Τσακωνική γλώσσα
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Ιστορία της Ελληνικής γλώσσας (βλ. επίσης Ελληνικό αλφάβητο) |
Πρωτοελληνική (περ. 2000 π.Χ.)
|
Μυκηναϊκή (περ. 1600–1200 π.Χ.) |
Αρχαία ελληνική (περ. 800–300 π.Χ.) Διάλεκτοι: Αιολική, Αρκαδοκυπριακή, Αττική-Ιωνική, Δωρική, Παμφυλιακή; Ομηρική. πιθανή διάλεκτος: Μακεδονική. |
Ελληνιστική Κοινή (από περ. 300 π.Χ.) |
Μεσαιωνική ελληνική (περ. 330–1453) |
Νέα ελληνική γλώσσα (από το 1453) Διάλεκτοι: Καππαδοκική, Κυπριακή, Κατωιταλική , Κρητική Ποντιακή, Τσακωνική, Ρωμανιώτικη, βλ. επίσης Δημοτική, Καθαρεύουσα |
Η Τσακωνική γλώσσα είναι μία ελληνογενής γλώσσα που μιλιέται σε μία μικρή περιοχή της Αρκαδίας.
Πίνακας περιεχομένων |
[Επεξεργασία] Ταξινόμηση
Η Τσακωνική ανήκει στην Ινδοευρωπαϊκή ομάδα γλωσσών. Προήλθε από την Δωρική διάλεκτο της Αρχαίας ελληνικής γλώσσας, σε αντίθεση με την επίσημη Ελληνική γλώσσα που προήλθε από την Ελληνιστική κοινή γλώσσα. Η γλώσσα αυτή είναι συνεπώς η πιθανότερη να ταξιμομηθεί σαν εντελώς διαφορετική γλώσσα από την Ελληνική, σε αντίθεση με τη Ποντιακή, την Καππαδοκική και την Γραικάνικη που μπορούν να θεωρηθούν απλώς διάλεκτοι. Το λεξιλόγιό της έχει επηρεαστεί σε μεγάλο βαθμό από την επίσημη Ελληνική γλώσσα.
[Επεξεργασία] Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά
Η γλώσσα έχει κάποια χαρακτηριστικά που σύμφωνα με τους γλωσσολόγους αποδεικνύουν την καταγωγή της από την αρχαία γλώσσα της Λακωνίας:
- Διατήρηση του δωρικού α εκεί που η Ιωνική είχε η (μάτηρ-μήτηρ).
- Τροπή του σ σε δασεία, μεταξύ φωνηέντων, και αποκοπή του έπειτα.
- Τροπή του θ σε σ.
- Τροπή του τελικού ς σε ρ (ρωτακισμός) όταν ακολουθεί φωνήεν.
- Διπλή προφορά του υ σαν ου και ιου, ανάλογα με το ποιο σύμφωνο υπάρχει πριν το υ (κύων-κούε, λύκος-λιούκο).
- Αποβολή του τελικού ς (τοίχο-τοίχος).
[Επεξεργασία] Ομιλητές
Στην απογραφή του 1907 τα τσακωνικά δηλώθηκαν σαν κύρια γλώσσα από 823 άτομα. Σύμφωνα με πιο πρόσφατες αναφορές (1981 J. Werner) η Τσακωνική μιλιόταν το 1981 από 300 περίπου άτομα. Υπάρχουν ακόμα αναφορές για 2.000 υπερήλικους ομηλητές. Σήμερα η γλώσσα είναι υπό εξαφάνιση σύμφωνα με τον κατάλογο εξαφανιζόμενων γλωσσών της UNESCO.
[Επεξεργασία] Γεωγραφική εξάπλωση
Ο χώρος που ενποπίζεται σήμερα η γλώσσα είναι κάποια χωριά στην Τσακωνιά στις πλαγιές του Πάρνωνα στην επαρχία Κυνουρίας του Νομού Αρκαδίας. Τα χωριά αυτά είναι ο Τυρός, τα Σαπουνακαίϊκα, τα Μέλανα, ο Άγιος Ανδρέας, η Πραματευτή, η Βασκίνα, το Λιβάδι, η Σαμπατική, ο Πραστός, η Σίταινα και η Καστάνιτσα.
Στο παρελθόν τα τσακώνικα ομιλούνταν και σε γειτονικές περιοχές της Λακωνίας, αλλά και σε τσακώνικες αποικίες στη θάλασσα του Μαρμαρά.
[Επεξεργασία] Επίσημη κατάσταση της γλώσσας
Δεν είναι επίσημη γλώσσα καμίας χώρας ή περιοχής και δε διδάσκεται. Ωστόσο μέχρι το 1997 η γλώσσα διδασκόταν από ντόπιους καθηγητές στο γυμνάσιο του Τυρού.
[Επεξεργασία] Γραφή
Δεν υπάρχει επίσημη γραφή. Σε βιβλία γλωσσικών, λαογραφικών και άλλων μελετών γράφεται χρησιμοποιώντας το Ελληνικό αλφάβητο, με την προσθήκη κάποιων απαραίτητων διακριτικών για την σωστή απόδοση της προφοράς της γλώσσας. Μία από τις γραφές που χρησιμοποιούνται είναι αυτή που προτάθηκε από τον καθηγητή Αθανάσιο Κωστάκη. Η γραφή αυτή φαίνεται στον παρακάτω πίνακα:
Η αναπαράσταση των ήχων της Τσακωνικής | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
γραφή με διπλά γράμματα | κατά Αθ. Κωστάκη | IPA | |||||||||||
σχ | σ̌ | ʃ (š) | |||||||||||
τσχ | σ̓ | ʨ | |||||||||||
ρζ | ρζ | rʒ (rž) | |||||||||||
τθ | τ̒ | th | |||||||||||
κχ | κ̒ | kh | |||||||||||
πφ | π̒ | ph | |||||||||||
τζ | (Κ) τˇζ- τζ & τρˇζ – τρζ (Λ) τˇζ- τζ |
(K) tz, trz (L) tz ʤ (dj ̌) |
|||||||||||
νν | ν̇ | ñ | |||||||||||
λλ | λ̣ | ̃l | |||||||||||
*Σημείωση: Το (K) αναφέρεται στην βόρεια διάλεκτο της γλώσσας και το (Λ) στη νότια, της περιοχής του Λεωνίδιου. |