Μηχανισμός των Αντικυθήρων

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Μεγέθυνση

Ο μηχανισμός των Αντικυθήρων (γνωστός και ως ο αστρολάβος των Αντικυθήρων ή ο υπολογιστής των Αντικυθήρων) είναι ένα αρχαίο τέχνημα που πιστεύεται ότι ήταν ένας ωρολογιακός μηχανισμός. Ανακαλύφθηκε σε ναυάγιο ανοικτά του Ελληνικού νησιού Αντικύθηρα μεταξύ των Κυθήρων και της Κρήτης. Χρονολογείται γύρω στο 87 π.Χ.

Το ναυάγιο ανακαλύφθηκε το 1900 σε βάθος περίπου 40 μέτρων και πολλά αγάλματα και αντικείμενα ανασύρθηκαν από σπογγαλιείς και βρίσκονται σήμερα στο Εθνικό Μουσείο Αθηνών. Στίς 17 Μαΐου 1902 ο αρχαιολόγος Σπυρίδων Στάης πρόσεξε ότι ένα από τα ευρήματα είχε ένα οδοντωτό τροχό ενσωματωμένο.

Ο μηχανισμός είναι η αρχαιότερη σωζόμενη διάταξη με γρανάζια. Είναι φτιαγμένος από μπρούντζο σε ένα ξύλινο πλαίσιο και έχει προβληματίσει και συναρπάσει πολλούς ιστορικούς της επιστήμης και της τεχνολογίας αφότου ανακαλύφθηκε. Η πιο αποδεκτή θεωρία σχετικά με τη λειτουργία του υποστηρίζει ότι ήταν ένας αναλογικός υπολογιστής σχεδιασμένος για να υπολογίζει τις κινήσεις των ουρανίων σωμάτων. Πρόσφατες λειτουργικές ανακατασκευές της συσκευής υποστηρίζουν αυτήν την ανάλυση. Η μηχανή είναι ακόμα εντυπωσιακότερη, αν συνυπολογίσουμε το γεγονός ότι εμπεριέχει ένα διαφορικό γρανάζι, το οποίο πιστευόταν μέχρι τότε ότι δεν είχε εφευρεθεί μέχρι τον 13ο μ.Χ. αιώνα.

Ο εκλιπών καθηγητής Ντέρεκ ντε Σόλλα Πράις (Derek De Solla Price), ένας ιστορικός της επιστήμης που εργαζόταν στο Πανεπιστήμιο του Γέηλ, δημοσίευσε ένα άρθρο για τον μηχανισμό αυτό στο περιοδικό Scientific American τον Ιούνιο του 1959 όταν ακόμα ο μηχανισμός δεν είχε μελετηθεί πλήρως. Το 1973 ή το 1974 δημοσίευσε επίσης μία ανάλυση βασισμένη σε σάρωση του μηχανισμού με ακτίνες γ που έκαναν Έλληνες αρχαιολόγοι. Υποστήριξε ότι η συσκευή αυτή κατασκευάστηκε από έναν Έλληνα αστρονόμο, τον Γέμινο τον Ρόδιο. Τα συμπεράσματά του δεν έγιναν αποδεκτά από τους ειδικούς της εποχής, οι οποίοι πίστευαν ότι οι Αρχαίοι Έλληνες είχαν το θεωρητικό υπόβαθρο αλλά όχι και την απαιτούμενη πρακτική τεχνολογία για μια τετοια κατασκευή.

Η μελέτη του συνεχίζεται από Έλληνες ειδικούς του Παν. Αθηνών, του Εθν. Αρχαιολογικού Μουσείου, του Αριστοτελείου Παν. Θεσσαλονίκης, του Μορφ. Ιδρύματος Εθν. Τραπέζης και ειδικούς του Παν. του Κάρντιφ σε μια διαπανεπιστημιακή και διατμηματική ομάδα. Η σύγχρονη έρευνα υποστηρίζεται από την τελευταία τεχνολογία με τη βοήθεια μεγάλων εταιρειών, με πρωτοποριακά προγράμματα ψηφιακής απεικόνισης και ειδικό τομογράφο, ο οποίος κατασκευάστηκε ειδικά για την έρευνα του μηχανισμού των Αντικυθήρων. Τα αποτελέσματα την έρευνας έδειξαν ότι φέρει 30 οδοντωτούς τροχούς οι οποίοι περιστρέφονται γύρω από 10 άξονες. Η λειτουργία του μηχανισμού κατέληγε σε 4 καντράν όπως τα σημερινά ρολόγια, με έναν ή περισσότερους δείκτες για το καθένα. Με τη βοήθεια του τομογράφου έχουν διαβαστεί αρκετές από τις επιγραφές που υπήρχαν στους περιστρεφόμενους δίσκους οι οποίες αφενός αφορούσαν ονόματα αστρονομικών σωμάτων και αφετέρου οδηγίες χρήσης του.

Ο μηχανισμός αυτός υπολόγιζε τη θέση του ήλιου και της σελήνης καθώς και τη φάση της σελήνης στον ουρανό με ακρίβεια για πάνω από τέσσερα χρόνια.

Στη διάρκεια των επόμενων μηνών (Φθινόπωρο 2006 - 2007) θα γίνουν επιστημονικές δημοσιεύσεις από τους ερευνητές, όπου θα παρουσιάζονται τα αποτελέσματα της έρευνάς τους.

Πίνακας περιεχομένων

[Επεξεργασία] Προσπάθειες ανακατασκευής

Μια μερική ανακατασκευή του μηχανισμού πραγματοποιήθηκε από τον Αυστραλό επιστήμονα των υπολογιστών Άλλαν Τζωρτζ Μπρόμλεϋ (Allan George Bromley, 1947-2002), του Πανεπιστημίου του Σίδνεϋ και τον ωρολογοποιό του Σίδνεϋ Φρανκ Πέρσιβαλ (Frank Percival). Η έρευνα αυτή ώθησε τον Μπρόμλεϋ να επανεξετάσει την ανάλυση ακτίνων Χ του Πράις. Ο Μπρόμλεϋ παρήγαγε επίσης νέες και ακριβέστερες ακτινοσκοπήσεις (απεικονίσεις με ακτίνες Χ) του μηχανισμού οι οποίες μελετήθηκαν από έναν μαθητή του, τον Μπέρναρντ Γκάρντνερ (Bernard Gardner), το 1993.

Αργότερα, ένας Βρετανός κατασκευαστής μηχανικών πλανηταρίων1 ονόματι Τζων Γκληβ (John Gleave) κατασκεύασε ένα λειτουργικό αντίγραφο του μηχανισμού. Σύμφωνα με την ανακατασκευή του, η ανάγνωση του εμπρόσθιου τροχού υποδεικνύει την ετήσια πορεία του Ήλιου και της Σελήνης διαμέσου του Ζωδιακού Κύκλου κατά το Αιγυπτιακό ημερολόγιο. Η ανάγνωση του επάνω οπίσθιου τροχού παριστάνει μια περίοδο τεσσάρων ετών και συσχετίζεται με άλλες ενδείξεις που παριστάνουν τον Μετωνικό κύκλο των 235 συνοδικών μηνών, ο οποίος ισούται με 19 ηλιακά έτη. Συνοδικός μήνας ονομάζεται η περίοδος που μεσολαβεί ανάμεσα σε δύο νέες σελήνες. Η ανάγνωση του κάτω οπίσθιου τροχού σκιαγραφεί τον κύκλο ενός και μόνου συνοδικού μήνα, ενώ ένας δευτερεύων τροχός καταγράφει το σεληνιακό έτος των 12 συνοδικών μηνών.

Μια ακόμη ανακατασκευή έγινε το 2002 από τον Μάικλ Ράιτ (Michael Wright), τον έφορο μηχανολογίας μηχανικής του Μουσείου της Επιστήμης του Λονδίνου, σε συνεργασία με τον Μπέρναρντ Γκάρντνερ από το Σίδνεϋ.

Το πρωτότυπο φυλάσσεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας.

[Επεξεργασία] Προσφατες έρευνες

Το πρόγραμμα έρευνας του μηχανισμού των Αντικυθήρων ανακοίνωσε τη διεξαγωγή διεθνούς συνεδρίου στην Αθήνα, στις 30 Νοεμβρίου 2006 και την 1η Δεκεμβρίου, στο οποίο θα ανακοινωθούν τα αποτελέσματα των πρόσφατων ερευνών. Προβλέπεται η συμμετοχή ειδικών της ιστορίας των μηχανισμών και της αρχαίας ελληνικής αστρονομίας και τεχνολογίας.


[Επεξεργασία] Σημειώσεις

  • 1: Εδώ, ο όρος πλανητάριο χρησιμοποιείται με την έννοια του ωρολογιακού μηχανισμού, όχι του κτηρίου με θόλο που χρησιμοποιείται για την προβολή των κινήσεων των ουρανίων σωμάτων.

[Επεξεργασία] Πηγές

Giovanni Pastore - Antikythera e i regoli calcolatori - Roma (2006) http://www.giovannipastore.it/ISTRUZIONI.htm

[Επεξεργασία] Εξωτερικοί σύνδεσμοι