Ορθόδοξες χριστιανικές αδελφότητες

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Ορθόδοξες χριστιανικές αδελφότητες (ή ορθόδοξες αδελφότητες ή εκκλησιαστικές οργανώσεις ή θρησκευτικές οργανώσεις ή υποτιμητικά παραεκκλησιαστικές οργανώσεις) ονομάζονται οι συσσωματώσεις ορθοδόξων πιστών που αποσκοπούν στη διακονία του πληρώματος της ορθόδοξης εκκλησίας.

Πίνακας περιεχομένων

[Επεξεργασία] Τρόπος λειτουργίας

Οι αδελφότητες αυτές δημιουργούνται με την προσωπική πρωτοβουλία κάποιων ορθοδόξων και δραστηριοποιούνται σε διάφορους τομείς, όπως η εσωτερική ή εξωτερική ιεραποστολή, η παροχή εθελοντικής εργασίας στο πλαίσιο μιας ενορίας ή ενός συλλόγου, η πνευματική οικοδομή των μελών τους κ.α. Οι αδελφότητες δεν αποκτούν ξεχωριστή θέση στο σύστημα της Εκκλησίας, ούτε αποτελούν Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου, καθώς αποτελούν μια προσπάθεια ιδιωτική. Αποτελούν νομικά πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου. Αυστηρότερη μορφή αδελφοτήτων αποτελούν οι αδελφότητες των οποίων τα μέλη είναι "αφιερωμένα", με την έννοια της εν Χριστώ αγαμίας τους και της τήρησης των τριών μοναχικών αρετών της παρθενίας, της ακτημοσύνης και της υπακοής.

[Επεξεργασία] Ιστορικά στοιχεία

Αδελφότητες εμφανίστηκαν από τον πρώτο μ.Χ. αιώνα. Σε εκκλησιαστικές πηγές, αναφέρονται η αδελφότητα των Σπουδαίων (στην οποία τράφηκε πνευματικά ο Μέγας Αντώνιος πριν αναχωρήσει για την έρημο), η αδελφότητα των Παραβαλανέων κ.α. - Αδελφότητες ίδρυσαν άγιοι της Ορθόδοξης Εκκλησίας όπως ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, ο άγιος Κλήμης Αλεξανδρείας, ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς. Στη σύγχρονη εποχή, αδελφότητες υπάρχουν με διάφορα ονόματα, όπως αδελφότητα, ορθόδοξος σύλλογος, χριστιανική ένωση, ιεραποστολικός σύνδεσμος κ.α. Γνωστές σύγχρονες αδελφότητες είναι η Αδελφότης Θεολόγων "Η Ζωή", η Αδελφότης Θεολόγων "Ο Σωτήρ", η Ο.Χ.Α. "Αγία Λυδία", Ιεραποστολικός Σύνδεσμος "Άγιος Κοσμάς" κ.α.

[Επεξεργασία] Κριτική

Οι ορθόδοξες αδελφότητες συχνά αποκαλούνται "παραεκκλησιαστικές οργανώσεις", "παραθρησκευτικές οργανώσεις"και τα μέλη τους υποτιμητικά "οργανωσιακοί". Υποστηρίζεται ότι η έλλειψη διοικητικής υπαγωγής των αδελφοτήτων στον επιχώριο επίσκοπο αποτελεί στοιχείο που τις θέτει εκτός πληρώματος της Εκκλησίας. Άλλοι αντιλέγουν ότι στο χώρο της Εκκλησίας σημασία δεν έχει η διοικητική υπαγωγή, αφού εξάλλου και άλλα μορφώματα όπως τα ησυχαστήρια δεν υπάγονται διοικητικά. Επίσης οι αδελφότητες έχουν χαρακτηριστεί αιρετικές, σχισματικές, φατριαστικές κ.τ.ο.

Από τις πιο σοβαρές κατηγορίες κατά των αδελφοτήτων είναι αυτή του ευσεβισμού. Ειδικότερα η "Ζωή" και ο "Σωτήρ" έχουν κατηγορηθεί ότι ακολουθούν προτεσταντικά πρότυπα ηθικής και συμπεριφοράς που δίνουν το κύριο βάρος στο "φαίνεσθαι" και στη σεξουαλική "καθαρότητα", αποκλίνοντας έτσι από την Ορθοδοξία. Επίσης έχουν κατηγορηθεί ότι ακολουθούν στο εσωτερικό τους ολοκληρωτικές πρακτικές.

Άλλες κατηγορίες εναντίον των οργανώσεων είναι ο ξένος ως προς την Ορθοδοξία ελιτισμός τους και η πρακτική να προωθούν οπαδούς τους ως κληρικούς στα εκκλησιαστικά αξιώματα, δημιουργώντας έτσι δίκτυα ενοριών και μητροπόλεων, που ελέγχονται από αυτές. Βέβαια δεν μπορεί να παραβλεφθεί ότι υπήρξαν περίοδοοι που αναπλήρωσαν το έργο της Εκκλησίας όποτε αυτό χώλαινε.

Ειδικά για τις αδελφότητες με "αφιερωμένα" μέλη, η ύπαρξή τους θεωρείται νεωτερισμός για την Ορθόδοξη Εκκλησία. Άλλοι ενίστανται ότι η Παράδοση της Ορθοδοξίας μπορεί σε ειδικές περιπτώσεις να τέμνεται και να γεννάται νέα Παράδοση δίπλα στην παλιά, αποκρούοντας έτσι τη θεώρηση της Παράδοσης ως μιμητικό αποτέλεσμα

Έλλειψη αντικειμενικότητας ωστόσο προσδίδει στην κριτική ορισμένων η τάση να γενικοποιούν τα παραπάνω στοιχεία κριτικής και να τα αποδίδουν σε όλες τις αδελφότητες, ασχέτως ιστορίας, έργου και σύνθεσης.

[Επεξεργασία] Σχετικές Πηγές

  • Οι Ορθοδόξες Αδελφότητες: από τους πρωτοχριστιανικούς χρόνους μέχρι το τέλος της Βυζαντινής περιόδου, Δ. Γ. Τσάμη, Εκδόσεις "Λυδία"
  • Εκκλησία και εκκλησιαστικό φρόνημα, Στ. Ν. Μποζοβίτη, Εκδόσεις "Σωτήρος"
  • Καταφύγιο Ιδεών, Χρήστος Γιανναράς, Εκδόσεις "Δόμος" 1987/Εκδόσεις "Ίκαρος" 2000 (το κυριώτερο βιβλίο κριτικής).