Αρθούρος Ρεμπώ
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
O Αρθούρος Ρεμπώ (ή Ρεμπό) (Arthur Rimbaud, πλήρες όνομα Ζαν-Νικολά-Αρτύρ Ρεμπό), 20 Οκτωβρίου 1854 - 10 Νοεμβρίου 1891) ήταν ένας από τους μεγαλύτερους Γάλλους ποιητές.
Πίνακας περιεχομένων |
[Επεξεργασία] Τα χρόνια της νεότητας
Γεννήθηκε στην αγροτική περιοχή Σαρλεβίλ (Charleville) των Αρδεννών στη βορειοανατολική Γαλλία, κοντά στα σύνορα με το Βέλγιο. Ο πατέρας του ήταν λοχαγός και η μητέρα του κόρη εύπορου αγρότη από την περιοχή Ρος (Roche), κοντά στη Σαρλεβίλ. Όταν ο Ρεμπώ ήταν μόλις 6 ετών, ο πατέρας του εγκατέλειψε την οικογένεια χωρίς να γυρίσει ποτέ πίσω. Για το γεγονός αυτό, μεγάλη ευθύνη φαίνεται πως είχε και ο δύσκολος χαρακτήρας της μητέρας του, γυναίκα ιδιαίτερα σκληρή και φανατισμένη. Άλλωστε, ο ίδιος ο Ρεμπώ την κατακρίνει σε ποίημα του Les Poetes de Sept Ans.
Με τη φυγή του πατέρα του, ο Ρεμπώ με τα 4 αδέλφια του (δύο αγόρια και τρία κορίτσια) αναγκάζονται να ζήσουν πολύ φτωχικά και δύσκολα χρόνια. Ωστόσο η μητέρα τους φροντίζει να αποκτήσουν τέλεια μόρφωση, με την ίδια να διδάσκει στον Ρεμπώ γραφή και ανάγνωση. Σε ηλικία μάλιστα 8 ετών, ο Ρεμπώ αρχίζει να ασχολείται με το γράψιμο, ενώ παράλληλα στερημένος από παρέες (λόγω της αυστηρής επαγρύπνισης της μητέρας του) αλλά και από μητρική στοργή, γίνεται εσωστρεφής και ασχολείται σχεδόν αποκλειστικά με το διάβασμα.
Στο κολέγιο της Σαρλεβίλ, οι ικανότητες του προκαλούν μεγάλη εντύπωση. Για το λόγο αυτό, η μητέρα του φροντίζει να έχει καθηγητές "κατ'οίκον", οι οποίοι θα του καλλιεργήσουν την αγάπη για τα Ελληνικά, τα Λατινικά αλλά και τη Γαλλική λογοτεχνία. Τότε θα γράψει και τα πρώτα του ποιήματα, τα οποία είναι φανερά επηρεασμένα από την κυρίαρχη, την εποχή εκείνη σχολή των Παρνασσιστών. Δημοσιεύει μάλιστα ένα ποίημα στην La Revue pour Tous, τον Ιανουάριο του 1870.
Την ίδια χρονιά, ο Ρεμπώ συνδέεται στενότερα με τον δάσκαλό του Ζορζ Ιζαμπάρ (Georges Izambard), που γίνεται ένα είδος λογοτεχνικού συμβούλου του Ρεμπώ. Στις σχολικές εξετάσεις, ο Ρεμπώ παίρνει βραβεία σε όλα τα μαθήματα εκτός από τα μαθηματικά.
Την περίοδο αυτή ξεσπά και ο Γαλλο-Γερμανικός πόλεμος, με αποτέλεσμα να φύγει ο Ιζαμπάρ από τη Σαρλεβίλ. Το γεγονός αυτό προκαλεί μελαγχολία και τάσεις φυγής στο Ρεμπώ, ο οποίος τελικά εγκαταλείπει το σπίτι του και φτάνει στο Παρίσι. Δίχως εισιτήριο σιδηροδρόμου, ο νεαρός Ρεμπώ συλλαμβάνεται και φυλακίζεται. Χάρη σε ένα γράμμα που στέλνει στον Ιζαμπάρ, ζητώντας βοήθεια, οι αρχές τον στέλνουν σε αυτόν και μένει μαζί του για περίπου τρεις εβδομάδες, ώσπου να επιστρέψει τελικά πίσω στη μητέρα του, η οποία τον τιμωρεί στερώντας του κάθε ελευθερία.
Στη Σαρλεβίλ γράφει καινούργια ποιήματα, εμπνευσμένα από τις εμπειρίες του. Αφοσιώνεται για ένα διάστημα στο διάβασμα, ώσπου αποφασίζει να λάβει μέρος στην εξέργερση στο Παρίσι. Θεωρείται πιθανό πως ο Ρεμπώ έγινε μέλος της Κομμούνας του Παρισιού στα τέλη του 1870 για σύντομο χρονικό διάστημα, γεγονός που αποτυπώνεται και στο ποίημα του L'Orgie parisienne ou Paris se repeuple.
Απογοητευμένος από τις αντίξοες εμπειρίες του, γράφει το ποίημα Coeur Supplicie, το οποίο ο Ιζαμπάρ βρίσκει κακό, γεγονός που οδηγεί στη διακοπή της φιλίας του με το Ρεμπώ. Έρχεται για πρώτη φορά σε επαφή με "απρεπή" για την εποχή λογοτεχνία, ενώ εντυπωσιάζεται από τα Άνθη του κακού του Μπωντλαίρ (δημοσιευμένα από το 1857). Είναι η εποχή που θα μετατραπεί σε ακραίο αναρχικό, κυκλοφορώντας στους δρόμους σκανδαλίζοντας τους αστούς της εποχής, με την ασυνήθιστη περιβολή και εμφάνιση του. Στο τέλος του 1870 ο Σαρλ Μπρετάν παροτρύνει τον Ρεμπώ να στείλει ποιήματα του στον επίσης ποιητή Πολ Βερλέν.
[Επεξεργασία] Η γνωριμία με τον Βερλέν
Ο Βερλέν, εντυπωσιασμένος από το έργο του Ρεμπώ τον προσκαλεί στο σπίτι του στο Παρίσι. Η γνωριμία αυτή θα είναι καθοριστική και για τους δύο. Μεταξύ τους θα αναπτυχθεί μια πολύ έντονη σχέση, από την οποία δεν λείπει και το ερωτικό στοιχείο.
Μαζί διάγουν έκλυτο βίο και προκαλούν με τη συμπεριφορά τους την λογοτεχνική ελίτ της εποχής, ενώ το έργο του Ρεμπώ αρχίζει να διακρίνεται από ένα έντονα παραισθησιακό ύφος. Το 1871 ο Ρεμπώ με τον Βερλέν ταξιδεύουν στο Βέλγιο ενώ λίγο αργότερα μετακομίζουν στο Λονδίνο και συγκεκριμένα στην συνοικία του Σόχο. Επηρεασμένος από τον Βερλέν, ο Ρεμπώ αρχίζει να γράφει μερικά από τα πεζά ποιήματα του, που αργότερα θα αποτελέσουν τη συλλογή Οι Εκλάμψεις (Les Illuminations). Η θυελλώδης σχέση τους περνά από πολλές διακυμάνσεις.
Τον Απρίλιο του 1873 επιστρέφουν και οι δύο χωριστά στη Γαλλία. Ο Ρεμπώ επισκέπτεται την οικογένεια του και ξεκινά να γράφει το περίφημο έργο του Μια Εποχή στην Κόλαση (Une saison en enfer). Ο Βερλέν, σε άθλια ψυχολογική κατάσταση του ζητά να τον συναντήσει στις Βρυξέλλες, όπου και μετά από έντονη διαφωνία μεταξύ τους, ο Βερλέν πυροβολεί τον Ρεμπώ και τον τραυματίζει στον καρπό του χεριού. Ο Βερλέν καταδικάζεται τελικά σε φυλάκιση δύο ετών και ο Ρεμπώ επιστρέφει στη Σαρλεβίλ όπου και ολοκληρώνει το περίφημο έργο το Μια Εποχή στην Κόλαση (Une saison en enfer), το οποίο αποτέλεσε και σταθμό για τον συμβολισμό στην ποίηση. Στέλνει αντίτυπα σε φίλους του λογοτέχνες στο Παρίσι. Τυπώνεται τελικά τον Οκτώβριο στις Βρυξέλλες, ωστόσο, λόγω του σκανδάλου με τον Βερλέν, κανείς δεν του έδωσε αξία, με αποτέλεσμα να απογοητευτεί τόσο ο Ρεμπώ ώστε να κάψει όλα του τα χειρόγραφα. Σε ηλικία μόλις 19 ετών θα τερματίσει την λογοτεχνική του σταδιοδρομία και δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι ξαναέγραψε ποτέ.
[Επεξεργασία] Η περιπλάνηση σε Ευρώπη και Αφρική
Απόλυτα απογοητευμένος, ο Ρεμπώ εγκαταλείπει την οικογενειακή εστία, μελετά ξένες γλώσσες και ξεκινά περιοδεία σε όλη την Ευρώπη. Η περιπλάνηση του περιλαμβάνει μεταξύ άλλων τη Στουτγκάρδη, τη Βιέννη, τη Ρώμη αλλά και τη Σουηδία, την Ολλανδία και τη Νορβηγία. Σε κάποιο περιστατικό, διασχίζοντας τις Άλπεις πεζός, παραλίγο να πεθάνει σε χιονοθύελλα. Το 1880 ταξιδεύει στην Κύπρο και από εκεί ξεκινά για το Χαράρ της Αιθιοπίας ως αρχηγός σε καραβάνι. Είναι αξιοσημείωτο ότι αποτελεί τον πρώτο Ευρωπαίο που θα εγκατασταθεί ποτέ στο Χαράρ. Εκεί εξερευνά άγνωστες αγεωγράφητες περιοχές και το 1884 δημοσιεύει μια πραγματεία των εξερευνήσεων του στη Societe de Geographie. Την ίδια περίοδο προσβάλλεται από σύφιλη. Από το 1886 μέχρι το 1890 συμμετέχει σε επικίνδυνες αποστολές εμπορίου όπλων, συνοδεύοντας καραβάνια πότε για λογαριασμό Αιγυπτίων και πότε για Αβησσυνούς φύλαρχους που βρίσκονταν σε εμπόλεμη κατάσταση.
Εξαιτίας της απειρίας του σε εμπορικά ζητήματα, καταλήγει πάμφτωχος στο Κάιρο όπου αναζητεί μάταια εργασία ως δημοσιογράφος. Επιστρέφει πάλι στο Χαράρ όπου ασχολείται πάλι με εμπόριο όπλων και σκλάβων, με απότερο σκοπό να πλουτίσει όσο το δυνατό γρηγορότερα και να αποτραβηχτεί στη Γαλλία βρίσκοντας μια γυναίκα να παντρευτεί. Χαρακτηριστικό είναι και ένα γράμμα στη μητέρα του όπου γράφει:
"...τουλαχιστον να αποκτήσω ένα γιο, να αφιερώσω τη ζωή μου μεγαλώνοντας τον σύμφωνα με τις ιδέες μου, οπλίζοντας τον με πλήρη κατάρτιση για να γίνει κάποτε ένας φημισμένος μηχανικός, ένας άνδρας ορίζοντας δύναμη και πλούτο μέσω της επιστήμης".
[Επεξεργασία] Τo τέλος
Στις 2 Απριλίου του 1891 ο Ρεμπώ εγκαταλείπει το Χαράρ με την υγεία του σε κακή κατάσταση. Η δεξιά κνήμη του έχει πρηστεί και ταλαιπωρείται από μια φλόγωση που εξαπλώνεται. Μεταφέρεται τελικά στο νοσοκομείο Κονσεψιόν της Μασσαλίας όπου ακρωτηριάζουν την κνήμη του. Τον Ιούλιο επιστρέφει στο αγρόκτημα της οικογένειας του στη Ρος, ύστερα από δωδεκαετή απουσία. Η αδελφή του Ισαβέλλα θα τον φροντίσει μέχρι το τέλος της ζωής του. Οι τελευταίες μέρες του Ρεμπώ περνούν στο νοσοκομείο της Μασσαλίας έπειτα από επιθυμία του ίδιου. Παραλύει σε όλο του το σώμα και οι γιατροί διατείνονται ότι πάσχει από καρκίνωμα. Πριν πεθάνει, άφησε κληροδότημα τριών χιλιάδων φράγκων στον υπηρέτη του Ντζάμι στο Χαράρ. Πέθανε στις 10 Νοεμβρίου 1891 σε ηλικία 37 ετών.
Δέκα χρόνια αργότερα, στην πλατεία de la Gare της Σαρλβίλ στήθηκε μνημείο προς τιμή του. Το 1984 δημιουργήθηκε μνημείο του στο Παρίσι, στην Πλας Ντε Λ'Αρσενάλ.
[Επεξεργασία] Επίδραση
Το έργο του Ρεμπώ θεωρείται πως επηρέασε σημαντικά τους Γάλλους υπερρεαλιστές ενώ συχνά αναφέρεται και ως επιρροή των συγγραφέων της μπητ γενιάς. Το 1956, στο βιβλίο του Ο Καιρός των Δολοφόνων, ο Χένρυ Μίλλερ κατέγραψε επίσης την σχέση του με το έργο του Γάλλου ποιητή. Η ποίηση και σεξουαλική αντισυμβατικότητα του Ρεμπώ ενέπνευσαν διάσημους καλλιτέχνες όπως ο Τζιμ Μόρισον, ο Μπομπ Ντίλαν, ο Τζον Λένον και η Πάτι Σμιθ. Η σχέση Ρεμπώ και Βερλέν μεταφέρθηκε το 1995 στη μεγάλη οθόνη με την ταινία «Καταραμένη σχέση» (Total eclipse) με τον Λεονάρντο Ντι Κάπριο σε σκηνοθεσία Ανιέσκα Χόλαντ. Οι Τρύπες μελοποίησαν το ποίημα Μια Εποχή Στην Κόλαση στο δίσκο τους «Υπέροχο Τίποτα». Επίσης, ο Θάνος Μικρούτσικος ολοκλήρωσε το 1987 την όπερα «Μια εποχή στην κόλαση» όπου απαγγέλει ο Γιώργος Κιμούλης με έντονα στοιχεία δραματικότητας, λυρικότητας και σαρκασμού.
[Επεξεργασία] Έργο
- Μια Εποχή στην Κόλαση ("Une Saison en Enfer", 1873)
- Οι Εκλάμψεις ("Les Illuminations", 1874)
Υπάρχουν ακόμα πολλά ποιήματα του γραμμένα σε μικρότερη ηλικία καθώς και αλληλογραφία του.