Γεώργιος Χορτάτσης

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Ο Γεώργιος Χορτάτσης ήταν Κρητικός θεατρικός συγγραφέας της περιόδου της ακμής της κρητικής λογοτεχνίας. Έγραψε τα έργα Ερωφίλη, Κατζούρμπος και Πανώρια.

Πίνακας περιεχομένων

[Επεξεργασία] Βίος

Για τη ζωή του ελάχιστα πράγματα γνωρίζουμε: ανήκε σε παλιά, και πιθανόν αρχοντική οικογένεια της Κρήτης. Δεν γνωρίζουμε ακριβώς πότε έζησε. Το πιο πιθανόν είναι από ότι έζησε από τα μέσα του 16ου ως τις αρχές του 17ου αι. Από διάφορες μαρτυρίες της εποχής είμαστε βέβαιοι ότι έγραψε τα τρια προαναφερθέντα θεατρικά έργα και ότι είχε μεγάλη μόρφωση. Υποστηρίζεται επίσης η άποψη ότι δικό του έργο είναι και η κωμωδία Στάθης.

[Επεξεργασία] Έργο

Έγραψε σίγουρα τρια θεατρικά έργα: την τραγωδία Ερωφίλη, την κωμωδία Κατζούρμπος και το ποιμενικό δράμα Πανώρια. Είναι πιθανό επίσης να είναι ο συγγραφέας και της κωμωδίας Στάθης

[Επεξεργασία] Ερωφίλη

 Σχέδιο του Γ. Τσαρούχη για το πρόγραμμα της παράστασης της «Ερωφίλης» από τη Λαϊκή Σκηνή του Κ. Κουν (1934)
Μεγέθυνση
Σχέδιο του Γ. Τσαρούχη για το πρόγραμμα της παράστασης της «Ερωφίλης» από τη Λαϊκή Σκηνή του Κ. Κουν (1934)

Η Ερωφίλη είναι η πιο γνωστή τραγωδία της κρητικής λογοτεχνίας. Πρέπει να γράφτηκε περίπου το 1600 και εκδόθηκε πρώτη φορά το 1637 στη Βενετία. Αποτελείται από πρόλογο, πέντε πράξεις, χορικά στο τέλος κάθε πράξης και ιντερμέδια (αυτόνομα μουσικοχορευτικά επεισόδια που παρεμβάλλονται μεταξύ των πράξεων). Είναι γραμμένη σε δεκαπεντασύλλαβο ιαμβικό ομοιοκατάληκτο στίχο.

Υπόθεση του έργου: Διαδραματίζεται στην Αίγυπτο. Ο βασιλιάς της χώρας, Φιλόγονος, έχει σκοτώσει τον αδερφό του, νόμιμο βασιλιά, και έχει ανέβει στο θρόνο μαζί με τη γυναίκα του αδερφού του. Ο βασιλιάς έχει μια κόρη, την Ερωφίλη, που ερωτεύεται έναν νέο που ζει στη βασιλική αυλή, τον Πανάρετο. Οι δύο νέοι παντρεύονται κρυφά και κρατούν το μυστικό τους μέχρι τη στιγμή που ο βασιλιάς ζητά από τον Πανάρετο να πείσει την Ερωφίλη να δεχθεί το γάμο που της ετοιμάζει, με το γιό ενός αντιπάλου βασιλιά, για να εξασφαλίσει ειρήνη στο βασίλειό του. Μετά την άρνηση της κοπέλας ο κρυφός γάμος αποκαλύπτεται. Ο βασιλιάς εξοργίζεται και δεν πιστεύει τον Πανάρετο που προσπαθεί να του αποδείξει ότι κατάγεται από αρχοντική οικογένεια. Τον βασανίζει φρικτά και τον σκοτώνει και για να τιμωρήσει την κόρη του για την ανυπακοή της, προσποιείται ότι αποδέχεται το γάμο και της στέλνει "δώρο" ένα καλάθι με το κομμένο κεφάλι, τα χέρια και την καρδιά του Πανάρετου. Η κοπέλα αυτοκτονεί και οι κοπέλες της ακολουθίας της σκοτώνουν τον βασιλιά.

Η τραγωδία βασίζεται στο ιταλικό έργο " Orbecche" του Giovani Batista Giraldi (1504-1573), χωρίς όμως να είναι δουλική απομίμηση. Τα ιντερμέδια της τραγωδίας έχουν αυτόνομη υπόθεση και προέρχονται από το έργο του Τορκουάτο Τάσσο "Απελευθερωμένη Ιερουσαλήμ" ενώ τα χορικά από τη Φαίδρα του Σενέκα.

[Επεξεργασία] Κατζούρμπος

Είναι κωμωδία, γραμμένη σε δεκαπεντασύλλαβο ιαμβικό στίχο με ζευγαρωτή ομοιοκαταληξία. Οι μελετητές διαφωνούν για τον ακριβή χρόνο γραφής της. Άλλοι τον τοποθετούν στο 1600, μετά την Πανώρια και την Ερωφίλη, ενώ άλλοι αρκετά νωρίτερα, γύρω στα 1580. Αποτελείται από εισαγωγή, πέντε πράξεις και τέσσερα ιντερμέδια που βασίζονται στο έργο "Απελευθερωμένη Ιερουσαλήμ του Τορκουάτο Τάσσο και τις "Μεταμορφώσεις" του Οβιδίου.

Υπόθεση του έργου είναι ο έρωτας δύο νέων, του Νικολού και της Κασσάντρας. Εμπόδιο στο γάμο είναι η θετή μητέρα της κοπέλας, που προσπαθεί να την κάνει ερωμένη του γέρο-Αρμένη. Ο Νικολός προσπαθεί να παρεμποδίσει τη σχέση και με τη βοήθεια μιας γειτόνισσας φανερώνονται τα σχέδια στη γυναίκα του Αρμένη και στον πατέρα του Νικολού. Στο τέλος αποκαλύπτεται ότι η Κασσάνδρα είναι κόρη του Αρμένη, που την είχαν αρπάξει οι Τούρκοι, και έτσι οι δύο νέοι είναι ελεύθεροι να πραγματοποιήσουν το γάμο τους.

[Επεξεργασία] Πανώρια

Είναι ποιμενικό δράμα σε δεκαπεντασύλλαβους ομοιοκατάληκτους ιαμβικούς στίχους. Παλαιότερα οι φιλόλογοι έδιναν στο έργο λανθασμένα τον τίτλο "Γύπαρις". Δεν γνωρίζουμε πότε ακριβώς γράφτηκε, ούτε αν είναι προγενέστερο ή μεταγενέστερο των άλλων έργων του συγγραφέα.

Το έργο διαδραματίζεται στην Κρήτη. Ήρωες είναι οι βοσκοί Γύπαρις και Αλέξης και οι βοσκοπούλες Πανώρια και Αθούσα. Οι βοσκοί είναι ερωτευμένοι με τις κοπέλες, εκείνες όμως απορρίπτουν τον έρωτά τους γιατί προτιμούν να ζουν ελεύθερες στα δάση του Ψηλορείτη. Οι δυο νέοι καταφεύγουν στη βοήθεια μιας Νεράϊδας που τους συμβουλεύει να προσφέρουν θυσία στην Αφροδίτη. Η θεά του Έρωτα ανταποκρίνεται στο αίτημά τους και οι κοπέλες πληγώνονται από τα βέλη του Έρωτα. Το έργο τελειώνει με το γάμο των ζευγαριών και το γαμήλιο γλέντι.