθοι: Άθλοι του Ηρακλή | Αργοναυτική εκστρατεία | Αρπαγή της Ευρώπης | Αρπαγή των Λευκιππίδων | Ηρώ και Λέανδρος | Θεογονία | Ιφίς και Αναξαρέτη | Κοσμογονία | Κατακλυσμός του Δευκαλίωνα | Κυάνιππος και Λευκονόη | Θησέας και Μινώταυρος | Δαίδαλος και Ίκαρος | Νιόβη | Σίσυφος | Τιτανομαχία | Τρωικός πόλεμος | Φρίξος και Έλλη | Χάος
>>Μυθικά όντα: Αρίων | Άτλας | Γίγαντες | Γοργόνες | Γραίες | Ερινύες | Έχιδνα | Ιχθυοκένταυρος | Κένταυροι | Κέρβερος | Κήρες | Κουρήτες | Κύκλωπες | Λαίλαπα | Λερναία Ύδρα | Μαρσύας | Μέδουσα | Πήγασος | Πρωτέας | Σειληνοί | Σειρήνες | Σκύλλα | Σφίγγα | Τάλως | Τιτάνες | Τρίτων | Τυφών | Χάρυβδη | Χείρων | Χίμαιρα