Εξωσκελετός
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Ο εξωσκελετός ή εξωτερικός σκελετός είναι σκελετός, που δεν βρίσκεται μέσα στο σώμα, αλλά αποτελεί κάλυμμα γύρω του. Εκκρίνεται από το δερµάτιο (cuticula), Δεν υπάρχει στα δευτεροστόμια, και στα προστόμια υπάρχει μόνο στα αρθρόποδα (μυριάποδα, αραχνοειδή, καρκινοειδή, έντομα κ.α.). Ο σκελετός στα εχινόδερμα δεν είναι εξωσκελετός, γιατί δημιουργείται από το μεσόδερμα.
[Επεξεργασία] Λειτουργίες
Κάθε σκελετός πρέπει να εξασφαλίζει δυο βασικές λειτουργίες
- τα άρθρα που συνθέτονται μεταξύ τους με αρθρώσεις μέσα τους μύες δίνουν τη δυνατότητα για κινήσεις. Υπάρχουν και κινήσεις που επιτυγχάνονται με μαλακά μόρια, αν σκεφτούμε τα σαλιγκάρια ή τη γλώσσα, αλλά για τρέξιμο ή πέταγμα χρειάζονται εν γένει σκληρότεροι μοχλοί.
- πρέπει να στηρίζει τα μαλακά μέρη του σώματος, που αλλιώς με το βάρος τους δεν θα μπορούσαν να λειτουργούν σωστά.
Εάν ο σκελετός καλύπτει ως θώρακας το σώμα, μπορεί να εξασφαλίζει επίσης τις λειτουργίες του δέρματος.
- εμποδίσει τη αποξήρανση του σώματος
- προστατεύει σε σχετικό βαθμό από τραυματισμούς.
- είναι όριο μεταξύ του εξωτερικού και εσωτερικού περιβάλλοντος με αισθητικές λειτουργίες.
Με τον εξωστκελετό δίνεται και η δυνατότητα για άλλες λειτουργίες. Στη 6. εικόνα βλέπονται τα κέρατα, με τα οποία τα αρσενικά κολεόπτερα πολεμήσουν μεταξύ τους.
[Επεξεργασία] Δομή
Ο εξωσκελετός αποτελείται σε µεγάλο ποσοστό από ένα αζωτούχο πολυσακχαρίτη, τη χιτίνη. Αυτή με τις αλυσίδες της σχηματίζει στρώματα ορθογώνια μεταξύ τους και με αυτό το τρόπο δίνει τη στερεότητα. Η σκληρότητα προέρχεται απο πρωτεΐνες και επιτυγχάνεται μόνο μερικές ώρες μετά τη έκδυση. O εξωσκελετός των δεκαπόδων περιέχει επίσης ασβεστιτικές ενώσεις. Έτσι κατασκευάζονται σκληρά κομμάτια σαν πλάκες, που σχηματίσουν στερεό περίβλημα. Μακρές η στενές πλάκες μπορεί να συνθέτονται σε αγγεία, λ.χ. στα άρθρα των ποδιών. Λειτουργούν σαν μοχλό. Αυτά τα κομμάτια συνθέτονται με μαλακά τμήματα, που λειτουργούν σαν αρθρώσεις. Ένας μυς, που βέβαια βρίσκεται μέσα στο σκελετό, συνθέτει δύο άρθρα κοντά στη κοινή άρθρωσή τους. Εάν συστέλλεται, τα άρθρα κλίνουν προς το μυς. Για να γίνει η αντίθετη κίνηση, ο μυς χαλαρώνει και άλλος μυς στο απέναντι άκρο της ίδιας άρθρωσης συστέλλεται.
Ο εξωσκελετός μπορεί να είναι εξαιρετικά σκληρός. Υπάρχουν κολεόπτερα, στον εξωσκελετό των οποίων είναι αδύνατον να διεισδύσει κανείς ακόμη και με πολύ αιχμηρά εργαλεία. Από την άλλη, για παράδειγμα στο πόδι μιας αράχνης που έχει διάμετρο ένα χιλιοστόμετρο, ο εξωσκελετός είναι πάρα πολύ λεπτός.
Το μόνο ελάττωμα του εξωσκελετού είναι πως, αφού σκληρυνθεί, δεν αναπτύσσεται. Έτσι, το ζωο με εξωτερικό σκελετό, για να μεγαλώσει, πρέπει να αλλάξει το σκελετό του. Αυτή η διαδικασία λέγεται έκδυση.
[Επεξεργασία] Πηγές
- Großes Lexikon der Tierwelt Lingen Verlag Köln
- dtv-Atlas zur Biologie Deutscher Taschenbuchverlag München ISBN 3-423-03011-9
- Grzimek's Animal Life Encyclopedia Vol. 3 Thomson Gale ISBN 0-7876-5779-4
- http://gym-dimits.ark.sch.gr/pdf/ergasies/arthropoda.pdf