F-16 Fighting Falcon
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
To F-16 Fighting Falcon (Μαχόμενο Γεράκι) είναι ένα μοντέρνο μαχητικό αεροσκάφος κατασκευασμένο στις ΗΠΑ. Σχεδιασμένο ως ένα ελαφρύ καταδιωκτικό και καταδιωκτικό-βομβαρδιστικό έχει μέχρι στιγμής επιτυχημένο ρόλο στον τομέα του. Οι μεγάλες του δυνατότητες σε ταχύτητα, ευελιξία, ικανότητα στροφής και περιστροφής το κάνουν έναν από τους πιο δύσκολους αντιπάλους στον αέρα. Το F-16 κατασκευάστηκε απο την General Dynamics. Το 1993 η General Dynamics πωλήθηκε στην Lockheed Corporation, τώρα Lockheed Martin. Το καταδιωκτικό αυτό υπηρετεί σε 24 χώρες, περιλαμβανομένης και της Ελλάδας, όπου από το 1989 αποτελεί τον κύριο τύπο καταδιωκτικού αναχαίτισης. Πιθανόν να είναι το πιο διαδεδομένο Δυτικό καταδιωκτικό, αφού έχουν κατασκευαστεί πάνω απο 4000 μοντέλα.
Πίνακας περιεχομένων |
[Επεξεργασία] Ιστορία
Το F-4 Phantom II είχε μια αρκετά απογοητευτική απόδοση στον πόλεμο του Βιετνάμ, όντας ιδιαίτερα μεγάλο και δυσκίνητο, και αντιμετώπισε μεγάλες δυσκολίες με τα μικρά και ευέλικτα μαχητικά των Βορειοβιετναμέζων. Ο διάδοχος του, το F-15 Eagle, διαφαινόταν επίσης ένα μεγάλο (αλλά κατά πολύ πιο ευέλικτο), μαχητικό το οποίο όμως συνάντησε ιδιαίτερες αντιδράσεις λόγω των κακών εμπειριών με το F-4. Η πιο οργανωμένη από αυτές ήταν μια ομάδα από αξιωματικούς της Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΠΑ που αυτοαποκαλείτο "Fighter mafia". Αποτελείτο από τους σμήναρχο Τζών Μπόιντ, σμήναρχο Έβερστ Ριτσιόνι, τους αναλυτές Τόμ Κρίστι και Πιέρ Σπρέι. Αυτή η ομάδα πίεσε και πέτυχε την δημιουργία διαγωνισμού από το Πεντάγωνο των ΗΠΑ για ένα μικρό, ελαφρύ καταδιωκτικό ημέρας με πολύ βασικό εξοπλισμό και χωρίς ραντάρ. Το πρόγραμμα ονομάστηκε Light-Weight Fighter (LWF) program και στις 13 Απριλίου 1972 το μοντέλο 401-16B της General Dynamics επελέγη από τον ανταγωνισμό. Η πρώτη επίσημη πτήση του αεροσκάφους (με το νέο όνομα YF-16) έγινε στις 2 Φεβρουαρίου 1974 και το αεροσκάφος μπήκε σε ενεργό υπηρεσία στις 17 Οκτωβρίου 1978 με την USAF.
Αν και αρχικά το F-16 είχε ως αποκλειστικό σκοπό την υπεροχή σε κλειστές αερομαχίες και οπλισμό μόνο τους πυραύλους αέρος-αέρος AIM-9, κατά τη διάρκεια της θητείας του απέκτησε μια μεγάλη γκάμα αναβαθμίσεων που το κατέστησαν σχεδόν ισάξιο με τον ανταγωνιστή του - το F-15 Eagle. Οι σημερινές εκδόσεις (blocks) F-16 φέρουν μια αξιοθαύμαστη συμβατότητα με σχεδόν όλα τα οπλικά συστήματα του ΝΑΤΟ και ανεπτυγμένες δυνατότητες επιβίωσης σε εχθρικό περιβάλλον.
[Επεξεργασία] Το αεροσκάφος
Το F-16 εξελίχθηκε από την αρχική αποστολή του για ένα απλό μαχητικό ημέρας σε ένα αεροσκάφος πολλαπλών ρόλων. Το αεροσκάφος είναι ιδιαίτερα μικρό συγκρινόμενο με τα άλλα μαχητικά ανάλογων δυνατοτήτων, χαρακτηριστικό που του δίνει μικρό ίχνος στα ραντάρ και του επιτρέπει καλύτερες δυνατότητες διείσδυσης και επιβίωσης. Σε αυτό βοηθάει ο πολύ ευρηματικος σχεδιασμός του σώματος του αεροσκάφους, που "αναμιγνύεται" με τα φτερά, δημιουργώντας έτσι επιπλέον χώρους στη μικρή άτρακτο, για εσωτερικά καύσιμα και συστήματα.
Μια καινοτομία που εισήχθη στο αεροσκάφος είναι ότι είναι αεροδυναμικά ασταθές. Αυτό σημαίνει ότι το κέντρο άντωσης του είναι μπροστά από το κέντρο βάρους του. Υπό κανονικές συνθήκες το αεροσκάφος θα έπρεπε να βρίσκεται συνεχώς εκτός οποιουδήποτε ελέγχου από τον πιλότο. Οι μηχανικοί της General Dynamics έδωσαν λύση εισάγοντας για πρώτη φορά σε καταδιωκτικό ένα ηλεκτρονικό σύστημα πτήσης (fly by wire), το οποίο αισθάνεται την αστάθεια του αεροσκάφους και την διορθώνει αυτόματα και στιγμιαία με μικρές κινήσεις των επιφανειών ελέγχου, χωρίς να γίνει αισθητή από τον πιλότο. Οι αεροδυναμιστές υποστηρίζουν ότι το αεροδυναμικά ασταθές αεροσκάφος είναι πιο ευέλικτο από ένα αεροδυναμικά σταθερό.
Το σύστημα αυτό επέτρεψε ορισμένες πολύ σημαντικές αλλαγές στον θάλαμο χειρισμού. Σε αντίθεση με τα προηγούμενα μαχητικά, το F-16 χρησιμοποιεί ένα μικρό χειριστήριο στο δεξί χέρι του πιλότου αντί για μια κεντρική κολώνα χειρισμού. Αυτο επέτρεψε στην εταιρία να τοποθετήσει υποστήριξη στο χέρι του πιλότου ώστε αυτό να είναι πιο ξεκούραστο και να αντέχει τις μεγαλύτερες καταπονήσεις στις δυνάμεις g. Το χειριστήριο δεν κινείται παρά μόνο μισό εκατοστό από την μηδενική θέση, σε αντίθεση με τις αρκετά μεγαλύτερες κινήσεις που απαιτούνται στην κεντρική κολώνα χειρισμού. Λειτουργεί ως αισθητήρας δύναμης, αισθάνεται δηλαδή την δύναμη που του ασκεί ο χειριστής και ανάλογα μεταφέρει τις εντολές στο ηλεκτρονικό σύστημα πτήσης. Στα αρχικά σχέδια της εταιρίας ήταν το χειριστήριο να μην κινείται καθόλου, αλλά αυτό αποδείχθηκε ιδιαίτερα μη αρεστό στους πιλότους δοκιμών κι έτσι επετράπη μια στοιχειώδης κίνηση (0.635 εκατοστά).
Το ίδιο το χειριστήριο και η μανέτα του κινητήρα αποτελούν τμήματα μιας γενικότερης φιλοσοφίας και κατασκευής του πιλοτηρίου, που ονομάζεται HOTAS (Hands On Throttle And Stick - Χέρια Στη Μανέτα και το Χειριστήριο). Σε αυτήν την φιλοσοφία, ο πιλότος δεν χρειάζεται να αφήσει τη μανέτα ή το χειριστήριο για τις πιο άμεσες λειτουργίες πτήσης και μάχης καθώς όλοι οι διακόπτες και τα κουμπιά που χρειάζεται βρίσκονται πάνω σε αυτά. Το σύστημα αυτό έχει περάσει και σε πολλά πιο σύγχρονα μαχητικά πλέον, δείγμα της επιτυχίας που είχε με την κοινότητα των ιπτάμενων.
Το F-16 εξ'αρχής είχε σχεδιαστεί για να είναι φτηνό. Στην πορεία, πολλά στοιχεία μετατράπηκαν από το αρχικό αεροσκάφος για περαιτέρω μείωση του κόστους ώστε το πρόγραμμα να επιβιώσει έναντι του F-15 Eagle (που ήταν πιο αγαπητό στις τάξεις της USAF). Έτσι, το αεροσκάφος χρησιμοποιεί σταθερή εισαγωγή αέρα, πράγμα που περιορίζει τις επιδόσεις του - σε σύγκριση με άλλα μαχητικά - στις υπερηχητικές ταχύτητες. Χρησιμοποιεί επίσης και μικρότερης δυνατότητας ραντάρ καθώς ο σχεδιασμός θα έπρεπε να αλλάξει ριζικά για μεγαλύτερα μοντελα. Οι τελευταίες εκδόσεις του τύπου (E/F blk60) φέρουν παρ'όλα αυτά ραντάρ τύπου AESA, τα οποία θεωρούνται κορυφαίων επιδόσεων.
Το αεροσκάφος έχει δυνατότητες στροφών 9g, που σημαίνει ότι η ακτίνα μιας στροφής 360 μοιρών στην ιδανική ταχύτητα είναι μόλις 470 μέτρα. Έχει μια εξαιρετική αναλογία ώσης/βάρους, που το καθιστά εξαιρετικά δύσκολο αντίπαλο σε κλειστές αερομαχίες, αλλά και μια αναλογία ανεμοπλοϊας 1:1 που το καθιστά ιδιαίτερα ασφαλές σε περίπτωση βλάβης στον κινητήρα.
Αν και ο τύπος έχει αγαπηθεί ιδιαίτερα από τους χειριστές του και από την στρατιωτική κοινότητα, ορισμένα στοιχεία του είναι εγγενώς υποδεέστρα άλλων μαχητικών όπως του F-15. Εκτός από τον προαναφερθέντα περιορισμό του ραντάρ, το αεροσκάφος έχει μικρότερη ακτίνα δράσης από πολλούς ανταγωνιστές του ενώ είναι πιο ευάλωτο στις αερομαχίες εκτος οπτικής επαφής λόγω του υποδεέστερου ηλεκτρονικού εξοπλισμού που φέρει. Αυτό σημαίνει πρακτικά ότι ένα F-16 έχει ένα πολύ δύσκολο έργο ενάντι ενός F-15 πχ. σε τέτοιου τύπου αερομαχία. Τέλος, ο σχεδιασμός μονού κινητήρα το καθιστά για δάφορους λόγους λιγότερο ασφαλές από άλλα, δικινητήρια αεροσκάφη.
[Επεξεργασία] Το F-16 σε πόλεμο
Το 1981, το Ισραήλ κατέγραψε την πρώτη πολεμική χρήση του F-16, βομβαρδίζοντας τον Ιρακινό πυρηνικό αντιδραστήρα Όσιρακ που θεωρούταν ότι θα χρησιμοποιούταν για την παραγωγή πυρηνικών όπλων για το καθεστώς του Σαντάμ Χουσεϊν. Αν και η επιχείρηση κατακρίθηκε ιδιαίτερα, η απόδοση των F-16 στην επιχείρηση αυτή έκανε ιδιαίτερη αίσθηση σε όλον τον στρατιωτικό κόσμο. Το F-16 συνέχισε την επιτυχία του με την Ισραηλινή Αεροπορία στον Ισραηλινο-Λιβανέζικο πόλεμο του 1982, πετυχαίνοντας την κατάρριψη 44 συριακών αεροσκαφών χωρίς απώλειες.
Περίπου μια δεκαετία περίπου αργότερα, το F-16 έλαβε μέρος ως βομβαρδιστικό ημέρας στην Καταιγίδα της Ερήμου στο Ιράκ, όπου και εντυπωσίασε με την αποτελεσματικότητα των συστημάτων του. Τα F-16 παρέμειναν στους ουρανούς του Ιράκ και μετά το τέλος του πολέμου, περιπολώντας τις Ζώνες Απαγόρευσης Πτήσης που επέβαλαν τα Ηνωμένα Έθνη. Μάλιστα, το F-16 ήταν το πρώτο αεροσκάφος που κατέρριψε εχθρικό αεροσκάφος με τον νέο τύπο πυράυλων μέσου βεληνεκούς AIM-120 AMRAAM κατά τη διάρκεια περιπολίας στις 7 Ιανουαρίου 1993.
Τα F-16 ήταν η αιχμή του δόρατος του ΝΑΤΟ κατά τις επιχειρήσεις Deny Flight και Allied Force (Γιουγκοσλαβία, 1993-95 και 1999), όπου μάλιστα σημειώθηκε η πρώτη κατάρριψη αεροσκάφους από ευρωπαϊκό F-16 (συγκεκριμένα, της Βασιλικής Πολεμικής Αεροπορίας της Ολλανδίας). Επίσης χρησιμοποιήθηκαν για την επιχείρηση Noble Eagle (ΗΠΑ, 2001-σήμερα), Enduring Freedom (Αφγανιστάν, 2001) και Iraqi Freedom (2003-σήμερα) για βομβαρδισμούς και αεροπορική υπεροχή από τις ΗΠΑ. Το Ισραήλ χρησιμοποίησε τα F-16 και για τις εξοντώσεις ατόμων που χαρακτήριζε ως τρομοκράτες στα μέσα της δεκαετίας του 2000, αλλά και βομβαρδισμούς στον Λίβανο κατά την διάρκεια του Λιβανεζο-Ισραηλινού πολέμου του 2006.
[Επεξεργασία] Το F-16 στην Ελληνική Πολεμική Αεροπορία
Η Πολεμική Αεροπορία διαθέτει 140 αεροσκάφη, τύπων block30, block50, block52 και block52+.
Τα πρώτα F-16 παραγγέλθηκαν από την Ελλάδα το 1988 και ήταν F-16 block30. Η αγορά αυτή, με το όνομα Peace Xenia I έφερε στην Ελλάδα 40 μαχητικά του τύπου αυτού. Το 1997 παρεδόθησαν και αεροσκάφη τύπου block50 με το πρόγραμμα Peace Xenia II. 40 αεροσκάφη παρεδόθησαν, πολλά από τα οποία ήταν ειδικά τροποποιημένα για τις ανάγκες της ΠΑ. Το 2000, παραγγέλθηκαν με το πρόγραμμα Peace Xenia III άλλα 50 block52, η παράδοση των οποίων τελείωσε το 2004. Τέλος, με μια απόφαση που προκάλεσε πολλές διαμαρτυρίες, το 2005 η Ελληνική Κυβέρνηση αποφάσισε την αγορά άλλων 30 F-16 block52 διατηρώντας την επιλογή για άλλα 10. Η επιλογή αυτή δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ. Σε αυτήν την 20ετία, τα ελληνικά F-16 έχουν περάσει από διάφορες αναβαθμίσεις.
Τα ελληνικά F-16 θεωρούνται από τα πιο προηγμένα στον τομέα τους. Χαρακτηριστικό είναι ότι η Πολεμική Αεροπορία αρνήθηκε την αγορά μεταχειρισμένων αεροσκαφών από τις ΗΠΑ για την αναβάθμιση της στο ρόλο του πυρηνικού πολέμου στο ΝΑΤΟ. Η αιτιολογία ήταν ότι τα προσφερόμενα αεροσκάφη δεν συμβάδιζαν με τις τεχνολογικές και υπηρεσιακές δυνατότητες των ήδη υπάρχοντων.
Το F-16 στην Πολεμική Αεροπορία χρησιμοποιείται για ρόλους βομβαρδισμού και αεράμυνας. Όντας πιθανώς το πιο γνωστό μαχητικό στο ελληνικό κοινό, το F-16 βρίσκεται συχνά εμπλεκόμενο σε επεισόδια στο Αιγαίο με την Τουρκική Πολεμική Αεροπορία. Το 2006, ένα από αυτά κατέληξε τραγικά, με ένα ελληνικό και ένα τουρκικό F-16 να συγκρούονται κατά τη διάρκεια εμπλοκής, γεγονός που κατέληξε στον θάνατο του σμήναρχου Κωνσταντίνου Ηλιάκη και σε προσωρινή ένταση μεταξύ των δύο χωρών. Συνολικά, σε ασκήσεις και εμπλοκές, έχουν καταστραφεί 8 αεροσκάφη (7 blk30 και 1 blk52).
Τα F-16 της ΠΑ χρησιμοποιούνται συχνά σε διάφορες ασκήσεις του ΝΑΤΟ και ελληνικές και φέρουν ιδιαίτερη παραλλαγή, ειδικά σχεδιασμένη για το περιβάλλον του Αιγαίου (Aegean Ghost). Είναι ίσως το πιο γνωστό στο ελληνικό κοινό μαχητικό που χρησιμοποιεί αυτή τη στιγμή η Πολεμική Αεροπορία.
Τα ελληνικά F-16 διαφέρουν σε ορισμένα στοιχεία τους από τα F-16 άλλων χωρών. Εκτός από την προαναφερθείσα παραλλαγή, τα block30 φέρουν το ειδικά σχεδιασμένο σύστημα ηλεκτρονικής προστασίας ASPIS (Advanced Self Protection Integrated Suite) αλλά και προβολέα αναζήτησης. Τα block50 φέρουν και Σύμμετρες Φιάλες Καυσίμων, που επιτρέπουν επιπλέον ακτίνα δράσης στα αεροσκάφη αυτά. Επίσης, χρησιμοποιούν διαφορετικούς αισθητήρες νυχτερινού βομβαρδισμού από τους πιο κοινούς LANTIRN.
[Επεξεργασία] Σχηματισμοί F-16 στην ΠΑ
Ονομασία Μοίρας | Βάση | Τύπος | Αποστολή |
---|---|---|---|
337 "Φάντασμα" | Λάρισα | F-16 blk52+ | Πολλαπλή |
346 "Ιάσων" | Λάρισα | F-16 blk30 | Πολλαπλή |
330 "Κεραυνός" | Νέα Αγχίαλος | F-16 blk30 | Πολλαπλή |
341 "Βέλος" | Νέα Αγχίαλος | F-16 blk50 | SEAD |
347 "Περσέας" | Νέα Αγχίαλος | F-16 blk50 | Βομβαρδισμό |
ΣΜΕΤ "Αλέξανδρος" | Νέα Αγχίαλος | F-16 blk30/50 | Εκπαιδευτική |
340 "Αλεπού" | Σούδα | F-16 blk52+ | Πολλαπλή |
343 "Αστέρι" | Σούδα | F-16 blk52+ | Πολλαπλή |
ΚΕΑΤ | Ανδραβίδα | F-16 blk30/50/52 | Εκπαιδευτική |
[Επεξεργασία] Μοντέλα και εκδόσεις F-16
- LWF
- YF-16
- A/B blk 1/5/10/15/15/20
- C/D blk25/30/32/40/42/50/52
- E/F blk60
- Πειραματικά μοντέλα
[Επεξεργασία] Χρήστες του τύπου
Αίγυπτος, Βέλγιο, Δανία, Ελλάδα, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Ηνωμένες Πολιτείες, Ιαπωνία (Mitsubishi F-2) Ινδονησία, Ιορδανία, Ισραήλ, Ιταλία, Νορβηγία, Νότιος Κορέα, Ολλανδία, Ομάν, Πακιστάν, Πολωνία, Πορτογαλία, Σιγκαπούρη, Ταϊβάν, Ταϊλάνδη, Τουρκία, Χιλή.
Το F-16 βρίσκεται υπό αξιολόγηση και από τις αεροπορίες των εξής χωρών:
Βοσνία&Ερζεγοβίνη, Κροατία, Βουλγαρία, Εκουαδόρ, Ινδία.
[Επεξεργασία] Στοιχεία
- Αν και το F-16 ξεκίνησε ως ένα υποτυπώδες καταδιωτικό, σήμερα είναι γνωστό για τις ιδιαίτερες δυνατότητες πολλαπλών ρόλων του.
- Η επίσημη ονομασία που έχει δοθεί στο αεροσκάφος είναι Fighting Falcon (Μαχόμενο Γεράκι) εντούτοις οι πιλότοι και οι συντηρητές του, του έχουν δώσει την ονομασία Viper (Οχιά).
- Το F-16 θεωρείται από τους πιλότους του το πιο εύκολο αεροσκάφος στην χρήση και στην έμφαση της ευκολίας προς τον χειριστή από τον κατασκευαστή.
[Επεξεργασία] Εξωτερικές Συνδέσεις
Κατάλογος: Αεροπλάνων κατά χώρα | Κατασκευαστές Αεροπλάνων | Μηχανές Αεροπλάνων | Κατασκευαστές Μηχανων Αεροπλάνων |